\id 2TI – Makaa NT – Cameroon – 2014 (DBL-2014) \h 2 Timotê \toc1 Kálaad ábɛɛ̂ Pwôl nyə́ á cilə Timotê yɛ́ \toc2 2 Timotê \toc3 2Tm \mt1 Kálaad ábɛɛ̂ Pwôl nyə́ á cilə Timotê yɛ́ \imt1 Isâ í dʉ́gyá nə kálaad ábɛɛ̂ mə Pwôl shú mə́ Timotê yí \ip Kálaad ábɛɛ́ mə́ Timotê ŋgə nyîn nə́ Pwôl nyə á bə Róma ja nyə́ á cilə nyə yí (1.17). Í á jəla nə bə Pwôl ŋgə́ jág jug mímbwugʉd (2.9) a músə a tə́l fwó (4.10, 16). Nda nyə́ á mpu nə́ isɛ́y byé í mə́ shîn a wál zə yə nə́ (4.6), nyə á ka cilə muud nyə á bə nyə fwámɛ́ múúd gwooŋg á cɛɛlí yɛ́ (1.2), yə nyə məcwûŋ. \ip Pwôl mə tɛ́ɛ́d fwo yə Zɛmbî akíba nə búgə Timotê jɨ nə ndɨ́ yí. Nda á bwey mpu nə́ obwiiŋgyɛ ɔ́ Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ bwə́ dʉ jug, dʉ bwəma nə cúwʉ́lí nə́, a bándʉ́lə́ Timotê nə́ a yɨ́ɨ́mʉ́g nyúul ja məkʉgʉlʉ mə́ bə́ yí, a gwána nda fwámɛ́ «mwâ zɨmbɨ mə́ Krîst», lwóya íŋkáŋ. (1.3–2.13). A mpú bándʉlə nyə nə́ a jííg ncê nə buud bwə́ dʉ tɛ́ mbɛɛ ílɨ́s-lɨ́s nə ozhuyá nə isâ í dʉ sá nə́ buud bwə́ wúg búgə́ dɨ́ wá. A mú cɨ nə́ a bɛ̧́g yuug jé, nyə Pwôl, a dʉ cʉgə nda mílə́sʉ́ mí Zɛmbî mí ŋgə́ cɨ nə́, kú fúfug (2.14–4.5). A mú kə shínal kálaad nə ŋkáŋgʉ́lá ŋkáŋgʉla cé nyə́mɛ́fwó tə́l yí, a ŋgə́ lɔ̧́ Zɛmbî muud nyə á ŋgə shúgal nyə yɛ́ (4.6-22). \ip Pwôl ŋgə lwó nə́ nyə a mə́ gwána gwáná á kaambʉlə́lə nə Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s mə́shíné mə́ cʉg jé (4.7). A ŋgə jɨɨ ja jɛ̂sh nə́ buud bwə́ lɔ̧́ kálaad ɛ́ga wá bwə́ gwánág gwáná jɔɔŋgʉ́ kú nə ifwaas, nda fúndə mízhízhíŋ, ŋgə gwána nə búgə́, nə jísɔ́w, nə cɛɛlî, nə nadâ. \c 1 \s1 Məbə́dá \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt 1Tm 2.7\x*Mə wə́ ŋgə́ cilə kálaad ɛ́ga, mə Pwôl. Zɛmbî nyə a jɨɨ nə́ mə bə́g *muud lwámá mə *Krîst Yésus, shú nə́ mə bwííŋgʉg buud cʉg nyə á kaag nə́ a bá yə bwo wə́ Krîst Yésus yí. \v 2 \x - \xo 1:2 \xk \xt Timotê: \xt 1Tm 1.2; 1Kr 4.17\x*Mə́ cilə wo Timotê mwân waam mə́ búl cɛɛl yɛ́. Zɛmbî Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ bá Cwámba wúsʉ́ Krîst Yésus bwə́ ɔ́ sá wo mpaam, bwə́ ɔ́ gwág wo cɛy lámʉ́d, bwə́ ɔ́ sá nə́mə́ nə́ wo cʉ́gəg mpwogɛ́. \s1 Pwôl ŋgə yə Zɛmbî akíba \p \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Flp 3.5; 1Tm 1.5\x*Mə ŋgə yə Zɛmbî ódá bwə́ á dʉ yə gúmə́ yɛ́ akíba. Nyə nə́mə́ wə́ mə́ ŋgə́ yə gúmə́ mitə́dʉ́gá myâ lâm mí njúl mə fúbán yɛ́. Mə́ dʉ wá wo mə́dɨ́ mə́jəgʉla dɨ́ ja jɛ̂sh, tɔɔ ibulú tɔɔ mimwásə́. \v 4 Mə ŋgə bul tə́dʉgá yé dwô, mə ka ŋgə bul jɨɨ nə́ shwə́ dʉ́gyág mə búlʉg bə nə məshusʉg. \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Mis 16.1\x*Mə ŋgə tə́dʉga búgə́ gwô, búgə́ á kú nə məkə́ŋ, búgə́ ŋgwúd nə ŋgwúd mpáámbə́ gwô Loyís bá nyɔɔŋgʉ́ woó Enís bwə́ á bə nə ndɨ́ yí. Mə ŋgə mpu bʉ́bə́lɛ́ nə́ búgə́ jɔɔŋg nə́mə́ wə́ wó jɨ́ nə ndɨ́ yí. \s1 Magʉləg jug shú Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl \p \v 6 \x - \xo 1:6 \xk \xt bəd wo məbwə́: \xt 1Tm 4.14; 5.22\x*Gwə́ wə́ mə́ bándʉ́lə́ wo nə́: ŋgagʉ́ nə gwɨ́ɨ́ŋg sâ Zɛmbî nyə á yə wo ja mə́ á bəd wo məbwə́ yí. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Rom 8.15\x*Nəcé *shíshim Zɛmbî nyə á yə shé yí í cúgɛ́ shíshim ífwaas; í yidá bə shíshim í dʉ sá nə́ muud búlʉg bə nə ŋkul, nə cɛɛlí, a dʉ jwú nə lâm yé yí. \v 8 \x - \xo 1:8 \xt 2.9; Rom 1.16\x*Ntɔ́ mə́ kə́ nə́ wo ajə́láyɛ́ nə gwág shwôn nə ŋgə́lə bwiiŋg lâŋ mə́ Cwámba íshé tâm buud, wo nda nə́mə́ gwág mə shwôn nda mə́ jɨ́ mímbwug dɨ́ nə́. Yidagʉ́ magʉlə nə́ wo júgʉg nə́mə́ nda mə shú Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl, shwə́ ŋgə́ *búgʉla ŋkul mə́ Zɛmbî. \v 9 \x - \xo 1:9 \xt Ifz 2.8-9; Tit 3.5\x*Nəcé nyə wə́ nyə á cʉg shé, a jɔ̂w shé nə́ shé bə́g buud bɛ́; nyə a shígɛ́ jɔ̂w shé ntɔ́ nə́ shé á fwo sá jɔ̧jɔ̧ mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́, í á bə njɨ nəcé nyəmɛ́fwó nyə á ŋwa cígʉ́lá nə́ a sá shé mpaam. Nyə á bwey cɛ̧ɛ̧lə shé mpaam nyɔɔŋg kwoŋ mə *Krîst Yésus dɨ́, shí ga nda fwo tɛ́ɛ́d. \v 10 \x - \xo 1:10 \xt Yuá 1.14; Tit 3.6 \xk shwɨy … cʉg jɨ́ kú bá bwɛlɛ shîn yí: \xt 1Kr 15.20, 55, 57; Heb 2.14-15\x*A mə́ ka lwó shé mpaam nyɔɔŋgʉ́ ja gaád nə zə́lə cʉgye íshé Krîst Yésus nyə á zə lwóya nyúúl yí. Nyə wə́ nyə a mə́ zə caam ŋkul shwɨy í á dʉ bə nə ndɨ́ yí, a zə nə Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl zə sá nə́ shé mpúg cʉg jɨ́ kú bá bwɛlɛ shîn yí. \p \v 11 \x - \xo 1:11 \xt 1Tm 2.7\x*Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl dɔɔŋg wə́ Zɛmbî nyə á tə̂l mə nə́ mə ŋgə́g nə bwiiŋg yí, mə bə́g *muud lwámá, mə bə nə zhɨɨ́ mə jɨ́ɨ́gʉ́lí búúd. \v 12 Gwə́ wə́ mə́ ŋgə́ jísɔw minjugú yí; njɨ mə agwágɛ́ myo shwôn, nəcé mɛɛ mə mpú múúd mə́ á mə́ búgʉla yɛ́; mə mpú bʉ́bə́lɛ́ nə́ a jɨ nə ŋkul mpu baagʉlə sâ jɛ̂sh mə́ yə́ nyə nə́ a báágʉləg yí, mə kə bá ŋwa gwo jwɔ̂w á məzhúgʉ́lâ. \p \v 13 \x - \xo 1:13 \xt 1.5; 1Tm 1.10\x*Iciyá yâ obʉ́bə́lɛ́ wó á lə́g nə mə yí, ŋwag byo tâŋ yuug, ŋwag byo nə búgə́ nə cɛɛlí í ŋgə́ zhu wə́ Krîst Yésus yí. \v 14 \x - \xo 1:14 \xt 1Tm 6.20\x*Sâ wo á yɨ́yɔw yí, wo ɔ́ baagʉlə gwo nə kwííndyá mə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim njúl shédɨ́ yɛ́. \p \v 15 \x - \xo 1:15 \xt 4.16\x*Wo mpú nə́ buud ɔ Azî bɛ̂sh bwə́ á mə́ myaas mə, tɛɛm bə Fizhɛ̂l bá Ɛrʉmozhɛ̂n. \v 16 \x - \xo 1:16 \xk \xt Onezifôr: \xt 4.19\x*Cwámba gwágʉ́g njɔ́w búúd mə́ Onezifôr cɛy lámʉ́d. Nəcé nywáá nyə á dʉ wá mə ŋkul nyúúlʉ́d, kú gwág mə shwôn nə́ mə jɨ mímbwugʉd. \v 17 Nyə á yida ŋgə sɔ̧́ mə nə zɛ́ny ja nyə á wɔ́ɔ́s Róma yí, a mú kwey mə. \v 18 Cwámba Yésus sáág nə́ Zɛmbî bág gwág nyə cɛy lámʉ́d jwɔ́w á məzhúgʉ́lâ. Wo ntâg wə́ mə́ búl mpu bímbí lʉ́ kwííndyá nyə á kwíínd mə Ifɛ̂z yí. \c 2 \s1 Pwôl ŋgə cwîny mwân yé \p \v 1 Mwân waam, ság nə́ mpaam mə́ *Krîst Yésus í lʉ́lʉshig wo! \v 2 \x - \xo 2:2 \xt 1Tm 1.10; 4.14\x*Sâ jɛ̂sh wó á gwág mə́ á jɨ́ɨ́gʉli zhwog owúshinɛd bwə́ njúl yí, kalagʉ́ gwo, yə búúd wó mə́ dʉ́g nə́ bɨ́ abúgʉ́lág wá, bâŋ bwə́ bə́g nə ŋkul mə jɨ́ɨ́gʉ́lí bɔ́ɔ́lʉ́gá búúd. \v 3 Jísɔ́wʉ́g dwó kɔw lʉ́ mínjugú tâŋ nda fwámɛ́ zɨmbɨ mə Krîst Yésus. \v 4 Muud ŋgə́ sɛ̂y sɛ́y ízɨmbɨ yɛ́, ja á cɛɛl nə́ mása yé gwágʉ́g nyə nywa yí, nyə ádɛ́ na nyiŋgə kənd lám zhizhe ísád. \v 5 \x - \xo 2:5 \xt 4.7-8\x*Bwə́ dʉ bwééd ŋgwiimbe igwiimbî *tûm gúmə́ njɨ ja á ntɔ̧́ nda mə́cɛ̧ɛ̧ mə́ ígwiimbí mə cɨ́ nə́. \v 6 Mbɛ̧ye məmpəg nyə á wádʉga yɛ́, nyə wə́ mə́ jə́lá nə fwo tɛ́ɛ́d mwáágʉlə mpúmə́. \v 7 Faasʉ́g ísâ mə́ ŋgə́ cɨ yí, Cwámba nyə e sá nə́ wo wámbʉ́lə́g byɛ̂sh. \p \v 8 \x - \xo 2:8 \xt Rom 1.3-4; 1Kr 15.4\x*Wo ɔ tə́dʉ́gá Yésus-Krîst nyə á byɛ̂l mpwoŋ buud mə *Dávid dɨ́, nyə á gwûm yɛ́. Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl mə́ ŋgə́ bwiiŋg wə́ nɨ. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt 1.8; Ifz 3.1; Flp 1.12-14\x*Mə jɨ mímbwug dɨ́ nda zhilʉŋgaanə́ nəcé mə ŋgə̌lə bwiiŋg Milə́sʉ́ mí Zɛmbî myɔɔŋg. Njɨ, mə tɛɛm bə mímbwug dɨ̂, muud cugɛ́ nə ŋkul wɔ́ɔlə Milə́sʉ́ mí Zɛmbî məŋkəda. \v 10 \x - \xo 2:10 \xt Rom 5.2; Kol 1.24\x*Gwə́ wə́ í sá nə́ mə ŋgə́g nə jísɔw ísâ byɛ̂sh, shú nə́ buud Zɛmbî nyə a fɛ́ɛ́sh wá bwə́ bííg cʉg Yésus nyə á zə nə ndɨ́ yí, bwə́ ka bá bə nə milwanə́ mí ábʉ́lɛ bwɛlɛ shîn yí. \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Rom 6.8\x*Ciyá ábúgʉ́lág jɨ́ nə́: \q1 Ŋkí shénɔ̂ŋ Yésus shé á yə, \q1 shénɔ́ŋ mə́ bá nə́mə́ nyiŋgə cʉgə. \q1 \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Mat 10.32-33; Rom 5.17\x*Shé mə́ ká yɨ́ɨm mə́nyúúl, \q1 shénɔ́ŋ ka bá jwú. \q1 Shé mə́ ká kɨ́ɨ́lya nyə, \q1 a bá nə́mə́ kɨ́ɨ́lya shé. \q1 \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Rom 3.3-4\x*Shé mə́ ká bə kú sá sâ á cɨ́ yí, \q1 nywáá bə nə́mə́ njɨ abúgʉ́lág, \q1 nəcé a cugɛ́ nə ŋkul kɨ́ɨ́lya nyə́mɛ́fwó. \s1 Wo ŋgə sɛ̂y mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂ \p \v 14 \x - \xo 2:14 \xt 1Tm 1.3-7; 6.4; Tit 3.9\x*Báásʉ́lə́g búúd isâ ínɨ. Yɨ́ɨ́mbʉ́líg bwo mísh mə́ Zɛmbî dɨ́ nə́ bwə́ bə́g kú dʉ bɛ̧ dʉ́lə bigas íciyá nə́ ndɛɛ́ mbigas kə nyɛ̧ ózhuyâ. Sâ jɔɔŋg í akwííndɛ́ tɔɔ sâ, í yida kweemʉshi búúd bwə́ gwágʉlə wá. \v 15 \x - \xo 2:15 \xt 1Tm 1.10\x*Wáág ŋkûl nə́ wo dʉ́g nyîn mísh mə́ Zɛmbî dɨ́ nə́ wo mə́ ntɔ̧ mə́kʉgʉlʉ, wo jɨ sɔ́ɔl məsáal cúgɛ́ nə sâ shwôn yɛ́, sɔ́ɔl məsáal ŋgə́ bwiiŋg bʉ́bə́lɛ́ mə́ Zɛmbî mbií í jə́la yɛ́. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt 1Tm 1.4\x*Wo nda dʉ kənd mə́lwə̂ mbɛɛ́ zhizhe mikaand mí ŋgə́ lúmbʉli nə búgə́ myáád. Buud bwə́ dʉ lás mbií míkaand myɔɔŋg wá bwə́ bá ŋgə kə njɨ shwóg-shwóg nə Zɛmbî. \v 17 \x - \xo 2:17 \xk \xt Imene: \xt 1Tm 1.20\x*Iciyá byáŋ í bá dʉ də búúd nda fə́ŋ ŋkwaambə́ í dʉ də múúd nyúúl nə́. Imene bá Filɛ̂t bɨ́ mbií búúd wɔɔŋg. \v 18 Bwə́ ŋgə́ jaaw buud nə́ gwúmʉ́shílə sə́ ŋgə́ cɨ nə́ Zɛmbî mə bá gwûmʉshi búúd yí í á mə́ bwey bə. Ja bə́ ŋgə́ cɨ ntɔ́ yí, bwə́ mə́ shwáda wú óbʉ́bə́lɛ́d kə koogʉ́, bwə́ ŋgə sá nə́ bɔ́ɔ́l búúd búgə́ í shwágʉ́ság. \p \v 19 \x - \xo 2:19 \xt Ilŋ 16.5; Yuá 10.14\x*Njɨ, tɔɔ jɨ́ tɔɔ jɨ́, lal-lal lʉ́mʉga Zɛmbî nyə lʉ̂m yí, jáá jɨ́ ná nə́mə́ nə́ shîm; Zɛmbî nyə á cilə cínɔŋg lʉ́mʉga jɔɔŋg dɨ̂ nə́: «Cwámba mə mpú búúd bɨ́ búúd bɛ́ wá», a nyiŋgə nə́mə́ cilə nə́: «Muud yɛ̂sh mə́ dʉ kámb Cwámba yɛ́ mə́ jəlá nə béégya nə olɨ́lɨŋgɨ̂». \p \v 20 \x - \xo 2:20 \xt Rom 9.21\x*Njɔ́w mə́ fwámɛ́ múúd í ádɛ́ bə njɨ nə ishúyá bwə́ á lúlə nə or ŋkí ntâg kwóógʉ́ bwə́ dʉ lúlə *mwaanɛ̂ nə ndɨ̂ yí; í dʉ nə́mə́ bə nə byɔɔŋg ísâ bwə́ á caag nə ilɨ́ɨ́ yí, nə byɔɔŋg bwə́ á mɛ̧ nə yagə́ yí. Bíl bísə byɔɔŋg bwə́ dʉ balan nə ndɨ́ mə́fwála mə gúmə́ dɨ́ yí; bílʉ́gá, bwə́ dʉ balan nə ndɨ́ ja í cúgɛ́ fwála gúmə́ yí. \v 21 \x - \xo 2:21 \xt 3.17\x*Muud mə myáás bɔ́w-bɔ̂w mínjɨ́ɨ́gʉ́lá mə ámə ŋgə cɨ mínɨ yɛ́, nyə é bə shúyá gúmə́. Muud wɔɔŋgʉ́ nyə é bə ŋkɛ̧́ŋkɛ̧́ múúd, a bə nə mfíí shú mə́ Zɛmbî muud njɔ́w, a bə kwéésha nə́ bʉ́sə nə ŋkul balan nə nyə shú wúl jɔ̧jɔ̧ sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɛ̂sh. \p \v 22 \x - \xo 2:22 \xt 1Tm 6.11\x*Túbʉ́g íyéésh í ŋgə́ bul julə məsás nə məncwə́má yí; wo yida sɔ̧́ nə́ wo cʉ́gəg cʉg á tʉ́təlí, cʉg búgə́, cʉg cɛɛlí, cʉg á nə́ shɛɛ. Bɨnɔ̂ŋ buud bwə́ ŋgə́ jɔ̂w Cwámba nə milâm fúbán wá, bɨ cʉ́gəg gwo nə lâm wɛ̂sh. \v 23 \x - \xo 2:23 \xt 2.16\x*Dʉgʉ́ ban sɛ́ŋʉ́sálə búúd bwə́ dʉ sɛ́ŋʉsa mə́kə̂l kú nə wúmbʉ́lé nda mikás yí. Nəcé sɛ́ŋʉ́sálə mə́kə̂l wɔɔŋgʉ́ í ábweyɛ́ nə dʉ shúgʉla ózhuyâ. \v 24 \x - \xo 2:24 \xt 1Tm 3.3; Tit 2.7-8\x*Í njúl nə́ sɔ́ɔl məsáal mə Cwámba nyə ajə́láyɛ́ nə dʉ bə nə ozhuyâ, á jəlá nə yidá bə nə osʉsa nə muud yɛ̂sh, a dʉ mpu jɨ́ɨ́gʉli búúd, a dʉ bə nə jilə́lə lâm. \v 25 \x - \xo 2:25 \xt 1Tm 2.4\x*A jəlá nə dʉ sá nə́, bɔɔŋg bwə́ sá nyə oŋkwafad wá, a cwîny bwo nə́ shɛɛ, a ŋgə́ bwánd nə́ ka Zɛmbî nyə é yə bwo fwála nə́ bwə́ cɛ́ndʉ́g mítə́dʉ́gá nə́ ndɛɛ́ bwə́ zə mpu óbʉ́bə́lɛ́, \v 26 bwə́ mú nyiŋgə bii fwámɛ́ mítə́dʉ́gá nə́ ndɛɛ́ bwə́ mú cugya wú ŋkwaaŋg mə Njwû məjamb dɨ́ kʉ́l nyə á wá bwo mímbwug myɛ́d nə́ bwə́ dʉ́g gwág njɨ nə nyə yí. \c 3 \s1 Bɔ́w-bɔ̂w ísâ í bá sɨ̂y mwɔ́w mâ məzhúgʉ́lâ dɨ̂ \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt 1Tm 4.1; 2Pr 3.3; 1Yn 2.18; Yûd 18\x*Mpug nə́ mwɔ́w mâ məzhúgʉ́lâ dɨ, mɔ́ɔ́l mə́fwála mə́ bá bə ŋkí lal cʉg. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt Gal 5.19-21\x*Nəcé buud bwə́ bá bə nə ibɨ́ɨ, bwə́ bul cɛɛl *mwaanɛ̂. Bwə́ bá bə nə bəgʉwa, bwə́ dʉ ŋkɛ̂ny mə́nyúul, dʉ *lás nə Zɛmbî bwaasʉ́lə mpu, sá obyɔ̂l báŋ məlwə̂, nda dʉ lɔ̧́ mə́nywa, kú gwɔ̧́ɔ̧ Zɛmbî. \v 3 Bwə́ bá bə nə ŋkʉ́d, bwə́ ábʉ́lɛ dʉ magʉlə juu búúd, bwə́ bá dʉ sá íkúdʉ́gú, dʉ sá ísâ nə jwuŋ, dʉ bə nə mənyaan, kú cɛɛl mə́nywa. \v 4 Bwə́ bá dʉ bə ŋgwɔ́l kusha ŋgwɔ́l, ŋgwɔ́l kusha ŋgwɔ́l, bwə́ bá bə nda bwə́ cúgɛ́ nə milúu, dʉ jág ŋkɛ̂ny mə́nyúul, bwə́ bá cɛɛl mə́shweesh mə́ cʉg ntɔ̧ Zɛmbî. \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Mat 7.15, 21; Rom 2.19-20; Tit 1.16\x*Bwə́ bá dʉ nyîn nda buud bwə́ ŋgə́ gwɔ̧́ɔ̧́ Zɛmbî wá, njɨ bwə́ nda mpu ŋkûl mə́ Zɛmbî í dʉ cɛ́nd búúd yí. Wo ɔ bá dʉ tɔ̂w búúd bɔɔŋg shwóg-shwóg. \p \v 6 \x - \xo 3:6 \xt Tit 1.11\x*Bɔ́ɔ́l bɔɔŋg bwə́ dʉ kyey nə minjɨ́ɨ́gʉ́lá myáŋ mínjɔ́w minjɔ́w; budá bwə́ ŋgə́ wádʉga nə kúdə́ lʉ́ *misə́m, íyéésh mimbií mimbii í ŋgə́ kə nə bwo cɛ̧̂ kə nə bwo cɛ̧̂ wá, bwə́ dʉ biil mínjɨ́ɨ́gʉ́lá myɔɔŋg dɨ́, nda óshû bwə́ dʉ biil ŋkwaaŋg dɨ́ nə́. \v 7 Bʉ́sə njɨ bwə́ ɔ́ dʉ ŋwa mínjɨ́ɨ́gʉ́lá, nda ka bwɛlɛ mpu óbʉ́bə́lɛ́. \v 8 \x - \xo 3:8 \xt MmN 7.11, 22; 8.3, 14; 1Tm 6.4-5\x*Nə́mə́ nda Zhanɛ́s bá Zhambrɛs bwə́ á lúmbʉli nə Moyîz nə́, ntɔ́ nə́mə́ wə́ óyɨ́ɨ́gʉli bɔɔŋg bwə́ ŋgə́ lúmbʉli nə obʉ́bə́lɛ́ yɛ́. Mitə́dʉ́gá mí mú bwo oncúg-nculɛ̂ mílúúd, jáŋ búgə́ í á mə́ yə íyɨ́y-yɨ̂y. \v 9 Njɨ, sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wáŋ í ábʉ́lɛ́ bugʉban, nəcé buud bɛ̂sh bwə́ é mpu nə́ bâŋ bwə́ ŋgə cʉgə íwushí dɨ̂ nə́mə́ nda íwushí í Zhanɛ́s bá Zhambrɛs í á mpûy nə́. \s1 Nadagʉ́ nɨ ísâ wó á jɨ́ɨ́g mə́dɨ́ yí \p \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Rom 16.24; 1Tm 1.5\x*Wɛɛ gwó kɔ́ɔ́mb dɨ, wo á bɛ̧ minjɨ́ɨ́gʉ́lá myâm, wo ŋwa kuú njɔɔnd wâm, wo mpu íyuug mə́ ŋgə́ yigʉla yí, nə búgə́ jâm, nə cʉg mə́ ŋgə́ cʉgə kú nə milámʉsa yí, nə cɛɛlí jâm, nə zɛ́ny mə́ jɨ́ nə ndɨ́ shú kə́lə shwóg yí. \v 11 \x - \xo 3:11 \xt Mis 13.50; 14.5; 14.19 \xk jugʉ́lə mə́ á jug: \xt Sôm 34.20; 2Kr 11.23-29\x*Wo mpú nda búúd bwə́ á wáámb mə nə cúwʉ́lí nə́, wo mpú bímbí jugʉ́lə mə́ á jug Antyósh nə Ikóniyum nə Lístrə yí. Byáyɛ́ ífʉmʉga mə́ áshígɛ́ jísɔw yí? Njɨ, isâ ínɨ byɛ̂sh í á tɛɛm ŋgə wáámb mə, Cwámba nyə á ŋgə sá nə́ mə fáámʉg. \v 12 \x - \xo 3:12 \xt Mat 16.24; Yuá 15.20; Mis 14.22; 1Te 3.3\x*Mpug nə́ buud bɛ̂sh bwə́ cɛ́ɛ́l cʉgə cʉg í yə́ Zɛmbî gúmə́ kwoŋ mə Yésus-Krîst wá bwə́ bá bwəma nə cúwʉ́lí. \v 13 Njɨ, bɔɔŋg bɨ́ mímbʉ́wʉ́lú wá nə bɔɔŋg wâ məshɨɨgá bwə́ bá yida ŋgə jág bul sá məbɔ̂w, bwə́ ŋgə́ yîl bɔ́ɔ́l búúd zhɨ́ɨ́d, bwə́mɛ́fwó bwə́ ŋgə́ nə́mə́ yílɔw. \p \v 14 \x - \xo 3:14 \xt 2.2; 1Tm 1.10\x*Wɛɛ gwó kɔ́ɔ́mb dɨ, nadagʉ́ nə ísâ wó á jɨ́ɨ́g wo magʉlə nə lâm wô yí; wo mpú ntâg buud wó á jɨ́ɨ́g isâ byɔɔŋg bwə́dɨ́ wá. \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Yuá 5.39; Rom 15.4; 1Tm 4.13; 2Pr 1.21\x*Wó bwey mpu Micilyá mí Zɛmbî tɛ́ɛ́d ná wo njúl mwántombú. Micilyá myɔɔŋg mí nə ŋkul sá nə́ muud bə́g nə fʉg shú cʉg búúd bwə́ ŋgə́ bii nə búgʉ́lálə Yésus-Krîst yí. \v 16 Zɛmbî wə́ nyə a lwó buud cilyá wɛ̂sh bwə́ á cilə yí; ntɔ́, cilyá wɛ̂sh wúsə nə mfíí shú jɨ́ɨ́gʉ́lílə búúd obʉ́bə́lɛ́, nə bágʉ́lə́lə íwushí, nə sʉ́gʉ́lə yîl búúd íwushí dɨ̂, nə jɨ́ɨ́gʉ́lílə búúd cʉg á tʉ́təlí, \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 2.21\x*shú nə́ muud mə́ Zɛmbî bə́g nə ŋkul kwag sâ jɛ̂sh, sá nda fúfə nyə shú sálə sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wɛ̂sh wɨ́ ŋkí nywa yí. \c 4 \s1 Timotê bwííŋgʉg Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt Mis 10.42; 2Kr 5.10; 1Pr 4.5\x*Mə́ ŋgə lás nə wo mísh mə́ Zɛmbî bá Yésus-Krîst dɨ̂. Mə lás nə wo, nə́mə́ nda *Krîst Yésus mə bá nyiŋgə zə nə́, nə́mə́ nda á bá zə sámb búúd milə́sʉ́ tɔɔ mímbimbə tɔɔ mikuwó nə́, nə́mə́ nda á bá zə tə̂l íjwûga byé nə́. \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Mis 20.20, 31; Tit 1.13\x*Mə lás nə wo nə́, cúndə́g Ciyá mə́ Zɛmbî, báásʉ́lə́g tɔɔ fwála í jəla, tɔɔ í ajə́láyɛ́; dʉgʉ́ lwó búúd iwushí byáŋ, dʉgʉ́ jum, dʉ cwîny; ísâ ínɨ byɛ̂sh dɨ́, kú nə milámʉsa, wo mbíd njɨ yéésh jɨ́ɨ́gʉ́lílə. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt 1Tm 1.10; 4.1\x*Nəcé dúl fwála í bá bə, buud bwə́ ábʉ́lɛ ná dʉ cɛɛl gwág fwámɛ́ njɨ́ɨ́gʉ́lá. Bwə́ bá yidá dʉ bɛ̧ íyéésh byáŋ, dʉ sɛɛŋgya nə oyɨ́ɨ́gʉli bwə́ dʉ jaaw bwo isâ í dʉ lugə bwo mə́lwə́d yí. \v 4 \x - \xo 4:4 \xt 1Tm 1.4\x*Bwə́ ábʉ́lɛ ná dʉ kənd mə́lwə̂ óbʉ́bə́lɛ́d, bwə́ bá yida dʉ gwágʉlə míkaanə́. \v 5 Njɨ wɛɛ dʉgʉ́ cunal iyéésh byô ja jɛ̂sh, wo ɔ jísɔ́w micúŋ, wo ɔ wá nyúúl bwiiŋgʉ́lə Jɔ̧jɔ̧ Láŋʉ́d, sá ísɛ́y byô mbií í jə́la yí. \p \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Flp 2.17; 2Pr 1.14\x*Mɛɛ mú nda cúdú bwə́ zə́ cígə yə Zɛmbî *mətúnʉga yɛ́, wəla lʉ́ njɔɔnd dâm í mə́ wɔ́ɔ́s. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt 1Kr 9.24-25; Flp 3.12-14; 1Tm 1.18\x*Mə á mə́ gwána jɔ̧jɔ̧ gwáná, mə mə́ casʉlə kʉ́lə́ mə́ á ŋgə ju yí, mə a mə́ baagʉlə búgə́. \v 8 Tɛ́ɛ́d kɨ́kɨdɨ́ga, *tûm gúmə́ í músə mə ŋkwəmʉsá, tûm gúmə́ í lwó nə́ Zɛmbî mə́ cɨ nə́ mə jɨ tʉ́təlí yí. Cwámba, muud jɨ́ sémbye milə́sʉ́ atʉ́təlí yɛ́, nyə wə́ mə́ bá yə mə yuug jɔɔŋg jwɔ̂w dɔɔŋgʉ́d; nyə abʉ́lɛ yə njɨ mə, a bá nə́mə́ yə bɔɔŋg bɛ̂sh bwə́ ŋgə́ cɛɛl nə́ a nyíŋgəg zə wá. \s1 Isâ í lâm \p \v 9 Wáág ŋkûl nə́ wo lálʉg zə kwey mə. \v 10 \x - \xo 4:10 \xt Flp 2.21 \xk Démas: \xt Kol 4.14; Flm 24; 1Yn 2.15; Tit 1.4\x*Démas mə́ myaas mə nəcé a jág bul cɛɛl cʉg á mwɔ̂w mə́ga. Nyə a mə́ kə Tesaloníka, Kresáns mə́ kə Galátia, Titus kə Dalmatî. \v 11 \x - \xo 4:11 \xk \xt Lúkas: \xt Kol 4.14 \xk Márkus: \xt Kol 4.10\x*Njɨ Lúkas wə́ sá bɨ́ wa yɛ́. Wo ɔ ŋwa Márkus zə nə nyə, nyə é zə kwíínd mə ísɛ́yʉ́d. \v 12 \x - \xo 4:12 \xk \xt Tishik: \xt Kol 4.7-8\x*Mə a mə́ kənd Tishik Ifɛ̂z. \v 13 \x - \xo 4:13 \xt Mis 20.6\x*Ja wó bá zə yí, wo ɔ bá zə́ nə mə káándə́ yɔ̂ŋ mə́ á lʉ́gə Truwás wə́ Karʉpus yí; wo ɔ bá nə́mə́ zə́ nə okálaad, bul bə nə́ ndɛɛ́ bɔɔŋg bɨ́ sɨ́yá nə ikúúdú í cúdú wá. \p \v 14 \x - \xo 4:14 \xt Mat 16.27 \xk Aləgʉzándrə: \xt 1Tm 1.20\x*Aləgʉzándrə álúlə mikwambə́ nyə á bul sá mə məbɔ̂w. Cwámba mə bá yə nyə myə́na myâ misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ myɛ́. \v 15 Wo ɔ́ dʉ nə́mə́ káálʉgə nə nyə, nyə á bul lúmbʉli nə kɛ́ɛl dʉ́sʉ́. \p \v 16 \x - \xo 4:16 \xt 1.15\x*Jwɔ́w mə́ á tɛ́ɛ́d kə shwɔ̧ nyúúl mpáánzə́ milə́sʉ́ yí, mə a shígɛ́ bə nə muud mə kwíínd mə, buud bɛ̂sh bwə́ á myaas mə. Zɛmbî kə́ juu bwo nə bɔ́w-bɔ̂w sɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ wáŋ wɔɔŋgʉ́d. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt Dan 6.21; Sôm 22.22; Mis 1.8; 23.11\x*Njɨ, Cwámba nyə a shí kwíínd mə, nyə á lʉlʉshi mə mbií á nə́ mə á bwiiŋg kɛ́ɛl dɛ́ dɛ̂sh, mə sá nə́ ikûl ishús byɛ̂sh í gwágʉ́g dwo. Nyə a tɨ́ yîl mə mə́jə mə́ zhwambáŋkwuŋ dɨ̂. \v 18 \x - \xo 4:18 \xt 2Kr 1.10; Flp 1.19-20\x*Cwámba nyə e bá nə́mə́ dʉ yîl mə bíl ísâ í mə́bɔ̂w byɛ̂sh dɨ́, a mú bá sá nə́ mə kə́g nyíi Faan dɛ́ á gwɔ́wʉ́d kú shwúg jús kú bwɨɨm bɔɔgʉ́. A bə́g nə gúmə́ kandʉgə á kandʉgə! Amɛn. \s1 Məbə́dá \p \v 19 \x - \xo 4:19 \xk \xt Priska bá Akilas: \xt Mis 18.2 \xk Onezifôr: \xt 2Tm 1.16-17\x*Wo ɔ bə́dá mə Priska bá Akilas nə njɔ́w búúd mə́ Onezifôr. \v 20 \x - \xo 4:20 \xk \xt Erâst: \xt Mis 19.22; Rom 16.23 \xk Trofîm: \xt Mis 21.29\x*Erâst nyə a lʉ́g Kɔrɛ̂nt, mə a lʉ́gə Trofîm Milɛ̂t a ŋgə́ bwas. \v 21 Wáág ŋkûl nə́ wo zə́g ŋkwân nda fwo zə shí. Nə Ibulus nə Púdens nə Línus nə Klodía nə bɔ́ɔ́l bwááŋg bɛ̂sh bwə́ ŋgə bə́da wo. \v 22 \x - \xo 4:22 \xt Gal 6.18\x*Cwámba jíg nə *shíshim wô! Zɛmbî kə́ sá bɨ́ mpaam.