\id COL  
\h Buud ɔ́ Kolósia 
\toc1 Kálaad Pwôl nyə á cilə buud ɔ́ Kolósia yɛ́ 
\toc2 Buud ɔ́ Kolósia 
\toc3 Kol 
\mt1 Kálaad Pwôl nyə á cilə buud ɔ́ Kolósia yɛ́ 
\imt1 Isâ í dʉ́gyá nə kálaad mə Pwôl shú Kolósia yí 
\ip Pwôl njúl mímbwug dɨ́, Ipafras nyə á zə jaaw nyə (Flp 1.23) nə́ bɔ́ɔ́l búúd bwə́ á zə shɨɨg okrîstɛn wâ Kolósia nə bɔ́w-bɔ̂w mínjɨ́ɨ́gʉ́lá. Bwə́ á ŋgə jɨ́ɨ́gʉli nə́, shú nə́ muud mpúg Zɛmbî, a dʉ́g cʉg ɨɨ́, á jəlá nə yə məŋkul mə́ míshíshim gúmə́, a bɛ̧ íjâm nə ijag yí Oyúdɛn, sɨ́ya ábɨwáág, baagʉlə bíl íci í ídʉ̂w nə məŋgul... Njɨ Pwôl mə́ gwág ntɔ́ yí, a mə́ cilə bwo kálaad ɛ́ga, lwó bwo nə́ cʉg Zɛmbî mə́ yə búúd kwoŋ mə Yésus dɨ́ yí í kwaga. Tishik bá Onezîm wə́ bwə́ á kə nə kálaad (4.7-8). 
\ip Kálaad á Kolósia ŋgə lás sâ í dʉ́gyá nə Krîst yí, nə́ a jɨ muud Zɛmbî nyə á ntɨ nə́ a zə́g cʉg búúd yɛ́. A jɨ nə mpífə́ í ntɔ̧ mə́mpífə mə́ dʉ́ sá búúd ifwaas má, nə́ jɨ́ ntɔ́ nəcé nyə́dɨ́ wə́ ŋkul mə́ Zɛmbî í á dʉ wú, í ka ŋgə tɛ́ isâ byɛ̂sh yâ gwɔ̂w nə shí yɛ́ (1.16). 
\ip Kálaad á Kolósia jɨ ka bə nə́, Pwôl mə tɛ́ɛ́d bə́da ókrîstɛn wâ Kolósia, a mú jəgʉla nə Zɛmbî shú dáŋ (1.3-14). A mú ka zə cilə nda sʉsa í ŋgə́ yə Krîst məzhwámá (1.1–2.5), nə́ a jɨ Cwámba, a jwú nə shí ndon nyɛ̂sh, a jwú nə Dɔ̧ (1.15-20). Mpʉ́sə sʉsa, Pwôl mə lwó gwáná á ŋgə́ gwána shú Dɔ̧ yí (1.24–2.5). 
\ip Nə́ ndɛɛ́, kálaad ŋgə kə shwóg nə məcwûŋ mâ váál mbúgʉla mə jə́lá nə cʉgə nə buud tɛ́ɛ́d nyə́dɨ́ njɔ́w búúd dɨ́ kə kumə tɔ́ɔ́n nə tɔ́ɔ́n yí (3.1–4.6). Í ka kə shîn nə məbə́dá. 
\c 1  
\s1 Məbə́dá 
\p  
\v 1 \x - \xo 1:1 \xk \xt muud lwámá: \xt Gal 1.1\x*Mə Pwôl muud Zɛmbî nyə a fɛ́ɛ́sh nə́ mə bə́g *muud lwámá mə Yésus-Krîst yɛ́, nə mə, nə *mínyɔŋʉ̂ wúsʉ́ Timotê, sə́ wə́ mə́ cílə́ kálaad ɛ́ga.  
\v 2 Sə́ mə́ cilə bɨ́ miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mí ómínyɔŋʉ̂ bʉ́sʉ́ bʉ́sə́ Kolósia wá, omínyɔŋʉ̂ ɔ́ abúgʉ́lág nəcé shé bə̌lə búúd ɔ *Krîst. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wúsʉ́ Zɛmbî sáág bɨ́ mpaam, kə́ sá nə́mə́ nə́ bɨ cʉ́gəg nə́ shɛɛ. 
\s1 Pwôl ŋgə yə Zɛmbî akíba 
\p  
\v 3 \x - \xo 1:3 \xt Ifz 1.16; 1Te 1.2-3\x*Sə́ ŋgə yə Zɛmbî akíba ja jɛ̂sh sə́ ŋgə́ jəgʉla nə nyə shú dʉ́n yí, nyə Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mə Cwámba íshé Yésus-Krîst;  
\v 4 \x - \xo 1:4 \xt Ifz 1.15\x*nəcé sə́ mə́ gwág nə́ bɨ́ ŋgə *búgʉla *Krîst Yésus ɨɨ́, bɨ́ ŋgə nə́mə́ cɛɛl obúgʉla bɛ̂sh.  
\v 5 \x - \xo 1:5 \xt 1Pr 1.3-4; Ifz 1.13\x*Bɨ́ ŋgə sá ntɔ́ nəcé bɨ́ ŋgə bwánd nə búgə́ nə́ Zɛmbî mə bá yə bɨ́ isâ í anyunywaá byɛ̂sh nyə á mə́ bwɨ́ɨ́g bɨ̂ gwɔ́w yí. Bɨ a mpu nə́ bɨ mə́ jəlá nə bwánd nə búgə́ ja milə́sʉ́ myâ obʉ́bə́lɛ́, Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl nyə á bwɛlɛ wɔ́ɔ́s bɨ́dɨ́ yí.  
\v 6 \x - \xo 1:6 \xt Mis 2.41; Rom 1.13; 1Tm 3.16;\x*Ja Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ wɔɔŋg í á kumə bɨ́dɨ́ yí, í á wúmə mpúmə́ nə́mə́ nda í ŋgə́ wúmə kʉ́l jɛ̂sh nə́. Í á tɛ́ɛ́d wúmə́lə nə́mə́ jwɔ́w bwə́ á bwɛlɛ jaaw bɨ́ mpaam mə́ Zɛmbî yí. Jwɔ́w dɔɔŋgʉ́, bɨ a wámbʉlə nə́ mpaam nyɔɔŋg nyísə bʉ́bə́lɛ́.  
\v 7 \x - \xo 1:7 \xk \xt Ipafras: \xt 4.12; Flm 23\x*Ipafras muud sə́ mə́ búl cɛɛl wə́ nyə a jɨ́ɨ́gʉli bɨ́ ntɔ́; a jɨ shwə́ wúsʉ́ sə́nɔ́ŋ sə́ ŋgə́ sɛ̂y yɛ́. A jɨ jilá jísʉ́ nûŋ bɨ́dɨ́ ŋgə̌lə sɛ̂y nə Krîst shú dʉ́n, a ŋgə sɛ̂y mbií á búgʉ́lág.  
\v 8 \x - \xo 1:8 \xt 1Kr 8.1\x*Nyə wə́ nyə á jaaw sə́ mbií cɛɛlí Shíshim mə́ Zɛmbî mə́ yə bɨ́ yí. 
\p  
\v 9 \x - \xo 1:9 \xt Ifz 1.17; Flp 1.9\x*Sâ jɔɔŋg wə́ í sá nə́, tɛ́ɛ́d jwɔ́w bwə́ á bwiiŋg sə́ láŋ wʉ́n yí, sə́ mə́ dʉ jəgʉla nə Zɛmbî shú dʉ́n ja jɛ̂sh nə́ a yə́g bɨ́ fʉg nə mpúyá á *shíshim shú nə́ bɨ mpúg sâ jɛ̂sh á ŋgə́ jɨɨ yí.  
\v 10 \x - \xo 1:10 \xt Ifz 4.1; 2.10; Flp 1.27\x*Ntɔ́, bɨ mú bə nə ŋkul mə kyéy kuú njɔɔnd í yə́ Cwámba gúmə́ yí, bɨ mú bə nyə ŋkí nywa lámʉ́d məzhɨɨ́ mɛ̂sh, bɨ ŋgə́ sá jɔ̧jɔ̧ mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mimbii myɛ̂sh, bɨ ŋgə́ nyiŋgə bul mpu Zɛmbî.  
\v 11 \x - \xo 1:11 \xt Rom 5.2; Ifz 1.18;\x*Sə́ ŋgə nə́mə́ jəgʉla nə Zɛmbî nə́ a lʉ́lʉshig bɨ́ məzhɨɨ́ mɛ̂sh nə məma ŋkûl nyɛ́ ántɔ̧ minjɨ, shú nə́ bɨ bə́g nə zɛ́ny kə̌lə shwóg, bɨ kú lámʉsa ja bɨ́ mə́ bwə́má nə məkʉgʉlʉ yí.  
\v 12 Dʉgá yə Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ akíba nə məshusʉg, nyə muud nyə á mə́ sá nə́ bɨ bə́g nə ŋkul bii dʉ́n kɔw lʉ́ ísâ nyə á mə́ kwəmʉsa shú búúd bɛ́ yí, bwə́ ŋgə́ cʉgə mə́ŋkɛnya mɛ́ dɨ́ wá. 
\s1 Yésus-Krîst, amə́dɨ́ á isâ byɛ̂sh 
\p  
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Yuá 5.18; Luk 22.53; Mis 26.18; Ifz 1.6, 7, 21; 2.2; 6.12\x*Nyə a tɨ́ yîl shé mpə̂l á məyídʉ́gʉ́d, ntɛɛŋgʉli shé Faan mə Mwán yé abábə dɨ̂.  
\v 14 Mwán yé wɔɔŋg wə́ nyə á balan nə ndɨ́ zə tɔ̧́ tâŋ, yîl shé mə́nyámád yɛ́, a juu ntâg shé *misə́m. 
\p  
\v 15 \x - \xo 1:15 \xt Yuá 1.18; 2Kr 4.4; 1Tm 6.16; Heb 1.3\x*Nyə á zə lwó buud sâ Zɛmbî jɨ́ yí, Zɛmbî múúd cúgɛ́ nə ŋkul dʉ́g yɛ́. A jɨ Mwán acúmbâ mə́ Zɛmbî\f + \fr 1:15 \fk Mwân acúmbâ: \ft Ciyá nɨ í ŋgə lwó mfíí Yésus jɨ́ nə ndɨ́ yí, kú bə fwo-byɛ̂l.\f*, á ntɔ̧ ísâ byɛ̂sh Zɛmbî nyə a tɛ́ yí.  
\v 16 \x - \xo 1:16 \xt 1.13; Yuá 1.3, 19; Heb 1.2\x*Nəcé nyə́dɨ́ wə́ ŋkûl mə́ Zɛmbî í á ŋgə wú\f + \fr 1:16 \ft Yésus wə́ nyə á ŋgə wééshʉli ŋkul mə́ Zɛmbî, ŋgə tɛ́ isâ nə ndɨ̂.\f*, í ka ŋgə tɛ́ isâ byɛ̂sh yâ gwɔ̂w nə shí yɛ́. Isâ byɛ̂sh, nə byɔɔŋg í ŋgə́ nyîn yí, nə byɔɔŋg í áŋgɛ̂ nə nyîn yí, tɔɔ otɔ́we ɔ shwóg wâ məyídʉ́gʉ́, tɔɔ byɔɔŋg bísə́ nə icwámba yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ wá buud mə́nyámád yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ lwó buud mpə̂l yí, nyə wə́ nyə a tɛ́ byɛ̂sh, nyə a tɛ́ byo shú dɛ́ nyəmɛ́fwó.  
\v 17 \x - \xo 1:17 \xt Yuá 1.1; 8.58\x*Nyə á dʉ bwey bə, isâ byɛ̂sh nda fwo bə; nyə wə́ ŋgə́ shúgal isâ byɛ̂sh.  
\v 18 \x - \xo 1:18 \xk \xt lúu á Dɔ̧: \xt 2.19; 3.15; Ifz 1.22-23; \xk muud áshúshwóógʉ́: \xt Mis 4.2; 26.23; 1Kr 15.20; Mbʉ́ 1.5\x*A jɨ lúu á *Dɔ̧, Dɔ̧ í njúl nyə kug nyúul\f + \fr 1:18 \ft Nə́mə́ nda lúu í dʉ yə nyúul cʉg í dʉ́gə́ lwó nyúul məzhɨɨ́ nə́, a ŋgə yə Dɔ̧ dɛ́ cʉg, a ŋgə́ lwó bwo məzhɨɨ́.\f*. Nyə wə́ jísə́ shug lʉ́ cʉg ágúgwáan, a jɨ muud áshúshwóógʉ́ bwɛlɛ́lə gwûm; í á sɨ̂y ntɔ́ shú nə́ a bə́g shúshwóógʉ́ ikɔ́ɔ́mb byɛ̂sh.  
\v 19 \x - \xo 1:19 \xt 2.9-10; Yuá 1.16; Ifz 1.23\x*Zɛmbî nyə a sá ntɔ́ nəcé nyə á gwág nywa nə́ nyəmɛ́fwó jíg wə́ *Krîst ncindî nə ncindî.  
\v 20 \x - \xo 1:20 \xt Rom 3.25-26; Ifz 1.9-10, 21; 2.13-16\x*Zɛmbî nyə a gwág nə́mə́ nywa nə́ á nyiŋgə sá ŋkwambʉlə mpə́dʉ́gá nyə nə isâ byɛ̂sh, tɔɔ byɔɔŋg bí wa shí yí, tɔɔ byɔɔŋg bí gwɔ́w yí. Nyə á ka ntɨ Mwán yé Krîst zə yə kwolós dɨ̂, shwɨy dɔɔŋg dɨ́ wə́ Zɛmbî nyə a wá mətəla mpə́dʉ́gá bə́nɔ̂ŋ isâ byɛ̂sh yɛ́. 
\p  
\v 21 \x - \xo 1:21 \xt Rom 5.10; Ifz 2.12-13; 5.27\x*Bɨ bâŋ, bɨ a shígɛ́ dʉ bə nə wɔ́ŋgɔ́ nə Zɛmbî yág, mitə́dʉ́gá mín nə bɔ́w-bɔ̂w mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mín mí á sá nə́ bɨ bə́g mizhízhíŋ myɛ́.  
\v 22 Zɛmbî mə́ sá ja gaád nə́, shwɨy nyúul mə́ Krîst í á yə yí, í sáág ŋkwambʉlə mpə́dʉ́gá bɨnɔ́ŋ nyə, shú nə́ a bág kə tə̂l bɨ́ nyə́dɨ́ míshʉ́d bɨ njúl miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂, kú nə lág, kú nə sá á jumʉ́g.  
\v 23 \x - \xo 1:23 \xt 2.7; Ifz 3.17; 1Tm 3.16; Heb 3.6\x*Í bá bə ntɔ́ ŋkí bɨ mə nada nə búgə́ fwámɛ́ nada nə́ bɔ́ɔ́, kú fúfug; ŋkí bɨ mə bə́ kú magʉlə nə́ gúl sâ í zə́g tə̂l bwándʉ́lə bɨ́ ŋgə́ bwánd sâ bɨ́ á gwág Jɔ̧jɔ̧ Láŋ dɨ́ yí. Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ wɔɔŋg wə́ osɔ́ɔl ɔ mə́sáal ɔ́ Zɛmbî bwə́ á cúndə shí ga nyɛ̂sh yí. Mə Pwôl mə jɨ ŋgwɔ́l sɔ́ɔl məsáal ŋgə́ cúndə Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ wɔɔŋg yɛ́. 
\s1 Pwôl nyə á bul wádʉga 
\p  
\v 24 \x - \xo 1:24 \xt 2Kr 1.5; 11.23-29; Ifz 3.13\x*Mə ŋgə gwág məshusʉg ja mə́ ŋgə́ jug shú dʉ́n ga. Nəcé jugʉ́lə mə́ ŋgə́ jug mə́dɨ́ nyúúlʉ́d yí, mə ŋgə jusa *incwaw í ntʉg nyúúl mə́ *Krîst í jə́lá nə bwəma nə ndɨ́ yí, nyúúl mə́ Krîst nyɔɔŋg wə́ *Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla.  
\v 25 \x - \xo 1:25 \xt Ifz 3.1-3\x*Mə á zə bə sɔ́ɔl məsáal Dɔ̧ dɔɔŋgʉ́d nə yə́lə Zɛmbî nyə á yə mə isɛ́y nə́ mə bwííŋgʉg bɨ́ Láŋ yé wɛ̂sh ncindî yí,  
\v 26 \x - \xo 1:26 \xt 2.2; 4.4; Ifz 3.6\x*mə bwííŋgʉg bɨ́ *ndímba nyə á ŋgə baagʉlə shwoó dɨ́ ikala i búúd í dʉ́gə́ cɔ̧́, dʉ cɔ̧̂, dʉ cɔ̧̂ yí; nyə a mə́ ka zə wééshʉli byo, lwó míŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd myɛ́.  
\v 27 \x - \xo 1:27 \xk \xt gúmə́d: \xt 3.4; Rom 5.2; Ifz 1.18\x*Nəcé á cɛɛl nə́ bwə́ mpúg bímbí ndímba wɔɔŋgʉ́ jɨ́ nə milwanə́ íkûl ishús dɨ́ yí, yuug jé jɔɔŋg jɨ́ nə́: Krîst jisə bɨ́dɨ́ ícʉgʉd; ntɔ́, bɨ je ŋgə ji nə búgə́ nə́ bɨ mə bá ji nyə́dɨ́ jiya gúmə́d.  
\v 28 \x - \xo 1:28 \xt Ifz 4.13\x*Krîst wɔɔŋgʉ́, nyə wə́ sə́ bâŋ ŋgə́ bwiiŋg yɛ́. Sə́ ŋgə bwiiŋg sə́ ŋgə́ sá nə́ muud yɛ̂sh sáág ncə̂, sə́ ŋgə́ lwó muud yɛ̂sh sâ í jə́lá nə sɨ̂y yí. Sə́ ŋgə sá isɛ́y byɔɔŋgʉ́ nə bímbí lʉ́ fʉ́g dɛ̂sh sə́ bɨ́ nə ndɨ́ yí, nəcé í jɨɨ nə́ sə́ sáág nə́ muud yɛ̂sh mə bá tɔ̂w mísh mə́ Zɛmbî dɨ́ yɛ́ fífəg búgə́d.  
\v 29 \x - \xo 1:29 \xt Ifz 3.20; Flp 4.13\x*Shú dɔɔŋg wə́ mə́ ŋgə́ lídʉga nə cúná yí, mə ŋgə cúna cúná jɔɔŋgʉ́ nə ŋkul mə́ Krîst í ŋgə́ nyîn mə́dɨ́ cʉg dɨ́ yí. 
\c 2  
\nb  
\v 1 Mə ŋgə bul jɨɨ nə́ bɨ mpúg nə́ mə ŋgə cúna məma cúná shú dʉ́n, nə shú ókrîstɛn wâ Lɔwdisê, nə shú bɔ́ɔ́lʉ́gá bɛ̂sh bwə́ abwɛ́lɛ́ dʉ́g mə wá.  
\v 2 \x - \xo 2:2 \xt 1.26-27; Ifz 5.2\x*Mə ŋgə cúna shú nə́ milâm mí sə́lʉg bwo shí, nə́ bwə́ cɛ́ɛ́lagí, cɛɛlí jɔɔŋg í sáág nə́ bwə́ búlʉg bə leedyá; mə ŋgə nə́mə́ cúna shú nə́ bwə́ bííg ibwádán múúd mə́ dʉ bii ja fʉ́g í mú nyə lwándʉ́lá yí, bwə́ mú mpu ndímba Zɛmbî nyə á ŋgə ná baagʉlə shwoód yí, ndímba wɔɔŋgʉ́ wúsə: Krîst.  
\v 3 \x - \xo 2:3 \xt Mik 2.4-5; 1Kr 1.24, 30; Ifz 3.19\x*Njɨ nyə́dɨ́ wə́ múúd jɨ́ nə ŋkul kwey sá jɛ̂sh í dʉ́gyá nə fʉg nə mpúyá yí. 
\s1 Pwôl ŋgə kɛ́wʉli obúgʉla 
\p  
\v 4 \x - \xo 2:4 \xt 2.8; Rom 16.18\x*Mə ŋgə cɨ ntʉ́nɨ shú nə́ muud nda zə nə jɔ̧ mbúlə́ kaand zə shɨɨg bɨ̂.  
\v 5 \x - \xo 2:5 \xt 1Kr 5.3\x*Mpugá nə́, tɛɛm bə nə́ mə cugɛ́ nûŋ bɨ́dɨ́, *shíshim wâm wɨ́ nûŋ; mə jɨ nə məshusʉg nə ŋgə̌lə dʉ́g nə́ bɨ́ ŋgə mpu táág isâ bɨ́dɨ́ ícʉg dɨ̂, búgə́ bɨ́ ŋgə́ *búgʉla *Krîst yí í təl nə́ shîm. 
\p  
\v 6 Nə́ ndɛɛ́, nda bɨ́ á mə́ lə́g Krîst Yésus nə́ nyə wə́ jɨ́ Cwámba wʉ́n nə́, cʉgəgá cʉg í lwó nə́ bɨ́ bɨ́ buud bɛ́ yí.  
\v 7 \x - \xo 2:7 \xt 1.23\x*Bɨ é cʉgə ntɔ́ bɨ mə́ nada nə nyə, bɨ ŋgə́ magʉlə njɨ sâ í ŋgə́ zhu nyə́dɨ́ yí, bɨ ŋgə́ kyey nə búgə́ jɨ́n njɨ nda bwə́ á jɨ́ɨ́gʉli bɨ́ nə́, bɨ dʉ́gə́ bul lɔ̧́ mə́nywa bwə́ sá bɨ́ má. 
\p  
\v 8 \x - \xo 2:8 \xt 1Tm 6.20\x*Bɨ ɔ́ bɛy nə́ muud zə́g nə dúl váál mbɛɛ́ faasʉ́lə íciyá zə sá nə́ bɨ gwágʉ́g njɨ nə nyə, mbɛɛ́ mə́shɨɨgâ wə́ mə́nɨ. Məshɨɨgâ mɔɔŋg mə́ ŋgə ŋwa ŋkul íjâm nə ijag dɨ̂, nə míshíshim mí ŋgə́ kyey nə isâ yâ shí ga myáád\f + \fr 2:8 \fk míshíshim mí ŋgə́ kyey nə isâ yâ shí ga myá: \ft Ofeeshe ɔ Kálaad Zɛmbî bɛ̂sh bwə́ cúgɛ́ bul bə cʉ́ŋ ŋgwûd na ciyá nɨɨ́d. Sə́ bâŋ sə́ ŋgə cɨ ntʉ́nɨ nəcé sə́ mə́ dʉ́g nə́ Pwôl ŋgə cɨ məŋkul mə́ dʉ́ ŋgə jwú nə muud shí ga dɨ́ té nyə́ afwóyɛ́ magʉlə Yésus-Krîst yí. Bɔ́ɔ́l bwə́ ŋgə cɨ nə́ jísə «isâ í á tɛ́ɛ́d shí ga yí». Dʉ́gʉ́g nə́mə́ Gal 4.3, 9.\f*, kú bə́ wə́ Krîst.  
\v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1.19; 2.15, 20; Ifz 1.21\x*Nəcé Zɛmbî nyəmɛ́fwó njul nyúúl mə́ Krîst dɨ̂ ncindî nə ncindî.  
\v 10 Krîst wɔɔŋg dɨ́ wə́ ísâ í ŋgə́ zhu bɨ́ shú nə́ bɨ bə́g lwándʉ́lá məzhɨɨ́ mɛ̂sh yɛ́, nyə muud mə jwú nə ísâ yâ məyídʉ́gʉ́ í ŋgə́ wá buud mə́nyámád yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ lwó buud mpə̂l yí.  
\v 11 \x - \xo 2:11 \xt Ifz 2.11\x*Bɨ a sɨ́ya wʉ́n ábɨwáág Krîst dɨ́ kwoŋʉd; mbwə́ mə́ múúd dɨ́ í á sâ bɨ́ nyə. Nyâŋ nyə á zhu wə́ Krîst, nyə a yîl ŋkul *mísə́m mí á dʉ bə nə ndɨ́ bɨ́dɨ́ mílâm dɨ́ yí.  
\v 12 \x - \xo 2:12 \xt 3.1; Rom 6.3-4; Ifz 1.19-20; 2.6\x*Ntɔ́ jɨ nə́ duwanʉ́lə bɨ́ á duwan yí, bɨnɔ́ŋ Yésus bɨ á dɔw, bɨnɔ́ŋ mú gwûm. Jɨ́ ntɔ́ nəcé bɨ a búgʉla ŋkul mə́ Zɛmbî í á gwúmʉshi Yésus yí\f + \fr 2:12 \ft Sə́ bɨ́ nə ŋkul fɛ́ɛ́g na nə́ «bɨ́ ŋgə búgʉla nə́ ŋkul mə́ Zɛmbî í á gwúmʉshi Yésus yí í mə́ yîl bɨ́ mə́nyámá mə́ mísə́mʉ́d».\f*.  
\v 13 \x - \xo 2:13 \xt Ifz 2.1, 5\x*Nə́ ndɛɛ́, nə iwushí bɨ́ á dʉ wush yí, nə bə́lə bɨ́ á bə kú nə ábɨwáág yí, í á sá nə́ bɨ bə́g mimbimbə. Njɨ, ja gaád ɨɨ́, Zɛmbî mə́ nyiŋgə yə bɨ́nɔ̂ŋ Krîst cʉg, a mə́ jímbal shé iwushí byɛ̂sh.  
\v 14 \x - \xo 2:14 \xt Ifz 2.15-16; 1Pr 2.24\x*Nyə a mə́ yîl mícilyá mí á ŋgə lwó nə́ shé á jag sá myá. Micilyá myɔɔŋg wə́ mí á dʉ bə nə məmpə́ndí mə́ á dʉ bwaagʉlə sə́ məbɛ̧ɛ̧́ má. Nyə a mə́ bwambʉlə myo kwolós dɨ̂, caam myo.  
\v 15 \x - \xo 2:15 \xt 2.9-10\x*Isâ yâ məyídʉ́gʉ́ í ŋgə́ wá buud mə́nyámád yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ lwó buud mpə̂l yí, Zɛmbî nyə a mə́ dɛ́ɛ́g byo ŋkul dɔɔmb nyáŋ, a ŋgə julə kə nə byo mbaadə́ nə mbaadə́ tâm buud, ŋgə́lə lwó nə́ í músə mikwám myɛ́. 
\p  
\v 16 \x - \xo 2:16 \xt Rom 14.1-6\x*Ntɔ́, muud nyə ajə́láyɛ́ nə cígə bɨ́ iwushî shú sá í dʉ́gyá nə dəg nə məŋgul yí, ŋkí ntâg sâ í dʉ́gyá nə zaŋ mə́cúwo mə mbyôl ŋkí osábaad yí.  
\v 17 \x - \xo 2:17 \xt Heb 8.5\x*Məcɛ̧ɛ̧ mâ isâ ínɨ mə́ á bə njɨ tâŋ nda shishîm í á ŋgə lwó nə́ isâ í ŋgə zə yí; njɨ, wə́ Yésus-Krîst wə́ fwámɛ́ ísâ bísə́ yɛ́.  
\v 18 \x - \xo 2:18 \xt Ifz 1.21\x*Muud nyə ajə́láyɛ́ nə kənd bɨ́ koogʉ́ nə ijwad nyúúl í mə́shɨɨgâ, nə ŋgə́lə yə *wə́éŋgəles gúmə́. Buud bwə́ sá mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myɔɔŋg wá bwə́ dʉ bul wá lúú ísâ bwə́ dʉ dʉ́g mə́ntamə́d yí, bwə́ ŋkɛ̂ny mə́nyúul ntɔ́ cwûd, í njúl nə́ milúú myáŋ wə́ mí ŋgə́ fwɔ̧ mitə́dʉ́gá myáŋ.  
\v 19 \x - \xo 2:19 \xt 1.18; Ifz 4.16\x*Bwə́ ánádáyɛ́ nə Krîst. Í njúl nə́, nyə muud jɨ́ lúú yɛ́, nyə wə́ ŋgə́ wɨ́ɨl kug nyúul wɛ̂sh, a ŋgə́ nə́mə́ mpu táág ísɛ́y í məbwɔ̧ɔ̧́ mə nyúul nə misʉsagə́, shú nə nyúúl í wɨ́yʉ́g váál Zɛmbî mə cɛ́ɛl yí\f + \fr 2:19 \ft Váál lúu í dʉ wɨ́ɨl kug nyúul, dʉ nə́mə́ mpu táág ísɛ́y í məbwɔ̧ɔ̧́ mə nyúul nə misʉsagə́ yí, ntɔ́ nə́mə́ wə́ Krîst muud jɨ́ lúú yɛ́ ŋgə́ wɨ́ɨl Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla dɛ̂sh ncindî yɛ́.\f*. 
\s1 Cʉg mə́ krîstɛn 
\p  
\v 20 \x - \xo 2:20 \xt 2.9-10; Gal 4.3-5, 9\x*Bɨnɔ̂ŋ *Krîst bɨ á yə, shwɨy dɔɔŋg í á mə́ sá nə́ bɨ béégyág nə bɔ́w-bɔ̂w *míshíshim mí ŋgə́ kyey nə isâ yâ shí ga myá. Ká nəcé jɨ́ bɨ́ ŋgə́ ná cʉgə nda buud ɔ shí ga yí? Nəcé jɨ́ bɨ́ ŋgə́ magʉlə nə́ bwə́ ŋgə́g nə yɨ́ɨ́mbʉli bɨ́ nə məmpə́ndí mə́sə́ nə́:  
\v 21 \x - \xo 2:21 \xt Iza 29.13; Mat 15.9; 1Tm 4.3; Heb 13.9\x*Ci wo kú ŋwa sâ ga! Ci wo kú də jínɨ! Ci wo kú kúnya nə jímɨ́!  
\v 22 Məmpə́ndí mə́nɨ mə́ ŋgə dʉ́gya nə isâ bísə́ nə́, wó ká shîn balan nə jâŋ, í shîn yí. Mə́sə njɨ məcɛ̧ɛ̧ nə minjɨ́ɨ́gʉ́lá myâ buud.  
\v 23 Məmpə́ndí mɔɔŋgʉ̂ mə́ ŋgə jɨ́ɨ́gʉli nə́ muud sáág míl mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ bwə́ á mə́ ŋgə wá yə́bə́d myá, yə wə́éŋgəles gúmə́, səl mə́nyúúl shí, cûg nyúúl. Minjɨ́ɨ́gʉ́lá myɔɔŋg mí ŋgə bə nda mí ŋgə yə buud fwámɛ́ fʉ́g, njɨ í njúl nə́ mí cúgɛ́ nə ŋkul sá nə́ muud mpúg máánd íyéésh yâ lâm yé. 
\c 3  
\nb  
\v 1 \x - \xo 3:1 \xt 2.12; Ifz 1.20\x*Ŋgaá bɨ mə mpú nə́ bɨnɔ́ŋ Krîst bɨ a gwûm? Ntɔ́, ŋgəgá nə sɔ̧́ isâ í dʉ́gyá nə cʉg á gwɔ́w kʉ́l Krîst njúl Zɛmbî dɨ́ mbwə̂ məncwûm yí.  
\v 2 \x - \xo 3:2 \xt Mat 6.33\x*Wágá milúú ísâ í dʉ́gyá nə cʉg á gwɔ́w yííd, kú bə byɔɔŋg yâ shí gaád.  
\v 3 \x - \xo 3:3 \xt Rom 6.4; 2Kr 5.14\x*Nəcé, bɨnɔ́ŋ Krîst bɨ á yə, cʉg jɨ́n jísə shwoód wə́ Zɛmbî kʉ́l Yésus jísə́ yí.  
\v 4 \x - \xo 3:4 \xt Gal 2.20; Flp 1.21; \xk ŋkənʉwa: \xt 1.27; Flp 3.21; 1Kr 15.43; 1Yn 3.2\x*Ja Krîst muud jɨ́ cʉg jɨ́n yɛ́ mə́ bá zə lwóya nyúúl yí, bɨnɔ́ŋ mə bá nyîn, bɨ ŋgə́ nə́mə́ ŋkənʉwa nda nyə. 
\p  
\v 5 \x - \xo 3:5 \xt Gal 5.19-21\x*\x - \xo 3:5 \xt Rom 6.6, 11; Gal 5.24; Ifz 4.19; 5.3\x*Nda jɨ́ ntɔ́ nə́, ŋgəgá nə gwɨ́ɨ́lya ijâm bín yâ cʉg á shí ga; ntɔ́ jɨ nə́ isâ nda jaŋga, nə misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí ádʉdanâ, nə iyéésh í ayíyáág, nə bɔ́w-bɔ̂w íyéésh, nə yéésh mə́bii, nəcé yéésh bə́lə nə məbii jísə yə́lə ŋkúmba zɛmbî áyadʉ́g gúmə́.  
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Ifz 5.6\x*Bɔ́w-bɔ̂w ísâ ínɨ wə́ í dʉ sá nə́ mpimbə mə́ Zɛmbî í bííg buud ɔ mə́lwə̂.  
\v 7 \x - \xo 3:7 \xt Rom 1.18; Ifz 5.8\x*Kuú njɔɔnd wʉ́n í á bə nə́mə́ ntɔ́ ja bɨ́ á dʉ ná bɛ̧ isâ byɔɔŋg yág yí.  
\v 8 \x - \xo 3:8 \xt Ifz 4.29; 5.4\x*Nə́ ndɛɛ́, ja gaád ɨɨ́, myáásʉgá isâ byɔɔŋg: myáásʉgá impimbə, nə dʉ́lə nyada, nə gwɔ̧́lə lâm, nə məlwíy, nə dʉ́lə cúwal ícúwʉ́lí-cúwʉli.  
\v 9 \x - \xo 3:9 \xt Ifz 4.22, 25\x*Kúgá ná dʉ bwiiŋgya íjɔ̧́ɔ̧́ mpə́dʉ́gá nyɨ́n, nəcé, nda múúd mə́ dʉ yîl káándə́ nə́, bɨ a mə́ yîl mbií múúd bɨ́ á dʉ fwo dʉ bə yí nə misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myɛ́ myɛ̂sh,  
\v 10 \x - \xo 3:10 \xt Mət 1.26-27; Ifz 4.24\x*bɨ a mə́ bwáád kukwumʉga múúd ágúgwáan. Mbií múúd wɔɔŋgʉ́, Zɛmbî mə́ dʉ sá nə́ í nyíŋgə́g ŋgə bul bə gúgwáan ŋgə bɛ̧ɛ̧la nyə muud nyə á tɛ́ nyə yɛ́. A dʉ sá ntɔ́ shú nə́ buud bwə́ mpúg nyə váál í jə́la yí.  
\v 11 \x - \xo 3:11 \xt 2.11; Gal 3.28; 1Kr 12.13\x*Na músə nə́, muud nda ná nyiŋgə dʉ bə nə tə́dʉ́gá nə́ mwâ Gʉrɛ̂k wə́ ɛ́ga, mwâ *Yúdɛn wə́ ɛ́ga, ŋkí nə́ nyíga nyə a sɨ́ya ábɨwáág, nyíga nyə a shígɛ́ sɨ́ya; nyíga nyə ampúyɛ́ cʉg, nyíga jɨ jool; lwaá wə́ga, fʉlí muud wə́ ɛ́ga. Mbɔ̂, bínɨ í cúgɛ́ ná nə mfíí, njɨ Krîst wə́ jɨ nə mfíí, a njul ntâg múúd yɛ̂sh ŋgə́ *búgʉla yɛ́ lámʉ́d. 
\p  
\v 12 \x - \xo 3:12 \xt Ifz 4.2-4\x*Ntɔ́ jɨ nə́ Zɛmbî nyə a mə́ fɛ́ɛ́sh bɨ̂, nyə a mə́ sá nə́ bɨ bə́g miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd, á bul cɛɛl bɨ̂. Ntɔ́, bwáádʉ́gá mbwéédí ágúgwáan, ntɔ́ jɨ nə́: bɨ́ gwág búúd cɛy lámʉ́d, bə nə jɔ̧ lâm, muud kú bwɛlɛ ŋkɛ̂ny nyúúl, dʉ bə njɨ lám nə́ shɛɛ, kú nə milámʉsa.  
\v 13 \x - \xo 3:13 \xt Ifz 4.32\x*Dʉgá bə nə jísɔ́w mpə́dʉ́gá nyɨ́n. Ŋkí ŋgwɔ́l *mínyɔŋʉ̂ woó mə́ byaagʉlə nə wo, wo juu nyə nə́mə́ nda Cwámba nyə a juu bɨ́ nə́.  
\v 14 \x - \xo 3:14 \xt Ifz 5.2\x*Sâ í ká bul bə wə́ cɛɛlí; gwə́ wə́ í é sá nə́ bɨ mpúg bə leedyá. 
\p  
\v 15 \x - \xo 3:15 \xt 1.18, 20; 2Kr 13.11; Ifz 1.23; 4.4\x*Krîst nyə a jɔ̂w bɨ́ zə sɛɛŋg búmbə́ ŋgwûd shú nə bɨ cʉ́gəgí mpwogɛ́ mpə́dʉ́gá nyɨ́n. Ságá nə́ mpwogɛ́ wɔɔŋg lwándʉ́g bɨ́ mílámʉ́d. Dʉgá lɔ̧́ mə́nywa. 
\p  
\v 16 \x - \xo 3:16 \xt Ifz 5.19-20; Heb 13.15\x*Ságá nə́ Kɛ́ɛl mə́ Krîst í lwándʉ́g bɨ́ mílámʉ́d nə́ cwɔ́ɔ́; dʉgá yéya mínjɨ́ɨ́gʉ́lá, bɨ́ dʉ sá nə́ nyíga kɛ́wʉli nyíga, nyíga kɛ́wʉli nyíga nə fʉg nyɨ́n nyɛ̂sh; bɨ dʉ́gə́ sɛy ósôm nə miŋgwa nə isʉsa yâ Zɛmbî. Dʉgá sɛy byo nə lám wɛ̂sh, bɨ ŋgə́ lɔ̧́ Zɛmbî.  
\v 17 Nə iciyá bɨ́ mə́ cɨ́ yí, nə isâ bɨ́ mə́ sá yí, dʉgá sá byɛ̂sh jínə́ mə́ Cwámba dɨ́, bɨ dʉ́gə́ lɔ̧́ Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ kwoŋ yéd. 
\s1 Cʉg á mpə́dʉ́gá okrîstɛn 
\r (Ifz 5.22-33; 6.1-9; 1Pr 2.18-25; 3.1-7) 
\p  
\v 18 \x - \xo 3:18 \xt Ifz 5.21–6.9\x*Budá ɔ, magʉləgá nə́ ogwúm bín bwə́ jwúg nə bɨ̂. Ntɔ́ í jə́lá nə buud ɔ Cwámba yɛ́.  
\v 19 Budûm ɔ, cɛɛlʉgá budá bín, nda dʉ ŋwa bwo nə ŋkʉ́d. 
\p  
\v 20 Yé bwân, ságá obyɔ̂l bín məgwág məzhɨɨ́ mɛ̂sh, ntɔ́ jɨ jɔ̧ sâ mísh mə́ Cwámba.  
\v 21 Yé ósɔ́ɔ́ŋgʉ́, kúgá dʉ sá nə́ bwân bín bwə́ dʉ́g gwág ízhuŋʉ́, mənyúul mə́ á bá tag bwo. 
\p  
\v 22 Yé osɔ́ɔl ɔ mə́sáal, ságá omása bín bâ wa shí mishwun məgwág; kú bə njɨ ja bwə́ ŋgə́ dʉ́g bɨ́ yí, í á bá bə nda bɨ́ ŋgə sɔ̧́ nə́ bɨ nyínʉ́g mísh mə́ búúdʉd. Ságá bwo məgwág nə lâm ŋgwûd, váál í yə́ Zɛmbî gúmə́ yí.  
\v 23 Sâ jɛ̂sh bɨ́ mə́ sá yí, bɨ́ sá sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ í ŋgə́ wú lám dɨ́ cwú yí, nda sá mə́ cɨ́ nə́ bɨ ŋgə sá shú mə́ Cwámba, kú bə shú búúd.  
\v 24 \x - \xo 3:24 \xt Ifz 6.8\x*Dʉgá sá ntɔ́ bɨ ŋgə́ mpu nə́ Cwámba mə bá yə bɨ́ kɔw lʉ́ ísâ nyə á mə́ kwəmʉsa tâŋ myə́na shú búúd bɛ́ yí.  
\v 25 \x - \xo 3:25 \xt Zhk 2.1\x*Nəcé muud yɛ̂sh mə sá ólɨ́lɨŋgɨ̂ yɛ́ mə bá ŋwa myə́na myâ olɨ́lɨŋgɨ̂ bɛ́, na jɨ kú nə sʉsaalɛ̂. 
\c 4  
\nb  
\v 1 \x - \xo 4:1 \xt Ləv 25.43\x*Yé ómása, balanʉgá nə osɔ́ɔl ɔ mə́sáal bʉ́n váál dʉ́sə́ tʉ́təlí kú nə iŋkwíílí yí, mpugá nə́ bɨ bɨ́ nə́mə́ nə Mása joŋ dɨ̂. 
\s1 Pwôl mə cwíny ókrîstɛn 
\r (Ifz 5.14-17; 6.18-20) 
\p  
\v 2 \x - \xo 4:2 \xt Rom 15.30; Ifz 6.18-19\x*\x - \xo 4:2 \xt Flp 4.6; 1Te 5.17\x*Dʉgá jəgʉla nə Zɛmbî ja jɛ̂sh, wágá lúu cínɔŋgʉ́ bɨ dʉ́gə́ yə nyə akíba.  
\v 3 \x - \xo 4:3 \xt Rom 15.30\x*Ŋgəgá nə́mə́ jəgʉla nə Zɛmbî shú dʉ́sʉ́ nə́ a júwʉg mpumbɛ́ shú kɛ́ɛl sə́ ŋgə́ bwiiŋg yɛ́ nə́ mə bwííŋgʉg *ndímba mə́ *Krîst, sâ í mə́ sá nə́ mə kə́g mímbwug dɨ́ yí.  
\v 4 \x - \xo 4:4 \xt 1.26\x*Ŋgəgá nə jəgʉla nə́mə́ nə Zɛmbî shú nə́ mə bwííŋgʉg kɛ́ɛl dɔɔŋgʉ́ nə́ sáŋ sáŋ nda í jɨ́ɨ́ nə́ mə sáág nə́. 
\p  
\v 5 \x - \xo 4:5 \xt Ifz 5.16\x*Buud bwə́ cúgɛ́ *Dɔ̧ dɨ́ wá, bɨ ɔ́ dʉ bə nə fʉg ja í wɔ́ɔ́s nə́ bɨnɔ́ŋ bə́g yí. Mpugá balan nə məfwála mɔɔŋg mɛ̂sh.  
\v 6 \x - \xo 4:6 \xt Ifz 4.29; 1Pr 3.15\x*Iciyá bín í dʉ́g bə ja jɛ̂sh njɨ iciyá í mpaam, ŋkí nywa nda bwə́ ámə wá ca, shú nə́ bɨ dʉ́g mpu bɛ̧sa nə muud yɛ̂sh váál í jə́la yí. 
\p  
\v 7 \x - \xo 4:7 \xk \xt Tishik: \xt Ifz 6.21-22\x*Mwááŋg Tishik mə́ búl cɛɛl yɛ́, sɔ́ɔl məsáal mə Cwámba, sɔ́ɔl məsáal abúgʉ́lág, nyə e bá jaaw bɨ́ isâ byɛ̂sh í dʉ́gyá nə mə yí; a jisə shwə́ waamə́ sá ŋgə́ sɛ̂y nə Cwámba yɛ́.  
\v 8 Mə ŋgə bul ntɨ nyə nə́ a zə́g lwó bɨ́ cé sə́ tə́l yí, zə səl bɨ́ milâm shí.  
\v 9 \x - \xo 4:9 \xk \xt Onezîm: \xt Flm 10–12\x*Mə mə́ ntɨ bá *mínyɔŋʉ̂ waamə́ abúgʉ́lág mə́ búl cɛɛl yɛ́, Onezîm, mbyágá á nûŋ bɨ́dɨ́. Bwə́ é zə jaaw bɨ́ sá jɛ̂sh í ŋgə́ cɔ̧́ káadə́ yí. 
\s1 Məbə́dá 
\p  
\v 10 \x - \xo 4:10 \xk \xt Aristárʉg: \xt Mis 19.29; 20.4; 27.2; \xk Márkus: \xt Mis 12.12\x*Aristárʉg muud sá jɨ́ mímbwug dɨ́ yɛ́ ŋgə bə́da bɨ̂, tɔɔ Márkus mínyɔŋʉ̂ mə Barnábas; nyə wə́ mə á ntɨ bɨ́ məkə́l nə́: «A ká zə nûŋ, bɨ ɔ lə́g nyə váál í jə́la yí».  
\v 11 Yésus jɨ́ nə dúl jínə́ nə́ Yustos yɛ́ ŋgə nə́mə́ bə́da bɨ̂. Mpə́dʉ́gá *Oyúdɛn bwə́ á mə́ *búgʉla Yésus wá, njɨ ólɔ́ɔl ɔ́nɨ wə́ sə́nɔ́ŋ ŋgə́ sɛ́y Faan mə́ Zɛmbî wá; bwə́ á mə́ bul wá mə ŋkul lámʉ́d.  
\v 12 \x - \xo 4:12 \xk \xt Ipafras: \xt 1.7; Flm 23\x*Ipafras, mbyágá á nûŋ bɨ́dɨ́ ŋgə nə́mə́ bə́da bɨ̂. Sɔ́ɔl məsáal mə Yésus-Krîst wɔɔŋgʉ́ nyə aŋgɛ̂ nə yɔw gwánálə shú dʉ́n mə́jəgʉla mɛ́d. A ŋgə jəgʉla nə́ bɨ tɔ́wʉ́g búgə́d nə́ shîm, bɨ bə́g okrîstɛn bwə́ á mə́ lal wá, bɨ dʉ́gə́ bə cʉ́ŋ ja jɛ̂sh nə sâ Zɛmbî ŋgə́ jɨɨ nə́ bɨ sáág yí.  
\v 13 Mə ŋgə bwiiŋg láŋ yé nə́ a ŋgə bul ŋwa njugú shú dʉ́n nə shú bɔɔŋg wâ Lɔwdisê, nə bɔɔŋg wâ Ierapolis.  
\v 14 \x - \xo 4:14 \xk \xt Lúkas: \xt 2Tm 4.11; Flm 24; \xk Démas: \xt 2Tm 4.10\x*Lúkas, jwɔ́wʉda mə́ búl cɛɛl yɛ́ ŋgə bə́da bɨ̂, tɔɔ Démas. 
\p  
\v 15 \x - \xo 4:15 \xk \xt Lɔwdisê: \xt Mbʉ́ 3.14\x*Bɨ ɔ bə́dá sə́ bwááŋg wâ Lɔwdisê, bɨ́ bə́da nə́mə́ Nɛmʉfâ, nə Dɔ̧ í dʉ sɛɛŋgya nyə́dɨ́ njɔ́w yí.  
\v 16 Ja bɨ́ mə́ bá shîn lɔ̧́ kálaad ɛ́ga yí, bɨ ɔ bá kənd Dɔ̧ á Lɔwdisê nyə, bwə́ ɔ́ bá lɔ̧̂, bɨ́ ka nə́mə́ bá lɔ̧́ nyɔɔŋg mə bá wú bɨ́ wu yɛ́.  
\v 17 \x - \xo 4:17 \xk \xt Arship: \xt Flm 2\x*Cɨgá nə Arship nə́ a kwéémbʉg sɛ́y Cwámba nyə á yə nyə yí, shú nə́ a sáág gwo váál í jə́la yí.  
\v 18 \x - \xo 4:18 \xt 1Kr 16.21; Ifz 1.1; 3.1\x* Mə Pwôl mə́ cilə bɨ́ məbə́dá mə́ga nə mbwə́ wâm: Bɨ ɔ tə́dʉ́gá nə́ mə jɨ mímbwugʉd. 
\p Zɛmbî kə́ sá bɨ́ mpaam.