\id MAT – Makaa NT – Cameroon – 2014 (DBL-2014) 
\h Matiyô 
\toc1 Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Matiyô nyə á cilə yí 
\toc2 Matiyô 
\toc3 Mat 
\mt1 Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Matiyô nyə á cilə yí 
\imt1 Isâ í dʉ́gyá nə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Matiyô nyə á cilə yí 
\ip Nə Matiyô, nə Márkus, nə Lúkas zə bəd Yuánɛs wə́ bwə́ á cilə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl mə́ Yésus-Krîst. Matiyô nyɛ nyə á tɛ́ɛ́d fwo bul bwiiŋg mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ cʉg mə Yésus, nə ntáán nyɛ́, nə byélé dɛ́, nə ikágə́ byé. Nyə á bul cilə shú nə́ Oyúdɛn bwə́ mpúg nə́ Yésus wə́ jɨ́ Cî Zɛmbî nyə á kaag yɛ́. Matiyô mə cwééd ciyá «Faan» cɔ̧́ ija məwúm mə́tɔ́ɔn. 
\ip Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl mə́ Matiyô jɨ nə jé ŋkúmba sâ nə́ nyə á sɛɛŋg fwámɛ́ məma kɔw lʉ́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mí Yésus tâŋ icé í kaand itɔ́ɔn: 
\ili1 (1) Kaand nyə á lás mbʉ́ŋ dɨ́ gwɔ́w yí ŋgə lwágʉlə nda búúd bwə́ jə́lá nə bwánd Faan mə́ Zɛmbî nə́ (lúu 5 kə kumə 7). 
\ili1 (2) Minjɨ́ɨ́gʉ́lá myâ váál bwə́ jə́lá nə jaaw búúd Faan mə́ Zɛmbî dɔɔŋg yí (lúu 10). 
\ili1 (3) Mikanda zaŋgbá mí ŋgə́ lwágʉlə ndímba sâ á Faan mə́ Zɛmbî yí (lúu 13). 
\ili1 (4) Cʉg á omínyɔŋʉ̂ í jə́lá nə bə Faan mə́ Zɛmbî dɔɔŋg dɨ́ yí (lúu 18). 
\ili1 (5) Nə váál múúd mə jə́lá nə ji mpwándə́d nə́ Faan mə́ Zɛmbî í bá ntɔ̧ yí (lúu 24 kə kumə 25). 
\ip Matiyô ŋgə lwágʉlə nyə́dɨ́ Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl dɨ́ nə́ Yésus jɨ Cî í á zə cwîy Faan ágúgwáan yí, nyə á zə sá nə́ buud bwə́ nyííg Faan dɔɔŋg dɨ́, bwə́ bə́g nə icʉg í ŋgə́ kala minjɨ́ɨ́gʉ́lá. 
\c 1  
\s1 Impáámbə́ í Yésus 
\r (Luk 3.23-38) 
\p  
\v 1 \x - \xo 1:1 \xt Rom 1.3-4; 2Tm 2.8; Mat 20.30-31\x*Sə́ mə́ zə́ tɔ̧́ɔ̧lə impáámbə́ í Yésus-Krîst, mbyɛ̂l mə́ *Dávid, mbyɛ̂l mə́ *Abʉraham. 
\p  
\v 2 \x - \xo 1:2 \xt Mət 21.2-3; 25.26; 29.32–30.24\x*Abʉraham nyə a byâ *Izaag. Izaag mú byâ *Yákwab. Yákwab mú byâ Yúda bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bɛ́.  
\v 3 \x - \xo 1:3 \xt Mət 38.29-30; Rut 4.18-22\x*Yúda mú byâ Farɛs bá Zára, nyɔɔŋgʉ́ wáŋ wə́ Tamar. Farɛs mú byâ Ɛsrom. Ɛsrom byâ Aram.  
\v 4 Aram byâ Aminadab. Aminadab byâ Naáson. Naáson byâ Salʉmon.  
\v 5 \x - \xo 1:5 \xk \xt Ráhab: \xt Zho 2.1-24 \xk Rut bá Bowaz: \xt Rut 1–4\x*Salʉmon bá Ráhab bwə́ mú byâ Bowaz. Bowaz bá Rut bwə́ mú byâ Obɛd. Obɛd mú byâ Yése,  
\v 6 \x - \xo 1:6 \xt 2Sa 11–12\x*Yése ka byâ Dávid. 
\p Njwú-buud Dávid bá kúsə́ mə́ Uri bwə́ mú byâ Sə́lʉmun.  
\v 7 \x - \xo 1:7 \xt 2Ib 11.1–13.22\x*Sə́lʉmun mú byâ Robwam. Robwam byâ Abiya. Abiya byâ Azaf.  
\v 8 \x - \xo 1:8 \xt 2Ib 13.23–21.20; 26.1\x*Azaf byâ Zhwozafat. Zhwozafat byâ Zhworam. Zhworam byâ Oziyas.  
\v 9 \x - \xo 1:9 \xt 1Ib 26.1–28.27\x*Oziyas byâ Yótam. Yótam byâ Akwaz. Akwaz byâ Ezekyas.  
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt 2Ib 29.1–33.25\x*Ezekyas byâ Manase. Manase byâ Amon. Amon byâ Zhwoziyas.  
\v 11 \x - \xo 1:11 \xt 2Ib 34.1–36.21\x*Zhwoziyas músə byâ Zhekoniyas bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bɛ́. Ja jɔɔŋgʉ̂ wə́ buud ɔ́ *Izʉrəyɛ̂l bwə́ á kə míkwám mí dɔ́ɔ́mb dɨ́ *Babilɔn yí. 
\p  
\v 12 Nûŋ Babilɔn, Zhekoniyas músə byâ Salátiyɛl. Salátiyɛl mú byâ Zorobábɛl.  
\v 13 Zorobábɛl byâ Abyûd. Abyûd byâ Eliyakim. Eliyakim byâ Azor.  
\v 14 Azor byâ Sadog. Sadog byâ Ashim. Ashim byâ Eliyud.  
\v 15 Eliyud byâ Elyazar. Elyazar byâ Mátan. Mátan byâ Yákwab.  
\v 16 \x - \xo 1:16 \xt Luk 1.27\x*Yákwab byâ Yósɛb, ŋgwúm mə́ Maríya. Maríya wɔɔŋgʉ̂ wə́ nyə a byâ Yésus, bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ Krîst, Cʉgye buud Zɛmbî nyə á bwey kaag yɛ́. 
\p  
\v 17 Ntɔ́ ikala í búúd í á byɛ̂l wûm nə inɔ̧̂, tɛ́ɛ́dʉ́lə wə́ Abʉraham kə jé wə́ Dávid. Í á bə wûm nə inɔ̧̂ wúlə wə́ Dávid kə jé ja buud ɔ́ Izʉrəyɛ̂l bwə́ á kə míkwám mí dɔ́ɔ́mb dɨ́ Babilɔn yí. Bíl wûm nə inɔ̧̂ í á nyiŋgə byɛ̂l tɛ́ɛ́d ja bwə́ á kə míkwám dɨ́ yí kə jé wə́ Krîst. 
\s1 Byélé mə́ Yésus-Krîst 
\p  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Luk 1.35\x*Byélé mə́ Yésus-Krîst í á bə ntʉ́ga: Nyɔɔŋgʉ́ yé Maríya bá Yósɛb bwə́ á bə nə cɛ̧ɛ̧lá bâ. Njɨ bwə́ kú fwo mpúya, Maríya mú ŋwa bum nə ŋkul mə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim.  
\v 19 Yósɛb nyɛ mú tə́dʉga nə́ a wɛ̂ny cɛ̧ɛ̧lá bâ wɔɔŋgʉ̂. Njɨ nda nyə á bə tʉ́təlí muud nə́ nyə á cɛɛl béégya nə Maríya shwoó, kú wá nyə shwôn.  
\v 20 A ŋgə́ tə́dʉga ntɔ́, *éŋgəles mə́ Yawé mú zə lésha nə nyə ntámə́d nə́: «Yé Yósɛb Mwân mə́ *Dávid, wo kú fúndə bálə Maríya, nəcé mwán jɨ́ nyə mwɔ̧́ dɨ́ ɛ́nɛ ŋgə zhu wə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim.  
\v 21 \x - \xo 1:21 \xt Sôm 130.7; Mat 1.25; Luk 1.31; Mis 4.12\x*A bá byâ mwámudûm, wo bá gwiid nyə nə́ Yésus, nəcé nyə wə́ mə́ bá cʉg kúl búúd jé nə *misə́m.»\f + \fr 1:21 \ft Kə́l lʉ́ Oyúdɛn dɨ́, jínə́ lʉ́ Yésus í kə́ nə́ Cʉgye buud.\f* 
\v 22 Sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nɨ wɛ̂sh í á bwəma nə ciyá Zɛmbî nyə á bwey cɨ mpu mə́ *múúd micúndə́ yé dɨ́ yí, nə́: 
\q1  
\v 23 \x - \xo 1:23 \xt Iza 7.14\x*Sás lʉ́ mudá njúl ná ncwíyɛ̂ í bá ŋwa bum, 
\q1 í mú byâ mwámudûm. 
\q1 Bwə́ bá dʉ jɔ̂w nyə nə́ Imanuwɛ̂l. 
\m Jínə́ dɔɔŋg í kə́ nə́ Zɛmbî jisə sə́dɨ́. 
\p  
\v 24 Ja Yósɛb mə́ juum yí, a mú sá nda éŋgəles mə́ Yawé nyə ámə cɨ nə nyə nə́. Nyə á shwal bá Maríya,  
\v 25 \x - \xo 1:25 \xt 1.21\x*njɨ bá bwə́ kú sɛɛŋgya, kə jé ja Maríya mə́ byâ mwámudûm yí. Yósɛb mú nə́mə́ gwiid Mwân wɔɔŋg nə́ Yésus. 
\c 2  
\s1 Ompuye ɔ́ ísâ bwə́ kə́ gúmál Yésus 
\p  
\v 1 Yésus nyə a byɛ̂l ŋgwə́la á Betʉlehɛm, shí á Yudéa, Herod ŋgə́ jwú nə lɔɔm. Ja Yésus mə́ shîn byɛ̂l yí, bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á zhu ŋgɛɛ kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yí, zə jé Yurʉ́səlɛm. Buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ á bə məma ómpuye ɔ́ ísâ, bwə́ á dʉ bigas wəacén-cénî.  
\v 2 \x - \xo 2:2 \xt Luk 2.4-7 \xk Njwû Oyúdɛn: \xt Mat 27.11\x*Bwə́ á ka ŋgə jî nə́: «Njwû *Oyúdɛn ŋgə́ kúnɔw byɛ̂l yɛ́, jɨ́ ŋgow? Sə́ á dʉ́g acén-céní yé kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yí. Sə́ mə́ ká zə yə nyə gúmə́.»  
\v 3 Lâŋ nɨ í á ka zə tɨ̂ Njwú-buud Herod məkuú shí, bə́nɔ̂ŋ buud wâ Yurʉ́səlɛm bɛ̂sh.  
\v 4 Ntɔ́ a mú jɔ̂w mílúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ wâ kúl búúd *Izʉrəyɛ̂l. A mú jî bwo nə́ bwə́ jááwʉg nyə kʉ́l í á bə nə́ *Krîst mə bá byɛ̂l yí.  
\v 5 Bwə́ nə nɛ́ nə́: «Betʉlehɛm, ŋgwə́la á Yudéa.» Sâ jɔɔŋgʉ̂ wə́ *múúd micúndə́ nyə á cilə yí, nə́: 
\q1  
\v 6 \x - \xo 2:6 \xt Msh 5.2; Yuá 7.42\x*Yé Betʉlehɛm, ŋgwə́la á Yudéa, 
\q1 Wo kú dʉ́g nə́ wo wə́ mə́ búl cwáágʉwo míŋgwə́la myâ Yudéa myɛ̂sh dɨ̂, 
\q1 nəcé wúl mbyágá wô í bá bə cî ánʉ́nɨ̂. 
\q1 Nyə wə́ mə́ bá wɨ́ɨl kúl búúd jâm Izʉrəyɛ̂l. 
\p  
\v 7 Ntɔ́ Herod mú jɔ̂w ómpuye ɔ́ ísâ ɔ́nɨ shwoó, nə́ bwə́ mpúg jaaw nyə baan ácén-céní wɔɔŋgʉ̂ nyə á tɛ́ɛ́d nyínʉ́lə joŋ dɨ́ yí.  
\v 8 Nə́ ndɛɛ́ nyə mú kənd bwo Betʉlehɛm. Nyə nə́: «Kagâ. Bɨ kə́g mpu wámbʉlə kʉ́l Mwân wɔɔŋg jísə́ yí. Bɨ́ mə́ ká kwey nyə, bɨ músə zə jaaw mə, mə bâg nə́mə́ kə yə nyə gúmə́.» 
\p  
\v 9 Ja bwə́ mə́ shîn gwágʉlə njwú-buud yí, bwə́ mú kyey. Bwə́ mú kwo dʉ́g ácén-céní bwə́ á fwo dʉ́g kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yɛ́, a ŋgə́ kə bwo shwóg. A mú kə nə́ ndɛɛ́, kə jé kʉ́l mwân nyə á bə yí, a mú shigʉla cínɔŋg gwɔ̂w.  
\v 10 Ja bwə́ mə́ dʉ́g ntɔ́ yí, bwə́ mú bul shwas.  
\v 11 Bwə́ mú nyíi njɔ́w, dʉ́g mwân bá nyɔɔŋgʉ́ yé Maríya. Bwə́ mú kúd mə́mpwoombʉ́ shí, yə mwân gúmə́. Nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú juw íwɔ́lɛ byáŋ, ŋwa ísâ í gúmə́ bwə́ á zə nə ndɨ̂ yí, cwámbʉlə nyə. Isâ byɔɔŋg í á bə, nə or, nə *cáá nə *mîr.\fig Ompuye ɔ́ ísâ bwə́ zə́ gúmál Yésus|src="lb00295b.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="2.11" \fig* 
\p  
\v 12 Nə́ ndɛɛ́, Zɛmbî mú kɛ́wʉli bwo ntámə́d nə́ bwə́ kú ná kwo kə wə́ Herod. Ntɔ́ bwə́ mú kyey zhɨ́ɨ́ shúsʉ́d, nyiŋgə́lə kə bwə́dɨ́. 
\s1 Bwə́ kə́ shwaaw nə mwân Igîpten 
\p  
\v 13 Ja ómpuye ɔ́ ísâ bwə́ mə́ shîn kyey yí, *éŋgəles mə Yawé mú zə lésha nə Yósɛb ntámə́d. Nyə nə́: «Wɔɔlʉ́g, wo ŋwág Mwân bá nyɔɔŋgʉ́, wo wúg nə bwo wa, bɨ kyéyʉg, kə shwaaw shí á Igîpten, nəcé Herod nyə e sɔ̧́ nə́ a gwú mwân. Bɨ́ é kə ji nûŋ, kə wɔ́ɔ́s ja mə́ bá cɨ nə́ bɨ nyíŋgəg zə yí.»  
\v 14 Yósɛb mú wɔɔl, ŋwa Mwân bá nyɔɔŋgʉ́ nə́mə́ búlú nɨɨ́d, bwə́ mú kyey kə shwaaw shí á Igîpten.  
\v 15 \x - \xo 2:15 \xt Ozê 11.1\x*Bwə́ á ji wu, kə jé ja Herod nyə á yə yí. Sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nɨ wɛ̂sh í á bwəma nda Yawé nyə á bwey lás wə́ *muud micúndə́ yé nə́, nə́: «Mə a jɔ̂w Mwân wáam, nə́ a wúg shí á Igîpten.» 
\p  
\v 16 Ja Herod mə́ dʉ́g nə́ ompuye ɔ́ ísâ bwə́ mə́ shɨɨg nyə yí, a mú jág gwág bɔ̂w. A mú kənd buud bɛ́ Betʉlehɛm nə mə́nd mâ kúnə́-kúnə, nə́ bwə́ kə́g gwú bwábudûm bɛ̂sh, tɛ́ɛ́d ikény kə jé bɔɔŋg wâ mimbû mímbá. Nyə a fɛ́ɛ́sh ntɔ́ bɛ̧ɛ̧́lə baan ómpuye ɔ́ ísâ bwə́ á jaaw nyə yí.  
\v 17 Ntɔ́ sâ múúd micúndə́ Zheremî nyə á bwey cɨ yí í mú zə bwəma. Nyə á cɨ nə́: 
\q1  
\v 18 \x - \xo 2:18 \xt Zhe 31.15-16\x*Buud bwə́ á gwág oŋkwiimbyê ŋgwə́la á Rama 
\q1 nə məyə̂ nə mimbʉ́gú mí áyíyáág. 
\q1 Rashɛl nyə á ŋgə jɨɨ bwân bɛ́, 
\q1 a ŋgə́ ban nə́ muud kú cweel nyə mpimbə, 
\q1 nəcé bwân bwə́ cúgɛ́ ná. 
\p  
\v 19 Mpʉ́sə shwɨy mə́ Herod, Yósɛb njúl ná shí á Igîpten, éŋgəles mə Yawé mú kə lésha nə nyə ntámə́d.  
\v 20 Nyə nə nɛ́ nə́: «Tɔ́wʉ́g! Ŋwaŋg Mwân bá nyɔɔŋgʉ́, wo nyíŋgəg nə bwo, kə shí á *Izʉrəyɛ̂l, nəcé buud bwə́ á ŋgə cɛɛl gwú Mwân wá, bwə́ mə́ shîn yə.»  
\v 21 Yósɛb mú tɔ̂w, ŋwa Mwân bá nyɔɔŋgʉ́, a mú nyiŋgə nə bwo, kə shí á Izʉrəyɛ̂l.  
\v 22 Njɨ a mú gwág nə́ Mwân mə́ Herod bwə́ á dʉ jɔ̂w nə Arkeláwos yɛ́ wə́ mə́ shúgʉla nə icî yâ Yudéa. A mú fúndə kə̌lə wu. Zɛmbî nyə á zə kɛ́wʉli nyə ntámə́d, a mú kə shí á Galilê,  
\v 23 \x - \xo 2:23 \xt Luk 1.26; 2.39, 51; Yuá 1.46\x*kə ji ŋgwə́la á Nazarɛ̂t. Í á sɨ̂y ntɔ́ shú nə́ bwə́ bâg dʉ jɔ̂w nyə nə́: «Muud á Nazarɛ̂t». Ntɔ́, sâ búúd ɔ́ mícúndə́ bwə́ á bwey cɨ yí, í músə bwəma. 
\c 3  
\s1 Isɛ́y í Yuánɛs Nduu-buud 
\r (Mak 1.1-8; Luk 3.1-18; Yuá 1.19-28) 
\p  
\v 1 Na dúl fwála dɨ́, Yuánɛs Nduu-buud nyə á wɔ́ɔ́s shí a shwééshá á Yudéa. A mú ŋgə cúndə nə́:  
\v 2 \x - \xo 3:2 \xt 4.17; Luk 3.3\x*«Cɛ́ndʉ́gá mitə́dʉ́gá nəcé Faan á gwɔ́w mú kúnə́-kúnə.» 
\p  
\v 3 \x - \xo 3:3 \xt Iza 40.3\x*Muud micúndə́ Izayí nyə á shí bwey jaaw lâŋ mə́ Yuánɛs nɨ nə́: 
\q1 Muud ŋgə cúndə shí a shwééshád, 
\q1 a ŋgə cɨ nə́: «Kwambʉləgá zhɨ́ɨ́ mə́ Cwámba, 
\q1 bɨ́ sá íkwûŋ byé nə́ səndôŋ.» 
\p  
\v 4 \x - \xo 3:4 \xt 2Oj 1.8\x*Káándə́ Yuánɛs nyə á dʉ bwáád yí, í á bə sɨ́yá nə mimyɔ̧ɔ̧́ mí *shamô, kandá yé á kug nə kúúdú cúdú. Nyə á dʉ də ikájalá nə kwaan.  
\v 5 Ntɔ́ buud ɔ́ Yurʉ́səlɛm nə bɔɔŋg wâ shí á Yudéa tɔɔ bɔɔŋg wâ fuundú ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂ bɛ̂sh bwə́ á dʉ kə nyə́dɨ́,  
\v 6 kə́ dʉ magʉlə *mísə́m tâm buud, Yuánɛs músə ka dʉ duu bwo ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂. 
\p  
\v 7 \x - \xo 3:7 \xk \xt iyəlʉkag: \xt 12.34; 23.33 \xk mpimbə Zɛmbî mə́ bá lwóya yí: \xt 24.15-25, 37-39\x*Nə́ ndɛɛ́, nə *Ofarizyɛ̂ŋ nə *Osadwisyɛ̂ŋ bwə́ á dʉ zə ŋkí bulya nə́ Yuánɛs dúúg bwo. Nda nyə á dʉ́g ntɔ́ nə́, nyə á ka ŋkáánd nə bwo nə́: «Yé iyəlʉkag íga! Bɨ mə́ bə́lɛ fúndə mpimbə Zɛmbî mə́ bá lwóya yí? Zə́ ámə kɛ́wʉli bɨ́ ɛ́nɛ?  
\v 8 Wúmə́gá fwámɛ́ mpúmə́\f + \fr 3:8 \ft Mpumə́ nyɔɔŋg wə́ misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́.\f*, í lwágʉ́lə́ nə́ bɨ mə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá yí.  
\v 9 \x - \xo 3:9 \xt Luk 1.54-55; Yuá 8.39; Rom 2.28-29; 4.12\x*Kúgá bɛ̧ njɨ dʉ́lə tə́dʉga nə́: “Sə́ bâŋ sə́ bɨ́ mpwoŋ buud mə́ *Abʉraham” nəcé mə mpú jaaw bɨ́ nə́ Zɛmbî jɨ nə ŋkul shwɔ̧́ɔ̧la mə́kwóógʉ́ mə́ga, sá mwo bwân ɔ́ Abʉraham.  
\v 10 \x - \xo 3:10 \xt 7.19\x*Mpugá nə́ zʉ̂ŋ í wál zə sámb míkɔ̧ɔ̧lə́ mí ílɨ́ɨ́ mə́shugʉd. Bwə́ é cal lɨ́ɨ́ jɛ̂sh í ádɛ́ wúmə fwámɛ́ mpúmə́ yí, bwə́ kʉl gwo kudad.  
\v 11 \x - \xo 3:11 \xt Luk 3.16\x*Mɛɛ mə ŋgə duu bɨ́ nə məjúwó shú lwólə nə́ bɨ́ mə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá. Njɨ ŋgwɔ́l múúd ŋgə zə mə mpʉ́sə. A jɨ nə mpífə́ cɔ̧́ mə. Mə ampíyáyɛ́ nə́ mə yílʉ́g nyə məŋgwub mə́kuúd. Nywáá mə́ bá duu bɨ́ nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə kuda.  
\v 12 \x - \xo 3:12 \xt Zhe 13.24; Mat 13.30\x*A mbid fyafʉga mbwə́d. A bá zə bɛ́ɛ́g búúd nda bwə́ dʉ fyaf ŋkwáándə́ nə́. A ŋwa fwámɛ́ mpúmə́ nyɛ́ wá ŋkundád; a yîl ílwáásə́, shwu kuda jɨ́ kú bwɛlɛ jímə yííd.» 
\s1 Nduwán mə́ Yésus 
\r (Mak 1.9-11; Luk 3.21-22) 
\p  
\v 13 Ntɔ́ Yésus nyə a wú shí á Galilê, kə ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂ wə́ Yuánɛs shú nə́ Yuánɛs dúúg nyə.  
\v 14 Njɨ Yuánɛs kú magʉlə. Nyə nə Yésus nə́: «Í yida jəla nə́ wo wə́ dúúg mə, kú bə nə́ mə wə́ dúúg wo.»  
\v 15 \x - \xo 3:15 \xt 5.17; 28.19\x*Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Magʉləg nə́ í yídag bə nda mə́ ŋgə́ cɨ nə́, nəcé í jəla nə́ sâ jɛ̂sh í sɨ́yʉ́g nda Zɛmbî mə́ cɛ́ɛl nə́.» Yuánɛs músə magʉlə.  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Iza 63.19; Eze 1.1-3; Yuá 1.51; Mis 7.56; Mbʉ́ 4.1; 19.11\x*Njɨ Yuánɛs nyə á shîn duu Yésus yí, Yésus ŋgə́ ná wú mə́júwó dɨ, joŋ í mú bâŋ. A mú dʉ́g Shíshim mə́ Zɛmbî í ŋgə́ shulə nda faf, zə ji nyə nyúúlʉ́d.\fig Nduwán mə́ Yésus|src="CN01656b.TIF" size="span" copy="David C. Cook" ref="3.16" \fig* 
\v 17 \x - \xo 3:17 \xt Iza 42.1; Sôm 2.7; Mat 12.18; 17.5\x*Nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́, kə́l í mú cúwo joŋʉd, í ŋgə́ cɨ nə́: «Mwân waamə̂ alâm wə́ ɛ́ga. Nyə́dɨ́ wə́ lâm wâm wɛ̂sh wúsə́ yɛ́.» 
\c 4  
\s1 Sátan mə bwɔ́wʉ́lə́ Yésus 
\r (Mak 1.12-13; Luk 4.1-13) 
\p  
\v 1 \x - \xo 4:1 \xt Heb 2.18; 4.15\x*Shíshim mú kə nə Yésus shí a shwééshád nə́ Njwû məjamb kə́g bwɔ́wʉlə nyə.  
\v 2 \x - \xo 4:2 \xt MmN 34.28; Mat 6.16-17\x*Yésus mú ci ídʉ̂w wu tâŋ mwɔ̂w məwûm mə́nɔ̧̂, nə mwásə́ nə bulû. A mú ka gwág zha.  
\v 3 Mása məbwə́bʉ́lán mú zə wɔ́ɔ́s nyə́dɨ́. Nyə nə nɛ́ nə́: «Ŋkí wo jɨ *Mwân mə́ Zɛmbî, cɨɨ́g nə məkwóógʉ́ mə́ga nə́ mə́ nyɛ́ɛ́g idʉ̂w.»  
\v 4 \x - \xo 4:4 \xt Mbá 8.3\x*Yésus mú yidá bɛ̧sa nə nyə nə́: «Jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: 
\q1 Muud cugɛ́ nə ŋkul cʉgə njɨ nə idʉ̂w. 
\q1 Njɨ muud mə́ cʉgə nə ciyá jɛ̂sh í wú mpu mə́ Zɛmbî dɨ́ yí.» 
\p  
\v 5 Njwû məjamb mú kə nə nyə ŋgwə́la mə́ Zɛmbî. A mú kə tə̂l nyə zhwááŋgɛ̂ *Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ́ gwɔ̂w.  
\v 6 \x - \xo 4:6 \xt Sôm 91.11-12\x*Nyə nə nɛ́ nə́: «Ŋkí wo jɨ Mwân mə́ Zɛmbî, bɨ́dʉ́g nyúul, kə kud shí. Nəcé jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: 
\q1 Zɛmbî mə bá lésha nə *wəéŋgəles bɛ́ shú dwô. 
\q1 Bwə́ é ŋkɛ̂ny wo mə́bwə́d 
\q1 shú nə́ kuú wô í nda bwɨɨm bɔɔgʉ́.» 
\p  
\v 7 \x - \xo 4:7 \xt Mbá 6.16\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nɛ́ nə́: «Jɨ́ nə́mə́ cilyá nə́: “Wo ajə́láyɛ́ nə bwɔ́wʉlə Zɛmbî woó Yawé.”» 
\p  
\v 8 \x - \xo 4:8 \xt 5.1\x*Njwû məjamb mú nyiŋgə ŋwa nyə, kə nə nyə wúl məma mbʉ́ŋ dɨ́ gwɔ̂w. A mú lwágʉlə nyə məfaan mɛ̂sh mâ shí nə gúmə́ jáŋ.  
\v 9 Nyə nə nɛ́ nə́: «Ŋkí wo kúd mpwoombʉ́ shí wa mə́dɨ́ míshʉ́d, yə mə gúmə́, mə yə wo isâ ínɨ byɛ̂sh.»  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xt Mbá 6.13; 5.9\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «*Sátan, wúg mə míshʉ́d! Jɨ́ nə́mə́ cilyá nə́: 
\q1 Dʉgʉ́ kúd mpwoombʉ́ shí njɨ wə́ Zɛmbî woó Yawé. 
\q1 Njɨ nyə wə́ wó dʉ́g yə gúmə́ yɛ́.» 
\p  
\v 11 Ja Njwû məjamb mə́ gwág ntʉ́nɨ yí, a mú bɨ́d Yésus. Wəéŋgəles bwə́ mú wɔ́ɔ́s, bwə́ mú ka zə sɛ̂y nə Yésus. 
\s1 Mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ ísɛ́y mə́ Yésus 
\r (Mak 1.14-15; Luk 4.14-15) 
\p  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xt 14.3\x*Ja Yésus nyə a gwág nə́ bwə́ mə́ wá Yuánɛs mímbwug dɨ́ yí, nyə á kə shí á Galilê.  
\v 13 \x - \xo 4:13 \xt Yuá 2.12\x*Njɨ nyə a shígɛ́ ná kwo kə ŋgwə́la á Nazarɛ̂t. Nyə á yida kə ji ŋgwə́la á Kapɛrnawûm wúsə mâŋ dɨ́ koogʉ́, mpwəmá məshí mâ Zabulon nə Nɛftali yí.  
\v 14 \x - \xo 4:14 \xt Iza 9.1-2\x*Yésus nyə á kə ji nûŋ shú nə́ iciyá í Izayí *muud micúndə́ í bwə́mag. Izayí nyə á cɨ nə́: 
\q1  
\v 15 Məshí mâ Zabulon nə Nɛftali, 
\q1 mɔɔŋg mɨ́ ŋgɛɛ́ mâŋ dɨ́ má, 
\q1 mə́sə́ nə́mə́ fuundú ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂ má, 
\q1 kɔ́ɔ́mb Galilê íkûl ishús í njúl yí. 
\q1  
\v 16 \x - \xo 4:16 \xt Luk 1.79\x*Buud ɔ́ mə́shí mɔɔŋgʉ̂, bwə́ á dʉ ji yídʉ́gʉ́d. 
\q1 Bwə́ mə́ dʉ́g mə́ŋkɛnya! 
\q1 Bwə́ á dʉ cʉgə shwagə́ shwɨy dɨ̂. 
\q1 Məŋkɛnya mə́ mə́ kwan bwo. 
\p  
\v 17 \x - \xo 4:17 \xt 3.2; 4.23; 6.10; 10.7\x*Ja Yésus nyə á shîn jé Galilê yí, nyə a tɛ́ɛ́d ŋgə́lə cúndə nə́: «Cɛ́ndʉ́gá mitə́dʉ́gá nəcé Faan á gwɔ́w í mú kúnə́-kúnə.» 
\s1 Yésus mə́ jɔ̂w oshweye ɔ́ óshû ónɔ̧̂ 
\r (Mak 1.16-20; Luk 5.1-11) 
\p  
\v 18 Dúl jwɔ̂w, Yésus ŋgə́ kyey ncindye mâŋ mâ Galilê, nyə a dʉ́g omínyɔŋʉ̂ óbá, Shímun, bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ Pyɛ̂r yɛ́, bá mínyɔŋʉ̂ yé Andrê bwə́ ŋgə́ wusə wód mə́júwód. Bwə́ á dʉ julə oshû nə məwód.  
\v 19 A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɛ̧gá mə, mə é sá nə́ bɨ́ dʉ́g julə búud.»  
\v 20 \x - \xo 4:20 \xt 8.21-22\x*Nə́mə́ cé nə cé, bwə́ mú lʉ́gə mə́wód, bɛ̧ nyə.  
\v 21 Bwə́ mú cɔ̧́ kə shwóg. Yésus mú nyiŋgə dʉ́g bɔ́ɔ́l ómínyɔŋʉ̂ óbá, Yuánɛs bá Zhâk, bwân ɔ́ Zhébedé. Bə́nɔ̂ŋ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wáŋ bwə́ á bə byɔ́ɔ́lʉ́d, bwə́ ŋgə́ kwambʉlə məwód máŋ. Yésus mú jɔ̂w bwo.  
\v 22 Cé nə cé, bwə́ mú lʉ́gə byɔ́ɔl dáŋ, nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wáŋ, bɛ̧ nyə. 
\s1 Yésus mə́ lwag ncúlyá buud 
\r (Luk 6.17-19) 
\p  
\v 23 \x - \xo 4:23 \xt 9.35; 4.17\x*Nə́ ndɛɛ́ Yésus nyə á ŋgə kyey shí á Galilê nyɛ̂sh, a ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli buud *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ́, a ŋgə́ cúndə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛ́l á Faan mə́ Zɛmbî, a ŋgə́ nə́mə́ lwag buud məbwas mímbií myɛ̂sh, tɔɔ ijâm.  
\v 24 Lâŋ yé í á jwɔ̧ shí á Sirî nyɛ̂sh. Buud bwə́ mú zə nyə nə mimbə̂l myɛ̂sh, buud bwə́ á bə nə məváál mə́ mə́bwas mɛ̂sh nə məváál mə́ ófimâl mɛ̂sh, tɔɔ mimbúmbwúgʉ́, tɔɔ wəáfudə ibwúg, tɔɔ bɔɔŋg bwə́ á ŋgə lwáf nə məjamb wá. A mú lwag bwo.  
\v 25 Buud bwə́ mú ka zə bɛ̧ Yésus áncuncuma, bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə́ wú shí á Galilê, bɔ́ɔ́lʉ́gá shí á Dekapwôl. Bɔ́ɔ́lʉ́gá bwə́ mú wú Yurʉ́səlɛm nə shí á Yudéa, nə nyɔɔŋg shí nyísə́ ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂ faŋwíny yí. 
\c 5  
\s1 Fwámɛ́ mpwogɛ́ 
\r (Luk 6.20-23) 
\p  
\v 1 \x - \xo 5:1 \xt Luk 6.20-49\x*\x - \xo 5:1 \xt 4.8; 14.23; 15.29; 17.1; 28.16\x*Ja Yésus mə́ dʉ́g áncuncuma buud ɛ́nɛ yí, a mú bád mbʉ́mbʉ́ŋʉ́d, kə ji shí. *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú shísh nyə́dɨ́.\fig Yésus ŋgə jɨ́ɨ́gʉ́lí buud mbʉ́mbʉ́ŋʉ́d|src="CN01700B.TIF" size="span" copy="David C. Cook" ref="5.1" \fig* 
\p  
\v 2 A mú tɛ́ɛ́d jɨ́ɨ́gʉ́lílə ntʉ́ga: 
\q1  
\v 3 \x - \xo 5:3 \xt Iza 57.15; 61.1\x*Buud bwə́ ŋgə́ mpu nə́ 
\q1 *mishíshim myáŋ mísə nə məbúwa wə́ Zɛmbî wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ wə́ bʉ́sə búúd wâ Faan á gwɔ̂w. 
\q1  
\v 4 \x - \xo 5:4 \xt Sôm 126.5\x*Buud bɨ́ nə məcɛy mílámʉ́d wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé Zɛmbî mə bá cweel bwo milâm. 
\q1  
\v 5 \x - \xo 5:5 \xt Sôm 37.11\x*Buud bwə́ ádɛ́ *búgʉla məŋkul máŋ wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ bá lʉ́g nə shí ga. 
\q1  
\v 6 Buud bwə́ ŋgə́ gwág cʉg á tʉ́təlí zha nə yɛ̂sh wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ bá jílə. 
\q1  
\v 7 \x - \xo 5:7 \xt 18.33; Zhk 2.13\x*Buud bwə́ ŋgə́ gwág búúd ŋkúŋkwóŋʉ́lə wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé Zɛmbî mə bá nə́mə́ gwág bwo ŋkúŋkwóŋʉ́lə. 
\q1  
\v 8 \x - \xo 5:8 \xt Sôm 24.3-5\x*Buud bɨ́ nə mílâm fúbán wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ wə́ bwə́ bá dʉ́g Zɛmbî. 
\q1  
\v 9 \x - \xo 5:9 \xt Heb 12.14\x*Buud bwə́ dʉ sá nə́ buud bwə́ cʉ́gəg nə́ shɛɛ wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ bá jɔ̂w bwo nə́ «Bwân ɔ́ Zɛmbî». 
\q1  
\v 10 \x - \xo 5:10 \xt 1Pr 3.14\x*Buud bwə́ ŋgə́ bwəma nə cúwʉ́lí nəcé otʉ́təlí ɔ́ Zɛmbî wá, bwə́ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bwə́ wə́ bʉ́sə búúd wâ Faan á gwɔ̂w. 
\q1  
\v 11 \x - \xo 5:11 \xt 10.22; Luk 6.22\x*«Ja buud bwə́ lwîy bɨ̂, bwə́ lwágʉlə bɨ̂ cúwʉ́lí, bwə́ lás nə bɨ́ ilɨ́s-lɨ́s nəcé mə yí, bɨ mə́ jəla.  
\v 12 \x - \xo 5:12 \xt 2Ib 36.16; Mat 23.30; Luk 6.23; Mis 7.52; Heb 11.32-38; Zhk 5.10\x*Gwágʉ́gá məshusʉg, bɨ́ kɔɔs, nə́ bɨ mə bá kə bə nə məma myə́na gwɔ̂w. 
\q1 Nəcé ntʉ́nɨ nə́mə́ wə́ bwə́ á sá nə *buud ɔ mícúndə́ bwə́ á tɛ́ɛ́d zə nə bɨ́ wá; bwə́ á lwágʉlə bwo cúwʉ́lí.» 
\s1 Kaanə́ ca 
\r (Mak 9.49-50; Luk 14.34-35) 
\p  
\v 13 \x - \xo 5:13 \xt Mak 9.50\x*«Bɨ bɨ́ nə buud nə́mə́ nda ca dʉ́sə́ nə idʉ̂w nə́. Ŋkí ca í cwâl, ye bɨ bɨ́ nə ŋkul kwo sâ nə í gwámʉ́g? Mbɔ̂, í cúgɛ́ nə ŋkul nyiŋgə sɛ̂y. Bwə́ yida shwu dwo shí, buud jee nyaal.» 
\s1 Kaanə́ mə́ŋkɛnya 
\r (Mak 4.21-22; Luk 8.16; 11.33) 
\p  
\v 14 «Bɨ bɨ́ məŋkɛnya shú búúd ɔ́ shí ga. Ŋgwə́la wúsə́ mbʉ́mbʉ́ŋ dɨ́ gwɔ́w yí, í cúgɛ́ nə ŋkul bə kú nyîn.  
\v 15 \x - \xo 5:15 \xt Mak 4.21; Luk 8.16\x*Mbií ŋgwúd nə lámba, ja bwə́ dʉ jida dwo yí, bwə́ ádɛ́ kúd dwo mpɨ́ɨ́d. Bwə́ yida dʉ tə̂l dwo cé lámba dɨ́, í ŋgə́ faan, buud ɔ njɔ́w bɛ̂sh bwə́ dʉ́g mə́ŋkɛnya.  
\v 16 \x - \xo 5:16 \xt Ifz 5.8; Flp 2.15; 1Pr 2.12\x*Ntɔ́, məŋkɛnya mʉ́n mə́ jəlá nə nyîn búúd dɨ̂. Bwə́ dʉ́gʉ́g jɔ̧jɔ̧ mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mín, bwə́ mú ságʉsə Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́. 
\s1 Məcɛ̧ɛ̧ mə́ Zɛmbî 
\p  
\v 17 \x - \xo 5:17 \xt 3.15; 7.12; 22.40; Rom 3.31\x*«Bɨ kú ŋgə tə́dʉga nə́ mə mə́ zə nyaal Mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz nə minjɨ́ɨ́gʉ́lá mí *búúd ɔ mícúndə́. Mə azə́yɛ́ nyaal myo, mə á yida zə sá nə́ mí bwə́mag.  
\v 18 \x - \xo 5:18 \xt Zhk 2.10\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, té wɛ̂sh gwɔ̂w nə shí í ŋgə́ ná bə yí, tɔɔ kaŋgá ŋgwúd á *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ ŋkí cúcwán í ábʉ́lɛ́ bwɛlɛ wû, kə jé jwɔ́w byɛ̂sh í bá fwo bwəma yí.  
\v 19 Ntɔ́ wə́ jɨ́ nə́, múúd mə ká mpyêny cʉ́cɛ̧ɛ̧́ ŋgwúd, ŋkí nə́ á julə búúd nə́ bwə́ sáág ntɔ́, muud wɔɔŋgʉ̂ mə bá bul bə bíbíyá Faan á gwɔ́wʉ́d. Njɨ muud mə bá bɛ̧ mə́cɛ̧ɛ̧, a julə búúd nə bwə́ sáág ntɔ́ yɛ́, a bá bə fwámɛ́ múúd Faan á gwɔ́wʉ́d.  
\v 20 Mə́ mpú jaaw bɨ́ nə́ Zɛmbî jɨ nə ŋkul magʉlə múúd Faan dɛ́d njɨ muud tʉ́təlí yé mə cɔ̧́ nyɔɔŋg á *Ofarizyɛ̂ŋ nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ yɛ́.» 
\s1 Sâ í dʉ́gyá nə milámʉsa yí 
\r (Mak 11.25; Luk 12.57-59) 
\p  
\v 21 \x - \xo 5:21 \xt MmN 20.13; Ləv 24.17\x*«Bɨ a shí gwág nə́ bwə́ á cɨ nə odá nə́: “Muud kú gwú múúd. Muud mə ká gwú múúd, bwə́ tə̂l nyə kɔɔdʉd.”  
\v 22 \x - \xo 5:22 \xt 1Yn 3.15\x*Njɨ mɛɛ mə́ cɨ nə bɨ́ nə́ múúd mə ká gwág mpimbə nə mínyɔŋʉ̂ yé, a tɔ̂w nə́mə́ kɔɔdʉd. Múúd mə ká lwîy mínyɔŋʉ̂ yé, bwə́ kə nə nɛ́ *Mpáánzə́ milə́sʉ́ á Zɛmbî. Múúd mə ká jɔ̂w mínyɔŋʉ̂ yé nə́ mpúfú, á jəlá nə kə *Gehɛ̂n kuda á kandʉgəd.  
\v 23 Í ká wɔ́ɔ́s nə́ wo ŋgə́ kə *alatâr dɨ́ nə́ wo kə́ yə́ Zɛmbî gúl sâ, wo ka tə́dʉga nə́ ŋgwɔ́l mínyɔŋʉ̂ woó ŋgə gwág wo mpimbə,  
\v 24 \x - \xo 5:24 \xt 6.14-15\x*lʉ́gə́g sâ jɔɔŋgʉ́ na kúnə́-kúnə nə alatâr, wo tɛ́ɛ́d fwo kə kwambʉlə nə mínyɔŋʉ̂ woó. Cínɔŋgʉ́, wo mú ka tɛɛm zə yə́ Zɛmbî sá wó yə́ nyə yí. 
\p  
\v 25 \x - \xo 5:25 \xt Luk 12.58-59\x*«Ŋkí wo mə́ byaagʉlə nə ŋgwɔ́l múúd nə́ ndɛɛ́ á cɛɛl kə nə wo mpáánzə́ milə́sʉ́, lɛɛlʉg kwambʉlə nə nɛ́ té bɨ́ bɨ́ ná zhɨ́ɨ́d ŋgə́lə kə yí. Nəcé nyə a bá kənd wo wə́ sémbye milə́sʉ́, sémbye milə́sʉ́ mú kənd wo wə́ fulísh, fulísh kə wá wo mímbwugʉd.  
\v 26 \x - \xo 5:26 \xt 18.34\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw wo nə́, wo cugɛ́ nə ŋkul wú mímbwug myɔɔŋgʉ́d, té wɛ̂sh wo afwóyɛ́ shîn jə́na tâŋ nyɛ̂sh, fáda ŋgwúd kú lʉ́g yí.» 
\s1 Nyá minɔɔmb 
\r (Mat 18.8-9; Mak 9.43, 47-48) 
\p  
\v 27 \x - \xo 5:27 \xt MmN 20.14\x*«Bɨ a shí gwág nə́ bwə́ á cɨ nə́: “Muud kú sá minɔɔmb.”  
\v 28 \x - \xo 5:28 \xt Zhb 31.1; 2Pr 2.14\x*Njɨ mə́ jaaw bɨ́ nə́ múdúm mə́ ká dʉ́g múdá ŋkán mədʉ́gya mâ wɨ́ɨ́mbʉ́lə nyə, a mə́ bwey sá minɔɔmb nə mudá wɔɔŋg nyə́dɨ́ lámʉ́d.  
\v 29 \x - \xo 5:29 \xt 18.8-9; Mak 9.43-47\x*Nə́ ndɛɛ́, í ká bə nə́ jús dwô á məncwûm í dʉ sá nə́ wo sáág *sə́m, tɨ́ɨ́g dwo, wo wusə dwo shwóg-shwóg. Nəcé í bul jəla nə́ wo jímbálʉ́g gúl kʉ́l nyúul gwô, ntɔ̧ nə́ bwə́ wúsəg nyúul nywô ncindî kuda á kandʉgəd.  
\v 30 Ntɔ́ ŋkí mbwə̂ wô á məncwûm í dʉ sá nə́ wo sáág sə́m, sámbʉ́g wə, wo wusə wə shwóg-shwóg. Nəcé í bul jəla nə́ wo jímbálʉ́g gúl kʉ́l nyúul gwô, ntɔ̧ nə́ nyúul nywô ncindî í kə́g kuda á kandʉgəd.» 
\s1 Məgwú mə bâ 
\r (Mat 19.9; Mak 10.11-12; Luk 16.18) 
\p  
\v 31 \x - \xo 5:31 \xt Mbá 24.1; Mat 19.7; Mak 10.3-4\x*«Gúl ciyá jɨ́ nə́mə́ nə́: “Ŋkí mudûm mə́ cɛɛl yîl mudá yé bâ, á jəlá nə yə́ mudá wɔɔŋgʉ̂ fə́b lʉ́ məgwú mə́ bâ.”  
\v 32 \x - \xo 5:32 \xt 19.9; Mak 10.11-12; 1Kr 7.10-11\x*Njɨ mɛɛ mə́ jaaw bɨ́ nə́, muud yɛ̂sh mə yíl múdá yé báád, mudá kú fwo sá mínɔɔmb yɛ́, mudá wɔɔŋg mə ká kə́ dúl báád ɨɨ́, ŋgwúm yé wə́ mə́ cíndal nyə nə́ a sáág minɔɔmb. Múúd mə́ ká bá múdá bwə́ ámə yîl bâ yɛ́, muud wɔɔŋg mə́ sá nə́mə́ mínɔɔmb.» 
\s1 Nyá məŋkaanə́ 
\p  
\v 33 \x - \xo 5:33 \xt 23.16-22; Zhk 5.12\x*\x - \xo 5:33 \xt Ləv 19.12; Ilŋ 30.3\x*«Bɨ a shí nə́mə́ gwág nə́ bwə́ á cɨ nə odá nə́: “Wó ká kɛɛn Zɛmbî gúl sâ dɨ́, ság sâ jɔɔŋgʉ̂ kú bɨ́d.”  
\v 34 \x - \xo 5:34 \xt Iza 66.1; Mis 7.49\x*Njɨ mɛɛ mə́ jaaw bɨ́ nə́ bɨ kú ná dʉ kɛɛn tɔɔ sâ. Bɨ kú kɛɛn joŋ lʉ gwɔ̂w nəcé dʉ́sə *caaŋgə́ mə́ Zɛmbî.  
\v 35 \x - \xo 5:35 \xt Sôm 48.3\x*Bɨ kú kɛɛn shí nəcé cínɔŋg wə́ á dʉ tə̂l məkuú yɛ́. Bɨ kú kɛɛn Yurʉ́səlɛm nəcé jísə də́nd mə́ Zɛmbî, Njwú-buud ánʉ́nɨ̂.  
\v 36 Wó kú kɛɛn lúú wô, nəcé wo cúgɛ́ nə ŋkul shwɔ̧́ɔ̧la tɔɔ ntand shilú ŋgwúd nə́ í fúməg ŋkí nə́ í yíndə́g.  
\v 37 \x - \xo 5:37 \xt 2Kr 1.17-19\x*Ntɔ́ jɨ nə́ wó ká cɨ nə́ wo sá gúl sâ, cɨɨ́g njɨ nə́: “Haaw, mə é sá”. Wó ká cɨ nə́ wo asáyɛ́ gúl sâ, cɨɨ́g njɨ nə́: “Mbɔ̂, mə asáyɛ́”. Ciyá jɛ̂sh wó kwádʉlə na gwɔ́w yí, í zhu wə́ Mbʉ́wʉ́lú múúd.» 
\s1 Muud nda dʉ bweel 
\p  
\v 38 \x - \xo 5:38 \xt MmN 21.24\x*«Bɨ a shí gwág nə́ bwə́ á cɨ nə́: “Jús í cé jús, jə í cé jə”.  
\v 39 \x - \xo 5:39 \xt Rom 12.17\x*Njɨ mɛɛ mə́ cɨ nə́, muud kú kə nə lal lúu wə́ sɔ́ɔ́l məbɔ̂w. Ŋkí muud mə nyífə́ wo bɔ́ɔ́nz mbáŋ á məncwúmʉ́d, yə́g nə́mə́ nyə wúl mbáŋ.  
\v 40 \x - \xo 5:40 \xt 1Kr 6.7; Heb 10.34\x*Ŋkí muud mə kə́ nə wo njɔ́w mílə́sʉ́ nə́ a mánda wo nə wáma gwô á cwû, bɨ́dʉ́g a kə́g nə́mə́ nə kúúd.  
\v 41 Múúd mə ká zə nə mpə̂l zə yɨ́ɨ́mbʉli wo nə́ wo ŋkɛ́nyʉ́g nyə mbag, cé kílomáda ŋgwúd, wɛɛ kaág nə nyə okílomáda óbá.  
\v 42 Múúd mə ká gwáámb wo sâ, yə́g nyə; nyɔɔŋg mə zə́ kwalád wódɨ́ yɛ́, wo kú ban.» 
\s1 Dʉ́lə cɛɛl mízhízhíŋ 
\r (Luk 6.27-28; 32-36) 
\p  
\v 43 \x - \xo 5:43 \xt Ləv 19.18; Mat 22.39; Mak 12.31; Luk 10.27\x*«Bɨ a shí gwág nə́ bwə́ á cɨ nə́: “Wó jəlá nə cɛɛl múúd yɛ̂sh jísə́ wo kúnə́-kúnə yɛ́, wo mpii zhízhíŋ wô”.  
\v 44 \x - \xo 5:44 \xt MmN 23.4-5; Rom 12.20; 1Pr 2.20-23 \xk cɛɛlʉgá mizhízhíŋ mín: \xt Luk 6.28; 23.34; Mis 7.60; Rom 12.14; 1Kr 4.12; 1Pr 3.9\x*Njɨ mɛɛ mə́ cɨ nə bɨ́ nə́ cɛɛlʉgá mizhízhíŋ mín, bɨ́ jəgʉla nə Zɛmbî shú bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ lwágʉlə bɨ́ cúwʉ́lí wá.  
\v 45 \x - \xo 5:45 \xt Ifz 5.1\x*Ntɔ́ í é mpûy nə́ bɨ bʉ́sə bwân ɔ́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́. Nəcé Zɛmbî mə́ dʉ sá nə́ yásə́ í fáánʉg shú buud bɛ̂sh, tɔɔ bɔɔŋg ɔ́ ányunywaâ tɔɔ bɔɔŋg ɔ́ abʉ́bɔ̂w. A dʉ nə́mə́ sá nə́ mpú nywɔ̧́g shú búúd bɛ̂sh, tɔɔ bɔɔŋg ɔ́ átʉ́təlí tɔɔ bɔɔŋg bwə́ cúgɛ́ tʉ́təlí wá.  
\v 46 Ŋkí bɨ́ mə́ cɛɛl njɨ buud bwə́ cɛ́ɛ́l nə́mə́ bɨ́ wá, bɨ mə mpíyá nə máyɛ́ myə́na? Ŋgaá buud bwə́ dʉ ŋwa otóya wá bwə́ dʉ nə́mə́ sá ntɔ́?  
\v 47 Ŋkí bɨ mə́ dʉ bə́da njɨ omínyɔŋʉ̂ bʉ́n, ye gúl sâ ágúgwáan wə́ cɨ́? Ŋgaá íkûl ishús í dʉ nə́mə́ sá ntɔ́?  
\v 48 \x - \xo 5:48 \xt Ləv 19.2\x*Bə́gá mbii í jə́la yí, nə́mə́ nda Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́, a jɨ mbii í jə́la yí.» 
\c 6  
\s1 Yə́lə Zɛmbî gúmə́ 
\p  
\v 1 \x - \xo 6:1 \xt 23.5\x*«Ja bɨ́ mə́ dʉ sá misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myâ Zɛmbî yí, sɔ̧́gá nə́ í kú dʉ bə lwóyá. Bɨ́ mə́ ká dʉ lwóya búúd dɨ́, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́, kú ná kwo yə bɨ́ myə́na. 
\p  
\v 2 «Í ká bə nə́ wo yə mbúmbúwá *mwaanɛ̂, wo kú báŋgʉla nə sâ jɔɔŋgʉ̂ nda búúd ɔ́ mə́kə́ŋ bwə́ dʉ sá *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá, nə mə́zhɨɨ́ məzhɨɨ́ nə́. Bwə́ dʉ sá ntɔ́ nə́ buud bwə́ yə́g bwo gúmə́. Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, myáŋ myə́na myɛ̂sh wə́ mínɨ.  
\v 3 Njɨ wɛɛ, ja wó yə́ mbúmbúwá mwaanɛ̂ yí, ság nə́ mbwə̂ məkɔ́ɔ́l wô í bə́g kú mpu sá mbwə̂ məncwûm í ŋgə́ sá yí,  
\v 4 nəcé yána dwô í jəlá nə sɨ̂y shwoód. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó mə́ dʉ dʉ́g sâ jɛ̂sh jɨ́ shwoód yɛ́, mə́ bá fáágʉlə wo.» 
\s1 Sálə mə́jəgʉla 
\r (Luk 11.2-4) 
\p  
\v 5 «Ja bɨ́ mə́ sá mə́jəgʉla yí, kúgá sá nda buud ɔ́ mə́kə́ŋ. Bwə́ bul cɛɛl dʉ sá mə́jəgʉla, bwə́ tə́l ótʉ́təlí *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá nə mə́zhɨɨ́ məzhɨɨ́ shú nə́ buud bwə́ dʉ́g dʉ́g bwo. Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, myáŋ myə́na myɛ̂sh wə́ mínɨ.  
\v 6 Njɨ wɛɛ, wó ká cɛɛl jəgʉla nə Zɛmbî, kag nyíi wódɨ́ kʉ́l fúm. Wó fad mbɛ̂, wo mú ka jəgʉla nə Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó nəcé a jɨ na kʉ́l búúd bwə́ cúgɛ́ yí. Ntɔ́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó mə́ dʉ dʉ́g ísâ í shwoó byɛ̂sh yɛ́, a bá fáágʉlə wo. 
\p  
\v 7 «Ja bɨ́ mə́ sá mə́jəgʉla yí, kúgá bul íciyá bí kú nə wúmbʉ́lé yí. Ikûl ishús wə́ í dʉ sá ntɔ́. Bwə́ dʉ tə́dʉga nə́ Zɛmbî mə́ dʉ gwágʉlə bwo nəcé zhwog iciyá.  
\v 8 \x - \xo 6:8 \xt 6.32; Luk 12.30\x*Bɨ kú sá nda bwo, nəcé Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n mə́ dʉ bwey mpu sâ bɨ́ ŋgə jɨɨ yí, bɨ njúl kú fwo gwáámb nyə gwo.  
\v 9 \x - \xo 6:9 \xt Eze 36.23\x*Bɨ́ ɔ́ bâŋ dʉgá jəgʉla ntʉ́ga: 
\q1 “Yé Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wúsʉ́ jɨ́ gwɔ́w yɛ́, 
\q1 jínə́ dwô í bə́g nə gúmə́ ntɔ̧ sâ jɛ̂sh. 
\q1  
\v 10 \x - \xo 6:10 \xt 4.17; 7.21; 12.50; 18.14; 21.31; 26.39-42; Mak 3.35; 14.36; Luk 22.42; Yuá 4.34; 6.38-40; Mis 21.14\x*Ijwûga byô í zə́g, 
\q1 buud bwə́ bɛ̧́g micɛ̧ɛ̧lá myô shí gaád, nə́mə́ nda í dʉ sɨ̂y gwɔ́w nə́. 
\q1  
\v 11 \x - \xo 6:11 \xt 6.24-34\x*Yə́g sə́ idʉ̂w í jə́lá nə sə́ múús yí. 
\q1  
\v 12 \x - \xo 6:12 \xt 6.15\x*Juug sə́ nə məbyaagʉlə mə́sʉ́ 
\q1 nə́mə́ nda sə́ ŋgə́ juu buud bwə́ ŋgə́ byaagʉlə nə sə́ nə́. 
\q1  
\v 13 \x - \xo 6:13 \xt 10.16-25; 24.3-28; Zhk 1.12-15; Yuá 17.15; 2Te 3.3; 2Tm 4.18\x*Wo kú bɨ́d nə́ məbwə́bʉ́lán mə́ ntɔ̧́g sə́ ŋkul. 
\q1 Sáág nə́ sə́ fáámʉg mə́bwə̂ mə́ Mbʉ́wʉ́lú múúd dɨ̂. 
\q1 \f + \fr 6:13 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá íga.\f*[Nəcé ijwûga nə ŋkul nə gúmə́ bísə isâ byô, kandʉgə á kandʉgə. Amɛn.”] 
\p  
\v 14 \x - \xo 6:14 \xt 5.24; Luk 6.37; Ifz 4.32\x*«Mpugá nə́ bɨ́ mə́ ká dʉ juu búúd nə iwushí byáŋ, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́ nyə bá nə́mə́ dʉ juu bɨ̂ nə iwushí bín.  
\v 15 \x - \xo 6:15 \xt 18.35\x*Njɨ bɨ́ mə́ ká bə kú juu búúd nə iwushí, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n nyə abʉ́lɛ nə́mə́ juu bɨ̂ nə iwushí bín.» 
\s1 Ici í ídʉ̂w 
\p  
\v 16 \x - \xo 6:16 \xt Iza 58.5; Mat 4.2; 9.14-15; 17.21; Mak 2.18; 9.29; Luk 2.37; 4.2; 5.33; 18.12; Mis 13.2-3; 14.23; 2Kr 6.5; 11.27\x*«Ŋkí bɨ mə́ ci idʉ̂w nə́ bɨ mə yə́ Zɛmbî gúmə́, bɨ́ ajə́láyɛ́ nə ŋgə ji nə́ shúsʉ́lú-shúsʉ́lú nda buud ɔ́ mə́kə́ŋ. Buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ dʉ nywadʉlə mə́ŋkágə́ nə́ bwə́ lwóya nə́ bwə́ ŋgə ci idʉ̂w. Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, myáŋ myə́na myɛ̂sh wə́ mínɨ.  
\v 17 Njɨ wɛɛ, wó ká ci idʉ̂w nə́ wo yə́ Zɛmbî gúmə́, gusag mísh, wo kwambʉlə nyúul.  
\v 18 Wó jəlá nə sá nə́ buud bwə́ kú mpu nə́ wo ŋgə ci idʉ̂w. Ntɔ́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó mə́ dʉ dʉ́g ísâ í shwoó byɛ̂sh yɛ́, mú bá fáágʉlə wo.» 
\s1 Fwámɛ́ byɔɔg 
\r (Luk 12.33-34) 
\p  
\v 19 \x - \xo 6:19 \xt Zhk 5.2-3\x*«Kúgá ŋkúnd byɔɔg shí gaád, kʉ́l óshê nə myáŋgʉlə́ í dʉ də ísâ yí, ijúwâl dʉ búgə mímpumbɛ́ dʉ júwo yí.  
\v 20 \x - \xo 6:20 \xt 19.21; Mak 10.21; Luk 12.33\x*Yidagá ŋkúnd byɔɔg gwɔ́w, kʉ́l óshê nə myáŋgʉlə́ í ádɛ́ də ísâ yí, ijúwâl kú dʉ búgə mímpumbɛ́ dʉ júwo yí,  
\v 21 nəcé kʉ́l byɔɔg dwô mbwúg yí, cínɔŋg wə́ lâm wô í é bə nə́mə́ yɛ́. 
\p  
\v 22 «Jús dʉ́sə lámba á nyúul. Jús í ká bə kú nə bwas ɨɨ́, nyúúl nyɛ̂sh bə mə́ŋkɛnyad.  
\v 23 Njɨ, mísh mwô mə ká bə ŋkí bɔ̂w, nyúúl nywô bə yídʉ́gʉ́d. Ntɔ́, ŋkí mísh mwô mə́ adʉ́gɛ́ tɛɛm bə sâ, á wagʉwólə jâŋ yídʉ́gʉ́!» 
\s1 Búgʉ́lálə Zɛmbî 
\r (Luk 12.22-31; 16.13) 
\p  
\v 24 \x - \xo 6:24 \xt 6.11\x*«Muud cúgɛ́ nə ŋkul sɛ̂y nə omása óbá ja ŋgwúd, nəcé nyə é mpii ŋgwɔ́l, a cɛɛl ŋgwɔ́l; gúl ja nyə e gwág nə ŋgwɔ́l, a mpyêny ŋgwɔ́l. Bɨ́ cúgɛ́ nə ŋkul sɛ̂y nə Zɛmbî bɨ ŋgə́ sɛ̂y nə *mwaanɛ̂ ja ŋgwúd.» 
\p  
\v 25 \x - \xo 6:25 \xt Flp 4.6; 1Pr 5.7\x*«Mə́ ka cɨ nə bɨ nə́, bɨ kú dʉ yágʉwo cʉg jɨ́n nə́ bɨ́ é də jɨ́\f + \fr 6:25 \ft Míl mícilyá mí ayág mí á kwádʉlə na nə́ «bɨ́ ŋgul jɨ́?»\f*. Bɨ kú yágʉwo mə́nyúúl mʉ́n nə́ bɨ́ é bwáád jɨ́. Ŋgaá nə́ cʉg í ntɔ̧ ídʉ̂w, nyúul ntɔ̧ míkáándə́.  
\v 26 \x - \xo 6:26 \xt 10.29-31; Luk 12.6-7\x*Mpugá dʉ́g ínunú. Í ádɛ́ bɛ̧ mə́mpəg, kú mwáágʉlə mpúmə́, kú nə sâ bwə́ wá ówaag ɔ ídʉ̂wʉd. Njɨ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́ ŋgə wɨ́ɨl byo. Ŋgaá, bɨ bɨ́ nə mfíí cɔ̧́ ínunú byɔɔŋgʉ̂?  
\v 27 Zə́ á na bɨ́dɨ́ jɨ́ nə ŋkul bə nə́, nəcé a ŋgə́lə yágʉ́wó, a kwádʉlə jwɔ̂w ŋgwúd nyə́dɨ́ cʉg dɨ́ yɛ́? 
\p  
\v 28 «Nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ dʉ sá yágʉwo mímbwéédí yí? Mpugá dʉ́g nda ofʉláwa bwə́ dʉ wɨ̂y mə́ncugú nə́. Bwə́ ádɛ́ yɨ́ɨ́ŋga nə isɛ́y, kú tiŋ míkáándə́.  
\v 29 \x - \xo 6:29 \xt 1Oj 10\x*Njɨ mə mpú jaaw bɨ́ nə́ cî Sə́lʉmun nyə á tɛɛm jág bul bə nə gúmə́, nyə a shígɛ́ bwɛlɛ bwáád nda ofʉláwa.  
\v 30 \x - \xo 6:30 \xt 14.31\x*Ŋkə́mʉ́sá Zɛmbî mə fwó bwééd zhizhe sâ nda akánda á jugʉ̂ jɨ́ nə́ bwə́ é wusə kuda dɨ́ mán yɛ́, ŋkəmʉsa nə bɨ̂. Ye bɨ wə́ nyə é bə kú bul mpu bwééd wá? Yé búúd wâ tag búgə́ óga!  
\v 31 Kúgá dʉ yágʉwo nə́: “Sə́ é də jɨ́, sə́ é ŋgul jɨ́, sə́ é bwáád jɨ?”  
\v 32 \x - \xo 6:32 \xt 6.8\x*Ikûl ishús wə́ í dʉ́ ŋgə wádʉga sɔ̧́ isâ ínɨ byɛ̂sh. Bɨ báá kúgá dʉ sɔ̧́ byo, nəcé Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́ mə mpú nə́ í jɨɨ bɨ́ isâ byɔɔŋg.  
\v 33 \x - \xo 6:33 \xt 1Oj 3.11-14; Sôm 37.4-5\x*Yidagá dʉ fwo tə̂l ísâ í dʉ́gyá nə Faan mə́ Zɛmbî yí shwóg, bɨ́ cʉgə tʉ́təlí mísh mɛ́d, Zɛmbî ka dʉ kwádʉlə bɨ́ ísâ ínɨ byɛ̂sh.  
\v 34 \x - \xo 6:34 \xt MmN 16.4, 19-20\x*Ntɔ́ bɨ́ kú yágʉwo sâ í bá sɨ̂y mán yí, nəcé isâ yâ mán í é bá nə́mə́ mpûy mán. Micúŋ myâ ŋkúmba jwɔ̂w mí kwaga nə dâŋ jwɔ̂w.» 
\c 7  
\s1 Ságá buud mənywa 
\r (Luk 6.37-38, 41-42; 11.9-13; 13.25-27) 
\p  
\v 1 \x - \xo 7:1 \xt Zhk 4.11-12; 1Kr 4.5\x*«Kúgá dʉ jɛ́ɛ́g búúd minjagə́, bwə́ bâg nə́mə́ dʉ bə kú jɛ́ɛ́g bɨ́ minjagə́.  
\v 2 \x - \xo 7:2 \xt Mak 4.24; Rom 2.1; 14.10-12\x*Bwə́ bá dʉ jɛ́ɛ́g bɨ́ minjagə́ mbií ŋgwúd bɨ́ é dʉ jɛ́ɛ́g bɔ́ɔ́l búúd minjagə́ yí. Nəcé yuug bɨ́ é dʉ yigʉla bɔ́ɔ́l búúd nə ndɨ́ yí, gwə́ nə́mə́ wə́ bwə́ bá dʉ yigʉla bɨ́ nə ndɨ́ yí.  
\v 3 Nəcé jɨ́ wó ŋgə́ mpu dʉ́g ntand shwú jɨ́ mínyɔŋʉ̂ woó jús dɨ́ yí, njɨ wo kú dʉ́g mbwûŋ wɨ́ dwó jús dɨ́ yí?  
\v 4 Ntʉdɛlɛ̂ wó jɨ́ nə ŋkul cɨ nə́ wo yîl mínyɔŋʉ̂ wóó ntand shwú júsʉ́d yɛ́, wɛɛ njúl nə mbwûŋ dwó júsʉ́d?  
\v 5 Yé múúd məkə́ŋ, fwog yîl mbwûŋ wódɨ́ júsʉ́d; ja jɔɔŋgʉ̂ wə́ wó é ka dʉ́g nda wó jɨ́ nə ŋkul yîl mínyɔŋʉ̂ wóó ntand shwú júsʉ́d nə́. 
\p  
\v 6 «Kúgá yə ompyə̂ isâ í Zɛmbî, nəcé bwə́ á bá yid zə kwagʉlə bɨ̂. Bɨ kú kʉl óŋkuú ijimə́ í mə́kwóógʉ́ mə́ álal-kus bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ pɛ̂rlə yí, bwə́ á bá nyaal byo. 
\p  
\v 7 \x - \xo 7:7 \xt Zhe 29.12-14; Mat 18.19; 21.22; Mak 11.24; Yuá 14.13-14; 15.7; 16.24; Zhk 1.5; 1Yn 5.14-15\x*«Gwáámbʉ́gá Zɛmbî, nyə é yə bɨ̂; sɔ̧́gá, nyə e lwó bɨ̂; kudəgá mbɛ̂, nyə é juw.  
\v 8 Nəcé muud mə gwáámb yɛ́, nyə é bii. Muud mə sɔ̧́ yɛ́, nyə é kwey. Múúd mə ká kudə mpumbɛ́, bwə́ juw nyə wə.  
\v 9 Nda bɨ́, mwân mə́ ká gwáámb sɔ́ɔ́ŋgʉ́ bʉlɛ́d, ye sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nyə é yə́ nyə kwóógʉ́?  
\v 10 Ŋkí nə́ a gwáámb shû, ye sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nyə é yə nyə kuwó nywâ?  
\v 11 \x - \xo 7:11 \xt Zhk 1.17\x*Ŋkə́mʉ́sá bɨ̂, tɛɛm bə nda bɨ́ bʉ́sə nə mbíya mílâm nɨ, bɨ mə́ dʉ yə bwân bʉ́n isâ í ányunywaâ. Ŋkəmʉsa nə Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n a gwɔ́w, bɨ́ mə́ ká gwáámb nyə sâ ányunywaâ, a yə bɨ̂. 
\p  
\v 12 \x - \xo 7:12 \xt 5.17; Rom 13.8-10; Gal 5.14\x*«Ságá buud sâ jɛ̂sh bɨ́ mə́ cɛ́ɛ́l nə́ bwə́ sáág bɨ́ yí. Ntɔ́ wə́ *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ nə micilyá mí *búúd ɔ́ mícúndə́ mí ŋgə cɨ yɛ́.» 
\s1 Məzhɨɨ́ mə́sə mə́bá 
\p  
\v 13 «Nyíígá mpumbɛ́ ámʉ́mánda dɨ̂, nəcé mpumbɛ́ í kə́ mícúŋ myâ kandʉgə dɨ́ yí wúsə ŋkí bwaag; zhɨɨ́ á wu ŋkí laasʉwo. Bulyálə búúd bwə́ ŋgə́ kə wu wá.  
\v 14 \x - \xo 7:14 \xt Mis 14.22\x*Njɨ mpumbɛ́ ámʉ́mánda nə zhɨɨ́ ákukwowʉlá, í kənd búúd cʉg á kandʉgə dɨ̂. Buud bwə́ kə́ wu wá, bwə́ ábúlyáyɛ́.» 
\s1 Bwə́ dʉ mpu lɨ́ɨ́ nə mpumə́ nyɛ́ 
\p  
\v 15 \x - \xo 7:15 \xt Mbá 13.2-4; Mat 24.11, 24; Mis 20.29; 2Kr 11.13-15; 2Pr 2.1; 1Yn 4.1\x*«Bɨ ɔ káálʉ́gə́ nə *buud ɔ mícúndə́ wâ məshɨɨgâ. Bwə́ dʉ zə nyíi gwooŋg jɨ́nʉ́d, bwə́ njúl nə́ shɛɛ nda incwəmbɛ, í njúl nə́ bʉ́sə ŋkí wagʉwo nda oŋkweny.  
\v 16 \x - \xo 7:16 \xt 12.33\x*\x - \xo 7:16 \xt Zhk 3.12\x*Bɨ mə bá dʉ mpu bwo nə kuú njɔɔnd wáŋ. Ye bwə́ dʉ mwáág mə́budə́ ŋgwúdáánzə́ dɨ̂, ŋkí nə́ ifumbí byaag dɨ̂?  
\v 17 \x - \xo 7:17 \xt Gal 5.19-23\x*Mpugá nə́ fwámɛ́ lɨ́ɨ́ í dʉ wúmə fwámɛ́ íbumə́, lɨ́ɨ́ ábʉ́bɔ̂w í wúmə njɨ ibumə́ í abʉ́bɔ̂w.  
\v 18 Fwámɛ́ lɨ́ɨ́ í cúgɛ́ nə ŋkul wúmə íbumə́ í abʉ́bɔ̂w; lɨ́ɨ́ abʉ́bɔ̂w kú nə́mə́ wúmə fwámɛ́ íbumə́.  
\v 19 \x - \xo 7:19 \xt 3.10; Luk 3.9; Yuá 15.2, 6\x*Muud fambə́ mə́ dʉ cal lɨ́ɨ́ jɛ̂sh í ádɛ́ wúmə fwámɛ́ mpúmə́ yí, a wusə gwo kudad.  
\v 20 Bɨ mə bá ka dʉ mpu bwo nə kuú njɔɔnd wáŋ. 
\p  
\v 21 \x - \xo 7:21 \xt 6.10; 7.24-27; 21.28-31; Rom 2.13; Zhk 1.22-25; 2.14-26\x*«Buud bwə́ ŋgə́ cɨ nə mə nə́: “Yé Cwámba! Yé Cwámba!” ɔ́nɨ, bɛ̂sh dɨ́ Zɛmbî mə bá magʉlə nyə́dɨ́ Faan dɨ́ wá. Njɨ bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ cʉgə nda Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wâm jɨ́ gwɔ́w yɛ́ mə́ cɛ́ɛl nə́, bwə́ wə́ á bá magʉlə wá.  
\v 22 Nəcé jwɔ̂w Zɛmbî mə́ bá sámb búúd milə́sʉ́ yí, zhwog buud bwə́ bá cɨ nə mə nə́: “Yé Cwámba! Yé Cwámba! Dʉgɨ́, sə́ á shí cúndə mícúndə́ mí Zɛmbî nə ŋkul nywô. Sə́ yîl mə́jamb nə ŋkul nywô, sə́ sá nə́mə́ zhwog *məshimbá.”  
\v 23 \x - \xo 7:23 \xt 25.12; 2Tm 2.19\x*Njɨ mə bá bɛ̧sa nə bwo nə́ ŋgə́ŋ nə́: “Mə a shígɛ́ bwɛlɛ mpu bɨ̂ buud wâ kú bísh mə́cɛ̧ɛ̧ ɔ́ga, wúgá mə na.”» 
\s1 Yuug kə́ŋ bá lad 
\r (Luk 6.46-49) 
\p  
\v 24 \x - \xo 7:24 \xt 7.21\x*«Múúd mə ká gwág lə́sʉ́ mə́ mə́ lás nɨ, a sá nda mə́ ŋgə́ cɨ nə́, a jɨ nda kə́ŋ nyə á shumə njɔ́w kwóógʉ́d gwɔ́w yɛ́.  
\v 25 Ompú bwə́ á nywɔ̧̂, mpʉŋ wɔ́ɔ́s mə́ncúwód, oŋkwɔ̧̂ bwə́ á kuŋg, isâ ínɨ byɛ̂sh dʉ nyífa njɔ́w wɔɔŋgʉ́d, njɨ njɔ́w kú búg, nəcé nyə á shumə wə mə́lal dɨ́, kwóógʉ́d gwɔ̂w.  
\v 26 Njɨɨ́, múúd mə ká gwág lə́sʉ́ mə́ mə́ lás nɨ, a kú sá nda mə́ ŋgə́ cɨ nə́, a jɨ nda lad nyə á shumə njɔ́w shɛ̧ dɨ́ yɛ́.  
\v 27 Ompú bwə́ á nywɔ̧̂, mpʉŋ wɔ́ɔ́s mə́ncúwód, oŋkwɔ̧̂ bwə́ kuŋg. Isâ ínɨ byɛ̂sh dʉ nyífa njɔ́w wɔɔŋgʉ́d, njɔ́w í mú búg, shugʉla shí nə́ mpuu.» 
\s1 Yésus mə lwóyá ŋkûl ijwûga 
\p  
\v 28 \x - \xo 7:28 \xt Mak 1.22; Luk 4.32\x*\x - \xo 7:28 \xt 11.1; 13.53; 19.1; 26.1; Luk 7.1\x*Ja Yésus mə́ shîn lás yí, ncúlyá buud bwə́ á bə cínɔŋg wá bwə́ mú bul káam mbií nyə á ŋgə jɨ́ɨ́gʉli yí,  
\v 29 nəcé nyə á ŋgə jɨ́ɨ́gʉli nə kɛ́ɛ́nd, kú bə nda *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ báŋ. 
\c 8  
\s1 Yésus mə́ lwag zʉ́zaamə́ 
\r (Mak 1.40-45; Luk 5.12-16) 
\p  
\v 1 Yésus mú shulə, wú mbʉ́mbʉ́ŋʉ́d, buud bwə́ mú bɛ̧ nyə áncuncuma.  
\v 2 Bwə́ ŋgə́ shulə, wúl zʉ́zaamə́ mú cúwo, shísh wə́ Yésus, zə kúdɔw shí, yə nyə gúmə́. A mú cɨ nə Yésus nə́: «Cwámba, ŋkí wó magʉlə wo je lwag mə, nyúúl bə mə nə́ səndôŋ.»  
\v 3 Yésus mú sɛ́ɛ́mb mbwə̂, kúnya nə nyə, cɨ nə nyə nə́: «Mə́ magʉlə. Nyúúl í bə́g wo nə́ səndôŋ!» Cé nə cé, zaamə́ í mú shîn wú muud ɛ́nɛ nyúúlʉ́d. Nyúúl í mú bə nyə nə́ səndôŋ.  
\v 4 \x - \xo 8:4 \xt Ləv 14.2-32; Mat 12.16; Mak 7.36; Luk 17.14\x*Yésus mú cɨ nə nɛ́ nə́: «Ci wo kú jaaw múúd sâ í mə́ sɨ̂y yí. Yidagʉ́ kə lwágʉlə fada nda wó músə́ nə́, wo ka wá *mə́túnʉga Moyîz nyə á cilə má. Bwə́ mpúg nə́ wo mú mpwogɛ́.» 
\s1 Búgə́ mə́ lúlúú ózɨmbɨ təd 
\r (Luk 7.1-10; Yuá 4.46-54) 
\p  
\v 5 Yésus nyə á ka kə wɔ́ɔ́s Kapɛrnawûm. A ká nə́mə́ wɔ́ɔ́s ntʉ́nɨ, wúl lúlúú á izɨmbɨ təd í mú zə tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂,  
\v 6 nə́: «Yé Cwámba, sɔ́ɔl məsáal waamə́ mbwug kə́ga njɔ́w; a músə mbúmbwúgʉ́, a ŋgə bul jug.»  
\v 7 Yésus músə cɨ nə nɛ́ nə́: «Mə é kə lwag nyə.»  
\v 8 Njɨ lúlúú á ízɨmbɨ mú bɛ̧sa nə́: «Cwámba, mə ampíyáyɛ́ nə́ wo nyííg mə́dɨ́ njɔ́w. Jeg lás lásʉ́g, sɔ́ɔl məsáal waamə́ yálʉ́g.  
\v 9 Nəcé mə jɨ nə omása bwə́ ŋgə́ jwú nə mə wá. Mə jɨ nə́mə́ nə ozɨmbɨ mə́ ŋgə́ jwú nə ndɨ́ wá. Nyɔɔŋg yɛ̂sh mə́ é cɨ nə́ a kyéyʉg yɛ́, a kə; nyɔɔŋg mə́ é cɨ nə́ a zə́g yɛ́, a zə. Mə́ ká cɨ nə lwaá dâm nə́ í sáág gúl sâ, í sá gwo.» 
\p  
\v 10 Ja Yésus mə́ gwág ntʉ́nɨ yí, a mú bul bɨ̂. Nyə nə buud bwə́ á ŋgə bɛ̧ nyə wá nə́: «Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, mə afwóyɛ́ bwɛlɛ dʉ́g múúd nə fwámɛ́ búgə́ nda nyíga, tɛɛm bə kúl búúd *Izʉrəyɛ̂l dɨ̂.  
\v 11 \x - \xo 8:11 \xt Iza 25.6\x*Mə mpú jaaw bɨ́ nə́ zhwog ikûl í búúd í bá zhu kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yí, zhu kɔ́ɔ́mb í dʉ jímə yí, bwə́ zə́ sɛɛŋgya nə impáámbə́ bísʉ́ *Abʉraham nə *Izaag, nə *Yákwab Faan á gwɔ́wʉ́d, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú də dína.  
\v 12 \x - \xo 8:12 \xt 13.42, 50; 22.13; 24.51; 25.30\x*Njɨ buud bwə́ á jəla nə bə nə ŋkɔw Faan a gwɔ́w dɨ́ wá, bwə́ bá wusɔw yídʉ́gʉ́d tɔ́ɔ́n. Bwə́ bá bə cínɔŋg, njɨ bwə́ ŋgə́ bwam nə məyə̂.» 
\p  
\v 13 \x - \xo 8:13 \xt 9.22; 9.29; 15.28\x*Yésus músə cɨ nə lúlúú á ízɨmbɨ ɛ́nɛ nə́: «Wɛɛ kag njɔ́w. Í bə́g nda wó ŋgə́ *búgʉla nə́.» Nə́mə́ baan dɔɔŋgʉ̂, sɔ́ɔl məsáal mú yâl. 
\s1 Yésus mə́ lwag mimbə̂l Pyɛ̂r dɨ́ njɔ́w 
\r (Mak 1.29-34; Luk 4.38-41) 
\p  
\v 14 \x - \xo 8:14 \xt 1Kr 9.5\x*Yésus mú ka zə kə Pyɛ̂r dɨ́ njɔ́w. A mú kə kwey nə́ Pyɛ̂r cii yé á mudá mbwug shí, ayɔ̂ŋ nə yɔ̂ŋ mə́ bií nyə.  
\v 15 Yésus mú kúnya nə nyə mbwə́d. Ayɔ̂ŋ nə yɔ̂ŋ mú shîn nyə. A mú wɔɔl, a tɛ́ɛ́d ntâg sɛ́yʉ́lə nə Yésus. 
\p  
\v 16 Mpwó-kugʉ́ shí, buud bwə́ mú zə nə zhwog mimbə̂l mí mə́jamb. Yésus mú ŋgə yîl bwo bɔ́w-bɔ̂w míshíshim myɔɔŋgʉ́ njɨ nə iciyá yâ mpu, a shîn nə́mə́ lwag míl mímbə̂l myɛ̂sh.  
\v 17 \x - \xo 8:17 \xt Iza 53.4\x*Nyə á ŋgə cʉg buud ntɔ́ shú nə́ cúndə́ mə́ Zɛmbî Izayí nyə á cúndə yí, í bwə́mag. Izayí nyə á cɨ nə́: «Nyə á cʉg buud ɔ́ íjâm, a yîl sə́ ofimâl ɔ́ mə́bwas.» 
\s1 Bɛ̧ɛ̧́lə Yésus 
\r (Luk 9.57-62) 
\p  
\v 18 Dʉ́gʉ́lə Yésus nyə á dʉ́g buud bwə́ á lyɛ̧ nyə nə́ kɛsh yí, a mú cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́ bə́nɔ́ŋ bwə́ lɨ́ɨ́nág mâŋ kə́ faŋwíny.  
\v 19 Ŋgwɔ́l Yɨ́ɨ́gʉli məcɛ̧ɛ̧ mú ntâg shísh zə cɨ nə nɛ́ nə́: «Yé Yɨ́ɨ́gʉli, mə zə́ bá dʉ bɛ̧ wo kʉ́l jɛ̂sh wó bá dʉ kə yí.»  
\v 20 \x - \xo 8:20 \xt 2Kr 8.9\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Ontɔ̧́ bɨ́ nə miku, inunú nə maagɛ, njɨ *Mwân mə Múúd cugɛ́ nə ŋkúmba kʉ́l á dʉ́g já yí.» 
\p  
\v 21 \x - \xo 8:21 \xt 4.20, 22; 9.9; 19.21; Mak 1.18, 20; 2.14; 10.21; Luk 5.11, 28; 18.22; Yuá 1.43; 21.19, 22\x*Ŋgwɔ́l *mpwíín mə́ Yésus mú cɨ nə nɛ́ nə́: «Cwámba, fwog bɨ́d mə, mə kə́g dʉl sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə̂.»  
\v 22 Yésus mú yidá bɛ̧sa nə nyə nə́: «Wɛɛ bɛ̧g mə. Bɨ́dʉ́g mímbimbə mí dʉ́lʉg mimbimbə myáŋ.» 
\s1 Yésus mə́ ŋkáánd nə ŋkwɔ̧̂ 
\r (Mak 4.35-41; Luk 8.22-25) 
\p  
\v 23 Yésus mú kə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, ompwíín bɛ́ bwə́ mú bɛ̧ nyə.  
\v 24 Nə́ ndɛɛ́ ŋkwɔ̧̂ mú zə kuŋg mâŋ nə ŋkulû, ikwɔ̧́ dʉ bád kə gwɔ̂w, dʉ shwɨy byɔ́ɔ́lʉ́d, njɨ Yésus njúl gwə́d.  
\v 25 Ntɔ́, ompwíín bwə́ mú kə juumʉshi nyə, bwə́ nə nɛ́ nə́: «Cʉgʉg sə̂, yé Cwámba! Sə́ wál zə yə.»  
\v 26 \x - \xo 8:26 \xt Sôm 89.10; Mat 14.30-32\x*Yésus nə bwo nə́: «Wáyɛ́ mbií ífwaas nɨ? Búgə́ jɨ́n í bul ná tag ɛ́!» A músə tɔ̂w, ŋkáánd nə ŋkwɔ̧̂ nə mâŋ, byɛ̂sh í mú salʉwo nə́ shɛɛ.  
\v 27 Buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ mú bul bɨ̂. Bwə́ nə́: «Wáyɛ́ mbií muud ga! Tɔɔ ŋkwɔ̧̂ tɔɔ mâŋ í bə́lɛ́ sá nyə məgwág ɨɨ́?» 
\s1 Yésus mə́ yîl mə́jamb 
\r (Mak 5.1-20; Luk 8.26-39) 
\p  
\v 28 Ja Yésus mə́ shîn lɨ́ɨ́na mâŋ, jé shí á Gadarɛ̂n yí, buud obá bwə́ mú cúwo baŋ mə́shwoŋ, məjamb mə́ ŋgə́ lwáfʉlə bwo, bwə́ mú zə́ bwəma nə nyə. Buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ á dʉ bul wagʉwo. Kú ná nə muud nyə a jísɔw nə́ a cɔ̧́ kʉ́l bwə́ á dʉ bə yí.  
\v 29 \x - \xo 8:29 \xt Mak 3.11; 1Kr 15.24\x*Bwə́ mú zə nə oŋkwiimbyê wə́ Yésus, bwə́ ŋgə́ cɨ nə́: «Shé bâŋ nə inɛ́y, yé *Mwân mə́ Zɛmbî? Wo wál lɛɛl zə tə̂l sə́ cwúnd dɨ́ fwála dɔɔŋgʉ́ kú fwo wɔ́ɔ́s ɨɨ́?» 
\p  
\v 30 Na, məma sɔɔnz óŋkuú í á bə fwámɛ́ cícé nə bwo, í ŋgə́ də.  
\v 31 Məjamb mə́ mú ka tɛ́ɛ́g Yésus məbwə̂ nə́: «Ŋkí wo yîl sə̂ wa búúd ɔ́ga dɨ́, kəndʉ́g sə́ nûŋ óŋkuúd.»  
\v 32 Yésus músə cɨ nə mwo nə́: «Kəgâ!» Məjamb mə́ mú wú búúd ɔ́nɨ mə́nyúúlʉ́d, kə nyíi óŋkuúd. Sɔɔnz óŋkuú nɨ jɛ̂sh mú bumb nə mikʉ́lə́, wú kʉ́l í á bə mbʉ́mbʉ́ŋ dɨ́ yí, kə juwa mâŋ, bɛ̂sh bwə́ mú ŋgul məjúwó, fudə. 
\p  
\v 33 Nə́ ndɛɛ́, buud bwə́ á ŋgə baagʉlə oŋkuú wá, bwə́ mú wɛɛnzh kə kwáádə́, kə́ bwiiŋg búúd sá í ámə sɨ̂y nə oŋkuú yí. Bwə́ bwiiŋg nə́mə́ lâŋ búúd bwə́ á bə nə məjamb wá.  
\v 34 Buud ɔ ŋgwə́la bɛ̂sh bwə́ mú tɨ̂, kə bwəma nə Yésus. Ja bwə́ mə́ dʉ́g nyə yí, bwə́ mú tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂ nə́ a wúg bwə́dɨ́ lɔɔmʉd. 
\c 9  
\s1 Yésus mə́ lwag mbúmbwúgʉ́ 
\r (Mak 2.1-12; Luk 5.17-26) 
\p  
\v 1 Ntɔ́ Yésus mú kə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, nyiŋgə lɨ́ɨ́na mâŋ, kə nyə́dɨ́ ŋgwə́la.  
\v 2 \x - \xo 9:2 \xt Luk 7.48; Sôm 103.3; Yuá 9.2\x*A ŋgə́ nə́mə́ jé, buud bwə́ mú zə nyə́dɨ́, bwə́ ŋgə́ ŋkɛ̂ny mbúmbwúgʉ́ táádə́d. Yésus mú dʉ́g nə́ buud bɔɔŋgʉ́ bʉ́sə nə fwámɛ́ búgə́, a mú cɨ nə mbúmbwúgʉ́ nə́: «Mwân waam! Səlʉg lâm shí! Mə mə́ juu wo nə *misə́m myô.»  
\v 3 Bɔ́ɔ́l *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ mú ŋgə nyímbʉla bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Muud ɛ́ga ŋgə *lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu.»  
\v 4 Yésus músə mpu sâ bwə́ á ŋgə tə́dʉga yí, a mú lás nə bwo nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ bɔ̂w mitə́dʉ́gá ntʉ́nɨ yí?  
\v 5 Jɨ́ í búl bə kúnə́-kúnə? Ye cɨ́lə nə muud nə́: “Mə mə́ juu wo nə misə́m myô”, ye nə́: “Wɔɔlʉ́g, wo kyéyʉg?”  
\v 6 \x - \xo 9:6 \xt Yuá 5.36\x*Mə́ ka cɛɛl nə́ bɨ mpúg nə́ *Mwân mə Múúd jɨ nə ŋkul ijwûga nə́ a juu búúd nə misə́m myáŋ.» Ntɔ́, a mú yid wə́ mbúmbwúgʉ́. Nyə nə́: «Wɔɔlʉ́g, wo ŋkɛ́nyʉ́g táádə́ gwô, wo nyíŋgəg kə njɔ́w.»  
\v 7 Muud wɔɔŋgʉ̂ mú wɔɔl, kyey kə njɔ́w.  
\v 8 Ja áncuncuma buud mə́ dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nɨ yí, bwə́ mú gwág íkukwɛndɛ, bwə́ mú ságʉsə Zɛmbî, nəcé a yə́lə búúd mbií ŋkûl ijwûga nyɔɔŋg. 
\r (Mak 2.13-17; Luk 5.27-32) 
\p  
\v 9 \x - \xo 9:9 \xt 8.21-22\x*Yésus mú wú na, kyey. A ŋgə́ cɔ̧́ kʉ́l búúd bwə́ dʉ jə́na tóya yí, a mú dʉ́g ŋgwɔ́l múúd njúl cínɔŋg shí. Muud wɔɔŋgʉ̂ nyə á bə nə jínə́ nə́ Matiyô. Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Bɛ̧g mə.» A mú tɔ̂w, bɛ̧ nyə. 
\p  
\v 10 \x - \xo 9:10 \xt 11.19; Mak 2.15; Luk 5.29; 7.34; 15.1-2; 19.7\x*Í á ka zə bə nə́, Yésus njúl njɔ́w a ŋgə́ də, zhwog oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə bɔ́ɔ́l ósɔ́ɔl ɔ́ mə́bɔ̂w bwə́ mú nə́mə́ zə, bə́nɔ̂ŋ nyə nə *ompwíín bɛ́ zə də.  
\v 11 Ja *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á ka dʉ́g ntʉ́nɨ yí, bwə́ á cɨ nə ompwíín ɔ́ Yésus nə́: «Nəcé jɨ́ Yɨ́ɨ́gʉli wʉ́n ŋgə́ bə́lɛ də nə oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə bɔ́ɔ́l ósɔ́ɔl ɔ́ mə́bɔ̂w yí?»  
\v 12 Yésus mú gwág sâ bwə́ á ŋgə́ cɨ yí, nyə nə bwo nə́: «Mikanz dɨ́ mí dʉ jɨɨ jwɔ́wʉda, í dʉ bə mímbə̂l.  
\v 13 \x - \xo 9:13 \xt Ozê 6.6; Mat 12.7; Luk 19.10\x*Mpugá tə́dʉga sâ jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ yí nə́: “Mə́ bul jɨɨ nə́ buud bwə́ gwágʉ́g buud cɛy lámʉ́d, ntɔ̧ nə́ bwə́ dʉ́g sâ mə *mətúnʉga.” Ntɔ́ jɨ nə́ mə a shígɛ́ zə jɔ̂w ótʉ́təlí ɔ búúd. Mə á yida zə jɔ̂w osɔ́ɔl ɔ mə́bɔ̂w.» 
\s1 Nyá ici í ídʉ̂w 
\r (Mak 2.18-22; Luk 5.33-39) 
\p  
\v 14 \x - \xo 9:14 \xt 6.16-17; 11.18-19; Luk 7.33-34\x**Ompwíín ɔ́ Yuánɛs Nduu-buud bwə́ á ka zə wə́ Yésus zə jî nyə nə́: «Sə́nɔ́ŋ *Ofarizyɛ̂ŋ sə́ mə́ dʉ ci idʉ̂w yə́lə Zɛmbî gúmə́ njɨ ompwíín bwô bâŋ kú ci. Jɨ́ í sá ntɔ́?»  
\v 15 \x - \xo 9:15 \xt 22.2; 25.10; Yuá 2.1-12; 3.29; Mbʉ́ 19.7\x*Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Ja múúd mə́ ŋwa bâ yí, a tə̂l zâŋ, a jɔ̂w óshwə́ bɛ́; ye oshwə́ bɛ́ bwə́ yidá zə nə məcɛy lámʉ́d bə́nɔ̂ŋ muud bâ bwə́ njúl kʉ́l ŋgwúd? Mbɔ̂! Njɨ mɔ́ɔ́l mwɔ̂w mə́ ŋgə zə, bwə́ bá yîl bwo muud bâ yí. Mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́ dɨ́ wə́ óshwə́ bɛ́ bwə́ ka bá ci ídʉ̂w.  
\v 16 Mpugá nə́ bwə́ ádɛ́ ŋwa kʉ́l káándə́ ágúgwáan\f + \fr 9:16 \ft Na jɨ kʉ́l káándə́ í afwóyɛ́ kə mə́júwó nə́ ndɛɛ́ í juli yí.\f* kə wá bágá bwoodʉ́ káándə́d. Nəcé bágá dɔɔŋg í ká juli, í tʉ̂w, í yida bweeg luun lʉ káándə́.  
\v 17 Ntɔ́ nə́mə́, bwə́ ádɛ́ ŋwa wáan ágúgwáan kə wá bwoodʉ́ lɛnyad\f + \fr 9:17 \ft Oyúdɛn bwə́ á dʉ sá lɛnya nə kúúdú cúdú.\f*; lɛnya í é bá nyɛy, wáan shwɨy shí, lɛnya ntáma. Bwə́ dʉ wá wáan ágúgwáan ílɛnya í agúgwáanʉd. Nə́ ndɛɛ́, nə lɛnya nə məlwəg byɛ̂sh í mú cʉgə.» 
\s1 Yésus mə́ gwúmʉshi shilə mə Zharus 
\r (Mak 5.21-43; Luk 8.40-56) 
\p  
\v 18 Yésus ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, ŋgwɔ́l njwû *Oyúdɛn mú jê. A mú kúdɔw shí, yə Yésus gúmə́. Nyə nə nɛ́ nə́: «Sʉ́sás jâm mə́ kúnɔw yə. Mə́ cɛɛl nə́ wo zə́g kə kɛɛl nyə mbwə̂, a cʉ́gəg.»  
\v 19 Yésus mú tɔ̂w shí bə́nɔ̂ŋ ompwíín bɛ́ bwə́ músə bɛ̧ nyə.  
\v 20 \x - \xo 9:20 \xt Ləv 15.25-27; Mat 14.36; Mak 5.27; 6.56; Luk 6.19; 8.44\x*Bwə́ ŋgə́ ná kə, ŋgwɔ́l múdá mú lɛɛl bɛ̧ nyə mpʉ́sə. Mudá məcií mə́ á dʉ wú nyə nyúúlʉ́d tɛ́ mímbú wûm nə mímbá. Mudá ɛ́nɛ mú shísh Yésus mpʉ́sə kwoŋ, kúnya nə nyə lwə́ lʉ́ káándə́,  
\v 21 a ŋgə́ tə́dʉga nə́: «Mə́ ká jísɔw kúnya nə káándə́ mə́ Yésus, mə e yâl.»  
\v 22 \x - \xo 9:22 \xt 8.13; Mak 5.34; 10.52; Luk 7.50; 8.48; 17.19; 18.42; Mis 3.16\x*Yésus mú yid mpʉ́sə, dʉ́g mudá ɛ́nɛ, nyə nə nɛ́ nə́: «Shilə wâm, səlʉg lâm shí. Wo mə́ *dʉ́g cʉg nəcé búgə́ gwô.» Mudá mú yâl nə́mə́ cé nə cé. 
\p  
\v 23 Yésus mú ka kə nə́ ndɛɛ́, kə nyíi njwû dɨ́ njɔ́w. A mú kwey, buud bwə́ ŋgə́ lwɔ̧́ milaag, bwo ŋgə́ sá saagʉwo mímbií mímbií.  
\v 24 \x - \xo 9:24 \xt Yuá 11.11-13\x*Yésus mú ŋkáánd nə buud nə́ bwə́ cúwóg tɔ́ɔ́n. Nyə nə bwo nə́: «Sʉ́sás ga í afwóyɛ́ yə, á yidá bə gwə́d.» Bwə́ mú yida ŋgə cágʉlə nyə.  
\v 25 \x - \xo 9:25 \xt Mak 5.41\x*Ja bwə́ mə́ shîn wéésh buud ɔ́nɨ tɔ́ɔ́n yí, Yésus mú nyíi fúm, a mú bii sʉ́sás mbwə́d, sʉ́sás í mú wɔɔl.  
\v 26 Ntɔ́, lâŋ nɨ í mú zə jwɔ̧ shí nyɔɔŋg nyɛ̂sh. 
\s1 Yésus mə́ bɛ̂ny wəancím-ncîm mísh 
\p  
\v 27 \x - \xo 9:27 \xt 20.29-34\x*Yésus mú kyey. A ŋgə́ kə ntʉ́nɨ, wəancím-ncîm óbá bwə́ mú bɛ̧ nyə nə oŋkwiimbyê. Bwə́ nə́: «Yé Mwân mə́ *Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g sə́ nə́ ŋkwoŋʉ́!» 
\p  
\v 28 Ntɔ́, Yésus mú kə jé njɔ́w, wəancím-ncîm bwə́ mú shísh nyə́dɨ́. Yésus mú jí bwo nə́: «Ye bɨ́ ŋgə *búgʉla nə́ mə jɨ nə ŋkul sá ntɔ́?» Bwə́ nə́: «Haaw, yé Cwámba, sə́ mə́ búgʉla.»  
\v 29 \x - \xo 9:29 \xt 8.13\x*Yésus músə ka kúnya nə bwo míshʉ́d. Nyə nə bwo nə́: «Í bə́g nda bɨ́ ŋgə́ búgʉla nə́.»  
\v 30 \x - \xo 9:30 \xt 12.16; Mak 7.36\x*Mísh mə́ músə bâŋ bwo. Yésus mú mpu báásʉlə bwo nə́: «Mpugá gwágʉlə. Bɨ kú jaaw tɔɔ muud sâ í mə́ bə ga.»  
\v 31 \x - \xo 9:31 \xt Mak 7.36\x*Njɨ bwə́ bâŋ, wúlə bwə́ á wú cínɔŋg yí, bwə́ á shwal kə ŋgə báŋgʉla nə lâŋ wɔɔŋgʉ̂ kʉ́kʉ́l jɛ̂sh. 
\s1 Yésus mə́ lwag fífî 
\p  
\v 32 \x - \xo 9:32 \xt 12.22-24\x*Nə́ ndɛɛ́ cúwólə bwə́ á cúwo tɔ́ɔ́n yí, bɔ́ɔ́l búúd bwə́ mú zə nə wúl fífî wə́ Yésus. Jamb í á wá nyə mə́ŋkədad nə́ a bə́g fífî.  
\v 33 Yésus músə yîl muud ɛ́nɛ jamb, a mú tɛ́ɛ́d lásʉ́lə. Buud bwə́ á bə cínɔŋg áncuncuma wá, bwə́ mú bul káam nə́: «Sə́ a bwɛ́lɛ́ dʉ́g mbií sâ ga shí *Izʉrəyɛ̂l.»  
\v 34 \x - \xo 9:34 \xt 10.25; 12.24, 27; Mak 3.22; Luk 11.15, 19\x**Ofarizyɛ̂ŋ bâŋ, bwə́ mú cɨ nə́: «A ŋgə yîl məjamb nə ŋkul mə́ njwû məjamb.» 
\s1 Osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bwə́ ŋgə fʉ́fə 
\p  
\v 35 \x - \xo 9:35 \xt 4.23\x*Ntɔ́ Yésus nyə á ŋgə kə míŋgwə́la miŋgwə́la, nə mə́kwáádə́ məkwáádə́. Nyə á ŋgə jɨ́ɨ́gʉli buud *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ́, á ŋgə́ cúndə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛ́l á Faan mə́ Zɛmbî, a ŋgə́ nə́mə́ lwag buud məbwas mímbií myɛ̂sh, tɔɔ ijâm.  
\v 36 \x - \xo 9:36 \xt Ilŋ 27.17; Eze 34.5; Zak 10.2; Mat 14.14; 15.32; Mak 8.2\x*Yésus nyə á dʉ ŋgə dʉ́g buud bɛ̂sh nyə á dʉ bwəma nə bwo wá. A mú gwág bwo cɛy lámʉ́d nə dʉ́gʉ́lə nə́ bwə́ á ŋgə cʉgə mə́ntágʉla dɨ́, bwə́ mə́ shîn nə́mə́ tag nda sɔɔnz íncwəmbɛ í cúgɛ́ nə mbaagʉlə yí.  
\v 37 Ntɔ́ nyə á cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Dʉgá, idʉ̂w í mə́ tɨ́ fambə́ məŋkund məŋkund, njɨ buud bwə́ kə́ saag wá bʉ́sə cíg-cíg.  
\v 38 Ntɔ́ wə́ mə́ cɨ́ náaá: jə́gʉlagá nə amə́dɨ́ fambə́ nə́ a ntɨ́ɨ́g buud, bwə́ kə́g saag.» 
\c 10  
\s1 Buud ɔ lwámá wûm nə óbá 
\r (Mak 3.13-19; 6.7-13; Luk 6.12-16; 9.1-6) 
\p  
\v 1 Ntɔ́ Yésus mú jɔ̂w *ómpwíín wûm nə óbá bɛ́. A mú yə́ bwo ŋkul á dʉ́lə yîl búúd bɔ́w-bɔ̂w míshíshim, lwag mə́bwas mímbií myɛ̂sh, tɔɔ ijâm.  
\v 2 \x - \xo 10:2 \xt Yuá 1.40-44; Mis 1.13\x**Buud ɔ lwámá wûm nə óbá Yésus nyə á jɔ̂w wá, mínə́ máŋ wə́ mə́ga: tɛ́ɛ́d nə Shímun bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Pyɛ̂r yɛ́, kala nə mínyɔŋʉ̂ yé Andrê; zə kɛɛl Zhâk bá mínyɔŋʉ̂ yé Yuánɛs bwân ɔ́ Zhébedé.  
\v 3 A jɔ̂w nə́mə́ Fílíp bá Batəlʉmî nə Tómas bá Matiyô ŋwɛnyɛ tóya. A jɔ̂w nə́mə́ Zhâk, Mwân mə Alfê bá Tadê,  
\v 4 nə Shímun kambʉlɛ lɔɔm bá Yúdas Iskariyôt, muud nyə á kusha nə Yésus yɛ́. 
\p  
\v 5 \x - \xo 10:5 \xt Luk 10.4-12\x*\x - \xo 10:5 \xt Luk 10.33\x*Nə́ ndɛɛ́ Yésus mú kənd búúd wûm nə óbá ɔ́nɨ lwámád, a mə́ fwo shîn cwîny bwo nə́: «Ja bɨ́ mə́ kə̂ yí, bɨ kú kə ikúl í cúgɛ́ *Oyúdɛn yííd. Bɨ kú kə míŋgwə́la mí búúd ɔ́ Samaríya.  
\v 6 \x - \xo 10:6 \xt Zhe 50.6; Mat 15.24; Mis 13.46\x*Yidagá kə búúd ɔ́ *Izʉrəyɛ̂l dɨ́, bwə́ mə́ jág zhɨ́ɨ́ nda íncwəmbɛ bɨ́ kú nə mbaagʉlə yí.  
\v 7 \x - \xo 10:7 \xt 4.17\x*Ja bɨ́ ŋgə́ kə yí, bɨ ɔ kə́ ŋgə cúndə nə́ Faan mə́ Zɛmbî mú kúnə́-kúnə.  
\v 8 Lwagʉgá mimbə̂l, bɨ́ gwúmʉshi mimbimbə, bɨ́ lwag nə́mə́ mízʉ́zaamə́, bɨ́ yîl búúd məjamb. Bɨ mə́ ŋwa ŋkul ga ashwâ, kəgá nə́mə́ sɛ̂y nə ndɨ̂ ashwâ.  
\v 9 Muud kú kə nə *mwaanɛ̂ bwúgʉ́d, tɔɔ or, tɔɔ wúl mbií mwaanɛ̂ wɛ̂sh.  
\v 10 \x - \xo 10:10 \xt 1Kr 9.14; 1Tm 5.18\x*Muud kú ŋwa baamʉtálá, ŋkí ishimí íbá, ŋkí bɔ́ɔ́l ósílʉ́faas, ŋkí wagatîg, nəcé muud ŋgə́ sɛ̂y yɛ́ mə́ jəlá nə yéyɔw ídʉ̂w. 
\p  
\v 11 «Ja bɨ́ mə́ jé wúl ŋgwə́la ŋkí wúl lɔɔm dɨ́ yí, bɨ́ fwó sɔ̧́ ŋkí bɨ bɨ́ nə ŋkul kwey múúd jɨ́ nə lâm mə́ báágʉ́lə́ bɨ̂, bɨ ɔ́ ji nyə́dɨ́ kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w bɨ́ mə́ bá cɔ̧́ yí.  
\v 12 Njɔ́w wɛ̂sh bɨ́ mə́ nyíi yí, bɨ ɔ bə́dá nə́: “Zɛmbî sáág nə́ bɨ bə́g nə́ shɛɛ.”  
\v 13 \x - \xo 10:13 \xt Luk 2.14\x*Ŋkí buud ɔ njɔ́w wɔɔŋgʉ̂, bwə́ lə́g bɨ́, Zɛmbî bə́lɛ sá nə́ bwə́ bə́g nə́ shɛɛ. Njɨ ŋkí bwə́ bə́ kú lə́g bɨ́, Zɛmbî kú nə́mə́ sá nə́ bwə́ bə́g nə́ shɛɛ.  
\v 14 \x - \xo 10:14 \xt Mis 13.51\x*Búud ɔ́ wúl njɔ́w ŋkí wúl ŋgwə́la bwə́ ká bə kú lə́g bɨ́, kú gwágʉlə kɛ́ɛl dʉ́n, ja bɨ́ mə́ wú cínɔŋg yí, bɨ́ kudə fumbyá í ámə nada bɨ́ mə́kuú dɨ́ yí.\f + \fr 10:14 \ft Ja Oyúdɛn bwə́ á dʉ kudə fumbyâ mə́kuú dɨ́ yí, bwə́ á dʉ lwágʉlə nə́, kʉ́kʉ́l shí bwə́ ámə tə̂l mə́kuú máŋ yí, bwə́ mə́ kâl gwo nə buud bɨ́ cínɔŋg wá nə́ bwə́ músə sâ nyɛɛ́.\f* 
\v 15 \x - \xo 10:15 \xt Mət 18.20; 19.1-29; Mat 11.24\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb búúd milə́sʉ́ yí, a bá jagʉlə búúd ɔ Sódom nə Gomor ntɔ̧ ŋgwə́la wɔɔŋg.» 
\s1 Yésus ŋgə kɛ́wʉli buud ɔ lwámá bɛ́ 
\r (Mak 13.9-13; Luk 21.12-17) 
\p  
\v 16 \x - \xo 10:16 \xt Luk 10.3\x*«Owɛy, mə mə́ kənd bɨ́ nda íncwəmbɛ mpə́dʉ́gá oŋkweny. Bɨ mə́ jəlá nə kɛ̧̂ nda onywâ, bɨ́ kə nə tə́dʉ́gá ŋgwúd nda məfaf.  
\v 17 \x - \xo 10:17 \xt 24.9-14; Mak 13.9-13; Luk 21.12-19; Yuá 16.1-4\x*\x - \xo 10:17 \xt Mis 5.40; 2Kr 11.24\x*Dʉgá ji nə buud kuú kalə́; bwə́ bá dʉ kusha nə bɨ́ mə́bwə́ mə́ osémbye ɔ́ mílə́sʉ́d, bwə́ dʉ fyámʉsə bɨ́ milwóŋ *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ̂.  
\v 18 \x - \xo 10:18 \xt Mis 24–26\x*Bɨ mə bá dʉ kaad mísh mə́ búúd ɔ́ anʉ́nɨ̂ nə ojwû ɔ́ lɔɔm dɨ́ nə́, nə́ bɨ kə́g bwaagʉlə sâ bɨ́ mə́ mpú shú jínə́ dâm yí, bɨ́ bwaagʉlə nə́mə́ ikúl í cúgɛ́ Oyúdɛn yí.  
\v 19 \x - \xo 10:19 \xt Luk 12.11-12\x*Ja bwə́ bá dʉ kusha nə bɨ́ yí, bɨ kú bá dʉ yágʉwo mbií bɨ́ mə́ bá dʉ kaad yí, kú yágʉwo íciyá í kɔɔd. Iciyá í bá nə́mə́ dʉ jé bɨ́ cé jɔɔŋgʉ́d,  
\v 20 nəcé bɨ dɨ́ mə́ bá dʉ lás, Shíshim mə́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n Zɛmbî wə́ mə́ bá lás mímpu mínʉ́d. 
\p  
\v 21 \x - \xo 10:21 \xt Msh 7.6; Mat 10.35; Luk 12.52-53\x*«Mínyɔŋʉ̂ mə́ bá kusha nə mínyɔŋʉ̂ yé nə́ bwə́ kə́g gwú nyə. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mə bá kusha nə mwân; bwân bwə́ lúmbʉli nə obyɔ̂l, ŋgə gwú bwo.  
\v 22 \x - \xo 10:22 \xt 5.11; Yuá 15.18\x*Buud bɛ̂sh bwə́ bá mpii bɨ́ nəcé jínə́ dâm. Njɨ, muud mə bá jísɔw kə wɔ́ɔ́s mə́shínéd yɛ́, a bá cʉgə.»  
\v 23 \x - \xo 10:23 \xt 16.28; Mis 8.1\x*Bwə́ ká lwágʉlə bɨ́ cúwʉ́lí wúl ŋgwə́la dɨ́, fúndə́gá, bɨ́ kə ŋgwə́la shúsʉ́d. Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, *Mwân mə Múúd mə bá nyiŋgə zə, bɨ njúl kú fwo shîn jaand míŋgwə́la myâ *Izʉrəyɛ̂l myɛ̂sh. 
\p  
\v 24 \x - \xo 10:24 \xt Luk 6.40; Yuá 13.16; 15.20\x*«*Mpwíín nyə ádɛ́ bwɛlɛ ntɔ̧ yɨ́ɨ́gʉli, lwaá kú ntɔ̧ mása.  
\v 25 \x - \xo 10:25 \xt 9.34\x*Buud bwə́ dʉ dʉ́g *ompwíín nə́mə́ nda bwə́ dʉ́g yɨ́ɨ́gʉli nə́, bwə́ dʉ́g nə́mə́ lwaá nda bwə́ dʉ́g mása yé nə́. Ŋkə́mʉ́sá bwə́ lwîy sɔ́ɔ́ŋgʉ́ njɔ́w nə́ Bɛlʉzebul, ŋkəmʉsa nə bwân.» 
\s1 Muud fúndə́g njɨ Zɛmbî 
\r (Luk 12.2-9) 
\p  
\v 26 \x - \xo 10:26 \xt Mak 4.22; Luk 8.17\x*«Bɨ kú dʉ fúndə bwo; nəcé kú nə sâ á mbúdʉ́lá í bá bwên kú bʉ́gʉli, ŋkí sâ á *ndímba í bwên kú mpûy.  
\v 27 Sâ mə́ jaaw bɨ́ yídʉ́gʉ́d yí, kəgá lás gwo mə́ŋkɛnyad. Sâ mə́ nyímbʉ́lá nə bɨ́ lwə́d yí, kəgá ŋgə cúndə gwo íkwalʉ́minúd.  
\v 28 \x - \xo 10:28 \xt Heb 10.31\x*Kúgá dʉ fúndə búúd bɨ́ nə ŋkul gwú njɨ nyúul, njɨ kú nə ŋkul gwú *jîm wá. Yidagá fúndə Zɛmbî. Nyə wə́ jɨ́ nə ŋkul gwɨ́ɨ́lya múúd ncindî, nə nyúúl nə jîm, a wusə byɛ̂sh kuda á kandʉgəd.  
\v 29 Ŋgaá nə́ bwə́ dʉ kusha mímbá-kwáádə́ mímbá sʉsáŋ *mwaanɛ̂ ŋgwúd. Tɛɛm bə ntɔ́ mbá-kwáádə́ ŋgwúd cúgɛ́ nə ŋkul kud shí, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n kú fwo magʉlə.  
\v 30 \x - \xo 10:30 \xt Luk 21.18\x*Bɨ bâŋ ntâg ɨɨ́, Zɛmbî mə mpú bímbí lʉ́ íntand í shilú bísə́ bɨ́ mílúúd yí.  
\v 31 Nə́ ndɛɛ́, kúgá dʉ fúndə. Mpugá nə́ bɨ́ mə́ cɛy Zɛmbî lámʉ́d cɔ̧́ mimbá-kwáádə́ ŋkí bulya. 
\p  
\v 32 \x - \xo 10:32 \xt Mbʉ́ 3.5\x*«Muud yɛ̂sh mə mágʉ́lə́ mə mísh mə́ búúd dɨ́ yɛ́, mə é magʉlə nə́mə́ nyə mísh mə́ Dâ jɨ́ gwɔ́w yɛ́d.  
\v 33 \x - \xo 10:33 \xt Mak 8.38; Luk 9.26; 2Tm 2.12\x*Njɨ muud mə kɨ́ɨ́lyá mə mísh mə́ búúd dɨ́ yɛ́, mə́ é kɨ́ɨ́lya nə́mə́ nyə mísh mə́ Dâ jɨ́ gwɔ́w yɛ́d.» 
\s1 Bɛ̧ɛ̧́lə Yésus wúsə dɔɔmb 
\r (Luk 12.51-53; 14.26-27) 
\p  
\v 34 \x - \xo 10:34 \xt Luk 2.14\x*«Bɨ kú ŋgə tə́dʉga nə́ mə mə́ zə sá nə́ buud bwə́ cʉ́gəg nə́ shɛɛ shí gaád. Mbɔ̂! Mə azə́yɛ́ sá ntɔ́. Mə mə́ yida zə nə dɔɔmb.  
\v 35 \x - \xo 10:35 \xt Msh 7.6\x*\x - \xo 10:35 \xt 10.21; 24.10; Mak 13.12; Luk 21.16\x*Mə mə́ zə wá ífʉmʉga mínjɔ́w mí búúdʉd, mwán nyə é lúmbʉli nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́, sás lúmbʉli nə nyɔɔŋgʉ́, cɔ́ɔl lúmbʉli nə mpɔ́ɔ́mbʉ́lú.  
\v 36 Nə́ ndɛɛ́, buud ɔ njɔ́w mə́ múúd ɔ bwə́ bá lúmbʉli nə muud. 
\p  
\v 37 \x - \xo 10:37 \xt Mbá 13.7-10; 33.9; Mat 19.29; Mak 10.29; Luk 18.29\x*«Múúd mə cɛ́ɛ́l sɔ́ɔ́ŋgʉ́ ŋkí nyɔɔŋgʉ́ cɔ̧́ mə yɛ́, a cúgɛ́ nə ŋkul bə *mpwíín waamə̂. Nyɔɔŋg mə cɛ́ɛ́l ncwə́má dɛ́ ŋkí sás dɛ́ cɔ̧́ mə yɛ́, a cúgɛ́ nə ŋkul bə mpwíín waamə̂.  
\v 38 \x - \xo 10:38 \xt 16.24-25; Mak 8.34-35; Luk 9.23-24; Yuá 12.25-26\x*Múúd mə ká bə kú ŋkɛ̂ny kwolós jé bɛ̧ mə, a cúgɛ́ nə ŋkul bə mpwíín waamə̂.  
\v 39 Muud mə sɔ̧́ nə́ a kaambʉlə nə cʉg jé yɛ́, a jímbal gwo. Nyɔɔŋg mə jímbál cʉg jé nəcé mə yɛ́, a mə́ yidá kaambʉlə nə gwo.» 
\s1 Lə́gʉ́lə búúd ɔ́ Zɛmbî 
\r (Mak 9.41) 
\p  
\v 40 \x - \xo 10:40 \xt 18.5; Mak 9.37; Luk 9.48; Yuá 13.20; Gal 4.14\x*«Muud mə lə́g bɨ́ yɛ́ mə́ lə́g mə. Muud mə lə́g ntâg mə yɛ́ mə́ lə́g múúd nyə á ntɨ mə yɛ́.  
\v 41 Múúd mə ká lə́g *múúd micúndə́ mə́ Zɛmbî nəcé mpǔlə nə́ muud micúndə́, muud wɔɔŋgʉ̂ mə ŋwa myə́na mí jə́lá nə búúd ɔ mícúndə́ myá. Nyɔɔŋg mə lə́g múúd jɨ́ tʉ́təlí mísh mə́ Zɛmbî dɨ́ yɛ́ nəcé mpǔlə nə́ tʉ́təlí muud ɨɨ́, nyâŋ ŋwa myə́na mí jə́lá nə otʉ́təlí ɔ́ búúd myá.  
\v 42 Muud mə bá yána tɔɔ njɨ láá mə́júwó mə́tálá ŋgwûd, ŋgulal ŋgwɔ́l zhizhe muud ɛ́ga nəcé bə́lə *mpwíín waamə́ yɛ́, bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, muud wɔɔŋgʉ̂ nyə abʉ́lɛ shúb myə́na myâ cínɔŋg.» 
\c 11  
\p  
\v 1 \x - \xo 11:1 \xt 7.28\x*Yésus mə́ shîn cwîny *ompwíín wûm nə óbá bɛ́ ntʉ́nɨ. A músə kyey, kə ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá, ŋgə cúndə bwə́dɨ́ míŋgwə́la. 
\s1 Yésus bə́nɔ̂ŋ ompwíín ɔ́ Yuánɛs 
\r (Luk 7.18-35; 10.13-15) 
\p  
\v 2 \x - \xo 11:2 \xt 14.3\x*Ja Yuánɛs Nduu-buud nyə á bə mímbwug dɨ́ yí, nyə a gwág misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ *Krîst nyə á ŋgə sá myá. A mú kənd bɔ́ɔ́l ómpwíín bɛ́ nə́ bwə́ kə́g jî Yésus nə́: 
\p  
\v 3 \x - \xo 11:3 \xt Yuá 1.15, 27; 3.31; 11.27\x*«Ye wo wə́ muud sə́ ŋgə́ bwánd nə́ a bá zə yɛ́? Ye sə́ kwóg ná bwánd íshús?» 
\p  
\v 4 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Kəgá jaaw Yuánɛs sâ bɨ́ mə́ gwág yí nə sâ bɨ́ mə́ dʉ́g yí.  
\v 5 \x - \xo 11:5 \xt Iza 35.5-6; 26.19; 61.1; Luk 4.18\x*Wəancím-ncîm bwə́ ŋgə mpu dʉ́gya; mimbúmbwúgʉ́ mí ŋgə́ kyey tʉ́təlí, mizʉ́zaamə́ mí ŋgə yâl, wəakúmə́lwə̂ bwə́ ŋgə mpú gwág, mimbimbə mí ŋgə gwûm, iŋkúŋkwóŋʉ́lə í búúd í mú ŋgə gwág Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl.  
\v 6 Muud nyə́ é bə kú bwəma nə bɔɔgʉ́ mə́dɨ́ yɛ́, nywáá mə́ jəla.» 
\p  
\v 7 Ja ompwíín ɔ́ Yuánɛs bwə́ mə́ nyiŋgə yí, Yésus mú zə lésha nə buud bwə́ á bə cínɔŋg áncuncuma wá; a mú cɨ nə bwo shú mə́ Yuánɛs nə́: «Ja bɨ́ á dʉ kə shí a shwééshá dɨ́ yí, bɨ́ á dʉ kə dʉ́g jɨ́? Ye gúl ká í dʉ́gə́ ntʉ̂ŋ nə fʉfə́?  
\v 8 Ŋkí í á shígɛ́ bə ntɔ́, bɨ́ á dʉ kə dʉ́g jɨ? Ye ŋgwɔ́l múud dʉ́gə́ bwáád íjimə́ í mímbwéédí? Mbɔ̂, buud bwə́ dʉ́ bwáád íjimə́ í mímbwéédí wá bwə́ dʉ bə mínjɔ́w mí ójwú-buudʉd.  
\v 9 Ká bɨ á dʉ kə dʉ́g jɨ? Ye *muud micúndə́ mə́ Zɛmbî? Haaw, mə́ jaaw bɨ́ nə́ nyɔɔŋg bɨ́ á kə dʉ dʉ́g yɛ́ mə́ ntɔ̧ ŋkwóŋ múúd micúndə́ mə́ Zɛmbî.  
\v 10 \x - \xo 11:10 \xt Mal 3.1; MmN 23.20; Mak 1.2; Luk 1.76\x*Nəcé nyə wə́ Zɛmbî nyə á cɨ nda jísə́ cilyá nyə́dɨ́ Kálaad dɨ́ nə́, nə́: “Dʉgɨ́! Mɛɛ mə zə́ kənd mbwiiŋgyɛ lâŋ waamə́ nə́ a kə́g wo shwóg kə kwambʉlə wo zhɨɨ́.”» 
\p  
\v 11 Yésus mú nyiŋgə cɨ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, mpə́dʉ́gá buud bɛ̂sh bwə́ mə́ byɛ̂l mímwɔ̧ mi búdád wá, kú nə nyɔɔŋg mə́ fwo bwɛlɛ ntɔ̧́ Yuánɛs. Njɨ tɛɛm bə ntɔ́, muud mə́ búl bə zhizhe Faan á gwɔ́w dɨ́ yɛ́, á ntɔ̧́ Yuánɛs.  
\v 12 Nə́ ndɛɛ́, wúlə fwála mə́ Yuánɛs Nduu-buud zə wɔ́ɔ́s múús ɨɨ́, Faan á gwɔ́w í mú ŋgə bə sâ ŋkûl, buud bwə́ ŋgə́ lʉl iŋkuŋkwanz wá, bwə́ wə́ bwə́ ŋgə́ ŋwa dwo.  
\v 13 Mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ nə micilyá mí búúd ɔ mícúndə́ bɛ̂sh mí á ŋgə cúndə Faan mə́ Zɛmbî zə jé baan mə́ Yuánɛs.  
\v 14 \x - \xo 11:14 \xt 1Oj 17.1; Mal 4.5; Mat 17.12-13; Mak 9.13\x*Ŋkí bɨ́ bʉ́sə́ cʉ́ŋ nə mə, mpugá nə́ Yuánɛs wə́ jísə́ Eli bwə́ á bwiiŋg nə́ a bá zə yɛ́.  
\v 15 \x - \xo 11:15 \xt 13.9, 43; Mak 4.9, 23; 7.16; Luk 8.8; 14.35\x*Muud jɨ́ nə məlwə̂ mə́ gwág yɛ́, a gwág. 
\p  
\v 16 «Mə kág yɨɨga kala búúd á múús nə ozə́? Jɨ́ nda ikágə́ bísə́ shishɛ̧́ ísɛɛŋgyá dɨ́ yí, bíl í ŋgə́ kámbʉla nə bílʉ́gá nə́:  
\v 17 “Sə́ mə́ lwɔ̧́ bɨ́ ilúlwóŋ í ábulya məkə̂l, bɨ kú sáág; sə́ mə́ nyiŋgə wá míŋgwa mí shwɨy, bɨ kú tədʉwa.”  
\v 18 \x - \xo 11:18 \xt 9.14; Mak 2.18; Luk 5.33\x*Ntɔ́ wə́ í ŋgə́ bə ɛ́ga; Yuánɛs nyə á zə, kú də ídɨ́y-dɨ̂y, a kú ŋgul; buud nə́: “A jɨ nə jamb.”  
\v 19 \x - \xo 11:19 \xt 9.10; 11.2\x**Mwân mə Múúd mə́ zə, a ŋgə́ də, a ŋgə́ ŋgul; bwə́ nə́: “Nyɨ́nɛ nyɛ jisə ndə̂l dəg, ŋgulɛ məlwəg, a jɨ nə́mə́ shwə́ oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə osɔ́ɔl ɔ *mísə́m.” Njɨ mə́ jaaw bɨ́ nə́ fʉg í ŋgə nyîn mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myɛ́d nə́ sáŋ.» 
\s1 Yésus mə ŋkáánd nə míl míŋgwə́la 
\p  
\v 20 Yésus nyə a ŋkáánd nə buud ɔ́ míl míŋgwə́la nəcé, nyə á tɛɛm ŋgə sá ncúlyá *məshimbá bwə́dɨ́, bwə́ á shígɛ́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá. Nyə a ŋkáánd nə bwo nə́:  
\v 21 \x - \xo 11:21 \xk \xt Tir nə Sidon: \xt 15.21; Iza 23.1-16; Amo 1.9-10; Mis 12.20\x*«Məntágʉla nə bɨ́ buud ɔ́ Korazín. Məntágʉla nə bɨ́ buud ɔ́ Bɛtʉsayída nə́mə́. Nəcé bímbí lʉ́ mə́shimbá mə́ mə́ sɨ̂y bɨ́dɨ́ má, mə́ á mbə̂m sɨ̂y Tir nə Sidon, buud ɔ́ nûŋ bwə́ á mbə̂m nə́mə́ bwey bwáád míŋkud, ji ífiî dɨ̂ nə́ bwə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá.  
\v 22 Nə́ ndɛɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, jwɔ̂w lʉ́ cígʉ́lɛ́ mílə́sʉ́, intʉ́gʉ́lí i Tir nə Sodom í ábʉ́lɛ́ bul nyaan nda bɨ́ bɨ́n.  
\v 23 \x - \xo 11:23 \xt Iza 14.13, 15\x*Bɨ bâŋ buud ɔ́ Kapɛrnawûm, bɨ́ ŋgə tə́dʉga nə́ bɨ mə bá kə gwɔ̂w? Mbɔ̂, bɨ mə bá yidá shulə kə baŋ mínjîm. Nəcé bímbí lʉ́ mə́shimbá mə́ mə́ sɨ̂y bɨ́dɨ́ má, mə́ á mbə̂m sɨ̂y ŋgwə́la á Sódom, ŋki ŋgwə́la wɔɔŋgʉ̂ wúsə́ ná mpwogɛ́.  
\v 24 \x - \xo 11:24 \xt 10.15; Luk 10.12\x*Gwə́ wə́ mə́ mpu jaaw bɨ́ nə́, jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb búúd milə́sʉ́ yí, bɨ mə bá bə nə intʉ́gʉ́lí ŋkí yáág ntɔ̧ búúd ɔ́ Sódom.» 
\s1 Mbag á yɨ́yɨ́ɨ́sa 
\r (Luk 10.21-22) 
\p  
\v 25 \x - \xo 11:25 \xt Iza 29.14; 1Kr 1.18-29\x*Yésus nyə á ka lás jâŋ ja nə́: «Pʉpa, Cwámba á gwɔ̂w nə shí, mə yə́ wo gúmə́ nəcé wo á shweel ompuye bə́nɔ̂ŋ buud ɔ́ fʉg isâ íga, wo yida lwágʉlə ozhizhe ɔ búúd.  
\v 26 Haaw Pʉpa, ntɔ́ wə́ wó á cɛɛl nə́ í bə́g yɛ́. 
\p  
\v 27 \x - \xo 11:27 \xt 28.18; Yuá 1.18; 3.35; 10.15; 13.3; 17.2\x*«Dâ nyə a cwámbʉlə mə isâ byɛ̂sh. Kú nə muud mə wámbʉ́lə́ mpu Zɛmbî Mwân njɨ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, kú nə́mə́ nə muud mə wámbʉ́lə́ mpu Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, njɨ Mwân, nə muud yɛ̂sh Mwân mə́ cɛ́ɛ́l sá nə́ a mpúg yɛ́. 
\p  
\v 28 \x - \xo 11:28 \xt Iza 28.12\x*«Bɨ́ buud bɨ́ ŋgə́ wádʉga nə mimbag mí ájijilə̂ wá, zəgá mə́dɨ́, mə é sá nə́ bɨ́ wógag.  
\v 29 \x - \xo 11:29 \xt Zhe 6.16\x*Magʉləgá nə́ shé sáág isɛ́y byâm fʉlá, bɨ zə́g ŋwa njɨ́ɨ́gʉ́lá wâm. Mə jɨ nə jɔ̧ lâm, mə kú nə intʉ́gʉ́lí. Bɨ́ é yidá mpu yɔwʉla,  
\v 30 nəcé isɛ́y byâm í akwówʉ́láyɛ́, mbag wâm wɨ́ ŋkí yɨ́ɨ́sa.» 
\c 12  
\s1 Yésus nə məcɛ̧ɛ̧ mə Sábaad 
\r (Mak 2.23-28; 3.1-6; Luk 6.1-11) 
\p  
\v 1 \x - \xo 12:1 \xt Mbá 23.25\x*Dúl fwála í á bə nə́, Yésus bə́nɔ̂ŋ *ompwíín bɛ́ bwə́ á ŋgə lɨ́ɨ́na ifambə́ í *blé jwɔ́w lʉ́ Sábaad. Ompwíín bwə́ á ka gwág zha, bwə́ mú ka ŋgə búgə mikʉŋg mí blé, ŋgə də.  
\v 2 \x - \xo 12:2 \xt MmN 20.8-10\x**Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋgʉ̂. Bwə́ mú cɨ nə Yésus nə́: «Dʉgɨ́, ompwíín bwô bwə́ ŋgə sá sâ mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ amágʉ́lə́yɛ́ nə́ muud sáág jwɔ̂w lʉ́ Sábaad yí.»  
\v 3 \x - \xo 12:3 \xt 1Sa 21.2-7; Ləv 24.5-9\x*Njɨ Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Ye bɨ́ afwóyɛ́ bwɛlɛ lɔ̧̂ sâ *Dávid nyə á sá ja bə́nɔ̂ŋ buud bɛ́ bwə́ á gwág zha yí?  
\v 4 Nə́ nyə á kə nyíi banda *mə́túnʉga dɨ́, kə də íbʉlɛ́d í á dʉ bə ci shú yə́lə Zɛmbî gúmə́ yí; í njúl nə́ tɔɔ nyə tɔɔ buud bɛ́ bwə́ á shígɛ́ bə nə zhɨɨ́ nə́ bwə́ də́g byo. Ŋgaá, məcɛ̧ɛ̧ mə́ dʉ cɨ nə́ njɨ ofada wə́ bwə́ dʉ́g də byo, kú nə ŋgwɔ́l múúd shús?  
\v 5 \x - \xo 12:5 \xt Ilŋ 28.9-10\x*Bɨ mə́ dʉ bwey lɔ̧́ məcɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz. Ŋgaá mə́ ŋgə cɨ nə́ jwɔ̂w lʉ́ Sábaad ofada bwə́ dʉ sɛ̂y *Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ́? Ntɔ́ jɨ nə́ bwə́ dʉ ntɔ̧ cɛ̧ɛ̧ á jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, njɨ Zɛmbî kú yə́ bwo məbɛ̧ɛ̧́.  
\v 6 Mə́ jaaw bɨ́ nə́ shé músə nə gúl sâ shé mə́ jəlá nə ságʉsə ntɔ̧ Mpáánzə́ Zɛmbî yí.  
\v 7 \x - \xo 12:7 \xt 9.13\x*Kálaad Zɛmbî ŋgə cɨ nə́: “Mə́ bul jɨɨ nə́ buud bwə́ gwágʉ́g buud cɛy lámʉ́d, ntɔ̧ nə́ bwə́ dʉ́g sá mə mətúnʉga.” Bɨ mbə̂m ŋgə mpu gwág ciyá nɨ, ŋki bɨ shígɛ́ fánda yə́ buud ɔ́nɨ məbɛ̧ɛ̧́ ntɔ́.  
\v 8 Mpugá nə́ *Mwân mə Múúd ŋgə jwú nə məcɛ̧ɛ̧ mə Sábaad.» 
\p  
\v 9 \x - \xo 12:9 \xt Mak 2.27-28\x*Yésus mú wú na jínɨ kʉ́lʉ́d, a mú kyey kə nyíi *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá dɨ̂.  
\v 10 A mú kə kwey ŋgwɔ́l múúd cínɔŋgʉ́ nə́ mbwə̂ í mə́ shîn shwáámb. Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á ka ŋgə sɔ̧́ zhɨɨ́ nə́ bwə́ jɛ́ɛ́g Yésus njagə́, bwə́ á ka jî nyə nə́: «Ye məcɛ̧ɛ̧ mə́shé mə́ magʉlə nə́ bwə́ lwágʉg mbə̂l jwɔ̂w lʉ́ Sábaad?»  
\v 11 \x - \xo 12:11 \xt Luk 13.15-16; 14.5\x*A mú yida cɨ nə bwo nə́: «Ŋkí ŋgwɔ́l múúd á na gwooŋg jɨ́nʉ́d jɨ nə tɔw ŋgwúd nə́ báŋ, tɔw jɔɔŋgʉ̂ ka kud bɨ́d jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, ŋgaá nyə e kə bií gwo, a bʉ̂n, yîl gwo bɨ́d?  
\v 12 Ŋgaá muud jɨ nə mfíí cɔ̧́ tɔw? Ntɔ́ jɨ nə́, məcɛ̧ɛ̧ mə́shé mə́ magʉlə nə́ sə́ sáág buud mənywa jwɔ̂w lʉ́ Sábaad.»  
\v 13 A mú cɨ nə muud á shwáámbʉ́lə mbwə̂ nə́: «Kwéégʉ́g mbwə̂.» A mú kwéég mbwə̂, í mú bə mpwogɛ́ nda wúlʉ́gá.  
\v 14 \x - \xo 12:14 \xt Yuá 5.16, 18\x*Na, Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú wɔ́ɔ́s tɔ́ɔ́n, kə sá shwushwaga, sɔ̧́lə zhɨ́ɨ́ nə́ bwə́ cɛ̧ɛ̧lə Yésus shwɨy. 
\p  
\v 15 Ja Yésus mə́ mpu yuug jɔɔŋg yí, a mú wú cínɔŋg. Buud bwə́ mú bɛ̧ nyə áncuncuma. Yésus mú ŋgə lwag mimbə̂l myɛ̂sh,  
\v 16 \x - \xo 12:16 \xt 8.4; 9.30; Mak 7.36\x*a ŋgə́ báásʉlə bwo nə́ bwə́ kú bwɛlɛ sá nə́ buud bwə́ mpúg mbii váál múúd á jísə́ yí.  
\v 17 \x - \xo 12:17 \xt Iza 42.1-4\x*Ntɔ́ kɛ́ɛl mə́ Zɛmbî, Izayí nyə á cúndə yí, í mú bwəma. Zɛmbî nyə á cɨ nə́: 
\q1  
\v 18 \x - \xo 12:18 \xt 3.17\x*Sɔ́ɔl məsáal wâm wə́ ɛ́ga, nyə wə́ mə́ á fɛ́ɛ́sh yɛ́. 
\q1 A jɨ abábə waamə́, lâm wâm wɛ̂sh wúsə́ nyə́dɨ́. 
\q1 Mə bá yə́ nyə Shíshim wâm. 
\q1 Nyə wə́ mə́ bá zə lwágʉlə ílwoŋ í búúd tʉ́təlí mə́ Zɛmbî. 
\q1  
\v 19 Nyə abʉ́lɛ́ dʉ shuya nə buud, a kú saagʉwo, 
\q1 kú nə muud mə́ bá gwádʉga kə́l dɛ́ mə́ŋkúmbə mə́ búúd dɨ̂ yɛ́. 
\q1  
\v 20 Nyə a bʉ́lɛ lal lâm nda muud mə́ kə́ casʉlə mbwu í mə́ bwey láŋgʉwo yí, 
\q1 tɔɔ nda muud mə́ jímə́ ŋgwiilɛ lámba í mə́ shîn tag yí. 
\q1 A bá bə nə jɔ̧ lâm ntʉ́nɨ kə jé ja búúd bɛ̂sh bwə́ bá mpu tʉ́təlí mə́ Zɛmbî yí. 
\q1  
\v 21 Ilwoŋ í búúd byɛ̂sh í bá ŋgə bwánd sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ yé nə búgə́. 
\s1 Bɔ̂w á kú nə ijuugá 
\r (Mak 3.20-30; Luk 11.14-24; 12.10) 
\p  
\v 22 \x - \xo 12:22 \xt 9.32-34\x*Mpʉ́sə na, buud bwə́ mú zə nə wúl mbə̂l wə́ Yésus. Jamb í á wá nyə mə́ŋkədad nə́ a bə́g, nyə ancím-ncîm, nyə fífî. Yésus músə yîl muud ɛ́nɛ jamb, a mú dʉ́gya, a mú nə́mə́ lás.  
\v 23 \x - \xo 12:23 \xt 20.30-31\x*Buud bwə́ á bə cínɔŋg áncuncuma wá, bwə́ mú bul káam. Bwə́ nə́: «Mwân mə *Dávid dɨ́ ɛ́ga?» 
\p  
\v 24 \x - \xo 12:24 \xt 10.25\x*Ja *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mə́ gwág ciyá jɔɔŋg yí, bwə́ mú shwána, bwə́ nə́: «Muud ɛ́nɛ ŋgə yîl məjamb nə ŋkul mə́ Bɛlʉzebul, njwû məjamb.» 
\p  
\v 25 Njɨ, Yésus mú mpu mítə́dʉ́gá myáŋ, a mú ka cɨ nə bwo nə́: «Búúd ɔ dúl faan bwə́ ká bɔ́ɔ́g ŋgə lúmbʉli bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́, faan dɔɔŋg í é jɛ̧ɛ̧ nə́ mpaá. Buud wâ wúl ŋgwə́la bwə́ ká béégya, lúmbʉli bwə́mɛ́ nə́ bwə́mɛ́, ŋgwə́la wɔɔŋgʉ̂ í shîn bwɨ̂l. Ntɔ́ nə́mə́, búúd ɔ wúl njɔ́w bwə́ ká bɔ́ɔ́g ŋgə lúmbʉli bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́, njɔ́w búúd wɔɔŋg í ábʉ́lɛ́ bwey nə jímbʉ́lə.  
\v 26 Ŋkí *Sátan mə́ yida nyiŋgə cuwo, ŋgə yîl nyəmɛ́fwó, ntɔ́ jɨ nə a mə́ bɔɔg, faan dɛ́ í ka tɔ̂w na ntʉdɛl?  
\v 27 Ŋki Bɛlʉzebul wə́ ŋgə́ yə mə ŋkul nə́ mə ŋgə́g yîl buud məjamb nda bɨ́ ŋgə́ cɨ nə́, zə́ nyɛ́ ŋgə yə buud bʉ́n ŋkul nyɔɔŋgʉ̂? Ŋgaá bwə́mɛ́fwó bwə́ ŋgə mpu lwágʉlə bɨ́ nə́ sáŋ nə́ bɨ bʉ́sə nə məbɛ̧ɛ̧́?  
\v 28 \x - \xo 12:28 \xt Luk 17.21\x*Njɨ, ŋkí Shíshim mə́ Zɛmbî wə́ ŋgə́ yə mə ŋkul nə́ mə yílʉ́g buud məjamb ɨɨ́, mpugá nə́ Faan mə́ Zɛmbî í mú wa. 
\p  
\v 29 \x - \xo 12:29 \xt Iza 49.24\x*«Muud cúgɛ́ nə ŋkul nyíi njɔ́w mə́ ŋkuŋkúl, dɛ́ɛ́g nyə isâ byé, a kú fwo figə ŋkuŋkúl wɔɔŋg shí, wɔ́ɔlə nyə məŋkəda. Njɨ, á ká shîn wɔ́ɔlə nyə məŋkəda, a mú ka tɛɛm sha nyə njɔ́w. 
\p  
\v 30 \x - \xo 12:30 \xt Mak 9.40; Luk 9.50\x*«Muud mə bə́ kú kɛɛm mə yɛ́, a ŋgə lúmbʉli nə mə. Muud mə bə́ kú zə wá mə́bwə̂ nə́ sə́ná sə́ sɛ́ɛ́ŋgʉg yɛ́, a ŋgə yida caam.  
\v 31 \x - \xo 12:31 \xt 12.24\x*Sâ jɔɔŋg wə́ mə́ jaaw bɨ́ nə́ Zɛmbî mə bá juu búúd *misə́m nə *bwaasʉ́lə mpu bwə́ ŋgə́ sá yí. Njɨ, múúd mə ká kə nə bwaasʉ́lə mpu wə́ Shíshim, muud wɔɔŋgʉ̂ nyə abʉ́lɛ bwɛlɛ bə nə ijuugá.  
\v 32 Múúd mə ká jág lás nə *Mwân mə Múúd, Zɛmbî juu nyə. Njɨ múúd mə ká jág lás nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, muud wɔɔŋgʉ̂ nyə abʉ́lɛ bwɛlɛ bə nə ijuugá tɔɔ wa cʉg ga dɨ̂, tɔɔ jɔɔŋg í ŋgə́ zə yíd. 
\p  
\v 33 \x - \xo 12:33 \xt 7.16-18\x*«Bɨ́ mə́ ká cɨ nə́ lɨ́ɨ́ jɨ́ fwámɛ́ lɨ́ɨ́, bɨ mə́ cɨ nə́ ibumə́ byé bísə fwámɛ́ íbumə́; bɨ́ mə́ ká cɨ nə́ lɨ́ɨ́ jɨ́ bɔ́w-bɔ̂w lɨ́ɨ́, bɨ mə́ cɨ nə́ ibumə́ byé bísə bɔ́w-bɔ̂w íbumə́.  
\v 34 \x - \xo 12:34 \xt 3.7\x*Yé iyəlʉkag íga, bɨ njúl ibɔ́w-bɔ̂w í búúd, bɨ bʉ́sə nə ŋkul cɨ fwámɛ́ íciyá na ntʉdɛlɛ̂? Sâ múúd ŋgə́ bul tə́dʉga lámʉ́d yí, gwə́ wə́ mpu yé í dʉ́ lás yí.  
\v 35 Jɔ̧jɔ̧ múúd lâm yé wúsə nə jɔ̧jɔ̧ kwɔ̧ɔ̧zʉ́, í ka dʉ wééshʉli jɔ̧jɔ̧ ísâ; bɔ́w-bɔ̂w múúd yé lâm nə bɔ́w-bɔ̂w kwɔ̧ɔ̧zʉ́, ka nə́mə́ dʉ wééshʉli bɔ́w-bɔ̂w ísâ.  
\v 36 \x - \xo 12:36 \xt Zhk 3.6-10\x*Mə mpú jaaw bɨ́ nə́ jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb buud milə́sʉ́ yí, muud yɛ̂sh mə bá tɔ̂w kɔɔdʉd nə iciyá nyə á lás ilɨ́s-lɨ́s yí.  
\v 37 Wo bá ŋwa ŋkaam ŋkí məbɛ̧ɛ̧́ íciyá byô dɨ̂.» 
\s1 Kala búúd áməkuu-mə-sɔ́ɔ́mbʉ̂ 
\r (Mak 8.11-12; Luk 11.24-26, 29-32) 
\p  
\v 38 \x - \xo 12:38 \xt 16.1-4; Mak 8.11-12\x*\x - \xo 12:38 \xt Yuá 6.30; 1Kr 1.22\x*Nə́ ndɛɛ́, bɔ́ɔ́l *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ bɔ́ɔ́l *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú cɨ nə Yésus nə́: «Yé Yɨ́ɨ́gʉli sə́ mə́ cɛɛl nə́ wó lwóg sə́ dúl *shimbá sə́ dʉ́gʉ́g.»  
\v 39 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mbɛɛ kala búúd í njúl ŋkí bɔ̂w, nə mitə́dʉ́gá olɨ́lɨŋgɨ̂ í bə́lɛ́ jí nə́ mə lwóg bwo shimbá! Bwə́ ábʉ́lɛ dʉ́g dúl shimbá, njɨ dɔɔŋg í á bə nə Zhwónas *muud micúndə́ mə́ Zɛmbî yí.  
\v 40 \x - \xo 12:40 \xt Zhn 2.1; Mat 27.63\x*Nda Zhwónas nyə á já ibulú ílɔ́ɔl nə mimwásə́ mílɔ́ɔl shú ánʉ́nɨ́ dɨ́ mwɔ̧̂ dɨ́ nə́, ntɔ́ nə́mə́ wə́ *Mwân mə Múúd mə bá já ibulú ílɔ́ɔl nə mimwásə́ mílɔ́ɔl mə́ndəlú dɨ́ cwú yɛ́.  
\v 41 \x - \xo 12:41 \xt Zhn 3.5\x*Jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb búúd milə́sʉ́ yí, buud ɔ́ Ninivə bwə́ bá tɔ̂w tʉ́təlí yə kala búúd ga məbɛ̧ɛ̧́. Nəcé báá, bwə́ á cɛ́nd mítə́dʉ́gá ja bwə́ á gwág cúndə́ Zhwónas nyə a cúndə yí. Dʉgá, sâ í ntɔ̧́ Zhwónas yí jísə wa.  
\v 42 \x - \xo 12:42 \xt 1Oj 10.1-10\x*Cî ámudâ í á wú *mə́kɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w\f + \fr 12:42 \fk məkɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w: \ft Ciyá nɨ í kə́ nə́ Sud; wo é kwey fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí yé ŋkɔw á ofɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí ɔ́ íciyá dɨ̂.\f* yí í bá nə́mə́ tɔ̂w tʉ́təlí yə kala búúd ga məbɛ̧ɛ̧́. Nəcé nyə á gwaa zhu íjumə i shíd zə gwágʉlə fʉg mə́ Sə́lʉmun. Dʉgá, sâ í ntɔ̧́ Sə́lʉmun yí jísə wa. 
\p  
\v 43 «Ja bɔ́w-bɔ̂w shíshim í dʉ wú múúd nyúúlʉ́d yí, í dʉ kə ŋgə jɛ̧́ɛ̧la mə́shí mâ mishwééshá ŋgə́lə sɔ̧́ wogá. Njɨ ŋkí í bə́ kú kwey wogá,  
\v 44 í mú tə́dʉga nə́: “Mə zə́ nyiŋgə kə mə́dɨ́ njɔ́w, kʉ́l mə́ á fwo dʉ ji yí.” Í ká zə kwey njɔ́w cwúd, njɨ ŋgwámbʉ́lá, sâ jɛ̂sh jɔ̧ kwambʉlá,  
\v 45 \x - \xo 12:45 \xt 2Pr 2.20\x*í é kə ŋwa mílʉ́gá míshíshim zaŋgbá mí njúl nə ŋkʉ́d ntɔ̧ wə́mɛ́fwó, bə́nɔ́ŋ bɛ̂sh bwə́ mú kə nyíi njɔ́w, kwambʉlə jiya cínɔŋg. Nə́ ndɛɛ́, cʉg mə múúd wɔɔŋgʉ̂ í mú nyiŋgə jág bɔ̂w, ntɔ̧ mbií í á fwó dʉ bə yí. Mə́ jaaw bɨ́ nə́ kala búúd ábʉ́bɔ̂w ga í bá shúgʉla mbií wɔɔŋgʉ̂.» 
\s1 Fwámɛ́ njɔ́w búúd mə́ Yésus 
\r (Mak 3.31-35; Luk 8.19-21) 
\p  
\v 46 Yésus ŋgə́ ná lésha nə ncúlyá buud ntʉ́nɨ, nyɔɔŋgʉ́ yé bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bɛ́ bwə́ mú jê. Bwə́ músə tɔ̂w tɔ́ɔ́n, bwə́ ŋgə́ sɔ̧́ nə́ bwə́ lésha nə nyə.  
\v 47 Ŋgwɔ́l múúd mú kə jaaw Yésus nə́: «Nyɔɔŋgʉ́ woó bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bwô bʉ́sə na tɔ́ɔ́n, bwə́ ŋgə cɛɛl lésha nə wo.»  
\v 48 Yésus mú bɛ̧sa nə nɛ́ nə́: «Nyɔɔŋgʉ́ waamə̂ wə́ zə? Omínyɔŋʉ̂ báamə́ wə́ ozə́?»  
\v 49 A músə sɛ́ɛ́mb mbwə̂ ŋgɛɛ *ómpwíín bɛ́ dɨ́. Nyə nə́: «Dʉgá, nyɔɔŋgʉ́ waamə́ nə omínyɔŋʉ̂ báamə́, bwə́ wə́ ɔ́ga!  
\v 50 \x - \xo 12:50 \xt 6.10\x*Muud yɛ̂sh mə́ dʉ sá sâ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə́ a gwɔ́w mə jɨ́ɨ yɛ́, nyə wə́ jɨ́ mínyɔŋʉ̂ waamə́, ŋkí kɔ́ɔ́l waamə́ ŋkí ntâg nyɔɔŋgʉ́ waamə̂.» 
\c 13  
\s1 Kanda mbɔɔl məmpəg 
\r (Mak 4.1-9; Luk 8.4-8) 
\p  
\v 1 Nə́mə́ jwɔ̂w nɨ dɨ, Yésus nyə a wú njɔ́w, kə ncindye mâŋ, kə ji shí.  
\v 2 Buud bwə́ mú kə sɛɛŋgya nyə́dɨ́ ŋkí jág bulya nə ndɛɛ́, a mú tɔ̂w kə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, kə ji shí, buud bâŋ cíndú.  
\v 3 A mú ŋgə kənd bwo zhwog mikanda. Nyə nə bwo nə́: «Ŋgwɔ́l mbɔɔl məmpəg nyə á zə kə myɛɛg mpəg.  
\v 4 Ja á mə́ ŋgə myɛɛg yí, nyúl mpúmə́ í mə́ shugʉla zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́. Inunú í mú zə, zə shîn lúú nywô.  
\v 5 Nyúlʉ́gá í mú shugʉla shí á məkwóógʉ́d, kú nə fwámɛ́ mə́ndəlú cínɔŋg. Í mú nə́mə́ lɛɛl wéésh míŋgwu, nəcé məndəlú mə́ á shígɛ́ fifə.  
\v 6 Njɨ, ja yásə́ í mə́ faan yí, miŋgwu mi mpwásə́ mí mú jígə, shîn shwáás nəcé kú nə fwámɛ́ míkɔ̧ɔ̧lə́.  
\v 7 Nyúl mpúmə́ í mú shugʉla íbiin-bíinʉd. Ibiin-bíin byɔɔŋg í mú lɛɛl juwo nə́ ndɛɛ́ káda íkɔ̧́lə í mpəg.  
\v 8 Njɨ, nyúl mpúmə́ í á shugʉla shí átʉtagʉ́ dɨ̂, í mú ŋgə wúmə, dʉ́ga shug wúmə íbumə́ təd, dʉ́ga ibumə́ məwûm mə́saman, dúlʉ́gá məwûm mə́lɔ́ɔl.»  
\v 9 \x - \xo 13:9 \xt 11.15\x*Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Muud jɨ́ nə məlwə̂ mə́ gwág yɛ́, a gwág.» 
\s1 Nəcé jɨ́ Yésus ŋgə jɨ́ɨ́gʉli míkanda dɨ́ yí 
\r (Mak 4.10-12; Luk 8.9-10) 
\p  
\v 10 *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú shísh nyə́dɨ́, kə jí nyə nə́: «Nəcé jɨ́ wó ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli buud míkanda dɨ́ yí.»  
\v 11 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Jísə nəcé Zɛmbî nyə a mə́ sá nə́ bɨ báá mpúg mindímba myâ Faan á gwɔ̂w; njɨ nyə a shígɛ́ sá bɔ́ɔ́lʉ́gá ntɔ́.  
\v 12 \x - \xo 13:12 \xt 25.29\x*Muud jɨ́ nə baalɛ́ fʉg yɛ́, Zɛmbî mə bá kwádʉlə nyə nywo, a músə bul nyiŋgə bə nə ndɨ̂. Njɨ nyɔɔŋg cúgɛ́ nə ndɨ́ yɛ́, Zɛmbî mə bá mɛɛl yîl nyə bʉ́baalɛ̂ á jɨ́ nə ndɨ́ yí.\f + \fr 13:12 \ft Na ŋgə cɛɛl cɨ nə́: muud jɨ́ nə yéésh nə́ a kyey nə fʉg mə́ Zɛmbî yɛ́, nyə é nyiŋgə bul bə nə fʉg nyɔɔŋg; muud cúgɛ́ nə yéésh jɔɔŋg yɛ́, nyə é ŋgə yida jímbal bʉ́baalɛ́ fʉg á jɨ́ nə ndɨ́ yí.\f* 
\v 13 Mə ŋgə jɨ́ɨ́gʉli bwo nə mikanda nəcé bʉ́sə bwə́ tɛɛm kənd mísh, bwə́ kú dʉ́g, bwə́ tɛɛm gwágʉlə, bwə́ kú gwág kú nə́mə́ wámbʉlə.  
\v 14 \x - \xo 13:14 \xt Iza 6.9-10; Yuá 12.40; Mis 28.26-27\x*Ntɔ́ kɛ́ɛl mə́ Zɛmbî, Izayí nyə á cúndə yí, í mú bwəma shú dáŋ. Kɛ́ɛl dɔɔŋg dɨ́ nə́: 
\q1 Bɨ mə bá dʉ kənd mə́lwə̂, njɨ bɨ kú bwɛlɛ wámbʉlə; 
\q1 bɨ́ dʉ kənd mísh, njɨ bɨ kú bwɛlɛ dʉ́g; 
\q1  
\v 15 nəcé kúl búúd ga í mə́ shîn lal mílâm, 
\q1 bwə́ mə́ shîn juwal mə́lwə̂, 
\q1 wə́ búdal mísh; 
\q1 nə́ mísh máŋ mə́ á bá dʉ́g, 
\q1 məlwə̂ máŋ mə́ á bá gwág, 
\q1 milâm myáŋ mí á bá wámbʉlə. 
\q1 Ŋkwuŋgá bwə́ á bá cɛ́nd kuú njɔɔnd, 
\q1 nə́ ndɛɛ́ mə mú lwag bwo.» 
\p  
\v 16 Yésus mú cɨ nə *ompwíín nə́: «Bɨ bâŋ, mísh mʉ́n mə́ mə́ jəla nəcé mə́ ŋgə dʉ́g; məlwə̂ mʉ́n jəla nəcé mə́ ŋgə gwág.  
\v 17 \x - \xo 13:17 \xt 1Pr 1.10-12\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, zhwog *buud ɔ mícúndə́ nə otʉ́təlí ɔ́ búúd bwə́ á bə nə yéésh nə́ bwə́ dʉ́g sâ bɨ́ ŋgə́ dʉ́g yí, njɨ bwə́ áshígɛ́ dʉ́g. Bwə́ á bə nə yéésh nə́ bwə́ gwág sâ bɨ́ ŋgə́ gwág yí, njɨ bwə́ áshígɛ́ gwág.» 
\s1 Fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí á kanda mbɔɔl məmpəg 
\r (Mak 4.13-20; Luk 8.11-15) 
\p  
\v 18 «Kagá gwágʉ́lə nda kanda mbɔɔl məmpəg í kə́ nə́.  
\v 19 Múúd mə ká bə nə́, a gwágʉlə Kɛ́ɛl á Faan á gwɔ́w njɨ a kú wámbʉlə, Mbʉ́wʉ́lú múúd nyə é zə, zə yîl nyə mpəg í ámə kə lámʉ́d yí: ntɔ́ jɨ nə́ nyɨ́nɨ́ jisə tâŋ mpəg í á shugʉla zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́ yí.  
\v 20 Muud jísə́ tâŋ nda mpəg í á shugʉla shí á məkwóógʉ́ dɨ́ yɛ́, jísə nyɔɔŋg jɨ́ nə́, a gwág Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, a lə́g myə nə məshusʉg;  
\v 21 njɨ a kú nə mikɔ̧ɔ̧lə́ nyə́dɨ́ cʉgʉd, a kú wá nadâ, á bɛ̧ Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî njɨ kʉ́kʉ́l baan, á ká nə́mə́ bwəma nə məntágʉla ŋkí cúwʉ́lí nəcé Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, a julə nyúul.  
\v 22 \x - \xo 13:22 \xt 1Tm 6.9-10\x*Muud jísə́ tâŋ nda mpəg í á shugʉla íbiin-bíin dɨ́ yɛ́, jísə nyɔɔŋg á nə́, a gwág Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, njɨɨ́, yágʉ́wó ísâ yâ mâŋ mwɔ̂w, nə wɨ́ɨ́mbʉ́lə mə́bii í mú zə káda Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, mí mú bə nda wúmə.  
\v 23 Muud nywáá jísə́ tâŋ nda mpəg í á shugʉla shí átʉtagʉ́ dɨ́ yɛ́, jísə nyɔɔŋg á nə́, a gwág Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, a wámbʉlə myə, a mú wúmə, dúl shug wúmə íbumə́ təd, dúl məwúm mə́saman, dúlʉ́gá məwúm mə́lɔ́ɔl.» 
\s1 Kanda bɔ́w-bɔ̂w ká 
\p  
\v 24 Yésus nyə á nyiŋgə nə́mə́ kənd buud wúl kanda nə́: «Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda lâŋ ga: Ŋgwɔ́l múúd nyə á zə sá fambə́, a myɛɛg jɔ̧ mpəg ídʉ̂w.  
\v 25 Njɨ, mpwó-bulú, búúd bɛ̂sh bwə́ njúl ígwə́d ɨɨ́, wúl zhízhíŋ músə zə bɛ̧ gúl bɔ́w-bɔ̂w ká na fambə́ nɨɨ́d nə́ ndɛɛ́ a mú kyey.  
\v 26 Ja mpəg í á kɔ̧́, í wá mə́bəga yí, bɔ́w-bɔ̂w ká í á kɔ̧́ nə́mə́, í músə nyîn.  
\v 27 Nə́ ndɛɛ́, amə́dɨ́ fambə́ osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ bwə́ mú kə jî nyə nə́: “Mása, ŋgaá wo á bɛ̧ njɨ mpəg ányunywaâ wódɨ́ fambə́? Ká, bɔ́w-bɔ̂w káá jâŋ í ŋgə wú ŋgow?”  
\v 28 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: “Wúl zhízhíŋ wâm wə́ í á jəla nə zə sá ntʉ́nɨ.” Bwə́ nə nɛ́ nə́: “Ye sə́ kə́g tɨ́ yîl íkáá byɔɔŋgʉ̂?”  
\v 29 Nyə nə́: “Mbɔ̂! Kúgá kə. Bɨ á bá ŋgə bə́dʉga ikáá nə fwámɛ́ ídʉ̂w, byɛ̂sh í mú ŋgə tʉ̂w.  
\v 30 \x - \xo 13:30 \xt 3.12; Mbʉ́ 14.14-15\x*Bɨ́dʉ́gá idʉ̂w nə káá abʉ́bɔ̂w byɛ̂sh í wɨ́yʉ́g, kə wɔ́ɔ́s ja búúd bwə́ bá zə saag ídʉ̂w yí. Mə é bá cɨ nə buud bɔɔŋg nə́ bwə́ tɛ́ɛ́dʉ́g tɨ́ íkáá í abʉ́bɔ̂w, bwə́ wɔ́ɔlə byo mimbwoomb, kə bá jígal. Bwə́ ka tɛɛm zə kwɔ́s ídʉ̂w, kə wá ŋkundád.”» 
\s1 Kaanə́ búbumə́ mpəg 
\r (Mak 4.30-32; Luk 13.18-19) 
\p  
\v 31 \x - \xo 13:31 \xt 17.20; Luk 17.6\x*Yésus nyə á nyiŋgə kənd bwo wúl kaanə́ nə́: «Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda búbumə́ *mutárʉd ŋgwɔ́l múúd nyə á myɛɛg nyə́dɨ́ fambə́ yí.  
\v 32 \x - \xo 13:32 \xt Eze 17.23\x*Búbumə́ jɔɔŋg wə́ í búl cwáágʉwo nə bíl íbumə́ í mə́mpəg byɛ̂sh. Njɨ ja í dʉ́ kɔ̧́ yí, í dʉ gwaa cɔ̧́ mɔ́ɔ́lʉ́gá mə́mpəg mâ fambə́; í bə fwámɛ́ lɨ́lɨ́ɨ́, inunú zə ji nyə́dɨ́ mílɔ́wʉd.» 
\s1 Kaanə́ ləvur 
\r (Luk 13.20-21) 
\p  
\v 33 \x - \xo 13:33 \xt 1Kr 5.6; Gal 5.9\x*A mú nyiŋgə kənd wúl kaanə́ nə́: «Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda fuú *ləvur. Ja múdá mə́ ŋwa wə, a fugə nə məmpɨɨ́ mə́ ŋgug bʉlɛ́d mə́lɔ́ɔl yí, í é sá nə́ ŋgug wɔɔŋg wɛ̂sh í búndɔwʉg.» 
\s1 Nəcé jɨ́ Yésus ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli míkaanə́d yí 
\r (Mak 4.33-34) 
\p  
\v 34 \x - \xo 13:34 \xt 13.10-17\x*Yésus nyə á ŋgə cɨ buud isâ ínɨ byɛ̂sh míkaanə́d, nyə a shígɛ́ dʉ bwɛlɛ lás nə bwo kú kənd kaanə́.  
\v 35 \x - \xo 13:35 \xt Sôm 78.2\x*Nyə á ŋgə sá ntɔ́ nə́ iciyá í ŋgwɔ́l *múúd micúndə́ í bwə́mag mbií nyə á cilə yí, nə́: 
\q1 Mə bá lésha nə bwo míkaanə́d. 
\q1 Mə bá wéésh isâ búúd bwə́ afwóyɛ́ bwɛlɛ mpu tɛ́ Zɛmbî nyə á fwɔ̧ shí yí. 
\s1 Fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí á kanda bɔ́w-bɔ̂w káá 
\p  
\v 36 Yésus músə wú kʉ́l búúd bwə́ á bə áncuncuma yí, kyey kə njɔ́w. *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú shísh nyə́dɨ́. Bwə́ nə nyə nə́: «Fɛ́ɛ́lʉ́g sə́ kanda á bɔ́w-bɔ̂w káá í á bə fambə́ yí.»  
\v 37 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Muud nyə á myɛɛg jɔ̧ mpəg ídʉ̂w yɛ́, nyə wə́ *Mwân mə Múúd.  
\v 38 Fambə́ wə́ shí búúd bwə́ njúl ga. Jɔ̧ mpəg wə́ buud bʉ́sə́ Faan á gwɔ́wʉ́d wá. Bɔ́w-bɔ̂w íkáá wə́ buud bwə́ ŋgə bɛ̧ Mbʉ́wʉ́lú múúd wá.  
\v 39 Zhízhíŋ í á bɛ̧ bɔ́w-bɔ̂w íkáá wə́ Njwû məjamb. Saagʉ́lə bwə́ bá saag ídʉ̂w fambə́ yí, wə́ mə́shíné mə́ shí. Buud bwə́ bá saag wá, bwə́ wə́ *wəéŋgəles.  
\v 40 \x - \xo 13:40 \xt 7.19; Yuá 15.6\x*Nda bwə́ dʉ tɨ́ íkáá í abʉ́bɔ̂w, bwə́ jígal byo bágə́d nə́, ntɔ́ nə́mə́ wə́ í bá bə məshíné mə́ shí dɨ́ yɛ́.  
\v 41 \x - \xo 13:41 \xt 24.31; Mak 13.27\x*Mwân mə Múúd mə bá ntɨ wəéŋgəles bɛ́, bwə́ zə́ bigas Faan dɛ́, bwə́ mú yîl búúd bwə́ ŋgə́ ndêny bɔ́ɔ́l məláámb wá, nə bɔɔŋg bʉ́sə́ kú bísh mə́cɛ̧ɛ̧ wá.  
\v 42 \x - \xo 13:42 \xt 8.12\x*Bwə́ kə́ kʉl bɛ̂sh kuda ánʉ́nɨ̂ dɨ̂. Bwə́ bá bə cínɔŋg, njɨ bwə́ ŋgə́ bwam nə məyə̂.  
\v 43 \x - \xo 13:43 \xt Dan 12.3; OoM 5.31; Mat 11.15\x*Ntɔ́ otʉ́təlí ɔ búúd wâ Zɛmbî bwə́ bá dʉ faan nda yásə́ Faan mə́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wáŋʉ́d. Muud jɨ́ nə mə́lwə̂ mə́ gwág yɛ́, a gwág.» 
\s1 Kanda jimə́ lʉ́ sâ 
\p  
\v 44 \x - \xo 13:44 \xt Flp 3.7-14\x*«Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda gúl jimə́ lʉ́ sâ jísə́ shwoó dɨ́ gúl fambə́ yí. Muud mə́ kwey gwo yɛ́ a nyiŋgə mpu shweel gwo. A músə kə nə məshusʉg, a kə kusha mə́bii mɛ́ mɛ̂sh nə́ ndɛɛ́ a mú kə kusə fambə́ jɔɔŋg.» 
\s1 Kaanə́ kwóógʉ́ álal-kus 
\p  
\v 45 «Faan á gwɔ̂w í nyiŋgə nə́mə́ bə nda lâŋ ga: ŋgwɔ́l múúd nyə á dʉ kusə ijimə́ í mə́kwóógʉ́ bwə́ dʉ lúlə ísâ í nyaŋgá nə ndɨ̂ yí, nə́ a kə́ dʉ kusha.  
\v 46 Muud wɔɔŋgʉ̂ mú ka kwey dɔɔŋg í búl bə nə mfíí cɔ̧́ mɔ́ɔ́lʉ́gá mɛ̂sh yí, a músə kə kusha ísâ byé byɛ̂sh nyə á bə nə ndɨ̂ yí, kə kusə kwóógʉ́ dɔɔŋg.» 
\s1 Kaanə́ wód 
\p  
\v 47 «Faan á gwɔ̂w í nyiŋgə nə́mə́ bə nda wód bwə́ mə́ wusə mə́júwód yí. Í bii óshû mímbií mímbií.  
\v 48 Ja í mə́ lwánd yí, bwə́ mú julə, kə nə dwo cíndú. Bwə́ mú kə ji shí, fɛ́ɛ́sh fwámɛ́ óshû, wá mímaŋgad. Bwə́ yîl óshû ɔ́ abʉ́bɔ̂w, myaas.  
\v 49 Ntɔ́ nə́mə́ wə́ í bá bə məshíné mə́ shí dɨ́ yɛ́. *Wəéŋgəles bwə́ bá bɛ́ɛ́g mimbíya mi búúd bə́nɔ̂ŋ otʉ́təlí ɔ́ búúd.  
\v 50 \x - \xo 13:50 \xt 8.12\x*Bwə́ bá kʉl ósɔ́ɔl ɔ́ mə́bɔ̂w kuda ánʉ́nɨ́ dɨ̂. Cínɔŋg mə bá bə bwo, njɨ bwə́ ŋgə́ bwam nə məyə̂.» 
\p  
\v 51 Yésus mú jí *ompwíín bɛ́ nə́: «Ye bɨ shí mpu gwág ísâ ínɨ byɛ̂sh?» Bwə́ nə́: «Haaw.»  
\v 52 Nyə nə bwo nə́: «Gwə́ wə́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, Yɨ́ɨ́gʉli məcɛ̧ɛ̧ yɛ̂sh mə́ jɨ́ɨ́g isâ yâ Faan á gwɔ̂w yɛ́, a jɨ nda ŋgwɔ́l sɔ́ɔ́ŋgʉ́ jísə́ nə jɔ̧ kwɔ̧ɔ̧zʉ́ yɛ́. A jɨ nə ŋkul wéésh ísâ í acwúlû nə í agúgwáan cínɔŋg kwɔ̧ɔ̧zʉ́ dɔɔŋgʉ́d.» 
\s1 Buud ɔ́ Nazarɛ̂t bwə́ abúgʉ́láyɛ́ Yésus 
\r (Mak 6.1-6; Luk 4.16-30) 
\p  
\v 53 \x - \xo 13:53 \xt 7.28\x*Ja Yésus mə́ shîn jɨ́ɨ́gʉli búúd nə mikanda mínɨ yí, a mú wú na,  
\v 54 \x - \xo 13:54 \xt Yuá 7.15\x*kə nyə́dɨ́ kwáádə́. A mú ká dʉ yə búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá bwə́dɨ́ *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá, mbií í á nə́ buud bɛ̂sh bwə́ á dʉ káam, bwə́ nə́: «Dʉ́ga váál fʉ́g nə dʉ́ga váál *mə́shimbá í á wú nyə ŋgow?  
\v 55 \x - \xo 13:55 \xt Yuá 6.42\x*Mwân mə́ kábíndá dɨ́ ɛ́ga? Nyɔɔŋgʉ́ dɨ́ Maríya? Omínyɔŋʉ̂ bɛ́ wə́ *Yákwab bə́nɔ̂ŋ Yósɛb nə Shímun nə Yûdə?  
\v 56 Ŋgaá, okɔ́ɔ́l bɛ́ bɛ̂sh bʉ́sə wa sə́dɨ́? Məma ísâ ínɨ byɛ̂sh í á wú nyə ŋgow?»  
\v 57 \x - \xo 13:57 \xt Yuá 4.44\x*A mú bə bwo kwal-bɔɔgʉ́. A mú ka zə cɨ nə bwo nə́: «*Muud micúndə́ mə́ dʉ nə́mə́ bwəma nə mpyóŋ njɨ nyə́dɨ́ kwáádə́ nə nyə́dɨ́ njɔ́w búúdʉd.»  
\v 58 Ntɔ́ Yésus nyə a shígɛ́ bul sá məshimbá cínɔŋg, nəcé buud kú *búgʉla nyə. 
\c 14  
\s1 Shwɨy mə Yuánɛs Nduu-buud 
\r (Mak 6.14-29; Luk 3.19-20; 9.7-9) 
\p  
\v 1 Mwɔ̂w mɔɔŋgʉ̂ dɨ, Herod á Tatarâk\f + \fr 14:1 \fk Tatarâk: \ft Ciyá nɨ í cugɛ́ ciyá mə́kaa; njɨ í kə́ nə́ «ŋgwə́mʉna nyə á ŋgə jwú nə mpál nɔ̧̂ á ŋkúmba faan yɛ́». Dʉ́gʉ́g nə́mə́ Luk 3.1; 19; 9.7; Mis 13.1.\f* nyə á gwág bwiiŋgyá mə́ Yésus, a mú ka cɨ nə osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ nə́:  
\v 2 \x - \xo 14:2 \xt 16.14\x*«Yuánɛs Nduu-buud mə́ gwûm. Sâ jɔɔŋg wə́ á músə́ nə mpífə́ á ŋgə́ sá *məshimbá ntʉ́nɨ nɨ.» 
\p  
\v 3 \x - \xo 14:3 \xt Ləv 18.16; 20.21; Luk 3.19-20\x*Herod nyə á cɨ ntɔ́ nəcé nyə á bii Yuánɛs Nduu-buud, wɔ́ɔlə nyə məŋkəda, wá nyə mímbwug dɨ́ nəcé lə́sʉ́ mə́ Herodyâd, mudá mə́ mínyɔŋʉ̂ yé Fílíp.  
\v 4 Nəcé Yuánɛs Nduu-buud nyə á jum Herod nə́: «Wo ajə́láyɛ́ nə ŋwa mudá ɛ́nɛ nə́ wo bâ.»  
\v 5 \x - \xo 14:5 \xt 21.26; Mak 11.32; Luk 20.6\x*Herod nyə á ka dʉ cɛɛl gwú Yuánɛs, njɨ a ká dʉ fúndə buud nəcé nda bwə́ á dʉ gwɔ̧́ɔ̧ Yuánɛs nə́ a jisə *muud micúndə́ nə́. 
\p  
\v 6 Nə́ ndɛɛ́, jwɔ̂w Herod nyə a tə̂l zaŋ byélé dɛ́ yí, shilə mə́ Herodyâd í á zə sáág cwánʉ́d, Herod músə bul gwág nyə nywa.  
\v 7 A mú kaag shilə nɨ nə́: «Mə é fáágʉlə wo sá jɛ̂sh wó é gwáámb mə yí.» A kɛɛn ŋkaanə́ kaagʉ́lə nyə ntɔ́.  
\v 8 Shilə nɨ músə bɛ̧ íshwambʉlə í nyɔ́ɔ́ŋgʉ̂, nyə nə Njwú-buud nə́: «Yə́g mə lúú mə́ Yuánɛs Nduu-buud yáásə́d wa kɨ́kɨdɨ́ga.» 
\p  
\v 9 Njwú-buud músə gwág ŋgwóómbʉ́lú wɔɔŋgʉ̂ cɛy lámʉ́d; njɨ nda nyə á bwey kɛɛn ŋkaanə́ mísh mə́ ójóŋ dɨ́ nə́, a mú magʉlə nə́ bwə́ yə́g nyə.  
\v 10 A mú kənd múúd njɔ́w mímbwug, kə cígə Yuánɛs cʉ́ŋ.  
\v 11 Bwə́ músə zə nə lúú yé yáásə́d, zə yə shilə nɨ, a músə kə nə wə, kə cwámbʉlə nyɔ́ɔ́ŋgʉ̂.  
\v 12 Ompwíín ɔ́ Yuánɛs bwə́ músə kə ŋkɛ̂ny kug nyúul, kə dʉl. Bwə́ mú kə nə lâŋ kə jaaw Yésus. 
\s1 Yésus mə yə́ búúd idʉ̂w 
\r (Mak 6.30-44; Luk 9.10-17; Yuá 6.1-15) 
\p  
\v 13 \x - \xo 14:13 \xt 15.32-39\x*Ja Yésus nyə a gwág mbii Herod nyə á ŋgə tə́dʉga yí, nyə a wú cínɔŋg, kə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d kyey nə́ a kə́ ji nyə́mɛ́fwó bugád kʉ́l búúd bwə́ cúgɛ́ yí. Njɨ buud bwə́ mú mpu ntɔ́, bwə́ músə zə áncuncuma, bwə́ ŋgə́ zhu míŋgwə́la, bwə́ ŋgə́ kyey ncindye nə ncindye ŋgə́lə bɛ̧ nyə.  
\v 14 \x - \xo 14:14 \xt 9.36\x*Ja á mə́ shulə byɔ́ɔ́l dɨ́ yí, a mú dʉ́g mə́ŋkúmbə mə búúd mə́nɨ; a mú gwág bwo cɛy lámʉ́d, a músə lwag mimbə̂l myáŋ.  
\v 15 Ja kugʉ́ mə́ bii shí yí, *ompwíín bwə́ mú shísh nyə kúnə́-kúnə, kə cɨ nə nyə nə́: «Sə́ bʉ́sə wa bugád, kugʉ́ nə́mə́ ɔ́ga, bɨ́dʉ́g mə́ŋkúmbə mə búúd mə́ga, bwə́ kə́g mə́kwáádə́, kə kusə sâ mə́ də̂.»  
\v 16 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Í ajə́láyɛ́ nə́ buud ɔ́nɨ bwə́ kə́g. Bɨmɛ́fwó, yə́gá bwo sâ mə́ də̂.»  
\v 17 Ompwíín nə nɛ́ nə́: «Sə́ cugɛ́ nə sâ wa, njɨ ibʉlɛ́d itɔ́ɔn nə oshú óbá.»  
\v 18 Nyə nə bwo nə́: «Zəgá mə nə byo wa.»  
\v 19 A mú cɨ nə buud bɛ̂sh nə́ bwə́ jíg shí ákándad. A mú ka ŋwa íbʉlɛ́d itɔ́ɔn nə oshú óbá ɔ́nɨ, a bʉ̂n mísh gwɔ̂w, yə Zɛmbî akíba. A músə fɛ̂y íbʉlɛ́d, yə ompwíín. Ompwíín bwə́ músə kə kaaw búúd.  
\v 20 \x - \xo 14:20 \xt 2Oj 4.43-44\x*Buud bɛ̂sh bwə́ mú də, jílə, idʉ̂w lʉ́g. Byɔɔŋg í á lʉ́g yí, í músə lwánd mə́bwumú wûm nə mə́bá.  
\v 21 Buud bwə́ á də wá, bwə́ á jee bə budûm otɔ́ɔ́shin ótɔ́ɔn, kú lɔ̧́ búdá nə ikágə́. 
\s1 Yésus mə́ kyey mə́júwó dɨ́ gwɔ̂w 
\r (Mak 6.45-52; Yuá 6.16-21) 
\p  
\v 22 Nə́mə́ njɨ í á shîn yí, Yésus nə *ompwíín nə́ bwə́ kə́wag byɔ́ɔ́lʉ́d, bwə́ lɨ́ɨ́nág kə nyə shwóg mâŋ faŋwíny tɛ́ nyə é ŋgə fwo bɨ́d zhwog buud bwə́ á bə ɔ́nɨ yí.  
\v 23 \x - \xo 14:23 \xt 5.1; Luk 5.16\x*Yésus mú shîn bɨ́d búúd, a músə bád mbʉ́ŋʉ́d nyə́mɛ́fwó nə́ a kə́ jəgʉla nə Zɛmbî. Bulú mú zə yínd a njúl cíndú nyəmɛ́.  
\v 24 Byɔ́ɔ́l dâŋ í á bə í mə́ wú bwúŋʉ́d fwámɛ́ cé. Njɨ ikwɔ̧́ í á ŋgə bul jág ntágʉlə bwo nəcé ŋkwɔ̧̂ nyə á ŋgə yida wú kɔ́ɔ́mb bwə́ á ŋgə kə yí.  
\v 25 \x - \xo 14:25 \xt Zhb 9.8\x*Ŋgɛɛ míŋgwûm mí kúwo mí ashúshwóógʉ́ dɨ, a músə zə bɛ̧ bwo, a ŋgə́ kyey nə məkuú mə́júwó dɨ́ gwɔ̂w. 
\p  
\v 26 \x - \xo 14:26 \xt Luk 24.37\x*Ja ompwíín bwə́ mə́ dʉ́g a ŋgə́ kyey nə məkuú mə́júwó dɨ́ gwɔ̂w yí, bwə́ mú jág bul fúndə, bwə́ ŋgə́ tə́dʉga nə́ jísə *jîm. Bwə́ músə ka ŋgə bul bwú óŋkwiimbyê nə ifwaas.  
\v 27 Njɨ Yésus mú lɛɛl cɨ nə bwo nə́: «Səlʉgá milâm shí. Mə wə́ ɛ́nɛ, kúgá fúndə.» 
\p  
\v 28 Pyɛ̂r mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋkí jísə wo, cɨɨ́g nə́ mə kyéyʉg mə́júwó dɨ́ gwɔ̂w zə nûŋ wódɨ́.»  
\v 29 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Zaág.» Pyɛ̂r mú wú byɔ́ɔ́lʉ́d, a músə ŋgə kyey mə́júwó dɨ́ gwɔ̂w, ŋgə kə wə́ Yésus.  
\v 30 \x - \xo 14:30 \xt 8.26\x*Njɨ, ja á mə́ dʉ́g nda ŋkwɔ̧̂ ŋgə́ bul kuŋg nə́, a mú nyiŋgə bə nə ifwaas, a mú tɛ́ɛ́d nyasʉlálə mə́júwód, a músə lɛɛl kɨ̂m nə́: «Yé Dâ, cʉgʉg mə.»  
\v 31 \x - \xo 14:31 \xt 6.30; 8.26; 16.8; 17.20; Luk 12.28\x*Yésus mú nə́mə́ lɛɛl sɛ́ɛ́mb mbwə̂, kə bií nyə. A mú cɨ nə nyə nə́: «Búgə́ gwô jɨ́ ná ŋkí tag. Nəcé jɨ́ wo ámə sá məshwán yí?»  
\v 32 Bwə́ músə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, ŋkwɔ̧́ mú ntâg shîn.  
\v 33 \x - \xo 14:33 \xt 16.16; 27.54; Mak 15.39\x*Bɔɔŋg bwə́ á bə byɔ́ɔ́lʉ́d wá, bwə́ mú kúd Yésus məbwóŋ shí, yə nyə gúmə́, bwə́ nə́: «Wo jɨ bə́lɛ bə *Mwân mə́ Zɛmbî.» 
\p  
\v 34 Bwə́ mə́ shîn lɨ́ɨ́na mâŋ, bwə́ mú jé lɔɔm á Genezarɛ̂t.  
\v 35 Buud wâ kʉ́kʉ́l jɔɔŋg bwə́ mə́ yag Yésus, bwə́ mú kyey nə lâŋ mə́nd mâ kúnə́-kúnə mɛ̂shʉd. Buud bwə́ mú zə nyə nə mimbə̂l myɛ̂sh.  
\v 36 \x - \xo 14:36 \xt 9.20\x*Bwə́ mú tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂ nə́ a bɨ́dʉ́g nə́ bwə́ jísɔ́wʉ́g ŋgə kúnya njɨ nə *mbwaag káándə́ yé. Bɔɔŋg bwə́ á ŋgə kúnya nə nyə wá bwə́ mú ŋgə yâl. 
\c 15  
\s1 Məfúlú mə́ ímpáámbə́ nə məcɛ̧ɛ̧ mə́ Zɛmbî 
\r (Mak 7.1-23) 
\p  
\v 1 Bɔ́ɔ́l *Ofarizyɛ̂ŋ nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á wú Yurʉ́səlɛm wá, bwə́ á ka shísh wə́ Yésus, kə cɨ nə nyə nə́:  
\v 2 \x - \xo 15:2 \xt 23.25; Luk 11.38-39\x*«*Ompwíín bwô bwə́ ŋgə ntɔ̧ məcum mə́ ímpáámbə́, bwə́ ŋgə də kú gusa mə́bwə̂. Jɨ́ í sá ntɔ́?»  
\v 3 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́ bâŋ ŋgə́ ntɔ̧ mpə́ndí mə́ Zɛmbî, bɨ ŋgə́ yida baagʉlə məcum mə́ ímpáámbə́ yí?  
\v 4 \x - \xo 15:4 \xt MmN 20.12; 21.17\x*Zɛmbî nyə á cɨ nə́: “Gúmálʉ́g sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó nə nyɔɔŋgʉ́ woó.” A nyiŋgə nə́mə́ cɨ nə́: “Múúd mə ká lweem sɔ́ɔ́ŋgʉ́ yé ŋkí nyɔɔŋgʉ́ yé, bwə́ jəlá nə gwú múúd wɔɔŋgʉ̂.”  
\v 5 Njɨ bɨ bâŋ bɨ́ ŋgə cɨ nə́: “Múúd mə ká jaaw sɔ́ɔ́ŋgʉ́ ŋkí nyɔɔŋgʉ́ nə́: ‘Sâ mə ámə nywá kwíínd wo nə ndɨ́ yí í músə məyə́na shú mə́ Zɛmbî,’  
\v 6 í cúgɛ́ bwɛlɛ bə múúd wɔɔŋgʉ̂ obʉlʉga nə́ a yə́g sɔ́ɔ́ŋgʉ́ ŋkí nyɔɔŋgʉ́ gúmə́.” Ŋgaá nə́ bɨ́ ŋgə sá nə́ Milə́sʉ́ mí Zɛmbî mí bə́g ŋkʉ́ŋgʉ́g, məcum mʉ́n yidá mpu yáág?  
\v 7 \x - \xo 15:7 \xt Iza 29.13\x*Bɨ bʉ́sə nə məkə́ŋ! Izayí nyə á bə nə ŋkaam ja nyə á cúndə shú dʉ́nʉ́d nə́: 
\q1  
\v 8 Kúl búúd ga í ŋgə gúmal mə njɨ mímpu dɨ́, 
\q1 milâm myáŋ mí njúl shwóg-shwóg nə mə. 
\q1  
\v 9 Wáŋ ŋgə́lə ságʉsə bwə́ ŋgə́ ságʉsə mə yí wúsə ntɔ́ ŋgwas. 
\q1 Bwə́ ŋgə yida jɨ́ɨ́gʉli buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá myâ məmpə́ndí mə́ búúd.» 
\p  
\v 10 Yésus músə ka yid, lésha nə buud bwə́ á bə cínɔŋgʉ́ áncuncuma wá, nyə nə bwo nə́: «Bɛ́nyʉ́gá məlwə̂, mpu gwágʉlə.  
\v 11 \x - \xo 15:11 \xt Mis 10.15; 1Tm 4.4; Tit 1.15\x*Sâ í dʉ nyíi múúd mpu dɨ́ yí, gwə́ dɨ́ í dʉ wá múúd məlwaagʉwo mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂; njɨ sâ í dʉ yida wú múúd mpu dɨ́ yí, gwə́ wə́ í dʉ wá nyə məlwaagʉwo.» 
\p  
\v 12 Ompwíín bwə́ mú shísh nyə́dɨ́ kúnə́-kúnə, kə cɨ nə nyə nə́: «Ye wo mpú nə́ lə́sʉ́ wó ámə lás nɨ í ámə bul ntágʉlə Ofarizyɛ̂ŋ?»  
\v 13 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Sâ jɛ̂sh sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə́ nyə a shígɛ́ bɛ̧ yí, í bá tʉ̂w nə mikɔ̧ɔ̧lə́.  
\v 14 \x - \xo 15:14 \xt 23.16, 24; Luk 6.39; Rom 2.19\x*Bɨ́dʉ́gá bwo. Bʉ́sə wəancím-ncîm, bwə́ ŋgə bii bɔ́ɔ́l wə́ancím-ncîm mbwə́d nə́ bwə́ jaand nə bwo. Ŋkí ŋgwɔ́l áncím-ncîm mə́ jaand nə ŋgwɔ́l, bɛ̂sh bwə́ é bʉ́la bɨ́ɨ́d.» 
\p  
\v 15 Pyɛ̂r músə cɨ nə nyə nə́: «Fɛ́ɛ́lʉ́g sə́ mpwokwoond nɨ.» 
\p  
\v 16 Yésus mú lás nə́: «Ye bɨ bʉ́sə nə́mə́ kú mpu gwág ísâ?  
\v 17 Ye bɨ agwágɛ́ nə́ sâ jɛ̂sh í nyíi múúd mpu dɨ́ yí, í dʉ kə mwɔ̧̂ dɨ́, í músə cɔ̧́ kə bɨ́ɨ́d?  
\v 18 Njɨ isâ í dʉ wú múúd mpu dɨ́ yí, í dʉ zhu lámʉ́d, byó wə́ í dʉ wá múúd məlwaagʉwo mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂.  
\v 19 \x - \xo 15:19 \xt Gal 5.19-21\x*Nəcé lámʉ́d wə́ bɔ́w-bɔ̂w mítə́dʉ́gá mí dʉ zhu yɛ́, nə məgwú mə búud, nə minɔɔmb, nə jaŋga, nə júwo, nə yə́lə búúd ompwɛnɛ, nə *bwaasʉ́lə mpu.  
\v 20 Isâ í dʉ́ wá múúd məlwaagʉwo mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂ wə́ ínɨ. Də́lə ídʉ̂w kú gusa mə́bwə̂ í ádɛ́ wá múúd məlwaagʉwo.» 
\s1 Búgə́ mə́ múdá á Kanaan 
\r (Mak 7.24-30) 
\p  
\v 21 Yésus músə wú na kʉ́l nɨɨ́d. A músə kə kɔ́ɔ́mb shí á Tir nə Sidon.  
\v 22 \x - \xo 15:22 \xt 20.30-31\x*Ŋgwɔ́l múdá á nûŋ, a njúl shilə Kanaan, mú ŋgə zə nyə́dɨ́ a ŋgə́ kɨ̂m nə́: «Yé Cwámba, Mwân mə́ *Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g mə nə́ ŋkwoŋʉ́. Jamb í mə́ jág bul bii shilə wâm.»  
\v 23 Yésus mú ji nyə kʉ́l-kʉ̂l. *Ompwíín bwə́ mú shísh Yésus kúnə́-kúnə, zə cɨ nə nyə nə́: «Wɨ́ɨ́ŋgʉ́g nyə, a ŋgə sá káŋgá bɛ̧ɛ̧́lə sə́ nə ŋkwiimbyê.»  
\v 24 \x - \xo 15:24 \xt 10.6; Rom 15.8\x*Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Zɛmbî nyə á ntɨ mə shú íncwəmbɛ í *Izʉrəyɛ̂l, í mú ŋgə cwagʉwa yí.»  
\v 25 Njɨ mudá ɛ́nɛ nyɛ músə zə kúd mpwóómbʉ́ shí wə́ Yésus, jəgʉla nə nyə nə́: «Yé Cwámba, shwɔ̧gʉ́ mə.»  
\v 26 Yésus mú bɛ̧sa nə nɛ́ nə́: «Ŋwálə ídʉ̂w í bwân ɔ́ njɔ́w, wusə yə ómpyə̂, í anywáyɛ́.»  
\v 27 Nyə nə Yésus nə́: «Jísə bə́lɛ bə ntɔ́. Ká, Cwámba, ompyə̂ bwə́ dʉ nə́mə́ cwála mə́mpulú mə́ dʉ́ kud tʉ́wʉli ómása dɨ́ shí má.»  
\v 28 \x - \xo 15:28 \xt 8.13\x*Yésus músə cɨ nə nyə nə́: «Mudá ɛ́ga, wo jɨ nə fwámɛ́ búgə́. Sâ wó ŋgə́ jɨɨ yí, í bə́g nə́mə́ ntɔ́.» Nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́ dɨ, mwân mə mudá ɛ́nɛ músə yâl. 
\p  
\v 29 \x - \xo 15:29 \xt 5.1\x*Yésus músə wú kʉ́l nɨɨ́d. A mú ŋgə bɛ̧ ncindye mâŋ mə́ Galilê nə́ ndɛɛ́ a kə bád wúl mbʉ́ŋʉ́d, kə́ ji shí.  
\v 30 Buud bwə́ mú zə sɛɛŋgya na nyə́dɨ́ áncuncuma; bwə́ ŋgə́ zə nə buud bwə́ á dʉ nyás wá, nə wəancím-ncîm, nə wəakúmə́lwə̂ nə buud wâ ijâm, nə míl zhwog mimbə̂l. Bwə́ mú zə ŋgə bwɨ́ɨ́g myo Yésus dɨ́ shí məkuú, a mú ŋgə lwag myo.  
\v 31 Buud bwə́ á bul ŋgə káam ifífí ŋgə́lə bə́lɛ lás, buud ɔ́ íjám bwə́ ŋgə́ bə mpwogɛ́, bɔɔŋg bwə́ á dʉ nyás wá bwə́ ŋgə́ kyey kú ná kwo nyás, wəancím-ncîm bwə́ ŋgə́ mpu dʉ́g; bwə́ mú ŋgə ságʉsə Zɛmbî á Izʉrəyɛ̂l. 
\s1 Yésus mə́ nyiŋgə yə búúd idʉ̂w 
\r (Mak 8.1-10) 
\p  
\v 32 \x - \xo 15:32 \xt 14.13-21\x*\x - \xo 15:32 \xt 9.36\x*Yésus músə jɔ̂w *ómpwíín bɛ́, nyə nə bwo nə́: «Mə ŋgə gwág buud ɔ́ga ŋkúŋkwóŋʉ́lə nəcé sə́nɔ̂ŋ sə́ mə́ ji mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl, bwə́ cúgɛ́ ná nə sâ mə́ də̂. Mə acɛ́ɛ́lɛ́ nyiŋg bwo ntʉ́nɨ zha, bwə́ á bá kə tag nə məntʉmbʉli zhɨ́ɨ́d.»  
\v 33 Ompwíín bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Sə́ é sá ntʉdɛlɛ́ nə́ sə́ bə́g nə bímbí lʉ́ ídʉ̂w mə yə́ zhwog buud ɔ́ga wa bugád?» 
\p  
\v 34 Yésus mú jî bwo nə́: «Bɨ bʉ́sə nə ibʉlɛ́d ínɛ́?» Bwə́ nə́: «Zaŋgbá, nə bʉ́baalɛ́ íshúshú.»  
\v 35 Yésus músə ka cɨ nə́ buud bwə́ jíg shí.  
\v 36 Nə́ ndɛɛ́ a músə ŋwa íbʉlɛ́d zaŋgbá byɔɔŋgʉ́ nə oshû, a yə Zɛmbî akíba, a fɛ̂y byo ikʉ́l ikʉ̂l, yə ómpwíín bɛ́, bwə́ mú kə ŋgə kaaw buud.  
\v 37 Muud yɛ̂sh mú də nə́ ndɛɛ́ jílə. Zhwog ikʉ́l í mú lʉ́g tâŋ məkúdə́ zaŋgbá.  
\v 38 Buud bwə́ á də wá, bwə́ á bə buud otɔ́ɔ́shin onɔ̧̂, njɨ budûm kú lɔ̧́ búdá nə ikágə́.  
\v 39 A músə ka bɨ́d nə́ buud bwə́ nyíŋgəg, nyə mú kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, kə kɔ́ɔ́mb shí á Magadan. 
\c 16  
\s1 Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ jî shimbá 
\r (Mak 8.11-13; Luk 12.54-56) 
\p  
\v 1 \x - \xo 16:1 \xt 12.38-39; Luk 11.16, 29-30\x*\x - \xo 16:1 \xt Yuá 6.30\x*Bɔ́ɔ́l *Ofarizyɛ̂ŋ nə *Osadwisyɛ̂ŋ bwə́ á zə jí Yésus njígá mə́bwə́bʉ́lán, bwə́ nə́ a lwóg bwo dúl *shimbá í ŋgə́ zhu gwɔ̂w.  
\v 2 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Bɨ mə́ dʉ bə, bɨ́ mə́ ká dʉ́g mpwó-kugʉ́ nə́ joŋ dʉ́sə tɨ́tɨɨ̂ nə́ zhwuŋ, bɨ nə́ jwɔ̂w á mán í bá bə nə́ sáŋ.  
\v 3 Ŋkí nə́, kúndə́ mán, bɨ́ mə́ ká dʉ́g joŋ ŋkí shila, bɨ́ mpu nə́ mpú nyə é nywɔ̧̂. Bɨ mə́ dʉ mpu yag íyuug í joŋ; njɨ bɨ kú mpu yag sâ í ŋgə́ sɨ̂y mwɔ̂w mə́ga dɨ́ yí.  
\v 4 Mbɛɛ kala búúd í njúl ŋkí bɔ̂w, nə mitə́dʉ́gá olɨ́lɨŋgɨ̂ í bə́lɛ́ jí nə́ mə lwóg bwo shimbá! Bwə́ ábʉ́lɛ dʉ́g dúl shimbá, njɨ dɔɔŋg í á bə nə Zhwónas yí\f + \fr 16:4 \ft Sâ jɔɔŋg jísə nə́ Zhwónas nyə a já mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl mwɔ̧ shúd.\f*.» A músə wú na bwə́dɨ́, kyey. 
\s1 Bɔ̂w Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ̂ŋ Osadwisyɛ̂ŋ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá 
\r (Mak 8.14-21) 
\p  
\v 5 *Ompwíín bwə́ á wusa ŋwaálə íbʉlɛ́d ja bə́nɔ́ŋ bwə́ á lɨ́ɨ́na mâŋ kə faŋwíny yí.  
\v 6 \x - \xo 16:6 \xt Luk 12.1\x*Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Jigá ncə̂ nə *Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ́ŋ *Osadwisyɛ̂ŋ *ləvur wáŋ.»  
\v 7 \x - \xo 16:7 \xt Mak 6.52\x*Bwə́ mú ka ŋgə nyímbʉla bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «A lás ntʉ́nɨ nəcé nda sə́ shígɛ́ zə nə ibʉlɛ́d nə́.»  
\v 8 \x - \xo 16:8 \xt 14.31\x*Yésus mú ka mpu sá bwə́ á ŋgə tə́dʉga yí, a mú cɨ nə bwo nə́: «Buud bâm tagʉ́lə ná búgə́ jɨ́n ɛɛ́! Jɨ́ tə́dʉ́gá wúsə́ bɨ́ njɨ nə́ bɨ shígɛ́ ŋwa íbʉlɛ́d yí?  
\v 9 \x - \xo 16:9 \xt 14.20\x*Jɨ́ bɨ́ mə́ cá gwág ntʉ́nɨ yí? Ye bɨ anyíŋgə́yɛ́ ná tə́dʉga íbʉlɛ́d itɔ́ɔn búúd otɔ́ɔ́shin otɔ́ɔn bwə́ á də yí, nə bímbí lʉ́ mə́bwumú mə́ íkʉ́l bɨ́ á lʉ́g nə ndɨ́ má?  
\v 10 \x - \xo 16:10 \xt 15.37\x*Ye bɨ kú tə́dʉga ibʉlɛ́d zaŋgbá búúd otɔ́ɔ́shin onɔ̧̂ bwə́ á də yí nə bímbí lʉ́ mə́kúdə́ mə́ íkʉ́l bɨ́ á lʉ́g nə ndɨ́ má?  
\v 11 Nəcé jɨ́ bɨ́ mə cá gwág nə́ mə aŋgɛ̂ nə lás lə́sʉ́ íbʉlɛ́d yí? Mə ŋgə cɨ nə́: “Jigá ncə̂ nə Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ́ŋ Osadwisyɛ̂ŋ ləvur wáŋ.”»  
\v 12 Bwə́ mú ka tɛɛm mpu gwág nə́ nyə a shígɛ́ ŋgə lás nə bwo lə́sʉ́ ləvur á ibʉlɛ́d. Nyə á ŋgə yida cɨ nə́ bwə́ bɛ́yʉg minjɨ́ɨ́gʉ́lá Ofarizyɛ̂ŋ nə Osadwisyɛ̂ŋ bwə́ ŋgə jɨ́ɨ́gʉli myá. 
\s1 Yésus jisə Mesî 
\r (Mak 8.27-30; Luk 9.18-21) 
\p  
\v 13 Ja bwə́ mə́ kə jé shí á Sezarê mə Fílíp yí, Yésus mú ŋgə jí *ompwíín bɛ́ nə́: «Buud bwə́ ŋgə cɨ nə́ *Mwân mə Múúd jisə zə́?»  
\v 14 \x - \xo 16:14 \xt 14.2; 17.10-13; Mat 21.11\x*Bwə́ mú bɛ̧sa nə́: «Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ ŋgə cɨ nə́ jísə Yuánɛs Nduu-buud, bɔ́ɔ́l nə́ jísə Eli, bɔ́ɔ́lʉ́gá nə́ Zheremî ŋkí ntâg ŋgwɔ́l *múúd micúndə́.»  
\v 15 Nyə nə bwo nə́: «Ká bɨ bâŋ, bɨ́ ŋgə cɨ nə́ mə jisə zə́?»  
\v 16 \x - \xo 16:16 \xt 14.33; Yuá 1.49; 11.27\x*Shímun Pyɛ̂r músə bɛ̧sa nə́: «Wo jisə *Krîst, *Mwân mə́ Zɛmbî á kuwô»  
\v 17 Yésus músə nyiŋgə lás, nyə nə Pyɛ̂r nə́: «Wɛɛ mə́ jəla, yé Shímun Mwân mə́ Zhwónas. Muud dɨ́ nyə ámə lwágʉlə wo sâ wó mə́ cɨ nɨ. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wâm jísə́ gwɔ́w wə́ nyə ámə lwágʉlə wo gwo.  
\v 18 \x - \xo 16:18 \xt Luk 22.32; Yuá 1.42; 21.15-17; Ifz 2.20\x*Mɛɛ mə́ ka jaaw wo nə́ wo wə́ Pyɛ̂r. Wo mə́ bə́lɛ bə kwóógʉ́. Nda bwə́ dʉ lwɔ̧́ njɔ́w kwóógʉ́ dɨ́ gwɔ́w nə́, mə bá sɛɛŋg *Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla dâm kwóógʉ́ dwô dɨ́ gwɔ̂w. Tɛɛm bə shwɨy í ábʉ́lɛ́ sá bwo sâ.  
\v 19 \x - \xo 16:19 \xt Luk 11.52; Mat 18.18; Yuá 21.15-17\x*Mə bá yə wo ijuwʉga yâ Faan á gwɔ̂w. Sâ jɛ̂sh wó bá cɛ̧ɛ̧lə shí ga dɨ́ yí, í bá ntɔ́ gwɔ̂w, jɔɔŋg wó bá wiinzh shí ga dɨ́ yí, í bá bə ntɔ́ gwɔ̂w.»  
\v 20 \x - \xo 16:20 \xt 17.9\x*Nə́ ndɛɛ́, a mú ka mpu báásʉlə ómpwíín nə́ bwə́ kú bwɛlɛ jaaw múúd nə́ a jisə Krîst. 
\s1 Yésus mə bá yə, a nyiŋgə gwûm 
\r (Mak 8.31-33; Luk 9.22-27) 
\p  
\v 21 \x - \xo 16:21 \xt 17.22-23; 20.17-19; 26.2\x*Tɛ́ɛ́d na, a músə ka tɛ́ɛ́d jaawʉ́lə *ómpwíín bɛ́ nə́ í jɨɨ nə́ a kə́g Yurʉ́səlɛm, nə́ ocúmbá buud wâ lɔɔm nə milúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ jəlá nə kə jág jugʉshi nyə, bwə́ gwú ntâg nyə. Njɨ a bá gwûm shwoŋ dɨ́ jwɔ́w lʉ́ lɛ́ɛl.  
\v 22 Pyɛ̂r músə kə nə nyə koogʉ́, kə lás nə nyə nə́: «Mbɔ̂! Zɛmbî kyɛ́mʉg wo, Cwámba! Mbií sâ wɔɔŋgʉ̂ í abʉ́lɛ bə nə wo.»  
\v 23 Njɨ Yésus mú yid, ŋkáánd nə nyə nə́: «Wúg mə na, *Sátan! Wo jɨ mə məma bɔɔgʉ́. Mitə́dʉ́gá myô mí cúgɛ́ mítə́dʉ́gá mí Zɛmbî, mísə njɨ mitə́dʉ́gá myâ buud.»  
\v 24 \x - \xo 16:24 \xt 10.38-39; Luk 14.27; 17.33; Yuá 12.25-26; 1Pr 2.21\x*A músə ka cɨ nə ompwíín bɛ́ nə́: «Ŋkí muud mə́ cɛɛl bɛ̧ mə, a bə́g kú jagʉlə nyə́mɛ́fwó; a ŋkɛ́nyʉ́g kwolós jé, a bɛ̧ mə.  
\v 25 Nəcé, múúd mə ká kaambʉlə nə cʉg jé, a yida jímbal gwo. Nyɔɔŋg mə jímbál cʉg jé nəcé mə yɛ́, a mə́ yidá kaambʉlə nə gwo.  
\v 26 Ŋkí muud mə́ bii mə́bii mɛ̂sh mâ shí ga nə́ ndɛɛ́ *shíshim yé jímb, wáyɛ́ mfíí nyə́ é bə nə ndɨ́ cínɔŋg yí? Muud jɨ nə ŋkul wá jɨ́ shú nə́ a nyíŋgəg bii shíshim yé?  
\v 27 \x - \xo 16:27 \xt Sôm 62.12; Zhb 34.11; Mat 7.23-27; 13.41; 25.31-46; Luk 13.27; Yuá 5.29; Rom 2.6; 1Kr 3.13-15; 1Pr 1.17; 2Tm 4.14; Mbʉ́ 22.12\x*Nəcé *Mwân mə Múúd mə bá zə a ŋgə́ ŋkənʉwa nda sɔ́ɔ́ŋgʉ́ yé, bə́nɔ̂ŋ *wəéŋgəles, a bá zə yə búúd myə́na mí mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ bwə́ á sá myá.  
\v 28 \x - \xo 16:28 \xt 10.23; 24.34; Mak 9.1; 13.30; Luk 9.27; 21.32\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, bɔ́ɔ́l búúd bʉ́sə́ wa ɔ́ga, bwə́ ábʉ́lɛ bwɛlɛ yə, bwə́ kú fwo dʉ́g *Mwân mə Múúd mə́ zə ŋwa jiya icî jé.» 
\c 17  
\s1 Yésus mə lwóyá mílwanə́ myɛ́ 
\r (Mak 9.2-13; Luk 9.28-36) 
\p  
\v 1 \x - \xo 17:1 \xt 5.1\x*Mpʉ́sə mwɔ̂w mə́saman, Yésus mú ŋwa Pyɛ̂r nə Zhâk bá mínyɔŋʉ̂ Yuánɛs. A mú wú nə bwo búúd dɨ́, bwə́ kə bád wúl məma mbʉ́ŋʉ́d.  
\v 2 \x - \xo 17:2 \xt 2Pr 1.16-18; Mbʉ́ 1.16\x*Nyúúl nyɛ́ mú shwɔ̧́ɔ̧la bwo míshʉ́d, mpwoombʉ́ í mú ŋgə ŋkənʉwa nyə nda jwɔ̂w, mikáándə́ myɛ́ mí mú ŋgə faan nda məŋkɛnya.  
\v 3 Seegya nə́ Moyîz bá Eli bwə́ mə́ wɔ́ɔ́s, zə ŋgə́ lésha nə nyə.  
\v 4 Pyɛ̂r músə ka cɨ nə́: «Cwámba, nywaálə ŋgə́lə ji wa. Ŋkí wó magʉlə, mə shumə mə́banda məlɔ́ɔl, ŋgwúd shú dwô, dúl shú mə́ Moyîz, dúlʉ́gá shú mə́ Eli.» 
\p  
\v 5 \x - \xo 17:5 \xt 3.17\x*Pyɛ̂r ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, seegya njɨ gúndə́ á ŋkʉŋkənʉwá í mə́ zə búdal bɛ̂sh. Bwə́ mú gwág kə́l í ŋgə́ wú gúndə́ jɔɔŋg dɨ́ nə́: «Mwân waamə́ abábə wə́ ɛ́ga. Nyə́dɨ́ wə́ lâm wâm wɛ̂sh wúsə́ yɛ́. Ságá nyə məgwág.» 
\p  
\v 6 Ja *ómpwíín bwə́ mə́ gwág kə́l dɔɔŋg yí, bwə́ mú bul bə nə ifwaas, bwə́ mú wusə mə́nyúúl shí ombúmbudɨ̂.  
\v 7 Yésus músə shísh, zə kúnya nə bwo, a mú cɨ nə bwo nə́: «Bʉ́nʉ́gá! Kúgá ná kwo gwág ífwaas.»  
\v 8 Bwə́ mú bʉ̂n mə́mpwoombʉ́, bwə́ mú dʉ́g njɨ Yésus nyə́mɛ́fwó. 
\p  
\v 9 \x - \xo 17:9 \xt 16.20\x*Ja bə́nɔ́ŋ bwə́ mə́ ka ŋgə shulə wú mbʉ́ŋ dɨ́ yí, a mú lás nə bwo nə́: «Ci bɨ kú jaaw múúd sâ bɨ́ ámə dʉ́g yí, kə wɔ́ɔ́s ja *Mwân mə Múúd mə bá gwûm shwoŋ dɨ̂ yí.» 
\p  
\v 10 \x - \xo 17:10 \xt Mal 4.5; Mat 16.14\x*Nə́ ndɛɛ́ bwə́ músə jí nyə nə́: «Nəcé jɨ́ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ dʉ cɨ nə́ í jɨɨ nə́ Eli fwóg tɛ́ɛ́d zə yí?»  
\v 11 A mú bɛ̧sa nə́: «Jɨ́ bə́lɛ bə ntɔ́ nə́ Eli mə́ jəlá nə fwo zə, zə tə̂l ísâ byɛ̂sh ícé byáŋʉ́d.  
\v 12 \x - \xo 17:12 \xt 11.14; Luk 1.17; Yuá 1.21\x*Sâ ŋgwúdʉ́, mɛɛ mə́ jaaw bɨ́ nə́ Eli nyə a shí zə. Buud bwə́ á shígɛ́ yag nyə, bwə́ á sá nyə mbií wɛ̂sh bwə́ á cɛɛl yí. Ntɔ́ nə́mə́ Mwân mə Múúd mə bá jug məbwə̂ máŋʉ́d.»  
\v 13 Ompwíín bwə́ músə mpu nə́ Yuánɛs Nduu-buud wə́ á ŋgə cɨ yɛ́. 
\s1 Yésus mə́ yîl múúd jamb 
\r (Mak 9.14-32; Luk 9.37-45) 
\p  
\v 14 Ja bwə́ mə́ kə wɔ́ɔ́s mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ́ yí, ŋgwɔ́l múúd músə zə kúd Yésus məbwóŋ shí, jəgʉla nə nyə nə́: 
\p  
\v 15 «Yé Cwámba, gwágʉ́g mwân waamə́ ŋkúŋkwóŋʉ́lə. A dʉ fudə ibwúg, a ŋgə bul jug. A mú dʉ kʉl nyúúl tɔɔ kuda dɨ́ tɔɔ mə́júwód.  
\v 16 Mə ámə zə nə nyə *ómpwíín bwô dɨ́, njɨ bwə́ shígɛ́ kwag lwagʉ́lə nyə.» 
\p  
\v 17 \x - \xo 17:17 \xt Mbá 32.5, 20\x*Yésus músə bɨ̂ nə́: «Wúu! yé óháádɛn ɔ́ga! A bɔ́wʉ́lə bɨ́ mitə́dʉ́gá e! Mə e bá kə nə bɨ̂ ntʉ́nɨ kə wɔ́ɔ́s ŋgow? Mə é bá jísɔw bɨ́ kə kumə jáyɛ́ ja? Zəgá mə nə mwân wɔɔŋg kâ.» 
\p  
\v 18 Yésus mú ŋkáánd nə jamb, í músə wû mwân nyúúlʉ́d, ncúncwə́má jɔɔŋg músə yâl nə́mə́ cé nə cé. 
\p  
\v 19 Nə́ ndɛɛ́ ompwíín bwə́ músə shísh wə́ Yésus, zə nyímbʉla nə nyə nə́: «Nəcé jɨ́ sə́ bâŋ shígɛ́ kwag yílʉ́lə jamb nɨ yí?»  
\v 20 \x - \xo 17:20 \xt 13.31; 14.31; 21.21; Mak 11.23; Luk 17.6\x*Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Jísə nəcé bɨ cugɛ́ nə fwámɛ́ búgə́. Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, í mbə̂m bə nə búgə́ tɔɔ njɨ cíg-cîg bímbí búbumə́ *mutárʉd, bɨ́ je cɨ nə mbʉ́ŋ ga nə́: “Tʉ́wʉ́g na, wo kə́g tɔ̂w wáádə́”, mbʉ́ŋ bə́lɛ kə. Sâ kú ná kwo ntɔ̧ bɨ ŋkul.  
\v 21 \f + \fr 17:21 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá íga.\f*[Njɨ, mbií jamb nɨ í dʉ wú njɨ wo mə́ fwo mpu jəgʉla nə Zɛmbî, wo ci ídʉ̂w.]» 
\p  
\v 22 \x - \xo 17:22 \xt 16.21\x*Ja bə́nɔ́ŋ bwə́ á ŋgə kyey shí á Galilê yí, Yésus nyə á jaaw bwo nə́: «Í jɨɨ nə́ *Mwân mə Múúd bâg kaanz məbwə̂ mə́ búúd dɨ́,  
\v 23 bwə́ bág gwú nyə. Njɨ a bá gwûm jwɔ̂w álɛ́ɛl.» Ompwíín bwə́ músə ka bul gwág sâ jɔɔŋgʉ̂ cɛy lámʉ́d. 
\s1 Yésus mə jə́ná tóya 
\p  
\v 24 \x - \xo 17:24 \xt MmN 30.13\x*Ja bwə́ mə́ ka kə wɔ́ɔ́s Kapɛrnawûm yí, búúd bwə́ á dʉ ŋwa tóya á *Mpáánzə́ Zɛmbî wá bwə́ mú zə jí Pyɛ̂r nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli wʉ́n mə́ dʉ nə́mə́ jə́na tóya ɛ́ga?»  
\v 25 Pyɛ̂r mú magʉlə nə́: «Haaw!» 
\p Ja Pyɛ̂r mə́ kə nyíi njɔ́w yí, a kú fwo lás, Yésus mú jí nyə nə́: «Shímun e, wɛɛ mə́ dʉ́g nə́ jɨ? Ozə́ bwə́ dʉ jə́na ójwû ɔ shí otóya nə oŋgasʉmâŋ? Ye mimbyágá mí mə́shí máŋ, ye ijigə-jigə?»  
\v 26 Pyɛ̂r mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Ijigə-jigə.» Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋgaá, ntɔ́ jɨ nə́ mimbyágá mí ádɛ́ jə́na?  
\v 27 Njɨ, shú nə́ sə́ kú ntágʉlə bwo, kaág mâŋ, kə wusə ŋgwéye; shú wó é tɛ́ɛ́d tɨ́ yɛ́, wo bɛ̂ny nyə mpu, wo mú kwey saŋ *mwaanɛ̂ í kwágá nə tóya á buud obá yí. Wo músə ŋwa wə, wo kə jə́na tóya waamə̂ nə wô.» 
\c 18  
\s1 Muud mə búl bə nə mfíí Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂ yɛ́ 
\r (Mak 9.33-37; Luk 9.46-48) 
\p  
\v 1 \x - \xo 18:1 \xt Luk 22.24\x*Baan dɔɔŋgʉ́ dɨ́, *ompwíín bwə́ á shísh wə́ Yésus zə jí nyə nə́: «Zə́ mə́ búl ná bə fwámɛ́ múúd Faan á gwɔ́wʉ́d?»  
\v 2 Yésus mú jɔ̂w kʉ́kágə́, zə tə̂l bwo míshʉ́d,  
\v 3 \x - \xo 18:3 \xt 19.14; Mak 10.15; Luk 18.17\x*nyə nə bwo nə́: «Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, ŋkí bɨ mə bə́ kú cɛ́nd kuú njɔɔnd nə́ bɨ bə́g nda ikʉ́kágə́, bɨ abʉ́lɛ́ bwɛlɛ nyíi Faan á gwɔ́wʉ́d.  
\v 4 \x - \xo 18:4 \xt 23.12\x*Gwə́ wə́ jɨ́ nə́, muud mə dʉ́g nyə́mɛ́fwó zhizhe nda kʉ́kágə́ ga yɛ́ nyə wə́ mə́ bá bul bə fwámɛ́ múúd Faan á gwɔ́wʉ́d.  
\v 5 \x - \xo 18:5 \xt Luk 10.16\x*Muud mə lə́g ntâg gúl kʉ́kágə́ nda jíga jínə́ dâm dɨ́ yɛ́, a mə́ lə́g mə.  
\v 6 Njɨ, ikʉ́kágə́ í ŋgə́ *búgʉla mə íga, múúd mə ká kwal gúl bɔɔgʉ́, í bul jəla nə́ bwə́ kə́lʉg muud wɔɔŋgʉ̂ məma kwóógʉ́ cʉ́ŋʉ́d, bwə́ kʉl nyə nə dwo mâŋ, a kú ná cwánʉwo. 
\p  
\v 7 «Ŋkúŋkwóŋʉ́lə búúd nəcé bulyálə mə́bɔɔgʉ́. Cʉg í cúgɛ́ nə ŋkul bə kú nə məbɔɔgʉ́, njɨ ŋkwɛ́ɛ muud mə kwál búúd mwo yɛ́.  
\v 8 \x - \xo 18:8 \xt 5.29-30\x*Ntɔ́, í ká bə nə́ mbwə̂ wô ŋkí kuú wô í ŋgə kwal wo bɔɔgʉ́, sámbʉ́g wə, wo wúsəg wə shwóg-shwóg; nəcé í bul jəla nə́ wo cʉ́gəg cʉg á kandʉgə wo njúl nə kʉ́l mbwə̂ ŋkí kʉ́l kuú, ntɔ̧ nə́ wo bə́g nə məbwə̂ nə məkuú mwô mɛ̂sh wo mú kə kuda á kandʉgə dɨ̂.  
\v 9 Ŋkí jús dwô í ŋgə kwal wo bɔɔgʉ́, tɨ́ɨ́g dwo, wo wusə shwóg-shwóg nə wo. Í bul jəla nə́ wo nyííg cʉg á kandʉgə dɨ́ wo njúl nə ncwaan jús, ntɔ̧ nə́ wo bə́g nə mísh mwô mɛ̂sh, bwə́ bá kə kʉl wo kuda á kandʉgəd. 
\p  
\v 10 \x - \xo 18:10 \xt Yuá 10.11-15\x*«Bɨ ɔ bɛy nə́ bɨ mpyényʉ́g gúl múmwántombú ga, nəcé mə mpú cɨ nə bɨ́ nə́ *wəéŋgəles báŋ bwə́ təl ja jɛ̂sh mísh mə́ Dâ jísə́ gwɔ́w yɛ́d.  
\v 11 \f + \fr 18:11 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá íga.\f*[Nəcé *Mwân mə Múúd nyə á zə cʉg buud bwə́ á mə́ jímb nə zhɨɨ́ wá.]  
\v 12 Bɨ mə tə́dʉ́gá nə́ jɨ? Ŋkí ŋgwɔ́l múúd jɨ nə íncwəmbɛ təd, ŋgwúd í mú wú sɔɔnz dɨ́ kə ŋgə jɛ̧́ɛ̧la. Ŋgaá nə́ nyə e lʉ́gə byɔɔŋg yâ məwûm ibuú nə ibuu kʉ́l í ŋgə́ də yí, a fwo kə sɔ̧́ jɔɔŋg í ámə kə ŋgə jɛ̧́ɛ̧la yí?  
\v 13 A ká kwey gwo, bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, nyə é bə nə məshusʉg nə gwo ntɔ̧ yâ məwûm ibuú nə ibuu í shígɛ́ kə ŋgə jɛ̧́ɛ̧la yí.  
\v 14 \x - \xo 18:14 \xt 6.10\x*Nə́mə́ mbií wɔɔŋgʉ̂, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ́ gwɔ́w yɛ́ nyə acɛ́ɛ́lɛ́ nə́ gúl múmwántombú ga í jímbʉ́g.» 
\s1 Ŋkwambʉlə misə́m 
\p  
\v 15 \x - \xo 18:15 \xt Ləv 19.17; Gal 6.1\x*«Ŋkí ŋgwɔ́l mínyɔŋʉ̂ woó mə́ sá *sə́m, kaág lás nə nyə bɨná obá; á ká magʉlə gwág wo, wo mə́ sá nyə mpwogɛ́.  
\v 16 \x - \xo 18:16 \xt Mbá 19.15; Yuá 8.17; 2Kr 13.1; 1Tm 5.19\x*Njɨ ŋkí nyə amágʉ́lə́yɛ́ gwág wo, kaág jɔ̂w múúd ŋgwúd ŋkí óbá, bɨnɔ́ŋ bɨ kə́g lás nə nyə, í bə́g nda jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́, nə́: “Ŋkwambʉlə nyɛ̂sh í jəlá nə sɨ̂y nə owúshinɛd óbá ŋkí ólɔ́ɔl”.  
\v 17 \x - \xo 18:17 \xt Tit 3.10\x*A ká ban nə́ nyə agwágɛ́ bwo, kaág jaaw *Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla. A ká nə́mə́ ban gwág Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla, dʉ́gʉ́g nyə nda muud nyə́ ampúyɛ́ fwámɛ́ Zɛmbî yɛ́, nda ŋwɛnyɛ tóya.  
\v 18 \x - \xo 18:18 \xt 16.19; Yuá 20.23\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, sâ jɛ̂sh bɨ́ mə́ cɛ̧ɛ̧lə shí ga dɨ́ yí, í bá bə ntɔ́ gwɔ́w. Jɔɔŋg jɛ̂sh bɨ́ mə́ bá wiinzh shí ga dɨ́ yí, í bá bwey bə ntɔ́ gwɔ̂w.  
\v 19 \x - \xo 18:19 \xt 7.7\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ nyiŋgə jaaw bɨ́ nə́, ŋkí buud obá wâ gwooŋg jɨ́n nɨ bwə́ mpú bwəma cʉ́ŋ ŋgwúd shí gaád nə́ bwə́ gwáámb Zɛmbî gúl sâ, tɛɛm bə jɨ́ tɛɛm bə jɨ́, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waam jɨ́ gwɔ́w yɛ́ nyə é yə bwo gwo.  
\v 20 \x - \xo 18:20 \xt 28.20\x*Nəcé kʉ́l búúd obá ŋkí olɔ́ɔl bwə́ mə́ sɛɛŋgya shú dâm dɨ́ yí, sə́nɔ́ŋ nə bwo wə́ bʉ́sə́ cínɔŋg.» 
\s1 Fwámɛ́ íjuugá 
\p  
\v 21 Pyɛ̂r nyə á ka shísh wə́ Yésus, kə jí nyə nə́: «Cwámba e, ŋkí mínyɔŋʉ̂ waamə́ mə sá mə məbɔ̂w, mə́ jəlá nə juu nyə ija inɛ́? Ye ija zaŋgbá?»  
\v 22 \x - \xo 18:22 \xt Mət 4.24\x*Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Mə acɨ́yɛ́ nə wo nə́ kə shúg ija zaŋgbá, mə́ cɨ nə́ kə kumə mə́wûm zaŋgbá ija zaŋgbá.  
\v 23 \x - \xo 18:23 \xt 25.19\x*Gwə́ wə́ jɨ́ nə́, Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda yuug ga: wúl njwú-buud í a zə kə sá osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ shitɔ́g.  
\v 24 Ja á mə́ ŋgə sá shitɔ́g wɔɔŋg yí, ŋgwɔ́l sɔ́ɔl mə́sáal músə biil nə mpwə́lá ŋkí jág bulya *mwaanɛ̂, tâŋ bʉ́sə́ nə ŋkul jə́na nə ibwêy otɔ́ɔ́shin otɔ́ɔ́shin yí.  
\v 25 Nda sɔ́ɔl məsáal ɛ́nɛ nyə á shígɛ́ bə nə ŋkul nyiŋg mpwə́lá nə́, mása músə cɨ nə́ bwə́ bííg nyə nə mudá nə bwân bɛ́ bɛ̂sh, bwə́ kúshag bwo, tɛɛm bə ísâ byáŋ byɛ̂sh, mwaanɛ̂ wɔɔŋgʉ̂ zə́g jə́na mpwə́lá.  
\v 26 Sɔ́ɔl məsáal ɛ́nɛ músə zə kə́sʉwa mása yé shí məkuú, zə jəgʉla nə nyə nə́: “Dá, jísɔ́wʉ́g mə, mə é jə́na wo mpwə́lá nɨ nyɛ̂sh.”  
\v 27 \x - \xo 18:27 \xt Luk 7.42\x*Iŋkúŋkwoŋ í músə bii mása lâm, a músə bɨ́d nyə nə mpwə́lá nyɛ̂sh, kú ná jí tɛɛm bə sâ.  
\v 28 Ja sɔ́ɔl məsáal ɛ́nɛ mə́ wɔ́ɔ́s tɔ́ɔ́n yí, a mə́ bwəma nə ŋgwɔ́l shwə́ yé bá bwə́ á dʉ sɛ̂y yɛ́, nyə á bə nə nyə mwaanɛ̂ njɨ odanarî təd. A músə bii shwə́ yé ɛ́nɛ cʉ́ŋʉ́d, yɨ́ɨ́mbʉli nyə nə́: “Nyiŋgʉ́g mə mwaanɛ̂ waam yɛ̂sh.”  
\v 29 Shwə́ yé músə tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂ nə́: “Jísɔ́wʉ́g mə, mə é jə́na wo mpwə́lá nywô.”  
\v 30 Njɨ sɔ́ɔl məsáal ɛ́nɛ kú magʉlə. A mú kənd shwə́ yé mímbwug dɨ́ shú nə́ a jə́nág nyə mpwə́lá nyɛ́.  
\v 31 Ja bɔ́ɔ́l óshwə́ báŋ bə́nɔ́ŋ bwə́ á dʉ sɛ̂y wá bwə́ mə́ dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋgʉ̂ yí, bwə́ mú bul gwág cɛy lámʉ́d, bwə́ mú kə jaaw mása wáŋ sâ í mə́ sɨ̂y yí.  
\v 32 Nə́ ndɛɛ́ mása músə jɔ̂w nyə, zə cɨ nə nyə nə́: “Wo jɨ bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔl məsáal. Mə ámə bɨ́d wo nə mpwə́lá nywô nyɛ̂sh, mə yîl lâm nəcé nda wo ámə tɛ́ɛ́g mə məbwə́ nə́.  
\v 33 \x - \xo 18:33 \xt 5.7\x*Ŋgaá, wo ámə jəlá nə gwág shwə́ woó ŋkúŋkwóŋʉ́lə nə́mə́ nda mə ámə gwág wo ŋkúŋkwóŋʉ́lə nə́.”  
\v 34 \x - \xo 18:34 \xt 5.26\x*Mása yé músə kɛɛnzh nyə nə wəálal-məbag nə́ a fwóg nə́mə́ nyiŋg nyə nyɛ́ mpwə́lá nyɛ̂sh.  
\v 35 \x - \xo 18:35 \xt 6.12, 15; Ifz 4.32; Kol 3.13; Zhk 2.13\x*Ntɔ́ nə́mə́ wə́ Dâ á gwɔ̂w mə́ bá dʉ sá bɨ yɛ́, ŋkí bɨ mə bə́ kú dʉ juu ómínyɔŋʉ̂ bʉ́n ijuugá nə́ bɨ yîl lâm kandʉgə.» 
\c 19  
\s1 Yésus nə məgwú mə́ bâ 
\r (Mak 10.1-12) 
\p  
\v 1 \x - \xo 19:1 \xt 7.28; Luk 9.51\x*Ja Yésus nyə á shîn lás ntʉ́nɨ yí, nyə á ka wú shí á Galilê, kə shí á Yudéa, Zhurdɛ̧̂ faŋwíny.  
\v 2 Buud bwə́ á bɛ̧ nyə nûŋ ŋkí jág bulya, a mú ŋgə lwag mímbə̂l myáŋ, mí shîn ŋgə yâl.  
\v 3 Bɔ́ɔ́l *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á zə kə nyə́dɨ́, kə bwɔ́wʉlə nyə, bwə́ nə́: «Ye məcɛ̧ɛ̧ míshé mə́ ŋgə cɨ nə́ muud jɨ nə ŋkul yîl múdá yé bâ nə mbií mə́byaagʉlə wɛ̂sh?»  
\v 4 \x - \xo 19:4 \xt Mət 1.27\x*A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Bɨ a fwóyɛ́ lɔ̧̂ mícilyád nə́ ja Zɛmbî nyə á tɛ́ isâ byɛ̂sh yí, nyə a sá mudúm bá mudá,  
\v 5 \x - \xo 19:5 \xt Mət 2.24; Ifz 5.31\x*a músə cɨ nə́: “Nda mə mə́ sá bwo ntʉ́nɨ́ nə́, mudúm mə́ bá lʉ́gə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ bá nyɔɔŋgʉ̂, a kə leedya nə mudá yé, bá obá bwə́ mú bə nyúul ŋgwúdʉ̂.”  
\v 6 Ntɔ́ jɨ nə́ bwə́ cúgɛ́ ná búúd obá, bwə́ músə muud ŋgwúd. Muud nyə ajə́láyɛ́ nə ka bɛ́ɛ́g sá Zɛmbî mə́ laad yí.»  
\v 7 \x - \xo 19:7 \xt 5.31\x*Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú nyiŋgə jí nyə nə́: «Ká nəcé jɨ́ Moyîz nyɛ nyə á cilə nə́ múúd mə ká cɛɛl yîl múdá yé bâ, a yə nyə kálaad məgwú mə́ bâ yí?»  
\v 8 Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Moyîz nyə á magʉlə nə́ muud jéég yîl múdá yé bâ nəcé lal bɨ́ mílâm. Í á shígɛ́ dʉ fwo sɨ̂y ntɔ́ mə́tɛ́ɛ́dʉ́léd.  
\v 9 \x - \xo 19:9 \xt 5.32; Luk 16.18\x*Mɛɛ mə́ ka jaaw bɨ́ nə́, ŋkí muud mə yíl múdá yé bâ, mudá kú fwo sá mínɔɔmb, a bâ múdá shús ɨɨ́, muud wɔɔŋg mə́ sá mínɔɔmb.»  
\v 10 \x - \xo 19:10 \xt 1Kr 7.1\x**Ompwíín bɛ́ bwə́ mú lás nə́: «Ŋkí ntʉ́nɨ wə́ cɛ̧ɛ̧ lʉ bâ í dʉ bii múdúm yɛ́, í yidá bul jəla nə́ buud bwə́ jíg kú béya.»  
\v 11 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Buud bɛ̂sh dɨ́ bɨ́ nə ŋkul gwág lə́sʉ́ ga, njɨ bɔɔŋg Zɛmbî mə́ yə ŋkûl nyɔɔŋg wá.  
\v 12 Nəcé bɔ́ɔ́l búúd bwə́ njul mimyáágə́ zhu byélé dáŋʉ́d; bɔ́ɔ́l bwə́ á sɨ̂y mimyáágə́ kukúg; bɔ́ɔ́lʉ́gá bâŋ bwə́ njul nda mimyáágə́ shú nə́ bwə́ mpúg wá milâm Faan á gwɔ́wʉ́d. Múúd jɨ́ nə ŋkul gwág yɛ́, a gwág.» 
\s1 Ikʉ́kágə́ 
\r (Mak 10.13-16; Luk 18.15-17) 
\p  
\v 13 Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á ka zə nə ikʉ́kágə́ wə́ Yésus nə́ a bə́dʉg byo məbwə̂, sá məjəgʉla shú dáŋʉ́d. Njɨ *ompwíín bwə́ mú lás nə bwo.  
\v 14 \x - \xo 19:14 \xt 18.3\x*Yésus músə cɨ nə́: «Bɨ́dʉ́gá ikʉ́kágə́ í zə́g mə́dɨ́, kúgá kaambʉlə nə bwo, nəcé Faan á gwɔ́w dʉ́sə sâ á mbií búúd wáŋ.»  
\v 15 A mú bəd bwo məbwə̂ nə́ ndɛɛ́ a mú cɔ̧́ cínɔŋg. 
\s1 Ncwə́má á bulya məbii 
\r (Mak 10.17-31; Luk 18.18-30) 
\p  
\v 16 Ŋgwɔ́l múúd nyə á ka shísh wə́ Yésus zə jí nyə nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, jáyɛ́ jɔ̧ sâ mə́ sáág shú nə́ mə bə́g nə cʉg á kandʉgə kandʉgə yí?»  
\v 17 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Nəcé jɨ́ wó zə́ jí mə njígá shú jɔ̧ sâ yí? Muud ŋgwúd wə́ jɨ́ jɔ̧ múúd. Ŋkí wó cɛɛl nyíi cʉg dɨ́ ság nda məcɛ̧ɛ̧ mə́ ŋgə́ cɨ nə́.»  
\v 18 \x - \xo 19:18 \xt MmN 20.12-16; Ləv 19.18\x*Nyə nə Yésus nə́: «Máyɛ́ mə́cɛ̧ɛ̧?» Yésus nə́: «Kú gwú múúd, kú sá mínɔɔmb, kú júwo, kú yə múúd mpwɛnɛ sá nyə́ ampúyɛ́ yí  
\v 19 \x - \xo 19:19 \xt 22.39\x*gúmal sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó nə nyɔɔŋgʉ́ woó, ka nə́mə́ cɛɛl múúd yɛ̂sh jísə́ wo kúnə́-kúnə yɛ́ nda wó cɛ́ɛ́l wómɛ́fwó nə́.»  
\v 20 Ncwə́má nɨ nə Yésus nə́: «Mə ŋgə bwey bɛ̧ məcɛ̧ɛ̧ mə́nɨ mɛ̂sh. Gúl jɨ́ í ŋgə́ nâ fúfə mə yí?»  
\v 21 \x - \xo 19:21 \xt 6.20; 8.21-22; Luk 12.33\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋkí wó jɨɨ́ mpu bə nda Zɛmbî mə cɛ́ɛl nə́, kaá kusha ísâ byɛ̂sh wó jɨ́ nə ndɨ̂ yí, wo yə mímbúmbúwá *mwaanɛ̂ wɔɔŋgʉ̂, wo ka bá kə bə nə məbii gwɔ̂w; ság ntɔ́ wo ka zə bɛ̧ mə.» 
\p  
\v 22 \x - \xo 19:22 \xt Sôm 62.11\x*Njɨ ncwə́má dɔɔŋg mə́ gwág ntʉ́nɨ yí, a mú shúsʉla, a mú ntâg kyey, nəcé nyə á bə nə zhwog məbii.  
\v 23 Yésus mú cɨ nə ompwíín bɛ́ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, jísə kwowʉlálə nə́ buud bɨ́ nə məbii wá bwə́ nyííg Faan á gwɔ́wʉ́d.  
\v 24 Mə́ nyiŋgə jaaw bɨ nə́, í yida nywá bə kúnə́-kúnə nə́ *shamô nyííg luun lʉ́ ndundu dɨ́, ntɔ̧ nə́ muud á bulya məbii nyííg Faan á gwɔ́wʉ́d.»  
\v 25 Njɨ ómpwíín bwə́ á gwág ntʉ́nɨ yí, bwə́ á bul káam, bwə́ nə́: «Ká zə́ jɨ́ nə ŋkul *dʉ́g cʉg yɛ́?»  
\v 26 \x - \xo 19:26 \xt Zak 8.6; Luk 1.37\x*Yésus mú kənd mísh bwə́dɨ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Muud cugɛ́ nə ŋkul sá jínɨ jâŋ, njɨ Zɛmbî nywáá jɨ nə ŋkul sá sâ jɛ̂sh.»  
\v 27 Pyɛ̂r mú ka cɨ nə Yésus nə́: «Sə́ buud sə́ á mə́ shîn lʉ́gə ísâ byɛ̂sh, sə́ zə bɛ̧ wo wá, í bá ka bə nə sə́ bâŋ ntʉdɛlɛ?»  
\v 28 \x - \xo 19:28 \xt 25.31; Luk 22.30; 1Kr 6.2; Mbʉ́ 3.21\x*Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, ja ísâ byɛ̂sh í bá bə ógúgwáan yí, ja *Mwân mə Múúd mə bá ji nyə́dɨ́ *caaŋgə́ á milwanə́d yí, bɨ báá buud ŋgə́ bɛ̧ mə wá, bɨ mə bá ji bín ícaaŋgə́ wûm nə íbáád, bɨ́ ka sámb íbɛɛnd wûm nə íbá yâ *Izʉrəyɛ̂l milə́sʉ́.  
\v 29 \x - \xo 19:29 \xt 10.37\x*Ŋkí muud mə sá nə́, tɔɔ minjɔ́w, tɔɔ məshí, tɔɔ omínyɔŋʉ̂, tɔɔ okɔ́ɔ́l, tɔɔ sɔ́ɔ́ŋgʉ́, tɔɔ nyɔɔŋgʉ́, tɔɔ bwân, a lʉ́gə́ byo shú dâm, a bá nyiŋgə bií byo, sâ ŋgwúd ija təd; muud wɔɔŋgʉ̂ ka bá kə cʉgə cʉg á kandʉgə kandʉgə dɨ̂.  
\v 30 \x - \xo 19:30 \xt 20.16; Mak 10.31; Luk 13.30\x*Bɔ́ɔ́l ncúlyá buud bwə́ tə́l shwóg wá, bwə́ bá tɔ̂w mpʉ́sə, bɔɔŋg bwə́ tə́l mpʉ́sə wá, bwə́ bá tɔ̂w shwóg.» 
\c 20  
\s1 Myə́na myâ bímbí ŋgwúd 
\p  
\v 1 «Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda lâŋ ga: ŋgwɔ́lʉ́gá múúd nyə á bə nə fambə́ *vînyə. Muud wɔɔŋgʉ̂ nyə á ka jɔ́ɔ́g mpʉ́mán mpʉ́mán nə́ a kə́ sɔ̧́ búúd bwə́ kə́g sɛ̂y nyə́dɨ́ fambə́.  
\v 2 Bə́nɔ́ŋ bwə́ mú kwambʉlə nə́ a bá jə́na nə bwo *danarî ŋgwúd ŋkúmba jwɔ̂w nda í dʉ bwey bə nə́, a músə kənd bwo ísɛ́yʉ́d nyə́dɨ́ fambə́.  
\v 3 Muud ɛ́nɛ mú nyiŋgə wɔ́ɔ́s ŋgɛɛ mə́wəla ibuú. A mú dʉ́g bɔ́ɔ́l ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bwə́ njúl tâm də́nd kú nə sâ bwə́ sáag yí.  
\v 4 A mú cɨ nə bwo nə́: “Kəgá nə́mə́ sɛ̂y mə́dɨ́ fambə́, mə é yə bɨ́ sâ í jə́la yí.”  
\v 5 Bʉ́nɨ bwə́ mú kə. A mú nyiŋgə wɔ́ɔ́s ŋgɛɛ tɔ́lɔ́g dɨ̂, a nyiŋgə nə́mə́ wɔ́ɔ́s ŋgɛɛ mə́wəla məlɔ́ɔl, a ŋgə́ nə́mə́ kənd buud fambə́.  
\v 6 Ŋgɛɛ mə́wəla mətɔ́ɔn mâ mpwó-kugʉ́, a mú nyiŋgə wɔ́ɔ́s, a mú kə kwey bɔ́ɔ́l bwə́ tə́l nə́mə́ tâm də́nd. Nyə nə bwo nə́: “Nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ shínal jwɔ̂w ncindî na kú nə sâ bɨ́ ŋgə́ sá yí?”  
\v 7 Bwə́ mú bɛ̧sa nə nyə nə́: “Nəcé kú nə muud mə́ ŋwá sə́ ísɛ́yʉ́d.” Nyə nə bwo nə́: “Kəgá nə́mə́ sɛ̂y mə́dɨ́ fambə́.” 
\p  
\v 8 \x - \xo 20:8 \xt Ləv 19.13; Mbá 24.15\x*«Ja kugʉ́ í á zə bii shí yí, amə́dɨ́ fambə́ mú cɨ nə muud nyə́ á dʉ vyee nyə jús ísâ dɨ́ yɛ́ nə́: “Jɔ́wʉ́g ósɔ́ɔl ɔ mə́sáal, wo yə́g bwo myə́na myáŋ. Wo é tɛ́ɛ́d nə bɔɔŋg bwə́ ámə shúgʉla zə jé mpʉ́mpʉ́sə́ wá, wo ka kə shúgʉla nə bɔɔŋg bwə́ ámə tɛ́ɛ́d zə shúshwóógʉ́ wá.”  
\v 9 Bɔɔŋg bwə́ á ŋwa isɛ́y ŋgɛɛ mə́wəla mətɔ́ɔn dɨ́ wá, bwə́ mú ŋwa myə́na myáŋ, muud yɛ̂sh danarî ŋgwúd.  
\v 10 Bɔɔŋg bwə́ á tɛ́ɛ́d zə shúshwóógʉ́ wá bwə́ mú shísh jáŋ ja, bwə́ ŋgə́ tə́dʉga nə́ myáŋ myə́na mí é ŋwá bulya; njɨ bwə́ mú nə́mə́ ŋwa muud yɛ̂sh danarî ŋgwúd.  
\v 11 Ja bʉ́nɨ bwə́ mə́ lə́g bímbí dɔɔŋg yí, bwə́ mú ŋgə cwadʉga nə amə́dɨ́ fambə́.  
\v 12 Bwə́ nə́: “Bɔɔŋg bwə́ ámə zə mpʉ́mpʉ́sə́ wá, bwə́ mə́ sɛ̂y njɨ wəla ŋgwúd, wo mú yida yə bwo myə́na bímbí ŋgwúd nə sə́, í njúl nə́ sə́ bâŋ sə́ mə́ jísɔw mwásə́ ncindî nə lal-lal yásə́.”  
\v 13 Amə́dɨ́ fambə́ mú bɛ̧sa nə ŋgwɔ́l nə́: “Wɛy, kwába cúgɛ́ na. Ŋgaá shwə́ ámə bwey bə cʉ́ŋ nə́ wo é sɛ̂y mwásə́ ncindî, mə mú yə wo danarî ŋgwúd?  
\v 14 Ŋwagʉ́ kɔw dwô, wo kyéyʉg. Mə́ cɛɛl yə bɨ́ná muud a mpʉ́mpʉ́sə́ bímbí ŋgwúd.  
\v 15 Nə́ jɨ, mə ajə́láyɛ́ nə sá byɔɔg dâm nda mə́ cɛ́ɛl nə́? Ye wo gwág bɔ̂w nə mə bə́lə nə jɔ̧ lâm?”  
\v 16 \x - \xo 20:16 \xt 19.30\x*Ntɔ́ nə́mə́ wə́ búúd wâ mpʉ́sə bwə́ bá tɔ̂w shwóg, bɔɔŋg wâ shwóg tɔ̂w mpʉ́sə yɛ́.» 
\s1 Yésus mə́ jaaw nə́ a bá yə 
\r (Mak 10.32-34; Luk 18.31-34) 
\p  
\v 17 \x - \xo 20:17 \xt 16.21; 27.26-31\x*Yésus nyə á ka ŋgə bád kə Yurʉ́səlɛm; na zhɨ́ɨ́d ɨɨ́, nyə á ŋwa *ompwíín wûm nə óbá bɛ́, a wú nə bwo búúd dɨ́, bə́nɔ́ŋ kə ŋgə kyey koogʉ́, a mú ŋgə jaaw bwo nə́:  
\v 18 «Dʉgá, sə́ ŋgə́lə bád kə Yurʉ́səlɛm ɔ́ga; mpugá nə́ *Mwân mə Múúd mə zə́ kə kaanz mə́bwə̂ mə́ mílúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧́d. Bwə́ é cɛ̧ɛ̧lə nyə shwɨy,  
\v 19 bwə́ mú kɛɛnzh nyə mə́bwə̂ mə́ íkûl ishúsʉ́d nə́ bwə́ kə́g cágʉlə nyə, bwə́ yíd nyə nə milwóŋ, bwə́ bwambʉlə nyə kwolós dɨ̂. Nə́ ndɛɛ́, jwɔ̂w álɛ́ɛl, a bá gwûm shwóŋʉd.» 
\s1 Ŋgwóómbʉ́lú mə́ nyɔɔŋgʉ́ mə bwân ɔ́ Zhébedé 
\r (Mak 10.35-45) 
\p  
\v 20 Bwân ɔ́ Zhébedé nyɔɔŋgʉ́ wáŋ nyə á ŋwa bwo, bə́nɔ́ŋ ka shísh wə́ Yésus. Nda nyə á ŋgə kə ŋgwóómbʉ́lúd nə́, nyə a kúdɔw shí yə Yésus gúmə́.  
\v 21 Yésus mú jí nyə nə́: «Wó jɨɨ jɨ́?» Nyə nə́: «Yə́g bwân bâm óbá ɔ́ga wáda nə́ bwə́ bâg ji wo, nyíga mbwə̂ məncwûm, nyíga mbwə̂ məkɔ́ɔ́l, Faan dwô dɨ̂.»  
\v 22 \x - \xo 20:22 \xt 26.39; Mak 14.36; Luk 22.42; Yuá 18.11\x*Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Bɨ́ ampúyɛ́ sâ bɨ́ ŋgə́ jɨɨ yí. Ye bɨ bɨ́ nə ŋkul ŋgul bálá mə́ wál zə ŋgul yí?» Bwə́ nə́: «Haaw. Sə́ bɨ́ nə ŋkul ŋgul.»  
\v 23 \x - \xo 20:23 \xt Mis 12.2\x*Yésus mú ka cɨ nə bwo nə́: «Jínɨ kɔ́ɔ́mb jɨ́ ntɔ́. Bɨ é bá ŋgul bálá jâm. Njɨ, kɔ́ɔ́mb á nə́ bɨ jíg mə nyíga mbwə̂ məncwûm nyíga mbwə̂ məkɔ́ɔ́l, mə dɨ́ jɨ́ nə ŋkul ŋwa wʉ́nɨ cígʉ́lá, ijiya byɔɔŋg bísə shú bɔɔŋg Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə̂ nyə á bwey kwəmʉsa byo wá.» 
\p  
\v 24 Ja bɔ́ɔ́l ómpwíín wûm bwə́ á gwág ntɔ́ yí, bwə́ a gwág omínyɔŋʉ̂ óbá bɔɔŋg bɔ̂w.  
\v 25 Yésus mú jɔ̂w bwo, lás nə bwo nə́: «Ŋgaá bɨ mə mpú nə́ otɔ́we ɔ shwóg ɔ íkûl ishús bwə́ ŋgə ntɛɛŋg ijwûga byáŋ, ofwó búúd bwə́ ŋgə́ lwóya njɨ mpə̂l.  
\v 26 \x - \xo 20:26 \xt 23.11; Mak 9.35; Luk 9.48\x*Í nda bá dʉ bə ntɔ́ bɨ́ bâŋ dɨ́. Nyɔɔŋg yɛ̂sh mə cɛ́ɛ́l bə fwó múúd gwooŋg jɨ́n dɨ́ yɛ́, yídag sɛ̂y nə bɔ́ɔ́l.  
\v 27 Nyɔɔŋg mə cɛ́ɛ́l tɔ̂w bɨ́ shwóg yɛ́, bə́g bɨ́ lwaá.  
\v 28 \x - \xo 20:28 \xt Iza 53.12; 1Kr 6.20; 7.23; Gal 1.4; 1Tm 2.5-6; 1Pr 1.18-19\x*Sâ jɔɔŋgʉ̂ wə́ jísə́ nə́ *Mwân mə Múúd nyəmɛ́fwó nyə a shígɛ́ zə nə́ bwə́ sɛ́yʉ́g nə nyə. Nyə á yida zə sɛ̂y nə buud, a yána nə́mə́ cʉg jé shú nə́ ncúlyá buud bwə́ bə́g ofʉlî.\f + \fr 20:28 \ft Bwə́ á dʉ jə́na ŋkúmba tâŋ shú nə́ ŋkúmba kwám í bə́g fʉlî. Tâŋ nyɔɔŋg wə́ Yésus nyə a jə́na nə cʉg jé shú búúd bɛ̂sh yí.\f*» 
\s1 Yésus mə́ lwag wə́ancím-ncîm óbá Zheríko 
\r (Mak 10.46-52; Luk 18.35-43) 
\p  
\v 29 \x - \xo 20:29 \xt 9.27-30\x*Ja bwə́ á ŋgə wú Zheríko yí, buud bwə́ á bɛ̧ Yésus áncuncuma.  
\v 30 \x - \xo 20:30 \xt 1.1; 9.27; 12.23; 15.22; 21.9, 15; 22.41-46; Mak 10.47-48; 11.10; Luk 1.32, 69; 2.11; 18.38-39; Yuá 7.42\x*Wəancím-ncîm óbá bwə́ á bə zhɨ́ɨ́ dɨ́ koogʉ́, bwə́ mú gwádʉga nə́ Yésus ŋgə cɔ̧́. Bwə́ mú ŋgə kɨ̂m nə́: «Cwámba, Mwân mə *Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g sə́ nə́ ŋkwoŋʉ́.»  
\v 31 Buud bwə́ á bə áncuncuma wá bwə́ mú ŋgə ŋkáánd nə bwo nə́ bwə́ jíg kʉ́l-kʉ̂l, njɨ bâŋ bwə́ mú yidá mpu bʉ̂n mə́kə́l gwɔ̂w nə́: «Cwámba, Mwân mə Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g sə́ nə́ ŋkwoŋʉ́.»  
\v 32 Yésus mú shigʉla, a mú jɔ̂w bwo, jí bwo nə́: «Bɨ mə́ jɨɨ nə́ mə sáág bɨ́ jɨ?»  
\v 33 Bwə́ nə nɛ́ nə́: «Cwámba, ság nə́ mísh mə́sʉ́ mə́ báŋʉ́g.»  
\v 34 Yésus mú bul gwág bwo cɛy lámʉ́d, a músə kúnya nə bwo mísh; nə́mə́ cé nə cé mísh mə́ mú nyiŋgə dʉ́gya bwo, bwə́ mú bɛ̧ nyə. 
\c 21  
\s1 Cí Yésus mə wɔ́ɔ́s Yurʉ́səlɛm 
\r (Mak 11.1-11; Luk 19.28-44; Yuá 12.12-19) 
\p  
\v 1 Ja bwə́ á ŋgə shísh kúnə́-kúnə nə Yurʉ́səlɛm yí, bwə́ á kə wɔ́ɔ́s ŋgɛɛ́ Betʉfazhe, *Mbʉ́ŋ wə́olivyê dɨ̂. Yésus mú lwâm *ómpwíín óbá.  
\v 2 Nyə nə bwo nə́: «Kəgá na də́nd á shwóg nɨɨ́d. Í é bə, bɨ́ ká nə́mə́ jé bɨ kwey myɔɔlú jakáás cɛ̧ɛ̧lá, nə mwân yé. Bɨ ɔ́ ciny byo, zə mə nə byo.  
\v 3 Ŋkí muud mə jí bɨ́ sâ, bɨ́ bɛ̧sa nə nyə nə́: “Cwámba wə́ ŋgə́ jɨɨ byo.” Muud wɔɔŋgʉ̂ nyə é lɛɛl nə́mə́ bɨ́d nə́ bɨ zə́g nə byo.» 
\p  
\v 4 Í á sɨ̂y ntɔ́ shú nə́ ciyá mə́ *múúd micúndə́ í bwə́mag nə́: 
\q1  
\v 5 \x - \xo 21:5 \xt Iza 62.11; Zak 9.9\x*Cɨgá nə buud ɔ́ Siyôn\f + \fr 21:5 \fk Siyôn: \ft Nyə á bə məma mbʉ́ŋ bwə́ á lwɔ̧́ ŋgwə́la á Yurʉ́səlɛm cínɔŋg gwɔ́w yí.\f* nə́: 
\q1 «Dʉgá, njwû wʉ́n ŋgə zə bɨ́dɨ́. 
\q1 A jɨ nə lâm nə́ shɛɛ, a mbə́d myɔɔlú jakáásʉd, 
\q1 cwɔ̧ jakáás, mwân cúdú aŋkɛ̂ny mimbag dɨ̂.» 
\p  
\v 6 Ompwíín bwə́ mú nə́mə́ kə sá nda Yésus nyə ámə cɨ nə bwo nə́.  
\v 7 Bwə́ mú zə nə myɔɔlú jakáás nə mwân, bwə́ ŋgə yîl mikáándə́ myáŋ ŋgə jɛɛl bwo míkwoŋʉd. Yésus músə ji gwɔ̂w.  
\v 8 \x - \xo 21:8 \xt 2Oj 9.13\x*Bɔ́ɔ́l ncúlyá buud bwə́ á bə cínɔŋg wá, bwə́ ŋgə́ taalə mikáándə́ myáŋ zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́, bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə́ búgə məmpúnzə́ mə́ ílɨ́ɨ́ ŋgə zə taalə zhɨ́ɨ́d.\fig Cî Yésus mə nyíi Yurʉ́səlɛm|src="V4A.TIF" size="span" loc="1-11" copy="MBANJI Bawe Ernest" ref="21.8" \fig* 
\v 9 \x - \xo 21:9 \xt Sôm 118.26; 148.1; Mat 20.30-31\x*Shwɨ́ɨ́nzhá buud bwə́ á ŋgə kə Yésus shwóg wá nə bɔɔŋg bwə́ á ŋgə bɛ̧ mpʉ́sə́ wá bwə́ á ŋgə wá ŋgwa nə́: 
\q1 Hosána nə Mwân mə *Dávid! 
\q1 Gúmə́ í bə́g nə nyɔɔŋg ŋgə́ zə jínə́ mə́ Cwámba dɨ́ yɛ́! 
\q1 Hosána joŋ lʉ gwɔ́w dɨ́ cwû! 
\p  
\v 10 Ja Yésus nyə á kumə Yurʉ́səlɛm yí, ŋgwə́la wɛ̂sh í á tɔ̂w otʉ́təlí, buud bwə́ ŋgə́ jí nə́: «Zə́ nyə ɛ́nɛ?»  
\v 11 \x - \xo 21:11 \xt 16.14; 21.46; 26.68; Luk 7.16\x*Bɔ́ɔ́l zhwog buud bwə́ ŋgə́ bɛ̧sa nə́: «Jísə Yésus, *muud micúndə́, muud á Nazarɛ̂t shí á Galilê.» 
\s1 Yésus mə wɨ́ɨ́ŋg búúd ɔ́ míkus Mpáánzə́ Zɛmbî 
\r (Mak 11.15-19; Luk 19.45-48; Yuá 2.13-22) 
\p  
\v 12 Yésus mú kə nyíi *Luŋ mə́ Zɛmbî, a mú kə wɨ́ɨ́ŋg búúd bwə́ á ŋgə sá mikus cínɔŋg wá. A shîn lwág ítʉ́wʉli í búúd bwə́ á ŋgə́ sá icɛ́nd í *mwaanɛ̂ wá, nə ishíya í bɔɔŋg bwə́ á ŋgə kusha məfaf wá.  
\v 13 \x - \xo 21:13 \xt Iza 56.7; Zhe 7.11\x*A mú lás nə bwo nə́: «Jísə cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: “Bwə́ bá dʉ jɔ̂w njɔ́w wâm nə́ njɔ́w mə́jəgʉla?” Ká bɨ́ bâŋ mə́ yida sá nə́ í bə́g daagɛ lʉ́ íjúwâl.» 
\p  
\v 14 Nə́ ndɛɛ́ wəancím-ncîm nə wa ijâm bwə́ mú shísh nyə́dɨ́ na Luŋ dɨ́ cwû, a músə lwag bwo.  
\v 15 \x - \xo 21:15 \xt 20.30-31\x*Njɨ milúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á gwág bɔ̂w nə *məshimbá Yésus nyə á ŋgə sá má, bwə́ gwág nə́mə́ bɔ̂w nə iyáŋgá íkʉ́kágə́ í á ŋgə wá Luŋ dɨ́ cwû yí nə́: «Hosána, Mwân mə́ Dávid».  
\v 16 \x - \xo 21:16 \xt Sôm 8.3\x*Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Ye wo ŋgə nə́mə́ gwág sâ bwə́ ŋgə́ cɨ yí?» Nyə nə bwo nə́: «Haaw. Ye bɨ bâŋ bɨ afwóyɛ́ lɔ̧̂ cilyá ga nə́: “Wo a wéésh gúmə́ mímpu mí íkʉ́kágə́ nə ikény í bə̂l dɨ̂?”»  
\v 17 Nə́ ndɛɛ́ a mú lʉ́gə bwo, wú ŋgwə́la dɨ̂, kə Betanî, kʉ́l nyə́ é jâ yí. 
\s1 Kundú figyê 
\r (Mak 11.12-14, 20-24) 
\p  
\v 18 Mpʉ́mán mpʉ́mán, ja nyə á ŋgə kə ŋgwə́la yí, nyə á ka gwág zha.  
\v 19 \x - \xo 21:19 \xt Luk 13.6\x*A mú dʉ́g shug lʉ *figyê njwóŋ dɨ́ koogʉ́, a mú shísh, a músə kə kwey njɨ ikáá nə ikáá. A músə cɨ nə figyê nə́: «Wo abʉ́lɛ́ ná nyiŋgə bwɛlɛ wúmə tɔɔ bumə́.» Cé nə cé, figyê músə shwáás.  
\v 20 Ja *ompwíín bwə́ mə́ dʉ́g ntʉ́nɨ yí, bwə́ mú bul káam, bwə́ jí Yésus nə́: «Figyê ɛ́ga mə́ ka lɛɛl shwáás cé nə cé ntʉdɛlɛ̂?»  
\v 21 \x - \xo 21:21 \xt 17.20; Luk 17.6\x*Yésus mú ntâg cɨ nə bwo nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, bɨ mbə̂m bə nə búgə́ kú nə məshwán, bɨ́ sá nə́mə́ sâ mə́ mə́ sá figyê ɛ́ga yí. Kú bə njɨ gwo, bɨ́ jee nə́mə́ cɨ nə mbʉ́ŋ ga nə́: “Tʉ́wʉ́g na, wo kə́g juwa mâŋ”, í bə́lɛ nə́mə́ sɨ̂y ntɔ́.»  
\v 22 \x - \xo 21:22 \xt 7.7\x*Sâ jɛ̂sh bɨ́ mə́ bá gwáámb mə́jəgʉla dɨ́ nə búgə́ yí, bɨ mə bá bii gwo. 
\s1 Ŋkul ijwûga mə́ Yésus 
\r (Mak 11.27-33; Luk 20.1-8) 
\p  
\v 23 Yésus nyə á ka kə nyíi *Luŋ mə́ Zɛmbî dɨ̂, á mú ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá. Nə́ ndɛɛ́, milúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bwə́ mú kə nyə́dɨ́ kə jí nyə nə́: «Nyáyɛ́ ŋkul wó ŋgə́ sá ísâ ínɨ nə ndɨ́ yí? Zə́ nyə ámə yə wo ŋkul nyɔɔŋgʉ̂?»  
\v 24 A músə bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mə zə́ nə́mə́ fwo jí bɨ́ njígá. Bɨ́ mə́ ká bɛ̧sa, mə mú jaaw bɨ́ ŋkul mə́ ŋgə́ sá misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ míga nə ndɨ́ yí.  
\v 25 Nduwán Yuánɛs nyə á ŋgə duu buud yí, í á bə nə nyáyɛ́ ŋkûl? Ye ŋkul á gwɔ́w wə́ Zɛmbî, ye ŋkul á buud?» Bwə́ mú tə́dʉga nə́: «Ŋkí sə́ mə́ cɨ nə́ “gwɔ́w”, nyə e jí sə́ nə́: “Ká nəcé jɨ́ bɨ́ a shígɛ́ *búgʉla nyə yí?”  
\v 26 \x - \xo 21:26 \xt 14.5\x*Sə́ mə́ ká mɛɛl cɨ nə́ í á bə ŋkul á buud ɨɨ́, ŋkwɛ́ɛ sə̂! Buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə magʉlə nə́ Yuánɛs nyə á bə *muud micúndə́.»  
\v 27 Bwə́ mú bɛ̧sa nə Yésus nə́: «Sə́ ampúyɛ́.» A mú nə́mə́ cɨ nə bwo nə́: «Mə ajááwɛ́ nə́mə́ bɨ́ ŋkul mə́ ŋgə́ sá misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ míga nə ndɨ́ yí.» 
\s1 Kanda bwân óbá 
\p  
\v 28 \x - \xo 21:28 \xt 7.21\x*\x - \xo 21:28 \xt Luk 15.11\x*Yésus mú nyiŋgə cɨ nə bwo nə́: «Nda wúga lâŋ bɨ mə tə́dʉga wo nə́ jɨ? Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə nə bwân óbá. A músə cɨ nə ashúshwóógʉ́ nə́: “Mwân waam, kaag sɛ̂y fambə́ *vînyə múús.”  
\v 29 Mwân mú bɛ̧sa nə́: “Mə acɛ́ɛ́lɛ́.” Njɨ, mpʉ́mpʉ́sə́, a mú cɛ́nd mítə́dʉ́gá, a músə kə fambə́.  
\v 30 Muud ɛ́nɛ mú lésha nə ŋgwɔ́l mwân mbií ŋgwúd. Nyâŋ mú bɛ̧sa nə́: “Dá, mə zə́ kə.” Njɨ a kú kə.  
\v 31 \x - \xo 21:31 \xt 6.10\x*Bwân óbá ónɨɨ́d, nyáyɛ́ mə́ sá nda sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wáŋ nyə ámə cɛɛl nə́?» Bwə́ mú bɛ̧sa nə́: «Ashúshwóógʉ́.» Yésus músə cɨ nə bwo nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, Oŋwɛnyɛ ɔ́ tóya nə budá bwə́ jáŋgá fʉlî wá bwə́ bá cɔ̧́ bɨ̂, bwə́ kə́ kumə Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂.  
\v 32 \x - \xo 21:32 \xt Luk 7.29-30\x*Nəcé Yuánɛs nyə á zə bɨ́dɨ́, zə lwágʉlə bɨ́ zhɨɨ́ a tʉ́təlí, njɨ bɨ a shígɛ́ *búgʉla nyə. Oŋwɛnyɛ ɔ́ tóya nə budá ɔ́ jaŋga, báá bwə́ á búgʉla nyə. Bɨ á tɛɛm dʉ́g ntɔ́, bɨ a shígɛ́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá, búgʉla nyə.» 
\s1 Kanda ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal ɔ́ abʉ́bɔ̂w 
\r (Mak 12.1-12; Luk 20.9-19) 
\p  
\v 33 \x - \xo 21:33 \xt Iza 5.1-2\x*«Gwágʉ́lə́gá wúl kanda. Ŋgwɔ́lʉ́gá múúd nyə á bə nə shí. A mú sá fambə́ *vînyə, wá gwo luŋgʉla dɨ́. A fáág bɨ́ɨ́ dʉ́lə bá nyáam mpúmə́, a lwɔ̧́ cwámbə́ ísándə́lé, a mú yə búúd fambə́ jɔɔŋg mə́céd. A músə kə njɔɔndʉd.\fig Fambə́ vînyə luŋgʉla dɨ́ cwû|src="lb00103b.tif" size="span" copy="Louise Bass" ref="21.33" \fig* 
\v 34 Ja mə́mwáágʉlə mə́ á wɔ́ɔ́s yí, nyə á kənd ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ nə́ bwə́ kə́g ŋwa nyə dɛ́ kɔw lʉ mpúmə́ búúd bwə́ á lʉ́g nə fambə́ wá dɨ́.  
\v 35 \x - \xo 21:35 \xt 22.6\x*Njɨ, buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ mú yida kə bii osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal, bwə́ daŋgʉlə cú ŋgwɔ́l, bwə́ gwú ŋgwɔ́l, bwə́ lúmə ŋgwɔ́lʉ́gá məkwóógʉ́ nə́ ndɛɛ́ a fudə.  
\v 36 Muud fambə́ mú nyiŋgə kənd bɔ́ɔ́lʉ́gá ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal ŋkí bulya, cɔ̧́ wə́ ashúshwóógʉ̂. Buud bwə́ á lʉ́g nə fambə́ wá bwə́ mú nə́mə́ sá bwo njɨ mbií ŋgwúd.  
\v 37 Zhúgʉ́lá zhúgʉ́lâ, a músə kənd mwân yé, a ŋgə́ tə́dʉga nə́ bwə́ é gwɔ̧́ɔ̧ nyə nə́ mwán yé.  
\v 38 Ká, ja búúd bwə́ á lʉ́g nə fambə́ wá bwə́ á dʉ́g mwân ɛ́nɛ yí, bwə́ á ŋgə cɨ bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: “Dʉgá! Muud mə bá lʉ́g nə lʉ́gí ɔ́nɨ. Shé gwúgá nyə, shé bâg lʉ́g nə lʉ́gí jé.”  
\v 39 \x - \xo 21:39 \xt Heb 13.12\x*Bwə́ mú ntâg bií nyə, shɛɛnzh julə wú nə nyə fambə́, kə gwú nyə ncâ.»  
\v 40 Yésus mú jí bwo nə́: «Ja múúd fambə́ mə́ bá zə yí, a bá zə sá búúd bɔɔŋgʉ́ ntʉdɛl?»  
\v 41 \x - \xo 21:41 \xt 22.7\x*Bwə́ mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «A bá gwú búúd bɔɔŋgʉ́ kú nə iŋkúŋkwoŋ; a mú ŋwa fambə́ jé, yə búúd oshús, bɔɔŋg bwə́ bá dʉ yə nyə dɛ́ kɔw ja í jə́la wá.»  
\v 42 \x - \xo 21:42 \xt Sôm 118.22-23\x*Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Ye bɨ abwɛ́lɛ́ lɔ̧̂ mícilyá mí Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: 
\q1 Kwóógʉ́ ólwɔ̧́ye bwə́ á myaas yí, 
\q1 dwó wə́ í mə́ bə kwóógʉ́ lʉ́ lʉ́mʉga\f + \fr 21:42 \fk kwóógʉ́ lʉ́ lʉ́mʉga: \ft Í á dʉ bə kwóógʉ́ bwə́ á dʉ tɛ́ɛ́d jil mə́ndəlúd yí, dwó wə́ bwə́ á dʉ bɛ̧ ja bwə́ lʉ́m mənyuŋg mə njɔ́w yí.\f*. 
\q1 Cwámba sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ yé wə́ nɨ. 
\q1 Jísə *sâ mímbʉ́gú sə́dɨ́ míshʉ́d ɨɨ́?» 
\p  
\v 43 \x - \xo 21:43 \xt Dan 2.34-35, 44-45\x*Yésus mú nyiŋgə́ cɨ nə bwo nə́: «Gwə́ wə́ mə́ jááw bɨ́ nə́, Zɛmbî mə bá yîl Faan dɛ́ bɨ́dɨ́, a kə nə dwo gúl lwoŋ búúd í é bá mpu wúmə mpúmə́ yííd.  
\v 44 \f + \fr 21:44 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá ínɨ.\f*[Muud mə bá bʉ́l kwóógʉ́ dɔɔŋg dɨ́ yɛ́ mə bá kweshʉli búg; nyɔɔŋg kwóógʉ́ dɔɔŋg í bá káda yɛ́ mə bá cugʉli.]» 
\p  
\v 45 Ja mílúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á shîn gwág mikanda mínɨ yí, bwə́ á ka mpu nə́ bwə́ wə́ Yésus ŋgə́ lás nə ndɨ̂ wá.  
\v 46 \x - \xo 21:46 \xt 21.11; 26.4-5\x*Bwə́ mú tɛ́ɛ́d ŋgə́lə sɔ̧́ məzhɨɨ́ nə́ bwə́ bií nyə. Njɨ, bwə́ á ka ŋgə fúndə məŋkúmbə mə búúd nəcé buud bɛ̂sh bwə́ á dʉ ŋwa Yésus nə́ *muud micúndə́ mə́ Zɛmbî. 
\c 22  
\s1 Kanda zaŋ bâ 
\r (Luk 14.15-24) 
\p  
\v 1 Yésus nyə á nyiŋgə nə́mə́ lás nə bwo míkandad nə́  
\v 2 \x - \xo 22:2 \xt 9.15\x*«Faan á gwɔ̂w dʉ́sə nda wúl njwú-buud í á kwəmʉsa nə́ a sá mwân yé zaŋ bá yí.  
\v 3 Nyə á ka kənd osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ nə́ bwə́ kə́g jɔ̂w búúd nyə á jɔ̂w zâŋ dɨ́ wá; njɨ buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ á shígɛ́ cɛɛl zə.  
\v 4 A mú nyiŋgə kənd bɔ́ɔ́l ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal, nyə nə bwo nə́: “Kəgá cɨ nə buud mə́ ámə jɔ̂w wá nə́, mə mə́ shîn kwəmʉsa dína. Mə mə́ cígə íntɛny nə ocúdú wâ məwóŋ. Isâ byɛ̂sh í mú kwəmʉsá, zəgá dínad.”  
\v 5 Njɨ buud bɔɔŋgʉ́ kú bísh njúwúlú mə cî, bwə́ mú yida ŋgə bwɨ́lya, nyâŋ kə nyə́dɨ́ fambə́, nyâŋ kə mákîd mɛ́d,  
\v 6 \x - \xo 22:6 \xt 21.35\x*bɔ́ɔ́lʉ́gá bwə́ bii nə́mə́ *búúd ɔ lwámá ɔ́ cî, bwə́ cúg bwo nə́ ndɛɛ́ gwú bwo.  
\v 7 \x - \xo 22:7 \xt 21.41\x*Njwú-buud mú gwág mpimbə. A músə kənd ózɨmbɨ bɛ́, kə jaŋgʉlə ógwûl ɔ búúd bɔɔŋgʉ́ nə́ ndɛɛ́ jígal ŋgwə́la wáŋ.  
\v 8 A músə zə cɨ nə osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ nə́: “Dína í mə́ shîn bə kwəmʉsá, njɨ buud mə́ á jɔ̂w wá bwə́ á shígɛ́ mpíya nə ndɨ̂.  
\v 9 Kəgá mə́maan məmaan, bɨ́ kə́g ŋgə jɔ̂w buud bɛ̂sh bɨ́ é ŋgə kwey wá, bwə́ zə́g zâŋʉd.”  
\v 10 Osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal ɔ́nɨ bwə́ mú kə mə́zhɨɨ́ məzhɨɨ́, kə ŋgə ŋwa buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə kwey wá, tɔɔ mimbʉ́wʉ́lú tɔɔ ijɔ̧ɔ̧́ í búúd. Njɔ́w zâŋ í mú lwánd nə buud nə́ cwɔ́ɔ́. 
\p  
\v 11 \x - \xo 22:11 \xt Mbʉ́ 19.8\x*«Njwú-buud mú zə nyíi njɔ́w zâŋ nə́ a zə́ dʉ́g búúd bwə́ ámə zə njúwúlú dɨ́ wá. A mú ŋgə dʉ́g nə́ ndɛɛ́ a músə kwey ŋgwɔ́l múúd kú nə káándə́ zâŋ.  
\v 12 A mú cɨ nə muud wɔɔŋg nə́: “Wɛy e, ntʉdɛlɛ́ wo ámə mpu zə wa kú nə káándə́ zâŋ yɛ́?” Muud wɔɔŋg njɨ kʉ́l-kʉ̂l nə́ kufʉg, kú mpu nda á bɛ̧́sag nə́.  
\v 13 \x - \xo 22:13 \xt 8.12\x*Ntɔ́, njwú-buud mú cɨ nə osɔ́ɔl ɔ mə́sáal bɛ́ nə́: “Wálʉ́lə́gá nyə məbwə̂ nə məkuú, bɨ wúsəg nyə tɔ́ɔ́n yídʉ́gʉ́d, kʉ́l á bá kə bə njɨ a ŋgə́ bwam nə məyə̂ yí.”  
\v 14 Ntɔ́, mpugá nə́ njúwúlú wúsə shú búúd ŋkí bulya, njɨ bɔɔŋg bɨ́ fééshá wá bʉ́sə cíg-cîg.» 
\s1 Tóya mə Káázɛl 
\r (Mak 12.13-17; Luk 20.20-26) 
\p  
\v 15 Nə́ ndɛɛ́ *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú kə shwushwagád, kə́lə sɔ̧́ nda bʉ́sə nə ŋkul bwéel Yésus nə́ a bíílʉg nə iciyá byé nə́.  
\v 16 Bwə́ mú ŋwa bɔ́ɔ́l *ómpwíín báŋ nə bɔ́ɔ́l búúd ɔ́ gwooŋg í á dʉ ságʉsə ijwûga í Herod yí, bwə́ mú kənd bwo, bwə́ kə cɨ nə Yésus nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli! Sə́ ŋgə mpu nə́ wo jɨ bʉ́bə́lɛ́ muud. Wo ŋgə jɨ́ɨ́gʉli sə́ cʉg á Zɛmbî bʉ́bə́lɛ́. Wo ádɛ́ nə́mə́ bɛɛmb sâ bɔ́ɔ́l búúd bwə́ é cɨ yí, wo kú nə́mə́ bə nə ifwaas nə mbií múúd wɨ́ nə ŋkul tɔ̂w wo míshʉ́d yí.  
\v 17 Ntɔ́, jaawʉg sə̂. Ye məcɛ̧ɛ̧ mə́shé mə́ ŋgə magʉlə nə́ sə́ jə́nag tóya mə *Káázɛl, ye mə́ aŋgɛ̂ nə magʉlə?»  
\v 18 Ká, Yésus nyə á bwey mpu mbíya lâm wáŋ. A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ mə zə́ bwɔ́wʉlə mə nəcé jɨ, yé búúd ɔ mə́kə́ŋ ɔ́ga?  
\v 19 Lwógá ná mə *mwaanɛ̂ bwə́ dʉ jə́na tóya nə ndɨ̂ yɛ́.» Bwə́ mú zə nyə nə saŋ *danarî.\fig Misaŋ mi mwaanɛ̂ mimbá|src="hk00166c.tif" size="col" copy="Horace Knowles" ref="22.19" \fig* 
\v 20 A mú jí bwo nə́: «Zə́ jɨ́ nə vʉgʉli mpwoombʉ́ nə jínə́ bwə́ á lúlə wa ga?»  
\v 21 \x - \xo 22:21 \xt Rom 13.7\x*Bwə́ nə nɛ́ nə́: «Jísə Káázɛl». A mú ka cɨ nə bwo nə́: «Yə́gá Káázɛl isâ í Káázɛl, bɨ́ yə Zɛmbî isâ í Zɛmbî.»  
\v 22 Ja bwə́ mə́ gwág mpɛ̧sá nɨ yí, bwə́ mú bul káam bwə́ mú kyey, béégya nə nyə. 
\s1 Osadwisyɛ̂ŋ bwə́ láámbʉlə Yésus 
\r (Mak 12.18-27; Luk 20.27-40) 
\p  
\v 23 \x - \xo 22:23 \xt Luk 20.27\x*Nə́mə́ jwɔ̂w ŋgwúd nɨ, *Osadwisyɛ̂ŋ, buud bwə́ dʉ cɨ nə́ mimbimbə mí ábʉ́lɛ gwûm mə́shwoŋ dɨ́ wá, bwə́ á ka zə wə́ Yésus, zə jí nyə nə́:  
\v 24 \x - \xo 22:24 \xt Mbá 25.5-6; Mət 38.8\x*«Yɨ́ɨ́gʉli, Moyîz nyə á cɨ nə́: “Ŋkí muud mə yə́ kundú, mínyɔŋʉ̂ yé mə́ jəlá nə shúgʉla nə kúsə́ yé, a byág nyɔɔŋg mə́ yə yɛ́ mpwoŋ buud.”  
\v 25 Ká gúl sâ í á bə sə́ wa, bɔ́ɔ́l omínyɔŋʉ̂ bwə́ á byɛ̂l zaŋgbá, budûm nə budûm. Acúmbâ mú bá múdá, a mú yə. Nda nyə á yə kú nə mwân nə́, a mú lʉ́gə mínyɔŋʉ̂ yé nə mudá.  
\v 26 Nyɨ́nɛ mú nə́mə́ yə kú nə mwân, a lʉ́gə ŋgwɔ́l nə mudá. Í á ŋgə kə ntʉ́nɨ nə́ ndɛɛ́, bɛ̂sh zaŋgbá mbií ŋgwúd.  
\v 27 Mudá mú nə́mə́ zə yə bwə́dɨ́ mpʉ́sə.  
\v 28 Ja búúd bwə́ bá gwûm yí, nyáyɛ́ á omínyɔŋʉ̂ zaŋgbá mə́ bá ka ŋwa mudá? Ŋgaá nə́ bɛ̂sh bwə́ á shí bə ógwúm bɛ́?»  
\v 29 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Bɨ́ ŋgə kwab nəcé bɨ ampúyɛ́ sâ Kálaad Zɛmbî ŋgə́ cɨ yí, bɨ kú nə́mə́ mpu mpífə́ mə́ Zɛmbî.  
\v 30 Ja búúd bwə́ bá gwûm mə́shwoŋ dɨ́ yí, budúm bwə́ ábʉ́lɛ́ ná bá búdá, budá nda ná kə mə́báád. Bwə́ bá ji nda *wəéŋgəles ɔ́ Zɛmbî bwə́ njúl joŋ dɨ́ nə́.  
\v 31 Kɔ́ɔ́mb á mimbimbə bálə gwûm mə́shwoŋ dɨ́, ye bɨ afwóyɛ́ lɔ̧́ sâ Zɛmbî nyə a lás nə bɨ́ yí? Ŋgaá nyə á cɨ nə́:  
\v 32 \x - \xo 22:32 \xt MmN 3.6\x*“Mə jɨ Zɛmbî mə́ *Abʉraham, Zɛmbî mə́ *Izaag, Zɛmbî mə́ *Yákwab.” Ntɔ́ jɨ nə́ Zɛmbî cugɛ́ Zɛmbî mimbimbə, a jɨ yidá bə Zɛmbî á buud bwə́ ŋgə́ cʉgə wá.»  
\v 33 Məŋkúmbə mə́ búud mə́ á ŋgə gwág nyə má mə́ á ŋgə bul káam njɨ́ɨ́gʉ́lá yé. 
\s1 Shug lʉ́ mə́cɛ̧ɛ̧ 
\r (Mak 12.28-34) 
\p  
\v 34 Ja *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mə́ gwág nə́ Yésus mə́ juwal Osadwisyɛ̂ŋ mimpu yí, bwə́ mú sɛɛŋgya nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú kə nyə́dɨ́.  
\v 35 Ŋgwɔ́l múúd á gwooŋg jáŋ njúl Ŋkumɛ məcɛ̧ɛ̧ mú zə bwɔ́wʉlə Yésus, nyə nə nɛ́ nə́:  
\v 36 «Yɨ́ɨ́gʉli, mə́cɛ̧ɛ̧ míshé mɛ̂sh dɨ́, dáyɛ́ í ntɔ̧́ mɔ́ɔ́l mɛ̂sh?»  
\v 37 \x - \xo 22:37 \xt Mbá 6.4-5\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Wó jəlá nə cɛɛl Zɛmbî woó Yawé nə lâm wô wɛ̂sh, nə *shíshim wô wɛ̂sh, nə lúú wô wɛ̂sh.  
\v 38 Dʉ́nɨ cɛ̧ɛ̧ wə́ í ntɔ̧́ mɔ́ɔ́l mɛ̂sh, dwó wə́ í tə́l shwóg.  
\v 39 \x - \xo 22:39 \xt Ləv 19.18; Mat 5.43; 19.19; Rom 13.9; Gal 5.14; Zhk 2.8\x*Dɔɔŋg í ká nə́mə́ nyiŋgə bə nda dwo yí, dwó wə́ ga: Wo cɛɛl múúd yɛ̂sh jísə́ wo kúnə́-kúnə yɛ́ nda womɛ́fwó.  
\v 40 \x - \xo 22:40 \xt 5.17; Rom 13.10\x*Məcɛ̧ɛ̧ məbá mə́nɨ wə́ mə́sə́ shug á *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ wɛ̂sh nə minjɨ́ɨ́gʉ́lá mí *búúd ɔ mícúndə́ myɛ̂sh.» 
\s1 Krîst, Mwân mə Dávid 
\r (Mak 12.35-37; Luk 20.41-44) 
\p  
\v 41 \x - \xo 22:41 \xt 20.30-31\x*Nda *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á bə sɛɛŋgyá nə́, Yésus mú jî bwo nə́:  
\v 42 «Bɨ́ ŋgə ná cɨ *Krîst\f + \fr 22:42 \fk Krîst: \ft Na jisə “Mesî”, muud Zɛmbî nyə a gwáágʉlə məwúdə́ mə́ íjwûga nə́ ndɛɛ́ a ntɨ yɛ́.\f* nə́ jɨ? A jɨ Mwân mə zə́?» Bwə́ nə́: «Mwân mə *Dávid.»  
\v 43 Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Ká ntʉdɛlɛ́ Dávid nə ŋkul mə Shíshim, nyə á jɔ̂w Krîst nə́ Cwámba yɛ́? Ŋgaá Dávid nyə á cɨ nə́: 
\q1  
\v 44 \x - \xo 22:44 \xt Sôm 110.1; Mis 2.33-35; 1Kr 15.27; Heb 1.13; 8.1\x*Cwámba\f + \fr 22:44 \fk Cwámba: \ft Wa, jínə́ lʉ́ Cwámba dʉ́sə “Yawé”, mbii í ŋgə́ wú Sôm 110.1 dɨ́ yí.\f* nyə á cɨ nə Cwámba wâm nə́: 
\q1 “Jigʉ́ shí wa mə́dɨ́ mbwə̂ məncwûm, 
\q1 kə wɔ́ɔ́s ja mə é culʉshi mízhízhíŋ myô, 
\q1 wo nyaál myo nə məkuú yí!” 
\p  
\v 45 «Ŋkí Dávid mə́ bwey jɔ̂w Krîst nə́ Cwámba, nyə é ka bə Dávid mwân na ntʉdɛlɛ?»  
\v 46 \x - \xo 22:46 \xt Mak 12.34; Luk 20.40\x*Kú nə muud nyə á bə nə ŋkul bɛ̧sa sâ yɛ́. Tɛ́ɛ́d jwɔ̂w nɨ, muud a shígɛ́ ná bwɛlɛ jí Yésus njígá. 
\c 23  
\s1 Yésus ŋgə ŋkáánd nə Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ 
\r (Mak 12.38-40; Luk 11.39-52; 20.45-46) 
\p  
\v 1 Yésus músə ka cɨ nə məŋkúmbə mə búúd nə *ompwíín bɛ́ nə́:  
\v 2 «*Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ njúl jiya mə́ Moyîz dɨ́ nə́ bwə́ dʉ́g jɨ́ɨ́gʉli búúd məcɛ̧ɛ̧ mə́ Zɛmbî.  
\v 3 \x - \xo 23:3 \xt Rom 2.21-23\x*Ntɔ́, ságá bwo məgwág, bɨ́ bɛ̧ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá myáŋ. Njɨ, bɨ kú ŋwa kuú njɔɔnd wáŋ; nəcé bwə́ mpú njɨ məlás, kú ka dʉ sá.  
\v 4 Bwə́ dʉ kɔ̧ɔ̧lə jilə-jilə mímbag, dʉ zhimb búúd záməbag; njɨ bwə́mɛ́fwó kú sʉ́sal tɔɔ nyinə́ nə́ bwə́ kwiy myo.  
\v 5 \x - \xo 23:5 \xt MmN 13.9; Mbá 6.8; Ilŋ 15.37-41; Mat 6.1\x*Misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myáŋ myɛ̂sh mísə njɨ dʉ́lə sɔ̧́ mísh. Bwə́ dʉ bweeg byáŋ *íŋgwabí í mə́cɛ̧ɛ̧ ntɔ̧ bɔ́ɔ́l búúd byáŋ. Bwə́ bul nə́mə́ dʉ gweesh myáŋ mímbwaag mi káándə́.\fig Muud ɛ́nɛ jɨ nə ŋgwabí mə́cɛ̧ɛ̧́ mpwóómbʉ́d nə mímbwaag káándə́d|src="lb00276b.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="23.5" \fig* 
\v 6 Bwə́ cɛɛl dʉ ji njɨ lúú tʉ́wʉli dɨ́ ja bwə́ dʉ́ kə ídína dɨ́ yí; ja bʉ́sə́ *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ́ yí, bwə́ cɛɛl kə dʉ ji njɨ íjiya yâ shwóg.  
\v 7 Bwə́ cɛɛl nə́ buud bwə́ dʉ́g bə́da bwo məbə́dá mə́ gúmə́ mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ̂. Bwə́ cɛɛl nə́mə́ nə́ buud bwə́ dʉ́g jɔ̂w bwo nə́: *Rabi.  
\v 8 \x - \xo 23:8 \xt Yuá 13.13\x*Njɨ bɨ bâŋ, kúgá sɔ̧́ nə́ buud bwə́ jɔ́wʉ́g bɨ́ nə́: *Rabi nəcé Rabi wʉ́n jɨ́ njɨ ŋgwúd; bɨ bʉ́sə omínyɔŋʉ̂ mpə́dʉ́gá nyɨ́nʉ́d.  
\v 9 Kúgá jɔ̂w múúd shí ga dɨ́ nə́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə́ nəcé sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n jɨ ŋgwúd, njɨ nyɔɔŋg jísə́ gwɔ́w yɛ́.  
\v 10 Kúgá sɔ̧́ nə́ buud bwə́ jɔ́wʉ́g bɨ́ nə́ omása, nəcé mása jisə ŋgwúd, njɨ *Krîst.  
\v 11 \x - \xo 23:11 \xt 20.26-27; Mak 9.35; 10.43-44; Luk 9.48; 22.26\x*Nyɔɔŋg yɛ̂sh mə́ bul bə fwámɛ́ múúd mpə́dʉ́gá nyɨ́n dɨ́ yɛ́, á jəlá nə sɛ̂y nə bɔ́ɔ́l.  
\v 12 \x - \xo 23:12 \xt Sôm 75.8; Mat 18.4; Luk 1.52; 14.11; 18.14\x*Muud mə bʉ̂n nyə́mɛ́fwó gwɔ́w yɛ́, bwə́ bá səl nyə shí; nyɔɔŋg mə sə́l nyə́mɛ́fwó shí yɛ́, bwə́ bá bʉ̂n nyə gwɔ̂w. 
\p  
\v 13 «Məntágʉla nə bɨ́ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ mə́ laa búúd zhɨɨ́ á Faan á gwɔ̂w. Í músə, bɨmɛ́fwó kú nyíi, bɨ́ kú nə́mə́ nyiŋgə bɨ́d nə́ bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ cɛɛl nyíi wá, bwə́ nyííg. 
\p  
\v 14 \f + \fr 23:14 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá íga.\f*[«Məntágʉla nə bɨ́ *Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ́ ŋgə mánda mikúsə́ mí búdá nə minjɔ́w myáŋ, bɨ́ ka dʉ sá ígwaa-gwaa í mə́jəgʉla nə́ bwə́ dʉ́gʉ́g nə́ bɨ bɨ́ ijɔ̧ɔ̧́ i búúd. Bɨ mə bá bwəma nə intʉ́gʉ́lí í bá bul nyaan yí.] 
\p  
\v 15 «Məntágʉla nə bɨ́ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ́ ŋgə ntɔ̧ míshwû ntɔ̧ mə́kwamb ŋgə́lə sɔ̧́ muud ŋgwúd jɨ́ nə ŋkul cɛ́nd mítə́dʉ́gá zə nyíi mísɔɔn wʉ́nʉ́d yɛ́. Ja bɨ́ mə́ ka jíga dʉ́g mbií múúd wɔɔŋg yí, bɨ mú sá nə́ a bə́g njɨ muud mə jə́lá nə kə kuda á kandʉgəd, nəcé bɨ é sá nə́ a nyíŋgəg bul sá bɔ́w-bɔ̂w ísâ ntɔ̧ bɨ̂. 
\p  
\v 16 \x - \xo 23:16 \xt 5.34-37\x*\x - \xo 23:16 \xt 15.14\x*«Məntágʉla nə bɨ̂, wəancím-ncîm bɨ́ mə́ tɔ̂w shwóg nə́ bɨ mə lwágʉlə búúd zhɨɨ́ wá, məntágʉla nəcé bɨ́ ŋgə cɨ nə́ ŋkí muud mə́ kɛɛn *Mpáánzə́ Zɛmbî, sâ nyə́ ámə kɛɛn yí, í cugɛ́ nyə yɨ́ɨ́mbʉ́lí. Njɨ, múúd mə ká kɛɛn or á Mpáánzə́ Zɛmbî, sâ nyə́ ámə kɛɛn yí, jɨ́ nyə yɨ́ɨ́mbʉ́lí.  
\v 17 Yé ímpwúfú íga, wəancím-ncîm ɔ́ga! Jɨ́ í ntɔ̧́ gúlʉ́gá, ye or, ye Mpáánzə́ Zɛmbî í ŋgə́ sá nə́ or bə́g or mə́ Zɛmbî yí?  
\v 18 \x - \xo 23:18 \xt MmN 29.37\x*Bɨ́ ŋgə nə́mə́ cɨ nə́ muud mə ká kɛɛn *alatâr, sâ nyə́ ámə kɛɛn yí, í cugɛ́ nyə yɨ́ɨ́mbʉ́lí. Njɨ, múúd mə ká kɛɛn sâ mə́ Zɛmbî í mbwúg alatâr dɨ́ yí, sâ nyə́ ámə kɛɛn yí, jɨ́ nyə yɨ́ɨ́mbʉ́lí.  
\v 19 Yé wə́ancím-ncîm ɔ́ga! Jɨ́ í ntɔ̧́ gúlʉ́gá, ye sâ í mbwúg alatâr dɨ́ yí, ye alatâr mə sá nə́ sâ jɔɔŋg í bə́g shú mə́ Zɛmbî yí?  
\v 20 Ntɔ́, muud mə kɛ́ɛ́n alatâr yɛ́, á kɛɛn alatâr nə sâ jɛ̂sh í mbwúg alatâr dɨ́ yí.  
\v 21 \x - \xo 23:21 \xt 1Oj 8.13\x*Muud mə kɛ́ɛ́n Mpáánzə́ Zɛmbî yɛ́, á kɛɛn Mpáánzə́ Zɛmbî nə Zɛmbî muud njúl cínɔŋg yɛ́.  
\v 22 Muud mə kɛ́ɛ́n joŋ lʉ gwɔ̂w yɛ́, mə́ kɛɛn jiya ícî mə́ Zɛmbî nə Zɛmbî muud njúl cínɔŋg yɛ́. 
\p  
\v 23 \x - \xo 23:23 \xt Ləv 27.30; Msh 6.8; Luk 18.12\x*«Məntágʉla nə bɨ́ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Məntágʉla nə bɨ́ nəcé bɨ́ ŋgə yə Zɛmbî *ŋkɔw wûm á isâ nda mânt nə anis nə kumîn\f + \fr 23:23 \fk mânt nə anis nə kumîn: \ft Jísə ikáá bwə́ dʉ lugʉshi jáámb nə ndɨ̂ yí, isâ nda məsəb.\f*, ikáá bɨ́ mə́ dʉ teegʉshi ídʉ̂w nə ndɨ̂ yí. Njɨ bɨ́ yida mpyêny mɔɔŋg mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ búl ntɔ̧ má, nda cʉgə́lə nə buud tʉ́təlí, nə gwágʉ́lə búúd cɛy lámʉ́d nə búgʉ́lálə Zɛmbî. Sâ bɨ́ á jəla nə sá wə́ nɨ, kú yida mpyêny byɔɔŋg bɨ́ ŋgə́ bwey sá yí.  
\v 24 \x - \xo 23:24 \xt 15.14\x*Yé ólwóye ɔ zhɨ́ɨ́ wə́ancím-ncîm ɔ́ga. Bɨ mə́ dʉ sâl mə́lwəg, yîl ncincíŋ jɨ́ cínɔŋg yí, njɨ bɨ́ minə *shamô ncindî. 
\p  
\v 25 \x - \xo 23:25 \xt Mak 7.4\x*«Məntágʉla nə bɨ́ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ́ ŋgə gusa bálá nə shúyá njɨ kwoŋʉd, cwû nyɛ njúl lwándʉ́lá nə isâ í mándá nə ibɔ́w-bɔ̂w ísâ í mə́ ŋwa bɨ́ milâm yí.  
\v 26 \x - \xo 23:26 \xt Yuá 9.40\x*Yé áncím-ncîm Farizyɛ̂ŋ! Fwog tɛ́ɛ́d gusa bálá cwû shú nə́ kwoŋ bə́g nə́mə́ ŋkí ŋkɛ̧̂. 
\p  
\v 27 «Məntágʉla nə bɨ̂ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bʉ́sə nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ bʉ́sə nda məshwoŋ bwə́ mə́ wá fə́m má, ŋkí nywa dʉ́g tɔ́ɔ́n, njɨ cwû njúl lwándʉ́lá nə iyasə́ í búúd nə bíl ísâ í ádʉdanâ mimbií mímbií.  
\v 28 \x - \xo 23:28 \xt Luk 16.15\x*Bɨ bʉ́sə nə́mə́ ntɔ́, mísh mə́ búúd dɨ́, bɨ́ ŋgə nyîn nda buud bʉ́sə́ ótʉ́təlí wá; í njúl nə́ milâm mín mísə bɨ́ nə kwába nə fúlú a kú bísh mə́cɛ̧ɛ̧ nə́ cwɔ́ɔ́. 
\p  
\v 29 «Məntágʉla nə bɨ̂ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə Ofarizyɛ̂ŋ. Bɨ bʉ́sə nə məkə́ŋ. Məntágʉla nəcé bɨ́ ŋgə lwɔ̧́ məshwoŋ mə *búúd ɔ mícúndə́, bɨ ŋgə́ lugʉshi ikʉ́l otʉ́təlí ɔ́ búúd bwə́ á dɔw yí.  
\v 30 \x - \xo 23:30 \xt 5.12; Mis 7.52\x*Bɨ́ ŋgə cɨ nə́ bɨ a mbə̂m bə ja impáámbə́ bɨ́n í á cʉgə yí, bɨ a shígɛ́ nywá dʉ wá məbwə̂ kʉ́l bwə́ á dʉ gwú búúd ɔ mícúndə́ yí.  
\v 31 Ciyá jɨ́n jɔɔŋg í ŋgə bwaagʉlə nə́ bɨ bʉ́sə bwân ɔ́ búúd bwə́ á dʉ gwú buud ɔ mícúndə́ wá.  
\v 32 Ká jɨ, mɛɛlʉgá casʉlə sâ ímpáámbə́ bɨ́n í á tɛ́ɛ́d yí.  
\v 33 \x - \xo 23:33 \xt 3.7\x*Bɨ bʉ́sə mbɛɛ́ ónywâ, iyəlʉkag. Bɨ́ mə bá faam kú kə kuda á kandʉgə dɨ́? Í bá bə ntʉdɛlɛ?  
\v 34 \x - \xo 23:34 \xt 1Te 2.15\x*Gwə́ wə́ í bá bə nə́, mə é dʉ ntɨ bɨ́ buud ɔ mícúndə́, mə ntɨ búúd ɔ́ fʉg, ntɨ Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧; bɨ mə bá gwú bɔ́ɔ́l, bɨ́ bwambʉlə bɔ́ɔ́l ikwolós dɨ́, bɨ́ yíd bɔ́ɔ́l nə milwóŋ bɨ́dɨ́ mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lád, bɨ mə bá julya nə bɔ́ɔ́l míŋgwə́la miŋgwə́la.  
\v 35 \x - \xo 23:35 \xt Mət 4.8-10\x*Í bá nə́mə́ dʉ sɨ̂y ntʉ́nɨ nə́ ndɛɛ́, otʉ́təlí ɔ́ búúd bɛ̂sh bwə́ á gwúyɔw wá, məcií máŋ shwɨy bɨ́ mílúúd; tɛ́ɛ́d mə́cií mə́ Abɛl, tʉ́təlí múúd, zə wɔ́ɔ́s mə́cií mə́ Zakarî mə́ Baraki bɨ́ á gwú mpə́dʉ́gá Mpáánzə́ Zɛmbî nə alatâr yɛ́.  
\v 36 Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, kala buud ga í é bwəma nə intʉ́gʉ́lí byɔɔŋg byɛ̂sh.» 
\s1 Yésus ŋgə lígya shú Yurʉ́səlɛm 
\r (Luk 13.34-35) 
\p  
\v 37 «Eéé Yurʉ́səlɛm ŋgə́ gwú *buud ɔ mícúndə́ ɛ́ga! Eéé Yurʉ́səlɛm! Wo ŋgə sá nə́, buud Zɛmbî ŋgə́ ntɨ lwámád wódɨ́ wá, wo ŋgə gwú bwo nə məkwóógʉ́! A bweyʉ́lə mə́ á tɛ́ɛ́d nə́ mə́ sɛɛŋg bwân bwô nda ábiyá kúwó mə́ dʉ sɛɛŋg bwân bɛ́ mə́faafʉgə́ dɨ́ nə́! Njɨ, bɨ kú magʉlə ntɔ́.  
\v 38 \x - \xo 23:38 \xt Eze 10.18-19; 1Oj 9.7-8\x*Ká, dʉgá njɔ́w wʉ́n í zə́ lʉ́g wuul.  
\v 39 \x - \xo 23:39 \xt Sôm 118.26\x*Nəcé mə mpú jaaw bɨ́ nə́ tɛ́ɛ́d nə́mə́ kɨ́kɨdɨ́ga, bɨ ákwolɛ́ ná dʉ́g mə. Mə bá nyiŋgə nyîn njɨ ja bɨ́ mə́ bá shwas mə nə́: “Gúmə́ í bə́g nə nyɔɔŋg ŋgə́ zə jínə́ mə́ Cwámba dɨ́ yɛ́”.» 
\c 24  
\s1 Intʉ́gʉ́lí í bá bə yí 
\r (Mak 13.1-37; Luk 21.5-30; 17.22-37) 
\p  
\v 1 Yésus nyə á ka kyey nə́ a wú *Luŋ mə́ Zɛmbî, cúwo tɔ́ɔ́n. A ŋgə́ kə ntʉ́nɨ, *ompwíín bwə́ mú shísh nyə́dɨ́, kə́lə cɛɛl sá nə́ a dʉ́gʉ́g mbií mə́lwɔ̧́ga búúd bwə́ á lwɔ̧́ cínɔŋgʉ́ Luŋ mə́ Zɛmbî má.  
\v 2 \x - \xo 24:2 \xt Luk 19.44\x*A mú yida cɨ nə bwo nə́: «Bɨ mə́ dʉ́g dɨ́ isâ ínɨ byɛ̂sh ɨɨ́? Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, kú nə kwóógʉ́ í bá lʉ́g í mbə́d dúlʉ́gá na gwɔ̂w. Na yɛ̂sh mə bá bə ícɨɨmí icɨɨmí.» 
\p  
\v 3 A mú ka kə *Mbʉ́ŋ wə́olivyê dɨ́, kə ji shí. Ompwíín bɛ́ bwə́ mú shísh nyə́dɨ́ kə jí nyə bə́nɔ́ŋ bwə́mɛ́ nə́: «Jaawʉg sə̂, isâ ínɨ í bá bə jáyɛ́ ja? Jɨ́ í bá ka lwágʉlə sə́ nə́ wo wál zə, nə́ cʉg á shí ga í wál zə shîn?» 
\p  
\v 4 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Bɨ ɔ́ bɛy nə́ buud bwə́ bâg shɨɨg bɨ́, bɨ mú bɛ̧ bɔ́w-bɔ̂w zhɨ́ɨ́.  
\v 5 \x - \xo 24:5 \xt 24.24; 2Te 2.9-10; 1Yn 2.18\x*Nəcé buud ŋkí bulya bwə́ bá dʉ zə nə jínə́ dâm, zə dʉ cɨ nə́: “Mə wə́ Krîst”. Məshɨɨgâ máŋ mɔɔŋg mə́ bá kənd zhwog buud jugʉ́.  
\v 6 Bɨ mə bá dʉ gwág míláŋ mí mɔ́ɔmb, bɨ gwádʉga ncíndə́ dɔɔmb. Bɨ kú bá dʉ kənd mílám gwɔ̂w; í bá jɨɨ nə́ isâ ínɨ í bə́g. Njɨ tɛɛm bə ntɔ́, í ábʉ́lɛ́ fwo bə mə́shíné mə́ shí.  
\v 7 \x - \xo 24:7 \xt 2Ib 15.6; Iza 19.2\x*Gúl lwoŋ í bá lúmbʉli nə gúl, dúl faan lúmbʉli nə dúl. Zha á ifií mpu í bá bə bíl íkʉ́lʉ́d, shí í bá nə́mə́ dʉ ntaŋʉsa bíl íkʉ́lʉ́d.  
\v 8 Isâ ínɨ byɛ̂sh í bá ná bə njɨ mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ mə́cɛy mə byɛ́yí.  
\v 9 \x - \xo 24:9 \xt 10.17-22; Yuá 16.1-4\x*\x - \xo 24:9 \xt 5.11\x*Bwə́ bá dʉ kusha nə bɨ̂ nə́ bɨ bwə́mag nə məntágʉla, bwə́ dʉ gwú bɨ̂. Ilwoŋ byɛ̂sh í bá mpii bɨ́ nəcé jínə́ dâm.  
\v 10 \x - \xo 24:10 \xt 10.35; Luk 12.52-53\x*Ntɔ́, zhwog buud bwə́ bá jímb, bwə́ cwagʉwa zhɨ́ɨ́ abʉ́bɔ̂wʉd. Buud bwə́ bá bə, bɔ́ɔ́l kusha nə bɔ́ɔ́l, mpə́dʉ́gá nyáŋʉ́d njɨ zhíŋ nə zhíŋ.  
\v 11 \x - \xo 24:11 \xt 7.15\x*Zhwog *buud ɔ mícúndə́ ɔ́ məshɨɨgâ bwə́ bá zə, zə sá nə́ buud ŋkí bulya bwə́ bɛ̧́g bɔ́w-bɔ̂w zhɨ́ɨ́.  
\v 12 \x - \xo 24:12 \xt 2Tm 3.1-5\x*Nə́ ndɛɛ́, fúlú á kú bísh mə́cɛ̧ɛ̧ í bá ŋgə mpyáánz, zhwog buud cɛɛlí mú bá ŋgə shîn.  
\v 13 \x - \xo 24:13 \xt Mbʉ́ 13.10\x*Njɨ muud mə bá jísɔw kə wɔ́ɔ́s mə́shínéd yɛ́, a bá cʉgə.  
\v 14 \x - \xo 24:14 \xt 28.19\x*Bwə́ bá cúndə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛ́l nɨ kʉ́l jɛ̂sh shú nə́ ilwoŋ byɛ̂sh í gwágʉ́g; nə́ ndɛɛ́ məshíné mə́ músə bə. 
\p  
\v 15 \x - \xo 24:15 \xt Dan 9.27; 11.31; 12.11\x*«Gwə́ wə́ jɨ́ nə́, bɨ mə bá dʉ́g ájəlʉŋkúŋkwɔ̧ múúd micúndə́ Danyɛ̂l nyə á bwey jaaw yɛ́. Ja á bá kə ŋwa jiya kʉ́l í búl bə ci yí, muud ŋgə́ lɔ̧́ cilyá ga yɛ́, kə́ mpú gwág!  
\v 16 Ja bɨ́ mə́ bá dʉ́g ísâ byɔɔŋg yí, buud bwə́ bá bə Yudéa wá, bwə́ bâg fúndə, kə mímbʉ́mbʉ́ŋʉ́d!  
\v 17 \x - \xo 24:17 \xt Luk 17.31\x*Muud mə bá bə kwáminʉ́\f + \fr 24:17 \ft Ja bwə́ á dʉ lwɔ̧́ minjɔ́w yí, bwə́ á dʉ mɛ̧ kwáminʉ́ nə́mə́ nda mənyuŋg. Kwáminʉ́ í á dʉ bə ŋkí lal, buud kə dʉ ŋgə kyey wu gwɔ̂w, muud jee nə́mə́ kə woga wu.\f* yɛ́ kú bá shulə nə́ a kə́ njɔ́w kə ŋwa sâ.\fig Njɔ́w nɨ wɨ́ nə kwáminʉ́ mbádá-mbádá ŋkí lal nda nyuŋg|src="lb00234b.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="24.17" \fig* 
\v 18 Nyɔɔŋg mə bá bə fambə́ yɛ́, kú ná kwo kə kwáádə́ nə́ a kə́ ŋwa kúúd.  
\v 19 Ŋkwɛ́ɛ budá bwə́ bá bə nə məbum, nə bɔɔŋg bwə́ bá ŋgə nyɛ́ɛ́ŋg bwân mwɔ̂w mɔɔŋg dɨ́ wá! Bwə́ bá bul ŋkúŋkwoŋ.  
\v 20 Jəgʉlagá nə Zɛmbî nə́ mitúbʉ́g myɔɔŋg mí kú bá bə bɨ́ ŋkwánʉ́d, ŋkí jwɔ̂w lʉ́ Sábaad.  
\v 21 \x - \xo 24:21 \xt Dan 12.1; Mbʉ́ 7.14\x*Nəcé *incwaw í ntʉg í bá bə mwɔ̂w mɔɔŋg dɨ́ mbií í abwɛ́lɛ́ bə té shí í á tɛ́ɛ́d yí. Bíl í ábʉ́lɛ́ kwo bə mbií wɔɔŋg.  
\v 22 Í á mbə̂m bə Cwámba kú cunal mwɔ̂w mə́ incwaw í ntʉg mɔɔŋgʉ̂, tɔɔ muud kú faam. Njɨ a bá cunal mwɔ̂w mɔɔŋgʉ̂ nəcé buud á mə́ bwey fɛ́ɛ́sh wá. 
\p  
\v 23 \x - \xo 24:23 \xt Luk 17.23-24\x*«Ntɔ́, ŋkí ŋgwɔ́l múúd mə́ cɨ nə bɨ́ nə́: “Dʉgá! Mesî jisə wa”, ŋkí nə́: “a jisə wá”, kúgá magʉlə.  
\v 24 \x - \xo 24:24 \xt 24.5; 7.15; Mbʉ́ 13.13-14\x*Nəcé omesî ɔ́ mə́shɨɨgâ nə buud ɔ mícúndə́ wâ məshɨɨgâ bwə́ bá dʉ wɔ́ɔ́s. Bwə́ bá dʉ sá məma *mə́shimbá, nə *isâ í mímbʉ́gú mbií wúsə́ nə́ ŋkí gúl sâ jɨ́ nə ŋkul bə ntɔ́, buud Zɛmbî mə́ bwey fɛ́ɛ́sh wá bwə́ bɛ̧ bɔ́w-bɔ̂w zhɨ́ɨ́.  
\v 25 Bɨ ɔ́ bɛy! Mə mə́ bwey jaaw bɨ́ wə́ nɨ.  
\v 26 Bwə́ ká cɨ nə bɨ́ nə́: “Dʉgá, Mesî jɨ nûŋ shí a shwééshád”, bɨ kú kə wu. Ŋkí bwə́ cɨ nə́: “A jɨ ká nyúl fúmʉ́d”, shwánágá, bɨ kú magʉlə,  
\v 27 \x - \xo 24:27 \xt 24.30, 37; 25.31; 1Kr 15.23; 1Te 3.13; 4.15; 2Te 2.1, 8; Zhk 5.7-8; 2Pr 3.4; 1Yn 2.28\x*nəcé *Mwân mə Múúd mə bá zə nda njəs í dʉ yas kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yí, í nyîn kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ jímə yí.  
\v 28 \x - \xo 24:28 \xt Zhb 39.30; Mbʉ́ 19.17-18\x*Kʉ́l mbimbə wúsə́ yí, cínɔŋg wə́ ómpal ɔ́ dʉ sɛɛŋgya yɛ́. 
\p  
\v 29 \x - \xo 24:29 \xt Iza 13.10; 34.4; Azh 2.6, 21; 2Pr 3.10, 12; Mbʉ́ 6.12-14\x*«Í bá bə, mwɔ̂w mə́ incwaw í ntʉg mɔɔŋg mə́ ká nə́mə́ shîn cɔ̧̂, jwɔ́w í bá shila nə́ ŋkwed kú ná kwo faan; ŋkwoond kú ná wééshʉli mə́ŋkɛnya; wəacén-cénî bwə́ bá dʉ bí shí; isâ byɛ̂sh bísə́ nə mpífə́ joŋ dɨ́ yí í bá kúŋgʉla.  
\v 30 \x - \xo 24:30 \xt Zak 12.10-14; Dan 7.13-14; Mat 24.27; 26.64; Mak 14.62; Mbʉ́ 1.7\x*Ja jɔɔŋgʉ̂, sâ í bá lwágʉlə nə́ Mwân mə Múúd wál zə yí í mú cúwo joŋ dɨ̂; ikûl í búúd byɛ̂sh yâ shí ga í mú ŋgə tədʉwa; bwə́ músə dʉ́g Mwân mə Múúd ŋgə́ zə míŋkúdʉ́d, a zág nə mpífə́ nə milwanə́.  
\v 31 \x - \xo 24:31 \xt 13.41 \xk laag: \xt 1Kr 15.52; 1Te 4.16\x*A bá ntɨ *wə́éŋgəles bɛ́ nə məmá laag í dʉ lás nə ŋkulú yí, bwə́ zə sɛɛŋg búúd Zɛmbî nyə á fɛ́ɛ́sh wá, ikɔ́ɔ́mb ínɔ̧́ byɛ̂sh, tɛ́ɛ́d bíl íjumə í shíd kə wɔ́ɔ́s bílʉ́gád. 
\p  
\v 32 «Ŋwagá fʉg nə yuug bɨ́ mə́ dʉ dʉ́g nə lɨ́ɨ́ *figyê yí. Í dʉ bə, ja mpúnzə́ nyɛ́ í mú nə́ bud-bud, məncuug mə́ agúgwáan mə́ ŋgə́ kɔ̧́ yí, bɨ́ mú mpu nə́ ompú bwə́ mú kúnə́-kúnə.  
\v 33 Ntɔ́ nə́mə́, ja bɨ́ mə́ bá dʉ́g ísâ byɔɔŋg byɛ̂sh í ŋgə́ sɨ̂y yí, mpugá nə́ zɨ́yé mə́ Mwân mə Múúd í mú kúnə́-kúnə, í mú cé mə́yíndə mə nyâ.  
\v 34 \x - \xo 24:34 \xt 16.28\x*Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, kala búúd ga í ábʉ́lɛ́ cɔ̧́, isâ ínɨ byɛ̂sh kú fwo sɨ̂y.  
\v 35 Gwɔ́w nə shí í bá cɔ̧́, njɨ iciyá byâm kú cɔ̧̂.» 
\s1 Muud mə́ jəlá nə ji ŋkwəmʉsá 
\r (Mak 13.32-37; Luk 17.26-30, 34-35) 
\p  
\v 36 \x - \xo 24:36 \xt Mis 1.7\x*«Shú sâ í dʉ́gyá nə jwɔ̂w nə wəla ísâ byɔɔŋg í bá sɨ̂y yí, kú nə muud mə mpû; tɛɛm bə wə́éŋgəles bʉ́sə́ wə́ Zɛmbî wá bwə́ ampúyɛ́; tɛɛm bə Mwân nyə ampúyɛ́; njɨ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wə́ mə́ mpû.  
\v 37 \x - \xo 24:37 \xt Mət 6.11-13; 7.7-13; 2Pr 3.6\x*Ja *Mwân mə Múúd mə bá zə yí, isâ í bá sɨ̂y nə́mə́ nda í á sɨ̂y ja mə *Nówe dɨ́ nə́.  
\v 38 Shúshwóógʉ́ nə́ mpʉŋ í búdálʉ́g shí nyɛ̂sh, buud bwə́ á dʉ də, dʉ ŋgul, bwə́ béya, bɛ́lʉshi nə́mə́ bwân báŋ nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w *Nówe nyə a nyíi məma byɔ́ɔ́l dɨ́ yí.  
\v 39 Buud bwə́ á shígɛ́ dʉ bɛɛmb tɔɔ sâ, kə wɔ́ɔ́s ja mpʉŋ í á zə jaŋgʉlə bwo bɛ̂sh yí. Ntɔ́ nə́mə́ wə́ í bá bə ja Mwân mə Múúd mə bá zə yí.  
\v 40 Í bá bə, budûm óbá bwə́ ŋgə́ sɛ̂y fambə́, ŋgwúd ŋwiny, ŋgwɔ́l lʉ́g.  
\v 41 Budá óbá bwə́ ŋgə́ jí isâ kwóógʉ́ ŋgwúd dɨ́, ŋgwúd ŋwiny, ŋgwɔ́l lʉ́g. 
\p  
\v 42 \x - \xo 24:42 \xt 24.44, 50; 25.13; Mak 13.33, 35; Luk 12.40; 21.36\x*«Ntɔ́, jigá ŋkasə̂! Bɨ ampúyɛ́ jwɔ̂w Cwámba wʉ́n mə́ bá zə yí.  
\v 43 \x - \xo 24:43 \xt 1Te 5.1-2; 2Pr 3.10; Mbʉ́ 3.3\x*Mpugá nə́ amə́dɨ́ njɔ́w mbə̂m dʉ mpu wəla lʉ búlú júwâl í é zə yí, ŋki á dʉ ji ŋkasə̂, a kú bɨ́d nə́ júwâl í búgə́g nyə njɔ́w, júwo ísâ.  
\v 44 Ntɔ́, bɨ mə́ jə́lá nə dʉ ji ŋkwəmʉsá, nəcé Mwân mə Múúd mə bá zə wəla bɨ́ abʉ́lɛ́ ŋgə tə́dʉga nə́ nyə é zə yí.» 
\r (Luk 12.41-48) 
\p  
\v 45 \x - \xo 24:45 \xt 25.21-23\x*«Wáyɛ́ sɔ́ɔl məsáal wúsə́ abúgʉ́lág a njúl ŋkí kɛ̧̂ mása mə́ tə̂l nə́ a bə́g lúlúú á buud ɔ njɔ́w a dʉ yə bwo idʉ̂w wəla i jə́la yí?  
\v 46 Sɔ́ɔl məsáal wɔɔŋg nywá mə́ jəla nəcé mása nyə é zə kwey a ŋgə́ sá isɛ́y byé.  
\v 47 Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, mása nyə é jil nyə nə́ a jwúg nə bíl ísâ í njɔ́w byɛ̂sh.  
\v 48 \x - \xo 24:48 \xt 2Pr 3.4\x*Njɨ ŋkí a jisə bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔl məsáal, nyə é cɨ nə́: “Cwámba waamə́ nyə álɛɛlɛɛ́ nyiŋgə”.  
\v 49 Nə́ ndɛɛ́ a mú ka ji yídʉ́lə búúd bə́nɔ́ŋ bwə́ ŋgə́ sɛ̂y wá, nə də́lə dəg, bə́nɔ̂ŋ oshwégye ɔ́ mə́lwəg njɨ ŋgə́lə ŋgul.  
\v 50 \x - \xo 24:50 \xt 24.42\x*Mása yé mə́ bá zə wɔ́ɔ́s nyə dúl jwɔ́wʉ́d məseegyâ, wəla á shígɛ́ ŋgə tə́dʉga yí.  
\v 51 \x - \xo 24:51 \xt 8.12\x*Mása nyə é yə nyə intʉ́gʉ́lí í ányinyaanə̂, a kənd nyə kʉ́l búúd ɔ́ məkə́ŋ bwə́ ŋgə́ bwəma nə ŋkʉ̂d yí; nyə é bə cínɔŋgʉ́, njɨ a ŋgə́ bwam nə məyə̂.» 
\c 25  
\s1 Oncwíyɛ̂ ɔ́ mə́sás wûm 
\p  
\v 1 \x - \xo 25:1 \xt Luk 12.35-36\x*«Ntɔ́, Faan á gwɔ́w í bá bə nda lâŋ ga: oncwíyɛ̂ ɔ́ mə́sás wûm mə́ á ŋwa məlámba, zə kə nə́ mə́ kə́ lə́g múúd nyə á bə nə́ a zə́ bwéémb shwə́ wáŋ yɛ́.  
\v 2 Mə́sás wûm mə́nɨ dɨ́, mə́tɔ́ɔn mə́ á bə ilad, mə́tɔ́ɔn okə́ŋ.  
\v 3 Mɔɔŋg mə́ á bə ilad má mə́ á ŋwa məlámba kú bwey ŋwa mɔ́ɔ́l mə́wúdə kə nə mwo.  
\v 4 Njɨ okə́ŋ bá, bwə́ á ŋwa məlámba, bwə́ kə nə́mə́ nə ifuundú í mə́wúdə nə́ bwə́ bá kə ŋgə kwádʉlə.  
\v 5 Muud nyə á bə nə́ a zə́ bwéémb múdá yɛ́, nyə á shígɛ́ jɔ̧́wa zə; məsás wûm mə́nɨ mɛ̂sh mə́ mú tag nə jiya nə́ ndɛɛ́ mə́ shîn kə gwə́d.  
\v 6 Tâm bulú, cúndə́ í mú sɨ̂y nə́: “Muud bá wə́ zág ɛ; kəgá lə́g nyə!”  
\v 7 Oncwíyɛ̂ ɔ́ mə́sás wûm mə́nɨ mɛ̂sh mə́ músə juum, mə́ ka zə kwəmʉsa mə́lámba.  
\v 8 Mɔɔŋg mə́ á bə ilad má, mə́ mú cɨ nə okə́ŋ nə́: “Yə́gá sə́ baalɛ́ mə́wúdə, mə́sʉ́ mə́lámba mə́ wál jímə.”  
\v 9 Okə́ŋ nə bwo nə́: “Mbɔ̂! Məwúdə́ mə́ ákwagayɛ́ nə shé bɛ̂sh; kagá íkʉ́l bwə́ dʉ ŋgə kusha yí, bɨ kə́g kusə mʉ́n.”  
\v 10 \x - \xo 25:10 \xt 9.15\x*Tɛ́ ílad ínɨ í á ŋgə kə nə́ í kə́ kusə mə́wúdə yí, muud bá mú wɔ́ɔ́s. Bə́nɔ̂ŋ bɔɔŋg bwə́ á bə okə́ŋ wá, bwə́ mú nyíi njɔ́w zâŋ, bwə́ fad mbɛ̂.  
\v 11 \x - \xo 25:11 \xt Luk 13.25\x*Məsás mâ ilad mə́ á ka zə wɔ́ɔ́s na mpʉ́mpʉ́sə́, ka zə ŋgə jɔ̂w nə́: “Mása, Mása, juwʉ́g sə́ mbɛ̂.”  
\v 12 \x - \xo 25:12 \xt 7.23\x*Nyə mú yida bɛ̧sa nə bwo nə́: “Mə ŋgə cɨ nə bɨ́ fwámɛ́ cɨ nə́, mə ampúyɛ́ bɨ̂.”  
\v 13 \x - \xo 25:13 \xt 24.42\x*Ntɔ́, jigá ŋkasə̂, nəcé bɨ ampúyɛ́ jwɔ̂w nə wəla *Mwân mə Múúd mə bá zə yí.» 
\s1 Osɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal ólɔ́ɔl 
\r (Luk 19.12-27) 
\p  
\v 14 \x - \xo 25:14 \xt Mak 13.34\x*«Í bá bə nda muud nyə á kə njɔɔnd dɨ́ yɛ́. Ja á mə́ bə nə́ a zə́ tɨ́ yí, a mú jɔ̂w osɔ́ɔl ɔ mə́sáal bɛ́, zə yə bwo məbii mɛ́ tâŋ nda məcé.  
\v 15 \x - \xo 25:15 \xt Rom 12.6\x*A mú ŋgə yə bwo nə́mə́ nda bwə́ á ŋgə bə nə ŋkul isɛ́y nə́; a yə nyíga mimbwoomb mí mímbɛɛsh mítɔ́ɔn, a yə nyíga mimbwoomb mímbá, a yə nyíga mbwoomb ŋgwúd. Nyə a shîn yə bwo ntʉ́nɨ nə́ ndɛɛ́ a músə kyey.  
\v 16 Nə́mə́ njɨ bwə́ á shîn lə́g *mwaanɛ̂ yí, nyɔɔŋg nyə á bə nə mimbwoomb mitɔ́ɔn yɛ́ mú kə sɛ̂y nə yé mwaanɛ̂; a músə nyiŋgə́ bii míl mítɔ́ɔn.  
\v 17 Nyɔɔŋg nyə á bə nə mímbá yɛ́ mú nə́mə́ nyiŋgə́ bii míl mímbá.  
\v 18 Nyɔɔŋg nyə á bə nə ŋgwúd yɛ́ nyɛ nyə á kə fáág bɨ́ mə́ndəlúd, a mú shweel mwaanɛ̂ mə mása yé cínɔŋg.  
\v 19 \x - \xo 25:19 \xt 18.23\x*Ja fwámɛ́ fwála í á cɔ̧́ yí, mása nyə á ka zə nə́ a zə sá ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ shitɔ́g.  
\v 20 Nyɔɔŋg nyə á lə́g mimbwoomb mí mímbɛɛsh mitɔ́ɔn yɛ́ mú shísh, a zág nə míl mímbwoomb mitɔ́ɔn, nyə nə́: “Mása, wo á yə mə mimbwoomb mí mímbɛɛsh mítɔ́ɔn; dʉgɨ́, míl mímbwoomb mitɔ́ɔn mə á bii wə́ míga.”  
\v 21 \x - \xo 25:21 \xt 24.45-47; Luk 16.10\x*Mása yé mú cɨ nə nyə nə́: “Ʉhʉ́ʉŋ. Wo jɨ jɔ̧jɔ̧ sɔ́ɔl məsáal abúgʉ́lág. Wo mə́ bə mə abúgʉ́lág nə isâ cíg-cîg, mə é jil wo ísâ í ábubulyá dɨ̂. Zaá ji mə́shusʉg mə mása woó dɨ̂.”  
\v 22 Nyɔɔŋg nyə á lə́g mimbwoomb mímbá yɛ́ mú nə́mə́ shísh, nyə nə́: “Mása, wo á yə mə mimbwoomb mí mímbɛɛsh mímbá; dʉgɨ́, míl mimbwoomb mímbá mə á bii wə́ míga.”  
\v 23 Mása yé mú cɨ nə nyə nə́: “Ʉhʉ́ʉŋ. Wo jɨ jɔ̧jɔ̧ sɔ́ɔl məsáal abúgʉ́lág. Wo mə́ bə mə abúgʉ́lág nə isâ cíg-cîg, mə é jil wo ísâ í ábubulyá dɨ̂. Zaá ji mə́shusʉg mə mása woó dɨ̂.”  
\v 24 Nyɔɔŋg nyə á lə́g njɨ mbwoomb ŋgwúd yɛ́ músə nə́mə́ shísh, nyə nə́: “Mása, mɛɛ mə á bwey mpu nə́ wo jɨ ŋkí nyaan, wó dʉ mwáágʉlə mpúmə́ kʉ́l wó á shígɛ́ bɛ̧ yí, wó dʉ shwo ídʉ̂w kʉ́l wó á shígɛ́ myɛɛg mpəg yí;  
\v 25 Gwə́ wə́ mə́ á fúndə yí, mə músə kə shweel mbwoomb mímbɛɛsh wô mə́ndəlúd. Lə́gʉ́g, sâ gwô wə́ ga.”  
\v 26 Mása yé mú cɨ nə nyâŋ nə́: “Wo jɨ bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔl məsáal. Wo jɨ mbɛɛ́ ləm. Ŋkí wo á mpu nə́ mə́ dʉ mwáágʉlə mpúmə́ kʉ́l mə́ á shígɛ́ bɛ̧ yí, mə dʉ shwo ídʉ̂w kʉ́l mə́ á shígɛ́ myɛɛg mpəg yí,  
\v 27 ŋgaá, wo á jəla nə kə wá mə mwaanɛ̂ waamə́ bâŋ dɨ́, nə́ ja mə́ wɔ́ɔ́s yí, mə zə ŋwa nyə nə məbədî gwɔ̂w!  
\v 28 Dɛ́ɛ́gʉ́gá nyə mbwoomb mímbɛɛsh nɨ, bɨ yə́g nyɔɔŋg jɨ́ nə myo wûm yɛ́.  
\v 29 \x - \xo 25:29 \xt 13.12; Mak 4.25; Luk 8.18; 19.26\x*Nəcé muud jɨ́ nə məbii yɛ́, bwə́ bá nyiŋgə kwádʉlə nyə mwo, á mú bul bii, njɨ nyɔɔŋg cúgɛ́ nə ndɨ̂ yɛ́, bwə́ bá mɛɛl dɛ́ɛ́g sʉ́sʉ́sá á jɨ́ nə ndɨ̂ yí.  
\v 30 \x - \xo 25:30 \xt 8.12\x*Biigá mbɛɛ́ bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔl məsáal ga, bɨ wúsəg nyə tɔ́ɔ́n, kʉ́l í bá bə njɨ a ŋgə́ bwam nə məyə̂ yí.”» 
\s1 Sémbyé mílə́sʉ́ á məzhúgʉ́lâ 
\p  
\v 31 \x - \xo 25:31 \xt 16.27\x*\x - \xo 25:31 \xt Mbá 33.2; Zak 14.5; Mat 16.27; 19.28; 1Te 3.13; Yûd 14\x*«Ja *Mwân mə Múúd mə bá zə nyə́dɨ́ íjwûga dɨ́, bə́nɔ̂ŋ *wəéŋgəles bɛ̂sh yí, a bá zə ji nyə́dɨ́ *caaŋgə́ á milwanə́d.  
\v 32 Ntɔ́ ilwoŋ byɛ̂sh yâ shí ga í bá sɛɛŋgya nyə́dɨ́ mpwóómbʉ́d. A bá bɛ́ɛ́g búúd ígwooŋg íbá nda mbaagʉlə itɔw mə́ dʉ bɛ́ɛ́g íncwəmbɛ nə ikálá nə́.  
\v 33 A bá tə̂l íncwəmbɛ nyə́dɨ́ mbwə̂ məncwûm, ikálá nyə́dɨ́ mbwə̂ məkɔ́ɔ́l.  
\v 34 Nə́ ndɛɛ́ Njwú-buud mə bá cɨ nə bɔɔŋg wâ mbwə̂ məncwûm nə́: “Zəgá, bɨ́ buud Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wâm mə́ yə́ ócúncɛ́sh wá. Zəgá ji Faan dɛ́d, zə lə́g lʉ́gí nyə á bwey bwɨ́ɨ́g bɨ́ nə́mə́ ja nyə á fwɔ̧ shí nə gwɔ́w yí.  
\v 35 \x - \xo 25:35 \xt Iza 58.7\x*Nəcé mə a gwág zha, bɨ á yə mə idʉ̂w; mə a gwág shwáásʉ́lə minʉ́, bɨ á ŋgulal mə; mə á bə njôŋ, bɨ á ŋwa mə bɨ́dɨ́;  
\v 36 mə á bə shushwáás, bɨ a bwééd mə mikáándə́; mə á bwas, bɨ á zə dʉ́g mə; mə á bə mímbwugʉd, bɨ á kə dʉ́g mə.”  
\v 37 Ja jɔɔŋgʉ̂ wə́ otʉ́təlí ɔ búúd bwə́ bá bɛ̧sa nə nɛ́ nə́: “Cwámba, jáyɛ́ ja sə́ á dʉ́g wo nə zha sə́ mú yə wo idʉ̂w, sə́ dʉ́g wo nə shwáásʉ́lə minʉ́ sə́ ŋgulal wo yí?  
\v 38 Jáyɛ́ ja sə́ á dʉ́g wo, wo njúl njôŋ sə́ mú ŋwa wo sə́dɨ́ yí; ŋkí nə́ wo njúl shushwáás sə́ mú bwééd wo yí?  
\v 39 Jáyɛ́ ja sə́ á mpu nə́ wo ŋgə bwas ŋkí nə́ wo jɨ mímbwugʉd sə́ mú kə dʉ́g wo yí?”  
\v 40 \x - \xo 25:40 \xt Mik 19.17; Mat 10.40, 42; 12.50; 28.10\x*Njwú-buud mə bá bɛ̧sa nə bwo nə́: “Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, ja jɛ̂sh bɨ́ á sá gúl mímínyɔŋʉ̂ jâm wúl sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nɨ yí, mə wə́ bɨ́ á sá wə yɛ́.” 
\p  
\v 41 \x - \xo 25:41 \xt Yûd 7; Mbʉ́ 20.10, 15\x*«A músə bá cɨ nə bɔɔŋg wâ nyə́dɨ́ mbwə̂ məkɔ́ɔ́l nə́: “Wúgá mə míshʉ́d. Bɨ bʉ́sə nə məzhúŋgʉ́lú mə́ Zɛmbî. Kyeyʉgá kə kuda á kandʉgə kandʉgə dɨ̂, kuda Zɛmbî nyə á kwəmʉsa shú Njwû məjamb bə́nɔ̂ŋ wəéŋgəles bɛ́ yí.  
\v 42 Nəcé mə á gwág zha, bɨ a shígɛ́ yə mə idʉ̂w; mə á gwág shwáásʉ́lə minʉ́, bɨ a shígɛ́ ŋgulal mə məjúwó.  
\v 43 Mə á bə njôŋ, bɨ a shígɛ́ ŋwa mə bɨ́dɨ́; mə shushwáás bɨ kú bwééd mə mikáándə́; mə bwas, mə kə mímbwugʉd, bɨ kú kə dʉ́g mə.”  
\v 44 Ntɔ́, bwə́ bá nə́mə́ jí nyə nə́: “Cwámba, jáyɛ́ ja sə́ á bwɛlɛ dʉ́g wo, wo ŋgə́ yə nə zha ŋkí shwáásʉ́lə minʉ́, ŋkí ntâg nə́ sə́ á dʉ́g wo, wo njúl shushwáás ŋkí nə́ wo ŋgə́ bwas, ŋkí nə́ wo njúl mímbwugʉd sə́ kú bísh wo yí?”  
\v 45 Ntɔ́, a bá bɛ̧sa nə bwo nə́: “Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, ja jɛ̂sh bɨ́ á bə kú sá ŋgwɔ́l mímínyɔŋʉ̂ waamə́ wúl sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nɨ yí, mə wə́ bɨ́ á bə kú sá mə́nywa mɔɔŋg yɛ́”.  
\v 46 \x - \xo 25:46 \xt Dan 12.2; Yuá 5.29; Zhk 2.13\x*Nə́ ndɛɛ́, bʉ́nɨ bwə́ bá kə intʉ́gʉ́lí yâ kandʉgə kandʉgə dɨ̂; otʉ́təlí ɔ búúd bâŋ bwə́ kə cʉg á kandʉgə kandʉgə dɨ̂.» 
\c 26  
\s1 Shwushwaga shwɨy mə Yésus 
\r (Mak 14.1-2; Luk 22.1-2) 
\p  
\v 1 \x - \xo 26:1 \xt 7.28\x*Í á zə bə nə́, ja Yésus nyə á shîn lás isâ ínɨ byɛ̂sh yí, nyə á ka cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́:  
\v 2 \x - \xo 26:2 \xt 16.21\x*«Bɨ mə mpú nə́ í mə́ lʉ́g mwɔ̂w mə́bá nə́ *Páska bə́g. Mpugá nə́ *Mwân mə Múúd mə bá kaanz shú nə́ bwə́ bâg bwambʉlə nyə kwolós dɨ̂.»  
\v 3 Milúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bwə́ á ka kə sɛɛŋgya luŋ mə́ Kayíf, Ajəlácɨ á ofada.  
\v 4 \x - \xo 26:4 \xt 21.46\x*Bwə́ mú kə cwɔ̧́ íyuug nə́ bwə́ bii Yésus mə́kə́ŋʉ́d, gwú nyə.  
\v 5 Njɨ, bwə́ á ŋgə cɨ nə́: «Í ajə́láyɛ́ nə sɨ̂y fwála lʉ zâŋ, buud bwə́ á bá bul sá ícucu». 
\s1 Ŋgwɔ́l múdá mə́ shwu Yésus labínda lúúd 
\r (Mak 14.3-9; Yuá 12.1-8) 
\p  
\v 6 \x - \xo 26:6 \xt Luk 7.37-38\x*Yésus nyə á ka bə Betanî, Shímun á zʉ́zaamə́ dɨ́ njɔ́w.  
\v 7 Ŋgwɔ́l múdá mbíd fúfuundú *alʉbátrə\f + \fr 26:7 \fk alʉbátrə: \ft Nyə á bə dúl váál kwóógʉ́, bwə́ á dʉ mɛ̧ ifúfuundú í bwɨ̂l nə ndɨ́ yí.\f* mú shísh wə́ Yésus. Fúfuundú jɔɔŋg í á bə nə labínda álal-kus. Nə́ ndɛɛ́, Yésus ŋgə́ də, mudá ɛ́nɛ mú shwu nyə labínda wɔɔŋg lúúd.  
\v 8 Ja *ómpwíín bwə́ mə́ dʉ́g ntʉ́nɨ yí, bwə́ mú gwág bɔ̂w, bwə́ mú ŋgə lás nə́: «Jɨ́ á ntámá labínda ɛ́ga ntʉ́ga yí?  
\v 9 Í ámə jəla nə́ bwə́ kúshag labínda nɨ ŋkí lal kus, bwə́ mú kwíínd mímbúmbúwá nə *mwaanɛ̂ wɔɔŋg.»  
\v 10 Yésus nyə á ka mpu nə́ bwə́ ŋgə lás ntɔ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ ntágʉ́lə́ múdá ɛ́nɛ yí? Sâ mə́nywa wə́ á mə́ sá mə nɨ.  
\v 11 \x - \xo 26:11 \xt Mbá 15.11\x*Nəcé bɨnɔ̂ŋ mimbúmbúwá bɨ é dʉ ji mwɔ̂w mɛ̂sh, njɨ sə́nɔ̂ŋ bɨ́ sə́ ábʉ́lɛ́ ji mwɔ̂w mɛ̂sh.  
\v 12 Ja nyə́ ámə shwu mə labínda nyúúlʉ́d nɨ, nyə ámə bwey kwəmʉsa mə dɔwʉ́lə mə́ bá zə dɔw yí.  
\v 13 Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, kʉ́l jɛ̂sh bwə́ bá cúndə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl ga shí nyɛ̂sh dɨ́ yí, bwə́ bá nə́mə́ dʉ jaaw sâ múdá ɛ́ga mə́ sá mə yí, buud dʉ tə́dʉga nyə.» 
\p  
\v 14 Mpʉ́sə na, ŋgwɔ́l múúd á gwooŋg ómpwíín wûm nə óbá, nyɔɔŋg bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Yúdas Iskariyôt yɛ́, músə kə dʉ́gya nə milúlúú myâ ofada,  
\v 15 \x - \xo 26:15 \xt MmN 21.32; Zak 11.12; Yuá 11.57; 13.2\x*nyə nə bwo nə́: «Mə ká sá nə́ bɨ bííg Yésus, bɨ́ yə mə jɨ́?» Bwə́ mú ntâg lɔ̧́ misaŋ mí mwaanɛ̂ məwûm mə́lɔ́ɔl, bwə́ yə nyə.  
\v 16 Tɛ́ɛ́d baan dɔɔŋgʉ́ dɨ, Yúdas músə ŋgə sɔ̧́ fwámɛ́ fwála á jɨ́ nə ŋkul sá nə́ bwə́ bííg Yésus yí. 
\s1 Yésus bə́nɔ̂ŋ ompwíín bɛ́ bwə́ sá Páska 
\r (Mak 14.12-21; Luk 22.7-14, 21-23; Yuá 12.21-30) 
\p  
\v 17 \x - \xo 26:17 \xt MmN 12.1-20\x*Jwɔ̂w mə́tɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ zâŋ mú ka zə wɔ́ɔ́s, jwɔ̂w bwə́ á jəla nə tɛ́ɛ́d də́lə íbʉlɛ́d yâ kú nə *ləvur yí, *ompwíín bwə́ á ka jî Yésus nə́: «Wó cɛɛl nə́ sə́ kə́g kwísha dína *Páska ŋgow?»  
\v 18 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Kagá ŋgwə́la, wə́ mbɛɛ́; bɨ kə́g cɨ nə nyə nə́: “Yɨ́ɨ́gʉli mə́ cɨ nə́ baan dɛ́ í mú kúnə́-kúnə. Bə́nɔ̂ŋ ompwíín bɛ́ bwə́ é zə sá Páska wa wódɨ́.”»  
\v 19 Ompwíín bwə́ á kə nə́mə́ kə sá nda Yésus nyə á cɨ nə bwo nə́, bwə́ mú kwísha dína Páska. 
\p  
\v 20 \x - \xo 26:20 \xt Yuá 13.2, 21-30\x*Ja kugʉ́ í á bii shí yí, Yésus nyə á kə ji shí, bə́nɔ̂ŋ *buud ɔ lwámá wûm nə óbá bɛ́, kə́lə də.  
\v 21 Bwə́ ŋgə́ də, Yésus mú cɨ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, ŋgwɔ́l múúd á na bɨ́dɨ́ nyə é kusha nə mə».  
\v 22 Ompwíín bwə́ mú bul gwág sâ jɔɔŋgʉ̂ cɛy lámʉ́d, bwə́ mú ŋgə jî nyə, múúd yɛ̂sh nə́: «Cwámba, ye mə?»  
\v 23 \x - \xo 26:23 \xt Sôm 41.10\x*Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Muud sə́ná sə́ ámə juwo məbwə̂ shúyád yɛ́, nyə wə́ nyə é kusha nə mə.  
\v 24 \x - \xo 26:24 \xt Sôm 22.7-8, 16-19; Iza 53.9\x*Mwân mə Múúd nywáá, nyə é kə nə́mə́ nda jísə́ bwey bə cilyá shú dɛ́ dɨ́ nə́. Njɨ məntágʉla nə múúd mə kɛ́ɛ́nzh nyə yɛ́; í á yida nywá bul jəla nə́ muud wɔɔŋgʉ̂ kú byɛ̂l.»  
\v 25 Ntɔ́, Yúdas, muud nyə á kusha nə nyə yɛ́ mú nə́mə́ lás, a jî nyə nə́: «*Rabi e, ye mə?» Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Wo mə́ cɨ wə́ nɨ.» 
\p  
\v 26 \x - \xo 26:26 \xt 1Kr 10.16\x*Bwə́ ŋgə́ də ntʉ́nɨ, Yésus mú ŋwa bʉlɛ́d, a yə Zɛmbî cúncɛ́sh nə́ ndɛɛ́, a mú fɛ̂y bʉlɛ́d, yə ómpwíín bɛ́, nyə nə bwo nə́: «Ŋwagá, bɨ də́g. Nyúul nyâm wə́ ga.»  
\v 27 Nə́ ndɛɛ́, a mú ŋwa bálá wáan, a yə Zɛmbî cúncɛ́sh, a yə ntâg ompwíín bɛ́, nyə nə bwo nə́: «Bɨ bɛ̂sh ŋgulʉgá.  
\v 28 \x - \xo 26:28 \xt MmN 24.8; Zhe 31.31; Heb 7.22; 9.15-20\x*Məcií mâm wə́ mə́nɨ, məcií mâ sɔ̧, mə́ zə́ shwɨy shí má, zə cé búúd ŋkí bulya, nə́ bwə́ bə́g nə ijuugá í *mísə́m.  
\v 29 Mə́ jaaw bɨ́ nə́, mə abʉ́lɛ́ ná kwo ŋgul wáan nɨ kə wɔ́ɔ́s ja shé mə́ bá ŋgul ncuncúmbə Faan mə́ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waam dɨ́ yí.»  
\v 30 \x - \xo 26:30 \xt Luk 22.39; Yuá 18.1\x*Bwə́ mú ka sɛy Zɛmbî isʉsa i gúmə́ nə́ ndɛɛ́ bwə́ músə kyey kə *Mbʉ́ŋ wə́olivyê dɨ̂. 
\s1 Pyɛ̂r nyə e kɨ́ɨ́lya Yésus 
\r (Mak 14.27-31; Luk 22.31-34; Yuá 13.36-38) 
\p  
\v 31 \x - \xo 26:31 \xt Zak 13.7; Mat 26.56; Yuá 16.32\x*Nə́ ndɛɛ́, Yésus mú cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Búlú ga dɨ́, bɨ e láŋgʉwo búgə́d nəcé mə. Sâ jɔɔŋgʉ̂ wə́ jísə́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ yí nə́: “Mə é nyífə mbaagʉlə itɔw, incwəmbɛ í sɔɔnz í mú shîn cɨɨma.”  
\v 32 \x - \xo 26:32 \xt 28.7, 16\x*Njɨ, ja mə́ bá gwûm yí, mə bá tɛ́ɛ́d kə Galilê, bɨ́ kə bá kwey mə nûŋ.»  
\v 33 Pyɛ̂r mú lás, cɨ nə́: «Tɛɛm bə nə́ bɔ́ɔ́lʉ́gá bɛ̂sh bwə́ láŋgʉwo búgə́d nəcé wo, mɛɛ mə abʉ́lɛ́ bwɛlɛ láŋgʉwo.»  
\v 34 \x - \xo 26:34 \xt Luk 22.33-34; Yuá 13.36-38\x*\x - \xo 26:34 \xt 26.75\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw wo nə́, nə́mə́ búlú ga dɨ́, shúshwóógʉ́ nə́ ŋgwúm kúwo kwáágʉ́gi, wo e kɨ́ɨ́lya mə ija ilɔ́ɔl.»  
\v 35 Pyɛ̂r nə nɛ́ nə́: «Tɛɛm bə nə́ í wɔ́ɔ́s nə́ shwə́ yə́g shwɨy ŋgwúdʉ̂, mə kú bwɛlɛ kɨ́ɨ́lya wo». Bɔ́ɔ́l ómpwíín bɛ̂sh bwə́ mú nə́mə́ ŋgə cɨ ntɔ́. 
\s1 Yésus mə́ jəgʉla nə Zɛmbî Gɛtsemane 
\r (Mak 14.32-42; Luk 22.39-46) 
\p  
\v 36 \x - \xo 26:36 \xt Luk 5.16; Heb 5.7-8\x*Nə́ ndɛɛ́, Yésus bə́nɔ̂ŋ *ompwíín bɛ́ bwə́ músə kumə kʉ́l bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ Gɛtsemane yí. A mú cɨ nə bwo nə́: «Jigá wa shí, mə́ fwo kə wá shwóg, kə sá mə́jəgʉla».  
\v 37 A músə jɔ̂w Pyɛ̂r nə bwân ɔ́ Zhébedé óbá, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú kə; a mú tɛ́ɛ́d ŋgə́lə bul gwág məcɛy mə lâm, mbɔɔm í ŋgə́ shwɨy nyə nyúúlʉ́d.  
\v 38 A mú ka cɨ nə bwo nə́: «Lâm wúsə mə nə məcɛy ki mə é yə. Jigá ŋkasə́ wa shí, bɨ nyɛ́ɛ́lə́g mə.»  
\v 39 \x - \xo 26:39 \xt 6.10; 20.22; Yuá 18.11; Heb 10.9\x*A mú wú na bwə́dɨ́, a ŋwá shísh shwóg, a músə kə wusə nyúúl shí, a kúd mpwoombʉ́ mə́ndəlúd, jəgʉla nə Zɛmbî nə́: «Pʉpá e, ŋkí jɨ́ nə ŋkul jəla ntɔ́, magʉləg nə́ mə bə́g kú ŋgul bálá mə́cɛy ga. Njɨ, í sɨ́yʉ́g nda wó cɛ́ɛl nə́, kú bə nda mə́ cɛ́ɛl nə́.»  
\v 40 A músə zə kɔ́ɔ́mb ómpwíín bwə́ á bə yí, a mú zə kwey bwo ígwə́d. A músə lás nə Pyɛ̂r nə́: «Ntɔ́ nə́ bɨ́ cugɛ́ nə ŋkul ji ŋkasə́ nə mə tɔɔ njɨ wəla ŋgwúdʉ̂?  
\v 41 \x - \xo 26:41 \xt Ifz 6.18; Heb 2.18\x*Jigá ŋkasə́, jəgʉla nə Zɛmbî, bɨ bə́g kú biil mə́bwə́bʉ́lánʉ́d. Lâm wúsə nə yéésh mə kyéy jɔ̧ kuú njɔɔnd; njɨ nyúul í cúgɛ́ nə ŋkul kwag kuú njɔɔnd wɔɔŋg.»  
\v 42 A músə nyiŋgə shísh shwóg ja ábɛɛ̂, kə jəgʉla nə Zɛmbî nə́: «Pʉpa, ŋkí tə́dʉ́gá wô í cúgɛ́ nə́ wo yíl mə bálá ga mə kú ŋgul, í sɨ́yʉ́g nda wó cɛ́ɛl nə́.»  
\v 43 A músə nyiŋgə́ zə ómpwíín bɛ́ dɨ́, zə nə́mə́ nyiŋgə kwey bwo ígwə́d nəcé mísh mə́ á ŋgə ntámb bwo.  
\v 44 \x - \xo 26:44 \xt 2Kr 12.8\x*A mú wú na bwə́dɨ́, a shísh shwóg, kə sá mə́jəgʉla ja álɛ́ɛl, məjəgʉla məmpúd á ŋgə́ bwey sá má.  
\v 45 \x - \xo 26:45 \xt Yuá 12.23; 13.1; 17.1\x*A músə nyiŋgə zə ómpwíín bɛ́ dɨ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Ye bɨ bâŋ bɨ é bə wa njɨ gwə́ nə gwə́ njɨ ŋgə́lə woga? Dʉgá! Wəla í mú kúnə́-kúnə, wəla *Mwân mə Múúd mə zə kaanz məbwə̂ mə́ ósɔ́ɔl ɔ́ *mísə́m dɨ́ yí.  
\v 46 Tɔ́wʉ́gá, sə́ kyéyʉg. Muud mə́ kusha nə mə wə́ zág yɛ́.» 
\s1 Bwə́ bii Yésus 
\r (Mak 14.43-50; Luk 22.47-53; Yuá 18.3-12) 
\p  
\v 47 Yésus ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, seegya nə́, Yúdas nyə á bə nə́mə́ gwooŋg *ómpwíín wûm nə óbá dɨ́ yɛ́ mú cúwo, a ŋgə́ zə nə məma kínda búúd, bwó nə ikafwɛlɛ nə məbʉ́lə. Milúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm wə́ bwə́ á ntɨ bwo.  
\v 48 Yúdas, muud nyə á kusha nə nyə yɛ́, nyə a bwey kwambʉlə nə buud ɔ́nɨ nə́: «Muud mə́ é kə fʉ́lal, sə́ sɔ̧nya mímpu yɛ́, nyə wə́ ɛ́nɛ, bɨ ɔ́ bii nyə».  
\v 49 Nə́mə́ njɨ Yúdas nyə á cúwo yí, nyə a cɔ̧́ kə njɨ wə́ Yésus, nyə nə nɛ́ nə́: «Rabi, wo ɔ lás ɔ!» A mú fʉ́lal nyə.  
\v 50 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Wɛy e, ság sâ wo ámə zə sá yí». Buud bwə́ mú cíg, zə kɔ̧ Yésus, bwə́ mú bii nyə. 
\p  
\v 51 Seegya nə́ ŋgwɔ́l múúd gwooŋg mə Yésus mə́ wéem kafwɛlɛ jé, taad ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal mə Ajəlácɨ á ofada, í mú sámb nyə lwə̂.  
\v 52 \x - \xo 26:52 \xt Mət 9.6\x*Yésus músə cɨ nə nyə nə́: «Nyiŋgə́g fɛɛn kafwɛlɛ gwô jiya jéd; nəcé muud yɛ̂sh mə bálán nə kafwɛlɛ yɛ́, a bá nə́mə́ bwəma nə shwɨy kafwɛlɛd.  
\v 53 Ye wo ampúyɛ́ nə́ mə jɨ nə ŋkul gwáámb Dâ kwííndyá, a lɛɛl nə́mə́ ntɨ mə məma íkínda í *wə́éŋgəles wûm nə íbá?  
\v 54 Ká, ŋkí isâ í sɨ̂y ntɔ́, mícilyá myâ Kálaad Zɛmbî mí é ka bwəma ntʉdɛlɛ̂? Sâ í ŋgə sɨ̂y ga í ŋgə lwándʉlə micilyá myɔɔŋg.» 
\p  
\v 55 \x - \xo 26:55 \xt Luk 19.47\x*Yésus músə ka cɨ nə buud bwə́ á zə bii nyə wá nə́: «Bɨ́ ŋgə zə nə ikafwɛlɛ nə məbʉ́lə zə́lə bií mə, mə jisə zhilʉŋgaanə́ ɨɨ́? Ŋgaá nə́ shé á dʉ bə jwɔ̂w dɛ̂sh kʉ́l ŋgwúd, mə ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli buud *Luŋ mə́ Zɛmbî dɨ̂, bɨ kú sɛ́ɛ́mb mbwə̂ nə́ bɨ mə́ bií mə.  
\v 56 \x - \xo 26:56 \xt Mat 26.31; Luk 24.46\x*Isâ íga byɛ̂sh í ŋgə sɨ̂y ntʉ́ga nə́ isâ *búúd ɔ mícúndə́ bwə́ á cilə yí í bwə́mag.» Mpʉ́sə wɔɔŋgʉ̂, ompwíín bɛ́ bwə́ mú myaas nyə, bwə́ shîn fúndə. 
\s1 Yésus təl kɔɔdʉd wə́ Kayíf 
\r (Mak 14.53-65; Luk 22.54-55, 63-71; Yuá 18.13-14, 19-24) 
\p  
\v 57 Buud bwə́ á zə bii Yésus wá bwə́ mú kə nə nyə wə́ Kayíf, Ajəlácɨ á ofada, kʉ́l *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bwə́ á kə sɛɛŋgya yí.  
\v 58 Pyɛ̂r nyɛ nyə á ŋgə bɛ̧ bwo shwóg-shwóg nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s nûŋ luŋ. A mú nyíi nə́ á cɛɛl fwo wámbʉlə sâ í é bə yí. A mú kə ji shí, bə́nɔ̂ŋ bíl ífulísh kʉl ŋgwúd. 
\p  
\v 59 Tɛ́ nɨ, milúlúú myâ ofada, bə́nɔ̂ŋ *Gwooŋg ósémbye ɔ́ mílə́sʉ́ wâ Zɛmbî jɛ̂sh bwə́ á ŋgə sɔ̧́ mpwɛnɛ bwə́ yə́g nyə nə́ ndɛɛ́ bwə́ gwú nyə yí.  
\v 60 Njɨ, zhwog buud bwə́ á tɛɛm ŋgə zə nə ijɔ̧́ɔ̧́ ŋgə zə yə nyə ompwɛnɛ, í á shigɛ́ bə nə tɔɔ sá á shwɨy. Bɔ́ɔ́l búúd ɔ ómpwɛnɛ óbá bwə́ mú zə cúwo, bwə́ nə́:  
\v 61 \x - \xo 26:61 \xt 27.40; Yuá 2.19; Mis 6.14\x*«Wɛy ɛ́nɛ, nyə á cɨ nə́ a jɨ nə ŋkul búgə *Mpáánzə́ Zɛmbî nə́ ndɛɛ́ a kwo sá njɨ mwɔ́w mə́lɔ́ɔl shumə́lə nyúl.»  
\v 62 Ajəlácɨ á ofada mú tɔ̂w tʉ́təlí, nyə nə Yésus nə́: «Wo abɛ̧́sáyɛ́ búúd ɔ́ga sâ bwə́ ŋgə́ bwaagʉlə wo nɨ?»  
\v 63 \x - \xo 26:63 \xk \xt kʉ́l-kʉ̂l: \xt Iza 53.7; Mat 27.12-14 \xk Mwân mə́ Zɛmbî: \xt Mat 14.33; 27.40, 43; Luk 22.70\x*Yésus njúl njɨ kʉ́l-kʉ̂l. Ajəlácɨ mú kwo cɨ nə nyə nə́: «Jaawʉg sə́ bʉ́bə́lɛ́ mə́ Zɛmbî á kuwô, ye wo jɨ *Krîst, *Mwân mə́ Zɛmbî?»  
\v 64 \x - \xo 26:64 \xt Dan 7.13; Mat 22.44; 24.30; Mak 13.26; Luk 21.27\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Wo mə́ cɨ ɔ́nɨ. Mə́ ka jaaw bɨ́ nə́ tɛ́ɛ́d nə́mə́ kɨ́kɨdɨ́ga, bɨ é dʉ́g *Mwân mə Múúd njúl shí mbwə̂ məncwûm mə́ Zɛmbî á ŋkul nyɛ̂sh dɨ́, bɨ mə bá nə́mə́ dʉ́g nyə, a ŋgə́ zə míŋkúdʉ́d.»  
\v 65 \x - \xo 26:65 \xk \xt nyaa míkáándə́: \xt Ilŋ 14.6; Esd 9.3 \xk lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu: \xt Ləv 24.16; Yuá 19.7\x*Ajəlácɨ músə nyaa míkáándə́, nyə nə́: «A mə́ *lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu, jɨ́ shé mə́ kwo sɔ̧́ owúshinɛd yí? Bɨmɛ́fwó bɨ mə́ gwág nda á mə́ lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu nə́.  
\v 66 Bɨ mə dʉ́g nə́ jɨ?» Bwə́ nə́: «A jəlá nə yə.»  
\v 67 \x - \xo 26:67 \xt Iza 50.6; 53.5\x*Bwə́ mú ka ŋgə sɛy nyə məntənd mpwóómbʉ́d, bwə́ ŋgə́ wá nyə ikúda; bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə́ tɨ́ nyə məmpɔ́ɔ́nz,  
\v 68 \x - \xo 26:68 \xt 21.11\x*bwə́ ŋgə́ cɨ nə nyə nə́: «Yé Krîst, lwóg nə́ wo jɨ *muud micúndə́, jaawʉg sə́ muud nyə ámə yíd wo yɛ́.» 
\s1 Pyɛ̂r mə́ kɨ́ɨ́lya Yésus 
\r (Mak 14.66-72; Luk 22.56-62; Yuá 18.15-18, 25-27) 
\p  
\v 69 Pyɛ̂r njúl ná na tɔ́ɔ́n mbaadə́ dɨ, dúl sás í á dʉ sɛ̂y nə Ajəlácɨ á ofada yí, í músə shísh nyə́dɨ́ zə cɨ nə nyə nə́: «Wo á bə nə́mə́ gwooŋg mə Yésus muud á Galilê ɛ́ga dɨ̂.»  
\v 70 Pyɛ̂r mú kɨ́ɨ́lya nyə tâm buud, nyə nə́: «Mə ampúyɛ́ sâ wó ŋgə́ cɨ yí.»  
\v 71 A mú ka tɔ̂w shí, ŋgə kə ŋgɛɛ mbɛ̂ kɔ́ɔ́gʉ́lə́d. Dúl sás í á dʉ nə́mə́ sɛ̂y cínɔŋg yí í mú yag nyə, a mú cɨ nə buud bwə́ á bə cínɔŋg wá nə́: «Muud ɛ́ga nyə á bə gwooŋg mə Yésus á Nazarɛ̂t dɨ̂.»  
\v 72 Pyɛ̂r mú kwo kɨ́ɨ́lya nyə, a kɛɛn nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə ampúyɛ́ múúd ɛ́nɛ.»  
\v 73 Kú nə́mə́ bwey, buud bwə́ á bə cínɔŋg wá bwə́ mú shísh nyə́dɨ́, zə cɨ nə nyə nə́: «Wo jɨ bə́lɛ bə múúd á gwooŋg jɔɔŋgʉ̂; kə́l lʉ́ lə́sʉ́ dwô í ŋgə bwey lwágʉlə ntɔ́ nə́ sáŋ.»  
\v 74 Pyɛ̂r mú kɨ́ɨ́lya nyə nə məma ŋkaanə́, nyə nə́: «Ŋkí mə́ bwiiŋg ijɔ̧́ɔ̧́, ŋkwaal nə mə. Mə ampúyɛ́ múúd ɛ́nɛ.» Nə́mə́ njɨ nyə á cɨ ntʉ́nɨ yí, ŋgwúm kúwo mú kwáág.  
\v 75 \x - \xo 26:75 \xt 26.34\x*Pyɛ̂r mú tə́dʉga ciyá Yésus nyə á cɨ nə nyə yí nə́: «Shúshwóógʉ́ nə́ ŋgwúm kúwo kwáágʉ́g, wo e kɨ́ɨ́lya mə ija ílɔ́ɔl.» A mú cúwo tɔ́ɔ́n kə dʉ sʉ́g nə yə̂. 
\c 27  
\s1 Bwə́ cɛ̧ɛ̧lə Yésus shwɨy 
\r (Mak 15.1; Luk 23.1-2; Yuá 18.28-32) 
\p  
\v 1 Mán mələ̂m, ná nə́mə́ mpʉ́mán mpʉ́mán, milúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bwə́ mú sá shwushwaga nə́ ndɛɛ́ bwə́ sámb nə́ Yésus mə́ jəlá nə yə.  
\v 2 Bwə́ mú wɔ́ɔlə nyə məŋkəda nə́ ndɛɛ́ bwə́ kə cwámbʉlə ŋgwə́mʉna Pilât. 
\s1 Yúdas mə́ gwɨ́ɨ́lya nyúul 
\p  
\v 3 \x - \xo 27:3 \xt 26.15\x*Ja Yúdas muud nyə á kusha nə nyə yɛ́ mə́ dʉ́g nə́ bwə́ mə́ sámb nə́ Yésus mə́ jəlá nə yə yí, lâm í mú cɛy nyə cwû nə sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nyə á sâ yí. A mú kə nə́ a kə́ nyiŋg mílúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud misaŋ mí *mwaanɛ̂ məwûm mə́lɔ́ɔl myáŋ,  
\v 4 nyə nə bwo nə́: «Mə mə́ sə̂m nə kushálə nə muud njúl kú nə məbyaagʉlə.» Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Sə́ abíshɛ́. Wóó lə́sʉ́ ɔ́nɨ.»  
\v 5 Yúdas mú shwu mwaanɛ̂ cínɔŋg shí *Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ̂, a mú kyey kə kəl kwoolú cʉ́ŋʉ́d nə́ ndɛɛ́ yə.  
\v 6 Milúlúú myâ ofada mí mú wásʉlə mwaanɛ̂ wɔɔŋg, bwə́ nə́: «Mwaanɛ̂ ɛ́ga jɨ mwaanɛ̂ məcií. Í á jə́láyɛ́ nə́ sə́ wáág nyə maŋga á Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ̂; məcɛ̧ɛ̧ mə́sʉ́ mə́ amágʉ́lə́yɛ́ ntɔ́.»  
\v 7 Bwə́ mú ka sá shwushwaga nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú kə nə mwaanɛ̂ wɔɔŋg, kə kusə kʉ́l shí mə́ mɔɔl məmpɨɨ́, bwə́ sá kʉ́l shí jɔɔŋgʉ̂ baŋ mə́shwoŋ ójôŋ.  
\v 8 Sâ jɔɔŋgʉ̂ í á sá nə́ bwə́ dʉ́g jɔ̂w kʉ́l shí jɔɔŋg nə́ fambə́ mə́cií. Jínə́ dɔɔŋg dʉ́sə ná zə kumə múús.  
\v 9 \x - \xo 27:9 \xt Zak 11.12-13; Zhe 32.8-9\x*Ntɔ́, sâ *múúd micúndə́ Zheremî nyə á cɨ yí í mú bwəma. Nəcé nyə á cɨ nə́: 
\q1 Bwə́ á ŋwa misaŋ mí mwaanɛ̂ məwûm mə́lɔ́ɔl; 
\q1 tâŋ bwân ɔ́ Izʉrəyɛ̂l bwə́ á cígə nə́ í kwaga nə muud wɔɔŋgʉ̂ yí. 
\q1  
\v 10 Bwə́ mú kusə kʉ́l shí mə́ mɔɔl məmpɨɨ́ nə ndɨ̂, 
\q1 nə́mə́ nda Dá Zɛmbî nyə á cɨ nə mə nə́. 
\s1 Yésus təl kɔɔdʉd wə́ Pilât 
\r (Mak 15.2-5; Luk 23.3-5; Yuá 18.33-38) 
\p  
\v 11 \x - \xo 27:11 \xt 2.2; 27.29, 37, 42; Mak 15.2, 9, 12, 18, 26, 32; Luk 23.3, 37-38; Yuá 1.49; 12.13; 18.33, 39; 19.3, 15, 19, 21\x*Bwə́ á ka kə nə Yésus wə́ njwú-buud. Njwú-buud mú ŋgə jí nyə minjígá; a mú jí nyə nə́: «Ye wo jisə Njwû *Oyúdɛn?» Yésus nə nɛ́ nə́: «Wo mə́ cɨ ɔ́nɨ.»  
\v 12 \x - \xo 27:12 \xt Yuá 19.9; Mat 26.63\x*Njɨ ja mílúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bwə́ búgə Yésus lə́sʉ́ yí, Yésus kú bɛ̧sa.  
\v 13 Ntɔ́ Pilât mú jí nyə nə́: «Ye wo aŋgɛ̂ nə gwág isâ byɛ̂sh bwə́ ŋgə́ bwaagʉlə wo ínɨ?»  
\v 14 Njɨ Yésus kú bɛ̧sa nə nyə tɔɔ sâ. Ŋgwə́mʉna mú bul káam. 
\p  
\v 15 Ŋgwə́mʉna nyə á dʉ bə nə́, ja jɛ̂sh zâŋ nyísə́ yí, a bɨ́d mbwug ŋgwûd, wɔɔŋg lɔɔm í ámə gwáámb nyə yí.  
\v 16 Bwə́ á ka bə nə wúl mbʉ́mbɛ́n mbwug nə jínə́ nə́ Barábas.  
\v 17 Nda búúd bwə́ á bə sɛɛŋgyá nə́, Pilât mú jí bwo nə́: «Mə bɨ́dʉ́g bɨ́ wáyɛ́ mbwug? Ye Barábas, ye Yésus jɨ́ nə jínə́ nə́ *Krîst yɛ́?»  
\v 18 Pilât nyə a jí ntɔ́ nəcé nyə á bwey mpu nə́ bwə́ ŋgə kusha nə Yésus zhíŋʉ́d.  
\v 19 \x - \xo 27:19 \xt Luk 23.47\x*Ja Pilât nyə á bə a njúl jiya mílə́sʉ́ jéd a ŋgə́ lás lə́sʉ́ mə́ Yésus nɨ, mudá yé nyə á ntɨ nyə məcwama nə́: «Wo kú tɛ́ɛ́d nyíi lə́sʉ́ nɨɨ́d. Muud ɛ́nɛ jɨ tʉ́təlí muud. Mə mə́ bul wádʉga nə ntamə́ nyɛ́ búlú gaád.»  
\v 20 \x - \xo 27:20 \xt Mis 3.13-14\x*Milúlúú myâ ofada nə ocúmbá buud wâ lɔɔm bâŋ bwə́ mə́ shîn bwey cwîny lɔɔm nə́ bwə́ gwáámbʉ́g Barábas, Yésus yə́g.  
\v 21 Ŋgwə́mʉna mú lás, nyə nə́: «Búud obá ógad, mə bɨ́dʉ́g bɨ́ nyáyɛ́?» Bwə́ nə́: «Barábas.»  
\v 22 Pilât mú jí nə́: «Ká Yésus jɨ́ nə jínə́ nə́ Krîst ɛ́ga nyɛ, mə sáág nyə ntʉdɛlɛ?» Bɛ̂sh bwə́ mú cɨ nə́: «Bwə́ bwámbʉləg nyə kwolós dɨ̂.»  
\v 23 Ŋgwə́mʉna mú jí nə́: «Dáyɛ́ bɔ̂w á mə́ sá yí?» Bwə́ mú kɨ̂m gwɔ́w gwɔ̂w nə́: «Bwə́ bwámbʉləg nyə kwolós dɨ̂.»  
\v 24 \x - \xo 27:24 \xt Mbá 21.6-9; Sôm 26.6\x*Pilât mú dʉ́g nə́ nyə e tɛɛm wá nadâ, sâ í ábʉ́lɛ́ cɛ́nd, icucu í é ŋgə yáág yáágʉ́g. A mú ka ŋwa mə́júwó, zə gusa məbwə̂ mísh mə́ búúdʉd, nyə nə́: «Muud ɛ́ga cugɛ́ nə məbyaagʉlə, shwɨy dɛ́ í adʉ́gɛ́ mə. Í dʉ́g bɨ̂.»  
\v 25 \x - \xo 27:25 \xt Mis 5.28\x*Buud bɛ̂sh bwə́ mú magʉlə nə́: «Ŋkwaal á shwɨy dɛ́ bə́g nə sə́, kala nə bwân bʉ́sʉ́.»  
\v 26 \x - \xo 27:26 \xt 20.19\x*Pilât mú bɨ́d bwo Barábas. A mú sá nə́ bwə́ fyámʉ́sə́g Yésus milwóŋ nə́ ndɛɛ́ a mú yə bwo nyə nə́ bwə́ kə́g bwambʉlə nyə kwolós dɨ̂. 
\s1 Ozɨmbɨ bwə́ cágʉlə Yésus 
\r (Mak 15.16-20; Yuá 19.2-3) 
\p  
\v 27 Ozɨmbɨ ɔ ŋgwə́mʉna bwə́ mú ka kə nə Yésus luŋ mə ŋgwə́mʉna. Bwə́ mú jɔ̂w ózɨmbɨ bɛ̂sh bwə́ zə sɛɛŋgya cínɔŋg.\fig Ozɨmbɨ wâ Róma|src="hk00197c.tif" size="col" copy="Horace Knowles" ref="27.27" \fig* 
\v 28 \x - \xo 27:28 \xt Luk 23.11\x*Bwə́ mú yîl nyə mikáándə́, bwə́ bwééd nyə fwámɛ́ jud átɨ́tɨɨ̂.  
\v 29 \x - \xo 27:29 \xt 27.11\x*Bwə́ mú ŋwa isâ yâ məgwaagʉlə́, bwə́ lwɔ̧́ *tûm gúmə́ nə́ ndɛɛ́ jil nyə lúúd, bwə́ wá nyə kʉ́l mbwu mbwə̂ məncwúmʉ́d. Bwə́ ka zə ŋgə kúd nyə məbwóŋ, ŋgə cágʉlə nyə, ŋgə cɨ nə nyə nə́: «Yé Njwû *Oyúdɛn, sə́ ŋgə báág nə wo.»  
\v 30 \x - \xo 27:30 \xt 26.67\x*Bwə́ mú sɛy nyə məntənd, bwə́ ŋwa kʉ́l mbwu, dʉ nyífə nyə lúúd.  
\v 31 Ja bwə́ á ka shîn cágʉlə nyə ntʉ́nɨ yí, bwə́ á ka yîl nyə jud átɨ́tɨɨ̂, bwə́ bwééd nyə mikáándə́ myɛ́, bwə́ mú kə nə nyə kə́lə bwambʉlə nyə kwolós dɨ̂. 
\s1 Bwə́ bwambʉlə Yésus kwolós dɨ̂ 
\r (Mak 15.21-32; Luk 23.26-43; Yuá 19.17-27) 
\p  
\v 32 Bwə́ ŋgə́ wú nə nyə ŋgwə́la ntʉ́nɨ, bwə́ mú bwəma nə ŋgwɔ́l múúd á Sirɛ̂n nə jínə́ nə́ Shímun. Ozɨmbɨ bwə́ mú yɨ́ɨ́mbʉli nyə nə́ a ŋkɛ́nyʉ́g Yésus kwolós.  
\v 33 Bwə́ mú kə kumə kʉ́l bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ Golgota yí. Jínə́ dɔɔŋg í kə́ nə́ «kʉ́l á bwundú lúu».  
\v 34 Bwə́ mú ŋgulal nyə wáan fʉlá nə wúl myámbə́ í njúl ŋkí gwul. Njɨ nyə á kag gwo yí, a mú ban nə́ nyə aŋgúlɛ́.  
\v 35 \x - \xo 27:35 \xt Sôm 22.19\x*Bwə́ mú bwambʉlə nyə kwolós dɨ́, bwə́ mú wusə mpaambə́ nə́ bwə́ kawʉla míkáándə́ myɛ́.  
\v 36 Bwə́ músə ka ji shí dʉ nyɛ́ɛlə nyə.  
\v 37 \x - \xo 27:37 \xt 27.11\x*Shú nə́ buud bwə́ mpúg cwoomb bwə́ gwú nyə nə ndɨ́ yí, bwə́ á cilə, bwə́ bwambʉlə nyə́dɨ́ lúú dɨ́ gwɔ̂w nə́: «Muud ɛ́ga wə́ Yésus, Njwû Oyúdɛn».  
\v 38 \x - \xo 27:38 \xt Iza 53.12\x*Bwə́ á bwambʉlə bə́nɔ̂ŋ izhilʉŋgaanə́ íbá, jíga nyə́dɨ́ mbwə̂ məncwûm, jíga mbwə̂ məkɔ́ɔ́l. 
\p  
\v 39 \x - \xo 27:39 \xt Sôm 22.8; 109.25\x*Buud bwə́ á ŋgə cɔ̧́ cínɔŋg wá bwə́ á ŋgə lwîy nyə bwə́ ŋgə́ sagʉsə milúu nə məzhwámá,  
\v 40 \x - \xo 27:40 \xt 26.61, 63\x*bwə́ ŋgə́ lás nə nyə nə́: «Wɛɛ muud jɨ nə ŋkul búgə *Mpáánzə́ Zɛmbî nə́ ndɛɛ́ wo kwo sá njɨ mwɔ́w mə́lɔ́ɔl shumə́lə nyúl yɛ́, cʉgʉg wómɛ́fwó na. Ŋkí wo jɨ *Mwân mə́ Zɛmbî, wúg na kwolós dɨ́ shulə shí.»  
\v 41 Milúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə ocúmbá buud bwə́ mú nə́mə́ ŋgə cágʉlə nyə, bwə́ ŋgə́ cɨ nə́:  
\v 42 \x - \xo 27:42 \xt 27.11\x*«Nyə á dʉ cʉg buud oshús, njɨ a káád cʉgʉ́lə nyə́mɛ́fwó. Ŋkí a jɨ Njwú-buud á *Izʉrəyɛ̂l, a shúləg na kwolós dɨ́ sə́ búgʉ́lág nyə.  
\v 43 \x - \xo 27:43 \xt Sôm 22.9; Mat 26.63\x*Nyə a shîn shwu nyúul nə́ Zɛmbî jɨ nə nyə, a dʉ nə́mə́ cɨ nə́: “Mə jɨ Mwân mə́ Zɛmbî”. Ntɔ́, ŋkí Zɛmbî mə́ cɛɛl nyə, a cʉ́gʉg nyə ja gaád.»  
\v 44 Tɛɛm bə ízhilʉŋgaanə́ bə́nɔ́ŋ bwə́ á bə íkwolós dɨ́ yí, í á ŋgə nə́mə́ lwîy nyə. 
\s1 Shwɨy mə Yésus 
\r (Mak 15.33-41; Luk 23.44-49; Yuá 19.28-30) 
\p  
\v 45 \x - \xo 27:45 \xt Amo 8.9\x*Yídʉ́gʉ́ í á ka shila shí nyɛ̂sh nə́ ŋkwed, tɛ́ɛ́d tɔ́lɔ́g dɨ́ kə wɔ́ɔ́s mə́wəla məlɔ́ɔl mâ mpwó-kugʉ́.  
\v 46 \x - \xo 27:46 \xt Sôm 22.1\x*Ŋgɛɛ́ mə́wəla məlɔ́ɔl dɨ́, Yésus músə kɨ̂m nə ŋkulû nə́: \tl «Eli, Eli, lemá sabakʉtáni?»\tl* Ntɔ́ mə́ kə́ nə́: «Zɛmbî waam, Zɛmbî waam, wó myaas mə nə́ jɨ?»  
\v 47 Ja bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á bə cínɔŋg wá bwə́ á gwág ntɔ́ yí, bwə́ nə́: «A ŋgə jɔ̂w Eli.»  
\v 48 \x - \xo 27:48 \xt Sôm 69.22\x*Ŋgwɔ́l múúd wáŋ mú tɨ́ kʉ́lə́ kə ŋwa eponzh juwo mə́lwəg mə́ ábibyɛnzhʉ̂ dɨ́, a fɛɛn gwo lɨ́ɨ́ mbwu dɨ́, a kə dásʉlə Yésus nə́ a ŋgúlʉg.  
\v 49 Bɔ́ɔ́lʉ́gá búúd bwə́ mú cɨ nə́: «Bwándʉ́g, sə́ fwóg dʉ́g ŋkí Eli nyə é zə cʉg nyə.»  
\v 50 Ja jɔɔŋgʉ̂, Yésus mú nyiŋgə kɨ̂m nə ŋkulû nə́ ndɛɛ́ a mú nyiŋg kənd *jîm jé wə́ Zɛmbî.  
\v 51 \x - \xo 27:51 \xt MmN 26.3; Heb 10.19-20\x*Seegya nə́ məmá *sanda í á dʉ kalʉwo *Mpáánzə́ Zɛmbî yí í mú sɛɛl tʉ́tám nə́ cáŋ wú gwɔ̂w wɔ́ɔ́s shí. Shí í mú ntaŋʉsa, məkwóógʉ́ mə́ ŋgə́ sɛɛl.  
\v 52 Məshwoŋ mə́ mú ŋgə bâŋ; bɔ́ɔ́l zhwog buud bwə́ á yə bwə́ njúl buud ɔ́ Zɛmbî wá mimbimbə myáŋ mí mú gwûm.  
\v 53 Bwə́ mú wú mə́shwoŋ máŋʉ́d nə́ ndɛɛ́, ja Yésus nyə á gwûm yí, bwə́ mú kə nyíi Yurʉ́səlɛm, ŋgwə́la mə́ Zɛmbî. Ncúlyá buud bwə́ á dʉ́g bwo.  
\v 54 \x - \xo 27:54 \xt 14.33; 26.63; Mak 15.39\x*Ja lúlúú ízɨmbɨ nə bɔɔŋg bə́nɔ́ŋ bwə́ á ŋgə nyɛ́ɛlə Yésus wá bwə́ mə́ dʉ́g nda shí í mə́ ntaŋʉsa nə́, nə sâ jɛ̂sh í mə́ sɨ̂y yí, bwə́ mú bə nə iŋkuŋkúúnd, bwə́ mú lás nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, muud ɛ́ga nyə á bə Mwân mə́ Zɛmbî».  
\v 55 Bɔ́ɔ́lʉ́gá búdá ŋkí bulya bwə́ á bə cínɔŋg bwə́ tə́l shwóg-shwóg ka dʉ dʉ́g. Budá bɔɔŋg bwə́ á ŋgə bɛ̧ Yésus tɛ́ Galilê, bwə́ ŋgə́ sɛ̂y nə nyə.  
\v 56 Nə Maríya á Magʉdála, nə Maríya nyɔ́ɔ́ŋgʉ̂ mə Zhâk bá Yósɛb, nə nyɔɔŋgʉ́ mə bwân ɔ́ Zhébedé bwə́ á bə gwooŋg búdá bɔɔŋg dɨ̂. 
\s1 Bwə́ kə dʉl Yésus 
\r (Mak 15.4-47; Luk 23.50-56; Yuá 19.38-42) 
\p  
\v 57 \x - \xo 27:57 \xt Mbá 21.22-23\x*Ja kugʉ́ í á bii shí yí, ŋgwɔ́l múúd nə jínə́ nə́ Yósɛb, a njúl bíg múúd á Arimatê músə zə wɔ́ɔ́s. Nyə á bə nə́mə́ *mpwíín mə Yésus.  
\v 58 Nyə á ka kə wə́ Pilât, kə jî nyə nə́ á cɛɛl ŋwa mbimbə mə Yésus. Pilât mú lwâm búúd, bwə́ kə yə nyə wə.  
\v 59 Yósɛb mú ŋwa mbimbə mə Yésus, a músə fʉ́lə wə ndómbó ágúgwáan dɨ̂,  
\v 60 nə́ ndɛɛ́ a mú kə dʉl shwoŋ ágúgwáan nyə á sá nə́ bwə́ bwágʉləg kwóógʉ́d shú dɛ́ nyəmɛ́fwó yí. A mú bíŋgal məma kwóógʉ́, juwal shwoŋ\f + \fr 27:60 \ft Dʉ́gʉ́g ivʉgʉli í shwoŋ Mak 16.4 nə Yuá 11.38 dɨ̂.\f* nə́ ndɛɛ́ a músə kyey.  
\v 61 Maríya á Magʉdála nə gúlʉ́gá Maríya bwə́ á bə bwə́ njúl cínɔŋg nə́ bɛɛndyá nə shwoŋ. 
\s1 Ozɨmbɨ bwə́ kə baagʉsə shwoŋ 
\p  
\v 62 Mán mələ̂m á mpʉ́sə jwɔ̂w bwə́ dʉ kwəmʉsa Sábaad yí, milúlúú myâ ofada nə *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á kə wə́ Pilât sámbá  
\v 63 \x - \xo 27:63 \xt 12.40\x*kə cɨ nə nyə nə́: «Mása e, sə́ mə́ kə tə́dʉga nə́ muud məshɨɨgâ ɛ́nɛ nyə á dʉ cɨ ja nyə á dʉ ná cʉgə yí nə́: “Mə bá gwûm mpʉ́sə mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl”.  
\v 64 \x - \xo 27:64 \xt 28.13\x*Cɨɨ́g nə́ buud bwə́ kə́g baagʉsə shwoŋ kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w álɛ́ɛl, *ompwíín bɛ́ bwə́ á bá kə júwo mbimbə nə́ ndɛɛ́ bwə́ kə jaaw búúd nə́: “A mə́ gwûm”; mâŋ mə́shɨɨgâ mə́ á bá bul ntɔ̧ mə́ ashúshwóógʉ́.»  
\v 65 Pilât mú cɨ nə bwo nə́: «Ozɨmbɨ wə́ ɔ́nɨ. Ŋwagá bwo, bɨ kə́g baagʉsə shwoŋ nda bɨ́ mə́ dʉ́g nə́.»  
\v 66 Bwə́ mú kə kwambʉlə mbaagʉsə á shwoŋ; bwə́ wá mə́yɨɨgyé máŋ kwóógʉ́ í á bə mpu shwoŋ dɨ́ yí, bwə́ tə̂l ózɨmbɨ tâŋ nda isándə́lé nə́ bwə́ mpúg ŋgə dʉ́g. 
\c 28  
\s1 Yésus mə́ gwûm 
\r (Mak 16.1-10; Luk 24.1-12; Yuá 20.1-10) 
\p  
\v 1 Ja Sábaad nyə a cɔ̧́ yí, ná nə́mə́ mpʉ́mán mpʉ́mán á jwɔ̂w shwɛ́ndɛ mə́ dʉ́ tɛ́ɛ́d yí, Maríya á Magʉdála bə́ná ŋgwɔ́l Maríya bwə́ á weelya kə nə́ bwə́ kə́ dʉ́g shwoŋ.  
\v 2 Seegya nə́ shí í mú jág ntaŋʉsa nəcé *éŋgəles mə Yawé nyə á shulə wú gwɔ̂w, zə bíŋgal məma kwóógʉ́ nə́ ndɛɛ́ a ji cínɔŋg gwɔ̂w.  
\v 3 Eŋgəles wɔɔŋgʉ̂ nyə á ŋgə ŋkənʉwa nda njəs, mikáándə́ myɛ́ mí njúl ŋkí jág fumə.  
\v 4 Isándə́lé í mú jág bul fúndə, bwə́ mú ŋgə lilya nə́ ndɛɛ́ bwə́ shîn kân nda mimbimbə.  
\v 5 Eŋgəles mú lás, cɨ nə budá nə́: «Bɨ bâŋ, kúgá fúndə. Mə mpú nə́ bɨ́ ŋgə sɔ̧́ Yésus bwə́ á bwambʉlə kwolós dɨ́ yɛ́.  
\v 6 \x - \xo 28:6 \xt 16.21\x*A cugɛ́ wa. A mə́ gwûm nda nyə á cɨ nə́. Zəgá dʉ́g kʉ́l nyə́ ámə dʉ bə a mbwúg yí.  
\v 7 \x - \xo 28:7 \xt 26.32\x*Nə́ ndɛɛ́, lɛɛlʉgá kə, kə jaaw *ómpwíín bɛ́ nə́ a mə́ gwûm, a mə́ kə shwóg kə bwánd bɨ́ Galilê. Nûŋ wə́ bɨ́nɔ́ŋ bɨ́ é dʉ́gya yɛ́. Sâ mə́ ámə bə nə́ mə jaaw bɨ́ ɔ́nɨ.» 
\p  
\v 8 Budá bwə́ mú lɛɛl wú shwoŋ dɨ́, bwə́ njúl lâm nə ifwaas lâm nə məshusʉg. Bwə́ mú kə nə́ bwə́ kə́ jaaw ómpwíín bɛ́ məkə̂l.  
\v 9 Seegya nə́ Yésus mú zə bwəma nə bwo, nyə nə bwo nə́: «Bɨ ɔ lás ɔ.» Bwə́ mú shísh nyə́dɨ́ kə kúdɔw shí bií nyə məkuú, yə nyə gúmə́.  
\v 10 \x - \xo 28:10 \xt 12.50; Yuá 20.17\x*Yésus mú ka cɨ nə bwo nə́: «Kúgá fúndə. Kəgá cɨ nə bwááŋg nə́ bwə́ kə́g Galilê. Núŋ wə́ sə́nɔ́ŋ bwo sə́ é dʉ́gya yɛ́.» 
\p  
\v 11 Budá bwə́ njúl ná zhɨ́ɨ́d ɨɨ́, bíl ísándə́lé í mə́ lɛɛl kə ŋgwə́la kə jaaw mílúlúú myâ ofada sâ jɛ̂sh í á mə sɨ̂y yí.  
\v 12 Milúlúú myâ ofada mí mú kə sɛɛŋgya nə ocúmbá buud, bwə́ mú yə ísándə́lé fwámɛ́ bímbí lʉ́ *mwaanɛ̂,  
\v 13 \x - \xo 28:13 \xt 27.64\x*bwə́ nə bwo nə́: «Bɨ ɔ bá ŋgə jaaw nə́: “Wɛy ɛ́nɛ ompwíín bɛ́ bwə́ á mə zə mpwó-bulú zə júwo nyə, sə́ njúl ígwə́d”.  
\v 14 Ŋkí lâŋ wɔɔŋg í gwɨ́ɨ́g mə́lwə̂ mə́ ŋgwə́mʉna dɨ́, sə́ wə́ mə́ bá cweel nyə lâm, bɨ bâg bə kú bwəma nə intʉ́gʉ́lí.»  
\v 15 Isándə́lé í mú ŋwa mwaanɛ̂ nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú nə́mə́ kə ŋgə jaaw nda í á cɨy nə́ bwə́ ŋgə́g nə jaaw nə́. *Oyúdɛn bwə́ á ŋgə kala lâŋ wɔɔŋgʉ́ zə wɔ́ɔ́s múús. 
\s1 Lwámá mə́ Yésus 
\r (Mak 16.14-18; Luk 24.36-49; Yuá 20.19-23; Mis 1.6-8) 
\p  
\v 16 \x - \xo 28:16 \xt 5.1; 26.32; 28.10\x**Ompwíín wûm nə ŋgwúd bwə́ á ka kə Galilê, kə kumə mbʉ́ŋ Yésus nyə á cɨ nə́ bwə́ bâg kə yí.  
\v 17 \x - \xo 28:17 \xt 14.31\x*Ja bwə́ á dʉ́g nyə yí, bwə́ á kúd mə́mpwoombʉ́ shí, yə nyə gúmə́. Njɨ, bwə́ á ŋgə bə kú fwo mpu *búgʉla nə́ jísə nyə.  
\v 18 \x - \xo 28:18 \xt Dan 7.14; Mat 11.27\x*Yésus músə shísh bwə́dɨ́ kúnə́-kúnə, zə cɨ nə bwo nə́: «Dá Zɛmbî mə́ yə mə ŋkul nə́ mə jwúg nə isâ byɛ̂sh, tɔɔ ya joŋ dɨ́, tɔɔ ya shî ga.  
\v 19 \x - \xo 28:19 \xk \xt ikûl nə ilwoŋ byɛ̂sh: \xt 10.5-6; 24.14; Mak 16.15; Luk 24.47; Mis 1.8; Mbʉ́ 7.9 \xk duu: \xt Mat 3.15; Mak 16.16; Mis 2.38; 8.36; 1Kr 1.13-16; Ifz 4.5; Yuá 3.22; 4.1-2; Rom 6.3-4 \xk jínə́ mə́ Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, nə Mwân, nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim dɨ̂: \xt 2Kr 13.13; Mis 2.38; 8.16; Rom 6.3, 4; Gal 3.27; Kol 2.12\x*Ntɔ́, kagá ŋgə sá nə́ mə bə́g nə ompwíín ikûl nə ilwoŋ byɛ̂sh dɨ̂, bɨ ŋgə́ duu bwo jínə́ mə́ Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, nə Mwân, nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim dɨ̂,  
\v 20 \x - \xo 28:20 \xt 1.23; 5.2-7, 27; 11.28-30; 18.20\x* bɨ ŋgə́ jɨ́ɨ́gʉli bwo nə́ bwə́ bɛ̧́g sâ jɛ̂sh mə́ á cɨ nə bɨ́ yí. Mpugá nə́ mə jɨ nə bɨ́ jwɔ̂w dɛ̂sh kə kumə mə́shíné mə́ shí.»