\id ACT - Ese (Managalasi) NT [mcq] -Papua New Guinea 1999 (web version -2014) \h Akisi \toc1 Akisi \toc2 Akisi \toc3 Ak \mt1 Akisi \c 1 \s1 Vuꞌa Anejijihina \p \v 1 Tiapirasi ese. Nimarako pasia pina kaꞌene na vejujaho Jesura raka kaꞌene aneja vene ꞌee ea najaha \v 2 apene vaꞌu vaꞌo vaꞌe vea kaꞌene Hura kahi akúpa ꞌahi vaꞌaji va ꞌeꞌujuta. Hu vaꞌamarono Godoni ꞌAveni vaji Huni apasorua kaꞌene Hura iji pijihajija raka kaꞌene pu vehunijaho ꞌwaramana. \v 3 ꞌEne Hu kwama ꞌurinarena naꞌia mapoka (40) Huni haha ꞌahi icháꞌina renaji pu najahana. Hu nimaa ꞌurinana roꞌavarorena ꞌunama ani ani vejiꞌi Godoni ariji rona najaha ꞌwaramana. \v 4 ꞌEne pu ahuma hiꞌeme Hu ijá ꞌiama Ja nihoꞌo Jerusaremi paareme vaꞌavara kaivo ijí ꞌajaꞌeje Amora raka kaꞌene ja miꞌiro nahama ꞌwaravume Na ꞌwaravujaho mihakamaꞌe ijiꞌa vaꞌavara. \v 5 Ijihuni maijaho Joniho ja toi vaji samaume ꞌurijara kaivo naꞌia josuꞌa pareꞌeje ja Godoni ꞌAveni samahuna. \s1 Jesura ꞌUrina Akúpa ꞌAhi Vaꞌajina \r (Ruku 24:50-53; Maka 16:19-20) \p \v 6 ꞌEjume pu roe ahuma hijiꞌi apoma ijá ꞌwava Natohwe A vea kajino kúꞌo kwaa kakaho Isureri ora miꞌena? ꞌwavara. \v 7 ꞌEjume Hu pu ijá ꞌiama Amora ijí vea kajaho Hu henu ꞌee Huni harurijino irechamana kaivo ijihijaꞌe jara hena kahuna pana. \v 8 ꞌEnakaivo Godoni ꞌAveni roe ja samahakame ja harura apenarejaꞌe ijiꞌa Jerusaremi ꞌee Jutia ꞌee Sameria Na rone najahuna. ꞌEne ike mweꞌakaho mahoꞌo najahuna. \v 9 Ijija ꞌwaravume paꞌareꞌeme pu ijá kaviꞌi namiꞌeme Hu apene ꞌimita vaji vaꞌume ꞌimiti tanuꞌurihume pakavara. \v 10 Heha! Hura vaꞌukame pu nia kaꞌene akúpi ꞌahi nirinamie nava kajaho paꞌareꞌeme ea noꞌoheꞌi ateha sajasaꞌini savajija ijá puni rori namijara. \v 11 ꞌEnareja ea kajipo ijá ꞌiava Karari orakije ja raka vene namina hine akúpa ꞌaha nirinama navo? Ijí Jesuho iki joni rene apene akúpi ꞌahi vaꞌukaho Hu kúꞌo ꞌunama roꞌamajaho ꞌunama nikwinuꞌina kaꞌene jara Hu kaꞌejuꞌe vaꞌu kajaꞌina rohuna ꞌiavara. \s1 Jutasi Oni Tini apenajina \p \v 12 ꞌEjume pu huriꞌa Arivi rene Jerusaremi roara. Arivi rena roe kamino Jerusaremi usevujaho naꞌia kwinuna kwaa jora pana. \v 13 Pu ijí Jerusaremi roareja pura seaka huri hijujino vaꞌara. Pita ho Joni ho Jemisi ho Enituru ho Piripu ho Tomasi ho Pataramiu ho Matiu ho Jemisi kaꞌene Apiasi oni harihijaho ꞌee Saimani kaꞌene Jerati ꞌwavujaho Jutasi kaꞌene Jemisi oni harihijaho ijá vaꞌara. \v 14 Pu ijí rira kwino napara ꞌee Meri kaꞌene Jesuni ohijaho ꞌee Huni ꞌuꞌuhijijihi puꞌúmo ahuma vwiha kwisu rene siporua ꞌojiꞌi hijara. \v 15 Ijá vejari veijino ea kaꞌene Godi nimaa rojujijahija mapoka (120) ahuma hiꞌeme Pitara puni rira kaji ꞌurine arini namijiꞌi ijá ꞌwaramana. \v 16 Vwehu nune Godoni ꞌAvenijara Teviti oni ira vaji Jutasi rone ꞌwaramajaho iviꞌa Godoni irijaho nimaꞌe renana. Jutasira ea aherama roe najahume Jesuho apejara. \v 17 Hu nú puꞌúmo hinone ꞌee kaukara kaꞌene núra vejukehuni pwinanaꞌa renana. \v 18 Ike ea ikaho monia kaꞌene sisea vejuꞌe vajahajino apena mweꞌa sisa pina ꞌimenanaꞌomo ijí unaꞌi ꞌone huni tea jahausahume kwamana. \v 19 Ijihunaꞌe ea mapoka kaꞌene Jerusaremi hijujija kwaa kajaho iha Hakeratama ꞌwavura. Puni iri Hakeratama ꞌwavujihuni maijaho ꞌAa Mweꞌa ꞌwama avajura. \v 20 Godoni ira kaꞌene Samusi vaji ikaꞌinaꞌe vejara. Veje huni ara kwaa savasaꞌe renama. ꞌEje ea pina pahinama ꞌee huni kaukara ijaho ei pini huni tinia apena venama ꞌúmana. \v 21 Ijihuni hahi nú ea pina kaꞌene naꞌia mapokaꞌe núni Natohwa Jesui puꞌúmo ꞌajúha ojiꞌiniji apehuna. \v 22 Ijaho vea kaꞌene Jonira ea toi samajino rene rou vaꞌo Hu apena vaꞌaji ꞌeꞌunaji ea pina apejakame Hura kwama ꞌurinaji ronareje ea ꞌahoꞌa ꞌwaraviꞌinaꞌe rehuna. \v 23 ꞌEjume pu Josapi kaꞌene Pasapasi kaꞌene Jasitasina ꞌwavujiꞌo Mataiasiꞌo ꞌeka roajivara. \v 24 ꞌEnaꞌomo pu siporua ꞌone ijá ꞌwava Natohwe A eaka mapoki jihipuni oja vaja nihenunakúne Ara ea kaꞌene iji pijahaji najuha. \v 25 ꞌEjakame hura kaukara ikehuni vaja tinia apene ꞌee apasoru huni kaukara kaꞌene Jutasira areꞌi huni ruhi vaꞌajaho venama ꞌwavara. \v 26 ꞌEnareja ijihuni túnaꞌi pu pipia venareje Mataiasira tinia apenana. ꞌEjumakame hura apasoru iropu ropu kwinu ijihi niꞌajinamiana. \c 2 \s1 Penitikosi Vea \p \v 1 Jua puni Penitikosi vea natohu rejume pu mahoꞌo rira kwinu ahuma hijara. \v 2 ꞌEꞌeme niꞌaha kwinu akúpa ꞌahi ꞌoꞌivajamajaho areri puurapo hiravujaꞌina rena roꞌeme sea kaꞌene pura hija kajaho ꞌahíꞌahí vajamana. \v 3 ꞌEꞌeme pu kiꞌeme ira kaꞌene vena saꞌinijipo rene roariharene ea kwinu kwino puni haha ꞌahi tirohara. \v 4 Godoni ꞌAveni ruha apene paranarena venaume pu ea mahoꞌo aneja vene ira ani aniꞌina ꞌwavara. \v 5 ꞌEjume Jua kaꞌene Godi oja mahiꞌina kaꞌene kwaa ani ani rena roajija ijí Jerusaremi hijara. \v 6 ꞌEnaꞌomo vea kaꞌene ꞌoa kaji henareja ea mapoka kajija ahuma roe nihoꞌo puruva retiana. Ijihuni maijaho ea ꞌoiꞌoi heꞌejuꞌe puni imaijino hine ꞌwavara. \v 7 ꞌEjumakame pu oja paꞌarenaꞌe ꞌee oja hwaꞌusahaume ijá ꞌwava Ikaho ichá vejo? ꞌÚ ea kaꞌene ike ꞌwavukija Karari ora pane? \v 8 Pu icháꞌina vene núni imaa kaꞌene nú nahenuajino ꞌwavujaho nú hejo? \v 9 Núa Patiani ore Miria ore Irami ore Mesopotemia ore Kapatosia Ponitasi ore Jutia ore Esia ore \v 10 Pirijia ore Pamipiria Ijipiti vajinaꞌomo ijí ore Ripia opuni kwaa Sairini rorine ea ꞌahoꞌa Romu ora ꞌee Jua ꞌee Jua puni tamana hene vejujihunaꞌe roajivara. \v 11 Nú ea ꞌahoꞌa Kuriti ore ꞌee Arapia ora ꞌavo pu hine núni imai Godira uneunecha mamaꞌina kaꞌene venaji rone ꞌwavu ꞌwavara. \v 12 ꞌEnareja pu oja hwaꞌusaha nihoꞌo puruva renaume aposaramapene ojiꞌi ijá ꞌwava Ijaho iraki reno? ꞌwavara. \v 13 ꞌEnakaivo ea ꞌahoꞌa pu ijí matihe ijá ꞌwava Ike eakija ꞌwaini vwea rukinaꞌe ine nanamiu ꞌwavara. \s1 Pitara Vuꞌa ꞌWaramajina \p \v 14 ꞌEjume Pitara ꞌurine ea iropu ropu kwinu puni rira kajino namiꞌi kaivo ira ajira ijá ꞌumena Jutia ora ꞌee ea mahoꞌo Jerusaremi hijukije ataa apúsame nuni ira ike heha. Nara raka kaꞌene ꞌwaraꞌi vejukaho ja ea ꞌahoꞌa ijá ꞌwavo. \v 15 Ja vwihajujaho ea ikija nanamiu roju kaivo pana. Iviamai súꞌu súꞌu vea hareha ꞌaha karakaro namijujaho ea pananamiura. \v 16 Ikaho iraka kaꞌene poropeti Joerura rone ꞌwarumajina. \q1 \v 17 Mweꞌakara maiꞌo paꞌareꞌi veꞌeje raka kaꞌene rehuniji Godira ikaꞌina ꞌwaramana. Nara Nuni ꞌAvena ea mapoka samahakame joni harihija ꞌapahija Godoni ꞌwaraviꞌina rehuna ꞌee joni kivasa raka kaꞌene túnaꞌi rehunijaho visoni kihuna ꞌee joni ema ijija maiꞌo túnaꞌi raka kaꞌene rehunijaho navahi kihuna. \v 18 Nara Nuni pwea kaꞌene napara parua ijija Nuni ꞌAveni samahakame ijí vea kajaho pu Nuni vuꞌa ꞌwaraviꞌina rehuna. \v 19 Nara uneunecha aniꞌina akúpa ꞌahi vehuna ꞌee aacha ani ani mweꞌi najahuna ꞌee ꞌaa ꞌee vena ꞌee venuꞌa ani rehuna. \v 20 Vea naꞌime nutuma nave masapa nihoꞌo amapuꞌura reꞌeje ꞌaa punaꞌi rena nahuna. Ijá reꞌamani túnaꞌijino Natohwijaho rohuna. \v 21 Vea kajino ea irara Natohwi jihuni iha ꞌuraha ꞌumeꞌamajaho Hu niꞌajahuna ꞌwamana. \p \v 22 ꞌEnakúne Isureri orakije ike vuꞌakaho hami heha. Jesu kaꞌene Nasareti ora kaꞌene Godira nimaa vene iji pijahe ranavume roajihuni vaji huni aacha ani aniꞌina ea areri pavejujija joni vaji venajaho ja ojono nihena kavu. \v 23 Ike eakaho nitama Godira hena kamarena ni amairiaramana ꞌomo ja Hu ea sisesa mihume pu korosia ꞌahi ꞌanaume kwamana. \v 24 ꞌEnakaivo Godira vejume Hu kúꞌo ꞌurinana. ꞌEnarena kwamasahe haha kaꞌene hehunijaho paꞌarenana. Kwamasahuri harurijara Hu ꞌunanahuna areri pana. \v 25 ꞌEnakaivo Tevitira nitama Hu rone ꞌwaramarena ijá ꞌiama \q1 Na kaꞌejuꞌe Natohwijaho nuni unaꞌi naꞌia mapoka hinu. Hu nuni ija manaꞌinijaꞌi hinujihunaꞌe na oja pahianihuna. \v 26 Ijihuni hahi nuni oja vajakaho nihoꞌo teamanivuꞌe ꞌee nuni mitara mariꞌumu. ꞌEjuꞌe nuni haha ꞌuꞌo ꞌojuta hami hwehunaꞌe vwihajiꞌi hiju. \v 27 Na niheju. A Nuni ꞌavena paranave vaꞌe ruha kaꞌene veni renujaho vahuna. Oni Ariramaijaho pamakaꞌeje sakaraꞌena. \v 28 ꞌEnakaivo A majama hihunijaho najihana. ꞌEne na Oni unaꞌi hiꞌujara veje teamanima paranihuna ꞌiamana. \p \v 29 Vwehu nune makiꞌeje na núni sasa rone ꞌwaravuma. Tevitira kwavumakame ranava jihuni húijaho ikeho majama núni rori namo. \v 30 Hu poropetiaꞌomo Godira raka kaꞌene nahama ꞌwaramajaho hu he parajiꞌina renana. Godira nahama ꞌwaramajaho Hu vejakame Teviti oni amuhiji pini huni ruha apene hihuna ꞌwaramana. \v 31 Teviti túnaꞌi raka kaꞌene rehunijaho hu nihena kamarena hu Kerisora kwama ꞌurihuniji ronarena ijá ꞌiama \q1 Huni ꞌAvena paranave vaꞌe ruha kaꞌene veni renujaho vahuna. Huni haha pasakarahuna ꞌiamana. \p \v 32 Godira vejume Jesura ꞌurinaji nú mahoꞌo nihena kavajihunaꞌe ja ꞌwaravu. \v 33 Godira vejume Hu Godoni ija manaꞌinijaꞌi hinu. ꞌEjuꞌukame Amora Huni ꞌAvena kaꞌene nahama ꞌwaramaji Hu mihuꞌukame jara raka kaꞌene iviamaa hena kavujaho Hura Huni ꞌAvena kaji usesamaana. \v 34 Tevitiho nitama maiꞌo akúpa ꞌaha pavaiꞌini hu ijaho ꞌwaramarena ijá ꞌiama Natohwijara nuni Natohwa ijá ꞌwama \q1 Nuni ija manaꞌinikaꞌi asuma hiꞌeje \v 35 Nara Oni naka venaꞌe Oni omora hari hija ꞌwamana. \p \v 36 Ijihunaꞌe ꞌwarave ea mapoka kaꞌene Isureri hijujaho nihoꞌo hami hami he paraꞌavara. Godira Jesu vejume Natohwa rene ꞌee Keriso renana kaꞌene jara icha ꞌahi ꞌanaajina ꞌiamana. \v 37 ꞌEjume pu ea kajipo ijí henareja pu oja ꞌurina parajume Pitaho ꞌee apasorua ꞌahoꞌijija ijá ꞌiava Nú icháꞌina veꞌeja? ꞌiavara. \v 38 Joni sisea vwihane aremamaa areꞌi kaivo taꞌarohe Jesu Keriso oni iha ꞌahijino toi samaꞌe joni sisea paꞌareꞌamana. ꞌEꞌeje ja swara kaꞌene Godoni ꞌAveniji apeha. \v 39 Ijí nahama ꞌwarama kajaho jone ꞌee joni harihipune ꞌee ea kaꞌene kwaa jojori hiju jihipune ꞌee areri ea mapoka kaꞌene núni Godi Natohwijara Hunaꞌe ꞌumena ijihipuna ꞌiamana. \v 40 ꞌEjume Hu vuꞌa ꞌahoꞌa ꞌuꞌo ꞌwaramarena hu ꞌejahie ijá ꞌiama Mweꞌa kehuni siseijaho asinamie ruvaꞌeje maraniama. \v 41 Ea kaꞌene vuꞌa kaji hene vejajija toi samahara. ꞌEne ea kaꞌene nimaa rojiꞌina mapoka (3,000) vea kajino huri rejara. \v 42 ꞌEnareja ijí apasorua kajipo najahajaho henareja pu veku veku ahuma hine siporua ꞌone ꞌee puretia tuachame ijiꞌi hijura. \s1 Nimai Rojiꞌinapo Hia Kaꞌene Hijajina \p \v 43 ꞌEjume Godira apasoru puni vaji aacha ani aniꞌina kaꞌene ea areri pavejujipo rejumakame ea mapoka kaꞌene hija kajija oja hwaꞌusahara. \v 44 Ea kaꞌene ijí nimaa nimaa rojiꞌina kajija oja kwinu vwihane uneunecha mapokaka punijaho vajúsaraviꞌi hijara. \v 45 ꞌEjume pu aneja vene puni kukua ꞌee aachia ꞌeke ꞌimene ea kaꞌene pivusahiꞌinijihi niꞌajihara. \v 46 ꞌEnareja veku veko Temiporui vaji ahuma hine vwiha kwino vwihane ꞌee sea sea ijí vaꞌe puretia tuachame ine ꞌee ꞌiruma temarasahiꞌi oja kwisu rejiꞌi ijura. \v 47 Pu Godi taꞌarohe ea ꞌahopo pu kivajaho teamanavura ꞌee Natohwijara vejuꞌe ea veku veko nimaa rojujija huri ꞌumanamiꞌi namana. \c 3 \s1 Iriviꞌina Kaꞌene Jariraviꞌina Vejume Maranajina \p \v 1 Nusirea apeꞌejuꞌe pu siporua ꞌona ꞌojuraꞌomo Pitaꞌo Joniꞌo ajima vaꞌe Temiporui siporua ꞌoꞌi vaꞌara. \v 2 Ea pina oahoni tea vaji iriviꞌinaꞌe roanaꞌomo erapo kima apena vaꞌe veko veko Temiporu sea vwicha jiami ranavura. Vwicha jiami ruha kajaho Mavarasaꞌina ꞌwavura. ꞌEnaꞌomo ea kaꞌene mumora siserajiꞌina kajaho ijí vwicha jiama kajino hiꞌejuꞌe erapo ijí Temiporu kajino vaꞌiro vaꞌukiviꞌi moni jariramuna. \v 3 ꞌEnaꞌomo Pitaꞌo Joniꞌo vaꞌareja Temiporu vaji arui vejumakiviꞌi hu pu moni jariramana. \v 4 ꞌEjumakaviꞌi Pitaꞌo Joniꞌo niima kanaviꞌi ijá ꞌwava Nú kúma ꞌwavara. \v 5 ꞌEjume hu unenuꞌu pina pununaꞌi apehuna vwihaji ꞌurí ahasirima kimana. \v 6 ꞌEnakaivo Pitara ijá ꞌwama Na siriva ꞌee korutia paꞌana kaivo raka kaꞌene núnunaꞌi namuji na mahu. Jesu Keriso kaꞌene Nasareti orijihuni ihiji ꞌurahiꞌi ꞌwaravukúne ꞌurina namina vaꞌa. \v 7 Huni ija manaꞌinijaꞌi ꞌunama apene ꞌurijume niꞌaha kwinu ꞌurina kajino huni mumora ꞌee atoka kajija marasahe harura rejara. \v 8 ꞌEjume hu ohurikune namine aneja vene pu puꞌúmo Temiporu vaji ohurikuna ꞌuraha ojiꞌi Godi taꞌarohara. \v 9 ꞌEne ea mapoka mahoꞌo kaꞌeme hu ꞌuraha ojiꞌi Godi taꞌarohana. \v 10 Hu ea kaꞌene mumora siserajiꞌina kaꞌene Temiporu vwicha jiami Mavarasaꞌina ꞌwavuji hine moniaꞌe jariraviꞌi hinujina kaivo iraki hu renaji kame puruvaretiume oja hwaꞌusahara. \s1 Pitara Temiporu Vaji Vuꞌa ꞌWaramajina \p \v 11 ꞌEꞌejume Pitaꞌo Joniꞌo aharu ꞌonamie namiꞌeme ea mapoka ninukujaha roe ijí Saramani oni sea kajihuni orota ꞌwavuji namina kame oja hwaꞌusahara. \v 12 ꞌEjume Pitara ijí kime eaka mapoka kajija ijá ꞌiama Isureri ore ja rakijihunaꞌe hine oja hwaꞌusahuꞌe niimaru kúnamúo? Núra núni harurijino vejuꞌe eakaho marajuꞌe ꞌuraha onu rojare? \s1 Pitaꞌo Joniꞌo Tea Junahuni Vuꞌa ꞌWaramareja Irechamiajina \p \v 13 Ijaho Eparahami oni Godi ꞌee Aisiki oni Godi ꞌee Jekapi oni Godi ꞌee núni sahiji jihipuni Godijara vejume Huni pwea Jesuni pinana ꞌurinana. Ea kaꞌene ja apena Pairati oni unaꞌi vaꞌume hu ranaꞌi vejume ja Hu pavavara. \v 14 ꞌEne ja Ea kaꞌene arimaijaho pataarohara kaivo ea kaꞌene ea ꞌaniuꞌe kwamasahiꞌiniji mihuna ura renana. \v 15 ꞌEjume ja Ea kaꞌene majama hihuni anesurijaho ꞌanaara. ꞌEnakaivo Godira vejume kúꞌo ꞌurinaji kavaraꞌomo nú ijí rone nimaa ꞌwaravu. \v 16 ꞌEnaꞌomo nú Huni ihiji nimaa rojujihunaꞌe nú ijí Jesuni iha kaji ꞌurahiꞌi ꞌwaravume ea kaꞌene ja kame hejukaho maranana. ꞌEne nimairoa kaꞌene Huni vaji rena roajara vejume ea ikaho mahoꞌo joni unaꞌi marana paranana. \v 17 ꞌEnaꞌomo vwehu nune ja puruva renaꞌeme ijaꞌina vejara. Areri joni ea mamaꞌinapo vejajaꞌinaꞌe vejara. \v 18 ꞌEnakaivo ikija Godi nitama poropetia ꞌwaramarena ijá ꞌiamana. Huni Kerisora roe sisei hihunaka ꞌwarumajaho iviamaa ijaho Hu vejume nimaa renana. \v 19 Joni sisea are mamaaꞌe areꞌi kaivo taꞌarohe roha. ꞌEje Godira joni sisea ꞌeke atoꞌarumama. ꞌEjakame Natohwi jihuni unaꞌi vea kaꞌene joni oja sonahunijaho rena roama. \v 20 ꞌEjakame Hu Jesu Keriso kaꞌene jonijihunaꞌe iji pijahajaho ranave joni roama. \v 21 Hu ijí akúpa ꞌahi hiꞌeje Godira uneunecha mahoꞌo kaꞌene Huni poropetia arimaijihi puni ira vaji nitama ꞌwaramajija veje marasaha parahuna. \v 22 Mosisira nitamatama ema ijá ꞌwaramana. Joni Godi Natohwijara poropetia areri naꞌina pina joni vwehipuni vaja kajino veje ꞌurihuna. ꞌEnakúne Hura raka ꞌwarava heꞌavajaho hami heꞌavara. \v 23 Ea irara Poropetia kajihuni ira paheꞌamajaho hu emaa puni vaja kajino ꞌanae paꞌarehuna. \v 24 Ijaho ijaꞌinaꞌe poropetia mahoꞌo Samueri oni rene ijí kahi roa ijipo iviamaa raka kaꞌene rena roe ꞌeꞌunukaho ꞌwaruvara. \v 25 Ja poropetia kajihipuni harihija. ꞌEne Godira vehuna kaꞌene emahu jonaꞌe nahama ꞌwarama jaꞌinaꞌe iviamaa jona ꞌuꞌo venu. Hu Eparahami ꞌwaramajaꞌina Oni amuhipuni vajijino kachiꞌina mahoꞌo mweꞌakino hijujija merajihuna ꞌwamana. \v 26 ꞌEnajihunaꞌe Godira Huni pwea vejume ꞌurine amura joni roanaꞌomo merajihakame ea mapoka joni ꞌunama siseijaho taꞌarohe aré ranahuna. \c 4 \s1 Pita Kaivo Joniꞌo Kanisorupuni Unaꞌi Aherama Vaꞌajina \p \v 1 Pitaꞌo Joniꞌo vaꞌa hine ea mapoka kajihi puꞌúmo vuꞌa ꞌwaviꞌi hiꞌeme pirisiti ꞌee hirisima kaꞌene Temiporu ꞌajohiꞌinijine ꞌee Sajusi ijija puni roajivara. \v 2 ꞌEnareja pu nihoꞌo niꞌimaꞌura senavara. Ijihuni maijaho Pitaꞌo Joni ꞌo ea najahareja Jesuni vaji ea kaꞌene kwamasaꞌavajija kúꞌo ꞌurihuna ꞌiavumakame senavara. \v 3 ꞌEjumakame vea naꞌí venajihunaꞌe pu ꞌunirame ꞌeka vaꞌe tipurai irechamiume hiꞌeme súꞌo nitumana. \v 4 ꞌEnakaivo ea kaꞌene puni vuꞌa kaji hene nimaa rojajaho parua mapoka (5,000) nimaa rojara. \v 5 Ijihuni súꞌuhijino puni emaina ꞌee Sikuraipi ꞌee puni mamaꞌinijija Jerusaremi roe rira kwino ahuvara. \v 6 Anasi kaꞌene pirisiti natohwijaho ꞌee Kaiapasiho Joni ho ꞌee Arekisanita ho ꞌee pirisiti natohwijihuni ituha puꞌúmo ahuma hijara. \v 7 Pu noꞌo aherame roe puni unaꞌi irechamiꞌi kaivo pu aporama ijá ꞌiava Rakijihuni haruri vejare? Irahuni ihi ꞌurahume ijaho aranane? ꞌiavara. \v 8 ꞌEjume Pitaho Godoni ꞌAvenijara ruha apena parajumakame emaina ꞌee puni mamaꞌina ijá ꞌiama \v 9 Ja nú iviasi ꞌotui irechamúꞌirono avaju. Ijihuni maijaho nú ea kaꞌene mumora siserajiꞌina vejume icháꞌina maranaji heꞌirono avaju? \v 10 Ja ea mapoka ꞌee Isureri orakije ike heꞌavara! Ijaho Jesu Keriso Nasareti ora kaꞌene jara icha ꞌahi ꞌanaume kwamanaꞌomo Godira vejume kúꞌo ꞌurina jihuni ihijara vejume ea kaꞌene joni unaꞌi naminukaho maranana. \q1 \v 11 Hu muna kaꞌene ja ea kaꞌene ara vejiꞌinijipo ura parenajina kaivo ijaho muna ahisimaꞌura kaꞌene ara ꞌunanahuniji rena naminu ꞌwamana. \p \v 12 Godoni ari vahuni ꞌunamijaho Iha nikwinu reje nú vahuna. Ei pini mweꞌaki nú niꞌajúhakame Godoni vahuna pana kaivo Godira Jesuho ea mapoka ikehipuni niꞌajihiꞌina mihanaꞌomo ijara niꞌajihakame Godoni vahuna ꞌiamana. \v 13 Emaa kajipo kivume Pitaꞌo Joniꞌo puni unaꞌi namine pajuꞌi kaivo ajira ꞌwaravara. ꞌEjumakame pu ea kajija sikurua pakaviꞌina ꞌee ea mamahaꞌomo ea najahaji kimareja nihoꞌo oja hwaꞌusahura. ꞌEjume emaa kajipo hejajaho pu Jesu puꞌúmo ꞌurahojura hejara. \v 14 ꞌEjumakame ea kaꞌene pu vejuma maranajaho ijí pu puꞌúmo namijumakame emaa kajipo ꞌwarahuna areri parenana. \v 15 ꞌEjume ema kajipo pu noꞌo irechamiume maꞌahi vaꞌeme pu hine ꞌwama apene piraꞌaravara. \v 16 ꞌEnareja pu ijá ꞌwava Eakija nú icháꞌina veꞌeja? Pu noꞌo unenuꞌu pina vejume ea mapoka kaꞌene Jerusaremi hijujija nikivara. ꞌEnaꞌomo núra ijí hekajihuna areria parenu. \v 17 ꞌEnakaivo ike vuꞌakara parausahe emaapuni vaja vahuna reꞌamajaho roe ira kisimaꞌuraꞌe ꞌwaravakame pu ijí Huni iha kajaho kúꞌo paꞌurahiꞌi ea ꞌahoꞌa ꞌwarahuna. \v 18 Pu ꞌumenaume vaꞌumakiviꞌi ijá ꞌiva Ja kúꞌo Jesuni iha kajaho paꞌurahiꞌi ea ꞌwarahune ꞌee najaꞌavara ꞌiavara. \v 19 ꞌEjume Pitaꞌo Joniꞌo eha vene pu ijá ꞌiava Ja vwihajujaho ꞌunama ariramaa raki jarane? Joni ira hena vehunijina ho Godoni ira hena vehunijine? \v 20 Nú raka kaꞌene kame hejajaho areri paꞌarehuna kaivo nú ꞌwarahuna ꞌiavara. \v 21 ꞌEjume emaa kajipo pu noꞌo juvu vuꞌa ira ajira ꞌwaramareja irechamiume vaꞌara. Ea kaꞌene mapokijaho pura raka kaꞌene vejaji kame Godi taꞌaroha jihunaꞌe pura puaꞌe siseꞌi ꞌahihuni ꞌunama paꞌarenana. \v 22 Ea kaꞌene ijí pu vejume marana kajaho juara mapoka mapoka (40) paꞌarenana. \s1 Nimaa Rojiꞌinijipo Pajuhuni Siporua Kaꞌene ꞌOjajina \p \v 23 Pu irechamiajaho napuhwa puni vaꞌara. ꞌEnareja pirisitia mamaꞌina ꞌee emainijipo raka kaꞌene pua ꞌwaravajaho ꞌwaravara. \v 24 ꞌEjume pu ijí henareja ahuma hine siporua ꞌone Godi ijá ꞌwava Natohwa kaꞌene akúpa vene mweꞌa vene soha vene uneunecha kaꞌene ijihuni vaji hijujija venajiꞌo \v 25 nitama Oni ꞌAveni vuꞌa pina apene núni oma Oni pwea kaꞌene Teviti oni ira vaji rene roa ijá ꞌúma \q1 Irakijihunaꞌe Jenitarua hina sena vejo? ꞌEne emaa ꞌunama aniani maa paꞌajija vejo? \v 26 Kinia ꞌee ea ꞌajohaiꞌina ahuma namijiꞌi Natohwijaho ꞌee Huni Kerisoho ninavara ꞌúmana. \p \v 27 Nimae ike arakino Heroti ho Ponachasi Pairati ho ꞌee Jenitarua ꞌee Isureri ora ahume Oni pwea ariramaa Jesu kaꞌene Ara iji pijahaji ninavu. \v 28 Pura iraka kaꞌene vejajaho Ara nitama vwihane amairiarama jaꞌinaꞌe vejara. \v 29 Oo Natohwe iviamaa pura juha vuꞌa kisina kaꞌene ꞌwavujaho vwihana. ꞌEnareje nú Oni pwehijakaho niꞌajúha. ꞌEjakame nú haruraꞌe Oni ira ꞌwaraꞌavajaho pajuꞌikaꞌi nú ea najaha. \v 30 Oni ija jorane ea veje maranie ꞌee aacha ani aniꞌina oni pwea ariramaa kaꞌene Jesuni iha ꞌahi vena ꞌwavara. \v 31 Pu siporua ꞌojume paꞌareꞌeme ijí sea kaꞌene pura hija kajaho variꞌeme Godoni ꞌAveni puni vaji ruha apenana. ꞌEjume ijiꞌa Godoni vuꞌa pajuꞌi kaivo aneja vene najahara. \s1 Nimaa Rojiꞌinijipo Kukua Puna Swara Vejajina \p \v 32 Ea mapoka kaꞌene nimaa rojiꞌina kajija puni oja ꞌee vwiha nikwinu vwihajara kaivo ea pina unenuꞌu pina nuna paꞌiamana kaivo pu uneunecha mapoka ꞌeke totari ꞌojura. \v 33 Pu apasorua kajija harurijiꞌi Jesu kaꞌene Natohwijara kwama ꞌurinaji ꞌwaravume Godi pu niꞌimaꞌuraꞌe maiji vwihaniana. \v 34 Puni vaja kajaho ea pina unenuꞌu pina panupiviꞌi hinana. Ijihuni maijaho ea kajija mahoꞌo mweꞌa ꞌee sea rukinaꞌomo ꞌimenareja ijí monia kajija ꞌeke roara. \v 35 ꞌEjumakame pu monia kajija ꞌeka roe apasoru epuni unaꞌi irechavume pu ꞌeke ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi pura pivusahuji kiviꞌi ꞌoiꞌoi vajihara. \v 36 Ea pina huni iha Josapina kaivo Jesuni pwehipo iha pina ꞌiame Panapasina ꞌwavura. Ijí Panapasi ꞌwavu kajihuni maijaho Niꞌajihiꞌina ꞌwavura. Hu Rivai oni amuja ꞌee kwaa iha Saiparasi nahejara. \v 37 ꞌEnaꞌomo hu huni mweꞌa pwina ea ꞌahoꞌa ꞌimenae monia ꞌekana. ꞌEnarena hu monia kajaho ꞌeka roe Jesuni apasoru puni unaꞌi irechamana. \c 5 \s1 Ananaiasi ꞌEe Sapara Puni Vuꞌa \p \v 1 ꞌEnakaivo ea iha Ananaiasiꞌo naparaha kaꞌene Sapairana ꞌwavujiꞌo puni mweꞌa ꞌimejara. \v 2 ꞌEnareja Ananaiasiho ijí monia kajaho ꞌahoꞌa hu ꞌekaꞌi kaivo ꞌahoꞌa ꞌeka roe Jesuni apasorua pisivia vajihumakame naparaha hena kamana. \v 3 ꞌEjumakame Pitara ijá ꞌwama Ananaiasiꞌo a irakijihunaꞌe Setani oni oja ruha apejumakame a oni mweꞌaka ꞌimenarena monia pwinanaꞌa a ꞌekivo Godoni ꞌAveni jihuni unaꞌi iraꞌata venane? \v 4 Marakuꞌijaho mweꞌakaho omaa ꞌwa? ꞌEne iviamaa monia ꞌimejake ꞌuꞌo omaa ꞌwa? ꞌEnakaivo a rakijihunaꞌe oni oja vaji ikaꞌinaꞌe vwihanane? A nú emaa papisimúu kaivo a Godoni unaꞌi iraꞌata venana ꞌwamana. \v 5 ꞌEjume Ananaiasi ijí henarena niꞌaha kwino mweꞌi ꞌone kwamana. ꞌEjume pu ea ijí hene tea junamana. \v 6 ꞌEꞌeme kivapo roe huni haha apene mwame apena vaꞌe kwananavara. \v 7 ꞌEꞌeme vea oma noꞌopisu paꞌareꞌeme nusirei huni napara roe raka kaꞌene huni parua renajaho pahena pakaviꞌi roana. \v 8 ꞌEnaꞌomo Pitara ijá ꞌwama ꞌÚ jara mweꞌa kajihuni monia ehaka apejajaho ijarune ꞌwavume hu Iꞌa nijana ꞌwamana. \v 9 ꞌEnajihunaꞌe Pita ijá ꞌwama Irakijihunaꞌe ja noꞌo paruuneꞌi ꞌwame Natohwi jihuni ꞌAvena vena kavare? Hena! Kivasa kaꞌene iviamai roe vwicha jiami namiju kajija paruuna apena vaꞌe kwananaꞌi vaꞌaraꞌomo pu a ꞌuꞌo apena vahuna ꞌwamana. \v 10 ꞌEjume hu niꞌaha kwino ꞌone huni mumora rora kajano kwama namana. ꞌEjume kivasa kajipo roe aruviꞌi kavajaho napara kajaho kwamana kamareja pu apene vaꞌe paruahoni rori kwananavara. \v 11 ꞌEjumakame sosia kajaho mahoꞌone ꞌee ea kaꞌene ijí hejajija nihoꞌo niꞌimaꞌuraꞌe tea junamana. \s1 Emapo Areri Pavejujine ꞌEe Oja Hwaꞌusahujina \p \v 12 Apasoru ahuma Saramani oni oroti hijiꞌi ea mapoka puni vaji aacha ani aniꞌina ꞌee uneunecha kaꞌene ema areri pavehunijaho vejara. \v 13 ꞌEjuꞌukame panimaa rojiꞌina ꞌahoꞌa paroe pu puꞌúmo hiju kaivo pu apasorua kajihipuni pinana hena ꞌee pu taꞌarorahara. \v 14 ꞌEnakaivo ea mapoka mapoka parui napari Natohwiji nimaa rojajija roe ijí huri ahumahume ajima vaꞌara. \v 15 Ea pu atama ꞌuniraviꞌina mapoka puni suha ateha ꞌeka roe ꞌunamu toi kajino irechama apene vaꞌejuꞌe Pitara puni rori vaꞌe huni ꞌavenijara atami ꞌuniraviꞌina kajihi puni hura kaji niha rene raurihuna. \v 16 Ea mapoka Jerusaremi rori hijujipo ea puna kaꞌene atami ꞌuniraviꞌina ꞌee ꞌavena sisea ajimaꞌina aherama roume pu ꞌuꞌo vejume mahoꞌo maraniara. \s1 Apasoru Ruaraha ꞌEka Tipurai Irechamiari Vuꞌa \p \v 17 ꞌEꞌeme pirisiti natohwa ꞌee ea kaꞌene Sajusia puꞌúmo nihoꞌo ajinamana. \v 18 ꞌEjumakame pu ꞌurine apasorua ꞌunirame ꞌeke vaꞌe tipurai irechamiara. \v 19 ꞌEnakaivo naꞌii Natohwi jihuni ꞌona ojiꞌini roe tipura ara kajihuni vwicha tirasaꞌi kaivo aherama roe maꞌahi irechamiara. \v 20 ꞌEꞌikaꞌi ijá ꞌiava Ja vaꞌe Temiporu vaji namine ea mapoka majama hihuni vuꞌa kaji najaꞌavara ꞌiavume \v 21 pu ijí hene ꞌurijajaho súꞌu súꞌu vea maiꞌo ahara sama kamino vaꞌe Temiporu vaji najahara. ꞌEꞌeme pirisitia natohwa ꞌee puni ehijijipo Isureri opuni emaa ꞌumenaume roe rira kwino ahuma hiꞌi kaivo ea irechamiume tipurai hiju roꞌikaꞌi aheraꞌi vaꞌara. \v 22 ꞌEnakaivo ea kaꞌene tipura ꞌajohiꞌinijipo vaꞌe kivara tipura vaja pakimareja roe ꞌwaravara. \v 23 ꞌEnareja ijá ꞌiava Nú kavajaho vwicha roku vene kisimaꞌura vejume naꞌeme ea kaꞌene tipura ꞌajohiꞌinijija vwicha jiama kajino namijara kaivo nú vwicha tiraha aruma vaꞌajaho ea pina nihoꞌo ijaho vaja pahinana ꞌiavara. \v 24 ꞌEjume pirisiti mamaꞌinijija ꞌee Temiporu puni hirisima vuꞌa kaji henareja pu vwihajume puruva rejume ijaho ichá rene aranane ꞌwavara. \v 25 ꞌEꞌeme ea kwino roe ijá ꞌiama Heha! Ea kaꞌene jara tipurai irechamiajaho Temiporu vaji namine vuꞌa ea najahu ꞌiavara. \v 26 ꞌEjume hirisima natohwijaho ꞌee huni hirisima vaꞌe pu aheramana kaivo pu ea mapoka juhamareja harura pavene irisava jihuni maijaho ea mapoka kaꞌene puni vuꞌa heja kajipo muni ꞌeke ꞌanihuna vwihanareja ijihunaꞌe masuanuꞌwi aheravara. \v 27 ꞌEnakaivo pu aherama roe kanisoru puni unaꞌi irechamiume namijumakiviꞌi pirisiti ꞌajohiꞌina natohwi jihipuni unaꞌi irechamiara. \v 28 Nú ja tanuꞌurihe ja Iha Ikaho paꞌurahiꞌi ea najahuna ꞌwaravara kaivo kaha! Jara najahu kajara Jerusaremi rarena parananaꞌomo nú Ea kajaho ꞌanaume kwamana ꞌwame namuhu ꞌiavara. \v 29 Pitaho ꞌee apasoru ijipo eha vene ijá ꞌiava nú Godoni iraru hene vehuna kaivo emaapuni ira pahehuna ꞌiavara. \v 30 Núni omijihipuni Godijara ja Jesu kaꞌene korosi ꞌahi ꞌanaume kwavume Hu vejume ꞌurinana. \v 31 ꞌEnarena Hu Godira ꞌunama apene Huni ija manaꞌinijaꞌi ranavuꞌe Natohwa rene niꞌajihiꞌinaꞌe renanaꞌomo Isureri ora puni sisea taꞌarohe aremamaa areꞌavajaho Hu vwihania arehuna. \v 32 ꞌEnaꞌomo nú raka kaꞌene Hu venuji kama hejaji rone ja najahu. Godoni ꞌAveniji ꞌuꞌuna. ꞌEnaꞌomo Godira ea irahipo Huni ira hene vejuji Hu mihuna. \v 33 Vea kaꞌene kanisoruepo ijí hejajaho nihoꞌo oja vaja ꞌuhusamiume pu apasorua kajija ꞌania kwamasaꞌavarono vejara. \v 34 ꞌEnakaivo Parasia pina huni iha Kamerieriho tamanaꞌe najahiꞌinaꞌomo ea mapokaꞌe huni hura vejiꞌina. ꞌEnaꞌomo ijara ꞌurí arini namiꞌikaꞌi ijá ꞌiama Pu irechamie maꞌahi maꞌuako vaꞌava ꞌiamana. \v 35 ꞌEjume hu ijá ꞌiama Ja Isureri orakúne hami hami vwihaje areri reꞌeje ijiꞌa ja unenuꞌu pina pu vetiꞌavara. \v 36 Ja nitama nihejara ea iha Tutasi oni pinana ꞌurine ijá ꞌiama Na harura rukina ꞌiꞌi kaivo ea mapoka mapoka (400) aherama vaꞌana kaivo ea ꞌahopo hu ꞌanaume kwamana. ꞌEjume ea kaꞌene hua nimaa rojajaho juhaha ani va ranavara. ꞌEꞌeme kaukara kaꞌene pura vejajaho paꞌarenana. \v 37 Ijihuni túnaꞌi ea tahari veijino Jutasi Karari orijihuni pinana ꞌurinana. ꞌEnarena hu ea mapoka aherama vaꞌana kaivo ea ꞌahopo hu ꞌuꞌo ꞌanaume paꞌarenana. ꞌEjumakame ea kaꞌene hu nimaa rojujaho juhaha ani va ranavara. \v 38 Ijá vejaraꞌomo iviamaa na ja ꞌwaravu. Ja ea ikihi puni rora paruvaꞌavara kaivo makiꞌeje pu pupuso hija. Ijihuni maijaho pura raka kaꞌene vwihane vejujaho ema puni rena roanaꞌe reꞌamajaho roe paꞌarehuna. \v 39 ꞌEnakaivo ijaho Godona reꞌamajaho jara ei pini tanuhuna areria paꞌana. Ijihuni maijaho vejuroꞌi ja Godiꞌi puꞌúmo ꞌaraha veꞌejakúne ꞌiamana. \v 40 ꞌEjume pu huni vuꞌa kaji henareja ijiꞌa ꞌumenaume apasorua kajija roara. ꞌEjume pu hijihaꞌi kaivo ira kisinaꞌe ꞌwarame tanuꞌurihe ijá ꞌiva Ja kúꞌo Jesuni ihijaho paꞌurahiꞌi ea najaꞌavara ꞌiꞌi kaivo irechamiara. \v 41 Pu kanisoru puni unaꞌi areꞌi kaivo arihe temarajiꞌi vaꞌajihuni maijaho pu Jesuni ihijihunaꞌe ea pu siseꞌi ꞌahie ꞌee juha apeja jihunaꞌe avajara. \v 42 ꞌEjumakame pu veku veko Temiporu vaja ꞌee sea sea ijino Jesuho Kerisona ꞌiaviꞌi najahe ꞌee ꞌwarame apene ojara. \c 6 \s1 Niꞌajihiꞌina Iropune ꞌEe Noꞌo Iji Pijihajina \p \v 1 Ijiha kajaho tisaiporua mapoka rena ajima vaꞌeme Kuriki Jua ꞌee Hipuru Jua chicharavara. Ijihuni maijaho puni amuniji na veku veku ꞌiruma swara vejujaho vene asitahu jihunaꞌe avajara. \v 2 ꞌEjume ea iropu ropu noꞌo ijipo ꞌumenaume tisaiporu ꞌahoꞌa roume ijá ꞌiava Nú Godoni ira paꞌwaraꞌikaꞌi hine ꞌiruma vajihiꞌi hihuna areria pareꞌena. \v 3 ꞌEnakúne vwehu núne joni vaja kajino ea iropu noꞌo ea kaꞌene Godoni ꞌAveni ruha apena parajiꞌina ꞌee iha mamaa ꞌee hami hami vwihajiꞌinijino pijihakame ijipo ike kaukara ikaho ꞌajoꞌavara. \v 4 ꞌEjakame nú onúno naꞌia mapoka siporua ꞌoꞌone Godoni vuꞌa ꞌwarahunakúne ꞌiavara. \v 5 ꞌEjume ea mapoka ijí vuꞌa kajaho ura renana. ꞌEjumakame pu Sitivini iji pijahara. Hu nimaa rona parajiꞌine ꞌee Godoni ꞌAveni huni oja vaja rarena parajiꞌinaꞌe pijahara. Ea pina Piripune ꞌee Pokorasine ꞌee Nikenorine ꞌee Timonine ꞌee Paramenasine ꞌee Nikorasina. Nikorasiho Enitioki ora kaivo hu va Jua renarenaꞌomo Godoni ea rene ijí Jua puꞌúmo hinana. \v 6 Ea kija aherama roe apasoru puni unaꞌi irechamiume pu ea kajihipuni siporua ꞌone ꞌee ija húmata ꞌahi irechamiara. \v 7 ꞌEnajihunaꞌe Godoni ira rausaha apene kwaa ara mapoka vaꞌana. ꞌEjume pirisitia mapoka ꞌuꞌo nimaa rojara. ꞌEne ea kaꞌene Jerusaremi hijujija nimaa nimaa rojiꞌina mapoka mapoka rejara. \s1 Sitivini Kamovajina \p \v 8 Sitiviniho maiji vwihaniiꞌina rarena parane ꞌee harura rarena parana jihunaꞌe Hu aacha ani aniꞌina vene ꞌee uneunecha kaꞌene ea areri pavehunijija epuni vaji vejume rejara. \v 9 Ea ꞌahoꞌa Sinakoku Kaꞌene Ripotini ꞌwavuraꞌomo pu Sairini ora ꞌee Arekisanituria ora ꞌee Sirisia ora ꞌee Esia rene roajipo ꞌurine Sitivini puꞌúmo nakaravara. \v 10 Godoni ꞌAveni vejume Sitiviniho ꞌwaramana. ꞌEjume huni vwiha mamaa kaꞌene hura oja ꞌavenijiꞌi ꞌwaramajaho pu areri rarena ꞌwarahuna areri parejara. \v 11 ꞌEjume pu ea ꞌahoꞌa ꞌimenae ꞌwaravume pu ijá ꞌiava Nú heꞌejuꞌe hu hine Mosisiꞌo Godiꞌo matihana ꞌiavara. \v 12 ꞌEjumakame pu eaka ijihipuni oja ijumakame ea mamaꞌina ꞌee Sikuraipia ijipo roe hu ꞌunama tairia apene kanisoru puni unaꞌi vaꞌara. \v 13 Ea ꞌahoꞌa vuꞌa iraꞌata ꞌwaraꞌavarono irechamiume vaꞌe ijá ꞌiava Ea ikaho Mosisi oni tamaneꞌo ꞌee ruha akuaviꞌinikaho naꞌia mapoka mapoka hine matihuna. \v 14 ꞌEnareꞌe nú hejuꞌe hu ijá ꞌwaramuna Jesu kaꞌene Nasareti orijara ijí arakaho tirakune ꞌee Mosisi oni tamana kaꞌene hu nú vajúhajaho ꞌeka arohe ani ꞌwaramu ꞌiamuna ꞌwavara. \v 15 Kanisoru kaꞌene hija kajipo kavume huni ura niijaho areri onaꞌojiꞌina puni urania kivuja renana. \c 7 \s1 Sitivinira Huni Vuꞌa ꞌWaramajina \p \v 1 ꞌEjume ea kaꞌene pirisiti natohwijara ijá ꞌwama ꞌÚ ikaho nimaae? ꞌwamana. \v 2 ꞌEjume hu ijá ꞌiama Heha! Vwehu nuna ꞌee emahu nunakije ja nuni irake hami heha. Nitama Eparahami kaꞌene núni omijaho maiꞌo Herani pavaꞌikaꞌi Mesopotemia hinajiri Godi kaꞌene hanajiꞌinijaho huni roana. \v 3 Hu ijá ꞌwama \q1 Oni amuhija irechamie ꞌee oni kwaa areꞌi kaivo ꞌurine vaꞌe kwaa kaꞌene Nara najaꞌujino hiꞌamana ꞌwamana. \p \v 4 ꞌEjume hu Karutia opuni kwaa areꞌi kaivo vaꞌe Herani hinana. ꞌEꞌeme Eparahami oni oma kwavumakaviꞌi Godira hu vejume ꞌurina roe iviamaa kwaake nú hijukino hinana. \v 5 ꞌEnakaivo Hu mweꞌa pina nihoꞌo humaa pamahana. ꞌEnakaivo hu mají apehuna pana. ꞌEnakaivo Godi túnaꞌi humaa mahuna nahama ꞌwaramana. ꞌEnaꞌomo Hu huni amuhi jihipuni rehuna kaivo Eparahamiho maiꞌo amuja pavenana. \v 6 ꞌEne Godi ikaꞌina ꞌwaramana. Juara mapoka mapoka (400) vaja kajino oni amuhijijija ea ꞌahopuni pwea rene ꞌee sisei hihuna. \q1 \v 7 ꞌEnakaivo túnaꞌi ara irahipuni pwea ja reꞌavajaho Na ꞌotua vetihuna. ꞌEnakaivo maiꞌo túnaꞌi pu kúꞌo ꞌunama roe kwaa ikino hine Na oja mihe Nuni kaukara vehuna ꞌwamana. \p \v 8 Godira hu sisa ꞌuhuahuna maka nahana. ꞌEnaꞌomo Eparahami Aisiki oni oma renana. ꞌEne hu naꞌia iropu noꞌopisu paꞌareꞌeme hu huni sisa ꞌuhuahana. ꞌEjume Aisikiho Jekapi oni oma renana. ꞌEne Jekapi ea mamaꞌina iropu ropu noꞌo puni oma renana. \v 9 Amuhu núna ea mamaꞌina kajipo Josapi siseꞌi ꞌahae apena vaꞌe ea ꞌahoꞌa ꞌimenaara. ꞌEjume pu apene Ijipiti vaꞌara kaivo Godi hu huꞌúmo hinana. \v 10 Hu sisei hinajaho Godira niꞌajahana. ꞌEjume Godira vejume Josapi vwiha maa vwihajiꞌina rejume Perora Josapi ura renajihunaꞌe Ijipiti opuni ꞌajohiꞌina reꞌamarono Pero iji pijahana. ꞌEnareje Perora oni sei uneunecha mapoka kaꞌene navuji ꞌajohiꞌina reꞌamarono iji pijahana. \v 11 ꞌEꞌeme Ijipiti kwaa ꞌee Kenani kwaa ꞌoravea renarena ꞌiruma paꞌare ranamana. ꞌEjumakame amuhu núna kwaa kaꞌene ꞌiruma ꞌekahunijaho nihoꞌo paꞌarejumakame sisesei hijara. \v 12 ꞌEjume Jekapi henajaho ꞌiruma Ijipiti navuma henarena marakuꞌa omahu núna irechamiume ijí vaꞌara. \v 13 ꞌEnaꞌomo vukúꞌo ꞌaha pini vaꞌajino Josapi popwaha hu nahama ꞌwaramana. ꞌEnarena Pero roume ꞌwaravumakame hu Josapi oni vwehija hena kimana. \v 14 ꞌEjume Josapi ꞌona ꞌwaramana. Huni oma kaꞌene Jekapi ona ꞌwaravakame huni kachiꞌina mapoka kajaho ijá nianae Ijipiti roꞌavarono ꞌwaramana. Pu ijaho ea niꞌaha kwino mapoka mapoka (75). \v 15 ꞌEnaꞌomo Jekapi Ijipiti vaꞌe hu amuhu núnijihi puꞌúmo kwamasahara. \v 16 ꞌEjume puni hahijaho ꞌeka vaꞌe kwaa iha Sekemi irechavara. Ijí muna ara kajaho Sekemi Eparahamira Hemori oni harihijihi puni ꞌimena apenana. \v 17 Godira Eparahami nahama ꞌwaramajaho roa tuꞌu reꞌeme Isureri ora Ijipiti ea mapoka tuamana. \v 18 ꞌEꞌeme kinia pina kaꞌene Josapi pahena pakaviꞌini Ijipiti opuni kinia renana. \v 19 Ijí ea kajara núni amuhija pisiviꞌi rurahana ꞌee hu emahu núna siseꞌi ꞌahie ꞌee venaume sesahwaha samai kwamasaꞌavarono irechamiara. \v 20 Ijihuni vea kajiri Mosisiho nahejara. Hu nihoꞌo hariha ꞌuꞌua mamai jihunaꞌe Godi hu ura renana. ꞌEjumakame emahwapo puni seijino nesi hami ꞌajoꞌeme masapa noꞌopisu paꞌarenana. \v 21 ꞌEjumakaviꞌi pu apena vaꞌe samai ranavajaho Pero oni ꞌapajijara kama apene vaꞌe huni hariha vena pimana. \v 22 Hu ijí sikurua vene ꞌee Ijipiti opuni henakaꞌa mapoka kajaho he parane ꞌee hura raka kaꞌene ꞌwarame venujaho harurijiꞌi venuna. \v 23 ꞌEꞌeme hu juara mapoka mapoka (40) reꞌi veꞌeme hu ehwaha kaꞌene Isureri oni harihija kiꞌi ꞌahaume vwihanana. \v 24 ꞌEnarena hu vaiꞌi kimajaho huni ea pina Ijipiti ori vuꞌa paꞌa apene rurahuma kamana. ꞌEjumakame hu ijara sevume ꞌurine hua vahame Ijipiti ora kajaho ꞌanauma kwamana. \v 25 Godi hu iji pijahume ehwaha kaji niꞌajiꞌi roaji pu heꞌavarono ea kajaho hu ꞌanaana kaivo pu nihoꞌo ijaꞌina pavwihajara. \v 26 ꞌEꞌikaivo Mosisi ijihuni súꞌuhijino Isureri ora noꞌoheꞌi ꞌaraꞌeme hu ijí vaꞌana. ꞌEnarena hu vaꞌe areꞌavarorena rurame ijá ꞌiama Ja noꞌo vweꞌuneꞌi raka vene ꞌaraho? ꞌiamana. \v 27 ꞌEnakaivo ea noꞌo ꞌaraha kajipo ea kwinu Mosisi vajama piꞌonaꞌikaꞌi ijá ꞌwama Irara a venaume a roe nú ꞌajohue ꞌee namui roane? \v 28 A niari Ijipiti ora ꞌanaajaꞌinaꞌe na ꞌaniꞌiro avano? ꞌwamana. \v 29 ꞌEjume Mosisi ijí hene Ijipiti opuni kwaa areꞌi kaivo aseha vaꞌe Miriani opuni kwai hinana. ꞌEnarena hu ijí hiꞌeme harihwaha noꞌoheꞌi rejara. \v 30 Hu ijí hiꞌeme juara mapoka mapoka (40) paꞌareꞌeme Godoni onaꞌojiꞌina huni roe huriꞌa Sainai nechiꞌi icha oma rukina veni reꞌejuꞌe hu ijihuni vaji naminana. \v 31 ꞌEjume Mosisi ijí kamarena Vi ijaho rakina? ronarena nihoꞌo niꞌimaꞌura oja hwaꞌusahana. ꞌEnarena hu ura vaꞌe nini kaꞌi ꞌahaume vaꞌeme Natohwi jihuni ira roana. Hu ijá ꞌwama \v 32 Na oni opijijihi puni Godia. Na Eparahami oni Godi ꞌee Aisiki oni Godi ꞌee Jekapi oni Godia ꞌwamana. ꞌEjume Mosisiho simame ꞌee tea juvume ijaho nia pakamana. \v 33 ꞌEjume Natohwijara hu ijá ꞌwama Oni mumora hwana jahena. Ijihuni maijaho ara ruha kaꞌene naminujaho akuavuri mweꞌa sisa ꞌahi naminu. \v 34 Pu Nuni ehija kaꞌene Ijipiti opo siseꞌi ꞌahiajaho Na nikivuta. Pu niramaruvaji ꞌuꞌo Na nihejuta. ꞌEnarejo ijihunaꞌe Na pu niꞌajiꞌi routa. ꞌEnakúne a roe Na ranamae Ijipiti vaꞌa ꞌwamana. \v 35 Ike Mosisiho pura hu pataꞌarohe ijá ꞌwava Ea irara ꞌwaravume a roe nú ꞌajohue ꞌee namui roane ꞌwavajina. ꞌEnaꞌomo Godira hu kúꞌo ranavume vaꞌe Isureri ora ꞌeke ꞌajoꞌamarono Huni ꞌona ojiꞌina kaꞌene nechiꞌi icha vaji Godira vejume vena rejumakaviꞌi ranavume ijihuni vaji naminajara niꞌajahana. \v 36 ꞌEjume ea ikara Ijipiti vaꞌe vejume aacha ani ani ꞌee ea areri pavejujija vejiꞌi Isureri ora aherama vaꞌe soha kaꞌene iha Aviꞌina ꞌwavujaho vejume ꞌunama reꞌeme pu vaꞌe juara mapoka mapoka (40) nechiꞌa kaji hina ojara. \v 37 Ike Mosisi ikara Isureri oni harihija ijá ꞌiama Godira poropetia naaꞌina joni vwehipuni vaji veje rene roajihuna. \v 38 ꞌEjume ike ea ikara ea mapoka pu puꞌúmo nechiꞌi ahuma hiꞌeme huriꞌa Sainai ꞌona ojiꞌini vuꞌa ꞌwaramana ꞌee hu emahu nú puꞌúmo hine ꞌee hu vuꞌa kaꞌene majama hihuna ja vajihunaꞌe vajahana. \v 39 ꞌEnakaivo núni amuhijihija pu Huni vuꞌa paheꞌi kaivo pu Hu vajama piꞌonavara. Pu Ijipiti oja vwihanareja pu ura Ijipiti ꞌunama vaꞌi ꞌahiara. \v 40 ꞌEꞌikaivo pu Eroni ijá ꞌwava Núni godi ꞌahoꞌa vejakame pura uranúhe aheruma vaꞌa. Mosisi nú aheruma Ijipiti arema roara kaivo hu iraki renajaho nú puruva renúu ꞌwavara. \v 41 Ijihuni vea kajino pu unenuꞌu pina apene purumakau ꞌuꞌua punaꞌi vene swasa ꞌeke ijí godi iraꞌata kajihuni roara. ꞌEne pura puni iji veja kaji kimareja nihoꞌo mariꞌuvara. \v 42 ꞌEjumakame Godi pu túchahie pataaroraꞌi ija irechamiume pu china masapa vea ijihi oja mihara. ꞌEjumakame areri poropetiepo heha vaji vena ꞌwarava jaꞌinaꞌe renana. \q1 ꞌÚ Isureri ora ja juara mapoka mapoka (40) nechiꞌi hinojajino swasa kaꞌene vejajaho núnaꞌe vejare? \v 43 Pana kaivo ja Moraki opuni harai ara vene china kaꞌene Romapa joni godi rene unenuꞌu ꞌahoꞌa ꞌeke vejuꞌe unenuꞌu ꞌahoꞌa punaꞌi rejuꞌukiviꞌi nuana vetie ijihipuni swasa vejujihunaꞌe Na ja irechamie ja Papirani asima hanaꞌi vahuna ꞌiamana. \p \v 44 ꞌEnaꞌomo emahu núpo harai ara kaꞌene nechiꞌi vejajaho ea najahareje Godira ijihuni vaji vuꞌa ꞌwaramuna. Areri Hura Mosisi naharena veꞌamarono ꞌwamajaꞌinaꞌe venana. \v 45 ꞌEne emahu núpuni vea rejume pu Josua puꞌúmo apene roꞌeme Godira ara ꞌahosura kajija emahu núpuni unaꞌi atoꞌarumaume useꞌeme ijí nama apene rou vaꞌo roe Teviti oni vei usevara. \v 46 Godi Teviti kamareꞌe teamama paranuna. ꞌEnaꞌomo Tevitira Jekapi oni Godi ijihuni harai ara veꞌirono Godi apomana. \v 47 ꞌEnakaivo Saramanira arijaho venana. \v 48 ꞌEnakaivo Natohwa kaꞌene ichuto maijaho emaapo ara kaꞌene iji vejujaho pahinuna. Areri poropetijara ꞌwaramajina. \q1 \v 49 Akúpa ꞌahijaho Nuni asuma hijuri ruhijina kaivo mweꞌijaho Nuni mumora ranavuri ruhijina. ꞌEnaꞌomo ja ara icháꞌina Nuna veniꞌeja? Natohwijara ijá ꞌiama Nuni ruha kaꞌene Nara ꞌojuta hwehunijaho ichine? \v 50 Nuni ija uneunecha kihija mahoꞌo pavejuta raka? ꞌwamana. \p \v 51 Ja nihoꞌo vuꞌataa pahejiꞌina ꞌee joni oja kisimaꞌuri jihunaꞌe ja nihoꞌo pahena paraju. Emahu jopo Godoni ꞌAvena pataaroha jaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo pataarohu. \v 52 Poropetia ea irahijaꞌe emahu jona sisei paꞌahiare? ꞌEjume pu Ea kaꞌene arimaijara rohuniji ꞌwaravajija ꞌaniume kwamasahara. Ja Ea kaji nahamahe ꞌanaume kwamajihina. \v 53 Ja ea kaꞌene tamana ꞌekujihi Hu Huni ꞌona ojiꞌinaꞌe vajihuꞌe ꞌeka roura kaivo ja panimaa rone ꞌee vejura ꞌiamana. \s1 Sitivini Muni ꞌOna Hijahajina \p \v 54 ꞌEjume pu ijí henareja Sitivini ajinama oja ꞌuhusamia paraꞌejume upaja jaꞌiujume chanichani vajaꞌeme kavara. \v 55 ꞌEnakaivo Sitiviniho oja vaja Godoni ꞌAveni ruha apena parajumakame akúpa ꞌahi nia nirinama kavume Godoni hanajiꞌina kame ꞌee Jesuho Godoni manaꞌinijaꞌi naminana. \v 56 ꞌEjume hu ijá ꞌiama Kaha! Na kaꞌejuꞌe akúpa ꞌaha vwicha jaraꞌejuꞌe Emaa Puni Hariha Godoni manaꞌinijaꞌi naminu ꞌiamana. \v 57 ꞌEnajihunaꞌe pu ira ajira ananajaꞌikaꞌi ataa pijuturame niꞌaha kwinu ꞌurimaravajino ninukujaha vaꞌe pu hu ija ija ꞌunavara. \v 58 Pu hu ꞌunama piijahe apene samai vaꞌareje muni ꞌeke ꞌanaꞌeme kivasa kwinu ijí puni rori namiꞌeme pu puni ateha jahene huni una kaji irechavara. Ea kajihuni ihijaho Soruna. \v 59 Sitivini muni ꞌanaumakiviꞌi hu Natohwiji ꞌurahe ijá ꞌumena Natohwa Jesu nuni ꞌavena apeꞌamana ꞌwamana. \v 60 ꞌEꞌikaivo hu aruha arihiꞌi ira ajira ijá ꞌumenane Natohwe pu na siseꞌi ꞌahiukúne A pu eha pavetia ꞌumeꞌi kaivo kwamana. \c 8 \p \v 1 ꞌEjume hu ꞌanaume kwamajaho Soru oja vaja teamama paranana. Ijí vea kajaho sosia kaꞌene Jerusaremi hijujaho ruarahume sisei hijara. ꞌEjume pu ꞌoiꞌoi ea ꞌahoꞌa Jutia vaji vaꞌume ꞌee ea ꞌahoꞌa Sameria vaꞌeme apasoru eru irechamiara. \s1 Sorura Sosi ꞌAnia Ruarahajina \p \v 2 ꞌEꞌeme ea kaꞌene Godi oja mahiꞌinapo Sitivini oni haha apena vaꞌe ranavara. ꞌEnareja pu nihoꞌo huamu vene niramaruvara. \v 3 ꞌEꞌeme Soruho aneja vene sosi ruarahiana. ꞌEne sea sea kaji ajime napara parui irisame ꞌeka vaꞌe tipurai irechamiana. \s1 Vuꞌa Maa Maiuꞌina Sameria Vaji ꞌWaramajina \p \v 4 ꞌEꞌeme ea kaꞌene ani ani vaꞌa kajija hine Godoni vuꞌa ea najahara. \v 5 ꞌEꞌeme Piripuho Sameria vaꞌe aneja vene Keriso rone najahana. \v 6 Ea mapoka kaꞌene ijí Piripu ipuꞌúmo hija kajija pu oja ꞌee vwiha kwisu rene hura ꞌwarama kaji hene aacha ꞌee uneunecha kaꞌene hura vejume ani ani reja kaji pu kivara. \v 7 Ea ꞌavena sisea ꞌajimaꞌina mapoka ijí hijaraꞌomo Hura venaume ijí ꞌavena sisea kajipo nihoꞌo ajira emaavaraꞌi kaivo ariha vaꞌara. Ea ꞌahoꞌa irimaꞌina ꞌee haha ajuaraniꞌina vejume marasahara. \v 8 ꞌEꞌeme kwaa kajaho nihoꞌo niꞌimaꞌuraꞌe temarasahara. \v 9 Ea pina huni iha Saimaninaꞌomo hu nimako atama vejiꞌina ea niꞌina iaviꞌi ara kajino hijuꞌe Sameria ora oja hwaꞌusahura. \v 10 ꞌEjume pu mahoꞌo sesamai rene vaꞌe emakini hu taꞌarohe ijá ꞌwavure Hu Godoni harura niꞌimaꞌura ꞌwavura. \v 11 Hu nitama rene atama ani ani vejuꞌe pu kavujihunaꞌe pu hami huni vuꞌa hejura. \v 12 ꞌEnakaivo vea kaꞌene Piripura Godoni vuꞌa maiuꞌina kaꞌene Godoni arijihuna ꞌee Jesu Keriso oni ihiji rone ꞌwaramajaho pu nimaa rojara. ꞌEjume hu parui napari ahuma toi samahara. \v 13 ꞌEjume Saimani ꞌuꞌo nimaa ronajihunaꞌe hu toa apúsavume Piripui ahuma ꞌuraha ojiꞌi hura aacha ꞌee uneunecha kaꞌene ea areri pavehuna mamaꞌina venaji kimarena oja hwaꞌusahana. \v 14 Apasoru kaꞌene Jerusaremi hijajipo hejajaho ea mapoka kaꞌene Sameria hijajija Godoni ira hene apejuma henareja pu Pitaꞌo Joniꞌo irechamiume vaꞌara. \v 15 ꞌEnareja pu noꞌo vaꞌe ijí ea kaꞌene Godoni ira hene nimaa roja kajipo Godoni ꞌAvena apeꞌavarono pu puni siporua ꞌojara. \v 16 Hu maiꞌo puni vaja ruha paapenana kaivo pu Natohwa Jesuni iha ꞌahijino toaru samaara. \v 17 ꞌEnajihunaꞌe pu aneja vene puni ija ea kajihipuni húmata ꞌahi irechamiume Godoni ꞌAvena apejara. \v 18 Saimani hina kiꞌeme apasoru kajipo ija irechamiꞌeme Godoni ꞌAvena ea samahuma kimarena hu monia ꞌeka roe ꞌimeꞌi ꞌiamana. \v 19 ꞌEꞌikaivo ijá ꞌiama Harura kaji na ꞌuꞌo miha ꞌeꞌirakúne na ea irahijaꞌe ija irechamiujaho pu Godoni ꞌAvena apeꞌavara ꞌiamana. \v 20 ꞌEjume Pitara hu ijá ꞌwama Oni monia kajiꞌi kwaꞌena. Ijihuni maijaho a vwihanajaho Godoni swarijaho moni ꞌimejura ronuna. \v 21 A ikehuni pwina pana. Ijihuni maijaho oni oja maiꞌo Godoni unaꞌa arira pana. \v 22 ꞌEnakúne oni sisea kaꞌene oni oja vaji namujaho vwihane aremamaa areꞌi kaivo taꞌarohe Natohwi jihuni siporua ꞌojakame Hura vwihanae areꞌamana. \v 23 Na kavuꞌe oni oja vaja kamaꞌajaho nihoꞌo sisea namunaꞌomo ijara a kamoramu ꞌwamana. \v 24 ꞌEjume Saimanira eha vene ijá ꞌiama Ijinakúne ja Natohwi jihunaꞌi nuni siporua ꞌoniha! ꞌEjakame uneunecha kaꞌene jara ꞌwarivu kajaho nihoꞌo pina nuni haha ꞌaha pareniꞌama ꞌiamana. \v 25 Pu noꞌo Natohwi jihuni vuꞌa ꞌwaravume paꞌarejume pu kúꞌo ꞌunama Jerusaremi vaꞌiro vaiꞌi Sameria opuni araka mapoka kajino Godoni vuꞌa kajaho najaha apene vaꞌara. \s1 Piripu Kaꞌi Itiopia Orijihipuni Vuꞌa \p \v 26 ꞌEꞌeme Natohwi jihuni ꞌona ojiꞌinijara Piripu ijá ꞌwama ꞌUrine iki kami nechunama kaꞌene vaꞌe Jerusaremi ꞌuseme vaꞌu kajino ariha Kasa vaꞌamana ꞌwamana. \v 27 ꞌEjume Piripuho ꞌurine vaꞌu vaꞌume ꞌunamutoi Uniki pina Itiopia ora piunamana. Ea kajaho Kanitasi kaꞌene Itiopia opuni kwinijihuni moni ꞌajohiꞌinaꞌomo hu Jerusaremi Godi oja maꞌirono roana. \v 28 ꞌEnaꞌomo hu kúꞌo huni ari vaꞌirono huni chariati vaji asuma hijiꞌi poropeti Aisea oni puka tahana. \v 29 ꞌEꞌeme Godoni ꞌAveni Piripuho ijá ꞌwama Vaꞌe chariati ꞌaha kajino hu huꞌúmo ahuma hina ꞌwamana. \v 30 ꞌEjume Piripu ninuma ajima vaꞌi hejume hu poropetia Aisea hine tahume hu ijá ꞌwama ꞌÚ a raka kaꞌene tahu kajihuni maijaho a niheno? ꞌwamana. \v 31 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Na icháꞌina heꞌejo? Ea ꞌahopo najiharaꞌomo na ijihuni maa heꞌejo? ꞌwaꞌi kaivo Piripuho ꞌwaravume ajima vaꞌe hu huꞌúmo asuma hinana. \v 32 Ijí puka vaja kajino hura Godoni ira kaꞌene tahajaho ikena. \q1 Hu sipia ꞌaniꞌirono ꞌeka vaꞌujaꞌinaꞌe ahema vaꞌara ꞌee areri sipia ꞌuꞌua sapasa usimahiꞌini jihuni unaꞌi ira paꞌarene naminu jaꞌinaꞌe Hu ira paꞌwaramana. \v 33 Hu juha natohwaꞌe apenana. Ijihuni maijaho pu Huni ꞌotua hamia pahejara. ꞌEnajihunaꞌe Huni ei pini hene huni vuꞌa kaji ꞌwarahuna paꞌana. Hu ikino mweꞌi hinujaho pu niꞌanaume kwama vaꞌume paꞌarenana vejaraꞌe tahana. \p \v 34 ꞌEnarena ijí Unikia kajara Piripu eha vene ijá ꞌwama Poropetia kajaho hu hunaꞌe rone ꞌwaramana ꞌaho ea pina rone ꞌwaramane? ꞌwamana. \v 35 ꞌEjume Piripuho Godoni vuꞌaka taha kaji aneja vejiꞌi Jesu rona ꞌwaramana. \v 36 ꞌEnareja pu ꞌunamutoi vaꞌari vaja kajino roe toa rori useviꞌi Unikia kajara ijá ꞌwama Kama! Toa karena kaivo rakijara tanuꞌurihuꞌe na toa paapúsamiꞌena? ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Piripu ijá ꞌwama A oni ojijiꞌi nimaa rona paraꞌamajaho a arerina. ꞌEjume hu eha vene ijá ꞌwama Na nimaa roju. Jesu Kerisoho Godi Oni Hariha ꞌwamana. \v 38 Ea kajara ꞌwaravume chariati namiꞌeme pu noꞌo Piripui ariha vaꞌume ea kajaho toi ꞌunamape apúsamana. \v 39 ꞌEnareja pu kamino toa vaji rene ajiru useꞌeme Natohwi jihuni ꞌAvenijara Piripuho apene vaꞌana. ꞌEjume Uniki kajaho kúꞌo Piripuho pakamana. ꞌEnarena hu temarajiꞌi huni ꞌunama vaꞌana. \v 40 ꞌEꞌeme Piripuho oriꞌini kakaramajaho hu Asotasi naminana. ꞌEnarena hu araka mapoka kajino Godoni vuꞌa najaha apene onu vaꞌume ijiꞌa Sesaria roana. \c 9 \s1 Sorura Taꞌarohani Vuꞌa \r (Akisi 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 ꞌEjume Soruho majama hine Natohwi jihuni tisaiporua juvu vuꞌa ꞌwarame ꞌee ꞌanie kwamasaꞌavarono vaꞌe pirisitia niꞌinijaho ꞌwaramana. \v 2 ꞌEjumakame hu pasia vene vajahe ꞌeka vaꞌe Tamasikasi Sinakoku mapokiji vajihe pu hu niꞌajahareje ea kaꞌene ꞌUnama ikehunake vejiꞌina parui napari piuniꞌavajaho pu ꞌeke Soru vajahe kamorame hura ꞌeka Jerusaremi rohuna. \v 3 ꞌEjume hu Tamasikasi rori roꞌeme niꞌaha kwino akúpa ꞌahi rene hanane huni haha ꞌaha ꞌee huni rora kajaho hanana paranana. \v 4 ꞌEjume hu mweꞌi ꞌojiꞌi hejume irijara ijá ꞌwama Soru Soru a rakijihunaꞌe Na siseꞌi ꞌahiu ꞌwamana. \v 5 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Natohwe A rarane ꞌwavume Hu ijá ꞌwama Na Jesu kaꞌene ara siseꞌi ꞌahaujarana. \v 6 ꞌEnakúne ꞌurinareje ari vaꞌa. ꞌEꞌeje ara iraka kaꞌene vehunijaho ijí ꞌwaraꞌamana ꞌwamana. \v 7 ꞌEjume ea kaꞌene pu puꞌúmo vaꞌa kajija ijí ira paꞌwanamaꞌikaꞌi namine irijaho hejara kaivo ea haha pakavara. \v 8 ꞌEꞌeme Soruho ꞌurinana kaivo huni niijaho nihoꞌo nutuvumakame uneunecha pakimana. ꞌEjume ea kajipo huni iji ꞌunama apena vaꞌe Tamasikasi ranavara. \v 9 ꞌEjume hu naꞌia noꞌopisu nia panirie ꞌee ꞌiruma paine ꞌee toa painana. \v 10 ꞌEnakaivo tisaiporu pina iha Ananaiasi ijino Tamasikasi hinanaꞌomo Natohujara visoni vaji ijá ꞌwama Ananaiasiꞌo ꞌwavume Ananaiasi ijá ꞌwama Natohwiji na ikeho hiju ꞌwamana. \v 11 ꞌEjume Natohwijara ijá ꞌwama A ꞌurine ꞌunama kaꞌene Arira ꞌwavujihunijiano vaꞌu vaꞌo vaꞌe Jutasi oni sei ea pina iha Soruho Tarasasi oraꞌomo hu ijí hine siporua ꞌojiꞌi hinu. ꞌEnakúne a vaꞌe kaꞌamana. \v 12 Hu ꞌuꞌo visoni kaꞌeme ea pina huni iha Ananaiasi ꞌwavujaho vaꞌe ijí arume huni ija huni haha ꞌahi irechavumakame huni nia kúꞌo niriana. \v 13 ꞌEjume Ananaiasi eha vene ijá ꞌwama Natohwe na nihejuta. Ike ea kehuni vuꞌijaho hura Oni ehija kaꞌene Jerusaremi hijujihi ꞌeke siseꞌi ꞌahiajaho na nihejuta. \v 14 Hu ea kaꞌene pirisiti mamaꞌinapo harura mahume hu ea kaꞌene oni iha ꞌurahujihi kamorai roana ꞌwamana. \v 15 ꞌEnakaivo Natohwijara ijá ꞌwama Ijí ea kajihuni vaꞌa Nara hu Nuni kaukara veꞌamarono iji pijahutaꞌomo hu Nuni iha apene Jenitaru ꞌee kinia ꞌee Isureri oni harihija najahuna. \v 16 Nara Nuni ihijihunaꞌe hura haha niꞌimaꞌura kaꞌene hiahunijaho nahuna ꞌwamana. \v 17 ꞌEjume Ananaiasi sea kajino vaꞌe arumana. ꞌEnarena huni ija haha ꞌahi ranamahiꞌi ijá ꞌwama Soru vwea nunakera. Jesu Natohwa kaꞌene ara ꞌunamutoi kamajara na ranamiume routaꞌomo a kúꞌo nia niriꞌena. ꞌEje Godoni ꞌAvena oni oja vaja ruha apena parahuna ꞌwamana. \v 18 ꞌEjume Soruho niꞌaha kwino unenuꞌu pina kaꞌene huni nia ꞌahi namajaho ꞌoꞌeme hu ꞌurine nia kúꞌo niriana. ꞌEnarena hu ꞌurijume toi apúsavara. \v 19 ꞌEnarena hu ꞌiruma ine harura apenana. \s1 Sorura Tamasikasi Keriso Rona Najahajina \p ꞌEjume Soruho ijino Tamasikasi tisaiporu puꞌúmo naꞌia noꞌonaho noꞌopisu hinana. \v 20 ꞌEnarena hu vaꞌe Sinakoku vaji aneja vene Jesu rone najahe ijá ꞌiama Hu nimaa nimaa Godoni Hariha ꞌiamana. \v 21 ꞌEjume pu ea ijí hene oja hwaꞌusunahaꞌeme pu ijá ꞌwava ꞌÚ ikaho ea kaꞌene Jerusaremi ea kaꞌene Jesu nimaa rojuꞌukame hu pu ruarahu jarane? Hu iviamaa iki roe ea kaꞌene Jesu nimaa rojiꞌinijihi kamorame vaꞌe Pirisiti mamaꞌini jipuni irechaꞌi roajaho ikene ꞌwavara. \v 22 ꞌEnakaivo Soruho huni haha harura reꞌejume aneja vene Jua kaꞌene Tamasikasi hijujihi Jesuho Kerisona ꞌiavume pu nihoꞌo puruva retiara. \v 23 ꞌEjumakame naꞌia mapoka paꞌareꞌeme Jua mapoka Soruho ꞌanaꞌirono ꞌwamapene ojara. \v 24 ꞌEnakaivo pura raka kaꞌene veꞌiro vejajaho Soruho nihenana. ꞌEjuꞌukame pu hu ꞌanaꞌi ꞌahiuꞌe naꞌia veiriꞌa ijaho ara vwichia kajino ꞌajoha ojura. \v 25 ꞌEjumakame Huni Tisaiporuepo apene namea vaji niarikara. ꞌEnareja ea kaꞌene vwicha ꞌajoha namija kajihi juhame apene vera ꞌaha kaji ajima vaꞌe karoꞌahuni apúsavume vaꞌana. \s1 Sorura Jerusaremi Vaꞌajina \p \v 26 Vea kaꞌene hu Jerusaremi roajaho tisaiporu puꞌúmo ahui venana kaivo pu tea junamana. Ijihuni maijaho hura tisaiporuaꞌe renajaho pu panimaa rojara. \v 27 ꞌEjume Panapasira hu ahema apene apasoru puni roe hura Natohwiji ꞌunamutoi icháꞌina kaꞌene kavume Hura vuꞌa ꞌwaramana ꞌee Tamasikasi Jesuni iha ꞌahi pajuꞌikaꞌi ꞌwaramajaho ꞌwaramana. \v 28 ꞌEjume hu ijí pu puꞌúmo mataume Jerusaremi pajuꞌikaꞌi Natohwi jihuni iha ꞌahi vuꞌa ꞌwarame ojara. \v 29 ꞌEnarena hu Jua kaꞌene Kuriki opuni iri ꞌwaravujihi puꞌúmo hina nakaravara. ꞌEjumakame pu hu ꞌunama kaꞌene ꞌanahuniji savara. \v 30 ꞌEjume vwehwapo ijí henareja pu hu ahema kami Sesaria vaꞌara. ꞌEnareja pu hu ranavume Tarasasi vaꞌana. \v 31 ꞌEꞌeme sosia kaꞌene Jutia hine Karari hine ꞌee Sameria hijujija matausaha hijiꞌi emarene ꞌee Natohwiji juhaviꞌi hijara. ꞌEjume Godoni ꞌAvenijara pu somaꞌejuꞌe ea mapoka rena ajima vaꞌara. \s1 Pitara Rita ꞌEe Japa Najahajina \p \v 32 ꞌEꞌeme Pitaho ara ara kajino nimaa rojiꞌina kaꞌene hina apene oja kajihi kima apena onuvaꞌo Godoni ehija ꞌahoꞌa ijí Rita hijaraꞌomo kiꞌi vaꞌana. \v 33 ꞌEnarena hu ijí vaꞌe ea pina huni iha Eniasiho paꞌuraha oꞌi kaivo ijí sei vajaru hiꞌeme juara ija ronu noꞌopisu paꞌarenanaꞌomo ijaho piunamana. \v 34 ꞌEnarena Pitara hua ijá ꞌwama Eniasi! Jesu Kerisora vejuꞌe sonahaukúne ꞌurina oni suha mwama ꞌwavume hu niꞌaha kwino ꞌurinana. \v 35 ꞌEjumakame Rita ora ꞌee Sarani ora hua marana kaji kamareja pu niꞌaha kwinu mahoꞌo Natohwiji huni taꞌarohe ro ranavara. \v 36 Ara kaꞌene Japana ꞌwavujino tisaiporua pina Tapitana. ꞌEnakaivo Kuriki puni iri ꞌurahujaho Tokasina ꞌwavura. ꞌEnaꞌomo ike naparakaho hu ea hami ꞌahie ꞌee ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi niꞌajihuna. \v 37 Ijí vea kajiha kajano hu atami ꞌunavume kwamana. ꞌEjume pu huni hahijaho apene toi rúrahareja ichutoi ruha pini ranavume namana. \v 38 ꞌEnakaivo Japaho Rita rorinaꞌomo tisaiporu ꞌahopo Pitara Rita hinaji henareja pu ea noꞌo irechamiume vaꞌe mamako nú puꞌúmo roa ꞌwaꞌirono vaꞌara. \v 39 ꞌEjume Pitaho ꞌurine pu puꞌúmo vaꞌana. ꞌEnarena hu vaꞌe ꞌeꞌujume pu ahema ichutoi ruha pipunijino vaꞌara. ꞌEjumakame ijí amunaka mapoka kaꞌene Pita oni rori namija kajija ateha kaꞌene Tokasira hu maiꞌo hinani veijino vena useaji kima hine niramaruvara. \v 40 ꞌEjume Pitara ꞌwaravume maꞌahi vaꞌumakiviꞌi hu atoki same siporua ꞌonana. ꞌEnarena hu ijiꞌa taꞌarohe napara kajihuni hahi namajaꞌi kaviꞌi ijá ꞌwama Tapita ꞌurina ꞌwavume hu nia jarae Pita kamajaho hu niꞌaha kwino ꞌurine arini hinana. \v 41 ꞌEjumakaviꞌi hu huni ija mahume ꞌunama apena ꞌurijume hu niꞌaha kwinu ꞌuri arini naminana. ꞌEjumakaviꞌi hu ea kaꞌene nimai rojiꞌina ꞌee amuna ꞌumenaume roume hu ea maiꞌo hijiꞌina kajaho pu mihana. \v 42 ꞌEjumakame Japa ea kaꞌene hijujija hene kavara. ꞌEnareja pu ea mapokaꞌe Natohwijaho nimaa rojara. \v 43 ꞌEnarena Pitaho ijí Japa Saimani kaꞌene hanuha sisa amairiꞌinijiꞌi naꞌia mapoka hinana. \c 10 \s1 Pitaꞌo Koniriasiꞌo Sesaria Piunaravari Vuꞌa \p \v 1 Ea pina Sesaria hinuna kaivo huni ihijaho Koniriasina. Hu Itari opuni amia puni natohwa. \v 2 ꞌEnaꞌomo hu ea mamaa ꞌee hu kachihwa puꞌúmo Godi juhame naꞌia mapoka Jua kaꞌene uneunecha paꞌamai ijija niꞌajihuna. ꞌEnareꞌe hu naꞌia mapoka Godoni siporua ꞌonuna. \v 3 ꞌEnaꞌomo naꞌi pini tiria koroku navaha punaꞌi samai kavume Godoni ꞌona ojiꞌina huni roe Koniriasiꞌo ꞌwamana. \v 4 ꞌEjume hu oja hwaꞌusahe ꞌee tea juvume niimaru kaviꞌi ijá ꞌwama Natohwe irake ꞌwamana. ꞌEjume Godoni ꞌona ojiꞌina kajara ijá ꞌwama Koniriasi ara siporua kaꞌene ꞌone ꞌee ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi niꞌajihareꞌe vajihujaho ni ajima vuꞌe kahino Godoni unaꞌi navukame Hu nihena a vwihanau. \v 5 ꞌEnakúne ea ꞌahoꞌa irechamie vaꞌe Japa Saimani kaꞌene Pitana ꞌwavuji kamareje ahema roꞌavara. \v 6 Hu soha rori Saimani kaꞌene hanuha sisa amairiꞌini jihuni sei hinu ꞌwamana. \v 7 ꞌEnarena Godoni ꞌona ojiꞌina kajaho vuꞌa ꞌwaravume paꞌarejume hu vaꞌana. ꞌEꞌeme Koniriasiho huni pwea noꞌone ꞌee sorutia pina kaꞌene Godi juhaviꞌini ijihi puꞌúmo ꞌumenaume roara. \v 8 ꞌEnarena uneunecha mapoka kajaho ꞌwaramarena irechamiume Japa vaꞌara. \v 9 ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino pu nivaꞌe ari ꞌuseꞌi vaꞌeme Pitaho vea rira muꞌoi namiꞌeme ajima ata huri siporua ꞌoꞌi vaꞌana. \v 10 Pu ꞌiruma amairiara. ꞌEjuꞌe hu matume ꞌiruma iꞌi ꞌahaꞌeme hu navaha punaꞌi kamana. \v 11 ꞌEꞌeme hu kavume akúpa vwicha jaraꞌeme unenuꞌu pina ateha saꞌina natohwa nupiꞌijino ꞌunaꞌeme ariha iki mweꞌi roana. \v 12 Ijihuni vajijaho hanuha aniꞌina mweꞌi namine ojura ꞌee tirohe ojura ꞌee uka ichutoi jaijasahe ojura. Ijihuni toi ani rene namana. \v 13 ꞌEꞌeme irijara ijá ꞌwama Pita ꞌurine ꞌania ina! ꞌwamana. \v 14 ꞌEjume Pita ijá ꞌwama Natohwe nihoꞌo pana. Na uneunecha mapoka chiha rukina paine ꞌee pasoviꞌina paihuna ꞌwamana. \v 15 ꞌEjume kúꞌo irijara ijá ꞌwama Uneunecha kaꞌene Godira vejuꞌe mamaaꞌe rejujija a pakaꞌeje sisea roꞌama ꞌwamana. \v 16 Ijá ꞌaha noꞌopisu renareja uneka kajaho kúꞌo ichutoi apena vaꞌara. \v 17 ꞌEꞌeme Pitaho hu hine hura navaha punaꞌi kama kajihuni maiji vwihaꞌeme ea kaꞌene Koniriasira irechamiume vaꞌa kajija vaꞌe ea Saimani oni sea aporaviꞌi vaꞌe rou vaꞌo roe vwicha jiami namijara. \v 18 ꞌEꞌikaivo pu aporama ijá ꞌiava Saimani kaꞌene Pitana ꞌwavujaho ijí hinu ho paꞌaniji heꞌirono aporavara. \v 19 ꞌEjume Pitaho maiꞌo hura navaha punaꞌi kamaji vwihaꞌeme Godoni ꞌAveni ijá ꞌwama Kima! Ea noꞌopisu a saravu. \v 20 ꞌEnakúne ꞌurine ariha maꞌahi vaꞌa. Nara irechamiume roarakúne pu puꞌúmo pavwihaꞌi kaivo vaꞌamana ꞌwamana. \v 21 ꞌEjume Pitaho ariha vaꞌe ijá ꞌiama Heha! Ea kaꞌene ja savujaho nana. ꞌEne ja irakijihuni maijihunaꞌe ikaho roare? ꞌiamana. \v 22 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava Koniriasiho amia puni natohwaꞌomo hu ea arira ꞌee Godi juhamuna. ꞌEjuꞌukame Jua mapoka hu taꞌarohuraꞌomo Godoni ꞌona ojiꞌina natohwijara nahumakame nú roe a aherama huni sei vaꞌe ara vuaꞌe ꞌwarave hu heꞌirono ꞌwaruvume nú roara ꞌwavara. \v 23 ꞌEjume hu pu ijí ruha aremahume notuaraꞌomo súꞌu ꞌurine pu puꞌúmo vaꞌeme Japa ora vwehwaha ꞌahoꞌa pu puꞌúmo vaꞌara. \v 24 Ijihuni súꞌuhijino hu Sesaria ꞌeꞌunana. ꞌEꞌeme Koniriasiho pu ajiha ehwaha ꞌee huni napuhija ꞌwaravume pu nianaa roe pu puꞌúmo ahuma ajiha hijara. \v 25 ꞌEꞌeme Pitaho vaꞌe ijino vaji aruvumakaviꞌi Koniriasi ꞌurine Pita oni unaꞌi aruha arihe nuana vetiana. \v 26 ꞌEjumakaviꞌi Pitara hu iji ꞌunama apene ꞌurijiꞌi ijá ꞌwama Na ꞌuꞌo emaa aaꞌinakúne ꞌurina ꞌwamana. \v 27 ꞌEjume hu huhuꞌúmo vuꞌa ꞌwaraviꞌi aruma vaꞌi kimajaho ea mapoka ijí ahuma hijara. \v 28 ꞌEjumakame hu ijá ꞌiama Nú Jua ea ꞌahoꞌa puꞌúmo ahuma pahine ꞌee puni kwaa paꞌurahojura. Ijihuni maijaho núni varapa ijaꞌina kaivo Godi na ꞌwarimajaho na ea pina sisea chiha rukina paꞌwaꞌurono ꞌwarimana. \v 29 ꞌEjume na matauma pavwihaꞌikaꞌi routa. ꞌEnakúne a maa irakijihunaꞌe pu irechamiume vuꞌare? ꞌwamana. \v 30 ꞌEjume Koniriasi ijá ꞌwama Nara vea noꞌona noꞌo nipaꞌarejajino ike vea mukakino na nuni sei tiria korokui siporua ꞌojiꞌi navaha punaꞌi vaji kaꞌeme ea pina ateha hanajiꞌini saviꞌina nuni unaꞌi namiꞌi kaivo ijá ꞌwimana \v 31 Koniriasiꞌo Godiho ara siporua ꞌonujaho Hu nihenuna. ꞌEne ara ea kaꞌene uneunecha paꞌajihi vajihujaho Hu vwihanu. \v 32 ꞌEnakúne a ea ꞌahoꞌa irechamie vaꞌe Japa Saimani kaꞌene Pitana ꞌwavujaho ꞌwarave roꞌama. Hu Saimani kaꞌene hanuha sisa amairiꞌini jihuni sea soha rori naminujino hu hinuna ꞌwimana ꞌwamana. \v 33 ꞌEjume pu a aheraꞌavarono na vea panisavuta vo irechamiuta. ꞌEjume a nihoꞌo mamaa vene roana. ꞌEnaꞌomo nú ja puꞌúmo ahuma Godoni unaꞌi hijukino Natohwijara vuꞌa kaꞌene a ꞌwaramaji ꞌwaruma ꞌwamana. \s1 Pitara Koniriasi Oni Kachiꞌina Vuꞌa ꞌWaramajina \p \v 34 ꞌEjume Pitara ira ahasirime ijá ꞌiama Na nimai ja ꞌwaravu na hejujaho Godiho ea ronu kwino parenuna. \v 35 ꞌEnakaivo ea irahipo Godi juhame ꞌunama ariramaa vejujaho Hu ura renu. \v 36 Hura Isureri oni harihijihi punaꞌe vuꞌa kaꞌene ranamajaho matauhuniji Jesu Keriso oni vaji najahuna. Hu eaka mapokijihi puni Natohwa. \v 37 Jonira toi samani túnaꞌijine uné raka kaꞌene renajaho ja nihena kavu. Karari aneja rene vaꞌe Jutia vaja vaꞌana. \v 38 Ja nihejara Jesu kaꞌene Nasareti Godira Huni ꞌAvena mahe ꞌee Huni harura ijiꞌi mahana. ꞌEjumakame Godi hu huꞌúmo hinujihunaꞌe Hu kwaaka mapokakino vaꞌe mamaa vene ea kaꞌene ꞌavena sisea ajimaiꞌina siomahuna. \v 39 ꞌEnaꞌomo nú uneunecha mapoka kaꞌene Jua puni kwaa ꞌee Jerusaremi venaji ꞌuꞌo kavara. ꞌEne pu Huaꞌe apene korosia ꞌahi ꞌanaume kwamajaho ꞌuꞌo kavara. \v 40 ꞌEnakaivo vea noꞌopisu paꞌareꞌeme Godira vejume kúꞌo ꞌurinana ꞌee samaahiravume kavara. \v 41 ꞌEjumakame Hu kúꞌo ꞌurinajaho pu ea mapoka pakavara. ꞌEnakaivo nú Hu kama hejiꞌinijija Godira marako nú iji pijúha jihunaꞌe Hu nú puꞌúmo ꞌiruma ine ꞌee toa inana. \v 42 ꞌEjumakame Hu ꞌwaruma jihunaꞌe nú Huni vuꞌa ea mapoka samaumai najahu. Jesu kaꞌene Godira iji pijahume ea kaꞌene maiꞌo hijura ꞌee kwamasahiꞌina ijihipuni ꞌotua vehuni jihuni vuꞌa nú ꞌwaravura. \v 43 Poropetia mahoꞌo Hu rone ꞌwaramareja ijá ꞌiava Ea irahipo nimaa roꞌavajaho puni sisea Huni iha vajijino vwihanie areve parahuna ꞌiamana. \s1 Jenitarupo Godoni ꞌAvena Apejajina \p \v 44 Pitaho ijí hine ꞌwaraviꞌi hiꞌeme Godoni ꞌAveni ariha roe ea kaꞌene hine huni vuꞌa heja kajihipuni oja vaji samahana. \v 45 ꞌEjumakame Jua nimaa rojiꞌina kaꞌene Pitaꞌi puꞌúmo roajivajija oja hwaꞌusunahara. Ijihuni maijaho Godoni swara kaꞌene Huni ꞌAvenijaho Jenitarua ꞌuꞌo samaha jihunaꞌe oja hwaꞌusahara. \v 46 ꞌEjume pu heꞌeme pu ira ani ani ꞌwaviꞌi hine Godi taꞌarohara. ꞌEꞌeme Pitara eha vene ijá ꞌiama \v 47 Núra Godoni ꞌAvena apeja jaꞌinaꞌe pu ꞌuꞌo apejaraꞌomo puaꞌe toi samahunijaho irara tanuꞌena? ꞌiamana. \v 48 ꞌEjume hu ꞌwaravume pu Jesu Keriso oni iha ꞌahi toi samahunaꞌe ꞌwaramana. ꞌEnareja hu pu puꞌúmo ijí naꞌia noꞌuna ho noꞌupisu hiꞌamarono ꞌwaravara. \c 11 \s1 Pitara Iraka Kaꞌene Renuji Jerusaremi Sosia ꞌWaramajina \p \v 1 ꞌEjumakame apasorua ꞌee vwehwaha ꞌahoꞌa kaꞌene Jutia hijajipo hejajaho Jenitarua ꞌuꞌo Godoni vuꞌa hena apejajaho hejara. \v 2 ꞌEꞌeme Pitaho ꞌuname Jerusaremi vaꞌume Jua mapoka sisa ꞌuhuahiꞌinijipo hu namaha ꞌurarahara. \v 3 ꞌEnareja pu hu ijá ꞌwava A vaꞌe ea kaꞌene sisa paꞌuhuaiꞌinijihi puꞌúmo ꞌiruma inana ꞌwavara. \v 4 Pitaho aneja vene hami nirisame ꞌwaramana. \v 5 ꞌEnarena ijá ꞌiama Na kwaa Japa hine siporua ꞌojiꞌi visoni kaꞌeme unenuꞌu pina ateha saꞌina kajaho kahi akúpi ꞌahi rene nupia nupiijino ꞌunaꞌeme arihe nuni roana. \v 6 Ijihuni vajijaho hanuha ani aniꞌina mweꞌi namine ojura ꞌee tirohe ojura ꞌee uka kaꞌene ichutoi jaijasahe ojura. Ijihuni toi ani rene namana. \v 7 ꞌEꞌeme na ira heꞌeme ijá ꞌwarimana Pita ꞌurina ꞌanie ina ꞌwimana ꞌiamana. \v 8 ꞌEjume na ijá ꞌwavo Natohwe nihoꞌo pana. Na uneunecha chiha rukina mapoka paine ꞌee pasoviꞌina nuni ira vaja pavaꞌe arihura ꞌwavuta. \v 9 ꞌEjume kúꞌo ira kahi akúpi ꞌahi rene roe ijá ꞌwima Uneunecha kaꞌene Godira vejuꞌe mamaa rejujija a pakaꞌeje sisea roꞌama ꞌwimana. \v 10 Ijaho ꞌaha noꞌopisu renarena kúꞌo apene ichutoi vaꞌara. \v 11 ꞌEne heha ijiha kajano ea noꞌopisu Sesaria rena irechamiume naꞌe aheriꞌi roe sea kaꞌene núra hijajino usevara. \v 12 ꞌEjume Godoni ꞌAveni ꞌwarimarena ijá ꞌwima A unenuꞌu pina pavwihaꞌamana kaivo vaꞌamana ꞌwivume ea iropu kwinu vwehu nú puꞌúmo roe Sesaria ea kajihuni sei vaꞌara. \v 13 ꞌEjume hu ꞌwarumajaho hu Godoni ꞌona ojiꞌina kaꞌeme ijara ijá ꞌwama A ea ꞌahoꞌa irechamie pu vaꞌe Japa Saimani kaꞌene Pitana ꞌwavujaho aheme roa. \v 14 ꞌEje hura vuꞌa ꞌwarave a ꞌee oni kachiꞌinijihija mahoꞌo maraniama ꞌwamana ꞌiamana. \v 15 Na ijí vuꞌa kaji aneja vene ꞌwaraꞌeme Godoni ꞌAvena ariha roe pu samahana. Areri amuraꞌe nú samuha jaꞌinaꞌe samahana. \v 16 ꞌEꞌeme na Natohwijara raka kaꞌene ꞌwarumajaho vwihajuta. Joniho hu ja toa vajaru samaume ꞌurijara kaivo ja Godoni ꞌAvenijiꞌi samahuna ꞌúmajaho vwihajuta. \v 17 ꞌEjume nú Natohwa kaꞌene Jesu Keriso nimaa rojumakame Godira swara kaꞌene nú múhaji pu nikwinuꞌina kaji miꞌamajaho na ea iranaꞌomo Huni ꞌunama tanuꞌejo? ꞌiamana. \v 18 Pu vuꞌa kaji henareja pu irunoꞌa areꞌi kaivo mataume Godi taꞌarohiꞌi ijá ꞌwava Oo nijina Godira vejume Jenitaru ꞌuꞌo puni sisea areꞌi kaivo taarohe majama hihuna apehuna. \s1 Enitioki Sosijina \p \v 19 Nimarako Sitivini ꞌanaume kwaꞌeme ea ꞌahoꞌa kaꞌene nimaa rojiꞌinijija pu siseꞌi ꞌahiume juhaha vaꞌe Ponisia vaꞌe ꞌee Saiparasi vaꞌe ꞌee Enitioki vaꞌara. ꞌEnakaivo pu vuꞌa kajaho ea ꞌahoꞌa paꞌwaravara kaivo Juaru ꞌwaravara. \v 20 ꞌEnakaivo ea nimaa rojiꞌina ꞌahoꞌa Saiparasi ore ꞌee ea ꞌahoꞌa Sairini oraꞌomo pu vaꞌe Enitioki roe aneja vene Kuriki ꞌuꞌo Jesu kaꞌene Natohwi jihuni vuꞌa maa najahara. \v 21 ꞌEjume Natohwi jihuni harura pu puꞌúmo navumakame ea mapoka nimaa ronareja taꞌarohe Natohwi jihuni roara. \v 22 ꞌEjume ijí vuꞌa kajara rena roe Jerusaremi sosiji rouma henareja pu Panapasi ranavume Enitioki vaꞌana. \v 23 ꞌEnarena hu ijí vaꞌeꞌujiꞌi Godoni maiji vwihaniiniji kamajaho nihoꞌo teamama parajume hu pu niꞌajihe ijá ꞌiama Natohwiji nimaa rojiꞌi hiꞌavara ꞌiamana. \v 24 Hu ea mamae ꞌee nimaa rojiꞌine ꞌee Godoni ꞌAveni ruha apena parajiꞌinaꞌomo ea mapoka Natohwi jihuni ea rejara. \v 25 ꞌEjume Panapasiho vaꞌe Tarasasi Soru sama vaꞌana. \v 26 ꞌEnarena hu vaꞌe kame ahema apene Enitioki vaꞌana. ꞌEnarena pu noꞌo juara kwino ijí hijara. ꞌEne ijino sosia epuꞌúmo piunaꞌarame ea mapoka najahara. ꞌEꞌeme tisaiporu ijija amuraꞌe Enitioki Keriso oni ehija ꞌwavara. \v 27 ꞌEꞌeme ijihuni vea kajino poropetia ꞌahoꞌa Jerusaremi rene kami Enitioki vaꞌara. \v 28 ꞌEꞌeme poropetia pina huni iha Akapasiho Godoni ꞌAveni niꞌajahumakame hu ꞌurine namiꞌi kaivo mweꞌa kakino ꞌoravea natohwa rehuna ꞌwaramana. ꞌEnaꞌomo túnaꞌi Karautiasira ꞌajohani veijino ꞌoravea renana. \v 29 ꞌEne tisaiporu ura renajaho pu ea kwino kwino Jutia vwehwaha kaꞌene hijujihi niꞌajihe uneunecha ꞌahoꞌa irechamihe vaꞌavarono ura renaara. \v 30 ꞌEjume pu ijá venareja Panapasiꞌo Soruꞌo puni ija tahi irechavume pu ꞌeka vaꞌe eruta vajihara. \c 12 \s1 Majama Ruarahe ꞌEe Pita Tipura Apejajina \p \v 1 Ijihuni vea kajino kini Heroti ea ꞌahoꞌa kaꞌene sosi kaji hijujihija nihoꞌo niꞌinaꞌe siseꞌi ꞌahiuna. \v 2 ꞌEne hu Jemisi kaꞌene Joni oni ꞌuꞌuiji soꞌwa pijahume kwamana. \v 3 ꞌEjiꞌi kimajaho Jua ijí kame teamanavuma kimarena hu vaꞌe Pita ꞌuꞌo kamohuna vwihanana. Ijaho puretia isitia paꞌajihuni vea reꞌeme hu ijá veꞌiro venana. \v 4 Ijihuni túnaꞌi hu Pitaho apene tipurai ranamana. ꞌEjume sorutia mapokaꞌe (16) irechamiume pu ruha kaꞌene Pita ranamaji ꞌajoha hijara. Pasova vea paꞌarejakaviꞌi hu Pitaho apena vaꞌe ea mapoki jihipuni unaꞌi ꞌotua vetiꞌi ꞌahaume ranavuma hinana. \v 5 ꞌEnakaivo Pitaho ijino tipurai hiꞌeme sosiepo hine hunaꞌe Godoni siporua ꞌojiꞌi hijara. \s1 Pita Tipura Vaji Rena Ro ꞌEꞌunajina \p \v 6 Ijihuni súꞌuhijino Heroti vaꞌe Pitaho apene ꞌotua vetiꞌi ꞌahaume vaꞌana. ꞌEꞌeme naꞌia kajino Pitaho sorutia noꞌo ijihipuni riri neꞌeme pu hua senia noꞌo ija mumora kamomapi ranavume namana. ꞌEꞌeme sorutia mapoka ijí vwicha jiami naminareja hine tipura ara kajaho ꞌaiha vejara. \v 7 Heha! Natohwi jihuni ꞌona ojiꞌini niꞌaha kwino huni rora kajano namiꞌeme ijí tipura ara vaja kajaho hananana. ꞌEꞌeme hu Pita oni rorijano ꞌanaꞌanaiꞌi saa ijá ꞌwama Mamako ꞌurina ꞌwamana. ꞌEjume senia kaꞌene huni ija kamovajaho niꞌaha kwino ijá arihana. \v 8 ꞌEjumakaviꞌi Godoni ꞌona ojiꞌina kajara ijá ꞌwama Oni ateha apúsame mumora hwana sama ꞌwavume Hu ijá vejumakaviꞌi ijá ꞌwama Oni ateha apúsamareja ꞌararihie roꞌamana ꞌwamana. \v 9 ꞌEjume hu ijí Godoni ꞌona ojiꞌina kaji ꞌarariha va ꞌeꞌunana. ꞌEnakaivo raka kaꞌene Godoni ꞌona ojiꞌinijara venajaho hu pahena pavwihanana kaivo hu vwihanajaho visoni kavu ronana. \v 10 ꞌEꞌikaivo pu noꞌo vaꞌe ea kaꞌene ꞌaiha amura vejajaho asitahe ꞌee vaꞌe ijihuni rori ꞌaiha vejajija asitahe roe kami ajani vwicha kaꞌene ari maꞌahi vaꞌujino roꞌeme vwicha kajaho maꞌori tirausahume pu noꞌo roe samai usevara. ꞌEnareja niꞌaha kwino ꞌona ojiꞌinijaho Pitaho raname vaꞌana. \v 11 ꞌEꞌeme Pitaho ijiꞌa hena kamajaho nimaa Natohwijara Huni onaꞌojiꞌina ranavume hura roe na Heroti oni ija ꞌahi aherimana. Ijihuni maijaho Juaka mapokijaho Heroti puꞌúmo na siseꞌi ꞌahihuni jihunaꞌe aherimana roana. \v 12 ꞌEnarena hu ijá vwihaꞌikaꞌi ijiꞌa vaꞌe Joni kaꞌene Makana ꞌwavujihuni oha Merina ꞌwavujihuni sei vaꞌana. Ijí ea mapoka ahuma hine siporua ꞌojiꞌi hijara. \v 13 ꞌEꞌeme hu roe ijí vwicha jiama kajino ꞌanaꞌanaume napara pina huni iha Rotanaꞌomo ijara roe vwicha tirasaꞌiro venana. \v 14 ꞌEjiꞌi henajaho Pita oni ira henarena hu tatomajihuna vwicha patirasaꞌi kaivo ninuma vaꞌe karohi sei vaji arume ijá ꞌiama Pitaho karoho maꞌahi naminu ꞌiamana. \v 15 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava A nihoꞌo nanama avanu ꞌwavara. ꞌEjume hu ira ajira pu ijá ꞌiama Nimaa nimaa hu karoho maꞌahi naminu ꞌiamana. ꞌEnakaivo pu ijá ꞌwava Ijaho huni ꞌona ojiꞌinina ꞌwavara. \v 16 ꞌEnakaivo Pitaho majama hine vwicha ꞌanaꞌanauma henareja pu vwicha tirasaviꞌi kavajaho Pita kavara. ꞌEnareja pu nihoꞌo oja hwaꞌusaha parajara. \v 17 ꞌEjuma kimarena Pitaho iji hararajihe irunoꞌa areꞌavarono ruramana. ꞌEꞌikaivo hu Natohwijara hua apene roe samai ranamaji ꞌwaramana. ꞌEne hu ijá ꞌiama Vaꞌe Jemisiho ꞌee vwehu nuna kaꞌene nimaa rojiꞌinijihija ijá ꞌwaraꞌavara ꞌiꞌi kaivo kwaa pini vaꞌana. \v 18 ꞌEꞌeme vea nituꞌeme Pitara ichiꞌi vaꞌajaho sorutia puruva rejumakame iranoꞌa natohwaꞌe vejiꞌi piraꞌaravara. \v 19 ꞌEꞌeme Herotiho hu samana kaivo hu papiunamana. ꞌEnarena hu ꞌaiha vejiꞌinijija ꞌotua vetie ꞌania kwamasahuna ꞌwaramana. ꞌEnarena Pitaho Jutia areꞌi kaivo hu kami Sesaria vaꞌe hinana. \s1 Herotira Kwamajina \p \v 20 ꞌEnarena Herotiho Taia ora ꞌee Sairani ora kiꞌeme hu ajimana. ꞌEjumakame pu vwiha kwisu rene ahuma nianaa huni roara. Pu Parasitasiho kini huni ara ꞌajohiꞌinaꞌomo pu puni mamaꞌinijihi puꞌúmo vaꞌe matauma hihuni vuꞌa ꞌwame amairiara. Ijihuni maijaho pu puni ꞌiruma kinijihuni ara kwai ꞌekuraꞌomo avajara. \v 21 ꞌEjumakame Heroti pu vuꞌa ꞌwaraꞌirono naꞌia kwino iji pijaha ranamana. ꞌEnaꞌomo ijí vea kajino hu huni kini huni ateha same vaꞌe kini huni ruha ꞌahi hinana. ꞌEnarena hu vuꞌa niꞌimaꞌura pu ꞌwaramana. \v 22 ꞌEjume ea kajipo majama ijaho godoni ira heju kaivo emaapuna pana ꞌumejara. \v 23 ꞌEꞌeme niꞌaha kwino Natohwi jihuni ꞌona ojiꞌini hu ꞌanaume huchapo apene ijuma kwamana. Ijihuni maijaho hu Godoni pinana paꞌunama ꞌurina jihunaꞌe avanana. \v 24 ꞌEnakaivo Natohwi jihuni irijaho nihoꞌo rausaharena natohwa rena vaꞌana. \v 25 ꞌEꞌeme Panapasiꞌo Soruꞌo Jerusaremi hijiꞌi kaukara vejuma paꞌarejume pu kúꞌo ꞌunama vaꞌe Joni kaꞌene Makana ꞌwavujaho aheme pu puꞌúmo roara. \c 13 \s1 Panapasiꞌo Soruꞌo Iji Pijihe Irechamiajina \p \v 1 Enitioki sosia vajijaho poropetia ꞌee najahiꞌinijija ijí hijara. Panapasiho Simiani kaꞌene ea ajijaho ꞌee Rusiasi kaꞌene Sairini orijaho Manaini kaꞌene Heroti oni napurijaho ꞌee Soru ꞌuꞌo ahuma ijihi puꞌúmo hijara. \v 2 ꞌEꞌeme pu Natohwiji oja vwihanareja pu ꞌiruma aura areme siporua ꞌojiꞌi hiꞌeme Godoni ꞌAveni ijá ꞌiama Panapasiꞌo Soruꞌo irechamie kaukara raka kaꞌene Na pura veꞌavarono ꞌumenauji veja ꞌiamana. \v 3 ꞌEjume pu ꞌiruma aura areme ꞌee siporua ꞌonareja pu ꞌurine puni ija húmata ꞌahi irechamiume pu noꞌo vaꞌara. \s1 Panapasiꞌo Soruꞌo Saiparasi Hine ꞌEe Soru Poru ꞌIvajina \p \v 4 ꞌEne pu Godoni ꞌAveni irechamiume vaꞌe Serusia useme ijino sisima ajima Saiparasi vaꞌara. \v 5 ꞌEnareja pu vaꞌe Saramisi useme Jua puni Sinakoku vaji aneja vene Godoni vuꞌa najahara. ꞌEne Joniho pu niꞌajihunaꞌe ahevara. \v 6 ꞌEnareja pu ijí Saiparasi opuni ara kwaa kajaho ꞌuraho paranareja pu vaꞌe ara iha kaꞌene Pepasi ꞌwavuji ea pina piunavara. Ijí ea kajihuni ihijaho Pajesuna. Hu poropetia iraꞌasina. Hu atama ani aniꞌina mapoka vejiꞌina. \v 7 ꞌEnaꞌomo hu ea natohwa kaꞌene ꞌajohiꞌinijiꞌi hinuna. Hu nihoꞌo hami vwihajiꞌina. Hu Godoni vuꞌa heꞌirono Panapasiꞌo Soruꞌo ꞌumenaume roara. \v 8 ꞌEnakaivo Erimasi kaꞌene atama vejiꞌinijara kanisoru nimaa roꞌamarono ꞌunama same tanumana. \v 9 ꞌEjumakame Soru kaꞌene Poruna ꞌwavujaho Godoni ꞌAveni huni oja vaja rarena parajumakame hu niimano kanaviꞌi \v 10 ijá ꞌwama A nihoꞌo ꞌavena sisei jihuni hariha. A uneunecha kaꞌene mamaijihipuni nanaꞌejiꞌina. ꞌEne iraꞌata uneunecha kaꞌene siseijipo oni oja vajijaho rarejara. Ijihunaꞌe naꞌia mapoka a Natohwijihuni ꞌunama ariramaijaho a ꞌeke siseimaa venujaho vecha areꞌena? \v 11 Ijihunaꞌe Natohwijara Huni ija oni haha ꞌahi ranamahe a nihoꞌo nia supamaꞌena. ꞌEje a naꞌia ꞌahoꞌa vea pakame pavehuna ꞌwaꞌeme huni nia vaji ꞌimitia samarena nutuma naꞌeme huni nia kwino supamana. ꞌEjumakame hu ꞌurahe ijino napapanama apene ijí ojiꞌi ea ꞌahopo iji ꞌunama apene vaꞌavarono hu ea saramana. \v 12 ꞌEjumakame kanisorua ijí kamarena hu nimaa ronana. ꞌEnarena hu Natohwiji rone najahaji henarena oja hwaꞌusahana. \s1 Panapasiꞌo Poruꞌo Pisitia Vaji Enitioki Hijajina \p \v 13 ꞌEꞌeme Poruho ꞌee huni napuhija kaꞌene pu puꞌúmo vaꞌa kajihija Pepasi rene sisima ꞌahi Peka Pamipiria vaji useꞌeme Joniho pu irechamiꞌi kaivo ꞌunama Jerusaremi vaꞌana. \v 14 ꞌEꞌeme Peka raname vaꞌe Pisitia Enitioki vaji usevara. ꞌEꞌeme ijí Sapati rejume pu vaꞌe Sinakoku vaji hijara. \v 15 ꞌEjumakame ea kaꞌene Sinakoku ꞌajohiꞌinijipo tamana ꞌee poropetia tahume paꞌarejume ijá ꞌiava Vwehije ja vuꞌa ꞌahoꞌa ea ikihi niꞌajihe ꞌwarahunaꞌe reꞌavajaho ꞌwaraha ꞌiavara. \v 16 ꞌEjume Poru ꞌurine arini namiꞌi kaivo iji hararajihiꞌi ijá ꞌiama Isureri ora kaꞌene Godi juhaviꞌinakije ataa apúsama ike heha. \v 17 Godikara amuhu núna kaꞌene Isureri orijija iji pijihana. ꞌEnajihunaꞌe pu Ijipiti hiꞌeme Hura vejume pu ea mapoka rejara. ꞌEnareja Hu Huni harurijino pu aherame ro samai roana. \v 18 Pu juara mapoka (40) nechiꞌi roajaho Godi pu mají ꞌajoahaꞌeme roara. \v 19 ꞌEjume Hura ijino Kenani opuni kwaa ara kajino ara iropu noꞌoheꞌi ea mapoka ꞌaniume tiraa ranavara. ꞌEꞌeme Hu Huni ehijaꞌe ijí mweꞌa kajaho ahaame ꞌoiꞌoi vajihana. ꞌEne pu ijí hijajaho Hu ꞌajohaꞌeme juara mapoka (450) paarenana. \v 20 ꞌEꞌeme ijihuni túnaꞌijino Hu puni ꞌotua hejiꞌina irechamiume pu hinona apena vaꞌu vaꞌu vaꞌe Samueri kaꞌene poropeti ijihuni veijino ꞌeꞌujara. \v 21 ꞌEnareja ijihuni túnaꞌijino pu kiniaꞌe jarivume Godira Soru kaꞌene Kisi oni harihiji mihana. Hu Penijimani oni ituhaꞌomo ijara ꞌajohaꞌeme juara mapoka (40) paarenana. \v 22 ꞌEjume Hu hu ranaꞌi kaivo Teviti vejume roe puni kiniaꞌe renana. Huaꞌe rone Hu ijá ꞌwaramana Na Teviti kaꞌene Jesi oni harihiji kavuta. Ea kaꞌene Nuni ojijara ura renujaho ijina. Hura Nuni ura ijaho vehuna. \v 23 Ninahama ꞌwarama jaꞌinaꞌe ea ikehuni amuja vaji Godira Isureri opuni niꞌajihiꞌina Jesuho mihana. \v 24 ꞌEnaꞌomo Hu maiꞌo roꞌamarono Joniho Isureri ora mahoꞌo puni sisea vwihane areme taꞌarohakame toi samahuna ꞌwaramana. \v 25 Joni oni kaukara maiꞌo paareꞌi veꞌeme hu eaka mapoka kajihi ijá ꞌiama Ja vwihajujaho na rana rojo? Na Ea kaꞌene ja hine ꞌajahujaho pana kaivo heha! Hu nuni túnaꞌi rou nara Huni mumora hwana jahehuna areria pareniu. \v 26 Vwehu nunakije ja Eparahami oni harihi jihipuni kachiꞌina ꞌee ea kaꞌene Godi juhaviꞌinaka iki ja puꞌúmo hijujija Hu nú niꞌajúharena Hu Huni vuꞌa nú múhana. \v 27 Ea kaꞌene Jerusaremi hijujija ꞌee puni ꞌajohaiꞌina Hua ꞌee poropetiepo ꞌwaravara kaꞌene naꞌia mapokaꞌe Sapati rejukaviꞌi tahujaho pu maiꞌo pahena pakavuraꞌomo ijara nimaa reꞌamarono pu Hu apene ꞌotua vetiara. \v 28 ꞌEnakaivo pu ꞌunama kaꞌene venareje Hu ꞌanahuniji savujaho pakamareja Pairatira ꞌanaꞌamarono ꞌwaravara. \v 29 ꞌEnareja Hu rone ꞌwaravaji pu Hu korosi ꞌahi namajaho apene arihe vaꞌe muna ari ranavara. \v 30-31 ꞌEnakaivo Godira vejume Hu kúꞌo ꞌurinana. Naꞌia mapoka ea kaꞌene pu puꞌúmo Karari rene Jerusaremi roajihipuni roana. ꞌEnaꞌomo ijí ea kajipo iviama Huni ꞌwaraviꞌina rejara. \v 32 ꞌEnaꞌomo nú vuꞌa maa maiuꞌina kaꞌene emahu núna nahama ꞌwaramaji ꞌwaravu. \v 33 Godira raka kaꞌene nahama ꞌwaramajaho iviamaa sesahu núpuni veakino Jesuho vejume ꞌurinana. Areri Samusi 2 vaji vejajaꞌina. \q1 Nara A saravu jihunaꞌe A iviasi Nuni Hariha renu ꞌwamana. \p \v 34 Godira vejume Hu kúꞌo ꞌuriꞌeme ikaꞌina ꞌwarumana. \q1 Hu kúꞌo paꞌunama vaꞌe mweꞌa vaja pasakarahuna. Na Teviti merajahu jaꞌinaꞌe ja ꞌuꞌo merajihuna ꞌiamana. \p \v 35 Ijihunaꞌe hu Samusi vaji kúꞌo ijaꞌina ꞌwaramana. \q1 A Oni Ea kaꞌene ariramaijaho ranave mweꞌa vaja pasakaraꞌamana ꞌiamana. \p \v 36 Tevitiho Godoni ura ijaho hura hinani veijino ehwa punaꞌe vejiꞌi hinu vaꞌo kwamana. ꞌEjumakame pu apene vaꞌe huni amuhija irechamiajino ranavume sakaranana. \v 37 ꞌEnakaivo Godira Hu vejume ꞌurinajaho pasakaranana. \v 38 Ijihunaꞌe vwehu nune sisea vwihana arehuna kaꞌene Huni vaji rena roana kaꞌene ꞌwaravujaho heha! \v 39 Ja niheju ea mapoka kaꞌene Huaꞌe nimaa rojujaho ariramaa renauna. Mosisi oni tamanijara ijaꞌina veje ariramaa rehuna areria pana. \v 40 ꞌEnakúne poropetiepo raka kaꞌene ꞌwaravajaho ja hami hami ꞌajohakame ijija joni haha ꞌaha pareꞌavara. \v 41 Pu ijá ꞌiava \q1 Ja ea kaꞌene Godoni ira matihiꞌinijija ijí vwihajiꞌi kwamasaꞌavara. Na joni veijino kaukara pina veju kaivo kaukara kajaho ea ꞌahopo nirisajihe ꞌwarahuna kaivo ja nihoꞌo taina pina panimaa rohuna ꞌiamana. \p \v 42 Poruꞌo Panapasiꞌo ꞌwaravume paarejume maꞌahi va useꞌi vaꞌeme eaka mapoka kajipo hura hara jarirame ijá ꞌiava Ja noꞌo Sapati piniji ꞌuꞌo roe vuꞌa kajihuna kajaho ꞌwaruꞌavara ꞌiavara. \v 43 ꞌEꞌikaivo ea mapoka kaꞌene ijí Sinakoku hija kajija niꞌaha kwino maꞌahi usemareja Jua mapokaꞌe ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene Jua rejara kaꞌene Godi juhaviꞌinijija Poruꞌo Panapasiꞌo ꞌararihie vaꞌara. ꞌEjume pu ꞌejahie ijá ꞌiava Ja Godira maiji vwihanúana vajijino ꞌurahoꞌavara ꞌiavara. \v 44 Ijihuni túnaꞌi Sapati reꞌi vejuma kamareja araka natohwa kajaho ahuma hine Godoni vuꞌa heꞌiro roara. \v 45 ꞌEꞌeme pu ea mapoka ahuma hijuma kimareja Jua nihoꞌo senama parajara. ꞌEjumakame pu Poru oni vuꞌijaho apene arohe ani ꞌwarame Poru ira sisea ꞌwarame matahara. \v 46 ꞌEjume Poruꞌo Panapasiꞌo ira pajuꞌikaꞌi ijá ꞌiava Nú mamaa vene Godoni ira ikaho ja marako ꞌwaravara kaivo ja majama hihuna apehunijaho nihoꞌo sename hweꞌi ꞌahiu jihunaꞌe ijaho ja ojono kaꞌeje nú Jenitarua puni vau. \v 47 Ikaho raka kaꞌene Natohwijara nú veꞌavarono ꞌwarumajina. \q1 Nara ja Jenitaru puni ira saꞌinaꞌe irechamiu ꞌee ea niꞌajihuni vuꞌa apene mweꞌa kehuni urakino vaꞌavara ꞌúmana. \p \v 48 ꞌEjakame ijí Jenitaru kajija pu vuꞌa kaji henareja temarasahe ꞌee Natohwi jihuni vuꞌijaho taꞌarohara. ꞌEne ea kaꞌene majama hihunaꞌe Godira iji pijihajija nimaa rojara. \v 49 ꞌEnarena Natohwi jihuni irijaho kwaaka kajino mahoꞌo rausaha vaꞌana. \v 50 ꞌEnakaivo Juapo vejume napara kaꞌene iha rukina ꞌee parua kaꞌene ara kaji ura niꞌina pisimie oja inaume Poruꞌo Panapasiꞌo rurahe ꞌararihiume kwaa puna kajaho areꞌi kaivo vaꞌara. \v 51 Pu ꞌurine puni mumora hari saina kaꞌene navajaho puaꞌe siseꞌi ꞌahie tairevume arihumakiviꞌi pu Aikoniami vaꞌara. \v 52 ꞌEjumakame tisaiporua Godoni ꞌAveni ruha apena parajukame nihoꞌo teamanaꞌejuꞌe hijura. \c 14 \s1 Panapasiꞌo Poruꞌo Aikoniami Hijajina \p \v 1 ꞌEjume pu vaꞌe Aikoniami Jua puni Sinakoku vaji ahume hine vuꞌa ꞌunama aniꞌinijino ꞌwaravume ea mapoka Jua ꞌee Kuriki nimaa rojara. \v 2 ꞌEnakaivo Jua ꞌahoꞌa panimaa rojara. ꞌEnaꞌomo ijipo vejume Jenitaru ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijija nihoꞌo senavara. \v 3 Pu noꞌo ꞌaha jora ijino hine pajuꞌikaꞌi najahume Natohwijara niꞌajihe Hura maiji vwihaniaji najaharena aacha ꞌee uneunecha ani aniꞌina kaꞌene ea areri pavehunijaho vajihume pu vejume rejara. \v 4 ꞌEjumakame ea mapoka kaꞌene ara kajiꞌurijija ea ꞌahoꞌa Jua punaꞌi rejume ea ꞌahoꞌa apasorua punaꞌi rejara. \v 5 ꞌEjume Jenitarua ꞌee Jua ꞌee puni mamaꞌinijipo niꞌaha kwino ꞌurine apasorua kajihi ruarahe ꞌee muni ꞌeke ꞌaniꞌirono vejara. \v 6 ꞌEjumakame pu noꞌo ijí henareja juhaha vaꞌe kwaa iha Raikonia vaꞌareja ara iha Risitara Tepi ꞌwavuji vaꞌara. ꞌEe ijí ara kajihipuni rori ara ꞌahoꞌa kajino vaꞌara. \v 7 ꞌEnareja pu ijino Godoni vuꞌa mai najahara. \s1 Panapasiꞌo Poruꞌo Risitara Tepi Hijajina \p \v 8 Ea pina Risitara hinuna kaivo huni mumora iriviꞌina ꞌomo oahoni tei vaji nijaꞌina rene roajihunaꞌe hu panamina onuna. \v 9 ꞌEnaꞌomo eakaho Poru oni vuꞌa hami henana. ꞌEjume Porura hu kanamarena nia paꞌahatihiꞌi kanamajaho hu nimaa ronujihunaꞌe hu marahunaꞌe kamana. \v 10 ꞌEnarena hu ajira ijá ꞌwama ꞌUri arini namina ꞌwavume hu ohurikune ꞌuri arini namina ꞌuraha onana. \v 11 ꞌEjume eaka mapoka kajipo ijí Porura raka kaꞌene vena kaji pu kamareja pu Raikonia opuni iri ijá ꞌumeja godiepo emaa rene núni roa karihi kiha ꞌumejara. \v 12 ꞌEnareja pu Panapasiho iha pina Suusi ꞌwame ꞌee Poruho ꞌwaraviꞌina ijihunaꞌe Hemisi ꞌwavara. \v 13 Suusi oni Temiporua ijí ara kajihuni rori naminanaꞌomo Pirisitia purumakau ꞌeke ea mapoka kajihi puꞌúmo sinara siaaviꞌina ꞌeke swasa veꞌi ꞌahiume vwicha jiami roara. \v 14 Vea kaꞌene apasorua Panapasiꞌo Poruꞌo hejajaho punaꞌe vehuna henareja pu noꞌo puni ateha ꞌunirame isokuꞌi kaivo pu ninukujaha vaꞌe ea mapoka kajihi puni vaji vaꞌe ijá ꞌumejara \v 15 Ea ikije ja irakaꞌe veꞌirono vejo? Nú ꞌuꞌo emaa areri jaaꞌina. ꞌEnakaivo nú Godoni vuꞌa maa maiuꞌina ja ꞌwaravu jihunaꞌe ja ikija nimaa panakúne pataꞌaroraꞌikaꞌi taꞌarohe Godi nimaa kaꞌene maiꞌo hijiꞌina kaꞌene akúpa vene mweꞌa vene soha vene uneunecha kaꞌene ijí navujaho venajihuni roha. \v 16 ꞌEne amuja kaꞌene kamaꞌahuni hina apene roajija Hu makiꞌeme eaka kwaa mapokakino hijajija Godi pataarorahe pu raka kaꞌene ura veꞌi ꞌahiajaho vejara. \v 17 Hu nimaa paranamia vaꞌa paranana kaivo Hu mamaa ꞌahie niꞌajihe neha akúpi ꞌahi vejuꞌe pine ꞌiruma vejuꞌe marajuꞌukame ꞌiruma ine teamanavura. \v 18 Pu noꞌo raka kaꞌene ꞌwaravajaho ijí eaka mapoka kajipo swasa puna kaꞌene veꞌiro vejaji tanuhuna nihoꞌo kisina renana. \v 19 ꞌEꞌeme Jua ꞌahoꞌa kaꞌene Enitioki ꞌee Aikoniami rene roajipo roe ea mapoka ꞌwaravume pu niꞌaha kwino muni ꞌeke Poruho ꞌanaara. ꞌEne nikwamu roꞌikaꞌi pu tairia apene vaꞌe ara uri ranavara. \v 20 ꞌEꞌeme Tisaiporuepo roe huni rora kajino tauhuhe namiꞌeme hu ꞌurine ari vaji vaꞌana. ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino pu noꞌo Panapasiꞌi ara iha Tepi vaꞌara. \s1 ꞌUnama Siria Vaji Enitioki Roajina \p \v 21 ꞌEnareja pu ijino Godoni vuꞌa maa maiuꞌina ea najahume ea mapoka tisaiporuaꞌe rejara. ꞌEꞌeme pu ꞌunama Resitira ꞌee Aikoniami ꞌee Enitioki vaꞌara. \v 22 ꞌEjume pu vaꞌe ijino ea kaꞌene tisaiporua niꞌajihe puni nimairoa ija kisi ꞌuname hina vahunaꞌe ꞌwarame ijá ꞌiava Haha natohwaꞌe hianame ꞌee ea siseꞌi ꞌahúꞌeje nú ja puꞌúmo Godoni ara vahuna ꞌiavara. \v 23 Pu sosia kwinu kwinu puni eruta pijihume paarejumakiviꞌi ꞌiruma ꞌaura areme ꞌee siporu ꞌojume paarejume ꞌeke Natohwa kaꞌene pura nimaa rojujihuni ija tahi irechamiara. \v 24 ꞌEjume pu vaꞌe Pisitia useme ꞌee Pamipiria vaꞌara. \v 25 ꞌEnareja pu Peka Godoni vuꞌa najahareja ijiꞌa Ataraia vaꞌara. \v 26 ꞌEnareja pu kúꞌo ꞌuname sisima ꞌahi ajima Enitioki roara. Nimarako iji pijihe Godoni maiji vwihaniaji huni kaukara vehunaꞌe irechamiume vaꞌaraꞌomo venareja kúꞌo ꞌunama roara. \v 27 Pu ꞌunama roe Enitioki useme ꞌwaravume sosia roe ahuma hiꞌeme Godira pu puꞌúmo uneunecha kaꞌene venajaho ꞌwarame ꞌee Jenitaruepo icháꞌinaꞌe nimaa rohuni vwicha kaꞌene tirasamajaho ꞌwaravara. \v 28 Pu ꞌaha joraꞌe ijí tisaiporu puꞌúmo hijara. \c 15 \s1 Jerusaremi Piunarame Vuꞌa ꞌWavajina \p \v 1 ꞌEꞌeme ea ꞌahoꞌa Jutia rene aneja vene vwehwaha kajihi najahe ijá ꞌiava Ja Mosisi oni tamani jaꞌinaꞌe sisa ꞌuhuꞌavajina vo ja pamaranihuna ꞌiavara. \v 2 Poruꞌo Panapasiꞌo pu puꞌúmo naꞌia mapoka niꞌimaꞌuraꞌe ninakaravume ꞌee ea kaꞌene Godi nimaa rojiꞌinijipo Poru ho Panapasi ho ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene nimaa rojiꞌinijihi puꞌúmo iji pijihume Jerusaremi apasoru ꞌee ea eruta ꞌahoꞌa kaꞌene hijajihipuni nini ike ꞌwama amairiꞌirono vaꞌara. \p \v 3 ꞌEjume ijí sosia kajara irechamiume pu vaꞌe Ponisia ꞌee Sameria ijino usevara. Pu icháꞌinaꞌe Godi Jenitaru vejume Godoni ea rejaji nirisajihe ꞌwaravume Godoni ehija henareja teamanamana. \v 4 ꞌEjume pu vaꞌe Jerusaremi usevume sosia ꞌee apasorua ꞌee erutapo pu ꞌajorame aheravara. ꞌEjume pu Godira pu puꞌúmo uneunecha raka kaꞌene vejajaho pu ꞌwaravara. \v 5 ꞌEjume Parasia ꞌahoꞌa kaꞌene nimaa rojiꞌinijipo ꞌurine arini namiꞌi kaivo ijá ꞌiava Ja pu sisa ꞌuhuahe ꞌee ꞌwarave pu Mosisi oni tamana veꞌavara ꞌiavara. \v 6 ꞌEꞌikaivo apasoru eruta ijipo vuꞌa kaji ꞌwama heꞌirono roe ahuvara. \v 7 Pu natohwa ꞌwame nakaraꞌeme Pitara ꞌurine arini namiꞌi kaivo ijá ꞌiama Vwehu nunakije ja nihejara. Nitama Godira joni vaji na iji pijihume nuni irijino Jenitaru Godoni vuꞌa maa maiuꞌina najahume pu hene nimaa rojara. \v 8 Godira eaka mapoki jihipuni oja vajijaho nihena ki paranarena puaꞌe najaharena Huni ꞌAvena nú múhajaꞌinaꞌe pu mihana. \v 9 Hu kúmujaho núa ꞌee pua aniꞌina kaivo nimaa roijara puni oja vaji sisea soma amairiahana. \v 10 ꞌEnakaivo ja rakijihunaꞌe Godi venakame ꞌee tisaiporua ahija miho? ꞌEne emahu nuna ꞌee núa areri paapehunijaho miho? \v 11 ꞌEnakaivo Jesu kaꞌene Natohwi jihuni maiji vwihanúajara rejume nú maranúa jaꞌinaꞌe pu ꞌuꞌo ꞌunama nikwisuꞌina kajino vejume maraniana. \v 12 Eaka mapoka kaꞌene ijí hija kajija pu masuani varirareasaha Panapasiꞌo Poruꞌo Godira raka kaꞌene pu puꞌúmo Jenitaru puni aacha ꞌee ea areri pavehuna kaꞌene vejaji ꞌwaravume hejara. \v 13 Pu vuꞌa ꞌwaravume paarejume Jemisira ꞌurine namine eha vene ijá ꞌiama Vwehu nunakije ike heha! ꞌiamana. \v 14 Saimani ja niꞌwaravume ja nihejara. Godiho Jenitaru puni vaji ea ꞌahoꞌa Huni ihijihunaꞌe iji pijihe ꞌekana. \v 15 ꞌEjukame ike ira ikara poropetia puni irijiꞌi nimaaꞌe renu ꞌwaravara. \q1 \v 16 Ike uneunecha kihipuni túnaꞌi Na kúꞌo ꞌunama roareje Teviti oni harai ara kaꞌene auma tirausahe paranajaho kúꞌo vene amairihuna. \v 17 Ijaꞌina vejakame ea ꞌahoꞌaka mapokijija Natohwijaho sahuna. ꞌEne Jenitaru kaꞌene Nuni ihijara ꞌumenajija ꞌuꞌo sarihuna. \v 18 Nitama Natohwijara ike vuꞌakaho ꞌwaramanaꞌomo Hu iviamai ijaꞌina kúꞌo ꞌwaramu ꞌiamana. \p \v 19 ꞌEnajihunaꞌe na vwihajujaho Jenitaru puni vaji Godoni taꞌarohe roujija nú ahija pamihuna. \v 20 ꞌEnakaivo roe nú puni pasia vene ꞌwarave godi iraꞌata puni ꞌirumaka vajiꞌavajaho paine ꞌee ꞌuasa pavene hanuha ꞌaa rukina paiꞌavara. \v 21 ꞌEnajihunaꞌe naꞌia mapokaꞌe Sapati veijino Mosisi rone Sinakoku vaji tahujaho ja nihejura ꞌiamana. \s1 Asura Jenitaru Nimaa Rojiꞌina Punaꞌe Venajina \p \v 22 ꞌEꞌeme apasorua ꞌee eruta ꞌee sosia mahoꞌo hejume nimaaꞌe rejume pu ea puni vaja kajino Panapasiꞌo Porui puꞌúmo Enitioki vaꞌavarono Jutasi kaꞌene Pasapasiꞌo Sairasiꞌo nimaa rojiꞌina puni vaja kajino ea uraniiꞌinaꞌomo ijí ija pijihara. \v 23 Pu pasikaho apena vaꞌara. \q1 Apasorua ꞌee vwehu nuna kaꞌene eruta ijipo vwehu nuna kaꞌene Enitioki ꞌee Siria ꞌee Sirisia Jenitarua kaꞌene hijujihi ꞌajorame Esuꞌua ꞌiavu. \v 24 Nú nihiꞌejuꞌe núni vajakino ea ꞌahopu nú paꞌwaraꞌejuꞌe vuꞌajime ira ani ꞌwaravuꞌe ja iviamaa joni vwiha puruva retiu. \v 25 ꞌEnajihunaꞌe nú ahuma hine ꞌwama amairiuꞌe mamaa rejuꞌe ea iji pijihe irechamiuꞌe Panapasiꞌo Porui puꞌúmo joni vuꞌu. \v 26 Ea ikija puni hia núni Natohwa kaꞌene Jesu Keriso oni ihijihunaꞌe hami pahijura. \v 27 Nú ijihunaꞌe Jutasiꞌo Sairasiꞌo irechamiume joni vuꞌuraꞌomo ijipo pura puni irijino vuꞌa nikwinuꞌina kajaho ꞌwarahuna. \v 28 Nú Godoni ꞌAvenijihi puꞌúmo vwihajujaho nú unenuꞌu pina ahisina joni haha ꞌaha paranavu. ꞌEnakúne ja ikeru veꞌavara. \v 29 Ja godi iraꞌata puni ꞌiruma kaꞌene vajihujaho paine ꞌee ꞌaa paine ꞌee hanuha kaꞌene ꞌaa rukina paine ꞌee ꞌuasa paveꞌavara. Ijaꞌina veꞌavajaho ja mavarasaꞌina vena avahuna. Esuꞌua ꞌiavara. \p \v 30 Pu ea kajija irechamiume kami Enitioki vaꞌara. ꞌEnareja pu sosia ꞌivume roa ahuvume pasia kajaho mihara. \v 31 ꞌEjumakame pasia ꞌaha kajino vuꞌa kaꞌene niꞌajihe ꞌwaravaji taha kamareja pu nihoꞌo teamanama parajara. \v 32 Jutasiꞌo Sairasiꞌo poropetiaꞌomo pu noꞌo vuꞌa ꞌahoꞌa ijá kajihipuni nimaa rojujara kisinaꞌe reꞌamarono niꞌajihe ꞌwaravara. \v 33 ꞌEnareja pu noꞌo ijino ꞌaha josu hinareja ijiꞌa vwehwapo irechamiume ꞌuname ea kaꞌene pu irechamiume roajihipuni vaꞌi vejumakiviꞌi pu ꞌajoravume pu noꞌo vaꞌiro vejara vo \v 34 Sairasiho hu ura ijino hiꞌiro ꞌahaume hinana. \v 35 ꞌEnakaivo Poruꞌo Panapasiꞌo ijino Enitioki naꞌia ꞌahoꞌa hine ea ꞌaho puꞌúmo hine Natohwi jihuni vuꞌa najahe ꞌwaravara. \s1 Poruꞌo Panapasiꞌo Ranaramareja Vaꞌajina \p \v 36 ꞌEnaꞌomo naꞌia pini Poru Panapasi ijá ꞌwama Roe vaꞌe araka mapokakino Natohwi jihuni ira kaꞌene nú noꞌo najahajija vwehu núna icháꞌina vejiꞌi hijukúne kiva ꞌwamana. \v 37 ꞌEjume Panapasira ura renajaho Joni kaꞌene Makana ꞌwavujara pu puꞌúmo vahunaꞌe ura renana. \v 38 ꞌEnakaivo Porura vwihanajaho maiꞌo areria parenana. Ijihuni maijaho hu naꞌi pini pu puꞌúmo vaꞌu vaꞌo vaꞌe Pamipiria rene ranamúe ꞌunama roꞌi kaivo hu pu puꞌúmo kaukara pavena vaꞌana. \v 39 ꞌEjumakame pu panimaa vetiarame ranaꞌarame Panapasira Makaho aheme sisima ajime Saiparasi vaꞌana. \v 40 ꞌEjume vwehwapo ꞌurine Natohwi jihuni maiji vwihaniuni vajijino irechamiume Porura Sairasi aheme vaꞌana. \v 41 ꞌEjume hu vaꞌe Siria ꞌeꞌune ꞌee vaꞌe Sirisia vaꞌana. ꞌEne sosia kaꞌene ijino hijujija ata kisi namiꞌavarono vuꞌa niꞌajihe ꞌwaramana. \c 16 \s1 Timotira Poruꞌo Sairasi Puꞌúmo Vaꞌajina \p \v 1 ꞌEnarena hu Tepi ꞌee Risitara ꞌuꞌo roana. ꞌEꞌeme tisaiporua pina ijí hinuna. Huni ihijaho Timotina. Huni ohijaho Jua ꞌee hu nimaa rojiꞌina kaivo huni omijaho Kuriki. \v 2 Ea kaꞌene nimaa rojiꞌinaka Risitara hine Aikoniami hijujija Timoti taꞌarohareꞌe hu ea maa ꞌwavura. \v 3 ꞌEjumakame Jua mapoka kaꞌene ijino hijujipo hejajaho huni omijaho Kuriki orijihunaꞌe Poruho ura Timotira hu huꞌúmo vaꞌamarono hu apene sisa ꞌuhuahara. \v 4 ꞌEꞌeme pu vaꞌe arara kajino vaiꞌi raka kaꞌene Jerusaremi apasorua ꞌee emakinijipo ꞌwarahunaka ꞌwama amairiajaho veꞌavarono ꞌwarama apena ojara. \v 5 ꞌEjume hu sosia niꞌajihume puni nimairoa kisina reꞌeme veku veku ea roe ahumahiꞌi namana. \s1 Turoasi Vaji Porura Masatonia Ora Visoni Kamajina \p \v 6 ꞌEnareja pu Esia vuꞌa paꞌwaraꞌavarono Godoni ꞌAveni rarejume pu vaꞌe Pirijia useme ꞌee Karesia usevara. \v 7 ꞌEjume pu vaꞌe Maisia vaꞌareja pu ura Pitinia vaꞌi ꞌahiana kaivo Jesuni ꞌAveni tanuꞌurihana. \v 8 ꞌEjume Maisia asime pu kami Turoasi roara. \v 9 ꞌEnarena ijino naꞌi Poruho visoni kavume ea pina Mesatonia ori arini namijiꞌi ijá ꞌwama A Mesatonia roe nú niꞌajúha ꞌwamana. \v 10 Poruho visoni kajaho kavume paꞌareꞌeme niꞌaha kwino ꞌurine ꞌunama kaꞌene Mesatonia vahuniji samana. ꞌEnaꞌomo Godi ura nú vaꞌe Huni vuꞌa maa maiuꞌina ea kaꞌene Mesatonia hijuji najahuna ura rejuꞌe nú ꞌumenuu. \s1 Piripai Vaji Ritiara Godoni Ea Renajina \p \v 11 ꞌEnaꞌomo nú vaꞌe sisima ꞌahi ajime Turoasi rena arira vaꞌe Samataresi usevaraꞌomo ijihuni súꞌu kajino vaꞌe Niaparisi usevara. \v 12 ꞌEjaraꞌomo ijí rena vaꞌe Piripai usevara. Ijaho Mesatonia opuni kwaa niꞌinaꞌomo nitama Romuupo ꞌajoharaꞌomo nú ijino naꞌia makacharo hijara. \v 13 Sapati veijino nú ari vwicha asima tohurori vwihajajaho siporua ꞌohuni tinia namu roꞌikaꞌi vaꞌara. ꞌEne nú vaꞌe asuma hine napara kaꞌene ijino ahuvajihi vuꞌa ꞌwaravara. \v 14 ꞌEnakaivo napara pina huni iha Ritiane ꞌee hu Taiataira ora kaivo hu ateha aviꞌina vene ea ꞌahoꞌa ꞌimenauna ꞌee Godi oja mahiꞌinaꞌomo Natohwijara huni oja jaraume Porura ꞌwaramajaho hene venana. \v 15 Hua ꞌee huni kachiꞌina toi samaume ꞌurinareja ijá ꞌiama Ja na kive na Natohwi jihuni ea nimaaꞌe kiꞌavajaho roe nuni sei hiha ꞌiamana. Nú huni sei vaꞌe hiꞌavarono hu nihoꞌo ꞌejahúana. \s1 Piripai Tipura Ari Tipurea ꞌAjohiꞌini Godoni Ea Renajina \p \v 16 Naꞌi pini nú vaꞌe siporua ꞌojuri ruhijino vaꞌiro vaꞌi kavume napara pina ea pipuni pweaꞌomo hu piunúmana. Ijí napara kajaho ꞌavena sisea ajiviꞌinaꞌomo ijí ꞌavena sisea kajara hu vejuꞌe hu vuꞌa kaꞌene maiꞌo rehunijija ꞌwarame ꞌee huni natohwijihuni monia mapokaꞌe venahuna. \v 17 Ike napara kajara nú Poruꞌi puꞌúmo ꞌararihua roiꞌi ajira ijá ꞌumena Ike ea kijahija Godia kaꞌene Ichuto Maijihuni pwehija pu nú Godira niꞌajihuni ꞌunamiji najuhu ꞌumenana. \v 18 Hu naꞌia mapoka ijaiharu vejume Poru hene sevume hu taꞌarohe ꞌavena sisea kajaho ijá ꞌwama Na Jesu Keriso oni ihi ꞌurahiꞌi ꞌwaravukúne ro ꞌeꞌuna ꞌwamana. ꞌEjume nijakaru roe ꞌeꞌunana. \v 19 Vea kaꞌene huni mamaꞌinijipo kavume pura moniaꞌe kúꞌo ꞌekahuni ꞌunama paꞌarejumakame pu Poruꞌo Sairasiꞌo iji ꞌunirame irisamie maketia vejuri tinijino vaꞌe emakipo hijari unaꞌijino irechamiara. \v 20 ꞌEnareja pu ꞌeka vaꞌe ꞌotua hejiꞌina mamaꞌini jihipuni vaꞌe ijá ꞌiava Ike Juakipo núni ara ikaho vejuꞌe nihoꞌo puruva rene namu. \v 21 Pu noꞌo tamana kaꞌene nú Romu ora pavejuji nú veꞌavarono pu roa ꞌwaruvara ꞌiavara. \v 22 ꞌEjukame ea mapoka kaꞌene ijí ahuma hija kajija pu ꞌuꞌo namahara. ꞌEjuꞌukame ꞌotua hijiꞌina ea mamaꞌina kajipo ꞌurine ateha jahenahe isokuniꞌi ꞌwaravume hisi apene hijihara. \v 23 ꞌEnareja pu hijihareja ijiꞌa pu tipurai irechamiareja ea kaꞌene tipura ꞌajohiꞌinijara hami ꞌaiha venahuna ꞌwaravara. \v 24 Hu ijí hinarena hu pu noꞌo irechamiume tipura ara kaꞌene vamaa kahino hijara. ꞌEjumakiviꞌi hu ꞌeke puni mumora kamorame irechamiume hijara. \v 25 ꞌEjaraꞌomo naꞌia rimai Poruꞌo Sairasiꞌo hine siporua ꞌone ꞌee javaa vene Godi taꞌarohiꞌi hiꞌeme tipura ea ꞌahoꞌijaho hine hejiꞌi hijara. \v 26 ꞌEꞌeme niꞌaha kwino mwe varivura niꞌimaꞌuri roarena ijí tipura ara kajaho nihoꞌo erapo ꞌunamapene ꞌusivuja reꞌeme vwichaka mapoka kajaho niꞌaha kwino tirausahe ꞌee senia kaꞌene mumora ꞌahi kamoravajaho niꞌaha kwino rausahe arihara. \v 27 ꞌEꞌeme ea kaꞌene ijí tipura ara kaji ꞌajohiꞌinijaho ꞌurijiꞌi kamajaho vwicha mapokijaho tiraꞌusunaha navuma kimarena hu vwihanajaho eaka mapoka kaꞌene tipura ea kajija ni useme juhaha vaꞌara ronarena hu ꞌurine huni soꞌwa taꞌarohe apene oriꞌini pijaꞌaraꞌi venana. \v 28 ꞌEnakaivo Porura ajira ijá ꞌumena A orono paꞌanaaraꞌamana. Nú ikeho hijukúnina ꞌumenana. \v 29 ꞌEjume tipura ara ꞌajohiꞌina kajara ajira ijá ꞌumena Ira ape roa ꞌumejume ape roumakiviꞌi ninuma vaji vaꞌe hu jume simaviꞌi ꞌona apene arihe Poruꞌo Sairasiꞌo puni nini namana. \v 30 ꞌEnarena hu pu noꞌo aherame vaꞌe maꞌahi ꞌeꞌune ijá ꞌiama Eakije! Na icháꞌina veje Godi na niꞌajihe maraniama ꞌiamana. \v 31 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava Jesu kaꞌene Natohwiji nimaa rojakamaꞌe aaꞌe oni kachiꞌina ꞌuꞌo niꞌajihe maraniama ꞌwavara. \v 32 ꞌEnareja pu Natohu ijihuni vuꞌa hua ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene huni sei hijajija najahara. \v 33 ꞌEjumakame ijí naꞌia rira kajino hu pu noꞌo aherama vaꞌe puni túpa ꞌaha ꞌai sama nama kajaho somahana. ꞌEjume pu niꞌaha kwinu hua ꞌee huni kachiꞌina kajihi puꞌúmo ꞌunirame toi samaara. \v 34 ꞌEjume hu pu noꞌo aherame huni sei vaꞌe ꞌiruma vajihume pu ijara. ꞌEjume hu ꞌee huni kachiꞌina puꞌúmo Godi nimaa rojajihunaꞌe pu niꞌimaꞌura teamanavara. \v 35 ꞌEꞌeme vea nituvume súꞌo ea kaꞌene ꞌotua hejiꞌina ꞌajohaujipo hirisima irechamiume pu roe ijá ꞌiava Ike eakija irechamie vaꞌa ꞌiavara. \v 36 ꞌEjume ea kaꞌene tipura ara ꞌajohiꞌinijara vuꞌa kajaho hene roe Poru ꞌwaramarena ijá ꞌwama Ea kaꞌene ꞌotua hejiꞌina ꞌajohujipo nú ja irechamie vaꞌavarono ꞌwaruvara. ꞌEnakúne ike tipura arakaho areꞌi kaivo ꞌurine vaꞌaha. ꞌEjakame joni oja masuani naꞌavara ꞌiamana. \v 37 ꞌEnakaivo Poru pu ijá ꞌiama Nú Romu ora kaivo pu nú unenuꞌu pina sisei veje ꞌotu vetúhuna pana. Pu majikari nú ꞌanúara. Eaka mapoki jihipuni nia ꞌahi. ꞌEnareja pu ꞌekua roe tipurai samuara. ꞌEnaꞌomo iviamaa pu nesi ꞌwamonu vaꞌo nú irechamúꞌirono avajo? Nihoꞌo areri parenu. Pu opuipo roe nú aheruma vaꞌe maꞌahi irechamúhuna ꞌiamana. \v 38 ꞌEjume hirisima kajipo vuꞌa kajaho roe ea kaꞌene ꞌotua hejiꞌina puni ꞌajohaꞌinijihi ꞌwaravara. Pu ijá ꞌiava Pu Romu ora ꞌiavume hejajaho pu nihoꞌo tea junavara. \v 39 ꞌEjume pu temukavume vaꞌe ꞌajorame nirisamu vaꞌume irechamiume pu maꞌahi vaꞌara. ꞌEjume pu ijá ꞌiava Nijinakúne vaꞌajiha ꞌiavara. \v 40 ꞌEjume pu tipura rene usema Ritia oni sei vaꞌara. ꞌEjiꞌi kivume ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijija ijino hijuma kimareja pu vuꞌa niꞌajihe ꞌwaramareja ijiꞌa vaꞌara. \c 17 \s1 Tesaronaika Vaji Hijajina \p \v 1 ꞌEnareja pu vaꞌe Emipiporisi asima vaꞌe Aparonia asima vaꞌe Tesaronaikai Jua puni Sinakoku naminunaꞌomo ijí usevara. \v 2 ꞌEjume Poru oni tamanaꞌomo hu puni vaꞌe Sapati noꞌopisu pu puꞌúmo Godoni ira vaji tahe piraꞌaravara. \v 3 ꞌEnarena hu pu Godoni vuꞌijihuni maiji najaharena hu ijá ꞌiama Godira vejume Keriso kajaho siseꞌi ꞌahaume kwamarena kúꞌo ꞌurinana. ꞌEnarena ike Jesu kaꞌene na ja ꞌwaravu kajaho Kerisona ꞌiamana. \v 4 Pu ea ꞌahoꞌa nimaa ronareja Poruꞌo Sairasi punaꞌi rejara ꞌee Kuriki mapoka kaꞌene Godi juhaviꞌina ꞌee napara uraniiꞌina kaꞌene ijí hijujija pununaꞌi rejara. \v 5 ꞌEnakaivo Jua pu nihoꞌo senavumakame pu maketi ea sisea aherame ahuma hina ara vaja kajaho karokaha vejara. ꞌEne Jesani oni sei pu sarame aherame emaapuni vaꞌirono roara. \v 6 ꞌEnakaivo pu papiunimareja pu Jesaniho ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene nimaa rojiꞌinijija pu irisama vaꞌe ara kajihuni ea mamaꞌina puni nini vaꞌara. ꞌEnareja pu ijá ꞌumeja Ea kaꞌene mweꞌakake ꞌunama apene taꞌarohujija ꞌuꞌo iki roara. \v 7 Jesanira Sisa oni varapa ꞌenareꞌe ea ikija aherame ijá ꞌúvu Kinia pina Jesuna ꞌúvu ꞌumejara. \v 8 ꞌEjumakame eaka mapoka kaꞌene ara kajino hijura ꞌee ara kajihuni ea mamaꞌina ijí henareja pu nihoꞌo ꞌurimaravume ani renana. \v 9 ꞌEnareja pu Jesaniho ꞌee ea ꞌahoꞌa kajihi puni moni ꞌekaꞌi kaivo pu irechamiume vaꞌara. \s1 Peria Vaji Hijajina \p \v 10 ꞌEnareja ijihuni naꞌi kajino ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijipo Poruꞌo Sairasiꞌo irechamiume Peria vaꞌara. ꞌEnareja pu vaꞌe usevajaho Jua puni Sinakoku vaꞌara. \v 11 ꞌEjume ea kaꞌene ijí hijujaho puni vwiha mamaa vwihajiꞌinaꞌomo pura Tesaronaika ora asitahara. Ijihuni maijaho pu Godoni irijaho ura rena paraniꞌeme apene ꞌee naꞌia mapoka tahe ꞌee ꞌeka manura vene kivura. \v 12 ꞌEnareja ea mapoka ijihunaꞌe nimaa rojume ꞌee Kuriki napara ꞌee parua ꞌahoꞌa kaꞌene iha rukinijija ꞌuꞌo nimaa rojara. \v 13 ꞌEjumakame Jua kaꞌene Tesaronaika hijujipo hejajaho Poruho Godoni vuꞌa Peria ꞌuꞌo najahuma henareja pu vaꞌe eaka mapoka kajihipo varapa veꞌavarono oja inaara. \v 14 ꞌEjumakame niꞌaha kwino ea kaꞌene nimaa rojiꞌina kajipo Poruho ranavume soha rori vaꞌana. ꞌEꞌeme Sairasiꞌo Timotiꞌo ijino hijara. \v 15 ꞌEꞌeme ea ꞌahoꞌa Poru ahema apene vaꞌe Etenisi usevume hu ona vene ijá ꞌiama Sairasiꞌo Timotiꞌo marako nuni roꞌavara ꞌiavume pu vaꞌara. \s1 Etenisi Vaji Huriꞌi Vuꞌa ꞌWaramajina \p \v 16 ꞌEꞌikaivo Poruho ijino Etenisi pua ajiha hinajaho huni oja nihoꞌo areri parenana. Ijihuni maijaho ijí ara kajaho godia kaꞌene iji vejajipo nihoꞌo ani rena navara. \v 17 ꞌEjumakame hu vaꞌe Sinakoku vaji vaꞌe Jua ꞌee Jenitarua kaꞌene Godi juhaviꞌinijihi puꞌúmo piraꞌarame ꞌee maketi vaji ea irahipo roe ijí hijujihi puꞌúmo piraꞌaravara. \v 18 Epikuriani ora ꞌee Sitoika ora kaꞌene hena kaviꞌinijipo Poru piuname pu puꞌúmo nakaravara. ꞌEjume ea kajihuni ea ꞌahoꞌijipo ijá ꞌwava Ike eakaho iraka vene hina kasiꞌuamo ꞌwavara. ꞌEjume ea ꞌahopo ijá ꞌiava Nú vwihajujaho hu ea ꞌahopuni Godi rona ꞌwaramu. Ijihuni maijaho Jesuni vuꞌa ꞌee Huni ꞌurinaji rone ꞌwarumu ꞌwavara. \v 19 ꞌEnareja pu Poruho ahema Eriopakasi puni roara. ꞌEnareja pu hu apoma ijá ꞌwava A raka maiuꞌina kaꞌene najahujaho nú ꞌwaruva heja? \v 20 Ijihuni maijaho a uneunecha aniꞌina kaꞌene ꞌwaruvuꞌe nú hejujihi puni maiji heꞌi ꞌahúu ꞌwavura. \v 21 ꞌEjume pu ea mapoka kaꞌene Etenisi hijujaho ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene ara ꞌahoꞌi rena roe ijino hijujija naꞌia mapoka pu mahine vuꞌa maiuꞌina hene ꞌee ꞌwaviꞌi hijura. \v 22 ꞌEjume Poru ꞌurine Eriopakasi puni riri namijiꞌi ijá ꞌiama Etenisi orakije na kivujaho ja ꞌunama jaa jaa akuma parajiꞌina kivu. \v 23 Na iki joni ara vaji hina ꞌurahojiꞌi ja uneunecha mapoka kaꞌene vejuꞌe unenuꞌu ꞌahoꞌa punaꞌi rejiꞌinijaho na nikivu kaivo ruha pinaka ja asura vejajaho Godi pina kaꞌene nú pakavu jihuni ruha ꞌwavaraꞌe kavuta. Ja Godi kajaho pahejura kaivo ja oja mahu kaji na Hu rone ꞌwaravu. \v 24 Godira mweꞌa vene uneunecha mapoka kaꞌene ijihuni toi navujaho venana. Hu akúpa mweꞌa ijihuni Natohwaꞌomo Temiporua kaꞌene emaapo iji vejujihi puni vaja pahinuna. \v 25 Emapo uneunecha kaꞌene iji vejuji Hunaꞌe venahuna pane ꞌee unenuꞌu pina Hua ura rehuna pana. Ijihuni maijaho Hura Huhusu hia ꞌee uruhoa ꞌee uneunecha mahoꞌo vajihuna. \v 26 Hu ea mapoka kaꞌene kwaaka mapokaki hijujija vejume ea kwinu huni rena roara. ꞌEnarena Hu vejume ea mapoka kwaaka mapokakino vaꞌajime hijara. Hu pura mweꞌa iki hihuni vea raname kwaa kaꞌene hina apena ohunijaho mweꞌa sisa ꞌuhua vajihana. \v 27 ꞌEnajihunaꞌe Hu ea mapoka Huni rohunijara ura renu. ꞌEne pu ura renakame Godi saꞌavajaho pu nimaa kahuna. Ijihuni maijaho Hu núni romai hinuna. \v 28 Ijihuni maijaho Huni vajiji nú hine ꞌee ꞌurahone ꞌee hina apena vaꞌu. Areri joni ea ꞌahoꞌa kaꞌene vuꞌa ꞌwaraviꞌinijipo ꞌwaramareja ijá ꞌúvare Nú Huni amuhija ꞌúvara. \v 29 Nú nimaa Godoni amuhijaꞌomo nú ijaꞌina pavwihahuna. Huni kara ijaho areri korutia ꞌee siruva ꞌee muna ijino emaapo iji vejara parohuna. \v 30 ꞌEne Godi nitama kamaꞌahuni emaapo pahena pakavajaho pavwihanu kaivo Hu ꞌwaramajaho eaka mapokake mweꞌa kakino hijujija mahoꞌo sisea aremamaa areꞌi kaivo taꞌarohunaꞌe ura renu ꞌiamana. \v 31 Ijihuni maijaho Hura mweꞌake ꞌotua arimaa ea kaꞌene iji pijaha jihuni vaji vetihunijaho vea niranamana. Hu ijí ea mahoꞌo najaharena Hu vejume kwamajaho ꞌurinana ꞌiamana. \v 32 Pu heꞌeme ijí kwama ꞌurina kaji ꞌwaravume hejajaho ea ꞌahoꞌa ijasahume ꞌee ea ꞌahoꞌa ijá ꞌwava Nú kúꞌo vuꞌa ikaho heꞌi ꞌahúu ꞌwavara. \v 33 ꞌEjume Poruho puni vaja areꞌikaꞌi samai vaꞌana. \v 34 Ea ꞌahoꞌa pu puꞌúmo rene nimaa rojara. ꞌEꞌeme puni vaja kajino Taionisiasi Eriopakite opuni ea ꞌee napara pina huni iha Tamarisi ꞌee ea ꞌahoꞌa ꞌuꞌunaꞌomo pu nimaa rojara. \c 18 \s1 Poru Koritia Vaji Hinajina \p \v 1 Ikihi puni túnaꞌi hu Etenisi areme ꞌurine Koriniti vaꞌana. \v 2 ꞌEnarena hu ijino Jua pina huni iha Akwiraho piunamana. Ea kajaho Ponitasi nahejara. ꞌEnaꞌomo hu naparaha Pisiraꞌi Itari rene roara. Ijihuni maijaho Korotiasira Jua mahoꞌo Romu areꞌavarono ꞌwaramana. ꞌEnaꞌomo hu puni roana. \v 3 ꞌEjume hu pura kaukara kaꞌene vejujaꞌinaꞌe hu ꞌuꞌo venunaꞌomo hu pu puꞌúmo ahuma hine kaukara vejara. Ijihuni maijaho pu harai ara vejiꞌina. \v 4 ꞌEnareꞌe Sapati vea mapoka kajija hu vaꞌe Sinakoku vaji Jua ꞌee Kuriki epo hununaꞌi roꞌavarono ꞌwaramana. \v 5 ꞌEꞌeme Sairasiꞌo Timotiꞌi Mesatonia rene roara. Poruho naꞌia mapoka huni vea natohwa Godoni ira toi raname hine Jua najahe ijá ꞌiama Jesuho Kerisona ꞌiamana. \v 6 ꞌEjume Jua kajija pu huni ira pataarohe pu hine ira sisea ꞌwaravara. ꞌEjume hu huni ateha túa taireviꞌi ijá ꞌiama Joni ꞌaa ijaho joni húmata ꞌahinaꞌomo na ahija paꞌana. ꞌEnaꞌomo na iviasi rene Jenitaru puni vahuna ꞌiamana. \v 7 ꞌEnarena hu ijaho areꞌikaꞌi vaꞌe ea pina huni iha Taitasi Jasitasi kaꞌene Godi oja mahiꞌini jihuni sei vaꞌana. Huni seijaho Sinakoku romaina. \v 8 ꞌEnakaivo ea pina huni iha Karisipasina hu Sinakoku ꞌajohiꞌinaꞌomo hu Natohwijaho nimaa ronana. ꞌEjumakame huni kachiꞌina noꞌone ꞌee Korinitia ora mapoka hene nimaa rojara. Ijihunaꞌe pu toi samaara. \v 9 ꞌEꞌeme naꞌii Natohwijara Poru visoni vaji ijá ꞌwama A nihoꞌo pajuꞌamana kaivo siheria paveꞌikaꞌi ꞌwaraꞌamana. \v 10 Na a huꞌúmunaꞌomo ea pina nihoꞌo a pasiseꞌi ꞌahahuna. Ijihuni maijaho Nuni ea mapokaꞌe ara ikino hiju ꞌwamana. \v 11 ꞌEjume Poruho juara kwinune masapa iropuꞌa kwino ijí hine Godoni vuꞌa pu najahana. \v 12 ꞌEnakaivo vea kaꞌene Kario Akaia opuni ea Natohwa renajihuni vea kajino Juapo ꞌurine Porunaꞌi sena vejara. Pu hu apena ꞌotua asúki vaꞌara. \v 13 ꞌEnareja pu hu namahe ijá ꞌwava Ike eakaho nuni tamana pataarohe ea ꞌwaravuꞌe pu Godi aniꞌina oja mahu ꞌiavara. \v 14 ꞌEjume Poruho maiꞌo ꞌwaraꞌi veꞌeme Kariora Jua ijá ꞌiama Ikaho unenuꞌu pina sisea reꞌipisa na joni ira hene vejuꞌu. \v 15 ꞌEnakaivo ja joni ira ꞌee iha ꞌee joni tamana ijihuna aporiꞌavajaho na paheꞌejukúne vaꞌe ojono kaha ꞌiamana. \v 16 ꞌEꞌikaivo hu ꞌotua asúka ꞌararihiume pu usema vaꞌara. \v 17 ꞌEnareja Sositanisi Sinakoku kajihuni ea niꞌinaꞌomo pu ꞌunama apena ꞌotua asúka unaꞌi hijahara kaivo Karioho kima pataarorahana. \s1 ꞌUnama Enitioki Vaꞌajina \p \v 18 ꞌEjume hu Poruho ijino ꞌaha joraꞌe hinarena ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijihija irechamiꞌi kaivo sisima ajime Pisiraho ꞌee Akwirai puꞌúmo Siriai vaꞌara. ꞌEne Senikeria ꞌeꞌune huni húmata sapasa ꞌuhuana. Ijihuni maijaho hu varapa areme hinana. \v 19 ꞌEnareja pu vaꞌe Epasasi usemareja hu pu ijí irechamiꞌi kaivo hu vaꞌe Sinakoku vaji arume vaꞌe pu puꞌúmo hine ꞌwame piraꞌaraviꞌi hijara. \v 20 ꞌEnareja pu hu ijí ꞌaha jora hiꞌamarono pu jarivara kaivo hu rarenana. \v 21 ꞌEnarena hu pu irechamie ijá ꞌiama Godira kúꞌo na iki roꞌurono ura reꞌamajaho na rohuna ꞌiꞌi kaivo hu Epasasi rene sisima ꞌahi ajima vaꞌana. \v 22 ꞌEne vaꞌe Sesaria ꞌeꞌune ajima vaꞌe Keriso oni ea ꞌajoramarena Enitioki vaꞌana. \v 23 ꞌEnarena hu ijino naꞌia ꞌahoꞌa hinarena hu ijiꞌa vaꞌe Karesia ꞌee Pirijia opuni ara ara kajino vaꞌana. ꞌEnarena hu ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijija niꞌajihe ꞌata kisi namiꞌavarono ꞌwaramana. \s1 Aporasi Epasasi ꞌEe Koritia Vaji Hinajina \p \v 24 Jua ea pina huni ihijaho Aparasina. Hu Arekisanituria nahejara ꞌee vuꞌa arira ꞌwaraviꞌinaꞌomo hu roe Epasasi hinana. ꞌEne hu Godoni ira hena kaviꞌina. \v 25 Hu Natohwi jihuni ꞌunama naharaꞌomo huni oja vaja venakaka reꞌejuꞌe hu Jesu rone ꞌwarame ꞌee arira najahuna kaivo hu Jonira ea toi samaajiru henuna. \v 26 ꞌEnaꞌomo hu vaꞌe Sinakoku vaji pajuꞌikaꞌi najahuna. ꞌEjume Akwiraꞌo Pisiraꞌo henareja hu ahema vaꞌe Godoni ꞌunama huri kúꞌo hami nahara. \v 27 ꞌEjume hu Akea vaꞌiro ura rejume ea nimaa rojiꞌina kaꞌene ijino hijujipo niꞌajahe tisaiporuapo roe hu ꞌajahe ahehunaꞌe vejara. Hu vaꞌe ijí ꞌeꞌunarena ea kaꞌene maiji vwihaniꞌina vaji nimaa rojajija niꞌimaꞌuraꞌe niꞌajihana. \v 28 Hu ea mapoka kajihi puni unaꞌi Jua ninamaꞌe Godoni irijino najahiꞌi ijá ꞌiama Jesuho Kerisona ꞌiamana. \c 19 \s1 Poru Epasasi Vaji Hinajina \p \v 1 Aparasiho Koriniti hiꞌeme Poruho ꞌunama hurunami Epasasi roe tisaiporua ꞌahoꞌa piunimana. \v 2 ꞌEnarena pu ijá ꞌiama ꞌÚ veaka ja nimaa rojajaho ja Godoni ꞌAvena niapejare? ꞌiavume pu hu ijá ꞌwava Pana. Nú Godoni ꞌAvena ijino hinu ho paꞌajaho puruva renu ꞌwavara. \v 3 Hu ijá ꞌiama Ea irara toa samahajihunijino samahare? ꞌiamana. Pu ijá ꞌwava Jonira toa samahajihunijina ꞌwavara. \v 4 ꞌEjume Porura ijá ꞌiama Jonira ea samajaho emaapo puni sisea areꞌi kaivo taꞌaroꞌavarono samaiꞌi ijá ꞌiama Ea kaꞌene nuni túnaꞌi rouji nimaa roꞌavara ꞌiamana. Ijaho Jesuna ꞌiamana. \v 5 ꞌEjume pu ijí henareja Jesu kaꞌene Natohwi jihuni iha ꞌahi toi samaara. \v 6 ꞌEjume Porura huni ija puni húmata ꞌahi irechaꞌeme Godoni ꞌAvena ariha roe pu samahume ira ani ani ꞌwame ꞌee túnaꞌi raka kaꞌene rehunijaho ꞌwaravara. ꞌEjume pu Godoni vuꞌa ea ꞌahoꞌa ꞌwaravara. \v 7 Pu ea kaꞌene ijaꞌina vejajaho ea iropu ropu noꞌo avajara. \v 8 ꞌEꞌeme hu vaꞌe Sinakoku vaji Godoni vuꞌa hine pajuꞌikaꞌi najaꞌeme masapa noꞌopisu paꞌarenana. Hu venae pu Godoni ariji nimaa roꞌavarono hu pu puꞌúmo hine piraꞌaramana. \v 9 ꞌEnakaivo ea ꞌahoꞌa kirasaha parane ꞌee vuꞌa pahene ꞌee ira sisea ꞌUnama kaji rone ea mapoka puni unaꞌi ꞌwaravumakame Poruho pu irechamiꞌikaꞌi tisaiporua aherame vaꞌe Tiranasi oni sikuru ari najahe ꞌee piraꞌaraviꞌi hijara. \v 10 ꞌEjumakame juara noꞌo vaja kajino Jua ꞌee Kuriki ora kaꞌene Esia vaji hijujija Natohwi jihuni vuꞌa hejara. \s1 Emapo Areri Pavejujipo Epasasi Rejajina \p \v 11 ꞌEjume Poruho Godira harura mahume hu uneunecha mapokaꞌe ani ani ea areri pavehuna venana. \v 12 ꞌEnareꞌe pu hununaꞌi akisia ꞌee ateha hasa ijino ea kaꞌene atama ꞌuniraviꞌinaꞌe ꞌee ꞌavena sisea ꞌajimaꞌina vajihuꞌe atama sonahiuꞌe ꞌee ꞌavena sisea ariha vaꞌura. \v 13 ꞌEjuꞌukame Jua ꞌahoꞌa kaꞌene kwaaka mapoka kajino ꞌurahojiꞌi ea marirama apena ojujipo Jesu kaꞌene Natohwi jihuni ihi ꞌurahiꞌi ea kaꞌene ꞌavena sisei ajimahiꞌinijihi siomahe ijá ꞌiava Jesu kaꞌene Porura najahu jihuni ihi ꞌurahiꞌi ꞌwaravukúne useha ꞌiavara. \v 14 Ijaho Jua puni pirisitia niꞌinijaho Sivanaꞌomo harihwaha ea iropu noꞌo ijipo ijaꞌina vejara. \v 15 ꞌEnakaivo ꞌavena sisea kajara eha vene ea kajihi ijá ꞌiava Nú Jesuho nihene kame ꞌee Poruho nihene kavura kaivo ja irahipune? ꞌiavara. \v 16 ꞌEjume ea kaꞌene ꞌavena sisei ajiviꞌina kajara ohurikune puni haha ꞌahi ajime rarene ꞌanie haha puachamie ꞌee ateha isokuniume maisu sea kajaho areme juhaha samai vaꞌara. \v 17 ꞌEjumakame ea kaꞌene Jua ꞌee Kuriki ora kaꞌene Epasasi hijajipo ijí vuꞌa kaji henareja pu tea junavara. ꞌEjumakame pu Jesu kaꞌene Natohwijaho taꞌarohara. \v 18 ꞌEjumakame ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijipo puni roajime pu raka kaꞌene sisea vejuji samai nahama ꞌwaravu. \v 19 ꞌEꞌeme ea mapoka kaꞌene atama rukina ꞌee ꞌúsia vejiꞌinijihipo pu puni puka kaꞌene ꞌúsia icháꞌina vejujija mapoka niꞌaha kwinu ꞌeke eaka mapoki jihipuni unaꞌi veni jaara. Uneunecha ikija monia mapoka mapoka (50,000 kina) ꞌimejara. \v 20 ꞌEjume Natohwi jihuni vuꞌa emarene ꞌee rausahe ꞌee kisinaꞌe renana. \s1 Epasasi Vaji ꞌUraꞌaravajina \p \v 21 ꞌEꞌeme ijihuni túnaꞌijino Poruho hina oja vaji vwihana ijá rona Na vaꞌe Mesatonia ꞌeꞌune vaꞌe Akea ꞌeꞌune vaꞌe Jerusaremi vahuna. ꞌEnareje ijihuni túnaꞌi na vaꞌe Romu ꞌuꞌo kahuna ronana. \v 22 ꞌEnarena hu Timotiꞌo Irasitasiꞌo hu niꞌajahiꞌinaꞌomo nimarako irechamiume Mesatonia vaꞌara. ꞌEꞌeme hu ijino Esia vea maꞌuako hinana. \v 23 ꞌEꞌeme ijihuni vea kajino ea ꞌahoꞌa Epasasi hijujija Natohwi jihuni ꞌunama senavumakame pu hine nihoꞌo niꞌimaꞌura ꞌuraara. \v 24 ꞌEꞌeme ea pina huni iha Timiturisi ꞌwavuraꞌomo ijaho sirivaꞌi ꞌwavuji uneunecha venunaꞌomo huni kaukara siriva kajino godia naparaꞌe Aritimisi ꞌwavuji vesamuna. ꞌEjuꞌe ea mapokaꞌe kaukara kajaho vejura. \v 25 ꞌEnarena hu ea kaꞌene kaukara nikwinuꞌina hura venu kajaꞌina vejiꞌinijihija ꞌumenaume ahuma roume hu ijá ꞌiama Ehu nune ja niheju. Nú ike kaukara iki venareꞌe nú hami mamaa hijura. \v 26 Ja nikama hejujaꞌinaꞌe Epasasieru pana kaivo Esia mahoꞌo ike Poru ikara venauꞌe ea mapoka ijá ꞌwavo godia kaꞌene iji vejujija godia pana ꞌúvu. \v 27 Ike núni kaukara ikara paꞌarene ꞌee varapi rehuneru pana kaivo napara godia iraꞌata natohwa kaꞌene Aritimisi oni Temiporua maa paꞌana reje ꞌee Esia ꞌee mweꞌa ikino hua oja mahe ꞌee huni pinanaka mamaijaho nihoꞌo paꞌarena vaꞌu ꞌiamana. \v 28 Vea kaꞌene pu ijí hejajaho nihoꞌo ajinama parajume ira ajira ijá ꞌumeja Aritimisiho Epasasi opuni niꞌina ꞌumejara. \v 29 ꞌEnareja pu ea mapoka kaꞌene ara kajiꞌura kajija pu urimaravume ani rejumakaviꞌi Keasiꞌo Arisitakasiꞌo irisame ꞌeka vaꞌe ꞌotua vejuri sei vaꞌara. Pu noꞌo Mesatonia ora kaivo pu Poru oni napuhijaꞌomo hu ꞌajahe ojura. \v 30 ꞌEnaꞌomo Poruho hu ura eaka mapoka kajihipuni vaji vaꞌi ꞌahaana kaivo ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijipo tanuꞌurahara. \v 31 ꞌEjume Esia ora mamaꞌina ꞌahoꞌa kaꞌene huni napuhijijipo hura hara tanuꞌurahe nuꞌúha vaja pavaꞌe aruꞌamarono ꞌwaravara. \v 32 Ea mapoka kaꞌene ijí hija kajija puni vwiha ijaho puruva rene ani ani vwihajara. Ea ꞌahoꞌa vuꞌa kwino vwihajume ea ꞌahoꞌa pu vuꞌa ꞌahoꞌa ꞌumejara kaivo pura roe ahuma hija kajihuni maijaho pahejara. \v 33 ꞌEnareja Juaka mapoka kajipo Arekisanitaho tairia apena vaꞌe raname ꞌejahaume hu vaꞌarena pu niꞌajiꞌirono ija ahasirime ruramana. \v 34 ꞌEnakaivo eaka mapokijipo kama hejajaho hu Jua ora hejara. ꞌEnareja pu vea muka noꞌoheꞌi ea mapoka ꞌurina pakame ajira ijá ꞌumeja Aritimisiho Epasasi opuni niꞌinaꞌe ꞌumejiꞌi navara. \v 35 ꞌEꞌeme Epasasi opuni ara huni karaka ijara ea mapoka ruramarena ijá ꞌiama Epasasi orakije! Ja ea irara Aritimisi kaꞌene niꞌini jihuni Temiporua ꞌee emaa saꞌina kaꞌene kahi akúpa ꞌahi rene ꞌonajiꞌi Epasasi opo ꞌajohaujaho pahejure? \v 36 ꞌEnaꞌomo ea pina nú ike pavejura ꞌiahuna areria panakúne pavwihaꞌikaꞌi masuani hine ꞌohura paapeha. \v 37 Ja ea kaꞌene aherama roakija pu unenuꞌu pina joni Temiporua vaja kajaho nesi paapejara ꞌee pu ira sisea pina muni napara godia kehunaꞌa paꞌwaravara. \v 38 ꞌEnakaivo ike ꞌotua vejuri ruhakaho vwicha tatiranavuꞌe ea kaꞌene ꞌotua vejiꞌinijaho ijí hinunaꞌomo Timitiriasiho ꞌee pwehwa puꞌúmo ea irahijaꞌe ꞌotua vetihuna reꞌavajaho roe ꞌotua vetia. \v 39 ꞌEnakúne joni vuꞌa ꞌahoꞌa naꞌavajaho kanisoruapo vea kaꞌene pu ahuma hiꞌavaji ꞌwama amairihuna. \v 40 Nú iki hine ani ani vejujihuni maa panamunaꞌomo kamati maiꞌo ꞌotua niꞌimaꞌura nú vetúhuna. ꞌEje nisi ike nú roe ahuvukaho maa paꞌanaꞌe rehuna ꞌiamana. Noinnisi ike nú roe ahuvukaho maa paꞌanaꞌe rehuna ꞌiamana. \v 41 ꞌEjume hu ijá ꞌwaraꞌi kaivo ea kaꞌene ahuma hija kajija irechamiume vaꞌara. \c 20 \s1 Masatonia ꞌEe Akaia Vaꞌajina \p \v 1 Ea kajipo iranoꞌa kaꞌene apejajaho paꞌareꞌeme Porura tisaiporu ꞌwaravume nianaa roume pu vuꞌa niꞌajihe ꞌwaramarena irechamiꞌikaꞌi hu Mesatoniai vaꞌana. \v 2 ꞌEnarena hu ijí ara ara kajino ea kaꞌene nimaa rojiꞌina kaꞌene hinapene oju kajihi vuꞌa niꞌajihe ꞌwarame roe Kurisi ꞌeꞌunana. \v 3 ꞌEnarena hu ijino masapa noꞌopisu hinarena hu ꞌurine sisima ꞌahi Siria vaꞌi veꞌeme Juapo hu ꞌanae kwahuna ꞌwavuma henarena hu areme ꞌuname Mesatonia ꞌunami vahuna vwihanana. \v 4 Ea ꞌahoꞌa Sopata ho Peria ora kaꞌene Pairusi oni harihijaho ꞌee Arisitakasi ho ꞌee Sekunitasiꞌo Tesaronaika ora ꞌee Keasi ho Tepi ora ꞌee Timoti ho Tichikasi ho Turopimasi ho ijano Esia oraꞌomo pu puꞌúmo vaꞌara. \v 5 ꞌEꞌeme ikeja pu urasaha vaꞌe Turoasi ꞌajúha hijara. \v 6 Puretia kaꞌene isitia paꞌajihuni vea paꞌarejumakaviꞌi nú sisima ꞌahi ajime Piripai rena vaꞌeme naꞌia iropu paraꞌeme pu Turoasi hiꞌeme nú ro ijí usevara. ꞌEnareja nú ijí hiꞌeme hura kwino paꞌarenana. \s1 Porura Túchamaa Turoasi Vaꞌajina \p \v 7 Hura Natohwijino nú ahuma hine puretia tuachama iꞌi veꞌeme Poruho hu niari vahuni jihunaꞌe huni vuꞌa ꞌaha joraꞌe ꞌwarama apene vaꞌe naꞌia rimai aremana. \v 8 ꞌEꞌeme ijí huri núra hija kajaho naheha mapokaꞌe navara. \v 9 ꞌEꞌeme Poruho hine vuꞌa ꞌwaramapene vaꞌeme ea pina huni iha Utikasiho ichutoi ꞌwitu ꞌahi hina vuꞌa henanaꞌomo nihoꞌo nii nama parajume ijino nisunama namu vaꞌume ꞌona apena arihe kamino mweꞌi ꞌahi ninamana. ꞌEjume pu hu ꞌunama apene ꞌurijiꞌi kavajaho nikwamamaa kavara. \v 10 ꞌEjume Porura ariha vaꞌe raurahe namiꞌikaꞌi apene tahurine ꞌurijiꞌi ijá ꞌiama Hu maiꞌo hinukúne ja pajume ꞌee pavwihaha ꞌiamana. \v 11 ꞌEnarena Poru kahi icha toi ajima vaꞌe puretia tuchama ine vuꞌa ꞌwaviꞌi hiꞌeme vea aharajume vaꞌara. \v 12 ꞌEꞌeme pu paruisea kajaho maiꞌo hijumakame pu niꞌimaꞌuraꞌe oja sonahiana. \s1 Turoasi Rena Mairitasi Vaꞌajina \p \v 13 Poruho mumori vuhunaꞌe vwihana jihunaꞌe nú sisima ꞌahi urasahe ajima vaꞌa kami Esosi ꞌajaꞌeje hu ijino ajivakame vahunaꞌe amairiaramana. \v 14 Esosi roe piunúvume nú hu aheme sisima ꞌahi ajime pu puꞌúmo Mitarini roara. \v 15 ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino nú vaꞌe Kaiasi karaꞌi naꞌeme ropunaꞌi usevaraꞌomo ijihuni súꞌuhijino nú Semasi usevaraꞌomo ijihuni súꞌuhijino kúꞌo vaꞌe Mairitasi vaꞌara. \v 16 Porura Esiai hihuna ura parejume hu Epasasi asima roana. Ijihuni maijaho hu marako Jerusaremi ꞌeꞌuꞌeje Penitikositi vea rehunaꞌe ura renana. \s1 Porura Epasasi Eruta Túchamaa ꞌAjorama ꞌWaramajina \p \v 17 ꞌEnakaivo nú Mairitasi hiꞌeme Poruho ꞌona ranavume vaꞌe Epasasi sosi huni eruta puni ꞌona vene roꞌavarono ꞌwaramana. \v 18 ꞌEjume pu roume hu pu ijá ꞌiama Vea kaꞌene na Esia roujino ja na kivara. Na icháꞌina hine na icháꞌina ꞌurahone ꞌee icháꞌina vejujaho ja nikivara. \v 19 Ja niheju. Juaka mapokijipo na siseꞌi ꞌahiujaho na pavwihajura kaivo na Masuani ajuarana nituajiꞌi Natohwi jihuni kaukara vejura. \v 20 Ja niheju. Na nihoꞌo vuꞌa kajaho paranaꞌoꞌujuta kaivo maiji najaha apena vaꞌu. Na uneunecha mapoka kaꞌene ja niꞌajihunijaho ꞌwaramareꞌe na samaumai ꞌee sea seakino najaha apena ojuta. \v 21 Naꞌia mapoka vuꞌaka rona ꞌwaravujaho nikwinuꞌinake Jua ꞌee Kuriki puni sisea aremamaa areꞌi kaivo taꞌarohe Godoni roe ꞌee núni Natohwa Jesu Keriso nimaa roha ꞌiavura. \v 22 ꞌEnaꞌomo heha! Na iviamaa nuni oja ahisinaꞌe reꞌejuꞌe Godoni ꞌAveni na apeniuꞌe Jerusaremi vaꞌu. ꞌEnakaivo ijino iraki renihunijaho na pahena pakavu. \v 23 ꞌEnakaivo ara ara ikino na vaꞌujaho Godoni ꞌAveni ꞌwarimareꞌe ijá ꞌwimuna A tipurai hihuna ꞌee ahisina apehuna ajaha navu ꞌwimuna. \v 24 ꞌEnakaivo na nuni hiijaho natohwa pakavura kaivo Godira maiji vwihanúani vuꞌa mamaa kaꞌene ea najaꞌurono Natohwa Jesura mihaji na ve parahuniji kavu. \v 25 Heha! Na niheju. Ea kaꞌene na huꞌúmo ꞌurahe oꞌejuꞌe na Godoni ariji najahujaho ja nuni varira kúꞌo pakihuna. \v 26 ꞌEnakaivo ea mapoka kehi puni ꞌaijaho nuni ija ꞌaha panamu. \v 27 Na nihoꞌo Godoni ura ijí ꞌwaraꞌirono vejujaho na pajuvuta kaivo na ꞌwaravuta. \v 28 ꞌEnakúne hami ojono ꞌajoarame ꞌee ea kaꞌene jara ꞌajohaꞌavarono Godoni ꞌAveni ja ꞌajohaiꞌinaꞌe irechamie ꞌee Godoni sosia kaꞌene Hura Huni ꞌaijino ꞌimenajaho ꞌajohaꞌavara. \v 29 Na niheju. Na vaꞌeje nuni túnaꞌi ꞌuaneapo joni vaja iki roareje ja rurahareje nihoꞌo pina paranahuna. \v 30 ꞌEje joni ehija ꞌahoꞌakipo ꞌurine ira ani ani ꞌwarame tisaiporua aherame puni túnaꞌi vahuna. \v 31 ꞌEnajihunaꞌe ꞌaiha vejiꞌi vwihaꞌavara. Juara noꞌopiso vajijino naꞌi veiriꞌa nituijiꞌi ihajinaname ea kwinu kwino nimaiji najahe ꞌwaravuta. \v 32 Godoni ija tahi irechamie ꞌee Huni ira kaꞌene mai ijí vaji irechamiuraꞌomo ijara areri niꞌajiꞌeje ja emarene ꞌee Godoni ehipuni vaji ja joni aachia ꞌekahuna. \v 33 ꞌEnajihunaꞌe na nihoꞌo siriva ꞌee korutia ꞌee ateha ea ꞌahopuna paitunivura. \v 34 Ja niheju. Na nuni ija ikino uneunecha onuno vene ꞌee ea kaꞌene na huꞌúmo ojujija niꞌajihura. \v 35 Nara uneunecha mapoka kaꞌene vejujaho jara ijaꞌinaꞌe venareje ea kaꞌene pivusahuji niꞌajiꞌavarono najahuta. ꞌEne Natohwa Jesura Huni iri ꞌwaramaji vwihaꞌavara. ꞌEkujaho mamaa kaivo vajihujaho mavarasaꞌina vejura ꞌiamana. \v 36 ꞌEnarena ꞌwaravume paꞌarejumakaviꞌi hu nitupari same pu puꞌúmo siporua ꞌojara. \v 37 ꞌEnareja pu Poruho aharu ꞌoname niramaruviꞌi apene ura mina vetiara. \v 38 ꞌEjume niramarume úchia ꞌejajihuni maijaho ira kaꞌene hura ꞌwaramarena ja nuni urania kúꞌo pakaꞌeja ꞌiamajara temukama paraniana. ꞌEꞌejume pu hu ahema vaꞌe sisima ꞌahi ranavara. \c 21 \s1 Porura Maritasi Rena Jerusaremi Vaꞌajina \p \v 1 ꞌEjume nú pu ꞌajoramareja irechamie vaꞌara. Nú vaꞌe sisima ꞌahi ajime arira vaꞌe Kasi usevara. ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino ꞌurina vaꞌe Rotesi usemareja vaꞌe Patara vaꞌara. \v 2 ꞌEnareja nú ijino sisima kaꞌene Ponisia vahunijaho piunamareja ijihuni toi ajima vaꞌara. \v 3 ꞌEnareja nú Siria vaꞌiro vaiꞌi Saiparasi ꞌanaꞌinijaꞌi kaviꞌi vaꞌe Taia Siria vaja kajinaꞌomo vaꞌara. Sisima kukua ꞌahoꞌa irechaꞌirono vaꞌana. \v 4 ꞌEnareja ijino tisaiporuepo ijí hiꞌava ronareja sarama kimareja hura kwino ijí pu puꞌúmo hijara. ꞌEjumakame Godoni ꞌAvenijara ꞌwaravume pu Poruho Jerusaremi pavaꞌamarono ꞌwaravara. \v 5 ꞌEꞌeme veijaho paareꞌi vejume pu ꞌurine vaꞌe pu puꞌúmo napahwaha ꞌee sesahwaha ijihi puꞌúmo ara kajaho areꞌi kaivo vaꞌe soha rori nitupari same pu puꞌúmo hine siporua ꞌojara. ꞌEnareja ea kwinu kwinu ija ꞌekaꞌe ꞌajoravume vaꞌara. \v 6 ꞌEnareja nú pu puꞌúmo ꞌajosarame nú vaꞌe sisima ꞌahi ajivume pu kúꞌo ꞌunama ari vaꞌara. \v 7 ꞌEnareja ijino Taia rene vaꞌe kehi hijajaho Tarimeisi useviꞌi kivajaho ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijija ꞌajorame naꞌia kwino pu puꞌúmo ijí nejara. \v 8 Ijihuni súꞌuhijino nú ꞌurina roe Sesaria usevara. ꞌEnareja Piripu kaꞌene Ivenijarisi jihuni sei vaꞌara. Hu ea iropu noꞌo pijihara vajijino ea pina kaꞌene pijahajina. \v 9 Ea ikehuni ꞌapahija noꞌona noꞌona parua pavejiꞌina kaivo pu poropetia. \v 10 Nú ijino naꞌia mapokaꞌe hiꞌeme ea pina huni iha Akapasina ꞌwavujaho Jutia rena roana. Hu ꞌuꞌo poropetia. \v 11 ꞌEnaꞌomo hu núni roana. ꞌEnarena hu Poru oni charia kaꞌene hu ꞌahi iramajaho rasame huni ija mumorajiꞌi vevahaviꞌi ijá ꞌiama Godoni ꞌAvena na ijá ꞌwima Ike charia kehuni omijaho Juapo kahino Jerusaremi apene ikaꞌina vevahame apene Jenitarua mihuna ꞌwimu ꞌiamana. \v 12 ꞌEjume núa ꞌee ea mapoka kaꞌene ijino hijajija Poruho Jerusaremi pavaꞌamarono rarejara. \v 13 ꞌEjume Porura eha vene ijá ꞌiama Ja raka vene niramaruvuꞌukame nuni oja turaꞌi ꞌahio? Na Natohwa Jesuni ihijihunaꞌe Jerusaremi vaꞌe tipura vahune ꞌee kwahunijaho pavwihaju ꞌiamana. \v 14 ꞌEjumakame núra ijí rarehuna areri parenana. ꞌEjume nú ijá ꞌwava Makaꞌeje raka kaꞌene Natohwijara ura renujaꞌina venama ꞌwavara. \v 15 Nú ijihuni túnaꞌi ꞌurine núni uneunecha ꞌeka Jerusaremi vaꞌara. \v 16 ꞌEjumakame tisaiporu ꞌahoꞌa Sesaria ora nú puꞌúmo vuꞌajivaraꞌomo pu nú aherume Nesani kaꞌene Saiparasi orijihuni sei vaꞌara. Hu nihoꞌo nitama tisaiporua rene hinapene roajihuni sei hijara. \s1 Porura Jemisi Kaꞌi Vaꞌajina \p \v 17 Nú vaꞌe Jerusaremi usevume vwehu núna nihoꞌo teamanaꞌeme nú ꞌajorume aheruvara. \v 18 ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino Poruho nú puꞌúmo vaꞌe Jemisi kaꞌi vaiꞌi kivajaho sosi puni eruta ijí hijara. \v 19 ꞌEnarena hu pu ꞌajoramarena Hura kaukara kaꞌene venana vaji Godi raka kaꞌene Jenitaru ijihipuni vaji venajaho hine kwinu kwino tahe ꞌwaramana. \v 20 ꞌEjume pu ijí henareja Godi taꞌarohara. ꞌEne pu ijá ꞌwava Vwea núne Jua mapoka mapoka nimaa rojura. ꞌEnakaivo pu Mosisi oni tamana vehuniji nihoꞌo harura veju. \v 21 Pu ijá ꞌwava Ara Jenitaru puni ari hina ꞌonujiꞌi najahukame pu Mosisi oni tamana pataarohu. ꞌEne pu puni harihija sisa paꞌuhuꞌavarono ꞌwaravu. ꞌEne Jua puni tamana paveꞌavarono ꞌwaramuna ꞌwavara. \v 22 Ara roajaho pu nimaa heꞌeja. ꞌEnaꞌomo nú ichá veꞌeja? \v 23 Nú raka a ꞌwarava heꞌamajaho ijá veꞌamana. Ike ea noꞌona noꞌo ikija ꞌaura arevara. \v 24 Ara pu puꞌúmo vaꞌe pura raka kaꞌene veꞌavajaho a ꞌuꞌo ijá veꞌamana. Ara oni húmata ꞌusimareje ea noꞌona noꞌo ikihi ꞌusimahakiviꞌi a puni eha veꞌamana. ꞌEjakame pu ea mapoka hena kamareje oni vuꞌa kaꞌene hejajaho iraꞌata reꞌamana. ꞌEnakaivo a ꞌuꞌo tamana kajaho ꞌajohe vejiꞌinaꞌe kaꞌavara. \v 25 ꞌEnakaivo Jenitaru kaꞌene nimaa rojiꞌini jihipuni pasi vene ijá ꞌwaravara Pu ꞌiruma kaꞌene godi iraꞌatiji vajiꞌavajaho paine ꞌee ꞌaa paine ꞌee hanuha ꞌaa rukina paine ꞌee ꞌuasa paveꞌavara ꞌiavara ꞌwavara. \v 26 Ijihuni súꞌuhijino Poru ꞌurine ea kajija aherame tamana kajaho ijá vejara. ꞌEnareja pu vaꞌe Temiporu vaji arume ꞌaura areꞌiraꞌomo vea kaꞌene kúꞌo ꞌaura kaji ihunijaho ijaꞌina nahama ꞌwaravara. ꞌEnareja pu ea kwinu kwino puni swasa venahara. \s1 Poru Temiporua Vaji Kamovajina \p \v 27 Hura kwinu paꞌareꞌi veꞌeme Jua kaꞌene Esia orijipo kavume hu Temiporu vaji hijume kama pu aneja vene ea mapoka puni oja inaume pu hu iji ꞌunavara. \v 28 ꞌEnareja pu ira ajiraꞌe ijá ꞌumeja Isureri orakije roe niꞌajúha. Eakara kwaaka mapokijino eaka mapokijija ehu núna ꞌee núni tamana ꞌee ruhakaho ninama ꞌwaramujiru pana kaivo hu Kuriki aherame núni Temiporua vaji rouꞌe akuavuri ruhakaho nihoꞌo siseranu. \v 29 Pu ijá ꞌwavajihuni maijaho pu kiꞌeme Turopimasi kaꞌene Epasasi orijiꞌo Poruꞌo ijino ari ꞌurahojara. ꞌEnareja pu vwihajajaho Porura hu aheme ijino puni Temiporu vaja kaji aruma vaꞌana roꞌikaꞌi avajara. \v 30 ꞌEꞌikaivo pu ea mapoka ajinama parajume niꞌaha kwino ninukujaha roe ahumareja pu aruma vaꞌe Temiporu vaji Poruho ꞌuname tairie apena roe maꞌahi roꞌeme vwicha kajaho marako kuvara. \v 31 Pu hu ꞌanaꞌirono ꞌunama saꞌeme vuꞌarena vaꞌe Romu puni sorutia niꞌini jihuni vaꞌana. ꞌEjume Jerusaremi nihoꞌo miꞌija punaꞌi tamui namana. \v 32 Hu niꞌaha kwino sorutia ꞌee puni mamaꞌina ꞌahoꞌa aherame ninukujahe puni vaꞌume pu sorutia ꞌee puni natohwiji kimareje Poru ꞌanaajaho arevara. \v 33 ꞌEjumakame ea niꞌinijara vuꞌe iji ꞌunaꞌi kaivo ꞌwaravume pu seni noꞌoheꞌi ꞌeke kamome aneja vene hu irane ꞌee hu irakaꞌe venaji apovara. \v 34 Pu ea ꞌahoꞌa ꞌurine ani ꞌwaravume pu ea ꞌahoꞌa ani ani ꞌwaravara. ꞌEjumakame ijí ea natohwa kajaho ꞌunama kaꞌene icháꞌina venareja ijí vejajaho puruva renana. ꞌEjumakame hu huni ehija ꞌwaravume pu Poruho aheme kahino huni sea kaꞌene amiapo hijujino vaꞌavarono ꞌwaramana. \v 35 Hu Poruho pu puꞌúmo ꞌurina vaꞌe kami vwicha jiami vaꞌume amia kajipo apene pikima ichutoi ꞌunama vaꞌara. Ijihuni maijaho eaka mapokijipo ꞌanaꞌiro vejumakame avajara. \v 36 ꞌEjumakame ea mapoka puni túnaꞌi vaiꞌi ꞌanae kwamama ꞌumenapene vaꞌara. \s1 Porura Huni ꞌUnama Amairie Juapuni Unaꞌi ꞌWaramajina \p \v 37 ꞌEnareꞌe ijí sorutia kajipo Poruho apene puni sei vaji vaꞌi vejumakiviꞌi hu iji amia epuni ea natohwa kajaho ijá ꞌwama ꞌÚ na unenuꞌu pina a ꞌwaraꞌejo? ꞌwamana. ꞌEjume hu ijá ꞌwama ꞌÚ a Kuriki puni ira henune? ꞌwamana. \v 38 Iviꞌa a Ijipiti ora kaꞌene niꞌahuka ea mapoka mapoka (4,000) kaꞌene ea ꞌaniuꞌe kwamasahiꞌina oja inaꞌe aherame nechiꞌi vaꞌajaho pane? ꞌwamana. \v 39 ꞌEjume Poru ijá ꞌwama Na Jua Tarisasi ora Sirisia vajina kaivo ara kajaho natohu varesimaꞌura. ꞌEnajihunaꞌe na ura ea mapoka vuꞌa ꞌwaraꞌi ꞌahiu. ꞌEnajihunaꞌe na ura jarirame ꞌwaravukúne ruha aremie na ea ikija vuꞌa ꞌwaravuma. \v 40 ꞌEjume hu ruha aremahe nijina ꞌwavume Poruho ijí siasa ꞌaha kajino namiꞌi kaivo huni iji hararajihana. ꞌEjume ea mapoka irunoꞌa areꞌeme hu Hipuru puni iri ꞌwaramarena ijá ꞌiamana. \c 22 \p \v 1 Vwehu nuna ꞌee emahu nuna. Nuni vuꞌake ataa apúsama heha. Nara raka kaꞌene vejuji iviamaa joni unaꞌi namine ꞌwaraꞌi veju ꞌiamana. \v 2 ꞌEjume hu huni vuꞌa Jua puni ira ꞌwaravuma henareja pu nihoꞌo areme varira reꞌasahe hina hejara. \v 3 ꞌEjume Poru ijá ꞌiama Na Jua nuni ohijara Tarisasi Sirisia vaji naheniana kaivo ike arakino renarejo Kamerieri oni hari emahu nupuni tamana hena ka parajuta. ꞌEnaꞌomo ja iviasi Godoni jihunaꞌe sena veju kajaꞌinaꞌe na ꞌuꞌo ijaꞌina vejuta. \v 4 ꞌEnareꞌe na ea kaꞌene ꞌUnama ikehunake vejajaho siseꞌi ꞌahiura. ꞌEne na ura pu ꞌanie kwamasaꞌavarono vejura. ꞌEne na parui napari ꞌeke tipurai irechamiura. \v 5 ꞌEne ea kaꞌene pirisiti natohwa ꞌee emakina kaꞌene kanisoru ijija vuꞌaka na iviamaa ja ꞌwaravukaho pu nihena kavara. Ijihuni maijaho pura pasi kaꞌene veja kajara harura mihume na vaꞌe Jua kaꞌene Tamasikasi hiju jihipuni vaꞌe ea puna kaꞌene ijí hijujihijaꞌe kamorame aherama Jerusaremi siseꞌi ꞌahiꞌi vaꞌuta. \s1 Porura Juapuni Unaꞌi Oriꞌini Anakarame ꞌWaramajina \r (Akisi 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 ꞌEnarejo na vaꞌe Tamasikasi va ꞌeꞌuꞌirono vaꞌeme vea rira muꞌoi namiꞌeme niꞌaha kwino kahino akúpi ꞌahi rene hanana tauhuhiana. \v 7 ꞌEne na niꞌaha kwino ꞌona apena arihe mweꞌi ninaviꞌi hejume ira kahi akúpa ꞌahi rena roe ijá ꞌwima Soru Soru a raka vena Na siseꞌi ꞌahiu? ꞌwimana. \v 8 ꞌEjume na eha vene Hua apome ijá ꞌwavo Natohwe A rarane? ꞌwavume Na Jesu kaꞌene Nasareti orijinaꞌomo a Na siseꞌi ꞌahiu ꞌwimana. \v 9 ꞌEjumakame ea kaꞌene nú puꞌúmo vuꞌa kajija ijí hanana kajaho kavara kaivo ira kaꞌene ea irara na ꞌwarimajaho pahejara. \v 10 ꞌEjume na apoma ijá ꞌwavo Natohwe iviamaa na ichá veꞌejo? ꞌwavuta. ꞌEjume Hu ijá ꞌwima ꞌUrine Tamasikasi vaꞌe ea kaꞌene ijí hinujara ara raka kaꞌene veꞌamarono Nara iji pijahujaho hu a ꞌwarava heꞌamana ꞌwimana. \v 11 ꞌEꞌeme ijí hanana kajara vejume na paniriarejo pivujume ea kaꞌene nú puꞌúmo roa kajipo na iji ꞌunirimapene Tamasikasi vaꞌara. \v 12 ꞌEjume ea pina huni iha Ananaiasiho puni tamana hami hami vejukame Jua mahoꞌo kaꞌene ijino hijujija hua ea mamaa ꞌwavura. \v 13 ꞌEnaꞌomo ijara roe nuni rori namiꞌi kaivo ijá ꞌwima Vwea nuna Soru oni nia niria ꞌwivume nuni nia kúꞌo maranana. ꞌEjume na hu kavuta. \v 14 ꞌEjume hu ijá ꞌwima Emahu nupuni Godijara a Huni ura ijí hena kame ꞌee ea kaꞌene arimaa ijí hena kame ꞌee Huni irititi vuꞌiji heꞌamarono iji pijahana ꞌwimana ꞌiamana. \v 15 ꞌEnaꞌomo a raka kaꞌene kama ꞌee henajaho Hu rone ea mahoꞌo najahuna. \v 16 ꞌEnakaivo a irakijihunaꞌe tetama hino? ꞌUrije Huni ihijino ꞌurahiꞌi toi apúsamaꞌe oni sisea somaꞌe paꞌarenama ꞌwimana. \s1 Porura Vaꞌe Jenitaru Vuꞌa ꞌWaramarono ꞌUmenajina \p \v 17 ꞌEjume na kúꞌo ꞌunama Jerusaremi roarejo ijino Temiporu vaji hine siporua ꞌojiꞌi navaha rojuta. \v 18 Ijí navaha kajino na kavume Hu ijá ꞌwima Mamako Jerusaremi areꞌi kaivo ꞌurine vaꞌa. Ijihuni maijaho a Nuni vuꞌa iki najaꞌamajaho pu paheꞌejakúne ꞌwimana. \v 19 ꞌEjume na ijá ꞌwavuta Natohwe pu na nihejura. Nitama na vaꞌe Sinakoku pina aruma ꞌeꞌune ꞌee pina aruma ꞌeꞌujiꞌi ea kaꞌene Aaꞌe nimaa ronaujija ꞌeke hijihae ꞌee tipurai irechamiuta ꞌwavuta. \v 20 ꞌEjume ea kaꞌene oni vuꞌa ꞌwaraviꞌina hena kaviꞌina huni iha Sitivini oni ꞌaa kaꞌene arihajaho na ijí nimaa vejiꞌi ea kaꞌene huaꞌe ꞌanaajihipuni ateha ꞌajoha namijuta. \v 21 Hu ijá ꞌwima Nara a kwai natohwi Jenitaru puni kwai ranamaukúne vaꞌa ꞌwimana ꞌiamana. \v 22 Pu hine huni vuꞌa kajaho henapena vaꞌu vaꞌu hu ijí ꞌwaravuma hejiꞌi pu ira ajira ijá ꞌumeja ꞌAnaa kwamama! Ea ijaꞌina ikaho mweꞌa pahihunakúne pamakaꞌeje hinama ꞌumejara. \v 23 Pu ijano ꞌumena apene ojiꞌi puni atehi ꞌeke atoꞌarume ꞌee útiti ꞌene icha toi atoꞌaruvara. \v 24 Sorutia puni natohwijara apene puni kwai roe hijahiꞌi apomakame irakijihunaꞌe pu hu mwasiritia jihuni maijaho hu ꞌwaramaro avajara. \v 25 ꞌEjume pu hu kamoꞌeme Porura sorutiaꞌe ꞌajohaꞌiniji ijá ꞌwama ꞌÚ ja Romu ora areri ꞌotua pavene heꞌi kaivo hijihaure? ꞌwamana. \v 26 ꞌEjume ea kaꞌene ꞌajohiꞌinijara ijí vuꞌa kajaho hene vaꞌe ea kaꞌene Natohwijaho ijá ꞌwama Eakaho Romu oraꞌomo a irakaꞌe veꞌi veno? ꞌwamana. \v 27 ꞌEjume ea Natohwa kajara huni roe ijá ꞌwama ꞌÚ a Romu ora reꞌamajaho ꞌwarima ꞌwavume hu Iꞌa ꞌwamana. \v 28 ꞌEjume ea Natohwa kajara ijá ꞌwama Na roe Romu opuni ea reꞌi vejujaho monia eha niꞌimaꞌura vejuta ꞌwamana. ꞌEjume Porura ijá ꞌwama Na iki nahenia jihunaꞌe na Romu ora rejuta ꞌwamana. \v 29 ꞌEꞌeme ea kaꞌene ijí hu apome ꞌee hua hijaꞌi ꞌahiume roajivajija niꞌaha kwinu jumareja arevara. ꞌEjume ea Natohwa kajara vwihanajaho hu Poruho Romu ora ꞌee majikari kamomana ronarena hu tea jumana. \s1 Poru Kanisoru Puni Unaꞌi Ahema Vaꞌajina \p \v 30 Ijí ea Natohwa kajaho hu irakijihunaꞌe pu Jua Poru namahu ronarena ijihuni maiji hami heꞌi ꞌahaana. ꞌEjume ijihuni súꞌuhijino senia kaꞌene hu kamovajaho rasamaꞌi kaivo ꞌona ranavume ea kaꞌene pirisiti mamaꞌina ꞌee kanisorua mahoꞌo roe hiꞌeme hu Poru ahema apene roe puni unaꞌi roana. \c 23 \p \v 1 ꞌEjumakame Poruho nia ajira kanisoru kajija kiviꞌi ijá ꞌiama Vwehu nunakije na Godoni unaꞌi hami hinuvaꞌo roe iviasi ꞌeꞌuju ꞌiamana. \v 2 Ananaiasi kaꞌene pirisitia niꞌinijara ꞌwaravume ea kaꞌene huni rori namijajipo hu inu tahijahara. \v 3 ꞌEjume Porura huaꞌe ijá ꞌwama Godira a ꞌanahuna. Kare ea kaꞌene aroaroti namijiꞌina karera. A oni tamana ꞌahakino namine na ꞌotua vetiꞌi kaivo vu a oni varapa orono tuama rena ꞌiavuꞌe na ꞌaniare? ꞌiamana. \v 4 ꞌEjume ea kaꞌene huni rori namija kajipo ijá ꞌwava A Godoni pirisitia natohwijaho ira sisea ijaꞌina ꞌwaramune? ꞌwavara. \v 5 ꞌEjume Porura ijá ꞌiama Vwehu nune hu pirisiti natohwijaho na pahejuta. ꞌEnakaivo Godira Huni ira vaji ꞌwarumajaho nú ira sisea ea ꞌajohaꞌina paꞌwaraꞌavarono ꞌwarumana ꞌiamana. \v 6 Hu kimajaho ea ꞌahoꞌa Sajusi ꞌee ea ꞌahoꞌa Parasia kimarena hu kanisorua kajija ijá ꞌumena Vwehu nune na Parasia ꞌee Parasi puni hariha kaivo ea kaꞌene kwamasahujipo kúꞌo ꞌurihuniji na nimaa rojujihunaꞌe na ꞌotua vaja namiju. \v 7 Hu ijá ꞌwaravumakame Parasia ꞌee Sajusi puni vaji nakaramareje ea mahoꞌo kajaho ahaama namana. \v 8 ꞌEjume Sajusiapo ꞌwaravajaho ea kwamasahajija kúꞌo paꞌurihune? ꞌEe ꞌona ojiꞌina paꞌana ꞌee ꞌavena paꞌana kaivo Parasia ike noꞌopisukija nimaa rojura. \v 9 ꞌEnajihunaꞌe pu iranoa apeꞌeme Sikuraipi ꞌahoꞌa Parasijihi puni ehijaꞌomo pu ijá naminareja ira ajira ijá ꞌiava Nú ea ikehuni vaja unenuꞌu pina sisea pakavuraꞌomo vi ꞌavenina ho ꞌona ojiꞌini hu ꞌwaramana raka? ꞌiavara. \v 10 ꞌEjumakame pu nihoꞌo niꞌimaꞌura nakaravume Poru ija ꞌunave haha puachama usehunaꞌe kimarena ea natohwijaho tea juvume huni sorutia irechamiume pu haruri vene apene puni tinii vaꞌara. \v 11 Ijihuni naꞌia kajino Natohwijara roe huni rori namiꞌi kaivo ijá ꞌwama Pajuꞌamana kaivo a icháꞌinaꞌe rone a iki Jerusaremi ꞌwarama jaꞌinaꞌe Romu ꞌuꞌo ꞌwaraꞌamana ꞌwamana. \s1 Poru ꞌAnaa Kwaꞌamaro Kosaravajina \p \v 12 ꞌEꞌeme vea nituvume pu Jua mapoka nesi ahuma hine ꞌwame ꞌiruma toa paiꞌikaꞌi hinuvaꞌo Poru ꞌanaareje ijiꞌa ihuna ꞌwavara. \v 13 Ea kaꞌene Poru ꞌanae kwahuna kosarama ojajaho ea mapoka (40) asima hunaꞌina. \v 14 ꞌEjume pu vaꞌe pirisiti mamaꞌinijija ꞌee ea mamaꞌini jihipuni vaꞌe ijá ꞌiava Nú vuꞌa nimaae vejaraꞌomo nú uneunecha ꞌahoꞌa paina apene vaꞌu vaꞌu vaꞌe vea kaꞌene Poru ꞌanaaꞌavajino ihuna. \v 15 ꞌEnakúne iviamaja ja kanisoru puꞌúmo ꞌona ranave vaꞌe ea natohwijara Poruho aheme joni roꞌamana. Ja ijá ꞌwaraꞌavara Nú ura huni vuꞌijihuni maiji heꞌi ꞌahúu ꞌwaꞌavara. ꞌEnareje ja iki ahema roꞌiro roꞌeje nú vuꞌe ꞌunamutoi ꞌajohe ꞌanaa kwaꞌena ꞌiavara. \v 16 ꞌEjume Poru oni maꞌini jihuni harihijara ijí pura júhi hine ꞌanahuni vuꞌiji henarena hu vaꞌe sorutia puni tinii vaꞌe Poru ꞌwaramana. \v 17 ꞌEjume Porura ea kaꞌene ꞌajohiꞌina pina ꞌumene ijá ꞌwama Ike kasimaa kaho unenuꞌu pina ꞌwarahuna ura renukúne aheme ea natohwa karohuni vaꞌa ꞌwaramama ꞌwamana. \v 18 ꞌEjume ea natohwa kajara hu aheme apena vaꞌe ea natohwa pinijihuni vaꞌana. ꞌEnarena hu ijá ꞌwamana Poru kaꞌene tipura eijara ike kasimaa ike nara aheme oni roꞌurono ꞌwarivume na ahema routa. \v 19 ꞌEjume ea natohwa kajara ea kajaho iji ꞌunama apena vaꞌe kara rori pu noꞌo pu pusumano namiꞌi kaivo hu apoma ijá ꞌwama A raka na ꞌwarihuna ura renao? ꞌwamana. \v 20 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Jua ꞌwama nimaa venareja ꞌwarave ja Poru niari aheme kami kanisoru puni vaꞌe pu iraꞌatijino huni vuꞌiji heꞌirono ꞌwaviꞌi ꞌwaraꞌeja. \v 21 ꞌEnakúne a puni ira paheꞌamana. Puni ea mapoka (40) pu maraku hu ꞌanaa kwavakaviꞌi pu ijiꞌa ꞌiruma ine toa iꞌiroreja pu vua ꞌwama nimaa vene iviamaa ꞌajoha hijiꞌi ara ꞌwarave heꞌirono ꞌajahu ꞌwamana. \v 22 ꞌEjume ijí ea natohwa kajara kasimaa kajaho rana ꞌahaume ijá ꞌwama Ike vuꞌa kaꞌene ara na ꞌwarimukaho a pavaꞌe ea ꞌahoꞌa ꞌwaraꞌamana ꞌwamana. \s1 Poru Ranavume Kavana Pirikisi Oni Vaꞌajina \p \v 23 ꞌEjume ijí ea natohwa kajara ea ꞌajohiꞌina noꞌo ꞌumenaume roume hu pu ijá ꞌiama Ja noꞌo sorutia ea mapoka (200) ꞌeke ꞌee hosi rukina 70 aherame ꞌee ea juha rukina mapoka (200) aheraꞌavara. Iviasi naꞌi naina koroki Sesaria vahuna amairiaraꞌavara. \v 24 ꞌEne Porura hosi kaꞌene ijihuni toi ajihunijaho amairiꞌavara. ꞌEnareje ja hu hami hami ahema apene vaꞌe ea Pirikisi kaꞌene kavana ijihuni nini vaꞌavara ꞌiamana. \v 25 ꞌEꞌikaivo hu pasia ikaꞌina venahana. \q1 \v 26 Pirikisi kaꞌene kavana natohwijiꞌo esi. Na Karotiasi Risiasira ike pasikaho veju. \v 27 Juapo ea ikaho apene ꞌanae kwaꞌamarono veꞌeme na vaꞌe nuni sorutia puꞌúmo hu niꞌajahe ꞌee hejujaho hu Romu oraꞌe hejuta. \v 28 Na ura pu irakaꞌe vene hu namahu jihuni maiji heꞌirono ahema apene puni kanisoru ijihuni vaꞌuta. \v 29 ꞌEjume na hejujaho pu puni tamani ihunaꞌe hu namahara kaivo huaꞌe ꞌanae kwame ꞌee tipurai ranahuna areri pana. \v 30 Iviamai puni vuꞌa kajaho rene roume na hejuta. Pu nesi vuꞌa ꞌwamareja ea kaji ꞌanae kwahuna ꞌwavara. ꞌEjukame ijihunaꞌe na hu ranavuꞌe oni vuꞌu. Na ea mapoka kaꞌene Poru namahu kajihija pu vuꞌe oni nini ꞌotua vene raka kaꞌene Poru venaji a ꞌwaraꞌavarono na ꞌwaravu. ꞌEnakúne pu oni unaꞌi vuꞌa kajaho amairiakame a heꞌamana. Pirikisi ese ꞌwamana. \p \v 31 ꞌEjume ijí naꞌia kajino sorutia kajipo Poruho apene Anitipatirisi vaꞌara. \v 32 ꞌEꞌeme vea nituvume sorutia ꞌahoꞌa ꞌunama puni ari vaꞌara kaivo ea kaꞌene hosi ꞌahi vaꞌajipo Poruho aheme Sesaria vaꞌara. \v 33 ꞌEnareja pu vaꞌe Sesaria usemareja pu Poruho aheme kavana ijihuni unaꞌi ranaꞌi kaivo pasi mahara. \v 34 ꞌEjumakame kavana kajara pasia kajaho taharena hu apoma ijá ꞌwama A ara ichiꞌure ꞌwavume hu ijá ꞌwama Na Sirisia ora ꞌwamana. \v 35 ꞌEjume hu ijá ꞌwama Namahiꞌinijipo ro useꞌavajiꞌa na oni vuꞌa heꞌeju ꞌwamana. ꞌEjume hu ꞌwaravume pu Heroti oni sei raname ꞌajoha hijara. \c 24 \s1 Poru Namahajina \p \v 1 ꞌEjume hu hiꞌeme naꞌia iropu paꞌareꞌeme pirisitia natohwa kaꞌene Ananaiasina ꞌwavujaho ꞌee puni emakina ꞌee ea kaꞌene ꞌotua arimai ꞌwaraviꞌina ꞌajohiꞌina huni iha Taturiasi ꞌwavujihi puꞌúmo roe kavana ijihuni unaꞌi Poru ꞌotua vetiꞌi roara. \v 2 ꞌEjuꞌe ea natohwijara Poruho ꞌumejume roume Taturiasi hine ꞌotua vetiꞌi ꞌahaume aneja vene hu namahe ijá ꞌwama \q1 Kavana! Ara nú niꞌajúhuꞌe kame nú mamaa hina rou. Ara oni vwiha kaꞌene mamaijino nitama núni ehija niꞌajihuꞌe ararakino vejuꞌe siserasahujaho marasahara. \v 3 ꞌEjuꞌukame nú nihoꞌo ꞌunama jajaa ꞌee kwaa mapokakino ijaho ꞌwamareꞌe teamanuma parajura. Ijihunaꞌe nú a Pirikisi kaꞌene ea mamaakere teimani ꞌwavu. \v 4 ꞌEnakaivo na hine veje a túkirahuna senumu. ꞌEnaꞌomo a icháꞌina vehuniji ꞌwaruꞌamarono jariravukúne a núni vuꞌake hena. \v 5 Nú kavujaho eakaho nihoꞌo ani ani vene ꞌee ruaruhuna. ꞌEjuꞌe Poruho vejuꞌe Juaka mapoka kaꞌene kwaaka mapokakino hina apenojujijahija ajinama parajura. Hu ea sisea kaꞌene Nasareti ꞌwavujihipuni húmatijina. \v 6 Hu Temiporu vejume chiha renana. ꞌEjuꞌukame nú hu ꞌuname nuni tamanijara ꞌwarumu jaꞌinaꞌe ꞌotua vetihunaꞌe ura veju. \v 7 ꞌEjuꞌukaviꞌi Risiasiho Romu opuni sorutia puni natohwijara roe harura vene núni ija tahi apetujúha vaꞌana. \v 8 ꞌEjuꞌukame hu ea mapoka ꞌwaravuꞌe ea irahipo hu namahujaho oni unaꞌi roe ꞌotua vetihuna ꞌwamana. ꞌEnaꞌomo ara ea kajaho apovakame hura huni irijino ꞌwarave a hehuna. Núra raka kaꞌene hu namahareꞌe ꞌotua veti vejujaho hu ꞌwarave a hehuna ꞌwamana. \p \v 9 ꞌEjumakame Jua ꞌahoꞌa vuꞌa kaji henareja pu ꞌuꞌo ijaho nimaa ꞌwavara. \s1 Porura Pirikisi Oni Unaꞌi Huni ꞌUnama Amairie ꞌWaramajina \p \v 10 ꞌEjume kavanaijara Porura ꞌwaraꞌamarono ꞌwaramana. ꞌEjume Porura ijá ꞌwama \q1 Na niheju. A juara mapoka ꞌotua vejiꞌinaꞌomo na teamaniꞌejuꞌe vuꞌa ikaho ꞌwaravu. \v 11 ꞌEnakaivo nara vuꞌa nimaa kaꞌene ꞌwaravuke hena. Naꞌia iropu ropu noꞌo paꞌareꞌeme na Jerusaremi Godi oja maꞌi vaꞌuta. \v 12 ꞌEnakaivo Temiporu vajina ho Sinakoku vajina ho ara vaja kakino na ea ꞌahopuꞌúmo ꞌurae varapa vehuna pana. \v 13 ꞌEnaꞌomo iviamaa pura vuꞌa kaꞌene na ꞌotua vetihuni jihuni maijaho pura a najahuna nihoꞌo areri parenau. \v 14 ꞌEnakaivo na ura vuꞌa kwinu a ꞌwaraꞌi veju. ꞌUnama kaꞌene ea mapoka nimaa rojujihunijaho pu sisea nimarako a ꞌwarava kaji na a ꞌwaraꞌi veju. ꞌEnareja emahu nupo Godi kaꞌene nimaa rojuji na oja mahuta. ꞌEne vuꞌa kaꞌene tamana vaji navujija na nimaa rojura. ꞌEne vuꞌa kaꞌene poropetiepo vejajija ꞌuꞌo nimaa rojura. \v 15 Na nimaa rojujaho ea kaꞌene kwamasahiꞌinaka ea ariramaa ꞌee ea siseijipo kúꞌo ꞌurihunaka pura nimaa rojajaꞌinaꞌe na ꞌuꞌo nimaa rojura. \v 16 ꞌEnajihunaꞌe na naꞌia mapoka harura vejukame nuni vwiha vejuꞌe Godoni unaꞌa ꞌee emaapuni ꞌunaꞌi ariraꞌe navuꞌe na namihuna areri parenuna. \v 17 ꞌEjume juara ꞌahoꞌa paꞌareꞌeme na swara ꞌeke nuni ara kwaa kúꞌo nuni ehijaꞌe vajiꞌirono routa. \v 18 Na Temiporu vaji maraniꞌama tamanaꞌe vejujaho ijihiꞌa ea mapoka pane ꞌee iranoꞌa pana kaivo Jua kaꞌene Esia rena roajipo kivara. \v 19 ꞌEnaꞌomo ijipo iviamaa oni unaꞌi namine unenuꞌu ꞌahoꞌa na namihe ꞌee ꞌotua vetihuna reꞌamajaho ꞌotua vetia. \v 20 ꞌEnakúne ea kaꞌene ike namijukehi aporave na kanisoru puni ꞌunaꞌi sisea rakaꞌe veje kivaraꞌe reꞌavajaho pupusu ꞌwarave hena. \v 21 ꞌEne unenuꞌu pina kwinu puni unaꞌi namijiꞌi ꞌumejujaho ikena. Na ea kaꞌene kwamasahiꞌinijipo kúꞌo ꞌurihuniji nimaa rojujihunaꞌe ja na iviasi joni nini ꞌotua vetiu ꞌiavuta ꞌwamana. \p \v 22 Pirikisiho ꞌUnamijaho hami hena kaviꞌini jihunaꞌe tanuma ijá ꞌiama Risiasi kaꞌene sorutia puni natohwijara roe arihakame hura joni ꞌotujihuni ehijaho vwihane mihuna ꞌiamana. \v 23 ꞌEnakaivo hu ea kaꞌene ꞌajohiꞌiniji ꞌwaravume Poruho apene ꞌajohaiꞌi ranave ꞌurahoje Poru oni napuhija roe uneunecha hu niꞌajaꞌi veꞌavajaho patanuꞌuriꞌavara ꞌiamana. \s1 Porura Pirikisi Oni Unaꞌi Naminajina \p \v 24 Pirikisi oni naparijaho Jua. Huni ihijaho Turusiranaꞌomo Porura roe Jesu Keriso nimaa rojuji ꞌwarave heꞌirono roanaꞌomo ꞌwaramana. \v 25 ꞌEjume Porura ꞌunama ariramaaru vehuna ꞌwarame ꞌee hia hami ꞌajohuna ꞌee Godira ꞌotua túnaꞌi niꞌimaꞌuraka vehunijaho ꞌwaravume Pirikisiho ijí henarena tea juvume raname ijá ꞌwama Va hinoꞌeje nara kúꞌo ꞌumena hejiꞌi roꞌamana ꞌwamana. \v 26 ꞌEne veaka nikwinuꞌina kajino Pirikisira vwihanajaho Porura huaꞌe monia vajaꞌeje ranava vaꞌamarorena hu naꞌia mapoka Poru ꞌumejuꞌe hu vaꞌe hu huꞌúmo vuꞌa ꞌwavura. \v 27 ꞌEꞌeme juara noꞌo paꞌarejume Posiasi Pesitasira Pirikisi oni tinijaho apenana. ꞌEꞌeme Pirikisiho Jua teamanaꞌavarono hu Poru tipurai ranaꞌikaꞌi vaꞌana. \c 25 \s1 Porura Ea Natohwiji Kaꞌiro Jarima ꞌWaramajina \p \v 1 Pesitasiho huni kwai roe hiꞌeme vea noꞌopisu paꞌarejume hu Sesaria rene Jerusaremi vaꞌana. \v 2 ꞌEjume pirisiti mamaꞌinijija ꞌee Jua uraniꞌinijija Poru namahareja ꞌejaha hu ꞌwaravara. \v 3 ꞌEne pu ea Natohwa kajaho ꞌejahae ijá ꞌwava A nú niꞌajúhareje a vaꞌikaꞌi Poru ranava Jerusaremi roe nú ꞌotua veꞌavara ꞌwavara kaivo pu vwihajajaho hu roꞌamajaho pu ꞌunama toi ꞌanaa kwahuna vwihajara. \v 4 ꞌEjume Pesitasi eha vene ijá ꞌiama Poruho Sesariaꞌi tipura ranavuꞌe hinunaꞌomo hu maiꞌo túnaꞌi vuhuna. \v 5 ꞌEnakúne joni ea mamaꞌina irechamie nú puꞌúmo vaꞌe heje ea kajara sisea venana heꞌavajaho ja ijiꞌa hu apene nuni nini ꞌotua vetihunakúnina ꞌiamana. \v 6 ꞌEꞌikaivo hu naꞌia ija ropune noꞌopisuna ho ironu ronu raki ijí pu puꞌúmo hinarena ijiꞌa kúꞌo Sesaria vaꞌana. ꞌEnarena hu nenanaꞌomo súꞌu ꞌurine vaꞌe ꞌotua vejuri sei hiꞌi kaivo Poruho ꞌumejume pu aheme roajivara. \v 7 ꞌEjumakaviꞌi Jua kaꞌene Jerusaremi rena roajivajipo huni rori namiꞌikaꞌi apene iraꞌata kajino namahara. ꞌEnakaivo pura Poru namahajaho maiꞌo nimaa parenana. \v 8 ꞌEjume Porura eha vene ijá ꞌiama Na nihoꞌo sisea pavejuta. Jua puni tamana ho Temiporu vajina ho ea natohwa kaꞌene Sisa ho na nihoꞌo siseꞌi paꞌahiuta ꞌiamana. \v 9 ꞌEnakaivo Pesitasira Jua teamanaꞌavarono hu eha vene Poru ijá ꞌwama A ura Jerusaremi vaꞌe nuni unaꞌi ꞌotua vehuna ura renao? ꞌwamana. \v 10 ꞌEnakaivo Poruho ijá ꞌwama Na Sisa oni unaꞌi ꞌotu vetihuna. Ijihuni maijaho na Jua puni unenuꞌu pina sisea pavejujaho a nihenu. \v 11 Na unenuꞌu pina sisea vejuta reꞌipisa nijinaꞌomo na ꞌanie kwahuna parareꞌeju kaivo vuꞌa kaꞌene pura na ꞌotua vetihuna nimaa paꞌana reꞌamajaho ea pina na areri paapenie mihuna. ꞌEnaꞌomo na Sisa ꞌwarave hura nuni ꞌotuijaho hehuna ꞌwamana. \v 12 ꞌEjume Pesitasira hine kanisoru puꞌúmo ꞌwamuvaꞌo ijá ꞌwama A ura Sisara oni ꞌotua hehuna reꞌamajaho a Sisa oni vaꞌamana ꞌwamana. \s1 Porura Akuripaꞌo Penisi Puni Unaꞌi Vaꞌajina \p \v 13 Vea ꞌahoꞌa paꞌareꞌeme Kini Akuripaꞌo Penisiꞌo Pesitasi ꞌajoꞌi ꞌahiume roajivara. \v 14 ꞌEjumakame pu ijino naꞌia mapoka hiꞌeme Pesitasira Poru oni vuꞌijaho kiniji ijá ꞌwama Ea pina Pirikisira hinajiri tipurai ranavume hinana. \v 15 ꞌEnaꞌomo na Jerusaremi vaꞌume ea kaꞌene pirisiti mamaꞌina ꞌee Jua puni ea mamaꞌinapo nara ea kaji ape mihakame ꞌotua vene namaꞌirono ꞌwarivara. \v 16 ꞌEjume na ijá ꞌiavo Romu opuni tamana nú ea majikari pairechamiura kaivo ea kaꞌene varapa rukinijihi puni vuꞌa hene ꞌee ea kaꞌene pu namahu jihipuni vuꞌa henareꞌe ijí tipurai irechamiura. \v 17 ꞌEjumakame ijihunaꞌe pu nianaa ro ikino ahuvara. ꞌEjume na patetavuta kaivo ijihuni súꞌuhijino na vaꞌe ꞌotua vejuri ruhijino hiꞌikaꞌi pu ꞌwaravume hu ahema roara. \v 18 Eaka hu ꞌotui ranavajipo ꞌurine namiꞌikaꞌi namahara kaivo sisea kaꞌene nara vwihaju jaꞌina pu panamahara. \v 19 ꞌEnakaivo pu vuꞌa ꞌahoꞌa pura icháꞌinaꞌe nimaa rojuji rone ꞌwame ꞌee Ea pina kwaviꞌina kaꞌene Jesuho Porura ijino maiꞌo hinu ꞌiavume panimaa vetiara. \v 20 ꞌEnakaivo ijá vejumakame nara ꞌunama kaꞌene ꞌwarahunijaho puruva rejume na roe apoma hejuta. Hu Jerusaremi vaꞌe ꞌotua ikija kúꞌo veꞌena ho paꞌaji heꞌirono apovuta. \v 21 ꞌEnakaivo Poru ura renajaho hu Sisa oni nini ꞌotua veꞌi ꞌwimana. ꞌEjuꞌe huni vwiha ijí heꞌirono hijiꞌi ranavuꞌe hinunaꞌomo na ranave Sisa oni vahuna ꞌwamana. \v 22 Akuripara Pesitasiho ijá ꞌwama Na ura ea kajihuni vuꞌa heꞌi ꞌahiu ꞌwamana. ꞌEjume Pesitasira ijá ꞌwama A niari heꞌena ꞌwamana. \v 23 ꞌEjume nenanaꞌomo súꞌu ꞌurine Akuripaho noꞌo Penisiꞌi vaꞌe ꞌotua vejuri ruhijino vaꞌiro vaꞌajaho ea ꞌajorame kehi kehi ꞌotua asúki vaꞌana. ꞌEꞌeme sorutia puni natohwijija ꞌee ea mamaꞌina kaꞌene ara kaji orijija pu puꞌúmo ijí ahuma aruma vaꞌumakiviꞌi Pesitasira ꞌwaravume pu Poruho ahema puni roara. \v 24 ꞌEjume Pesitasira Akuripaho ꞌee ea ꞌahoꞌa kaꞌene pu puꞌúmo hija kajija ijá ꞌiama Ea kaꞌene nú puꞌúmo hijukije Jua kaꞌene Jerusaremi hine ꞌee iki hijujipo eakaho apene nuni unaꞌi ꞌotua vetiara. ꞌEnareja pu ajira ijá ꞌumeja Eakaho ꞌanaa kwahuna! ꞌumejara. \v 25 ꞌEnakaivo na kavujaho hura unenuꞌu pina veꞌiraꞌomo hura kwahuni ꞌunamijaho na pakavuta. ꞌEnakaivo hu oriꞌini Sisa ꞌwarave huni vuꞌa hehuna ꞌwimana. Ijihuni hahi nara hu ranave vahunijaho ꞌwaravu. \v 26 ꞌEnakaivo na maiꞌo huni vuꞌa pini samaumai rejakame nara venareje nuni ea natohwijihuni ranava vahunijaho papiunavuta. ꞌEnajihunaꞌe nara eakaho ja ea mapoka ikehipuni unaꞌi apena routa kaivo kini Akuripa na nimaa a najaꞌirono apena routa. ꞌEnakúne jara henu vaꞌo nara vuꞌaka maa kaꞌene veja vahunijaho sama kavakame na veuta. \v 27 Nara tipurearu ranave vaꞌeje vuꞌa maa kaꞌene hu ꞌotua vetiajihuni maa paranave hu huꞌúmo vaꞌamajaho pamarahuna. \c 26 \s1 Porura Akuripa Oni Unaꞌi Huni Vuꞌa Amairiajina \p \v 1 ꞌEjume Akuripara Poruho ijá ꞌwama Iviꞌa a oni vuꞌa ꞌwaruma ꞌwamana. ꞌEjume Porura ꞌurine huni ija ahasiriꞌi kaivo hu huni vuꞌa aneja vene ꞌwaramana. \v 2 Uneunecha mapoka kaꞌene Juapo na namihujija na onuno vwihajujaho mamaa vene Kini Akuripa na iviasi oni unaꞌi ꞌwaraꞌeju. \v 3 Ijihuni maijaho a tamana ꞌee aposaraa kaꞌene Jua puni vaji navujaho a nihoꞌo he parajiꞌina. Ijihuni hahi na jarirame ꞌwaravukúne masuani hine heꞌamana. \v 4 ꞌEnaꞌomo Jua hia icháꞌina kaꞌene nara sesamuꞌuru rene hina apene roe iviasi ꞌeꞌujijaho nihene kivura. Na anejijaho ehu nu puꞌúmo ike nuni kwaa Jerusaremi vajakino hijuta. \v 5 Pu marako ꞌaha joraꞌe na hena kivajihunaꞌe pu ura na rone ꞌwaraꞌi ꞌahiꞌamajaho pu ꞌwarahuna kaivo na Parasiꞌe hijujaho nuni nimaa roijihuni tamanijaho nihoꞌo kikisimaꞌura. \v 6 Godira emahu nunaꞌe nahama ꞌwaramajara roe nimaa rehuni jihuniji kaviꞌi hijujihunaꞌe iviamaa ꞌotua vaji namiju. \v 7 Núni ituha iropu ropu noꞌo nahama ꞌwaravajara roe nimaa reꞌamarono ꞌajaha hijiꞌi naꞌia veiriꞌa siporua ꞌojiꞌi hijura. Oo kini ijaꞌinaꞌe na ꞌuꞌo nimaa rojujihunaꞌe Juakaho na namihe avaju. \v 8 Ja rakijihunaꞌe Godira ea kwamasahiꞌina veje ꞌurihunijija joni vaja panimaa rojo? \v 9 Nitama na ijaꞌina vwihajuta. Na uneunecha mapoka sisea areri parehuna venareje Jesu kaꞌene Nasareti orijihuni iha ruarahunaꞌe vwihajuta. \v 10 Ikaho iraka kaꞌene Jerusaremi nara vejujina. Na ea kaꞌene nimaa rojiꞌinijija tipurai samahunaru pana kaivo pirisitia mamaꞌinapo harura mihume ea ꞌahoꞌa ꞌaniume kwamasahajaho na ꞌuꞌo nimaa vene ꞌwaravuta. \v 11 ꞌEne naꞌia mapoka na Sinakoku mapoka vajijino pu siseꞌi ꞌahiura ꞌee ira sisea ꞌwaraꞌavarono ꞌejahiura. ꞌEne nihoꞌo ajinima paranujaho vaꞌe apiopuni kwaa kajino ꞌanie ruarahura. \s1 Porura Godoni Ea Renaji Rona ꞌWaramajina \r (Akisi 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 ꞌEnaꞌomo pirisiti mamaꞌinijipo harura mihe ranamiume na Tamasikasi vaꞌiro vaꞌuta. \v 13 Oo kinia vea uariri namiꞌeme ꞌunamu toi na vaꞌi kavume akúpa ꞌahi niꞌimaꞌura hanaꞌeme nuni haha hanana. Ijara hananajaho veakara rinujaho asimana. ꞌEꞌeme ea kaꞌene nú puꞌúmo vaꞌajija ꞌuꞌo hananiana. \v 14 ꞌEꞌeme nú niꞌaha kwinu mweꞌi apúsama naviꞌi na hejume ira kahi akúpi ꞌahi rene roe Hipuru puni iri ijá ꞌwima Soru Soru a irakijihunaꞌe Na siseꞌi ꞌahiu? Ijí usa rukimaꞌura ꞌaha kajino ꞌanahuna areri pana ꞌwimana. \v 15 ꞌEjume na ijá ꞌwavo Natohwe A irarane ꞌwavuta. ꞌEjume Natohwijara ijá ꞌwima Na Jesu kaꞌene a siseꞌi ꞌahaujarana. \v 16 ꞌEnakúne ꞌurine namina. Nara oni roujihuni maijaho a Nuni kaukara vejiꞌina rene raka kaꞌene Nara vejume a kamaji najahe ꞌee Nara najaꞌuji ꞌwaraꞌamana. \v 17 ꞌEne Nara Jua punaꞌijaho ꞌajoahe ꞌee Jenitaru puni Na a ranamauꞌe vaꞌujaho ꞌajoahuna. \v 18 ꞌEjakame a veje puni nia jaraahuna. ꞌEne pu nututi hijujaho areꞌi kaivo taꞌarohe hanajiꞌiniji roajihuna ꞌee Setani oni harura hari hijujaho areꞌikaꞌi Godoni rohuna. ꞌEjakamareje sisea vwihanie arevujaho apene ꞌee ea kaꞌene nimaa rojajihuna Na iji pijihujipo aachia kaꞌene ꞌekahunijaho pu ꞌuꞌo ijihuni vaji ꞌekahuna ꞌwimana. \s1 Porura Huni Kaukara Ijí Rona ꞌWaramajina \p \v 19 ꞌEnajihunaꞌe O kini Akuripa akúpa huni visoni kaꞌene kavujaho na pauchavuta vo vejuta. \v 20 ꞌEnakaivo na marako Tamasikasi najahuta. ꞌEnarejo ijiꞌa roe Jerusaremi najahe vaꞌe Jutia puni ara kwaa vaja najahuta. ꞌEne Jenitaru ꞌuꞌo najahuta. ꞌEnarejo Na ikaꞌina ꞌwaravuta Pu puni sisea niarevarepo hine ojujaꞌinaꞌe oꞌavarono ꞌiavuta. \v 21 Ijihuni hahi Jua ꞌahopo Temiporu vaji apene ꞌanie kwaꞌurono vejara. \v 22 ꞌEjuꞌe Godira niꞌajiha apene rou vaꞌo roe iviamaa ꞌeꞌunukena. Ijihunaꞌe Godira niꞌajihukame na iviamaa ikino ea maꞌuꞌumae ꞌee ea mamaꞌina puni nii ꞌahi vuꞌa ꞌwaravu. Ijí nara ꞌwaravu kajaho ea kaꞌene poropetia ꞌee Mosisi puꞌúmo raka kaꞌene rehunaꞌe ꞌwaravaji na rone ꞌwaravuta. \v 23 Pu ikaꞌina ꞌwaravara. Kerisoho Hu siseꞌi ꞌahae kwamareje kúꞌo ꞌurihuna kaivo Jua ꞌee Jenitaru Hura amuraꞌe vuꞌa kaꞌene hanajiꞌiniji najahe ꞌwaraꞌena ꞌiamana. \v 24 Poruho huni vuꞌiji vahame ꞌwaravume Pesitasira ira ajira ijá ꞌwama Poru! Oni henaka niꞌinijara venauꞌe a nanamu ꞌwamana. \v 25 ꞌEjume Porura ijá ꞌwama Pesitasi kaꞌene ea natohwakera na nihoꞌo pananavu kaivo na vuꞌa nimaa ꞌwaravu. \v 26 Kinijaho ike raka kaꞌene rejajaho nihene kimuna. ꞌEnajihunaꞌe na rakaꞌe hu ꞌwaraꞌi veꞌuji ꞌuꞌo matauma ꞌwarahuna. Na nihejura raka kaꞌene rejajaho hu nihena kiviꞌina. Ijihuni maijaho ijí vuꞌa kajaho nesi parejara. \v 27 ꞌÚ kini Akuripa a poropetia nimaa vetiune? Ara ijaꞌina kaꞌene venujaho na niheju ꞌwamana. \v 28 ꞌEjume Akuripara eha vene ijá ꞌwama Poru iviamaa vea tuꞌuakino a na venie na Keriso oni ea reꞌi veju ꞌwamana. \v 29 ꞌEjume Porura ijá ꞌwama Ike senia kaꞌene nuni haha ꞌahi namujina vo Na vea tuꞌua ꞌwaraꞌeju ꞌuho jora ꞌwaraꞌujaho nijina. Na Godi jarivu jihunaꞌe na ura aꞌasu pana vo ja ea mapoka kaꞌene hina nuni vuꞌa iviamaa heju kijahija nara rejujaꞌinaꞌe ja rehuna ꞌwamana. \v 30 ꞌEjume kinijine kavana ijine Penisine ꞌee ea kaꞌene ijí pu puꞌúmo asuma hijajija ꞌurijara. \v 31 ꞌEne pu ꞌurina kararu vaꞌi aneja vene ijá ꞌwava Eakaho unenuꞌu pina sisea veꞌiraꞌomo kwahuna ho tipurai apehuna pana ꞌwavara. \v 32 ꞌEjume Akuripara Pesitasi ijá ꞌwama Ea kara Sisa oni vaꞌe ꞌotua veꞌirono ꞌwaramajaho paꞌareꞌipisa a hu ranave vaꞌa ꞌwamana. \c 27 \s1 Porura Sisimai Romu Vaꞌajina \p \v 1 ꞌEnareja nú vea kaꞌene Itari sisima ajima vaꞌiro vejajino Poruho ꞌee tipura ea ꞌahoꞌa Juriasi kaꞌene Aukasitani opuni sorutia niꞌinijihuni ija ꞌahi irechamiana. \v 2 Aturamitiami opuni sisima kaꞌene Esia vaꞌiro venajino ea pina huni iha Arisitakasi kaꞌene Tesaronaika vaji Mesatonia orijaho nú puꞌúmo vaꞌana. \v 3 ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino nú kwaa iha Sairani usevara. ꞌEjume Juriasi hu Porunaꞌi hami venarena hu ranavume napuhwaha kiꞌi vaꞌana. Uneunecha kaꞌene hu areria paꞌajihi vajaꞌavarono vaꞌana. \v 4 Nú ijí rena vaꞌeme puuri hiravumakame Saiparasi hanaꞌijaꞌi vaꞌara. \v 5 ꞌEnareja nú vaꞌe Sirisia ꞌee Pamipiria puni soha rori vaꞌe Mara Risia vaji usevara. \v 6 Ijí ara kajino sorutia puni ꞌajohiꞌina kajara Arekisanituria opuni sisima Itari vai vejume kame hu nú ijihuni toi irechamúana. \v 7 ꞌEjume nú hine masuani vaiꞌi hiꞌeme naꞌia mapoka ijí paꞌarejara. ꞌEnareja nú harura niꞌimaꞌura vejume vaꞌe Naitusi usevara. ꞌEꞌeme puuri hirama rena tanuꞌu rúhumakame nú kaha pavaꞌara kaivo nú vaꞌe Kuriti Saramoni hanaꞌi vaꞌara. \v 8 Nú vea kisina soha ꞌaha apejiꞌi asima roe Rasia ara niꞌinijaho Pea Heveni rorinaꞌomo ijí usevara. \v 9 Vea niꞌinijaho manisame paꞌareꞌeme núra sisima ꞌahi vaꞌajaho nihoꞌo varapa piunahuni ꞌunama renana. Ijihuni maijaho vea kaꞌene ꞌaura arevujaho ꞌuꞌo niroe paꞌarena jihunaꞌe Poruho pu nahame pavaꞌavarono ꞌwaramana. \v 10 ꞌEjumakaviꞌi Porura pu rurame ijá ꞌiama Ea kije na kavujaho nú iviamaa vaꞌukaho sisea piunahune kukua ꞌee sisima ꞌuꞌo paꞌareꞌeje ꞌee nú ꞌuꞌo kwamasahiꞌi veꞌeja ꞌiamana. \v 11 ꞌEnakaivo sorutia ijaho sisima anesura ꞌee kaputini ijihipuni vuꞌa nimaa roꞌikaꞌi Porura raka kaꞌene ꞌwaramajaho pavejara. \v 12 Ruha kajaho sisei jihunaꞌe sisima naꞌia mapoka nahunijaho areri parenana. ꞌEnajihunaꞌe ea mapokijipo ꞌwame nimaa vejajaho ijí ruha kaji areme vahuna ura renaara. ꞌEnakaivo pu ura renajaho mamako vaꞌe Pinikisi Kuriti vajinaꞌomo useme ijino hihuna ura renajihuni maijaho ijí sisimapo namijuri ruhijaho puura karoꞌahuni vea ꞌonujaꞌi parene ꞌeꞌununa. \s1 Soha ꞌAhi Puuri Hiramajina \p \v 13 ꞌEnajihunaꞌe hwasisia kamaꞌi ikikahi masuani ninavume pu vwihajajaho sisima vahuni ꞌunama maranu roꞌikaꞌi sisima anika tajahene apena vaꞌe Kuriti soha romai ijikari vaꞌara. \v 14 ꞌEꞌeme ꞌaha josu pareꞌeme niꞌaha kwinu puura niꞌimaꞌura kaꞌene Urakwiro ꞌwavujara hiramana. \v 15 ꞌEjume nú puura vaja kajino vaꞌajaho areri parejume nú ijá areꞌeme maiji soha rira kajino vaꞌana. \v 16 ꞌEnareja sisima ninuma vaꞌe mutumutua iha Karota rori vaꞌana. ꞌEnareja nú nihoꞌo harura niꞌimaꞌura vene eaha maꞌuꞌua kaꞌene sisima ꞌahi namajaho vevahanavara. \v 17 Pu nihoꞌo jumareja sisima niꞌajaꞌamarono aja niꞌimaꞌura apene sisima ꞌaha muꞌoa kaji vevahavara. Pura juvajihuni maijaho Seritisi ajataki ajimareje kirana nahuniji vwihanareja avajara. ꞌEnareja pu sisima kajihuni aja kaꞌene ateha vevahivajaho rasaꞌi sisima kajaho mapirana ꞌoꞌojume mají vaꞌana. \v 18 Ijihuni súꞌuhijino puura kajara majama hiramarena apena karohi kahi vejumakame pu ꞌiruma kaꞌene ijino sisima vaji navajaho ꞌeka atoꞌaruvara. \v 19 ꞌEjaraꞌomo naꞌia noꞌopisu paareꞌeme ijihuni súꞌuhijino sisima kajihuni aja ꞌee ateha pu puni iji ꞌeke atoꞌaruvara. \v 20 Naꞌia mapoka nú vea pakame ꞌee china pakivara. ꞌEꞌejuꞌe puurijara natohwa majama hine hiravume nú vwihajajaho núni iha nipaꞌarehuna ꞌwavara. \v 21 ꞌEꞌeme ea mapoka ꞌiruma paiꞌi kaivo hiꞌeme naꞌia mapoka paꞌarenana. ꞌEjume Porura ꞌurine puni rira kajino namiꞌi kaivo ijá ꞌiama Eakije nuni irake heha. Nitama nú Kuriti hijaji ja nuni ira hene veꞌipisa uneunecha mapoka pasiserasahaꞌa. \v 22 ꞌEnakaivo na iviamaa ja ꞌwaravukaho ja nihoꞌo teamanaꞌavara. Ja ea pina pakwahuna vo sisima ijara huhusu parahuna. \v 23 Iviasi naꞌiakino Godi kaꞌene na Huni kaukara vene ꞌee na Huni ea rejujihuni ꞌona ojiꞌini roe nuni ꞌunaꞌi naminana. \v 24 ꞌEnarena ijá ꞌwima Poru jumujaho arema. ꞌEnakaivo vaꞌe Sisa oni unaꞌi namine ꞌotua veꞌamana. ꞌEne hena! Ea mapoka kaꞌene ike sisima vaji hiju kakihija Godira a vajaha jihunaꞌe pu pakwamasahuna ꞌwimana. \v 25 ꞌEnakúne ea kije ja teamanaꞌavara. Na Godi nimaa roju. Ijihuni maijaho Hura raka kaꞌene rehuna ꞌwarimajaho ijaꞌina rehuna. \v 26 ꞌEnaꞌomo nú vaꞌe mutumutua pina ꞌahi ninama sisima siseraꞌena. \v 27 Naꞌia iropu ropu noꞌona noꞌo ijino nú aherume Eturiatiki soha ꞌahi vaꞌara. ꞌEꞌeme naꞌia riri sisima kaukara vejiꞌinijipo vwihajajaho pu niroe amari ꞌahi rou rojara. \v 28 ꞌEnareja pu mina vene kavajaho toa jopatuꞌumaꞌura (40 mita) kavara. ꞌEnareja pu maꞌuako vanamareja ijiꞌa kúꞌo mina vene kavajaho toa maꞌuako arii roe (30 mita) rejume kavara. \v 29 ꞌEnareja pu veju roꞌi kaivo vaꞌu vaꞌo muna ꞌaha reha ninama veꞌena ronareja juvara. Pu niꞌaha kwinu anika noꞌona noꞌo ijá saꞌi kaivo pu hine vei nituꞌamarono ura rena parajara. \v 30 ꞌEnareja ijí sisima kaukara vejiꞌinijija sisima kajaho ranaꞌikaꞌi vaꞌi ꞌahiumakame pu hine ꞌunama savara. ꞌEnareja pu eaha kajaho maꞌuako ape karokaru ranavumakame ea ꞌahoꞌa kaꞌene hija kajipo kivajaho pu anika apúsavu rojara kaivo pu nesi apena vaꞌi ꞌahiumakame avajara. \v 31 ꞌEjume Porura sorutia ꞌee sorutia puni natohwijihi puꞌúmo ijá ꞌiama Ea karipo sisima vajaki pahiꞌavajaho ea pina nihoꞌo pahihuna ꞌiamana. \v 32 ꞌEjume sorutia kajipo eaha kaꞌene sisima ꞌaha kajino vevahavajija aja ꞌuhusavume ꞌona toa vaji vaꞌana. \v 33 Súꞌo vea ajiru ꞌeꞌuꞌi veꞌeme Poru ea mahoꞌo ꞌejahie ijá ꞌiama Jara ꞌiruma paiꞌi kaivo hiꞌeme vea iropu ropu noꞌona noꞌo ijá paꞌarenanakúne ꞌurine ꞌiruma ꞌekaha! ꞌiamana. \v 34 Ijihuni hahi na ja ꞌwaravukúne ja areme ꞌiruma ꞌeka iha. ꞌEjakame ꞌiruma kajara reje joni harura namama. Ijihuni maijaho ja ea kwinu nihoꞌo joni húmata sapasa kwinu patausiuhuna ꞌiamana. \v 35 Hu ijá ꞌwaravume paꞌareꞌeme puretia apene puni unaꞌi Godi teimani ꞌwaꞌikaꞌi tuachame aneja vene inana. \v 36 ꞌEjumakame ea mapoka kajija nihoꞌo teamanaꞌeme pu ꞌiruma ꞌahoꞌa ꞌeka ijara. \v 37 Nú ea kaꞌene sisima vaji hijajaho ea mapoka mapoka (276) hijara. \v 38 ꞌEnareja pu ijume eaka mapoka kajija túꞌama parajara. ꞌEjume ꞌwitia kaꞌene ijí sisima vaji navajaho niꞌaha kwinu atoꞌaruvume sohi vaꞌara. Ijihuni maijaho sisima kajara nasina reꞌamarono avajara. \s1 Sisima Siseranajina \p \v 39 ꞌEꞌeme vea ajiru ꞌeꞌuꞌejume pu kwaa kaji kavajaho puruva renaana. ꞌEnakaivo pu tohwira ora sama kamareja pu ura vaꞌe ijihunijino vaꞌi ꞌahiara. \v 40 ꞌEjumakame pu puni anika sirirame ꞌee aja kaꞌene sisima vevahavajaho rasavara. ꞌEjume sisima kajaho ꞌurina vaꞌe asiasia roe sisima vaji ariha vejume sisima kajaho ijiꞌa vaꞌe kari ora rori vaꞌiro vaꞌana. \v 41 ꞌEnuvaꞌo vaꞌe toa kahaꞌa roe tohwira rejume kamaꞌa sohi amena roe piunaravajaho muna navaraꞌomo ijihuni toi ajimarena kirana namana. ꞌEꞌeme soha kaꞌene ajira amena roajara vipunaꞌijaꞌi ninamarena nihoꞌo mutuusaha paranana. \v 42 ꞌEjume sorutia tipuraepo ariha isume juhaha vaꞌajiꞌeja ronareja ꞌania kwamasahunaꞌe kosarame ꞌwavara. \v 43 ꞌEnakaivo sorutia puni ea natohwijara Poru niꞌajaꞌi ꞌahaume ruravume pu areꞌeme ea kaꞌene areri isuaviꞌinijija ijá ꞌiava Ja marako mwama atoꞌarume isuama vaꞌa ꞌiavara. \v 44 ꞌEꞌeme ea ꞌahoꞌa kaꞌene ijí hijajija ꞌurimarame sisima kaꞌene ijí mutuꞌusaha jihuni hasijaho ꞌekume ea ꞌahopo icha hasa ꞌeke ijihuni toi isuama vaꞌara. ꞌEnareja ea pina nihoꞌo unenuꞌu pina parenana kaivo nijaa ihena vaꞌe kari amari vaꞌara. \c 28 \s1 Moruta Mamaa Vaꞌe Usevajina \p \v 1 ꞌEjume pu mamaa roe amari ajivara. Nú ijiꞌa hena kavajaho ijí mutumutua kajihuni ihijaho Morutana ꞌwavuraꞌe hejara. \v 2 ꞌEjume ijí ara kajiꞌurijipo nú hami hami ꞌahúara. ꞌEne nehi pina atuatuma jihunaꞌe pu vena jae roe nú aheruma vaꞌume nú ijí rori hijara. ꞌEjume pu nú ꞌajoruvara. \v 3 Porura vena mwene iramanaꞌomo tapara ijihuni vaji hiꞌeme apena vaꞌe veni aporuvume vena kajihuni ohoi rejuma aseha ruꞌeꞌune Poru oni ija ꞌahi mwatuma utiha namana. \v 4 ꞌEjumakame ara kajiupo kaꞌeme tapara kajara Poru oni ija ꞌahi mwatunanama kurima navuma kamareja pu aneja vene ijá ꞌwava Nimaa eakara ea ꞌaniuꞌe kwamasahara kaivo hu soha vaji roakaho unenuꞌu pina pareꞌeme hami roana kaivo mamaijaho pamakaꞌeje hu maiꞌo hihuna ꞌwavara. \v 5 ꞌEnakaivo hu tapara kajaho ahaijiuvume vaꞌe veni renana kaivo hu unenuꞌu pina parenana. \v 6 ꞌEjumakame pu vwihajajaho hu kwaꞌena ronareja pu ꞌajoha hina apene vaꞌajaho huni ija pahwene ꞌee paꞌona kwamana. ꞌEjumakame pu vwihajajaho hu godi ꞌwavara. \v 7 Kwaa kaꞌene núra useva kajaho ea natohwa kaꞌene Pupiriasina ꞌwavujihuni mweꞌa. ꞌEnaꞌomo hura nú aheruma vaꞌe huni sei irechamúe hami ꞌajohuꞌi hiꞌeme naꞌia noꞌopisu paꞌarenana. \v 8 ꞌEnakaivo ijí ea kajihuni omijaho atami ꞌuname huni haha ohoa ani rene tea arihe ijá venana. ꞌEꞌeme Porura vaꞌe huni siporua ꞌone ꞌee huni ija ea kajihuni húmata ꞌahi ranamahume ea kajaho maranana. \v 9 ꞌEjumakame ea mapoka kaꞌene mutumutua kajiꞌura kaꞌene atami ꞌuniraviꞌinijija nianaa apene huni roume maraniara. \v 10 ꞌEnajihunaꞌe pu núni hura vene ꞌee mavarasa vejiꞌi hinuvaꞌo sisima pina roume nú vaꞌiro vejumakaviꞌi raka kaꞌene núra pivusahajija mahoꞌo vajúhara. \s1 Moruta Rene Romu Vaꞌara \p \v 11 ꞌEnakaivo nú masapa noꞌopisu ijí ara kajino hiꞌeme vea kaꞌene asiasia ꞌanauni veijino nú Arekisanituria opuni sisima kaꞌene hwaharisina puni urania naviꞌinijaho ijí mutumutua kajino namanaꞌomo ijihuni ꞌahi ajima vaꞌara. \v 12 Nú vaꞌe ara iha Serakusi usevara. ꞌEnareja nú ijino naꞌia noꞌopisu hijara. \v 13 ꞌEnareja nú Serakusi areꞌi kaivo ꞌurina vaꞌe Rijiami vaꞌara. ꞌEnaꞌomo ijihuni súꞌuhijino asiasia kamaꞌi ikiki hwasihumakaviꞌi nú ꞌurine Putiori vaꞌiro vaꞌeme naꞌia noꞌo paꞌarejara. \v 14 ꞌEnareja ijí ara kajino Godoni ea ꞌahoꞌa piunivara. ꞌEnareja nú ijino pu puꞌúmo naꞌia iropuꞌa noꞌoheꞌi hiꞌavarono ꞌwaruvume hijara. ꞌEnareja ijiꞌa Romu vaꞌara. \v 15 ꞌEjume Godoni ea kaꞌene Romu hijajijahija ijí henareja Apiasi oni maketia ꞌee Hoteru noꞌopisu namijuji rene nú piurihe roara. ꞌEjume vea kaꞌene Porura pu kimajaho nihoꞌo Godi teimani ꞌwame oja sonanana. \s1 Poru Romu ꞌEꞌunana \p \v 16 Nú vaꞌe Romu usevajaho Poruho huhusumano sorutia pini ꞌajohaꞌeje hihunaꞌe ꞌwaravara. \v 17 ꞌEꞌeme vea noꞌopisu paꞌareꞌeme Porura Jua puni ea kaꞌene uraniꞌinijija ꞌumenaume pu roe ahuma hijumakiviꞌi hu aneja vene ijá ꞌiama Ehu nunakije na ehu nuna ea ꞌahoꞌa pasiseꞌi ꞌahiuta. ꞌEe emahu núpuni tamana ꞌahoꞌa papataarohuta kaivo pu na Jerusaremi tipura apenie Romu puni ija ꞌahi ranamiara. \v 18 Pu na apenia Romu mihumakame pu hejajaho nara unenuꞌu pina sisea vejakame pu na ꞌania kwahuna pahenareja ranamie vahuna ura renaara. \v 19 ꞌEnakaivo Jua kajija Romu opuni ira pataꞌarohumakame nuni ꞌunama paꞌarenana. Ijihunaꞌe na Sisa ꞌwaravakame hura nuni vuꞌa kaji heꞌena ꞌiavuta. ꞌEnakaivo nara ehu nunijihi unenuꞌu pina vetihuna pana. \v 20 Ijihuni hahi na ja kiviꞌi vuꞌa ijí ꞌwaraꞌiro ꞌwaravume ja iviasakaho roajivara. Isureri opo raka kaꞌene túnaꞌi reje kahuna kaꞌene vwihajiꞌi hijujihuni hahi senia ikaho na kamorivara ꞌiamana. \v 21 ꞌEjume pu hu ijá ꞌwava Jutia ea ꞌahopo oni vuꞌa rone pasi veja rohuna pane ꞌee núni ehija ꞌahopo iki roajimareje nahama ꞌwaruhuna paꞌane ꞌee oni vuꞌa sisea rone ꞌwarahuna pana. \v 22 Nú ea ikihi puni vuꞌa aniꞌinaꞌe ꞌwamape ojukame nú ura oni vwiha ijí heꞌi ꞌahúu ꞌwavara. \v 23 ꞌEꞌikaivo vea kaꞌene vuꞌa kaji ꞌwahunijaho iji pijaharaꞌomo vea kaji apejumakaviꞌi ea mapoka nianae apena roe sea kaꞌene hura hinaji roara. Hu Godoni arijihuni maiji najahe ꞌee Mosisi oni tamana tahe najahe ꞌee poropetia puni vuꞌa taha vejakame pu Jesu nimaa roꞌavarono ꞌwarama avanana. Hu vea súꞌu súꞌu rene vuꞌa ꞌwarama vaꞌe vea nutu ꞌoꞌunaji aremana. \v 24 ꞌEjume ea ꞌahoꞌa nimaa rojume ea ꞌahoꞌa nimaa parojara. \v 25 Pu paavacharame vai veꞌeme Poru ijá ꞌiama Godoni ꞌAvenijara vejume poropeti Aisea oni vaji nimaa amuhu núna ꞌwarama ijá ꞌiama \v 26 Vaꞌajime eakihi ijá ꞌwarahuna. Ja nihoꞌo hehuna kaivo ijihuni maa pahena pakahuna. ꞌEne ja nihoꞌo hine kihuna kaivo ijihuni maa pakihuna. \v 27 Ijihunaꞌe eakija puni oja kisina rene puni ataa paꞌarenaꞌe ꞌee nia paꞌareja jihunaꞌe pu pahehune pakihune pavwihanareje taꞌarohe roe Nara veje pu maranihuna ꞌiamana. \v 28 ꞌEnaꞌomo na ura ja hami hami ataa apúsame hehuna. Godoni vuꞌa kaꞌene ea niꞌajihunijaho Hu iviamaa ranavuꞌe Jenitaru puni vaja ꞌuꞌo vaꞌunaꞌomo pu ꞌuꞌo hehuna ꞌiamana. \v 29 Hu ira kaji ꞌwaravume paꞌarejume Jua ꞌurina vaiꞌi pu nakarama apene vaꞌara. \v 30 ꞌEꞌeme hu juara noꞌoheꞌi sea kaꞌene hura ꞌimenajino hinana. ꞌEnareꞌe erapo hu kaꞌi roujaho hu ꞌajorama nirisamuna. \v 31 ꞌEne hu Godoni arijihuni maiji najahe ꞌee Natohwa Jesu Keriso oni vuꞌa najahuna. ꞌEjuꞌukame ea pina hura vuꞌaka ꞌwaramujaho pararejura.