\id LUK – Makaa NT – Cameroon – 2014 (DBL-2014) 
\h Lúkas 
\toc1 Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Lúkas nyə á cilə yí 
\toc2 Lúkas 
\toc3 Luk 
\mt1 Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Lúkas nyə á cilə yí 
\imt1 Isâ í dʉ́gyá nə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl Lúkas nyə á cilə yí 
\ip Lúkas nyə á cilə Tyofîl kálaad ɛ́ga. Njɨɨ́, tɛɛm bə ntɔ́, nyə á cilə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl shú buud bwə́ á shígɛ́ bə mímbyágá mí Oyúdɛn wá, bɔɔŋg bwə́ á dʉ lás Gʉrɛ̂k wá. A ŋgə fɛ́ɛl bwo iciyá bísə́ nə ŋkul yáág bwo gwágʉ́lə dɨ́ yí, nə isâ í dʉ́gyá nə ijâm nə ijag í Oyúdɛn yí. Lúkas ŋgə lwó cʉg múud mə Yésus. 
\ip Nyə á bɛ̧ icé ílɔ́ɔl wa Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl ɛ́gaád nə́mə́ nda Matiyô bá Márkus. 
\ili1 (1) Sáal mə Yuánɛs Nduu-buud (3.1-20), bɛ̧ nə nduwán mə́ Yésus, nə məbwə́bʉ́lán nyə á bwəma nə ndɨ́ má (3.21–4.13). 
\ili1 (2) Cʉg mə Yésus nə sáal nyə á sá Galilê yí (4.14–9.50). 
\ili1 (3) Njɔɔnd Yésus nyə á kyey kə́lə Yurʉ́səlɛm yí (9.51–19.28), nə sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ nyə á sá wu yí (19.29–21.38), kə kumə shwɨy nyə á yə yí nə gwúmʉ́lə nyə á gwûm shwoŋ dɨ́ yí (22-24). 
\ip Sə́ bɨ́ nə ŋkul cɨ nə́ lúú ciyá á kálaad wúsə 19.10: «Mwân mə Múúd nyə á zə sɔ̧́ bɔɔŋg bwə́ á jímb wá, zə cʉg bwo.» Zɛmbî mə mpú nə́ buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ cʉgə kú nə nyə wá bʉ́sə njímbʉ́lá. Gwə́ wə́ nyə á ntɨ Yésus-Krîst yí, nə́ a zə́g cʉg bɔɔŋg bɛ̂sh bwə́ é lə́g nyə wá. Yésus mə́ dʉ bul julə búúd bwə́ ŋgə́ bwəma nə mpyóŋ wá, nda: osɔ́ɔl ɔ mísə́m, ikʉ́kágə́, mimbúmbúwá, mimbə̂l nə ojínə ɔ búúd. 
\c 1  
\s1 Mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ cilyá 
\p  
\v 1 Yé Tyofîl lwám múúd, zhwog buud bwə́ á mə́ ŋgə she cilə ŋkúmba lâŋ á isâ í á sɨ̂y wa sə́dɨ́ yí.  
\v 2 Bwə́ á ŋgə jaaw isâ nə́mə́ nda búúd bwə́ á dʉ́g byo tɛ́ɛ́d mə́tɛ́ɛ́dʉ́léd wá bwə́ á bwiiŋg sə́ nə́. Buud bɔɔŋgʉ́ wə́ bwə́ ŋgə́ sá isɛ́y í bwiiŋgʉ́lə mílə́sʉ́ mí Zɛmbî.  
\v 3 \x - \xo 1:3 \xt Mis 1.1\x*Nə́ ndɛɛ́ mə mə́ ka nə́mə́ kwey nə́ mə́ jə́lá nə cilə wo isâ byɔɔŋgʉ̂ téégyá nda í á ŋgə sɨ̂y nə́. Mə zə́ cilə na mə mə́ fwo mpu wámbʉlə sʉ́sʉ́sá jɛ̂sh tɛ́ɛ́d mə́tɛ́ɛ́dʉ́léd.  
\v 4 Mə́ jɨɨ nə́ wo mpúg nə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá wó á ŋwa myá mí bə́lɛ́ bə bʉ́bə́lɛ́. 
\s1 Yuánɛs Nduu-buud mə bá byɛ̂l 
\p  
\v 5 \x - \xo 1:5 \xk \xt Abiya: \xt 1Ib 24.7-19\x*Ŋgwɔ́l fada nyə á bə nə́ Zakarî ja Herod nyə á bə njwú-buud á Yudéa yí. Fada wɔɔŋgʉ̂ bə́nɔ̂ŋ Abiya wə́ bwə́ á bə jáŋ gwooŋg. Mudá yé nyə á bə nə́ Ilísabet, a njúl shilə bag ɔ Arɔɔn.  
\v 6 Bɛ̂sh obá nə mudûm nə mudá bwə́ á bə otʉ́təlí ɔ búúd mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂, bwə́ dʉ́gə́ mpu sâ Zɛmbî məgwág, dʉ bɛ̧ ísâ byɛ̂sh Cwámba ŋgə́ cɨ nə́ í bə́g yí nə məcɛ̧ɛ̧ mɛ́ mɛ̂sh mbií á kú nə sâ á jumʉ́g.  
\v 7 Njɨ bwə́ áshígɛ́ bə nə mwân nəcé Ilísabet nyə á bə kundú, bɛ̂sh obá bwə́ á bə ntâg bwə́ mú icwúcwúúl. 
\p  
\v 8 Dúlʉ́gá jwɔ̂w dɨ ɨɨ́, Zakarî nyə á ŋgə sá isɛ́y í fada byé nda í á bə jwaŋga á gwooŋg jáŋ nə́.  
\v 9 \x - \xo 1:9 \xt MmN 30.7-8\x*Ofada bwə́ á dʉ wusə mpaambə́ nə́ bwə́ fɛ́ɛ́sh nyɔɔŋg kə́g nyíi *Mpáánzə́ Zɛmbî yɛ́. Bwə́ á ka nə́mə́ wusə jínɨ jaá, mpaambə́ mú fɛ́ɛ́sh Zakarî nə́ nyə wə́ kə́g nyíi kə jígal *cáá.\fig Zakarî ŋgə sɛ̂y álatâr dɨ̂|src="lb00263b.tif" size="col" copy="Horace Knowles" ref="1.9" \fig* 
\v 10 Wəla lʉ jígálʉ́lə cáá nɨ dɨ, buud ɔ kúl búúd bɛ̂sh bwə́ á bə tɔ́ɔ́n bwə́ ŋgə́ jəgʉla nə Zɛmbî  
\v 11 Ŋgwɔ́l *éŋgəles mə́ Yawé mú zə lwóya nyúúl wə́ Zakarî, zə tɔ̂w nyə ŋgɛɛ mbwə̂ məncwûm, *alatâr bwə́ dʉ jígal cáá yɛ́ dɨ́ koogʉ́.  
\v 12 Mitə́dʉ́gá mí á búbulə Zakarî lúúd nə dʉ́gʉ́lə nyə á dʉ́g éŋgəles yí, a mú bul bə nə ifwaas.  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt 1.60, 63\x*Njɨ, éŋgəles mú cɨ nə nyə nə́: «Zakarî, kú bɛɛg fúndə, nəcé Zɛmbî mə́ ŋwa mə́jəgʉla mwô. Mudá woó mə bá byá wo mwámudûm, wo bá gwiid nyə nə́ Yuánɛs.  
\v 14 Wo bá bul kɔɔs nə məshusʉg, ncúlyá buud bwə́ bá nə́mə́ bə nə məshusʉg nə byɛ́lʉ́lə mwân wɔɔŋg mə bá byɛ̂l yí.  
\v 15 \x - \xo 1:15 \xt Ilŋ 6.3; OoM 13.4-5; Luk 7.33\x*Nəcé a bá bə fwámɛ́ múúd mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂. Nyə abʉ́lɛ́ bwɛlɛ́ ŋgul mə́lwəg kú ŋgul gúl sâ ányinyaanə̂. A bá bwey bə lwándʉ́lá nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim a njúl ná mwɔ̧ mə nyɔ́ɔ́ŋgʉ́d.  
\v 16 A bá nə́mə́ sá nə́ bɔ́ɔ́l búúd wâ bag ɔ *Izʉrəyɛ̂l bwə́ nyíŋgəg zə wə́ Zɛmbî wáŋ Yawé.  
\v 17 \x - \xo 1:17 \xt Mal 3.1, 23-24 (Bible Segond 4.6); Mat 17.10-13; Mak 9.13; Yuá 1.21\x*A bá zə nə lâŋ mə́ Zɛmbî nə *shíshim nə ŋkul Eli nyə á bə nə ndɨ̂ yí. A bá zə sá ŋkwambʉlə mpə́dʉ́gá osɔ́ɔ́ŋgʉ́ bə́nɔ̂ŋ bwân. A bá nə́mə́ sá nə́ bɔɔŋg bwə́ á dʉ bə nə məlwə̂ wá bwə́ cɛ́ndʉ́g kuú njɔɔnd, bwə́ bə nə fʉg á otʉ́təlí ɔ búúd. Ntɔ́, a bá kwəmʉsa Cwámba kúl búúd í njúl nyə fwámɛ́ kwééshá.»  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Mət 17.17; 18.11\x*Zakarî mú cɨ nə éŋgəles nə́: «Mə músə cwúcwúúl, mudá waamə́ mə́ nə́mə́ jaas; mə e bá wámbʉlə sâ wó ŋgə́ cɨ nɨ ntʉdɛlɛ̂?»  
\v 19 \x - \xo 1:19 \xt Dan 8.16\x*Eŋgəles mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Mə wə́ Gabryɛ̂l, mə jɨ mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂, mə ŋgə sɛ̂y nə nyə. Nyə ámə ntɨ́ mə nə́ mə zə́g lésha nə wo, zə jaaw wo jɔ̧jɔ̧ mə́kə́l mə́nɨ.  
\v 20 Njɨ, nda wó mə́ ka bə kú *magʉlə íciyá byâm nə́, wo é bə fífî. Wo bá ji kú lás kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w ísâ mə́ ámə zə jaaw wo ínɨ í bá bwəma yí. Nəcé byáá í bá bwəma dáŋ wəlad.» 
\p  
\v 21 Í á bə na, kúl búúd jâŋ í ŋgə́ bwánd Zakarî. Buud bwə́ mú ŋgə káam nə́ a mə́ bul bwey nûŋ Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ́ cwû. 
\p  
\v 22 Ja Zakarî nyə á ka cúwo tɔ́ɔ́n yí, nyə á bə kú ná nə ŋkul mə lésha nə buud. Bwə́ mú mpu nə́ a shí dʉ́g gúl sâ nûŋ fúm á ci dɨ́. Nyə á ŋgə fufə njɨ məbwə̂. Nyə á shwal bə fífî.  
\v 23 Ja nyə á shínal mɛ́ mwɔ̂w mə́ ísɛ́y yâ Mpáánzə́ Zɛmbî yí, nyə á ka nyiŋgə kə bwə́dɨ́. 
\p  
\v 24 Fwála mú cɔ̧́, mudá yé Ilísabet músə bə nə bum. A mú shwaaw tâŋ oŋkwoond otɔ́ɔn kú lwóya nyúul, a ŋgə́ cɨ nə́:  
\v 25 \x - \xo 1:25 \xt Mət 30.23\x*«Sâ Cwámba mə́ sá mə wə́ ga. A mə́ ntɨ mísh mɛ́ mə́dɨ́ zə yîl mə shwôn mə́ á bə nə ndɨ̂ búúd bâm dɨ́ yí.» 
\s1 Yésus mə bá byɛ̂l 
\p  
\v 26 Ja bum mə́ wɔ́ɔ́s Ilísabet ŋkwoond saman dɨ́ yí, Zɛmbî mú kənd *éŋgəles Gabryɛ̂l ŋgwə́la á Galilê bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ Nazarɛ̂t yí.  
\v 27 \x - \xo 1:27 \xt Mat 1.16\x*Nyə á kənd nyə nə́ a kə́g lésha nə ncwíyɛ̂ sás lʉ́ múdá í á bə wu nə́ Maríya yí. Sás dɔɔŋg í á bə nə cɛ̧ɛ̧lá bá nə Yósɛb, muud á bag ɔ *Dávid.  
\v 28 Eŋgəles mú nyíi Maríya njɔ́w cɨ nə nyə nə́: «Mə báág nə wo, Yawé jɨ nə wo, a mə́ sá mpaam nə jɔ̧ lâm.»  
\v 29 Iciyá ínɨ í mú sá Maríya mitə́dʉ́gá búbulə lúúd. A mú ŋgə jî lámʉ́d nə́ wâŋ mbií mə́bə́dá í kə́ nə́ jɨ.  
\v 30 Eŋgəles mú cɨ nə nyə nə́: «Maríya, kú bɛɛg fúndə. Nəcé wo mə́ bwəma nə ocúncɛ́sh ɔ́ Zɛmbî.  
\v 31 \x - \xo 1:31 \xt Iza 7.14; Mat 1.21; Luk 2.21; Mis 4.12\x*Dʉgɨ́, wo zə́ bə nə bum, wo bá byá mwámudûm, wo gwiid nyə nə́ Yésus.  
\v 32 \x - \xo 1:32 \xt Iza 9.6; 2Sa 7.16; Mat 20.30-31\x*A bá bə fwámɛ́ múúd. Bwə́ bá dʉ jɔ̂w nyə nə́ *Mwân mə́ Zɛmbî a gwɔ́w-gwɔ̂w. Zɛmbî wúsʉ́ Yawé mə bá yə nyə ijwûga í mpáámbə́ jé Dávid.  
\v 33 \x - \xo 1:33 \xt Dan 7.14\x*A bá jwú nə bag ɔ *Yákwab kandʉgə á kandʉgə, ijwûga byé í ábʉ́lɛ́ bə nə məshíné.»  
\v 34 Maríya mú cɨ nə éŋgəles nə́: «Jâŋ í bá bə ntʉdɛlɛ́, mɛɛ kú fwo mpu múdûm?»  
\v 35 \x - \xo 1:35 \xt Mat 1.18; Luk 4.18\x*Eŋgəles mú bɛ̧sa nə nyə nə «Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim mə bá zə wódɨ́, ŋkul mə́ Zɛmbî a gwɔ́w-gwɔ̂w í mú búdal wo nda gúgʉ́wá í dʉ búdal múúd nə́. Gwə́ wə́ í bá sá nə́ mwân wó bá byá yɛ́ mə́ bá bə fééshá, bwə́ dʉ jɔ̂w nyə nə́ Mwân mə́ Zɛmbî.  
\v 36 Dʉgɨ́, mbyɛ̂l wô Ilísabet mə́ zə bə nə bum ícwúúlʉ́d. A bá nə́mə́ byá mwámudûm. Nyə muud bwə́ á dʉ cɨ nə́ a jɨ kundú yɛ́, bum mú nyə ŋkwoond saman dɨ̂.  
\v 37 \x - \xo 1:37 \xt Mət 18.14; Mat 19.26; Mak 10.27; Luk 18.27\x*Mpug nə́ sâ cúgɛ́ nə ŋkul bwɛlɛ́ ntɔ̧ Zɛmbî.»  
\v 38 Maríya mú cɨ nə́: «Mə jɨ sɔ́ɔl məsáal mə Yawé. A sáág mə nda wó mə́ cɨ nə́.» Eŋgəles mú kyey. 
\s1 Maríya mə kə́ dʉ́g Ilísabet 
\p  
\v 39 Nə́mə́ fwála dɔɔŋgʉ́ dɨ, Maríya mú ŋwa zhɨ́ɨ́ lɛɛlʉ́lə kə ŋgwə́la á kɔ́ɔ́mb Yudéa jísə́ mímbʉ́ŋ mimbʉ́ŋ yí.  
\v 40 A mú kə nyíi Zakarî dɨ́ njɔ́w, bə́da Ilísabet.  
\v 41 Ja Ilísabet nyə á gwág məbə́dá mə́ Maríya yí, mwân nyə á lugʉsa nyə mwɔ̧̂ dɨ̂, Ilísabet músə lwánd nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə́ cwɔ́ɔ́.  
\v 42 A mú kɨ̂m məma ŋkwiimbyê, nyə nə́: «Wo jɨ nə ibwádán ntɔ̧ bɔ́ɔ́lʉ́gá búdá bɛ̂sh, mwân jɨ́ wo mwô dɨ́ yɛ́ jɨ nə́mə́ nə ibwádán.  
\v 43 Jɨ́ í mpú sâ nə́ nyɔɔŋgʉ́ mə Cwámba waamə́ zə́g mə́dɨ́ yí.  
\v 44 Nəcé dʉgɨ́, njɨ mə́lwə̂ mâm mə́ ámə gwág mə́bə́dá mwɔ̧̂ yí, mwân nyə ámə lugʉsa mə nə məshusʉg mwô dɨ̂.  
\v 45 Wɛɛ mə́ jəla, wɛɛ muud mə́ *búgʉla nə́ sâ jɛ̂sh Cwámba mə́ sá nə́ bwə́ jááwʉg wo yí í é bwəma yɛ́.» 
\s1 Maríya mə ságʉ́sə́ Zɛmbî 
\p  
\v 46 \x - \xo 1:46 \xt 1Sa 2.1-10\x*Maríya mú cɨ nə́: 
\q1 Zɛmbî waam, wo jɨ məma Zɛmbî. 
\q1  
\v 47 Shíshim wâm í ŋgə kɔɔs nə məshusʉg 
\q1 nəcé cʉgye waamə́ Zɛmbî. 
\q1  
\v 48 Nəcé a mə́ bə́lɛ ntɨ mísh dʉ́g zhizhe lwaá dɛ́ ámudâ. 
\q1 Haaw! Tɛ́ɛ́d fwála gaád buud wâ ikala byɛ̂sh bwə́ bá dʉ cɨ nə́: «mɛɛ mə́ jəla». 
\q1  
\v 49 Nəcé Zɛmbî á ŋkul nyɛ̂sh mə́ sá mə məma ísâ. 
\q1 Jínə́ dɛ́ dʉ́sə nə gúmə́ ntɔ̧ sâ jɛ̂sh. 
\q1  
\v 50 \x - \xo 1:50 \xt Sôm 103.13, 17\x*Lâm mə́cɛy yé wúsə nə́ bagə́ 
\q1 shú búúd bwə́ ŋwá nyə nə fúndʉ́gʉ́ wá kə wɔ́ɔ́s íkala ikala. 
\q1  
\v 51 \x - \xo 1:51 \xt Mbá 5.15; 26.8\x*A mə́ lwóya ŋkûl nyɛ́. 
\q1 A mə́ sá nə́ buud bwə́ dʉ ŋkɛ̂ny mə́nyúúl wá bwə́ cɨ́ɨ́magʉ́. 
\q1  
\v 52 \x - \xo 1:52 \xt Sôm 75.8; Mat 23.12; Zhk 4.6, 10\x*A mə́ yîl íŋkácid i búúd íjiya í ící byáŋʉ́d wusə shí, 
\q1 a bʉ̂n ózhizhe ɔ búúd gwɔ̂w. 
\q1  
\v 53 \x - \xo 1:53 \xt Sôm 107.9; 34.11\x*Buud bwə́ á bə nə məfúfə wá, a mə́ yə bwo zhwog tɔɔm 
\q1 a nyiŋg búúd ɔ́ tɔɔm məbwə̂ ocwûd. 
\q1  
\v 54 \x - \xo 1:54 \xt Msh 7.20; Sôm 98.3; Mət 17.7; 22.17\x*A mə́ zə kwiid bag ɔ sɔ́ɔl məsáal yé *Izʉrəyɛ̂l, 
\q1 a mə́ tə́dʉga lâm mə́cɛy yé, 
\q1  
\v 55 nda nyə á kaag impáámbə́ bísʉ́ 
\q1 shú mə́ *Abʉraham bə́nɔ̂ŋ mpwoŋ buud nyɛ́ kandʉgə á kandʉgə nə́. 
\p  
\v 56 Maríya bá Ilísabet bwə́ á já je bə óŋkwoond olɔ́ɔl nə́ ndɛɛ́ Maríya músə nyiŋgə kə bwə́dɨ́. 
\s1 Byélé mə́ Yuánɛs Nduu-buud 
\p  
\v 57 Wəla lʉ byɛyí í á ka wɔ́ɔ́s Ilísabet. A mú byá mwámudûm.  
\v 58 Nə buud bə́nɔ́ŋ bwə́ á bə jáŋ baŋ wá, nə mimbyɛ̂l myɛ́ bwə́ mú gwág nə́ Yawé mə́ bul gwág nyə cɛy lámʉ́d. Bə́nɔ́ŋ bwə́ mú ka zə taag. 
\p  
\v 59 \x - \xo 1:59 \xt Mət 17.12-13\x*Jwɔ̂w mwân nyə a wɔ́ɔ́s mwɔ̂w mwɔɔmb yí, bwə́ mú zə nə́ bwə́ zə́ sá nyə ábɨwáág. Bwə́ mú cɛɛl gwiid nyə nə́ Zakarî nda sɔ́ɔ́ŋgʉ́.  
\v 60 \x - \xo 1:60 \xt 1.13\x*Njɨ nyɔɔŋgʉ́ mú cɨ nə́: «Mbɔ̂! Jínə́ dɛ́ wə́ Yuánɛs.»  
\v 61 Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Muud ŋgwúd nə ŋgwúd cugɛ́ nə jínə́ lʉ́ Yuánɛs njɔ́w búúd wʉ́n wɛ̂sh dɨ̂.»  
\v 62 Bwə́ mú dʉ lésha nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mwân dʉ fufə njɨ məbwə̂ jílə nyə jínə́ á cɛ́ɛ́l gwiid mwân yí.  
\v 63 Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mwân mú gwáámb nə́ bwə́ yə́g nyə kwóógʉ́ nə́ a zə́g cilə cínɔŋg. A mú cilə nə́: «Jínə́ dɛ́ wə́ Yuánɛs.» Buud bɛ̂sh bwə́ mú bul káam.  
\v 64 Seegya ntâg nə́ Zakarî mpu mə́ bâŋ, jûm mú nyə fʉlî nə́ a je lás. A mú shwal bʉ̂n kə́l ŋgə yə Zɛmbî məshwúmb.  
\v 65 Buud ɔ́ baŋ bɛ́ bwə́ mú bə nə fúndʉ́gʉ́. Nə́ ndɛɛ́ buud bwə́ mú ŋgə bwiiŋg lâŋ á isâ í á sɨ̂y ínɨ shí Yudéa á mimbʉ́ŋ nyɛ̂sh.  
\v 66 Buud bɛ̂sh bwə́ á gwág lâŋ wɔɔŋg wá bwə́ á bə kú bwɛlɛ yîl lâm cínɔŋg. Bwə́ mú dʉ jî nə́: «Múmwán jɔɔŋg í bá bə jɨ́ e? Bʉ́bə́lɛ́, ŋkul mə́ Yawé í á ŋgə nyîn cʉg mə mwân wɔɔŋgʉ́d.» 
\s1 Zakarî mə cúndə cúndə́ mə́ Zɛmbî 
\p  
\v 67 Mwân sɔ́ɔ́ŋgʉ́ yé Zakarî mú lwánd nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə́ cwɔ́ɔ́, a mú cúndə cúndə́ mə́ Zɛmbî, nyə nə́: 
\q1  
\v 68 \x - \xo 1:68 \xt Sôm 41.13; 72.18; 111.9; Luk 4.18-21; 7.16; 19.44\x*Gúmə́ nə Yawé, Zɛmbî á *Izʉrəyɛ̂l 
\q1 nəcé a mə́ kwiid kúl búúd jé, yîl bwo mənyámád. 
\q1  
\v 69 \x - \xo 1:69 \xt Sôm 132.17; Mat 20.30-31\x*A mə́ wééshʉli sə́ ŋkácid cʉgye 
\q1 mpwoŋ buud mə́ sɔ́ɔl məsáal yé *Dávid dɨ̂. 
\q1  
\v 70 \x - \xo 1:70 \xt Rom 1.2; Iza 9.1-6; Msh 5.1-3\x*Nyə a shí bwey dʉ jaaw kɛ́ɛl dɔɔŋgʉ́, 
\q1 *buud ɔ mícúndə́ bɛ́ nyə á fɛ́ɛ́sh yág wá dʉ jaaw. 
\q1  
\v 71 \x - \xo 1:71 \xt Sôm 106.10\x*Nyə á kaag nə́ a bá zə yîl sə́ mə́nyámá mə́ mízhízhíŋ mísʉ́d, 
\q1 a yîl sə́ məbwə̂ mə́ bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ mpii sə́ wád. 
\q1  
\v 72 \x - \xo 1:72 \xt Sôm 106.45; 105.8-9; Ləv 26.42\x*A mə́ lwágʉlə nə́ a jɨ nə lâm mə́cɛy nə odâ; 
\q1 a mə́ tə́dʉga sɔ̧ nyə á sá nə bwo yí. 
\q1  
\v 73 \x - \xo 1:73 \xt Mət 22.16-18\x*Nəcé nyə á kɛɛn bʉ́bə́lɛ́ nə Dâ *Abʉraham nə́ í bá bə nə́ 
\q1  
\v 74 \x - \xo 1:74 \xt Tit 2.12, 14\x*á ká shîn yîl sə́ mə́bwə̂ mə́ búúd bwə́ ŋgə́ lúmbʉli nə sə́ wá dɨ, 
\q1 sə́ mə́ bá dʉ yə nyə gúmə́ kú nə ifwaas, 
\q1  
\v 75 sə́ ŋgə́ lwóya nə́ sə́ bʉ́sə buud bɛ́, 
\q1 sə́ ŋgə́ cʉgə tʉ́təlí nyə́dɨ́ míshʉ́d, 
\q1 ŋgə cʉgə nda búúd ɔ kúl jé bwə́ jə́lá nə cʉgə nə́, 
\q1 sə́ bə ntɔ́ mwɔ̂w mə́ cʉg mə́sʉ́ mɛ̂sh. 
\q1  
\v 76 \x - \xo 1:76 \xt Mal 3.1; Mat 11.10; Mak 1.2; Luk 7.27\x*Múmwán, bwə́ bá dʉ jɔ̂w wo nə́ *muud micúndə́ mə́ Zɛmbî á gwɔ́w-gwɔ̂w. 
\q1 Nəcé wo bá kə́ Cwámba shwóg, kə kwambʉlə nyə zhɨɨ́ 
\q1  
\v 77 \x - \xo 1:77 \xt Zhe 31.34\x*kúl búúd jé í mpúg nə́ a ŋgə zə nə́ a zə́ cʉg bwo, 
\q1 juu bwo nə *misə́m myáŋ. 
\q1  
\v 78 \x - \xo 1:78 \xt MmN 34.6; Iza 60.1-2\x*Zɛmbî wúsʉ́ jɨ bul bə nə lâm mə́cɛy. 
\q1 A mə́ ntɨ sə́ məŋkɛnya mə́ ŋgə́ zhu gwɔ̂w 
\q1 nda mɔɔŋg mə jwɔ̂w ja í dʉ cúwo yí, 
\q1  
\v 79 \x - \xo 1:79 \xt Iza 9.1, 5; 42.6-7; Mat 4.16\x*mə́ zə́g kwan bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ cʉgə yídʉ́gʉ́ shwɨy dɨ́ wá, 
\q1 mə́ zə́g sá nə́ sə́ cʉ́gəgí nə́ shɛɛ. 
\p  
\v 80 Mwân nyə á ka nə́mə́ ŋgə wɨ̂y, *shíshim yé ŋgə́ ŋwa ŋkul. Nyə á dʉ ji mə́shí mâ shwééshá nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w nyə á kə lwóya nyúúl kúl búúd jé dɨ́ yí. 
\c 2  
\s1 Byélé mə́ Yésus 
\p  
\v 1 Í á zə bə mə́nɨ mwɔ̂w dɨ, *Káázɛl Ogust nyə á cilə nə́ buud ɔ shí mishwun bɛ̂sh bwə́ kə́g cilya ílâŋ dɨ̂.  
\v 2 Ilâŋ bwɛlɛ́lə sɨ̂y wə́ cɨ́. Í á bə Kirínus njúl ŋgwə́mʉna á faan lʉ́ Sirî.  
\v 3 Ntɔ́ buud bɛ̂sh bwə́ á ka kə ŋgə cilya, muud kə ŋgwə́la í dʉ́gyá nə bɛɛnd jé yííd.  
\v 4 \x - \xo 2:4 \xt Mat 2.1; Yuá 7.42\x*Yósɛb mú nə́mə́ tɨ́ Nazarɛ̂t faan lʉ́ Galilê, bád kə Betʉlehɛm, ŋgwə́la mə *Dávid faan lʉ́ Yudéa, nəcé nyə á bə mwân á njɔ́w búúd mə Dávid.  
\v 5 Nyə á ŋgə kə ílâŋ dɨ́, bá Maríya, mudá í á bə nə́ bá bwə́ zə́ béya yɛ́, Maríya wɔɔŋg njúl nə bum. 
\p  
\v 6 Í á ka bə, bwə́ njúl nûŋ, fwála lʉ byɛyí mú wɔ́ɔ́s Maríya.  
\v 7 A mú byá mwân yé acúmbâ, mwámudûm. A mú wá nyə bwə́mád a bwɨ́ɨ́g nyə kʉ́l bwə́ á dʉ wá itɔw idʉ̂w nə́ í dʉ́g də yí, nəcé bwə́ áshígɛ́ bə nə bwágə́ njɔ́w ójôŋ. 
\s1 Obaagʉlə ɔ́ itɔw bwə́ dʉ́g wə́éŋgəles 
\p  
\v 8 Obaagʉlə ɔ́ itɔw bwə́ á bə shí nyɔɔŋgʉ́d bwə́ ŋgə́ ji mifum tɔ́ɔ́n íbugád ŋgə́ baagʉlə itɔw byáŋ.  
\v 9 Ŋgwɔ́l *éŋgəles mə Yawé mú zə wɔ́ɔ́s bwo na, məŋkənʉwa mə Cwámba mə́ mú lyɛ̧ bwo nə məŋkɛnya nə́ kɛsh. Ifwaas í músə jág bií bwo.  
\v 10 Njɨ, éŋgəles mú cɨ nə bwo nə́: «Kúgá fúndə, nəcé mə ŋgə zə bɨ́ nə jɔ̧jɔ̧ kɛ́ɛl í é sá kúl búúd jɛ̂sh məma mə́shusʉg yí.  
\v 11 \x - \xo 2:11 \xt Mat 20.30-32; Yuá 4.42; Mis 5.31; 13.23; 2Pr 1.11\x*Cʉgye mə́ byɛ̂l bɨ́ múús ŋgwə́la mə *Dávid. Nyə wə́ *Krîst Cwámba.  
\v 12 Bɨ é yag nyə nə məyɨɨgyé mə́ga: bɨ é kwey kʉ́kény í mbwúg bwə́mád kʉ́l bwə́ dʉ wá itɔw idʉ̂w nə́ í dʉ́g də yí.» 
\p  
\v 13 Seegya nə́ kúdə zhwog wəéŋgəles wâ gwɔ̂w bwə́ mú zə kwey nyɨ́nɨ bwə́ ŋgə́ yə Zɛmbî gúmə́ sʉsad nə́: 
\q1  
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt Iza 57.19; Mat 10.13, 34; Mak 9.50; Luk 1.79; 10.5-6; 12.51; 19.38, 42; 24.36; Yuá 4.27; Mis 10.36; Ifz 2.14, 17\x*Zɛmbî bə́g nə gúmə́ joŋ á gwɔ́w-gwɔ́wʉ́d; 
\q1 wa shí, buud Zɛmbî mə́ gwág nywa wá bwə́ cʉ́gəg nə́ shɛɛ. 
\p  
\v 15 Í mú zə bə nə́, ja wəéŋgəles bwə́ mə́ béégya nə bwo kə joŋ dɨ́ yí, obaagʉlə ɔ́ itɔw bwə́ mú cɨ bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Sə́ kə́gá Betʉlehɛm kə dʉ́g sâ í mə́ sɨ̂y Zɛmbî mə́ sá nə́ sə́ mpúg ga.»  
\v 16 Bwə́ mú ŋgə kə nə́ cá-câ, bwə́ mú kə kwey Maríya nə Yósɛb nə kʉ́kény í mbwúg kʉ́l bwə́ dʉ wá itɔw idʉ̂w nə́ í dʉ́g də yí.  
\v 17 Ja bwə́ mə́ dʉ́g nyə yí, bwə́ mú bwiiŋg sâ éŋgəles nyə́ ámə jaaw bwo shú mə́ múmwán jɔɔŋg yí.  
\v 18 Buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə gwág bwo wá bwə́ á ŋgə bul káam sâ bwə́ á ŋgə bwiiŋg yí.  
\v 19 \x - \xo 2:19 \xt 2.51\x*Maríya nyɛ nyə á baagʉlə isâ byɔɔŋg lámʉ́d, a ŋgə́ bigas byo.  
\v 20 Nə́ ndɛɛ́ obaagʉlə ɔ́ itɔw bwə́ mú nyiŋgə bwə́ ŋgə́ yə Zɛmbî gúmə́, ŋgə yə nyə məshwúmb nə isâ byɛ̂sh bwə́ ámə gwág nə dʉ́g yí, nəcé í á bə nə́mə́ njɨ nda éŋgəles nyə á jaaw bwo nə́. 
\s1 Bwə́ kə́ nə kʉ́kény Yésus mpáánzə́ 
\p  
\v 21 \x - \xo 2:21 \xt 1.31\x*Ja jwɔ̂w lʉ́ mwɔɔmb í á wɔ́ɔ́s yí, í mú bə fwála nə́ bwə́ sáág mwân ábɨwáág. Bwə́ mú gwiid nyə nə́ Yésus, jínə́ éŋgəles nyə á jaaw Maríya a kú fwo ŋwa bum yí. 
\p  
\v 22 \x - \xo 2:22 \xt Ləv 12; Ilŋ 18.15-16\x*Nə́ ndɛɛ́ í mú zə bə fwála nə́ bwə́ sáág ŋgusa íci Moyîz nyə a cɨ yí. Bwə́ mú bád kə nə mwân Yurʉ́səlɛm kə́lə lwóya nyə wə́ Yawé,  
\v 23 \x - \xo 2:23 \xt MmN 13.2\x*nə́mə́ nda jɨ́ cilyá *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ dɨ́ nə́, nə́: «Mwámudûm yɛ̂sh mə tɛ́ɛ́d byɛ̂l yɛ́, bwə́ kənd nyə koogʉ́ nə́ a bə́g shú mə́ Yawé.»  
\v 24 Í á jɨɨ nə́ bwə́ kə́g yána ílɨ́ɨ́m í *mə́túnʉga nə́mə́ nda jɨ́ cilyá nda mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ dɨ́ nə́, bwə́ kə nə məwúwo məbá ŋkí icwɔ̧ í mə́faf íbá. 
\p  
\v 25 Ŋgwɔ́l múúd nyə á dʉ bə Yurʉ́səlɛm nə́ Símʉyon. Nyə á bə tʉ́təlí muud, nyə a wá lâm wə́ Zɛmbî. Nyə á bə nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim. Nyə á dʉ bwánd muud nyə á bə nə́ a bá zə səl *Izʉrəyɛ̂l milâm shí yɛ́.  
\v 26 Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim í á lwágʉlə nyə ntámə́d nə́ nyə abʉ́lɛ yə a kú fwo dʉ́g *Krîst Yawé mə bá ntɨ yɛ́.  
\v 27 Muud wɔɔŋgʉ̂ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim í á sá nə́ a kə́g *Luŋ mə́ Zɛmbî. Ja óbyɔ̂l ɔ Yésus bwə́ á zə nə mwân Luŋ nə́ bwə́ zə́ sá nyə nda mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ í ŋgə́ cɨ nə́,  
\v 28 nyə á ŋwa mwân nyə́dɨ́ mə́bwə́d a mú yə Zɛmbî cúncɛ́sh, nyə nə́: 
\q1  
\v 29 Mása, jaá ga í músə wo je bɨ́d nə́ lwaá dwô í yə́g nə́ shɛɛ 
\q1 nda wó á cɨ nə́, 
\q1  
\v 30 \x - \xo 2:30 \xt Iza 52.10\x*nəcé mísh mâm mə́ mə́ dʉ́g nda wó zə́ cʉg sə́ nə́, 
\q1  
\v 31 cʉgʉ́lə wó á kwəmʉsa ikûl í búúd byɛ̂sh í ŋgə́ dʉ́g yí. 
\q1  
\v 32 \x - \xo 2:32 \xt Iza 42.6; 49.6; 46.13\x*Jísə məŋkɛnya mə́ bá sá nə́ ikúl íshús í mpúg wo yí, 
\q1 kûl gwô Izʉrəyɛ̂l í bə́g nə gúmə́ yí. 
\p  
\v 33 Yésus sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nə nyɔɔŋgʉ́ bwə́ á ŋgə káam sâ jɛ̂sh Símʉyon nyə á ŋgə cɨ shú dɛ́ dɨ́ yí.  
\v 34 \x - \xo 2:34 \xt Iza 8.14; 1Pr 2.8\x*Símʉyon mú bwádan nə bwo, nyə nə Maríya nyɔɔŋgʉ́ mə Yésus nə́: «Mwân ɛ́ga Zɛmbî mə́ ntɨ́ nyə nə́ a zə́g sá nə́ zhwog buud ɔ Izʉrəyɛ̂l bwə́ bʉ́lág, zhwog buud wɔɔl. A bá bə gúl sâ mə́ Zɛmbî í bá ntɔ̧ búúd ŋkul yí, sâ búúd bwə́ ábʉ́lɛ magʉlə yí.  
\v 35 A bá zə sá nə́ zhwog buud mitə́dʉ́gá myáŋ mí mpúyʉ́g. Wɛɛ ntâg ɨɨ́, məcɛy mə́ bá nyisʉli wo lámʉ́d nda kafwɛlɛ.» 
\p  
\v 36 Ŋgwɔ́l *múúd micúndə́ ámudâ nyə á bə nə́mə́ cínɔŋg nə́ Ana, a njúl shilə mə Fanuɛ̂l bɛɛnd mə́ Azɛr dɨ̂. Mudá wɔɔŋgʉ̂ nyə á bə a mə́ bul jaas. Nyə a béya a mú cʉgə nə ŋgwûm mimbû zaŋgbá.  
\v 37 \x - \xo 2:37 \xt 1Tm 5.5; Mat 6.16-17\x*Nyə á ji kúsə kə wɔ́ɔ́s mimbû məwûm mwɔɔmb nə mínɔ̧̂. Nyə a shígɛ́ dʉ bwɛlɛ́ kə shwóg-shwóg nə Luŋ mə́ Zɛmbî. Nyə á dʉ sá Zɛmbî isɛ́y byé nə mwásə́ nə bulú a dʉ́gə́ ci ídʉ̂w, dʉ yə Zɛmbî gúmə́.  
\v 38 \x - \xo 2:38 \xt Iza 52.9\x*Nyə á bə nə́mə́ cínɔŋgʉ́ ja bwə́ á bə nə Yésus Luŋ yí, a mú yə Zɛmbî akíba; buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə bwánd nə́ Zɛmbî mə bá zə yîl Yurʉ́səlɛm mə́nyámád wá, Ana nyə á ŋgə jaaw lâŋ mə́ mwân. 
\p  
\v 39 Ja óbyɔ̂l ɔ Yésus bwə́ á shîn sá isâ byɛ̂sh Mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ Yawé mə́ ŋgə́ cɨ yí, bwə́ á ka nyiŋgə kə bwə́dɨ́ ŋgwə́la Nazarɛ̂t, faan lʉ Galilê.  
\v 40 Mwân nyə á ka nə́mə́ ŋgə wɨ̂y, *shíshim yé ŋgə́ ŋwa ŋkul, a njúl mpaam mə́ Zɛmbî dɨ̂. 
\s1 Yésus mə nyín mpáánzə́ Zɛmbî a njúl kʉ́kágə́ 
\p  
\v 41 \x - \xo 2:41 \xt MmN 12.1-27; 23.14-17\x*Obyɔ̂l ɔ Yésus bwə́ á dʉ kə zâŋ páska dɨ́ Yurʉ́səlɛm mbû wɛ̂sh.  
\v 42 Bwə́ á ka nə́mə́ kwo bád kə nda fúlú í á bə nə́, Yésus njúl mimbû wûm nə mímbá, bwə́ mú kə nə nyə.  
\v 43 Ja zâŋ í á shîn yí, obyɔ̂l bɛ́ bwə́ mú nyiŋgə. Yésus mú lʉ́g Yurʉ́səlɛm bwə́ kú mpu.  
\v 44 Bwə́ á ŋgə tə́dʉga nə́ Yésus bə́nɔ̂ŋ buud ɔ́ gwooŋg bʉ́sə zhɨ́ɨ́d. Bwə́ músə kyey mwásə́ ncindî. Nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú ka zə ŋgə sɔ̧́ nyə mímbyɛ̂l nə mímbií myáŋ dɨ́.  
\v 45 Nda bwə́ áshígɛ́ kwey nyə nə́, bwə́ mú nyiŋgə nə məsɔ̧́ɔ̧́gʉ́ kə Yurʉ́səlɛm.  
\v 46 Í á ka zə bə, bwə́ mə́ sɔ̧́ nyə nə́ sɔ̧̂ sɔ̧̂ tâŋ mwɔ̂w mə́lɔ́ɔl, bwə́ mú kə kwey nyə a njúl tâm oyɨ́ɨ́gʉli ɔ mə́cɛ̧ɛ̧ *Luŋ mə́ Zɛmbî, a ŋgə́ gwágʉlə bwo, a ŋgə́ jí bwo minjígá.  
\v 47 Buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə gwág nyə wá bwə́ á ŋgə káam fʉ́g nyɛ́ nə məmpɛ̧sá mɛ́. Bwə́ á ŋgə káam mbií á nə́ fʉg dʉ jímb lúúd.  
\v 48 Ja óbyɔ̂l bɛ́ bwə́ á dʉ́g nyə yí, bwə́ á jág bul káam. Nyɔɔŋgʉ́ mú cɨ nə nyə nə́: «Mwân waam, jɨ́ wó mə́ sá sə́ ntʉ́nɨ nɨ? Wo mpú nə́ sá shwóóŋgʉ̂ sə́ mə́ ŋgə sɔ̧́ wo nə milâm gwɔ̂w?»  
\v 49 \x - \xo 2:49 \xt Yuá 2.16\x*Nyɛ mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ́ ámə ŋgə sɔ̧́ mə nə jɨ́? Bɨ ampúyɛ́ nə́ mə́ jəlá nə dʉ bə ísâ í Dâ dɨ?»  
\v 50 Njɨ bâŋ bwə́ áshígɛ́ mpu gwág sá nyə á cɨ nə bwo yí.  
\v 51 \x - \xo 2:51 \xt 2.19\x*Yésus bə́nɔ̂ŋ bwo bwə́ mú shulə kə Nazarɛ̂t, a ŋgə́ magʉlə ijwûga byáŋ. Nyɔɔŋgʉ́ mú baagʉlə ísâ ínɨ byɛ̂sh lámʉ́d.  
\v 52 \x - \xo 2:52 \xt 1Sa 2.26\x*Yésus nyə á ka ŋgə wɔɔf, fʉg ŋgə kwɨ́dʉli, mpaam mə́ Zɛmbî ŋgə́ kwɨ́dʉli, a ŋgə́ bə jɔ̧ kágə́ mísh mə́ Zɛmbî nə mísh mə́ búúdʉd. 
\c 3  
\s1 Isɛ́y í Yuánɛs Nduu-buud 
\r (Mat 3.1-17; Mak 1.1-11) 
\p  
\v 1 Í á ka zə bə, ijwûga í *Káázɛl Tibɛr í mə́ wɔ́ɔ́s mbû wûm nə tɔ́ɔ́n dɨ̂, Pons Pilât mú bə ŋgwə́mʉna á faan lʉ́ Yudéa, Herod nyə Tatarâk\f + \fr 3:1 \fk Tatarâk: \ft Ciyá nɨ í cugɛ́ ciyá mə́kaa; njɨ í kə́ nə́ «ŋgwə́mʉna nyə á ŋgə jwú nə mpál nɔ̧̂ á ŋkúmba faan yɛ́». Dʉ́gʉ́g nə́mə́ Mat 14.1; Luk 3.19; 9.7; Mis 13.1.\f* á Galilê, mínyɔŋʉ̂ yé Fílíp nə faan lʉ́ Ityurê nə Trakonitídí, Lisanʉyas nə faan lʉ́ Abilɛn.  
\v 2 Í á bə Hána njúl Ajəlácɨ á ofada, bá Kayíf. Ja jɔɔŋgʉ̂, kɛ́ɛl mə́ Zɛmbî í á wɔ́ɔ́s wə́ Yuánɛs mwân mə́ Zakarî a njúl shí a shwééshád. 
\p  
\v 3 \x - \xo 3:3 \xt Mis 13.24; 19.4; Luk 24.47\x*Nyə á ka zə ŋgə kyey shí nyɛ̂sh á fundú ŋgwɔ̧ɔ̧́ Zhurdɛ̧̂, ŋgə cúndə nə́: «Cɛ́ndʉ́gá mitə́dʉ́gá, bɨ́ duwan, Zɛmbî nyə é juu bɨ́ nə *misə́m mín.»  
\v 4 \x - \xo 3:4 \xt Iza 40.3-5\x*Í á bə ntɔ́ nda jísə́ cilyá kálaad mə *múúd micúndə́ Izayí dɨ́ nə́. Nəcé jísə nə́: 
\q1 Muud ŋgə cúndə shí a shwééshád, a ŋgə cɨ nə́: 
\q1 «Kwambʉləgá zhɨ́ɨ́ mə́ Cwámba, 
\q1 bɨ́ sʉ́g kwûŋ jé. 
\q1  
\v 5 Bʉlalʉgá ibɨ́ɨ́ byɛ̂sh, 
\q1 bɨ́ bwú mímbʉ́ŋ mí anʉ́nɨ̂ nə mi acíg-cíg myɛ̂sh səl shí, 
\q1 bɨ́ sʉ́g mə́búgə. 
\q1 Sandʉləgá ikʉ́l í ákukwowʉlâ, sá byo nə́ səndôŋ 
\q1  
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt 2.30-31; Mis 28.28\x*muud yɛ̂sh ka bá dʉ́g cʉgʉ́lə Zɛmbî mə bá cʉg búúd yí.» 
\p  
\v 7 \x - \xo 3:7 \xt Mat 3.7; Luk 21.5-36\x*Buud bwə́ á dʉ zə wə́ Yuánɛs áncuncuma zə́lə dʉ duwan wá, nyə á ka dʉ cɨ nə bwo nə́: «Yé iyəlʉkag íga! Bɨ mə́ bə́lɛ fúndə mpimbə Zɛmbî mə́ bá lwóya yí? Zə́ ámə kɛ́wʉli bɨ́ ɛ́nɛ?  
\v 8 \x - \xo 3:8 \xt 1.54-55; Mat 3.9\x*Kágá wúmə fwámɛ́ mpúmə́\f + \fr 3:8 \ft Mpumə́ nyɔɔŋg wə́ misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́.\f* í lwágʉ́lə́ nə́ bɨ mə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá yí. Kúgá bɛ̧ njɨ dʉ́lə tə́dʉga nə́: “Sə́ bâŋ sə́ bɨ́ mpwoŋ buud mə́ *Abʉraham” nəcé mə mpú jaaw bɨ́ nə́ Zɛmbî jɨ nə ŋkul shwɔ̧́ɔ̧la mə́kwóógʉ́ mə́ga, sá mwo bwân ɔ́ Abʉraham.  
\v 9 \x - \xo 3:9 \xt Mat 7.19\x*Mpugá nə́ zʉ̂ŋ í wál zə sámb míkɔ̧ɔ̧lə́ mí ílɨ́ɨ́ mə́shugʉd. Bwə́ é cal lɨ́ɨ́ jɛ̂sh í ádɛ́ wúmə fwámɛ́ mpúmə́ yí, bwə́ kʉl gwo kudad.» 
\p  
\v 10 Buud bwə́ mú zə jî nyə nə́: «Sə́ mə́ jəlá nə sá jɨ́?»  
\v 11 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Muud jɨ́ nə ishimí íbá yɛ́ kɛ́ɛ́nzhʉg ŋgwûd yə nyɔɔŋg cúgɛ́ nə ndɨ̂ yɛ́. Muud jɨ́ nə idʉ̂w yɛ́ sáág nə́mə́ ntɔ́.»  
\v 12 Oŋwɛnyɛ ɔ tóya bwə́ mú nə́mə́ zə nə́ bwə́ zə́ duwan. Bwə́ mú jî nyə nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli e, sə́ mə́ jəlá nə sá jɨ́?»  
\v 13 Nyə nə bwo nə́: «Dʉgá jî búúd njɨ sâ mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ yə́ bɨ́ ŋkul nə́ bɨ dʉ́g jî yí, bɨ kú ntɛɛŋg.»  
\v 14 Ozɨmbɨ bwə́ mú nə́mə́ jî nyə nə́: «Sə́ bâŋ sə́ mə́ jəlá nə sá jɨ́?» Nyə nə bwo nə́: «Kúgá mánda múúd nə sâ jé ŋkí ntâg nə́ bɨ mə lwó múúd mpə̂l. Magʉləgá nə́ myə́na bwə́ ŋgə́ jə́na nə bɨ́ má mə́ jəla.» 
\p  
\v 15 Nda búúd bwə́ á ŋgə bwánd bwə́ ŋgə́ tə́dʉga nə́ Yuánɛs ɔ mə́ jéé bə Mesî nə́,  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Mis 1.5; 11.16; 13.25; 19.2-4; Luk 4.18\x*Yuánɛs nyə á cɨ nə bwo nə́: «Mɛɛ mə ŋgə duu bɨ́ nə məjúwó. Njɨ ŋgwɔ́l múúd ŋgə zə, a jɨ nə mpífə́ cɔ̧́ mə. Mə ampíyáyɛ́ nə́ mə cínyʉg nyə mikwoolú mí mə́ŋgwub. Nywáá mə́ bá duu bɨ́ nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə kuda.  
\v 17 A mbid fwafʉga mbwə́d. A bá zə bɛ́ɛ́g búúd nda bwə́ dʉ fyaf ŋkwáándə́ nə́; a ŋwa fwámɛ́ mpúmə́ wá ŋkundá dɛ́d, a yîl ílwáásə́ shwu kuda jɨ́ kú bwɛlɛ jímə yííd.»  
\v 18 Yuánɛs nyə á kwo nə́mə́ ŋgə jaaw bwo Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl, a ŋgə́ yáág nə bwo nə́ bwə́ mágʉləg.  
\v 19 \x - \xo 3:19 \xt Mat 14.3-4; Mak 6.17-18\x*Í á ka zə wɔ́ɔ́s nə́, nyə á jum Herod á Tatarâk nəcé lə́sʉ́ mə́ Herodyâd, mudá mə́ mínyɔŋʉ̂ nə mɔ́ɔ́l mə́bɔ̂w mɛ̂sh nyə á dʉ sá má.  
\v 20 Herod mú kwádʉlə dúl bɔ̂w cínɔŋg gwɔ̂w, wá Yuánɛs mímbwugʉd. 
\p  
\v 21 \x - \xo 3:21 \xt 5.16\x*Í á ka bə gúl ja nə́, nda búúd bɛ̂sh bwə́ á ŋgə duwan nə́, Yésus mú nə́mə́ kə duwan. Nə́ ndɛɛ́, ja nyə á ŋgə jəgʉla yí, joŋ í mú bâŋ,  
\v 22 \x - \xo 3:22 \xt 4.18 \xk Mwân: \xt Sôm 2.7; Iza 42.1; Luk 9.35; 20.13\x*Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim mú nyîn nə nyúul nda faf í mú shulə nyə nyúúlʉ́d. Kə́l í mú zhu joŋ dɨ́ nə́: «Wo wə́ Mwân waamə̂ alâm. Lâm wâm wɛ̂sh wúsə wódɨ́.» 
\s1 Impáámbə́ í Yésus 
\r (Mat 1.1-17) 
\p  
\v 23 Ja Yésus nyə a tɛ́ɛ́d sáal dɛ́ yí, nyə á bə kala múúd á je bə mímbû məwûm mə́lɔ́ɔl. Buud bwə́ á ŋgə tə́dʉga nə́ a jɨ mwân mə Yósɛb, Yósɛb mwân mə Heli,  
\v 24 Heli mwân mə Matat, Matat mwân mə Lévi, Lévi mwân mə́ Mɛlʉkî, Mɛlʉkî mwân mə Yanay, Yanay mwân mə Yósɛb.  
\v 25 Yósɛb mwân mə́ Matatíyas, Matatíyas mwân mə Amos, Amos mwân mə Nahum, Nahum mwân mə Hɛsʉli, Hɛsʉli mwân mə Nagay,  
\v 26 Nagay mwân mə Maad, Maad mwân mə Matatíyas, Matatíyas mwân mə Símʉyon, Símʉyon mwân mə Yósɛk, Yósɛk mwân mə Yoda.  
\v 27 \x - \xo 3:27 \xk \xt Salátiyɛl: \xt 1Ib 3.17; Esd 3.2\x*Yoda mwân mə Yoanan, Yoanan mwân mə Résa, Résa mwân mə Zorobábɛl, Zorobábɛl mwân mə́ Salátiyɛl, Salátiyɛl mwân mə Neri;  
\v 28 Neri mwân mə Mɛlʉkî, Mɛlʉkî mwân mə Adi, Adi mwân mə Kosam, Kosam mwân mə Ɛlʉmadam, Ɛlʉmadam mwân mə Ɛr.  
\v 29 Ɛr mwân mə Yésus, Yésus mwân mə Elyazar, Elyazar mwân mə Yorîm, Yorîm mwân mə Matat, Matat mwân mə Lévi.  
\v 30 \x - \xo 3:30 \xt Rut 4.18-22; 1Ib 2.1-14\x*Lévi mwân mə Símʉyon, Símʉyon mwân mə Yúda, Yúda mwân mə Yósɛb, Yósɛb mwân mə Yonam, Yonam mwân mə Eliyakim.  
\v 31 \x - \xo 3:31 \xk \xt Natan: \xt 2Sa 5.14\x*Eliyakim mwân mə Məleya, Məleya mwân mə Mɛna, Mɛna mwân mə Matata, Matata mwân mə Natan, Natan mwân mə *Dávid.  
\v 32 Dávid mwân mə Yése, Yése mwân mə Yobɛd, Yobɛd mwân mə Bowaz, Bowaz mwân mə Sala, Sala mwân mə Naáson.  
\v 33 \x - \xo 3:33 \xt Mət 29.35; 25.19-26; 11.10-20; 5.1-32\x*Naáson mwân mə Aminadab, Aminadab mwân mə Adʉmin, Adʉmin mwân mə Arni, Arni mwân mə Hesʉron, Hesʉron mwân mə Farɛs, Farɛs mwân mə Yúda;  
\v 34 Yúda mwân mə *Yákwab, Yákwab mwân mə *Izaag, Izaag mwân mə *Abʉraham, Abʉraham mwân mə Tara, Tara mwân mə Nakor;  
\v 35 Nakor mwân mə Seruk, Seruk mwân mə Ragɔw, Ragɔw mwân mə Falɛk, Falɛk mwân mə Ebɛr, Ebɛr mwân mə Sala;  
\v 36 Sala mwân mə Kaynam, Kaynam mwân mə Arfagʉsaad, Arfagʉsaad mwân mə Sem, Sem mwân mə *Nówe, Nówe mwân mə Lamɛk;  
\v 37 Lamɛk mwân mə Matusalɛm, Matusalɛm mwân mə Inɔɔg, Inɔɔg mwân mə Yarɛd, Yarɛd mwân mə Malʉlɛɛl, Malʉlɛɛl mwân mə Kaynam.  
\v 38 Kaynam mwân mə Inos, Inos mwân mə Set, Set mwân mə Adam, Adam mwân mə Zɛmbî. 
\c 4  
\s1 Sátan mə bwɔ́wʉ́lə́ Yésus 
\r (Mat 4.1-11; Mak 1.12-13) 
\p  
\v 1 \x - \xo 4:1 \xt Mat 6.16-17; Luk 4.18; Heb 4.15\x*Yésus nyə a wú Zhurdɛ̧̂ a mə́ shîn lwánd nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə́ cwɔ́ɔ́. Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim mú kə nə nyə shí a shwééshád.  
\v 2 Njwû məjamb mú kə bwɔ́wʉlə nyə wu tâŋ mwɔ̂w məwûm mə́nɔ̧̂. Yésus nyə a shígɛ́ də tɔ́ɔ sâ mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́d nə́ ndɛɛ́ ja mwɔ̂w mɔɔŋg mə́ á shîn yí a mú gwág zha.  
\v 3 Njwû məjamb mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋkí wo jɨ *Mwân mə́ Zɛmbî, cɨɨ́g nə kwóógʉ́ ga nə́ í nyɛ́ɛ́g idʉ̂w.»  
\v 4 \x - \xo 4:4 \xt Mbá 8.3\x*Yésus mú yidá bɛ̧sa nə nyə nə́: «Jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: “Muud cugɛ́ nə ŋkul cʉgə njɨ nə idʉ̂w”.» 
\p  
\v 5 Njwû məjamb mú kə nə nyə gwɔ́w-gwɔ̂w. A mú lwágʉlə nyə məfaan mâ shí mishwun mɛ̂sh njɨ ja ŋgwúd nə́ cág.  
\v 6 \x - \xo 4:6 \xt Mat 28.18; Yuá 12.31\x*A mú cɨ nə nyə nə́: «Mə é yə wo ijwûga nə́ wo jwúg nə məfaan mə́nɨ mɛ̂sh wo ŋwa gúmə́ jáŋ, nəcé mə wə́ jɨ́ nə byo. Mə jɨ nə ŋkul yána byo yə múúd yɛ̂sh mə́ cɛ́ɛ́l yə yɛ́.  
\v 7 Ntɔ́, ŋkí wo kúd mpwoombʉ́ wa shí yə mə gúmə́, byɛ̂sh í é bə ísâ byô.»  
\v 8 \x - \xo 4:8 \xt Mbá 6.13; 5.9\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: “Dʉgʉ́ kúd mpwoombʉ́ shí njɨ wə́ Zɛmbî woó Yawé. Njɨ nyə wə́ wó dʉ́g yə gúmə́ yɛ́.”» 
\p  
\v 9 *Sátan mú kə nə nyə Yurʉ́səlɛm, kə tə̂l nyə zhwááŋgɛ̂ *Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ́ gwɔ̂w. A mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋkí wo jɨ Mwân mə́ Zɛmbî, bɨ́dʉ́g nyúul wú wa kə kud shí,  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xt Sôm 91.11-12\x*nəcé jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: “Zɛmbî mə bá lésha nə *wəéŋgəles bɛ́ nə́ bwə́ báágʉləg wo.  
\v 11 Bwə́ é ŋkɛ̂ny wo mə́bwə́d, kuú wô í nda bwɨɨm bɔɔgʉ́.”» 
\p  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xt Mbá 6.16\x*Yésus mú bɛ̧sa nə nɛ́ nə́: «Ciyá jísə nə́: “Wo ajə́láyɛ́ nə bwɔ́wʉlə Zɛmbî woó Yawé”.» 
\p  
\v 13 \x - \xo 4:13 \xt 22.3, 31\x*Ja Njwû məjamb mə́ shîn bwɔ́wʉlə Yésus mimbii myɛ̂sh ntʉ́nɨ yí, a mú kyey béégya nə Yésus, kə bwánd ja fwámɛ́ fwála í bá bə yí. 
\s1 Mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ ísɛ́y mə́ Yésus 
\r (Mat 4.12-17; Mak 1.14-15) 
\p  
\v 14 \x - \xo 4:14 \xt 4.18\x*Yésus mú nyiŋgə kə Galilê a njúl nə ŋkul á Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim. Jínə́ dɛ́ í mú ŋgə jwɔ̧ cínɔŋg yɛ̂sh.  
\v 15 Nyə á ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ̂, buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ yə nyə gúmə́. 
\p  
\v 16 Nə́ ndɛɛ́ nyə á ka kə Nazarɛ̂t wú nyə á wɔɔf wá. A mú kə nyíi *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá jwɔ̂w lʉ́ Sábaad nda nyə á dʉ bwey sá nə́. Nyə á ka tɔ̂w tʉ́təlí nə́ a lɔ̧́ Kálaad Zɛmbî.  
\v 17 Bwə́ mú yə nyə ŋgwɔ́l kálaad Izayí *muud micúndə́ nyə á cilə yɛ́. A mú wɛɛf kálaad nə́ ndɛɛ́ a mú kwey kʉ́kʉ́l jísə cilyá nə́: \fig Váál kálaad bwə́ á dʉ fʉ́lə yɛ́|src="hk00150c.tif" size="col" copy="Horace Knowles" ref="4.17" \fig* 
\q1  
\v 18 \x - \xo 4:18 \xt 1.68\x*\x - \xo 4:18 \xt Iza 61.1-2; Mat 11.5; Luk 7.22\x*\x - \xo 4:18 \xt 1.35; 3.16, 22; 4.1, 14; 10.21; 24.49; Mat 1.18, 20; 3.11, 16; 4.1; 12.18, 28, 31-32; 28.19; Mak 1.8, 10, 12; 3.29; Mis 1.2, 5, 8; 2.4, 17, 18\x*Shíshim mə Yawé wúsə mə́dɨ́ 
\q1 nəcé nyə a gwáágʉlə mə məwúdə nə́ mə zə́g bwiiŋg mímbúmbúwá Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl. 
\q1 Nyə á ntɨ mə nə́ mə zə́g jaaw mímbwug nə́: «Bɨ mə́ wú mímbwug dɨ̂», 
\q1 mə jaaw wə́ancím-ncîm nə́: «Mísh mə́ mə́ bâŋ bɨ̂». 
\q1 Nyə á ntɨ mə nə́ mə zə́g fɛɛmʉshi búúd bwə́ cúgɛ́ nə ŋkul shwɔ̧ mə́nyúúl wá, 
\q1  
\v 19 \x - \xo 4:19 \xt Ləv 25.10\x*mə zə cúndə mbû Yawé mə bá lwóyá mpáam yí. 
\m  
\v 20 Nyə á ka fʉ́lə kálaad nə́ ndɛɛ́ a mú yə fulísh á *Mpáánzə́ Zɛmbî, a mú ji shí. Buud bɛ̂sh bwə́ á bə mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá wá bwə́ mú mpu kənd mísh nyə́dɨ́.  
\v 21 A mú tɛ́ɛ́d lásʉ́lə nə bwo, nyə nə́: «Kʉ́kʉ́l mícilyá mí Kálaad Zɛmbî bɨ́ ámə gwág mə́ ámə lɔ̧́ nɨ í mə́ bwəma múús.» 
\p  
\v 22 \x - \xo 4:22 \xt Yuá 6.42\x*Buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə ságʉsə nyə. Bɛ̂sh bwə́ á ŋgə káam jɔ̧jɔ̧ íciyá í á ŋgə wú nyə́dɨ́ mpu dɨ́ yí, bwə́ ŋgə́ cɨ nə́: «Mwân mə Yósɛb dɨ́ ɛ́ga?» 
\p  
\v 23 A mú cɨ nə bwo nə́: «Mə mpú nə́ bɨ é kənd mə kaanə́ í dʉ cɨ nə́: “Yé jwɔ́wʉda, lwagʉg wómɛ́fwó” yí. Sə́ á shí gwág ísâ wó á sá Kapɛrnawûm yí. Sáág nə́mə́ byo wa wódɨ́ kwáádə́.»  
\v 24 \x - \xo 4:24 \xt Yuá 4.44\x*A mú nyiŋgə cɨ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, bwə́ abwɛ́lɛ́ mpu lə́g múúd micúndə́ nyə́dɨ́ kwáádə́.  
\v 25 \x - \xo 4:25 \xt 1Oj 17.1, 8-16\x*Mə́ jaaw bɨ́ bʉ́bə́lɛ́ nə́, ja Eli nyə á bə yí, ja joŋ í á feed tâŋ mimbû mílɔ́ɔl nə oŋkwoond ósaman yáág-yáág zha mú bə shí nyɛ̂sh yí, zhwog mikúsə́ mí búdá mí á bə *Izʉrəyɛ̂l.  
\v 26 Njɨ Zɛmbî nyə a shígɛ́ kənd Eli míkúsə́ myɔɔŋg dɨ́! Cwûd! kú bə tɔ́ɔ ŋgwúd dɨ́. Nyə á yida kənd nyə Sarɛ́pʉta, shí í gwág nə Sidon yí, wə́ wúl kúsə́ múdá á nûŋ.  
\v 27 \x - \xo 4:27 \xt 2Oj 5.1-14\x*Mizʉ́zaamə́ mí á bə nə́mə́ Izʉrəyɛ̂l ŋkí bulya ja mə́ múúd micúndə́ Elizê nyə á bə yí. Njɨ, ŋgwúd nə ŋgwúd í áshígɛ́ lwəgʉwa; í á bə njɨ Naaman muud á Sirî.»  
\v 28 Buud bɛ̂sh bwə́ á bə mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá wá bwə́ mú nyada nə a lásʉ́lə ntɔ́.  
\v 29 Bwə́ mú tɔ̂w shí, wáámb kə nə nyə ŋgwə́la dɨ́ tɔ́ɔ́n, kə bád nə nyə mbʉ́ŋ dɨ́ gwɔ̂w. Ŋgwə́la wɔɔŋg í á bə lwɔ̧́yá mbʉ́ŋʉ́d. Bwə́ mú kə nə nyə wu gwɔ̂w nə́ bwə́ kə́ ságʉwo nyə wusə mbʉ́ŋ dɨ́ shí.  
\v 30 Njɨ, nywáá mú cɔ̧́ bwo mpə́dʉ́gá nə́ ndɛɛ́ a mú kyey. 
\s1 Yésus mə lwóyá ŋkul ijwûga 
\r (Mat 7.28-29; Mak 1.21-28) 
\p  
\v 31 A mú shulə kə Kapɛrnawûm, wúl ŋgwə́la á faan lʉ́ Galilê. A mú dʉ yə búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá mwɔ̂w mə́ ósábaad dɨ̂.  
\v 32 \x - \xo 4:32 \xt Mat 7.28-29\x*Buud bwə́ mú bul káam mbií nyə á ŋgə jɨ́ɨ́gʉli yí, nəcé ciyá jé í á dʉ bə nə kɛ́ɛ́nd. 
\p  
\v 33 Ŋgwɔ́l múúd nyə á ka bə *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá a njúl nə bɔ́w-bɔ̂w shíshim jamb, a mú kɨ̂m nə ŋkulû nə́:  
\v 34 \x - \xo 4:34 \xt Mak 3.11\x*«Eéékyé! Yé Yésus muud á Nazarɛ̂t! Shé bâŋ nə inɛy? Ye wo ámə zə jaŋgʉlə sə̂? Mɛɛ mə mpú wo. Wo wə́ fééshá múúd mə́ Zɛmbî.»  
\v 35 Yésus mú ŋkáánd nə jamb nə́: «Fadʉg mpu! Wúg múúd ɛ́nɛ nyúúlʉ́d!» Jamb í mú wusə múúd wɔɔŋg shí na tâm buud. Í mú wú nyə nyúúlʉ́d kú sá nyə məbɔ̂w.  
\v 36 Buud bɛ̂sh bwə́ mú bul káam, bwə́ ŋgə́ cɨ bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Wáyɛ́ mbií lə́sʉ́ wɨ́ nə kɛ́ɛ́nd nə ŋkul ijwûga ntʉ́ga ga? Muud ɛ́ga mə ŋkáánd nə bɔ́w-bɔ̂w míshíshim, mí wú?»  
\v 37 Jínə́ dɛ́ í mú jwɔ̧ kʉ́kʉ́l jɛ̂sh faan dɔɔŋgʉ́d. 
\s1 Yésus mə́ lwag ncúlyá mimbə̂l 
\r (Mak 1.29-34) 
\p  
\v 38 Yésus nyə á ka wú *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá, a mú kə Shímun dɨ́ njɔ́w. Shímun wɔɔŋgʉ̂ ayɔ̂ŋ nə yɔ̂ŋ nyə á bií cii yé á mudá nə́ táás. Bwə́ mú cɨ nə́ Yésus nə́ a sáág sâ shú dɛ́d.  
\v 39 Yésus mú shísh kə jwaagʉwo nyə́dɨ́, ŋkáánd nə ayɔ̂ŋ nə yɔ̂ŋ. Ayɔ̂ŋ nə yɔ̂ŋ mú bɨ́d nyə. Mudá wɔɔŋg mú wɔɔl cé nə cé tɛ́ɛ́d ntâg ŋgə́lə ŋwa njugú wáŋ. 
\p  
\v 40 Ja jwɔ̂w í á ŋgə jímə yí, buud bɛ̂sh bwə́ á bə nə mimbə̂l mimbií mimbií wá bwə́ á zə nə myo wə́ Yésus. A mú ŋgə bəd myo məbwə̂ nə́ ndɛɛ́ mí ŋgə́ yâl.  
\v 41 \x - \xo 4:41 \xt Mak 3.11-12\x*Zhwog buud məjamb mə́ á ŋgə wú mə́ ŋgə́ kɨ̂m nə́: «Wo jɨ *Mwân mə́ Zɛmbî.» A mú ŋgə ŋkáánd nə mwo, a kú magʉlə nə́ mə́ ŋgə́g nə lás ntɔ́, nəcé mə́ á ŋgə mpu nə́ a jisə *Krîst. 
\p  
\v 42 Ja mán í á lə̂m yí, Yésus nyə a cúwo tɔ́ɔ́n kə kʉ́l búúd bwə́ áshígɛ́ bə yí. Buud bwə́ mú ka kə sɔ̧́ nyə áncuncuma nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú kə kwey nyə. Bwə́ mú cɛɛl bií nyə nə́ a kú ná kwo béégya nə bwo.  
\v 43 \x - \xo 4:43 \xt 11.2\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Í jɨɨ nə́ mə kə́g nə́mə́ bwiiŋg Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl á Faan mə́ Zɛmbî míl míŋgwə́lad. Gwə́ wə́ nyə á ntɨ mə nə́ mə zə́g sá yí.»  
\v 44 Nyə á ka kə ŋgə cúndə *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn mâ Yudéa\f + \fr 4:44 \ft Bɨ ɔ kálʉgə, Segond ŋgə cɨ na nə́ Galilê, í njúl nə́ í jəlá nə bə Yudéa.\f* dɨ̂. 
\c 5  
\s1 Yésus mə tɛ́ɛ́d jɔ́wʉ́lə ómpwíín 
\r (Mat 4.18-22; Mak 1.16-20) 
\p  
\v 1 Dúl jwɔ̂w, Yésus nyə á bə a tə́l bwûŋ lʉ́ cwoogʉ́ cíndú á Genezarɛ̂t; buud bwə́ á ka zə bul shúsə nyə ŋgə́lə gwágʉlə Milə́sʉ́ mí Zɛmbî.  
\v 2 A mú dʉ́g mɔ́ɔ́l mə́bá na ncindye cwoogʉ́d. Buud ɔ́ shwey bwə́ á shulə mɔ́ɔ́l mɔɔŋgʉ́d, bwə́ ka ŋgə gusa məwód máŋ.  
\v 3 Yésus mú kəwa dúl byɔ́ɔl dɔɔŋgʉ́d. Dâŋ í á bə dɛ́ mə Shímun. A mú cɨ nə Shímun nə́ a wúg nə byɔ́ɔ́l bwúŋʉ́d shísh ŋgɛɛ́ bwag. A mú ji shí na byɔ́ɔ́lʉ́d ka ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá. 
\p  
\v 4 \x - \xo 5:4 \xt Yuá 21.2-11\x*Ja nyə á yɔw lásʉ́lə yí, nyə á cɨ nə Shímun nə́: «Sʉ́sálʉ́g byɔ́ɔ́l dwô kʉ́l jɨ́ ŋkí jímə yí bɨ wúsəg məwód mə́júwód nə́ bwə́ julə óshû.»  
\v 5 Shímun mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Mása, sə́ mə́ ntʉ̂ŋ búlú ncindî kú bií tɔɔ sâ. Mə zə́ wusə mə́wód njɨ nəcé wo mə́ cɨ.»  
\v 6 Bwə́ mú wusə mə́wód nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú bii ncúlyá oshû, məwód mə́ ŋgə́ nyɛy.  
\v 7 Bwə́ mú dʉ mas búúd ɔ́ gwooŋg báŋ bwə́ á bə dúl byɔ́ɔ́lʉ́d wá məbwə̂ nə́ bwə́ zə́g kwíínd bwo. Bwə́ mú zə, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú wá óshû mə́bá mɛ̂sh dɨ́ nə́ ndɛɛ́ mə́ mú tɛ́ɛ́d nə́ mə́ nyasʉla mə́júwód. 
\p  
\v 8 Nda Shímun Pyɛ̂r nyə á dʉ́g ntɔ́ nə́, nyə á zə kúd Yésus məbwóŋ shí, nyə nə́: «Cwámba, wúg mə kúnə́-kúnə nəcé mə jɨ sɔ́ɔl *misə́m.»  
\v 9 Wɔɔŋg mbií bwə́ á bii oshû yí í á sá bə́nɔ̂ŋ buud bɛ́ bɛ̂sh iŋkuŋkúúnd.  
\v 10 Tɛɛm bə Zhâk bá Yuánɛs bwân ɔ́ Zhébedé bwə́ á bə buud ɔ́ gwooŋg ɔ Shímun wá bwə́ á bə nə́mə́ nə iŋkuŋkúúnd. Nə́ ndɛɛ́ Yésus mú cɨ nə Shímun nə́: «Kú bɛɛg fúndə, tɛ́ɛ́d fwála gaád wo zə́ bá dʉ julə búúd.»\fig Yésus bə́nɔ̂ŋ oshweye ɔ́ óshû|src="CN01681B.TIF" size="span" copy="David C. Cook" ref="5.10" \fig* 
\v 11 \x - \xo 5:11 \xt Mat 8.21-22\x*Bwə́ mú zə nə mɔ́ɔ́l cíndú nə́ ndɛɛ́ bwə́ lʉ́gə ntâg isâ byɛ̂sh, bɛ̧ Yésus. 
\s1 Yésus mə́ lwag zʉ́zaamə́ 
\r (Mat 8.1-4; Mak 10.40-45) 
\p  
\v 12 Na gúl ja, Yésus nyə á bə wúl ŋgwə́la dɨ̂. Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə cínɔŋgʉ́ nə zaamə́ nyúúlʉ́d nə́ jəəd. Ja múúd wɔɔŋg nyə á dʉ́g Yésus yí, nyə á lɛɛl zə jwaagʉwo kúd mpwóómbʉ́ mə́ndəlúd, jəgʉla nə nyə nə́: «Cwámba, ŋkí wó magʉlə wo je lwag mə, nyúúl bə mə nə́ səndôŋ.»  
\v 13 Yésus mú sɛ́ɛ́mb mbwə̂, kúnya nə nyə, cɨ nə nyə nə́: «Mə́ magʉlə. Nyúúl í bə́g wo nə́ səndôŋ!» Cé nə cé, zaamə́ í mú shîn wú muud ɛ́nɛ nyúúlʉ́d. 
\p  
\v 14 \x - \xo 5:14 \xt Ləv 14.2-32; Mak 7.36; Luk 17.14\x*Njɨ Yésus mú tə̂l nyə mpə́ndí nə́ ci a kú jaaw tɔɔ muud sâ í mə́ sɨ̂y yí. Nyə nə nɛ́ nə́: «Yidag kə lwágʉlə fada nda wó músə́ nə́, wo ka wá sâ Moyîz nyə á cɨ yí shú yálʉ́lə wó mə́ yâl nɨ. Bwə́ mpúg nə́ wo mú mpwogɛ́.»  
\v 15 \x - \xo 5:15 \xt Mak 7.36\x*Lâŋ mə́ Yésus í mú ŋgə bul kyey, buud bwə́ mú bul ŋgə sɛɛŋgya áncuncuma, ŋgə zə gwágʉlə nyə, ŋgə nə́mə́ zə lwəgʉwa məbwas máŋ.  
\v 16 \x - \xo 5:16 \xt Mat 14.23; 26.36-46; Mak 1.35; 6.46; Luk 3.21; 6.12; 9.18, 28-29; 11.1; Mis 1.14; 2.42; 6.4; 12.5\x*Njɨ, nyɛ mú kə, nyə́mɛ́fwó íkʉ́l í áshígɛ́ bə nə buud yí, kə jəgʉla nə Zɛmbî. 
\s1 Yésus mə́ lwag mbúmbwúgʉ́ 
\r (Mat 9.1-8; Mak 2.1-12) 
\p  
\v 17 Yésus nyə á ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá dúl jwɔ́wʉ́d. Bɔ́ɔ́l *Ofarizyɛ̂ŋ nə *Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á zhu mílɔɔm myɛ̂sh myâ Galilê nə Yudéa, bɔ́ɔ́l zhu nə́mə́ Yurʉ́səlɛm. Yésus nyə á bə nə ŋkul mə Cwámba shú nə́ buud məbwas mə́ ŋgə́g nə yâl.  
\v 18 Ká dʉ́g nə́, bɔ́ɔ́l búúd bwə́ mú wɔ́ɔ́s bwə́ ŋgə́ ŋkɛ̂ny mbúmbwúgʉ́ táádə́d. Bwə́ mú ŋgə sɔ̧́ nə́ bwə́ nyíŋgál nyə njɔ́w kənd nyə kʉ́l Yésus nyə á bə yí.  
\v 19 Bwə́ áshígɛ́ ka bə nə wú bwə́ nyíŋgálʉ́g nyə, nəcé buud bə́lə áncuncuma. Bwə́ mú ntâg bád nə nyə kwáminʉ́ kə cúwo luun nə́ ndɛɛ́ bwə́ shul nyə nə táádə́ jé wə́ Yésus na tâm buud. 
\p  
\v 20 \x - \xo 5:20 \xt 7.48; Mat 9.2\x*Yésus mú dʉ́g nə́ buud bɔɔŋgʉ́ bʉ́sə nə fwámɛ́ búgə́, a mú cɨ nə́: «Amudûm, mə mə́ juu wo nə *misə́m myô.»  
\v 21 *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú tɛ́ɛ́d ŋgə́lə lás bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Wáyɛ́ múúd ŋgə́ *lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu ɛ́ga? Ŋgwɔ́l zə́ jɨ́ nə ŋkul juu búúd nə misə́m myɛ́d kwoŋ Zɛmbî nyəmɛ́fwó?» 
\p  
\v 22 Yésus músə mpu sâ bwə́ á ŋgə tə́dʉga yí, a mú lás nə bwo nə́: «Jɨ bɨ́ ŋgə́ cɨ bɨ́dɨ́ mílámʉ́d yí?  
\v 23 Jɨ́ í búl bə kúnə́-kúnə? Ye cɨ́lə nə muud nə́: “Mə mə́ juu wo nə misə́m myô”, ye nə́: “Wɔɔlʉ́g, wo kyéyʉg?”  
\v 24 \x - \xo 5:24 \xt Yuá 5.36\x*Mə́ ka cɛɛl nə́ bɨ mpúg nə́ *Mwân mə Múúd jɨ nə ŋkul ijwûga nə́ a juu búúd nə misə́m myáŋ wa shí.» Ntɔ́, Yésus mú yid wə́ mbúmbwúgʉ́, nyə nə nyə nə́: «Mə́ cɨ nə wo nə́, wɔɔlʉ́g, wo ŋkɛ́nyʉ́g táádə́ gwô, wo nyíŋgəg kə njɔ́w.»  
\v 25 Nə́mə́ cé nə cé, mbúmbwúgʉ́ mú wɔɔl bwə́ ŋgə́ dʉ́g, a mú ŋkɛ̂ny táádə́ jé, kyey kə njɔ́w a ŋgə́ yə Zɛmbî gúmə́.  
\v 26 Buud bɛ̂sh bwə́ mú káam mbií á nə́ fʉg dʉ jímb lúúd. Bwə́ mú yə Zɛmbî gúmə́ bwə́ mú bul bə nə ifwaas, bwə́ mú ŋgə lás nə́: «Sə́ mə́ dʉ́g *ísâ í mímbʉ́gú múús.» 
\s1 Bwə́ ádɛ́ fʉla sâ ágúgwáan nə acwúlû 
\r (Mat 9.9-17; Mak 2.13-22) 
\p  
\v 27 Ja ísâ ínɨ í mə́ shîn yí, Yésus mú cúwo tɔ́ɔ́n, a mú dʉ́g ŋwɛnyɛ tóya bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Lévi yɛ́ njúl kʉ́l bwə́ á dʉ jə́na tóya yí. Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Bɛ̧g mə.»  
\v 28 \x - \xo 5:28 \xt Mat 8.21-22\x*Lévi mú lʉ́gə ísâ byɛ̂sh, tɔ̂w bɛ̧ Yésus. 
\p  
\v 29 \x - \xo 5:29 \xt Mat 9.10\x*A mú kə sá məma dína nyə́dɨ́ njɔ́w. Oŋwɛnyɛ ɔ́ tóya nə bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á kə cínɔŋg áncuncuma, bə́nɔ̂ŋ bwə́ mú kə də.  
\v 30 *Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ̂ŋ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ mú kə ŋgə nyímbʉla nə *ompwíín ɔ́ Yésus nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́nɔ̂ŋ oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə bɔ́ɔ́l osɔ́ɔl ɔ mə́bɔ̂w bɨ́ ŋgə́ bə́lɛ də nə ŋgul yí?» 
\p  
\v 31 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mikanz dɨ́ mí dʉ jɨɨ jwɔ́wʉda, í dʉ bə mímbə̂l.  
\v 32 \x - \xo 5:32 \xt 19.10\x*Mə a shígɛ́ zə jɔ̂w ótʉ́təlí ɔ búúd nə́ bwə́ cɛ́ndʉ́g mítə́dʉ́gá, mə á yida zə jɔ̂w osɔ́ɔl ɔ mə́bɔ̂w.»  
\v 33 \x - \xo 5:33 \xt Mat 6.16-17; 11.18-19; Luk 7.33-34\x*Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Ompwíín ɔ́ Yuánɛs báá bwə́ dʉ ci idʉ̂w yə́lə Zɛmbî gúmə́, ompwíín ɔ́ Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ dʉ nə́mə́ sá ntɔ́; wɛɛ bwô bâŋ ku ci.»  
\v 34 \x - \xo 5:34 \xt Mat 9.15\x*Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Ja múúd mə́ ŋwa bâ yí, a tə̂l zâŋ, a jɔ̂w óshwə́ bɛ́; ye bɨ bʉ́sə nə ŋkul sá nə́ oshwə́ bɛ́ bwə́ yídag zə nə məcɛy lámʉ́d bə́nɔ̂ŋ muud bâ bwə́ njúl kʉ́l ŋgwúd?  
\v 35 Mbɔ̂! Njɨ mɔ́ɔ́l mwɔ̂w mə́ ŋgə zə, bwə́ bá yîl bwo muud bâ yí. Mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́ dɨ́ ɔ́ óshwə́ bɛ́ bwə́ ka bá ci ídʉ̂w.» 
\p  
\v 36 A mú nə́mə́ kənd bwo kaanə́ nə́: «Bwə́ ádɛ́ nyaa káándə́ ágúgwáan\f + \fr 5:36 \ft Na jɨ kʉ́l káándə́ í afwóyɛ́ kə mə́júwó nə́ ndɛɛ́ í juli yí.\f* ŋwa kʉ́l cínɔŋgʉ́, kə wá bágá bwoodʉ́ káándə́d. Múúd mə ká sá ntɔ́, í é bə, a mə́ nyaa káándə́ ágúgwáan, kʉ́l jé kú nyiŋgə mpíya nə káándə́ á bwoodʉ́d.  
\v 37 Ntɔ́ nə́mə́, bwə́ ádɛ́ ŋwa wáan ágúgwáan kə wá bwoodʉ́ lɛnyad; ŋkwaŋgá wáan í é sá nə́ lɛnya búndʉ́g, wáan shwiy shí.  
\v 38 Ntɔ́, í jɨɨ nə́ bwə́ dʉ́g wá wáan ágúgwáan ílɛnya í agúgwáanʉd.  
\v 39 Muud cugɛ́ nə ŋkul bə nə́ a shîn ŋgul mə́lwəg mə́ mə́ lyʉŋ má a nyiŋgə gwág yéésh íkwan. Mbɔ̂! Bwə́ dʉ cɨ nə́ məlwəg mə́ mə́ lyʉŋ má wə́ mə́sə́ fwámɛ́ mə́lwəg.» 
\c 6  
\s1 Yésus nə məcɛ̧ɛ̧ mə́ Sábaad 
\r (Mat 12.1-14; Mak 2.23-28; 3.1-6) 
\p  
\v 1 \x - \xo 6:1 \xt Mbá 23.25\x*Í á wɔ́ɔ́s dúlʉ́gá jwɔ̂w lʉ́ Sábaad dɨ́ nə́, Yésus nyə á ŋgə lɨ́ɨ́na ifambə́ í *blé. *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú ka ŋgə búgə mikʉŋg mí blé, ŋgə nyamʉsə nə́ ndɛɛ́ ŋgə də.  
\v 2 \x - \xo 6:2 \xt MmN 20.8-10\x*Bɔ́ɔ́lʉ́gá búúd wâ gwooŋg *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú lás nə bwo nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́ ŋgə́ sá sâ mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ amágʉ́lə́yɛ́ nə́ muud sáág jwɔ̂w lʉ́ Sábaad yí?» 
\p  
\v 3 \x - \xo 6:3 \xt 1Sa 21.2-7; Ləv 24.5-9\x*Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Ye bɨ afwóyɛ́ bwɛlɛ lɔ̧́ sâ *Dávid nyə á sá ja bə́nɔ̂ŋ buud bɛ́ bwə́ á gwág zha yí?  
\v 4 Nə́ nyə á kə nyíi banda *mə́túnʉga dɨ́, ŋwa ibʉlɛ́d í á dʉ bə ci shú yə́lə Zɛmbî gúmə́ yí də, a yə nə́mə́ búúd bɛ́ bwə́ də. Í njúl nə́ məcɛ̧ɛ̧ mə́ ŋgə cɨ nə́ njɨ ofada wə́ bwə́ á jəla nə dʉ də byo, kú nə ŋgwɔ́l múúd shús.»  
\v 5 A mú cɨ nə bwo nə́: «Mwân mə Múúd ŋgə jwú nə məcɛ̧ɛ̧ mə Sábaad.» 
\p  
\v 6 \x - \xo 6:6 \xt Mak 2.27-28\x*Í á nyiŋgə bə dúlʉ́gá jwɔ̂w lʉ́ Sábaad dɨ̂ nə́, Yésus nyə a nyíi *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá, a mú dʉ yə búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá. Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə cínɔŋgʉ́ nə mbwə̂ məncwûm shwáámbʉ́lə.  
\v 7 *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú ŋgə fáf Yésus nə́ bwə́ dʉ́g ŋkí nyə é lwag múúd jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, bwə́ shwə́man nyə. 
\p  
\v 8 Yésus mú bwey mpu mítə́dʉ́gá bwə́ á ŋgə tə́dʉga bwə́dɨ́ mílámʉ́d myá. A mú cɨ nə muud á mbwə̂ shwáámbʉ́lə nə́: «Tɔ́wʉ́g tʉ́təlí, wo kə́g tɔ̂w na tâm buud.» Muud wɔɔŋg mú kə, kə tɔ̂w.  
\v 9 Yésus mú cɨ nə buud nə́: «Mə shílə́ ná bɨ́ nə́ ye məcɛ̧ɛ̧ mə́ magʉlə nə́ sə́ sáág mənywa jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, ye nə́ sə́ sáág məbɔ̂w, ye nə́ sə́ cʉ́gʉg buud, ye nə́ sə́ gwúg?»  
\v 10 A mú ciŋg mpwóómbʉ́ ŋgə dʉ́g bɛ̂sh nyə́dɨ́ mə́koogʉ́ nə́ ndɛɛ́ nyə nə muud á shwáámbʉ́lə mbwə̂ nə́: «Kwéégʉ́g mbwə̂.» A mú kwéég mbwə̂, í mú bə mpwogɛ́.  
\v 11 \x - \xo 6:11 \xt Yuá 5.16, 18\x**Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú bə nə impimbə nda bwə́ é cwɨ́ɨl. Bwə́ mú ŋgə sɛ́ŋʉsa məkə̂l bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ ŋgə́lə sɔ̧́ sâ bɨ́ nə ŋkul sá Yésus yí. 
\s1 Yésus mə fɛ́ɛ́sh búúd ɔ lwámá bɛ́ 
\r (Mat 10.1-4; Mak 3.13-19) 
\p  
\v 12 \x - \xo 6:12 \xt 5.16\x*Í á zə bə na dúl fwála dɨ́ nə́, Yésus nyə a bád mbʉ́mbʉ́ŋʉ́d kə jəgʉla nə Zɛmbî. Nyə a shínal bulú ncindî a ŋgə́ jəgʉla.  
\v 13 Ja mán í á lə̂m yí, nyə a jɔ̂w ompwíín bɛ́ a mú fɛ́ɛ́sh wûm nə óbá cínɔŋgʉ́, a mú gwiid bwo nə́ *buud ɔ lwámá.  
\v 14 \x - \xo 6:14 \xt Mis 1.13; Yuá 1.40-44\x*Í á bə, nə Shímun nyə á gwiid nə́ Pyɛ̂r yɛ́, nə Andrê mínyɔŋʉ̂ mə Pyɛ̂r wɔɔŋgʉ̂, nə Zhâk nə Yuánɛs, nə Fílíp, nə Batəlʉmî,  
\v 15 nə Matiyô, nə Tómas, nə Zhâk mwân mə́ Alfê, nə Shímun nyə á bə kaambʉlə lɔɔm yɛ́,  
\v 16 nə Yúdas mwân mə Zhâk, zə kɛɛl Yúdas Iskariyôt muud nyə á zə kusha nə Yésus yɛ́. 
\s1 Yésus mə lwag mímbə̂l 
\r (Mat 4.24-25; Mak 3.7-11) 
\p  
\v 17 Yésus nyə á ka shulə wú nə bwo mbʉ́ŋʉ́d zə tɔ̂w kʉ́l í á bə mbwaanzʉlə yí. Ncúlyá *ompwíín bɛ́ nə kúdə zhwog buud bwə́ á bə cínɔŋg áncuncuma bwə́ ŋgə́ zhu Yudéa yɛ̂sh nə Yurʉ́səlɛm, bɔ́ɔ́l zhu fundú mâŋ á kɔ́ɔ́mb míŋgwə́la myâ Tir nə Sidon.  
\v 18 Buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ á zə nə́ bwə́ zə́ gwágʉlə Yésus zə ŋgə lwəgʉwa məbwas máŋ. Bɔɔŋg bɔ́w-bɔ̂w míshíshim mí á dʉ tə̂l cwúnd dɨ́ wá bwə́ ŋgə́ yâl.  
\v 19 \x - \xo 6:19 \xt Mat 9.20\x*Buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə sɔ̧́ nə́ bwə́ kúnyá nə Yésus nəcé nyúl ŋkûl í á ŋgə wú nyə́dɨ́ ŋgə lwag bwo bɛ̂sh. 
\s1 Yésus mə yə́ búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá 
\r (Mat 5.1-12, 39-48; 7.1-12, 16-21) 
\p  
\v 20 \x - \xo 6:20 \xt Mat 5–7\x*\x - \xo 6:20 \xt Zhk 2.5\x*Yésus mú bʉ̂n mísh dʉ́g *ómpwíín bɛ́, a mú cɨ nə bwo nə́: 
\q1 Bɨ́ buud ɔ mə́búwa bɨ mə́ jəla, 
\q1 nəcé Faan mə́ Zɛmbî dɨ́ shú dʉ́n. 
\q1  
\v 21 \x - \xo 6:21 \xt Mbʉ́ 7.16-17; Zhe 31.25; Sôm 126.5; Iza 61.3\x*Bɨ́ buud bɨ́ ŋgə́ gwág zha kɨdɨ́ga wá, bɨ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bɨ mə bá bə nə jílə́. 
\q1 Bɨ́ bɔɔŋg bɨ́ ŋgə́ jɨɨ məyə̂ kɨdɨ́ga wá, bɨ mə́ jəla, 
\q1 nəcé bɨ mə bá bə nə məshusʉg. 
\q1  
\v 22 \x - \xo 6:22 \xt Mat 5.11; Yuá 16.2; Mis 5.41; 1Pr 4.14\x*Buud bwə́ bá mpii bɨ̂, bwə́ ban nə́ bɨ kú ná dʉ sɛɛŋgya nə bwo, bwə́ lwîy bɨ̂, bwə́ ŋwa mínə́ mʉ́n nda sâ nyɛɛ́ nəcé bɨ ŋgə́lə bɛ̧ *Mwân mə Múúd. Ja í bə́ nə bɨ́ ntɔ́ yí, bɨ mə́ jəla.  
\v 23 \x - \xo 6:23 \xt Mat 5.12\x*Jwɔ̂w í bə́ nə bɨ́ ntɔ́ yí, gwágʉ́gá nywa, bɨ́ kɔ̂w nə məshusʉg, 
\q1 nəcé bɨ mə bá kə bə nə məma myə́na gwɔ̂w. Mpugá nə́ nda bwə́ ŋgə́ sá bɨ́ nɨ, ntɔ́ nə́mə́ wə́ ímpáámbə́ byáŋ í á dʉ sá *buud ɔ mícúndə́ yɛ́. 
\q1  
\v 24 \x - \xo 6:24 \xt Mat 19.23-24; Zhk 5.1\x*Ká məntágʉla nə bɨ́ buud ɔ kúm, 
\q1 nəcé wʉ́n tɔɔm wɛ̂sh ɔ bɨ́ bɨ́ nə ndɨ̂ nɨ. 
\q1  
\v 25 \x - \xo 6:25 \xt 1Kr 4.8\x*Məntágʉla nə bɨ́ buud bɨ́ nə jílə́ wá, 
\q1 nəcé bɨ mə bá bə nə zha. 
\q1 Məntágʉla nə bɨ́ buud bɨ́ ŋgə́ gwo kɨdɨ́ga wá, 
\q1 nəcé bɨ mə bá tədʉwa, bɨ́ jɨɨ mə́yə̂. 
\q1  
\v 26 \x - \xo 6:26 \xt Zhk 4.4; Zhe 5.31\x*Məntágʉla nə bɨ́ ja búúd bɛ̂sh bwə́ fáág bɨ́, cɨ nə bɨ́ njɨ mənywa yí. 
\q1 Mbií ŋgwúd wɔɔŋg nə́mə́ wə́ ímpáámbə́ byáŋ í á dʉ sá buud ɔ mícúndə́ wâ məshɨɨgâ yí. 
\p  
\v 27 «Njɨ, mɛɛ mə́ cɨ nə bɨ́ buud bɨ́ ŋgə́ gwágʉlə mə wá nə́, cɛɛlʉgá mizhízhíŋ mín, bɨ́ sá bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ mpii bɨ́ wá mənywa.  
\v 28 Bwádánʉ́gá nə buud bwə́ shwó bɨ́ wá, bɨ́ jəgʉla nə Zɛmbî shú bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ cúg bɨ́ wá.  
\v 29 \x - \xo 6:29 \xt Rom 12.17; 1Kr 6.7\x*Ŋkí muud mə nyífə́ wo bɔ́ɔ́nz mbáŋʉ́d, yə́g nə́mə́ nyə wúl mbáŋ. Ŋkí muud mə mándá wo nə kúúd gwô, wo kú kaambʉlə nyə nə wáma gwô á cwû.  
\v 30 Ŋkí muud mə gwáámb wo sâ, yə́g nyə; nyɔɔŋg mə mándá wo nə sâ gwô yɛ́, bɨ́dʉ́g a kə́g nə gwo.  
\v 31 Ságá buud sâ bɨ́ mə́ cɛ́ɛ́l nə́ bwə́ sáág bɨ́ yí. 
\p  
\v 32 «Ŋkí bɨ mə́ dʉ cɛɛl njɨ buud bwə́ cɛ́ɛ́l nə́mə́ bɨ́ wá, buud bɨ́ nə ŋkul ka lɔ̧́ bɨ́ ntʉdɛlɛ̂? Ŋgaá nə́ osɔ́ɔl ɔ *mísə́m bwə́ dʉ nə́mə́ cɛɛl njɨ buud bwə́ cɛ́ɛ́l bwo wá?  
\v 33 Ŋkí bɨ mə́ sá búúd mənywa njɨ bɔɔŋg bwə́ sá nə́mə́ bɨ́ mənywa wá, buud bɨ́ nə ŋkul ka lɔ̧̂ bɨ́ ntʉdɛlɛ̂? Ŋgaá nə́ osɔ́ɔl ɔ mísə́m bwə́ dʉ nə́mə́ sá ntɔ́?  
\v 34 Ŋkí bɨ mə́ dʉ kənd íkwalá njɨ wú bɨ́ mə́ bwánd nə búgə́ nə́ bwə́ é nyiŋg bɨ́ wá, buud bɨ́ nə ŋkul ka lɔ̧́ bɨ́ ntʉdɛlɛ̂? Ŋgaá nə́ osɔ́ɔl ɔ mísə́m bwə́ dʉ nə́mə́ kənd íkwalá njɨ wú bwə́ dʉ nyiŋg bwo tâŋ ŋgwúd wá? 
\p  
\v 35 \x - \xo 6:35 \xk \xt yə búúd ikwalá: \xt Ləv 25.35-36\x*«Bɨ bâŋ, cɛɛlʉgá mizhízhíŋ mín, dʉgá sá búúd mənywa, bɨ́ dʉ yə búúd ikwalá kú bwánd nə́ bwə́ nyíŋgʉg bɨ̂. Ntɔ́, Zɛmbî mə bá yə bɨ́ məma myə́na; í é mpûy nə́ bɨ bʉ́sə bwân ɔ́ Zɛmbî a gwɔ́w-gwɔ̂w. Nəcé nywáá jɨ nə jɔ̧ lâm tɛɛm bə shú búúd bwə́ aŋgɛ̂ nə yə nyə akíba wá, tɛɛm bə shú bɔɔŋg wâ mbíya milâm.  
\v 36 Dʉgá lwóya lâm íŋkúŋkwoŋ nda Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n mə́ dʉ lwóya lâm íŋkúŋkwoŋ nə́. 
\p  
\v 37 \x - \xo 6:37 \xt Mat 6.14-15; Mak 11.25-26\x*«Kúgá dʉ jɛ́ɛ́g búúd minjagə́, bwə́ ka nə́mə́ bá dʉ bə kú jɛ́ɛ́g bɨ́ minjagə́. Kúgá dʉ yə búúd intʉ́gʉ́lí í mə́bɛ̧ɛ̧́ máŋ, bwə́ ka nə́mə́ bá dʉ bə kú yə bɨ́ intʉ́gʉ́lí í mə́bɛ̧ɛ̧́ mʉ́n. Dʉgá juu búúd nə məbɛ̧ɛ̧́ máŋ, bwə́ ka nə́mə́ bá dʉ juu bɨ́ nə mʉ́n mə́bɛ̧ɛ̧́.  
\v 38 \x - \xo 6:38 \xt Mak 4.24\x*Dʉgá sá yána, bwə́ bâg nə́mə́ dʉ sá bɨ́ yána. Bwə́ bá dʉ shwu bɨ́ isâ məma kwáám káándə́d, í njúl njinyá, bwə́ san í ŋgə́ sɔw. Nəcé yuug bɨ́ é dʉ yigʉla bɔ́ɔ́l búúd nə́ ndɨ́ yí, gwə́ nə́mə́ ɔ́ bwə́ bá dʉ yigʉla bɨ́ nə ndɨ́ yí.» 
\p  
\v 39 \x - \xo 6:39 \xt Mat 15.14\x*Yésus mú nə́mə́ kənd bwo kaanə́ nə́: «Ŋgwɔ́l áncím-ncîm jɨ nə ŋkul jaand nə ŋgwɔ́l? Ŋgaá nə́ bɛ̂sh bwə́ é bʉ́la bɨ́ɨ́d?»  
\v 40 \x - \xo 6:40 \xt Mat 10.24-25\x*Mpwíín nyə ádɛ́ bwɛlɛ ntɔ̧ yɨ́ɨ́gʉli; njɨ, *mpwíín mə́ mpú ŋwa njɨ́ɨ́gʉ́lá yɛ́ mə́ dʉ nə́mə́ bə nda yɨ́ɨ́gʉli. 
\p  
\v 41 «Nəcé jɨ́ wó ŋgə́ mpu dʉ́g ntand shwú jɨ́ mínyɔŋʉ̂ woó jús dɨ́, njɨ wo kú dʉ́g mbwûŋ wɨ́ dwó jús dɨ́ yí?  
\v 42 Ntʉdɛlɛ́ wó jɨ́ nə ŋkul cɨ nə́ wo yîl mínyɔŋʉ̂ woó ntand shwú júsʉ́d wɛɛ kú dʉ́g mbwûŋ wúsə́ wo dwó júsʉ́d yí? Yé múúd məkə́ŋ, fwog yîl mbwûŋ wódɨ́ júsʉ́d; ja jɔɔŋgʉ̂ wə́ wó é ka dʉ́g nda wó jɨ́ nə ŋkul yîl mínyɔŋʉ̂ woó ntand shwú júsʉ́d nə́. 
\p  
\v 43 «Fwámɛ́ lɨ́ɨ́ dɨ́ í dʉ́ wúmə íbumə́ í abʉ́bɔ̂w; lɨ́ɨ́ abʉ́bɔ̂w kú nə́mə́ wúmə fwámɛ́ íbumə́.  
\v 44 Lɨ́ɨ́ jɛ̂sh í dʉ mpûy íbumə́d. Bwə́ ádɛ́ mwáág ífumbí ŋgwúdáánzə́ dɨ̂, kú saag mə́budə́ ŋgwuŋʉ́d.  
\v 45 Jɔ̧jɔ̧ múúd lâm yé wúsə nə jɔ̧jɔ̧ kwɔ̧ɔ̧zʉ́, í ka dʉ wééshʉli jɔ̧jɔ̧ ísâ; bɔ́w-bɔ̂w múúd yé lâm nə bɔ́w-bɔ̂w kwɔ̧ɔ̧zʉ́, ka nə́mə́ dʉ wééshʉli bɔ́w-bɔ̂w ísâ. Sâ múúd ŋgə́ bul tə́dʉga lámʉ́d yí, gwə́ wə́ mpu yé í dʉ́ lás yí.  
\v 46 \x - \xo 6:46 \xt Mat 7.21\x*\x - \xo 6:46 \xt Mal 1.6\x*Bɨ́ ŋgə jɔ̂w mə nə́ Cwámba! Cwámba! Ká nəcé jɨ́ bɨ́ bʉ́sə́ kú sá sâ mə́ ŋgə́ cɨ yí?  
\v 47 Muud yɛ̂sh mə zə́ mə́dɨ́ zə gwágʉlə lə́sʉ́ mə́ ŋgə́ lás ga, a sá nda mə́ ŋgə́ cɨ nə́, muud wɔɔŋgʉ̂ jisə mbií múúd mə́ zə́ lwágʉlə bɨ́ ga.  
\v 48 A jɨ nda muud mə sá nə́, ja á zə́ shumə njɔ́w yí, a tɛ́ɛ́d fáág shí nə́ fáág fáág fáág, a mú kə tə̂l mífim kwóógʉ́d. Ja mpʉŋ i wɔ́ɔ́s yí, kwuŋgú tɛɛm dʉ nyífa njɔ́w wɔɔŋgʉ́d, í kú bwɛlɛ shwágʉsa, nəcé í bə́lə fwámɛ́ shumyá.  
\v 49 Njɨ, ŋkí muud mə gwágʉ́lə́ lə́sʉ́ mə́ ŋgə́ lás yí, a kú sá nda mə́ ŋgə́ cɨ nə́, a jisə nda muud mə shúmə́ njɔ́w mə́tag dɨ́ kú fáág nə́ ndɛɛ́ kə tə̂l mífim kwóógʉ́d yɛ́. Kwuŋgú mə ká nyífa njɔ́w wɔɔŋgʉ́d, í búg shugʉla shí nə́ mpuu.» 
\c 7  
\s1 Yésus mə́ lwag sɔ́ɔl məsáal mə wúl lúlúú ózɨmbɨ 
\r (Mat 8.5-13; Yuá 4.46-54) 
\p  
\v 1 \x - \xo 7:1 \xt Mat 7.28\x*Ja Yésus nyə a shîn lás lə́sʉ́ yé nə wɛ̂sh kúl búúd í ŋgə́ gwág yí, nyə á kyey kə Kapɛrnawûm.  
\v 2 Wúl lúlúú múúd í á dʉ jwú nə ozɨmbɨ təd yí í á bə nûŋ, lwaá dɛ́ á lâm í á ŋgə bwas ŋkí yáág nə́ í zə́ yə.  
\v 3 Lúlúú ózɨmbɨ nɨ í á ka gwádʉga Yésus. A mú kənd bʉ́baalɛ́ ocúmbá buud wâ *Oyúdɛn nə́ bwə́ kə́g jəgʉla nə nyə nə́ a zə́g lwag nyə lwaá dɛ́.  
\v 4 Ocúmbá buud bɔɔŋg bwə́ mú kə wɔ́ɔ́s wə́ Yésus, kə bul bul tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂ nə́: «Muud ɛ́nɛ mə́ jəla nə́ wo kwííndʉ́g nyə,  
\v 5 nəcé á cɛɛl lwoŋ búúd jísʉ́, nyə wə́ nyə a lwɔ̧́ sə́ *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá nyísʉ́.» 
\p  
\v 6 Yésus mú ŋwa zhɨ́ɨ́, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú kə. Nə́ bwə́ wál bá kə kumə njɔ́w, lúlúú ózɨmbɨ mú kənd óshwə́ bɛ́ nə́ bwə́ kə́g cɨ nə Yésus nə́: «Cwámba, kú bul ntágʉlə nyúúl, nəcé mə ampíyáyɛ́ nə́ wo nyííg mə́dɨ́ njɔ́w.  
\v 7 Gwə́ wə́ mə́ shígɛ́ kwey tʉ́təlí nə́ mə zə́g məmɛ́fwó zə bwəma nə wo yí. Jeg lás lásʉ́g, sɔ́ɔl məsáal waamə́ yálʉ́g.  
\v 8 Nəcé mə jɨ nə omása bwə́ ŋgə́ jwú nə mə wá. Mə jɨ nə́mə́ nə ozɨmbɨ mə́ ŋgə́ jwú nə ndɨ́ wá. Nyɔɔŋg yɛ̂sh mə́ é cɨ nə́ a kyéyʉg yɛ́, a kə; nyɔɔŋg mə́ é cɨ nə́ a zə́g yɛ́, a zə. Mə́ ká cɨ nə lwaá dâm nə́ í sáág gúl sâ, í sá gwo.» 
\p  
\v 9 Yésus nyə á faag njwû ozɨmbɨ ɛ́nɛ ja nyə á gwág á mə́ lás ntʉ́nɨ yí. A mú yid dʉ́g búúd bwə́ á ŋgə bɛ̧ nyə áncuncuma wá, nyə nə bwo nə́: «Mə́ jaaw bɨ́ nə́ mə afwóyɛ́ bwɛlɛ dʉ́g múúd nə fwámɛ́ búgə́ nda nyíga, tɛɛm bə kúl búúd *Izʉrəyɛ̂l dɨ̂»  
\v 10 Buud bwə́ á zə lwámád wá bwə́ mú nyiŋgə, kə njɔ́w mə́ lúlúú ózɨmbɨ, bwə́ mú kə kwey sɔ́ɔl məsáal mú mpwogɛ́. 
\s1 Yésus mə gwûmʉshi mwân mə wúl kúsə́ múdá 
\p  
\v 11 Yésus nyə á ka kə ŋgwə́la á Nayîn, bə́nɔ̂ŋ *ompwíín bɛ́ nə bɔ́ɔ́l zhwog buud ɔ bwə́ á ŋgə kə.  
\v 12 \x - \xo 7:12 \xt 1Oj 17.17\x*Bwə́ ŋgə́lə shísh ŋgɛɛ́ mpumbɛ́ ŋgwə́la, dʉ́g nə́, buud bwə́ ŋgə́ kə nə mbimbə nə́ bwə́ kə́ dʉl. Í á bə cʉ́gə́ lʉ́ mwân, nyɔɔŋgʉ́ njúl kúsə. Zhwog buud ɔ ŋgwə́la bwə́ á ŋgə lʉ́gal nyə. 
\p  
\v 13 Cwámba nyə á bul gwág cɛy lâm mwo dɨ́ ja nyə á dʉ́g kúsə́ múdá wɔɔŋg yí. A mú cɨ nə nyə nə́: «Kú ná ŋgə jɨɨ.»  
\v 14 A mú shísh kə kúnya nə taŋʉ́. Buud bwə́ á ŋgə ŋkɛ̂ny wá bwə́ mú shigʉla. Yésus mú lás nə́: «Mwâ ncwə́má, juumʉ́g! Mə́ cɨ nə wo ntɔ́.»  
\v 15 \x - \xo 7:15 \xt 1Oj 17.22-23\x*Mbimbə mú wɔɔl ji njínjilî, tɛ́ɛ́d ntâg ŋgə́lə lás. Yésus mú ŋwa nyə nyiŋg yə nyɔ́ɔ́ŋgʉ̂. 
\p  
\v 16 \x - \xo 7:16 \xt 1.68; 19.44 \xk múúd micúndə́: \xt Mat 16.14; 21.11, 46; 26.68; Mak 6.15; 8.28; 14.65; Luk 7.39; 9.8, 19; 22.64; 24.19; Yuá 4.19; 6.14; 7.40; 9.17\x*Buud bɛ̂sh bwə́ mú bə nə iŋkuŋkúúnd. Bwə́ mú ŋgə yə Zɛmbî məshwúmb bwə́ ŋgə́ cɨ nə́: «Məma *múúd micúndə́ mə́ wɔ́ɔ́s sə́dɨ́. Zɛmbî mə́ zə kwiid kúl búúd jé.»  
\v 17 Lâŋ mə́ Yésus í mú ŋgə kala nə́ ndɛɛ́ í mú kyey Yudéa yɛ̂sh nə cínɔŋg mə́koogʉ́ məkoogʉ́ yɛ̂sh. 
\s1 Yésus bá Yuánɛs Nduu-buud 
\r (Mat 11.2-19) 
\p  
\v 18 Yuánɛs Nduu-buud nyə á ka gwág misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mínɨ myɛ̂sh nə *ompwíín bɛ́. Nyə á ka jɔ̂w óbá cínɔŋgʉ́,  
\v 19 a mú kənd bwo wə́ Yésus nə́ bwə́ kə́g jî nyə nə́: «Ye wo wə́ muud sə́ ŋgə́ bwánd nə́ a bá zə yɛ́? Ye sə́ kwóg ná bwánd íshús?»  
\v 20 Ompwíín ɔ́ Yuánɛs bwə́ mú kə wɔ́ɔ́s wə́ Yésus, bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Yuánɛs Nduu-buud ŋgə ntɨ sə́ nə́ sə́ zə́g jî wo nə́: “Ye wo wə́ muud sə́ á ŋgə bwánd nə́ a bá zə yɛ́, ye sə́ kwóg ná bwánd íshús?”» 
\p  
\v 21 Nə́mə́ fwála dɔɔŋgʉ́ dɨ, Yésus mú lwag zhwog buud məbwas, shínal íjâm, yîl mə́jamb, bɛ̂ny zhwog wəancím-ncîm mísh.  
\v 22 \x - \xo 7:22 \xt 4.18-19; Mat 11.5\x*A mú bɛ̧sa nə buud Yuánɛs nyə á ntɨ wá nə́: «Kəgá jaaw Yuánɛs sâ bɨ́ mə́ dʉ́g yí nə sâ bɨ́ mə́ gwág yí. Wəancím-ncîm bwə́ ŋgə mpu dʉ́gya; mimbúmbwúgʉ́ mí ŋgə́ kyey tʉ́təlí, mizʉ́zaamə́ mí ŋgə yâl, wəakúmə́lwə̂ bwə́ ŋgə mpú gwág, mimbimbə mí ŋgə gwûm, iŋkúŋkwóŋʉ́lə í búúd í mú ŋgə gwág Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl.  
\v 23 Muud nyə́ é bə kú bwəma nə bɔɔgʉ́ mə́dɨ́ yɛ́, nywáá mə́ jəla.» 
\p  
\v 24 Ja búúd Yuánɛs nyə á ntɨ wá bwə́ mə́ nyiŋgə yí, Yésus mú zə lésha nə buud bwə́ á bə cínɔŋg áncuncuma wá; a mú cɨ nə bwo shú mə́ Yuánɛs nə́: «Ja bɨ́ á dʉ kə shí a shwééshá dɨ́ yí, bɨ́ á dʉ kə dʉ́g jɨ́? Ye gúl ká í dʉ́gə́ ntʉ̂ŋ nə fʉfə́?  
\v 25 Ŋkí í á shígɛ́ bə ntɔ́, bɨ́ á dʉ kə dʉ́g jɨ? Ye ŋgwɔ́l múud dʉ́gə́ bwáád íjimə́ í mímbwéédí? Mbɔ̂, buud bwə́ dʉ́ bwáád íjimə́ í mímbwéédí dʉ cʉgə cʉg álal-ŋkul wá bwə́ dʉ bə mínjɔ́w mí ójwú-buudʉd.  
\v 26 Ká bɨ á dʉ kə dʉ́g jɨ? Ye *muud micúndə́ mə́ Zɛmbî? Haaw, mə́ jaaw bɨ́ nə́ nyɔɔŋg bɨ́ á kə dʉ dʉ́g yɛ́ mə́ ntɔ̧ ŋkwóŋ múúd micúndə́ mə́ Zɛmbî.  
\v 27 \x - \xo 7:27 \xt Mal 3.1; MmN 23.20; Mak 1.2; Luk 1.76\x*Nəcé nyə wə́ Zɛmbî nyə á cɨ nda jísə́ cilyá nyə́dɨ́ Kálaad dɨ́ nə́, nə́: “Dʉgɨ́! Mə zə́ kənd mbwiiŋgyɛ lâŋ waamə́ nə́ a kə́g wo shwóg kə kwambʉlə wo zhɨɨ́.” 
\m  
\v 28 Mə́ ka jaaw bɨ́ nə́, mpə́dʉ́gá buud bɛ̂sh bwə́ mə́ byɛ̂l mímwɔ̧ mi búdád wá, kú nə muud mə ntɔ̧́ Yuánɛs. Njɨ tɛɛm bə ntɔ́, muud mə bul bə zhizhe Faan mə́ Zɛmbî dɨ́ yɛ́, á ntɔ̧́ Yuánɛs.  
\v 29 \x - \xo 7:29 \xt Mat 21.32\x*\x - \xo 7:29 \xt 3.7, 12\x*Buud bɛ̂sh tɛɛm bə óŋwɛnyɛ ɔ tóya bwə́ á ŋgə duwan wə́ Yuánɛs wá, báá bwə́ á ŋgə magʉlə nə́ Zɛmbî jɨ tʉ́təlî.  
\v 30 Njɨ, *Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ̂ŋ *Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bâŋ buud bwə́ á ban nə́ bwə́ adúwánɛ́ wə́ Yuánɛs wá, bwə́ á ban sâ Zɛmbî nyə á yagʉ́lə shú dáŋ dɨ́ yí. 
\p  
\v 31 «Mə kág ná yɨɨga kala búúd á múús nə ozə́? Mə kág cɨ nə́ bʉ́sə ntʉdɛlɛ?  
\v 32 Bʉ́sə nda ikágə́ bísə́ shishɛ̧́ ísɛɛŋgyá dɨ́ yí, bíl í ŋgə́ kámbʉla nə bílʉ́gá nə́: “Sə́ mə́ lwɔ̧́ bɨ́ ilúlwóŋ í ábulya məkə̂l, bɨ kú sáág; sə́ mə́ nyiŋgə wá míŋgwa mí shwɨy, bɨ kú jɨɨ”.  
\v 33 \x - \xo 7:33 \xt Mat 9.14; Mak 2.18; Luk 5.33\x*\x - \xo 7:33 \xt 1.15\x*Ntɔ́ wə́ í ŋgə́ bə ɛ́ga; Yuánɛs Nduu-buud nyə á zə, kú də ídɨ́y-dɨ̂y, kú ŋgul mə́lwəg; bɨ nə́: “A jɨ nə jamb.”  
\v 34 \x - \xo 7:34 \xt Mat 9.10\x*Mwân mə Múúd mə́ zə, a ŋgə́ də a ŋgə́ ŋgul, bɨ nə́: “Nyɨ́nɨ jisə ndə̂l dəg, ŋgulɛ məlwəg. A jɨ nə́mə́ shwə́ oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə osɔ́ɔl ɔ *mísə́m.”  
\v 35 Njɨ buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ bɛ̧ fʉg mə́ Zɛmbî wá bwə́ ŋgə lwó nə́ jísə jɔ̧jɔ̧ sâ.» 
\s1 Yésus mə́ juu ŋgwɔ́l múdá 
\p  
\v 36 \x - \xo 7:36 \xt 11.37\x*Ŋgwɔ́l *Farizyɛ̂ŋ nyə a jɔ̂w Yésus nə́ a kə́g nyə́dɨ́ njɔ́w bá bwə́ kə́ də. Yésus mú kə nyíi njɔ́w mə́ Farizyɛ̂ŋ wɔɔŋgʉ̂ kə ŋwa jiya shú də́lə.  
\v 37 \x - \xo 7:37 \xt Mat 26.6-7; Mak 14.3\x*Ŋgwɔ́l múdá nyə á dʉ bə sɔ́ɔl *misə́m cínɔŋg ŋgwə́la, nyə á ka mpu nə́ Yésus jɨ wə́ Farizyɛ̂ŋ ɛ́nɛ, a ŋgə də. Ká dʉ́g ɨɨ́, mudá wɔɔŋgʉ̂ mə́ wɔ́ɔ́s, a zág nə labínda fúfuundú *alʉbátrə\f + \fr 7:37 \fk alʉbátrə: \ft Nyə á bə dúl váál kwóógʉ́, bwə́ á dʉ mɛ̧ ifúfuundú í bwɨ̂l nə ndɨ́ yí.\f* dɨ̂.  
\v 38 A mú zə tɔ̂w Yésus mpʉ́sə, ŋgɛɛ kɔ́ɔ́mb mə́kuú. A mú dʉ jɨɨ, dʉ bweesh Yésus məkuú nə məzhwíílɛ nə́ ndɛɛ́ a fîm nyə mwo nə shilú jé, a músə ŋgə ywó nyə mwo nə mpu, a nywɔ̧ mwo labínda.\fig Mudá mə́ zə nywɔ̧ Yésus labínda mə́kuúd|src="WA03839b.tif" size="col" copy="Graham Wade" ref="7.38" \fig* 
\v 39 \x - \xo 7:39 \xt 7.16\x*Ja Farizyɛ̂ŋ nyə a jɔ̂w Yésus yɛ́ nyə á dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋg yí, nyə á ŋgə lás nyə́dɨ́ lámʉ́d nə́: «Muud ɛ́ga mbə̂m bə *múúd micúndə́ mə́ Zɛmbî, ŋki a mə́ mpu múdá ŋgə́ kúnya nə nyə ɛ́ga mbií múdá á jísə́ yí, a mpu nə́ a jisə sɔ́ɔl misə́m.» 
\p  
\v 40 Yésus mú lás cɨ nə nyə nə́: «Shímun e, mə́ cɛɛl jaaw wo gúl sâ.» Shímun nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, jaawʉ́g.»  
\v 41 «Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə nə buud obá bwə́ mbíd nyə mpwə́lá; ŋgwɔ́l nə mpwə́lá odanarî mitəd mitɔ́ɔn, ŋgwɔ́lʉ́gá nə odanarî məwûm mə́tɔ́ɔn.  
\v 42 \x - \xo 7:42 \xt Mat 18.27\x*Nda bwə́ áshígɛ́ bə nə *mwaanɛ̂ bwə́ nyíŋg nyə yɛ́ nə́, nyə á shwal bɨ́d bwo nə mpwə́lá nyɔɔŋg. Búud obá ónɨɨ́d, nyáyɛ́ nyə é bul cɛɛl múúd mpwə́lá wáŋ yɛ́?»  
\v 43 Shímun mú bɛ̧sa nə́: «Mə tə́dʉ́gá nə́ í é bə nyɔɔŋg á mə́ bɨ́d nə məma mpwə́lá yɛ́.» Yésus nə nyə nə́: «Wo mə́ sámb mbií í jə́la yí.» 
\p  
\v 44 \x - \xo 7:44 \xt Mət 18.4; 1Tm 5.10\x*Yésus mú yid wə́ mudá, nyə nə Shímun nə́: «Wo mə́ dʉ́g múdá ɛ́ga? Mə ámə nyíi wa wódɨ́ njɔ́w, wo shígɛ́ shwú mə məjúwó məkuúd; njɨ nywáá, a mə́ gusa mə məkuú nə məzhwíílɛ mɛ́, a fîm mə mwo nə shilú jé.  
\v 45 Wo shígɛ́ nə́mə́ ywó mə mpu; njɨ nywáá, tɛ́ nyə́ ámə nyíi wa yí, a jɨ njɨ a ŋgə́ ywó mə məkuú.  
\v 46 \x - \xo 7:46 \xt Sôm 23.5\x*Wo shígɛ́ nywɔ̧ mə məwúdə́ lúúd; njɨ nywáá mə́ nywɔ̧ mə labínda məkuúd.  
\v 47 Gwə́ wə́ mə́ ká jaaw wo nə́, misə́m myɛ́ mí á tɛɛm bulya nda jɨ́, a mə́ bii íjuugá yâ misə́m myɔɔŋg myɛ̂sh; gwə́ wə́ á búl bə nə cɛɛlí nə mə yí. Nəcé, muud bwə́ dʉ juu nə isâ cíg-cîg yɛ́ a dʉ nə́mə́ bə nə cɛɛlí cíg-cîg.»  
\v 48 \x - \xo 7:48 \xt 5.20; Mat 9.2; Mak 2.5\x*A músə cɨ nə mudá nə́: «Wo mə́ bə nə ijuugá nə misə́m myô.»  
\v 49 Buud bwə́ á bə dína dɨ́ wá bwə́ mú ŋgə lás bwə́dɨ́ mílámʉ́d nə́: «Nyáyɛ́ múúd ɛ́ga nyɛ? A bə́lɛ́ juu múúd nə misə́m?»  
\v 50 \x - \xo 7:50 \xt Mat 9.22\x*Yésus mú cɨ nə mudá nə́: «Wo mə́ *dʉ́g cʉg nəcé búgə́ gwô. Wɛɛ kaág nə́ shɛɛ.» 
\c 8  
\s1 Kanda mbɔɔl məmpəg 
\r (Mat 13.1-9; Mak 4.1-9) 
\p  
\v 1 Mpʉ́sə isâ ínɨ, í á zə bə nə́, Yésus nyə á ŋgə kyey míŋgwə́la nə mə́ndʉ́d ŋgə jɨ́ɨ́gʉli buud, a ŋgə́ cúndə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl á Faan mə́ Zɛmbî. *Buud ɔ lwámá bɛ́ wûm nə óbá bwə́ á ŋgə lʉ́gal nyə,  
\v 2 \x - \xo 8:2 \xt 23.49, 55-56; 24.1-10; Mat 27.55-56, 61; 28.1, 8-10; Mak 15.40-41, 47; 16.1, 8\x*nə bɔ́ɔ́l búdá nyə á yîl məjamb wá, nə bɔ́ɔ́l nyə á lwag wá. Í á bə, nə Maríya bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Mədalína mə́jamb zaŋgbá mə́ á wú yɛ́,  
\v 3 nə Yuána mudá mə Kúsa nyə́ á dʉ vyee jús ísâ í Herod dɨ́ yɛ́, nə Sʉsána, nə bɔ́ɔ́l búdá. Budá bɔɔŋg bwə́ á dʉ ŋgə kwíínd Yésus bə́nɔ̂ŋ buud ɔ lwámá bɛ́ nə məbii máŋ. 
\p  
\v 4 Buud bwə́ á ka zə sɛɛŋgya ŋkí jág bulya, bwə́ ŋgə́ wú míŋgwə́la myɛ̂sh, ŋgə zə nyə́dɨ́. A mú zə lás nə bwo kandad nə́:  
\v 5 «Ŋgwɔ́l mbɔɔl məmpəg nyə á zə kə myɛɛg mpəg. Ja á mə́ ŋgə myɛɛg yí, nyúl mpúmə́ í mə́ shugʉla zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́. Buud bwə́ mú nyaal nywo nə məkuú, inunú í zə ntâg shîn lúu.  
\v 6 Nyúl kə shugʉla kwóógʉ́d, í mú kɔ̧́ nə́ ndɛɛ́ í mú shwáás nəcé kú nə məbwaas.  
\v 7 Nyúl mú shugʉla íbiin-bíinʉd. Bə́nɔ̂ŋ ibiin-bíin bwə́ mú kɔ̧́ nə́ ndɛɛ́ ibiin-bíin í mú káda nywo.  
\v 8 \x - \xo 8:8 \xt Mat 11.15\x*Njɨɨ́, nyúlʉ́gá mú kə shugʉla jɔ̧jɔ̧ shíd, í mú kɔ̧́, í wúmə, bumə́ ŋgwúd wúmə íbumə́ təd.» A mú cɨ nə bwo nə́: «Muud jɨ́ nə məlwə̂ mə́ gwág yɛ́, a gwág.» 
\s1 Fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí á kanda mbɔɔl məmpəg 
\r (Mat 13.10-23; Mak 4.10-20) 
\p  
\v 9 *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú jí nyə nda kanda wɔɔŋg í kə́ nə́.  
\v 10 \x - \xo 8:10 \xt Mat 13.14-15\x*A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Zɛmbî nyə a mə́ sá nə́ bɨ báá mpúg mindímba myâ Faan dɛ́; njɨ a sá nə́ bɔ́ɔ́l bâŋ bwə́ ŋgə́g gwág njɨ mikaanə́; bwə́ bə́g, 
\q1 bwə́ tɛɛm kənd mísh, bwə́ kú dʉ́g; 
\q1 bwə́ tɛɛm gwágʉlə, bwə́ kú wámbʉlə. 
\p  
\v 11 «Kanda nɨ í kə́ ntʉ́ga: Mpəg wə́ Milə́sʉ́ mí Zɛmbî.  
\v 12 Buud bʉ́sə́ ka bə tâŋ nda zhɨɨ́ nə zhɨɨ́ wá, jísə bɔɔŋg bwə́ dʉ́ gwág, njɨ Njwû məjamb mú zə, zə yîl bwo Milə́sʉ́ mí Zɛmbî lámʉ́d, nə́ bwə́ á bá *búgʉla nə́ ndɛɛ́ bwə́ *bə nə cʉg.  
\v 13 Bɔɔŋg bʉ́sə́ tâŋ nda kwóógʉ́d gwɔ́w wá, nyísə bɔɔŋg bʉ́sə́ nə́, ja bwə́ gwág Milə́sʉ́ mí Zɛmbî, bwə́ lə́g myə nə məshusʉg; njɨ bwə́ kú nə mikɔ̧ɔ̧lə́ bwə́dɨ́ cʉgʉd, bwə́ dʉ búgʉla njɨ kʉ́kʉ́l baan. Bwə́ ká bwəma nə məkʉgʉlʉ, bwə́ julə mə́nyúul.  
\v 14 \x - \xo 8:14 \xt 1Tm 6.9-10\x*Mpəg í á shugʉla ibiin-bíin dɨ́ yí, jísə buud bʉ́sə́ nə́, bwə́ ká shîn gwág Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî, bwə́ kə, yágʉ́wó nə tɔɔm nə məlugə mə́ cʉg i mú káda bwo, bwə́ nda wúmə mpúmə́ nə́ ndɛɛ́ í tɨ̂.  
\v 15 Mpəg í á shugʉla shí átʉtagʉ́ dɨ́ yí, nyísə buud báá bʉ́sə́ nə́, bwə́ gwág Mílə́sʉ́ mí Zɛmbî nə jɔ̧ mílâm myâ tʉ́təlî, bwə́ bii myə, bwə́ mú wúmə mpúmə́ nəcé bə́lə nə zɛ́ny. 
\s1 Kaanə́ lámba 
\r (Mak 4.21-25) 
\p  
\v 16 \x - \xo 8:16 \xt 11.33; Mat 5.15\x*«Muud cugɛ́ nə ŋkul sá nə́, a jida lámba kə kúd mpwo dɨ̂, ŋkí nə́ a kə tə̂l dwo shí gwoŋʉ́. Bwə́ dʉ yida tə̂l lámba cé lámba dɨ́ nə́ buud bwə́ nyíi njɔ́w wá bwə́ dʉ́gʉ́g məŋkɛnya.  
\v 17 \x - \xo 8:17 \xt 12.2; Mat 10.26\x*Kú nə sâ á *ndímba í bá bwên kú bʉ́gʉli, ŋkí sâ á shwoó í bwên kú mpûy, kú wɔ́ɔ́s mə́ŋkɛnyad.  
\v 18 \x - \xo 8:18 \xt Mat 25.29\x*Bɨ ɔ́ ka dʉ bɛy nə mbií bɨ́ mə́ dʉ gwágʉlə isâ yí. Mpugá nə́ muud jɨ́ nə baalɛ́ fʉg yɛ́, Zɛmbî mə bá kwádʉlə nyə nywo. Njɨ nyɔɔŋg cúgɛ́ nə́mə́ fwo bə nə ndɨ́ yɛ́, Zɛmbî mə bá mɛɛl yîl nyə bʉ́baalɛ̂ á ŋgə́ *búgʉla nə́ a jɨ nə ndɨ́ yí.» 
\p  
\v 19 Nyɔɔŋgʉ́ mə Yésus bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bɛ́ bwə́ músə jê nə́ bwə́ zə́ nyə́dɨ́. Njɨ, bwə́ a shígɛ́ bə nə ŋkul mə shísh nyə kúnə́-kúnə nəcé buud bulʉ́lə bulya.  
\v 20 Bwə́ mú ka jaaw Yésus nə́: «Nyɔɔŋgʉ́ woó bə́nɔ̂ŋ omínyɔŋʉ̂ bwô bʉ́sə na tɔ́ɔ́n, bwə́ ŋgə jɨɨ dʉ́g wo.»  
\v 21 \x - \xo 8:21 \xt 11.28\x*A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Nyɔɔŋgʉ́ waamə́ nə omínyɔŋʉ̂ báamə́ wə́ buud bwə́ ŋgə́ gwág Milə́sʉ́ mí Zɛmbî bwə́ ŋgə́ sá nda mí ŋgə́ cɨ nə́.» 
\s1 Yésus mə́ cweel ŋkwɔ̧̂ 
\r (Mat 8.18, 23-27; Mak 4.35-41) 
\p  
\v 22 Í á bə dúlʉ́gá jwɔ́wʉ́d nə́, Yésus mə́ kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d bə́nɔ̂ŋ ompwíín bɛ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Sə́ lɨ́ɨ́nágá mâŋ mə́ga kə faŋwíny.» Bwə́ músə wú bwúŋʉ́d kə bwag.  
\v 23 Yésus mú kə gwə́d ompwíín bɛ́ bwə́ ŋgə́ júgə. Məma ŋkwɔ̧̂ músə zə kuŋg mâŋ, məjúwó mə́ mú lwándʉla byɔ́ɔ́lʉ́d, í mú bə bwo ŋkí wagʉwo.  
\v 24 \x - \xo 8:24 \xt Sôm 89.11\x*Ompwíín bwə́ mú kə juumʉshi nyə nə́: «Mása, Mása, sə́ wál zə yə.» 
\p A músə juum, a ŋkáánd nə ŋkwɔ̧̂, ŋkáánd nə ikwɔ̧́ í mə́júwó, byɛ̂sh í mú cwaalʉwo, mâŋ mə́ mú bə nə́ shɛɛ.  
\v 25 A mú cɨ nə bwo nə́: «Búgə́ jɨ́n jɨ́ ŋgow?» Iŋkuŋkúúnd í mú bii bwo, bwə́ ŋgə́ bul bɨ̂. Bwə́ mú ŋgə nyímbʉla bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Nyáyɛ́ múúd ɛ́ga nyɛ! A ká nə́mə́ lás, tɔɔ ŋkwɔ̧̂, tɔɔ məjúwó í bə́lɛ́ sá nyə məgwág ɨɨ́?» 
\s1 Yésus mə yîl njumbʉ́lu məjamb 
\r (Mat 8.28-34; Mak 5.1-20) 
\p  
\v 26 Bwə́ mú kə səl byɔ́ɔ́l shí á Ogerazeniyɛ̧̂, nə́ bɛɛndyá nə Galilê.  
\v 27 Yésus ŋgə́ nə́mə́ wú byɔ́ɔ́lʉ́d tɔ̂w shí, ŋgwɔ́l múúd a ŋgwə́la mú zə bwəma nə nyə. Muud wɔɔŋgʉ̂ nyə á bə nə məjamb. Bweyʉ́lə nyə á bwey dʉ ji shushwáás, kú ji mínjɔ́w, dʉ ji njɨ mə́shwoŋ dɨ̂.  
\v 28 \x - \xo 8:28 \xt Mak 3.11\x*Dʉ́gʉ́lə múúd ɛ́nɛ nyə á dʉ́g Yésus yí, nyə a bwú ŋkwiimbyê a mú zə bʉ́la nyə shí məkuú. A músə kɨ̂m nə́: «Yé Yésus *Mwân mə́ Zɛmbî á gwɔ́w-gwɔ̂w, shwə̂ bâŋ nə inɛy? Mə́ jəgʉla nə wo, kú bɛɛg tə̂l mə cwúndʉd.»  
\v 29 Nəcé Yésus nyə a lás nə bɔ́w-bɔ̂w shíshim mpə̂l dɨ́ nə́ í wúg muud wɔɔŋg nyúúlʉ́d. Í á dʉ bád nyə ija ija, bwə́ dʉ́gə́ wɔ́ɔlə nyə nə mikwoolú mí íŋkwánz, dʉ wá nyə mimbwagə́ məkuúd shú nə́ bwə́ baagʉlə nyə. Njɨ nyə á dʉ tɨ́ isâ ínɨ byɛ̂sh, jamb í mú dʉ kə nə nyə íkʉ́l í á dʉ bə kú nə buud yí.  
\v 30 Yésus mú jí nyə nə́: «Jínə́ dwô wə́ zə́?» Nyə nə́: «Jínə́ dâm wə́ Kínda,» nəcé ncúlyá məjamb mə́ á bə nyə nyúúlʉ́d.  
\v 31 Məjamb mə́ mú tɛ́ɛ́g Yésus məbwə̂ nə́ a kú cɨ nə bwo mpə̂l dɨ́ nə́ bwə́ kə́g bɨ́ ncíməd.  
\v 32 Na, məma sɔɔnz óŋkuú í á bə í ŋgə́ də cínɔŋg mbʉ́ŋʉ́d. Məjamb mə́ mú tɛ́ɛ́g Yésus məbwə̂ nə́ a mágʉləg nə́ mə́ kə́g nyíi óŋkuúd. A mú magʉlə.  
\v 33 Məjamb mə́ músə wú múúd ɛ́nɛ dɨ́, kə nyíi óŋkuúd. Dɔ̧ lʉ́ óŋkuú dɔɔŋg dɛ̂sh mú dad wú mbʉ́ŋʉ́d kə juwa mâŋ nə́ ndɛɛ́ fudə.  
\v 34 Buud bwə́ á ŋgə baagʉlə oŋkuú wá, dʉ́gʉ́lə bwə́ mə́ dʉ́g sâ í ámə cɔ̧́ yí, bwə́ mú wɛɛnzh kə ŋgə jaaw buud ŋgwə́la nə mílɔɔm milɔɔm.  
\v 35 Buud bwə́ mú wú kwáádə́ zə, zə́lə dʉ́g sâ í ámə cɔ̧́ yí. Bwə́ mú zə kwey múúd mə́jamb mə́ á wú ɛ́nɛ a njúl nə mikáándə́ nə fwámɛ́ fʉ́g, a njúl Yésus shí məkuú. Bwə́ mú gwág íŋkuŋkúúnd.  
\v 36 Buud bwə́ á dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ í á sɨ̂y wá bwə́ mú jaaw bwo nda njumbʉ́lu wɔɔŋg í á *dʉ́g cʉg nə́.  
\v 37 Nə́ ndɛɛ́, zhwog buud bɛ̂sh wâ shí Ogerazeniyɛ̧̂ bwə́ mú zə, zə cɨ nə Yésus nə́ a kyéyʉg wú bwə́dɨ́ shíd, nəcé í á bə fwámɛ́ íŋkuŋkúúnd í mə́ bií bwo. Yésus mú nyiŋgə kəwa byɔ́ɔ́lʉ́d, nyiŋgə nə mpʉ́sə. 
\p  
\v 38 Muud nyə á bə nə məjamb yɛ́, mú tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂ nə́ a ŋwág nyə nyə́dɨ́ gwooŋgʉd. Yésus mú yidá nyiŋg nyə nə́:  
\v 39 «Nyíŋgə́g kə wódɨ́ njɔ́w kə jaaw sâ jɛ̂sh Zɛmbî mə́ sá wo yí.» A músə kyey, lɨ́ɨ́na ŋgwə́la wɛ̂sh a ŋgə́ jaaw sâ jɛ̂sh Yésus mə́ sá nyə yí. 
\s1 Yésus mə́ gwûmʉshi shilə mə Zharus 
\r (Mat 9.18-26; Mak 5.21-43) 
\p  
\v 40 Nyiŋgə́lə Yésus nyə á nyiŋgə yí, buud bwə́ á shwas nyə áncuncuma, nəcé í á bə bwə́ ŋgə́ bwánd nyə.  
\v 41 Ká dʉ́g nə́, ŋgwɔ́l múúd nə jínə́ nə́ Zharus, a njúl njwû á *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá, mə́ zə nə́ ndɛɛ́ zə kúd mə́bwóŋ shí, tɛ́ɛ́g Yésus məbwə̂ nə́ a kə́g nyíi nyə́dɨ́ njɔ́w.  
\v 42 Muud wɔɔŋgʉ́ nyə á bə nə sʉ́sásʉ́ ŋgwúd nə ŋgwûd í njúl nə mimbû wûm nə mímbá. Sʉ́sásʉ́ jɔɔŋgʉ̂ í á ŋgə júgʉla. 
\p Ja Yésus mə́ tɨ́ njɔɔnd kə́lə wu yí, buud bwə́ mú zə ŋgə shúsə nyə ikɔ́ɔ́mb byɛ̂sh. 
\p  
\v 43 \x - \xo 8:43 \xt Ləv 15.25-27\x*Ŋgwɔ́l múdá nyə á bə cínɔŋg məcií mə́ á dʉ wú nyə nyúúlʉ́d tɛ́ mímbú wûm nə mímbá. Mudá wɔɔŋgʉ̂ nyə á kɛɛnzh məbii mɛ́ mɛ̂sh mínjɔ́w mí mə́byaŋ dɨ́ njɨ a kú yâl.  
\v 44 \x - \xo 8:44 \xt Mat 9.20\x*Nyə á ka shísh wə́ Yésus ŋgɛɛ mpʉ́sə kwoŋ, a mú kúnya nə nyə lwə́ lʉ́ káándə́, məcií tɔ̂w ntâg nyə. 
\p  
\v 45 Nə́ ndɛɛ́ Yésus mú cɨ nə́: «Zə́ mə́ kúnya nə mə ɛ́nɛ?» Buud bɛ̂sh bwə́ mú ŋgə kɨ́ɨ́lya nə́ ndɛɛ́ Pyɛ̂r mú cɨ nə́: «Mása, buud bwə́ ŋgə bɛ̧ wo áncuncuma bwə́ ŋgə́ shúsə wo.»  
\v 46 Yésus mú cɨ nə́: «Ŋgwɔ́l múúd mə́ kúnya nə mə. Mə mə́ gwádʉga nyúl mpífə́ mə́ wú mə nyúúlʉ́d.»  
\v 47 Mudá ɛ́nɛ mú mpu nə́ a cugɛ́ ná shwoód. A mú zə a ŋgə́ lilya, zə wusə nyúúl shí Yésus dɨ́ mpwóómbʉ́d, zə jaaw búúd bɛ̂sh sâ í ámə sá nə́ a kúnyág nə Yésus yí, a jaaw nə́mə́ nda nyə ámə yâl cé nə cé nə́.  
\v 48 \x - \xo 8:48 \xt Mat 9.22\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Shilə wâm, wo mə́ *dʉ́g cʉg nəcé búgə́ gwô. Kaág nə́ shɛɛ.» 
\p  
\v 49 A ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, muud mú wɔ́ɔ́s wúlə wə́ njwû á mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá, zə jaaw nyə nə́: «Sʉ́sás gwô mə́ yə, kú ná bɛɛg ntágʉlə Yɨ́ɨ́gʉli.»  
\v 50 Yésus mú gwág, a mú cɨ nə Zharus nə́: «Kú bɛɛg fúndə, bə́g njɨ nə búgə́, nyə é cʉgə.»  
\v 51 Ja Yésus mə́ kə wɔ́ɔ́s njɔ́w yí, a mú ban nə́ ŋgwɔ́l múúd shús kú nyíi, njɨ Pyɛ̂r nə Yuánɛs nə Zhâk nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mwân nə nyɔɔŋgʉ́ mwân.  
\v 52 \x - \xo 8:52 \xt Yuá 11.11-13\x*Bɛ̂sh bwə́ á ŋgə jɨɨ sʉ́sásʉ́ jɔɔŋgʉ́, ŋgə tədʉwa. Yésus mú cɨ nə́: «Kúgá ŋgə jɨɨ, nyə afwóyɛ́ yə, a ŋgə yida jâ.»  
\v 53 Nda bâŋ bwə́ á mpu nə́ sʉ́sásʉ́ mə́ yə nə́, bwə́ á yida ŋgə cágʉlə Yésus.  
\v 54 \x - \xo 8:54 \xt Mak 5.41\x*Yésus nywáá mú bii sʉ́sásʉ́ mbwə́d, a mú cɨ gwɔ́w-gwɔ̂w nə́: «Mwân, wɔɔlʉ́g!»  
\v 55 *Jîm mə mwân mú nyiŋgə zə nyə nyúúlʉ́d, a mú wɔɔl cé nə cé. Yésus mú cɨ nə́ bwə́ yə́g nyə sâ mə́ də̂.  
\v 56 \x - \xo 8:56 \xt Mak 7.36\x*Obyɔ̂l ɔ mwân bwə́ mú bul káam. Yésus mú báásʉlə bwo nə́ ci bwə́ kú jaaw múúd sâ í ámə cɔ̧́ yí. 
\c 9  
\s1 Yésus mə́ kənd búúd ɔ lwámá bɛ́ 
\r (Mat 10.1-14; Mak 6.6-13) 
\p  
\v 1 \x - \xo 9:1 \xt 10.1-12\x*Yésus nyə á ka jɔ̂w *buud ɔ lwámá wûm nə óbá, a mú yə bwo ŋkul nə kɛ́ɛ́nd á dʉ́lə yîl búúd məjamb, nə ŋkul á dʉ́lə lwag bwo məbwas.  
\v 2 \x - \xo 9:2 \xt 11.2\x*A mú kənd bwo nə́ bwə́ kə́g ŋgə cúndə Faan mə́ Zɛmbî, kə ŋgə lwag mimbə̂l.  
\v 3 \x - \xo 9:3 \xt 22.35\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ kú ŋwa íbadʉga í njɔɔnd, tɔɔ wagatîg, tɔɔ baamʉtálá, kú kə nə bʉlɛ́d, kú kə nə mwaanɛ̂; muud kú bwáád íshimí íbá.  
\v 4 Bɨ ɔ́ ji njɔ́w bɨ́ ámə nyíi yííd, bɨ́ ka bá tɨ́ cínɔŋgʉ́ kə shwóg.  
\v 5 \x - \xo 9:5 \xt Mis 13.51\x*Búúd bwə́ ká bá bə kú lə́g bɨ́ wúl ŋgwə́la dɨ́, bɨ́ wú cínɔŋgʉ́, bɨ́ kudə fumbyá í ámə nada bɨ́ mə́kuú dɨ́ yí.\f + \fr 9:5 \ft Ja Oyúdɛn bwə́ á dʉ kudə fumbyâ mə́kuú dɨ́ yí, bwə́ á dʉ lwágʉlə nə́, kʉ́kʉ́l shí bwə́ ámə tə̂l mə́kuú máŋ yí, bwə́ mə́ kâl gwo nə buud bɨ́ cínɔŋg wá nə́ bwə́ músə sâ nyɛɛ́.\f* Sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋgʉ̂ í lwágʉlə bwo nə́ bwə́ mə́ byaagʉlə.»  
\v 6 Buud ɔ lwámá bɔɔŋg bwə́ mú kyey, ŋgə kə mílɔɔm milɔɔm, ŋgə kə bwiiŋg Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl, bwə́ ŋgə́ lwag buud kʉ́l jɛ̂sh. 
\s1 Herod mə jág Yésus 
\r (Mat 14.1-2; Mak 6.14-16) 
\p  
\v 7 \x - \xo 9:7 \xt 9.19\x*Herod á tatarâk\f + \fr 9:7 \fk Tatarâk: \ft Ciyá nɨ í cugɛ́ ciyá mə́kaa; njɨ í kə́ nə́ «ŋgwə́mʉna nyə á ŋgə jwú nə mpál nɔ̧̂ á ŋkúmba faan yɛ́». Dʉ́gʉ́g nə́mə́ Mat 14.1; Luk 3.1, 19; Mis 13.1.\f* mú gwág ísâ byɛ̂sh í á ŋgə sɨ̂y yí. A mú bə kú ná mpu sâ á tə́dʉ́gág yí, nəcé bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á ŋgə cɨ nə́ Yuánɛs mə́ gwûm;  
\v 8 bɔ́ɔ́l nə́ Eli wə́ mə́ nyiŋgə lwóya nyúúl ɛ́nɛ; bɔ́ɔ́l nə́ ŋgwɔ́l *múúd micúndə́ ayág wə́ mə́ gwûm ɛ́nɛ.  
\v 9 \x - \xo 9:9 \xt 23.8\x*Herod mú cɨ nə́: «Mə wə́ mə a cígə Yuánɛs cʉ́ŋ. Nyáyɛ́ múúd nyɛ mə búl gwádʉga ntʉ́ga ɛ́ga?» A mú ka ŋgə sɔ̧́ nə́ a dʉ́g Yésus. 
\s1 Yésus mə yə́ búúd idʉ̂w 
\r (Mat 14.13-21; Mak 6.30-44) 
\p  
\v 10 \x - \xo 9:10 \xt Mat 15.32-39\x*\x - \xo 9:10 \xt 6.13; 10.17\x**Buud ɔ́ lwámá bwə́ á ka nyiŋgə. Bwə́ mú zə jaaw Yésus sâ jɛ̂sh bwə́ á sá yí. Yésus mú ŋwa bwo, bə́nɔ́ŋ bwə́ wú búúd dɨ́, kə bwə́mɛ́fwó ŋgɛɛ́ ŋgwə́la bwə́ dʉ́ jɔ̂w nə́ Bɛtʉsayída yí.  
\v 11 Ncúlyá buud bwə́ mú mpu nə́ bwə́ ŋgə kə nûŋ, bwə́ mú bɛ̧ nyə áncuncuma. Yésus mú lə́g bwo, a mú ŋgə bwiiŋg bwo isâ í dʉ́gyá nə Faan mə́ Zɛmbî yí, a ŋgə́ lwag bɔɔŋg bwə́ á ŋgə jɨɨ luug wá. 
\p  
\v 12 Ja kugʉ́ mə́ bii shí yí, buud ɔ lwámá wûm nə óbá bwə́ mú shísh wə́ Yésus zə cɨ nə nyə nə́: «Cɨɨ́g nə bwo nə́ bwə́ nyíŋgəg, bwə́ kə́g ŋgə já mə́kwáádə́ nə ibaafə́ yâ wa kúnə́-kúnə, bwə́ kə sɔ̧́ sâ mə́ də̂ nəcé sə́ bɨ́ wa bugád.»  
\v 13 A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨmɛ́fwó yə́gá bwo sâ mə́ də̂.» Bwə́ nə nɛ́ nə́: «Sə́ cugɛ́ nə sâ, njɨ ibʉlɛ́d itɔ́ɔn nə oshú óbá. Ka njɨ nə́ sə́mɛ́fwó sə́ mə́ kə́ kusə búúd ɔ́ga bɛ̂sh idʉ̂w, í ka tɛɛm kwaga nə bwo.»  
\v 14 Buud bwə́ á bə cínɔŋgʉ́ je bə budûm otɔ́ɔ́shin otɔ́ɔn. Yésus mú cɨ nə *ompwíín nə́ bwə́ jílʉg bwo shí ikínda ikínda, kínda jɛ̂sh nə buud je bə mə́wûm mə́tɔ́ɔn.  
\v 15 Bwə́ mú nə́mə́ sá ntɔ́, shîn jil búúd bɛ̂sh shí.  
\v 16 A mú ka ŋwa íbʉlɛ́d itɔ́ɔn nə oshú óbá ɔ́nɨ, a bʉ̂n mísh gwɔ̂w, yə Zɛmbî akíba. A mú fɛ̂y byo yə ómpwíín bɛ́ bwə́ kə ŋgə yə buud.  
\v 17 \x - \xo 9:17 \xt 2Oj 4.43-44\x*Buud bɛ̂sh bwə́ mú də, jílə, idʉ̂w lʉ́g. Bwə́ mú sɛɛŋg íkʉ́l í á lʉ́g yí, wá mə́bwumúd tâŋ mə́bwumú wûm nə mə́bá. 
\s1 Yésus jisə Mesî 
\r (Mat 16.13-21; Mak 8.27-31) 
\p  
\v 18 \x - \xo 9:18 \xt 5.16\x*Í á ka zə bə, a mə́ kə koogʉ́ kə jəgʉla nə Zɛmbî, ompwíín bɛ́ bwə́ mú kə sɛɛŋgya nə nyə. A mú jí bwo nə́: «Buud bwə́ ŋgə cɨ nə́ mə jisə zə́?»  
\v 19 \x - \xo 9:19 \xt 9.7-8; Luk 1.17; 7.16\x*Bwə́ mú bɛ̧sa nə́: «Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ ŋgə cɨ nə́ wo jisə Yuánɛs Nduu-buud, bɔ́ɔ́lʉ́gá nə́ wo jisə Eli, bɔ́ɔ́lʉ́gá nə́ wo jisə ŋgwɔ́l *múúd micúndə́ ayág mə́ gwûm yɛ́.»  
\v 20 \x - \xo 9:20 \xt Mat 16.16; Luk 22.67\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Ká bɨ bâŋ bɨ́ ŋgə cɨ nə́ mə jisə zə́?» Pyɛ̂r mú bɛ̧sa nə́: «Wo jisə *Krîst Zɛmbî nyə á ntɨ yɛ́.» 
\s1 Buud bwə́ bɛ̧́ Krîst wá  //  bwə́ bá nə́mə́ jug 
\r (Mat 16.24-28; Mak 8.34–9.1) 
\p  
\v 21 \x - \xo 9:21 \xt 9.36\x*Yésus mú mpu báásʉlə bwo nə́ ci bwə́ kú bwɛlɛ jaaw múúd ntɔ́.  
\v 22 \x - \xo 9:22 \xt 9.43-45; 17.25; 18.31-34; 24.6-7\x*A mú ka jaaw bwo nə́: «Í jɨɨ shú mə́ *Mwân mə Múúd nə́ ocúmbá buud wâ lɔɔm nə milúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ kə́g jág jugʉshi nyə, bwə́ kudʉwa nyə, bwə́ gwú ntâg nyə. Njɨ a bá gwûm shwoŋ dɨ́ jwɔ́w lʉ́ lɛ́ɛl.»  
\v 23 \x - \xo 9:23 \xt 14.27; 17.33; Mat 10.38-39; Yuá 12.25-26; 1Pr 2.21\x*A mú cɨ nə bɛ̂sh nə́: «Ŋkí muud mə́ cɛɛl bɛ̧ mə, a bə́g kú jagʉlə nyə́mɛ́fwó; a ŋkɛ́nyʉ́g kwolós jé jwɔ́w dɛ̂sh, bɛ̧ mə.  
\v 24 Nəcé, múúd mə ká kaambʉlə nə cʉg jé, a yida jímbal gwo. Nyɔɔŋg mə jímbál cʉg jé nəcé mə yɛ́, a faam.  
\v 25 Ŋkí muud mə́ bii mə́bii mɛ̂sh mâ shí ga, njɨ a yə, ŋkí ntâg nə́ a ntámá cʉg jé, wáyɛ́ mfíí nyə́ é bə nə ndɨ́ cínɔŋg yí?  
\v 26 \x - \xo 9:26 \xt 12.9; Mat 10.33; 2Tm 1.8; 2.12\x*Mpugá nə́ muud mə gwág mə shwôn, gwág íciyá byâm shwôn yɛ́, Mwân mə Múúd mə bá nə́mə́ gwág nyə shwôn ja á bá zə a ŋgə́ ŋkənʉwa məŋkənʉwa mɛ́ nə məŋkənʉwa mə Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, bə́nɔ̂ŋ mifééshá mí *wəéŋgəles myɛ́ dɨ́ yí.  
\v 27 \x - \xo 9:27 \xt Mat 16.28\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, bɔ́ɔ́l búúd bʉ́sə́ wa ɔ́ga, bwə́ abʉ́lɛ́ bwɛlɛ yə, bwə́ kú fwo dʉ́g Faan mə́ Zɛmbî.» 
\s1 Yésus mə lwóyá mílwanə́ myɛ́ 
\r (Mat 17.1-8; Mak 9.2-8) 
\p  
\v 28 \x - \xo 9:28 \xt 5.16\x*Í á ka zə bə, Yésus mə́ shîn lás lə́sʉ́ nɨ, mwɔ̂w mə́ mú cɔ̧́ je bə mwɔɔmb, nyə á ŋwa Pyɛ̂r nə Yuánɛs nə Zhâk. Bə́nɔ́ŋ bwə́ mú bád mbʉ́ŋʉ́d gwɔ̂w kə jəgʉla nə Zɛmbî.  
\v 29 \x - \xo 9:29 \xt 2Pr 1.16-18\x*Ja nyə á ŋgə jəgʉla yí, mpwoombʉ́ nyɛ́ í á shwɔ̧́ɔ̧la, mikáándə́ myɛ́ mí mú bə ŋkí fumə, mí ŋgə́ faan nda njəs.  
\v 30 Seegya nə́ buud obá, Moyîz bá Eli bwə́ mú bwə́ ŋgə́ lésha nə nyə.  
\v 31 \x - \xo 9:31 \xt 9.22; 13.33\x*Moyîz bá Eli bwə́ á lwóya mənyúúl mílwanə́d. Bwə́ mú ŋgə lésha nə Yésus shú shwɨy á bá kə yə Yurʉ́səlɛm yí.  
\v 32 \x - \xo 9:32 \xt Yuá 1.14\x*Na nyə á bə, Pyɛ̂r bə́nɔ̂ŋ buud ɔ́ gwooŋg bɛ́ bwə́ mú ígwə́d nə́ cúg. Bwə́ á ka juum, bwə́ mú dʉ́g Yésus ŋgə́ jág ŋkənʉwa, buud obá bwə́ ŋgə́ lésha nə nyə.  
\v 33 Ja Moyîz bá Eli bwə́ á ŋgə béégya nə Yésus yí, Pyɛ̂r nyə á cɨ nə Yésus nə́: «Mása, nywaálə ŋgə́lə ji wa. Sə́ shúməgá məbanda məlɔ́ɔl, ŋgwúd shú dwô, dúl shú mə́ Moyîz, dúlʉ́gá shú mə́ Eli.» Nyə a shígɛ́ mpu sâ nyə á ŋgə cɨ yí. 
\p  
\v 34 A ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, seegya nə́ gúndə́ í mə́ zə búdal bɛ̂sh. Iŋkuŋkúúnd í mú bií bwo ja bwə́ mə́ dʉ́g gúndə́ mə́ búdal bwo yí.  
\v 35 \x - \xo 9:35 \xt 3.22; Mbá 18.15\x*Kə́l í mú wú gúndə́ jɔɔŋg dɨ́ nə́: «Mwân waam mə́ á fɛ́ɛ́sh wə́ ɛ́ga. Ságá nyə məgwág.»  
\v 36 \x - \xo 9:36 \xt 9.21\x*Ja kə́l í mə́ shîn lás ntʉ́nɨ yí, bwə́ mú dʉ́g Yésus njɨ nyəmɛ́fwó. Bwə́ mú ji ókʉ́l-ókʉ̂l. Bwə́ á ji mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́d kú jaaw tɔɔ muud sâ bwə́ á dʉ́g yí. 
\s1 Yésus mə́ lwag wúl mbə̂l jamb 
\r (Mat 17.14-21; Mak 9.14-27) 
\p  
\v 37 Jwɔ̂w í á bɛ̧ cínɔŋg yí, bwə́ mə́ shulə wú mbʉ́ŋ dɨ, buud bwə́ mú zə bwəma nə nyə áncuncuma.  
\v 38 Ká gwág ɨɨ́, ŋgwɔ́l múúd mə́ kɨ̂m na mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ́ nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, mə́ jəgʉla nə wo, kəndʉg mísh dʉ́g mwân waamə̂ dɨ́. Mə jɨ nə nyə njɨ ŋgwúd ɛ́nɛ.  
\v 39 Jamb í dʉ bii nyə, a mú dʉ kɨ̂m, ifúlug í dʉ́gə́ wɔ́ɔ́s nyə mpud. Jamb í dʉ jugʉshi nyə nə́ ndɛɛ́ í ka tɛɛm zə ŋgə bɨ́d nyə í mə́ fwo lídʉga.  
\v 40 Mə ámə jəgʉla nə *ompwíín bwô nə́ bwə́ yílʉ́g nyə jamb dɔɔŋgʉ́, bwə́ shígɛ́ kwag.»  
\v 41 Yésus músə káam nə́: «Wúu! yé óháádɛn ɔ́ga! A bɔ́wʉ́lə bɨ́ mitə́dʉ́gá e! Mə e bá kə nə bɨ̂ ntʉ́nɨ kə wɔ́ɔ́s ŋgow? Mə é bá jísɔw bɨ́ kə kumə jáyɛ́ ja? Zaá mə nə mwân woó wɔɔŋg.»  
\v 42 Mwân ŋgə́ shísh wə́ Yésus ɨɨ́, jamb mú kadʉwo nyə shí, ŋgə jág sagʉsə nyə. Yésus mú ŋkáánd nə jamb, a lwag mwân nə́ ndɛɛ́ a nyiŋg kənd nyə wə́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́.  
\v 43 \x - \xo 9:43 \xt 9.21-22\x*Dʉ́gʉ́lə búúd bɛ̂sh bwə́ á dʉ́g misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí Zɛmbî yí, bwə́ á káam ntɔ̧ ŋkûl. 
\p Buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ ná káam isâ byɛ̂sh Yésus nyə á ŋgə sá yí, nyɛ mú cɨ nə ompwíín bɛ́ nə́:  
\v 44 «Mpugá gwágʉlə lə́sʉ́ mə́ zə́ lás ga: *Mwân mə Múúd wál bá zə kaanz mə́bwə̂ mə́ búúdʉd.»  
\v 45 \x - \xo 9:45 \xt 18.34\x*Njɨ bâŋ bwə́ á shígɛ́ mpu gwág lə́sʉ́ wɔɔŋgʉ̂, í á bə bwo shwɨɨlyá nə́ bwə́ kú gwág nda í kə́ nə́. Bwə́ á ka ŋgə fúndə jílə nyə lə́sʉ́ wɔɔŋgʉ̂. 
\s1 Zə́ mə́ ntɔ̧́ bɔ́ɔ́l 
\r (Mat 18.1-5; Mak 9.33-37) 
\p  
\v 46 \x - \xo 9:46 \xt 22.24-26\x*Bwə́ mú zə tɛ́ɛ́d sɛ́ŋʉ́sálə mə́kə̂l nə́ bwə́ cɛɛl mpu nyɔɔŋg jɨ́ bul bə fwámɛ́ múúd bwə́dɨ́ gwooŋg dɨ́ yɛ́.  
\v 47 Njɨ Yésus nyə á bwey mpu sâ bwə́ á ŋgə tə́dʉga bwə́dɨ́ mílámʉ́d yí. A mú ŋwa gúl kʉ́kágə́, tə́l nyə́dɨ́ kúnə́-kúnə.  
\v 48 \x - \xo 9:48 \xt 10.16; 22.26; Mat 10.40; 20.26-27; Mak 10.43-44; Yuá 13.20\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Muud mə lə́g kʉ́kágə́ ga jínə́ dâm dɨ́ yɛ́, a mə́ lə́g mə. Muud mə lə́g ntâg mə yɛ́, nyə alə́gɛ́ mə, a lə́g múúd nyə á ntɨ mə yɛ́. Mpugá nə́ muud mə ŋwá nyə́mɛ́fwó zhizhe mpə́dʉ́gá nyɨ́n yɛ́, nyə wə́ jɨ́ fwámɛ́ múúd ntɔ̧ bɔ́ɔ́l.» 
\s1 Muud mə bə́ kú lúmbʉli yɛ́ ŋgə magʉlə 
\r (Mak 9.38-41) 
\p  
\v 49 Yuánɛs mú ka zə lás cɨ nə́: «Mása, sə́ ámə dʉ́g ŋgwɔ́l múúd ŋgə́ balan nə jínə́ dwô, ŋgə yîl buud məjamb nə ndɨ̂. Sə́ ámə ka kaambʉlə nə nyə nə́ a kú ná ŋgə sá nəcé a cugɛ́ sə́dɨ́ gwooŋg dɨ̂.»  
\v 50 \x - \xo 9:50 \xt 11.23; Mat 12.30\x*Yésus mú yidá bɛ̧sa nə nyə nə́: «Kúgá dʉ kaambʉlə nə́ a kú ŋgə sâ, nəcé muud nyə́ aŋgɛ̂ nə mpii bɨ́ yɛ́, jɨ bɨ́dɨ́ kɔ́ɔ́mbʉ́d.»  
\v 51 \x - \xo 9:51 \xt 24.50-51; Mat 19.1; Mak 10.1; Mis 1.9\x*Fwála í á bə nə́ Yésus mə́ zə́ bá ŋkâŋ wú shí ga dɨ́ yí í á ŋgə shísh. Ntɔ́ Yésus nyə á ŋwa cígʉ́lá nə́ tɔɔ jɨ́ tɔɔ jɨ́ a kə́ Yurʉ́səlɛm.  
\v 52 \x - \xo 9:52 \xt 10.33\x*Nyə á ka lwâm bɔ́ɔ́l búúd nə́ bwə́ kə́g nyə shwóg. Bwə́ mú ŋwa zhɨ́ɨ́, kə nyíi dúl də́nd á Samaríya dɨ́ nə́ bwə́ kə́ kwəmʉsa, Yésus bâg kə shigʉla cínɔŋg.  
\v 53 Njɨ, buud ɔ də́nd dɔɔŋgʉ́ bwə́ mú ban nə́ bwə́ alə́gɛ́ nyə nəcé nyə á ŋgə kə ŋgɛɛ́ Yurʉ́səlɛm.  
\v 54 \x - \xo 9:54 \xt 2Oj 1.10, 12\x*Nda *ómpwíín bɛ́ Zhâk bá Yuánɛs bwə́ á dʉ́g ntɔ́ nə́, bwə́ á cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, ye wó jɨɨ nə́ sə́ jɔ́wʉ́g kuda í shúləg wú gwɔ̂w zə cumbal jígal bwo?»  
\v 55 Yésus mú yid, ŋkáánd nə bwo, \f + \fr 9:55 \ft Míl mícilyá mí ayág mí cúgɛ́ nə iciyá ínɨ.\f*[nyə nə́: «Bɨ ampúyɛ́ wɔɔŋg shíshim í ŋgə́ shwambʉlə bɨ́ nɨ.»]  
\v 56 Bwə́ mú ŋwa zhɨ́ɨ́ kə dúl də́ndʉ́d. 
\s1 Bɛ̧ɛ̧́lə Yésus 
\r (Mat 8.19-22) 
\p  
\v 57 Bwə́ ŋgə́ kyey zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́, ŋgwɔ́l múúd mú cɨ nə Yésus nə́: «Mə zə́ bá dʉ bɛ̧ wo kʉ́l jɛ̂sh wó bá dʉ kə yí.»  
\v 58 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Ontɔ̧́ bɨ́ nə miku, inunú nə maagɛ, njɨ *Mwân mə Múúd cugɛ́ nə ŋkúmba kʉ́l á dʉ́g já yí.»  
\v 59 A mú cɨ nə ŋgwɔ́l múúd nə́: «Bɛ̧g mə.» Nyɨ́nɨ nə nɛ́ nə́: «Cwámba, fwog bɨ́d mə, mə kə́g dʉl sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə̂.»  
\v 60 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Bɨ́dʉ́g mímbimbə mí dʉ́lʉg mimbimbə myáŋ. Wɛɛ, kaág ŋgə bwiiŋg buud Faan mə́ Zɛmbî.»  
\v 61 \x - \xo 9:61 \xt 1Oj 19.20\x*Ŋgwɔ́l múúd mú nə́mə́ cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, mə zə́ bɛ̧ wo. Njɨ bwándʉ́g nə́ mə fwóg kə jə́na nə njɔ́w búúd wâm.»  
\v 62 \x - \xo 9:62 \xt 11.2; Flp 3.13\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Múúd mə ká ŋkɛ̂ny bɔɔg nə́ á waad fambə́, a nyiŋgə yág dʉ́g mpʉ́sə, muud wɔɔŋgʉ̂ cugɛ́ nə mfíí Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂.» 
\c 10  
\s1 Yésus mə́ kənd búúd məwûm zaŋgbá lwámád 
\r (Mat 9.37-38; 10.7-16; 11.21-24) 
\p  
\v 1 \x - \xo 10:1 \xt 9.1-6\x*Ja Cwámba nyə a shîn lás isâ ínɨ yí, nyə a cwééd *ompwíín məwûm zaŋgbá nə óbá\f + \fr 10:1 \ft Míl mícilyá mí ayág mí ŋgə cɨ nə́ bwə́ á bə njɨ məwûm zaŋgbá.\f* a mú kənd bwo nə́ bwə́ ŋgə́g nə kə óbá óbá íkʉ́l byɛ̂sh nyə́mɛ́fwó nyə á jəla nə kə yí.  
\v 2 Nyə a lás nə bwo nə́: «Dʉgá, idʉ̂w í mə́ tɨ́ fambə́ məŋkund məŋkund, njɨ buud bwə́ kə́ saag wá bʉ́sə cíg-cíg. Ntɔ́ wə́ mə́ cɨ́ nə́əə́: jə́gʉlagá nə amə́dɨ́ fambə́ nə́ a kə́ndʉg buud, bwə́ zə́g saag.  
\v 3 Kəgá, mə mə́ kənd bɨ́ nda bwán ɔ́ íncwəmbɛ mpə́dʉ́gá oŋkweny.  
\v 4 \x - \xo 10:4 \xt 22.35; 2Oj 4.29\x*Muud kú kə nə *mwaanɛ̂ ŋkí kwáám. Muud kú ŋwa bɔ́ɔ́l osílʉ́faas; muud kú kə́ ji mə́bə́dád zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́. 
\p  
\v 5 \x - \xo 10:5 \xt 2.14\x*«Njɔ́w wɛ̂sh bɨ́ mə́ nyíi yí, fwogá cɨ nə́: “Zɛmbî sáág nə́ bɨ bə́g nə́ shɛɛ.”  
\v 6 Ŋkí ŋgwɔ́l muud á nə́ shɛɛ jɨ cínɔŋgʉ́, məbə́dá mʉ́n mə́ kə nyə́dɨ́; ŋkí ntɔ́ dɨ́, mə́ nyiŋgə zə bɨ́dɨ́.  
\v 7 \x - \xo 10:7 \xt 1Tm 5.18; 1Kr 9.6-14\x*Bɨ ɔ́ ji njɔ́w wɔɔŋgʉ́d, bɨ́ dʉ də nə ŋgul ísâ bwə́ é dʉ yə bɨ́ yí, nəcé sɔ́ɔl məsáal mə́ jəlá nə bə nə myə́na. Bɨ́ kú bá dʉ kyey mínjɔ́w minjɔ́w.  
\v 8 Ŋgwə́la wɛ̂sh bɨ́ é nyíi buud lə́g bɨ́ yí, bɨ ɔ́ də́ ísâ bwə́ yə́ bɨ́ cínɔŋg yí,  
\v 9 \x - \xo 10:9 \xt 11.2\x*bɨ ɔ́ lwag mímbə̂l myâ cínɔŋg, bɨ́ jaaw bwo nə́ Faan mə́ Zɛmbî í mú bɨ́ kúnə́-kúnə.  
\v 10 Wɔɔŋg ŋgwə́la bɨ́ mə́ nyíi buud kú lə́g bɨ́ yí, bɨ́ kə tâm də́nd kə lás nə́:  
\v 11 \x - \xo 10:11 \xt Mis 13.51; 18.6\x*“Sə́ mə́ kudə yə bɨ́ fumbyá a ŋgwə́la wʉ́n í ámə nada sə́ mə́kuú dɨ́ yí. Njɨ mpugá nə́ Faan mə́ Zɛmbî í mə́ shísh kúnə́-kúnə.”  
\v 12 \x - \xo 10:12 \xt Mat 10.15\x*Mə mpú jaaw bɨ́ nə́ jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb búúd milə́sʉ́ yí, a bá jagʉlə búúd ɔ Sódom ntɔ̧ ŋgwə́la wɔɔŋg.  
\v 13 \x - \xo 10:13 \xt Iza 23.1-16\x*Məntágʉla nə bɨ́ buud ɔ́ Korazín. Məntágʉla nə bɨ́ buud ɔ́ Bɛtʉsayída nə́mə́. Nəcé bímbí lʉ́ *mə́shimbá mə́ mə́ wɔ́ɔ́s bɨ́dɨ́ má, mə́ á mbə̂m wɔ́ɔ́s Tir nə Sidon, buud ɔ́ nûŋ bwə́ á mbə̂m nə́mə́ bwey bwáád míŋkud ji ífiî dɨ̂ nə́ bwə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá.  
\v 14 Nə́ ndɛɛ́, cígʉ́lɛ́ mílə́sʉ́ dɨ, intʉ́gʉ́lí i Tir nə Sodom í ábʉ́lɛ́ bul nyaan nda bɨ́ bɨ́n.  
\v 15 \x - \xo 10:15 \xt Iza 14.13, 15\x*Bɨ bâŋ buud ɔ́ Kapɛrnawûm, bɨ́ ŋgə tə́dʉga nə́ bɨ mə bá kə gwɔ̂w? Mbɔ̂, bɨ mə bá yidá shulə kə baŋ mínjîm.  
\v 16 \x - \xo 10:16 \xt 9.48; Mat 18.5; Mak 9.37; Yuá 13.20\x*Muud mə gwágʉ́lə́ bɨ́ yɛ́, mə́ gwágʉlə mə. Muud mə bə́ kú gwágʉlə bɨ́ yɛ́, mə́ bə kú gwágʉlə mə. Muud mə bə́ ntâg kú gwágʉlə mə yɛ́, a mə́ bə kú gwágʉlə múúd nyə á ntɨ mə yɛ́.» 
\s1 Ompwíín bwə́ mə́ kə nyiŋgə nə məshusʉg 
\r (Mat 11.25-27; 13.16-17) 
\p  
\v 17 \x - \xo 10:17 \xt 9.10; Mak 6.30\x**Ompwíín məwûm zaŋgbá nə óbá\f + \fr 10:17 \ft Míl mícilyá mí ayág mí ŋgə cɨ nə́ bwə́ á bə njɨ məwûm zaŋgbá.\f* bwə́ mú kə nyiŋgə nə məshusʉg bwə́ ŋgə́ cɨ nə́: «Cwámba, tɛɛm bə mə́jamb mə́ ámə ŋgə bə nə məgwág nə sə́ ja sə́ ámə ŋgə lás nə mwo jínə́ dwô dɨ́ yí.»  
\v 18 \x - \xo 10:18 \xt Yuá 12.31; Mbʉ́ 12.9\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Mə á ŋgə dʉ́g *Sátan ŋgə́ kud wú gwɔ̂w nda njəs.  
\v 19 \x - \xo 10:19 \xt Sôm 91.13\x*Mə mə́ yə bɨ́ ŋkul ijwûga nə́ bɨ nyáálʉg onywâ nə wəacə́laafə̂ nə məkuú, bɨ́ nyaal nə́mə́ mpífə́ mə́ múúd ŋgə́ lúmbʉli nə bɨ́ yɛ́\f + \fr 10:19 \fk múúd ŋgə́ lúmbʉli nə bɨ́ yɛ́: \ft Wa jisə Sátan.\f* nyɛ̂sh, sâ kú sá bɨ̂.  
\v 20 \x - \xo 10:20 \xt MmN 32.32; Flp 4.3; Mbʉ́ 3.5\x*Njɨ bɨ kú bul gwág mə́shusʉg nə məjamb ŋgə́lə magʉlə ijwûga bín, yidagá gwág mə́shusʉg nə mínə́ mʉ́n bə́lə cilyá gwɔ̂w joŋ dɨ̂.»  
\v 21 \x - \xo 10:21 \xt 4.18; Mat 11.25\x*Nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́ dɨ, Yésus mú kɔɔs nə məshusʉg mə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, a mú cɨ nə́: «Pʉpa, Cwámba á gwɔ̂w nə shí, mə yə́ wo gúmə́ nəcé wo á shweel ompuye bə́nɔ̂ŋ buud ɔ́ fʉg isâ íga, wo yida lwágʉlə ozhizhe ɔ búúd. Haaw Pʉpa, ntɔ́ wə́ wó á cɛɛl nə́ í bə́g yɛ́.  
\v 22 \x - \xo 10:22 \xt Mat 11.27\x*Dâ nyə a cwámbʉlə mə isâ byɛ̂sh. Kú nə muud mə mpú Zɛmbî Mwân, njɨ Sɔ́ɔ́ŋgʉ́; kú nə́mə́ nə muud mə mpú Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́, njɨ mwân nə muud yɛ̂sh mwân mə́ cɛ́ɛ́l sá nə́ a mpúg yɛ́.»  
\v 23 A mú yág dʉ́g ómpwíín bɛ́, cɨ nə njɨ bwo nə́: «Bɨ bâŋ mísh mʉ́n mə́ mə́ jəla nəcé mə́ ŋgə dʉ́g isâ bɨ́ ŋgə́ dʉ́g ínɨ.  
\v 24 \x - \xo 10:24 \xt 1Pr 1.10-12\x*Bʉ́bə́lɛ́ mə́ jaaw bɨ́ nə́, zhwog *buud ɔ mícúndə́ nə minjwú-buud mí á cɛɛl dʉ́g sâ bɨ́ ŋgə́ dʉ́g yí, njɨ mí áshígɛ́ dʉ́g. Bwə́ á cɛɛl gwág sâ bɨ́ ŋgə́ gwág yí, njɨ bwə́ áshígɛ́ gwág.» 
\s1 Kanda Jɔ̧jɔ̧ múúd á Samaríya 
\r (Mat 22.34-40; Mak 12.28-31) 
\p  
\v 25 \x - \xo 10:25 \xt 18.18; Mat 19.16; Mak 10.17\x*Ka dʉ́g nə́, ŋgwɔ́l *Ŋkumɛ məcɛ̧ɛ̧ mə́ zə bwɔ́wʉlə nyə jî nyə nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, mə sáág jɨ́ nə́ mə lə́gʉ́g cʉg á kandʉgə kandʉgə?»  
\v 26 Nyə ntâg nə nɛ́ nə́: «Jɨ́ jɨ́ cilyá *mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ dɨ́ yí? Wó dʉ lɔ̧́ cínɔŋg nə́ jɨ?»  
\v 27 \x - \xo 10:27 \xt Mat 22.37, 39\x*A mú bɛ̧sa nə́: «Wó jəlá nə cɛɛl Zɛmbî woó Yawé nə lâm wô wɛ̂sh, nə *shíshim wô wɛ̂sh, nə ŋkul nywô nyɛ̂sh, nə lúú wô wɛ̂sh. Wo cɛɛl nə́mə́ múúd yɛ̂sh jísə́ wo kúnə́-kúnə yɛ́ nda womɛ́fwó.»  
\v 28 \x - \xo 10:28 \xt Ləv 18.5; Rom 10.5; Gal 3.12; Yuá 13.17\x*Yésus nə nɛ́ nə́: «Wo mə́ bɛ̧sa mbií í jə́la yí. Sáág ntɔ́ wo bâg dʉ cʉg.»  
\v 29 Nyɛ, cɛɛlʉ́lə lwágʉlə nə́ a jɨ tʉ́təlí, a mú jî Yésus nə́: «Muud jɨ́ mə kúnə́-kúnə wə́ zə́?» 
\p  
\v 30 Yésus mú nyiŋgə lás, a mú cɨ nə́: «Ŋgwɔ́l múúd nyə á ŋgə wú Yurʉ́səlɛm ŋgə shulə kə Zheríko. Izhilʉŋgaanə́ í mú bií nyə zhɨ́ɨ́d, dɛ́ɛ́g nyə isâ byé byɛ̂sh, yíd nyə nə́ ndɛɛ́ lʉ́gə nyə cíg-cîg nə́ á fudə.  
\v 31 Í mú jé nə́ ŋgwɔ́l fada kyéyʉg zhɨ́ɨ́ nyɔɔŋgʉ́d. A mú dʉ́g múúd wɔɔŋgʉ̂, a mú cɔ̧́ lúú tə́l gwɔ̂w.  
\v 32 Ŋgwɔ́l *Levît mú nə́mə́ zə wɔ́ɔ́s kʉ́l jɔɔŋgʉ́d, a dʉ́g múúd ɛ́nɛ, a cɔ̧́ lúú tə́l gwɔ̂w.  
\v 33 \x - \xo 10:33 \xk \xt múúd á Samaríya: \xt Mat 10.5; Luk 9.52; 17.11, 16; Yuá 4.9, 39-40; Mis 1.8; 8.1, 5, 14-17, 25; 9.31\x*Njɨ ŋgwɔ́l múúd á Samaríya ŋgə́ nə́mə́ kyey yé njɔɔnd ɨɨ́, a mú wɔ́ɔ́s kʉ́l múúd ɛ́nɛ nyə á bə a mbwúg yí. Ja á mə́ dʉ́g nyə yí, lâm mú bul cɛy nyə cwû.  
\v 34 A mú shísh kúnə́-kúnə, a lwag nyə məfə́ŋ nə məwúdə nə wáan nə́ ndɛɛ́ a shîn wɔ́ɔlə. A mú ŋkɛ̂ny nyə bəd nyə́dɨ́ jakáás dɨ́, kə nə nyə njɔ́w ójôŋ kə kweemb nyə.  
\v 35 Mán mələ̂m, muud á Samaríya mú ŋwa ódanarî obá, yə múúd njɔ́w ójôŋ. Nyə nə nɛ́ nə́: “Kweembʉgʉ́ mə muud ɛ́ga. Bímbí dɛ̂sh wo é kwo kɛɛnzh shú dɛ́ yí, mə é zə nyiŋg wo ja mə é nyiŋgə yí”».  
\v 36 Yésus mú jî nə́: «Búúd olɔ́ɔl ɔ́nɨ bɛ̂sh dɨ́, nyáyɛ́ nyə á bə muud ízhilʉŋgaanə́ í á yíd yɛ́ kúnə́-kúnə yɛ́?»  
\v 37 Yɨ́ɨ́gʉli məcɛ̧ɛ̧ nə́: «Jísə nyɔɔŋg nyə á gwág nyə cɛy lámʉ́d yɛ́.» Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Kaág, wo kə́g sá ntɔ́.» 
\s1 Lâŋ mə́ Mááta bá Maríya 
\p  
\v 38 \x - \xo 10:38 \xt Yuá 11.2; 12.2-3\x*Ja Yésus bə́nɔ̂ŋ *ompwíín bɛ́ bwə́ á ŋgə kyey yí, bwə́ á kə nyíi dúl də́ndʉ́d. Ŋgwɔ́l múdá nyə á bə də́nd dɔɔŋg dɨ́ nə́ Mááta, a mú lə́g bwo nyə́dɨ́ njɔ́w.  
\v 39 Mudá wɔɔŋg nyə á bə nə mínyɔŋʉ̂ nə́ Maríya. Nyə á zə ji Cwámba shí məkuú, dʉ gwágʉlə lə́sʉ́ yé.  
\v 40 Mááta nyɛ nyə á ŋgə yɨ́ɨ́ŋga nə zhwog iság-ság shú ójôŋ. A mú ka zə, zə cɨ nə Cwámba nə́: «Ja Maríya mə́ yida bɨ́d nə́ mə ŋgə́g nə sɛ̂y məmɛ́fwó ga, sâ jɔɔŋg í acɨ́yɛ́ wo sâ? Cɨɨ́g nə nyə nə́ a zə́g kwiid mə.»  
\v 41 Cwámba mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Mááta, Mááta, wo ŋgə kənd lâm gwɔ̂w ŋgə ntágʉlə nyúúl nə zhwog isâ.  
\v 42 Sâ jɨ́ nə mfíí yí jɨ́ njɨ ŋgwúd. Maríya mə́ fɛ́ɛ́sh sâ í búl nywa yí, muud nyə abʉ́lɛ kwo ŋwa nyə gwo.» 
\c 11  
\s1 Yésus mə jɨ́ɨ́gʉ́lí ómpwíín məjəgʉla 
\r (Mat 6.9-13) 
\p  
\v 1 \x - \xo 11:1 \xt 5.16\x*Dúl jwɔ̂w dɨ, Yésus nyə á bə gúl kʉ́kʉ́lʉ́d a ŋgə́ jəgʉla. Ja nyə á yɔw jəgʉlálə yí, ŋgwɔ́l *mpwíín yé mú cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, jɨ́ɨ́gʉ́líg sə́ jəgʉlálə nda Yuánɛs nyə a jɨ́ɨ́gʉli bɛ́ ómpwíín nə́.»  
\v 2 \x - \xo 11:2 \xk \xt Ijwûga byô: \xt 4.43; 9.2, 62; 10.9, 11; 17.21; 19.11; Mis 1.6-8; 19.8; 28.23, 31\x*Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Ja bɨ́ mə́ bá dʉ jəgʉla yí, bɨ ɔ bá dʉ cɨ nə́: 
\q1 Pʉpa, 
\q1 Jínə́ dwô í bə́g nə gúmə́ ntɔ̧ sâ jɛ̂sh. 
\q1 Ijwûga byô í zə́g. 
\q1  
\v 3 \x - \xo 11:3 \xt 12.22-32\x*Yə́g sə́ idʉ̂w í jə́lá nə sə́ yí jwɔ́w dɛ̂sh. 
\q1  
\v 4 Juug sə́ *misə́m mísʉ́ 
\q1 nəcé sə́ ŋgə nə́mə́ juu buud bwə́ ŋgə́ byaagʉlə nə sə́ wá. 
\q1 Wo kú bɨ́d nə́ mə́bwə́bʉ́lán mə́ ntɔ̧́ sə́ ŋkul.» 
\p  
\v 5 A mú nyiŋgə cɨ nə bwo nə́: «Shé fwógá ná cɨ nə́ ŋgwɔ́l múúd na bɨ́dɨ́ jɨ nə yé shwə́. Muud wɔɔŋgʉ̂ ka kə wə́ shwə́ yé mpwó-bulú kə cɨ nə nyə nə́: “Wɛy e, kwalʉg ná mə ibʉlɛ́d ilɔ́ɔl  
\v 6 nəcé ŋgwɔ́l shwə́ waamə́ ŋgə zhu njɔɔnd dɨ́, a mə́ wɔ́ɔ́s mə kâ njɔ́w mə kú nə sâ mə́ yə́ nyə.”  
\v 7 \x - \xo 11:7 \xt 18.5\x*Shé fwógá ná cɨ nə́ shwə́ yé mə́ bɛ̧sa nə nyə nûŋ njɔ́w dɨ́ cwû nə́: “Kú zə ntágʉlə mə, sə́nɔ̂ŋ bwân bâm sə́ mə́ bwey já shí, mə cugɛ́ nə ŋkul wɔɔl zə yə wo ibʉlɛ́d.”  
\v 8 Mə́ jaaw bɨ́ nə́, tɛɛm bə nə́ a cugɛ́ nə ŋkul wɔɔl zə yə nyə ibʉlɛ́d nə́ a jɨ shwə́ yé, nyə é wɔɔl nəcé ŋgwɔ́l sálə káŋgá ŋgwóómbʉ́lú, nyə é zə yə nyə sâ jɛ̂sh á ŋgə́ gwáámb yí. 
\p  
\v 9 \x - \xo 11:9 \xt Mat 7.7\x*«Mɛɛ mə́ ka cɨ nə bɨ́ nə́: Gwáámbʉ́gá Zɛmbî, nyə é yə bɨ̂; sɔ̧́gá, nyə e lwó bɨ̂; kudəgá mbɛ̂, nyə é juw.  
\v 10 Nəcé muud mə gwáámb yɛ́ nyə é bii, muud mə sɔ̧́ yɛ́ nyə é kwey, múúd mə ká kudə mpumbɛ́, bwə́ juw nyə wə.  
\v 11 Nyáyɛ́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mwân na bɨ́dɨ́ gwooŋg dɨ́ jɨ́ nə ŋkul sá nə́ mwân yé gwáámb nyə shû, a yidá yə nyə kuwó nywâ yɛ́?  
\v 12 Ŋkí ntâg nə́ Mwân yé gwáámb nyə́ kɨ́ɨ́, a yidá yə nyə acə́laafə̂?  
\v 13 Ŋkə́mʉ́sá bɨ̂, tɛɛm bə nda bɨ́ bʉ́sə nə mbíya mílâm nɨ, bɨ mə́ dʉ yə bwân bʉ́n isâ í ányunywaâ. Ŋkəmʉsa nə Dâ á gwɔ̂w; ŋkí bɨ mə gwáámb nyə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, a yə bɨ̂.» 
\s1 Yésus mə́ lwag ákúmə́lwə̂ a fífî 
\r (Mat 9.32-34; 12.22-30; Mak 3.22-27) 
\p  
\v 14 \x - \xo 11:14 \xt Mat 9.32-34\x*Yésus nyə á ŋgə yîl muud jamb í á wá nyə mə́ŋkədad nə́ a bə́g fífî yí. Í á ka bə nə́, ja jamb í á wú yí, muud wɔɔŋgʉ̂ nyə a tɛ́ɛ́d lásʉ́lə, buud bɛ̂sh bwə́ mú ŋgə káam.  
\v 15 Bɔ́ɔ́l búúd wâ cínɔŋgʉ́ bâŋ bwə́ mú yidá cɨ nə́ Bɛlʉzebul\f + \fr 11:15 \ft Bɛlʉzebul wə́ Njwû ibɔ́w-bɔ̂w í míshíshim.\f* wə́ ŋgə́ yə Yésus ŋkul nə́ a ŋgə́g nə yîl buud məjamb.  
\v 16 \x - \xo 11:16 \xt Mak 8.11; Mat 16.1\x*Bɔ́ɔ́lʉ́gá bwə́ mú zə nə njígá mə́bwə́bʉ́lán wə́ Yésus, zə cɨ nə́ a wééshʉ́g bwo gúl *sâ í ntɔ̧́ búúd ŋkwóŋ yí, í ŋgə́ zhu gwɔ̂w.  
\v 17 Nyɛ mú mpu mítə́dʉ́gá myáŋ, a mú ka cɨ nə bwo nə́: «Búúd ɔ dúl faan bwə́ ká bɔ́ɔ́g ŋgə lúmbʉli bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́, faan dɔɔŋg í é jɛ̧ɛ̧ nə́ mpaá. Búúd ɔ wúl njɔ́w bwə́ ká bɔ́ɔ́g ŋgə lúmbʉli bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́, njɔ́w búúd wɔɔŋg jímb.  
\v 18 Bɨ́ ŋgə cɨ nə́ Bɛlʉzebul wə́ ŋgə́ yə mə ŋkul nə́ mə ŋgə́g nə yîl buud məjamb. Ntɔ́ jɨ nə́ *Sátan mə́ yida nyiŋgə cuwo, ŋgə yîl nyəmɛ́fwó. Ká dɛ́ faan í é ka tɔ̂w na ntʉdɛl?  
\v 19 Ŋkí Bɛlʉzebul wə́ ŋgə́ yə mə ŋkul nə́ mə ŋgə́g yîl buud məjamb nda bɨ́ ŋgə́ cɨ nə́, zə́ nyɛ ŋgə́ yə buud bʉ́n ŋkul nyɔɔŋgʉ̂? Ŋgaá bwə́mɛ́fwó bwə́ ŋgə mpu lwágʉlə bɨ́ nə́ sáŋ nə́ bɨ bʉ́sə nə məbɛ̧ɛ̧́?  
\v 20 \x - \xo 11:20 \xt 17.21\x*Njɨ, ŋkí nyinə́ mbwə̂ mə́ Zɛmbî wə́ í ŋgə́ yə mə ŋkul nə́ mə yílʉ́g buud məjamb ɨɨ́, mpugá nə́ Faan mə́ Zɛmbî í mú wa.  
\v 21 \x - \xo 11:21 \xt Iza 49.24\x*Ja ŋkuŋkúl múúd wɨ́ nə fwámɛ́ ísâ í dɔ́ɔ́mb í ŋgə́ baagʉlə njɔ́w yé yí, muud cugɛ́ nə ŋkul kúnya nə məbii mɛ́.  
\v 22 Njɨ múúd mə ntɔ̧́ nyə ŋkul yɛ́ mə́ ká nə́mə́ zə, zə figə nyə shí dɛ́ɛ́g nyə məkwɔ̧ɔ̧ mə dɔ́ɔ́mb á dʉ *búgʉla má, muud wɔɔŋg mú ka tɛɛm ŋwa mə́bii mɛ́ ŋgə kaaw buud.  
\v 23 \x - \xo 11:23 \xt 9.50; Mak 9.40\x*Muud mə bə́ kú kɛɛm mə yɛ́ ŋgə lúmbʉli nə mə. Muud mə bə́ kú zə wá mə́bwə̂ nə́ sə́ná sə́ sɛ́ɛ́ŋgʉg yɛ́, a ŋgə yida caam.» 
\s1 Yésus mə yə́ búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá mimbií mimbií 
\r (Mat 12.43-45) 
\p  
\v 24 «Ja bɔ́w-bɔ̂w shíshim í dʉ wú múúd nyúúlʉ́d yí, í dʉ kə ŋgə jɛ̧́ɛ̧la mə́shí mâ mishwééshá ŋgə́lə sɔ̧́ wogá. Njɨ ŋkí í bə́ kú kwey wogá, í mú tə́dʉga nə́: “Mə zə́ nyiŋgə kə mə́dɨ́ njɔ́w kʉ́l mə́ á fwo dʉ ji yí.”  
\v 25 Í ká zə kwey njɔ́w ŋgwámbʉ́lá, sâ jɛ̂sh jɔ̧ kwambʉlá,  
\v 26 \x - \xo 11:26 \xt 2Pr 2.20\x*í é kə ŋwa mílʉ́gá míshíshim zaŋgbá mí njúl nə ŋkʉ́d ntɔ̧ wə́mɛ́fwó, bə́nɔ́ŋ bɛ̂sh bwə́ mú kə nyíi njɔ́w, kwambʉlə jiya cínɔŋg. Nə́ ndɛɛ́, cʉg mə múúd wɔɔŋgʉ̂ í mú nyiŋgə jág bɔ̂w, ntɔ̧ mbií í á fwó dʉ bə yí.» 
\p  
\v 27 Í á ka zə bə, Yésus ŋgə́ lás ntʉ́nɨ, ŋgwɔ́l múdá mú wééshʉli kə́l mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ́ cɨ nə nyə nə́: «Mudá nyə á byá wo nyɛ́ɛ́ŋg wo yɛ́ nywáá mə́ jəla.»  
\v 28 \x - \xo 11:28 \xt 8.21\x*Yésus nyɛ mú cɨ nə́: «Buud bwə́ ŋgə́ gwág Milə́sʉ́ mí Zɛmbî wá, bwə́ ŋgə́ sá nda mí ŋgə́ cɨ nə́, bwó wə́ bwə́ mə́ jəla.» 
\p  
\v 29 \x - \xo 11:29 \xt Mat 16.2-4; Mak 8.12; Yuá 6.30\x*Buud bwə́ á ka ŋgə sɛɛŋgya ŋkí bulya. Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Mbɛɛ kala búúd í njúl ŋkí bɔ̂w, í bə́lɛ́ jí nə́ mə wééshʉ́g bwo gúl *sâ í ntɔ̧́ búúd ŋkwóŋ yí! Bwə́ abʉ́lɛ́ dʉ́g gúl sâ í ntɔ̧́ búúd ŋkwóŋ yí, njɨ jɔɔŋg í á bə nə Zhwónas yí.  
\v 30 \x - \xo 11:30 \xt Zhn 2.1\x*Nda Zhwónas nyə á bə sâ í á ntɔ̧ buud ɔ Ninivə ŋkul nə́, ntɔ́ nə́mə́ wə́ *Mwân mə́ Múúd nyə́ é bə sâ í ntɔ̧́ búúd ɔ kala ga ŋkul yɛ́.  
\v 31 \x - \xo 11:31 \xt 1Oj 10.1-10\x*Jwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə sámb búúd milə́sʉ́ yí, Cî ámudâ í á wú *mə́kɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w\f + \fr 11:31 \fk məkɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w: \ft Ciyá nɨ í kə́ nə́ Sud; wo é kwey fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí yé ŋkɔw á ofɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí ɔ́ íciyá dɨ̂.\f* yí í bá tɔ̂w tʉ́təlí yə kala búúd ga məbɛ̧ɛ̧́. Nəcé nyə á gwaa zhu íjumə i shíd zə gwágʉlə fʉg mə́ Sə́lʉmun. Dʉgá, sâ í ntɔ̧́ Sə́lʉmun yí jísə wa.  
\v 32 \x - \xo 11:32 \xt Zhn 3.5\x*Buud ɔ́ Ninivə bwə́ bá nə́mə́ tɔ̂w tʉ́təlí, yə kala búúd ga məbɛ̧ɛ̧́. Nəcé báá bwə́ á cɛ́nd mítə́dʉ́gá ja bwə́ á gwág cúndə́ Zhwónas nyə a cúndə yí. Dʉgá, sâ í ntɔ̧́ Zhwónas yí jísə wa.  
\v 33 \x - \xo 11:33 \xt 8.16; Mak 4.21\x*Muud cugɛ́ nə ŋkul sá nə́, a jida lámba nə́ ndɛɛ́ a kə shweel dwo shí tʉ́wʉli. Í dʉ bə a yida tə̂l dwo cé lámba dɨ́ nə́ buud bwə́ nyíi njɔ́w wá bwə́ dʉ́gʉ́g məŋkɛnya.  
\v 34 Jús dwô dʉ́sə lámba á nyúúl nywô. Jús dwô í ká bə kú nə bwas ɨɨ́, nyúúl nywô nyɛ̂sh bə mə́ŋkɛnyad. Njɨ, jús dwô í ká bə ŋkí bɔ̂w, nyúúl nywô bə yídʉ́gʉ́d.  
\v 35 Ntɔ́, wo ɔ́ bɛy nə́ məŋkɛnya mə́sə́ wódɨ́ má mə́ bə́g yídʉ́gʉ́.  
\v 36 Ŋkí nyúúl nywô nyɛ̂sh í bə́ mə́ŋkɛnya dɨ́ kú nə kʉ́kʉ́l jísə́ yídʉ́gʉ́d yí, nyúúl nywô nyɛ̂sh í faan nda ja lámba í kwan wo nə məŋkɛnya mɛ́ yí.» 
\s1 Yésus mə lás nə Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ̂ŋ Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ 
\r (Mat 23; Mak 12.38-39) 
\p  
\v 37 \x - \xo 11:37 \xt 7.36\x*Ja Yésus nyə a shîn lás yí ŋgwɔ́l *Farizyɛ̂ŋ nyə a jɔ̂w nyə nə́ a kə́g də nyə́dɨ́ njɔ́w. Yésus nyə á ka nə́mə́ kə, kə ji shí kə́lə də.  
\v 38 \x - \xo 11:38 \xt Mak 7.2-4; Mat 15.2\x*Farizyɛ̂ŋ ɛ́nɛ mú káam nə́ Yésus nyə a shígɛ́ sá ŋgusa bwə́ dʉ sá shúshwóógʉ́ nə́ bwə́ zə́g də yí.  
\v 39 Cwámba mú cɨ nə nyə nə́: «Bɨ bâŋ Ofarizyɛ̂ŋ bɨ mə́ dʉ sá nə́ bɨ́ gusa kwoŋ bálá nə kwoŋ shúyá, cwû nyɛ njúl bɨ́ lwándʉ́lá nə isâ í mándá, nə bɔ́w-bɔ̂w ísâ.  
\v 40 Yé ílad íga! Ŋgaá nə́ muud nyə á sá tɔ́ɔ́n yɛ́, nyə nə́mə́ wə́ nyə a sá cwû?  
\v 41 \x - \xo 11:41 \xt 12.33\x*Yidagá kɛɛnzh ísâ bísə́ cwû yí, yə mímbúmbúwá, isâ byɛ̂sh í mú bə bɨ́ ŋkí ŋkɛ̧̂.  
\v 42 \x - \xo 11:42 \xt Mat 23.23; Luk 18.12\x*Məntágʉla nə bɨ́ Ofarizyɛ̂ŋ nəcé isâ nda mânt nə ru\f + \fr 11:42 \fk mânt nə ru: \ft Jísə ikáá bwə́ dʉ lugʉshi jáámb nə ndɨ̂ yí, isâ nda məsəb.\f* nə bíl íkáá í də̂ byɛ̂sh, bɨ́ ŋgə yə Zɛmbî *ŋkɔw wûm á isâ byɔɔŋgʉ̂, bɨ́ yida mpyêny cʉgə́lə nə buud tʉ́təlí nə cɛɛlʉ́lə Zɛmbî. Í njúl nə́ sâ bɨ́ mə́ jə́lá nə sá wə́ nɨ, kú yida mpyêny byɔɔŋg bɨ́ ŋgə́ bwey sá yí.  
\v 43 \x - \xo 11:43 \xt 20.46; Mak 12.38-39\x*Məntágʉla nə bɨ́ Ofarizyɛ̂ŋ nəcé bɨ mə́ cɛɛl kə dʉ ji njɨ íjiya yâ shwóg ja bɨ́ bʉ́sə́ *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ́ yí; bɨ mə́ cɛɛl nə́mə́ nə́ buud bwə́ dʉ́g bə́da bɨ́ məbə́dá mə́ gúmə́ mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ̂.  
\v 44 Məntágʉla nə bɨ́ nəcé bɨ bʉ́sə nda məshwoŋ mə́sə́ kú nə məyɨɨgyé; buud bwə́ dʉ kyey mwo gwɔ̂w kú mpu.» 
\p  
\v 45 Ŋgwɔ́l *Ŋkumɛ məcɛ̧ɛ̧ mú bɛ̧sa nə Yésus nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, ja wó ŋgə́ lás ntʉ́nɨ nɨ, wo ŋgə́lə nə́mə́ lwîy sə́ ɔ́nɨ.»  
\v 46 Yésus mú cɨ nə́: «Məntágʉla nə bɨ́ *Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nə́mə́, nəcé bɨ mə́ dʉ zhimb búúd jilə-jilə mímbag záməbag, í njúl nə́ bɨmɛ́fwó bɨ ádɛ́ bwɛlɛ sʉ́sal nyinə́ nə́ bɨ mə́ kwiid bwo nə ŋkɛ́nyʉ́lə myo.  
\v 47 \x - \xo 11:47 \xt Mis 7.52\x*Məntágʉla nə bɨ́ nəcé bɨ́ ŋgə lwɔ̧́ məshwoŋ mə *búúd ɔ mícúndə́ ímpáámbə́ bɨ́n í á dʉ gwú yí.  
\v 48 Ntɔ́ jɨ nə́ bɨ́ ŋgə bwaagʉlə misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí ímpáámbə́ bín, bɨ́ ŋgə gwág myo nywa. Bâŋ bwə́ á gwú, bɨ mú zə lwɔ̧́ mə́shwoŋ.  
\v 49 \x - \xo 11:49 \xt 6.13\x*Gwə́ wə́ jɨ́ nə́, Zɛmbî nyə á cɨ fʉ́g nyɛ́ dɨ́ nə́: “Mə bá dʉ kənd bwo buud ɔ mícúndə́ nə *buud ɔ lwámá. Bwə́ bá dʉ gwú bɔ́ɔ́l wâ cínɔŋgʉ́, bwə́ lwágʉlə bɔ́ɔ́lʉ́gá cúwʉ́lí.  
\v 50 Bwə́ bá dʉ sá ntɔ́ shú nə́ kala búúd ga í bâg tɔ̂w kɔɔd dɨ́ nəcé məcií mə búúd ɔ mícúndə́ bɛ̂sh bwə́ á gwúyɔw tɛ́ɛ́d mə́tɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ shí wá.  
\v 51 \x - \xo 11:51 \xt Mət 4.8-10; 2Ib 24.20-22\x*Í bá bə, tɛ́ɛ́d mə́cií mə́ Abɛl zə wɔ́ɔ́s mɨ́ mə́ Zakarî nyə á gwúyɔw mpə́dʉ́gá *alatâr nə Njɔ́w Zɛmbî yɛ́.” Haaw. Mə mpú jaaw bɨ́ nə́ kala búúd ga í bá tɔ̂w kɔɔd dɨ́ nəcé məcií mɔɔŋg.  
\v 52 \x - \xo 11:52 \xt Mat 16.19\x*Məntágʉla nə bɨ́ Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ nəcé bɨ a mə́ mánda juwʉga jɨ́ nə ŋkul juw búúd mbɛ̂ nə́ bwə́ bə́g nə mpúyá yí. Bɨmɛ́fwó bɨ anyííyɛ́ mpúyá wɔɔŋgʉ́d, bɨ́ kú nə́mə́ nyiŋgə bɨ́d nə́ bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ cɛɛl nyíi wá, bwə́ nyííg.» 
\p  
\v 53 \x - \xo 11:53 \xt 20.20\x*Ja Yésus nyə a wú njɔ́w wɔɔŋg dɨ́ cúwo tɔ́ɔ́n yí, *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á ŋgə nándʉlə nyə nə zhwog mishílí ŋgə jî nyə isâ mimbií mimbií,  
\v 54 bwə́ ŋgə́ bwéél nə́ a lásʉ́g gúl sâ abʉ́bɔ̂w. 
\c 12  
\s1 Buud bwə́ jəlá nə fúndə njɨ Zɛmbî 
\r (Mat 10.26-33; 12.32; 10.19-21) 
\p  
\v 1 \x - \xo 12:1 \xt Mat 16.6; Mak 8.15\x*Ja jɔɔŋgʉ̂, buud bwə́ á sɛɛŋgya ŋkí jág bulya mbií bwə́ cúgɛ́ nə ŋkul lɔ̧́ yí, bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə́ nyaal bɔ́ɔ́l. Yésus mú ka zə fwo tɛ́ɛ́d lás nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Jigá ncə̂ nə *Ofarizyɛ̂ŋ *ləvur wáŋ, ntɔ́ jɨ nə́ kwába bʉ́sə́ nə ndɨ̂ yí.  
\v 2 \x - \xo 12:2 \xt 8.17; Mak 4.22\x*Kú nə sâ á mbúdʉ́lá í bá bwên kú bʉ́gʉli, ŋkí sâ á shwoó í bwên kú mpûy.  
\v 3 Gwə́ wə́ jɨ́ nə́, sâ jɛ̂sh bɨ́ mə́ lás yídʉ́gʉ́d yí, í bá gwɨ́ɨ́g mə́ŋkɛnyad; jɔɔŋg bɨ́ mə́ nyímbʉ́lá nə muud lwə́d kʉ́l fúm yí, bwə́ bá ŋgə cúndə gwo íkwalʉ́minúd. 
\p  
\v 4 «Mə́ cɨ nə bɨ́ oshwə́ bâm nə́, kúgá dʉ fúndə búúd bɨ́ nə ŋkul gwú njɨ nyúul kú ná kwo sá gúl sâ mpʉ́sə wɔɔŋg wá.  
\v 5 \x - \xo 12:5 \xt Heb 10.31\x*Mə zə́ lwágʉlə bɨ́ muud bɨ́ mə́ jə́lá nə fúndə yɛ́. Fúndə́gá muud jɨ́ nə ŋkul ijwûga nə́ a gwú múúd, a kənd nə́mə́ nyə kuda á kandʉgə dɨ́ yɛ́. Haaw, mə ŋgə cɨ nə́ nyə wə́ bɨ́ mə́ jə́lá nə fúndə yɛ́.  
\v 6 Ŋgaá nə́ bwə́ dʉ kusha mímbá-kwáádə́ mitɔ́ɔn ifáda íbá? Tɛɛm bə ntɔ́, Zɛmbî nyə awúsáyɛ́ tɔɔ mbá-kwáádə́ ŋgwúd.  
\v 7 \x - \xo 12:7 \xt 21.18\x*Bɨ bâŋ ntâg ɨɨ́, Zɛmbî mə mpú bímbí lʉ́ íntand í shilú bísə́ bɨ́ mílúúd yí. Nə́ ndɛɛ́, kúgá dʉ fúndə. Mpugá nə́ bɨ́ mə́ cɛy Zɛmbî lámʉ́d cɔ̧́ mimbá-kwáádə́ ŋkí bulya. 
\p  
\v 8 «Mə́ jaaw bɨ́ nə́ muud yɛ̂sh mə mágʉ́lə́ mə mísh mə́ búúd dɨ́ yɛ́, *Mwân mə Múúd mə bá nə́mə́ magʉlə nyə mísh mə́ *wə́éŋgəles ɔ́ Zɛmbî dɨ́.  
\v 9 \x - \xo 12:9 \xt 9.26; Mak 8.38\x*Njɨ, nyɔɔŋg mə kɨ́ɨ́lyá mə mísh mə́ búúd dɨ́ yɛ́, Mwán mə Múúd nyə é kɨ́ɨ́lya nə́mə́ nyə mísh mə́ wə́éŋgəles ɔ́ Zɛmbî dɨ́.  
\v 10 Muud yɛ̂sh mə bá jág lás nə Mwân mə Múúd yɛ́ mə́ bá bə nə ijuugá. Njɨ nyɔɔŋg mə bá kə nə *bwaasʉ́lə mpu wə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim yɛ́ nyə abʉ́lɛ bə nə ijuugá.  
\v 11 \x - \xo 12:11 \xt 21.14-15; Mat 10.19-20; Mak 13.11\x*Ja bwə́ bá dʉ kə nə bɨ́ *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ̂, nə ósémbye ɔ mílə́sʉ́ dɨ́, ŋkí ójwú ɔ́ lɔɔm dɨ́ yí, bɨ kú bá dʉ yágʉwo mbií bɨ́ mə́ bá shwɔ̧ mə́nyúúl yí, kú yágʉwo íciyá í kɔɔd.  
\v 12 Nəcé Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim mə bá dʉ jɨ́ɨ́gʉli bɨ́ lə́sʉ́ bɨ́ mə́ bá dʉ lás yí cé jɔɔŋgʉ́d.» 
\s1 Fwámɛ́ mə́bii 
\r (Mat 6.25-34) 
\p  
\v 13 Ŋgwɔ́l múúd nyə á ka lás mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ́ nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, cɨɨ́g nə mínyɔŋʉ̂ waamə́ nə́ a kááwʉg sá məbii sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wúsʉ́ nyə a lʉ́gə sə́ nə ndɨ̂ má.»  
\v 14 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Muud ɛ́ga, zə́ nyə a tə̂l mə nə́ mə dʉ́g sámb bɨ́ milə́sʉ́ dʉ kaaw bɨ́ məŋkɔw?»  
\v 15 \x - \xo 12:15 \xt 1Tm 6.9-10\x*A mú cɨ nə bɛ̂sh nə́: «Bɨ ɔ́ bɛy, bɨ ɔ káálʉ́gə́ nə ŋkɔ́ɔ́g. Nəcé, muud tɛɛm bə nə məbii məŋkund məŋkund ɨɨ́, cʉg jé í cúgɛ́ mə́bii dɨ̂.» 
\p  
\v 16 A mú zə kənd bwo kanda, nyə nə́: «Wúl kúkúm í á bə nə məshí; məshí mɔɔŋg mə́ á ka zə wééshʉli nyə zhwog məbii.  
\v 17 A mú ka zə ŋgə jî lámʉ́d nə́: “Mə cugɛ́ nə kʉ́l mə́ é ŋkúnd mə́bii mâm yí. Mə é ka sá ntʉdɛl?”  
\v 18 A mú cɨ nə́: “Mə zə́ sá ntʉ́ga: mə zə́ cɛ́ɛ́g ífwɔ̧ɔ̧́ byâm, mə lwɔ̧́ byɔɔŋg í búl bwaag yí, mə mú ŋkúnd *blé waamə́ nə məbii mâm cínɔŋg.  
\v 19 \x - \xo 12:19 \xt Sôm 49.20\x*Mə músə cɨ nə lâm wâm nə́: Yé lâm, wo mú nə zhwog məbii mə́ ŋkúndú nə́ wo é dʉ balan nə mwo mimbû mimbû. Wogagʉ́ ja gaád, wo də́g wo ŋgul wo zhwiimbya.”  
\v 20 Zɛmbî mú cɨ nə muud wɔɔŋgʉ̂ nə́: “Yé lad, ŋkí mə yîl wo cʉg gwô búlú gaád isâ wó mə́ shîn ŋkúnd ínɨ í bə ísâ í zə́?”»  
\v 21 Yésus mú cɨ nə́: «Muud mə́ dʉ ŋkúnd mə́bii shú nyə́mɛ́fwó, kú nə məbii mə jə́lá mísh mə́ Zɛmbî dɨ́ yɛ́, nda í dʉ bə nə nyə wə́ nɨ.» 
\p  
\v 22 \x - \xo 12:22 \xt 11.3\x*Yésus mú cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Mə́ ka cɨ nə bɨ nə́, bɨ kú dʉ yágʉwo cʉg jɨ́n nə́ bɨ́ é də jɨ́. Bɨ kú yágʉwo mə́nyúúl mʉ́n nə́ bɨ́ é bwáád jɨ́.  
\v 23 Cʉg í ntɔ̧ ídʉ̂w, nyúul ntɔ̧ míkáándə́?  
\v 24 \x - \xo 12:24 \xt Sôm 147.9\x*Mpugá dʉ́g íŋkwɔlɔ́ŋkwɔ. Í ádɛ́ bɛ̧ mə́mpəg, kú mwáágʉlə mpúmə́, í cúgɛ́ nə ifwɔ̧ɔ̧́, kú nə owaag ɔ ídʉ̂w. Njɨ, Zɛmbî ŋgə wɨ́ɨ́l byo. Ŋkəmʉsa nə bɨ̂, bɨ bʉ́sə nə mfíí cɔ̧́ íŋkwɔlɔ́ŋkwɔ.  
\v 25 Zə́ á na bɨ́dɨ́ jɨ́ nə ŋkul bə nə́, nəcé a ŋgə́lə yágʉ́wó, a kwádʉlə jwɔ̂w ŋgwúd nyə́dɨ́ cʉg dɨ́ yɛ́?  
\v 26 Ŋkí bɨ́ cugɛ́ nə ŋkul sá sʉ́sʉ́sá acíg-cíg, bɨ mə́ ka dʉ yágʉwo bíl nəcé jɨ́? 
\p  
\v 27 \x - \xo 12:27 \xt 1Oj 10\x*«Mpugá dʉ́g nda ófʉláwa bwə́ dʉ wɨ̂y nə́. Bwə́ ádɛ́ yɨ́ɨ́ŋga nə isɛ́y, kú tiŋ míkáándə́. Njɨ mə mpú jaaw bɨ́ nə́ cî Sə́lʉmun nyə á tɛɛm jág bul bə nə gúmə́, nyə a shígɛ́ bwɛlɛ bwáád nda ofʉláwa.  
\v 28 \x - \xo 12:28 \xt Mat 14.31\x*Ŋkə́mʉ́sá Zɛmbî mə fwó bwééd zhizhe sâ nda akánda jɨ́ nə́ bwə́ é wusə kuda dɨ́ mán yɛ́, ŋkəmʉsa nə bɨ̂; bɨ wə́ nyə é bul mpu bwééd wá. Yé búúd wâ tag búgə́ óga!  
\v 29 Njɨ bɨ báá, kúgá dʉ sɔ̧́ sâ bɨ́ é də yí nə sâ bɨ́ é ŋgul yí; kúgá dʉ yágʉwo.  
\v 30 Ikûl ishús yâ shí mishwun wə́ í dʉ́ ŋgə wádʉga sɔ̧́ isâ ínɨ byɛ̂sh. Bɨ báá kúgá dʉ sɔ̧́ byo, nəcé Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n mə mpú nə́ í jɨɨ bɨ́ isâ byɔɔŋgʉ̂.  
\v 31 Yidagá dʉ tə̂l ísâ í dʉ́gyá nə́ Faan mə́ Zɛmbî yí shwóg, Zɛmbî ka dʉ kwádʉlə bɨ́ ísâ ínɨ. 
\p  
\v 32 \x - \xo 12:32 \xt Iza 41.14; Luk 22.29\x*«Yé sʉsɔ̧́ɔ̧́zʉ́ íncwəmbɛ, kúgá fúndə tɔɔ sâ nəcé Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wʉ́n nyə á gwág nywa nə́ a yə́ bɨ́ Faan dɛ́.  
\v 33 \x - \xo 12:33 \xt Mat 6.19; 6.20; Luk 11.41; 18.22; Mis 2.45; 4.34-37; Kol 3.1-2\x*Kushagá məbii mʉ́n bɨ kááwʉg mimbúmbúwá *mwaanɛ̂ wɔɔŋg. Kwəmʉsagá mimaŋga mí ábʉ́lɛ bwɛlɛ cɔ́ɔ́g myá, ŋkúndʉ́gá məkwɔ̧ɔ̧zʉ́ mə bá bə kú bɔ́ɔ́g má gwɔ̂w kʉ́l íjúwâl í cúgɛ́ nə ŋkul kumə, oshê kú nə́mə́ də yí.  
\v 34 Nəcé kʉ́l byɔɔg dʉ́n mbwúg yí, cínɔŋg wə́ lâm wʉ́n í é bə nə́mə́ yɛ́.» 
\s1 Məcum mə́ jɔ̧jɔ̧ sɔ́ɔl məsáal 
\r (Mat 24.43-51) 
\p  
\v 35 \x - \xo 12:35 \xt Mat 25.1\x*«Yáásʉ́lə́gá wəáfigʉsa, bɨ́ ji ŋkasə̂.  
\v 36 \x - \xo 12:36 \xt Mbʉ́ 3.20\x*Bə́gá nda buud bwə́ ŋgə́ bwánd mása wáŋ nə́ a ŋgə wú zaŋ bá dɨ́ wá. Bwə́ ŋgə́ bwánd nə́ ja nyə é wɔ́ɔ́s yí, á ká nə́mə́ kudə mbɛ̂, bwə́ ɔ́ juw.  
\v 37 Məlwaá mə́ bá bə nə́, mása wáŋ ká wɔ́ɔ́s, a zə kwey bwo bwə́ njúl oŋkasə́ má, məlwaá mɔɔŋg má mə́ mə́ jəla. Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, ja mása mə kwéy bwo ntɔ́ yí, nyə é yáásʉlə yé áfigʉsa a jilʉ́ bwo shí nə́ bwə́ də́g, nyɛ mú ka sɛ̂y nə bwo.  
\v 38 Ŋkí mása mə wɔ́ɔ́s tâm bulú ŋkí ŋgwúm kúwó ashúshwóógʉ́ dɨ́, a kwey mə́lwaá mə́ ŋgə́ bwánd ntɔ́, məlwaá mɔɔŋg mə́ mə́ jəla.  
\v 39 \x - \xo 12:39 \xt Mat 24.43\x*Mpugá nə́ amə́dɨ́ njɔ́w mbə̂m dʉ mpu wəla júwâl í é zə yí, a kú bɨ́d nə́ júwâl búgə́g nyə njɔ́w júwo ísâ.  
\v 40 \x - \xo 12:40 \xt Mat 24.42\x*Ntɔ́, bɨ mə́ jə́lá nə dʉ ji ŋkwəmʉsá, nəcé *Mwân mə Múúd mə bá zə wəla bɨ́ ábʉ́lɛ́ ŋgə tə́dʉga nə́ nyə é zə yí.» 
\p  
\v 41 Pyɛ̂r músə ka cɨ nə́: «Lə́sʉ́ wó ŋgə́ lás nɨ, ye í ŋgə dʉ́gya njɨ nə sə̂, ye í dʉ́gyá nə buud bɛ̂sh?»  
\v 42 \x - \xo 12:42 \xt 19.17-19\x*Cwámba mú bɛ̧sa nə́: «Dáyɛ́ kʉlág dʉ́sə́ abúgʉ́lág í njúl ŋkí kɛ̧̂ mása mə́ tə̂l nə́ í bə́g lúlúú á osɔ́ɔl ɔ mə́sáal í dʉ yə bwo idʉ̂w wəla i jə́la yí?  
\v 43 Sɔ́ɔl məsáal wɔɔŋg nywáá mə́ jəla nəcé mása nyə é zə kwey í ŋgə́ sá isɛ́y byé.  
\v 44 Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, mása nyə é jil nyə nə́ a jwúg nə bíl ísâ í njɔ́w byɛ̂sh.  
\v 45 Njɨ ŋkí sɔ́ɔl məsáal mə́ yida nə́: “Cwámba waamə́ nyə álɛɛlɛɛ́ nyiŋgə”, a mú ka ji yídʉ́lə ósɔ́ɔl ɔ mə́sáal wâ budâ nə wa budûm, nə də́lə dəg, nə ŋgulʉ́lə nə́ ndɛɛ́ shwág ɨɨ,  
\v 46 mása yé mə́ bá zə wɔ́ɔ́s nyə dúl jwɔ́wʉ́d məseegyâ, wəla á shígɛ́ ŋgə tə́dʉga yí. Mása nyə é yə nyə intʉ́gʉ́lí í ányinyaanə̂, a kənd nyə kʉ́l búúd ɔ́ məkə́ŋ bwə́ ŋgə́ bwəma nə ŋkʉ̂d yí.  
\v 47 \x - \xo 12:47 \xt Zhk 4.17\x*Lwaá dɨ́ nə́, í ŋgə́ mpu sá mása yé ŋgə́ jɨɨ yí njɨ í kú kwəmʉsa, í kú sâ nda mása mə jɨ́ nə́, lwaá dɔɔŋg í dʉ bwəma nə bígə́ áyíyáág.  
\v 48 Dɔɔŋg dɨ́ nə́, í kú mpu sâ mása ŋgə́ jɨɨ yí, í mú ŋgə sá isâ í jə́lá nə bígə́ yí nyə é bwəma nə bígə́ kú bul yáág. Muud yɛ̂sh bwə́ dʉ yə ísâ ŋkí bulya yɛ́, nyə nə́mə́ wə́ bwə́ dʉ gwáámb ŋkí bulya yɛ́. Nyɔɔŋg bwə́ dʉ yə isâ kú nə ŋkágʉ́lə́ yɛ́ nyə nə́mə́ wə́ bwə́ dʉ jî ŋkí bulya yɛ́. 
\s1 Yésus mə yə́ búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá 
\r (Mat 10.34-36; 16.1-4; Mak 8.11-13; Mat 5.25-26) 
\p  
\v 49 «Mə á zə nə́ mə zə́ jida kuda shí gaád. Mə mú nə́mə́ ka jɨɨ nə́ kuda jɔɔŋg í jídʉg.  
\v 50 \x - \xo 12:50 \xt Mak 10.38\x*Mə́ jəlá nə duwan wúl nduwán, lâm í cúgɛ́ mə nə́ shɛɛ té nduwán wɔɔŋg í afwóyɛ́ bə yí.  
\v 51 \x - \xo 12:51 \xt 2.14\x*Bɨ́ ŋgə tə́dʉga nə́ mə á zə sá nə́ buud bwə́ cʉ́gəg nə́ shɛɛ shí ga dɨ́? Mbɔ̂! Mə́ jaaw bɨ́ nə́ mə mə́ yidá zə nə mbɛ́ɛ́gí dɔ̧̂.  
\v 52 \x - \xo 12:52 \xt 14.26; 21.16; Mat 24.10; Mak 13.12\x*Nəcé í zə́ bá dʉ bə nə́ buud otɔ́ɔn bwə́ ŋgə́ cʉgə njɔ́w ŋgwúdʉ̂, bwə́ béégya; olɔ́ɔl lúmbʉli nə óbá, óbá lúmbʉli nə ólɔ́ɔl.  
\v 53 \x - \xo 12:53 \xt Msh 7.6\x*Mbɛ́ɛ́gí mə́ŋkɔɔmʉ́ í bá bə; sɔ́ɔ́ŋgʉ́ lúmbʉli nə mwân, mwân lúmbʉli nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́; nyɔɔŋgʉ́ lúmbʉli nə sás dɛ́, sás lúmbʉli nə nyɔɔŋgʉ́ yé; mpɔ́ɔ́mbʉ́lú ámudâ lúmbʉli nə cɔ́ɔl, cɔ́ɔl lúmbʉli nə mpɔ́ɔ́mbʉ́lú ámudâ.» 
\p  
\v 54 Yésus nyə á cɨ nə́mə́ nə buud bwə́ á bə áncuncuma wá nə́: «Bɨ mə́ dʉ bə ja bɨ́ mə́ dʉ́g ŋkúdú í mə́ bád kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ jímə yí, ŋgaá bɨ́ cɨ nə́ mpú mə́ zə́ nywɔ̧̂; mpú nywɔ̧̂ nə́mə́?  
\v 55 Ja ŋkwɔ̧̂ mə dʉ́ kuŋg wúlə ŋgɛɛ *mə́kɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w\f + \fr 12:55 \fk məkɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w: \ft Í kə́ nə́ Sud; wo é kwey fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí yé ŋkɔw á ofɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí ɔ́ íciyá dɨ̂.\f* yí, ŋgaá bɨ mə́ dʉ cɨ nə́ yásə́ í é yáág, yásə́ yáág nə́mə́?  
\v 56 Bɨ bɨ́ nə məkə́ŋ. Bɨ mə́ dʉ mpu yag íyuug i shí nə ya gwɔ̂w; ká nəcé jɨ́ bɨ́ ampúyɛ́ yag sâ í ŋgə́ sɨ̂y mwɔ̂w mə́ga dɨ́ yí? 
\p  
\v 57 «Bɨmɛ́fwó bɨ́ cugɛ́ nə ŋkul mpu sámb nə́: “Tʉ́təlí wə́ ɛ́ga.” Nəcé jɨ?  
\v 58 Ŋkí wo mə́ byaagʉlə nə ŋgwɔ́l múúd nə́ ndɛɛ́ a ŋgə kə nə wo wə́ sémbye milə́sʉ́, sɔ̧́ɔ̧́g nə́ wo kwámbʉləgɨ̂ nə nyə zhɨ́ɨ́d. Nəcé nyə a bá kə nə wo wə́ sémbye milə́sʉ́ nə́ ndɛɛ́ sémbye milə́sʉ́ mú kənd wo wə́ fulísh, fulísh kə wá wo mímbwugʉd.  
\v 59 Mə mpú jaaw wo nə́ wo cugɛ́ nə ŋkul wú mímbwug myɔɔŋgʉ́d wo kú fwo tɔ̧́ wôŋ jɔɔŋgʉ̂ kə wɔ́ɔ́s fáda á məshínéd.» 
\c 13  
\s1 Buud bwə́ jəlá nə cɛ́nd mítə́dʉ́gá 
\p  
\v 1 Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ mú zə wɔ́ɔ́s ja jɔɔŋgʉ́d zə jaaw nyə sâ Pilât nyə a sá bɔ́ɔ́l búúd ɔ́ Galilê yí. Nə́ nyə a gwú bwo, a fʉla mə́cií máŋ nə məcií mə́ ílə́m í *mə́túnʉga byáŋ.  
\v 2 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Ye bɨ mə tə́dʉ́gá nə́ buud ɔ́ Galilê bɔɔŋg bwə́ á jɛ̧ɛ̧ ntɔ́ nəcé bwə́ bulʉ́lə bul sá *mísə́m ntɔ̧ bɔ́ɔ́lʉ́gá búúd ɔ́ Galilê bɛ̂sh ɨɨ́?  
\v 3 \x - \xo 13:3 \xt Sôm 7.13\x*Mbɔ̂! Mə́ yida cɨ nə bɨ́ nə́ ŋkí bɨ mə bə́ kú cɛ́nd mítə́dʉ́gá, bɨ bɛ̂sh mə bá nə́mə́ jɛ̧ɛ̧́ mbií ŋgwúdʉ́ wɔɔŋg.  
\v 4 Ŋkí ntâg nə́ ye buud wûm nə mwɔɔmb cwámbə́ á Siloy í á káda í shîn gwú wá, bâŋ ɔ bwə́ á bul bə nə məbyaagʉlə ntɔ̧ bɔ́ɔ́l búúd ɔ́ Yurʉ́səlɛm bɛ̂sh?  
\v 5 Mbɔ̂! Mə́ yidá cɨ nə bɨ́ nə́ ŋkí bɨ mə bə́ kú cɛ́nd mítə́dʉ́gá, bɨ bɛ̂sh mə bá nə́mə́ jɛ̧ɛ̧́ mbií ŋgwúdʉ́ wɔɔŋg.» 
\p  
\v 6 \x - \xo 13:6 \xt Mat 21.19; Mak 11.13\x*A mú nə́mə́ kənd bwo kanda ga nə́: «Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə nə *figyê tə́l nyə́dɨ́ fambə́ *vînyə. Nyə á ka kə sɔ̧́ mpumə́ lɨ́ɨ́ jɔɔŋgʉ́d a kú kwey.  
\v 7 A mú cɨ nə muud nyə á dʉ baagʉlə nyə fambə́ yɛ́ nə́: wo mə́ dʉ́g ɨɨ́? Mimbû mílɔ́ɔl ɔ míga, mə ŋgə sɔ̧́ mpumə́ wa figyê ɛ́gaád mə kú kwey. Cígálʉ́g gwo. Í é ŋgə fánda laa shí na ntɔ́ ŋgwas nə́ jɨ́?  
\v 8 \x - \xo 13:8 \xt 2Pr 3.9, 15\x*Mbaagʉlə fambə́ mú bɛ̧sa nə nyə nə́: “Mása, fwog ná kwo bɨ́d gwo mbû gaád. Mə e fáág na mə́koogʉ́ məkoogʉ́, mə shwu mə́ndəlú mə́ kund,  
\v 9 ja jɔɔŋgʉ̂ wə́ í bá jee wúmə yí. Ŋkí í ka nə́mə́ bá nyiŋgə bə kú wúmə, wo ka bá cal.”» 
\s1 Yésus mə́ lwag ŋgwɔ́l múdá jwɔ̂w lʉ́ sábaad 
\p  
\v 10 \x - \xo 13:10 \xt Mak 2.27-28\x*Dúl jwɔ̂w lʉ́ Sábaad ɨɨ́, Yésus nyə á bə nyúl *mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá dɨ́. Nyə á ŋgə yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá.  
\v 11 Ŋgwɔ́l múdá nyə á ka bə cínɔŋgʉ́ nə wúl shíshim í á sá nə́ a jámʉ́g mbʉ́mbɛɛlí té mímbû wûm nə mwɔɔmb, kú bwɛlɛ sʉ́g bə tʉ́təlî.  
\v 12 Ja Yésus nyə á dʉ́g mudá wɔɔŋg yí, nyə a jɔ̂w nyə cɨ nə nyə nə́: «Muda, wo mə́ wú mə́nyámá mə jám gwô dɨ̂.»  
\v 13 A mú bəd nyə məbwə̂, mudá mú sʉ́g nə́mə́ cé nə cé, a mú yə Zɛmbî gúmə́.  
\v 14 \x - \xo 13:14 \xt MmN 20.9-10\x*Njwû á mpáánzə́ minjɨ́ɨ́gʉ́lá mú gwág bɔ̂w nə́ Yésus mə́ jág sá nə lwagʉ́lə múúd jwɔ̂w lʉ́ sábaad. A mú lámʉsa nə buud nə́: «Mwɔ̂w búúd bʉ́sə́ nə ŋkul sɛ̂y má mə́sə mwɔ̂w mə́saman. Zəgá dʉ lwəgʉwa mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́d; kú bə jwɔ̂w lʉ Sábaad.»  
\v 15 \x - \xo 13:15 \xt 14.5; Mat 12.11-12\x*Cwámba mú bɛ̧sa nə nyə nə́: «Bɨ bɨ́ buud ɔ mə́kə́ŋ. Ŋgaá bɨ mə́ dʉ bə jwɔ̂w lʉ́ Sábaad muud yɛ̂sh ciny ntɛny jé ŋkí kabʉlí jé kʉ́l í dʉ də yí kə nə gwo kə ŋgulal gwo məjúwó?  
\v 16 \x - \xo 13:16 \xk \xt bag ɔ Abʉraham: \xt 1.54-55, 73; 3.8; 19.9\x*Ká, ŋkəmʉsa nə shilə bag ɔ *Abʉraham *Sátan nyə a mə́ wɔ́ɔlə té mímbû wûm nə mwɔɔmb ɛ́ga. Ye í shígɛ́ jəla nə́ nyɛ́ ŋkáda nyɔɔŋg í wíínzhʉg jwɔ̂w lʉ́ Sábaad?»  
\v 17 Ja Yésus nyə á cɨ ntɔ́ yí, buud bɛ̂sh bwə́ á dʉ lúmbʉli nə nyə wá bwə́ á bə nə shwôn nə́ ŋkwed. Bɔ́ɔ́lʉ́gá zhwog buud bɛ̂sh bwə́ á bə nə məshusʉg nə *isâ í mímbʉ́gú Yésus nyə á ŋgə sá yí. 
\s1 Yésus mə lwágʉlə búúd Faan mə́ Zɛmbî míkaanə́d 
\r (Mat 13.31-33; Mak 4.30-32) 
\p  
\v 18 A mú ka cɨ nə́: «Faan mə́ Zɛmbî dʉ́sə nda jɨ́ e, mə kág ná yɨɨga dwo nə jɨ́?  
\v 19 \x - \xo 13:19 \xt Eze 17.23; Mat 13.31\x*Dʉ́sə nda búbumə́ *mutárʉd múúd mə ŋwá kə myɛɛg nyə́dɨ́ fambə́ yí. Ja í dʉ́ kɔ̧́ yí, í dʉ gwaa, bə fwámɛ́ lɨ́lɨ́ɨ́, inunú zə lwɔ̧́ maagɛ nyə́dɨ́ mílɔ́wʉd.»  
\v 20 A mú nyiŋgə cɨ nə́: «Mə yɨ́ɨ́gag ná Faan mə́ Zɛmbî nə jɨ́?  
\v 21 \x - \xo 13:21 \xt Mat 13.33\x*Dʉ́sə nda fuú *ləvur. Ja múdá mə́ ŋwa wə, a fugə nə məmpɨɨ́ mə́ ŋgug bʉlɛ́d mə́lɔ́ɔl yí, í é sá nə ŋgug wɔɔŋg wɛ̂sh í búndɔwʉg.» 
\s1 Mpumbɛ́ ámʉ́mánda 
\r (Mat 7.13-14, 22-23; 25.10-12) 
\p  
\v 22 Yésus nyə á ka ŋgə lɨ́ɨ́na miŋgwə́la nə mə́nd a ŋgə́ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá, a ŋgə́ kə ŋgɛɛ́ Yurʉ́səlɛm.  
\v 23 Ŋgwɔ́l múúd mú ka cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, ye njɨ bʉ́baalɛ́ buud wə́ bwə́ bá *dʉ́g cʉg?» Cwámba mú cɨ nə́  
\v 24 «Yáágʉ́gá nə́ bɨ nyííg mpumbɛ́ ámʉ́mánda dɨ̂. Nəcé mə́ jaaw bɨ́ nə́ zhwog buud bwə́ bá sɔ̧́ nə́ bwə́ nyííg, njɨ bwə́ ábʉ́lɛ nyíi.  
\v 25 \x - \xo 13:25 \xt Mat 25.11-12\x*Ja ámə́dɨ́ njɔ́w mə bá wɔɔl zə fad mbɛ̂ bɨ́ lʉ́g tɔ́ɔ́n yí, bɨ mə bá tɛ́ɛ́d kudə́lə mbɛ̂ bɨ ŋgə́ cɨ nə́: “Mása, juwʉ́g sə́ mbɛ̂”. A bá cɨ nə bɨ́ nə́: “Mə ampúyɛ́ bɨ́ dʉ́n shug.”  
\v 26 Bɨ mú bá cɨ nə nyə nə́: “Ŋgaá nə́ shé á dʉ də dʉ ŋgul kʉl ŋgwúd? Wo á dʉ nə́mə́ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá sə́dɨ́ íkʉ́lʉ́d.”  
\v 27 \x - \xo 13:27 \xt 2Tm 2.19\x*Nyɛ nə bɨ́ nə́: “Mə ŋgə cɨ nə bɨ́ fwámɛ́ cɨ nə́, mɛɛ mə ampúyɛ́ bɨ́ dʉ́n shug. Wúgá mə na, bɨ á ŋgə bɛ̧ məzhɨɨ́ mâ olɨ́lɨŋgɨ̂.”» 
\r (Mat 8.11-12) 
\p  
\v 28 «Ja jɔɔŋgʉ̂, bɨ mə bá dʉ́g *Abʉraham nə *Izaag nə *Yákwab bə́nɔ̂ŋ *buud ɔ mícúndə́ bɛ̂sh bwə́ njúl Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂, bɨ bâŋ bɨ njúl tɔ́ɔ́n. Bɨ mə bá ka bə cínɔŋgʉ́ njɨ bɨ́ ŋgə́ bwam nə məyə̂.  
\v 29 Buud bwə́ bá zhu kɔ́ɔ́mb jwɔ̂w í dʉ cúwo yí, zhu kɔ́ɔ́mb í dʉ jímə yí, zhu *mə́ncwúm mə́ jwɔ̂w\f + \fr 13:29 \fk məncwúm mə́ jwɔ̂w: \ft Í kə́ nə́ Nord; wo é kwey fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí yé ŋkɔw á ofɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí ɔ́ íciyá dɨ̂.\f* nə *mə́kɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w\f + \fr 13:29 \fk məkɔ́ɔ́l mə́ jwɔ̂w: \ft Í kə́ nə́ Sud; wo é kwey fɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí yé ŋkɔw á ofɛ́ɛ́l-fɛ́ɛ́lí ɔ́ íciyá dɨ̂.\f*, bwə́ zə ji shí zə də dína Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂.  
\v 30 \x - \xo 13:30 \xt Mat 19.30\x*Ntɔ́, bɔ́ɔ́l ncúlyá buud bwə́ tə́l shwóg wá, bwə́ bá tɔ̂w mpʉ́sə, bɔɔŋg bwə́ tə́l mpʉ́sə wá, bwə́ bá tɔ̂w shwóg.» 
\s1 Yésus nə Herod 
\p  
\v 31 Nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́, bɔ́ɔ́lʉ́gá *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ mú shísh zə cɨ nə Yésus nə́: «Kyeyʉ́g, wúg wa nəcé Herod ŋgə cɛɛl gwú wo.»  
\v 32 A mú cɨ nə bwo nə́: «Kəgá cɨ nə muud kwába wɔɔŋg nə́: “Dʉgɨ́ mə ŋgə yîl buud məjamb mə ŋgə́ lwag mimbə̂l múús nə mán. Mə bá casʉlə ísɛ́y byâm wâŋ mánʉ́d”.  
\v 33 Njɨ í jɨɨ nə́ mə kə́g shwóg múús nə mán nə wâŋ mán. Nəcé í cúgɛ́ nə ŋkul bə nə́ *muud micúndə́ bwə́magí nə shwɨy kʉ̂l shúsʉ́d, njɨ Yurʉ́səlɛm.» 
\s1 Yésus mə gwág cɛy Yurʉ́səlɛm lámʉ́d 
\r (Mat 23.37-39) 
\p  
\v 34 «Eéé Yurʉ́səlɛm ŋgə́ gwú buud ɔ mícúndə́ ɛ́ga! Eéé Yurʉ́səlɛm! Wo ŋgə sá nə́, buud Zɛmbî ŋgə ntɨ lwámád wódɨ́ wá, wo ŋgə gwú bwo nə məkwóógʉ́! A bweyʉ́lə mə́ á tɛ́ɛ́d nə́ mə́ sɛɛŋg bwân bwô nda ábiyá kúwó mə́ dʉ sɛɛŋg bwân bɛ́ mə́faafʉgə́ dɨ́ nə́! Njɨ, bɨ kú magʉlə ntɔ́.  
\v 35 \x - \xo 13:35 \xt Sôm 118.26; Eze 10.18-19\x*Ká, dʉgá njɔ́w wʉ́n í zə́ lʉ́g cwúdʉgʉ̂. Nəcé mə mpú jaaw bɨ́ nə́ tɛ́ɛ́d nə́mə́ kɨ́kɨdɨ́ga, bɨ ákwolɛ́ ná dʉ́g mə. Mə bá nyiŋgə nyîn njɨ ja bɨ́ mə́ bá shwas mə nə́: “Gúmə́ í bə́g nə nyɔɔŋg ŋgə́ zə jínə́ mə́ Cwámba dɨ́ yɛ́”.» 
\c 14  
\s1 Yésus mə́ lwag mbə̂l jwɔ̂w lʉ́ Sábaad 
\p  
\v 1 \x - \xo 14:1 \xt Mak 2.27-28\x*Í á ka zə bə dúl jwɔ̂w lʉ́ Sábaad nə́, Yésus nyə á kə wúl lúlúú *Ofarizyɛ̂ŋ dɨ́ njɔ́w kə́lə də. Ja nyə á kə nɨ, Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á ŋgə fáf nyə.  
\v 2 Ka dʉ́g nə́, ŋgwɔ́l múúd nyə á bə a njúl Yésus dɨ́ shwóg, muud wɔɔŋgʉ̂ ŋgə́ bwas sə́g mə́júwó.  
\v 3 Yésus mú lás cɨ nə *Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ nə́: «Ye məcɛ̧ɛ̧ míshé mə́ ŋgə magʉlə nə́ sə́ lwágʉg buud jwɔ̂w lʉ́ Sábaad, ye mə́ aŋgɛ̂ nə magʉlə ntɔ́?» 
\p  
\v 4 Bwə́ mú ji ókʉ́l-ókʉ̂l nda bɛ̧sa. Yésus mú ŋwa mbə̂l, lwag nyə nə́ ndɛɛ́ a mú bɨ́d nyə nə́ a kə́g.  
\v 5 \x - \xo 14:5 \xt 13.15-16; Mat 12.11\x*A mú cɨ nə Oŋkumɛ ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ Ofarizyɛ̂ŋ nə́: «Zə́ jɨ́ nə ŋkul bə na bɨ́dɨ́ nə́, mwân yé, ŋkí ntâg ntɛny jé í kud taamb dɨ́, a kú lɛɛl cáás kə yîl gwo nəcé í bə́lə jwɔ̂w lʉ́ Sábaad yɛ́?»  
\v 6 Bwə́ mú bə kú nə ŋkul nə́ bwə́ bɛ̧sa nə nyə. 
\s1 Zɛmbî wə́ mə́ dʉ bʉ̂n búúd gwɔ̂w 
\p  
\v 7 \x - \xo 14:7 \xt 20.46\x*Yésus nyə a dʉ́g nə́ buud bwə́ á bə fééshá nə́ bwə́ zə́g də wá, bwə́ á ŋgə fɛ́ɛ́sh jílə njɨ íjiya i gúmə́d; a mú kənd bwo kaanə́ nə́:  
\v 8 \x - \xo 14:8 \xt Mik 25.7\x*«Ja múúd mə jɔ́w wo zâŋ báád yí, kú kə ŋwa jiya gúmə́. Wo ampúyɛ́ ŋkí nyə́ ámə jɔ̂w nə́mə́ ŋgwɔ́l múúd mə jə́lá nə gúmə́ ntɔ̧ wo yɛ́.  
\v 9 Ja múúd wɔɔŋgʉ̂ nyə e wɔ́ɔ́s yí, bwə́ é cɨ nə wo nə́: “Yə́g nyə jiya”, í njúl nə́ bwə́ ámə jɔ̂w bɨ́ná bɛ̂sh. Wo é ka ŋgə kə nə shwôn kə ŋwa jiya wəámpyal-kogû.  
\v 10 Yidagʉ́ sá nə́, ja bwə́ jɔ́w wo yí, kaág ŋwa jiya wəámpyal-kogû shú nə́ ja múúd nyə́ ámə jɔ̂w wo yɛ́ mə́ wɔ́ɔ́s yí, a cɨ́g nə wo nə́: “Wɛy e, shíshíg zə ŋwa fwámɛ́ jiya”. Ja jɔɔŋgʉ̂, wo é bul ŋwa gúmə́ mísh mə́ búúd bɨ́nɔ́ŋ bɨ́ ámə bə fééshá wád.  
\v 11 \x - \xo 14:11 \xt Mat 23.12\x*Nəcé, muud mə bʉ̂n nyə́mɛ́fwó gwɔ́w yɛ́, bwə́ bá səl nyə shí; nyɔɔŋg mə sə́l nyə́mɛ́fwó shí yɛ́, bwə́ bá bʉ̂n nyə gwɔ̂w.» 
\p  
\v 12 Yésus mú nə́mə́ cɨ nə *Farizyɛ̂ŋ nyə a jɔ̂w nyə yɛ́ nə́: «Ja wó cɛ́ɛ́l yə búúd idʉ̂w ŋkí dína yí, kú ŋgə jɔ̂w oshwə́ bwô ŋkí omínyɔŋʉ̂ bwô nə mimbyɛ̂l myô. Nda ŋgə jɔ̂w buud ɔ kúm bɨ́nɔ́ŋ bʉ́sə́ mə́bwugʉ́lu wá. Nda ŋgə jɔ̂w mbií búúd wɔɔŋgʉ̂, nəcé bwə́ á bá nə́mə́ jɔ̂w wo jáŋ ja, í mú bə nə́ bwə́ mə́ nyiŋg wo sâ wó á sá bwo yí.  
\v 13 \x - \xo 14:13 \xt Mbá 14.29\x*Njɨ, ja wó sá dína yí, jɔ́wʉ́g mímbúmbúwá nə ɔ á ijâm, nə buud bwə́ dʉ nyɛ̂sh wá nə wəancím-ncîm.  
\v 14 Wó ká sá ntɔ́, wɛɛ mə́ jəla, nəcé bwə́ cúgɛ́ nə sâ bwə́ nyíŋg wo mənywa mwô nə ndɨ̂ yí. Zɛmbî nyə é bá nyiŋg wo mwo jwɔ̂w á bá gwûmʉshi ótʉ́təlí ɔ búúd yí.» 
\s1 Kanda məma zâŋ 
\r (Mat 20.1-14) 
\p  
\v 15 \x - \xo 14:15 \xt 13.29\x*Ŋgwɔ́l múúd á buud bwə́ á ŋgə də wá, ja á mə́ gwág ntʉ́nɨ yí, a mú cɨ nə Yésus nə́: «Muud mə bá də idʉ̂w Faan mə́ Zɛmbî dɨ́ yɛ́ nywáá mə́ jəla.»  
\v 16 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋgwɔ́l múúd nyə á kwəmʉsa nə́ a sá məma dína; a mú jɔ̂w búúd ŋkí bulya.  
\v 17 Nyə á ka kənd sɔ́ɔ́l məsáal yé ja wəla lʉ dína í á wɔ́ɔ́s yí, nə́ a kə́g cɨ nə buud nyə́ á jɔ̂w wá nə́: “Zəgá, isâ byɛ̂sh í mú mitéégyá”.  
\v 18 Njɨ, bɛ̂sh bwə́ mú ŋgə yida lwágʉlə nə́ bwə́ cúgɛ́ nə fwála nə́ bwə́ kə́g dínad. Ashúshwóógʉ́ nə́: “Mə mə́ kúnɔw kusə fambə́, í jɨɨ nə́ mə kə́g dʉ́g gwo, mə́ jəgʉla nə wo, bɨ́dʉ́g nə́ mə bə́g kú zə.”  
\v 19 Ŋgwɔ́l nə́: “Mə mə́ kúnɔw kusə mímbáág mí íntɛny íbá íbá tâŋ mimbáág mitɔ́ɔn; mə kə́ sheé myo, mə́ jəgʉla nə wo, bɨ́dʉ́g nə́ mə bə́g kú zə.”  
\v 20 Ŋgwɔ́lʉ́gá nə́: “Mə mə́ kúnɔw bá múdá, gwə́ wə́ mə́ cúgɛ́ nə ŋkul zə nə ndɨ̂ yí.” 
\p  
\v 21 «Sɔ́ɔ́l məsáal mú nyiŋgə zə wə́ mása yé zə jaaw nyə nda búúd ɔ́nɨ bwə́ ámə ŋgə bɛ̧sa nə́. Mása mú gwág mpimbə. A mú cɨ nə sɔ́ɔ́l məsáal yé nə́: “Nə́ câ. Kaág wa ŋgwə́la íkʉ́l búúd bwə́ dʉ sɛɛŋgya yí, nə mínjwóŋ minjwóŋ kə ŋgə ŋwa mimbúmbúwá nə ɔ á ijâm, nə wəancím-ncîm nə bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ nyɛ̂sh wá wo zə́g nə bwo wa.”  
\v 22 Nə́ ndɛɛ́ sɔ́ɔ́l məsáal mú zə jaaw nyə nə́: “Mása, í mə́ bə nda wó ámə jɨɨ nə́. Njɨ fwála dʉ́sə ná njɔ́w.”  
\v 23 Mása músə cɨ nə nyə nə́: “Kaág mə́zhɨɨ́ məzhɨɨ́ nə ífambə́ kə ŋgə yɨ́ɨ́mbʉli buud nə́ bwə́ zə́g nyíi, njɔ́w í lwándʉ́g mə.  
\v 24 \x - \xo 14:24 \xt 22.30\x*Mə́ jaaw bɨ́ nə́ buud mə́ ámə jɔ̂w wá, ŋgwúd nə ŋgwúd nyə ákagɛɛ́ tɔɔ sâ mə́dɨ́ dínad.”» 
\s1 Bə́lə mpwíín mə Yésus í cúgɛ́ tagʉ́-tagʉ́ sâ 
\r (Mat 10.37-38) 
\p  
\v 25 Zhwog məŋkúmbə mə búúd mə́ á ŋgə kə sámbá nə Yésus. A mú yid cɨ nə bwo nə́:  
\v 26 \x - \xo 14:26 \xt 12.51-53; 18.29; Mat 10.37\x*«Ŋkí muud mə zə́ mə́dɨ́ a nda cɛɛl mə ntɔ̧ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ bá nyɔɔŋgʉ́, ntɔ̧ múdá yé, ntɔ̧ bwân bɛ́, ntɔ̧ ómínyɔŋʉ̂ bɛ́ nə okɔ́ɔ́l bɛ́, a kú cɛɛl mə ntɔ̧ nə́mə́ cʉg jé gwə́mɛ́fwó, muud wɔɔŋgʉ̂ cugɛ́ nə ŋkul bə *mpwíín waamə̂.  
\v 27 \x - \xo 14:27 \xt 9.23; Mat 16.24; Mak 8.34\x*Muud mə bə́ kú ŋkɛ̂ny kwolós jé nyəmɛ́fwó ŋgə bɛ̧ mə yɛ́, a cugɛ́ nə ŋkul bə mpwíín waamə̂. 
\p  
\v 28 «Zə́ jɨ́ nə ŋkul sá na bɨ́dɨ́ nə́ ja á cɛ́ɛ́l lwɔ̧́ cwámbə́ yí, a tɛ́ɛ́d njɨ lwɔ̧́lə kú fwo ji shí fwo bála tâŋ á jə́lá nə kɛɛnzh yɛ́? A jəlá nə fwo bála, a dʉ́g ŋkí a jɨ nə bímbí lʉ mə́bii á jɨ́ nə ŋkul lwɔ̧́ njɔ́w nə ndɨ̂ shínal má.  
\v 29 Nəcé í á bá bə nə́ a shîn lîm njɔ́w nə́ ndɛɛ́ a kú nyiŋgə bə nə ŋkul mə shínál mə́lwɔ̧́ga. Buud bwə́ bá dʉ dʉ́g wá bwə́ ka bá dʉ cágʉlə,  
\v 30 dʉ cɨ nə́: “Muud ɛ́ga nyə a tɛ́ɛ́d nə́ a lwɔ̧́ njɔ́w a kú nə ŋkul mə shínál ísɛ́y.”  
\v 31 Í kwo nə́mə́ bə nə́, wáyɛ́ njwú-buud wúsə́ nə ŋkul tɨ́ kə lúmbʉli dɔ́ɔ́mb nə wúl cî, a kú fwo ji shí faas yɛ́? Kí á jəlá nə fwo faas ŋkí nyə nə buud otɔ́ɔ́shin wûm a jɨ nə ŋkul lúmbʉli nə nyɔɔŋg zág dɔ́ɔ́mb dɨ́ nyə́dɨ́ nə buud otɔ́ɔ́shin məwûm mə́bá yɛ́.  
\v 32 Ŋkí a dʉ́g nə́ a cugɛ́ nə ŋkul lúmbʉli dɔ́ɔ́mb dɔɔŋgʉ́, nyə é bwey fwo kənd búúd, muud nyaand yé njúl ná shwóg-shwóg. Bwə́ kə jî nyə nə́ í jɨɨ nə́ bə́nɔ́ŋ bwə́ bə́g nə́ shɛɛ.  
\v 33 Ntɔ́ jɨ nə́, muud yɛ̂sh jɨ́ na bɨ́dɨ́ nə́ nyə ayílɛ́ lâm mə́bii mɛ́d yɛ́, muud wɔɔŋgʉ̂ cugɛ́ nə ŋkul bə mpwíín waamə̂.» 
\r (Mat 5.13) 
\p  
\v 34 «Ca dʉ́sə jɔ̧ sâ. Njɨ ŋkí ca í cwâl, jɨ́ bwə́ é nyiŋgə wá dwo məgwâm nə ndɨ̂ yí?  
\v 35 \x - \xo 14:35 \xt Mat 11.15\x*Kú nə sâ. Í mú bə kú nə mfíí tɔɔ shú mə́ndəlú, tɔɔ shú kund; bwə́ shwu dwo tɔ́ɔ́n. Muud jɨ́ nə məlwə̂ mə́ gwág yɛ́, a gwág.» 
\c 15  
\s1 Məshusʉg ja múúd misə́m mə́ cɛ́nd mítə́dʉ́gá yí 
\p  
\v 1 \x - \xo 15:1 \xt Mat 9.10\x*Zhwog zhwog oŋwɛnyɛ ɔ tóya nə bɔ́ɔ́l búúd ɔ *mísə́m bɛ̂sh bwə́ á ŋgə zə wə́ Yésus nə́ bwə́ zə́ gwágʉlə nyə.  
\v 2 *Ofarizyɛ̂ŋ bə́nɔ̂ŋ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ mú ŋgə nyímbʉla nə nyə ŋgə cɨ nə́: «Muud ɛ́ga ŋgə mpu lə́g buud ɔ mísə́m bə́nɔ́ŋ ŋgə də kʉl ŋgwúdʉ́!» 
\s1 Kanda ncwəmbɛ í á jímb yí 
\r (Mat 18.12-14) 
\p  
\v 3 \x - \xo 15:3 \xt Yuá 10.11-15\x*Yésus mú ka zə ŋwa bwo mpwokwoond nə́:  
\v 4 \x - \xo 15:4 \xt Eze 34.11, 16\x*«Nyáyɛ́ múúd na bɨ́dɨ́ jɨ́ nə ŋkul sá nə́, nyə nə íncwəmbɛ təd, ŋgwûd á cínɔŋg jímb, a kú sɔ̧́ gwo yɛ́? Ŋgaá nə́ nyə e lʉ́gə byɔɔŋg yâ məwûm ibuú nə ibuu bugád, a fwo kə sɔ̧́ jɔɔŋg í ámə jímb yí nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s ja nyə́ é kwey gwo yí?  
\v 5 A ká kwey gwo, ŋgaá nə́ nyə é bə nə məshusʉg, a bəd gwo záməbag  
\v 6 a mú nyiŋgə kə njɔ́w, kə sɛɛŋg óshwə́ bɛ́ nə buud bə́nɔ́ŋ bʉ́sə́ mə́bwugʉ́lu wá, nyə nə bwo nə́: “Shé sáágá məshusʉg nəcé mə mə́ kwey ncwəmbɛ jâm í ámə jímb yí?”  
\v 7 Mə́ jaaw bɨ́ nə́ məshusʉg mə́ bá nə́mə́ bə ntɔ́ joŋ dɨ́ nə muud *misə́m ŋgwúd mə cɛ́nd tə́dʉ́gá yɛ́, ntɔ̧ mbií mə́sə́ nə ŋkul bə nə otʉ́təlí ɔ búúd məwûm ibuú nə ibuu bwə́ aŋgɛ̂ nə jɨɨ cɛ́ndʉ́lə tə́dʉ́gá wá. 
\s1 Kanda saŋ mwaanɛ̂ í á jímb yí 
\p  
\v 8 «Shé fwógá ná nyiŋgə cɨ nə́ ŋgwɔ́l múdá ŋgə bə nə misaŋ mí *mwaanɛ̂ wûm, ŋgwúd mú jímb. Ŋgaá nə́ nyə é jida lámba, a wáámbʉlə njɔ́w ŋgə mpu sɔ̧́ saŋ nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s ja nyə́ é kwey wə yí?  
\v 9 Ja á kwéy yí, ŋgaá nə́ nyə é sɛɛŋg bɛ́ óshwə́ nə budá bə́nɔ́ŋ bʉ́sə́ mə́bwugʉ́lu wá, nyə nə bwo nə́: “Shé sáágá məshusʉg nəcé mə mə́ kwey saŋ mwaanɛ̂ wâm í ámə jímb yí?”  
\v 10 Gwə́ wə́ mə́ jááw bɨ́ nə́ məshusʉg mə́ dʉ bə *wəéŋgəles ɔ́ Zɛmbî dɨ́ ja múúd *misə́m ŋgwúd mə cɛ́nd mítə́dʉ́gá yí.» 
\s1 Kanda mwân á caamʉ́-caamʉ̂ 
\p  
\v 11 \x - \xo 15:11 \xt Mat 21.28\x*Yésus mú nyiŋgə cɨ nə́: «Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə nə bwán óbá budûm nə budûm.  
\v 12 Á ntombú mú cɨ nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nə́: “Pʉpa, yə́g mə nyâm ŋkɔw lʉ́ mə́bii mə́ jə́lá nə bə nə ndɨ́ yí”. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wáŋ mú kaaw bwo məbii mɛ́.  
\v 13 \x - \xo 15:13 \xt Mik 29.3\x*Baalɛ́ mwɔ̂w mə́ mú cɔ̧́, mwân á ntombú mú kusha nyɛ́ ŋkɔw lʉ́ mə́bii nə́ ndɛɛ́ a mú kyey kə wúl lɔɔm á shwóg-shwógʉ́d. A mú kə gwiímb cʉg nûŋ nə́ ndɛɛ́ shîn caam byɔɔg dɛ́.  
\v 14 Ja nyə á shîn kɛɛnzh kúm dɛ́ yí, məma zha mú zə wɔ́ɔ́s lɔɔm wɔɔŋgʉ́d. Mwân ɛ́nɛ mú zə bə mə́fúfəd.  
\v 15 A mú zə kə nyíi ísɛ́yʉ́d wə́ wúl mbyágá á shí nyɔɔŋg. Muud wɔɔŋgʉ̂ mú kənd nyə nyə́dɨ́ mə́shíd kə dʉ wɨ́ɨ́l nyə oŋkuú.  
\v 16 Ja nyə á ŋgə wɨ́ɨl oŋkuú bɔɔŋg yí, nyə á dʉ bə nə yéésh nə́ a də́ mímwag mi mpúmə́ óŋkuú bɔɔŋg bwə́ á dʉ də myá, njɨ kú nə muud mə yə́ nyə. 
\p  
\v 17 «A mú zə nyiŋg lâm, zə tə́dʉga nə́: “A zhwog idʉ̂w ósɔ́ɔl ɔ mə́sáal ɔ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waam bɛ̂sh bʉ́sə́ nə ndɨ̂ yí e! Mɛɛ mə ŋgə́ fudə nə zha wa?  
\v 18 Mə zə́ nyiŋgə kə wə́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə̂. Mə é kə cɨ nə nyə nə́: Pʉpa, mə á mə́ sə̂m nə Zɛmbî, mə sə̂m nə wo.  
\v 19 Mə ampíyáyɛ́ ná nə́ wo ŋwág mə nə́ mwân woó. Ŋwag mə nda ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal woó.”  
\v 20 Mwân ɛ́nɛ mú zə tɨ́ kə wə́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́. 
\p «A mú ŋgə kə nə́ ndɛɛ́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mú dʉ́g nyə a ŋgə́ ná gwaa zə. A mú bul gwág nyə cɛy lámʉ́d. A mú kə nə kʉ́lə́ kə shwɨy nyə nyúúlʉ́d kúlal nyə.  
\v 21 Mwân mú cɨ nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nə́: “Pʉpa, mə á mə́ sə̂m nə Zɛmbî, mə sə̂m nə wo. Mə ampíyáyɛ́ ná nə́ wo ŋwág mə nə́ mwân woó”.  
\v 22 Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mú cɨ nə osɔ́ɔl ɔ mə́sáal bɛ́ nə́: “Nə́ câ! Zəgá nə káándə́ í búl bə káándə́ gúmə́ yí, zə bwééd nyə. Wágá nyə lwondó mbwə́d, bɨ́ wá nyə osílʉ́faas məkuúd.  
\v 23 Bɨ́ ka nə́mə́ zə nə mwâ ntɛny a wóŋʉ̂ zə cígə tâŋ lʉ́m, sə́ də́g, sə́ zhwiimbya.  
\v 24 \x - \xo 15:24 \xt Ifz 2.5\x*Nəcé mwân waam ɛ́ga nyə á yə, a mə́ gwûm; nyə á jímb, a mə́ nyîn.” Bwə́ mú tɛ́ɛ́d zâŋ. 
\p  
\v 25 «Í á bə na mwân a cúmbá njúl ífambə́. Ja nyə á ka ŋgə nyiŋgə yí, a mú ŋgə zə, zə wɔ́ɔ́s kúnə́-kúnə nə njɔ́w, a mú gwág íbwamʉgə́-bwámʉg nə isʉsa.  
\v 26 A mú jɔ̂w ŋgwɔ́l mwâ mpáánzə́ zə jî nyə sâ í ŋgə́ cɔ̧́ yí.  
\v 27 Mwâ mpáánzə́ mú jaaw nyə nə́: “Mínyɔŋʉ̂ woó mə́ wɔ́ɔ́s. Shwóóŋgʉ̂ nyə ámə cígə mwâ ntɛny á wóŋʉ̂ nəcé mínyɔŋʉ̂ woó mə́ nyiŋgə zə mpwogɛ́.”  
\v 28 Mwân a cúmbá mú gwág bɔ̂w, a ban nə́ nyə anyííyɛ́ njɔ́w. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mú cúwo tɔ́ɔ́n kə tɛ́ɛ́g nyə məbwə̂.  
\v 29 A mú cɨ nə sɔ́ɔ́ŋgʉ́ nə́: “Mə mə́ sɛ̂y nə wo mimbû mimbû kú bwɛlɛ mpyêny ciyá gwô tɔɔ ŋgwúd. Njɨ, wo abwɛ́lɛ́ yə mə tɔɔ njɨ mwâ tɔw nə́ sə́nɔ́ŋ oshwə́ bâm sə́ zhwíímbyag.  
\v 30 Njɨ, mwân woó nyə á shîn kə kɛɛnzh wo byɔɔg dwô kə́lə ŋgə cʉgə nə budá ɔ́ jaŋga ɛ́ga, ja á mə́ wɔ́ɔ́s yí, wo mə́ cígə nyə mwâ ntɛny a wóŋʉ̂.”  
\v 31 Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mú cɨ nə nyə nə́: “Mwân waam wo njul nə mə wa mwɔ̂w mɛ̂sh isâ byâm bísə isâ byô.  
\v 32 Njɨ í ámə jɨɨ nə́ sə́ zhwíímbyag nəcé mínyɔŋʉ̂ woó ɛ́nɛ, mə ŋgə dʉ́g nyə na nda nyə á yə nə́ ndɛɛ́ a mə́ gwûm; nyə a jímb, a mə́ nyîn.”» 
\c 16  
\s1 Kanda kʉlág á iŋkwííl 
\p  
\v 1 Yésus nyə á nyiŋgə cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Ŋgwɔ́l múúd byɔɔg nyə á bə nə kʉlág. Í mú zə bʉ́gʉli wə́ muud ɛ́nɛ nə́ kʉlág dɔɔŋgʉ́ í ŋgə caam nyə məbii.  
\v 2 Muud byɔɔg mú jɔ̂w kʉlág zə cɨ nə nyə nə́: “Wɔɔŋg lâŋ mə́ ŋgə́ gwág ga wɨ́ nə́ jɨ? Zaá shitɔ́gʉd, mə wámbʉ́lə́g nda wó ŋgə́ kyey nə isɛ́y byô nə́.”  
\v 3 Kʉlág mú zə lás lámʉ́d nə́: “Ja Mása mə zə́ yîl mə íkʉlág dɨ́ ga, mə e sá ntʉdɛl? Mə cugɛ́ nə ŋkul nə́ mə kə́g fʉlə mə́ndəlú, bɛ̧ mə́mpəg. Sálə nə́mə́ shwôn nə́ mə bə́g muud miŋgwóómbʉ́lú.  
\v 4 Mə mə́ mpu sâ mə́ zə́ sá yí. Í jɨɨ nə́ ja bwə́ é yîl mə íkʉlág dɨ́ yí, mə bə́g nə buud bwə́ é dʉ ŋwa mə bwə́dɨ́ wá.”  
\v 5 Buud bwə́ á ŋgə bə nə Mása yé məmpwə́lá wá, a mú ŋgə jɔ̂w bwo ŋgwúd ŋgwúd. Nyə nə ashúshwóógʉ́ nə́: “Wo mbid Mása waamə́ mpwə́lá taŋ nɛ?”  
\v 6 Muud mpwə́lá nə́: “Mə mbid nyə məwúdə məfwánda wûm\f + \fr 16:6 \fk məfwánda wûm: \ft Iciyá i gʉrɛ̂k í ŋgə cɨ gúl sâ nda olitres 2100.\f*.” Kʉlág mú cɨ nə nyə nə́: “Lə́gʉ́g, fə́b lʉ́ mpwə́lá dwó wə́ ga; jigʉ́ shí wo lɛ́ɛ́lʉg cilə nə́ məfwánda məwûm mə́tɔ́ɔn.”  
\v 7 Nyɛ nə ŋgwɔ́l nə́: “Wɛɛ jɨ nə mpwə́lá taŋ nɛ?” Nyɨ́nɨ nə́: “Iyuug í *blé təd.” Nyə nə nɛ́ nə́: “Lə́gʉ́g, fə́b lʉ́ mpwə́lá dwó wə́ ga. Ciləg nə́ məwûm mwɔɔmb.”  
\v 8 \x - \xo 16:8 \xt Ifz 5.8\x*Mása músə yə kʉlág á iŋkwííl nə məshwúmb nəcé a sálə sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mə́kyɛ̧̂. Nəcé í ŋgə nyîn nə́ buud bwə́ ŋgə́ bɛ̧ cʉg á shí ga wá bwə́ ŋgə bul kyɛ̧́ mpə́dʉ́gá nyáŋ ntɔ̧ bɔɔŋg bʉ́sə́ búúd ɔ mə́ŋkɛnya wá.» 
\p  
\v 9 Yésus mú nyiŋgə cɨ nə́: «Mɛɛ mə́ cɨ nə bɨ́ nə́, balanʉgá nə *mwaanɛ̂ iŋkwííl ŋgə cɛ̧ɛ̧ məshwə́ nə ndɨ̂: ja bɨ́ mə́ bá bə mə́fúfə dɨ́ yí, oshwə́ bʉ́n bɔɔŋg bwə́ bâg ŋwa bɨ́ mə́banda mâ kandʉgə kandʉgə dɨ̂\f + \fr 16:9 \ft Mɔ́ɔ́l mə́kə́l mə́ ŋgə cɨ na nə́: Zɛmbî bâg ŋwa bɨ́ nyə́dɨ́ njɔ́w kandʉgə kandʉgə.\f*.  
\v 10 \x - \xo 16:10 \xt 19.17-19; Mat 25.21-23\x*Muud mə báágʉ́lə́ ísʉ́sʉ́sá í acíg-cíg kú teeg búúd məbwóŋ yɛ́, nyə é baagʉlə nə́mə́ ísâ í anʉ́nɨ̂ kú teeg búúd məbwóŋ. Muud mə tə́g búúd məbwóŋ ísʉ́sʉ́sá í acíg-cíg dɨ́ yɛ́, nyə é teeg nə́mə́ búúd məbwóŋ ísâ í anʉ́nɨ̂ dɨ̂.  
\v 11 Ŋkí bɨ mə tɛ́ɛ́d teeg búúd məbwóŋ ja bɨ́ mə́ bálán nə mwaanɛ̂ iŋkwííl yí, zə́ nyə é yə bɨ́ mwaanɛ̂ á fwámɛ́ a kú bə nə məsʉs lámʉ́d yɛ́?  
\v 12 Bɨ́ mə́ ká tɛ́ɛ́d teeg búúd məbwóŋ nə sá ŋkán, zə́ nyə é yə bɨ́ jɔɔŋg í jə́lá nə bə sâ jɨ́n yɛ́?  
\v 13 Lwaábʉlə cúgɛ́ nə ŋkul sɛ̂y nə omása obá ja ŋgwúd, nəcé nyə é mpii ŋgwɔ́l, a cɛɛl ŋgwɔ́l; gúl ja nyə e gwág nə ŋgwɔ́l, a mpyêny ŋgwɔ́l. Bɨ́ cúgɛ́ nə ŋkul sɛ̂y nə Zɛmbî bɨ ŋgə́ sɛ̂y nə mwaanɛ̂ ja ŋgwúd»  
\v 14 *Ofarizyɛ̂ŋ, nda bwə́ á dʉ bul cɛɛl mwaanɛ̂ nə́, bwə́ á ŋgə gwágʉlə lə́sʉ́ nɨ wɛ̂sh bwə́ ŋgə́ cágʉlə Yésus.  
\v 15 \x - \xo 16:15 \xt Mat 23.28\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ́ ŋgə cɛɛl lwóya mísh mə́ búúd dɨ́ nə́ bɨ bʉ́sə otʉ́təlí ɔ búúd, njɨ Zɛmbî mə mpú mílâm mín; nəcé sâ búúd bwə́ dʉ́g nə́ fwámɛ́ sâ yí, Zɛmbî nyɛ mə dʉ́g gwo sâ nyɛɛ́.  
\v 16 *Mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ nə micilyá mí *búúd ɔ mícúndə́ mí á ŋgə cwîny buud zə shúg wəla mə Yuánɛs. Kǎlə wú fwála mə́ Yuánɛs ɨɨ́, Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl á Faan mə́ Zɛmbî wə́ í ŋgə́ bwiiŋgya, muud yɛ̂sh ka ŋgə nádʉwo nə ŋkul nyɛ́ nyɛ̂sh nə́ á ŋwa kɔw cínɔŋg.  
\v 17 Jisə ŋkí fwanʉwo nə́ gwɔ̂w nə shí í cɔ̧́g, ntɔ̧ nə́ gúl lʉ́lándə́ kaŋgá á mbwoomb mə́cɛ̧ɛ̧ í jímbʉ́g.  
\v 18 \x - \xo 16:18 \xt Mat 19.9; Mak 10.11-12; 1Kr 7.10-11\x*Muud yɛ̂sh mə yíl múdá yé bá a nyiŋgə bâ múdá shús yɛ́, mə́ sá mínɔɔmb. Muud mə bâ múdá bwə́ ámə yîl bá yɛ́, mə́ sá mínɔɔmb.» 
\s1 Kanda múúd byɔɔg bá Lazâr 
\p  
\v 19 «Ŋgwɔ́l múúd nyə bə nə byɔɔg, a dʉ́gə́ bwáád míkáándə́ mí álal-kus ófwó búúd bwə́ dʉ bwáád myá. Nyə á dʉ cʉgə cʉg áyíyáág, dʉ sá ídína jwɔ̂w dɛ̂sh.  
\v 20 Gúl ntágʉ́lá-ntágʉla múúd nə́ Lazâr, nə nyúúl məfə́ŋ məfə́ŋ, í á dʉ já múúd byɔɔg wɔɔŋg dɨ́ mpumbɛ́d.  
\v 21 Lazâr nyə á dʉ bə nə yéésh nə́ a də́ məmpulú mə́ á dʉ kud wú múúd byɔɔg dɨ́ tʉ́wʉli dɨ́ yí. Njɨ, ompyə̂ bwə́ á dʉ zə jáal nyə məfə́ŋ.  
\v 22 Ntágʉ́lá-ntágʉla í á ka yə; *wəéŋgəles bwə́ mú kə nə nyə kə jɛ́ɛ́g *Abʉraham dɨ́ bʉdʉd. Muud byɔɔg mú nə́mə́ yə, a mú dɔw.  
\v 23 Kə wɔ́ɔ́s nûŋ baŋ mínjîm, muud byɔɔg mú kə bwəma nə cwúnd. A njúl ŋkááŋgɛ́ dɨ́ ntʉ́nɨ, a mú bʉ̂n mísh, a mú dʉ́g Lazâr njóóg Abʉraham bʉdʉd.  
\v 24 A mú kámb Abʉraham, nyə nə́: “Eéé Pʉpá Abʉraham, bwɨ́ɨ́gʉ́g mə nə́ ŋkwoŋʉ́. Kəndʉ́g Lazâr kə́g juwo nyinə́ mbwə̂ mə́júwód zə cweel mə jûm; miŋgwiilɛ míga mí ŋgə sá mə ŋkááŋgɛ́ mbíya.”  
\v 25 Abʉraham mú cɨ nə nyə nə́: “Mwân waam, wo á shí bə nə tɔɔm ja wó á ŋgə cʉgə yí, Lazâr nyɛ ŋgə́ bwəma nə micúŋ. Ja ga dɨ, Lazâr micúŋ myɛ́ mí mə́ cwaalʉwo, wɛɛ mú cwa bwəma nə ŋkááŋgɛ̂.  
\v 26 Sá í búl bə yí jɨ́ ntâg nə́ məma bɨ́ ncímə jísə shé wa tʉ́tám nə́ buud bwə́ cɛ́ɛ́l wú wa zə nûŋ wá bwə́ cúgɛ́ nə ŋkul lɨ́ɨ́na; bɔɔŋg bwə́ cɛ́ɛ́l wú nûŋ zə kə́ga wá bwə́ kú lɨ́ɨ́na.”  
\v 27 Muud byɔɔg mú cɨ nə́: “Pʉpa, nda jɨ́ ntɔ́ nə́, mə́ jəgʉla nə wo: kəndʉ́g Lazâr njɔ́w mə́ sɔ́ɔ́ŋgʉ́ waamə̂.  
\v 28 Omínyɔŋʉ̂ bâm bʉ́sə nûŋ ótɔ́ɔn. A kə́g lás nə bwo nə́ bwə́ ɔ́ bɛy, bwə́ kú bá zə wa kʉ́l mə́ jɨ́ cwúnd dɨ́ ga.”  
\v 29 \x - \xo 16:29 \xt 2Tm 3.16\x*Abʉraham mú cɨ nə nyə nə́: “Omínyɔŋʉ̂ bwô bʉ́sə nə Məcɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz nə micilyá mí *búúd ɔ mícúndə́, bwə́ bɛ̧́g myo.”  
\v 30 Muud byɔɔg nə́: “Nda bə ntɔ́, Pʉpá Abʉraham. Njɨ, ŋkí muud mə wú mínjîm kə lésha nə bwo, bwə́ é cɛ́nd mítə́dʉ́gá.”  
\v 31 Abʉraham mú cɨ nə nyə nə́: “Ŋkí bwə́ bə́ kú bɛ̧ mícilyá mí Moyîz bə́nɔ̂ŋ buud ɔ mícúndə́, mpug nə́ muud tɛɛm gwûm mínjîm kə lésha nə bwo, bwə́ ábʉ́lɛ́ magʉlə lâŋ yé.”» 
\c 17  
\s1 Yésus mə yə́ búúd minjɨ́ɨ́gʉ́lá 
\p  
\v 1 Yésus mú kwo cɨ nə *ompwíín bɛ́ nə́: «Cʉg í cúgɛ́ nə ŋkul bə kú nə kwal-bɔɔgʉ́. Njɨ, ŋkwɛ́ɛ muud mə bə́ bɔ́ɔ́l kwal-bɔɔgʉ́ yɛ́.  
\v 2 Í yidá nywa nyə nə́ bwə́ kə́lʉg nyə məma kwóógʉ́ cʉ́ŋʉ́d kʉl nyə nə dwo mâŋ, ntɔ̧ nə́ a kwálʉg ŋgwúd á ikʉ́kágə́ íga bɔɔgʉ́.  
\v 3 Bɨ ɔ́ bɛy. Ŋkí mínyɔŋʉ̂ woó mə́ sə̂m nə wo, jumʉ́g nyə. A ká cɛ́nd mítə́dʉ́gá, wo juu nyə.  
\v 4 Ŋkí ŋkúmba jwɔ̂w a sə̂m nə wo ija zaŋgbá, a dʉ nə́mə́ zə wódɨ́ ija zaŋgbá zə dʉ cɨ nə́: “Mə mə́ cɛ́nd tə́dʉga,” juugʉ́ nyə.» 
\p  
\v 5 \x - \xo 17:5 \xt 6.13\x**Buud ɔ lwámá bwə́ mú cɨ nə Cwámba nə́: «Kwádʉ́lə́g sə́ búgə́.»  
\v 6 \x - \xo 17:6 \xt Mat 13.31; 21.21; Mak 11.23\x*Cwámba mú cɨ nə́: «Bɨ mbə̂m bə nə búgə́ tɔɔ njɨ cíg-cîg bímbí búbumə́ *mutárʉd, bɨ́ je cɨ nə lɨ́ɨ́ sikomɔ̂r ga nə́: “Munʉ́g kə tɔ̂w mâŋ”, lɨ́ɨ́ sá bɨ́ məgwág.  
\v 7 Zə́ á na bɨ́dɨ́ jɨ́ nə ŋkul sá nə́ ŋkí a mbid lwaá dɛ́ í dʉ waad nyə ifambə́ ŋkí ntâg nə́ í dʉ wɨ́ɨl nyə iwoó, lwaá dɔɔŋg ŋgə́ wɔ́ɔ́s wúlə ísɛ́yʉ́d, nyə nə lwaá nə́: “Lɛɛlʉgʉ́ zə ji shí zə də”?  
\v 8 Ye nyə áyidayɛ́ cɨ nə nyə nə́: “Kwəmʉsag mə idʉ̂w, wo yáásʉlə áfigʉsa zə sɛ̂y nə mə. Mə́ ká shîn də mə ŋgul, wo ka tɛɛm də nə ŋgul gwô ja?”  
\v 9 Ye nyə e lɔ̧́ lwaá dɛ́ nə nyə nə sá ísâ byɛ̂sh nyə ámə lwám nyə nə́ a sáág yí?  
\v 10 \x - \xo 17:10 \xt 1Kr 9.16-17\x*Ntɔ́ nə́mə́ wə́ jísə́ shú dʉ́nʉ́d yɛ́. Ja bɨ́ mə́ shîn sá sâ jɛ̂sh bwə́ ámə lwám bɨ́ nə́ bɨ sáág yí, ŋwagá bɨmɛ́fwó nə́: “Sə́ bʉ́sə ozhizhe osɔ́ɔl ɔ mə́sáal wâ kú nə mfíí, sə́ mə́ sá njɨ sâ í ámə bə nə́ sə́ sáág yí.”» 
\s1 Wúl zʉ́zaamə́ í zə́ yə Yésus akíba 
\p  
\v 11 Yésus nyə á ŋgə kyey Samaríya nə Galilê, ŋgə kə Yurʉ́səlɛm.  
\v 12 \x - \xo 17:12 \xt Ləv 13.46\x*Ja nyə á ŋgə nyíi dúl də́nd dɨ́ yí, mizʉ́zaamə́ wûm mí á zə nə́ mí zə́ bwəma nə nyə, njɨ mí mú tɔ̂w shwóg-shwóg kú fwo kumə nyə́dɨ́.  
\v 13 Mí mú bʉ̂n mə́kə́l gwɔ̂w cɨ nə nyə nə́: «Yé Yésus, éé yé mása, bwɨ́ɨ́gʉ́g sə́ nə́ ŋkwoŋʉ́.»  
\v 14 \x - \xo 17:14 \xt Ləv 14.2-32; Mat 8.4; Mak 1.44; Luk 5.14\x*Yésus mú dʉ́g bwo, a mú cɨ nə́: «Kəgá lwóya mə́nyúúl ófada dɨ́.» Bwə́ mə́ ka nə́mə́ ŋgə kə nə́ bwə́ kə́ ófada dɨ́, bwə́ mú yâl zhɨ́ɨ́d, mənyúúl bə bwo nə́ səndôŋ.  
\v 15 Ŋgwɔ́lʉ́gá nywáá, ja á mə́ dʉ́g nə́ a mə́ yâl yí, a mú cuwʉli nyiŋgə, a mú ŋgə zə a ŋgə́ lás gwɔ́w-gwɔ̂w ŋgə yə Zɛmbî gúmə́.  
\v 16 \x - \xo 17:16 \xt 10.33\x*A mú zə kʉl nyúúl Yésus dɨ́ shí məkuú, kúd mpwoombʉ́ shí yə Yésus akíba. Nyâŋ nyə á bə muud á Samaríya.  
\v 17 Yésus mú cɨ nə́: «Ŋgaá nə́ bɛ̂sh wûm bwə́ ámə yâl? Ká bɔ́ɔ́l ibuu bʉ́sə ŋgow?  
\v 18 Ntɔ́ nə́ bwə́ bɛ̂sh dɨ́, kú nə muud mə zə́ yə Zɛmbî gúmə́ njɨ njôŋ muud ɛ́ga á?»  
\v 19 \x - \xo 17:19 \xt Mat 9.22\x*A mú cɨ nə nyə nə́: «Tɔ́wʉ́g wo kyéyʉg wo mə́ *dʉ́g cʉg nəcé búgə́ gwô.» 
\s1 Mbií Mwân mə Múúd mə bá zə yí 
\r (Mat 24.26-27; Mak 13.21-22) 
\p  
\v 20 *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á jî Yésus nə́: «Faan mə́ Zɛmbî í bá ka zə jáyɛ́ ja?» A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Faan mə́ Zɛmbî í abʉ́lɛ́ zə nda gúl yaŋgá-yáŋga sâ búúd bwə́ bá beny yí.  
\v 21 \x - \xo 17:21 \xt 11.2, 20; Mat 12.28\x*Í abʉ́lɛ́ bə sâ nə́ bwə́ cɨ nə́: “Gwə́ wə́ jɨ́ wa ga”, ŋkí nə́: “Gwə́ wə́ jɨ́ wáádə́ mí!” Nəcé Faan mə́ Zɛmbî dʉ́sə na bɨ́dɨ́.» 
\p  
\v 22 \x - \xo 17:22 \xt 21.7-24\x*A mú cɨ nə *ompwíín nə́: «Mɔ́ɔ́l mwɔ̂w mə́ bá bə, bɨ mə bá gwág yéésh nə́ bɨ mə dʉ́g *Mwân mə Múúd nə ijwûga byé tɔɔ njɨ jwɔ̂w ŋgwúd, njɨ bɨ kú dʉ́g.  
\v 23 \x - \xo 17:23 \xt Mat 24.23-25; Mak 13.21-23\x*Bwə́ bá dʉ cɨ nə bɨ́ nə́: “Dʉgá nyə wáádə́,” gúl ja nə́: “Dʉgá nyə wa.” Bɨ́ kú bá dʉ kə, bɨ kú bɛ̧,  
\v 24 nəcé, jwɔ́w Mwân mə Múúd mə bá zə yí, a bá zə nə́mə́ nda njəs í dʉ yas wú bíga íjumə kə wɔ́ɔ́s bíga dɨ́ nə́.  
\v 25 \x - \xo 17:25 \xt 9.21-22\x*Njɨ í bá fwo jɨ nə́ a bâg bul jug, kala búúd ga í ban nyə. 
\r (Mat 24.37-39) 
\p  
\v 26 «Mwɔ̂w Mwân mə Múúd mə bá zə má, isâ í bá sɨ̂y nə́mə́ nda í á sɨ̂y ja mə *Nówe dɨ́ nə́.  
\v 27 Buud bwə́ á dʉ də, dʉ ŋgul, bwə́ béya, bɛ́lʉshi nə́mə́ bwân báŋ nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w Nówe nyə a nyíi məma byɔ́ɔ́l dɨ́ yí. Mpʉŋ í mú zə byalʉga nə buud nə́ ndɛɛ́ jaŋgʉlə ísâ byɛ̂sh.  
\v 28 \x - \xo 17:28 \xt Mət 19.24-25\x*Ntɔ́ nə́mə́ wə́ í á bə mwɔ̂w mə́ Lót dɨ́ yɛ́. Buud bwə́ á dʉ də, dʉ ŋgul, bwə́ dʉ sá míkus, dʉ bɛ̧ mə́mpəg, shumə mínjɔ́w.  
\v 29 Njɨ jwɔ̂w Lót nyə a wú Sódom yí, Zɛmbî nyə a sá nə́ kuda nə fumbyá ágúgwɔ̧̂ í nywɔ̧́g nda mpú, zə jaŋgʉlə búúd bɛ̂sh.  
\v 30 Mbií ŋgwúd wɔɔŋg nə́mə́ wə́ í bá bə ja Mwân mə Múúd mə bá lwóya nyúúl yí. 
\r (Mat 24.17-18; Mak 13.15-16) 
\p  
\v 31 \x - \xo 17:31 \xt Mat 24.17-18; Mak 13.15-16\x*«Jwɔ̂w dɔɔŋg í bá bə nə́, muud mə bá bə kwáminʉ́\f + \fr 17:31 \ft Ja bwə́ á dʉ lwɔ̧́ minjɔ́w yí, bwə́ dʉ mɛ̧ kwáminʉ́ nə́mə́ nda mənyuŋg. Kwáminʉ́ í á dʉ bə ŋkí lal, buud kə dʉ ŋgə kyey wu gwɔ́w, muud jee nə́mə́ kə woga wu.\f*, kú bá shulə nə́ a kə́ ŋwa sâ. Nyɔɔŋg mə bá bə fambə́ yɛ́, kú ná nə́mə́ kwo kə kwáádə́.  
\v 32 \x - \xo 17:32 \xt Mət 19.26\x*Bɨ ɔ tə́dʉ́gá sâ í á bə nə mudá mə Lót yí.  
\v 33 \x - \xo 17:33 \xt 9.24; Mat 16.25; Mak 8.35\x*Muud mə bá sɔ̧́ nə́ á kaambʉlə nə cʉg jé yɛ́, a bá jímbal gwo. Nyɔɔŋg mə jímbál cʉg jé nəcé mə yɛ́, a mə́ yidá kaambʉlə nə gwo. 
\r (Mat 24.40-41) 
\p  
\v 34 «Mə́ jaaw bɨ́ nə́, í bá bə búlú jɔɔŋg dɨ́ nə́ buud óbá bwə́ mbwúg gwoŋʉ́ ŋgwûd, ŋgwúd mə bá ŋwiny, ŋgwɔ́l lʉ́g.  
\v 35 Budá óbá bwə́ ŋgə́ jí isâ kʉ́l ŋgwúd dɨ́, ŋgwúd mə bá ŋwiny, ŋgwɔ́l lʉ́g.  
\v 36 [Budûm óbá bwə́ bá bə fambə́, ŋgwúd mə bá ŋwiny, ŋgwɔ́l lʉ́g.]\f + \fr 17:36 \ft Sá jísə́ cilyá wa mpánzə́ ga dɨ́ yí, míl mícilyá mí ayág mí cúgɛ́ nə gwo.\f*»  
\v 37 \x - \xo 17:37 \xt Zhb 39.30\x*Ompwíín bwə́ mú jî nyə nə́: «Cwámba, sâ jɔɔŋg í bá sɨ̂y ŋgow?» A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Kʉ́l mbimbə í bá bə yí, cínɔŋg wə́ ómpal ɔ́ bá sɛɛŋgya yɛ́.» 
\c 18  
\s1 Kanda kúsə́ múdá bá sémbye milə́sʉ́ 
\p  
\v 1 \x - \xo 18:1 \xt 11.2; Rom 12.12; Flp 4.6; Kol 4.2; 1Te 5.17\x*Yésus nyə á jɨ zə lwágʉlə bwo nə́ bwə́ dʉ́g jəgʉla ja jɛ̂sh kú teeg mə́nyúul. Gwə́ wə́ nyə á kənd bwo kanda ga yí.  
\v 2 Nyə á cɨ nə́: «Ŋgwɔ́l sémbye milə́sʉ́ nyə á bə wúl ŋgwə́la dɨ́ kú fúndə Zɛmbî, kú bísh tɔɔ muud.  
\v 3 Wúl kúsə́ múdá í á bə nə́mə́ ŋgwə́la wɔɔŋg dɨ̂, í mú dʉ zə cɨ nə sémbye milə́sʉ́ ɛ́nɛ nə́: “Ŋgwɔ́l múúd ŋgə lúmbʉli nə mə, kyɛmʉg mə.”  
\v 4 Sémbye milə́sʉ́ nyə á ka dʉ ban məlú məlú nə́ nyə alásɛ́ lə́sʉ́ yé wɔɔŋg. 
\p «Njɨ a mú zə cɨ nə́: “Tɛɛm bə nə́ mə afúndə́yɛ́ Zɛmbî mə kú nə́mə́ bísh tɔɔ muud ɨɨ́,  
\v 5 \x - \xo 18:5 \xt 11.7-8\x*mə zə́ kyɛm kúsə́ múdá ga nəcé mə mə́ gwág nyə káŋgá. Nyə a bá bul zə ntágʉlə mə lúu.”»  
\v 6 Cwámba mú cɨ nə *ompwíín nə́: «Bɨ mə́ gwág sâ sémbye milə́sʉ́ á olɨ́lɨŋgɨ̂ ɛ́nɛ mə́ cɨ yí?  
\v 7 Ŋkəmʉsa nə Zɛmbî, ŋkí buud bɛ́ nyə á mə́ fɛ́ɛ́sh wá bwə́ jɨɨlya nyə́dɨ́ nə mwásə́ nə bulú, yé nyə é sá nə́ bwə́ cáág bwánd?  
\v 8 Mə́ jaaw bɨ́ nə́ nyə é lɛɛl kyɛm bwo nə́ máás. Njɨ, ja *Mwân mə Múúd mə bá zə yí, ye a bá ná zə kwey búgə́ shí ga dɨ́ e?» 
\s1 Kanda Farizyɛ̂ŋ bá ŋwɛnyɛ tóya 
\p  
\v 9 Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ dʉ tə́dʉga nə́ bʉ́sə otʉ́təlí, bwə́ ŋwa bɔ́ɔ́lʉ́gá mpyóŋ nə mpyóŋ. Yésus nyə á ka kənd kanda shú dáŋʉ́d, nyə nə́:  
\v 10 «Buud obá bwə́ á zə kə *Luŋ mə́ Zɛmbî nə́ bwə́ kə́ jəgʉla nə Zɛmbî. Ŋgwɔ́l nyə á bə *Farizyɛ̂ŋ, ŋgwɔ́lʉ́gá nyɛ ŋwɛnyɛ tóya.  
\v 11 Farizyɛ̂ŋ nyə a tɔ̂w tʉ́təlí a mú dʉ jəgʉla nyə́mɛ́fwó dɨ́ nə́: “Yé Zɛmbî, mə yə́ wo cúncɛ́sh nəcé mə cugɛ́ nda bɔ́ɔ́lʉ́gá búúd. Bɨ́ ijúwâl, bwə́ cɛɛl ólɨ́lɨŋgɨ̂, nə minɔɔmb, tɛɛm bə nda ŋwɛnyɛ tóya ɛ́ga, mə cugɛ́ nda nyə.  
\v 12 \x - \xo 18:12 \xt 11.42; Mat 6.16-17; 23.23\x*Mə́ dʉ ci ídʉ̂w ija íbá ŋkúmba shwɛ́ndɛ; mə́ dʉ jə́na *ŋkɔw wûm á sâ jɛ̂sh mə́ bíí yí.”  
\v 13 \x - \xo 18:13 \xt 5.8; Sôm 51.3, 5\x*Ŋwɛnyɛ tóya nywáá nyə a tɔ̂w shwóg-shwóg. A kú nə́mə́ she bʉ̂n tɔɔ mpwoombʉ́ nə́ a yág ŋgɛɛ joŋ dɨ̂; nyə á yida dʉ *bí mbwə̂ bʉd dɨ́ a ŋgə́ cɨ nə́: “Yé Zɛmbî, bwɨ́ɨ́gʉ́g mə nə́ ŋkwoŋʉ́, mə jɨ sɔ́ɔl *misə́m.”  
\v 14 \x - \xo 18:14 \xt Sôm 51.19; Mat 23.12\x*Mə́ jaaw bɨ́ nə́ á məzhúgʉ́lâ ɛ́ga nyə á kə nyə́dɨ́ njɔ́w Zɛmbî mə́ sá nə́ a bə́g tʉ́təlí nyə́dɨ́ míshʉ́d, kú bə ashúshwóógʉ́ nyɛ. Nəcé, muud mə bʉ̂n nyə́mɛ́fwó gwɔ́w yɛ́, bwə́ bá səl nyə shí; nyɔɔŋg mə sə́l nyə́mɛ́fwó shí yɛ́, bwə́ bá bʉ̂n nyə gwɔ̂w.» 
\s1 Yésus mə bwádan nə ikʉ́kágə́ 
\r (Mat 19.13-15; Mak 10.13-16) 
\p  
\v 15 Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á zə nə́mə́ nə ikʉ́kény wə́ Yésus nə́ a kúnyág nə byo. *Ompwíín, nda bwə́ á dʉ́g ntɔ́ nə́, bwə́ mú lás nə bwo.  
\v 16 Yésus nywáá mú jɔ̂w bwo, nyə nə́: «Bɨ́dʉ́gá ikʉ́kágə́ í zə́g mə́dɨ́, kúgá kaambʉlə nə bwo, nəcé Faan mə́ Zɛmbî dʉ́sə sâ á mbií búúd wáŋ.  
\v 17 \x - \xo 18:17 \xt Mat 18.3\x*Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, muud yɛ̂sh nyə amágʉ́lə́yɛ́ Faan mə́ Zɛmbî məməgʉlá mə kʉ́kágə́ yɛ́, muud wɔɔŋgʉ̂ cúgɛ́ nə ŋkul nyíi cínɔŋg.» 
\s1 Cí á bulya məbii 
\r (Mat 19.16-26; Mak 10.17-27) 
\p  
\v 18 \x - \xo 18:18 \xt 10.25\x*Wúl cî *Oyúdɛn í á jí Yésus nə́: «Jɔ̧jɔ̧ Yɨ́ɨ́gʉli, jáyɛ́ jɔ̧ sâ mə́ sáág nə́ mə bííg cʉg á kandʉgə kandʉgə yí?»  
\v 19 Yésus mú yida cɨ nə nyə nə́: «Nəcé jɨ́ wó jɔ́w mə nə́ jɔ̧jɔ̧ múúd yí? Kú nə muud jɨ́ jɔ̧ múúd, njɨ Zɛmbî nyəmɛ́fwó.  
\v 20 \x - \xo 18:20 \xt MmN 20.12-16\x*Wo mpú dɨ́ məcɛ̧ɛ̧ mə́ga? “Wo kú sá mínɔɔmb, kú gwú múúd, kú júwo, wo kú yə múúd mpwɛnɛ á sá nyə́ ampúyɛ́ yí, wo gúmal sɔ́ɔ́ŋgʉ́ woó nə nyɔɔŋgʉ́ woó.”»  
\v 21 Cî nə Yésus nə́: «Mə ŋgə bɛ̧ məcɛ̧ɛ̧ mə́nɨ mɛ̂sh, tɛ́ɛ́d wú íkágə́d zə kumə múús.»  
\v 22 \x - \xo 18:22 \xt 12.33; Mat 8.21-22\x*Ja Yésus mə́ gwág ntʉ́nɨ yí a mú cɨ nə nyə nə́: «Sâ ŋgwúd í ŋgə ná fúfə wo: kaá kusha ísâ byɛ̂sh wó jɨ́ nə ndɨ̂ yí, wo kaaw mímbúmbúwá *mwaanɛ̂ wɔɔŋgʉ̂, wo ka bá kə bə nə məbii gwɔ̂w; ság ntɔ́ wo ka zə bɛ̧ mə.» 
\p  
\v 23 Cî wɔɔŋg mú shúsʉla nə mpɛ̧sá mə́ Yésus, nəcé nyə á bə nə zhwog məbii.  
\v 24 Yésus mú dʉ́g \f + \fr 18:24 \fk nə́ a mə́ shúsʉla: \ft Míl mícilyá mí ayág mí cugɛ́ nə iciyá ínɨ.\f*[nə́ a mə́ shúsʉla], a mú cɨ nə́: «A kwowʉlálə nə́ buud bɨ́ nə məbii wá bwə́ nyííg Faan mə́ Zɛmbî dɨ́ eé.  
\v 25 Í yida nywá bə kúnə́-kúnə nə́ *shamô nyííg luun lʉ́ ndundu dɨ́, ntɔ̧ nə́ muud á bulya məbii nyííg Faan mə́ Zɛmbî dɨ̂.» \fig Shamô|src="lb00042b.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="18.25" \fig* 
\p  
\v 26 Buud bwə́ á ŋgə gwágʉlə Yésus wá bwə́ á ŋgə cɨ nə́: «Ká zə́ jɨ́ nə ŋkul *dʉ́g cʉg yɛ́?»  
\v 27 \x - \xo 18:27 \xt Zak 8.6; Luk 1.37\x*A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Isâ í ntɔ̧́ múúd ŋkul yí, Zɛmbî nywáá jɨ nə ŋkul sá byo.»  
\v 28 Pyɛ̂r mú cɨ nə́: «Sə́ báá sə́ á mə́ lʉ́gə ísâ byɛ̂sh, sə́ zə bɛ̧ wo.»  
\v 29 \x - \xo 18:29 \xt 14.26; Mat 10.37\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, ŋkí muud mə lʉ́gə́ tɔɔ njɔ́w, tɔɔ mudá, tɔɔ omínyɔŋʉ̂, tɔɔ obyɔ̂l, tɔɔ bwân shú Faan mə́ Zɛmbî,  
\v 30 nyə é nyiŋgə bii ísâ byɔɔŋg byɛ̂sh ŋkí bulya tɛ́ nyə́ é ŋgə cʉgə wa shí yí, a bá nə́mə́ cʉgə kandʉgə kandʉgə cʉg í zág yííd.» 
\s1 Yésus mə́ jaaw nə́ a bá yə 
\r (Mat 20.17-19; Mak 10.32-34) 
\p  
\v 31 \x - \xo 18:31 \xt 9.21-22\x*Yésus nyə á ka ŋwa *ompwíín wûm nə óbá bɛ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Dʉgá, sə́ ŋgə́lə bád kə Yurʉ́səlɛm ɔ́ga. Isâ byɛ̂sh *búúd ɔ mícúndə́ bwə́ á cilə shú mə́ *Mwân mə Múúd yí í zə́ kə bwəma.  
\v 32 A zə́ kə kaanz mə́bwə̂ mə́ íkûl ishúsʉ́d, a bwəma nə cóógʉ́, buud cúg nyə, bwo sɛy nyə məntənd nyúúlʉ́d.  
\v 33 Bwə́ é fyámʉsə nyə milwóŋ, bwə́ gwú nyə. Njɨ, a bá gwûm jwɔ̂w álɛ́ɛl.»  
\v 34 \x - \xo 18:34 \xt 9.45\x*Bâŋ bwə́ áshígɛ́ ŋgə mpu gwág nda lə́sʉ́ wɔɔŋg í á ŋgə kə nə́. Í á bə bwo sâ shwoó, bwə́ kú wámbʉlə sâ Yésus nyə á ŋgə cɨ yí. 
\s1 Yésus mə́ lwag áncím-ncîm 
\r (Mat 20.29-34; Mak 10.46-52) 
\p  
\v 35 Í á ka zə bə nə́, ja Yésus nyə á ŋgə shísh Zheríko yí, ŋgwɔ́l áncím-ncîm nyə á bə zhɨ́ɨ́ dɨ́ koogʉ́, a ŋgə́ gwáámb buud *mwaanɛ̂.  
\v 36 Nyə á ka gwág buud bwə́ ŋgə́ cɔ̧́ áncuncuma, a mú jî nə́: «Jɨ́ í ŋgə́ cɔ̧́ yí?»  
\v 37 Bwə́ mú jaaw nyə nə́ Yésus á Nazarɛ̂t wə́ ŋgə́ cɔ̧́ ɛ́nɛ.  
\v 38 \x - \xo 18:38 \xt Mat 20.30-31\x*A mú kɨ̂m nə́: «Yésus Mwân mə *Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g mə nə́ ŋkwoŋʉ́!»  
\v 39 Buud bwə́ á ŋgə kyey mpwoombʉ́ gwooŋg dɨ́ wá bwə́ mú ŋkáánd nə nyə nə́ a jíg kʉ́l-kʉ̂l. Nyɛ mú yidá mpu bʉ̂n kə́l gwɔ́w nə́: «Mwân mə Dávid, bwɨ́ɨ́gʉ́g mə nə́ ŋkwoŋʉ́.»  
\v 40 Yésus mú tɔ̂w, a mú cɨ nə́ bwə́ zə́g nə nyə. Ja áncím-ncîm mə́ zə wɔ́ɔ́s nyə kúnə́-kúnə yí, Yésus mú jî nyə nə́  
\v 41 «Wó jɨɨ nə́ mə sáág wo jɨ́?» Nyə nə Yésus nə́: «Cwámba, mísh mâm mə́ kwóg dʉ́gya.»  
\v 42 \x - \xo 18:42 \xt Mat 9.22\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Mísh mwô mə́ kwóg dʉ́gya. Wo mə́ *dʉ́g cʉg nəcé búgə́ gwô.»  
\v 43 Nə́mə́ cé nə cé, mísh mə́ mú kwo dʉ́gya nyə. A mú ŋgə bɛ̧ Yésus a ŋgə́ yə Zɛmbî gúmə́. Buud bɛ̂sh bwə́ á dʉ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋg wá bwə́ mú ŋgə yə Zɛmbî məshwúmb. 
\c 19  
\s1 Zashé mə cɛ́nd mítə́dʉ́gá 
\p  
\v 1 Nə́ ndɛɛ́ Yésus mú nyíi Zheríko, a mú ŋgə lɨ́ɨ́na ŋgwə́la.  
\v 2 Ŋgwɔ́l múúd nyə á bə cínɔŋg nə́ Zashé, a njúl ŋwɛnyɛ tóya, a mbíd zhwog məbii.  
\v 3 Nyə á ŋgə sɔ̧́ nə́ a dʉ́g Yésus; njɨ nyə a shígɛ́ bə nə ŋkul mə dʉ́g nyə nəcé buud bwə́ á bə áncuncuma, Zashé nyɛ njúl ntâg wúlə-wúlə.  
\v 4 A mú ju nə kʉ́lə́ kə shwóg kə bád sikomɔ̂r\f + \fr 19:4 \fk sikomɔ̂r: \ft Jísə dúl váál lɨ́ɨ́ í á dʉ bul bə mbwaanzʉlə shí á Yudéa (1Oj 10.27; 1Ib 27.28; 2Ib 1.15; 9.27), tɔɔ shíshíŋ á Zhurdɛ̧̂ dɨ̂ (Luk 19.4); bwə́ á dʉ nə́mə́ sá məbɔ́ɔ́mbú nə ndɨ̂. Buud ɔ Igîpten bwə́ á dʉ bɛ̧ lɨ́ɨ́ jɔɔŋg (Sôm 78.47).\f* dɨ̂ shú nə́ a bâg dʉ́g Yésus ja á bá cɔ̧́ cínɔŋg shí yí. 
\p  
\v 5 Ja Yésus nyə á zə wɔ́ɔ́s kʉ́kʉ́l jɔɔŋg dɨ́ yí, nyə a bʉ̂n mísh a mú cɨ nə Zashé nə́: «Zashé, lɛɛlʉg shulə nəcé í jɨɨ nə́ mə jíg wódɨ́ njɔ́w múús.»  
\v 6 Zashé mú lɛɛl shulə, a mú kə lə́g Yésus nə məshusʉg.  
\v 7 \x - \xo 19:7 \xt Mat 9.10\x*Nda búúd bwə́ á dʉ́g ntɔ́ nə́, bɛ̂sh bwə́ á ŋgə nyímbʉla nə́: «A mə́ kə nyíi kə ji múúd misə́m dɨ́ njɔ́w!»  
\v 8 \x - \xo 19:8 \xt MmN 21.36; Eze 33.14-16\x*Zashé nywáá mú tɔ̂w tʉ́təlí cɨ nə Yésus nə́: «Cwámba e, mə zə́ kaaw mə́bii mâm tʉ́tám nə́ cáŋ, mə yə mimbúmbúwá dúl kɔw. Ŋkí mə a shí ntâg mánda múúd nə sá jé mə nyiŋg nyə gwo ija inɔ̧̂.»  
\v 9 \x - \xo 19:9 \xt 13.16; Mis 16.31\x*Yésus músə cɨ nə́: «Zɛmbî mə́ cʉg búúd ɔ́ njɔ́w ga múús, nəcé a jɨ nə́mə́ múúd á bag mə *Abʉraham.  
\v 10 \x - \xo 19:10 \xt Eze 34.16; Mat 9.13; Mak 2.17; Luk 5.32; 1Tm 1.15\x*Nəcé *Mwân mə Múúd nyə á zə sɔ̧́ bɔɔŋg bwə́ á jímb wá, zə cʉgʉshi bwo.» 
\s1 Kanda mísaŋ wûm 
\p  
\v 11 \x - \xo 19:11 \xt 11.2; Mis 1.6\x*Buud bwə́ mú gwág lə́sʉ́ Yésus nyə á lás yí. Yésus mú kə nə lə́sʉ́ shwóg kənd bwo kanda nəcé bwə́ á ŋgə tə́dʉga nə́, nda a mú kúnə́-kúnə nə Yurʉ́səlɛm nə́ Faan mə́ Zɛmbî í zə nyîn.  
\v 12 \x - \xo 19:12 \xt Mak 13.34; Mis 1.11; 2.33-36\x*Ntɔ́ Yésus mú cɨ nə́: «Ŋgwɔ́l múúd nyə a byɛ̂l njɔ́w mícî dɨ̂. Nyə á ka zə bə nə́ a kə́ nyúl shí a shwóg-shwógʉ́d bwə́ kə́ tə́l nyə Njwú-buud nə́ ndɛɛ́ a mú nyiŋgə.  
\v 13 Ja á mə́ bə nə́ a zə́ tɨ́ yí, a mú jɔ̂w osɔ́ɔl ɔ mə́sáal bɛ́ wûm, zə yə bwo *mwaanɛ̂, muud yɛ̂sh sáŋ mína\f + \fr 19:13 \ft Saŋ mína ŋgwúd í á dʉ bə odanarî təd.\f* ŋgwúd; nyə nə bwo nə́: “Ŋgəgá nə sá omákíd nə mwaanɛ̂ ɛ́nɛ té mə é bə njɔɔnd dɨ́ yí.”  
\v 14 \x - \xo 19:14 \xt Mis 4.17; 5.28; 13.44-46; 28.25-28\x*Njɨ, nda búúd ɔ́ lɔɔm yé bwə́ á dʉ mpii nyə nə́, bwə́ á kənd buud nyə́dɨ́ mpʉ́sə kə jaaw nə́: “Sə́ acɛ́ɛ́lɛ́ nə muud ɛ́nɛ jwúg nə sə́.” 
\p  
\v 15 «Ja bwə́ á shîn tə́l nyə njwú-buud yí, nyə á ka nyiŋgə. A mú zə wɔ́ɔ́s, a mú jɔ̂w ósɔ́ɔl ɔ́ mə́sáal bɛ́ nyə á kaaw mwaanɛ̂ wá nə́ bwə́ zə́g lwágʉlə nyə nda mákîd máŋ mə́ á kyey nə́.  
\v 16 Ashúshwóógʉ́ mú zə wɔ́ɔ́s, nyə nə́: “Mása, saŋ wô í á mə́ sá nə́ mə bííg misaŋ wûm.”  
\v 17 \x - \xo 19:17 \xt 12.42-44; 16.10\x*Njwú-buud mú cɨ nə nyə nə́: “Ʉhʉ́ʉŋ, wo jɨ jɔ̧jɔ̧ sɔ́ɔl məsáal. Wo mə́ bə mə abúgʉ́lág nə sʉ́sʉ́sá ácíg-cíg. Mə mə́ yə wo ijwûga nə́ wo jwúg nə miŋgwə́la wûm.”  
\v 18 Sɔ́ɔl məsáal ábɛɛ̂ mú nə́mə́ zə, nyə nə́: “Mása, saŋ wô í á mə́ sá nə́ mə bííg misaŋ mitɔ́ɔn.”  
\v 19 Njwú-buud mú nə́mə́ cɨ nə nyə nə́: “Mə mə́ yə nə́mə́ wo ijwûga nə́ wo jwúg nə miŋgwə́la mitɔ́ɔn.” 
\p  
\v 20 «Ŋgwɔ́l mú nə́mə́ zə, nyə nə́: “Mása, saŋ wô wə́ ga. Mə a fʉ́lə wo nábʉ́kən dɨ́ nə́ ndɛɛ́ mə baagʉlə.  
\v 21 Mə á ŋgə fúndə wo nəcé wo jɨ muud ŋkʉ́d; wó dʉ ŋwa sâ jɨ́ nə́ wo dɨ́ wo á bwɨ́ɨ́g yí, wo dʉ saag isâ bísə́ nə́ wo dɨ́ wo á bɛ̧ yí.”  
\v 22 Njwú-buud mú cɨ nə nyâŋ nə́: “Mə zə́ sámb wo lə́sʉ́ wô na wódɨ́ íciyád. Wo jɨ bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔl məsáal. Wo á ŋgə mpu nə́ mə jɨ muud ŋkʉ́d, mə́ dʉ ŋwa ísâ bísə́ nə́ mə dɨ́ mə a bwɨ́ɨ́g yí, mə dʉ saag ísâ bí nə́ mə dɨ́ mə á bɛ̧ yí.  
\v 23 Ká nəcé jɨ wó áshígɛ́ kə wá mə mwaanɛ̂ waamə́ bâŋ dɨ́, nə́ ja mə́ wɔ́ɔ́s yí, mə zə ŋwa nyə nə məbədî gwɔ̂w yí?”  
\v 24 A mú cɨ nə buud bwə́ á bə cínɔŋg wá nə́: “Dɛ́ɛ́gʉ́gá nyə saŋ nɨ bɨ yə́g nyɔɔŋg jɨ́ nə misaŋ wûm yɛ́.”  
\v 25 Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: “Cwámba, á bwey fwo bə nə misaŋ wûm.”  
\v 26 \x - \xo 19:26 \xt Mat 25.29\x*Mə mpú jaaw bɨ́ nə́ muud jɨ́ nə baalɛ́ yɛ́, Zɛmbî mə bá kwádʉlə nyə. Njɨ nyɔɔŋg cúgɛ́ nə ndɨ́ yɛ́, Zɛmbî mə bá mɛɛl yîl nyə bʉ́baalɛ̂ á jɨ́ nə ndɨ́ yí.  
\v 27 “Nə́ ndɛɛ́ mizhízhíŋ myâm mí á ban nə́ mə kú jwú nə bwo wá, zəgá nə bwo wa, zə cígə bwo məcʉ́ŋ mə ŋgə́ dʉ́g.”»  
\v 28 Ja Yésus nyə á shîn lás ntʉ́nɨ yí nyə a tɔ̂w shwóg ŋwa zhɨ́ɨ́ kə́lə Yurʉ́səlɛm. 
\s1 Yésus mə zə́ nyíi Yurʉ́səlɛm 
\r (Mat 21.1-9; Mak 11.1-10; Yuá 12.12-19) 
\p  
\v 29 Í á ka zə bə, Yésus nyə á ŋgə shísh kúnə́-kúnə nə Betʉfazhe nə Betanî, a mú kə wɔ́ɔ́s ŋgɛɛ́ mbʉ́ŋ bwə́ dʉ́ jɔ̂w nə́ *Mbʉ́ŋ wə́olivyê yí. A mú lwâm *ómpwíín óbá.  
\v 30 Nyə nə bwo nə́: «Kəgá na də́nd á shwóg nɨɨ́d. Í é bə, bɨ́ ká nə́mə́ jé bɨ kwey cwɔ̧ jakáás cɛ̧ɛ̧lá, í njúl nə́ tɔɔ muud nyə a bwɛ́lɛ́ kəwa gwod. Bɨ́ ɔ́ ciny gwo, zə mə nə ndɨ̂.  
\v 31 Ŋkí muud mə jí bɨ́ nə́ nəcé jɨ́ bɨ́ ŋgə́ ciny gwo yí, bɨ́ bɛ̧sa nə nyə nə́: “Cwámba wə́ ŋgə́ jɨɨ gwo.”»  
\v 32 Buud nyə á lwâm wá bwə́ mú kə, kə nə́mə́ kwey ísâ nda nyə á cɨ nə́.  
\v 33 Ja bwə́ mə́ ciny cwɔ̧ jakáás yí, wəamə́dɨ́ bɛ́ bwə́ mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ mə́ ciny gwo nəcé jɨ?»  
\v 34 Bwə́ nə́: «Cwámba wə́ ŋgə́ jɨɨ gwo».  
\v 35 Bwə́ mú zə Yésus nə cwɔ̧ jakáás jɔɔŋg, bwə́ ŋgə yîl mikáándə́ myáŋ ŋgə jɛɛl gwo kwoŋʉd, bwə́ mú jil Yésus gwɔ̂w.  
\v 36 \x - \xo 19:36 \xt 2Oj 9.13\x*Yésus mú ŋgə kə jakáás dɨ́, buud bwə́ ŋgə́ taalə mikáándə́ myáŋ zhɨ́ɨ́d. 
\p  
\v 37 Ja nyə á ŋgə shísh kúnə́-kúnə nə Mbʉ́ŋ wə́olivyê yí, ompwíín bɛ̂sh bwə́ á bə áncuncuma wá bwə́ mú bə nə məshusʉg, bwə́ mú ŋgə yə Zɛmbî məshwúmb gwɔ́w-gwɔ̂w nəcé məma misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí ŋkûl bwə́ á dʉ́g myá.  
\v 38 \x - \xo 19:38 \xt Sôm 118.26; Luk 2.14\x*Bwə́ mú ŋgə cɨ nə́: 
\q1 Gúmə́ í bə́g nə Njwú-buud ŋgə́ zə jínə́ mə́ Cwámba dɨ́ yɛ́. 
\q1 Joŋ í bə́g nə́ shɛɛ, 
\q1 gúmə́ joŋ lʉ gwɔ́w dɨ́ cwû. 
\p  
\v 39 Bɔ́ɔ́lʉ́gá *Ofarizyɛ̂ŋ bwə́ á bə na mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ́ wá bwə́ mú cɨ nə Yésus nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, wo alásɛ́ nə ompwíín bwô nə́ bwə́ yɔ́wʉg kɨ́mʉ́lə?»  
\v 40 \x - \xo 19:40 \xt Aba 2.11\x*A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mə́ jaaw bɨ́ nə́ ŋkí bwə́ ji kʉ́l-kʉ̂l, məkwóógʉ́ kɨ̂m.» 
\s1 Yésus mə gwág cɛy Yurʉ́səlɛm lámʉ́d 
\p  
\v 41 \x - \xo 19:41 \xt 21.20-24\x*Yésus nyə á ŋgə shísh ŋgwə́la nə́ ndɛɛ́ ja nyə á dʉ́g wə yí, nyə á jɨɨ yə́ nə gwágʉ́lə wə cɛy lámʉ́d.  
\v 42 \x - \xo 19:42 \xt Mbá 32.29; Luk 2.14\x*A mú cɨ nə́: «Eéé! Jwɔ̂w gaád wo mbə̂m mpu nda wó jə́lá nə sɔ̧́ nə́ wo jííg nə́ shɛɛ nə́! Ká jísə wo shwɨɨlyá, mísh mwô kú dʉ́g.  
\v 43 Nəcé mɔ́ɔ́l mwɔ̂w mə́ bá bə wo nə́ mizhízhíŋ myô mí bá laá wo nə mimyə́gə́, mí lyɛ̧ wo nə dɔɔmb, shúsə wo ikɔ́ɔ́mb byɛ̂sh.  
\v 44 \x - \xo 19:44 \xt 1.68; 21.6; Mat 24.2; Mak 13.2\x*Bwə́ bá caam wo nə bwân bwô, lʉ́gə wo shí nə shí kú nə tɔɔ kwóógʉ́ í mbə́d dúlʉ́gáád. Í bá bə wo ntɔ́ nəcé wo a shígɛ́ mpu fwála Zɛmbî nyə á zə nə́ a zə́ cʉgʉshi wo yí.» 
\s1 Yésus mə wɨ́ɨ́ŋg búúd ɔ́ míkus Mpáánzə́ Zɛmbî 
\r (Mat 21.10-16; Mak 11.11, 15-18; Yuá 2.13-17) 
\p  
\v 45 Nə́ ndɛɛ́, Yésus mú kə nyíi *Luŋ mə́ Zɛmbî, a mú kə wɨ́ɨ́ŋg búúd bwə́ á ŋgə sá mikus cínɔŋg wá,  
\v 46 \x - \xo 19:46 \xt Iza 56.7; Zhe 7.11\x*nyə nə bwo nə́: «Jísə cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́: “Njɔ́w wâm í bá bə njɔ́w mə́jəgʉla.” Bɨ bâŋ mə́ yida sá nə́ í bə́g daagɛ lʉ́ íjúwâl!» 
\p  
\v 47 \x - \xo 19:47 \xt 21.37; 22.53; Mat 26.55; Mak 14.49; Yuá 18.20\x*Nyə á ka dʉ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá Luŋ mə́ Zɛmbî jwɔ̂w dɛ̂sh. Nə́ ndɛɛ́, nə Milúlúú myâ ofada, nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧, nə mícî mí kúl búúd mí mú ŋgə sɔ̧́ nə́ mí gwú nyə.  
\v 48 \x - \xo 19:48 \xt 20.19; 22.2\x*Njɨ bwə́ áshígɛ́ mpu nda bwə́ sáág nə́, nəcé məŋkúmbə mə búúd mɛ̂sh mə́ á dʉ gwágʉlə nyə nə lâm wɛ̂sh. 
\c 20  
\s1 Ŋkul ijwûga mə Yésus í ŋgə zhu ŋgow 
\r (Mat 21.23-27; Mak 11.27-33) 
\p  
\v 1 Í á bə dúl jwɔ́wʉ́d nə́, Yésus ŋgə́ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá *Luŋ mə́ Zɛmbî, a ŋgə́ jaaw Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl, seegya nə́ milúlúú myâ ofada, nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧, nə ocúmbá buud bwə́ mə́ wɔ́ɔ́s.  
\v 2 Bwə́ mú jí nyə nə́: «Jaawʉg sə̂. Nyáyɛ́ ŋkul wó ŋgə́ sá ísâ ínɨ nə ndɨ́ yí? Zə́ nyə ámə yə wo ŋkul nyɔɔŋgʉ̂?»  
\v 3 A mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Mə zə́ nə́mə́ fwo jí bɨ́ njígá.  
\v 4 Nduwán Yuánɛs nyə á ŋgə duu buud yí, í á bə nə nyáyɛ́ ŋkûl? Ye ŋkul á gwɔ́w wə́ Zɛmbî, ye ŋkul á buud?»  
\v 5 Bwə́ mú tə́dʉga nə́: «Ŋkí sə́ mə́ cɨ nə́: “gwɔ́w”, nyə e jí sə́ nə́: “Ká nəcé jɨ́ bɨ́ a shígɛ́ *búgʉla nyə yí?”  
\v 6 \x - \xo 20:6 \xt Mat 14.5\x*Sə́ mə́ ká mɛɛl cɨ nə́ í á bə ŋkul á buud ɨɨ́, kúl búúd jɛ̂sh gwú sə́ nə məkwóógʉ́, nəcé bɛ̂sh bwə́ ŋgə magʉlə nə́ Yuánɛs nyə á bə *muud micúndə́.»  
\v 7 Bwə́ mú bɛ̧sa nə́ bwə́ ampúyɛ́ kʉ́l í á ŋgə wú yí.  
\v 8 Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Mə ajááwɛ́ nə́mə́ bɨ́ ŋkul mə́ ŋgə́ sá misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ míga nə ndɨ́ yí.» 
\s1 Kanda ósɔ́ɔl ɔ mə́sáal ɔ́ abʉ́bɔ̂w 
\r (Mat 21.33-46; Mak 12.1-12) 
\p  
\v 9 \x - \xo 20:9 \xt Iza 5.1-2\x*Yésus nyə á ka kənd buud kanda ga nə́, «Ŋgwɔ́l múúd nyə a sá fambə́ *vînyə a mú yə búúd fambə́ jɔɔŋg mə́céd. A músə kə njɔɔnd dɨ́ nə́ nyə é já fwámɛ́ fwála.  
\v 10 \x - \xo 20:10 \xt 2Ib 36.15-16\x*Fwála lʉ́ mə́mwáágʉlə dɨ́, nyə á kənd ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal yé nə́ a kə́g ŋwa nyə dɛ́ kɔw lʉ mpúmə́ búúd bwə́ á lʉ́g nə fambə́ wá dɨ́. Njɨ buud bɔɔŋgʉ́ bwə́ mú kə daŋgʉlə cú sɔ́ɔl məsáal nə́ ndɛɛ́ nyiŋg nyə məbwə̂ məbwə̂.  
\v 11 Muud fambə́ mú ŋwa cígʉ́lá nə́ á nyiŋgə nə́mə́ kənd ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal yé. Bwə́ mú nə́mə́ kə daŋgʉlə cú nyâŋ, sɛ́ɛ́mbʉli nyə nə məlwíy nə́ ndɛɛ́ nyiŋg nyə məbwə̂ məbwə̂.  
\v 12 Muud fambə́ nə́ á nyiŋgə nə́mə́ kənd sɔ́ɔl məsáal álɛ́ɛl. Bwə́ mú kə wá nyâŋ məfə́ŋ nə́ ndɛɛ́ bwə́ wɨ́ɨ́ŋg nyə. 
\p  
\v 13 \x - \xo 20:13 \xt 3.22\x*«Muud fambə́ mú ka zə cɨ nə́: “Mə sáág nə́ e? Mə zə́ kənd mwân waam mə́ búl cɛɛl yɛ́, ka bwə́ é gwɔ̧́ɔ̧ nyə.”  
\v 14 Ká, buud bwə́ á lʉ́g nə fambə́ wá, dʉ́gʉ́lə bwə́ á dʉ́g *Mwân mə Múúd fambə́ mə́ wɔ́ɔ́s yí, bwə́ á nyímbʉla bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: “Muud mə bá lʉ́g nə lʉ́gí wə́ ɛ́nɛ. Shé gwúgá nyə shé bâg lʉ́g nə lʉ́gí.”  
\v 15 Bwə́ mú julə wú nə nyə fambə́, kə gwú nyə ncâ.» Yésus mú jí bwo nə́: «Muud fambə́ mə́ bá sá búúd ɔ́nɨ ntʉdɛl?  
\v 16 \x - \xo 20:16 \xt 21.20-24\x*Ŋgaá nə́ a bá zə gwú bwo nə́ ndɛɛ́ a ŋwa fambə́ yə búúd oshús?» 
\p Ja búúd bwə́ á gwág á mə́ cɨ ntɔ́ yí, bwə́ á lás nə́: «Mbɔ̂! Í cúgɛ́ nə ŋkul bə ntɔ́!»  
\v 17 \x - \xo 20:17 \xt Sôm 118.22\x*Yésus mú dʉ́g bwo nə́ figə́-figə́, a mú jí bwo nə́: «Micilyá míga mí kə́ nə́ jɨ? 
\q1 Kwóógʉ́ ólwɔ̧́ye bwə́ á myaas yí, 
\q1 dwó wə́ í mə́ bə kwóógʉ́ lʉ́ lʉ́mʉga\f + \fr 20:17 \fk kwóógʉ́ lʉ́ lʉ́mʉga: \ft Í á dʉ bə kwóógʉ́ bwə́ á dʉ tɛ́ɛ́d jil mə́ndəlúd yí, dwó wə́ bwə́ á dʉ bɛ̧ ja bwə́ lʉ́m mənyuŋg mə njɔ́w yí.\f*. 
\m  
\v 18 \x - \xo 20:18 \xt 1Pr 2.8\x*Muud mə bá bʉ́l kwóógʉ́ dɔɔŋg dɨ́ yɛ́ mə bá kweshʉli búg; nyɔɔŋg kwóógʉ́ dɔɔŋg í bá káda yɛ́ mə bá cugʉli.»  
\v 19 \x - \xo 20:19 \xt 19.48\x*Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bə́nɔ̂ŋ milúlúú myâ ofada bwə́ á mpu nə́ lə́sʉ́ wáŋ wə́ Yésus nyə á ŋgə lás kaanə́d nɨ. Bwə́ mú tɛ́ɛ́d ŋgə́lə sɔ̧́ məzhɨɨ́ nə́ bwə́ bii nyə nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́d. Njɨ bwə́ á ka ŋgə fúndə məŋkúmbə mə búúd. 
\s1 Otɔ́we ɔ shwóg ɔ́ Oyúdɛn bwə́ bwéél Yésus 
\r (Mat 22.5-22; Mak 12.3-17) 
\p  
\v 20 \x - \xo 20:20 \xt 11.53-54\x*Nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú ŋgə baagʉsə Yésus. Bwə́ kə kənd búúd nə́ bwə́ kə́g nda buud wâ tʉ́təlî. Bwə́ ká dʉ bwéél nə́ ka bwə́ é gwág gúl ciyá í ajə́láyɛ́ yí, bwə́ kusha nə nyə, a bə mə́nyámá mə́ ŋgwə́mʉna dɨ́, nyə́dɨ́ mpə̂l dɨ̂.  
\v 21 Buud bwə́ mú zə jí Yésus nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli! Sə́ ŋgə mpu nə́ lə́sʉ́ wô nə njɨ́ɨ́gʉ́lá wô bísə tʉ́təlî. Wó dʉ nə́mə́ dʉ́g búúd njɨ nda njɨ́ɨ́gʉ́lá wô wɨ́ nə́. Wo ŋgə jɨ́ɨ́gʉli sə́ cʉg á Zɛmbî bʉ́bə́lɛ́.  
\v 22 Ntɔ́, jaawʉg sə̂. Ye məcɛ̧ɛ̧ mə́shé mə́ ŋgə magʉlə nə́ sə́ jə́nág tóya mə *Káázɛl, ye mə́ aŋgɛ̂ nə magʉlə?» 
\p  
\v 23 Ká, Yésus nyə á bwey mpu məkə́ŋ máŋ, a mú cɨ nə bwo nə́:  
\v 24 «Lwógá ná mə saŋ *danarî\f + \fr 20:24 \fk danarî: \ft Í á bə mwaanɛ̂ á Rom bwə́ á dʉ jə́na tóya nə ndɨ̂ yí (wo je dʉ́g Mat 22.18-9).\f*. Zə́ jɨ́ nə vʉgʉli mpwoombʉ́ nə jínə́ bwə́ á lúlə wa ga?» Bwə́ nə́: «Jísə Káázɛl.»  
\v 25 \x - \xo 20:25 \xt Rom 13.7\x*Nyə ntâg nə bwo nə́: «Ntɔ́, yə́gá Káázɛl isâ í Káázɛl, bɨ́ yə Zɛmbî isâ í Zɛmbî.»  
\v 26 Bwə́ mú kú nə sá bwə́ júmʉg Yésus mísh mə́ búúd dɨ́ yí; bwə́ mú bul káam mpɛ̧sá nɨ, bwə́ shwal fad mímpu. 
\s1 Osadwisyɛ̂ŋ bwə́ bwéél Yésus 
\r (Mat 22.23-33; Mak 12.18-27) 
\p  
\v 27 \x - \xo 20:27 \xt Mis 4.1-2; 23.6-8\x*Gúl bʉ́baalɛ̂ *Osadwisyɛ̂ŋ, buud bwə́ dʉ cɨ nə́ mimbimbə mí ábʉ́lɛ gwûm mə́shwoŋ dɨ́ wá, í á ka zə wə́ Yésus, zə jí nyə nə́:  
\v 28 \x - \xo 20:28 \xt Mbá 25.5-6; Mət 38.8\x*«Yɨ́ɨ́gʉli, Moyîz nyə á yə sə́ cɛ̧ɛ̧ nə́: “Ŋkí muud mə yə́ kundú, mínyɔŋʉ̂ yé mə́ jəlá nə shúgʉla nə kúsə́ yé, a byág nyɔɔŋg mə́ yə yɛ́ mpwoŋ buud.”  
\v 29 Bɔ́ɔ́l ómínyɔŋʉ̂ bwə́ á byɛ̂l wa zaŋgbá budûm nə budûm. Acúmbá mú bâ múdá, a mú yə kú nə mwân.  
\v 30 Nyɔɔŋg nyə á bɛ̧ nə nyə yɛ́ mú ŋwa múdá,  
\v 31 álɛ́ɛl ŋwa nə́mə́ nyə, nə́ ndɛɛ́ bɛ̂sh zaŋgbá bwə́ á ŋwa mudá wɔɔŋgʉ̂, bwə́ ŋgə́ yə kú byá mwân.  
\v 32 Zhúgʉ́lá zhúgʉ́lâ, mudá mú nə́mə́ yə.  
\v 33 Ja búúd bwə́ bá gwûm yí, nyáyɛ́ mə bá ka ŋwa mudá? Ŋgaá nə́ bɛ̂sh bwə́ á shí bə ógwúm bɛ́?» 
\p  
\v 34 Yésus mú bɛ̧sa nə bwo nə́: «Buud wâ cʉg ga bwə́ ŋgə bə, budûm bâ búdá, budá kə məbáád.  
\v 35 Njɨ, bɔɔŋg bwə́ bá nyîn nə́ bwə́ jəlá nə gwûm bwə́ cʉgə cʉg í zág wá, bwə́ ábʉ́lɛ dʉ sá mə́bâ: budúm nda ná bâ búdá, budá nda ná kə mə́báád.  
\v 36 \x - \xo 20:36 \xt 1Yn 3.1-2\x*Bwə́ ábʉ́lɛ ná nə́mə́ bə nə ŋkul yə, nəcé bwə́ bá bə nda *wəéŋgəles. Bwə́ bá bə bwân ɔ́ Zɛmbî nəcé í bá bə bwə́ mə́ wú shwɨy dɨ́ kə cʉgʉd.  
\v 37 \x - \xo 20:37 \xt MmN 3.2, 6\x*Kɔ́ɔ́mb á mimbimbə bálə gwûm mə́shwoŋ dɨ́, Moyîz nyə a lwágʉlə ntɔ́ ja nyə á kwey ŋgwiilɛ ŋkaŋ dɨ́ yí; nyə á jɔ̂w Cwámba nə́ Zɛmbî mə́ *Abʉraham, Zɛmbî mə́ *Izaag, Zɛmbî mə́ *Yákwab.  
\v 38 Ntɔ́ jɨ nə́ Zɛmbî cugɛ́ Zɛmbî mimbimbə, a jɨ yidá bə Zɛmbî á buud bwə́ ŋgə́ cʉgə wá. Ntɔ́ jɨ shú dɛ́d nə́ bɛ̂sh bwə́ ŋgə cʉgə.» 
\p  
\v 39 \x - \xo 20:39 \xt Mak 12.32\x*Bɔ́ɔ́lʉ́gá *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ mú lás cɨ nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, wo mə́ mpu lás.»  
\v 40 \x - \xo 20:40 \xt Mat 22.46; Mak 12.34\x*Bwə́ áshígɛ́ ná nyiŋgə bwɛlɛ jí Yésus tɔɔ njígá ŋgwúd nə ŋgwúd. 
\s1 Ye Mesî jɨ mwân mə Dávid 
\r (Mat 22.41-46; Mak 12.35-37) 
\p  
\v 41 \x - \xo 20:41 \xt Mat 20.30-31\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Ntʉdɛlɛ́ búúd bwə́ mpú dʉ cɨ nə́ *Krîst jɨ mwân mə Dávid yɛ́?  
\v 42 \x - \xo 20:42 \xt Sôm 110.1; Mis 2.33-35\x*Ŋgaá Dávid nyə á cɨ nyə́dɨ́ kálaad Osôm dɨ́ nə́: 
\q1 Cwámba\f + \fr 20:42 \fk Cwámba: \ft Wa, ja ashúshwóógʉ́ jísə “Yawé”, mbii í ŋgə́ wu Sôm 110.1 dɨ́ yí.\f* nyə á cɨ nə Cwámba wâm nə́: 
\q1 “Jig shí wa mə́dɨ́ mbwə̂ məncwûm, 
\q1  
\v 43 kə wɔ́ɔ́s ja mə é culʉshi mízhízhíŋ myô, 
\q1 wo nyaál myo nə məkuú yí!” 
\m  
\v 44 Ŋkí Dávid mə́ bwey jɔ̂w *Krîst nə́ Cwámba, nyə é ka bə Dávid mwân na ntʉdɛlɛ?» 
\p  
\v 45 Yésus mú cɨ nə *ompwíín bɛ́ buud bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ gwág nə́:  
\v 46 \x - \xo 20:46 \xt 11.43; 14.7\x*«Bɨ ɔ káálʉ́gə́ nə Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ cɛ́ɛ́l dʉ mɛ̧ɛ̧la nə ŋwɔ̧ɔ̧la ŋwɔ̧ɔ̧la íjud wá, bwə́ cɛ́ɛ́l nə́mə́ nə́ buud bwə́ dʉ́g bə́da bwo məbə́dá mə́ gúmə́ mə́ŋkúmbə mə búúd dɨ̂ wá, bwə́ nə́mə́ wə́ bwə́ cɛ́ɛ́l dʉ́lə kə ji njɨ íjiya yâ shwóg ja bʉ́sə́ *mə́mpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn dɨ́ yí, nə dʉ́lə dʉ ji njɨ lúú tʉ́wʉli dɨ́ ja bwə́ dʉ́ kə ídína dɨ́ yí.  
\v 47 Bwə́ dʉ dɛ́ɛ́g míkúsə́ mí búdá isâ byáŋ byɛ̂sh ka dʉ sá igwaa-gwaa í mə́jəgʉla nə́ bwə́ dʉ́gʉ́g nə́ bʉ́sə ijɔ̧ɔ̧́ i búúd. Intʉ́gʉ́lí byáŋ í bá bə ŋkí jág bul nyaan.» 
\c 21  
\s1 Yána mə kúsə́ múdá 
\r (Mak 12.41-44) 
\p  
\v 1 \x - \xo 21:1 \xt 2Oj 12.10\x*Yésus nyə a bʉ̂n mísh a mú dʉ́g ofwó búúd bwə́ ŋgə́ wá məyə́na máŋ jaadə́ mə́yə́na mâ *Mpáánzə́ Zɛmbî dɨ̂.  
\v 2 A mú nə́mə́ dʉ́g wúl mbúmbúwá kúsə́ múdá ŋgə́ wá isʉsáŋ íbá.  
\v 3 Yésus mú cɨ nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, mbúmbúwá kúsə́ múdá nɨ mə́ wá mə́yə́na cɔ̧́ búúd bɛ̂sh.  
\v 4 \x - \xo 21:4 \xt 2Kr 8.12\x*Nəcé buud ɔ́nɨ bwə́ ámə ŋgə wá ɔ́nɨ, bwə́ ámə ŋgə ŋwa mə́mpugə mâ byɔɔg dáŋʉ́d. Ká nyɛ, a njúl mbúmbúwá, nyə ámə wá bímbí dɛ̂sh í ámə bə nə́ nyə é ŋgə cʉgə nə ndɨ́ yí.» 
\s1 Luŋ mə́ Zɛmbî í bá cɨɨm 
\r (Mat 24.1-3; Mak 13.1-3) 
\p  
\v 5 Bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á ŋgə faag *Luŋ mə́ Zɛmbî bwə́ ŋgə́ cɨ nə́ məlwɔ̧́ga mâ cínɔŋg mə́sə nə jɔ̧jɔ̧ mə́kwóógʉ́, jɔ̧jɔ̧ ísâ búúd bwə́ á ŋgə yə Zɛmbî yí í ŋgə́ kwádʉlə ijɔ̧ɔ̧.\fig Luŋ mə́ Zɛmbî nə mbaadə́ yé|src="lb00250b.tif" size="span" copy="Louise Bass" ref="21.5" \fig* Nda bwə́ á ŋgə faag ntɔ́ nə́, Yésus mú cɨ nə́:  
\v 6 \x - \xo 21:6 \xt 19.44\x*«Sâ bɨ́ ŋgə́ dʉ́g ŋkí nywa nɨ í bá cɨɨm jɛ̂sh, dúl kwóógʉ́ í ábʉ́lɛ́ lʉ́g na í mbə́d dúl gwɔ̂w.»  
\v 7 \x - \xo 21:7 \xt 17.22-24\x*Bwə́ mú ka jí nyə nə́: «Yɨ́ɨ́gʉli, jâŋ sâ í bá bə jáyɛ́ ja? Jɨ́ í bá ka lwágʉlə sə́ nə́ í wál zə sɨ̂y?» 
\s1 Yésus mə́ jaaw nda mə́cɛy mə́ bá tɛ́ɛ́d nə́ 
\r (Mat 24.4-8; Mak 13.5-8) 
\p  
\v 8 Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ ɔ́ bɛy nə́ buud bwə́ bâg zə kənd bɨ́ jugʉ́. Nəcé buud ŋkí bulya bwə́ bá dʉ zə nə jínə́ dâm zə cɨ nə́: “Mə wə́ *Krîst,” bwə́ nə́: “Wəla í mə́ wɔ́ɔ́s.” Bɨ́ kú bá dʉ bɛ̧ bwo.  
\v 9 Ja bɨ́ mə́ bá dʉ gwág miláŋ mí mɔ́ɔmb yí, bɨ kú bá dʉ gwág wagʉwo. Bɨ́ tɛɛm gwág nə́ buud bwə́ mú ŋgə sá miŋgáádə́ nə ijwû, bɨ́ kú bá gwág wagʉwo. Nəcé í bá jɨɨ nə́ isâ byɔɔŋg í ŋgə́g nə tɛ́ɛ́d fwo sɨ̂y; njɨ, í ábʉ́lɛ́ lɛɛl bə mə́shíné mə́ shí.»  
\v 10 \x - \xo 21:10 \xt Mak 13.8\x*A mú nyiŋgə cɨ nə bwo nə́: «Gúl lwoŋ í bá lúmbʉli nə gúl, dúl faan lúmbʉli nə dúl,  
\v 11 shí í bá dʉ jág ntaŋʉsa, zha á ifií mpu nə okwaag-jumə ɔ́ mə́bwas í bá dʉ bə íkʉ́l ikʉ̂l, isâ í áwuwagʉwə̂ nə məma ísâ í ntɔ̧́ búúd fʉg yí í bá dʉ zhu gwɔ̂w joŋ dɨ̂.» 
\s1 Zɛmbî mə bá kwíínd 
\r (Mat 10.17-22; 24.9-14; Mak 13.9-13) 
\p  
\v 12 \x - \xo 21:12 \xt Mat 10.17-22; Yuá 16.1-4\x*\x - \xo 21:12 \xt Mis 12.1-4; 18.12-17; Mis 24–26\x*«Njɨ, shúshwóógʉ́ nə́ isâ ínɨ byɛ̂sh í bə́g, bwə́ bá dʉ bii bɨ̂, dʉ lwágʉlə bɨ̂ cúwʉ́lí, bwə́ bá dʉ kusha nə bɨ̂ mə́bwə́ mə́ wə́amə́dɨ́ wâ *məmpáánzə́ mə́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə́ *Oyúdɛn, bwə́ wá bɨ́ mímbwugʉd. Bɨ mə bá dʉ kaad mísh mə́ ójwû ɔ́ lɔɔm nə buud ɔ́ anʉ́nɨ̂ dɨ́ nəcé jínə́ dâm.  
\v 13 Njɨ sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋg wɛ̂sh í bá bə shú nə́ bɨ kə́g bwaagʉlə sâ bɨ́ mə́ mpú shú dâm yí.  
\v 14 \x - \xo 21:14 \xt 12.11-12\x*Bweyʉgá wá mílúúd nə́ bɨ ajə́láyɛ́ nə bá dʉ kwəmʉsa mbii bɨ́ mə́ bá dʉ shwɔ̧ mə́nyúúl yí.  
\v 15 Məmɛ́fwó mə bá dʉ yə bɨ́ iciyá í lə́sʉ́ nə fʉg mbií í bá dʉ bə nə́, buud bɛ̂sh bwə́ bá dʉ lúmbʉli nə bɨ́ wá, ŋgwúd nə ŋgwúd kú tɨ́ sâ bɨ́ mə́ cɨ́ yí, ŋgwúd nə ŋgwúd kú wá íciyá í oŋkwafad.  
\v 16 \x - \xo 21:16 \xt Msh 7.6; Mat 10.35; Luk 12.52-53\x*Obyɔ̂l bʉ́n bwə́mɛ́fwó, tɔɔ omínyɔŋʉ̂ bʉ́n, tɔɔ mimbyɛ̂l mín nə oshwə́ bʉ́n bwə́ bá dʉ kusha nə bɨ̂, bwə́ sá nə́ bɨ́ bɔ́ɔ́l ŋkí bulya bɨ bwə́mag nə shwɨy.  
\v 17 Buud bɛ̂sh bwə́ bá mpii bɨ́ nəcé jínə́ dâm.  
\v 18 \x - \xo 21:18 \xt 1Sa 14.45; Mat 10.30; Luk 12.7\x*Njɨ, sâ í ábʉ́lɛ́ sá bɨ́ tɔɔ bíbíyá.  
\v 19 \x - \xo 21:19 \xt Mbʉ́ 13.10\x*Bɨ ɔ́ bá jísɔw kə wɔ́ɔ́s mə́shínéd, bɨ mú bá cʉgə. 
\r (Mat 24.15-22; Mak 13.14-20) 
\p  
\v 20 \x - \xo 21:20 \xt 19.41-44; 20.16; Mat 22.7\x*«Njɨ, ja bɨ́ mə́ bá dʉ́g ígwooŋg i dɔ́ɔ́mb í mə́ lyɛ̧ Yurʉ́səlɛm nə́ kɛsh yí, bɨ ɔ bá mpu nə́ Yurʉ́səlɛm wál zə cɨɨm.  
\v 21 Nə́ ndɛɛ́, buud bwə́ bá bə Yudéa wá bwə́ bâg fúndə kə mímbʉ́mbʉ́ŋʉ́d! Bɔɔŋg bwə́ bá bə tâm ŋgwə́la wá, bwə́ bâg wû; bɔɔŋg bwə́ bá bə mpʉ́sə milɔɔm wá, bwə́ kú bá zə ŋgwə́la.  
\v 22 \x - \xo 21:22 \xt Mbá 32.35; Ozê 9.7\x*Nəcé mwɔ̂w mɔɔŋg mə́ bá bə mwɔ̂w Zɛmbî mə bá zə yə búúd intʉ́gʉ́lí má, sâ jɛ̂sh Mícilyá mí ŋgə́ cɨ yí í bá bwəma.  
\v 23 Ŋkwɛ́ɛ budá bwə́ bá bə nə məbum, nə bɔɔŋg bwə́ bá ŋgə nyɛ́ɛ́ŋg bwân mwɔ̂w mɔɔŋg dɨ́ wá! Bwə́ bá bul ŋkúŋkwoŋ. Nəcé məntágʉla mə́ bá bul bə lɔɔm dɨ́, mpimbə mə́ Zɛmbî í bá bii kúl búúd ga.  
\v 24 Bɔ́ɔ́l bwə́ bá gwúyɔw nə ikafwɛlɛ, bɔ́ɔ́l kə míkwámʉ́d ikúl byɛ̂sh í cúgɛ́ Oyúdɛn dɨ̂; ikúl í cúgɛ́ Oyúdɛn í bá yád Yurʉ́səlɛm, tagʉlə nyaal nyə nə́ ndɛɛ́ kə kumə mə́shíné mə́ jwaŋga dáŋ.» 
\s1 Ja Mwân mə Múúd mə bá bə nə́ a wál zə yí 
\r (Mat 24.29-36; Mak 13.24-32) 
\p  
\v 25 \x - \xo 21:25 \xt Sôm 46.3-4; Mat 24.29\x*«*Məshimbá mə́ bá wɔ́ɔ́s jwɔ̂w nə ŋkwoond nə wə́acén-céníd. Shí í bá bə nə́, ilwoŋ í bá bə ífwaasʉd, muud kú wɔɔf nəcé mâŋ mə́ bá sá məma ncíndə́, ikwɔ̧́ bul juŋgya.  
\v 26 Buud bwə́ bá ŋgə kân nə fúndʉ́gʉ́ ŋgə́lə bwánd cúgə́ í bá wɔ́ɔ́s shí mishwun yí, nəcé isâ byɛ̂sh bísə́ nə mpífə́ joŋ dɨ́ yí í bá kúŋgʉla.  
\v 27 \x - \xo 21:27 \xt Mat 24.30\x*Ja jɔɔŋgʉ̂, bwə́ bá ka dʉ́g *Mwân mə Múúd ŋgə́ zə míŋkúdʉ́d, a zág nə mpífə́ nə milwanə́.  
\v 28 Ja ísâ byɔɔŋg í bá tɛ́ɛ́d ŋgə́lə sɨ̂y yí, bɨ ɔ bá sʉ́g mə́nyúúl íjiyad, bɨ́ bʉ̂n milúu nəcé í bá bə wəla bɨ́ mə́ bá zə wú mə́nyámád yí í mú kúnə́-kúnə.» 
\p  
\v 29 A mú kənd bwo kaanə́ nə́: «Ŋwagá yuug nə *figyê nə bíl ílɨ́ɨ́ byɛ̂sh.  
\v 30 Ja məncuug mə́ agúgwáan mə́ ŋgə́ kɔ̧́ yí, ŋgaá bɨ mə́ dʉ mpu cínɔŋg nə́ ompú bwə́ mú kúnə́-kúnə.  
\v 31 Ntɔ́ nə́mə́, ja bɨ́ mə́ bá dʉ́g ísâ byɔɔŋg í ŋgə́ sɨ̂y yí, mpugá nə́ Faan mə́ Zɛmbî í mú kúnə́-kúnə. 
\p  
\v 32 «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw bɨ́ nə́, kala búúd ga í ábʉ́lɛ́ cɔ̧́, isâ ínɨ byɛ̂sh kú fwo sɨ̂y.  
\v 33 Gwɔ́w nə shí í bá cɔ̧́, njɨ iciyá byâm kú cɔ̧̂.» 
\s1 Ompwíín ɔ́ Yésus bwə́ jəlá nə dʉ ji ŋkwəmʉsá 
\p  
\v 34 \x - \xo 21:34 \xt Iza 24.17; 1Te 5.1-3\x*«Bɨ ɔ́ bɛy nə́ milâm mí kə́g bá wamba bɨ́ mə́zaŋ nə iŋgulʉga nə zhwiimbyálə nə cʉg dɨ́ nə́ ndɛɛ́, jwɔ̂w dɔɔŋgʉ́ zə bá byalʉga nə bɨ́  
\v 35 nda wód í dʉ byalʉga nə cúdú nə́. Nəcé jwɔ̂w dɔɔŋg í bá bii búúd ɔ shí mishwun ɔ́ga bɛ̂sh.  
\v 36 \x - \xo 21:36 \xt Mat 24.42; Mbʉ́ 6.17\x*Jigá ŋkasə́, bɨ́ dʉ jəgʉla nə Zɛmbî ja jɛ̂sh shú nə́ bɨ bâg faam ísâ byɔɔŋg byɛ̂sh dɨ́, bɨ mú bá kə wɔ́ɔ́s ótʉ́təlí mísh mə́ *Mwân mə Múúd dɨ̂.» 
\p  
\v 37 \x - \xo 21:37 \xt 19.47; 22.39\x*Yésus nyə á dʉ sá nə́, mwásə́ wɛ̂sh a ji *Luŋ mə́ Zɛmbî a ŋgə́ yə buud minjɨ́ɨ́gʉ́lá; mpwó-bulú, a kə mbʉ́mbʉ́ŋ á wəolivyê kə cɨ́ŋgʉli búlú wu.  
\v 38 Buud bwə́ á ka dʉ zə nyə́dɨ́ cínɔŋg Luŋ ná kúndə́ mán zə dʉ gwágʉlə nyə. 
\c 22  
\s1 Yúdas mə́ kusha nə Yésus 
\r (Mat 26.1-5; Mak 14.1-2) 
\p  
\v 1 \x - \xo 22:1 \xt MmN 12.1-20\x*Wəla lʉ *Páska í á ŋgə shísh. Páska nyə á bə zaŋ bwə́ á dʉ də ibʉlɛ́d yâ kú nə *ləvur yí.  
\v 2 \x - \xo 22:2 \xt 19.48\x*Milúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á ŋgə sɔ̧́ məzhɨɨ́ nə́ bwə́ gwú Yésus, bwə́ á ka ŋgə fúndə məŋkúmbə mə búúd. 
\r (Mat 26.14-16; Mak 14.10-11) 
\p  
\v 3 \x - \xo 22:3 \xt 4.2, 13; 10.18; 22.31, 53\x*Yúdas bwə́ á dʉ jɔ̂w nə dúl jínə́ nə́ Iskariyôt yɛ́, a njúl ŋgwɔ́l múúd á gwooŋg *ómpwíín wûm nə óbá, *Sátan mú nyíi nyə lámʉ́d.  
\v 4 Yúdas músə zə kə, kə lésha nə milúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ ojwû wâ buud bwə́ á dʉ baagʉlə *Luŋ mə́ Zɛmbî wá. A mú kə lwágʉlə bwo nda nyə é sá nə́ bwə́ bííg Yésus nə́.  
\v 5 Bwə́ mú gwág nywa, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú bə cʉ́ŋ nə́ bwə́ é yə nyə *mwaanɛ̂.  
\v 6 Yúdas mú ka ŋgə sɔ̧́ fwámɛ́ fwála á jɨ́ nə ŋkul sá nə́ bwə́ bííg Yésus məŋkúmbə mə búúd kú mpu yí. 
\s1 Ompwíín ɔ́ Yésus bwə́ kwəmʉsa Páska 
\r (Mat 26.17-19; Mak 14.12-16) 
\p  
\v 7 \x - \xo 22:7 \xt MmN 12.6\x*Jwɔ̂w lʉ́ zâŋ bwə́ dʉ tɛ́ɛ́d də́lə íbʉlɛ́d yâ kú nə *ləvur yí í mú ka wɔ́ɔ́s. Jwɔ̂w dɔɔŋgʉ́ wə́ bwə́ dʉ cígə ncwəmbɛ *Páska yí.  
\v 8 Yésus mú lwâm Pyɛ̂r bá Yuánɛs nə́: «Kagá kwísha sə́ dína Páska, sə́ bâg kə də.»  
\v 9 Bwə́ mú jí nyə nə́: «Wo ŋgə cɛɛl nə́ sə́ kə́g kwísha gwo ŋgow?»  
\v 10 Nyə nə bwo nə́: «Kagá, ja bɨ́ é nyíi ŋgwə́la yí, bɨ é bwəma nə ŋgwɔ́l múúd ŋgə́ ŋkɛ̂ny káágə́ mə́júwó; bɨ ɔ́ bɛ̧ múúd wɔɔŋgʉ̂ kə wɔ́ɔ́s njɔ́w nyə é nyíi yí.  
\v 11 Bɨ mú cɨ nə muud njɔ́w nə́: “Yɨ́ɨ́gʉli mə́ cɨ nə́ wo lwóg sə́ kʉ́l bə́nɔ̂ŋ *ompwíín bɛ́ bwə́ é də dína Páska yí.”  
\v 12 Nyə e lwágʉlə bɨ́ fúm ánʉ́nɨ̂ njɔ́w á gwɔ́wʉ́d, í njúl kwambʉlá. Cínɔŋg wə́ bɨ́ é kwísha shé zaŋ Páska yɛ́.»  
\v 13 Ompwíín bwə́ mú kə ŋgwə́la, bwə́ mú kə kwey ísâ nə́mə́ nda nyə á jaaw bwo nə́. Bwə́ mú kwísha dína Páska. 
\s1 Dína mə Cwámba 
\r (Mat 26.20-29; Mak 14.17-25) 
\p  
\v 14 \x - \xo 22:14 \xt 6.13\x*Ja wəla lʉ dína í á wɔ́ɔ́s yí, Yésus nyə á kə ji shí, bə́nɔ̂ŋ *buud ɔ lwámá bɛ́.  
\v 15 A mú cɨ nə bwo nə́: «Mə́ ámə bul jɨɨ nə́ sə́nɔ̂ŋ bɨ́ sə́ də́g *Páska ɛ́ga té mə́ afwóyɛ́ bwəma nə cúŋ yí.  
\v 16 Mə́ jaaw bɨ́ nə́ mə abʉ́lɛ́ ná kwo də ídʉ̂w i Páska kə wɔ́ɔ́s ja Zɛmbî mə bá fɛ́ɛ́g sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ á cínɔŋg nyə́dɨ́ Faan dɨ́ yí.»  
\v 17 Nə́ ndɛɛ́, a mú ŋwa bálá, a yə Zɛmbî akíba, a mú cɨ nə́: «Ŋwagá bálá mə́lwəg ga bɨ kááwʉlag mpə́dʉ́gá nyɨ́n.  
\v 18 Mə́ jaaw bɨ́ nə́, tɛ́ɛ́d kɨ́kɨdɨ́ga mə áŋgulɛɛ́ ná wáan nɨ; mə bá kwo ŋgul gwo njɨ ja Faan mə́ Zɛmbî í bá zə tɔ̂w yí.» 
\p  
\v 19 Nə́ ndɛɛ́ a mú ŋwa bʉlɛ́d, a yə Zɛmbî akíba nə́ ndɛɛ́, a mú fɛ̂y bʉlɛ́d, a yə ómpwíín, nyə nə bwo nə́: «Nyúúl nyâm í mə́ kaanz shú dʉ́n dɨ́ wə́ ga. Dʉgá sá sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ ga, dʉ tə́dʉgá mə.»  
\v 20 \x - \xo 22:20 \xt MmN 24.8; Zhe 31.31; Zak 9.11; Rom 11.27; 2Kr 3.6; Gal 4.24; Heb 8.6; 9.12\x*Nə́mə́ mbií ŋgwúdʉ́, ja bwə́ mə́ shîn də yí, a mú nə́mə́ ŋwa bálá wáan, yə bwo, nyə nə bwo nə́: «Bálá ga jísə sɔ̧ á gúgwáan í zə́ sɨ̂y mə́cií mâm dɨ́ yí. Nəcé məcií mâm mə́ zə́ shwɨy shí, zə cé bɨ̂. 
\p  
\v 21 \x - \xo 22:21 \xt Yuá 13.2, 21-30\x*«Njɨ, dʉgá, muud nyə é kusha nə mə yɛ́ jɨ wa, sə́nɔ́ŋ ŋgə də.  
\v 22 Nəcé *Mwân mə Múúd mə zə́ kə nda cɛ̧ɛ̧lá mə́ Zɛmbî wɨ́ nə́. Njɨ məntágʉla nə múúd mə kɛ́ɛ́nzh nyə yɛ́!»  
\v 23 Bwə́ mú ŋgə sɛ́ŋʉsa məkə̂l bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́, ŋgə́ jí nə́ zə́ nyə e sá sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɔɔŋgʉ̂ na mpə́dʉ́gá nyáŋʉ́d? 
\s1 Fwámɛ́ múúd mpə́dʉ́gá buud ɔ lwámá 
\r (Mat 20.25-28; Mak 10.42-43) 
\p  
\v 24 \x - \xo 22:24 \xt 9.46-48\x*\x - \xo 22:24 \xt Mat 18.1; Mak 9.33-34\x**Buud ɔ lwámá bwə́ á sɛ́ŋʉsa məkə̂l nə́ bwə́ cɛɛl mpu nyɔɔŋg jɨ́ bul bə fwámɛ́ múúd bwə́dɨ́ gwooŋg dɨ́ yɛ́.  
\v 25 Yésus mú cɨ nə bwo nə́: «Micî myâ ikûl ishús mí ŋgə ntɛɛŋg ijwûga byáŋ; buud ɔ mpə̂l bwə́ ŋgə yida jɨɨ nə́ buud bwə́ ŋwág bwo nə́ ijɔ̧ɔ̧́ i búud.  
\v 26 \x - \xo 22:26 \xt 9.48; Mat 23.11; Mak 9.35\x*Í ajə́láyɛ́ nə bə ntɔ́ bɨ́ bâŋ dɨ́. Nyɔɔŋg yɛ̂sh mə cɛ́ɛ́l bul bə fwó múúd gwooŋg jɨ́n dɨ́ yɛ́, yídag bə nda nyə wə́ mə́ búl bə mwántombú; nyɔɔŋg mə tɔ́w bɨ́ shwóg yɛ́ sɛ́yʉ́g nə bɔ́ɔ́lʉ́gá.  
\v 27 \x - \xo 22:27 \xt Yuá 13.4-5, 12-17\x*Mpə́dʉ́gá muud njúl shí ŋgə́ də yɛ́ nə nyɔɔŋg ŋgə́ sɛ̂y nə nyə yɛ́, zə́ jɨ́ fwámɛ́ múúd? Ŋgaá nə́ nyɔɔŋg njúl shí ŋgə́ də yɛ́? Njɨ, mɛɛ mə́ yidá ŋwa jiya sɔ́ɔl məsáal mpə́dʉ́gá nyɨ́nʉ́d. 
\p  
\v 28 «Bɨ báá, bɨ́ mə́ kyey nə mə zə wɔ́ɔ́s wəla lʉ́ mə́kʉgʉlʉ dâm dɨ́.  
\v 29 Nə́ ndɛɛ́ mə jɨ nə ŋkul yə bɨ́ Faan mə́ Zɛmbî nda Dâ nyə á yə mə dwo nə́.  
\v 30 \x - \xo 22:30 \xt Mat 19.28\x*Mə jɨ nə ŋkul sá ntɔ́ shú nə́ bɨ bâg də nə ŋgul mə́dɨ́ tʉ́wʉli dɨ́ ja mə́ bá bə mə́dɨ́ Faan dɨ́ yí, bɨ́ ji nə́mə́ ícaaŋgə́d sámb íbɛɛnd wûm nə íbá yâ *Izʉrəyɛ̂l milə́sʉ́.» 
\s1 Pyɛ̂r mə bá kɨ́ɨ́lya Yésus 
\r (Mat 26.33-34; Mak 14.29-30) 
\p  
\v 31 \x - \xo 22:31 \xt 22.3\x*Yésus mú cɨ nə Pyɛ̂r nə́: «Shímun, Shímun, *Sátan mə́ gwáámb ŋkûl nə́ a zə́ fyá bɨ́ nə məbwə́bʉ́lán nda múdá mə́ dʉ fyá mə́wúdə nə́.  
\v 32 \x - \xo 22:32 \xt Mat 16.18; Yuá 21.15-17\x*Njɨ mɛɛ mə ámə jəgʉla shú dwô dɨ́ nə́ búgə́ gwô í bə́g kú tag. Nə́ ndɛɛ́, wo ɔ bá ka lʉlʉshi ómínyɔŋʉ̂ bwô ja wó é bá cɛ́nd kuú njɔɔnd yí.»  
\v 33 Pyɛ̂r mú cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, mə jɨ kwééshá nə́ tɔɔ mímbwug shwə́ kə, tɔɔ shwɨy shwə́ bɛ̂sh yə.»  
\v 34 \x - \xo 22:34 \xt 22.61; Mat 26.75; Mak 14.72\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Pyɛ̂r, mə́ jaaw wo nə́ shúshwóógʉ́ nə́ ŋgwúm kúwó kwáágʉ́g wo e kɨ́ɨ́lya ija ilɔ́ɔl nə́ wo ampúyɛ́ mə.» 
\s1 Wəla lʉ gwáná 
\r (Mat 26.30-46; Mak 14.26-42) 
\p  
\v 35 \x - \xo 22:35 \xt 9.2-3; 10.4\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Ja mə́ á lwâm bɨ́ kú nə *mwaanɛ̂, kú nə məkwáám, kú nə osílʉ́faas yí, jɨ́ í á fúfə bɨ̂?» Bwə́ nə́: «Kú nə sâ.»  
\v 36 A mú cɨ nə bwo nə́: «Í zə́ yidá bə ja ga dɨ́ nə́, ŋkí muud jɨ nə mwaanɛ̂, a ŋwa; ŋkí muud jɨ nə kwáám, a ŋwa; muud cúgɛ́ nə kafwɛlɛ yɛ́ kusha kúúd jé, kusə kafwɛlɛ.  
\v 37 \x - \xo 22:37 \xt Iza 53.12\x*Nəcé mə́ jaaw bɨ́ nə́ micilyá míga mí jəlá nə bwəma cʉg jâm dɨ̂. Micilyá mí nə́: “Bwə́ á sɛɛŋg bə́nɔ̂ŋ izhilʉŋgaanə́.” Ntɔ́ jɨ nə́, sâ í dʉ́gyá nə mə yí í jəlá nə sɨ̂y nda í jɨ́ nə́.»  
\v 38 Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Cwámba, dʉgɨ́ ikafwɛlɛ íbá wa.» Nyə nə bwo nə́: «Bímbí nɨ í jəla.»  
\v 39 \x - \xo 22:39 \xt 5.16\x*\x - \xo 22:39 \xt 21.37; Mat 26.30; Mak 14.26; Yuá 18.1\x*A mú cúwo tɔ́ɔ́n, kə *Mbʉ́ŋ wə́olivyê nda nyə á dʉ bwey sá nə́. *Ompwíín bɛ́ bwə́ mú bɛ̧ nyə. 
\s1 Yésus mə́ jəgʉla nə Zɛmbî Gɛtsemane 
\r (Mat 26.30-46; Mak 14.26-42) 
\p  
\v 40 Ja bwə́ mə́ kə wɔ́ɔ́s kʉ́kʉ́l jɔɔŋg dɨ́ yí, Yésus mú cɨ nə *ompwíín nə́: «Jəgʉlagá nə Zɛmbî, bɨ bə́g kú biil mə́bwə́bʉ́lánʉ́d.»  
\v 41 Nyɛ, a músə nywá shísh shwóg-shwóg nə bwo, cé bɔ̧ɔ̧lə́ dɨ́ nə ŋkul shúg yí. A mú kúd mə́bwóŋ shí, tɛ́ɛ́d ŋgə́lə jəgʉla nə Zɛmbî,  
\v 42 \x - \xo 22:42 \xt Mat 6.10; 20.22; Mak 10.38; Yuá 12.27-28\x*nyə nə́: «Pʉpa, ŋkí wó cɛɛl, yílʉ́g mə bálá mə́cɛy ga! Njɨ, kú bə nda mə́ jɨ́ nə́, í sɨ́yʉ́g nda wó cɛ́ɛl nə́.»  
\v 43 [Nə́ ndɛɛ́, ŋgwɔ́l *éŋgəles mú wɔ́ɔ́s zhúlə gwɔ̂w, zə ŋgə lʉlʉshi nyə.  
\v 44 Ifwaas í shwɨy í mú bul bií nyə, a mú bul nyiŋgə jəgʉla nə Zɛmbî, gúŋ í mú dʉ wú nyə nyúúlʉ́d nda ibʉbɔl í mə́cií dʉ kud shí.]\f + \fr 22:44 \ft Sâ jɛ̂sh jísə́ cilyá wa ímpánzə́ íga dɨ́ yí, míl mícilyá mí ayág mí cúgɛ́ nə byo.\f* 
\p  
\v 45 A músə yɔw jəgʉlálə, a bʉ̂n zə kɔ́ɔ́mb ómpwíín bwə́ á bə yí. A mú zə kwey nə́ məcɛy mə lâm mə́ mə́ kənd bwo ígwə́d.  
\v 46 A mú cɨ nə bwo nə́: «Nə́ jɨ! Bɨ́ ŋgə já? Wɔɔlʉgá, bɨ jə́gʉlag, bɨ bə́g kú biil mə́bwə́bʉ́lánʉ́d.» 
\s1 Bwə́ zə́ bii Yésus 
\r (Mat 26.47-56; Mak 14.43-52) 
\p  
\v 47 Yésus ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, seegya nə́ məma kínda búúd mə́ cúwo, Yúdas tə́l bwo shwóg. Yúdas nyə á bə nə́mə́ muud á gwooŋg *búúd ɔ lwámá wûm nə óbá yɛ́ mú shísh wə́ Yésus, zə fʉ́lalʉ́ nyə.  
\v 48 Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Yúdas, ntɔ́ nə́ wo zə́ kusha nə *Mwân mə Múúd mə́fʉ́lʉla dɨ́?»  
\v 49 Ja búúd bə́nɔ̂ŋ Yésus bwə́ á bə gwooŋg wá bwə́ á dʉ́g sá í á ŋgə sɨ̂y jɔɔŋg yí, bwə́ á jí nyə nə́: «Cwámba, ye sə́ gwánág nə ikafwɛlɛ?»  
\v 50 Ŋgwɔ́l mú wéem kafwɛlɛ jé, taad ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal mə Ajəlácɨ á ofada, í mú sámb nyə lwə́ á mbwə́ məncwûm.  
\v 51 Yésus mú cɨ nə́: «Yɔwʉgá ntʉ́nɨ». A mú kúnya nə muud ɛ́nɛ lwə̂, í mú yâl.  
\v 52 Yésus mú lás nə milúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ ojwû wâ buud bwə́ á dʉ baagʉlə *Luŋ mə́ Zɛmbî wá nə ocúmbá buud, nyə nə́: «Bɨ́ ŋgə zə nə ikafwɛlɛ nə məbʉ́lə zə́lə bií mə, mə jisə zhilʉŋgaanə́?  
\v 53 \x - \xo 22:53 \xt 19.47; 22.3\x*Ŋgaá nə́ shé á dʉ bə jwɔ̂w dɛ̂sh kʉ́l ŋgwúd Luŋ mə́ Zɛmbî dɨ̂, bɨ kú sɛ́ɛ́mb mbwə̂ nə́ bɨ mə́ bií mə. Njɨ, wəla dʉ́n wə́ mə́ wɔ́ɔ́s ga, wəla mə *Sátan muud mə́ dʉ kuŋg mə́yídʉ́gʉ́d yɛ́.» 
\p  
\v 54 Bwə́ mú bií nyə, kə nə nyə nə́ ndɛɛ́ kə nyíi njɔ́w mə́ Ajəlácɨ á ofada. Í á bə, Pyɛ̂r ŋgə́ bɛ̧ bwo nə fwámɛ́ cé. 
\s1 Pyɛ̂r mə kɨ́ɨ́lyá Yésus 
\r (Mat 26.69-75; Mak 14.66-72) 
\p  
\v 55 Bwə́ á ka jida kuda tâm mbaadə́ bwə́ mú sɛɛŋgya zə ji shí; Pyɛ̂r mú nə́mə́ zə ji cínɔŋg bwə́dɨ́.  
\v 56 Dúl sás í á dʉ sɛ̂y nə Ajəlácɨ á ofada yí í mú dʉ́g nyə na mə́ŋkɛnya mə́ kudad. Sás dɔɔŋg mú mpu shimal dʉ́g nə́ ndɛɛ́ a mú cɨ nə́: «Muud ɛ́ga nyə á bə nə́mə́ gwooŋg mə Yésus dɨ̂.»  
\v 57 Pyɛ̂r mú kɨ́ɨ́lya nyə, nyə nə́: «Amuda, mə ampúyɛ́ múúd ɛ́nɛ.»  
\v 58 Fúfwálá mú cɔ̧́, ŋgwɔ́l múúd mú nyiŋgə cɨ nə Pyɛ̂r nə́: «Wo jɨ nə́mə́ ŋgwɔ́l múúd wáŋ.» Pyɛ̂r nə nɛ́ nə́: «Muud ɛ́ga, kú bə mə.»  
\v 59 Fwála mə́ cɔ̧́ je bə wəla ŋgwúd ntʉ́nɨ, ŋgwɔ́l múúd mú nyiŋgə zə báásʉlə nə́: «Jɨ́ ntɔ́, muud ɛ́ga bə́nɔ̂ŋ Yésus wə́ bwə́ á bə. Ŋgaá a jɨ nə́mə́ muud á Galilê?»  
\v 60 Pyɛ̂r mú cɨ nə́: «Mə ampúyɛ́ sâ wó ŋgə́ cɨ yí.» Pyɛ̂r ŋgə́ ná lás ntʉ́nɨ, ŋgwúm kúwó mú kwáág.  
\v 61 \x - \xo 22:61 \xt 22.34; Mat 26.34; Mak 14.30\x*Cwámba mú yid dʉ́g Pyɛ̂r nə́ shi shi shi. Pyɛ̂r mú tə́dʉga ciyá Yésus nyə ámə cɨ nə nyə yí nə́: «Shúshwóógʉ́ nə́ ŋgwúm kúwó kwáágʉ́g múús ɨɨ́, wo e kɨ́ɨ́lya mə ija ilɔ́ɔl.»  
\v 62 Pyɛ̂r mú cúwo tɔ́ɔ́n kə dʉ nyɛ̂sh nə yə̂.  
\v 63 Buud bwə́ á bə bwə́ mbíd Yésus wá bwə́ á ŋgə cágʉlə Yésus, bwə́ ŋgə́ yíd nyə.  
\v 64 \x - \xo 22:64 \xt 7.16\x*Bwə́ á cɛ̧ɛ̧lə nyə sâ míshʉ́d ka ŋgə cɨ nə nyə nə́: «Lwóg nə́ wo jɨ *muud micúndə́, jaawʉg sə́ muud nyə ámə yíd wo yɛ́.»  
\v 65 Bwə́ mú ŋgə jág lás nə nyə bíl íciyá í mə́lwíy. 
\s1 Bwə́ ŋwa cígʉ́lá nə́ Yésus mə́ jəlá nə yə 
\r (Mat 26.62-66; Mak 14.60-65) 
\p  
\v 66 Mán mələ̂m, gúfʉ́gá ócúmbá wâ kúl búúd, nə milúlúú myâ ofada nə *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á sɛɛŋgya. Bwə́ mú zə nə Yésus bwə́dɨ́ *Gwooŋg ósémbye ɔ́ mílə́sʉ́ wâ Zɛmbî dɨ̂.  
\v 67 \x - \xo 22:67 \xt 9.20; Yuá 10.24-25\x*Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «Ŋkí wo jisə *Krîst, jaawʉgʉ́ sə̂». Nyə nə bwo nə́: «Mə tɛɛm jaaw bɨ́, bɨ ámagʉləyɛ́.  
\v 68 Mə jí nə́mə́ bɨ́ njígá na, bɨ ábɛ̧sayɛ́ mə.  
\v 69 \x - \xo 22:69 \xt Dan 7.13; Sôm 110.1; Mis 7.56\x*Njɨ, tɛ́ɛ́d kɨ́kɨdɨ́ga, *Mwân mə Múúd nyə é kə ji shí mbwə̂ məncwûm mə́ Zɛmbî á ŋkul nyɛ̂sh dɨ̂.»  
\v 70 \x - \xo 22:70 \xt Mat 26.63; Luk 1.32-35\x*Bɛ̂sh ntâg nə́: «Ntɔ́ jɨ nə́ wo jɨ *Mwân mə́ Zɛmbî?» Nyə nə bwo nə́: «Bɨmɛ́fwó bɨ́ ŋgə cɨ ntɔ́, mə jisə nyə.»  
\v 71 Bwə́ mú ntâg cɨ nə́: «Jɨ́ shé mə́ kwo sɔ̧́ owúshinɛd yí? Sə́mɛ́fwó mə́ gwág á mə́ lás.» 
\c 23  
\s1 Yésus mə kə́ kaad wə́ Pilât 
\r (Mat 27.11-14; Mak 15.2-5) 
\p  
\v 1 Gúfʉ́gá búúd jɛ̂sh mú tɔ̂w kyey kə nə Yésus wə́ Pilât.  
\v 2 \x - \xo 23:2 \xt 20.20-26\x*Kə wɔ́ɔ́s nûŋ, bwə́ mú ŋgə búgə nyə lə́sʉ́ nə́: «Sə́ ámə kwey múúd ɛ́ga ŋgə́ sá nə lwoŋ búúd jísʉ́ mitə́dʉ́gá mí ŋgə́g nə búbulə mílúúd, a ŋgə́ cɨ nə́ nyə wə́ jísə́ Mesî, Njwú-buud; a ŋgə́ sá nə́ bwə́ kú jə́na *Káázɛl tóya.»  
\v 3 Pilât mú jí nyə nə́: «Ye wo jisə Njwû *Oyúdɛn?» Yésus mú bɛ̧sa nə́: «Wo mə́ cɨ ɔ́nɨ.»  
\v 4 Pilât mú cɨ nə milúlúú myâ ofada nə məŋkúmbə mə búúd nə́: «Mə akwéyɛ́ nə́ muud ɛ́ga mə́ shwey wôŋ.»  
\v 5 Bwə́ mú cɨ nə nyə nə́: «A ŋgə shwambʉlə kúl búúd jísʉ́. A mə́ ŋgə yə bwo minjɨ́ɨ́gʉ́lá wú Galilê, wɔ́ɔ́s Yudéa zə kumə wa.»  
\v 6 Ja Pilât mə́ gwág ntʉ́nɨ yí, a mú jí ŋkí Yésus jɨ muud á Galilê.  
\v 7 \x - \xo 23:7 \xt 3.1\x*Nda nyə á mpu nə́ Yésus jɨ muud á faan lʉ́ íjwûga mə́ Herod nə́, nyə á cɨ nə bwo nə́ bwə́ kə́g nə nyə wə́ Herod. Í á bə Herod njúl Yurʉ́səlɛm mwɔ̂w mɔɔŋgʉ́d. 
\s1 Yésus mə kə́ kaad wə́ Herod 
\p  
\v 8 \x - \xo 23:8 \xt 9.9\x*Herod nyə á bul bə nə məshusʉg ja nyə á dʉ́g Yésus yí. Nəcé bwey nyə á dʉ bwey sɔ̧́ nə́ a dʉ́g nyə nə isâ nyə á dʉ gwág shú dɛ́ dɨ́ yí. Nyə á ŋgə bwánd nə búgə́ nə́ Yésus nyə e sá dúl *shimbá a mú dʉ́g.  
\v 9 A mú jí Yésus zhwog minjígá, njɨ Yésus kú bɛ̧sa.  
\v 10 Milúlúú myâ ofada bə́nɔ̂ŋ *Oyɨ́ɨ́gʉli ɔ́ mə́cɛ̧ɛ̧ bwə́ á bə cínɔŋgʉ́ bwə́ ŋgə́ búgə Yésus milə́sʉ́ nə ŋkʉ́d.  
\v 11 \x - \xo 23:11 \xt Mat 27.28; Mak 15.17; Yuá 19.2\x*Herod bə́nɔ̂ŋ ifulísh byé bwə́ ŋgə́ ŋwa nyə mpyóŋ nə mpyóŋ, ŋgə cágʉlə nyə. Bwə́ mú bwééd nyə jɔ̧jɔ̧ jud nə́ ndɛɛ́ nyiŋg nyə nə́ bwə́ kə́g nə nyə wə́ Pilât.  
\v 12 Herod bá Pilât buud bwə́ á dʉ bə nə ifʉmʉga wá, bwə́ mú cɛ̧ɛ̧ shwə́ jwɔ̂w dɔɔŋgʉ́d. 
\s1 Yésus mə́ nyiŋgə kə kaad wə́ Pilât 
\p  
\v 13 Pilât mú sɛɛŋg mílúlúú myâ ofada, nə micî nə buud bɛ̂sh,  
\v 14 a mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ́ ámə zə nə muud ɛ́ga mə́dɨ́ nə́ a ŋgə shwúgʉli kúl búúd jɨ́n. Ká dʉgá, mə mə́ jí nyə minjígá bɨ ŋgə́ gwág. Mɛɛ mə́ kwey nə́ a cugɛ́ nə tɔɔ wôŋ ísâ byɛ̂sh bɨ́ ŋgə́ cɛɛl bwaagʉlə nyə yííd.  
\v 15 Herod mə́ kwey nə́mə́ nə́ a cugɛ́ nə məbyaagʉlə, gwə́ wə́ á mə́ nyiŋgə ntɨ sə́ nyə yí. Ntɔ́ jɨ nə́ muud ɛ́ga nyə asáyɛ́ gúl sâ shwɨy.  
\v 16 Mə zə́ yə nyə intʉ́gʉ́lí nə́ ndɛɛ́ mə bɨ́d nyə.» 
\s1 Bwə́ ban Yésus, cɛɛl Barábas 
\r (Mat 27.15-26; Mak 15.6-15) 
\p  
\v 17 \f + \fr 23:17 \ft Micilyá mínɨ mí cúgɛ́ bɔ́ɔ́l ókálaad wâ yágʉ́d.\f*[Pilât nyə á dʉ bə nə fúlú nə́ zaŋ *Páska í ká bə, a bɨ́d búúd wúl mbwug.]  
\v 18 \x - \xo 23:18 \xt Mis 3.13-14\x*Bɛ̂sh bwə́ mú kɨ̂m ja ŋgwúd nə́: «Gwúg nyə. Yidag bɨ́d sə́ Barábas.»  
\v 19 Barábas wɔɔŋgʉ̂ nyə á kə mímbwug dɨ́ nəcé bwə́ á sá nə́ buud bwə́ sáág miŋgáádə́ nə ijwû, bwə́ gwú nə́mə́ múúd.  
\v 20 Pilât mú kwo lésha nə buud bwə́ á ŋgə shwə́man Yésus wá gúl ja nə́, nywáá mə́ cɛɛl bɨ́d nyə.  
\v 21 Bwə́ mú kɨ̂m nə́: «Bwambʉləg nyə kwolós dɨ̂, bwambʉləg nyə kwolós dɨ̂.»  
\v 22 Pilât mú nyiŋgə cɨ nə bwo ja álɛ́ɛl nə́: «Dáyɛ́ bɔ̂w á mə́ sá yí? Mə akwéyɛ́ nə́ a mə́ shwey wôŋ í jə́lá nə shwɨy yí. Mə zə́ sá nə bwə́ fyámʉ́sə́g nyə milwóŋ nə́ ndɛɛ́ mə bɨ́d nyə.»  
\v 23 Bwə́ mú nyiŋgə kɨ̂m nə́ a bwámbʉləg Yésus kwolós dɨ̂, oŋkwiimbyê ŋgə yáág yáágʉ́g.  
\v 24 Pilât mú ŋwa cígʉ́lá nə́ a zə́ sá sâ bwə́ ŋgə́ jɨɨ yí.  
\v 25 A mú bɨ́d múúd bwə́ á ŋgə gwáámb yɛ́, muud nyə á kə mímbwug dɨ́ nəcé ciŋʉ́-cində̂ nə məgwú mə múúd yɛ́; a mú yə bwo Yésus nə́ bwə́ kə́g sá nyə nda bwə́ dʉ́g nə́. 
\s1 Bwə́ kə́ nə Yésus kwolós dɨ̂ 
\r (Mat 27.31-38; Mak 15.20-28; Yuá 19.16-24) 
\p  
\v 26 Ja bwə́ á ka ŋgə kə nə Yésus yí, bwə́ á bii Shímun á Sirɛ̂n ŋgə́ wú ífambə́, bwə́ mú zhimb nyə kwolós nə́ a ŋkɛ́nyʉ́g, ŋgə bɛ̧ Yésus.  
\v 27 Zhwog buud wâ kúl búúd, nə budá bwə́ á ŋgə bɛ̧, bwə́ ŋgə́ *bí məbwə̂ íbʉd dɨ́\f + \fr 23:27 \fk bí məbwə̂ íbʉd dɨ́: \ft Bílə mbwə̂ bʉd dɨ́ í á dʉ lwágʉlə nə́ muud mə́ bul gwág sâ í ŋgə́ sɨ̂y yí cɛy lámʉ́d.\f*, bwə́ ŋgə́ tədʉwa.  
\v 28 Yésus mú yid dʉ́g búdá bɔɔŋgʉ́, a mú cɨ nə bwo nə́: «Kúgá jɨɨ́ mə, jɨɨgá bɨmɛ́fwó nə bwân bʉ́n,  
\v 29 \x - \xo 23:29 \xt 21.23\x*nəcé í bá wɔ́ɔ́s nə́ buud bwə́ bá cɨ nə́: “Mikundú mí búdá myá mí mə́ jəla, bá buud bwə́ abwɛ́lɛ́ ŋwa mə́bum, kú bwɛlɛ nyɛ́ɛ́ŋg bwân wá.” Mwɔ̂w búúd bwə́ bá lás ntɔ́ má mə́ ŋgə zə.  
\v 30 \x - \xo 23:30 \xt Ozê 10.8; Mbʉ́ 6.16\x*Nə́ ndɛɛ́ bwə́ bá cɨ nə mimbʉ́ŋ nə́: “Kádágá sə̂,” bwə́ nə iŋkwúndʉ́gʉ́ nə́: “Shweelʉgá sə̂.”  
\v 31 \x - \xo 23:31 \xt 1Pr 4.17\x*Ŋkə́mʉ́sá ná bwə́ fwó sá lɨ́ɨ́ á bʉ́s nda bwə́ ŋgə́ sá ga, jâŋ í bá bə nə fumbə ntʉdɛlɛ̂?»  
\v 32 Ja bwə́ á ŋgə kə nə Yésus yí, bwə́ á ŋgə nə́mə́ kə nə míl mímbʉ́wʉ́lú mí búúd mímbá nə́ bwə́ kə́ gwú bə́nɔ́ŋ. 
\s1 Bwə́ bwambʉlə Yésus kwolós dɨ̂ 
\r (Mat 27.33-36; Mak 15.22-24) 
\p  
\v 33 \x - \xo 23:33 \xt Iza 53.12\x*Ja bwə́ mə́ kə wɔ́ɔ́s kʉ́l bwə́ dʉ jɔ̂w nə́ «Bwundú lúú» yí, bwə́ mú bwambʉlə Yésus kwolós dɨ̂, bə́nɔ̂ŋ mimbʉ́wʉ́lú mí búúd mímbá myɔɔŋg, nyíga jé kwolós dɨ́ Yésus mbwə̂ məncwûm, nyíga jéd nyə́dɨ́ mbwə̂ məkɔ́ɔ́l.  
\v 34 \x - \xo 23:34 \xt Sôm 22.19; Mat 5.44; Luk 6.28; Mis 7.60\x*\f + \fr 23:34 \ft Isâ bísə́ cilyá íyuug íga dɨ́ cwû yí í cúgɛ́ bɔ́ɔ́l ókálaad wâ yágʉ́d.\f*[Nə́ ndɛɛ́ Yésus mú lás nə́: «Pʉpa, juug bwo, nəcé bwə́ ampúyɛ́ sâ bwə́ ŋgə́ sá yí.»] Bwə́ mú wusə mpaambə́ shú kaawʉ́lə míkáándə́ mí Yésus.  
\v 35 \x - \xo 23:35 \xt Sôm 22.8\x*Zhwog buud bwə́ á bə bwə́ tə́l dʉ dʉ́g. 
\s1 Mbʉ́wʉ́lú múúd í cɛ́nd mítə́dʉ́gá 
\p Micî mí mú ŋgə cágʉlə Yésus, ŋgə́ cɨ nə́: «Nyə á dʉ dɨ́ cʉgʉshi buud ɨɨ́, a cʉ́gʉg nyəmɛ́fwó, ŋkí a jɨ *Krîst, muud Zɛmbî nyə a fɛ́ɛ́sh yɛ́».  
\v 36 \x - \xo 23:36 \xt Sôm 69.22\x*Ozɨmbɨ bwə́ á ŋgə nə́mə́ cágʉlə nyə; bwə́ mú shísh nyə́dɨ́ kə yə nyə məlwəg mə́ ábibyɛnzhʉ̂.  
\v 37 \x - \xo 23:37 \xt Mat 27.11\x*Bwə́ nə́: «Ŋkí wo jɨ Njwû *Oyúdɛn, cʉgʉg wómɛ́fwó.»  
\v 38 Bwə́ á cilə cilyá, bwambʉlə nyə wə ŋgɛɛ lúúd gwɔ́w nə́ «Njwû Oyúdɛn wə́ ɛ́ga.»  
\v 39 Wúl mbʉ́wʉ́lú í á bə nə́mə́ jé kwolós dɨ́ yí mú jág lás nə nyə nə́: «Ŋgaá wo wə́ jɨ́ Krîst? Cʉgʉgʉ́ wómɛ́fwó wo ka nə́mə́ cʉg sə̂.»  
\v 40 Wúl mbʉ́wʉ́lú mú fɛɛl, jum nyə nə́: «O! Wo jɨ nə́mə́ íntʉ́gʉ́líd nda nyə, wo ka bə kú fúndə Zɛmbî?  
\v 41 Shwə́ bâŋ mə jəla nə intʉ́gʉ́lí íga, nəcé shwə́ a sá nə́mə́ ísâ í jə́lá nə́ shwə́ bə́g nə intʉ́gʉ́lí yí. Ká nyɛ, nyə abwɛ́lɛ́ sá sâ abʉ́bɔ̂w.»  
\v 42 A mú cɨ nə Yésus nə́: «Yésus, wo ɔ bá tə́dʉgá mə ja wó bá zə nə ijwûga byô yí.»  
\v 43 \x - \xo 23:43 \xt 2Kr 12.3\x*Yésus mú cɨ nə nyə nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, mə́ jaaw wo nə́, shwə́ é bə múús *Paradis.» 
\s1 Shwɨy mə Yésus 
\r (Mat 27.45-51; Mak 15.33-37) 
\p  
\v 44 \x - \xo 23:44 \xt Amo 8.9\x*Jwɔ̂w í á bə í mú ŋgɛɛ tɔ́lɔ́g dɨ́, yídʉ́gʉ́ í á shila shí nyɛ̂sh nə́ ŋkwed kə wɔ́ɔ́s mə́wəla məlɔ́ɔl mâ mpwó-kugʉ́,  
\v 45 jwɔ̂w í mə́ shwaaw, *sanda í á dʉ kalʉwo *Mpáánzə́ Zɛmbî yí í mú sɛɛl tʉ́tám nə́ cáŋ.\fig Sanda í á dʉ kalʉwo Mpáánzə́ Zɛmbî yí í mú sɛɛl tʉ́tám|src="lb00265b.tif" size="col" copy="Louise Bass" ref="23.45" \fig* 
\v 46 \x - \xo 23:46 \xt Sôm 31.6; Mis 7.59\x*Yésus mú kɨ̂m gwɔ́w-gwɔ̂w nə́: «Pʉpa, mə mə́ kɛɛl *jîm jâm wódɨ́ mə́bwə́d.» Nə́ ndɛɛ́ a mú jímal. 
\r (Mat 27.51-56; Mak 15.38-41) 
\p  
\v 47 \x - \xo 23:47 \xk \xt tʉ́təlí muud: \xt Mat 27.19; Mis 3.14; 7.52; 22.14\x*Ja lúlúú ízɨmbɨ mə́ dʉ́g ísâ í á ŋgə sɨ̂y yí, a mú yə Zɛmbî gúmə́, nyə nə́: «Bʉ́bə́lɛ́, muud ɛ́ga nyə á bə tʉ́təlí muud.»  
\v 48 Buud bɛ̂sh bwə́ á ŋgə zə nə mikʉ́lə́ áncuncuma nə́ bwə́ zə́ dʉ́g lugə-lugə sâ wá, ja bwə́ mə́ dʉ́g ísâ í á ŋgə sɨ̂y yí, bwə́ mú ŋgə nyiŋgə bwə́ ŋgə́ *bí məbwə̂ íbʉd dɨ́ nə məcɛy mə lâm.  
\v 49 \x - \xo 23:49 \xt 8.2-3; Sôm 38.12\x*Buud bɛ̂sh bə́nɔ̂ŋ Yésus bwə́ á bə nə wɔ́ŋgɔ́ wá nə budá bə́nɔ́ŋ bwə́ á ŋgə kyey té wúlə Galilê wá bwə́ á bə bwə́ tə́l shwóg-shwóg ka dʉ dʉ́g. 
\p  
\v 50 Nə́ ndɛɛ́, ŋgwɔ́l múúd nə jínə́ nə́ Yósɛb mú zə wɔ́ɔ́s, a njúl tʉ́təlí muud nə jɔ̧jɔ̧ lâm, a njúl nə́mə́ muud á gwooŋg mílúlúú myâ lɔɔm.  
\v 51 Nyə á bə muud Arimatê, nyə a shígɛ́ bə cʉ́ŋ nə cígʉ́lá bwə́ á ŋwa yí nə sâ jɛ̂sh bwə́ á ŋgə sá yí. Nywáá nyə á ŋgə ji a ŋgə́ bwánd Faan mə́ Zɛmbî.  
\v 52 Nyə á ka kə wə́ Pilât, kə gwáámb nyə mbimbə mə́ Yésus.  
\v 53 A mú shul yîl mbimbə kwolós dɨ́, a fʉ́lə wə ndómbó dɨ́ nə́ ndɛɛ́ kə wá nyúl shwoŋ bwə́ á bwagʉlə kwóógʉ́d yí, í njúl bwə́ nda fwo bwɛlɛ bwɨ́ɨ́g wúl mbimbə cínɔŋg cwû.  
\v 54 Jwɔ̂w dɔɔŋg í á bə ntâg jwɔ́w bwə́ dʉ́ kwəmʉsa Sábaad yí, kwəmʉsálə wɔɔŋg í á shí nə́mə́ tɛ́ɛ́d. 
\p  
\v 55 \x - \xo 23:55 \xt 8.2-3\x*Budá bə́nɔ̂ŋ Yésus bwə́ á dʉ ŋgə kyey té wúlə Galilê wá bwə́ á ŋgə bɛ̧ Yósɛb kə wɔ́ɔ́s shwoŋ dɨ̂, kə dʉ́g nda nyə á wá mbimbə mə́ Yésus cínɔŋg nə́.  
\v 56 \x - \xo 23:56 \xt MmN 20.10\x*Bwə́ mú nyiŋgə, bwə́ kə kwəmʉsa ísâ í ámpə-məcud nə olabínda. Bwə́ mú woga jwɔ̂w lʉ́ Sábaad nda cɛ̧ɛ̧ í á ŋgə cɨ nə́. 
\c 24  
\s1 Yésus mə gwûm 
\r (Mat 28.1-8; Mak 16.1-8) 
\p  
\v 1 Jwɔ̂w shwɛ́ndɛ mə́ dʉ́ tɛ́ɛ́d yí, ná nə́mə́ mpʉ́mán mpʉ́mán, bwə́ á ká zə kə nə olabínda bwə́ á kwəmʉsa wá shwoŋ dɨ̂.  
\v 2 Bwə́ mú kə kwey nə́ məma kwóógʉ́ í ámə dʉ juwal shwoŋ yí í músə í mbwúg koogʉ́.\f + \fr 24:2 \ft Mat 28.2 ŋgə cɨ nə́ éŋgəles wə́ nyə a bíŋgal kwóógʉ́ dɔɔŋgʉ́ kənd koogʉ́. Dʉ́gʉ́g ivʉgʉli í shwoŋ Mak 16.4 nə Yuá 11.38 dɨ̂.\f* 
\v 3 Bwə́ mú nyíi shwoŋ dɨ́, njɨ, bwə́ kú kwey mbimbə mə Cwámba Yésus.  
\v 4 Í mú zə bə, bwə́ ŋgə́ nâ ntɨ́ya, seegya njɨ buud obá bwə́ mú bwə́ tə́l bwo na kúnə́-kúnə, bwə́ njúl nə mikáándə́ mí ŋgə́ ŋkənʉwa.  
\v 5 Iŋkuŋkúúnd í mú shwɨy búdá nyúúlʉ́d, bwə́ mú kúd mə́mpwoombʉ́ shí. Buud obá bɔɔŋg bwə́ mú cɨ nə bwo nə́: «Nəcé jɨ́ bɨ́ mə́ zə́ sɔ̧́ múúd ŋgə́ cʉgə yɛ́ mímbimbə dɨ́ yí?  
\v 6 \x - \xo 24:6 \xt 9.21-22\x*A cugɛ́ wa, a mə́ gwûm. Tə́dʉ́gágá nda nyə á lás nə bɨ́ bɨnɔ́ŋ njúl Galilê nə́.  
\v 7 Ŋgaá nyə á cɨ nə́ í jɨɨ nə́ *Mwân mə Múúd káánzʉg məbwə̂ mə́ búúd ɔ *mísə́mʉ́d, bwə́ bwambʉlə nyə kwolós dɨ́ nə́ ndɛɛ́ a mú gwûm jwɔ̂w álɛ́ɛl.»  
\v 8 Budá bwə́ mú nyiŋgə tə́dʉga lə́sʉ́ wɔɔŋg. 
\p  
\v 9 \x - \xo 24:9 \xt Mak 16.10-11; Luk 8.2-3\x*Nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú wú shwoŋ dɨ́ kə bwiiŋg *búúd ɔ lwámá wûm nə ŋgwúd isâ ínɨ byɛ̂sh, bwə́ bwiiŋg nə́mə́ bɔ́ɔ́l *ómpwíín bɛ̂sh.  
\v 10 Í á bə, nə Maríya á Magʉdála, nə Yuána, nə Maríya nyɔɔŋgʉ́ mə Zhâk, nə bɔ́ɔ́lʉ́gá bə́nɔ̂ŋ bwə́ á bə wá. Bwə́ á ŋgə bwiiŋg buud ɔ lwámá isâ byɔɔŋg,  
\v 11 njɨ buud ɔ lwámá bwə́ á ŋgə ŋwa bwo nda buud bwə́ ŋgə́ cɨ isâ bísə́ kú nə wúmbʉ́lé yí, bwə́ áshígɛ́ magʉlə lâŋ wáŋ.  
\v 12 Njɨ, Pyɛ̂r mú tɔ̂w, a mú kə nə kʉ́lə́ shwoŋ dɨ̂. A mú bɔ̧ɔ̧lə, a mú dʉ́g njɨ obándáshi bwə́ á dʉl Yésus nə ndɨ́ wá. A mú nyiŋgə kə njɔ́w a ŋgə́ káam sâ í ámə sɨ̂y yí. 
\s1 Ompwíín óbá bwə́ bwəma nə Yésus zhɨ́ɨ́ Imawus 
\p  
\v 13 Í á bə nə́, jwɔ̂w ŋgwúd dɔɔŋgʉ́, *ompwíín ɔ́ Yésus obá bwə́ á ŋgə kə də́nd bwə́ á dʉ jɔ̂w nə́ Imawus yí. Wúlə Yurʉ́səlɛm kə wu í á jee bə okílomáda wûm nə óbá\f + \fr 24:13 \ft Osʉtâd məwúm mə́saman.\f*.  
\v 14 Bwə́ á ŋgə kə bwə́ ŋgə́ lésha mpə́dʉ́gá nyáŋ, ŋgə bwiiŋg isâ byɛ̂sh í á sɨ̂y yí.  
\v 15 Í mú kə wɔ́ɔ́s nə́, bwə́ ŋgə́ kə ntʉ́nɨ bwə́ ŋgə́ lésha ŋgə faas ɨɨ́, Yésus nyəmɛ́fwó mú zə kwey bwo, bə́nɔ́ŋ bwə́ mú ŋgə kə.  
\v 16 Njɨ mísh máŋ mə́ á bə nda gúl sâ í á ŋgə ntágʉlə, bwə́ áshígɛ́ yag nyə.  
\v 17 A mú cɨ nə bwo nə́: «Myáyɛ́ míláŋ bɨ́ ŋgə́ zə bwiiŋgya zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́ míga?» Bwə́ mú shigʉla, bwə́ ŋgə́ nyîn nda bwə́ mə́ shúsʉla nə zhwuŋʉ́.  
\v 18 Nyɔɔŋg nyə á bə nə jínə́ nə́ Kleyopas yɛ́ mú bɛ̧sa nə́: «Njɨ wo wə́ jɨ́ nə́ wo njúl Yurʉ́səlɛm wo kú mpu ísâ í mə́ sɨ̂y mwɔ̂w mə́ga dɨ́ yɛ́?» 
\p  
\v 19 \x - \xo 24:19 \xt 7.16\x*A mú jí bwo nə́: «Byáyɛ́ ísâ?» Bwə́ nə́ nyə nə́: «Isâ í dʉ́gyá nə Yésus á Nazarɛ̂t yí! Muud nyə á bə *muud micúndə́ yɛ́, misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myɛ́ nə iciyá byé í dʉ́gə́ bə ŋkí lal ŋkûl mísh mə́ Zɛmbî nə mísh mə́ búúd bɛ̂sh dɨ̂.  
\v 20 Wo afwóyɛ́ gwág nda milúlúú myâ ofada nə otɔ́we ɔ shwóg bʉ́sʉ́ bwə́ á kusha nə nyə nə́ a yə́g, bwə́ bwambʉlə nyə kwolós dɨ́ nə́?  
\v 21 \x - \xo 24:21 \xt 1.68; 2.38\x*Sə́ á ŋgə bwánd nə búgə́ nə́ nyə wə́ nyə é zə yîl *Izʉrəyɛ̂l mə́nyámád. Njɨ í áshígɛ́ ná bə ntɔ́. Múús jɨ jwɔ̂w álɛ́ɛl bwə́ shínʉ́lə sá isâ byɔɔŋgʉ̂.  
\v 22 Í mə́ mɛɛl nyiŋgə bə, bɔ́ɔ́l búdá wâ sə́dɨ́ gwooŋg bwə́ mə́ zə ntágʉlə sə́ milúu, nə́ bwə́ ámə kə shwoŋ dɨ́ mpʉ́mán mpʉ́mán,  
\v 23 bwə́ shígɛ́ kwey mbimbə yé cínɔŋg; bwə́ mú zə jaaw nə́ bwə́ ámə dʉ́g *wəéŋgəles, wəéŋgəles bɔɔŋg bwə́ mú jaaw bwo nə́ Yésus ŋgə cʉgə.  
\v 24 \x - \xo 24:24 \xt 24.12; Yuá 20.3-10\x*Bɔ́ɔ́l búúd ɔ́ gwooŋg jísʉ́ bwə́ shí nə́mə́ kə shwoŋ dɨ́, bwə́ kə kwey ísâ nda búdá bwə́ ámə jaaw nə́; njɨ nyɛ, bwə́ shígɛ́ dʉ́g nyə.» 
\p  
\v 25 \x - \xo 24:25 \xt 24.45\x*Nyɛ mú ka zə lás nə bwo nə́: «A bɨ mə́ bə nə shúg e! A bɨ́ caálə *magʉlə nə́ isâ búúd ɔ mícúndə́ bwə́ á cɨ yí bísə́ bʉ́bə́lɛ́ e!  
\v 26 Ŋgaá nə́ í á jɨɨ nə́ *Krîst júgʉg ntʉ́nɨ nə́ ndɛɛ́ a mú nyiŋgə ŋwa gúmə́ jé?»  
\v 27 \x - \xo 24:27 \xt 24.44\x*A mú ka zə sá nə́ bwə́ mpúg isâ í dʉ́gyá nə nyə yí, nda Kálaad Zɛmbî ŋgə́ cɨ nə́, tɛ́ɛ́d nə Micilyá mí Moyîz kala nə mí mí búúd ɔ mícúndə́.  
\v 28 Bwə́ mú ŋgə shísh kúnə́-kúnə nə də́nd bwə́ á ŋgə kə yí. Yésus nyɛ mú sá nda a cɔ̧́ kə nə njɔɔnd shwóg.  
\v 29 Bwə́ mú yáág nə nyə nə́ a kú cɔ̧́, bwə́ nə nyə nə́: «Jig wa sə́dɨ́, kugʉ́ mə́ bii shí, jwɔ̂w í mú bul kə.» A mú nyíi njɔ́w nə́ a ji cínɔŋg bwə́dɨ́.  
\v 30 Í mú zə bə nə́, ja bə́nɔ́ŋ bwə́ mə́ zə ji shí nə́ bwə́ də yí, Yésus mú ŋwa bʉlɛ́d, a mú bwádan nə gwo, a mú fɛ̂y gwo a yə bwo.  
\v 31 Mísh mə́ mú ka tɛɛm bâŋ bwo nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú yag nyə. Njɨ, a mú jímb bwo míshʉ́d.  
\v 32 \x - \xo 24:32 \xt 24.45\x*Bwə́ mú ŋgə cɨ bwə́mɛ́ nə bwə́mɛ́ nə́: «Ja nyə ámə ŋgə lésha nə sə́ zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́ ŋgə fɛ́ɛ́g sə́ mícilyá mí Kálaad Zɛmbî yí, ŋgaá nə́ milâm mí ámə ŋgə bə sə́ nə́ gwɔ̧́ɔ̧́-gwɔ̧́ɔ̧́ nə fwámɛ́ yéésh ɨɨ́?»  
\v 33 Bwə́ mú tɨ́ njɔɔnd nə́mə́ wəla dɔɔŋgʉ́d nyiŋgə kə Yurʉ́səlɛm. Bwə́ mú kə kwey *búúd ɔ lwámá wûm nə ŋgwúd bə́nɔ̂ŋ buud bwə́ á zə sɛɛŋgya nə bwo wá.  
\v 34 \x - \xo 24:34 \xt Mak 16.7; 1Kr 15.4-5\x*Bwə́ mú kə jaaw bwo nə́ jísə bʉ́bə́lɛ́ nə́ Cwámba mə́ gwûm, Shímun shí dʉ́g nyə.  
\v 35 Bwə́ mú bwiiŋg bwo sâ í ámə bə nə bwo zhɨ́ɨ́ nə zhɨɨ́ yí nə nda bwə́ ámə kə yag Yésus ja nyə́ ámə fɛ̂y bʉlɛ́d nə́. 
\s1 Yésus mə lwágʉlə ompwíín bɛ́ nyúul 
\p  
\v 36 \x - \xo 24:36 \xt 1Kr 15.5 \xk Səlʉgá milâm shí: \xt Luk 2.14\x*Bwə́ ŋgə́ bwiiŋg bwo gwo ntʉ́nɨ, Yésus mə́ cúwo, zə tɔ̂w bwo tʉ́tám, a mú cɨ nə bwo nə́: «Səlʉgá milâm shí.»  
\v 37 \x - \xo 24:37 \xt Mat 14.26; Mak 6.49\x*Məma yáág-yáág íŋkuŋkúúnd í mú shwɨy bwo nyúúlʉ́d, bwə́ ŋgə́ dʉ́g nə́ *jîm wə́ bwə́ mə́ dʉ́g nɨ.  
\v 38 A mú cɨ nə bwo nə́: «Jɨ́ bɨ́ ŋgə́ búbulə yí? Jɨ́ bɨ́ ŋgə́ bə nə məshwán mílámʉ́d yí?  
\v 39 Dʉ́gʉ́gá məbwə̂ nə məkuú mâm. Jísə mpú bə mə wə́ ɛ́ga. Kúnyágá nə mə, dʉ́gʉ́gá. Jîm í ádɛ́ bə nə ifúndə́ nə iyasə́ nda bɨ́ ŋgə́ dʉ́g mə nə ndɨ̂ ɛ́ga.»  
\v 40 Nyə á ŋgə cɨ ntʉ́nɨ a ŋgə́ lwágʉlə bwo məbwə́ nə məkuú mɛ́.  
\v 41 \x - \xo 24:41 \xt Yuá 21.5, 10; Mis 10.41\x*Bwə́ á bə bwə́ mú nə məshusʉg, bwə́ ŋgə́ káam, njɨ bwə́ kú fwo mpu *búgʉla. A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ́ cugɛ́ nə sâ mə́ də́ wa?»  
\v 42 Bwə́ mú yə nyə kʉ́l shú mbufá.  
\v 43 A mú ŋwa gwo, a mú də bwə́ ŋgə́ dʉ́g.  
\v 44 \x - \xo 24:44 \xt 24.27; Yuá 5.39 \xk Moyîz: \xt Mis 7.9-10, 25-27, 35, 37-39; Yuá 5.46 \xk búúd ɔ mícúndə́: \xt Iza 52.13–53.12; Ozê 6.2 \xk osôm: \xt Sôm 22.69\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Sâ mə́ á bwey dʉ jaaw bɨ́ ja shé á dʉ bə yí ɔ́nɨ; mə á dʉ jaaw bɨ́ nə́ isâ bísə́ cilyá shú dâm Cɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz dɨ́ nə micilyá mí *búúd ɔ mícúndə́ nə osôm dɨ́ yí byɛ̂sh í jəlá nə bá sɨ̂y.»  
\v 45 \x - \xo 24:45 \xt 24.25-27, 32; Yuá 20.9\x*A mú bɛ̂ny bwo fʉg nə́ bwə́ gwágʉ́g mícilyá mí Kálaad Zɛmbî.  
\v 46 \x - \xo 24:46 \xt 9.21-22; Mat 26.56; Mak 14.49; 1Kr 15.3-4; Mis 17.2-3; 28.23\x*A mú cɨ nə bwo nə́: «Jísə cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ ntʉ́ga “Krîst mə bá jug nə́ ndɛɛ́ a gwûm jwɔ̂w álɛ́ɛlʉd,  
\v 47 \x - \xo 24:47 \xt 3.3; Mis 1.8; 5.31; 11.18; 17.30-31; 20.21; Rom 15.19\x*bwə́ ka bá dʉ cúndə jínə́ dɛ́d nə́ buud bwə́ cɛ́ndʉ́g mitə́dʉ́gá, Zɛmbî mú juu bwo. Cúndə́ wɔɔŋg í bá tɛ́ɛ́d Yurʉ́səlɛm í mú kala ílwoŋ byɛ̂sh.”  
\v 48 \x - \xo 24:48 \xt Mis 5.32; Yuá 15.26-27\x*\x - \xo 24:48 \xt Mis 1.8, 22; 2.32; 3.15; 4.33; 10.39-41; 13.31\x*Bɨ wə́ bʉ́sə́ ówúshinɛd wâ isâ byɔɔŋg.  
\v 49 \x - \xo 24:49 \xt 4.18\x*Nə́ ndɛɛ́, mə bá ntɨ́ bɨ́ sâ Dâ nyə á kaag bɨ́ yí. Bɨ bâŋ jigá wa ŋgwə́la kə kumə ja mpífə́ í bá zhu gwɔ̂w, bɨ́ zə lwánd nə ndɨ̂ yí.» 
\s1 Yésus mə́ kə́ gwɔ̂w 
\p  
\v 50 \x - \xo 24:50 \xt 9.51; Mak 16.19; Mis 1.9; 3.21\x*A mú wú nə bwo ŋgwə́la kə nə bwo kúnə́-kúnə nə Betanî. Kə wɔ́ɔ́s nûŋ, a mú bʉ̂n məbwə̂ bwádan nə bwo.  
\v 51 A ŋgə́ bwádan nə bwo ntʉ́nɨ, a mú ŋgə béégya nə bwo, ŋgə ŋkâŋ kə gwɔ̂w.  
\v 52 \x - \xo 24:52 \xt Mis 1.12; Yuá 14.28; 16.22\x*Bâŋ bwə́ mú kúdɔw shí yə nyə gúmə́ nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú nyiŋgə kə Yurʉ́səlɛm nə məshusʉg milâm nə́ cwɔ́ɔ́.  
\v 53 \x - \xo 24:53 \xt Mis 2.46; 5.12\x* Bwə́ mú kə ji *Luŋ mə́ Zɛmbî kú ná kwo wú, dʉ ságʉsə Zɛmbî.