\id JHN - Ese (Managalasi) NT [mcq] -Papua New Guinea 1999 (web version -2014) \h Joni \toc1 Joni \toc2 Joni \toc3 Jn \mt1 Joni \c 1 \s1 Majama Hihuni Irijina \p \v 1 Nitamatama anejijaho Irijina. Irijaho Godi ahuma hinana. ꞌEne Irijaho Godina. \v 2 Hu nitama anejijaho Godi ahuma hinana. \v 3 ꞌEne uneunecha mapoka kaꞌene mahoꞌo iki mweꞌi navujaho Hura venana. Uneunecha mapoka kaꞌene iki mweꞌi navujaho Hununaꞌi parena rohuna pana. \v 4 Majama hihunijaho Huni vaji rena roane ꞌee majama hihunijaho emaa puni hanajiꞌina. \v 5 Hanajiꞌina kajara nututa hananuna. Nutumujara hanajiꞌina kaji utahuna areri pana. \v 6 Ea pina Godira ranavume roana. Huni ihijaho Jonina. \v 7 Hu Ira kaji rone ꞌwaraꞌi roana. ꞌEjakame ea mahoꞌo huni vaji hena nimaa rohuna. \v 8 Hu Hanajiꞌinijaho pana kaivo hu Hanajiꞌina kaji rone ꞌwaraꞌi ꞌahauma roana. \v 9 Ijí Hanajiꞌina nimaa kajaho iki mweꞌi roanaꞌomo ea mapoka hananiuna. \v 10 Hu iki mweꞌi roe hinana. ꞌEne mweꞌakaho Hura venana kaivo eaka mapokaka mweꞌi hijukija Hu pahena pakavara. \v 11 Hu ehwapuni roana kaivo Huni ehija Hu hami paapejara. \v 12 ꞌEnakaivo ea mapoka irahipo Hu hami apejajija nimaa Hu pu harura mihume Godoni harihija rejara ꞌee ea kaꞌene Huni ihiji nimaa rojajija ꞌuꞌuna. \v 13 Godoni harihija rejujijahija emaa puni ꞌai tuhuna pane ꞌee hahijihuni ura ijino nahehuna pane ꞌee ei pini save nahehuna pana kaivo Godira Huni ura ijino venauꞌe Huni harihija rejura. \s1 Ira Kajara Haha Apenajina \p \v 14 ꞌEjume Irijaho roe haha apene nú puꞌúmo ahuma hijume nú Huni hanajiꞌina kavara ꞌee Huni Hariha nikwinuꞌwi maa kajihuni hanajiꞌinijaho Amo kaꞌene maiji vwihanúe ꞌee nimaijihuni rena roana. \v 15 Joniho Huaꞌe rone ijá ꞌiama Ea kaꞌene na ja ꞌwaravujaho Ea kaꞌene túnaꞌi roujaho Hu nihoꞌo Natohwaꞌomo na asitihana. Ijihuni maijaho na maiꞌo panaheniꞌini Hu niiji hinana. \v 16 Hu nú maiji vwihanúiꞌina kaꞌene ituꞌona parana jihuni vajiji nú mahoꞌo hura hara maiji vwihanúujaho ꞌekura. \v 17 Varapa tamana Mosisi oni vajijino múhana kaivo maiji vwihanúe ꞌee nimaijaho Jesu Keriso oni vaji rena roara. \v 18 Vei pini emai Godi kahuna nihoꞌo pana kaivo Huni Hariha nikwinuꞌwi kaꞌene Omahoni vaji hinujara Hu kame ea ꞌahoꞌa najahe ꞌwaramuna ꞌiamana. \s1 Joni Papitisitara Najahajina \r (Matiu 3:1-12; Maka 1:1-8; Ruku 3:1-18) \p \v 19 Ikaho Jonira ea ꞌwaramajina. Jua kaꞌene Jerusaremi hijujipo pirisitia ꞌee Rivai irechamiume vaꞌe Joni apoꞌi vaꞌara. A irarane? ꞌwavara. \v 20 ꞌEjume hu pahekajihana kaivo nahama ijá ꞌiama Na Kerisoho pana ꞌiamana. \v 21 Pu apoma ijá ꞌwava ꞌEnaꞌomo a irarane? A Iraijarane? ꞌwavara. Hu ijá ꞌiama Na hu pana iamana. ꞌEjume pu kúꞌo apoma ijá ꞌwava A poropetie? ꞌwavara. ꞌEjume hu eha vene ijá ꞌiama Pana ꞌiamana. \v 22 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava A irarane? Ea kaꞌene nú irechamúume roajihijaꞌe eha kaꞌene ꞌwarahuniji múha. ꞌÚ a orono a ea irane ꞌimune? ꞌwavara. \v 23 Hu ijá ꞌiama \q1 Na ea ira anuka kaꞌene kahi nechi riri namina ira ajiraꞌe ikaꞌinaꞌe ꞌumenajina Natohwi jihuni ꞌunama veje arira renama ꞌúmana kaꞌene poropetia Aiseara ꞌwaramajina ꞌiamana. \p \v 24 Pu Parasipo irechamiume roara. \v 25 Pu hu apoma ijá ꞌwava A Keriso ho pana ꞌee Iraija ho pana ꞌee poropetia paꞌana reꞌamajaho a rakijihunaꞌe ea toi vaji samane? ꞌwavara. \v 26 ꞌEjume Jonira eha vene pu ijá ꞌiama Na toi vaji samauta kaivo Ea kaꞌene ja puꞌúmo ahuma naminu kajaho ja pahena pakavura. \v 27 Ea kaꞌene nuni túnaꞌi roujaho nara Huni mumora hwana rasamahuna areria pana ꞌiamana. \v 28 Ijaho Petani Jotani ona karaꞌi Jonira ea toi samajino avajara. \s1 Godoni Remuijina \p \v 29 Ijihuni súꞌuhijino hu kaꞌeme Jesuho roe huni nini roume ijá ꞌiama Heha! Ikaho Godoni Remua kaꞌene mweꞌa kehuni sisea apehunijina. \v 30 Ea kaꞌene nuni túnaꞌi roume nara ꞌwaravujaho ikena. Na panaheniꞌinijaho Hu ijí hinana kaivo na Hu huꞌúmo areria pana. \v 31 Na Hu pakavura kaivo Isureri opo kama hehuni jihunaꞌe na ea toi samauta ꞌiamana. \v 32 ꞌEjume Jonira kamaji ijá ꞌiama Na kaꞌeme Godoni ꞌAvena kahi akúpi ꞌahi rene marahuꞌora punaꞌi ariha roe Huni haha ꞌahi hinana. \v 33 Na Hu pakavura kaivo Godia kaꞌene na ranamiume roe ea toi samaujara ijá ꞌwima A kaꞌeje Godoni ꞌAvena kahi akúpi ꞌahi rena ꞌariha roe Huni haha ꞌahi hija kaꞌamajaho ijara ea Godoni ꞌAvenijino samahuna. \v 34 Na kavuji ja ꞌwaravu. Ikaho Godoni Hariha ꞌiamana. \s1 Tisaiporua Amurijina \p \v 35 Kúꞌo súꞌuhijino Joniho huni tisaiporu noꞌo puꞌúmo naminana. \v 36 ꞌEjiꞌi hu kavume Jesuho vaꞌumakame hu ijá ꞌiama Kaha! Godoni Remuijaho karehuna ꞌiamana. \v 37 ꞌEjume pu ijí hene tisaiporuhwaha noꞌo ꞌurine Jesu ꞌararihae vaꞌara. \v 38 ꞌEjume Jesu aroma kimajaho pu Hu ꞌararihae vaꞌara. ꞌEjume Hu aporama ijá ꞌiama Ja iraka savo? ꞌiamana. ꞌEjume pu eha ijá ꞌwava Rapai (ijihuni maijaho Najahiꞌina) A ichihi hinune? ꞌwavara. \v 39 Hu pu ijá ꞌiama Roe kaha ꞌiavume pu pu puꞌúmo vaꞌe Hura hinujaho kavara. ꞌEe pu vea kajaho ijí pu puꞌúmo hijara. Vea karohi va ꞌoꞌirorena hareha ꞌahi naminajaho pu ijí hijara. \v 40 Ea noꞌoheꞌi kaꞌene Jonira ꞌwaravume henareja Hu ꞌararihae vaꞌajija pina Enituruna Saimani Pita oni ꞌuꞌua. \v 41 Hu makuꞌijaho huni poka Saimani piuname ijá ꞌwama Nú Masaia piunavara ꞌwamana (Masaiaho Keriso rona ꞌwavura). \v 42 Hu Saimani aheme Jesuni roana. ꞌEjume Jesu kame ijá ꞌwama Saimani kaꞌene Jona oni harihakera oni iha Sipasi reꞌena ꞌwamana. Sipasina ꞌwavujaho Pita rona ꞌwavura. \s1 Jesura Piripuꞌo Nataneruꞌo ꞌUmenajina \p \v 43 Ijihuni súꞌu Jesu Karari vaꞌe Piripuho piuname ijá ꞌwama Na ꞌararihie roa ꞌwamana. \v 44 Piripuho Petasaita ora kwaa kaꞌene Enituruꞌo Pitaꞌo rena roajiꞌura. \v 45 Piripura Nataneru piunama ijá ꞌwama Mosisiho ꞌee poropetiepo nitama heha ꞌahi vejajaho nú nipiunavara. Ijaho Jesu Nasareti ora kaꞌene Josapi oni Harihijina ꞌwamana. \v 46 Natanerura hu ijá ꞌwama ꞌÚ unenu pina mamaa Nasareti rena roane? ꞌwamana. ꞌEjume Piripu ijá ꞌwama Orono ro kama ꞌwamana. \v 47 Jesu kaꞌeme Nataneru Huni roume hu rone ijá iama Kaha! Ikaho nihoꞌo Isureri ora nimaa nimaijina. Hu nihoꞌo iraꞌata paꞌa mai ꞌiamana. \v 48 Nataneru Jesu ijá ꞌwama A icháꞌina na hena kimane? ꞌwamana. ꞌEjume Jesura eha vene ijá ꞌwama Piripura maiꞌo ꞌumenaꞌi veꞌeme Na mataka hari a kavuta ꞌwamana. \v 49 ꞌEjume Nataneru eha vene Hu ijá ꞌwama Najuhiꞌine A Godoni Hariha ꞌee A Isureri opuni Kinia ꞌwamana. \v 50 Jesura eha vene hu ijá ꞌwama Nara a mataka hari kavuji ꞌwaravuꞌe a Na nimaa rono? A túnaꞌi uneunecha mamaꞌina areri ike asivara kihuna ꞌwamana. \v 51 Hu hu ijá ꞌwama Na nimaa nimaa a ꞌwaravu. A kiꞌeje ꞌona ojiꞌina kahi akúpa ꞌahi vwicha reꞌeje Emaa Puni Harihijihuni ꞌahi ariha roe ajima vaiꞌi hihuna ꞌwamana. \c 2 \s1 Kenai Napara ꞌAjaꞌaravajina \p \v 1 Naꞌia noꞌopisu paꞌareꞌeme Kena Karari vaji napasi nejume Jesuni oha ꞌuꞌo ijí hinana. \v 2 Jesuho Huni tisaiporu puꞌúmo ea kaꞌene napasi neja kajipo ꞌwaravume roaraꞌomo ijí hijara. \v 3 ꞌEjume pu ꞌwainia isi parajara. ꞌEjume Jesuni ohi Jesu ijá ꞌwama Puni ꞌwainia nipaꞌarenana ꞌwamana. \v 4 ꞌEjume Jesura ijá ꞌwama Napare Na ona iraka venaꞌejo? Nuni vea maiꞌo paroiꞌina ꞌwamana. \v 5 Jesuni ohi pwea kajija ijá ꞌiama Hura raka ꞌwaramujaho veha ꞌiamana. \v 6 Toata kaꞌene muni vejajija iropu kwino Juapo puni sosia tamana vene ija sovujija ijá navara. Ijí toata kajija areri rita mapoka (100). \v 7 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌiama Toata kajino toa eje ituꞌusaꞌavara ꞌiavume pu toa ꞌejuma ituꞌusahara. \v 8 ꞌEnarena Hu pu ijá ꞌiama Ja iviamaa ꞌene apena vaꞌe ea kaꞌene ahaja anesuriji maꞌavara ꞌiavume pu ijá vejara. \v 9 ꞌEꞌejume pu toa kaꞌene ꞌwainia rena kajaho ꞌeka vaꞌume ahaja anesurijara usea ina henana. ꞌEnarena ijí ꞌwainiakaho ichihi rena roajaho hu pahenana kaivo pwea kaꞌene toa kaji ꞌejajipo hejara. Ijihunaꞌe ahaja ijiꞌina ꞌajohiꞌinijara napasi nejiꞌina ꞌumejuma rouma ijá ꞌwama \v 10 Ea ꞌahoꞌa puni ꞌwainia mamai marakoꞌa inareꞌe ijiꞌa sisea ijura kaivo a marakoꞌa sisei inareꞌe iviamaa maa inu ꞌwamana. \v 11 Kwaa iha Kena Karari vaji Jesu aneja vene emaa areri pavehuni aacha ꞌee harura najahana. ꞌEjume Huni tisaiporua pu kame Hu nimaa vetiara. \v 12 ꞌEꞌeme Hu ijihuni túnaꞌi Jesuho oaha ꞌee ꞌuꞌuhwaha ꞌee Huni tisaiporu puꞌúmo Kapeniami vaꞌe naꞌia tuꞌu hijara. \s1 Jesura Temiporui Vaji Vaꞌajina \r (Matiu 21:12-13; Maka 11:15-17; Ruku 19:45-46) \p \v 13 Jua puni Pasova aneja reꞌi veꞌeme Jesu Jerusaremi vaꞌana. \v 14 Hu vaꞌe Temiporu vaiꞌi kimajaho pu ea hine uka ꞌimene purumakau ꞌimene sipia ꞌimene monia senisu vejiꞌi hijara. \v 15 ꞌEjumakiviꞌi Hura vaꞌe ijí arumajino hisi vene hijihaume purumakaua ꞌee sipia ꞌuseme maꞌahi vaꞌara. ꞌEne puni monia ꞌunirame ꞌusekunihe ꞌee puni ꞌaijua ꞌunamapi ꞌaronamana. \v 16 ꞌEne Hu ea kaꞌene uka ꞌimejajija ijá ꞌiama Uneunecha kija ꞌeka vaꞌajiha! Nuni Omijihuni seijaho paveje ꞌimejuri ara renama ꞌiamana. \v 17 Jesu hina ijaꞌina venaji Huni tisaiporua iraka kaꞌene nitama Godoni ira vaji vejajaho vwihajara. \q1 Na Oni vuꞌa ꞌwavuri sei ura renia paranu jihunaꞌe oja Nuna ꞌurina paranu ꞌiamaji pu vwihajara. \p Noin \v 18 ꞌEjume Juapo Jesu ijá ꞌwava A ijaꞌina venajihunaꞌe aacha pina najuha kava ꞌwavara. \v 19 ꞌEjume Jesura pu eha ijá ꞌiama Temiporua veje tiraꞌusunaha kamareje naꞌia noꞌopisu Na kúꞌo veje ꞌurina namihuna ꞌiamana. \v 20 ꞌEjume Juapo ijá ꞌwava Nú ijí Temiporu kajaho juara mapoka (46) paꞌareꞌeme ve parajara kaivo ꞌú A naꞌia noꞌopisu paꞌareꞌeje ve parahuna ꞌúmo? ꞌwavara. \v 21 ꞌEnakaivo Hu Temiporua kaꞌene Huni hahiji rona ꞌwaramana. \v 22 ꞌEnaꞌomo vea kaꞌene Hu kwama ꞌurinajino Huni tisaiporuepo vwihanareja Godoni ira nimaa rone ꞌee Jesura ira raka kaꞌene ꞌwaravume pu hejajaho nimaa rojara. \s1 Jesuho Emapuni Karaijaho Nihena Kima Parajiꞌina \p \v 23 Hu Jerusaremi Pasova vea rejume hijiꞌi Jesura aacha kaꞌene venaji pu ea mapoka kamareja Huni iha nimaa rojara. \v 24 ꞌEnakaivo Jesu pu panimaa vetiana. Ijihuni maijaho Hu ea mapoka nihena kimuna. \v 25 Ijihuni maijaho Hu emaapuni vaja nihena kimujihunaꞌe ei pini emaa icháꞌiniji rone Hua ꞌwarahuna areri pana. \c 3 \s1 Jesuꞌo Nikotimasi Puni Vuꞌa \p \v 1 ꞌEne Parasi pina huni iha Nikotimasiho hu Jua puni natohwa. \v 2 ꞌEnaꞌomo Nikotimasi naꞌii roe Jesu ijá ꞌwama Najuhiꞌine nú niheju A Godoni rene roajihunaꞌe Ara venujaꞌinaꞌe ei pini areri vehuna pana. ꞌEnakaivo Godira Hu huꞌúmo hiꞌamajarana ꞌwamana. \v 3 Jesu eha vene ijá ꞌwama Na nimaa nimaa a ꞌwaravu. Ea kúꞌo panaheꞌavajaho hu Godoni ara pakahuna ꞌwamana. \v 4 Nikotimasira Hu ijá ꞌwama Icháꞌinaꞌe ea kaꞌene niemakina renajaho kúꞌo nahehune? ꞌÚ hu ꞌuname oahoni tea vaji vaꞌe kúꞌo nahehune? ꞌwamana. \v 5 Jesura eha vene ijá ꞌwama. Na nimaa nimaa a ꞌwaravu. Ea toa ꞌee Godoni ꞌAvenijara naheꞌamajiana vo hu Godoni ara pavahuna. \v 6 Hahi jihuniji nahenaujaho hahi jihuna kaivo Godoni ꞌAvenijara nahenaujaho ꞌAveni jihuna. \v 7 A nihoꞌo kúꞌo nahenahunaꞌe ꞌwavujaho maiꞌo oja pahwaꞌusahaꞌamana. \v 8 ꞌAsiasiapo pu ura renau jaꞌinaꞌe hwasihuꞌe nú nihijura. ꞌEne nú nikivura kaivo ijaho ichihi rene roe ꞌee vaꞌujaho nú pahena pakavura. ꞌUnama nikwinuꞌina kajaꞌinaꞌe Godoni ꞌAvena vaji kúꞌo nahenaujaho ijaꞌina ꞌwamana. \v 9 Nikotimasira eha vene ijá ꞌwama Ijaho icháꞌina reꞌeja ꞌwamana. \v 10 Jesura eha vene ijá ꞌwama A nihoꞌo Isureri opuni najahiꞌina kaivo ꞌú a ijija nihoꞌo pahejiꞌine? \v 11 Na nihoꞌo nimaa nimaa a ꞌwaravu nú raka kaꞌene hena kivujiru ꞌwaravu kaivo a nihoꞌo núra ꞌwaravujaho pahenuhu. \v 12 Na iki mweꞌi uneunechaka navuji rone ꞌwaravuꞌe a panimai ronujaho vu Na kahi akúpa ꞌahi navuji rone ꞌwaraꞌipisa a icháꞌina nimaa rojaꞌa? \v 13 Ike heha! Ea pina akúpa ꞌaha nihoꞌo pavaꞌana kaivo Emaa Puni Harihijara Huhusu ijí akúpa ꞌahi rena roana. \v 14 Mosisira nechiꞌi tapara ichi ꞌahi raname apena sanama jaꞌinaꞌe Emaa Puni Harihijaho ichi ꞌahi raname apena sanahuna. \v 15 Ea irara Hu nimaa ronujaho hu majama hihuna apenu. \v 16 Godi mweꞌa kakaho oja nihoꞌo mahajihunaꞌe Huni Hariha nikwinuna kaivo Hu múhanaꞌomo ea irara Hu nimaa ronujaho hu papaꞌarehuna kaivo hu majama hihuna. \v 17 Godi Hariaha ranavume iki mweꞌi ꞌotua paveꞌi roana kaivo mweꞌakara huni vaji maraꞌamarono roana. \v 18 Ea irara Hu nimaa ronujaho hu ꞌotua pavehuna kaivo ea irara Hu panimaa ronujaho hu eha niapenana. Ijihuni maijaho hu Godoni Hariha nikwinu jihuni iha panimaa ronajihunaꞌe avanana. \v 19 Ikaho ꞌotua vehuni jihuni ꞌunamijina. Hanajiꞌina iki mweꞌi roana kaivo ea pu nutuviꞌina oja mahajihunaꞌe pu hanajiꞌinijaho pataarohara. Ijihuni maijaho puni ꞌunama kaꞌene pura vejajija sisea. \v 20 Ea irahipo sisea vejujaho pu nihoꞌo hanajiꞌina senavura. Pu hanajiꞌini parohuni jihuni maijaho vejuroꞌi pura sisea kaꞌene vejujipo samaa hiraꞌavarono paroura. \v 21 ꞌEnakaivo ea irara nimaa nimaiji venujaho hu hanajiꞌini hinu. Ijí hanajiꞌina kajara vejuꞌe hura iraka kaꞌene venajaho Godoni vaji venanaꞌe kivura ꞌwamana. \s1 Jesuꞌo Joni Puni Vuꞌa Túchamaijina \p \v 22 Ijihuni túnaꞌi Jesuho Huni tisaiporu puꞌúmo kwaa iha Jutia vaꞌara. Naꞌia pina Hu ijí pu puꞌúmo hiꞌeme pu ea ꞌunirame toi samaara. \v 23 Joni ꞌuꞌo ea toi samaume ꞌurijara. Kwaa iha Enani Serimi rori ijihuni maijaho ijí kwaa kajaho toa mapoki jihunaꞌe ea mapoka ijí vaꞌuma hu toi samaana. \v 24 Joniho maiꞌo tipura paranavume hinana. \v 25 Jua Joni oni tisaiporu epuꞌúmo tamana kaꞌene ija sovuji ꞌwame nakaravara. \v 26 ꞌEjume pu Joni oni vaꞌe ijá ꞌwava Najuhiꞌine Hena! Ea kaꞌene karaꞌahuni Jotani naꞌijaꞌi a Hu rone nú ꞌwarumajaho Hu ea toi samauꞌe ea mapokaꞌe Huni nianaa rou ꞌwavara. \v 27 ꞌEjume Joni eha vene ijá ꞌiama Ea pina uneunecha pamajikari ꞌekuna kaivo kahi akúpa ꞌahi rene vajihujiruna. \v 28 Ja niheꞌeme na ja ꞌwaravujaho na Kerisoho pana ꞌivuta kaivo Hu maiꞌo paroꞌeme ranamiume urana roujina. \v 29 Ea irara napara rukinijaho hu napasina. ꞌEnaꞌomo napasina napuhwa puꞌúmo ahuma hine napasi neju kaji Hura ꞌwaramuji pu hene nihoꞌo teamanama paraju. Ijihuni hahi na Huni ira hejujaho nihoꞌo teamanima paranu. \v 30 Ijihunaꞌe Hu natohwa reꞌeje na maꞌuꞌua rehuna. \s1 Hu Akúpa ꞌAhi Rena Roajina \p \v 31 Ea irara kahi akúpa ꞌahi rena roajaho Hu nihoꞌo niꞌimaꞌura. ꞌEnakaivo ea irara iki mweꞌi rena roajaho hu mweꞌa kehuna. Ijihuni hahi hu mweꞌa kehuneru ꞌwarahuna kaivo Ea irara kahi akúpa ꞌahi rene roajaho Hu niꞌimaꞌura. \v 32 Ijihunaꞌe Hu raka kaꞌene kima henujaho ꞌwaramuna kaivo pu pahene vejura. \v 33 Ea irara Huni ira hene apenujaho hu kamujaho Godiho nimaa nimai. \v 34 Ea kaꞌene Godira ranavume roajara Godoni irijaho ꞌwaramuna. Ijihunaꞌe Hu Huni ꞌAvena mina paveꞌikaꞌi mamahuna. \v 35 Omahi Hariaha oja maharena uneunecha mapoka mahoꞌo Huni ija tahi vajahana. \v 36 Ea irara Godoni Hariha nimaa ronujaho hu majama hihuna kaivo ea irara Godoni Harihijihuni ira henareꞌe pavenujaho hu majama pahihuna. ꞌEjukame Godoni sena huni haha ꞌahi namu. \c 4 \s1 Sameria Ora Naparijiꞌo Jesu Puni Vuꞌa \p \v 1 Vea kaꞌene Natohwijara heꞌeme Parasiapo Jesura tisaiporua mapoka vene ꞌee toi samaujara Jonira samajaho ꞌasimaji hejajaho henana. \v 2 ꞌEnakaivo Jesuho Hu ea toa pasamaana kaivo Huni tisaiporuepo samaara. \v 3 Ijiꞌa Hu ijí Jutia areꞌikaivo kúꞌo ꞌurine Karari vaꞌana. \v 4 ꞌEne Hu vaꞌe Sameria ꞌeꞌune vaꞌana. \v 5 ꞌEnarena Hu roe Sameria puni ara niꞌina kaꞌene Saika ꞌwavujino mweꞌa kaꞌene Jekapira hariaha Josapi mahajihuni rori vaꞌana. \v 6 Ijí ꞌunama kajaho jopatuꞌuraꞌomo Hu roꞌeme haha sevume roe Jekapi oni toúja roraꞌomo ijí ꞌojuta hweꞌeme vea rira renana. \v 7 Napara pina Sameria ora toa kaji ꞌeꞌi roana. ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Toa ꞌe mihe Na ijuma ꞌwamana. \v 8 Ijihuni maijaho Jesuni tisaiporu Hu raname ari natohwi ꞌiruma ꞌimeꞌi vaꞌara. \v 9 Sameria napara kajara Jesu ijá ꞌwama Na Sameria ore A Jua kaivo A irakijihunaꞌe toa na maꞌurono jaririmo? ꞌwamana. Napara kajara Hu ꞌwarama jihuni maijaho Jua Sameriaꞌo puꞌúmo uneunecha paahuma vejura. \v 10 Jesura eha vene hu ijá ꞌwama A Godira eaꞌe swara kaꞌene mihaji hene ꞌee ea irara a toa jarirame toa miha ꞌwamuji hena kaꞌipisa a Hu toa jarivakame Hu toa kaꞌene majama hihunijaho mahaꞌa ꞌwamana. \v 11 ꞌEjume ijí napara kajara Hu ijá ꞌwama Ijihuni maijaho toa újakaho vamaijihunaꞌe Ara toa ꞌehuna areri pana. ꞌÚ A ichihi toa kaꞌene majama hihunijaho ꞌehune? \v 12 ꞌÚ A nuni oma Jekapi asimane? Ijaho hura toa úja núa múhana. ꞌEnareꞌe hu oriꞌina ꞌee harihwaha ꞌee huni purumakaua ijipo ijara ꞌwamana. \v 13 ꞌEjume Jesura eha vene hu ijá ꞌwama Ea irara toake iꞌamajaho hu kúꞌo huahuna. \v 14 ꞌEnakaivo ea irara toa kaꞌene Nara mahuji iꞌamajaho hu kúꞌo toa pahuahuna. Ijí toa kaꞌene Nara hu maꞌujara huni oja vaji namareje toa úja ajime arihareje ijara vejakame majama hihuna ꞌwamana. \v 15 ꞌEjume napara kajara Hu ijá ꞌwama Nimaakúne toa kaji miꞌirakúne na toa pahuanive paꞌunama roe toakaho ꞌeꞌejukúne ꞌwamana. \v 16 Hu napara kají ijá ꞌwama A vaꞌe paruuna ꞌumenareje iki kúꞌo ꞌunama roꞌamana ꞌwamana. \v 17 ꞌEjume napara kajara eha vene ijá ꞌwama Na parua paꞌana ꞌwamana. ꞌEjume Jesura hu ijá ꞌwama A nimaa ꞌwarimareꞌe na parua paꞌana ꞌwimu. \v 18 ꞌEnakaivo a parua iropu venana. ꞌEnavo ea kaꞌene iviamaa a huꞌúmo nenujaho oni parua panaꞌomo a nimaa ꞌwarimana ꞌwamana. \v 19 ꞌEjume napara kajara Hu ijá ꞌwama Na kavujaho A nimaa poropetia. \v 20 Emahu núna Godiho ike huriꞌa ꞌahakino oja mahe taꞌarohura. ꞌEnakaivo jara ꞌwaruvujaho Godiho Jerusaremi oja mahe ꞌee taꞌarohuna ꞌúvura ꞌwamana. \v 21 ꞌEjume Jesu hu ijá ꞌwama Naparakere Na nimaa vetiꞌamana. Vea maiꞌo rounaꞌomo rosaꞌeje ja Amoho ike huriꞌa ꞌahakaho ꞌee Jerusaremiru paoja mahe ꞌee taꞌarohuna. \v 22 Ja raka kaꞌene oja mahe ꞌee taꞌarohujaho ja pahejura kaivo nú raka kaꞌene oja mahe ꞌee taꞌarohujaho nú hejura. Ijihuni maijaho ea niꞌajihiꞌinijaho Jua punaꞌi rena rou. \v 23 Vea rounaꞌomo rosaꞌena iviamaa vea ikaho ea Amo nimaa oja mahe taꞌarohunijipo Amoho oja ꞌAvena ꞌee nimaijino oja mahe taꞌarohuna. Ijihuni maijaho Amoho ea ijakajipo oja mahe taꞌaroꞌavarono saramu. \v 24 Godiho ꞌAveni jihunaꞌe ea irahipo Huaꞌe oja mahe taꞌaroꞌavajaho oja ꞌAvena ꞌee nimaijino oja mahe taꞌarohuna ꞌwamana. \v 25 ꞌEjume napara kajara Hu ijá ꞌwama Na hejujaho Masaiaho rohuna. Huni iha Kerisona. Vea kaꞌene ijara roꞌamajaho Hu uneunecha mapoka mahoꞌo nú najuhuna ꞌwamana. \v 26 Jesura ijá ꞌwama Ea kaꞌene ara rone ꞌwarimujaho Nana ꞌwamana. \v 27 Hu ijí napara kaji ꞌwaraꞌeme Huni tisaiporu ro useme kamareja pu nihoꞌo oja hwaꞌusunahara. ꞌEnakaivo ea pina Hu paijá ꞌwama A raka samo? A rakijihunaꞌe hu huꞌúmo hine vuꞌa ꞌwaviꞌi hino paꞌwaravara. \v 28 ꞌEjume napara kajaho toata huna ijí ranaꞌikaꞌi vaꞌe parua kaꞌene ari hijajija ijá ꞌiama \v 29 Roe ea pina nara raka kaꞌene mahoꞌo vejujihijaꞌe nahama ꞌwarimaji kaha! Vi ea kajaho Kerisona rakakúne ꞌiamana. \v 30 ꞌEjume pu niꞌaha kwino ara natohwa areꞌikaivo Huni roara. \v 31 ꞌEꞌeme ijihiꞌa kajano Huni tisaiporuepo ꞌiruma iꞌiro ꞌejahae ijá ꞌwava Najuhiꞌine ꞌiruma ina ꞌwavara. \v 32 ꞌEnakaivo Hu ijá ꞌiama ꞌIruma kaꞌene Nara ihunijaho ja pahene pakivura ꞌiamana. \v 33 ꞌEjume pu piraꞌarame apenojiꞌi ijá ꞌwava ꞌÚ ea ꞌahoꞌa vi ꞌiruma ꞌeka roahare? ꞌwavara. \v 34 Jesu ijá ꞌiama Nuni ꞌirumijaho Godi kaꞌene Na ranamiume roujihuni uriji vene ꞌee Huni kaukara ijí veje parahuna. \v 35 Ja ꞌwarivujaho masapa noꞌone noꞌo ijá paꞌareꞌeje juara sama ihuna ꞌwarivu kaivo ike heha! Iviamajaa ja rora rora ikine nia ahasirime kiha! Iviamai juara nituma sahe areri rena navu. \v 36 Ea kaꞌene vaꞌe juara samujaho eha niapenana ꞌee hu ꞌina majama hihunaꞌe nianae irechamu ꞌee ea kaꞌene ijí soa samujine ꞌee ea kaꞌene ijí juara samajiꞌo ahuma teamarasahuna. \v 37 Ijihuni hahi ikaꞌina ꞌúvujaho nimaa ei pini soa savuꞌe ꞌee ea pini juara samuna. \v 38 Na ja juara saꞌavarono irechamiukúne vaꞌajime juara kaꞌene ja soa pasavaji saꞌavara. Ea ꞌahopo ni soa savarakúne ja mavaꞌe ijí uramaraꞌavara ꞌiamana. \v 39 ꞌEjume ea mapoka kaꞌene Sameria ora kajijahija Hu nimaa rojara. Ijihuni maijaho napara kajara raka kaꞌene venaji Hu nahama ꞌwarama jihunaꞌe pu nimaa rojara. Hu uneunecha mapoka kaꞌene nara vejujaho nahama ꞌwarimana. \v 40 Hu ijí hiꞌeme Sameria opo roajime jarima pu puꞌúmo hiꞌamarono ꞌwavara. ꞌEjume Hu pu puꞌúmo naꞌia noꞌo hinana. \v 41 ꞌEjiꞌi ea ꞌahoꞌa mapoka ꞌuꞌo Hura ira kaꞌene ꞌwaramaji henareja nimaa rojara. \v 42 ꞌEjume pu napara kají ijá ꞌwava Ara raka kaꞌene ꞌwarumajaho pana kaivo nú nimaa rojujihuni maijaho nú onúno Hura raka kaꞌene ꞌwarumaji hejajihunaꞌe nimaa roju. Nú nihejujaho Hu nimaa eaka mapokakihi Niꞌajihunijina ꞌwavara. \s1 Jesura Natohwa Pihuni Hariha Vejume Maranajina \p \v 43 Naꞌia noꞌo paꞌareꞌeme ijiꞌa Hu ijí rene Karari vaꞌana. \v 44 Jesura ori hena kamajaho poropetia huni ara kwaa ijaho huni hura pavejura ꞌiamana. \v 45 ꞌEjume Hu Karari roume Karari opo Jerusaremi Pasova veijino uneunecha mapoka kaꞌene Hura vejume pu kavajihunaꞌe hami apejara. \v 46 ꞌEjume Hu kúꞌo vaꞌe Kena Karari vaji Hura toa vejume ꞌwainia renaji vaꞌana. ꞌEꞌeme Kapeniami ea natohwa pipuni hariha atami ꞌunamana. \v 47 ꞌEjume hu henajaho Jesu Jutia rene Karari roume ijí Huni vaꞌe jarima ꞌwarave ro arihe huni hariha veje sonaꞌamarono vaꞌana. Ijihuni maijaho hura kwahuna nihoꞌo nituꞌu renana. \v 48 ꞌEjume Jesu ijihuna ijá ꞌwama Na aacha pina aniꞌina ja panajaꞌipisa ja unenu pina nimaa parojaꞌa ꞌwamana. \v 49 ꞌEjume ea natohwa kajara Hu ijá ꞌwama Nuni harihi kwama veꞌenakúne maraku roa ꞌwamana. \v 50 Jesura hu ijá ꞌwama Oni hariha pakwamu kaivo maiꞌo hinukúne vaꞌa ꞌwamana. ꞌEjume ea kajaho Jesuni ira nimaa venarena aneja vene vaꞌana. \v 51 Hu maiꞌo vaꞌeme huni pwehipo roe piuname ijá ꞌwava Oni hariha niꞌurina hinu ꞌwavara. \v 52 ꞌEjume hu pu aporama ijá ꞌiama Hu vea oma raki ꞌurinane? ꞌiamana. ꞌEjume pu ijá ꞌwava Niari vea karaa tahunanaꞌeme huni haha uhoa paꞌarenana ꞌwavara. \v 53 ꞌEjumakamarena omahi henajaho vea oma kaꞌene Jesura hu ꞌwaramarene Oni hariha maiꞌo hinukúne ꞌwamani vea omiji henana. ꞌEnarena Hua ꞌee huni kachiꞌina mahoꞌo nimaa rojara. \v 54 Jesu kwaa Jutia rene Karari roajino Huni aacha pinakaho kúꞌo ea najahana. \c 5 \s1 Úa Rori Ea Vejume Maranajina \p \v 1 Uneunecha ikeja vejume paꞌareꞌeme ijihuni túnaꞌi Jua puni vea natohwa rejume Jesu Jerusaremi vaꞌana. \v 2 Ijí Jerusaremi sipia maketia vejuri vwicha jiami toa pina nahúna namuna. ꞌEnaꞌomo ijí Hipuru opuni iri ꞌurahujaho Patesita ꞌwavura. Ijihuni rora ruha iropu navura. \v 3 Ijí sea kajihipuni urotijino ea atami ꞌuniraviꞌina mapoka ijí hijuꞌe ea nia paꞌana mumora sisea ꞌee ꞌahoꞌa ija mumora irimaꞌina niꞌaha kwino toa kajara sisupa tuava kaꞌi ꞌahiuꞌe ꞌajaha hijura. \v 4 Naꞌi ꞌahoꞌi Natohwi jihuni ꞌona ojiꞌini vea apeꞌejuꞌe ijí toa vaja kaji vaꞌe arihareꞌe vejuꞌe nivavukaviꞌi ea pina kaꞌene toa vaja kaji marako urane va ꞌonajaho marajuꞌe roe ajimuna. \v 5 Ea pina atami ꞌunavume naꞌejume juara mapoka (38) paꞌarenana. \v 6 ꞌEnaꞌomo Jesura kamajaho hu ijí namana. ꞌEꞌeme Hu henajaho ea kajaho atama majama namunaꞌe henana. ꞌEnarena Hu ijá ꞌwama ꞌÚ a atama kajaho sonahahuna ura renao? ꞌwamana. \v 7 ꞌEjume ea kaꞌene atakina kajara eha vene ijá ꞌwama Toakara nivamuni veijaho ea kaꞌene na apenia vaꞌe toa vaja kaji apúsamihunijaho panaꞌomo na ꞌurina vaꞌejuꞌe ei pini marako tatiha ꞌojuꞌe na arema hijura ꞌwamana. \v 8 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama ꞌUrine oni suha apene namina vaꞌa ꞌwavume \v 9 niꞌaha kwino ea kajaho sonajume hu ꞌurine huni suha apene aneja vene namina vaꞌana. Ijí vea kajaho Sapati avanana. \v 10 ꞌEjume Juapo ea kaꞌene maranaji ijá ꞌwava Iviasa Sapatiaꞌomo ijaꞌina pavehune saꞌinaꞌe a raka vene oni suha apena vaꞌo ꞌwavara. \v 11 ꞌEnakaivo hu eha vene ijá ꞌiama Ea kaꞌene na veniume sonahiajara ijá ꞌwima A ꞌurine oni suha apene vaꞌa ꞌwivume na ijihunaꞌe ꞌurine nuni suha apene rou ꞌiamana. \v 12 ꞌEjume pu hu apoma ijá ꞌwava Ea iraka saꞌinijara a oni suha apene ꞌurina vaꞌamarono ꞌwamane? ꞌwavara. \v 13 ꞌEnakaivo ea kajaho irara hua vejuma sonanajaho puruva renana. Ijihuni maijaho Jesuho eaka mapoka kajihipuni taurura kajino vaꞌana. \v 14 Túnaꞌi Jesu ea kajaho Temiporu vaji piunamarena ijá ꞌwama Hena! A iviꞌa maranaanakúne a kúꞌo sisea paveꞌamana. ꞌEjakame unenu pina sisemaa kúꞌo oni haha ꞌaha parenaꞌamana ꞌwamana. \v 15 ꞌEjume ea kajaho vaꞌe Jua ijá ꞌiama Jesura vejume maraniana ꞌiamana. \v 16 Jesura Sapati vei ea vejume sonana jihunaꞌe Juapo Jesuho siseꞌi ꞌahae ruarahara. \v 17 ꞌEjume Hu eha vene pu ijá ꞌiama Nuni Omijaho naꞌia mapokaꞌe kaukara venujihunaꞌe Na ꞌuꞌo veju ꞌiamana. \v 18 Ijí Hu ijá \p Noinꞌwarama jihunaꞌe Jua Hua ꞌanaꞌi ꞌahiara. Hura Sapati vea kaꞌene paakumajiru pana kaivo Godi Huni oma ꞌiame Hu areri Godia ꞌiamajihunaꞌe pu Hu ꞌanae kwaꞌamarono ꞌunama savara. \s1 Harihijihuni Harurijina \p \v 19 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Godoni Hariha Hu Huni vwiha ijaho nihoꞌo pavenu kaivo raka kaꞌene Hu kaꞌejuꞌe Omahi venujiru venuna. Uneunecha mapoka kaꞌene Omahi venujaho Hariaha ꞌuꞌo ijaꞌina venuna. \v 20 ꞌEnaꞌomo Omaha Hariaha oja mahareꞌe Hura uneunecha mapoka kaꞌene venujaho nahuna. ꞌEnareꞌe uneunecha mamaꞌina kaꞌene vehunijaho nahuna. ꞌEjukame ja ijí kame oja hwaꞌusahau. \v 21 Areri Omahi vejume kwamasahiꞌina hijujaꞌinaꞌe Hariahi ea kaꞌene Hu ura renujija ꞌuꞌo majama hihuna mihuna. \v 22 Ijihuni maijaho Omaha ꞌotua pavetihuna kaivo Hu Hariahi ea ꞌotua vetihuni harura mahoꞌo mahana. \v 23 ꞌEjakamareje ea mapoka Omaha taꞌarohu jaꞌinaꞌe Hariaha ꞌuꞌo taꞌarohuna. Ea irara Jesu paaromahujaho Hu Omaha kaꞌene Hua ranavume roajaho pataꞌarohu. \v 24 Na nihoꞌo nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ea irara Nuni ira hene nimaa rone Godi kaꞌene Na ranamiume rouji nimaa ronujaho hu majama hihuna niapenana. Ijihunaꞌe hu ꞌotua pavehuna kaivo Hu kwahunijaho niareꞌikaꞌi majama hihuni ruhijino roana. \v 25 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu vea maiꞌo rou kaivo iviamaa nituꞌu renu. ꞌEnaꞌomo ea kaꞌene kwamasahiꞌinijija Godoni Harihijihuni ira heꞌavajaho kúꞌo ꞌurihuna. \v 26 Ijihuni maijaho Omahi majama hinujaꞌinaꞌe Hariaha ꞌuꞌo majama hihuna mahana. \v 27 ꞌEne Hu Emaa Puni Harihijihunaꞌe Hu harura kaꞌene ea ꞌotua vetihunijaho mahana. \v 28 Ja ike heꞌavajaho oja pahwaꞌusunahaꞌamana. Ijihuni maijaho vea maiꞌo roujihunaꞌe ea kwamasahiꞌina kaꞌene euchi navujaho Huni ira hehuna. \v 29 ꞌEjakame pu ijí euchi rene ꞌurihuna. ꞌEnareje ijí ea kaꞌene mamaa vejiꞌinijija ꞌurina majama hihuna. ꞌEnakaivo ea kaꞌene sisea vejujija ꞌurinareje ꞌotua vehuna. \s1 Jonira Nimai Venajina \p \v 30 Na Nuni vwiha ijaho majikaria unenu pina pavehuna kaivo Na hejujaꞌinaꞌe Na ea eha mihura. ꞌEne Nara eha kaꞌene mihujaho nihoꞌo arira. Ijihuni maijaho Na Nuni ura ijaho pavejura kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume roujara ura renujiru vejura. \v 31 Na onuno raka kaꞌene vejuji rone ꞌwaraꞌujaho nimaa pana. \v 32 Ea pini Na rona ꞌwaramujaho Na niheju. Hu Na rona ꞌwaramujaho nimaa nimaa. \v 33 Ja ea irechavume vaꞌe Joni apovumakame Na iraho Hu nimaa nimai nahama ꞌwaramana. \v 34 ꞌEnakaivo Nara emaa punaꞌi hejutaꞌe ꞌwarahuna pana. ꞌEnakaivo Na uneunecha ike ꞌwaravujaho jara hene nimaa rone maraniꞌamarono ꞌwaravo. \v 35 Hu ira kaꞌene rena ea hananiajina. ꞌEjume ja ura renaꞌeme temarasahiꞌi huni hanajiꞌina vaji hijara. \v 36 ꞌEnakaivo Jonira raka kaꞌene Na rone ja ꞌwaravume hejajaho Nara uneunecha kaꞌene veꞌujarahara ijaho asihuna. Kaukara kaꞌene Na veꞌurono Amora vajihajaho Na ijí veje ja kime nimaa nimaa Amora ranamiume routa ꞌwahuna. \v 37 Amo kaꞌene Na ranamiume roujara Huhusumano Na rona ꞌwaramana. ꞌEnakaivo ja Huni ira nihoꞌo pahejure ꞌee Hu icháꞌinijaho pakavura. \v 38 ꞌEnajihunaꞌe Huni Ira joni oja vaja panamu. Ijihuni maijaho Ea kaꞌene Hu ranavuma roajaho ja panimaa roju. \v 39 Ja Godoni Ira tahe saravu jihuni maijaho ja vwihajujaho ijihuni vaji majama hihunijaho apeꞌeja roju. ꞌEnakaivo ijí ira kajaho Naaꞌe rone ꞌwaramuna. \v 40 ꞌEnakaivo ja Nuni roareje majama hihuniji apehunijaho ja ura parenau. \v 41 Emapo Nuni pinaniji ꞌunama ahasirivujaho Na panimaa vetiu. \v 42 ꞌEnakaivo Na ja nihena kivu. Godoni oja kaꞌene ea oja mihujaho joni vaja maiꞌo panamu. \v 43 Na Nuni Omijihuni iha ꞌahi roujaho ja Na paapeniu vo vu ea pini huni iha toi roꞌamajaho ja hu hami apehuna. \v 44 Ja ojono taꞌarosaraꞌi kaivo Godi kaꞌene nikwinuꞌwi maijara ja taꞌarorahunijaho pasaraꞌavajaho ja icháꞌinaꞌe nimaa roꞌeja? \v 45 Nara Amo oni unaꞌi namahuna pavwihaꞌavara. Ja Mosisi nimaa rojujihunaꞌe ea ja namahuna. \v 46 ꞌEnakaivo ja Mosisi nimaa roꞌipisa ja Na ꞌuꞌo nimaa rojaꞌa. Ijihuni maijaho hu Na rone heha ꞌahi vena najahana. \v 47 ꞌEnakaivo ja Mosisira heha ꞌahi vena najahaji panimaa rojajaho vu ja icháꞌinaꞌe Nuni vuꞌijija nimaa roꞌeja? ꞌiamana. \c 6 \s1 Jesura Ea Mapoka (5,000) Túasamahajina \r (Matiu 14:13-21; Maka 6:30-44; Ruku 9:10-17) \p \v 1 Uneunecha ikija vejume paꞌareꞌeme ijihuni túnaꞌi Jesuho vaꞌe toa Karari ꞌona ropunaꞌi vaꞌana. \v 2 ꞌEꞌeme ea mapokaꞌe Hua ꞌarariha vaꞌara. Ijihuni maijaho aacha kaꞌene Hura ea mapoka kaꞌene atama ꞌuniraviꞌini jihipuni haha ꞌahi vejuꞌe maraniuji kimareja vaꞌara. \v 3 ꞌEjume Jesuho Huni tisaiporu puꞌúmo ajima vaꞌe huriꞌi hinana. \v 4 Ijaho Pasova Jua puni sora ijuri vea nituranana. \v 5 Jesuho Huni nia ahasirima kivume ea mapoka mapoka Huni rouma kimarena Piripu ijá ꞌwama ꞌÚ nú ichihi puretia ꞌimene roe ea ikija vajihe iꞌeja? ꞌwamana. \v 6 Ijaho Hu huaꞌe vena kama avanana. ꞌEnakaivo Hura iraka kaꞌene vehunijaho Hu nikamana. \v 7 ꞌEjume Piripura eha vene Hu ijá ꞌwama Nú monia mapoka mapoka (K200) puretia ꞌimeꞌavajaho ea mapoka mapoki jihunaꞌe pu nihoꞌo sahuraru ijakame areria parenahuna ꞌwamana. \v 8 ꞌEjume Huni tisaiporu pina Enituru Saimani Pita oni ꞌuꞌuijara Hu ijá ꞌwama \v 9 Sesamaa kaꞌene ike hinukara pari vejari puretia iropune ꞌee kija noꞌona ijá irechama hinu kaivo ijaho icháꞌinaꞌe ea mapokakija vajiꞌeja? ꞌwamana. \v 10 Jesura ijá ꞌiama Ea ikija ꞌiave asuma hija. Ijaho karasia niꞌina ꞌurinanaꞌomo ea mapoka mapoka (5,000) ijihuni ꞌahi asuma hijara. \v 11 ꞌEꞌeme Jesu puretia ꞌeke Godi teimani ꞌwaꞌikaꞌi ijiꞌa ea kaꞌene asuma hija kajija vajihana ꞌee ꞌunama nikwinuꞌina kajino kija ꞌuꞌo ijaꞌina vejume pu ine areri rejara. \v 12 ꞌEjume pu ijume túꞌavara. ꞌEjumakimarena Hu Huni tisaiporu ijá ꞌiama Ja ꞌurina vaꞌajime ꞌiruma pwinaka navu kajija nianae sahura túa pina nihoꞌo paasinaꞌavara ꞌiamana. \v 13 Puretia kaꞌene pari iropuna kaivo ijume areri renana. ꞌEꞌikaivo sahura túaka navajaho katija iropu ropu noꞌo vejume ituꞌusahara. \v 14 ꞌEjume ea mapoka Hura aacha kaꞌene najahaji kamareja ijá ꞌwava Ikaho Poropetia nimaa kaꞌene iki mweꞌi rohunaꞌe ꞌwaruvajina ꞌwavara. \v 15 Pu túnaꞌi roe Jesuho harura vene ꞌejahae puni Kiniaꞌe rehuniji hena kimarena Hu kúꞌo irechamie huriꞌa ꞌahi Huhusu vaꞌana. \s1 Jesura Toa ꞌAhi Namina Vaꞌajina \r (Matiu 14:22-33; Maka 6:45-52) \p \v 16 ꞌEꞌeme nusirevume Huni tisaiporu kami soha rori vaꞌara. \v 17 ꞌEne vea va ꞌoꞌeme pu Kapeniami vaꞌiro sisima ꞌahi vaꞌeme Jesuho maiꞌo puni paroꞌeme vea nutuꞌoꞌunana. \v 18 ꞌEꞌeme pu ijí sohi ꞌahi hiꞌeme puuri niꞌimaꞌuri hiramarena soha ajira ꞌurinana. \v 19 ꞌEꞌeme pu toa ꞌahi kwaa jopatuꞌura vaiꞌi kavume Jesuho toa ꞌahi puni roꞌi ꞌahaume roe sisima rori roꞌeme pu Hu kamareja nihoꞌo juvara. \v 20 ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Ikaho Naranakúne juvujaho areha ꞌiamana. \v 21 ꞌEjume pu Hu sisima ꞌahi ajiꞌamarono ura renaara. ꞌEjume Hu ro ajiꞌeme niꞌaha kwino sisima ijaho vaꞌe kwaa kaꞌene pura vaꞌiro vaꞌaji naminana. \s1 Emapo Jesu Savajina \p \v 22 Ijihuni súꞌuhijino ea mapoka kaꞌene ijí soha ropunaꞌi hijajija nihejara. Ijí sisima kaꞌene Huni tisaiporuepo hijajihuni vajijaho Jesu pahinana kaivo sisima ꞌahoꞌa ijihiꞌa panavara. \v 23 ꞌEjume pu ea mapoka kiꞌejuꞌe sisima maꞌuꞌumaa ꞌahoꞌa Taiperiasi rene vaꞌe ruha kaꞌene Natohwijara puretia ꞌeke Godi teimani ꞌwaꞌikaꞌi vajihume pu ijajine rene roume kivara. \v 24 Vea kaꞌene ea mapoka kajipo Jesuho Huni tisaiporua ijí sisima ꞌaha kaji pakimareja pu sisima maꞌuꞌumaa ꞌaha kajino ajima Jesu sama Kapeniami vaꞌara. \s1 Jesu Puretia Kaꞌene Majama Hihunijina \p \v 25 ꞌEnareja soha ꞌona karaꞌi pu Hu piunavara. ꞌEnareja pu ijá ꞌwava Najuhiꞌine A vecha ika roane? ꞌwavara. \v 26 ꞌEjume Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Na ja nimaa nimaa ꞌwaravu. Ja Na sarivajihuni maijaho Nara Nuni aacha kaꞌene najahuji kimareje sarihuna pana kaivo ja puretia ijume túꞌava jihunaꞌe Na sarivu ꞌiamana. \v 27 Ja ꞌiruma kaꞌene paꞌarehuni jihipuni kaukara paveꞌavara kaivo ꞌiruma kaꞌene majama nahuni jihipuni kaukara veꞌavara. Ijaho Emaa Puni Harihijara ja vajihuna. Huni haha ꞌahi Amo kaꞌene Godiho Huni tatua ranamana. \v 28 Pu ijihunaꞌe ijá ꞌwava Nú irakaꞌe veꞌavajino Godi oni kaukara venaꞌeja? ꞌwavara. \v 29 Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Godoni kaukara ikena. Ea kaꞌene Hura ranavume roaji ja Hu nimaa nimaa roꞌavara ꞌiamana. \v 30 Ijihunaꞌe pu Hu ijá ꞌwava A aacha pina irakaꞌe najuha kamareje nú nimaa roꞌeja? ꞌEne A kaukara iraka veꞌena? \v 31 Emahu núna puretia kaꞌene mana ꞌwavujaho nechi riri ijara kaꞌene nitama heha \p Noinꞌahi vejajaho Hu puretia akúpa ꞌahi rene vajihume pu ijara ꞌwamana. \v 32 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Puretia kaꞌene akúpi ꞌahi rena roajaho Mosisiho ja pavajihana kaivo Nuni Omijara Puretia nimaa nimaa akúpi ꞌahi rena roajaho mihana. \v 33 Godira Puretia kaꞌene mihajaho kahi akúpi ꞌahi rene roana. Hu majama hihuniji ea mapoka mihuna ꞌiamana. \v 34 ꞌEjume pu ijá ꞌwava Natohwe naꞌia mapoka puretia kaji vajúha ꞌwavara. \v 35 Jesu ꞌija ꞌiama Na Puretia kaꞌene majama hihunijinaꞌomo ea irara Nuni roꞌamajaho hu kúꞌo pamatuhune ꞌee ea irara Na nimaa nimaa roꞌamajaho hu kúꞌo toa pahuahuna. \v 36 ꞌEnakaivo Na ikaho ja ꞌwaravu ja Na nikivu kaivo maiꞌo panimaa roju. \v 37 Ea kaꞌene Amora Na vajihajija Nuni roajihuna. ꞌEjakame ea irahipo Nuni roꞌavajaho Na nihoꞌo pamakihuna. \v 38 Na kahi akúpi ꞌahi rene roujaho Na Nuni ura paveꞌi routa kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume roujara ura renujiru veꞌi routa. \v 39 Ikaho Nuni Oma kaꞌene Na ranamiume roujara ura renujina. Ea kaꞌene Hura vajihajijahija Na kwinu paranahuna kaivo mweꞌakara maiꞌo paareꞌamani veijaho Na veje pu niꞌaha kwinu ꞌurihuna. \v 40 Ikaho Nuni Oma kaꞌene Na ranamiume roujara ura renujina. Ea irara Hariaha kame nimaa nimaa ronujaho hu nihoꞌo majama hihuna. Ijihuni hahi mweꞌakara maiꞌo paꞌareꞌamani veijino Na onuno veje pu niꞌaha kwinu ꞌurihuna ꞌiamana. \v 41 Jua ajinava jihuni maijaho Hura ikaꞌina ꞌiama jihunaꞌe Na puretia kaꞌene kahi akúpi ꞌahi rena roujina ꞌiama jihunaꞌe ajinavara. \v 42 Pu ijá ꞌwava ꞌÚ Hu Jesu kaꞌene Josapi oni hariha ꞌee oaheꞌo omaheꞌo nú kiviꞌinijija pane? ꞌEnakaivo Hu iviamaa raka vene Na akúpa ꞌahi rena routa ꞌúmo? ꞌwavara. \v 43 Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Ja nihoꞌo pakukari suꞌavara. \v 44 Ea pina Nuna pamajikari rohuna kaivo Amo kaꞌene Na ranamiume roujara hu tairie Nuni rohuna. ꞌEꞌiraꞌomo vea túchamaijino Na veje hu niꞌaha kwinu ꞌurihuna. \v 45 Nitama poropetiepo ikaꞌina heha ꞌahi vejara. Pu ea mahoꞌo ijá ꞌiava \q1 Ea mapoka Godira najahuna ꞌiavara. \p NoinꞌEje ea mapoka kaꞌene Amo unaꞌi hene vejajija Nuni roura. \v 46 Ea pini Amo kahuna pana kaivo ea kaꞌene Godoni rene roajara Amoho kamuna. \v 47 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu Ea irara nimaa ronujaho hu majama hihunijaho apenana. \v 48 Na puretia kaꞌene majama hihunijina. \v 49 Emahu jona nechiꞌi mana inareja kwamasahara. \v 50 Ikaho puretia kaꞌene akúpi ꞌahi rena roajinaꞌomo ijí ei pini iꞌamajaho hu pakwahuna. \v 51 Na majama hihuni puretia kaꞌene kahi akúpi ꞌahi rena roajina. Ea irara puretia kaji iꞌamajaho majama hihuna. Nara puretia vajihujaho Nuni haha iki ea mapoka mihuna. ꞌEjakame pu majama hihuna ꞌiamana. \v 52 Pu Jua nihoꞌo ajinavume nakaraviꞌi ijá ꞌwava Icháꞌinaꞌe Hu Huni haha múhe nú ihuna ꞌwarumo? ꞌwavara. \v 53 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu ja Emaa Puni Hariha kajihuni haha paine ꞌee Huni ꞌaa paiꞌavajaho ja majama hihuna joni vaja paꞌana. \v 54 Ea irara Nuni haha ine ꞌee ꞌaa iꞌamajaho hu majama hihuna. ꞌEꞌiraꞌomo vea túchamaijino Nara veje hu niꞌaha kwinu ꞌurihuna. \v 55 Nuni hahijaho puretia nimaa nimaa ꞌee Nuni ꞌaijaho toa nimaa nimaa. \v 56 Ea irara Nuni haha ine ꞌee Nuni ꞌaa iꞌamajaho hu Nuni vaji hije ꞌee Na huni vaji hihuna. \v 57 Oma kaꞌene majama hijiꞌinijara Na ranamiume routa. Nara hijujihuni maijaho Amora hinujihunaꞌe hiju. Ea irara Na iniꞌamajaho Nara rejujihunaꞌe hu majama hihuna. \v 58 Ike puretiakaho kahi akúpi ꞌahi rena roajina areri emahu jopo inareja kwamasaha jaꞌina pana kaivo ea irara puretia ike iꞌamajaho hu majama hihuna ꞌiamana. \v 59 Hu uneunechakihi ronarena Kapeniami Sinakoku vaji najahana. \s1 Majama Hihunijihuni Vuꞌijina \p \v 60 Huni tisaiporu ijí henareja ijá ꞌwava Ijí vuꞌa kajaho nihoꞌo kisina. ꞌEnaꞌomo ea irara ijaho heꞌena? ꞌwavara. \v 61 ꞌEnakaivo Jesu henajaho Huni tisaiporu hine kukaraviꞌi hijara. ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama ꞌÚ Nara vuꞌa kaꞌene ꞌwaravujara veje ja pitachinamiꞌeja? \v 62 ꞌEnakaivo ja kaꞌeje Emaa Puni Harihijara kúꞌo ajima vaꞌe kwaa kaꞌene Hura marako hinaji vaꞌipisa ja ichá vejaꞌe? \v 63 Godoni ꞌAvenijara majama hihuna mihuna kaivo hahakara unenu pina vehuna nihoꞌo pana. ꞌEnakaivo Nara vuꞌa kaꞌene ꞌwaravujaho Godoni ꞌAvenijinaꞌomo majama hihuna. \v 64 ꞌEnakaivo ja ea ꞌahoꞌa panimaa roju ꞌiamana. Nitama anejijino ea irahipo Hu panimaa rohunijaho Hu nihena kime ꞌee ea irara Huaꞌe nahamahunijaho Hu nihena kamana. \v 65 ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Ea pina nihoꞌo mají Nuni rohuna pana kaivo Amora venauꞌe roajivu ꞌiamana. \v 66 ꞌEjume ijihunaꞌe Huni tisaiporu ijí henareja ꞌahoꞌa ani vaꞌikaꞌi kúꞌo pu puꞌúmo pavaꞌara. \v 67 ꞌEjume Jesu ea iropu ropu noꞌo ijí ijá ꞌiama Ja ꞌuꞌo ijihunaꞌe Na ranamie ani vaꞌeja? ꞌiamana. \v 68 ꞌEjume Saimani Pitara Hu eha vene ijá ꞌwama Natohwe nú irahuni vaꞌeja? Oni vaji majama hihuni vuꞌijaho namu. \v 69 ꞌEnaꞌomo iviamaa nú nihene ꞌee nimaa rojujaho A ariramaa kaꞌene Godoni rena roajina. \v 70 Jesu eha vene pu ijá ꞌiama ꞌÚ Na onuno ja ea iropu ropu noꞌo iji papijihute? ꞌEnakaivo joni vajaki ea kwinu ꞌavena sisea ꞌiamana. \v 71 Jutasi Isikariati kaꞌene Saimani oni harihiji rone ꞌwaramana. Ijihuni maijaho hu ea iropu ropu noꞌo puni vaji ea kaꞌene Huaꞌe nahamahunijina. \c 7 \s1 Jesuho ꞌEe Huni ꞌUꞌuhipuni Vuꞌa \p \v 1 Ijihuni túnaꞌi Jesuho Karari ꞌurahonana kaivo Hu Jutia pavaꞌajihuni maijaho Juapo Hu ꞌanaꞌi savajihunaꞌe pavaꞌana. \v 2 Iviamai Jua puni harai ara vejuri veijaho niroe turanana. \v 3 ꞌEjumakame Huni vwehipo Hu ijá ꞌwava Ike kwaa kakaho areꞌikaꞌi roe Jutia vaꞌa. ꞌEjakamareje oni tisaiporu ꞌuꞌo raka kaꞌene Ara venujaho pu hena kahuna. \v 4 Ea irara ea mapokaꞌe hena kahunaꞌe ura renujaho hu hema uneunecha pavenuna. ꞌEnakúne Ara iraka kaꞌene venujaho ea mapokakija najaha ꞌwavara. \v 5 Ijihuni maijaho Huni vwehija ꞌuꞌo nihoꞌo Hu panimaa rojajihunaꞌe avajara. \v 6 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌiama Nuni vea maiꞌo paroiꞌina kaivo joni vea niroana. \v 7 Mweꞌa kakaho ja kimujaho pasemu kaivo Na semu. Ijihuni maijaho Na hine ꞌwaravujaho raka kaꞌene hura venujaho sisea ꞌwavukame avanu. \v 8 Nuni vea maiꞌo paroiꞌini jihunaꞌe ijí ahaja iju kajaho Na iviamai pavuꞌejukúne jajasu vaꞌavara ꞌiamana. \s1 Jesuho Harai Ara Huni Vei Rejume Vaꞌajina \p \v 9 Hu ijá ꞌwaraꞌi kaivo Hu ijí Karari hinana. \v 10 ꞌEnakaivo Huni vwehija ijí ahaja ija kaji vaꞌumakiviꞌi Hu ꞌuꞌo huhusu ijí hemi ꞌaji ꞌeꞌune vaꞌana. \v 11 ꞌEꞌeme Jua Hu sora ijari vaja kajino samapene ojiꞌi ijá ꞌwava Hu ichihune? ꞌwavara. \v 12 Ea mapoka Hunijihunaꞌe rone natohwa suꞌarama apene ojara. ꞌEjumakiviꞌi ea ꞌahoꞌa ijá ꞌiava Hu ea maa maa ꞌiavara. ꞌEjume ea ꞌahoꞌa ijá ꞌwava Pana Hu ea mapokaꞌe aherame pisivie ani vaꞌu ꞌiavara. \v 13 ꞌEnakaivo ea ꞌahoꞌa Jua juhamareja nihoꞌo samaumai Hu parona ꞌwavara. \v 14 Ahaja niꞌina rira reꞌeme Jesu vaꞌe Temiporu vaji aneja vene najahana. \v 15 Jua Hura ꞌwarama kaji pu henareja oja hianaꞌeme ijá ꞌwava Ike eakaho Hu sikurua pavenana kaivo Hu icháꞌina he paranane? ꞌwavara. \v 16 ꞌEjume Jesu ijihuni hahi puni eha vene ijá ꞌiama Nara uneka kaꞌene najahujaho Nuna pana kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume roujihuna. \v 17 Ea irara Huni ura ijí veꞌi veꞌamajaho Na raka kaꞌene najahu jihuni maijaho hu hehuna. Ijí Nara najahu kajaho Godoni rena roanaꞌe reꞌamajaho ijá hehune ꞌee nuni vwihaꞌe ꞌwaraꞌujaho ijá hehuna. \v 18 Ea pina hu huni vwiharu ꞌwaramujaho hu ura ea natohwa reꞌi ꞌahauꞌe avanu. ꞌEnakaivo ea irara Godi kaꞌene Na ranamiume rouji taꞌarohujaho hu nihoꞌo nimaa ariramaaꞌe ꞌee sisea paꞌana. \v 19 ꞌÚ Mosisi tamana ja pavajihane? ꞌEjuꞌe ꞌú ja ea pina nihoꞌo tamana kajaho pavenune? ꞌEnakaivo ja irakijihunaꞌe Na ꞌaniꞌiro sarivo? ꞌiamana. \v 20 Eaka mapoka kajipo eha vene ijá ꞌwava ꞌAvena sisei A ajimanaꞌe kavu. Irara A ꞌanaꞌiro veno? ꞌwavara. \v 21 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Nara unenuꞌu pina natohwa vejume ja kavajihunaꞌe ja oja hwaꞌusahauna. \v 22 Mosisira ja joni harihija sisa ꞌuhuaꞌavarono ꞌwaramana. Ijaho Mosisi nihoꞌo pamihana kaivo emahu jopuna. ꞌEne Sapati veijaho ja ea sisa ꞌuhuahura. \v 23 Ja Sapati ea sisa ꞌuhuahujaho nijina ꞌwavuri jihuni maijaho Mosisi oni tamani jihunaꞌe avajura kaivo ijí ea kaji Sapati Na vejume sonanajaho ja rakijihunaꞌe ajinamo? \v 24 Ja pamajikari namaꞌavara kaivo nimaa nimaijiru namaꞌavara ꞌiamana. \s1 ꞌÚ Hu Kerisone? \p \v 25 ꞌEjume Jerusaremi ora ꞌahopo ijá ꞌwava ꞌÚ ikaho Ea kaꞌene ꞌanaꞌirono savujine ꞌwavare? \v 26 Irakijihunaꞌe Hu samaumai namina ꞌwaramo? ꞌEjuꞌe ea pina unenuꞌu pina pavetio? ꞌÚ núni ea mamaꞌina ikaho nimaa Keriso pu nihena kavu raka? \v 27 ꞌEnakaivo ea ikara kwaa kaꞌene rena roajaho nú nihejura. ꞌEnakaivo Kerisora roꞌamajaho Hu ichá rena roujaho ea ꞌahoꞌa nihoꞌo pahehuna ꞌwavara. \v 28 ꞌEjume Jesu ajira Temiporu vaji najahe ꞌumejiꞌi ijá ꞌiama Ja Na nihena kime ꞌee Nara rena roujaho ja niheju. ꞌEnakaivo Na Nunaꞌe ꞌwaraꞌi ꞌahie rohuna pana kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume roujaho nimaa nimai ja Hu pahene pakavura. \v 29 Na Hu hena kavura. Ijihuni maijaho Hura Na ranamiume Na Huni rena routa ꞌiamana. \v 30 Pu ꞌunama kaꞌene Hu ape ꞌanahuniji savara kaivo ea pina huni ija Huni haha ꞌaha paranava jihuni maijaho Huni vea maiꞌo paroa jihunaꞌe avajara. \v 31 ꞌEjumakame ea mapoka Hu nimaa rojara. ꞌEne pu ijá ꞌwava Vea kaꞌene Kerisora roꞌamajaho Hu uneunecha mapoka Eakara venujaho asima kahaꞌaja veꞌena raka? ꞌwavara. \s1 Sorutia Irechamiume Jesu Kamoꞌi Vaꞌajina \p \v 32 Parasi ijipo hijiꞌi heꞌeme ea mapoka hine Hu rona ꞌwavara. ꞌEjumakame Parasi ꞌee pirisiti mamaꞌinijipo sorutia irechamiume Hu apeꞌiro vaꞌara. \v 33 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Na ja puꞌúmo maꞌuako hinareje Na kúꞌo Godi kaꞌene Na ranamiume roujihuni vahuna. \v 34 Ja Na sariꞌavajaho pakihuna. ꞌEne Nara hiꞌujaho ja pavuꞌajihuna ꞌiamana. \v 35 ꞌEjumakame Juapo ijí ꞌwama apenojiꞌi ijá ꞌwava Hu ichihi vaꞌakame nú pakahuna ꞌúmo? ꞌÚ Hu vaꞌe Jua kaꞌene Kuriki puni vaji hijujihipuni vaꞌareje Kurikia najaꞌena? ꞌwavara. \v 36 Pu ijá ꞌwava Vuꞌa kaꞌene Hu ijá ꞌwarumajaho ja Na sarihuna kaivo pakihuna ꞌee kwaa kaꞌene Na vaꞌujaho ja pavuhuna ꞌúmujihuni maijaho irake? ꞌwavara. \s1 Majama Hihuni Toa \p \v 37 Ahaja ijari vea niꞌina kaꞌene túchamaijaho paꞌareꞌiro veꞌeme Jesu namiꞌikaꞌi ajira ꞌumena ijá ꞌiama Ea irara toa huaꞌamajaho hu Nuni roe Na mahe iꞌamana. \v 38 Godoni iri nitama ijá ꞌwarumana. Ea irara Na nimaa ronujaho huni oja vaji toa kaꞌene majama hihunijaho hirame arihuna ꞌiamana. \v 39 Ijaho Hu Godoni ꞌAvenijiꞌi rone ꞌwarama avanana. Ea irahipo Hu nimaa nimaa roꞌavajipo pu Godoni ꞌAvena kajaho apehuna. ꞌAvena kajaho maiꞌo paroiꞌina. Ijihuni maijaho Jesu maiꞌo pavaiꞌini jihunaꞌe paroana. \s1 Emapuni Vajijaho Ahaamajina \p \v 40 Ea mapoka kajihipuni vaja kaji ea ꞌahopo heꞌeme ijí ꞌwaravuma henareja pu ijá ꞌwava Nimaa Ea ikaho Poropeti ꞌwavara. \v 41 ꞌEjume ea ꞌahoꞌa ijá ꞌwava Hu Kerisona ꞌwavara. ꞌEjume ꞌahoꞌa ijá ꞌwava Keriso icháꞌinaꞌe Hu Karari rena roꞌena? ꞌwavara. \v 42 ꞌEjume ei pini ijá ꞌiama ꞌÚ nitama Godoni Irijara ikaꞌinaꞌe paꞌwaramane? ꞌÚ Kerisoho Teviti oni amujaꞌomo Petirihemi Teviti oni arijino nahehune? ꞌiamana. \v 43 ꞌEjume ea mapoka Huni hahijihunaꞌe ahaama hijara. \v 44 Pu ea ꞌahoꞌapo ura Huaꞌe ape ꞌanaꞌi ꞌahiara kaivo ea pina Hu ija paꞌunavara. \s1 Jua Puni Mamaꞌinijipo Panimai Rojujina \p \v 45 ꞌEjume hirisima pu kúꞌo ꞌuname Parasi ꞌee pirisiti mamaꞌini jihipuni vaꞌume pu ijá ꞌiava Ja rakijihunaꞌe Hu paapena roare? ꞌiavara. \v 46 Hirisimapo eha vene ijá ꞌiava Ea pina ike Ea ikara ꞌwarumu kaꞌina paꞌwarumuna ꞌiavara. \v 47 Ijí Parasi kajipo eha vene ijá ꞌiava Hu ja ꞌuꞌo papisimiane? \v 48 ꞌÚ ea mamaꞌina ꞌahoꞌa ꞌee Parasi ꞌahoꞌa Hu nimaa rojure? \v 49 ꞌEnakaivo ike ea kijahija Mosisi oni tamana pahena pavejuraꞌomo ijihuni hahi pu eha sisea apehuna ꞌiamana. \v 50 Nikotimasiho ea pina kaꞌene naꞌi vaꞌe Jesuho kamajina. ꞌEnaꞌomo hura pu ijá ꞌiama \v 51 Núni tamana ea unekaka hu venujaho maraku huni ira hene hu raka kaꞌene venujaho kamareꞌe ijiꞌa túnaꞌi ꞌotua vetiura ꞌaho ichá vejure ꞌiamana. \v 52 ꞌEjume pu eha vene hu ijá ꞌwava A ꞌuꞌo Karari ore? Ijinakúne vaꞌe Godoni ira vaji rasama taha kaꞌamana. Poropetia pina Karari paꞌurihuna ꞌwarumana ꞌwavara. \v 53 ꞌEjume ea mapoka kajija ꞌuname puni ari vaꞌara. \c 8 \s1 Napara Kaꞌene Parui Ahema Oꞌeme Piunavajina \p \v 1 ꞌEjume Jesuho Arivi huriꞌi vaꞌana. \v 2 ꞌEnaꞌomo súꞌo vea maiꞌo ahara sama kamino kúꞌo ꞌunama vaꞌe Temiporu vaji vaꞌeme ea mapoka nianaa roume Hu asuma hine najahana. \v 3 Sikuraipia ꞌee Parasiapo napara pina parua turavumakame aheme apene roe puni rira muꞌoi ranavume naminana. \v 4 Pu Hu ijá ꞌwava Najahiꞌine naparakaho parua turame ꞌoꞌeme nú piunavara. \v 5 Mosisi oni tamana ijaꞌina ꞌwarumana. Napara ijaꞌinijija muni ꞌeke ꞌanie kwamasahuna ꞌúmana. Nú icháꞌina vehunaꞌe A vwihano? ꞌwavara. \v 6 Pu Hu ꞌwarava jihuni maijaho pu vena kave Hu icháꞌina veja kaꞌavajaho ijihuni ꞌahi namijiꞌi Huaꞌe namaꞌi ꞌahiume avajara. ꞌEnakaivo Hu sarasaru hine mweꞌahi Huni iji asura venana. \v 7 ꞌEꞌeme pu ijá namine apoma pasonananavume Hu ahasirima ꞌurijiꞌi ijá ꞌiama Ja namijuri vajaki ea pini sisea nihoꞌo pavenuna vwiꞌamajara marakoꞌa muna apene hu ꞌanaꞌamana ꞌiamana. \v 8 ꞌEꞌikaꞌi Hu kúꞌo sarasaru hijiꞌi mweꞌa ꞌahi asura venana. \v 9 ꞌEꞌeme pu ijí henareja ea kwinu kwino emakiniji rene vaꞌe va ranaꞌikaꞌi Jesu Huhusu napara kaꞌene rira muꞌoi hu huꞌúmo namina kajiꞌi irechamia va ranavara. \v 10 ꞌEjume Jesu ꞌurijiꞌi napara kajaho ijá ꞌwama Napare ea kaꞌene a namahujija ichihune? ꞌÚ ea pina pahine a namahane? ꞌwamana. \v 11 Hu ijá ꞌwama Natohwe ea pina pana ꞌwamana. ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Na ꞌuꞌo a panamahunakúne vaꞌa. ꞌEnakaivo iviamaa rene kúꞌo sisea paveꞌamana ꞌwamana. \s1 Jesuho Mweꞌa Kehuni Hanajiꞌinijina \p \v 12 Jesu kúꞌo ijá ꞌiama Na mweꞌa kehuni hanajiꞌina. ꞌEnaꞌomo ea irara Na ꞌararihiꞌamajaho hu nututa nihoꞌo areri paohuna. ꞌEnakaivo hu ira kaꞌene majama hihunijaho apehuna ꞌiamana. \v 13 ꞌEjume Parasijipo ijá ꞌwava A orono ronareꞌe ꞌwarumajaho nihoꞌo nimaa pana ꞌwavara. \v 14 Jesu eha vene ijá ꞌiama Pana Na onuno ronareꞌe ꞌwaravujaho nimaa nimai. Ijihuni maijaho Nara ichihi rena roujaho Na nihene ꞌee Nara ichihi vahunijaho niheju kaivo ja nihoꞌo Nara ichihi rena roujaho pahejiꞌine ꞌee Nara ichihi vahunijaho ja pahejiꞌina. \v 15 Ja haha huni ꞌunamiji namahura kaivo Na ea pina panamahu. \v 16 ꞌEnakaivo Na ea namaꞌujaho Nara namahujija nimai. Ijihuni maijaho Nanasu pana kaivo Nuni Oma kaꞌene Na ranamiume roujiꞌi Nú rene namahura. \v 17 Joni tamana heha ꞌahi asura ikaꞌina vejara. Ea noꞌo kavaraꞌe reꞌamajaho nimaa ꞌwavura. \v 18 Na onuno hena kavuji rone ꞌwarame ꞌee Amo kaꞌene Na ranamiume roujara hena kimunaꞌe ꞌwaravu ꞌiamana. \v 19 ꞌEjume pu Hu ijá ꞌwava Omuna ichihune? ꞌwavara. ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Ja Na pahene pakivu jihunaꞌe Nuni Oma ꞌuꞌo pahene pakavura. Ja Na hena kiꞌipisa ja Nuni Oma ꞌuꞌo hena kavaꞌa ꞌiamana. \v 20 Temiporu vaji ruha kaꞌene katua irechavujino ira ikijahija najahajaho ea haha ꞌaha ija paranavara. Ijihuni maijaho Huni vea maiꞌo paapenana. \s1 Nara Vaꞌujaho Ja Areri Pavuhuna \p \v 21 ꞌEnarena Hu kúꞌo pu ijá ꞌiama Na vahuna. ꞌEꞌeje ja Na sarihuna kaivo ja joni sisei jihunaꞌe kwamasahuna. Ja Nara kwaa kaꞌene vaꞌujaho pavuhuna ꞌiamana. \v 22 ꞌEjume Juapo ijá ꞌwava Hura ijá ꞌúmujaho Nara kwaa kaꞌene vaꞌujaho ja pavuhuna ꞌúmujaho ꞌú Hu oriꞌini ꞌanaꞌarahunaꞌe ꞌwarumo? ꞌwavara. \v 23 Hu pu ijá ꞌiama Ja mweꞌa harake ora kaivo Na ichutohuna. ꞌEne ja mweꞌa kehuna kaivo Na mweꞌa kehuna pana. \v 24 Ijihunaꞌe Na ijá ꞌiavujaho ja joni sisei jihunaꞌe kwamasahuna. Ja Na panimaa roꞌavajaho Na ea Ijinaꞌomo ja joni sisei jihunaꞌe kwamasahuna ꞌiamana. \v 25 ꞌEjume pu ijá ꞌwava A irarane? ꞌwavara. ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama ꞌÚ Na kami aneji rene iraka ꞌwarame apene route? \v 26 Na uneunecha mapoka ja ꞌwarame namahuna kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume roujaho nimaa nimaaꞌomo Na raka kaꞌene Huni hejujiru mweꞌaki ꞌwaravu ꞌiamana. \v 27 Hu Omaha rona ꞌwaramajaho pu pahejara. \v 28 ꞌEjume Jesura ijá ꞌiama Vea kaꞌene ja Emaa Puni Harihiji ꞌunama apena ahasiriꞌavajino ja Na Ea iraho hena kihuna. Nara unenuꞌu pina Nuni vwihai vehuna pana kaivo Amora najihajiru Na veju. \v 29 Godi kaꞌene Na ranamiume roujaho Nú huꞌúmo hinuna. Hu nihoꞌo Na paranamie ani vaꞌu. Ijihuni maijaho uneunecha kaꞌene Nara naꞌia mapoka vejujara Hu teamamuna ꞌiamana. \v 30 Hu uneunecha kaji ꞌwaravumakame ea mapoka roe nimaa rojara. \s1 Nimaijara Venae Maranihunijina \p \v 31 ꞌEjume Jesura Jua kaꞌene Hu nimaa rojajija ijá ꞌiama Nuni Ira kaꞌene joni oja vaji namuji ja venapene vaꞌavajaho ja nimaa nimaa Nuni tisaiporua. \v 32 Ijihuni hahi ja nimaa nimaiji heꞌavajaho nimaa nimaa kajara veje ja sisea huni harura hara pahihuna ꞌiamana. \v 33 ꞌEjume pu eha vene Hu ijá ꞌwava Nú Eparahami oni amuhijaꞌomo nú ea ꞌahopuni pwea parejara. ꞌEnaꞌe a ichá vene ja sisea huni harura hara pahiha ꞌúmo? ꞌwavara. \v 34 ꞌEjume Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ea kaꞌene sisea vejujaho sisea kajihuni pwea rejura. \v 35 ꞌEnakaivo pwea ea kachiꞌina puꞌúmo majama pahinuna kaivo hariha ijara sea vaja majama hinuna. \v 36 ꞌEnaꞌomo Harihijara veje ja sisea huni harura hara pahiꞌavajaho ja nimaa nimaa sisea huni harura hara pahiju. \v 37 Na nihejujaho ja Eparahami oni amuhija. ꞌEnakaivo Nuni ira joni oja vaji panamu jihunaꞌe ja ura Na ꞌaniꞌiro ꞌahiuꞌe sarivu. \v 38 Na raka kaꞌene Amo oni unaꞌi kivuji ꞌwaravu kaivo ja ꞌuꞌo joni omijara vejume ja kivaji veju ꞌiamana. \v 39 ꞌEjume pu Hu ijá ꞌwava Eparahamiho núni oma ꞌwavara. ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ja Eparahami oni amuhija reꞌipisa ja Eparahamira venujiru vejaꞌa. \v 40 Na ea kaꞌene Godinaꞌi nimaiji hena ꞌwaravujina. ꞌEnaꞌomo ja Na ꞌaniꞌirono sarivu. Eparahami ijaꞌina pavejaꞌa. \v 41 Ja joni omijara raka kaꞌene venuji veju ꞌiamana. ꞌEjume pu Hu ijá ꞌwava Nú Oma paꞌana pana kaivo núni Oma Godina ꞌwavara. \v 42 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌiama Godiho joni Oma reꞌipisa ja Na oja mihaꞌa. Na Godoni rena routa. Ijihuni maijaho Na Nuni oja paꞌene routa kaivo Godira ranamiume routa. \v 43 Ja rakijihunaꞌe Nara raka kaꞌene ꞌwaravujaho pahejare? Ijihuni maijaho ja Nuni ira pahejura. \v 44 Ja oma jona kaꞌene Setani oni harihija. Ijihuni hahi ja ura oma jona kajara venujaꞌina veꞌiro ꞌahiu. Nitama anejijino rene hu ea ꞌaniuna. ꞌEnakaivo hu ꞌunama nimaa nimaijaho nihoꞌo pahihuna. Ijihuni maijaho nimaa nimaijaho huni oja vaja panamuna. ꞌEjuꞌukame huni vaja iraꞌati rarena jihunaꞌe hu iraꞌataru ꞌwaramuna. Ijihuni maijaho hu iraꞌasine ꞌee iraꞌasine puni oma. \v 45 Na nimaa nimaa ꞌwaravuꞌukame ijihunaꞌe ja Na panimaa roju. \v 46 Ja ea irara iviamaa Nuni sisea ꞌwariꞌena? Na nimaiji ꞌwaravu kaivo ja irakijihunaꞌe Na panimaa rojo? \v 47 Godoni eijija pu Godoni iraru hejura. Ja Godoni ira paheju jihuni maijaho ja Godoni ea pana ꞌiamana. \s1 Jesuꞌo Eparahami Puni Vuꞌijina \p \v 48 ꞌEjume Juapo eha vene Hu ijá ꞌwava Nú A Sameria ora ꞌwame ꞌee ꞌavena sisea A ajimaiꞌina ꞌwavujaho nimaaꞌe ꞌwavure? ꞌwavara. \v 49 Jesu eha vene ijá ꞌiama Na ꞌavena sisea paꞌajimiꞌina kaivo Nara Amoni iha taꞌarohu kaivo ja vejuꞌe Na junimu. \v 50 Na Nuni iha onuno pataꞌarosaravura kaivo Godira Nuni iha taꞌarohe ꞌee mina vena kimuna. \v 51 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ea irara Nuni ira ike ija kisi ꞌuname huni vaji ranaꞌamajaho hu kwahuna pakahuna ꞌiamana. \v 52 ꞌEjume Juapo ijá ꞌwava Nú nihejujaho A ꞌavena sisei ajimana. Eparahami kwavume ꞌee poropetia ꞌuꞌo kwamasahara kaivo A ijá ꞌúmo Ea irara Nuni ira hene venujaho nihoꞌo pakwaꞌena ꞌúmu. \v 53 ꞌÚ A Eparahami kaꞌene natohwijaho ꞌee poropetia kaꞌene kwamasahajija asitahane? A ea rana rone avano? ꞌwavara. \v 54 Jesura pu eha vene ijá ꞌiama Na Onuno Nuni pinana ꞌuname ahasiriꞌipisa Nuni pinana maa paꞌanaꞌe rejaꞌa kaivo Nuni Omijara Nuni pinana ꞌunama ahasirimu. ꞌEjuꞌe ja ijá ꞌwavo Hu núni Godia ꞌwavu. \v 55 Ja maiꞌo Hu pahejiꞌina kaivo Na Hu hejiꞌina. Nara ijá ꞌwaraꞌipisa Na Hu pahejura ꞌiꞌipisa jara iraꞌata vejujaꞌina vejuꞌu. ꞌEnakaivo Na Hu nihene ꞌee Huni Irijaho vejura. \v 56 Joni oma Eparahamiho Nuni veiji kahuni jihunaꞌe nihoꞌo teamama parananaꞌomo hu kamarena teamamana ꞌiamana. \v 57 ꞌEjume Juapo Hu ijá ꞌwava A maiꞌo Oni juara mapoka (50) papaꞌarena kaivo ꞌú A Eparahamiho nikamane? ꞌwavara. \v 58 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Eparahamiho maiꞌo panahejiꞌini Na ni ijí hijuta ꞌiavume \v 59 pura muni ꞌeka ꞌanaꞌiro vejara kaivo Jesu Temiporu vaja kajino taname nesi pakaꞌeme puni vaja kajino va ꞌeꞌune vaꞌana. \c 9 \s1 Jesura Nia Paꞌana Vejume Maranajina \p \v 1 Hu asima ro vaꞌi kavume ea pina oahoni tei vaji rene nia supama roajaho kamana. \v 2 ꞌEjume Huni tisaiporuepo apoma ijá ꞌwava Najuhiꞌine ea irahuni sisei rejume hu nia supaviꞌinaꞌe nahejare? ꞌÚ ea ikehunina ho emahwapunine? ꞌwavara. \v 3 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Eakaho pane ꞌee emahwaha ꞌuꞌo sisea pavejara kaivo Godira Huni haruriji ea kehuni vaji najaꞌirono avanana. \v 4 Nú Godia kaꞌene ranamiume roujihuni kaukara iviamaa vea nituma namukeno vehuna. Ijihuni maijaho naꞌia rounaꞌomo ea areri kaukaraa pavehuna. \v 5 ꞌEnakaivo Na iki mweꞌi hijujihunaꞌe Na mweꞌa kehuni hanajiꞌina ꞌiamana. \v 6 Hu ijí ꞌwaravume paarejume Hu mweꞌaki chera pisoꞌikaꞌi tanihu vaꞌume saina kaji ꞌene ea kajaho nia ꞌahi ꞌonahana. \v 7 ꞌEꞌikaꞌi ea kajaho ijá ꞌwama Vaꞌe oni nia toa iha Sairoami soma ꞌwavume hu vaꞌe \p Noinsomarena nia marajume niriiꞌi kúꞌo ꞌunama roana. \v 8 ꞌEjumakame ea kaꞌene huni rori hijajija marakoꞌa hu nia supavuꞌe hine jariraviꞌi hijuꞌe kavuraꞌomo ijá ꞌwava ꞌÚ eakaho jarisaraviꞌi hinujina raka? ꞌwavara. \v 9 ꞌEjume ea ꞌahopo ijá ꞌwava Ijaho hurana ꞌiavara. ꞌEjume vu ea ꞌahopo ijá ꞌwava Hu pana kaivo areri huaꞌina ꞌiavara. ꞌEnakaivo hu majama ijá ꞌiama Narana ꞌiamana. \v 10 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava A ichá vejume oni nia jaraane? ꞌwavara. \v 11 ꞌEjume hu eha vene ijá ꞌiama Ea kaꞌene Jesuna ꞌwavujara saini ꞌene nuni nia ꞌahi ꞌoniꞌikaꞌi ijá ꞌwima Vaꞌe toa iha Sairoami soma ꞌwivume na vaꞌe ijí sovume maraniana ꞌiamana. \v 12 ꞌEjume pu ijá ꞌwava Hu ichihune? ꞌwavara. Hu ijá ꞌiama Na puruva reniu ꞌiamana. \s1 Parasiapo Iraki Rejume Maranaji Savajina \p \v 13 ꞌEjume pu ea kaꞌene marako nia supaviꞌina kajaho apene Parasi puni roara. \v 14 Ijaho Sapati vei Jesura ea mweꞌi vejume huni nia jaraana. \v 15 Ijí Parasi kajipo kúꞌo ea kaꞌene marako nia supaviꞌina kajaho apovara. Hu icháꞌina vejume huni nia maranaji apovara. ꞌEjume hu ijá ꞌiama Hu saini ꞌene nuni nia tanihiume na vaꞌe toi somarejo nia niriuta ꞌiamana. \v 16 ꞌEjume ijihunaꞌe Parasi ꞌahopo ijá ꞌwava Hu Sapati vea paakumu jihunaꞌe Godona parena roana ꞌwavara. ꞌEjume vu ea ꞌahopo ijá ꞌwava Icháꞌina ea sisea vejiꞌina aacha ijaꞌina venane? ꞌwamareja pu puruva rejumakame puni vaja kajino ahaavara. \v 17 ꞌEjume pu kúꞌo nia supaviꞌinijaho ijá ꞌwava Hu oni nia vejume maranaajaho a Hu irana ronane? ꞌwavume hu ijá ꞌiama Hu Poropetia rojuta ꞌiamana. \v 18 Jua ijí ea kaji nimarako nia supamanaꞌe vejume maranajaho pu panimaa ronareja oaheꞌo omaheꞌo ꞌumenaara. \v 19 ꞌEjume pu ijí emahwaha aporama ijá ꞌiava ꞌÚ ike joni harihakaho nijaa nia supaviꞌina nahejare? ꞌEnakaivo hu iviamaa ichá vene nia nirio? ꞌiavara. \v 20 ꞌEjume emahwapo eha vene ijá ꞌiava Nú heju hu nuni harihakaho nijaa nia supaviꞌina nahejara. \v 21 ꞌEnakaivo hu iviamaa icháꞌina vene nia niriajaho nú pakama pahejara. Ea irara vejume huni nia kaꞌene maranajaho nú pakavara. Hu emakinakúne apove ori ꞌwaramama ꞌiavara. \v 22 Ijaꞌina emahwapo ꞌwarava jihuni maijaho pu Jua juhama avajara. Ijihuni maijaho Juapo ika ꞌiava jihunaꞌe ea irara Keriso rone ꞌwaraꞌamajaho hu Sinakoku tanuꞌurahe pavuꞌe aruhuna ꞌiava jihunaꞌe avajara. \v 23 Ijihuni hahi emahwapo ijá ꞌiava Hu emakinakúne apoma heha ꞌiavara. \v 24 Ea kaꞌene nia marako supaviꞌiniji pu kúꞌo ijá ꞌwava Iviamai Godi a venaume maranaa jihunaꞌe a Hu taꞌaroꞌamana. Nú niheju ea kajaho sisea vejiꞌinakúna ꞌwavara. \v 25 ꞌEjume hu eha vene pu ijá ꞌiama Hu sisea vejiꞌina ho paꞌajaho na pakama pahejiꞌina. ꞌEnakaivo na hena kavujaho na nii supamiana vo na niriu ꞌiamana. \v 26 ꞌEjume pu ijá ꞌwava Hu a iraka vetaane? Hu icháꞌinaꞌe vejume oni nia jaraane? ꞌwavara. \v 27 Hu eha vene ijá ꞌiama Na ja niꞌwaravuta kaivo ja pahejara. Rakijihunaꞌe na kúꞌo ꞌwaraꞌejo? Ja Huni tisaiporua rehuna ura renau raka? ꞌiamana. \v 28 Pu hu ira sisea ꞌwaramareja ijá ꞌwava A Huni tisaiporua kaivo nú Mosisi oni tisaiporu ꞌwavara. \v 29 Godira Mosisi ꞌwaramajaho Nú niheju. Ijí ea kajaho Hu ichihi rena roajaho nú pahejura ꞌwavara. \v 30 Ea kajara eha vene ijá ꞌiama Ja ea kajaho ichí rene roana ꞌwivuji na hejujaho nihoꞌo aniꞌinaꞌe rejuꞌe heju. ꞌEnakaivo Hu nuni nia vejume jaraiana. \v 31 Nú niheju. Godi ea kaꞌene sisea vejiꞌinijipo ꞌwaravujaho Hu pahenu kaivo ea kaꞌene Godi juhaviꞌina ꞌee Hura ura renujaꞌinaꞌe vejujipo ꞌwaravujaho Hu henu. \v 32 Nitama mweꞌakara aneja renajine ei pini ike mweꞌaki ea kaꞌene nia supaviꞌina nahenaji veje marahuna nihoꞌo paꞌamaa. \v 33 Ike eakaho Godoni parena roꞌipisa Hu unenu pina areri pavejaꞌa ꞌiamana. \v 34 ꞌEjume pu eha vene ijá ꞌwava A nihoꞌo sisea vaji nahenana kaivo a nú najuho? ꞌwaꞌikaivo hu ranavume samai vaꞌana. \s1 ꞌAvena Huni ꞌUnamiji Pahena Pakavujina \p \v 35 Jesura henajaho pu ranavume hu samai vaꞌanaꞌe henanaꞌomo piunamarena ijá ꞌwama ꞌÚ a Emaa Puni Harihijaho nimaa rono? ꞌwamana. \v 36 ꞌEjume hu eha vene ijá ꞌwama Natohwe Hu ea irane? ꞌwariva henareje na Hu nimaa rojuma ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama A Ea kajaho nikamanaꞌomo Hu iviamaa a huꞌúmo ꞌwaviꞌi naminu ꞌwamana. \v 38 Natohwe na nimaa nimaa roju ꞌwaꞌi kaivo hu oja mahana. \v 39 Jesu ijá ꞌwama Na mweꞌaki eha miꞌi routa. Ijihunaꞌe ea nia supaviꞌina nia nirihune ꞌee nia niriiꞌina veje nia supahuna ꞌwamana. \v 40 ꞌEjume Parasi ꞌahoꞌa ijí pu puꞌúmo ahuma namijaraꞌomo ijipo vuꞌa kaji henareja Hu ijá ꞌwava ꞌú nú nia supaviꞌina raka? ꞌwavara. \v 41 Jesu ijá ꞌiama Ja nia supaviꞌina reꞌipisa ja sisea paꞌana rejaꞌa kaivo ja nia niriꞌina ꞌwivujihunaꞌe joni sisea majaa navu ꞌiamana. \c 10 \s1 Sipia ꞌAjohiꞌina Mamaijihuni Haa \p \v 1 Na nimaa nimaa ꞌwaravu. Ea irara sipi epuni vwichi paaruꞌikaivo ani ajima arihujaho hu areri nesa apejiꞌina. \v 2 ꞌEnakaivo ea kaꞌene vwichi arume vaꞌujija pu sipi ꞌajohiꞌina. \v 3 ꞌEjuꞌukame ea kaꞌene vwicha ꞌajohiꞌina kajara vwicha tirasaꞌejuꞌe hu huni sipi ihi ꞌuriha ꞌumenauꞌe pu huni ira hene kavukiviꞌi hu aherame samaumai vaꞌuna. \v 4 ꞌEjukiviꞌi hu huni sipia irechavuꞌe usevukiviꞌi hu urane vaꞌejuꞌe huni sipia huni ira hene ꞌararihaura. \v 5 Pu nihoꞌo ea aniꞌina puni túnaꞌa paꞌararihie vaꞌura kaivo pu juhama juhaha vaꞌura. Ijihuni maijaho pu ea ꞌaniꞌinijihipuni ira paheju jihunaꞌe avajura ꞌiamana. \v 6 Jesura haa ikaho ꞌwaramana kaivo Hu raka kaꞌene ꞌwaramajaho pu pahejara. \s1 Jesuho Sipia ꞌAjohiꞌina Mamaa \p \v 7 ꞌEjumakame Jesu kúꞌo ꞌwaramarena ijá ꞌiama Na nimaa nimaa ꞌwaravu Na sipia epuni vwicha. \v 8 Ea mahoꞌo kaꞌene nimaraku roajija nesa apejiꞌini jihunaꞌe sipi puni ira pahejura. \v 9 Na vwichaꞌomo ea irara roe Nuni vaji aruꞌamajaho Na hu niꞌajahuna. ꞌEjakame hu roe arume ꞌee va ꞌeꞌujiꞌi ꞌiruma piunihuna. \v 10 Ea nesa apejiꞌinijara roujaho hu nesa apeꞌi roe ꞌee ea ꞌanie kwamasahe karokaha vehunijiru roana kaivo Na iviamaa roujaho majama hihuna apena routa. Ea nihoꞌo nimaa nimaa majama hina vahuna areri rena paranihuna. \v 11 Na nihoꞌo sipi ꞌajohiꞌina mamaa. Sipia ꞌajohiꞌina mai huni oja sipia kajihi mihujihunaꞌe ijí sipia kajihipuni jihunaꞌe Hu kwaꞌena. \v 12 Ea hu eha apehunijiru vwihajiꞌi kaukara venujaho hu sipia paꞌajohiꞌinaꞌe ꞌee hu sipia anesura pana. ꞌEnaꞌomo ꞌua neapo roajivuꞌe kimujaho hu aseha vaꞌikaꞌi sipia irechamiuꞌe ꞌua kajipo sipia kajija mwatumiuꞌe juhaha ani ani vaꞌajivura. \v 13 Ea eha apehunijiru vwihajiꞌi kaukara venujihunaꞌe hu sipia puni oja hami pavwihanuna kaivo aseha vaꞌuna. \v 14 Na sipia ꞌajohiꞌina mamaa ꞌee Na Nuni sipia hena kivuꞌe pu Na hena kivura. \v 15 Areri Amora Na hena kimujaꞌinaꞌe Na Amo hena kavuraꞌomo Na sipia punijihunaꞌe kwahuna. \v 16 ꞌEe Nuni sipia ꞌahoꞌa kaꞌene iki maiꞌo pahijujaho ꞌuꞌo Na aherama roakame pu Nuni ira hehuna. ꞌEjakame pu ahuma hije sipia ꞌajohiꞌina kwinu rehuna. \v 17 Na Nuni haha ranave paꞌarejakaviꞌi kúꞌo ꞌunama apehuni jihunaꞌe Amo Na oja mihu. \v 18 Ei pini Na apenie vaꞌa ꞌanihuna pana kaivo Na Nuni ura ijino pu mihakame pu ꞌanihuna. Nuni harura areri namunaꞌomo Na pu mihe ꞌanihuna kaivo Nuni harura areri namujihunaꞌe Na kúꞌo ꞌunama apehuna. Ike vuꞌakaho Amounaꞌi apejuta ꞌiamana. \v 19 Ijí Huni vuꞌa kaji henareja Juapuni vaja kúꞌo ahaamana. \v 20 Ea mapoka pu ijá ꞌwava Hu ꞌavena sisei ajivukame nanamu. Rakijihunaꞌe ja Huni vuꞌa hejo? ꞌwavara. \v 21 ꞌEnakaivo ea ꞌahopo ijá ꞌwava Ea kaꞌene ꞌavena sisei ajimaꞌinijija vuꞌa ijaꞌina areria paꞌwaruvura. ꞌÚ ea kaꞌene ꞌavena sisei ajimaꞌinijija ea kaꞌene nia supamaꞌinijija areria venauꞌe maraniure? ꞌwavara. \s1 Jesu Pataarohajina \p \v 22 Ijí vea kajaho Jerusaremi sosi vea renana. \v 23 ꞌEne atuatahuni vea reꞌeme Jesuho Temiporu kaꞌene Saramani oni ꞌurotiji ꞌurahonana. \v 24 ꞌEꞌeme Juapo roe outihe namiꞌi kaivo ijá ꞌwava A vea icharo nú pisimúe A rane paꞌúmo? ꞌÚ A Keriso reꞌamajaho nahama samai ꞌwaruma ꞌwavara. \v 25 ꞌEjume Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Na ja niꞌwaravuta kaivo ja nihoꞌo panimaa roju. Uneunechaka Nara Nuni Omijihuni iha toi vejujipuhipo Na Ea iraho najahu. \v 26 ꞌEnakaivo ja panimaa rojujihuni maijaho ja Nuni sipi paꞌajihunaꞌe avaju. \v 27 Nuni sipia Nuni ira hejura. ꞌEjuꞌe Na pu hejuꞌe pu Nuni túnaꞌi ꞌararihie ojura. \v 28 Na pu majama hihuna vajihu jihunaꞌee pu papaꞌarehuna. ꞌEe pu Nuni ija tahi hijujihunaꞌe ea ꞌahopo ꞌetujihuna areria pana. \v 29 Ijihuni maijaho Amora pu Na vajiha jihuna. Hu nihoꞌo harura rukinaꞌomo ea pina Hu nihoꞌo paasimana. Ea kaꞌene Amoni ija tahi hijujijahija nihoꞌo ei pini areri paꞌetujahuna. \v 30-31 Na Amoꞌi nikwinuna ꞌiavume Juapo muni ꞌeke kúꞌo Hu ꞌanaꞌi vejara. \v 32 Jesu eha vena ijá ꞌiama Amounaꞌi uneunecha mapoka mavarasaꞌi rena roume Na najahuta kaivo uné rakijihunaꞌe ja Na muni ꞌaniꞌiro vejo? ꞌiamana. \v 33 ꞌEjume Juapo eha vena ijá ꞌwava Nú A uneunecha mamai kaꞌene venajihunaꞌe nú muni ꞌanaꞌi vehuna pana kaivo A emaa kaivo A Godi ꞌúmujihunaꞌe avaju ꞌwavara. \v 34 Jesu eha vena ijá ꞌiama Joni tamana vaji ikaꞌina vejara Na ja godia ꞌiavute? ꞌiamana. \v 35 Hu pu godia ꞌiaꞌamajaho Godi oni Ira pununaꞌi rena roajihunaꞌe Godi oni Ira areri paruarahuna. \v 36 Ja Ea kaꞌene Amora iji pijaharena ranavume iki mweꞌi roaji ꞌijaha avajo? Ijihuni maijaho Na Godoni Hariha ꞌiavu jihunaꞌe avajo? \v 37 Na Nuni Omijihuni kaukara paveja kiꞌavajaho ja Na panimaa roꞌavara. \v 38 ꞌEnakaivo Na Huni kaukara veja kiꞌavajaho ja Na panimaa roꞌavajaho nijina kaivo kaukara mapoka kaꞌene Na vejujaho hene kimareje nimaa roꞌavara. ꞌEnareje Amoho Nuni vajine Na Amo oni vajijaho hena kiha ꞌiamana. \v 39 ꞌEjume ijihuni hahi pu kúꞌo apene ꞌanaꞌiro vejara. ꞌEnakaivo pu Hu apeꞌi vejumakiviꞌi puni vaja kaji naminu vaꞌo asitaha vaꞌume nihoꞌo pakame paapeꞌeme ꞌe vaꞌana. \v 40 ꞌEꞌikaivo kúꞌo vaꞌe Jotani toa ona karaꞌi ruha kaꞌene Jonira ea maraku toi samaajino vaꞌe hinana. \v 41 ꞌEꞌeme ea mapoka Huni roara. ꞌEjiꞌi ijá ꞌwava Joni uneunecha aniꞌina ikaꞌina pavenana kaivo Jonira Ea kake rona ꞌwarumajaho nimaa nimaa ꞌúmana ꞌwavara. \v 42 ꞌEne ea mapokaka ijí hijajija nimaa rojara. \c 11 \s1 Rasarasira Kwamajina \p \v 1 Ea pina huni iha Rasarasi hu Petani ora atami ꞌunamana. Ijaho Meriꞌo Mataꞌo puni ara. \v 2 Ijaho Meri kaꞌene Jesuni mumora senisi ꞌonahe huni húmata sapasi ꞌumaha jihuni maꞌina Rasarasi atami ꞌunamana. \v 3 ꞌEjume pu ea pina ranavume vaꞌe Hu ijá ꞌwama Natohwakera Hena! Oni napura kaꞌene A oja mahiꞌinijaho atami ꞌunamu ꞌwamana. \v 4 ꞌEjume Jesuho ijí henarena Hu ijá ꞌiama Hu ma atami ꞌunamunaꞌomo hu pakwahuna kaivo ijaho Godi taꞌarohe avanu. Ijara reje ea mapoka Godoni Hariha taꞌarohuna ꞌiamana. \v 5 Jesu Mataho ꞌee pokaha ꞌee Rasarasi ijá oja mihana. \v 6 Hu ijí Rasarasi atami ꞌunama kaji henarena Hu ijí kwaa kaꞌene Hu hina kaji naꞌia noꞌo huri hinana. \v 7 ꞌEnarena Huni tisaiporu ijá ꞌiama Roe kúꞌo ꞌuname Jutia vaꞌa ꞌiamana. \v 8 ꞌEjume Huni tisaiporuepo ijá ꞌwava Najuhiꞌine ahuꞌukakaru Juapo A muni ꞌanaꞌiro saravara. ꞌEnavo ꞌú A kúꞌo ꞌuname ijí vaꞌi ꞌúmo? ꞌwavara. \v 9 ꞌEjume Jesu eha vena ijá ꞌiama ꞌÚ veiriꞌa vea oma iropu ropu noꞌona raka? Ea hu veiriꞌi ꞌurahonujaho hanajukame mumora papituma ꞌohuna. Ijihuni maijaho mweꞌa kehuni irijara hanavukame hu papituma ꞌonuna. \v 10 ꞌEnakaivo hu naꞌii vea \p Noinnutuma naꞌeje vaꞌipisa mumora pitumareje ꞌojaꞌa. Ijihuni maijaho irijaho huni vaja paꞌana. \v 11 ꞌEjume Hu ijá ꞌwaravume parajume Hu pu ijá ꞌiama Na iviamai vaꞌareje Nuni napura Rasarasiho nenunaꞌomo sae ꞌurihuna ꞌiamana. \v 12 ꞌEjume Huni tisaiporu ijá ꞌwava Natohwe hu maneꞌamajaho hu maraꞌena ꞌwavara. \v 13 Jesuho hu kwamaji rona ꞌwaramana kaivo Huni tisaiporu vwihajaho hu manenu rojara. \v 14 ꞌEjumakame Jesuho pu samaumai nahama ꞌwarama ijá ꞌiama Rasarasiho nikwamana. \v 15 Na ijí pahiꞌeme hu kwamajaho Na jonijihunaꞌe nihoꞌo teamanimu. Ijihuni maijaho Nara veje marajakame ja Na nimaa rohuni jihunaꞌe avajuta. ꞌEnakúne iviamaa ꞌurije ijí huni vaꞌajiva ꞌiamana. \v 16 Tomasi kaꞌene Titimasina ꞌwavujara tisaiporu ꞌahoꞌa ijá ꞌiama Roe vaꞌajime Hu Huꞌúmo kwamasaha ꞌiamana. \s1 Jesuho ꞌUrihunijine ꞌEe Majama Hihunijina \p \v 17 ꞌEꞌejume Jesuho ijí va ꞌeꞌunajaho Rasirasi kwavume naꞌia noꞌona noꞌo ijá muna ari vaji ranavaraꞌe henana. \v 18 Petaniho Jerusaremi rorina kaivo kwaa jora pana. \v 19 ꞌEnaꞌomo puni maꞌini kwamajihunaꞌe Jua mapoka roe Meriꞌo Mataꞌo chora kivara. \v 20 ꞌEꞌeme Mataho Jesura rouma henarena hu vaꞌe ꞌunamutoi piunamana. ꞌEnakaivo Meriho ijí sei hinana. \v 21 ꞌEꞌeme Mataho Jesu piuname ijá ꞌwama Natohwe A iki hiꞌipisa nuni maꞌina pakwavaꞌa. \v 22 ꞌEnakaivo na niheju. Iviamai hu nikwamana kaivo A raka Godi jarima ꞌwaramajaho Godi A vajahuna ꞌwamana. \v 23 ꞌEjume Jesura hu ijá ꞌwama Oni maꞌina kúꞌo ꞌuriꞌena ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume Mata ijá ꞌwama Na niheju. Vea túchamaa kaꞌene ea mapoka kúꞌo ꞌuriꞌavari vea kajino hu ꞌurihuna ꞌwamana. \v 25 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Na ea kaꞌene kwamasahiꞌina venaꞌe kúꞌo ꞌurihunijina ꞌee Na majama hihunijina. ꞌEnaꞌomo ea irara Na nimaa ronujaho hu kwahuna vo majama hihuna. \v 26 ꞌEnakaivo ea kaꞌene Na nimaa rojiꞌi hijujaho pu pakwamasahuna. ꞌÚ a ijaho nimaa rono? ꞌwamana. \v 27 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Iꞌa Natohwe na nihoꞌo nimaa nimaa roju. A Keriso Godoni Harihaꞌomo A iki mweꞌi roana ꞌwamana. \s1 Jesura Niramajina \p \v 28 ꞌEꞌeme hu ijí ꞌwaramarena ꞌurine vaꞌe pokaha Meri ꞌumenana. ꞌEne hemi ijá ꞌwama Najuhuꞌini roana. ꞌEnareꞌe Hu aaꞌe aporimu ꞌwamana. \v 29 ꞌEjume hu ijí henarena marako ꞌurine Huni vaꞌana. \v 30 Jesuho maiꞌo paꞌurine ara vaꞌi kaivo ijí ruha kaꞌene Matara piunama kaji hinana. \v 31 ꞌEꞌeme Jua kaꞌene ijí Meriꞌi puꞌúmo chora hija kajija kaꞌeme Meri ꞌurina vaꞌuma kamareja pu vwihajajaho hu muna ari vaꞌe niraꞌi ꞌahau vaꞌu roꞌi kaivo pu ꞌurine huni túnaꞌi ꞌarariha vaꞌara. \v 32 ꞌEꞌeme Meriho vaꞌe ruha kaꞌene Jesura hinaji vaꞌana. ꞌEne hu Jesu kamarena Huni unaꞌi nitupari samana. ꞌEꞌikaꞌi hu ijá ꞌwama Natohwe A iki hiꞌipisa nuni maꞌina pakwavaꞌa ꞌwamana. \v 33 ꞌEꞌikaivo hu niravume Jua ꞌahoꞌa kaꞌene pu puꞌúmo roajivajija ꞌuꞌo niramaruvara. ꞌEjumakamarena Hu nihoꞌo oja turaꞌi ꞌahae ꞌee oja henana. \v 34 ꞌEjumakame Hu ijá ꞌiama Ja hu ichihi ranavare ꞌiamana. ꞌEjume pu ijá ꞌwava Natohwe roe kama ꞌwavume \v 35 Jesu niramana. \v 36 ꞌEjumakame Juapo ijá ꞌwava Kaha! Hu nihoꞌo oja maha parajiꞌina ꞌwavara. \v 37 ꞌEnakaivo ea ꞌahopo ijá ꞌwava Hura ea kaꞌene nia supaviꞌinijaho vejume maranana ꞌomo Hu ea ike ꞌuꞌo veje pakwavaꞌa raka? ꞌwavara. \s1 Rasarasiho Vejume ꞌUrinajina \p \v 38 ꞌEjume Jesuho vu kúꞌo oja turaꞌi ꞌahaꞌeme ijí muna ara kaji roana. ꞌEnarena ijí muna ara kajaho muni tanuma namana. \v 39 Jesura ijá ꞌiama Ijí muna kajaho apene ruvaha ꞌiamana. ꞌEꞌeme Mataho ea kaꞌene kwamajihuni maꞌinaꞌomo hu ijá ꞌwama Natohwe iviamai hu niamuꞌumu. Ijihuni maijaho hu naꞌia noꞌona noꞌona ijá namana ꞌwamana. \v 40 Jesu ijá ꞌwama ꞌÚ a nimaa rojakame Godoni haruriji kahunijaho Na paꞌwaravuta raka? ꞌwamana. \v 41 ꞌEjume pu muna tahuma apene ani ruvaꞌeme Jesu Huni nia ichutoi niriꞌi siporua ꞌojiꞌi ijá ꞌwama Amo A Nuni ira henujihunaꞌe Na teamani ꞌwavu ꞌwamana. \v 42 ꞌEnaꞌomo Na niheju A naꞌia mapoka Nuni ira henuna. ꞌEnakaivo Na ike ꞌwaravu jihuni maijaho ea mapoka kaꞌene ike nuni rori namijukipo henareje A Na ranamiume rouji pu nimaa rohuni jihunaꞌe ꞌwaravu ꞌwamana. \v 43 Hu ijá ꞌwarama areꞌi kaivo ira ajira ijá ꞌumena Rasarasi ꞌeꞌuna roa! ꞌumenana. \v 44 ꞌEjume ea kaꞌene kwama kajaho ro ꞌeꞌunana. Jesu ijá ꞌiama Huni mumora ija ꞌee ateha kaꞌene tahuhahajaho ꞌee huni niuri ateha kaꞌene ranama vejajiꞌi sioꞌeje vaꞌama ꞌiamana. \s1 Jesu ꞌAnaꞌi Heme Kosarame Ojajina \r (Matiu 26:1-5; Maka 14:1-2; Ruku 22:1-2) \p \v 45 Jua mapoka kaꞌene roe Meri puꞌúmo chora hija kajipo Hura rakaka vena kaji kamareja nimaa rojara. \v 46 ꞌEnakaivo ea ꞌahoꞌa vaꞌe Parasi ijihija Jesura raka kaꞌene venaji ꞌwaravara. \v 47 ꞌEjume pirisiti mamaꞌina ꞌee Parasia ꞌee kanisorua ijipo ahuma ijá ꞌwava Nú ichá veꞌeja? Eakaho hine aacha mapoka ea areri pavejujaho venu. \v 48 Nú makaꞌeje Hu hine ijí vena apene vaꞌamajaho pu ea mahoꞌo nimaa rojakame Romu opo roareje núni ara kwaa apeꞌeja ꞌwavara. \v 49 ꞌEnakaivo juara kajaho Kaiapasi pirisiti natohwa pinaꞌomo ijara ijá ꞌiama Ja unenuꞌu pina pahena pakaviꞌina. \v 50 ꞌEne ja nihoꞌo ikaꞌina pavwihaju. Ei pini nú eaka mapokakehi niꞌajúhareje kwaꞌipisa ijara núnunaꞌi mamaa rejaꞌa. ꞌEjakame nú ea mapoka areri papaꞌarehuna ꞌiamana. \v 51 Hu ijaho huni vwiha ijiru paꞌwaramana. Ijihuni maijaho hu juara kajaho pirisiti Natohwi jihunaꞌe poropetia puni iri Jesura ea kaꞌene mapokijihi punaꞌe túnaꞌi kwahuniji rona nahama ꞌwaramana. \v 52 Hu Jua punijiru pakwaꞌena kaivo kwaaka mapokaki Godoni eaka hinojujija Hu veje pu niꞌaha kwinu kachiꞌina kwinu rehuna. \v 53 Ijí vea kaji rene pu Hu ꞌanaꞌirono ꞌwame amairiaravara. \v 54 Ijihunaꞌe Jesuho Jua puni vaja samaumaa paꞌurahonana. ꞌEꞌikaivo Hu vaꞌe nechiꞌi ara iha Ipiremi ijino Huni tisaiporu puꞌúmo hinana. \v 55 Vea kaꞌene Jua puni Pasova nituꞌu rejume kame puni ea mapokaꞌe ara areꞌikaꞌi vaꞌe Jerusaremi Pasova ijihunaꞌe puni haha amairiaravara. \v 56 ꞌEnareja pu Jesu samapene ojiꞌi Temiporu vaji namijiꞌi opuipo aposarame ijá ꞌwava ꞌÚ ja ichá vwihajo? Hu ike ahaja ijuri veakaho roꞌena ho paroꞌene? ꞌwavara. \v 57 Pirisiti mamaꞌina ꞌee Parasi ijihi puꞌúmo ijá ꞌiava Ja ea ꞌahopo Hu kaꞌeje hiꞌamajaho ꞌwaruve nú Hu apeja ꞌiavara. \c 12 \s1 Jesu Peteni Senisi ꞌOnahajina \r (Matiu 26:6-13; Maka 14:3-9) \p \v 1 Jesuho Pasova rehuna naꞌia iropune kwino naꞌeme Petani roana. Ijaho Rasarasi kaꞌene Jesura vejume kúꞌo ꞌurinajaho ijí hinuna. \v 2 ꞌEjume pu Huni ꞌiruma iꞌí vejara. ꞌEꞌeme Mataho ꞌiruma ꞌeꞌejuꞌe Rasarasiho Hu huꞌúmo ꞌaijua kaꞌene ꞌiruma ihunijino asuma hijara. \v 3 Merira senisia kaꞌene iha Natia huni ahija monia natohwi ꞌimejara kaivo nihoꞌo mavarasaꞌina ꞌomo apene usee Jesuni mumora ꞌahi ꞌonaꞌi kaivo huni húmata sapasa kajino mumora ꞌukunahana. ꞌEjumakame senisia amua kajara sea vaja rarenana. \v 4 Huni tisaiporu pina Jutasi Isikariati kaꞌene túnaꞌi Hu nahamahunijara ijá ꞌiama \v 5 Rakijihunaꞌe senisia kajaho paapena vaꞌe moni natohwa (K300) ꞌimene ea kaꞌene uneunecha paꞌajihijaꞌe niꞌajihe vajihunijaho avajo? ꞌiamana. \v 6 ꞌEnakaivo hu ijaꞌina ꞌwarama jihuni maijaho hu ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi vwihanie ꞌwarahuna pana kaivo hu nesa rukina ꞌee hu moni panika ꞌajohe ꞌee monia kaꞌene ijí savujaho hu nesi ꞌekuna. \v 7 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Makama! Nara kwave ranamihuni jihunaꞌe Nuni haha amairiihe avanukúne. \v 8 Ea kaꞌene uneunecha paꞌajija naꞌia mapoka ja puꞌúmo hijura kaivo Na naꞌia mapoka pahihuna ꞌwamana. \s1 Rasarasi ꞌAnaꞌirono Hemi Kosaravajina \p \v 9 Jesu ijí hinaji pu henareja Jua ea mapoka roara. Huhusu pana kaivo Rasarasi kaꞌene kwavume Hura vejume ꞌurina kaji kaꞌi ꞌahiume roara. \v 10 ꞌEjume ea kaꞌene Jua puni pirisitia mamaꞌinijipo ura Rasarasi ꞌuꞌo ꞌanae kwaꞌamarono ꞌwame amairiaravara. \v 11 Ijihuni maijaho hu ꞌurina kaji henareja Jua mapoka Jesu nimaa rojumakame ijihunaꞌe ꞌanaꞌi ꞌahiara. \s1 Nihoꞌo Temarajiꞌi Jerusaremi Vaji Roe Arumajina \r (Matiu 21:1-11; Maka 11:1-11; Ruku 19:28-40) \p \v 12 Ijihuni súꞌu ea mapoka kaꞌene ahaja ijume vaꞌajipo Jesura Jerusaremi rohunijaho hejara. \v 13 ꞌEjume pu ea mapoka harajaꞌa ꞌeke ninukujaha piunaꞌi vaiꞌi ijá ꞌumeja \q1 Hosana! Kinia kaꞌene Natohwi jihuni iha ꞌahi roujaho merajahu! ꞌumejara. \p \v 14 Jesu tonikia ꞌuꞌua piuname ijihuni toi ajime hinana. Nitama Godoni irijaho ikaꞌina ꞌwarame ijá ꞌiama \q1 \v 15 Saiani ꞌapahije ja pajuha kaivo Heha! Joni Kinia iviamai tonikia ꞌuꞌua ꞌahi asuma hine rou ꞌwamana. \p \v 16 Huni tisaiporu ikaho marakuꞌa pahejara kaivo Jesura kwamarena ꞌurina vaꞌeme ijiꞌa túnaꞌi pu vwihajara. Ijí uneunecha kaꞌene pura Hununaꞌi vejara ꞌee Godi oni ira vaji marako Huaꞌe rone nahama ꞌwaramajaho ijiꞌa pu vwihajara. \v 17 ꞌEꞌeme ea mapoka vea kaꞌene Hura Rasarasi muna ari vaji naꞌeme ꞌumejume ꞌurijume ea mapoka kajipo kavaraꞌomo ijí rone ꞌwaravara. \v 18 Hu Huni aacha ike najahume hejajihuna ea mapoka vaꞌe Hu piunavara. \v 19 ꞌEnareja Parasiapo iji ꞌwamapene ojiꞌi ijá ꞌwava Ijaho ja nikavo nú unenuꞌu pina areria paveꞌejuꞌe ea mapoka Huni túnaꞌi va ranavara ꞌwavara. \s1 Kurikia ꞌAhopo Jesu Savajina \p \v 20 Kuriki ora ea ꞌahoꞌa ahaja ija kajino Godi taꞌarohara. \v 21 ꞌEnareja pu roe Piripuho Petasaita oraꞌomo Karari vaji pu aneja vene apoma ijá ꞌwava Nú ura Jesu kaꞌi ꞌahúu ꞌwavara. \v 22 ꞌEjume Piripu roe Enituru ꞌwaravume pu noꞌo vaꞌe Jesuho ꞌwaravara. \v 23 ꞌEjume Jesu eha vene pu ijá ꞌiama Emaa Puni Harihi jihuni pinana ꞌurihuni vea niroana. \v 24 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. ꞌWitia ꞌina mweꞌi vaji paꞌoꞌeje naꞌavajaho manavu kaivo mweꞌi vaji ꞌonavajaho ꞌina mapoka rehuna. \v 25 Ea irara huni hiiji oja maꞌamajaho hu ranave paꞌarehuna kaivo ea irara huni hia kaꞌene mweꞌi hinuji seꞌamajaho hu ꞌajoha vaꞌe majama hihuna. \v 26 Ea irara Nuni kaukara veꞌamajaho makaꞌeje Na ꞌararihiꞌamana. ꞌEꞌirakúne kwaa kaꞌene Nara hiꞌujino hu ꞌuꞌo hiꞌamana. Ea irara Nuni kaukara veꞌamajaho Amora huni iha ꞌunama ꞌurihuna. \s1 Jesura Kwahuniji Rona ꞌWaramajina \p \v 27 Iviamai Nuni oja turaꞌi ꞌahiu. Na ichá ꞌwaraꞌejo? Amo vea iviamai roujaho niꞌajihe ꞌajohia Na paareꞌuta kaivo ike vea kaꞌene rou kehuni maijihunaꞌe Na routa. \v 28 Amo veje Oni iha huni pinana ꞌurinama. Ijihunaꞌe ira kahi akúpa ꞌahi rena roa ijá ꞌwama Na Nuni iha huni pinana vejuꞌe ꞌurinunaꞌomo Na kúꞌo veje ꞌurihuna ꞌwamana. \v 29 Ea mapoka kaꞌene ijá namijajipo hejajaho akúpi ꞌonuja renana. ꞌEjume ea ꞌahopo ꞌwavajaho Godoni ꞌona ojiꞌini Hu ꞌwaramu ꞌwavara. \v 30 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Ijí ira kajaho Nunijihunaꞌe paꞌwaramu kaivo jonijihunaꞌe ꞌwaramana. \v 31 Iviamaakaho vea kaꞌene mweꞌa kehuni ꞌotua vehuni vei nirenu. Iviamai mweꞌa kehuni natohwijaho piꞌonahuna vei renu. \v 32 Vea kaꞌene ea Na apenie ichutoi ahasirimiꞌavajino Na ea mapoka aherame Nuni rohuna ꞌiamana. \v 33 Hu ijí ꞌwarama jihuni maijaho ꞌunama kaꞌene Hura kwahuniji rona ꞌwaramana. \v 34 ꞌEjume ea mapoka kajipo eha vene ijá ꞌwava Nú hejajaho Godoni ira ijá ꞌwarumane Keriso majama hihuna ꞌúmana kaivo A icháꞌina ꞌwarumo? Emaa Puni Hariha apena ichutoi ahasirihuna ꞌúmo? ꞌÚ ike Emaa Puni Harihijaho irane? ꞌwavara. \v 35 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌiama Hanajiꞌinijaho ja puꞌúmo ꞌaha josuꞌa pahihuna. Iviamai hananukino ꞌurahe oꞌavara. ꞌEꞌirakúne nututijaho ja areri panaꞌiratiꞌamana. Ijihunaꞌe ea irara nutuviꞌini ꞌurahonujaho hura ꞌunama kaꞌene ichá vahunijaho puruva renu. \v 36 Hanajiꞌina iki hinukúne nimaa ronareje ja Hanajiꞌina kajihuni harihija reha. ꞌEne Jesuho uneunechakija ꞌwaramarena Hu vaꞌe tanumana. \s1 Emapo Panimai Rojajina \p \v 37 Hu nihoꞌo aacha mapoka mapoka puni unaꞌi najahana kaivo pu panimaa rojura. \v 38 Ijihuni maijaho poropeti Aisea nitama ꞌwaramajara roe nimaaꞌe reꞌamarono ijá ꞌiama \q1 Natohwe ea irahipo núra vuꞌa kaꞌene ꞌwaravajaho nimaa rojare? A ea irahijaꞌe Natohwi jihuni harura najahane? ꞌiamana. \p Noin \v 39 Pu nihoꞌo panimaa rojajihuni maijaho Aisea kúꞌo ikaꞌina ꞌiama jihunaꞌe panimaa rojara. \q1 \v 40 Hu puni nia supamahana ꞌee Hu puni oja vejume kisimaꞌuraꞌe renana. Vejuroꞌi pu puni niiji kime ꞌee puni ojijino vwihane nimaa roje Nara veje maranihuni jihunaꞌe avajuta ꞌiamana. \p Noin \v 41 Aisea nitama ijí ꞌwarama jihuni maijaho hu Huni pinanijaho nihena jihunaꞌe hu ijí rona ꞌwaramana. \v 42 ꞌEnakaivo ea mapoka kaꞌene ea ꞌajohaꞌina mamaꞌina pu Hu nimaa rojara kaivo pu Parasi juhamareja pu panahama ꞌwavara. Pu panahama ꞌwarava jihuni maijaho Sinakoku vaji roturihuni jihunaꞌe avajara. \v 43 Pu nihoꞌo emaapo taꞌarorahuniji oja vwihajujaho teamanamuna kaivo Godira pu taꞌarora hunijaho pavwihajura. \s1 Jesuni Irijara Eha Mihuna \p \v 44 ꞌEjume Jesu ajira ijá ꞌiama Ea irara Na nimaa roniujaho hu Nanaru pana kaivo Godi kaꞌene Na ranamiume rouji ꞌuꞌo nimaa ronu. \v 45 Ea irara Na kimujaho hu Godi kaꞌene Na ranamiume rouji kamu. \v 46 Na mweꞌa kehuni hanajiꞌina rena routa. ꞌEnaꞌomo ea irara Na nimaa ronujaho hu nutuviꞌina pahinuna. \v 47 Ea irara Nara ꞌwaravujaho heꞌikaꞌi panimaa roꞌamajaho Na iviamaa hu ꞌotua pavetihuna. Ijihuni maijaho Na mweꞌakino ꞌotua veꞌi rohuna pana kaivo mweꞌake niꞌajaꞌi routa. \v 48 Ea irara Nara ꞌwaravuji pataꞌarorihe ꞌee Nuni Ira pahenihujaho ijara hu namahe ꞌotua vetihuna. Ike raka kaꞌene Nara ꞌwaravukipo vea túnaꞌi ꞌotua vetihuna. \v 49 Na Nuni vwihaijaho ja paꞌwaravu kaivo Nara raka kaꞌene ꞌwaravukaho Amo kaꞌene ranamiume Na roujara raka kaꞌene ꞌwaraꞌurono ꞌwarimaji ꞌwaravu. \v 50 Na niheju. Hura raka kaꞌene ꞌwaramajara veje majama hihuna. Nara raka kaꞌene ꞌwaravujaho Amora Na ꞌwarima jaꞌinaꞌe ꞌwaravu ꞌiamana. \c 13 \s1 Jesura Huni Tisaiporua Mumora Somahajina \p \v 1 Pasova vea maiꞌo paapeꞌeme Jesu henajaho Huni vea kaꞌene kúꞌo Omahoni vaꞌikaꞌi mweꞌake arehunijaho niroe apenana. ꞌEnaꞌomo Hu Huni ea Humaa kaꞌene mweꞌi hijuji oja miha apene vaꞌu vaꞌo vaꞌe ꞌurí ꞌeꞌunana. \v 2 Pu hine ꞌiruma iꞌeme ꞌavena siseijara Jutasi Isikariatiho Saimani oni harihi jihuni oja vaji Hu nahama ꞌwarahuni vwiha niranamana. \v 3 Amoho uneunecha mapoka Huni ija ꞌahi irechame ꞌee Hu Godi oni rena roanaꞌomo Hu kúꞌo ꞌunama Godi oni vahunijaho nihena kamana. \v 4 ꞌIruma i parane ꞌurine Huni ateha jaheꞌikaꞌi taverui ꞌahi iramana. \v 5 ꞌEnarena Hu toa tevua vaji usearena Huni tisaiporu puni mumora somahiꞌi taverua kaꞌene Hura ꞌahi iramajino sirua ꞌumahana. \v 6 ꞌEnarena Hu Saimani Pita oni roume Pitara ijá ꞌwama ꞌÚ Natohwe A nuni mumora somiꞌena? ꞌwamana. \v 7 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌwama Nara veju kehuni maijaho a iviamaa pahenu. ꞌEnaꞌomo a túnaꞌi hena kahuna ꞌwamana. \v 8 Pita ijá ꞌwama A nihoꞌo nuni mumora pasomihuna ꞌwamana. ꞌEjume Jesura eha vene hu ijá ꞌwama Na oni mumora pasomaꞌujaho a Nuni pwina pana ꞌwamana. \v 9 ꞌEjume Saimani Pitara ijá ꞌwama Natohwe nuni mumoraru pana kaivo nuni ija ꞌuꞌo somihe ꞌee húmata somiꞌamana ꞌwamana. \v 10 ꞌEjume Jesu hu ijá ꞌwama Ea kaꞌene toa nirúhiꞌinijija kúꞌo toa parúhura kaivo mumoraru sovura. ꞌEnakaivo ja chiha paꞌana kaivo ja ea mahoꞌo ijaꞌina pana. \v 11 Ea kaꞌene Hu nahamahunijaho Hu nihenana. Ijihunaꞌe Hu ijá ꞌiama Joni vaja kaji ea kwinuꞌwi chiha rukina ꞌiamana. \v 12 Hu puni mumora somahume paꞌarejume Hu Huni ateha apúsame vaꞌe ꞌaiju ꞌahi kúꞌo asuma hijiꞌi Hu ijá ꞌiama ꞌÚ Nara raka kaꞌene vetiujaho ja nihena kavo? \v 13 Jara Na natohwa ꞌwime ꞌee Najuhiꞌina ꞌwivujaho ja nimaa ꞌwaravu Na ijaꞌina. \v 14 Na joni Najahiꞌine ꞌee Natohwa. ꞌEnaꞌomo Na ja mumora somahuta. ꞌEnakúne ja ꞌuꞌo napuhu jopuni mumora somaꞌavara. \v 15 Jara ijaꞌina veꞌavarono Na ja najaha avajuta. ꞌEnakúne ja ꞌuꞌo Nara vejujaꞌina veꞌavara. \v 16 Na nimaa nimai ja ꞌwaravujaho pwea huni Natohwijiꞌi areri pana. ꞌEnaꞌomo ea kaꞌene ranavuꞌe roujaho ea kaꞌene huaꞌe ranavume roajaho paasimuna. \v 17 Ja uneka kehi hena kime veꞌavajaho ja teamanahuna. \v 18 Na ja eaka mapokakaho parona ꞌwaravu kaivo Nara iji pijihujaho Na nihena kivu. ꞌEnakaivo Godoni ira vaji ikaꞌina kaꞌene ꞌwaramajara roe nimaa renu. \q1 Ea kaꞌene puretia Nunaꞌe inujara huni ateja tajahene Na ninamiana. \p \v 19 Ike Na iviamaa ꞌwaravukaho maiꞌo parejiꞌina. ꞌEnakúne ijara reja kaꞌavajaho Na Hurana ronareje nimaa roꞌavara. \v 20 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ea irara ea kaꞌene Nara irechamiuji ꞌekaꞌamajaho hu areri Na apenihu ꞌee ea irara Naaꞌe apeniꞌamajaho hu Godi kaꞌene Na ranamiume rouji apenu ꞌiamana. \s1 Jesura Hua Nahamahuniji Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 26:20-25; Maka 14:17-21; Ruku 22:21-23) \p \v 21 Jesu ijí ꞌwaramajino Hu oja turaꞌi ꞌahaume Hu ijá ꞌiama Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ja ei pini Na nahamihuna ꞌiamana. \v 22 ꞌEjume Huni tisaiporua aneja vene kakaraviꞌi ijá ꞌwava Hu irá rone ꞌwarumo? ꞌwavara. \v 23 Huni tisaiporua kwinu Jesura oja mahiꞌinaꞌomo hu Huni haha ꞌahi mena hinana. \v 24 ꞌEꞌeme Saimani Pita ea kaji iji ꞌwarame ijá ꞌwama Hu ea irá rona ꞌwarumukúne a maapoma hena ꞌwamana. \v 25 ꞌEjumakame ea kaꞌene Jesuni ꞌahi mina hina kajara irana vaꞌe Jesu apoma ijá ꞌwama Natohwe ijaho ea irarane? ꞌwamana. \v 26 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌiama Ea kaꞌene Nara puretia tuamareje apúsame mahunijina. Hu puretia kajaho tuame apúsame apene Jutasi Isikariati Saimani oni hariha mahana. \v 27 Hu puretia ape iꞌeme Setani hu ajimana. ꞌEjume ijihunaꞌe Jesura ijá ꞌwama A raka veꞌi ꞌahaꞌamajaho mamako vena ꞌwamana. \v 28 Ea kaꞌene ꞌiruma ijuri ꞌaijua rori asuma hijajija Hu rakijihunaꞌe hu ꞌwaramajaho pu puruva retiana. \v 29 Pu ea ꞌahopo vwihajajaho Jutasira moni panika ꞌajohu jihunaꞌe pura ahaja iꞌi vejajihunaꞌe ꞌiruma ꞌimeꞌamarono ꞌwaramu rojara. ꞌEe ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi vajihunaꞌe ꞌimeꞌamarono ꞌwaramu rojara. \v 30 ꞌEꞌeme hu puretia kajaho ape inarena naꞌimaa naꞌeme niꞌaha kwinu samai va ꞌeꞌunana. \s1 Varapa Maiuꞌinijina \p \v 31 Hu maꞌahi va ꞌeꞌuꞌeme Jesu ijá ꞌiama Iviamai Emaa Puni Harihijihuni pinana ꞌuriꞌeje Godoni pinana Huni vaji ꞌurinu. \v 32 Godoni pinana Huni vaji ꞌuriꞌamajaho Godira Jesuni pinana ꞌuꞌo veje Huni vaji ꞌurihuna. ꞌEje niꞌaha kwino Jesura Godi oni pinana ꞌunama ꞌurihuna. \v 33 Sesahu Nune Na ja puꞌúmo maꞌuako hinareje vaꞌe ja Na pakima sarihuna. Nara Jua ꞌwaravu jaꞌina Na ja ꞌuꞌo ꞌwaravu. Nara vaꞌukaho ja pavuhuna. \v 34 Na tamana maiuꞌina ꞌuꞌo ja mihu. Oja maꞌaraꞌavara! Nara ja oja mihujaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo oja maꞌaraꞌavara. \v 35 ꞌEjakamareje ea mapoka hena kiꞌavajaho ja Nuni tisaiporua ꞌwahuna. Ja ojono oja maꞌarava jihunaꞌe ea mapoka hene kiꞌavajaho ja Nuni tisaiporua ꞌwahuna ꞌiamana. \s1 Jesu Pitara Hemahuniji Rona ꞌWaramajina \r (Matiu 26:31-35; Maka 14:27-31; Ruku 22:31-34) \p \v 36 Saimani Pitara Hu ijá ꞌwama Natohwe A ichihi vaꞌo? ꞌwamana. ꞌEjume Jesura eha vene ijá ꞌwama Na vaꞌu kajaho a iviamaa pavuhuna kaivo túnaꞌi a ijí vuhuna ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Pitara ijá ꞌwama Natohwe rakijihunaꞌe na iviamaa Ona pavuhune? Na nihoꞌo Onijihunaꞌe kwahuna ꞌwamana. \v 38 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama ꞌÚ a nimaa Nunijihunaꞌe kwaꞌena? Na nimaa nimaa a ꞌwaravu a ꞌaha noꞌopisu Na pakimuna ꞌiꞌeje ijí túnaꞌi ꞌuꞌora ꞌumehuna ꞌwamana. \c 14 \s1 Jesuho Amo Oni Vahuni ꞌUnamijina \p \v 1 Joni oja paveje turaꞌavara kaivo ja Godi nimaa rone Na ꞌuꞌo nimaa roꞌavara. \v 2 Nuni Omijihuni ara ruha mapoka navu. Ijaꞌina panaꞌipisa Na ijaꞌina paꞌwaravuꞌu. Na vaꞌe joni ruha amairiꞌi vaꞌu. \v 3 Na vaꞌe joni ruha amairiareje Na vukúo roe onuno ja aherama vahuna. ꞌEje Nara hiꞌujano ja ꞌuꞌo hihuna. \v 4 ꞌUnama kaꞌene Nara vaꞌuji vuhuni ꞌunamijaho ja niheju ꞌiamana. \v 5 ꞌEjume Tomasi ijá ꞌwama Natohwe Ara kwaa kaꞌene vaꞌu kajaho nú paheju. ꞌEnaꞌomo nú icháꞌina ꞌunama kajaho heꞌeja? ꞌwamana. \v 6 ꞌEjume Jesura ijá ꞌwama Na ꞌuname ꞌee nimaa nimaa ꞌee majama hihunijina. ꞌEnaꞌomo ei pini ꞌunama aniꞌina venareje Amo uni rohuna areri pana kaivo nikwisu Nuni vajaruna. \v 7 Ja Na hena kiꞌipisa ja Amo ꞌuꞌo hena kavaꞌa. Ja iviamaa Hu nikame ꞌee heju ꞌiamana. \v 8 ꞌEjume Piripura ijá ꞌwama Natohwe Amo najuha. ꞌEje ijara nú areri renuama ꞌwamana. \v 9 Jesu hu ijá ꞌwama Piripu Na ja puꞌúmo jora hijuta kaivo rakijihunaꞌe ja maiꞌo Na pahejo? Ea kaꞌene Na kivujija Amo nikavu kaivo rakijihunaꞌe a Amo najuha ꞌwimo? \v 10 Amoho Nuni vaji hijuꞌe Na Amoni vaji hijujaho ja panimaa rojuꞌu raka? Vuꞌa kaꞌene Nara ja ꞌwaravujaho Nuni vwihajaho pana kaivo Amo kaꞌene Nuni vaji hinujara Huni kaukara vene avanu. \v 11 Na Amo oni vaji hijuꞌe Amora Nuni vaji hinujaho nimaa roꞌavara. ꞌEnakaivo ja ike panimaa roꞌavajaho kaukara kaꞌene Nara vejujija nimaa veꞌavara. \v 12 Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ea irara Na nimaa roniꞌamajaho kaukara raka kaꞌene Na vejujaꞌina hu ꞌuꞌo vehuna. ꞌEne kaukara kaꞌene Nara vejukija asitahareje mamaꞌina vehuna. Ijihuni maijaho Na Amo oni vaꞌujihunaꞌe ꞌwaravu. \v 13 ꞌEnaꞌomo ja raka Nuni ihi ꞌurahe jaririꞌavajaho Na vehuna. Ijihunaꞌe Amo uni pinana Hariahoni vaji ꞌurihuna. \v 14 Ja uné raka Nuni ihi ꞌurahiꞌi jaririꞌavajaho Na vehuna. \s1 Godoni ꞌAveniji Nahama ꞌWaramajina \p \v 15 Ja oja Na miꞌavajaho ja Nuni tamana vejiꞌi hihuna. \v 16 ꞌEje Na Amo jarivakame Hura joni Niꞌajihiꞌina pina mihe Hu ja puꞌúmo majama hihuna. \v 17 Godoni ꞌAvena kaꞌene nimaa nimaijaho mweꞌakaho Hu nihoꞌo paapehuna. Ijihuni maijaho mweꞌakaho Godi pahene pakavu jihunaꞌe paapehuna. ꞌEnakaivo Hu ja puꞌúmo joni oja vaji hinujihunaꞌe ja Hu niheju. \v 18 Na ja ꞌoja epunaꞌi pairechamihuna vo Na joni rohuna. \v 19 ꞌEnakaivo Na iki maꞌuako hihuna kaivo ea kaꞌene mweꞌaki hijujija pakimamaa pakihuna kaivo ja Na kihuna. Ijihuni maijaho Na majama hijujaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo ijaꞌina majama hihuna. \v 20 Vea kajino ja hehuna. Na Amo oni vaji hijuꞌe ja Nuni vaji hijuꞌe Na joni vaji hiju. \v 21 Ea kaꞌene Nuni tamana hena venujaho hu Na oja miha avanana. Ea kaꞌene Na oja mihujaho Amora hu oja mahe Na ꞌuꞌo hu oja mahuna. Na icháꞌinijaho hu nahuna ꞌwamana. \v 22 ꞌEnaꞌomo Jutasi Isikariati pana kaivo Jutasi pinijara ijá ꞌwama Natohwe rakijihunaꞌe A icháꞌinijaho nú najuꞌi kaivo eaka mapoka kaꞌene mweꞌaki hijujaho panajaho? ꞌwamana. \v 23 ꞌEjume Jesura eha vene ijá ꞌwama Ea irara Na oja miꞌamajara Nuni ira hena vehuna. ꞌEje Amora hu oja mahuna. ꞌEje Nú huni roe pu puꞌúmo hihuna. \v 24 Ea kaꞌene Na oja pamiꞌamajaho hu Nuni ira pahena pavehuna. Ijí ira kaꞌene ja hejakaho Nuni ira pana kaivo Amo kaꞌene Na ranamiume roujihuni ira. \v 25 Na ikijahija ja puꞌúmo iviamaa hijiꞌi ꞌwaravu. \v 26 ꞌEnakaivo joni Niꞌajihiꞌinaka Godoni ꞌAvenijaho Amora ranave Nuni iha ꞌahi roꞌamajara uneunecha mapoka najahune ꞌee Hura Nara ꞌwaravujaho veje ja vwihahuna. \v 27 Na matauviꞌinijaho jonunaꞌi ranavu. Nuni matauviꞌinijaho Na ja mihu kaivo mweꞌakara ja vajihu jaꞌina pana. ꞌEje ja paveje joni oja turaꞌi ꞌahiꞌavara ꞌee pajuꞌavara. \v 28 Ja niheꞌejuꞌe Na ijá ꞌivo Na vaꞌuraꞌomo Na kúꞌo joni rohuna. Ja Na oja miꞌipisa ja teamanavaꞌa. Ijihuni maijaho Na Amo oni vaꞌu. Amoho natohwa kaivo Na Hu paasivuta. \v 29 Ijaho maiꞌo reꞌiro venu kaivo Na niꞌwaravuta. Ijihuni maijaho ijara reꞌamajaho ja kama nimaa rohuna. \v 30 Na ꞌaha josuꞌa ja puꞌúmo vuꞌa paꞌwahuna. Ijihuni maijaho mweꞌa kehuni natohwa rou. ꞌEnakaivo huni harura pina Nuni vaja paꞌana. \v 31 ꞌEnakaivo Amora ꞌwarima jaꞌina Na vejura. Ijihuni hahi mweꞌakara henujaho Na Amo oja mahu. ꞌEnakúne ꞌurija vaꞌajiva ꞌiamana. \c 15 \s1 Jesuho Aja Nimaijina \p \v 1 Na aja nimaa nimaa ꞌee Nuni Omijaho juara anesura. \v 2 Nuni anuama kaꞌene ꞌina parejajaho Hu ꞌeke atoꞌarumuna. Nuni anuama kaꞌene ꞌina rehunijija Hu hami ꞌuhue amairie ꞌajohukame ꞌina huri nihoꞌo mapoka mapoka rehuna. \v 3 Nara vuꞌa kaꞌene ꞌwaravujara vejume joni mwina nipaꞌarejara. \v 4 Ja Nuni vaji hije Na joni vaji hijuma. Areri anuama kaꞌene aja ꞌaha kaji naminuji taurinaꞌipisa ꞌina parejaꞌa kaivo ijí aja ꞌaha kaji namina naꞌamajiꞌa rehuna. ꞌEnaꞌomo ja Nuni vaji hiꞌavajina vo ja ꞌina parehuna. \v 5 Na aja kaivo ja anuama. Ea kaꞌene Nuni vaji hije ꞌee Na huni vaji hiꞌujaho hu ꞌina mapoka rehuna. Na paꞌa ja unenu pina areri pavehuna. \v 6 Ea irara Nuni vaji pahinujaho hu areri anuama atoꞌaruve sarasahukame nianae ꞌeke veni jauꞌe rejujaꞌina. \v 7 Ja Nuni vaji hije Nuni ira joni vaji naꞌamajaho ja raka ura renauji jaririꞌavajaho Hu jona venahuna. \v 8 ꞌEjakamareje ja ꞌina mapoka reꞌavajaho ijara Amo oni pinana ꞌurihuna. ꞌEꞌavajihunaꞌe ijara najaꞌamajaho ja Nuni tisaiporu. \v 9 Areri Amora Na oja mihajaꞌinaꞌe Na ja ꞌuꞌo oja mihutakúne Nuni oja mihuri vajijino hiꞌavara. \v 10 Ja Nuni tamana vejiꞌi hiꞌavajaho ja Nuni oja mihuri vajijino hihuna. Areri Nara Amo oni tamana hene venareꞌe Huni oja mihuri vajijino hijujaꞌinaꞌe hiꞌavara. \v 11 Ike uneunechakija Na ja niꞌwaravu jihunaꞌe Nuni temarijaho joni vaji nahuna. ꞌEje joni temari nihoꞌo rarena parahuna. \v 12 Ikaho Nuni tamanijina Nara ja oja mihujaꞌinaꞌe ja ea ꞌaho puꞌúmo oja maꞌaraꞌavara. \v 13 Ja napuhu jona nimaa nimaa oja miha paraꞌavajaho ja puni hahijihunaꞌe kwamasaꞌavara. \v 14 Ja raka kaꞌene Na ꞌwaravuji veꞌavajaho ja napuhu Nuna. \v 15 Na ja kúꞌo pwea paꞌiahuna. Ijihuni maijaho pwea huni Natohwi venujaho pakamu jihunaꞌe pahehuna. ꞌEnakaꞌi Na ja napuhu Nune ꞌiahuna. Ijihuni maijaho raka kaꞌene Amo unaꞌi hejujaho Na ja niꞌwaravuta. \v 16 Ja Na iji papijihara kaivo Nara ja iji pijihuta. ꞌEne Na ja irechamiu. ꞌEnakúne ja vaꞌe ꞌina mapoka reꞌavara. ꞌEjakame joni ꞌina kajija majama hihunaꞌe reꞌavara. ꞌEꞌiraꞌomo ja Nuni ihi ꞌurahe raka Amo jariꞌavajaho Hu ja vajihuna. \v 17 Ikija Na ja ꞌwaravukúne ea ꞌaho puꞌúmo oja maꞌaraꞌavara. \s1 Mweꞌa Ikara Icháꞌinaꞌe Tisaiporua Punaꞌi Vehunijina \p \v 18 Mweꞌakaki eaka hijujipo ja senaꞌavajaho ja niheju jaꞌinaꞌe pu Na nimarakuꞌa seniva jihunaꞌe avaju. \v 19 Ja mweꞌa kehuna reꞌipisa ja hunijihunaꞌe hu ja oja mihaꞌa. Ja mweꞌa kehuni vajakino Nara ja iji pijihe ꞌekauta. Ijihunaꞌe mweꞌakaho ja senavu. \v 20 Nara vuꞌa kaꞌene ꞌwaravujaho vwihaꞌavara. Pwea huni Natohwijiꞌi areria pana. Pu Na sisei ꞌahia jaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo sisei ꞌahihuna. ꞌEnakaivo pu Nuni ira hena vejajija joni ira hena vehuna. \v 21 ꞌEnakaivo Nuni ihijihunaꞌe pu ijaꞌina ꞌahihuna. Ijihuni maijaho pu Godi kaꞌene Na ranamiume roujaho paheju jihunaꞌe avahuna. \v 22 Na paroareje pu paꞌwaraꞌipisa pu sisea pavejaꞌa. ꞌEnakaivo iviamai pu puni sisea areri pavahahuna. \v 23 Ea kaꞌene Na semujaho hu Nuni Omiji ꞌuꞌo semuna. \v 24 Na puni unaꞌi ike ea areri pavehuni jaꞌina kaꞌene vejujaho Na ijaꞌina paveꞌipisa pu sisea pavejaꞌa. ꞌEnakaivo pu kiꞌeme Na ijí vejujihunaꞌe pu Na sename ꞌee Nuni Omiji ꞌuꞌo senavu. \v 25 Pu ikaꞌina kaꞌene vejajihuni maijaho Godi oni ira vaji ꞌwaramajara roe nimaa reꞌamarono aranana. Ijaho ikaꞌinaꞌe ꞌwaramana Pu Na vuꞌa paꞌa senamana. \v 26 ꞌEnakaivo joni Niꞌajihiꞌina kaꞌene Nara Amo unaꞌi rene ranave roꞌamajaho Godoni ꞌAvena kaꞌene nimaijina. Hu Amo unaꞌi rena rohuni jihunaꞌe Hu Na rone ꞌwarahuna. \v 27 ꞌEje ja ꞌuꞌo Na rone ea ꞌahoꞌa najahuni jihuni maijaho ja nú puꞌúmo kami aneji rene hina apene roajihunaꞌe najahuna. \c 16 \p \v 1 Na uneunechakija ja ꞌwaravu jihunaꞌe ja ani paruvaꞌavara. \v 2 Pu ja Sinakoku vaja roturihuna. Vea nituma rounaꞌomo rosaꞌeje ea irara ja ꞌaniꞌamajara vwihaꞌamajaho hu Godoni kaukaraꞌe vene avanu roꞌena. \v 3 Pu Amo pahena kame Na pahena pakivu jihunaꞌe pu ja ijá ꞌahihuna. \v 4 ꞌEnakaivo Na uneunechake ja ꞌwaravu jihunaꞌe puni vei roꞌamajaho pu ijá vehuna. ꞌEjakamareje ja Nara ꞌwaravukaho vwihahuna. Na anejijaho uneunechaka ja paꞌwaravuta. Ijihuni maijaho Na ja puꞌúmo hijujihunaꞌe avajuta. \s1 Godoni ꞌAveni Jihuni Kaukaraijina \p \v 5 ꞌEnakaivo Na iviamaa Godi kaꞌene Na ranamiume roujihuni vaꞌu. ꞌEjuꞌe ja ea pina A ichihi vaꞌo? paꞌwivu. \v 6 ꞌEnakaivo Na uneunechakihi ja ꞌwaravu jihunaꞌe joni oja vaja temuki rarenu. \v 7 Na ja nimaa ꞌwaravu. Ja maranihuni jihunaꞌe vaꞌu. Ijihuni maijaho Nara pavaꞌujaho joni Niꞌajihiꞌina parohuna. ꞌEnakaivo Na vaꞌujaho Na Hu ranave joni rohuna. \v 8 Hura roꞌamajaho Hura vejakame mweꞌa kehuni ea pu sisei jihuni maa hehuna ꞌee arira maijaho hehune ꞌee ꞌotua vehuni ꞌunamijaho hehuna. \v 9 Sisea puniji najahuni jihuni maijaho pu Na panimaa rojura. \v 10 Arimaiji najahuni jihuni maijaho Na Amo oni vaꞌuraꞌomo ja Na kúꞌo pakihuna. \v 11 ꞌOtua vehuniji najahuni jihuni maijaho mweꞌa kehuni natohwijaho niꞌotua vetiara. \v 12 Na uneunecha mapoka ꞌwarahuna ura reniu kaivo ja iviamaa areria paꞌekahuni jihunaꞌe paꞌwaravu. \v 13 Godoni ꞌAvena kaꞌene nimaa nimai ijara roꞌamajaho Hura nimaa nimai jihunijaho mahoꞌo najahuna. ꞌEe Hu Huni vwiha ijaho paꞌwarahuna kaivo raka kaꞌene Hu henujiru ꞌwarame ꞌee raka kaꞌene maiꞌo rehuniji najahuna. \v 14 Hu Nara raka kaꞌene naꞌuji ꞌeke ja ꞌwaraꞌama jihunaꞌe Nuni pinana ꞌurihuna. \v 15 Uneunecha mahoꞌo kaꞌene Amo Onijaho Nuna. Ijihuni hahi raka kaꞌene Nunijija Hu ꞌeke ja najahuna. \s1 Temuka ꞌEe Temarijina \p \v 16 ꞌAha josu pareꞌeje ja Na pakihuna. ꞌEnareje kúꞌo ꞌaha josuꞌa pareꞌeje ja Na kihuna. Ijihuni maijaho Na Amo oni vaꞌujihunaꞌe ꞌiamana. \v 17 ꞌEjume Huni tisaiporu ꞌahopo ꞌahoꞌa ijá ꞌiava Hu ꞌwarumu kajihuni maijaho irake? Na ꞌaha josuꞌa pareꞌeje ja Na pakihuna. ꞌEnareje ꞌaha josuꞌa pareꞌeje kúꞌo ja Na kihuna. Ijihuni maijaho Na Amo oni vaꞌujihunaꞌe ꞌwaravu ꞌúmujaho rakijihunaꞌe ꞌwarumo? ꞌwavara. \v 18 ꞌEjume pu ijá ꞌwava ꞌÚ ikaho irakaꞌe rone ꞌwarumo? Ikaho irakaꞌe rone ꞌaha josuna ꞌúmo? Hura raka kaꞌene rona ꞌwarumujaho nú puruva renu ꞌwavara. \v 19 Jesu kimajaho pu Hu apohuna kimarena Hu pu ijá ꞌiama Na ijá ꞌiavuta Na ꞌaha josuꞌa paꞌareꞌeje ja Na pakihuna. ꞌEnareje ꞌaha josuꞌa paꞌareꞌeje ja kúꞌo Na kihuna ꞌiavuta. ꞌEnaꞌomo ijí ja hina aposaravu raka? \v 20 Na ja nimaa nimaa ꞌwaravu. Ja niramarume hine ꞌúchia ꞌehuna. ꞌEꞌeje mweꞌakaho hu mariꞌuhuna. ꞌEꞌeje ja nihoꞌo temukama paranihuna. ꞌEnakaivo joni temuka kajaho taꞌarohe temaraꞌe rehuna. \v 21 Napari vea kaꞌene hariha naheꞌi venujaho hu nihoꞌo haha hiamuna. Ijihuni maijaho hu vea kaꞌene haha hihunijara roukame avanuna. Hu hariha nahejuꞌe paꞌarenujaho hura haha kaꞌene hiamajaho pavwihanuna kaivo hariha kaꞌene hura nahejume ikino mweꞌi roajihunaꞌe temaranuna. \v 22 Ijihuni hahi ja iviamaa ijaꞌina temukamu. ꞌEnakaivo Na ja kúꞌo kive joni oja sonahihuna. ꞌEje ea pina joni vaji temara ijaho paapena ruvahuna. \v 23 Ijí vea kajaho ja Na unenuꞌu pina paaporihuna. Na nimaa nimai ja ꞌwaravu. Ja unenuꞌu ꞌahoꞌaꞌe Nuni ihi ꞌurahiꞌi Amo jariꞌavajaho Hu vajihuna. \v 24 Ja marakoꞌa unenuꞌu pina Nuni iha paꞌurahiꞌi jaririvara. ꞌEnaꞌomo ja jaririvakame Na vajihuna. ꞌEje joni vaja temari nihoꞌo rarena parahuna. \s1 Mweꞌa Ikehuni ꞌUnamiji Asihunijiꞌi Nahama ꞌWaramana \p \v 25 Na uneunecha ikijahija ja hai ꞌwaravu kaivo vea maiꞌo rounaꞌomo rosaꞌeje Na kúꞌo ja haa paꞌwarahuna kaivo Na Amo oni vuꞌa samaumai ja ꞌwarahuna. \v 26 Ijí vea kajara roꞌamajaho ja Nuni ihi ꞌahi jarihuna. ꞌEnakaivo Na ja ikaꞌina paꞌiavu Nara Amo jonijihunaꞌe ꞌwarahuna paꞌiavu. \v 27 Amora ja oja mihu. Ijihuni maijaho ja Na oja mihe ꞌee nimaa rojujaho Na Amo oni rena routa. \v 28 Na kahi Amo oni rena roe iki mweꞌi routa. ꞌEnaꞌomo Na iviamai ike mweꞌakaho areme kúꞌo kahi Amo oni vaꞌu ꞌiamana. \v 29 ꞌEjume Huni tisaiporu ijá ꞌwava Hena! A iviamaa haa paꞌwaruꞌikaꞌi samaumai ꞌwarumu. \v 30 Nú iviamaa heju. A uneunecha mahoꞌo nihe parana jihunaꞌe ei pini unenuꞌu pina Aaꞌe aporahuna areria paꞌana. Nú ike henareꞌe A Godoni rena roaji nimaa roju ꞌwavara. \v 31 ꞌEjume Jesu eha vene pu ijá ꞌiama ꞌÚ ja iviamaa nimaa rojo? \v 32 Heha! Vea muka kaꞌene roujaho iviamaa niro ꞌeꞌunana. Ijihunaꞌe ja ea mapoka niꞌaha kwinu juhahe ani ani joni ara aneji va ranahuna kaivo ja Nanasu piranamihuna kaivo Na Nanasu pahihuna. Ijihuni maijaho Amora nú huꞌúmuna. \v 33 Na uneunecha mapoka ikija ja niꞌwaravu jihunaꞌe ja Nuni vaji matauviꞌina apehuna. Ja iki mweꞌi hijujaho ja sisei hiju kaivo ata kairasaꞌavara. Ijihuni maijaho mweꞌakaho Nara ni asivuta ꞌiamana. \c 17 \s1 Jesura Hua Nimai Vetihuniji Puni Siporua ꞌOnajina \p \v 1 Jesu uneunechake ꞌwaravume paarejume Hu nia ahasirime akúpi ꞌahi niriꞌi ijá ꞌwama Amo vea niroukúne A veje Harihu puni pinana ꞌurinama. Harihuni vejuꞌe Oni pinana ꞌurinukúne. \v 2 A Hu harura ea mapoka asitahuna mahana. ꞌEnajihunaꞌe A ea kaꞌene Hu vajahajija Hu pu majama hihuna mihuna. \v 3 Ikaho majama hihunijina. Pu A Godi kaꞌene nikwinuꞌwi nimaa nimaiji hena kame ꞌee Jesu Keriso kaꞌene Ara ranavume roaji hena kahuna. \v 4 Na iki mweꞌi kaukara kaꞌene A mihajaho nive paraju jihunaꞌe Oni pinana natohwa ꞌurinu. \v 5 ꞌEnakúne Amo veje Nuni pinana natohwa ꞌurinama. Nú noꞌo nitama mweꞌakaho paꞌajiri vejume Nuni pinana ꞌurina jaꞌinaꞌe ꞌurinama. \v 6 Ea kaꞌene Ara Na mweꞌi vajihajija Na A rone pu najahuta. Pu Oni ea kaivo A Na vajihajija pu Oni ira hena veju. \v 7 Pu iviamaa niheju. Uneunecha kaꞌene A vajihajaho Oni rene roara. \v 8 Ara Oni ira kaꞌene Na vajihajija Na pu ꞌwaravuꞌe pu hena vejara. ꞌEne pu ijí hejujaho nimaa nimaa Na Oni rena routa. ꞌEe Ara Na ranamiume roujaho pu nimaa nimaa roju. \v 9 Na puni siporua ꞌoju kaivo Na mweꞌa kehuna paꞌoju. Ea kaꞌene A Na vajiha jihipunaꞌe ꞌoju. Ijihuni maijaho pu Oni eijihunaꞌe Na puni siporua ꞌoju. \v 10 Nunijijahija mahoꞌo One ꞌee Onijijahija mahoꞌo Nuna. Ijihunaꞌe pura vejuꞌe Nuni pinana ꞌurinu. \v 11 Na iviamaa mweꞌakaho kúꞌo pahihuna. ꞌEnakaivo pu pupuso iki mweꞌi hiꞌejuꞌe Na Oni vuꞌu. Amo arimai ea kaꞌene Ara vajihajija Oni iha ꞌahi hami ꞌajohaꞌamana. ꞌEjakame Nú nikwinuꞌini jaꞌinaꞌe pu ꞌuꞌo nikwinuꞌwi reja. \v 12 Na pu puꞌúmo hijuti veijino Na Oni iha ꞌahi pu ꞌajohauta. Ea kaꞌene Ara vajihajija Na pu hami ꞌajohauta. ꞌEjume ea pina nihoꞌo paranamia vaꞌana kaivo ea kwinuꞌwi sisemaa ijara vaꞌume paꞌarenana ꞌEjume Godoni irijarahara ꞌwaramajaho ro nimaaꞌe renana. \v 13 ꞌEnakaivo Na iviamaa Oni vuꞌu. Vuꞌa ikejahija Na iki mweꞌi ꞌwaravu jihunaꞌe puni vajijaho Nú temarijara rarena parahuna. \v 14 Na Oni ira pu niꞌwaravuta. Ijihuni hahi mweꞌakaho pu senamu. Ijihuni maijaho pu mweꞌa kehuna pana. ꞌEne Na ꞌuꞌo areri mweꞌa kehuna pana. \v 15 A mweꞌakino pu ꞌeka ani vahuna paꞌwaravu kaivo ꞌavena sisei ruaraꞌenakúne ꞌajohaꞌamana. \v 16 Areria Na mweꞌa kehuna pana. Ijaꞌina pu ꞌuꞌo mweꞌa kehuna pana. \v 17 Oni ira nimaakúne A Oni ira apena venaꞌe pu ea arira reꞌavara. \v 18 Ara Na ranamiume Na iki mweꞌi roujaꞌinaꞌe Na pu ꞌuꞌo mweꞌa ikino irechamiu. \v 19 Puni hahijihunaꞌe Na Nuni haha pu mihuta. Ijihuni maijaho Oni ira kaꞌene nimaijino veje pu ea arira reꞌavara. \v 20 Na punaru siporua paꞌoju kaivo pura raka kaꞌene ꞌwarave ea ꞌahopo hene Na nimaa ronihunijihipuna ꞌuꞌo ꞌoju. \v 21 ꞌEnajihunaꞌe Na siporua ꞌojukúne pu mahoꞌo nikwinu reꞌavara. Amo pu nikwinu nú puꞌúmo reꞌavara. Areri Ara Nuni vaji hijuꞌe Nara Oni vaji hijujaꞌinaꞌe pu ꞌuꞌo Núni vaji hihuna. ꞌEjakame mweꞌakaho Ara Na ranamiume rouji nimaa roꞌavara. \v 22 Ara pinana kaꞌene mihajaho Na pu nimihuta. ꞌEnajihunaꞌe pu nikwinu rehuna. Areri nú nikwinuꞌina rejajaꞌinaꞌe rehuna. \v 23 Na puni vaji hijuꞌe A Nuni vaji hinu. ꞌEjukame pu nihoꞌo nikwinu rena paraꞌavara. ꞌEjakame mweꞌakaho Ara Na ranamie ꞌee oja kaꞌene Na mihajaꞌinaꞌe A pu ꞌuꞌo oja mihujaho pu hena kaꞌavara. \v 24 Amo A pu Na vajihajaho Nara hiꞌujino pu ꞌuꞌo hihuna ura reniu. ꞌEjakame pu Nuni pinana kaꞌene Ara mihajaho kaꞌavara. Nitama mweꞌakaho maiꞌo pavejajiri A oja mihana. \v 25 O Amo A arimaa mweꞌakaho A pahena pakamu kaivo Na A nihene kavura. Ara Na ranamiume roujaho ea ikipo niheju. \v 26 Na A icháꞌinijaho pu najahuta. Na majama A rone najaha apena vahuni jihunaꞌe Ara Na oja kaꞌene mihajaho puni vaja nave Na puni vaji hiuta ꞌwamana. \c 18 \s1 Jesu Kamovajina \r (Matiu 26:47-56; Maka 14:43-50; Ruku 22:47-53) \p \v 1 Jesu ikaho ꞌwaravume paꞌarejume Hu ꞌurine vaꞌe Kitironi isoha ona karaꞌi juasiꞌaꞌomo Huni tisaiporue puꞌúmo ijí vaꞌara. \p Noin \v 2 Jutasi kaꞌene Hua nahamahunijaho hu ruha kajaho nihena kamuna. Ijihuni maijaho Jesu naꞌia mapoka Huni tisaiporu puꞌúmo ijí vaꞌura. \v 3 Pirisiti mamaꞌina ꞌee Parasi ijipo Jutasi Romu puni sorutia ꞌee hirisima vajahume aherame naheha ꞌee tosia ꞌee juha hajaa vene roara. \v 4 ꞌEjumakame Jesu uneunecha mahoꞌo kaꞌene Hu reꞌiro vejajaho nihenana. ꞌEnarena Hu ro ꞌeꞌune vaꞌe pu ijá ꞌiama Ja irá savo? ꞌiamana. \v 5 ꞌEjume pu eha vene Hu ijá ꞌwava Jesu kaꞌene Nasareti ora nú savu ꞌwavara. ꞌEjume Hu ijá ꞌiama Ijaho Nana ꞌiamana. ꞌEjume Jutasi kaꞌene Hu nahama ꞌwaramajaho pu puꞌúmo naminana. \v 6 ꞌEjume Jesu ijá ꞌiama Ijaho Nana ꞌiavume pu henarame hiruꞌoꞌusaha kahakaro vaꞌikaꞌi mweꞌi arihara. \v 7 Jesu Hu kúꞌo aporama ijá ꞌiama Ja irá sama ojo? ꞌiamana. ꞌEjume pu ijá ꞌwava Jesu kaꞌene Nasareti orijina ꞌwavara. \v 8 Jesu eha vene ijá ꞌiama Na Huna ꞌiamana. ꞌEnajihunaꞌe ja Na sariꞌavajaho eakija irechamie vaꞌa ꞌiamana. \v 9 Godoni iri nitama marako ꞌwaramajaho iviamaa roe nimaa renu ꞌwaꞌikaꞌi ijá ꞌwama Ara ea kaꞌene Na vajihajijahija pina ani ani pavaꞌara ꞌwamana. \v 10 Saimani Pita soꞌwa rukinaꞌomo Marakasiho pirisiti natohwijihuni pweaꞌomo soꞌwi ꞌanaume manaꞌinijaꞌi ataa ꞌuhuꞌusunahana. \v 11 ꞌEjume Jesura Pita ijá ꞌwama Oni soꞌwa suta vaji ranama. ꞌÚ Na kapusia kaꞌene Amora mihajaho paiꞌejo? ꞌwamana. \s1 Jesu Aheme Anasi Kaꞌene Pirisiti Jihuni ꞌUnaꞌi Roajina \p \v 12 Romu puni sorutia ꞌee puni mamaꞌina ꞌee Jua puni hirisimapo Jesuho ꞌuname ija kamovara. \v 13 Marakoꞌa pu Hu apena vaꞌe Anasi oni vaꞌara. Ijihuni maijaho Anasiho Kaiapasi oni jurijihunaꞌe. Juara kajihuni vajijaho Kaiapasira pirisiti niꞌina renana. \v 14 Kaiapasiho ea kaꞌene Jua ea mapoka marakoꞌa ika ꞌwaramajina Ea kwinu ea mapoka punijihunaꞌe kwahuna. Ijaho nihoꞌo mamaa vena avahuna ꞌiamana. \s1 Pitara Jesu Hemahajina \r (Matiu 26:69-70; Maka 14:66-68; Ruku 22:55-57) \p \v 15 Saimani Pita kaivo tisaiporu pinaꞌi Jesu ꞌararihae vaꞌara. Tisaiporu pina kajaho pirisiti natohwijaho hu nihena kaviꞌinaꞌomo hu Jesuꞌi ahuma vaꞌe pirisiti natohwijihuni sei vaꞌana. \v 16 ꞌEꞌeme Pitaho vwicha jiami namiꞌeme tisaiporu pina kajaho pirisiti niꞌinijaho hena kaviꞌina ꞌomo hu Pita ahema roꞌirono napara kaꞌene vwicha ꞌajohajaho ꞌwaraꞌikaꞌi ahema vaji roana. \v 17 ꞌEjume napara kaꞌene vwicha ꞌajohajara Pitaho ijá ꞌwama ꞌÚ a ea karehuni tisaiporu pina raka? ꞌwamana. ꞌEjume hu napara kajaho ijá ꞌwama Na pana ꞌwamana. \v 18 ꞌEꞌeme pwea ꞌee hirisima ꞌahoꞌa atuatavume vena jae iruhe hijara. ꞌEꞌeme Pita ꞌuꞌo ijí pu puꞌúmo namine vena iruana. \s1 Pirisitia Niꞌinijara Jesu Apomajina \r (Matiu 26:59-66; Maka 14:55-64; Ruku 22:66-71) \p \v 19 Pirisiti niꞌinijara Jesuni pwehija rone Jesu apome ꞌee Hura raka kaꞌene najahuji rone apomana. \v 20 ꞌEjume Jesu hu eha vene ijá ꞌwama Na samaumai ea mapoka vuꞌa ꞌwaravuta. Sinakoku ꞌee Temiporu vaji Jua ahuma hiꞌejuꞌe Na najahura. Na nihoꞌo vuꞌa pina nesa paꞌwaravuta. \v 21 ꞌEnakaivo rakijihunaꞌe a Na aporimo? Ea kaꞌene Na ꞌwaraꞌejuꞌe hejujihijaꞌe aporame hena. Na raka kaꞌene ꞌwaravujaho pu nihejura ꞌwamana. \v 22 Hu ijá ꞌwaraꞌeme hirisima kwino Jesuni rori naminanaꞌomo ijara Hu tahijahiꞌi ijá ꞌwama ꞌÚ ꞌunama ijaꞌina pirisiti niꞌinijaho ꞌwaraꞌeja? ꞌwamana. \v 23 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Na vuꞌa sisea ꞌwaravuta reꞌamajaho a iviꞌa kúꞌo ꞌwariva hejuma. ꞌEnakaivo Na vuꞌa maa ꞌwaravuta reꞌamajaho a ichá vene ꞌanio? ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume Anasira Hu kamoma ranavume Kaiapasi pirisitia niꞌini jihuni vaꞌana. \s1 Pitara Jesu Kúꞌo Hemahajina \r (Matiu 26:71-75; Maka 14:69-72; Ruku 22:58-62) \p \v 25 Saimani Pitaho vena irua namiꞌeme pu ijá ꞌwava ꞌÚ a Huni tisaiporu pina raka? ꞌwavara. ꞌEjume hu hema ijá ꞌwama Na nihoꞌo pana ꞌiamana. \v 26 Pirisiti niꞌini jihuni pwea kaꞌene Pitara ꞌanaume ataa ꞌuhuꞌusunaha jihuni ea pini ijá ꞌwama ꞌÚ a Hu huꞌúmo juasiꞌi kavute? ꞌwamana. \v 27 ꞌEjume Pita kúꞌo heꞌeme niꞌaha kwino ꞌuꞌora ꞌumenana. \s1 Jesu Apene Pairati Oni Unaꞌi Roajina \r (Matiu 27:1-2, 11-14; Maka 15:1-5; Ruku 23:1-5) \p \v 28 Súꞌu vea kaꞌene uka ꞌumenajino pu Jesuho apene Kaiapasi oni sei vaꞌe ꞌotua vejuri sei vaꞌara. Jua pu ꞌotua vejuri sea vaja pavaꞌara kaivo maꞌahi namijara. Ijihuni maijaho pu puni tamana ruarahareje Pasovaꞌe paihuni jihunaꞌe ꞌotua vejuri sea pava aruvara. \v 29 ꞌEjume Pairatira vaꞌe pu ijá ꞌiama Eakaho irakaꞌe ja namahareja apene roare? ꞌiamana. \v 30 Pu eha vene hu ijá ꞌwava Ea ikaho Hu sisea pavejiꞌina reꞌipisa nú ijaꞌina paapena roa mahaꞌa ꞌwavara. \v 31 ꞌEjume Pairati ijá ꞌiama Ja joni tamani jihuni ꞌunamijino Hu ꞌotua vetiꞌavara ꞌiamana. ꞌEjume Jua kajipo ijá ꞌwava Varapi jihunaꞌe nú ea paꞌanie kwamasahuna ꞌwavara. \v 32 ꞌEnajihunaꞌe Jesura icháꞌinaꞌe kwahuna kaꞌene nimarako ꞌwaramajara roe nimaaꞌe renana. \v 33 ꞌEjume Pairati kúꞌo ꞌunama vaꞌe ꞌotua vejuri ari vaꞌe Jesu ꞌumena ijá ꞌwama ꞌÚ A Jua puni Kinie? ꞌwamana. \v 34 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌwama ꞌÚ a ikaho oni vwihai vwihana ꞌwarimu ꞌuho ea ꞌahopo Na rone ꞌwaravaraꞌe ꞌwarimo? ꞌwamana. \v 35 Pairati eha vene ijá ꞌwama ꞌÚ na Jue? Oni ehija ꞌee pirisitia mamaꞌinijipo A apene roe na mihara. Ijaho A raka vejumakame pu A apena roe na mihare? ꞌwamana. \v 36 ꞌEjume Jesu eha vene ijá ꞌwama Nuni ara kwaa ikaho mweꞌa pana. Nuni ara kwaa iki mweꞌi reꞌipisa Nuni pwehija pu areri ajira vejaꞌa. ꞌEjakamareje pu Juakija Na nihoꞌo paapeniaꞌa. ꞌEnakaivo Nuni ara kwaa ikaho panamu ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Pairati Hu ijá ꞌwama ꞌÚ A Kinie? ꞌwavume Jesu ijá ꞌwama A Na Kinia ꞌwimujaho Na ijí rehunaꞌe naheniara. ꞌEe ijihunaꞌe Na iki mweꞌi routa. Na iki roujihuni maijaho ea mapoka kaꞌene iki mweꞌi hijujihijaꞌe raka kaꞌene nimaa nimaiji ꞌwaraꞌiro routa. Ea kaꞌene nimaijihunijija Nuni ira hejura ꞌwamana. \s1 Jesu ꞌAnaa Kwahuna Nimai Vejajina \r (Matiu 27:15-31; Maka 15:6-20; Ruku 23:13-25) \p \v 38 ꞌEjume Pairati Hu ijá ꞌwama Nimaa nimaijaho irake? ꞌwaꞌikaꞌi hu ꞌuroti vaꞌe Jua kúꞌo ijá ꞌiama Na Ea ikehuni vaja sisea pina pakavu. \v 39 ꞌEnakaivo joni tamana ja Pasova vea rejuꞌukiviꞌi na ea kaꞌene tipura hijujaho pina ranavuꞌe vaꞌura. ꞌEnaꞌomo na Eake Jua puni Kinia ranahuna ja ura renao? ꞌiamana. \v 40 ꞌEjume pu ira ajira ijá ꞌumeja Ea kajaho pana vo Parapasi ranama ꞌumejara. ꞌEnavo Parapasiho hu nesa apejiꞌinijina. \c 19 \p \v 1 Pairatira Jesuho apene hijahana. \v 2 ꞌEꞌeme sorutiapo ꞌwiji ehimapi Huni húmata ꞌahi apúsamahara. ꞌEne pu kini epuni ateha mavarasaꞌina aviꞌini apúsamahara. \v 3 ꞌEnareja pu ꞌijahe ꞌajoma ijá ꞌwava Esi A Jua puni Kinia ꞌwavara. ꞌEjiꞌi puni iji varinu tahijahara. \v 4 Hu Pairati kúꞌo ꞌuroti roe pu ijá ꞌiama Heha! Na Hu ahema roujihuni maijaho na Huni vaja sisea pina pakama ahema rou ꞌiamana. \v 5 ꞌEꞌejume Jesuho ꞌwija ꞌee ateha aviꞌina kaꞌene samahajiꞌi roe ꞌuroti samai ꞌeꞌunana. ꞌEꞌeme Pairati ijá ꞌiama Eake kaha! ꞌiamana. \v 6 ꞌEjume pirisitia mamaꞌina ꞌee Jua puni hirisima pu Hu kaviꞌi ijá ꞌumeja Icha ꞌahi ꞌanaa! Icha ꞌahi ꞌanaa! ꞌumejara. ꞌEnakaivo Pairatira ijá ꞌiama Na Huni sisea pina pakavukúne jara ojono apena vaꞌe icha ꞌahi ꞌanaꞌavara ꞌiamana. \v 7 ꞌEjume Juapo eha vene hu ijá ꞌwava Núni tamana ikaꞌina ijihunaꞌe núni tamanijara ꞌwaramu jaꞌinaꞌe Hu kwahuna. Ijihuni maijaho Hu Godoni Hariha ꞌúmujihunaꞌe nú Hu ꞌanaa kwahuna ꞌwavara. \v 8 ꞌEjume Pairatiho ijí vuꞌa kaji henarena nihoꞌo tea juma paranana. \v 9 ꞌEꞌikaꞌi hu kúꞌo ꞌotua vejuri sei vaꞌe arume Jesuho apoma ijá ꞌwama A ichi rena roane? ꞌwamana kaivo Jesuho huni eha pavenana. \v 10 Pairati ijá ꞌwama A irakijihunaꞌe na paꞌwarimo? Nuni harura namunaꞌomo na areri A ranamae vahuna ho na A icha ꞌahi ꞌanahunijaho A paheno? ꞌwamana. \v 11 ꞌEjume Jesu eha vene hu ijá ꞌwama A maiꞌo Nuni harura areri paasimana kaivo Godira a harura maꞌamajiana vo a Nuni harura paasimana. Ea kaꞌene Na apenie roe a mahajija pu sisea niꞌimaꞌura vejara ꞌwamana. \v 12 Pairati ijí henarena ꞌunama same Hu ranaꞌiro venana. ꞌEnakaivo Juapo ijá ꞌumeja A eake ranave vaꞌamajaho a Sisa oni napura parehuna. Ea irara oriꞌini hu kinia ꞌiamujaho Sisaꞌi ninakarame avanu ꞌwavara. \v 13 Pairati heꞌeme pu ijí ꞌwaravume henarena Jesuho apena roe maꞌahi ꞌotua vejuri ruhi ranaꞌikaꞌi hu asuma hiꞌeme Jesu huni unaꞌi naminana. Ijí ruha kajaho Hipuru puni iri Kapata ꞌwavura. \v 14 Vea kaꞌene Pasova amairiaravari vea kaji veiriꞌi hu Jua ijá ꞌiama Joni Kinia kaha! ꞌiamana. \v 15 ꞌEjume pu ira ajira ijá ꞌumeja Hu apena vaꞌa! Hu apena vaꞌa! Icha ꞌahi ꞌanaa! ꞌumejara. ꞌEjume Pairati ijá ꞌiama Ja ura na joni Kinia icha ꞌahi ꞌanaꞌejo? ꞌiamana. ꞌEjume pirisitia mamaꞌinijipo eha vene ijá ꞌumeja Nú kinia pana vo Sisarana ꞌumejara. \v 16 ꞌEjume hu Hu apene icha ꞌahi ꞌanaꞌavarono mihana. \s1 Jesu Korosi ꞌAnaajina \r (Matiu 27:32-44; Maka 15:21-32; Ruku 23:26-43) \p \v 17 ꞌEjume pu Hu ahema va usevume Jesu ichaka Hu ꞌanahunijaho tapana vaꞌe kwaa iha Korukata ꞌwavuji vaꞌana. Ijaho Hipuru puni iri Húmata Ata ꞌwavura. \v 18 Pu ijí Hu icha ꞌahi ꞌanaara. ꞌEne ea noꞌoheꞌi pina ronuꞌi ꞌanae pina ꞌuꞌo ronuꞌi ꞌanaara kaivo Jesuho riri ꞌanaara. \v 19 ꞌEꞌeme Pairati asura ira ikaꞌina vene korosia huri ꞌananamana Jesu Nasareti Ora Jua Puni Kinia ꞌwame venana. \v 20 Asura kaꞌene hura venajaho Hipuru Ratini ꞌee Kuriki puni iri venana. ꞌEnavo kwaa kaꞌene Jesu ꞌanaajaho ara natohwa rorinaꞌomo Jua mapoka vaiꞌi asura kajaho kama tahiꞌi vaꞌura. \v 21 ꞌEnareja Jua puni pirisitia mamaꞌinijipo Pairati ijá ꞌwava A Jua puni Kinia venujaho arema kaivo Hura Na Jua puni Kinia ꞌiamanakúne ijihuni toi veꞌamana ꞌwavara. \v 22 ꞌEjume Pairati ijá ꞌiama Raka kaꞌene nara vejujaho na nivejume paꞌarenana ꞌiamana. \v 23 Sorutia mapoka Jesu icha ꞌahi ꞌanaume paꞌarejume sorutia Huni ateha jahene ahaame nia noꞌona noꞌo irechavara. Areri sorutia kwinu kwino ea noꞌona noꞌo ijá ꞌekahunaꞌe irechame ꞌee Huni ateha mamaa kaꞌene huri apúsamonujaho pasuhara kaivo iji kahi rene hwena vaꞌe kami usevara. \v 24 Ijí pu ijá ꞌwava Roe nú Huni atehakaho paisova kaivo roe pipi vene kava. Ea irara mai apeꞌamajaho hura apeꞌenakúne ꞌwavara. Ijí veja kajaho Godoni Ira nitama ijá ꞌwaramajaho nimaa renana. \q1 Pu Nuni ateha ꞌeke ahaame vajúsarahuna. ꞌEne Nuni ateha apene pipi vehuna ꞌúmana. \p \v 25 ꞌEjume sorutiapo uneunechakija vejara. ꞌEnakaivo Jesu icha kaꞌene ꞌanaari anejijino ea kaꞌene namijajaho Huni oha ꞌee Huni ohijihuni ꞌuꞌua ꞌee Meri kaꞌene Karopasi oni napara ꞌee Meri Matarini ijá namijara. \v 26 Jesu oaha kame ꞌee Huni tisaiporu pinaka Hu oja mahujaho kaviꞌi ijá ꞌwama Napara karere oni Hariha kama ꞌwamana. \v 27 ꞌEne Hu Huni tisaiporua ijá ꞌwama Oni oha kama ꞌwavume hu ijí hene túnaꞌi napara kajaho aheme huni ari vaꞌana. \s1 Jesura Kwamajina \r (Matiu 27:45-56; Maka 15:33-41; Ruku 23:44-49) \p \v 28 Ijihuni túnaꞌi Jesu henajaho uneunecha mapoka kaꞌene Hura veꞌiro roajaho iviamaa nivesihana. ꞌEnavo Godoni iri nitama ꞌwaramajaho ro nimaa renana. ꞌEjume ijá ꞌiama Na toa huanimu ꞌiamana. \v 29 ꞌEꞌeme siꞌuara ajina riha kisina rukina ijí namanaꞌomo pu ꞌoꞌasuni ichi mwavahame ꞌena ape ꞌurine Hu iri vwevara. \v 30 ꞌEjume Jesuho ijí ajina riha kisina kajaho inarena ijá ꞌiama Nipaꞌarenu ꞌiꞌikaꞌi húmata aruha arihajaho niꞌaha kwinu oja sumana. \s1 Jesu Iana ꞌAhi Pijahume Napamajina \p \v 31 ꞌEjume Juapo Pairati apoma ijá ꞌwava Nú ea kaꞌene icha ꞌahi navu karaho ꞌanie mumora túachamihe kwamasahakiviꞌi ꞌeke mweꞌi irechava ꞌwavara. Pu ijá vejajihuni maijaho puni Sapati jihuni vea natohwijara rehuni jihunaꞌe avajara. \v 32 ꞌEjume sorutiapo roe urana namajihuni mumora ꞌania tuamahe ꞌee ea pina kaꞌene ropunaꞌi Hu huꞌúmo icha ꞌahi ꞌanaajihuni mumora ꞌania tuamahara. \v 33 ꞌEnakaivo pu Jesuni roiꞌi kavajaho Jesuho nikwamana kavara. ꞌEnareja pu Huni mumora patumahara. \v 34 ꞌEꞌeme sorutia kwino juha apena roe iana hari pijahume niꞌaha kwinu ꞌaa ꞌee toa ijiꞌi arihana. \v 35 Ea kaꞌene ijí reꞌeme kamajara ijí rone ꞌwaramu. Ijí hura rone ꞌwaramujaho nimaa. ꞌEne hu nihena kiviꞌini jihunaꞌe hu nimaa ꞌwaramu jihunaꞌe ja ꞌuꞌo hena nimaa rohuna. \v 36 Ijí uneunecha kajaho vejuma paꞌareꞌejumaꞌe nitama Godoni ira ijá ꞌwarumajaho Huni ata pina paveje ꞌauꞌena ꞌúmajaho nimaa renana. \v 37 Vukúꞌu nitama Godoni iri ijá ꞌwarumane Pura Hu pijahajaho pu kahuna ꞌúmana. \s1 Jesu Kwananavajina \r (Matiu 27:57-61; Maka 15:42-47; Ruku 23:50-56) \p \v 38 Ijihuni túnaꞌi Josapi kaꞌene Arimatia orijaho Jesuni tisaiporu pina kaivo Jua juhamareꞌe pasama hiramunaꞌomo hu roe Pairati Jesuni haha apeꞌirono apoma ꞌwaramana. ꞌEjume Pairatira nijina ꞌwavume hu roe Huni haha apena vaꞌana. \v 39 Nikotimasi kaꞌene nitama naꞌii Jesu vaꞌe kamajara ꞌuꞌo senisia mú ꞌee aroi vejara kaꞌene ahija rukinijaho apena roana. \v 40 Pu Jesuni haha apene ateha senisia ijiꞌi mwavara. Jua puni tamana ea kwamasahiꞌina ijá vejura. \v 41 Kwaa kaꞌene Jesu icha ꞌahi ꞌanaari rorijaho juasiꞌa. ꞌEnaꞌomo juasiꞌa kajino mutita namuna kaivo ea ꞌahoꞌa maiꞌo ijaho pairechamiara. \v 42 Mutita kajaho samatuꞌunaꞌomo Juapo Pasova hunaꞌe amairiarahuni jihunaꞌe pu ijí Jesuho ranavara. \c 20 \s1 Mutita Vuata Namajina \r (Matiu 28:1-8; Maka 16:1-8; Ruku 24:1-12) \p \v 1 Hura natohwi súꞌu súꞌo vea maiꞌo paahara saꞌeme Meri Matarini ijí mutita kaji vaiꞌi kamajaho muna kaꞌene vwicha kunavajaho tatiraha apene ruvaara kamana. \v 2 ꞌEnarena hu ninuma vaꞌe Saimani Pitaho ꞌee tisaiporu pina kaꞌene Jesura oja mahujiꞌi puni vaꞌe ijá ꞌiama Pu núni Natohwijaho mutita vaja niapene ani ranavaraꞌomo pu ichihi ranavajaho nú puruva renu ꞌiamana. \v 3 ꞌEjume Pitaꞌo Huni tisaiporu pina kajiꞌo mutita kaji vaꞌiro vaꞌara. \v 4 Ea noꞌo ninukujahara kaivo tisaiporu pinijara Pita ninuma asima urana vaꞌe marako mutita rora kaji ꞌeꞌunana. \v 5 Hu vaꞌe aruha amanena niriajaho ateha ijí navara kaivo hu vaja paaruma vaꞌana. \v 6 ꞌEꞌeme Saimani Pita ꞌuꞌo túnaꞌi va ꞌeꞌunarena ijí mutita vaji aruma vaꞌi kamajaho ateharu navara. \v 7 ꞌEnakaivo ateha pina kaꞌene Jesuni húmata mwavajaho ateha ꞌahoꞌapo navajaho panamana kaivo hunano mwama vaꞌe namana. \v 8 ꞌEjume tisaiporu pina kaꞌene urana mutiti roaji ꞌuꞌo ijí aruma vaꞌe ateha kajaho kime nimaa ronana. \v 9 ꞌEnakaivo pu Godoni vuꞌa kaꞌene Hu kwama ꞌurihunijaho pu maiꞌo majaa pahejara. \v 10 ꞌEnareja tisaiporu kajija ꞌuname puni ari vaꞌara. \s1 Jesura Meri Matarini Oni Unaꞌi Samaahiramajina \r (Matiu 28:9-10; Maka 16:9-11) \p \v 11 ꞌEꞌeme Meriho ijí mutita rori namine niraviꞌi aruha arihe mutita vaja kaji niriana. \v 12 ꞌEjiꞌi kivume ꞌona ojiꞌina noꞌoheꞌi ateha sajasaꞌini same Jesu ranavari tinijino pina húmanaꞌi asuma hijume pina mumonaꞌi asuma hinana. \v 13 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava Napara karera a raka vene niramo? ꞌwavara. ꞌEjume hu ijá ꞌiama Erapo nuni Natohwa apena vaꞌe ani ranavukame na puruva reniuꞌe ijihunaꞌe avaju ꞌiamana. \v 14 Hu ijá ꞌwaraꞌikaivo ura taꞌarohiꞌi kamajaho Jesuho ijá naminana kaivo Jesura naminu paronana. \v 15 ꞌEjumakamarena Jesura hu apoma ijá ꞌwama Napare A rakijihunaꞌe niramo? A irá samo? ꞌwamana. ꞌEjume hu vwihanajaho Hu juara anesura roꞌikaivo ijá ꞌwama Ara reha Hu apena vaꞌe ani ranamanaꞌe reꞌamajaho a ichá ranamajaho ꞌwarive na vaꞌe Hu apejuma ꞌwamana. \v 16 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Meri ꞌwamana. ꞌEjume hu taꞌarohiꞌi Jua puni iri ijá ꞌwama Raponai ꞌwamana. Ijihuni maijaho Najuhiꞌine ꞌwamana. \v 17 Jesu ijá ꞌwama A Na paꞌuniriꞌamana. Ijihuni maijaho Na maiꞌo Amo oni pavaiꞌinakúne a vaꞌe vwehu Nuna ꞌwaraꞌamana. Na Nuni Oma ꞌee joni Oma Nuni Godi ꞌee joni Godi ijihuni vaꞌu ꞌiꞌama ꞌwamana. \v 18 ꞌEjume Meri Matarini roe hura núni Natohwiji kamajaho Huni tisaiporua ꞌwaramana. ꞌEne Hura vuꞌaka ꞌwarama kaji ꞌuꞌo ꞌwaramana. \s1 Jesura Huni Tisaiporu Puni Unaꞌi Samaahiramajina \r (Matiu 28:16-20; Maka 16:14-18; Ruku 24:36-49) \p \v 19 Hura Natohwa nusirei tisaiporu mapoka ahuma sei vaji vwicha kume hijara. Ijihuni maijaho pu Jua juhamareja avajara. ꞌEꞌeme Jesuho roe pura ahuma hija kaji rira muꞌoi namiꞌi kaivo ijá ꞌiama Matauviꞌinijaho ja puꞌúmuna ꞌiamana. \v 20 Hu ijá ꞌwaramarena ijiꞌa Huni ija najahe ꞌee iana ꞌuꞌo najahana. ꞌEjume Huni tisaiporua Natohwiji kamareja teamanama parajara. \v 21 ꞌEjume Jesu kúꞌo ijá ꞌiama Matauviꞌinijaho ja puꞌúmuna. Amora Na ranamia jaꞌinaꞌe Na ꞌuꞌo ijaꞌinaꞌe ja irechamiu ꞌiamana. \v 22 Hu ijá ꞌwaramarena Hu iruhoa vetie ijá ꞌiama Godoni ꞌAvena apeha ꞌiamana. \v 23 Ja ea ꞌahopuni sisea vwihanie areꞌavajaho puni sisea vwihana arevume paranana. ꞌEnakaivo ja ea ꞌahopuni sisea pavwihanie areꞌavajaho puni sisea maiꞌo paparanana. \s1 Jesuꞌo Tomasi Puni Vuꞌijina \p \v 24 ꞌEnakaivo Tomasi kaꞌene Titimasiho ea iropu ropu noꞌo ijihi puni ea pinaꞌomo vea kaꞌene Jesura roajaho hu ijaho pahinana. \v 25 ꞌEnaꞌomo tisaiporu ꞌahopo hu ijá ꞌwava Nú Natohwijaho nikavara ꞌwavara kaivo hu pu ijá ꞌiama Na nuni nii Huni ija kaꞌene nerui ꞌaniajija kime ꞌee nuni ija ranave nerui vaꞌani ꞌunamiji vaꞌe ꞌee nuni ija Huni iana hari ranaꞌujiana vo na panimaa roju ꞌiamana. \v 26 Naꞌia iropune noꞌupisu paꞌareꞌeme Huni tisaiporua vwicha kume vaji Tomasiꞌi puꞌúmo hiꞌeme Jesuho kúꞌo roe puni rira muꞌoi namijiꞌi ijá ꞌiama Matauviꞌinijaho ja puꞌúmuna ꞌiamana. \v 27 ꞌEnarena Hu Tomasi ijá ꞌwama Oni ija miha. ꞌEne Nuni ija kiama. Oni ija miha. ꞌEnareje iana hari isama. Panimaa ronujaho areꞌikaꞌi nimaa rona ꞌwamana. \v 28 ꞌEjume Tomasi eha vene ijá ꞌwama Nuni Natohwe ꞌee nuni Godi ꞌwamana. \v 29 ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama A Na kimajihunaꞌe nimaa ronu kaivo ea kaꞌene Na pakiꞌeja vo nimaa rojajaho Na merajihuna ꞌwamana. \s1 Ike Puka kehuni Maijina \p \v 30 Jesu aacha ꞌahoꞌa ea areri pavejura Huni tisaiporu puni unaꞌi vejume kavara kaivo ike puka vajakaho pavejara. \v 31 ꞌEnakaivo vuꞌa ike vejajihuni maijaho Jesuho Kerisone ꞌee Hu Godoni Harihijina ꞌomo ijí nimaa roꞌavajaho Huni iha ꞌahi majama hihuna apehuna. \c 21 \s1 Jesu Tisaiporu Iropu Noꞌo Puni Unaꞌi Samaahiramajina \p \v 1 Ijihuni túnaꞌi soha iha Taipiriasi ꞌwavujino Jesuho Hu icháꞌinijaho kúꞌo Huni tisaiporua najahana. ꞌUnama ikaꞌinaꞌe Hu icháꞌinijaho najahana. \v 2 Saimani Pitane ꞌee Tomasi kaꞌene Titimasina ꞌwavujaho ꞌee Nataneru kaꞌene Kena Karari orijine ꞌee Jepeti oni harihija ꞌee Huni tisaiporu noꞌoheꞌi ijihi puꞌúmo ahuma hijara. \v 3 Saimani Pita ijá ꞌiama Na vaꞌe úa vesaꞌi vaꞌu ꞌiamana. ꞌEjume pu ijá ꞌwava nú ꞌuꞌo vuꞌajivu ꞌwavara. ꞌEjume hu pu puꞌúmo vaꞌe sisima ꞌahi ajivara kaivo ijí naꞌia kajaho pu kija pasiriravara. \v 4 Súꞌu súꞌo vea maiꞌo ahasioꞌejuꞌe Jesuho ora samai naminana kaivo tisaiporua Jesura naminu parojara. \v 5 ꞌEjume Jesu pu ijá ꞌumena Sesa karijee ja vi kija siriravooo? ꞌiavume pu eha vene ijá ꞌwava Pana ꞌwavara. \v 6 ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama Joni namea sisima ropunaꞌi manaꞌinijaꞌi apúsamareje ja kija siriraha ꞌiamana. ꞌEjume pu namea ꞌene ropunaꞌi apúsavara. ꞌEꞌikaivo pu tairiajaho areri parenana. Ijihuni maijaho kija mapoka mapoka ijí puni namea vajijaho ani renajihunaꞌe areria parenaara. \v 7 Jesura tisaiporu kaꞌene oja mahajara Pita ijá ꞌwama Ijaho Natohwi jarana ꞌwamaji Saimani Pita henajaho hu maisu kaukara venonanaꞌomo ateha ape apúsame mwamapi soha vaja kaji vajamana. \v 8 ꞌEꞌeme tisaiporu ꞌahoꞌa sisima maꞌuꞌua ꞌahi roe kija kaꞌene namea vaji ituꞌoꞌunana nama kajaho tairia karohi rori vaꞌara. (Ijihuni maijaho rori vahuna mina areri 100 mita.) \v 9 Pu roe rori arihiꞌi kavume vena reꞌeme kija ꞌee puretia ijihuni toi rejiꞌi navara. \v 10 ꞌEjume Jesura ijá ꞌiama Kija kaꞌene iviamaa jara sirirava kajaho ꞌahoꞌa ꞌeka roha ꞌiamana. \v 11 ꞌEjume Saimani Pitara vaꞌe ajime namea kajaho tairi apene iki samai roiꞌi kavume kija mapoka mapoka mamaꞌina (153) ijihuni vaji navara kaivo namea paturamana. \v 12 Ijiꞌa Jesu ijá ꞌiama Roe ꞌiruma ija ꞌiamana. ꞌEjume pu nihena kavajaho Hu Natohwiji kamareja pu ea pina paapome A Ea irarane? ꞌwavara. \v 13 ꞌEnarena Jesura roe puretia ꞌeke tuama vajihe ꞌee kija ꞌuꞌo ijá venana. \v 14 Ijaho Jesura kwama ꞌurinani túnaꞌijaho Hu ꞌaha noꞌopisu Huni tisaiporu najahajina. \s1 Jesuꞌo Pita Puni Vuꞌijina \p \v 15 Pu ꞌiruma ijume paꞌarejumakaviꞌi Jesu Saimani Pita ijá ꞌwama Saimani Joni oni harihe a Na oja mihujara ikija asitahane? Hu ijá ꞌwama Iꞌa Natohwe na A oja mahujaho A nihena kimu ꞌwamana. ꞌEjume Hu ija ꞌwama Nuni sipia ꞌuꞌua piiraꞌamana ꞌwamana. \v 16 Hu kúꞌo ꞌaha noꞌu ijí ijá ꞌwama Saimani Joni oni harihe A Na oja miho? ꞌwamana. ꞌEjume hu ijá ꞌwama Iꞌa Natohwe Na A oja mahujaho A nihena kimu ꞌwamana. ꞌEjume Hu ijá ꞌwama Nuni sipia ꞌajohaꞌamana ꞌwamana. \v 17 ꞌEne Hu ꞌaha kúꞌo noꞌupisu ijí ijá ꞌwama Saimani Joni oni harihe a nimaa Na oja miho ꞌwavume Pitaho temumana. Ijihuni maijaho Hu ꞌaha noꞌopisu ijá ꞌwama A Na oja miho ꞌwamajihunaꞌe hu temuvume ijá ꞌwama Natohwe uneunecha mahoꞌo A nihena kimuna Na A oja mahujaho A nihenu ꞌwamana. ꞌEjume Jesu ijá ꞌwama Nuni sipi ꞌiruma vajiꞌamana. \v 18 Na a nimaa nimaa ꞌwaravu a vea kaꞌene kivasa hinajaho a orono vwiha irame a ura ichihichihi vaꞌi ꞌahaujaho ijí vaꞌuna kaivo a emaa reꞌamajaho a ichihichihi ura vaꞌi ꞌahaꞌamajaho pu iji ꞌunaramone vwiha iramahe a kwaa kaꞌene pavaꞌi ꞌahaꞌamaji pu aherame vahuna ꞌwamana. \v 19 Hu ikaꞌinaꞌe ꞌwarama jihuni maijaho hura icháꞌinaꞌe kwavakame Godoni pinana ꞌurihuniji rone ꞌwaramana. Hu ijá ꞌwaramarena ijiꞌa ijá ꞌwama Na ꞌararihia ꞌwamana. \s1 Jesuho ꞌEe Tisaiporua ꞌAhoꞌijihipuni Vuꞌijina \p \v 20 ꞌEjume Pita ura taꞌarohiꞌi kamajaho tisaiporu kaꞌene Jesura oja mahujaho ꞌararihie roana. Ea kajaho vea kaꞌene Jesu puꞌúmo ꞌiruma ijari veijino Huni túra ꞌahi mena hinanaꞌomo apoma ijá ꞌwama Natohwe ea irara A nahamaꞌena? ꞌwamajina. \v 21 Pitara ea kaji kaviꞌi Jesu ijá ꞌwama Natohwe eakaho ichá rehune? ꞌwamana. \v 22 Jesu ijá ꞌwama Na ura eakaho hina apena vaꞌeje Na kúꞌo rohuna reꞌipisa ijaho oni kaukara panakúne Na ꞌararihia roa ꞌwamana. \v 23 Pu vwehwaha ijí henareja ꞌwama apene ojiꞌi ijá ꞌwava Ike tisaiporuakaho pakwaꞌena ꞌwavara. ꞌEnakaivo Jesu hu pakwaꞌena paꞌiamana. ꞌEnakaivo Na ura eakaho hina apene vaꞌeje Na kúꞌo rohuna reꞌipisa ijaho Nuni kaukara ꞌwamana ꞌiamana. \v 24 Ike tisaiporu kaꞌene vuꞌake venukaho hu hena kimujihunaꞌe najahe ꞌee asurakaho venu. ꞌEnakaivo nú niheju Hura raka kaꞌene ꞌwarumujaho nimaa nimaa. \s1 Vuꞌakehuni Urijina \p \v 25 ꞌEnakaivo uneunecha mapoka kaꞌene Jesura venaji mahoꞌo heha ꞌahi veꞌipisa mweꞌa ikaho puka kajihi irechahuna nihoꞌo areri parejaꞌa. Nijina.