\id MRK - Ese (Managalasi) NT [mcq] -Papua New Guinea 1999 (web version -2014) \h Maka \toc1 Maka \toc2 Maka \toc3 Mk \mt1 Maka \c 1 \s1 Joni Papitisitara Najahajina \r (Matiu 3:1-12; Ruku 3:1-18; Joni 1:19-28) \p \v 1 Jesu Keriso kaꞌene Godoni Harihijihuni vuꞌa maijihuni aneja. \v 2 Poropetia Aisea nitama ikaꞌinaꞌe heha vaji venana. \q1 Heha! Na Nuni ꞌona ojiꞌina oni unaꞌi ranave hu oni ꞌunama amairihuna. \v 3 Hu nechiꞌi namine ajira ꞌumeꞌena Ja Natohwijara rohunijihunaꞌe Huni ꞌunama amairie ariraꞌe renama ꞌumehuna. \p \v 4 Joni Papitisita nechiꞌi ꞌwaravume ea puni sisea vwihane temukavume areva jihunaꞌe Joni pu ꞌunirame toa vaji samaume ꞌurijara. \v 5 ꞌEne ea mapoka Jutia ora ꞌee Jerusaremi ora vaꞌe toa iha Jotani puni sisea nahama ꞌwaravume Jonira ꞌunirama toi samaume ꞌurijara. \v 6 ꞌEꞌeme Joni kameru sapasi ateha vene ꞌee huni sisijino charia vejaraꞌomo ijí same aneura riha ꞌee pújúharu inuna. \v 7 Jonira najahe ijá ꞌiama Ea pina kaꞌene nuni túnaꞌi roujaho Hu nihoꞌo natohu kaivo na natohwa pana. ꞌEnajihunaꞌe na Huni mumora hwana aja rasahuna areri pareniu. \v 8 Na ja toi vaji samauta kaivo Hu ja Godoni ꞌAvenijino samahuna ꞌiamana. \s1 Jesu Toi Apúsame ꞌEe Vena Kamajina \r (Matiu 3:13–4:11; Ruku 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Ijí vea kajino Jesuho Nasareti Karari vaji rene roume Jotani Jonira ꞌunama toa vaji apúsamana. \v 10 Hu niꞌaha kwino toa vaji rene ꞌurijiꞌi kavume akúpa jaraꞌeme Godoni ꞌAvena marahuꞌora punaꞌi ariha Huni roana. \v 11 ꞌEꞌeme ira kahi akúpa ꞌahi rena roe ijá ꞌwama A Nuni Harihaꞌomo Na A oja mahu. ꞌEne Na A kavujaho nihoꞌo teamanimu ꞌwamana. \v 12 ꞌEjume niꞌaha kwino Godoni ꞌAveni ꞌejahae Jesuho nechi ahema vaꞌana. \v 13 Hu naꞌia mapoka (40) nechiꞌi hiꞌeme Setanira roe Hu vena kamana. Hu hanuha nea puꞌúmo hiꞌeme ꞌona ojiꞌinapo roe Hu ꞌajoahara. \s1 Jesura Najahe ꞌEe Tisaiporua Amura Aheramajina \r (Matiu 4:12-22; Ruku 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Joniho tipura vaji hiꞌeme Jesuho Karari roe Godoni vuꞌa ꞌwaramana. \v 15 Hu ijá ꞌiama Vea niapejume ja ꞌajohaꞌinijaho Godi niranavume roana. Joni sisea vwihane areꞌi kaivo Godoni vuꞌa mamaa nimai roꞌavara ꞌiamana. \v 16 ꞌEjume Jesu Karari rori vaiꞌi kavume Saimaniho ꞌee huni ꞌuꞌua Enituruꞌo úa vesaviꞌinaꞌomo puni namea soha vaji ꞌoname hijara. \v 17 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ja Na ꞌararihie roe Nara ja najahe jara kijaꞌe ꞌekujaꞌinaꞌe ea aheraꞌejakúna ꞌiamana. \v 18 Pu niꞌaha kwino namea puna irechaꞌi kaivo ꞌurina Huaꞌe ꞌararihae vaꞌara. \v 19 ꞌEjume Hu toa kajihuni rora kaji vaiꞌi kivume Jepati huni harihija Jemisi huni ꞌuꞌua Joni sisima ꞌahi hine puni namea turamanaꞌomo pu ijí hine hwearikara. \v 20 Hu pu niꞌaha kwino ꞌumenaume oma puna Jepatiho sisima vaji pwehwa puꞌúmo irechamiꞌi kaivo pu Hu ꞌarariha vaꞌara. \s1 Ea ꞌAvena Sisei Rosamajina \r (Ruku 4:31-37) \p \v 21 ꞌEjume pu vaꞌe Kapeniami usevajaho Sapatia veaꞌomo Jesuho aruma vaꞌe Sinakoku vaji hine najahana. \v 22 Hu pu najahume pu hene oja hwaꞌusahara. Ijihuni maijaho Hu nihoꞌo harurijiꞌi pu najahana. Areri Sikuraipiepo najahu jaꞌina pana. \v 23 ꞌEꞌeme ijí Sinakoku vaji ea ꞌavena sisei ajiviꞌini ꞌurine chiriviꞌi ijá ꞌwama \v 24 Jesu Nasareti orikera ꞌú A iraka vetúꞌena? ꞌÚ A núaꞌe ruaru ꞌahaume roane? A ea iraho na nikavu. A Godoni arira maijina ꞌwamana. \v 25 Jesura hu ꞌurarahe ijá ꞌwama Irunoꞌa areꞌi kaivo ariha vaꞌa ꞌwamana. \v 26 ꞌEjume ꞌavena sisea kajara ea kajaho ꞌanaa piꞌonavume mweꞌi nama kuchikuchivuma kaviꞌi ꞌavena sisea kajaho eruhiꞌi ro ꞌeꞌume vaꞌana. \v 27 ꞌEjume ea mapoka oja hwaꞌusahaume ꞌurina piraꞌarame ijá ꞌwava Ikaho irake? ꞌUnama maiuꞌina harusinaꞌe najuhu. Hu he parajiꞌina ijihuni hahi ꞌavena sisea ꞌuꞌo ꞌwaravuꞌe pu Huni ira hena veju ꞌwavara. \v 28 Hu ijá venajihuni vuijaho Karari vaja marako he parajara. \s1 Jesura Ea Mapoka Venaume Maraniajina \r (Matiu 8:14-17; Ruku 4:38-41) \p \v 29 ꞌEjume pu Sinakoku areꞌikaꞌi Saimaniꞌo Enituru puni sei Jemisiꞌo Joni puꞌúmo vaꞌara. \v 30 ꞌEꞌeme Saimani oni jura paranahijaho atama ꞌuname haha ohoa reꞌeme namajaho Hu ꞌwaravume henana. \v 31 Hu iji ꞌunama apena ꞌurijume atama niꞌaha kwinu paꞌareꞌeme hu ꞌurine mataume ꞌiruma amairia vajihume ijara. \v 32 Ijí nusirea kajino pu aneja vene atakina ꞌee ea kaꞌene ꞌavena sisesapo ajimaꞌina mapokaꞌe aherame Jesuni roara. \v 33 ꞌEꞌeme ijí nusirea kajino ea kaꞌene ara kajino hijujija ijí vwichajiama kajaho nihoꞌo rarene namana. \v 34 Jesura vejume ea kaꞌene atama naviꞌinijaho atama puna niꞌaha kwino paꞌarejara. Hu ea kaꞌene ꞌavena siseapo ajimaꞌinijija venaume niꞌaha kwino vaꞌara. Hu ꞌavena sisesa ꞌwaravume ira paꞌwaraꞌi ariha vaꞌara. Ijihuni maijaho pu Jesu kamareja arihara. \s1 Jesura Karari Vaji Najahajina \r (Ruku 4:42-44) \p \v 35 Jesuho súꞌu vea maiꞌo aharasama kamino Huhusu ꞌurine vaꞌe ruha pini ea paꞌajino siporua ꞌonana. \v 36 ꞌEꞌeme Saimaniho napuhwa puꞌúmo Hu sama ojara. \v 37 ꞌEnuvaꞌo pu Hu piuname ijá ꞌwava Ea mapokaꞌe A sarama oju ꞌwavara. \v 38 Jesu ijá ꞌiama Roe nú vaꞌe ara ꞌahoꞌa mapoka kaꞌene ikehuni rori navuji ꞌuꞌo Na ira najahuma. Ijihuni maijaho Na ijihunaꞌe routa ꞌiamana. \v 39 ꞌEjume Hu Karari araka mapoka kajino Sinakoku vaji vuꞌa najahe ꞌee ꞌavena siseapo ea ajimaꞌiniji sioma atoꞌarumana. \s1 Jesura Ea Vejume Maranajina \r (Matiu 8:1-4; Ruku 5:12-16) \p \v 40 ꞌEjume ea reporosia rukini roe Jesuni unaꞌi nitupari saviꞌi ijá ꞌwama A ura renaꞌamajaho venie na haha maaꞌe reniama ꞌwamana. \v 41 Jesuho nihoꞌo natohwaꞌe temuꞌeme ija hahi ꞌahi ranaviꞌi ijá ꞌwama Na ura reniunaꞌomo oni hahakaho maranaꞌena ꞌwamana. \v 42 Niꞌaha kwinu ijí reporosia kajaho paꞌareꞌeme huni haha maranana. \v 43 ꞌEjume Jesu ajira ijá ꞌwama A viheno! A nihoꞌo ea pina paꞌwaraꞌamana! \v 44 ꞌEnakaivo vaꞌe oni haha pirisiti nahe ꞌee Mosisira nitama kaꞌene najaha jaꞌinaꞌe swasa veje ea mapoka oni reporosia paꞌarenajaho hena kaꞌavara ꞌwamana. \v 45 ꞌEnakaivo Hu vaꞌe ea mapoka ꞌwarama ape onajihunaꞌe Jesu araka mapoka kajaho paꞌurahonana kaivo Hu nechiꞌi rori hiꞌeme ea mapoka nianaapene Huni roara. \c 2 \s1 Jesura Ea Ajuaraviꞌina Vejume Maranajina \r (Matiu 9:1-8; Ruku 5:17-26) \p \v 1 Ma vea icharu paꞌareꞌeme Jesu kúꞌo ꞌuname Kapeniami ari roajaho hejara. \v 2 ꞌEjume ea mapokaꞌe Huni vwichia kajaho ruha ituꞌona paꞌareꞌeme Jesuho pu hine ira najahana. \v 3 ꞌEjume ea kaꞌene iriviꞌinijaho ea noꞌona noꞌona ijipo kima apena roara. \v 4 ꞌEjume pura ꞌunama kaꞌene apene vaꞌe aruhuna areri parejumakame pu apene kahi ata huri tita napamareja ea iriviꞌina kajaho kichijiꞌi ijino apúsavume arihana. \v 5 Pu Jesu nimaa roja kaji Hu kimarena iriviꞌina kajaho ijá ꞌwama Nuni harihe oni sisea vwihanae arevuꞌe paꞌarenu ꞌwamana. \v 6 ꞌEjume Sikuraipia ꞌahoꞌa pu puꞌúmo hijajipo henareja oja vaji vwihajiꞌi ijá roja. \v 7 Hu ea ikaho iraka vene ijaꞌina ꞌwarumo? Hu Godi mataha avanu kaivo Godira Huhusu sisea vwihanúa arehuna rojara. \v 8 Jesuho pura raka kaꞌene vwihajujaho Hu nimarako Huni ꞌavena vaji henarena ijá ꞌiama Ja iraka vene oja ijaꞌina vwihajo? ꞌiamana. \v 9 Na icháꞌinaꞌe iriviꞌinakaho ꞌwaraꞌejo? Na huni sisea vwihana areꞌeju ho Na ꞌwave ꞌurina huni kicha apene vaꞌena? \v 10 ꞌEnakaivo Ema Puni Harihijaho iki mweꞌi emaapuni sisea vwihania arehuni harura apenana. \v 11 Hu iriviꞌinijaho ijá ꞌwama Na a ꞌwaravu. ꞌUrine oni suha apene ari vaꞌa ꞌwamana. \v 12 ꞌEjume pu kaꞌeme hu ꞌurina huni suha apena vaꞌume ea mapoka kame oja hwaꞌusahume pu Godi taꞌaroha ijá ꞌwava Nú unenuꞌu pina ijaꞌina pakivuri renu ꞌwavara. \s1 Jesura Rivai ꞌUmenajina \r (Matiu 9:9-13; Ruku 5:27-32) \p \v 13 Hu kúꞌo soha rori vaꞌeme ea mapoka Huni roume Hu hine najahana. \v 14 Hu ro vaiꞌi kavume Aripiasi oni hariha Rivaiho takisiaꞌe vejuri sei vaji hijume Jesu ijá ꞌwama A Na ꞌararihie roa ꞌwavume hu ꞌurine Hu ꞌararihae vaꞌana. \v 15 Jesuho tisaiporuepo puꞌúmo Rivai oni sei ꞌiruma iꞌirono hiꞌeme takisia apejiꞌina ꞌee ea sisesa mapoka roe pu puꞌúmo ꞌiruma ine ꞌee Hu ꞌararihaara. \v 16 Vea kaꞌene Sikuraipi Parasi ijipo kaꞌeme Hu takisia apejiꞌina ꞌee ea sisea puꞌúmo ꞌiruma ijume pu Huni tisaiporu ijija aporame ijá ꞌiava Hu iraka vene ea nihoꞌo takisia apejiꞌina ꞌee ea sisea vejiꞌinijihi puꞌúmo ꞌiruma ino? ꞌiavara. \v 17 Jesu ijí henarena ijá ꞌiama Ea kaꞌene atama paꞌajaho pu juketa paura renaura kaivo ea kaꞌene atama rukinijipo juketa ura renaura. ꞌEnajihunaꞌe Na ea mamaa ijihipunaꞌe parouta kaivo ea sisei jihipunaꞌe routa ꞌiamana. \s1 ꞌAura Arevuji Rona Apovajina \r (Matiu 9:14-17; Ruku 5:33-39) \p \v 18 Naꞌia pina Joniho ꞌee Parasi puni tisaiporu ijija ꞌaura aremareja hiꞌeme ea ꞌahopo roe Jesuho ijá ꞌwava Irakijihunaꞌe Joniho ꞌee Parasi puni tisaiporu ijija ꞌaura areꞌejuꞌe oni tisaiporu ijija ꞌiruma paarevure? ꞌwavara. \v 19 Jesu eha vene ijá ꞌiama ꞌUnama irakijino parua kaꞌene napara samajaho sora save naꞌeje ea kaꞌene ijí iꞌirono roavajaho ꞌiruma ꞌaura areme hiꞌeja? Parua kajara ijí hiꞌamajaho pu areri ꞌiruma ꞌaura paꞌarehuna. \v 20 ꞌEnakaivo túnaꞌi parua kajaho apena vaꞌe paꞌareꞌeje ijiꞌa pu ꞌiruma ꞌaura arehuna ꞌiamana. \v 21 Hu ijá ꞌiama Ei pini huni ateha sahasa napaꞌamajaho hu maiuꞌina paꞌuhua anehuna. Hu maiuꞌini aneꞌamajaho ateha kúꞌo napamareje tita natohwa rehuna. \v 22 ꞌEnakaivo ei pini ꞌwainia maiuꞌina hanuha sisa sahasa vaji paverimuna. Hu ijaꞌinaꞌe veꞌamajaho napamareje ꞌwainia kajaho arihuna. Ijihuni hahi ꞌwainia maiuꞌina hanuha sisa maiuꞌina vaji verivura. \s1 Sapati Rona Apovajina \r (Matiu 12:1-8; Ruku 6:1-5) \p \v 23 Jesuho Sapati veijino konesa juari ꞌuraha vaꞌeme tisaiporuhwapo konesa tuvara. \v 24 ꞌEjume Parasiapo Jesu ijá ꞌwava Ike kiha! Pu iraka vene Jua puni varapi Sapati vei pavehuna kaꞌene ꞌwaravajaho vejo? ꞌwavara. \v 25 Hu ijá ꞌiama ꞌÚ Tevitira pwehwa puꞌúmo vea kaꞌene matuvume iraka kaꞌene venajaho ja vi taha kavare? \v 26 Apaiatara pirisitia rena hinani veijino Tevitiho pwehwa puꞌúmo matuvumakame Godoni sei vaji varapaꞌomo pirisitiepo pupusu ijuraꞌe ꞌeka ijajaho ja vi hejare? ꞌiamana. \v 27 Sapatijaho ema punaꞌe venana. ꞌEnakaivo emaijaho Sapati huna pana. \v 28 Ijihuni hahi Emaa Puni Harihijaho ꞌuꞌo Sapati huni Natohwa. \c 3 \s1 Ea Ija Ajuaraviꞌiniji Vejume Maranajina \r (Matiu 12:9-14; Ruku 6:6-11) \p \v 1 Jesu Sinakoku kúꞌo vaiꞌi kavume ea kaꞌene ija ajuarajiꞌinijaho ijí hinana. \v 2 ꞌEjume pu Jesu Sapati vei iraka veja kaꞌi ꞌahiume Hu ea ija ajuarajiꞌinijaho veje maraꞌena ꞌaho pamaraꞌena ronareja hina kanavara. Jesu veje maraja kamareje pu nama ꞌahiume avajara. \v 3 Jesu ea ija ajuarajiꞌinijaho ijá ꞌwama A ꞌurina namina roa ꞌwamana. \v 4 Jesu pu ijá ꞌiama ꞌÚ nú Sapati uneunecha mamaa vehuna ho sisea vehune? Ea niꞌajihuna ho ea ꞌanie kwamasaꞌeja ꞌiavume pu varirareasahe mahina nii ma kame ira paꞌwaravara. \v 5 Jesu pu kimajaho Hu oja ajimana kaivo pu Jesu pataꞌarohajara Hu temumana. ꞌEjume Jesu ea ija ajuarajiꞌiniji ijá ꞌwama Oni ija ahasirima ꞌwavume hu ahasirivume maranana. \v 6 Parasi ijipo Heroti oni kanisoruepo puꞌúmo marakoꞌa maꞌahi vaꞌajime ahuma hina Pu icháꞌina Jesu ꞌanaa kwahunaꞌe ꞌwavara. \s1 Ea Mapoka Karari Soha Rori Ani Renavajina \p \v 7 Jesu tisaiporuhwa puꞌúmo sohi vaꞌeme ea mapoka Karari ora ꞌee Jutia ora Hu ꞌararihaara. \v 8 Ea mapoka Jerusaremi ora Itumea ora Jotani ona karaꞌi hijura ꞌee Taia Saitoni orapo Jesura raka kaꞌene venaji hejajaho pu kaꞌiro roara. \v 9 Jesu tisaiporuhwaha ijá ꞌiama Vaꞌajime sisima kame apena roe ranave naꞌeje emaapo Na mwavahinamiꞌavajaho Na ijí ajime vahuna ꞌiamana. \v 10 Hu ea mapoka vejuꞌe marania jihuni hahi ea puni haha siseijipo Jesu iji ꞌunaꞌi ꞌahiume tacharavara. \v 11 ꞌAvena siseapo vea kaꞌene Jesu kavujaho mweꞌi arihiꞌi A Godoni Hariha ꞌumejura. \v 12 ꞌEjume Jesu pu ira kisi ꞌwaravume Hu ea irana parone ꞌwarahuna ꞌwaramana. \s1 Jesura Ea Iropuropu Noꞌo Pijihajina \r (Matiu 10:1-4; Ruku 6:12-16) \p \v 13 ꞌEjume Jesu va kahi huriꞌa ꞌahi vaꞌiro vaiꞌi ea kaꞌene Hu ura rejajija ꞌwaravume pu ꞌurine pu puꞌúmo vaꞌara. \v 14 ꞌEjume Hu ea iropu ropu noꞌo iji pijihe pu puꞌúmo ꞌurahojujija Hu irechamie ea najaha apenohuna. \v 15 ꞌEne Hu harura mihe pu ꞌavena sisea siomahuna. \v 16 Hu ea iropu ropu noꞌo ꞌeka irechamia kajihipuni iha Saimani iha pina Pita ꞌiamarena \v 17 Jemisiꞌo Joniꞌo Sepati oni harihija Jesu pu ea noꞌona kaivo iha nikwinuꞌina kaji Poanejisi ahuma ꞌuriha ꞌwaramana. Ihaka Poanejisina ꞌwavujihuni maijaho Akúpi ꞌAnúu Harihija ꞌwavura. \v 18 Enituru ho Piripu ho Pataramiu ho Matiu ho Tomasi ho Jemisi ho Aripiasi oni harihaꞌo Tariasi ho Saimani ho Kenani ora \v 19 Jutasi Isikariati Jesu nihoꞌo nahamahajina. \s1 Jesune ꞌEe Pierisiparu \r (Matiu 12:22-32; Ruku 11:14-23; 12:10) \p \v 20 ꞌEjume pu vaꞌe sei ꞌiruma iꞌiro veꞌeme ea mapoka mapoka kúꞌo ani rejume pu ꞌiruma paijara. \v 21 Ea mapoka ꞌwamapenonu vaꞌume ijá ꞌwava Jesu nanamukúne ꞌwavajihunaꞌe Huni ehijijipo vaꞌe aheꞌiro vaꞌara. \v 22 ꞌEjume Sikuraipijipo Jerusaremi rena roajiviꞌi iraꞌatiji ijá ꞌiava ꞌAvena sisea Pierisiparu kaꞌene ꞌavena sisea ꞌajohaꞌinijara Jesu ajiviꞌinaꞌomo ꞌavena sisea kajara Jesu niꞌajahuꞌukame ea ꞌavena sisea ajimaꞌinijija siokunia atoꞌarumauna ꞌiavara. \v 23 Jesu pu ꞌumenaume Huni roume Hu haa ꞌwarama ijá ꞌiama Icháiꞌinaꞌe Setaniho Setani siokuꞌena? \v 24 Ara ahaama hina ꞌarahiꞌi hiꞌipisa areri paꞌarejaꞌa. \v 25 Kachiꞌinapo ꞌuraiꞌi hiꞌipisa pu ahaame hijaꞌa. \v 26 ꞌEje Setani oni pwehija ꞌavena siseaꞌomo pu puꞌúmo ꞌarahiꞌi hiꞌipisa pu ahaama hinareje paꞌarejaꞌa. \v 27 ꞌEne ea roe ea ajisimaꞌori jihuni sei ajima kukua ꞌekaꞌiro roꞌipisa hu marako ajisina kajaho kamoꞌi kaivo ijia huni kukua ꞌetujahaꞌa. \v 28 Heha! Na nimaa ja ꞌwaravu. Na emaa puni sisea mapokaꞌe vwihanie arehuna. ꞌEe sisea nihoꞌo mapoka ani aniꞌina ea ronaꞌavajaho Godi vwihanie arehuna. \v 29 ꞌEnakaivo Godi oni ꞌAveniji ronaꞌavajaho Hu pavwihana arehuna kaivo majama eha sisei mahuna ꞌiamana. \v 30 Hu ijaꞌinaꞌe ꞌwarama jihuni maijaho pu ijá ꞌwava Jesuho ꞌavena sisei ajiviꞌina ꞌwavara. \s1 Jesuni Oha ꞌEe ꞌUꞌuhwapo Roajina \r (Matiu 12:46-50; Ruku 8:19-21) \p \v 31 ꞌEꞌejume oaha ꞌuꞌuhwa puꞌúmo roe maꞌahi namiꞌi kaivo Hu roꞌamarono ꞌumejara. \v 32 Ea kaꞌene Jesuni rori namijajipo Jesu ijá ꞌwava Hena! Ohona ꞌuꞌuhuana roe maꞌahi A saravu ꞌwavara. \v 33 Jesu pu ijá ꞌiama Nuni ohija ꞌee ꞌuꞌuhija irahije? ꞌiamana. \v 34 Hu ꞌurina ea kaꞌene Huni rori hija kaji kimapenojiꞌi ijá ꞌiama Ike kiha! Nuni oha ꞌuꞌuhija ikena. \v 35 Ea irahipo Godoni ira hena vejiꞌinijija Nuni ꞌuꞌuhije ꞌee Nuni maꞌipija ꞌee Nuni oha ꞌiamana. \c 4 \s1 ꞌIna ꞌOjiꞌinijihuni Haa \r (Matiu 13:1-9; Ruku 8:4-8) \p \v 1 ꞌEjume Jesu kúꞌo vaꞌe soha rori ea najahana. ꞌEꞌeme ea mapoka rouma kimarena Hu sisima ꞌahi ajima soha toi va hiꞌeme ea mapoka soha rori hijara. \v 2 ꞌEne Hu uneunecha mapoka hai najahe ikaꞌinaꞌe ꞌiamana. \v 3 Heha! Ei pini ꞌina ꞌeka ꞌoꞌiro vaꞌana. \v 4 ꞌEꞌeme ikaꞌinaꞌe renana. ꞌIna ꞌahoꞌa ꞌunama ahi arihume ukapo ro ijara. \v 5 ꞌEjume ꞌina ꞌahoꞌa muna ꞌahi mweꞌa maꞌuako namaji arihajija marako riavara kaivo chinuma jojora parejara. Ijihuni maijaho muna ꞌaha mweꞌa maꞌuako namana. \v 6 ꞌEꞌeme vei ꞌeꞌunarena ijaho chinuma jojora paꞌanaꞌomo ꞌanae sarajara. \v 7 ꞌIna ꞌahoꞌa ija sisea vaji arihajija riama ajivara kaivo ija sisea kaꞌene oma rukina kajipo raorihume siserane ꞌina parejara. \v 8 ꞌEnakaivo ꞌina ꞌahoꞌa mweꞌa mai arihajaho riama marasahe ꞌina ꞌahoꞌa mapoka (30) rejume ꞌahoꞌa mapoka mapoka (60) rejume ꞌahoꞌa nihoꞌo mapoka mapoka (100) rejara. \v 9 Hu ijá ꞌiama Ea irara areri heꞌiro veꞌamajaho hu ataa apúsaꞌamana ꞌiamana. \s1 Haa Kajihuni Maijina \r (Matiu 13:10-17; Ruku 8:9-10) \p \v 10 Hu tisaiporuhwaha ꞌee ea ꞌahoꞌa puꞌúmo hiꞌeme pu apoma ijá ꞌwava Haa ijihuni maa irake ꞌwavara. \v 11 Hu ijá ꞌiama Godoni hema ijihuni maijaho Hu ja mihu kaivo ea ꞌahoꞌa pu haaru heju kaivo ijihuni maa paheju. \q1 \v 12 Ijihunaꞌe pu kaꞌavajaho pu kahuna kaivo pu maa pavwihajura. Hehunijaho pu hejura kaivo ijihuni maijaho pahejura. Pu ijihuni maiji heꞌipisa Godi pu vwihanie arevaꞌa ꞌiamana. \s1 Jesura ꞌIna ꞌOjiꞌinijihuni Haiji Nahama ꞌWaramajina \r (Matiu 13:18-23; Ruku 8:11-15) \p \v 13 ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama ꞌÚ ja haa kajaho pahejo? Ja haa kaji paheꞌavajaho ꞌú ja icháꞌina haa ꞌahoꞌa heꞌeja? \v 14 Heha! ꞌIna kaꞌene ei ꞌonajaho Godoni Ira. \v 15 ꞌIna kaꞌene ꞌunama toi arihajihuni maijaho ea Godoni Ira hejuꞌukiviꞌi Godoni Ira puni oja vaji navujaho marako Setanira ꞌetujihuna. \v 16 ꞌIna kaꞌene muna ꞌahi arihajihuni maijaho ea Godoni Ira marako hene teamanavura. \v 17 ꞌEnakaivo puni vaja chinuma pasama jihunaꞌe marako paꞌarenuna. Ijihuni maijaho Godoni Irijihuni hahi ea ꞌahopo siseꞌi ꞌahiura ho hami pahiꞌavajaho marako arevura. \v 18 ꞌIna kaꞌene ijí oma rukini vaji arihajaho ea Godoni Ira hehuna kaivo \v 19 karokaha vehuniji vwihanune ꞌee monia icháꞌinaꞌe ꞌekahuna ijí vwihanuna ꞌee uneunecha mapoka kima ura rena paraꞌavajara oja vaja rareje Godoni Ira puni oja vaji marako paꞌarenuna. \v 20 ꞌIna kaꞌene mweꞌi mai ꞌojajaho areri ea Godoni Ira hena pu ꞌeka oja vaji irechame veju. Ea pina hami (30) venune ꞌee ea pina hami hami (60) venune ꞌee ea pina nihoꞌo hami hami (100) venuna ꞌiamana. \s1 Naheha Siꞌuara Hari Namajina \r (Ruku 8:16-18) \p \v 21 Hu pina ijá ꞌiama Ea naheha enujaho ꞌú hu siꞌuari vahanamune? ꞌO suha hari ranamune? Pana hu samaumai ranavuꞌe hananuna. \v 22 Uneunecha kaꞌene pakiꞌeju vaji navujijahija túnaꞌi samaumaa rehuna. Uneunecha ꞌahoꞌa a vahanamiuꞌe navuraꞌomo túnaꞌi samaumaa rehuna. \v 23 Ea irara areri heꞌiro veꞌamajaho ataa apúsama heꞌamana ꞌiamana. \v 24 ꞌEne Hu pina ijá ꞌiama Ja raka kaꞌene heꞌavajaho vwihaꞌavara. A ꞌunama icháꞌinaꞌe ea ꞌahiꞌama jaꞌinaꞌe nikwinuꞌina kajaꞌinaꞌe a ꞌuꞌo hurahara ijaꞌinaꞌe ꞌahahuna. \p \v 25 Ea pina hu ꞌahoꞌa naꞌavajaho ꞌahoꞌa ꞌuꞌo ꞌekuna. ꞌEje ea pina huna poku panaꞌavajaho mahoꞌo ꞌetujahuna ꞌiamana. \s1 ꞌIni Riama Ajimajihuni Haa \p \v 26 Hu pina ijá ꞌiama Godoni arijihuni ꞌunamijaho areri ikaꞌina. Ei juasiꞌi soa samujaꞌina. \v 27 Ea hu soa samareꞌe hu ro ꞌurahonujaho matauma onuna kaivo ꞌunamaka marajujaho hu pahena pakamuna kaivo hu nena ꞌurina vaꞌejuꞌe ꞌurine marasahura. \v 28 ꞌEꞌejuꞌe riama ajima aꞌa rasamareꞌe túnaꞌi ꞌina rejura. \v 29 ꞌEnareꞌe tuma marasahukiviꞌi ijí mena ijura. Ijihuni maijaho juara savuri veijara roana ꞌiamana. \s1 Kwava ꞌIna Huni Haa \r (Matiu 13:31-32, 34; Ruku 13:18-19) \p \v 30 ꞌEjume Hu pina ijá ꞌiama ꞌÚ Godoni ꞌunama icháꞌina najahune? ꞌÚ haa iraki areri Godoni arijihuni ꞌunamijaho najuhune? \v 31 Godoni ꞌunamijaho areri kwava ꞌina punaꞌi maꞌuꞌumaaꞌomo mweꞌi ꞌahi ꞌojura. \v 32 ꞌEnakaivo ꞌina kají mweꞌi vaji ꞌonavujaho riama icha niꞌimaꞌura renuna. Anuama ataukaviꞌi uka roe ajime nesa vene ichaꞌa vaja kaji hijura ꞌiamana. \v 33 Hu Godoni vuꞌa mapoka hai emaapo hehuni jaꞌinaꞌe Hu ꞌwaramuna. \v 34 Hu ea haaru ꞌwaramuna kaivo tisaiporuhwa puꞌúmo hine haa kajihuni maijaho najahuna. \s1 Jesura Puuraꞌe ꞌWaravume Ajuaranajina \r (Matiu 8:23-27; Ruku 8:22-25) \p \v 35 Veaka nikwinuꞌina kajihuni nusirei Hu Huni tisaiporu ijá ꞌiama Nú karoꞌi toa ropunaꞌi vaꞌukúna ꞌiamana. \v 36 ꞌEjume pu ea mapoka toa rori irechamiꞌi kaivo pu Hu aheme sisima ꞌahi ajime toi ropunaꞌi vaꞌiro vaiꞌi kivajaho sisima ꞌahoꞌa pu puꞌúmo vaꞌara. \v 37 Pu vaꞌeme puura niꞌimaꞌura hirame toa amenarena sisima kajaho toa ituꞌoꞌiro veꞌeme \v 38 Hu sisima vipunaꞌijaꞌi ohaha vene neꞌeme tisaiporuhwapo saa ijá ꞌwava Najuhiꞌinikera A pavwihanúꞌeje nú kwamasaꞌeje? ꞌwavara. \v 39 ꞌEjume Hu ꞌurine ira ajiraꞌe puura ꞌee toa kajaho areha ꞌiamana. ꞌEjume niꞌaha kwinu Huni ira ꞌahi areme ꞌee soha mamaa rena namana. \v 40 ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama Ja rakijihunaꞌe juvo? ꞌÚ ja panimaa rojo? ꞌiamana. \v 41 ꞌEnakaivo pu nihoꞌo tea junama parajume pu ꞌwamapenojiꞌi ijá ꞌwava Ea iranaꞌomo vejuꞌe puura ꞌee soha Huni ira hejare? ꞌwavara. \c 5 \s1 Jesura Ema ꞌAvena Sisei Rosaviꞌina Siomahajina \r (Matiu 8:28-34; Ruku 8:26-39) \p \v 1 ꞌEjume pu soha sue ropunaꞌi kwaa iha Kerasinisi usevara. \v 2 Hu sisima vaji ariha roꞌeme ea kaꞌene ꞌavena sisei ajiviꞌinijaho euchi hinunaꞌomo roe piunamana. \v 3 Ea kajaho euchi hinunaꞌomo ea hu nihoꞌo senia areri pakamovura. \v 4 Naꞌia mapokaꞌe ea kajaho anikuroa ꞌee senia kamovujaho hu turama useunaꞌomo ei pini hua ꞌajoahuna areri pana. \v 5 Hu naꞌia veiriꞌa euchia ꞌee huriꞌa vaji emaavajiꞌi muna ꞌeke huni haha puaviꞌi hinuna. \v 6 ꞌEjume hu kahakaro namijiꞌi Jesu kamarena ninuma roe Huni unaꞌi nitupari samana. \v 7 Hu ira ajira emaavajiꞌi ijá ꞌwama Jesu Godi nihoꞌo Natohwi jihuni Hariha A iraka na vetiꞌena? Na jarirama ꞌwaravukúne A na pasiseꞌi ꞌahiꞌamana ꞌwamana. \v 8 ꞌAvena siseijara ꞌwarama jihuni maijaho Jesura ꞌavena siseakera eakaho ranaꞌi kaivo ꞌeꞌuna ꞌwamajihunaꞌe ꞌwaramana. \v 9 ꞌEjume Hu ijá ꞌwama Oni iha irane? ꞌwamana. Hu eha vena ijá ꞌwama Nuni iha Rijani. Ijihuni maijaho nú ꞌavena mapoka ꞌwamana. \v 10 Hu hina miꞌimiꞌiviꞌi Hu kwaa pina pairechamúe vaꞌa ꞌwamana. \v 11 Maha mapoka kahe ꞌiruma ijiꞌi huriꞌa hari hiju. \v 12 ꞌEjume pu miꞌimiꞌiviꞌi Hu ijá ꞌwava A irechamúe nú vaꞌe maha kahehi puni vaji vaꞌa ꞌwavara. \v 13 ꞌEjume Jesu pu irechamiume ꞌavena sisesa kajija ariha vaꞌe maha ajimaume maha mapoka mapoka (2,000) niꞌaha kwinu ꞌurina ninukujaha vaꞌe rarahi arihe soha vaji niname imwasamiume kwamasahara. \v 14 Emaa kaꞌene maha ꞌajohiꞌinijija kimareja juhaha ninuma vaꞌe ari oraꞌe ꞌwaramapenojume ea mapoka raka kaꞌene renaji kiꞌi ꞌahiume roara. \v 15 Pu Jesuni roi kavume ea kaꞌene ꞌavena sisei ajiviꞌinijaho ateha iruhe húmata maraꞌeme masuani hijuma pu kamareja nihoꞌo tea junamana. \v 16 Ea kaꞌene kavajipo ꞌavena sisei ajiviꞌini jihuni vuꞌa ꞌee maha puni vuꞌa niꞌaha kwino ari ora ꞌwaravara. \v 17 ꞌEjume ari ora kajipo aneja vene ꞌejahae ijá ꞌwava A núni kwaa areꞌi kaivo vaꞌa ꞌwavara. \v 18 ꞌEjume Hu ꞌurina sisima ajima vaꞌiro vejumakaviꞌi ea kaꞌene ꞌavena sisei ajiviꞌina kajara Hu huꞌúmo vaꞌirono ꞌwaramana. \v 19 Hu tanurahe pavaꞌamarono ꞌwaramana. ꞌEnakaivo Hu ijá ꞌwama Ehuapuni vaꞌe raka kaꞌene Godira vetae niꞌajahajaho ijá ehuana ꞌwaraꞌamana ꞌwamana. \v 20 ꞌEjume hu ꞌurina vaꞌe Tikaparasi Jesura raka kaꞌene huaꞌe vetiajaho ijá najahume pu ea mahoꞌo hena oja nihoꞌo hwaꞌusahara. \s1 Jairasi Oni ꞌApaja ꞌEe Napari Jesuni Ateha ꞌUnamajina \r (Matiu 9:18-26; Ruku 8:40-56) \p \v 21 Sisima ꞌaha kajino Jesu kúꞌo sue toa ropunaꞌi vaꞌeme ea mapoka toa rora kajino nianaa roara. \v 22 Jairasi Sinakoku kaukara ꞌajohiꞌina pinaꞌomo roe Jesu kame nitupari satiana. \v 23 ꞌEne nihoꞌo ꞌejahae ijá ꞌwama Nuni ꞌapaja nihoꞌo kwaꞌiro venu. A huni roe ija ꞌunave maraje hinama ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume Jesu hu huꞌúmo vaꞌeme ea mapoka roajime ꞌunama tanuꞌurahara. \v 25 Napara pina juara iropu ropu noꞌo ꞌai vuaravuꞌe hinuna. \v 26 ꞌEjukamareꞌe hu juketapo naꞌia mapoka amairiahura kaivo hu pamaranuna. Hu monia mapoka ꞌúsia ꞌimenuna kaivo venahujaho pamarane ꞌee nihoꞌo siserana paranuna. \v 27 Ijá veꞌeme napara kajaho hijiꞌi hejume ea ꞌahopo Jesura raka kaꞌene venuji ꞌwavuma henarena ꞌurina ea vaja kajino ꞌuraha ruvaꞌuvaume Jesuni túnaꞌi namijiꞌi Huni ateha ꞌunamana. \v 28 Hu ijá rona Na Huni atehake ꞌunaꞌujaho sonahiꞌena ronana. \v 29 ꞌEꞌikaivo hu ateha Huna kajaho uri ꞌunama kajino niꞌaha kwino ꞌaa huna kajaho paꞌarenana. ꞌEjume napara kajaho henajaho huni haha vaja sonanana. \v 30 Ijá veꞌeme Jesuni harura maꞌuako paꞌarejuma henarena Jesu taꞌarohe nia niriapenojiꞌi aporama ijá ꞌiama Irara Nuni ateha ꞌunamane? ꞌiamana. \v 31 ꞌEjume tisaiporu epo ijá ꞌwava Ea mapoka ani reja kajihipuni vaji A naminanaꞌomo pura ꞌunaravara. ꞌEnakaivo A raka vena Irara ꞌunirimana ꞌúmo? ꞌwavara. \v 32 Jesu kúꞌo nirie napara kaꞌene ateha ꞌunamajaho samapenonana. \v 33 Ijá veꞌeme ijí napara kajaho henajaho huni haha nisonavuma henarena juma simaviꞌi niꞌaha kwino Jesuni unaꞌi ojiꞌi nahama Jesu ꞌwaramana. \v 34 Hu napara kajaho ijá ꞌwama Naparakera a iraka kaꞌene nimaa rona ijarahara vejume a maranaana. A sonahaanakúna teamanaꞌeje vaꞌa ꞌwamana. \v 35 Hu hina vuꞌa ꞌwaraꞌeme ea ꞌahoꞌa Sinakoku natohwijihuni sei rena roe ijá ꞌwava ꞌApajuna nikwamana kaivo rakijihunaꞌe Najahiꞌina ꞌwaraviꞌi hino? ꞌwavara. \v 36 ꞌEnakaivo ea kajipuhipo vuꞌaka ꞌwaravajaho Jesu henarena Hu Sinakoku natohwa ijá ꞌwama A patea junamana kaivo nimaa roꞌamana ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Jesu ea mapoka ruravume hijumakiviꞌi Pita ho Jemisi ho ꞌee ꞌuꞌua huna Joninaꞌomo ijihi puꞌúmo vaꞌara. \v 38 ꞌEjume pu vaꞌe Sinakoku natohwi jihuni sei useviꞌi hejume pu niramaruma piraname nihoꞌo natohwa temukavara. \v 39 ꞌEjume Hu ijí sei vaji ajima vaꞌarena ijá ꞌiama Ja raka venareꞌe niramaruvo? Napaiseakaho pakwamana kaivo hu nenu ꞌiamana. \v 40 ꞌEjume pu ijahume Hu pu maꞌahi irechamiuma vaꞌara. ꞌEjume Jesu Huni tisaiporu noꞌopisune oaha omaha aherame napaisea kajara namajino vaꞌara. \v 41 Jesu napaisea ija ꞌunaviꞌi Arameka opuni iri ijá ꞌwama Tarita Kumi ꞌwamana. Tarita Kumi ijihuni maijaho napaiseakera ꞌurina! \v 42 ꞌEjume niꞌaha kwinu napaisea kajaho ꞌurina ꞌurahonana. Napaisea kajaho juara iropu ropu noꞌo paꞌarenana. Ijá vejuma kamarena ea kaꞌene ijí hijajaho nihoꞌo natohwa oja hwaꞌusahara. \v 43 Jesu pu ajira ijá ꞌiama Ja ike Nara vejukaho ea ꞌahoꞌa paꞌwaraꞌavara kaivo napaiseakaho ꞌiruma iꞌimaha ꞌiamana. \c 6 \s1 Jesu Nasareti Vaji Pataarohajina \r (Matiu 13:53-58; Ruku 4:16-30) \p \v 1 Hu kwaa kajaho arema ꞌurine Huni kwaa anejijino tisaiporuhwa puꞌúmo vaꞌara. \v 2 Sapati veijino Hu vaꞌe Sinakoku ea najahana. Ea mapoka sea kajaho ani reꞌeme Hu ꞌwaramaji pu henareja oja hwaꞌusahara. Pu ijá ꞌwava Hura ꞌwaramu kajaho ichi apenane? Hu ichi kamane? Irara Hu nahane? ꞌEne ijí unekajihuni harura Hu icháꞌina veno? \v 3 ꞌÚ Hu kapinita? ꞌÚ Hu Meri oni Harihe? ꞌÚ Jemisi ꞌee Josisi ꞌee Jutasi ꞌee Saimani Huni ꞌuꞌuhije? ꞌÚ Huni maꞌipija iki hijo? ꞌwavara. ꞌEnajihunaꞌe pu Jesu pataarohara. \v 4 Jesu pu ijá ꞌiama Ea kaꞌene poropeti ijihuni araneji hijujija ꞌee huni kachiꞌina huni amuhija ꞌee huni kwai ea kaꞌene hijujija huni hura pavejura ꞌiamana. \v 5 Kwaa kajaho Huni harura panajahana kaivo ea kwinu kwino atama navajaho Hu niꞌaha kwino ija puni haha ꞌahi irechavume maraniara. \v 6 Pu Jesu kamareja panimaa rojajaho Hu nihoꞌo puruva renana. Túnaꞌi Jesu vaꞌe arara kajino ea mapoka najahapene onana. \s1 Jesura Tisaiporua Irechamiume Usema Vaꞌajina \r (Matiu 10:5-15; Ruku 9:1-6) \p \v 7 Jesu Huni tisaiporu iropu ropu noꞌo ꞌwaravume roumakiviꞌi irechamiume kwaaka mapokakino ea najahapene oꞌirono noꞌo noꞌo vaꞌiro vejumakiviꞌi Hu Huni harura tisaiporu mihe ꞌee ꞌavena sisea siomahuni harura ꞌuꞌo mihana. \v 8 Hu najaharena ijá ꞌiama Ja uneunecha mapoka paꞌekaꞌavara kaivo pijuharu ꞌekaꞌavara. ꞌIruma paꞌeke suvaikia paꞌeke monia tuja vaji paꞌekaꞌavara. \v 9 ꞌEnakaivo siripasieru same ꞌee ateha noꞌo paꞌekaꞌavara ꞌiamana. \v 10 Hu pu ijá ꞌiama Ja ara pini useme sea pini ajiꞌavajaho sea kaji hinuvaꞌo ara kaji areꞌirono areꞌavara. \v 11 Ja ara pini vaꞌe pu ja pataarorahe joni vuꞌa paheꞌi ꞌahie veja kiꞌavajaho nijinakúne joni mumora hari túa taireve ariha kimareje ea mapoka hene kimareje ijá ꞌwahune Ea kajija puni vuꞌa paheju kamareꞌe avaju ꞌwahuna ꞌiamana. \v 12 ꞌEjume pu vaꞌajime ea najahe pu sisea areꞌavarono najahoꞌi vaꞌara. \v 13 Pu ꞌuꞌo ꞌavena sisea ajiviꞌinijaho ꞌavena siomahe ꞌee ea atama naviꞌinijaho ꞌwerui ꞌonahuma sonahiara. \s1 Joni Papitisitara Kwamajina \r (Matiu 14:1-12; Ruku 9:7-9) \p \v 14 Kini Heroti Jesu oni pinana niꞌimaꞌura rena onajaho hinarena hu ijá ꞌiama Joni Papitisita kwamanaꞌe hura ꞌurinanaꞌomo ike harurakaho huni vaji renu ꞌiamana. \v 15 ꞌEjume ea ꞌahoꞌa Hu Iraijana ꞌwavura. ꞌEe ea ꞌahoꞌa Hu poropeti pina ꞌwavura. \v 16 ꞌEnakaivo Heroti hu henarena ijá ꞌiama Joni kaꞌene nara uroa ahatumahujara vukúꞌo ꞌurinana ꞌiamana. \v 17 Herotiasi oni hahi Herotira huni iri ꞌwaravume Joni kamome tipurai ranamana. Herotiasiho ꞌuꞌuaha Piripu oni naparaꞌe ꞌwahana. \v 18 Ijihuni hahi Jonira Heroti ijá ꞌwama Ara oni ꞌuꞌuijihuni napara kaꞌene Herotiasi ꞌwahajaho areri parenu. \v 19 ꞌEnajihunaꞌe Herotiasi Joniꞌi sena venana. ꞌEne hu ꞌanae kwahuna ura renana kaivo hu areri parenana. \v 20 Herotiho Joni juhamana. Ijihuni maijaho hu henajaho hu ea nihoꞌo mamaa ꞌee arira ijihunaꞌe hu Joni ꞌajoahana. Heroti Jonira iraka kaꞌene ꞌwaramujaho hu ura heꞌi ꞌahauna kaivo hu hene nihoꞌo natohwaꞌe haha henuna. \v 21 ꞌEne Herotiasira vea kaꞌene ura renajaꞌini nituꞌeme Heroti nahejari vea rejume hu ꞌiruma nihoꞌo mapoka mapoka vene irechaꞌeme ea kwaa ꞌajohiꞌinijijahija ꞌee Heroti oni namikia ꞌee Karari opuni ea mamaꞌina Heroti oni roara. \v 22 ꞌEjume Herotiasi oni ꞌapaja roe javavume Herotiho ea kaꞌene Heroti oni roajijahija kame nihoꞌo ura rena paranana. ꞌEjume Heroti napara kajaho ijá ꞌwama A iraki ura renaꞌamajaho na ijí mahuna ꞌwamana. \v 23 Heroti nahama ꞌwarama ijá ꞌwama Godira na kimunaꞌomo a iraka ura renaꞌamajaho na nuni ara kwaa pwinanaꞌa mahoꞌo a maꞌeju ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume napara kajara oahoni vaꞌe ijá ꞌwama Na iraka hu ꞌwarahune? ꞌwamana. ꞌEjume hu ijá ꞌwama A Joni Papitisita oni húmata ꞌuhua miha ꞌwaꞌamana ꞌwamana. \v 25 Napara kajara vea panisaꞌikaꞌi ninuma vaꞌe Heroti ijá ꞌwama Joni Papitisita oni húmata tevua ꞌahi ranamareje apena ro miꞌamana ꞌwamana. \v 26 ꞌEjume Heroti nihoꞌo natohwa temumana. ꞌEnakaivo hu ea mapoka puni unaꞌi nahama ꞌwarama jihunaꞌe hu napara kajaho papataarohana vo venana. \v 27 ꞌEne niꞌaha kwinu Hu huni pwea ranama ijá ꞌwama Vaꞌe Joni oni húmata ꞌuhue apena roa ꞌwamana. ꞌEjume pwea kajara vaꞌe tipura ara vaji Joni oni húmata ꞌuhuana. \v 28 Hu tevua ꞌahi apena roe napara kaji mahume napara kajara apena vaꞌe oaha mahana. \v 29 Joni oni tisaiporu epo henareja roe huni haha apena vaꞌe kwananavara. \s1 Jesura Ea Mapoka (5,000) Túasamahajina \r (Matiu 14:13-21; Ruku 9:10-17; Joni 6:1-14) \p \v 30 Apasorua kúꞌo nianae roajime pura raka kaꞌene vene ꞌee najahajaho Jesu ꞌwaravara. \v 31 Hu pu ijá ꞌiama Ja roajive nú kwaa pina ea pahijujino maꞌuako siheria veja. Ijihuni maijaho ea mapoka roi vaꞌuma kimareja pu ꞌiruma ihuni vea parenana. \v 32 Pu sisima ꞌahi ajime kwaa kaꞌene ea pahijiꞌinijino vaꞌara. \v 33 Pu vaꞌajiꞌeme ea nihoꞌo mapoka kimareja Jesu sisima ꞌahi vaꞌume pu mumori ninukujaha arara kaji roe useme hiꞌeme Jesu roume piunavara. \v 34 Jesu roe ꞌeꞌujiꞌi kimajaho nihoꞌo temume oja turaꞌi ꞌahaana. Ijihuni maijaho pu sipi ꞌajohiꞌina paꞌanepo hina ojujaꞌinaꞌe vejara. ꞌEjumakame Hu ijiꞌa uneunecha mapoka najahana. \v 35 Vea ꞌoꞌiro vaꞌeme Huni tisaiporuepo Jesuni rori vaꞌareja ijá ꞌwava Kwaa ikaho ea paꞌana kaivo vea iviamaa nipaꞌareꞌi venukúna \v 36 Ea mapoka irechamie ara arakino vaꞌajime uneunecha ꞌimena ija ꞌwavara. \v 37 Jesu eha vene ijá ꞌiama Jara pu uneunecha vajiꞌavara ꞌiamana. Pu ijá ꞌwava ꞌÚ nú vaꞌe monia mapoka mapoka (200 kina) puretia ꞌimenareje pu vajihe iꞌeje ꞌwavara. \v 38 Jesu aporama ijá ꞌiama Joni puretia icharo navo? Vaꞌa kiha ꞌiamana. Pu saramapene onu vaꞌume ijiꞌa ijá ꞌwava Iropune ꞌee kija noꞌona ꞌwavara. \v 39 Jesu ꞌwaravume ea mapoka vaꞌe karasi ꞌahi niku niku hijasavara. \v 40 Nia ꞌahoꞌa ea mapokaꞌe (100) hijume nia ꞌahoꞌa ea mapoka (50) hinape ojara. \v 41 Jesu puretia iropune ꞌee kija noꞌo ꞌeke akúpi ꞌahi nia nirii Godoni siporua ꞌojiꞌi merajahana. ꞌEjume puretia tuachame Huni tisaiporu vajihume pu ꞌeke ea kajaho vajihapene ojara. ꞌEne kija kaji ꞌuꞌo ijaꞌina venana. \v 42 ꞌEjume pu ijume tea hianavara. \v 43 ꞌEjume puretia ꞌee kija pwina kaꞌene navajaho nianae katija iropu ropu noꞌo vejume itusahara. \v 44 Parua kaꞌene puretia kaji ijajijahija ea mapoka (5,000). \s1 Jesura Toa ꞌAhi Namina Vaꞌajina \r (Matiu 14:22-33; Joni 6:15-21) \p \v 45 Hu Huni tisaiporu ijá ꞌiama Ja marako sisima vaꞌajimareje kami toi ropunaꞌi ara iha Petasaita vaꞌeje Na ea irechamiꞌi kaivo vuꞌejukúna ꞌiamana. \v 46 Hu ea ꞌajorame irechamiuma vaꞌumakiviꞌi va kahi huriꞌi hine siporua ꞌonana. \v 47 Vea nusireꞌejuꞌe sisima soha riri naꞌejuꞌe Jesu Huhusu kari amari hinana. \v 48 Hu kimajaho sisima veje vahuni ꞌunamijaho pu puruva renana. ꞌEjume asiasia ijiki ninaꞌeje ijikari vahunijaho areri parenana. Nitunituhi puni roꞌi ꞌahaume Hu toi ꞌahi roana. ꞌEnarena Hu pakiviꞌi asitahu jaꞌina venana. \v 49 Vea kaꞌene pu kavume Hu soha ꞌahi namina roajaho pu vwihajajaho ꞌavena sisea raka ꞌwaꞌikaꞌi emaavajara. \v 50 Pu ea mapoka Hu kame nihoꞌo tea junava jihunaꞌe Hu marako ijá ꞌiama Naranakúne masuani hiꞌi kaivo juvujaho areha ꞌiamana. \v 51 ꞌEjume Hu roe ijí sisima vaji ajiꞌeme asiasia kaꞌene hwasihajaho paꞌarejume pu oja nihoꞌo hwaꞌusahaꞌeme hina vwihajara. \v 52 Puni oja kaisini jihunaꞌe Hura puretia kaꞌene tuachama vajiha jihuni maijaho pu nihoꞌo pahena pakavara. \s1 Jesura Kenesareti Atama Rukina Vejume Maranajina \r (Matiu 14:34-36) \p \v 53 Pu toa ropunaꞌi vaꞌe Kenesareti useme sisima puna anika vena hijara. \v 54 Pu sisima vaji rena rarihumakiviꞌi ea mapoka kajija marako Hu samai kavara. \v 55 ꞌEjume niꞌaha kwino arara kajino ninukujaha vaꞌajime atakina kichame Jesura hinujihija kichijiꞌi irechavara. Kwaaka mapoka kajino Hu vaꞌujaho pu nijaimaru vejura. \v 56 ꞌEjume Hura ara mamaꞌina maꞌuꞌumai ara rora kajino ea atakina ꞌeka roe maketi tinia irechaviꞌi Huni ateha uri ꞌunahuniji jarima ꞌwaravara. ꞌEjume ea mapoka Hu ateha uriji ꞌunavajaho sonahiara. \c 7 \s1 Emahwapuni Tamana Najahajina \r (Matiu 15:1-9) \p \v 1 Parasi ꞌee Sikuraipi ijihi puꞌúmo ahuma Jerusaremi rena Jesuni roara. \v 2 ꞌEjume Huni tisaiporu kivume ija pasoꞌi kaivo hina ꞌiruma ijara. \v 3 Parasi ꞌee Jua mapoka emahwapuni tamanaꞌomo pu ija soꞌavajiana kaivo pasoꞌavajija ꞌiruma paijura. \v 4 Pu vea kaꞌene maketi rena roujaho pu ꞌiruma paijura kaivo ija somareꞌe ijiꞌa ijura. ꞌEne pu sahwapuni tamana ijí venareꞌe puni tevua some siꞌuara some ꞌee kapusia some ijá vejura. \v 5 Parasi ꞌee Sikuraipiepo Jesu apome ijá ꞌwava Rakijihunaꞌe tisaipuruhuana ema tamapo vejujaꞌina pavejure? Pu ꞌiruma iꞌi vejujaho ija pasoꞌi kaivo maijura ꞌwavara. \v 6 Hu eha vena ijá ꞌiama Ja nihoꞌo iraꞌasimaꞌura Aisea nitama heha ꞌahi ja rona ijaꞌina ꞌwaramana. Aisea ijá ꞌiama \q1 Ea kijahija iraru hohovura kaivo oja punijaho ani vaꞌura. \v 7 Pu mairiji Na taꞌarorihura kaivo pu Nuni tamana ura paveꞌi ꞌahiura ꞌiamana. \p \v 8 Pu vwihajujaho emaa puni tamanijaho Godoni tamana ꞌwaꞌi kaivo ijí ea najahura ꞌiamana. \v 9 ꞌEne Hu pu pina ijá ꞌiama Ja Godoni tamanijaho ani ranaꞌi kaivo joni tamanijino ea najahura. \v 10 Mosisi nitama ijá ꞌiama Ohuneꞌo omuneꞌo puni hura vetiꞌamana. Ea irara oaheꞌo omaheꞌo siripaꞌamajaho hu ꞌanaa kwaꞌamana ꞌiamana. \v 11 ꞌEnakaivo ja ani najaha ijá ꞌwava Ea pini unenuꞌu pina naꞌeje Godoni katua iꞌi kaivo omaheꞌo oaheꞌo paniꞌajihareje miꞌamajaho ja ijaho mamaa ꞌwahuna ꞌiavara. \v 12 Ja ijaꞌina ꞌwarava jihunaꞌe ja hu ruha paꞌaremahuꞌe omaheꞌo oaheꞌo puni unenua ꞌahoꞌa pavenu. \v 13 Ja ijaꞌina najahujaho Godoni ira ꞌuhuꞌi kaivo joni tamana ranavu. Uneunecha mapoka iviamaa ja vejujaꞌina ꞌiamana. \s1 Uneunecha Kaꞌene Vejuꞌe Emahuni Kara Siseranujina \r (Matiu 15:10-20) \p \v 14 Hu kúꞌo ea mapoka ꞌumenaume Huni rouma ijá ꞌiama Nuni vuꞌa hena vwihaꞌavara. \v 15 Ea uneunecha samai rena vaji vaꞌujipo vejuꞌe hu siserahuna pana kaivo huni vaji rena roa usevujara vejuꞌe hu sisea renuna. \v 16 Ea irara areri heꞌiro veꞌamajaho ataa apúsaꞌamana ꞌiamana. \v 17 Jesu eaka mapoka kajaho irechamiꞌi kaivo sei vaji vaꞌume tisaiporuepo haa ijihuni maijaho apovara. \v 18 Hu aporama ijá ꞌiama ꞌÚ ja ꞌuꞌo pahejo? ꞌÚ ja pahena pakavujaho ea uneunecha samai rena vaji vaꞌujipo vejuꞌe hu siserahuna pane? \v 19 Ijihuni maijaho ꞌiruma ijujaho oja vaja pavaꞌuna kaivo tei vaji vaꞌuna. ꞌEnaꞌomo túnaꞌi vaꞌe tihejuꞌe paꞌarenuna. ꞌEnajihunaꞌe ꞌiruma mapoka nihoꞌo mamaa ꞌiamana \v 20 Hu ijá ꞌiama Irakijara emaapuni vaji rena roa usevujara vejuꞌe hu sisea renuna. \v 21 Ijihuni maijaho uneunecha mapoka sisea oja vaji navujihunaꞌe ijí sisea vwihaꞌejuꞌe oja ꞌurinauꞌukamareꞌe napara turame ꞌasúra aheramone ea ꞌania kwamasahe \v 22 nesa apene ea pipuni uneunecha kiꞌeje ituname uneunecha sisea vene pisivie majikari karokaha vehuna vwihanune nia sisea kime jarika orahone iraꞌatiji namahe iraꞌata vene jarika rene ꞌuraha ojura. \v 23 ꞌEne ike mapoka sisea kaji oja vaji rena roa usevujara vejuꞌe ea sisea rejura ꞌiamana. \s1 Sairopinisia Naparijihuni Nimai Roijina \r (Matiu 15:21-28) \p \v 24 Jesu kwaa kajaho areꞌi kaivo Taia opuni kwai vaꞌana. Hu ijí vaꞌe sei pini ajime Hu ura ea pakaꞌavarono venana kaivo ijí tanuhuni ꞌunama paꞌana. \v 25 ꞌEꞌeme patetapaꞌa napara pipuni ꞌapaja ꞌuꞌua ꞌavena sisei ajiviꞌinaꞌomo Jesu henarena Huni unaꞌi mweꞌi ꞌonana. \v 26 Napara kajaho Jenitaru Sairopinisia ora. Hu jarima ijá ꞌwama Nuni ꞌapaja ꞌavena sisea ajiviꞌinakúne A ꞌavena sisea tasioma piꞌonamaha ꞌwamana. \v 27 ꞌEne Hu ijá ꞌwama Marako sesamai ꞌiruma vajihe pu ine túꞌavara. Sesamaa puni ꞌiruma pwina ꞌeka vaꞌe ꞌua vajihuna nihoꞌo areria paꞌana ꞌwamana. \v 28 Napara kajara Hu eha vene ijá ꞌwama Iꞌa. Natohwe ꞌUa ꞌuꞌo teporu hara sesamaa puni ꞌiruma túa ijura ꞌwamana. \v 29 Hu ijá ꞌwama A ijá ꞌwarima jihunaꞌe oni ꞌapaja ꞌavena sisea ariha vaꞌana ꞌwamana. \v 30 Napara kajaho huni sei vaꞌi kavume ꞌapajaha ꞌavena sisea kaꞌene ajimajaho ariha vaꞌeme mamaa nenana. \s1 Jesura Ataa ꞌEe Ira Paꞌanaꞌe Vejume Maranajina \p \v 31 Jesu kúꞌo ꞌurine kwaa iha Taia areꞌi kaivo Saitani ꞌeꞌune vaꞌe Karari Tikaparasi vaji vaꞌana. \v 32 ꞌEjume ea ꞌahopo ea ira hami paꞌwaraviꞌinijiꞌo ataa paꞌarejiꞌinijiꞌo aherame Jesuni vaꞌara. Pu ꞌejahae ijá ꞌwava Oni ija huni húmata ꞌahi ranama ꞌwavara. \v 33 ꞌEjume Jesura ea mapoka kajija irechamiꞌi kaivo ahema ꞌurina vaꞌe ani hijiꞌi Huni ijijino ea kajihuni ataa vajijino ronu ronu irechame ꞌee kúꞌo Huni cheriji ꞌene ea kajihuni mitari ꞌahi tanihana. \v 34 ꞌEꞌikaꞌi Hu nia akúpi ꞌahi nirie siporua ꞌojiꞌi ijá ꞌwama Epata ꞌwamana. Epata ijihuni maijaho jaraꞌusaha. \v 35 ꞌEꞌeme niꞌaha kwino huni ataa mitara jaraume marajume ira hami ꞌwaramana. \v 36 ꞌEjume Hu ira kisina ijá ꞌiama Nara iraka kaꞌene vejujaho ja ea paꞌwaraꞌavara. Hu ꞌwaramajaho pu ira tumaꞌi kaivo kehi kehi ꞌwaravara. \v 37 Pu oja nihoꞌo hwaꞌusahaꞌeme ijá ꞌwava Hu uneunecha mapoka mapoka hami ve paranu. ꞌEne Hu ea ataa paꞌana venauꞌe vuꞌa hene ꞌee ira paꞌwaraviꞌinijija venauꞌe ira ꞌwaravu ꞌwavara. \c 8 \s1 Jesura Ea Mapoka (4,000) Túasamahajina \r (Matiu 15:32-39) \p \v 1 Kúꞌo ijipini ea mapoka vaꞌe ahuma hijara kaivo pura ꞌiruma kaꞌene ihunijaho paꞌana. ꞌEjume Jesu Huni tisaiporu ꞌumenaume rouma ijá ꞌiama \v 2 Ea kaꞌene nú puꞌúmo hijukaho hiꞌeme naꞌia noꞌopisu paꞌarejara kaivo ꞌiruma kaꞌene pu ihunijaho paꞌajihunaꞌe Na punijihunaꞌe temuka apeju. \v 3 Ea ꞌahoꞌa kwaa jojori rena roajihuni hahi Na irechamie vaꞌavajaho pu vaꞌe vwamu toi matunave kwamasaꞌeja ꞌiamana. \v 4 Tisaiporuepo Jesu eha vena ijá ꞌwava Kwaakaho ꞌiruma paꞌane ꞌimejuri tinia paꞌajihunaꞌe nú ichihi ꞌiruma ꞌeke eakaho areri vajihe iꞌeja ꞌwavara. \v 5 Jesu aporame ijá ꞌiama Puretia icharo navo? ꞌiavume pu ijá ꞌwava Iropu noꞌo navu ꞌwavara. \v 6 Hu ea mapoka kajaho ꞌwaravume mweꞌi hijasavara. Hu puretia iropu noꞌo ꞌeke siporua ꞌone teimani ꞌwaꞌi kaivo ijiꞌa tuachame Huni tisaiporua vajihume pu ꞌeke ea mapoka kajaho ijá vajihapenojara. \v 7 ꞌEjume kija kwinu kwino navaraꞌomo Hu ꞌeke ijí ꞌuꞌo siporua ꞌona teimani ꞌwaꞌi kaivo ꞌwaravume ꞌeke ea mapoka vajihara. \v 8 ꞌEjume ea mapoka kajaho ina tea hianavumakiviꞌi puretia paijiꞌinijaho ꞌeka katija iropu noꞌo vejume ituꞌoꞌujume irechavara. \v 9 ꞌEnakaivo ea mapoka mapoka (4,000) ijaraꞌomo irechamiume vaꞌara. \v 10 ꞌEjumakaviꞌi Hu tisaiporuhwa puꞌúmo sisima ꞌahi ajime Taramanuta opuni kwai vaꞌara. \s1 Ea Areri Pavejuji Veje Kaꞌi ꞌAhiume Miꞌimiꞌivajina \r (Matiu 16:1-4) \p \v 11 Parasiapo roajime Jesui ninakarame vena kaꞌi ꞌahiume ijá ꞌwava A aacha pina akúpi ꞌahi najuha kavava ꞌwavara. \v 12 Jesu oja areri pareꞌeme ijá ꞌiama Ea iviamaa urijakihija rakijihunaꞌe aacha pina veje kaꞌi ꞌahiuꞌe ꞌwarivu? Na nimaa nimaa ja ꞌwaravu Na aacha pina nihoꞌo ea kaꞌene iviamaa urijakihija panajahuna ꞌiamana. \v 13 Hu pu irechamiꞌikaꞌi ꞌurine sisima ajime toa ropunaꞌi vaꞌana. \s1 Parasi ꞌEe Heroti Oni Isitijina \r (Matiu 16:5-12) \p \v 14 ꞌEjume tisaiporu harava runamiꞌeme paꞌeki kaivo kwinuꞌwi apena sisima vaji ranama roara. \v 15 Jesu pu nahama ꞌwarama ijá ꞌiama Ja hami hena kaha. Parasi puni isitia ꞌee Heroti oni isitia hami kiꞌavara. \v 16 Pu ꞌurine piraꞌarame apenojiꞌi ijá ꞌwava Hu ijaꞌina ꞌwarumu ijihuni maijaho nú puretia paꞌana rone ꞌwarumu ꞌwavara. \v 17 Pura ꞌwava kaji Jesu henarena aporama ijá ꞌiama Ja irakijihunaꞌe nú puretia paꞌana ꞌwame piraꞌaravo? Na ꞌwaravujaho ꞌú ja pahejo? ꞌÚ ja hami pavwihajo? ꞌÚ joni oja majaa kaisina rena navo? \v 18 Ja nia rukina vo pakivo? Ja ataa rukina vo pahejo? Ja ira kaꞌene kivajaho pavwihajo? \v 19 Vea kaꞌene Na puretia iropu tuachavumakame ea mapoka mapoka (5,000) ijajaho ja vi vwihajo? Ea puretia ijuma tuaꞌeme puretia pwinanaꞌa kaꞌene navajaho katija icharo vejume itusahare? ꞌiamana. ꞌEjume pu eha vena ijá ꞌwava Iropu ropu noꞌona ꞌwavara. \v 20 Vea kaꞌene Na puretia iropu noꞌo tuachame vajihume ea mapoka mapoka (4,000) ijajaho katija icharo pwinana vejume itusahare? ꞌiamana. ꞌEjume pu eha vena ijá ꞌwava Iropu noꞌona ꞌwavara. \v 21 ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Ja majama pavwihaju ꞌiamana. \s1 Jesura Petasaita Ora Nia Paꞌaji Vejume Maranajina \p \v 22 Pu Petasaitai roꞌeme ea ꞌahopo ea pina nia supaviꞌinijaho apena roe ꞌejahae Huni iji ꞌunaꞌamarono ꞌwaravara. \v 23 ꞌEjume Jesu huni ija ꞌunavume apene ari uri vaꞌana. Hu cheri nia ꞌahi pisotiꞌi kaivo ija nia ꞌahi ranama ijá ꞌwama A uneunecha vikimo ꞌwamana. \v 24 Hu nia ahasirime nirie ijá ꞌwama Na ea kivujaho icha punaꞌi ꞌurahoju ꞌwamana. \v 25 Jesu kúꞌo Huni ija ea kajihuni nia ꞌahi irechavume hu nia niriajaho marane ea nia hami kimana. \v 26 ꞌEjume Hu huni sei vaꞌumakaviꞌi ijá ꞌwama A ara vaja pavahuna ꞌwamana. \s1 Pitara Jesu Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 16:13-20; Ruku 9:18-21) \p \v 27 Jesu Huni tisaiporu puꞌúmo vaꞌe ara iha Sesaria Piripai vaꞌiro vaiꞌi Jesu Huni tisaiporu aporama ijá ꞌiama Ea pu vwihajujaho Na rarane ꞌwavure? ꞌiamana. \v 28 Pu eha vena ijá ꞌwava Ea ꞌahopo vwihajujaho A Joni Papitisita ꞌwavuꞌe ꞌahopo vwihajujaho A Iraija ꞌwavuꞌe ꞌahopo vwihajujaho A poropeti pina rojura ꞌwavara. \v 29 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama ꞌEnakaivo ja vwihajujaho Na rarane? ꞌiamana. ꞌEjume Pita ijá ꞌwama A Kerisona ꞌwamana. \v 30 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ja ijaho ea paꞌwaꞌavara ꞌiamana. \s1 Jesura Ahia Apene ꞌEe Kwahuniji Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 16:21-28; Ruku 9:22-27) \p \v 31 Jesu Huni tisaiporu najaha ijá ꞌiama Ea maiꞌo Emaa Puni Harihijaho ꞌunama sisesa ani aniꞌina ꞌahahuna. ꞌEne emakina ꞌee pirisiti ꞌee Sikuraipijipo pataarohuna. ꞌEne pu Hu ꞌanae kwahuna kaivo naꞌia noꞌopisu paꞌareꞌeje kúꞌo ꞌurihuna ꞌiamana. \v 32 Hu samaumai najahumakame Pita Jesu ahema ro vaꞌe ꞌurarahana. \v 33 Hu taꞌarohe Pita túchahaꞌikaꞌi Huni tisaiporu kiviꞌi Pita ꞌuraraha ijá ꞌwama Setani, Nuni túnaꞌi ruvaꞌa! Oni vwihijaho Godoni vwiha pana kaivo ema puni vwiha ꞌwamana. \v 34 Jesu ea mapoka ꞌumenaume roe Huni tisaiporu puꞌúmo Huni nini ahuma hijumakiviꞌi Jesu ijá ꞌiama Ja ea pini Nuni túnaꞌi roꞌi veꞌamajaho huni ojijihuni urijaho makaꞌikaꞌi huni korosi tapane Nuni túnaꞌi ꞌararihie roꞌama. \v 35 Ea irara huni hiiji ori niꞌajaraꞌamajaho huni hiijaho ranahuna. ꞌEne ea irara huni hiiji Nunijihunaꞌe Godoni vuꞌa maa maiuꞌini jihunaꞌe ranamajaho hu huni hia ꞌunanahuna. \v 36 Ei pini uneunecha kaꞌene mweꞌa kakehunijaho huna reranaꞌeje hia nimaa nimaiji asinaꞌipisa hu mamaa iraka apejaꞌe? \v 37 ꞌEne ea iraka vejujihunaꞌe majama hihuna asinahune? \v 38 Ea mapoka kaꞌene iviamaa iki hijukija Godi pataarohe ꞌee sisea ꞌunama ani ani vejiꞌi hiju. Ea irara Nunijihunaꞌe Na pataarorihe ꞌee Nuni ira pataaroꞌamajaho vea kaꞌene Ema Puni Harihijara ꞌona ojiꞌina arimaa ꞌee Amoni hanajiꞌinijiꞌi roꞌamajaho hu ꞌuꞌo pataarohuna. \c 9 \p \v 1 Jesu ijá ꞌiama Na nimaa nimaa ꞌwaravu. Ea ꞌahoꞌa ike namijukija pu marakoꞌa Godira harurijiꞌi ꞌajohaꞌi roa kamarejaꞌe túnaꞌi kwamasahuna ꞌiamana. \s1 Taꞌarohe Aniꞌina Renajina \r (Matiu 17:1-13; Ruku 9:28-36) \p \v 2 Vea iropu kwino paꞌareꞌeme Jesura Pitane Jemisine Jonine ijá aherama vaꞌe huriꞌi ajima vaꞌume pu Huni haha kavajaho taꞌarohe aniꞌina renana. \v 3 Huni atehijija ahaniha sajasaꞌimaa rejara. Ei pini mweꞌi súhui sovuꞌe rejujaꞌina paꞌana. \v 4 Ijaꞌina reꞌeme Iraijaꞌo Mosisiꞌo Jesu puꞌúmo hina vuꞌa ꞌwavara. \v 5 Pita ꞌurina Jesu ijá ꞌwama Najuhiꞌine mamaa vene nú ja puꞌúmo hiju. Nú joni sosura ara venahuna. Pina Ona vene pina Mosisi ona vene pina Iraija ona vehuna ꞌwamana. \v 6 Pu tea junava jihunaꞌe hu puruva reꞌeme ijaꞌina ꞌwaramana. \v 7 ꞌImitia satuꞌuriꞌeme ira ꞌimiti vaji ijá ꞌiama Ikaho Nuni Hariha Na Hu oja mahu. ꞌEnajihunaꞌe Huni ira heꞌavara ꞌiamana. \v 8 Niꞌaha kwinu ijá reꞌeme nia niriapenojajaho ea ꞌahoꞌa pakiꞌeme Jesu Huhusu kavara. \v 9 Pu huriꞌi rene ariha roiꞌi Jesu ijá ꞌiama Ja iraka kaꞌene kavajaho ea paꞌwaraꞌavara kaivo Ema Puni Harihijara kwamareje kúꞌo ꞌuriꞌeje ijiꞌa ꞌwaraꞌavara. \v 10 Hura ꞌwaramajaho pu hena puni vaji irechavara kaivo pu hina kwama ꞌurihuni jihuni maijaho irake ꞌwamareje pu piraꞌaraviꞌi hijara. \v 11 Pu Jesu apoma ijá ꞌwava Irakijihunaꞌe Sikuraipiepo ꞌwaravajaho Iraija marako rohuna ꞌwavara. \v 12 Jesu ijá ꞌiama Nimaa Iraija nimarako roareꞌe ꞌunama arira amairiu. Irakijihunaꞌe nitama Godoni heha ꞌahi venarena ijá ꞌiama \q1 Ema Puni Harihijaho siseꞌi ꞌahaareje Hu nihoꞌo ura parenahuna ꞌiamana. \p \v 13 ꞌEnakaivo Na ja ꞌwaravu Iraija niroana kaivo pu iraka siseꞌi ꞌahaꞌi vejajaho pu vejaraꞌomo heha ꞌahi ijaꞌina namu ꞌiamana. \s1 Jesura Paruisea Kaꞌene ꞌAvena Sisei Rosamaji Vejume Maranajina \r (Matiu 17:14-21; Ruku 9:37-43) \p \v 14 Jesu ꞌurina tisaiporuhwa puni roarena ruꞌeꞌujiꞌi ea mapoka ahuma hiꞌeme kivume Sikuraipijijahija hina Jesuni tisaiporu epuꞌúmo ninakaraviꞌi hijara. \v 15 ꞌEꞌeme ea mapoka kajijahija Jesu kame tatoviꞌi ninuma vaꞌe ija apena ꞌajovara. \v 16 Jesura Sikuraipijija aporama ijá ꞌiama Ja raka pu puꞌúmo ninakaraviꞌi hijo? ꞌiamana. \v 17 ꞌEjume ea mapoka puni vaja kajino ei pini ijá ꞌwama Najuhiꞌina na nuni hariha Oni apena roujihuni maijaho ꞌavena sisea ajimarena ira paꞌarena jihunaꞌe apena routa. \v 18 Ichihi chihi ꞌavena sisea kajara ajimujaho ꞌunamapena mweꞌi ranavuꞌe irasapa ani rene upaja niiꞌi haha tanuka apeꞌasahe haha kaisimaꞌura renuna. Na Oni tisaiporujija ꞌwarave ꞌavena sisea ꞌararihihunijaho areri parenu ꞌwamana. \v 19 Jesu ijá ꞌiama Ja iviama ike ꞌurina hijukija nihoꞌo panimaa rojiꞌina. ꞌÚ Na naꞌia icharu ja puꞌúmo hijo? Na naꞌia icharo masuani ja puꞌúmo hina apena route? Sesamaa kajaho ahema Nuni roha ꞌiamana. \v 20 ꞌEjume pu sesamaa kajaho aheme Huni roume ꞌavena kajara Jesu kamarena sesamaa kajaho apena piꞌonavume mweꞌi ꞌona kuchikuchiviꞌi ira sapa ani renana. \v 21 Jesu omaha apoma ijá ꞌwama Naꞌia icharo ijaꞌina renane? ꞌwamana. Omahi ijá ꞌwama Nitamatama sesamuꞌuru nijaꞌina renana. \v 22 Naꞌia mapokaꞌe ꞌavena sisea kajarahara ꞌunama piꞌonavuꞌe veni rene ꞌee toi ꞌona kwaꞌamarono venuna. A areri rene ꞌee temukaꞌamajaho niꞌajúhe veje maraꞌamana ꞌwamana. \v 23 Jesu hu ijá ꞌwama A nimaa roꞌamajaho arerina. Ea irara nimaa roꞌamajaho uneunecha ani aniꞌina hununaa areri rehuna ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume sesamaa kajihuni omijara ꞌurina ijá ꞌwama Na nimaa rojukúne na nimaa parojujaho niꞌajiꞌamana ꞌwamana. \v 25 Jesu kiꞌeme ea mapoka kaꞌene hina vuꞌa heja kajipuhipo nianaa apene ronuronu roajivuma kiviꞌi Jesu ꞌavena sisea kajaho ꞌurarahiꞌi ijá ꞌwama ꞌAvena sisea kaꞌene ira paꞌa ataa paꞌakera ariha vaꞌamana kaivo a túnaꞌi kúꞌo paꞌunama roꞌamana ꞌwamana. \v 26 ꞌEjume ꞌavena sisea kajaho kúꞌo emaavajiꞌi sesamaa kajaho apene piꞌonamana. Ijiꞌa ijá venarena areꞌi kaivo hu vaꞌana. Sesamaa kajaho kwamujaꞌina rejume ea mapoka ijá ꞌwava Hu nikwamana ꞌwavara. \v 27 Jesu sesamaa kajaho iji ꞌunamapena ꞌurijume ꞌurina naminana. \v 28 ꞌEjume Jesu sei vaꞌe tisaiporuhwa puꞌúmo pupusu hijiꞌi pu Hu ijá ꞌwava Irakijihunaꞌe ꞌavena sisea kajaho nú areri patasiomahare? ꞌwavara. \v 29 Jesu eha vene ijá ꞌiama ꞌAvena sisea ijaꞌina siomahunijaho ꞌunama nikwinuꞌwi siporui reje siomahuna ꞌiamana. \s1 Jesura Kwama ꞌUrihuniji Rona ꞌWaramajina \p \v 30 Pu kwaa kajaho areꞌi kaivo ꞌurina Karari vaji usema vaꞌara. Kwaa kaꞌene Hura hinuji erapo kame hehunijaho Hu ura parenana. \v 31 Ijihuni maijaho Hu tisaipuruhwaha najaharena \p Noinijá ꞌiama Emaa Puni Harihijaho ea ꞌahopo apene ea ꞌahoꞌa mihe pu Hu ꞌanaa kwamareje vea noꞌopisu mweꞌi vaji namareje kúꞌo ꞌurihuna ꞌiamana. \v 32 ꞌEnakaivo Hu pu ꞌwarama jihuni maijaho pahenareja pu Hu apohunijaho junavume paapovara. \s1 Irara Natohwane? \r (Matiu 18:1-5; Ruku 9:46-48) \p \v 33 Pu ꞌurine Kapeniami vaꞌajime Hu sei vaji hiꞌi kaivo Hu pu aporama ijá ꞌiama Ja vwama toi roajaho iraka ꞌwamapena roare? ꞌiamana. \v 34 ꞌEnakaivo pu eha paꞌwarava jihuni maijaho pu ꞌunama toi piraꞌaramareja Irara natohwana ꞌwavajihunaꞌe eha paꞌwavara. \v 35 ꞌEjume Jesu asuma hiꞌi kaivo tisaiporuhwaha iropu ropu noꞌo ꞌumenauma roumakiviꞌi ijá ꞌiama Ea irara amura reꞌi veꞌamajaho hu túchamai rehune ꞌee ꞌeka mapoki jihipuni pwea rehuna ꞌiamana. \v 36 Jesu sesamaa pina ꞌwaravume puni unaꞌi namijumakaviꞌi Hu ija haha ꞌunaviꞌi ijá ꞌiama \v 37 Ea irara sesamaa ijaꞌina Nuni iha ꞌahi niꞌajaꞌamajaho hu Na niꞌajihe avahuna. Ea irara Na apeniꞌamajaho hu nimaa Godi kaꞌene ranamiume Na roaji apeꞌena ꞌiamana. \s1 Ea Irara Nú Puꞌúmo Paninakaramujaho Hu Núna \r (Ruku 9:49-50) \p \v 38 Joni Jesu ijá ꞌwama Najuhiꞌine nú ea pina kavume hu Oni ihi ꞌurahiꞌi ꞌavena sisea siomahume kavara. Hu núni pwina paꞌajihunaꞌe nú hu roturahara. \v 39 ꞌEnakaivo Jesu ijá ꞌiama Ja hu paroturaꞌavara. Ea irara Nuni ihi ꞌurahiꞌi mamaa veꞌamajaho hu túnaꞌi Nununaꞌi sisea paꞌwaraꞌena. \v 40 Ea irara nú puꞌúmo paninakaramujaho hu núni ea. \v 41 Ea irara a Keriso onijihunaꞌe kapusi toa ꞌe maꞌamajaho Na nimaa nimaa ꞌwaravu hu huni ea paasinahuna. \s1 Sisea Veꞌavarono Vena Kivujina \r (Matiu 18:6-9; Ruku 17:1-2) \p \v 42 Sesamaa pini Na nimaa roꞌeje ei pini sisei veje hu nimaa roꞌamaji areꞌamajaho maijaho ja aji apene muna ahisimaꞌuri huni oroi vevahame soha vaji piꞌonave oꞌipisa ja mamaa vejaꞌa. \v 43 Oni iji veje a Godoni ꞌunama pataaroꞌamajaho a ꞌuhunaꞌamana. Maijaho a ija rona kwinu apene hia mamaa apehuna kaivo ija noꞌoheꞌi reꞌamajaho veni renuni kwaa kaꞌene vena paꞌutarotisaviꞌini ijino vaꞌena. \v 44 Ara kajaho hucha pakwamasahiꞌine ꞌee vena paꞌutarotisaviꞌina. \v 45 Oni mumori veje a Godoni ꞌunama pataaroꞌamajaho ꞌuhunaꞌamana. Maijaho a mumora kwinu apene hia mamaa apehuna kaivo mumora noꞌoheꞌi reꞌamajaho veni renuni kwaa kaꞌene vena paꞌutarotisaviꞌina ijino vaꞌena. \v 46 Ara kajaho hucha pakwamasahiꞌine ꞌee vena paꞌutarotisaviꞌina. \v 47 Oni nii veje a Godoni ꞌunama pataaroꞌamajaho a oni nia ꞌanae supaꞌamana. Maijaho a nia kwinu apene hia mamaa apehuna kaivo nia noꞌoheꞌi reꞌamajaho veni rehuni kwaa kaꞌene vena paꞌutarotisaviꞌina ijino vaꞌena. \v 48 Ara kajaho hucha pakwamasahiꞌine ꞌee vena paꞌutarotisaviꞌina. \v 49 Godi ea mapoka veni vena kihuna. \v 50 Misa mamaa kaivo misa kajihuni vweijara paꞌareꞌipisa ꞌú nú icháꞌina veje kúꞌo vwea rejaꞌe? Emaa misa punaꞌi vwea rukina reꞌavajaho ja joni oja hami ꞌajohe ꞌunama maa vejajihunaꞌe ja ea mapoka puꞌúmo hami hihuna. \c 10 \s1 Jesura Parua Napara Ranaravuji Najahajina \r (Matiu 19:1-12; Ruku 16:18) \p \v 1 Jesu kwaa kajaho areꞌi kaivo ꞌurina Jotani ꞌona karaꞌi Jutia vaꞌana. Ea mapoka kúꞌo nianaa Huni roume Hu najahu jaꞌinaꞌe najahana. \v 2 ꞌEjume Parasipo Jesuni roe vena kaꞌi ꞌahiume apoma ijá ꞌwava Ei pini napara huna ranaꞌipisa areri rejaꞌe? ꞌwavara. \v 3 Hu eha vene aporame ijá ꞌiama Mosisi hu ja raka vehuna ꞌwaramane? ꞌiamana. \v 4 Pu ijá ꞌwava \q1 Mosisira ꞌwarumajaho ea napara ranahuna asura ve maꞌi kaivo ranave vahunaꞌe ꞌwarumana ꞌwavara. \p \v 5 ꞌEnakaivo Jesu ijá ꞌiama Hu nitama heha ꞌahi ijaꞌina ꞌwarama jihuni maijaho joni oja kisimaꞌuri jihunaꞌe hu venana. \v 6 ꞌEnakaivo nitama anejijaho Godira uneunecha mapoka vene ꞌee parua vene ꞌee napara venana. \v 7-8 Ijihuni hahi parui napara ꞌwaꞌamajaho opwaha irechamiꞌi kaivo pu noꞌo nikwino rehuna. \v 9 Godi raka kaꞌene ihenamiajaho ea pina paturaꞌamana ꞌiamana. \v 10 Pu kúꞌo sei vaji vaꞌajimareja huni tisaiporu ijí vuꞌa kajaho apovara. \v 11 ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Parua irara huni napara ranaꞌi kaivo napara pini ꞌwaꞌamajaho hu huni napara kaꞌene amuriji nihoꞌo siseꞌi ꞌahaa avahuna. \v 12 Napara irara huni parua ranaꞌi kaivo parua pina veꞌamajaho hu nihoꞌo siseꞌi ꞌahaa avahuna ꞌiamana. \s1 Jesura Sesamaa Merajihajina \r (Matiu 19:13-15; Ruku 18:15-17) \p \v 13 ꞌEjume ea ꞌahoꞌa sesamaa ꞌeka Jesuni roume Hu iji ꞌunirame merajiꞌiro venana kaivo tisaiporuepo ea kajija ꞌurarahara. \v 14 Jesu kimarena nihoꞌo sevuma ijá ꞌiama Sesamaa paroturiꞌavara kaivo makiꞌeje Nuni roꞌavara. Ijihuni maijaho Godoni arijaho ea kaꞌene sesamaa punaꞌi vejujihipuni ara. \v 15 Na nimaa ja ꞌwaravo. Ea irara Godoni ariji sesamaa punaꞌi paapeꞌamajaho hu ijaho pavahuna ꞌiamana. \v 16 ꞌEnarena Hu sesamaa kajaho mwachame Huni ija puni haha ꞌahi irechaviꞌi merajihana. \s1 Ea Uneunecha Rukimaꞌurijina \r (Matiu 19:16-30; Ruku 18:18-30) \p \v 17 Jesu vaꞌi ꞌahauma vaꞌeme ea pina ninuma roajino Huni unaꞌi nitupari saꞌi kaivo apoma ijá ꞌwama Najuhiꞌina Mamaaꞌe na icháꞌinaꞌe vene majama hihunijaho apeꞌejo? ꞌwamana. \v 18 Jesu ijá ꞌwama Irakijihunaꞌe a Na mamaa ꞌwimo? Eaka mapokakaho mamaa pana kaivo nikwino Godira mamaa. \v 19 A Godoni tamana nihenuna. A ea paꞌanaa kwaꞌamana ꞌee a napara paturaꞌamana. A nesa paapeꞌamana. A ea pina panamaꞌamana. Ohuna omuna ijihipuni hura veꞌamana ꞌwamana. \v 20 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Najuhiꞌine na nitama sesamuꞌuru rene tamana kajaho hami venapena routa ꞌwamana. \v 21 ꞌEnakaivo Jesu hu kamajaho Hu oja mahe ijá ꞌwama A unenuꞌu pina kwino maiꞌo areri paꞌana. A vaꞌe oni uneunecha mapoka ꞌeke ꞌimenarejaꞌe monia ona ꞌeke ea uneunecha paꞌaji vajihakame oni eha maa akúpi ꞌahi naꞌeje roe Na ꞌararihiꞌamana ꞌwamana. \v 22 Hu ijí henajaho nihoꞌo temume oja turaꞌi ꞌahaꞌeme vaꞌana. Ijihuni maijaho hu uneunecha mapoka rukina. \v 23 ꞌEꞌeme Jesu niriapenojiꞌi Huni tisaiporua kima ijá ꞌiama Ea kaꞌene uneunecha mapoka rukina reꞌavajihunaꞌe pu Godoni ari vahuna kisina rehuna ꞌiamana. \v 24 Jesu ꞌwaravume Huni tisaiporua hena oja hwaꞌusahana. ꞌEjume Jesu kúꞌo eha vene pu ijá ꞌiama Sesahu Nune ea pu nimaa rohuna kaivo pu uneunecha mapoka rukina reꞌavajihunaꞌe pu Godoni ari vahuna kisina rehuna. \v 25 Maha nitirua titi aruꞌipisa areri rejaꞌa kaivo ea hu nimaa rohuna kaivo hu uneunecha mapoka rukina reꞌamajihunaꞌe hu Godoni ari vahuna kisina rehuna ꞌiamana. \v 26 Pu ijí henareja oja nihoꞌo hianaꞌeme ijá ꞌwava ꞌÚ Godi ea irá niꞌajaꞌena? ꞌwavara. \v 27 Jesu pu kiviꞌi ijá ꞌiama Emapo areri vehuna paꞌana kaivo Godiho arerina. Godira areri uneunecha ve paranuna ꞌiamana. \v 28 Pita Hu ijá ꞌwama Ike hena nú uneunecha mapoka irechaꞌi kaivo A ꞌararihae roara ꞌwamana. \v 29 Jesu ijá ꞌiama Na nimaa ja ꞌwaravo. Nuna ꞌee Godoni vuꞌijihunaꞌe ei pini huni mweꞌa ara omaha oaha pokaha ꞌuꞌuaha maꞌinaha sesahwaha irechamiꞌamajaho \v 30 hu túnaꞌi areri mweꞌa mapoka mapoka ara mapoka mapoka oma mapoka mapoka oha mapoka mapoka poka mapoka mapoka ꞌuꞌua mapoka mapoka maꞌina mapoka mapoka sesamaa mapoka mapoka rehuna. Ea hu siseꞌi ꞌahaꞌeja kaivo hu Godoni ari vaꞌe majama hihuna. \v 31 ꞌEnakaivo ea irahipo urasaꞌavajaho pu túchamai rehuna kaivo ea irahipo túchamai reꞌavajaho pu urasahuna ꞌwamana. \s1 Jesura Kwahuni Vuꞌa Noꞌopisuji Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 20:17-19; Ruku 18:31-34) \p \v 32 Pu Jerusaremi vaꞌiro vaꞌeme Jesu urana vaꞌeme Huni tisaiporu túnaꞌi vaꞌajimareja oja hianamana. ꞌEe ea kaꞌene pu ꞌararihia vaꞌajaho tea junamana. ꞌEne Hu kúꞌo ea iropu ropu noꞌo aherame ani ro vaꞌe iraka kaꞌene Hua rehunijaho ꞌwaramana. \v 33 Hu ijá ꞌiama Ja heha! Nú Jerusaremi vaꞌajive ea ꞌahopo Ema Puni Harihijaho apene pirisiti mamaꞌina ꞌee Sikuraipi ijihi mihe pu apena ꞌanae kwahuna ꞌwaꞌikaꞌi pu Jenitaru mihuna. \v 34 Pu Hu matahe chera pisotie hisi hijahe ꞌanae kwahuna kaivo vea noꞌopisu mweꞌi vaji namareje ijiꞌa kúꞌo ꞌurihuna ꞌiamana. \s1 Jemisiꞌo Joniꞌo Jarima ꞌWaravajina \r (Matiu 20:20-28) \p \v 35 ꞌEjume Jemisiꞌo Joniꞌo Sepati oni harihijaꞌomo ijí pu roajime Jesu ijá ꞌwava Najuhiꞌina nú unenuꞌu pina rakaꞌe A ꞌwaraꞌavajaho A veꞌamana ꞌwavara. \v 36 ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Ja ura iraka Na jona venaꞌejo? ꞌiamana. \v 37 Pu ijá ꞌwava Naꞌia pini a ea mapoka ꞌajohaꞌamajino nú ea pina Oni ija manaꞌinijaꞌi hije ꞌee ei pini anaꞌinijaꞌi hiꞌejakúne ꞌwavara. \v 38 ꞌEnakaivo Jesu pu ijá ꞌiama Oneka kaꞌene ja Na ꞌwarivu kajihuni maijaho ja paheju. ꞌÚ ja areri Na kapusi toa kaꞌene ihunijaho iꞌeja? ꞌEne Na toa apúsamie ꞌuriujaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo toi samae ꞌuriꞌeja? ꞌiamana. \v 39 Pu ijá ꞌwava Nú arerina ꞌwavara. Jesu ijá ꞌiama Nara kapusi toa kaꞌene ihunijaho ja nimaa ihuna. ꞌEne ꞌuꞌo Na toi apúsamie ꞌurihuni jaꞌinaꞌe ja nimaa toi samae ꞌurihuna. \v 40 ꞌEnakaivo ea pina Nuni manaꞌini hije ꞌee ea pina Nuni anaꞌini hihunaka ꞌwarivujaho Nara vajihuna pana kaivo emaa punaꞌe iji pijiha amairie irechavu navu ꞌiamana. \v 41 ꞌEjume ea iropu ropu ijí henareja pu Jemisi Joni punaꞌi sena vena ꞌurarahara. \v 42 ꞌEjume Jesu ꞌumenaume pu rouma ijá ꞌiama Ja niheju. Jenitaru ea mamaꞌina rejajaho pu majikari ꞌajoahura. Puni ea mamaꞌina ꞌwaravuꞌe ea mapoka puni ira hena vejura. \v 43 ꞌEnakaivo ja ijaꞌina pana kaivo ea irara ura joni natohwa reꞌi veꞌamajaho hu joni pwea reꞌamana. \v 44 Ea irara uraꞌi veꞌamajaho hu ea mapoka puni pwea reꞌamana. \v 45 Ema Puni Harihijara roajaho ea mapoka Huni pwea pareꞌavarono roana kaivo Hu puni pwea reꞌi ꞌahauma roana. Hu Huni hia ea mapokaꞌe mihana. Areri emaa ꞌimenaana ꞌiamana. \s1 Jesura Patimeasi Kaꞌene Nia Supaviꞌiniji Vejume Maranajina \r (Matiu 20:29-34; Ruku 18:35-43) \p \v 46 ꞌEjume pu Jeriko ro ꞌeꞌune usema vaꞌiro vaiꞌi Jesuho Huni tisaiporu ꞌee ea mapoka ꞌee Patimeasi nia supaviꞌina kaꞌene Timiasi oni harihaꞌomo vwama rori jariraviꞌi hinana. \v 47 Hu hejume Jesu Nasareti oraꞌomo roume hu ijí heꞌikaꞌi ijá ꞌumena A Teviti Oni Hariha A na temukaꞌamana ꞌumenana. \v 48 Pu hu ijá ꞌumeja Irunoꞌa ꞌarema ꞌumejara kaivo hu nihoꞌo pasonananaviꞌi ijá ꞌumena Teviti Oni Harihaꞌomo A na numiriꞌamana ꞌumenana. \v 49 Jesu henarena masuani namijiꞌi ijá ꞌiama ꞌUmeje roꞌama ꞌiamana. ꞌEjume pu ea nia supaviꞌina kajaho ijá ꞌumeja Teamanaꞌeje ꞌurina Hu a ꞌumenaukúne ꞌumejara. \v 50 ꞌEjume hu marako huni ateha irecha ꞌoꞌi kaivo ꞌurina Jesuni roana. \v 51 Jesu hu apoma ijá ꞌwama A ura rakaꞌe Na vetaꞌejo? ꞌwamana. ꞌEjume ea nia supaviꞌinijara ijá ꞌwama Najuhiꞌina A veje na kúꞌo nia niriuma ꞌwamana. \v 52 Jesu hu ijá ꞌwama A nimaa ronajara vejuꞌe maranaukúna vaꞌa ꞌwamana. ꞌEꞌeme niꞌaha kwino huni nia marajume hu Jesuꞌi vaꞌana. \c 11 \s1 Nihoꞌo Temarajiꞌi Jerusaremi Vaji Roe Arumajina \r (Matiu 21:1-11; Ruku 19:28-40; Joni 12:12-19) \p \v 1 Pu Jerusaremi rori roe Petapejeꞌo Petaniꞌo puni rori huriꞌa Arivi useme Jesu Huni tisaiporu noꞌoheꞌi irechamiuma vaꞌumakiviꞌi Hu ijá ꞌiama \v 2 Ja vaꞌe ara pina kamaꞌaji useviꞌi kave tonikia ꞌuꞌua ea ijihuni toi pahijiꞌina kaꞌeje aji iꞌivananave namija kaꞌavajinakúne rasamapene roꞌavara. \v 3 ꞌEꞌeje ea pina ja aporamareje ijá ꞌiava Ja rakijihunaꞌe tonikia ꞌuꞌua apejo? ꞌiꞌamajaho ja ijá ꞌwaꞌavara Nú apena vaꞌe núni Natohwijara unenuꞌu pina venarejaꞌe ijiꞌa kúꞌo marako ranave roꞌena ꞌwaꞌavara ꞌiamana. \v 4 ꞌEjume pu noꞌo vaiꞌi kavume tonikia ꞌuꞌua vwicha rori iꞌivananava jaho kamareja rasavara. \v 5 ꞌEꞌeme ea ꞌahoꞌa kaꞌene namija kajipo ijá ꞌiava Ja noꞌo raka vene tonikia ꞌuꞌua kajaho rasavo? ꞌiavara. \v 6 ꞌEjume Jesura raka kaꞌene ꞌwaramajaho pu ijá ꞌwaravume pu makiꞌeme pu noꞌo apena vaꞌara. \v 7 ꞌEjume pu tonikia ꞌuꞌua apene Jesuni roume pu puni atehiji tonikia ꞌahi irechame Jesu ijihuni ꞌahi hinana. \v 8 ꞌEꞌeme ea mapoka kajipuhipo puni ateha ꞌee icha tuame ꞌunama kajino tahitavara. \v 9 Ea mapoka urasaha vaꞌume ea ꞌahoꞌa túnaꞌi vaꞌa kajipuhipo mwasiriviꞌi ijá ꞌumeja \q1 Hosana A Godoni iha ꞌahi roajihunaꞌe Hu A merajahu. \v 10 Nuni oma Tevitira kwaa ara ꞌajohuna kaꞌene rohunijaho Godi merajaho Hosana nihoꞌo ichutoa mai hinu ꞌumejara. \p \v 11 Jesu roe Jerusaremi Temiporu ajimarena vea nipaꞌarena jihunaꞌe maniriapenonu vaꞌume ꞌurine Huni tisaiporua iropu ropu noꞌo aherama Petani vaꞌara. \s1 Jesura Matakaꞌe Sirimajina \r (Matiu 21:18-19) \p \v 12-13 ꞌEnaꞌomo súꞌo Petani rena ꞌunama roajiꞌeme ꞌunama toi Hu matumana. Hu niriꞌi kamajaho mataka kamarena Hu vwihanajaho ꞌina ijí navu roꞌi kaivo vaiꞌi kamajaho ꞌina pakiꞌeme aꞌaru rena namana. Ijihuni maijaho mataka kajara ꞌina rehuni vea pana. \v 14 ꞌEjume Hu icha kajaho ijá ꞌwama Ea kúꞌo oni ꞌina paihuna ꞌwamana. Hu ijá ꞌwaravume Huni tisaiporu hejara. \s1 Jesura Temiporu Vaji Vaꞌe Amairiajina \r (Matiu 21:12-17; Ruku 19:45-48; Joni 2:13-22) \p \v 15 Pu Jerusaremi vaꞌajimareja Jesu Temiporu aruma vaiꞌi kivume ea mapoka hina ꞌiruma ꞌimejiꞌi hijumakiviꞌi Hu vaꞌaji ea monia senisu vejiꞌini jihipuni ꞌaiju ꞌunama pitaꞌarohe ea uka ꞌimejiꞌinijijahija ꞌee ea mapoka arukunie ꞌararihiume pitapa juhahara. \v 16 Hu ea ꞌahoꞌa Temiporu vaja uneunecha ꞌahoꞌa paꞌeke roe aruma vahunaꞌe Hu tanumana. \v 17 Hu ea mapoka najahiꞌi ijá ꞌiama Godira heha vaji ijá ꞌúma Nuni seijaho eaka mapokijihipo Nuni siporua ꞌohuni sea kaivo ja vejume seakaho nesapejuri sea renana ꞌúmana ꞌiamana. \v 18 ꞌEjume Sikuraipia ꞌee pirisitia mamaꞌinapo Jesu ꞌanaa kwahuni ꞌunamiji savara. Pu Jesu ꞌanaa kwahuna kaivo ea mapoka Hu najahuꞌe Huni túnaꞌi vaꞌujihunaꞌe pu Hu juhavara. \v 19 Vea nusireꞌeme pu Jerusaremi arema vaꞌara. \s1 Matakijara Najuhajina \r (Matiu 21:20-22) \p \v 20 Súꞌu ꞌurine vaiꞌi kavume mataka sarana paranana. \v 21 ꞌEjume Pita kama vwihana ijá ꞌwama Najuhiꞌine kare kama. Mataka kaꞌene Ara sirimajaho nihoꞌo saranana ꞌwamana. \v 22 Jesu ijá ꞌiama Ja Godi nimaa roꞌavara. \v 23 Nimaa Na ja ꞌwaravu Ea irara huriꞌa kare ijá ꞌwaꞌamajaho ꞌauma vaꞌe sohi ꞌona ꞌwaꞌi kaivo huni oja vaja papuruva retiꞌi kaivo nimaa roꞌamajaho iraka kaꞌene hura ꞌwaramujaho rehuna. \v 24 Ijihuni hahi Na ja ꞌwaravu Iraka ja siporua ꞌona ꞌwaravajaho nimaa rojiꞌi nú niꞌeku rojakamareje ja ꞌekaꞌavara. \v 25 Vea kaꞌene a ꞌurina siporua ꞌoꞌamajaho ara ea ꞌahoa siseꞌi ꞌahiajaho vwihania arevakame oni Oma kaꞌene akúpi ꞌahi hinujaho oni sisea vwihana areꞌamana. \v 26 ꞌEnakaivo erapo ja siseꞌi ꞌahie ja puni sisea pavwihana areꞌavajaho joni Oma kaꞌene akúpi ꞌahi hinuji ꞌuꞌo joni sisea pavwihania arehuna ꞌiamana. \s1 Jesuni Haruriji Rona Apovajina \r (Matiu 21:23-27; Ruku 20:1-8) \p \v 27 ꞌEjume pu kúꞌo ꞌuname Jerusaremi roajime Jesu Temiporu vaji ꞌurahoꞌeme pirisiti mamaꞌina ꞌee Sikuraipi ꞌee emaipo niꞌaha kwino Huni roajivara. \v 28 Pu Hu apoma ijá ꞌwava Irara ꞌwaravume ijaꞌina venane ꞌee Irara harura mahume A ijaꞌina venane? ꞌwaravara. \v 29 Jesu pu eha ijá ꞌiama Na ja aporaꞌejukúna ja eha ꞌwarivakame ijiꞌa Na harura irakijino vejujaho Na ja ꞌwarahuna. \v 30 Irara ꞌwaravume Joniho ea toi samauma ꞌurijare? Godira ꞌwaramana ꞌaho ei pini ꞌwaramane? Ja eha ꞌwariha ꞌiamana. \v 31 Pu hina ira kukari ijá ꞌwava Nú akúpi ꞌahi rena roana ꞌwaꞌavajaho Hu ijá ꞌúhune Irakijihunaꞌe ja hu panimaa vetiare? ꞌúꞌena. \v 32 ꞌEnakaivo nú ema puni rena roana ꞌwaꞌeja vo pu ea mapokaꞌe juhavara. Ijihuni maijaho ea mapokaꞌe vwihajujaho Joniho nimaaꞌe poropetia. \v 33 ꞌEne pu eha vene Jesuho ijá ꞌwava Nú puruva retúu ꞌwavara. ꞌEjume Jesura pu ijá ꞌiama Ijinaꞌomo Na ꞌuꞌo harura iraki apene uneunechake vejujaho paꞌwaraꞌeju ꞌiamana. \c 12 \s1 Aja Juara ꞌAjohiꞌinijihi Puni Haa \r (Matiu 21:33-46; Ruku 20:9-19) \p \v 1 Hu aneja vene pu haa ꞌwarame ijá ꞌiama Ei pini juara menarena ajina ꞌone vera irame núꞌúha vene hu ea ꞌahoꞌa irechamiume juara kajaho ꞌajoha hiꞌeme hu kwaa pini vaꞌana. \v 2 ꞌIruma kajara maranani veijino huni pwea ranavume vaꞌe ajina ꞌekaꞌi vaꞌana. \v 3 ꞌEjume ea kaꞌene juara kaji ꞌajohujipo ꞌurina ꞌanau vaꞌo piranavume maisu vaꞌana. \v 4 Vu kúꞌo huni pwea pina ranavume vaꞌume ea kaꞌene juara kaji ꞌajoha kajipo muni ꞌeka huni húmati ꞌahi ꞌanaume hijaꞌaravumakaviꞌi pu apena siseꞌi ꞌahau vaꞌume piranavume vaꞌana. \v 5 Hu pina ranavume pu ꞌanauma kwamana. ꞌEjume hu vu kúꞌo pwehwaha ꞌahoꞌa irechamiume vaꞌume pu ꞌahoꞌa hijihaꞌe ꞌee ꞌahoꞌa ꞌaniuma kwamasahara. \v 6 ꞌEꞌeme hu ea kwino ranave vahuna hinana. Huni hariha kaꞌene nihoꞌo oja mahiꞌinijina. Hu túchamaijaho raname ijá ꞌiama Pu nuni hariha kehuni hura veꞌeja ꞌiamana. \v 7 ꞌEnakaivo ea kaꞌene juara kaji ꞌajohujipo ꞌwamapenojiꞌi ijá ꞌwava Ea kaꞌene kahe rou kahehunakúne roe ꞌanae kwaꞌeje núni aachiaꞌe reꞌena ꞌwavara. \v 8 ꞌEjume pu hu ꞌanauma kwavume piꞌonavume vera hanaꞌi vaꞌana. \v 9 ꞌEjumakame juara anesura kajaho icháꞌina veꞌena? Hu roe ea kaꞌene huni juara ꞌajohiꞌina kajija ꞌanie kwamasaꞌeje hu ea ꞌahoꞌa juara kajaho mihuna. \v 10 Ja nihejara Godoni heha vaji ijá ꞌiama \q1 Ea kaꞌene ara vejiꞌinijipo kuteja kaꞌene piꞌonavajara ara kajihuni kúrúti kuteja kaji rena naminana. \v 11 Ikaho Natohwi jihuni rena roajihunaꞌe nú kivujaho mavarasaꞌina rejura ꞌiamana. \p \v 12 Hura haa kaꞌene puaꞌe ronarena ꞌwaramaji ꞌwaramana. Pu ura henareja Hua apeꞌirono savara kaivo pu emaaꞌe juhamareja arema vaꞌara. \s1 Takisia Vejuji Rone Apovajina \r (Matiu 22:15-22; Ruku 20:20-26) \p \v 13 Pu Parasi ꞌee Heroti oni pwehijijihi puꞌúmo irechamiume vaꞌe Jesu ꞌwaraviꞌi pisiviꞌi ꞌahiuma vaꞌara. \v 14 Pu vaꞌajimareja ijá ꞌwava Najuhiꞌine nú niheju A nimaa nimaa. A eakaho natohwa ꞌee eakaho maꞌuꞌua ijaꞌina paronu jihunaꞌe A ea mapoka areri kwinuꞌwi kaivo A Godoni ꞌunamaru arira najuhuna. Nú unenuꞌu pina aporavu. ꞌÚ nú Sisa takisi vajaꞌavajaho areri reꞌena ꞌaho pane? \v 15 ꞌÚ nú veꞌeja ꞌaho nú paveꞌeja? ꞌwavara. ꞌEnakaivo Hu henajaho pu iraꞌata vejuma henarena ijá ꞌiama Ja rakijihunaꞌe Na vena kivo? Monia oma kwino miha Na kavuma ꞌiamana. \v 16 ꞌEjume pu mahume Hu moni kama ijá ꞌiama Ikaho irahuni pikisaꞌe ꞌee asuri namo? ꞌiamana. ꞌEjume pu Hu ijá ꞌwava Sisa ona ꞌwavara. \v 17 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Sisa oni uneunechijaho Sisa vajaha ꞌee Godoni uneunechijaho Godi vajaha ꞌiavume pu ijí hene oja hwaꞌusunahana. \s1 Kwamasahe ꞌUrihuniji Rone Apovajina \r (Matiu 22:23-33; Ruku 20:27-40) \p \v 18 ꞌEne Sajusi ꞌahopo ea kaꞌene kwamasahiꞌinijipo kúꞌo ꞌurijujaho panimaa rojura. Jesu apoma ijá ꞌwava \v 19 Najuhiꞌine Mosisira vuꞌa pina heha ꞌahi vena ijá ꞌúma Ei pini napara ꞌwahe naparahijaho amuja paveꞌeje hu kwaꞌamajaho ꞌuꞌuahi aheva kamareje ijara pokahoni hariha nahehuna ꞌúmana. \v 20 Nitama ea pipuni hariha iropune noꞌonaꞌomo pokijara napara ꞌwahana kaivo huni napara amuja paveꞌeme hu kwamana. \v 21 ꞌEjume huni nijahijara ahevume amuja paveꞌeme hu ꞌuꞌo kwamana. \v 22 ꞌEjume ijihuni nijahijara ahevume amuja paveꞌeme hu ꞌuꞌo kwamana. Ijaꞌina vena apena vaꞌo vaꞌume túchamai jara ahevume amuja paveꞌeme parua kajaho kwavume napari ijí ꞌuꞌo kwamana. \v 23 Vea kaꞌene ea mapoka kwamasahajipo kúꞌo ꞌuriꞌavajaho hu irahuni napara reꞌena? Ijihuni maijaho ea iropune noꞌo hu ꞌwahara ꞌwavara. \v 24 Jesura eha vena ijá ꞌiama Ja pahejujihunaꞌe Godoni ira pahene ꞌee Godoni harura ꞌuꞌo paheju. \v 25 Vea kaꞌene kwamasahiꞌina kajipo kúꞌo ꞌuriꞌavajaho napara pasahuna kaivo areri Godoni ꞌona ojiꞌinapo akúpa ꞌahi hijujaꞌinaꞌe hihuna. \v 26 Ea kaꞌene kwamasahiꞌinijipo kúꞌo ꞌurihuni jihuni vuꞌa kaꞌene Mosisi oni heha vaji vejajaho patahara raka? Vuꞌa kaꞌene icha renani vaji Godira Mosisi ijá ꞌwama Na Eparahami oni Godi ꞌee Aisiki oni Godi ꞌee Jekapi oni Godi ꞌwamana. \v 27 Hu Godi kaꞌene kwaviꞌinijaho pana kaivo Hu Godi kaꞌene maiꞌo hijiꞌini jihipuna. Ja vuꞌa iraꞌata ꞌwavura ꞌiamana. \s1 Varapa Natohwijina \r (Matiu 22:34-40; Ruku 10:25-28) \p \v 28 Sikuraipi kwino ro hiꞌeme ea mapoka kajipo vuꞌa kaꞌene Jesu ꞌwaravajaho hu henana. ꞌEꞌeme Jesu pu eha hami ꞌwaravume hu Jesu aporama ijá ꞌwama Godoni tamana mapokijaho ichara natohwe? ꞌwamana. \v 29 Jesu eha vene ijá ꞌwama Godoni tamana natohwijaho ikena. Isureri ora ja hami heha. Núni Godijaho Natohwe ꞌee nikwinuꞌwina. \v 30 Joni Natohwa Godiho ꞌavenijiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee vwihajiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee harurijiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee ojijiꞌi mahoꞌo oja maꞌavara. \v 31 Ikaho ijihuni nijahijina. Ja ojono oja maꞌaravu jaꞌinaꞌe joni rori ea kaꞌene hijujija ꞌuꞌo oja miꞌavara. Tamana ꞌahoꞌa ike noꞌoheꞌi ikija paasitahara ꞌwamana \v 32 ꞌEjume Sikuraipijara Jesu ijá ꞌwama Najuhiꞌine ijaho nimaa nimaa ꞌwarimu. Oni vuꞌa ariramaa. Godi kwinuna kaivo pina pana Hu Huhusuna. \v 33 ꞌEjume ja Hu ojijiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee joni vwihajiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee harurijiꞌi mahoꞌo oja mahe ꞌee ea kaꞌene oni rori hijujija oja mihe areri ja ojono oja maꞌaravu jaꞌina. Ijipo swasa kaꞌene ꞌeka roe swasa vejujaho mahoꞌo asitahana ꞌwamana. \v 34 Jesu kamajaho hu eha arira vene Huni vuꞌa arira hejuma kamarena Hu ijá ꞌwama A kwaa jora pahinu kaivo a Godoni ara rori hinu ꞌwamana. ꞌEjume ijá rene ea ꞌahoꞌa kúꞌo paapovara. \s1 Keriso Rone Apovajina \r (Matiu 22:41-46; Ruku 20:41-44) \p \v 35 ꞌEnakaivo Jesu Temiporu vaji hina najaha ijá ꞌiama Rakijihunaꞌe Sikuraipi Kerisoho Teviti oni Hariha ꞌwavure? ꞌwavara. \v 36 Teviti oriꞌini Godoni ꞌAvena vaji ika ꞌwaramana \q1 Natohwijara nuni Natohwiji ijá ꞌwama A Nuni ija manaꞌinikaꞌi asuma hiꞌeje Na Oni nanaꞌejiꞌina Oni mumora hari irechavuma ꞌwamana. \p \v 37 Tevitira huhusu Hu Natohwa ꞌiamana. ꞌEnaꞌomo ꞌunama icháꞌinijino Hu Teviti oni Harihe? ꞌiamana. Hu ꞌwaravume ea mapoka hena teamanavara. \s1 Jesura Varapa Tamana Najahiꞌiniji Jujuvua ꞌWaramajina \r (Matiu 23:1-36; Ruku 20:45-47) \p \v 38 Jesu najahiꞌi ijá ꞌiama Ja Sikuraipi hami kiꞌavara. Pu ura emaapo kime puni hura vene ꞌajoraꞌavarono ateha jojora same maketi vaꞌe ꞌurahojura. \v 39 ꞌEne pu ura Sinakoku vaji unaꞌi asuma hiꞌi ꞌahie ꞌee erapo ahaja ijuri veijino tinia mamaꞌinijino hihuna ura renaura. \v 40 Pu amuna pisimisame puni ara ꞌeke ꞌee emaapo kiꞌavarono siporua jojora ꞌojuraꞌomo ea ijá kajija túnaꞌi nihoꞌo eha sisemaa ꞌekahuna ꞌiamana. \s1 Amunijihuni Swarijina \r (Ruku 21:1-4) \p \v 41 Jesu vaꞌe katua savuri tevua rori ijí hina ea mapokapo monia kaꞌene savaji kiviꞌi hiꞌeme ea kaꞌene monia puna ani rejiꞌina kajipo puni monia mapoka ꞌeka roe savara. \v 42 ꞌEꞌeme amuna kaꞌene uneunecha paꞌamaa kaivo monia sahura oma noꞌo maꞌuꞌumai areri monia toia oma noꞌo erusamana. \v 43 ꞌEjume Jesu Huni tisaiporu ꞌumenaume pu Huni roume Hu ijá ꞌiama Nimaa Na ja ꞌwaravu amuna kajarahara uneunecha paꞌamai monia eaka mapoka kajipo roe katua kaꞌene savajaho asita ranamana. \v 44 Ea pu monia mapoka vajahajihuni maijaho pu monia rukini jihuni hahi avajara kaivo amuna kajaho uneunecha paꞌajihunaꞌe huna kaꞌene areri navuji samana ꞌiamana. \c 13 \s1 Jesura Temiporui Tiraꞌusahuna ꞌWaramajina \r (Matiu 24:1-2; Ruku 21:5-6) \p \v 1 Jesu Temiporu rena va ꞌeꞌuꞌeme Huni tisaiporu kwinu ijá ꞌwama Najuhiꞌine ike kiama! Muna ikijahija ꞌee sea ikijahija nihoꞌo mavarasaꞌina ꞌwamana. \v 2 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Sea kaꞌene kimukaho túnaꞌi tiraꞌusaha paraꞌeje kutejaru namiꞌeja ꞌwamana. \s1 Ahia ꞌEe Sisei Hihunijina \r (Matiu 24:3-14; Ruku 21:7-19) \p \v 3 Jesu vaꞌe huriꞌa Arivi Temiporu ropunaꞌijaꞌi Pitaho Jemisiho Joniho Enituruho ijá pu puꞌúmo hijiꞌi hemi apoma ijá ꞌwava \v 4 Vea raki uneunechakija ijaꞌina reꞌeja? A aacha pina najuꞌirakúne nú ijí kaꞌavajaho sisea kaꞌene rehunaka ꞌwarumajaho nituꞌu renu ꞌwaꞌejakúnina ꞌwavara. \v 5-6 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ja hami kiꞌavara. Ea ꞌahopo pisimia veꞌejakúne ꞌee ea ꞌahopo Nuni ihiji ꞌurahiꞌi Na Jesuna iꞌi kaivo ea mapoka pisimihuna. \v 7 Vea kaꞌene ja ajira vehuna hene ꞌee erapo ajira vehuni pinana ꞌwarava heꞌavajaho oja pahianaꞌavara. Ajira rena vuꞌa ani ani reꞌena kaivo maiꞌo ꞌurijaho paroa tuꞌu rehuna. \v 8 Kwakwa mapokakija maiꞌo araꞌeja ꞌee ararakija maiꞌo araꞌeja. Ara kwaa ꞌahoꞌa mwevarivura roe ꞌee ora vea reꞌena. Ike uneunechakija ea hianahuni jihuni aneja. \v 9 ꞌEnakaivo ja ojono hami ꞌajoꞌavara. Ijihuni maijaho pu ꞌeka vaꞌe hirisima puni nini vaꞌe ꞌee Sinakoku majikari hijihahuna. Ja Nuni eijihunaꞌe pu ja kamatia kaꞌene ꞌajohiꞌini jihipuni nini ꞌeka vaꞌakiviꞌi raka kaꞌene ja kima hejujaho pu najahuna. \v 10 ꞌEnakúne Godoni vuꞌa maiuꞌina kwaa ara mapokakino najaꞌavara. \v 11 Pu ja ꞌeke ꞌotua veꞌiro vaꞌavajaho ja vaꞌe uné raka kaꞌene ꞌwarahuniji pavwihaꞌavara. ꞌEnakaivo ja ꞌotua veꞌiro veꞌeje vuꞌa pina vwihaꞌavajaho ja pavwihahuna kaivo Godoni ꞌAveni vajiꞌenakúne ꞌwaraꞌavara. \v 12 Popwapo ꞌwarave erapo ꞌuꞌuhwaha ꞌanie kwamasahe omahwapo ꞌwarave erapo sesahwaha ꞌanie kwamasahe sesahwapo ꞌwarave erapo opwaha ꞌanie kwamasahuna. \v 13 Ja Nuni eijihunaꞌe ea mapoka ja nihoꞌo kiꞌavajaho senahuna. ꞌEnakaivo ea irara ija kisi ꞌunama vaꞌe uri ꞌeꞌuꞌamajaho hu marahuna. \s1 Sisei Niꞌimaꞌuri Rehuni Vejiꞌina \r (Matiu 24:15-28; Ruku 21:20-24) \p \v 14 Vei pini Sinakoku nihoꞌo sisemaa pakaviꞌinijara tinia kaꞌene panamihunijine namija kaꞌavajaho ea kaꞌene Jutia hiꞌavajaho vekaji niꞌaha kwino juhaha huriꞌi ꞌahi vaꞌavara. Ijihuni hahi ea irara ike taꞌamajaho hami vwihaꞌavara. \v 15 Ei pini atahuri hiꞌamajaho hu paariha vaꞌe sei vaji uneunecha paꞌekaꞌamana kaivo aseha vaꞌamana. \v 16 Ei pini juasiꞌi hiꞌamaji ꞌuꞌo paꞌunama vaꞌe ari huni ateha ꞌekaꞌamana kaivo aseꞌamana. \v 17 ꞌEnakaivo vea kaji ea kaꞌene hariꞌina ꞌee hariha musa ijiꞌinijija nihoꞌo pivusahuna. \v 18 ꞌEnakaivo siporua ꞌoꞌirakúne siseakaho atuata veijaho pareꞌamana. \v 19 Vea kajino sisemaa kaꞌene rehunijaho nitama Godira mweꞌa ꞌee akúpa vejume hinapena roajino sisea ijaꞌina parenajara rehuna. ꞌEnareje ijiꞌa túnaꞌa kúꞌo ijaꞌina parehuna. \v 20 Natohwijara vea kaji patuꞌua veꞌamajaho ei pina maiꞌo pahihuna. Ea kaꞌene Hura iji pijihajihi puni hahi Hu veje vea kajaho tuꞌu rehuna. \v 21 Ei pini ja ijá ꞌiꞌamajaho Keka! Keriso ikena karena ꞌiꞌamajaho ja nihoꞌo panimaa roꞌavara. \v 22 Túnaꞌi ea ꞌahopo iraꞌatijino na Kerisona ꞌiave vu ea ꞌahopo iraꞌatijino na poropeti ꞌiahuna. Pu ijaꞌina venareje aacha mapoka veje ea mapoka oja hianava kiviꞌi pisivie ea mapoka nimaa rohuna. Pu ea kaꞌene Hura iji pijihajihija pisivihuna vo areri parehuna. \v 23 Hami heha! Maiꞌo raka kaꞌene rehunijaho Na niꞌwaravuta. \s1 Emaa Puni Harihijara Rohunijina \r (Matiu 24:29-31; Ruku 21:25-28) \p \v 24 Sisemaa kajaho paꞌareꞌeje vea naꞌive ꞌee masapa pahanahuna. \v 25 China jaheusunahe arihe akúpa puni harurijihija ꞌunirama usihuna. \v 26 ꞌEꞌeje pu Emaa Puni Hariha kaꞌeje Hu ꞌimitia vaji harura niꞌimaꞌura nihoꞌo hanana paraꞌeje rohuna. \v 27 Ijaꞌina veꞌeje Hu Huni ꞌona ojiꞌinijihija irechamia kamareje pu roe ea kaꞌene Hura iji pijihajihija arara mapokijaho akúpa ꞌaha mweꞌa vaja ichihichihi hijujija eparahuna. \s1 Matakijara Najahajina \r (Matiu 24:32-35; Maka 11:20-26; Ruku 21:29-33) \p \v 28 Na ja haa ꞌwaravu. Ja tavoꞌa nahejuꞌe kivujaho vea maraꞌi venu ꞌwavura. \v 29 Ijihunaꞌe vea kaꞌene ike uneunechakipo reja kiꞌavajaho Hu niroe vwicha jiami rou roha. \v 30 Na nimaa ja ꞌwaravu. Eaka kijahija mahoꞌo pakwamasaꞌeje uneunecha ikijahija rehuna. \v 31 Akúpa mweꞌijaho paꞌarehuna kaivo Nuni Irijaho papaꞌareꞌena. \s1 Ei Pini Veaho Vea Mukiji Hena Kahuna Pana \r (Matiu 24:36-44) \p \v 32 Vea vecha rehunijaho ea pahena pakavuꞌe Godoni ꞌona ojiꞌinijija pahena pakavuꞌe Godoni Harihiji ꞌuꞌo pahena pakamu kaivo Amora vea kajaho Huhusuma hena kamuna. \v 33 Heha! Vea kajaho ja pahena pakaviꞌini jihunaꞌe hina ꞌajihiꞌi kaꞌavara. \v 34 Vea kajaho areri ei pini epuni ari vaꞌi kaivo huni ara raname huni pwehija irechamiuꞌe kaukara raka raka kaꞌene vehunijaho najahe ꞌee vwicha ꞌajohiꞌina hami nia niriꞌi ꞌajohunaꞌe ꞌwaramana. \v 35 Nia hami niriꞌi hiꞌavara. Ijihuni maijaho sea anesurijara ꞌunama rohunijaho nusireina ho naꞌia ririna ho ꞌuꞌora ꞌumenujina ho vea nituꞌeje rohuna. \v 36 Vejuroꞌi ja neꞌeje hu roe tatatia veꞌena. \v 37 Na ja ꞌwaravu jaꞌinaꞌe ea mapoka ꞌuꞌo ꞌwaravo. Hami nia niriꞌi hiꞌavara. \c 14 \s1 Jesu ꞌAnai Hemi Kosarama Ojajina \r (Matiu 26:1-5; Ruku 22:1-2; Joni 11:45-53) \p \v 1 Vea noꞌo paꞌareꞌeje Pasova ꞌee puretia isitia paꞌaji ijihipuni vea reꞌamarono pirisiti mamaꞌina ꞌee Sikuraipi jihipo ꞌunama icháꞌina Jesu pisimie ꞌanaa kwahuniji savara. \v 2 Pu ijá ꞌwava Nú iviamaa vea natohwa ikaho paveꞌeja. Vejuroꞌi ea mapokapo sena vene ꞌaraha veꞌavarono paveꞌeja ꞌwavara. \s1 Jesu Peteni Senisi ꞌOnahajina \r (Matiu 26:6-13; Joni 12:1-8) \p \v 3 Vea kaꞌene Jesu Petani Saimani kaꞌene reporosia rukini jihuni sei ojuta hwene hijara. ꞌEꞌeme napara pini kavapwa senisia rukina monia niꞌina ꞌimenanaꞌomo apena roe jarae Jesuni húmata ꞌahi usetiana. \v 4 Ea ꞌahoꞌa kaꞌene ijí hijajipo ijí kamareja nihoꞌo ajinavume ijá ꞌwava Irakijihunaꞌe senisiakaho nisamo? \v 5 Nú monia maha húmata noꞌopisu ꞌimene ea kaꞌene ꞌiruma paꞌajihi niꞌajihuna saꞌinaꞌe avanu ꞌwame ꞌurarahara. \v 6 ꞌEnakaivo Jesu ijá ꞌiama Makaha! Ja ichá vena hu ꞌuraraho? Hu Nununaꞌi mamaa venana. \v 7 Ea uneunecha paꞌajijahija ja puꞌúmo majama iki hihunaꞌomo ja ura pununaꞌi mamaa veꞌi veꞌavajaho veꞌavara. ꞌEnakaivo Na ja puꞌúmo majama pahiꞌeju. \v 8 Naparakaho unenuꞌu pina hu areri renajaho hu nivenana. Nara kwahuniji hu Nuni haha amairihana. \v 9 Na nihoꞌo nimaa nimaa ja ꞌwaravu. Kwaaka mapokakino Godoni vuꞌa maa maiuꞌina ichihichihi ꞌwaꞌavajaho ijí napara kajara venaji ꞌuꞌo pu ꞌwame vwihahuna ꞌiamana. \s1 Jutasira Jesu Nahamahunaꞌe Nimaa Venajina \r (Matiu 26:14-16; Ruku 22:3-6) \p \v 10 Ijiꞌa Jutasi Isikariati kaꞌene ea iropu ropu noꞌo ijihipuni ea pinaꞌomo vaꞌe pirisiti mamaꞌina kajihi puꞌúmo ꞌwame nimaa vene Jesuho nahame mihunijaho ꞌwaramana. \v 11 ꞌEjume pirisiti mamaꞌina kajija ijí hejajaho nihoꞌo teamanama parajumakame monia hu vajaꞌiro nahama ꞌwaravume hu aneja vene Jesu pu mihuni ꞌunama samana. \s1 Jesura Pwehwa Puꞌúmo Pasova ꞌIruma Ijajina \r (Matiu 26:17-25; Ruku 22:7-14, 23-24; Joni 13:21-30) \p \v 12 Puretia isitia paꞌajihuni vea rejumakaviꞌi pu Pasova sipi ꞌuꞌua ꞌanae Godoni swasa veꞌeme Huni tisaiporu Jesu ijá ꞌwava Nú ichihi vaꞌe Pasova ꞌiruma amairiakame A iꞌena ꞌwavara. \v 13 Hu tisaiporu noꞌoheꞌi irechamie ijá ꞌiama Va ari natohwi useꞌeje ei pini toata apena ro piuniva kaꞌavajaho pu puꞌúmo sea kaꞌene hu vaꞌamajino ꞌarariha vaꞌavara. \v 14 ꞌEnareje sea kaꞌene hura ajiꞌamajihuni sea anesurijaho apome ijá ꞌwaha Najuhiꞌini aporame ꞌwaravarono ꞌwarumanaꞌomo ꞌwaravu. Ea suja puni ruha kaꞌene Nara Nuni tisaiporu puꞌúmo Pasova ꞌiruma ihunijaho ichine? ꞌwame apoꞌavara. \v 15 ꞌEje sea anesuri ruha natohwa kaꞌene ichuto uneunecha areri rene naviꞌiniji najahakame ja ijí ꞌiruma amairiaraꞌavara ꞌiamana. \v 16 ꞌEjume Huni tisaiporu ara natohwi vaꞌe Jesura ꞌwarama kajaꞌina rejume kamarena ꞌiruma kajaho amairiaravara. \v 17 Nusiremai Jesuho Huni tisaiporu iropu ropu noꞌo puꞌúmo sea kají vaꞌara. \v 18 Pu ahuma ojuta hwene ꞌiruma ijiꞌi Jesu ijá ꞌiama Na ja nimaa nimaa ꞌwaravu ja ei pini Na nahamihuna Na huꞌúmo ꞌiruma inu ꞌiamana. \v 19 ꞌEjume pu temukaꞌeme aposarame ijá ꞌwava Ei pini narane ꞌiavume ei pini narane ꞌiavume ꞌwamapene ojara. \v 20 Hu ijá ꞌiama Ja ea iropu ropu noꞌokipo ea kwino Na nahamihuna. Ea kaꞌene puretia apene Na huꞌúmo tevua vaji apúsama inu karahara Na nahamiꞌena. \v 21 Emaa Puni Harihijaho kwahuna. Areri Godoni ira vaji ꞌwarama jaꞌinaꞌe kaivo ea kaꞌene Na nahamihunijaho eha sisea apehuna. Maijaho oaha hu panahejaꞌa ꞌiamana. \s1 Natohwijara Kwamaji Vwihajiꞌi ꞌIruma Ihunijina \r (Matiu 26:26-30; Ruku 22:14-20; 1 Koritia 11:23-25) \p \v 22 Pu ꞌiruma ijiꞌi hiꞌeme Jesu puretia apene Godoni siporua ꞌona teamani ꞌwaꞌi kaivo tuama Huni tisaiporu vajihiꞌi ijá ꞌiama Ikaho areri Nuni hahakúne ꞌeka iha ꞌiamana. \v 23 ꞌEne Hu kapusi apene kúꞌo Godoni siporua ꞌone teamani ꞌwaꞌi kaivo vajihume pu ijumakiviꞌi ijá ꞌiama \v 24 Ikaho areri Godira nitama nahama ꞌwaramanaꞌomo Nuni ꞌaa kaꞌene ea mapokijihi punaꞌe arihunijina. \v 25 Na nihoꞌo nimaa nimaa ꞌwaravu. Na ajina riha kúꞌo paihuna kaivo Na Godoni ara vaꞌarejaꞌe kúꞌo maiuꞌina ihuna ꞌiamana. \v 26 Pu javaa vejuma parajume pu Arivi huriꞌi vaꞌara. \s1 Jesu Pitara Hemahuniji Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 26:31-35; Ruku 22:31-34; Joni 13:36-38) \p \v 27 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ja Nunijihunaꞌe oja hene ranamie vahuna areri Godoni iri vaji ꞌwarama jaꞌinaꞌe \q1 Nara sipia ꞌajohiꞌina ꞌanae ꞌee sipia juhaha ani ani vaꞌeja ꞌiamana. \p \v 28 ꞌEnakaivo Na kwama vea noꞌopisu namarejaꞌe ijiꞌa Na kúꞌo ꞌurina Karari marako vaꞌeje ja ijiꞌa vuhuna ꞌiamana. \v 29 ꞌEjume Pita ꞌurina Jesu ijá ꞌwama Ea mapoka ranamaa vaꞌavajaho na maiꞌo A paranamaa vahuna ꞌwamana. \v 30 ꞌEjume Jesu Pita ijá ꞌwama Na a nimaa nimaa ꞌwaravu. Iviasi naꞌii a ꞌaha noꞌopisu hemareje Na pakimuna iꞌeje ꞌuꞌora ꞌaha noꞌoheꞌi ꞌumehuna ꞌwamana. \v 31 ꞌEjume Pita oja ꞌurina paraꞌejume ira ajira ijá ꞌwama Na A huꞌúmo kwahuna reꞌujaho na A pahemahuna ꞌwamana. Pitara ꞌwarama jaꞌinaꞌe tisaiporu ꞌuꞌo mahoꞌo ijaꞌina ꞌwaravara. \s1 Jesura Ketasimani Siporua ꞌOnajina \r (Matiu 26:36-46; Ruku 22:39-46) \p \v 32 Pu Ketasimani vaꞌajimareja Jesu Huni tisaiporu ijá ꞌiama Ja iki hiꞌeje Na siporua ꞌojuma ꞌiamana. \v 33 ꞌEꞌikaivo Jesu Pita ho Jemisi ho ꞌee Joni ijá aherama vaꞌeme Jesu oja paꞌareꞌeme nihoꞌo temuma paranana. \v 34 ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama Na temukimu. Nuni oja turame kwaꞌi ꞌahiu. ꞌEnakúne iki Na ꞌajiha niriꞌi hiꞌavara ꞌiamana. \v 35 Hu kahá irechamiꞌi kaivo mweꞌi one siporua ꞌona ijá ꞌwama Oni ura reꞌamajaho veje Na vea mukakaho asinavuma ꞌwamana. \v 36 Hu ijí siporua ꞌone ijá ꞌwama Amo Amo A uneunecha mapoka areri vejiꞌina. ꞌEnakúne veje ike kapusia kaꞌene Nununai namuji ape vaꞌa. ꞌEne Nuni ura ijaho pana kaivo oni ura ijara renama ꞌwamana. \v 37 Hu siporua ꞌone ꞌunama roiꞌi kimajaho pu notuma kime Hu Pita ijá ꞌwama Saimani a nejiꞌi hino? A vea muka maꞌuako areri niriꞌi hiꞌena ho pane? \v 38 Ja niriꞌi siporua ꞌojiꞌi hiꞌirakúne vwiha sisesa pairisamiꞌamana. ꞌAvenijaho ura rena paranu kaivo hahijaho ajuaranu ꞌiamana. \v 39 Hu kúꞌo ꞌunama vaꞌe siporua marako ꞌonajaꞌinaꞌe ꞌonana. \v 40 Hu kúꞌo ꞌunama roe kimajaho pu majama hine notuiꞌi navara. Ijihuni maijaho puni nia nihoꞌo vahima paranana. ꞌEjume pu eha iraka ꞌwarahuna puruva renana. \v 41 ꞌEjume Hu ꞌaha noꞌopisuji ꞌunama roe kime ijá ꞌiama Ja siheria vena notuu raka? Vea muka niroa apenana. Emaa Puni Hariha ei pini nahamahe ea siseijihi mihuna. \v 42 ꞌUrija nú vaꞌava. Ea kaꞌene Na nahamahunijaho nirou ꞌiamana. \s1 Jesu Kamovajina \r (Matiu 26:47-56; Ruku 22:47-53; Joni 18:3-12) \p \v 43 Jesu ijá ꞌwaraꞌejuꞌe pirisiti mamaꞌina Sikuraipi ꞌee emakinepo ꞌwaravume Jutasi ea iropu ropu noꞌo ijihipuni ea pinaꞌomo hura ea mapoka aherame soꞌwa hajaa vene roara. \v 44 Ea kaꞌene Hu nahamahunijaho hu pu maraku ꞌwaramana. Ea kaꞌene na ura mina veja kaꞌavajaho ijinakúne apena vaꞌi kaivo hami ꞌajoꞌavara ꞌiamana. \v 45 ꞌEjume Jutasi vea panisaꞌikaꞌi vaꞌe Jesuni nini vaꞌi kaivo ijá ꞌwama Najuhiꞌine ꞌwaꞌi kaivo ura mina venana. \v 46 ꞌEjumakaviꞌi pu ijiji ꞌunama apejara. \v 47 Ijá veꞌeme ea kaꞌene ija naminajara niꞌaha kwino huni haha ꞌahi soꞌwa mavana apene ꞌanaume sosia ꞌajohiꞌina niꞌinijihuni pwea ataa ꞌuhuꞌusunahana. \v 48 Jesu ijá ꞌiama ꞌÚ ja ea nesa apejiꞌina apeꞌiro ꞌahiume soꞌwa hajaa vena roare? \v 49 Naꞌia mapokaꞌe Na ja puꞌúmo Temiporu vaji hina najahujaho ja Na paꞌunirivara. ꞌEnakaivo iviamaa iraka kaꞌene renukaho Godoni ira vaji ꞌwaramajara renu ꞌiamana. \v 50 ꞌEjume Huni tisaiporu Hu ranaꞌikaꞌi juhaha vaꞌara. \v 51-52 Kivasa pina ateharu raananame haha maisu Jesu ꞌararihae vaꞌume pu hu ꞌuꞌo aharu ꞌonavume huni ateha tajaheꞌune ꞌoꞌeme maisu aseha vaꞌana. \s1 Jesu Aheme Kanisoru Puni Unaꞌi Roajina \r (Matiu 26:57-68; Ruku 22:54-55, 63-71; Joni 18:13-14, 19-24) \p \v 53 ꞌEjume pu Jesu apena vaꞌe pirisiti niꞌini jihuni vaꞌumakiviꞌi pirisiti mamaꞌina ꞌee Sikuraipija ꞌee emainijihi puꞌúmo nianaa ijí roara. \v 54 ꞌEꞌeme Pitaho Jesu túnaꞌi ꞌararihia vaꞌe pirisiti niꞌini jihuni sei vaꞌana. ꞌEne hu pirisiti kajihuni pwehijijihi puꞌúmo vena iruha hinana. \v 55 Pirisiti mamaꞌina kanisoru epo puꞌúmo ea irahipo Jesu namaha kamareje apena ꞌanaꞌi ꞌahiume ijihuni ꞌunama savajaho papiunavara. \v 56 Ea mapoka ira ꞌatijino namahara kaivo puni vuꞌa ani ani renarena nimaa parejara. \v 57 Ea ꞌahoꞌa ꞌurina namijiꞌi Jesu iraꞌatijino namaha ijá ꞌwava \v 58 Nú hejuma Hu ijá ꞌwaramana Temiporukaho emaapo vejaraꞌomo Na veje tiraꞌusunaꞌiraꞌomo naꞌia noꞌopisu paꞌareꞌeje Na pina veje maꞌori rena namiꞌena ꞌwavara. \v 59 ꞌEnakaivo puni vuꞌa ani ani renarena nimaa parejara. \v 60 ꞌEjume pirisiti niꞌinijara Jesu apoma ijá ꞌwama ꞌÚ A ea pina eha paꞌwaramo? A iraka sisea vejume pu kavaraꞌomo ꞌwaravo? ꞌwamana. \v 61 ꞌEnakaivo Jesu masuani hiꞌi kaivo ira paꞌwaravume pirisiti niꞌinijara kúꞌo apoma ijá ꞌwama ꞌÚ A Keriso kaꞌene Nimerajaha jihuni Harihe? ꞌwamana. \v 62 Jesu ijá ꞌwama Iꞌa Na ijina. Ema Puni Harihijaho kaꞌeje harura rukimaꞌuri jihuni manaꞌinijaꞌi asuma hiꞌeje ichutoi ꞌimitijiꞌi rena rohuna. \v 63 ꞌEjume pirisiti niꞌinijaho ijí henarena Huni ateha isokujiꞌi ijá ꞌiama Ja pakiꞌeje ea ꞌahoꞌa kúꞌo vuꞌa ꞌahoꞌa ꞌeka roava. \v 64 Ja nihejare Jesu Godi mataha avanana. Ja ichá vwihajo? ꞌiamana. Pu mahoꞌo namahe Hu kwahuna ꞌwavara. \v 65 ꞌEjume ea ꞌahoꞌa Hu cheri ꞌotie ꞌee urania hwamahe haisi ꞌanaiꞌi ijá ꞌwava Irahipo ꞌanaukúne ꞌwaruva heja ꞌwavara. ꞌEjiꞌi sorutiapo ninu tahijahara. \s1 Pitara Jesu Hemahajina \r (Matiu 26:69-75; Ruku 22:56-62; Joni 18:15-18, 25-27) \p \v 66 Pita majaa ara hari namiꞌejume pirisiti niꞌinijihuni pweijaho naparaꞌomo roana. \v 67 ꞌEnarena hu kamajaho Pitaho ijí vena iruhiꞌi hijumakame nihoꞌo nia hami kaviꞌi ijá ꞌwama Ea ikere a ꞌuꞌo Jesu kaꞌene Nasareti orijiꞌi ꞌuraha ojiꞌina ꞌwamana. \v 68 ꞌEnakaivo Pitaho nihoꞌo hema parana ijá ꞌwama Pana! A uneka kaꞌene ꞌwarimu kajaho na nihoꞌo pahejura ꞌwaꞌikaꞌi samai vaꞌana. \v 69 Napara kajara Pita kamarena hu ea ꞌahoꞌa kaꞌene ijá namijajija kúꞌo ijá ꞌiama Ea ikaho Jesuni ea ꞌiamana. \v 70 ꞌEnakaivo Pita kúꞌo hemana. ꞌEjume maꞌuako hinareje ea pina Pita oni rori naminajara ijá ꞌwama A nimaa nimaa puni ea pina. ꞌEne a ꞌuꞌo nimaa nimaa Karari ora ꞌwamana. \v 71 ꞌEnakaivo hu sirikaraviꞌi ichutoa pikime ꞌurarahiꞌi ijá ꞌwama Na nihoꞌo ea kaꞌene ja rona ꞌwarivu kajaho pakavura ꞌiamana. \v 72 ꞌEꞌeme ijakaru ꞌuꞌora ꞌaha noꞌo ꞌumenana. ꞌEꞌeme ijiꞌa Pitaho Jesura vuꞌa kaꞌene ꞌwaramajaho vwihanana. ꞌUꞌora maiꞌo ꞌaha noꞌo paꞌumeꞌeje a ꞌaha noꞌopisu Na pakimuna iꞌena ꞌwamajaho vwihanarena nihoꞌo niꞌimaꞌura niramana. \c 15 \s1 Jesu Aheme Pairati Oni Unaꞌi Roajina \r (Matiu 27:1-2, 11-14; Ruku 23:1-5; Joni 18:28-38) \p \v 1 Súꞌu súꞌu vea maiꞌo ahara saꞌeme pirisiti mamaꞌina ꞌee emaina ꞌee Sikuraipia ꞌee kanisorua mahoꞌo pu puꞌúmo hina vuꞌa ꞌwame areri renareja pu Jesu kamome apene Pairati mahara. \v 2 ꞌEjume Pairati Hu apoma ijá ꞌwama ꞌÚ A Jua puni Kinie? ꞌwamana. Hu eha vene ijá ꞌwama A niꞌwaramu kajina ꞌwamana. \v 3 ꞌEjume pirisiti mamaꞌinapo aneja vene sisemaija Jesu namahara. \v 4 ꞌEjume Pairati kúꞌo apoma ijá ꞌwama Ea mapoka A namahu kaivo ꞌú A eha pu paꞌwaramo? ꞌwamana. \v 5 ꞌEnakaivo Jesu vuꞌa pina eha paꞌwaravumakame Pairati nihoꞌo vwiha paꞌarenana. \s1 Jesu ꞌAnaa Kwahuna Nimaa Vejajina \r (Matiu 27:15-26; Ruku 23:13-25; Joni 18:39–19:16) \p \v 6 Jua puni tamanaꞌomo sora ijuri vea rejukaviꞌi tipurea irá ea mapokaꞌe ura renaujaho ranavuꞌe samai vaꞌuna. \v 7 Nimarako kamati puꞌúmo Parapasi ꞌarahareja ea ꞌaniuma kwamasahume tipura hijara. \v 8 Eaka mapokijipo roe rora kaji namiꞌi kaivo ijá ꞌumeja Pairati a nitama venujaꞌinaꞌe iviamaa ꞌuꞌo ijaꞌina vena ꞌumejara. \v 9 ꞌEjume Pairati eha vena ijá ꞌiama Ja ura na Jua puni Kiniji ranaꞌejo? ꞌiamana. \v 10 Pairati henajaho pirisiti mamaꞌina Jesunaꞌi senama parania jihunaꞌe hu mahara. \v 11 ꞌEnakaivo pirisiti mamaꞌina vejume ea mapoka Pairatira Parapasi ranahunaꞌe ꞌwaravara. \v 12 ꞌEjume Pairati kúꞌo eha vena ijá ꞌiama Ja ea kaꞌene Jua puni Kinia ꞌúvukaho na Hu ichá veꞌejo ꞌiamana. \v 13 Pu ajira ijá ꞌumeja Icha ꞌahi nerui ꞌanaa ꞌumejara. \v 14 ꞌEjume Pairati ijá ꞌiama Rakijihunaꞌe? Hu iraka sisea venane? ꞌiamana. ꞌEnakaivo pu nihoꞌo ajira ijá ꞌumeja Icha ꞌahi nerui ꞌanaa! ꞌumejara. \v 15 Pairatira ea mapoka teamanaꞌamarono Parapasi ranavuma vaꞌana. Hu ꞌwaravume pwehwapo Jesu hijahe ꞌee hirisima mihume pu apena vaꞌe korosia ꞌahi ꞌanahuna. \s1 Sorutiapo Jesu Sipana Asutiajina \r (Matiu 27:27-31; Joni 19:2-3) \p \v 16 ꞌEjume sorutiapo Jesu apena vaꞌe ea natohwijihuni sei ranaꞌi kaivo sorutia mapoka ꞌumenaume nianaa roara. \v 17 ꞌEnareja ijiꞌa pu ateha jopatuꞌumaꞌura kaivo aviꞌina nihoꞌo mavarasaꞌina apúsamahe ꞌwija ehima apene húmata ꞌahi apúsamahara. \v 18 ꞌEjume pu ꞌijahareja ꞌajoma ijá ꞌwava Esi A Jua puni Kinia ꞌwavara. \v 19 Pu puapi ꞌuhua apene húmata ꞌahi ꞌanae cheri ꞌotie Huni unaꞌi nitupari same nuana vetiara. \v 20 Pu Jesu matahareja ijiꞌa ateha aviꞌina jopatuꞌumaꞌura kajaho tasiomaꞌi kaivo Huni ateha sahasa samahara. Ijá venareja ijiꞌa Jesu apena vaꞌe icha ꞌahi nerui ꞌanaꞌiro vaꞌara. \s1 Jesu Korosi ꞌAnaajina \r (Matiu 27:32-44; Ruku 23:26-43; Joni 19:17-27) \p \v 21 Saimani Sairini ora hu Arekisanitaꞌo Rupasiꞌo puni omaꞌomo nechiꞌi rena roe vwama rori namijuma kamareja sorutia kajipo hu ꞌejahae Jesuni korosia tapana vaꞌa ꞌwavara. \v 22 ꞌEnareja pu Jesu apena vaꞌe Korukata vaꞌara. Korukata ꞌwavajihuni maijaho Húmata Ata ꞌwavura. \v 23 ꞌEjume pu ajina riha kisini ꞌúsijiꞌi ahuma amairiareja Jesu mahara kaivo Hu painana. \v 24 Ijiꞌa pu Hu korosia ꞌahi ꞌanaareja Huni ateha ꞌeke pipi vejume ea ani ani ꞌekara. \v 25 Súꞌu vea ajima roꞌeme pu Jesu korosia ꞌahi ꞌanaara. \v 26 Pu korosiaka Hu ꞌanaari ꞌahi huriji asura ikaꞌina vejara Ikaho Jua Puni Kinia ꞌwavara. \v 27 Ea noꞌo ea ꞌanie nesa apeju jihunaꞌe Jesu puꞌúmo korosia ꞌahi pina Huni anaꞌinijaꞌi ꞌanae pina Huni manaꞌinijaꞌi ꞌanaara. \v 28 Nitama Godoni irijara ꞌwaramarena Hu ea sisea puꞌúmo icha ꞌahi ꞌanaꞌeja ꞌiamajara roe nimaa renana. \v 29 Ea kajija korosia aneja kaji ruvaiꞌi matahe nuana achihe ijahiꞌi ijá ꞌwava Eeee! Ara Temiporu veje auꞌiraꞌomo naꞌia noꞌopisu paꞌareꞌeje A ꞌwarave ara kajaho kúꞌo veꞌena ꞌúmanakúna ꞌwavara. \v 30 Orono korosi ꞌaha kaji niꞌajarame ariha roe kava ꞌwavara. \v 31 ꞌUnama nikwinuꞌina kajino pirisiti mamaꞌina ꞌee Sikuraipiepo Hu matahareja ijá ꞌwava Hu ea ꞌahoꞌa niꞌajihu jaꞌinaꞌe Hu oriꞌina areri paniꞌajaramu ꞌwavara. \v 32 A nimaa Keriso Isureri opuni Kiniakúna A iviamaa orono ariha roa kamareje nú A nimaa roja ꞌwavara. Ea kaꞌene korosia ꞌahi pu puꞌúmo ꞌaniajija ꞌuꞌo Jesu sivaa ꞌwaravara. \s1 Jesura Kwamajina \r (Matiu 27:45-56; Ruku 23:44-49; Joni 19:28-30) \p \v 33 Vei riri kwaaka mapoka kajaho naꞌima namapena vaꞌo vaꞌume nusirei vea tiria koroku apenana. \v 34 ꞌEꞌeme nusirei vea tiria korokuijino Jesura ajira ijá ꞌumena Eroi Eroi rama sapakatani ꞌumenana. Jesu ijaꞌina ꞌwarama jihuni maijaho Nuni Godi Nuni Godi iraki jihunaꞌe A Na pataaroriho? \v 35 Hura ꞌumena kaji ea kaꞌene rori namija kajipo henareja ijá ꞌwava Heha! Hu Iraija ꞌumenu ꞌwavara. \v 36 Ea kwino ninuma vaꞌe ꞌoasuni apene icha ꞌahi vevahaꞌikaꞌi ajina riha kikisimaꞌura vaji apúsame iꞌamarono apena maꞌiro veꞌikaꞌi hu ijá ꞌiama Ja mareꞌe Iraijara ro ꞌunaa mweꞌi ranava kava ꞌwavara. \v 37 ꞌEꞌeme Jesu nihoꞌo ajira ꞌumeꞌi kaivo kwamana. \v 38 Temiporu vaji ateha kaꞌene uranavujaho rira muꞌoi kahi huri rene isome vaꞌe kami tihi ꞌeꞌune noꞌoheꞌi rejara. \v 39 Sorutia puni namikii Jesuni unaꞌi namijiꞌi kavume Jesu oja suavuma kamarena hu ijá ꞌiama Nihoꞌo nimaa nimaa Ea ikaho Godoni Hariha ꞌiamana. \v 40 Napara ꞌahoꞌa ꞌuꞌo Karari namijiꞌi kavara. Ijihipuni vajijaho Meri Matarini Saromine ꞌee napara pina Meri kaꞌene Josisi huni ꞌuꞌua Jemisi puni ohaꞌomo napara kajihi puꞌúmo namijara. \v 41 Vea kaꞌene Jesura Karari hinajaho napara kajija Hu ꞌararihae one ꞌee Huni ira hene vene ꞌee niꞌajahura. ꞌEe napara ꞌahoꞌa mapoka kaꞌene pu puꞌúmo Jerusaremi roajija ꞌuꞌo ijí namijara. \s1 Jesu Kwananavajina \r (Matiu 27:57-61; Ruku 23:50-56; Joni 19:38-42) \p \v 42 Sapati vea reꞌavarono amairiaraꞌeme nusiremana. \v 43 Josapi kaꞌene Aramatia ora kanisorua pina ea mapoka hu hena kavuraꞌomo hu Godoni arijara rohuniji ꞌajaha hijiꞌinaꞌomo hu roe pajuviꞌi Pairati oni vaꞌe Jesuni hahiji apeꞌi ꞌwaramana. \v 44 Pairati Hura marako kwamaji henarena nihoꞌo puruva renana. ꞌEjume sorutia puni namikia apoma ꞌwaramana ꞌÚ Jesuho nikwamana ho pane? ꞌwamana. \v 45 ꞌEjume namikia kajara Jesu nikwamana ꞌwavume Pairati henarena Josapi ꞌwaravume hu apena vaꞌe kwananaꞌiro vaꞌana. \v 46 ꞌEjume Josapi vaꞌe ateha ꞌimene roe hu Jesu korosi ꞌahi apene ateha kaji mwame apene vaꞌe muna ara kaꞌene maiꞌo ꞌuhuajihuni vaji ranaꞌikaꞌi muna tahuma apene ira tanunanamana. \v 47 Napara pina huni iha Meri kaꞌene Matarini ꞌee pina Meri kaꞌene Josisi oni ohaꞌomo pu noꞌo Jesuni ruha kaꞌene ranavajaho hami kavara. \c 16 \s1 Jesura Kúꞌo ꞌUrinajina \r (Matiu 28:1-8; Ruku 24:1-12; Joni 20:1-10) \p \v 1 Sapati vea nipaꞌareꞌeme Meri Matarini ꞌee Meri kaꞌene Jemisi oni oha ꞌee Saromi ijipo senisia amua rukina ꞌimene Jesuni haha ꞌonaꞌiro ꞌahiume vaꞌara. \v 2 Hurapoka nihoꞌo súꞌu súꞌumai pu muna ari ea ranavaji ro ꞌeꞌuꞌeme vea ajimana. \v 3 Pu vaiꞌi ijá ꞌwava Muna kaꞌene vwicha kunavajaho irara tahuma apena ruvaꞌena? ꞌwavara. \v 4 ꞌEnakaivo pu vaiꞌi kavajaho muna niꞌimaꞌ ura kajaho nitatiraha ruvaꞌara. \v 5 ꞌEjume pu vaꞌe muna ara kajihuni vaji aruma vaiꞌi kavajaho kivasa pina ateha jopatuꞌura saja saꞌina apúsame manaꞌinijaꞌi asuma hijume pu kama tatavara. \v 6 ꞌEjume hu pu ijá ꞌiama Juvujaho areha. ꞌÚ ja Jesu Nasareti ora kaꞌene pu korosi ꞌahi ꞌanauma kwamaji savo? Hu kúꞌo ꞌurinana. Hura namajaho ikena kaivo Hu ikaho pahinu. \v 7 ꞌEnakúne vaꞌe Huni tisaiporua ꞌee Pita ho ijá ꞌwaraha. Hu ja niꞌwarama jaꞌinaꞌe Hu Karari urana vaꞌukúne ja ijí Hu piunaha iha ꞌiamana. \v 8 Pu muna ari vaji rene juhaha useme vaꞌajime simarame ꞌee oja hwaꞌusahaume ea ira paꞌwarava jihuni maijaho pu tea junavara. \s1 Jesura Meri Matarini Oni Unaꞌi Samahiramajina \r (Matiu 28:9-10; Joni 20:11-18) \p \v 9 Jesura Hurapoki súꞌu súꞌu ꞌurinajaho Meri Matarini kaꞌene ꞌavena sisea iropu noꞌo siomahaji huni unaꞌi marako samaahiramana. \v 10 ꞌEjume hu vaꞌe ea kaꞌene Hu Huꞌúmo ojura kaꞌene niramaruviꞌi choraꞌe hijajihi ꞌwaramana. \v 11 Hu kúꞌo ꞌurina hinuji kama roe ꞌwaramaji hejajaho pu panimaa rojara. \s1 Jesura ꞌUnamutoi Ea Noꞌoheꞌi Puni Unaꞌi Samahiramajina \r (Ruku 24:13-35) \p \v 12 Ijihuni túnaꞌi ea noꞌoheꞌi rori vaꞌiro vaꞌeme Hu ꞌunamutoi haha aniꞌina apúsarame roe pu piunime pu puꞌúmo vaꞌara. \v 13 Pu ꞌuname vaꞌe napuhwaha ꞌahoꞌijija ꞌwaravara kaivo pu ꞌuꞌo nihoꞌo panimaa rojara. \s1 Jesura Tisaiporu Puni Unaꞌi Samahiramajina \r (Matiu 28:16-20; Ruku 24:36-49; Joni 20:19-23; Akisi 1:6-8) \p \v 14 ꞌEne ijihuni túnaꞌi ea iropu ropu kwinu hina ꞌiruma iꞌeme Hu puni roume pu kavumakiviꞌi Hu pu ꞌuraraha jihuni maijaho Hu ꞌurina hinaji ea mapoka Hu kama ꞌwaravara kaivo puni oja kisimaꞌura rejumakame pu panimaa rojajihunaꞌe avanana. \v 15 Hu ijá ꞌiama Ja kwaaka mapokaki vaꞌajime eaka mapokakihi Godoni vuꞌa maa maiuꞌina ꞌwaraꞌavara. \v 16 Ea irara nimaa roje toi apúsave ꞌuriꞌamajaho hu majama hihuna. ꞌEnakaivo ea irara panimaa roꞌamajaho hu ꞌotua vene eha sisea apehuna. \v 17 Ea irahipo nimaa roꞌavajaho aachakipo najahuna. Eje pu Nuni ihi ꞌahi ꞌavena sisesa siomahe ꞌee ira maiuꞌina ꞌwahuna. \v 18 ꞌEne pu tapara iji ꞌunirame ꞌee toa atama rukina iꞌavajaho pu sisea parenaꞌa. ꞌEne ea atama rukina pu iji ꞌuniraꞌavajaho maranihuna ꞌiamana. \s1 Jesura ꞌUrina Akúpa ꞌAhi Vaꞌajina \r (Ruku 24:50-53; Akisi 1:9-11) \p \v 19 Jesu kaꞌene Natohwijara pu ꞌwaravuma paꞌarejume Jesu apejume akúpa ꞌahi vaꞌe Hu Godoni ija manaꞌinijaꞌi asuma hinana. \v 20 ꞌEjume pu kwaaka mapoka kino ea mapoka najaꞌeme Natohwijara pu puꞌúmo vaꞌe pu niꞌajihe vejume pu aacha ani aniꞌina najahumakame Huni ira nimaa renana.