\id MRK - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) \h MAROKOSHI \toc1 Marokoshi Itsirinkakotakeri Jesokirishito Tyara Ikanta Yogavisaakotantira \toc2 Marokoshi \toc3 Mr \mt1 MAROKOSHI ITSIRINKAKOTAKERI JESOKIRISHITO TYARA IKANTA YOGAVISAAKOTANTIRA \c 1 \s1 Joan Giviatantatsirira ikenkitsavagetakera osarigagitetapaakera \r (Mt 3.1-12; Ir 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1 Maika nokogake nontsirinkakotakerira Jesokirishito Itomi Tasorintsi nonkamantakotakerira. Nontsititapanutero ikyara yogiviatake Joan nonkaratagavagetero iatanaira enoku. \p \v 2 Yogari kamantantatsirira Isaiashi itsirinkakotakero pairani ikantakera Tasorintsi iniakerira Itomi ikantiri: \q1 “Notomi, impogini nontigankake paniro ivatanakempinerira inkantaigakerira itovaireegi inegintetashiigavakempira. \q1 \v 3 Irirori iriatake anta osarigagitetapaakera inkenkitsatakera imaraenkarika kara inkante: ‘Pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite pinegintetashiigavakemparira Atinkamiegi.’ ” \p \v 4 Impogini yogari Joan Giviatantatsirira iatake anta osarigagitetapaakera yogiviatantavagetakera, aikiro ikenkitsavagetakera ikanti: “Kantatigaiganakempa pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite pogiviaigakempara ganiri ikisaviigimpiro Tasorintsi magatiro pikañovageigara.” \v 5 Maganiro timaigatsirira Joreaku intiegiri aikiro Jerosarenkunirira iaigake inkamosoigakerira. Antari ikemaigakerira ikenkitsavagetakera ovashi ikamantakoiganakero magatiro yovetsikageigirira terira onkametite impo yogiviaigakeri Jororanku. \p \v 6 Irirori onti yogagutaka manchakintsi ovetsikantunkanirira iviti kameyo, aikiro isuntoratsatakari imeshina. Intagani yogaka tsinaro intiri pitsi. \p \v 7 Impo ikenkitsaiganakeri ikantaigakerira: “Choenitapaake iripokakera impogitapaakenanerira. Irirori pairotyo yavisakena yagaveavagetakera. Narori garorokarityo nokañotumatari irirori, onti nagamaavagetakari, pairotari yavisavagetakena. \v 8 Narori onti nogiviaigakempi niaku, kantankicha panikya iripokake pashini tigankimoigakempineririra Isure Tasorintsi intimasurentagarantaigakempira.” \s1 Yogiviatunkanira Jeso \r (Mt 3.13-17; Ir 3.21-22) \p \v 9 Impogini iponianaka Jeso Nasareku iatakera inakera Joan ovashi yogiviatakeri Jororanku. \v 10 Impo irorotyo yaganairora Jeso otsapiaku ineiro ashirenakitanaka inkite yapusatinkagutapaakari Isure Tasorintsi ikañotapaakari shiromega. \v 11 Impo inianake Tasorintsi enoku ikanti: “Virori vinti Notomi, notasanovagetakempityo kara noshineventakempityo.” \s1 Ikogavetakara kamagarini irapakuakagakerimera Jeso ganigera ikematsatairi Iriri \r (Mt 4.1-11; Ir 4.1-13) \p \v 12 Iroro yagatakera iniakera Tasorintsi yogari Isure yamanakeri Jeso parikoti osarigagitetapaakera. \v 13 Ario inake kara 40 kutagiteri itentagaigakari kakintyokiripage gantagetatsirira. Yogari Satanashi ipokashitakeri ineasanotakerira ariorika iragaveake irapakuakagakerira ganigera ikematsatairi Iriri, kantankicha teratyo iragaveeri. Impogini irirokya pokaigapaatsi isaankariite Tasorintsi yamaigakenerira iseka ishintsitagaigakerira. \s1 Ikenkitsavagetakera Jeso Garireaku \r (Mt 4.12-17; Ir 4.14-15) \p \v 14 Impogini yashitakotunkanira Joan, iatake Jeso Garireaku ikenkitsavagetakera ikamantaigakerira maganiro tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira \v 15 ikantaigakerira: “Maikari gaka intsatagantakemparorira Tasorintsi ikantakerira pairani, panikyatari aganakempa impegantakemparira Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira. Maika pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite pinkantatigaiganakempara, aikiro kematsaigena nokantaigakempira maika.” \s1 Jeso ikantaigakerira 4 kitsavageigatsirira irogiaiganakerira \r (Mt 4.18-22; Ir 5.1-11) \p \v 16 Impogini ikenanake Jeso kara ishitetanaka otsapiaku inkaare Garirea. Ineaigapaakeri Sumo intiri irirenti paitacharira Anturishi kitsavageigake, irorotari ipiriniventavageigi iriroegi. \v 17 Impo ikantaigiri: \p —Maikari maika onti pipiriniventavageigi pikitsavageigira, kantankicha maika pakuaiganakero pikitsavageigira tsame pogiaiganakenara ariokya nagaveakagaigakempi irirokya pimpiriniventavageigae matsigenkaegi pinkematsatagaigakerira. \p \v 18 Impo iriroegi iokageigapanutiro igitsareegi yogiaiganakerira. \p \v 19 Iaigavetanaka antakona anta irirokya ineapaake Santiago intiri irirenti paitacharira Joan pirinitaigake pitotsiku shitikagisevageigake igitsareegi. Itentaigakari iriri paitacharira Severeo. \v 20 Impo yogari Jeso ikantaigiri Santiago intiri Joan: \p —Tsame pogiaiganakenara. \p Iriroegi yogiaiganakeri iokaiganakeri iriri paniro, intagani itentaigaari iromperaneegi. \s1 Matsigenka itimagutakerira kamagarini \r (Ir 4.31-37) \p \v 21 Impogini yogonkeigapaaka Kaperenaoku. Antari aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi yogotagantavagetakera. \v 22 Ikemaigavakerira maganirotyo yogavageiganake kavako, ineaigaketari yogotagaigakerira yogovagetiratyo kara, tera ario inkañoigempari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 23 Ario inake kara paniro surari itimagutakerira kamagarini. Irirori ikaemanake ikanti: \p \v 24 —¡Eeee! ¡Jeso Nasarekunirira! ¿Tyara pinkantaigakenara? ¿Iroro pipokashitake pimpogereaigakenara? Noneimpitari, nogotakempi vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite maganiro. \p \v 25 Inianake Jeso ikantiri: \p —¡Kemisante! ¡Kontetanae, piatae parikoti! \p \v 26 Iroro ikemavakerira ogatyo ikenake yogituanakeri itimagutakerira ikantanake shige shige shige ikamakiti. Impo ikaemapanuti kamagarini ¡eee! ikontetanai iatai parikoti. \v 27 Maganiro yogavageiganaketyo kavako ikantavakagaiganaka: \p —¿Tatarikatyo oitara oka? Okantatigakatari yogotagantapaakerira yavisavagetakerityo pairorira yogovageti, nerotyo ikematsatantaiganakaririra kamagarini yoneagaigakarira. \p \v 28 Impogini maganirotyo timaigatsirira Garireaku ikemakoigakeri Jeso. \s1 Jeso yovegairora yagashintotirira Sumo Perero \r (Mt 8.14-15; Ir 4.38-39) \p \v 29 Impogini ikonteiganaira iatake Jeso ivankoku Sumo intiri Anturishi itentaiganakari Santiago intiri Joan. \v 30 Ogari yagashintotirira Sumo oanativagetake onoriaka tsompogi. Irorotyo yogonketapaakara Jeso ikamantavunkani. \v 31 Irirori yaiñonitapaakaro ikatsavakotapaakero itinaakero. Ogenanekyatyo ovegapagenityo shintsi. Impo opakoigakeri isekataigakempara. \s1 Jeso yovegaigakerira tovaini mantsigaigankitsirira \r (Mt 8.16-17; Ir 4.40-41) \p \v 32 Impo ishonkanaara poreatsiri ochapinitanaira yamaigapaakeneri Jeso maganiro mantsigaigankitsirira intiegiri aikiro itimaguigakerira kamagarini. \v 33 Maganiro timaigatsirira kara Kaperenaoku yapatovageiganakatyo sotsimoroku. \v 34 Yogari Jeso yovegageigakeri oposantetashigeigakarira mantsigarintsipage, aikiro yoneaganontaigakari itimaguigakerira kamagarinipage. Yogari kamagarinipage yogoigakeritari inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite maganiro, nerotyo irirori ikantavitantaigavakaririra iriniaigakera. \s1 Ikenkitsavagetakera Jeso pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi \r (Ir 4.42-44) \p \v 35 Okutagitetamanakera aityokyara apavatsaaenkata itinaanaka Jeso iatake anta parikoti omamerigitetakera iriniakerira Iriri. \v 36 Osamanitanakera iatake Sumo inkogaerira itentaiganakari itovaireegi. \v 37 Impo ineaigapaakerira ikantaigapaakeri: \p —Maganiro ikogaigakempi. \p \v 38 Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —Tsame anta ochoenitira itimageigakera nogotagaigakerira, irorotari nopokashitake. \p \v 39 Iatake Jeso itsotenkanakero magatiro Garirea ikenkitsavagetakera pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi, aikiro yoneaganontaigakari itimaguigakerira kamagarinipage. \s1 Jeso yovegairira vesegasenari \r (Mt 8.1-4; Ir 5.12-16) \p \v 40 Impogini ikenapaake paniro vesegasenari itigeroaventapaakari ikantiri: \p —Notinkamii, nokogavetaka povegaenara, kantankicha impatyora viro tyarika pinkante. \p \v 41 Itsarogakaganakari Jeso yakontsaanake itsagatakeri ikantiri: \p —Jeeje, nokogake, maika veganaempa. \p \v 42 Irorotyo ikantakerira ogatyo ikenake paa vegasanovagetaa. \v 43 Impo itigankairi Jeso kantankicha ikantavakeri: \p \v 44 —Gara tyani pikamantumati. Inti piatimotake saserorote pokotagakemparira ontiri aikiro pamagetanakenerira piratsipage pintsatagakerora ikantakerira Moiseshi kameti ineasanotakempiniri ovashi inkantakempi vegaavi irogoigakempiniri maganiro vegasanotaavi. \p \v 45 Kantankicha irirori teratyo inkeme. Iataketyo ikamantageigakerira maganiro yovegairira Jeso. Ovashi tenige iriatae Jeso anta itimageigira matsigenkaegi. Intagati yanuivagetake parikotipage terira intimaige, kantankicha iatashigeigamatirityo parikotipagekunirira ineaigakerira. \c 2 \s1 Jeso yoganuitairira shinkogisenari \r (Mt 9.1-8; Ir 5.17-26) \p \v 1 Impogini otovaigagitetanaira iatai Jeso Kaperenaoku. Maganiro ikemakoigakeri ario inake kara pankotsiku imagapinitira. \v 2 Iroro ikemakoigakerira iatashiigakeri yapatoventaiganakarityo kara tsompogi ontiri aikiro sotsi. Tyampa inkantaigakempa inkiaigaera pashini, tikaviovageigakatari itovaireegi. Irirori yogotagaigakeri tyara inkantaigakempa irogavisaakoigakenkanira. \v 3 Impo ipokaigake 4 surariegi ikompitakoigapaakeri shinkogisenari terira iranuite. \v 4 Yogonkeigavetapaaka patovageigakatyo kara, tyampatyo inkenakagaiganakeri inkiakagaiganakerira tsompogi inakera Jeso. Yataguigamatanaketyo enoku sotsi otishitapankoku yovenakiigakero maani ikatinkatakotakera Jeso yoguitakoigakerira. \v 5 Antari ineaigakerira Jeso arisano opaitaka yogoigakera iragaveakera irovegaerira ikantantakaririra shinkogisenari: \p —Notomi, maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi. \p \v 6 Ario inaigake kara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Iriroegi iniasurentavageiganaka ikantaigi: \v 7 “¿Tyarikatyo ikantakara ikantakera maika? ¡Onti ikañotagumanatanakari Tasorintsi! ¿Matsi aiño pashini gaveankitsinerira imagisantakotantaerora kañovagetagantsi?, panirotari yagaveira irirori.” \v 8 Kantankicha Jeso yogoigavakerityo iniasurentaigakara ikantaigutarityo: \p —¿Tyara pikantaigakara piniasurentaigakara pikañoigakerora maika? \v 9 ¿Tyatimpatyo pairo avisake okomutakara? ¿Irororika nonkantakerira: ‘Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi’, ontirika nonkantakerira: ‘Tinaanake, ganaero pinoriantakarira, piatae’? \v 10 Maika noneakagaigakempi yagaveake Kañotasanotakaririra Matsigenka imagisantakoigaerira matsigenkaegi magatiro terira onkametite yovetsikageigirira. \p Impo ishonkatetanakari shinkogisenari ikantiri: \p \v 11 —Maikari maika viro nonkantakempi tinaanake, ganaero pinoriantakarira, piatae pivankoku. \p \v 12 Irorotyo iniakerira igenanekyatyo itinaapanuta yaganairo inoriantakarira ikontetanai iatai. Ineaigavakerira maganiro yogavageiganaketyo kavako ishineventaiganakarira Tasorintsi ikantaigi: \p —¡Ojojoo! Teratyo noneimaigero onkañotakera maika. \s1 Jeso ikantakerira Irevi irogiatanakerira \r (Mt 9.9-13; Ir 5.27-32) \p \v 13 Impogini Jeso iatai aikiro otsapiaku inkaare. Iroro yapatoventavageiganakarira tovaini matsigenka yogotagaigakerira. \v 14 Impogini ipiganaara Kaperenaoku ineapaakeri itomi Arejeo paitacharira Irevi\f + \fr 2:14 \ft Irevi: Yogari Irevi irirotyo paitacharira aikiro Mateo (kamosotero Mt 9.9-13).\f* pirinitake anta pankotsiku itimashiigavakerira visapiniigatsirira ikogantaigavakarira koriki maganiro maiganankitsirira iarakipage ontirika tatapagerika oita, intitari kogantiniririra koveenkari koriki. Impo yogari Jeso ikantapaakeri: \p —Tsame, pogiatanakenara. \p Irirori ikaviritapanuta iatanake yogiatanakerira. \p \v 15 Impogini Jeso iatake ivankoku isekatavagetakara itentaigakari irogamereegi intiegiri aikiro pashini kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari intiegiri aikiro pashini kañovageigacharira. Itovaigavagetityo kara giaiganakeririra. \v 16 Yogari pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ineaigakerira Jeso itentaigakarira isekataigakara ikantaigiri irogamereegi: \p —¿Tyara ikantakara yoga gotagaigimpirira isekatakovageigakarira kogantaiginiririra koveenkari koriki intiegiri aikiro pashini kañovageigacharira? \p \v 17 Antari ikemavakera Jeso ikantaigiri: \p —Yogari terira imantsigaige tera inkogakoigempari gavintantatsirira. Intagani kogakoigari mantsigaigankitsirira. Ariotyo nokañotaka naro tera iriro nompokashiige terira inkañovageigempa nonkantaigakerira inkantatigaiganakempara, intityo nopokashiigake kañovageigacharira kameti inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora yovetsikageigakera terira onkametite. \s1 Tyara okantaka tera irapakuapiniige irogamereegi Jeso gara isekataiga \r (Mt 9.14-17; Ir 5.33-39) \p \v 18 Impogini yogari irogamereegi Joan intiegiri pariseoegi tera isekataigempa, onti ipitashiigakaro kogapage, impo ikonogagarantaigaka iaigake ikantaigakerira Jeso: \p —Yogaegiri irogamereegi Joan intiegiri irashiegi pariseoegi yapakuapiniigi tera isekataigempa, kantankicha yogari pashiegi pogamereegi tera ario inkañoigempa maika. ¿Tyara ikantaigakara? \p \v 19 Impo ikantakotaka Jeso ikanti: \p —Pine intimera pashini ikyarira gankitsi itsinanetsite inkaemaigakeri iamigoegite isekatagaigakemparira, ¿matsi gara isekataiga? Isekataigakempaniroro, itentaigakaritari kaemaigakeririra ishinevageigaka. \v 20 Kantankicha antari aganakempara inkisakenkanira iramanakenkanira parikoti ario pinkante impitashiigakemparotyo kogapage gara isekataigaa, inkenkisureakoiganakemparitari. \p \v 21 “Tera onkametite pinkematsatagarantaigerora yogotagaigakempirira pariseoegi irorokya pimaigavake nogotagaigakempirira naro. Ontinirikatyo okañotakaro onkotatenkanira kamisa ogantagarira onkotatantakenkanira okyamagokyarira. Onkivavetanakempa oga onkenake ontsiomagotanakempa ariompa ontisaraanakerori. \v 22 Aikiro ontinirikatyo okañotakaro ompiaatenkanira vino okyaakyarira tekyarira ompoite ompiaatantenkanira kaverameshina igantagarira atakerira yaratsimeshinatanake. Ompoivetanakempa aravonkanake oga onkenake ontimpoanakeri imeshina ovashi ontisaraanakeri osanakempa vino, aikiro iraparatakempa imeshina irisaraanakera. Nerotyo pairo okametitake ompiaatantenkanira ikyameshinakyarira.” \s1 Irogamereegi Jeso yagaigakera turigoki kutagiteriku apishigopireantaganirira \r (Mt 12.1-8; Ir 6.1-5) \p \v 23 Impogini aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso ikenanake turigoshiku itentaiganaari irogamereegi. Iriroegi yagaigamatanaketyo turigoki. \v 24 Ikantaigiri pariseoegi: \p —¿Tyarikatyo ikantaigakara pogamereegi?, yagaiganaketari turigoki maika kutagiteriku apishigopireantaganirira, okantavitantaganitari antavagetantenkanira. \p \v 25-26 Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —¿Matsi tera piniavantumaigero viroegi otsirinkakotunkanira yovetsikakerira Iravi pairani ipegakara Aviatare itinkamisanorira saseroroteegi? Yogari Iravi intiegiri itentaigakarira itasegaiganake, mamerisanotyo tatampatyo irogaigakempa, impo ikiamatanaketyo ivankoku Tasorintsi yogakarora pan okantavitantaganirira ogenkanira, ontitari irashi Tasorintsi. Intagani gaigaro saseroroteegi, ariotari ikantiri Tasorintsi, kantankicha yogari Iravi yogakarotyo, aikiro ipaigakeri itentaigakarira. \p \v 27 Ikantutaigaarityo aikiro: \p —Ogari kutagiteri apishigopireantaganirira onti otimashitake irapishigopireantakemparora matsigenka. Yogari matsigenka tera iroro intimashite kutagiteri apishigopireantaganirira. \v 28 Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka irirotari kantatsirira tyati okantavitantagani antantenkanira kutagiteriku apishigopireantaganirira, aikiro tyati terira onkantavitantenkani. \c 3 \s1 Jeso yovegairira shinkovakotankicharira \r (Mt 12.9-14; Ir 6.6-11) \p \v 1 Impogini iatai aikiro Jeso pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikiapaake tsompogi. Ario inake kara paniro shinkovakotankicharira. \v 2 Impo yogaegi patoitaigankicharira ikamagutasanoigakerityo Jeso ineaigakerira ariorika irovegaeri kutagiteriku apishigopireantaganirira kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira. \v 3 Kantankicha Jeso ineapaakerira shinkovakotankicharira ikantiri: \p —Atsi aratinke ineaigakempira maganiro. \p \v 4 Impogini ikantaigiri maganiro: \p —Maika atsi pinkantaigakenara tyara ikanti Moiseshi pairani. ¿Tata ovetsikakenkani kutagiteriku apishigopireantaganirira? ¿Ario ikanti ovetsikakenkanira kametiri ontirika ovetsikakenkanira terira onkametite? ¿Ario ikanti aganiaigavaerira atovaire ontirika ikanti agamagaigakerira? \p Kantankicha iriroegi teratyo tyara inkantumaige, ikemisantaiganaketyo maganiro. \v 5 Yogari Jeso ikamagugeigakeri maganiro ikisaagaigakeri, aikiro ikenkisureakoiganakarityo, ineaigakeritari kañoigamataka tenirikatyo ontimaige isure. Impo ishonkatetanakari shinkovakotankicharira ikantiri: \p —Atsi kontsaanake. \p Irorotyo yakontsaanakera ogatyo okenake irako paa vegasanovagetaa kañotasanovagetaatyo apipakotene. \v 6 Impo ikonteiganai pariseoegi iaigake inkamosoigakerira itentaigarira Erorishi. Iroro ineaigapaakerira yapatoitaigaka isariaiganakarira Jeso irogakagantaigakerira. \s1 Yapatoventunkanira Jeso otsapiaku inkaare \p \v 7 Yogari Jeso iatake otsapiaku inkaare itentaiganakari irogamereegi. Yogiaiganakeri aikiro tovaini matsigenkaegi timaigatsirira Garireaku ontiri aikiro Joreaku. \v 8 Ikemakoigakeritari yovetsikagetakera posantepage ipokaigake ineaigakiterira, iponiagarantaigaka Jerosarenku ontiri Iromeaku. Pashini iponiaigaka intati Jororanku oatakara ikontetira poreatsiri. Pashinikya poniaigankicha Tiroku ontiri Suronku. \v 9 Yogari Jeso iroro ineavakera yapatoventaigapaakarira ikantaigakeri irogamereegi iramaigakenerira pitotsi irogaigakenerira aiñoni otsapiaku iromatetantaigakemparora ganiri itsitokaigiri patoventaigakaririra. \v 10 Yapatoventaigapaakaritari tovaini mantsigaigankitsirira itatsinkavakagaiganakatyo kara ikogaigakera iraiñoniigakemparira intsagaigakerira, ineaigaketari yovegaigakerira tovaini pashini. \v 11 Impo yogaegiri kamagarinipage ineaigakerira Jeso yompatakaventaiganakari ikaemaiganake ikantaigi: \p —¡Viro vinti Itomi Tasorintsi! \p \v 12 Kantankicha Jeso ikantaviigakerityo iriniakoigakerira. \s1 Jeso yagaigakera 12 impegaigakerira iritigankaneegi \r (Mt 10.1-4; Ir 6.12-16) \p \v 13 Impogini Jeso iatake otishiku ikaemaigakeri irogamereegi ikogaigakerira. Impo iaigakera iriroku \v 14 yagake 12 intentavageigakemparira, aikiro intigankaigakerira inkenkitsavageigakera, irorotari ikantantaigunkanirira iritigankaneegi. \v 15 Impo yagaveakagaigakeri ironeaganontaigakemparira itimaguigakerira kamagarinipage. \v 16 Maganiro yagaigakerira onti ipaiigaka: \q1 Sumo, ipaitairira aikiro Perero; \q1 \v 17 Santiago intiri Joan, itomiegi Severeo, ipaiigairira Voaneregeshi (onkantakera: “Kañoigamataka Kareti”); \q1 \v 18 Anturishi, \q1 Jeripe, \q1 Varitorome, \q1 Mateo, \q1 Tomashi, \q1 Santiago, itomi Arejeo; \q1 Tareo, \q1 Sumo komperagetatsirira, intiri \q1 \v 19 Jorashi Ishikariote, gakagantakeririra Jeso. \s1 Ikantunkanira Jeso inti tinkamitakari kamagarini \r (Mt 12.22-32; Ir 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Impogini iataira Jeso pankotsiku, yapatoventaiganaarityo tovaini matsigenkaegi, tyampa inkantakempa isekatakempara intentaigakemparira irogamereegi. \v 21 Impo ipokaigake iitaneegi iragaigaaterira, ikemakoigakeritari ikantunkanira atake ipigatanake. \p \v 22 Ipokaigake aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi iponiaigakara Jerosarenku ineaigakerira Jeso. Iriroegi ikantaigake: “Inti tinkamitakari Veresevo itinkami kamagarinipage. Irirotari gaveakagakeri yoneaganontantaigakaririra itimaguigakerira kamagarinipage.” \p \v 23 Nerotyo ishonkatetantaiganakaririra Jeso ikantaigiri: “¿Matsi tyara inkantakempa Satanashi ikiirora neagaachane? \v 24 Ontinirikatyo inkañotakempari intimera matsigenka irapatoitakeri itovaire impegakempara itinkami. Impogini yogari irapatoire intsitiiganakero inkisavakagaiganakempara ganige itimagantsiigai. \v 25 Ario ikañoigaka tentaigaririra iitaneegi ikiirora parantavakagaiganaachane inkisavakagaiganakempara oga inkenaigake irashirikovakagaiganakempa ganige itsipavakagaigaa. \v 26 Ario ikañotaka Satanashi irirori, ¿matsi tyara inkantakempara ikiirora parantavakagaigaachane inkisavakagaigaempara intentaigaemparira itovaireegi kamagarinipage? Impogereakeririka itovaire panivani irinae, ¿ario tyanimpatyora iromperataempa? \p \v 27 “Kañotari intimera pashini matsigenka inkogera inkiashitakerira ivankoku suraritatsirira inkoshiarantakerira, oketyo irogusotapaakeri kameti inkoshiarantakeriniri. Antari garira oketyo yogusotiri garatyo yagaveimatiri inkoshiaranterira. \p \v 28 “Nonkamantasanoigakempi maika tatarika irovetsikaigake matsigenka terira onkametite ontirika isamatsanaigakeri Tasorintsi, irirori iragaveaketyo imagisantakoigaerira garatyo ikenkiimatairo, \v 29 kantankicha yogari neavetakemparonerira iragaveane Isure Tasorintsi impo inkantake intityo gaveankitsi kamagarini, garatyo imagisantakotumatairi.” \p \v 30 Ikantantaigakaririra maika, ineaketari ikantaigakerira inti tinkamitakari kamagarini. \s1 Tyani impegaigake Jeso iitaneegi \r (Mt 12.46-50; Ir 8.19-21) \p \v 31 Impogini opokake iriniro Jeso intiegiri irirentiegi inaigapaake sotsi, impo ikaemakagantaigakeri. \v 32 Yogari aiñoniigakaririra ikantaigiri: \p —Pokake piniro intiegiri pirentiegi aiño inaigake kara sotsi ikogaigake ineaigakempira. \p \v 33 Irirori ikantaigiri: \p —¿Tyanimpatyora ina intiri aikiro igeegi? \p \v 34 Impogini ipampogiaiganakeri maganiro patoitaigankicharira iriroku ikanti: \p —Viroegi maganiro nopegaigakempityo ina, aikiro nopegaigakempi igeegi. \v 35 Imirinkatari tsatagagetirorira ikogagetirira Tasorintsi irirotyo nopegake ige ontiri incho ontiri aikiro ina. \c 4 \s1 Jeso ikantakotakerora okenkitsataganira Iriniane Tasorintsi \r (Mt 13.1-9; Ir 8.4-8) \p \v 1 Impogini Jeso iatai aikiro otsapiaku inkaare yogotagantavagetaira. Yapatovageigapaakatyo tovaini matsigenkaegi inakera irirori, tyarika itovaigavagetityo kara. Irirori yomatetaka pitotsiku ipirinitake. Maganiro patoitaigankicharira ipitaigake otsapiaku. \p \v 2 Impo yogotagaigakeri ikantakogetakerora posante ikantaigiri: \v 3 “Atsi kemisantaigena nonkamantaigakempira. Iatake paniro matsigenka impankivagetakera turigoki. \v 4 Iokagisetanakero pakarara pakarara itsotenkavagetanakero. Okonogagarantaka oparigigetanake avotsiku, impo iparigashiigakero tsimeri yogaigakarora. \v 5 Pashini okonogagarantaka oparigigetanake mapuseku, shintsi oshivokavetanaka, tesakonatari ontimasanotenika kipatsi. \v 6 Impogini iporeavetanaka poreatsiri itaganakero oshigirikanake okamanake, tetanika oatasanote oshitsaki savi, otikakerotari mapu. \v 7 Okonogaka pashini oparigigetanake okitagigetakara okitsoki tovaseri timatsirira otsei. Impo oshivokavetanakara ogenanekyatyo oshivokutanaka tovaseri irorori asaganakero okamanai, tera ontime okitsoki. \v 8 Pashini okonogaka oparigigetanake okametipatsatakera kipatsi. Irorori pinkante oshivokanake okimotanake otimanake tovaiti okitsoki, okonogaka otimake 30, pashini 60, pashini otimake 100.” \p \v 9 Impo ikantaigiri: “Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira.” \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi tyara okantaka ikantakogetakerora magatiro \r (Mt 13.10-17; Ir 8.9-10) \p \v 10 Impogini iaiganaira maganiro, panivanira yapuntaa Jeso itentaigaarira irogamereegi, aikiro pashini giavageigakeririra. Iriroegi ikantaigiri: \p —¿Tatatyo oitara pikantakotake inkaara? \p \v 11 Irirori ikantaigiri: \p —Pairani tera ogovetenkani tyara inkantaigakeri Tasorintsi matsigenkaegi irogavisaakoigakerira kameti impegakempara Igoveenkariegite. Maikari maika ikogake pogoigakerora viroegi. Antari nogotagaigirira pashinipage onti nokantakogetakero magatiro \v 12 kametiniri \q1 ‘ineaigavetakempatyo kantankicha impegaiganakempa kañomataka tenirikatyo ineaige. \q1 Inkemaigavetakempa aikiro, kantankicha onti onkomutapitsaigakempari \q1 kameti ganiri yogavisaakoigagani.’ \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi ikantakotakerira inkaara \r (Mt 13.18-23; Ir 8.11-15) \p \v 13 Impo ikantaigiri: “¿Tera pinkemaigavakero oka nokantakotakerira inkaara? Iroroventi ¿tyampatyo pinkantaigakempa pinkemaigavakerora otovaire nonkantakogetakerira? \v 14 Maika nonkamantaigakempi. Yogari atankitsirira impankivagetakera inti nokantakotake kenkitsatirorira Iriniane Tasorintsi. \v 15 Ikonogagarantaigaka matsigenkaegi onti ikañoigakaro turigoki parigigetankitsirira avotsiku. Ikemisantaigavetakaro Iriniane Tasorintsi, kantankicha igenanekyatyo ipokashiigakeri Satanashi imagisantakagaigakeri magatiro. \v 16 Ikonogagarantaigaka pashini onti ikañoigakaro okitsoki parigigetankitsirira mapuseku tesakonarira ontime kipatsi. Ikemaigavakerora Iriniane Tasorintsi ishineventaigavetavakaro, \v 17 kantankicha tera inkematsatasanoigero, nerotyo imagisantaiganairo shintsi. Impogini opokashitakeri tsipereagantsi ontirika ikisaviigunkani Iriniane Tasorintsi oga ikenaigake yapakuaiganairo ikañoiganaara okyara tekyara inkematsatumaige. \v 18 Pashini onti ikañoigakaro okitsoki parigigetankitsirira okitagigetakara okitsoki tovaseri. Ikemisantaigavetakaro Iriniane Tasorintsi, \v 19 kantankicha irorokya imaigavai isureigavaarora magatiropage timagetatsirira kipatsiku, aikiro ishineventaigavaari koriki ontiri aikiro posantepage arakintsipage. Tenige isuretakoigaemparo Iriniane Tasorintsi, ontitari isureiganaka irashintaarantaigakempara. Tyampa inkantaigakempa inkematsatasanoigakera. \v 20 Kantankicha aiño pashini ikonogagarantaigaka onti ikañoigakaro parigigetankitsirira okametipatsatakera kipatsi. Ikemisantaigakero Iriniane Tasorintsi ikematsatasanoigakero, impo ariompatyo ikematsatasanoiganakerori. Ikonogagarantaigaka itimaigake kameti ikañoigakaro turigo timankitsirira okitsoki 30. Pashini ikañoigakaro timankitsirira 60. Pashinikya pairotyo yavisaigake itimagantsivageigakera kameti ikañoigakaro timankitsirira okitsoki 100.” \s1 Ikantakotakerora Jeso magatiro manakovetankicharira \r (Ir 8.16-18) \p \v 21 Ikantaigakeri aikiro: “Antari yogimataganira mechero ¿matsi ario itatakotunkani kovitiku? ¿Matsi ario yovirinitakotunkani otapinaku menkotsi omagantaganirira? Teratyo. Ontityo yovitakotagani menkotsiku kameti inkoneagitetagakeroniri magatiro. \v 22 Ario okañotaka tatarika oita managetankicharira maika impoginityo ogikoneatakenkani. Aikiro tatarika oita terira ogotenkani maika impoginityo ogotakenkani. \v 23 Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira.” \p \v 24 Ikantaigakeri aikiro: “Kemisantasanoigena nonkantaigakempira maika. Garika pikemisantasanoigana garatyo pogotasanoigi. Yogari kemisantasanoigakenarira pairotyo irogotasanoigakero, aikiro irimutakoigakeri Tasorintsi atanatsiniri irogotasanoiganakero nonkantakerira. \v 25 Yogari kemavakerorira Iriniane Tasorintsi irirori irogotagakeri ariompaniri inkemasanotanakerori. Irirokya terira inkoge inkemavakerora ariompatyo imagisantanaerori magatiro ikemavetakarira, tesakonatari irogotasanotenika.” \s1 Jeso ikantakotakerora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro turigoki \p \v 26 Ikantaigakeri aikiro: “Maika nonkamantaigaempi aikiro tyara onkantanakempa impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi. Iatake paniro matsigenka iokagisetakero turigoki pakarara pakarara itsotenkavagetanakero. \v 27 Antari yagatanaira iatai ivankoku. Impo otovaigagitetanakera tsikyatatyo otsorogagitanake irorori oshivokanakera. Irirori teratyo irogotavakero tyarikatyo okantanaka oshivokanakera. \v 28 Tsikyatatari oshivokake kipatsiku otimanake okii, impo okimotanake otimanake okitsoki. \v 29 Antari osampatanakera iatake yovatuakotakerora yamanakerora, sampataketari.” \s1 Jeso ikantakotairora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro okitsoki mosetasa \r (Mt 13.31-32; Ir 13.18-19) \p \v 30 Ikantaigiri aikiro: “¿Maika tatoita okañotakaro ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi? ¿Tatarikatyo nonkañotagakemparo? \v 31 Onti nonkañotagakemparo okitsoki mosetasa. Ogari okitsoki mosetasa pairotyo avisavetaka otsirepekichotakera avisagetakerora pashinipage tsiripekichogetatsirira okitsoki, \v 32 kantankicha opankitaganira oshivokanake okimovagetanake onanake omarane avisagetakero pashinipage pankirintsipage. Otsegororoitanake okañotanaaro inchato itimantaigaaro tsimeripage.” \s1 Tyara okantaka ikantakogetakerora Jeso magatiro \r (Mt 13.34-35) \p \v 33 Ario ikañoigakeri maika Jeso yogotagaigakerira Iriniane Tasorintsi ikantakogetakero posantepage, kantankicha tera pairo irovashigakoigempari kameti isureigaemparoniri tyatirika ikemaigakerira. \v 34 Tera irogotagaigeri kogapage, tatarika ikogake irogotagaigakerira onti ikantakogetakero. Kantankicha antari intaganira itentaigakari irogamereegi ario pinkante ikamantasanoigakeri magatiro. \s1 Okematsatakerira Jeso tampia ontiri inkaare \r (Mt 8.23-27; Ir 8.22-25) \p \v 35 Impogini ishonkanaara poreatsiri ikantaigiri irogamereegi: \p —Tsame intati. \p \v 36 Iniaiganairi patoitaigankicharira ikantaiganairi: \p —Maika atakena. \p Ikomaatakoiganairi irogamereegi igantagatari yomatetakara. Pashinikya giatakoiganairi. \v 37 Osamanitanake otampiamatanaketyo tampia jiriririri ogatyo okenake ovoresekantanaketyo oshatekaatanaka nia pitotsiku panikyatyo ontsitiganake. \v 38 Yogari Jeso magasevagetake otsitiku inagitotakaro nagitorintsi. Yogireaigutarityo ikantaigakerira: \p —Gotagantatsirira, ¿matsi tera pogote panikya aokajaigakempa? \p \v 39 Itinaamatanakatyo inianakerora tampia ikantiro: \p —¡Peganaempa, intaga pitampiati! \p Iniiro aikiro inkaare ikantiro: \p —¡Maireatanae! \p Ogatyo okenake opeganaa tampia, ario okañotaka inkaare irorori omaireatanai. \v 40 Impo ikantaigiri irogamereegi: \p —¿Antari gara pitsarogaigi? ¿Matsi tekya pogotasanoigero yagaveavagetira Tasorintsi? \p \v 41 Ariompatyo itsarogasanoiganakeri ikantavakagaiganakara: \p —¿Tyanimpatyora yoga, nerotyo okematsagematanakerira tampia irorori ontiri inkaare? \c 5 \s1 Jeso intiri itimagutakerira kamagarini \r (Mt 8.28-34; Ir 8.26-39) \p \v 1 Impogini yogonkeigapaakara intati yagatakoigapaake Jerasaku. \v 2 Iroro yaguivetanakara Jeso ineiri ikenapaake paniro matsigenka itimagutakerira kamagarini iponiapaaka imperitanakiku yogantaganirira igamaga, \v 3 ariotari itimiri kara. Tera tyani gaveimaterine irogusotakerira. \v 4 Yogusotantavetunkani karenatsa igitiku ontiri irakoku itimpatuagematirotyo kara ipitankagematirotyo tikn tikn tikn opatupatuivagetanake akatsitichaeginivati. Teratyo tyani gaveimaterine. \v 5 Ikantakani yanuivageti kutagiteriku ontiri tsitenigetiku. Ikenagematanaketyo otishipageku ontiri imperitanakiku yogantaganirira igamaga, ikaemagematanaketyo eeee. Yagakero mapu tsoyampiri yogaraantanakarora ikiiro sei sei sei. \v 6 Irorotyo ineventakotavakarira Jeso ishigatetanakari itigeroaventapaakari. \v 7-8 Impo irirori inianakeri kamagarini ikantiri: \p —¡Kontetanae, pakuanaeri yoga! \p Iniamatanaketyo irirori imaraenkarikatyo kara ikantiri: \p —¡Eeee! ¡Jeso, Itomi Tasorintsisanorira timatsirira enoku, arionena gara tyara pikantana! Atsi garatyo patsipereakagana. ¡Tsarogakagavagetenakario! \p \v 9 Impogini ikantiri Jeso: \p —¿Tyara pipaita? \p Ikanti irirori: \p —Onti nopaita Tovainirira, tovainitari nonaigi. \v 10 Kantankicha atsi gara pitigankaigana parikoti. \p \v 11 Ario inaigake shintori kara otishiku isekatavageigakara, itovaigavagetiratyo kara maganiro inaigake 2,000. \p \v 12 Iniitaiganaatyo kamagarini ikantaigi: \p —Atsi ario pintigankaigakena nontimaguigakerira shintori. \p \v 13 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Nanityo piaige. \p Igenanekyatyo ikonteigapanuti iokaiganairi itimaguigavetakarira irirokya iatashiigavetaka shintori. Iroro itimaguigavetapaakarira ogatyo ikenaigake ishigaiganaka otseraaku yanonkaiganaka iokaavioigaka pokorom pokorom pokorom, ipogereaigakatyo maganiro. \v 14 Iroro ineaigavakerira sentaigiririra itsarogavageiganaketyo kara ishigaiganaka iaigai ikamantantaigapaakera anta itimaigira itsotenkavageiganakerotyo, ikemakotantaigavakaririra timaigatsirira kara intiegiri aikiro timageigatsirira parikotipageku. \v 15 Iaigake inakera Jeso impo yogonkeigapaakara ineaigapaakeri itimaguvetakarira kamagarini pirinitake gagutaka manchakintsi kañotasanovagetaatyo ikyara, ogatyo ikenaigake itsarogavageiganake. \v 16 Yogari neaigakerorira magatiro ikamantaigavakeri tyara ikantakeri okyara yoneagaigakarira timaguigavetakaririra matsigenka, impo aikiro tyara ikantakeri itigankaigakerira itimaguigavetakarira shintori ovashi iokajaigaka. \v 17 Irorompatyo ikemaigakera ikamantaigakerira, iriroegi ikantaigakeri Jeso: \p —Nokogaigavetaka piataera parikoti. \p \v 18 Iroro yomatetanaara Jeso pitotsiku iriataera yogari itimaguvetakarira kamagarini ikantiri: \p —Nompoke naro. \p \v 19 Kantankicha irirori ikantiri: \p —Gara pipoki. Ariompa piatae pivankoku pineaigapaakerira pitovaireegi pinkamantaigapaakerira tyara ikantakempi Tasorintsi itsarogakagakempira yoneaganontaimpira itimaguigavetakempira kamagarini. \p \v 20 Irirori ikanti: \p —Je'ee. \p Impo iatai yanuivagetake ikamantageigapaakeri maganiro timaigatsirira kara Tekaporishiku. Iriroegi yogavageiganake kavako. \s1 Jeso yoganiairora irishinto Jairo \r (Mt 9.18-26; Ir 8.40-56) \p \v 21 Impo yogonketaara Jeso intati yapatoventaigapaakari tovaini matsigenkaegi ovashi ipirinitake kara otsapiaku inkaare. \v 22 Itimake paniro jorio ipaita Jairo. Irirori inti tinkamitatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi. Iatake inakera Jeso yompatakaventapaakari \v 23 ikantapaakeri: \p —Panikya onkamanake noshinto. Tsame pimpatikaituterora ogitoku oveganaempaniri ganiri okami. \p \v 24 Yogari Jeso iatake yogiatanakeri ovashi yogiaiganakeri tovaini matsigenkaegi itsaiseventanakarityo kara ikanaroaiganakeri. \v 25 Ario onake aikiro kara paniro tsinane mantsigavagetankitsirira oseriintevagetanityo pairani ogatyo onakotanake 12 shiriagarini tera ogote ovegaempara, teranika onkaraagaenika oriraa. \v 26 Atsipereimataketyo tovai kara yogavintanaigavetakarotyo gavintantaigatsirira teratyo ovegaempa ariompatyo oatiri niganki otsonkatasanotanakeri ogorikite ogasanotakatyo noganiro. \v 27 Okemakotakeritari Jeso oatantakarira anta inakera irirori okonoitanakari aiñoniigakaririra okenashitapaakeri itishitaku otsagatakotapaakeri imanchakiku. \v 28 Oniasurentavagetakatari inkaara okanti: “Intagatityo nontsagavetakemparo imanchaki noveganaempatyo.” \v 29 Irorotyo otsagatakotakerira ogatyo okenake okaraagapagenityo oriraa, oneavakatyo irorori ovegasanovagetanaara. \v 30 Yogari Jeso yogotavaketyo yovegantaarora iragaveane ishonkanaka aikyara ipampogiaigakerira patoventaigakaririra ikanti: \p —¿Tyani tsagatakotakena nomanchakiku? \p \v 31 Iniaiganake irogamereegi ikantaigiri: \p —Pineavetakarityo yavinaavioiganakempira atanatsi pikantakera: ‘¿Tyani tsagatakotakena nomanchakiku?’ \p \v 32 Irirori ariompatyo yoganakeri kavako ipampogianakera ineakeniri tyanirikatyo tsagatakotakeri. \v 33 Irorori oshigekavagetanaketyo otsarogavagetanakera, oneaketari iroro tsagatakotakeri. Ariompa oshintsitanakeri oamatityo iriroku ompatakaventapaakari okamantagetakerira magatiro. \v 34 Irirori ikantiro: \p —Noshinto, maika pogotaketari nagaveakera novegaempira, nerotyo povegantaarira. Maikari maika piatae, pishinetakempara gatanika omatumataimpi aikiro. \p \v 35 Impo aiñokyara iniiro ikenaigapaake pashini iponiaigaka ivankoku Jairo ikantaigapaakeri: \p —Matakaniroro kamake pishinto atanatsi poverairira Gotagantatsirira. \p \v 36 Kantankicha Jeso teratyo inkematsaigeri. Ishonkatetanakari Jairo ikantiri: \p —Gara pitsarogi, nagaveaketari noganiaerora pishinto. Intagatityo pinkematsatakena nokantakempira maika. \p \v 37 Impo ikantaiganairi maganiro: \p —Gara pipokaigi. \p Intagani itentaiganaka Perero, Santiago intiri irirenti paitacharira Joan. \v 38 Antari yogonkeigapaakara ivankoku Jairo ikemaigapaakeri tsigempitareimataketyo iragaigakara kaemavaimataketyo kara. \v 39 Ikianake tsompogi ikantaigapaakeri: \p —¿Antari gara piragaiga? Tera ario onkame, onti omagake. \v 40 Ogatyo ikenaigake ikavakavaimatanaketyo ikaavintsanaiganakerira. Ovashi yogikonteigakeri maganiro sotsi, intaganivani itentaa Jairo ontiri itsinanetsite intiegiri aikiro itentaiganakarira inkaara, ikiaiganake onoriakara irishinto. \v 41 Ikatsavakotapaakero ikantiro: \p —Tarita, komi\f + \fr 5:41 \ft Tarita, komi: arameoku onti okantagani “Talitha koum.”\f* (onkantakera: “Ananeki, maika nonkantakempi tinaanae.”) \p \v 42 Irorotyo iniakera ogatyo okenake otinaanaa okaviritanaa anuivagetanai. Irorori onakotake 12 shiriagarini. Iriroegi yogavageiganaketyo kavako. \v 43 Kantankicha Jeso ikantaigakeri: \p —Arisanora gara tyani pikamantumaigi ganiri tyani gotumatatsi. \p Impo ikanti: \p —Paigero osekatakempara. \c 6 \s1 Yogotagantavetakara Jeso Nasareku \r (Mt 13.53-58; Ir 4.16-30) \p \v 1 Impogini Jeso iatai itimavetara pairani itentaiganaari irogamereegi. \v 2 Aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi itsititanakera yogotagantanakera. Yogari kemaigavakeririra yogavageiganaketyo kavako ikantaiganake: \p —¿Tyarikatyo kara yogotakerora magatiro oka? ¿Tyani gotagakerira ario okañota maika? ¿Tyarikatyo ikantakara yagaveakera yovetsikagetakerora terira oneimagetenkani? \v 3 ¿Matsi tera iriro yoga karipintero otomintakarira Maria? Yogari irirentiegi intiegitari Santiago, Jose, Jorashi intiri Sumo. Ario okañoigaka iritsiroegi iroroegi onti otimaigi aka, aneasanovageigirotari aroegi. \p Ovashi teratyo inkogaige inkematsaigakerira onti ikisaenkaigakeri \v 4 ovashi ikantaigakeri irirori: \p —Yogari kamantantatsirira tyarika iatake parikoti ishineventavunkani, kantankicha antari inavetaka itimira teratyo irishineventenkani, ontityo ikisaenkatunkani, imaiganakatyo iitaneegi iriroegi aikiro tera irishineventaigempari. \p \v 5 Ovashi tesakona irovetsikagete terira oneimagetenkani kara itimavetara. Intagati ipatikaiigakeri igitoku mantsigaigankitsirira yovegaigakerira. \v 6 Yogavagetaketyo kavako ineakera tera inkematsatumaigeri. \s1 Jeso itigankaigakerira irogamereegi iriaigakera inkenkitsavageigakera \r (Mt 10.5-15; Ir 9.1-6) \p Impogini Jeso iagetake choeniku kara itimageigira yogotagantavagetakera. \v 7 Ikaemaigakeri maganiro irogamereegi ikantaigavakeri: \p —Maika nontigankaigakempi pinkenkitsavageigakera, kantankicha garatyo nogapuntagaigimpi paniro. Onti pagavakagaiganakempa piteni piaigakera parikoti, pashinikya piteni atankitsine parikoti, ovashi pintsotenkagiteavageiganakemparo magatiro kipatsi. Nagaveakagaigakempi poneagaigakemparira kamagarinipage. \v 8 Gara tatakona pamumaigi. Gara pamaigi pitsagine, piseka intirika pigorikite. Intagati pamaiganake pigotikiiro. \v 9 Pisapatoiganakempara, kantankicha gara pamaigi piteti pigamisate, intagatityo pamaiganake pogaguigakarira. \v 10 Tyarika kara piaigake inkaemaitavakempirika pimagaigakera ivankoku, piaigaketyo pimagaigakera. Kantakani pimagimoigakerira kigonkero piaiganaera parikoti. \v 11 Antari tyarika piaigake kara garikara ishineventaigavakempi, piaigaketyo parikoti, kantankicha oketyo pimpotevonkititasanoiganaemparo kipatsipane pagatikakoigakeririra, iroroniri ineantaigakempa onti pokaiganakeri piaigakera parikoti yovetsikaigaketari terira onkametite teranika iragaigavakempi irishineventaigavakempira. \p \v 12 Iriroegi iaiganake ikenkitsaiganakera ikantaigakerira maganiro: “Pakuaiganakero magatiro povetsikageigirira terira onkametite pinkantatigaiganakempara.” \v 13 Yoneagageigakari kamagarinipage, aikiro itiritantaigakari aseite mantsigaripage yovegaiganaa. \s1 Erorishi isuretakotaarira Joan Giviatantatsirira \r (Mt 14.1-12; Ir 9.7-9) \p \v 14 Maganiro ikemakoigakeri, nerotyo ikemakotantakaririra koveenkari Erorishi irirori, impo ovashi ikantake: \p —Atake yanianai Joan Giviatantatsirira, nerotyo yagaveavagetantakarira. \p \v 15 Pashinikya kantaigankitsi: \p —Inti pairaninirira kamantantatsirira paitacharira Eriashi. \p Pashinikyatyo kantaiganankitsi: \p —Inti kamantantatsirira kañorira yogaegi kamantantaigatsirira pairaninirira. \p \v 16 Antari ikemaigakerira Erorishi ikantaigakera maika ikantake irirori: \p —Inti Joan notogitorenkakagantakerira pairani. Maikari maika atake yanianai. \p \v 17 Antari okyara irirotari Erorishi shitakotagantakeri Joan yogusotagantakerira karenatsaku ineakera ikantavitakerira Eroria yagapitsatakerira irirenti paitacharira Jeripe. \v 18 Yogari Joan ikantakeritari Erorishi ikantiri: “Tera onkametite pagapitsatakerira itsinanetsite pirenti.” \p \v 19 Ogari Eroria ovashi okisanakeri Joan okogavetakatyo irogakenkanimera, kantankicha tyampatyo onkantakeri. \v 20 Ipinkatsatakeritari Erorishi ineakerira inti kametiri tera inkañovagetumatempa, nerotyo ineasanotantakaririra ganiri tyara ikantagani. Antari ikenkitsavagetira Joan ikemisantasanotiri ishinevagetakatyo, kantankicha okonogaka yovankinavagetakatyo, tyampatyo inkantakempa. \v 21 Impogini agamatakatyo kutagiteri ogakagantantakemparirira. Ontitari agakara igutagiterite Erorishi. Irirori yonkotagantake posantepage sekatsi, impo ikaemaigakeri maganiro inampinaegi, intiegiri itinkamiegi isoraroegite, intiegiri aikiro maganiro tinkamiigatsirira timaigatsirira kara Garireaku. \v 22 Impo isekatavageigakara okiapaake oshinto Eroria otosotapaakera oshonkashonkavagetanakatyo kara. Iroro ineakerora Erorishi intiegiri maganiro itentaigakarira isekataigakara ishineventaiganakarotyo. Impo ikantiro: \p —Maika nevitena tatarika pikogake, naro nompakempirotyo. \p \v 23 Ikantairo aikiro: \p —Maika nonkantakempi arisanotyo nompakempiro magatiro tatarika pinevitakena garatyo namatavitumatimpi. Kañotari pinevitenara nompagarantakempirora nashintagetarira nompagarantakempirotyo.\f + \fr 6:23 \ft Nompagarantakempirora nashintagetarira: irinianeku virakocha onti okantake impakerora “la mitad del país que él gobernaba.”\f* Namatavitakempirika nonkamaketyo. \p \v 24 Irorotyo okemavakerira okontetapanuti oatake okantakerora iniro: \p —Ina, ¿tatarikatyo nonevitakeri? \p Irorori okantiro: \p —Atsi irorompatyo pinevitakeri igito Joan Giviatantatsirira. \p \v 25 Irorori ogenanekyatyo okiitanaatyo aikiro inakera Erorishi okantiri: \p —Onti nokogake pintogitorenkakagantakerira Joan Giviatantatsirira oyagakenkanira igito peratoku pimpakotakenarora. \p \v 26 Ogatyo ikenake irirori ikenkisureanaka, kantankicha matakatari ikantakero, aikiro ikemaigakeritari maganiro ikaemaigakerira, tyampatyo inkantakempa inkantatigaerora \v 27 ovashi itigankake paniro soraro iriatakera anta yashitakotunkanira Joan intogitorenkakiterira iramakotakenerora igito peratoku. \v 28 Iatake itogitorenkakitiri impo yamakotakenero ipakotapaakero, irorokya gishonkakotakenero iniro. \v 29 Antari ikemakoigakerira irogamereegi iaigake yagaiganairi yamaiganairira ikitaigairira. \s1 Jeso yogitovaigakerora pan \r (Mt 14.13-21; Ir 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 30 Impogini ipigaigaa iritigankaneegi Jeso ikamantageigapaakeri magatiro yovetsikageigutirira anta ontiri magatiro yogotagantaigutirira. \p \v 31 Yogari Jeso ikemaigavakerira ikantaigiri: \p —Tsame anta parikoti pampishigopireaigakempara. Intagani viroegi nontentaiganake, gara iaigi pashini. \p Ineaigaketari inaigavetakara kara tyarika, pokanatsityo pashini, teratyo irapakuimaigeri impitaigakera kogapage isekataigakempara. \v 32 Impo Jeso itentaiganakari yomateiganakara pitotsiku iaiganakera. \v 33 Kantankicha irorotyo iaigavetanakara ineaigavakeri pashini matsigenkaegi ikantaiganake: \p —Neri yonta, inti Jeso. \p Nerotyo iaiganake iriroegi aikiro yanuiiganake iketyo gonkeigankicha. \v 34 Impo yogonkeigapaaka yagatakoigapaakera. Iroro yaguivetanakara Jeso ineaigapaakeri patovageigamatakatyo matsigenkaegi kara itsarogakagaiganakari maganiro, ineaigakeritari paniro yapuntavageigaka yatsipereavageigake kañoigamatakatyo ovisha terira intime sentaigiririra, \x * \xo 6:34 \xt Nm 27.17\x* ovashi itsititanakero yogotagaigapaakerira. \v 35 Impo inanaira poreatsiri shavini yogari irogamereegi ikantaigiri: \p —Atake ishavitanai poreatsiri. Akari aka tera tyani timatsine. \v 36 Pakuaigaeri maganiro yogaegi iriaigakera anta otimagetakera pankotsipage kameti impunaventavageigakeniri isekaegi isekataigakempara. Akari aka mameritari tatampa irogaigakempa. \p \v 37 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Paigerityo viroegi isekataigakempara. \p Iriroegi ikantaigiri: \p —¿Matsi ario nagaveaigake noaigakera nompunaventaigakitera 10,000 pan nontsotenkaigakerira nompaigakerira isekataigakempara? \p \v 38 Impo ikantaigiri Jeso: \p —¿Akatovainivati onake pan pashiegi? Atsi piaige kamosoigutero akatovainivatirika onake. \p Ovashi iaigake ikamosoigutirora impo ipigaigaa ikantaigapaakeri: \p —Aityo 5, intiri shima pitenivani. \p \v 39 Impo irirori ikantaigakeri maganiro impitaigakera shimpenashiku kantankicha onti irashirikogeigake impirinigeigakera. \p \v 40 Iriroegi ipirinitaigake ikonogaigaka ipitaigake inaigake 100, pashini inaigake 50. \v 41 Impo yogari Jeso inoshikakero pan intiri shima yapagotakeri ineventanaka enoku iniakerira Tasorintsi ikantiri: “Apa, noshinevagetakatyo maika pipakenara nogaigakemparira.” Impo ikotagakero pan ipaigakeri irogamereegi, iriroegikya paigakeri maganiro. Ario ikañotagakari shima irirori. \v 42 Isekataigaka maganiro ikemaiganaka, \v 43 impo yogari irogamereegi yapatoigairo aityokyarira onai yoyagaigairo tsivetaku shatekapagerikatyo kara onakotake 12. \v 44 Maganiro sekataigankicharira ikaravageigaketyo 5,000, kantankicha intagani yogotunkani surariegi antariniegi. \s1 Yanuiatakerora Jeso enokua nia \r (Mt 14.22-27; Jn 6.16-21) \p \v 45 Impogini yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —Mateiganaempa pitotsiku piivaiganaera pimonteaiganaempara intati Vetsairaku. Narori gatata nopoki, tsikyata noneaigavaeri yogaegi iriaigaera. \p \v 46 Impo iaiganaira maganiro, irirori iatake otishiku iniakerira Iriri, paniro yapuntanaka. \v 47 Antari ochapinitanakera yogari irogamereegi inakovageiganake nigankia kara. Yogari Jeso aiñokya otsapiaku. \v 48 Irirori ineventakoigakari ipomirintsinaigakarora ikomajaigakerora ishigopigeiganake, otampiavagetanaketari tampia jiriririri ogipigipitakoigavakerityo. Impo osariagitetanaara kutagiteri ipokapaake yanuiatapaakero enokua iravisaiganakerimera. \v 49 Yogari irogamereegi ineaigutarityo yanuiatapaakerora enokua nia ikaemavaitaigamatanaketyo: \p —¡Inaa! ¡Inaa! ¡Neri yoga kasuvarerini! \p \v 50 Maganirotari ineaigakeri itsarogavageiganaketyo kara, kantankicha irirori ikantaigiri: \p —¡Nanti! ¡Gara pitsarogaigi, shineiganaempa! \p \v 51 Impogini ovashi yomatetanaa, ogatyo okenake tampia asatyo opeganaa. Iriroegi yogavageiganaketyo kavako. \v 52 Ineaigavetanakarityo inkaara yogitovaigakenerira pan tovaini matsigenkaegi, kantankicha tera irogoige tyara ikantakara irirori yagaveavagetakera magatiro, kañomataka tenirikatyo ontimaige isureegi. \s1 Jeso yovegaigakerira mantsigaigankitsirira Jenesarekunirira \r (Mt 14.34-36) \p \v 53 Impogini imonteaiganaka intati iaigake Jenesareku. Irorotyo yagatakoigapaakera \v 54 yaguitaiganakera maganirotyo yogoigavairi inti Jeso. \v 55 Nerotyo iatantaigakarira yapagiteavageiganakarora yagageigutirira mantsigaigankitsirira ikompitakoigapaakeri yamaigakenerira irovegaigaerira. \v 56 Tyarika kara iatakera Jeso itimageigira ineaigapaakeri mantsigaigankitsirira yovitunkani kara avotsiku. Ikantaigavakeri: \p —Notinkamii, nokogake nontsagatumaigakerora okaratsaiku pimanchaki. \p Impo maganiro tsagatakoigakeririra yovegaiganaa. \c 7 \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi tatoita kitsitinkantatsi \r (Mt 15.1-20) \p \v 1 Impogini ipokaigake pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, iponiaigapaaka Jerosarenku yapatoventaigapaakarira Jeso. \v 2 Impo ineaigapaakeri irogamereegi ikonogagarantaigaka isekataigaka kogapage tera inkivakoigempa inkañoigakerora ikantaiganakerira yashikiiganakeririra. \v 3 (Ikantaigaketari iriroegi pariseoegi intiegiri aikiro maganiro ishaninkaegi garika ikivakoiga irisaankaigakempara okitsitinkaigakerira tatapagerika oita gara isekataiga, yogiatakoigakeritari yashikiiganakeririra. \v 4 Aikiro iaigira opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira ipokaigai ikaataigapaake. Garira ikaataigi gara isekataiga. Aikiro posante yogiatakoigakeri yashikiiganakeririra pairani ikivaigirora yoviikantaigarira, koviti ontiri aikiro asuronakipage isekatantaigarira.) \v 5 Impogini yogari pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigiri Jeso: \p —¿Tyara ikantaigakara pogamereegi tera intsatagaigero magatiro ikantageiganakerira yashikiiganakairira? Pine omirinka isekataigara tera inkivakoigempa inkañotagaigakerora ikantaiganakerira, onti isekatakoigakaro irako okitsitinkakerora tatapagerika oita. \p \v 6 Irirori ikantaigiri: \p —Viroegi onti pikematsatamampegaigaka kogapage. Ikantasanotakeniroro kamantantatsirira Isaiashi itsirinkakoiganakempira pairani ikanti: \q1 ‘Iriroegi ikantaigavetaka: Tasorintsi inti pairorira ikametivageti, kantankicha ontityo ikantamampegaigaka kogapage, teratyo arisano isuretakoigena. \q1 \v 7 Aikiro ikantaigavetaka: Tasorintsi inti Atinkamiegi, kantankicha onti yogotagantaigi isureigakarira matsigenkaegi.’ \m \v 8 Viroegi ontitari tera pintsatagaigero ikantagetakerira Tasorintsi onti pogiatakovintsaigake yogotagantaigirira yashikiiganakempirira. \p \v 9 Ikantaigiri aikiro: \p —Arioniroro pikañoigaka maika kameti pogiatakoigakeriniri yashikiiganakempirira. \v 10 Pineaigavetakarotyo ikantakera Moiseshi: ‘Pimpinkatsaigakerira piri ontiri piniro gara pipugatsanaigari.’ Aikiro ikanti: ‘Yogari kisashitakemparineririra iriri ontirika iriniro irogakenkanityo.’ \x * \xo 7:10 \xt Ek 20.12; 21.17; Ire 20.9\x* \v 11 Kantankicha viroegi onti pogagaigakero. Pine maika aiñoegi tomintaigacharira kogakovageigankicharira ikantaigavetakari itomi intsarogakagakemparira impaigakerira ikogakoigakarira, kantankicha viroegi onti pikantaigake kametitake inkantakerira: ‘Gara nagavei nopaigimpira pineviigakenarira, magatirotari nashintagetarira onti korova.’ (Ogari korova onti onkantakera: “Nashintakagakarira Tasorintsi”.) \v 12 Ikantakerika korova viroegi pikantaigake gara ipiri iriri ontirika iriniro. \v 13 Pikañoigakerora maika onti pokaiganakero ikantakerira Tasorintsi, irorokya pipampiatakoiganake yogotagantaigirira yashikiiganakempirira pairani. Kantankicha tera patiro onake oka, piposanteiganakara aikiro. \p \v 14 Impo ikaemaigairi aikiro maganiro yapatoitaigairi ikantaigiri: \p —Kemisantasanoigena maganiro viroegi pinkemasanoigakenara. \v 15 Tatarika oita ogakogetagani teratyo onkitsitinkante suretsiku. Ogari pinkante oniagisevagetaganirira posantepage irorotari kitsitinkantagetatsi. \v 16 Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira. \p \v 17 Impo iokaiganakeri maganiro ikianake pankotsiku. Yogari irogamereegi ikantaigiri: \p —¿Tata pikantakotake inkaara? \p \v 18 Irirori ikantaigiri: \p —¿Teratyo pinkemaigena viroegi aikiro? ¿Matsi tera pinkemaigero nokantaigakempirira nokantakera tatarika yogageiga matsigenka garatyo okitsitinkiri isureku? \v 19 Tera ario oatenika sekatsi suretsiku, ontitari oyagaka segutontsiku impogini oshitakotaagani. \p Onti ikantaigakeri maika kameti irogoigakeniri magatiropage ogagetaganirira tera onkitsitinkante. \v 20 Ikantaigiri aikiro: \p —Ogari pinkante isuregisevageigarira posantepage irorotari okenantagetarira yovetsikagisevageigirira ontiri iniagisevageigirira, irorotari kitsitinkantatsi. \v 21 Antari suretsiku ariotari oponiagetari posantepage, inoshikaigirora tsinane terira osuraritakoige, ikoshiigira, yogantaigira, inoshikaigirora tsinaneegi suraritakoigatsirira, \v 22 inintutaigirira yashintageigarira pashini, ipiriniventavageigirora terira onkametite, yamatavitantaigira, yovetsikageigamatityo posantepage ovegagapage, ikisaviigirira itovaire ineakera pairora yagaveavagetake, iniashinaigarira itovaire, yaventakovageigara, tera irogoige inegintevageigempara. \v 23 Magatiropage oka posantepage onti oponiaka suretsiku, irorotari kitsitinkantagetatsi. \s1 Jeso yovegairora oshinto tsinane terira iroro joria \r (Mt 15.21-28) \p \v 24 Impogini iatai Jeso Tiroku ario ipitapaake pankotsiku. Tera inkogavetempa ineavakenkanira, kantankicha teratyo, ineavunkanityo. \v 25-26 Impogini otimake paniro tsinane terira iroro joria, onti omechoti Suropenishiaku. Aiño oshinto tekya antarote, itimagutakero kamagarini. Irorompatyo okemakotavakerira Jeso oatake onkamosotakerira. Okenapaake ompatakaventapaakari okantiri: \p —Notinkamii, nokogavetaka poneaganontaemparora noshinto itimagutakerora kamagarini. \p \v 27 Kantankicha Jeso ikantiro: \p —Iketyo sekataigankichane ananekiegi, tera onkametitenika iragapitsaigakenkanira iseka iriroegi impakenkanira otsiti. \p \v 28 Irorori okantiri: \p —Notinkami, arisanoniroro pikantasanotakeniroro, kantankicha otsiti ineira isekataigara ananekiegi ishiganaka itimashitavakerora ashiriverokitanakara iseka yogaverokitavakarora. \p \v 29 Irirori ikantiro: \p —Pikantasanotakeniroro. Maika pikantaketari atsi piatae, mataka kontetanai kamagarini timaguvetakarorira pishinto. \p \v 30 Oatai ogonkevetapaaka ovankoku oneapaakero oshinto noriaka omagira, tenige intimagutaero kamagarini, atake ikontetanai. \s1 Jeso ikemakagairira terira inkemavetempa \p \v 31 Iatanai Jeso iponianaa Tiroku ikenanaira Suronku ontiri aikiro Tekaporishiku, yogonkevagetaa inkaareku Garirea. \v 32 Impogini yamaiganakeneri pashini surari terira inkeme, aikiro tera iriniagantsite, ikantaigakeri impatikaitakerira igitoku. \v 33 Yogari Jeso itentanakari parikoti ipatsogantakero igempita, aikiro yorevakotaka itsagatakerora inene. \v 34 Impo ineventanaka enoku yovesureanaka\f + \fr 7:34 \ft Yovesureanaka: okantagani aikiro “yovesureganaka”.\f* inianake ikanti: \p —“¡Epata!” (onkantakera: “¡Kemanake!”) \p \v 35 Irorotyo ikantakerira ogatyo ikenake ikemanake, aikiro iniagantsitanake. \v 36 Impo ikantaigakeri Jeso maganiro: \p —Gara tyani pikamantumaigi. \p Kantankicha ariompatyo ineaigakera ikantaigakerira gara tyani ikamantumaigi ariompatyo ikamantantaiganakerori. \v 37 Yogavageiganaketyo kavako maganiro ikantaiganake: “¡Yogari yoga yovetsikagematityo posantepage kametiripage ikemakagagematirityo terira inkeme, aikiro iniakagagematirityo terira irinie!” \c 8 \s1 Jeso yogitovaigairora pan \r (Mt 15.32-39) \p \v 1 Impogini yapatoventaigapaakari Jeso tovaini matsigenkaegi, ikantakani ipiriniventaigakeri niganki itsonkatakoiganaka isekaegi tatampatyo irogaigaempa. Impo ikaemaigakeri irogamereegi ikantaigiri: \p \v 2 —Notsarogakagaiganakari yogaegi, noneaketari ipiriniventaigakena aka mavati kutagiteri niganki itsonkatakoiganaka isekaegi. Maikari maika mameri tatampa irogaigakempa. \v 3 Antari nontigankaigavetempari iriaigaera ivankoku ontirorokari agaiganakeri itasegane avotsiku, ikonogagarantaigakatari iponiageigamatakatyo samani. \p \v 4 Impo ikantaigiri irogamereegi: \p —Akari aka tera tyani timatsine. ¿Ario tyara agakenkanira kara pan impaigakenkanira isekataigakempara maganiro inkemaigakempara? \p \v 5 Ikantaigiri irirori: \p —¿Akatovainivati onai pan pamaigakerira? \p Ikantaigi: \p —Intaganivati onai 7. \p \v 6 Yogari Jeso ikantaigakeri impirinitaigakera maganiro, impo yagagetanakero pan yapagogetanakero inianakeri Tasorintsi ikantiri: “Apa, noshinevagetakatyo pipakenara oka noseka.” Impo ikotagakero ipaigakeri irogamereegi, irirokyari paigavakeri maganiro. \v 7 Impo aiño aikiro piteni shima ityomiaegini. Yogari Jeso yapagogetakeri iniairi aikiro Tasorintsi, impo ikantaigakeri irogamereegi impageigakerira maganiro. \v 8 Isekataigaka maganiro ikemaiganaka. Ogari aityokyarira onai yoyagaigairo irogamereegi tsivetaku onakotai 7. \v 9 Maganiro sekataigankicharira ikaravageigaketyo 4,000. Impo yapakuaigairi iriaigaera ivankoegiku. \v 10 Irirori yomatetanaa pitotsiku itentaiganaarira irogamereegi iaigake Tarimanotaku. \s1 Pariseoegi ikantaigavetakarira Jeso ineakagaigakerira terira oneimagetenkani \r (Mt 16.1-4; Ir 12.54-56) \p \v 11 Impogini ipokashiigapaakeri Jeso pariseoegi ikantaigapaakeri ineakagaigakerira terira oneimagetenkani onkoneatakera anta enoku inkiteku. Iriroegi onti ikogaigake ineaigakerira arisanorikara opaitaka yagaveavagetira, nerotyo ikañotantaigakarorira maika. \v 12 Kantankicha irirori yovesureanaka\f + \fr 8:12 \ft Yovesureanaka: okantagani aikiro “yovesureganaka”.\f* ikanti: \p —Tyarikatyo ikantaigakara yogaegi maikanirira ikogaigakera ineakagakenkanira terira oneimagetenkani. Maika nonkantaigakempi garatyo noneakagumaigimpi. \p \v 13 Impo yagatanakera iniaigakerira iokaiganairi yomatetanaa pitotsiku imonteaiganaara intati. \s1 Jeso ikantakotakerora irogotagantane pariseoegi ikañotagakaro opoegantarira pan \r (Mt 16.5-12) \p \v 14 Yogaegiri irogamereegi imagisantaiganakero pan iramaiganakera isekataigakempara, panivatisano onai pitotsiku. \v 15 Yogari Jeso ikantakotakero yogotagantaigirira pariseoegi intiri Erorishi ikantaigiri: \p —Viroegi tsikyanira pogakoigarokari opoegantarira pan irashiegi pariseoegi intiri Erorishi. \p \v 16 Iroro ikemaigavakerira iniavakagaiganaka ikantaigi: \p —Onti ineakera tera amaige pan, nerotyo ikantantaigakairira maika. \p \v 17 Yogari Jeso ineaigavakerira iniavakagaiganakara ikantaigutarityo: \p —¿Tyara okantakara pikantaigakera: ‘Onti ineakera tera amaige pan’? ¿Matsi tera pinkemaige? ¿Tekya pogoige? ¿Matsi tera ontimaige pisureegi? \v 18 ¿Kogapage otimake pokiegi tera pineantaigemparo? Aikiro pigempitaegi, ¿kogapage otimake tera pinkemantaigemparo? \v 19 ¿Matsi tenige pisureigaemparo pan onavetakara 5 nokotagagetakerora nopaigakerira 5,000 surariegi isekataigakempara? Impo papatoigairora aityokyarira onai, ¿akatovaiti onakotai tsivetaku? \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Onakotai 12. \p \v 20 —Ontiri aikiro onavetakara pan 7 nogitovaigakero isekataigakara maganiro 4,000. Impo papatoigairora aityokyarira onai, ¿akatovaiti onakotai tsivetaku? \p Ikantaigiri: \p —Onakotai 7. \p \v 21 Impo Jeso ikantaigiri: \p —¿Matsi tekya pinkemaige? \s1 Jeso ineakagairira terira inee \p \v 22 Impogini yagatakoigapaakera iaiganakera Vetsairaku yamaigapaakeneri paniro terira inee ikantaigakeri intsagatakerira. \v 23 Yogari Jeso ikatsatanakeri itentanakari parikoti okaragetanakera pankotsipage. Yorenkantakari iava irokiku impo itsagatakeri ikantiri: \p —¿Oga pineake? \p \v 24 Ipampogiageti ikanti: \p —Noneavetakari matsigenkaegi, kantankicha tera inkoneatasanoige onti ikañoigakaro inchato yanuitaigakera. \p \v 25 Imatairi aikiro itsagatairi irokiku impo ikamagutasanoti paa neagantsivagetake koneagitetasanovagetake magatiro. \v 26 Impo Jeso itigankairi ivankoku ikantavakeri: \p —Gara pikenanai Vetsairaku. \s1 Perero ikantakera Jeso inti Igoveenkariegite iseraereegi \r (Mt 16.13-20; Ir 9.18-21) \p \v 27 Impogini iatanake Jeso itimageigira pashinipage ochoenitakogetakarora apatotara pankotsi paitacharira Sesarea Piripo itentaiganaari irogamereegi. Antari avotsiku ikantaigiri: \p —¿Tyara ikantaigana maganiro matsigenkaegi? \p \v 28 Iriroegi ikantaigiri: \p —Ikonogagarantaigaka ikantaigake: ‘Inti Joan Giviatantatsirira.’ Pashini kantaigankitsi: ‘Inti Eriashi.’ Pashinikya kantaigankitsi: ‘Inti pashini kamantantatsirira pairaninirira yanianaira.’ \p \v 29 Impo ikantaigiri: \p —Viroegiri, ¿tyara pikantaigana? \p Iniamatanaketyo Perero ikantiri: \p —Viro vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite. \p \v 30 Ikantaigiri: \p —Gara tyani pikamantumaigi. \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi inkamakera \r (Mt 16.21-28; Ir 9.22-27) \p \v 31 Impogini Jeso itsititanake yogotagaiganakerira irogamereegi ikantakotakara ikantaigiri: \p —Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iratsipereavagetake. Yogari itinkamiegi jorioegi intiegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi gara ikematsaigiri onti inkisashiigakempari. Impo ovashi irogakagantaigakeri, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \p Ikamantasanoigakeri kameti inkemaigavakeroniri. \v 32 Iroro ikemavakerira Perero itentanakari antakona ikantavetanakarira gara ikañotiro maika, \v 33 kantankicha Jeso ishonkatematanakarityo ikamaguiganakerira aikiro itovaireegi impo ikanomaakeri Perero ikantutarityo: \p —¡Virori Satanashi, piataenityo parikoti! Vintitakeni, teranika iroro pisuretakogetempa ikogagetirira Tasorintsi, ontitari pisuretakogetaka ikogageigirira matsigenkaegi. \p \v 34 Impogini ikaemaigairi irogamereegi intiegiri aikiro patoitaigankicharira kara ikantaigiri: \p —Tyanirika kogankitsine inkantakanira inkematsatasanotakena garatyo ipiriniventiro ikogagetirira irirori, ontityo inkantakani impiriniventavagetanakero nokogagetirira naro, aikiro iratsipereaventavagetakenatyo ontirika inkamaventakena. \v 35 Tyanirika tsarogakagacha ikiiro tera inkoge iratsipereaventavagetakenara ikiirotyo kañotagantanankicha, intagatitari ikogake irovetsikagetakera tatarika ikogagetakerira irirori. Kantankicha yogari piriniventirorira nokogagetirira naro, aikiro inkamantaigakeri pashini tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi, iriro pinkante iriatake itimira Tasorintsi inkantakani intimake. \v 36 Intimavetakempatyo gaveankitsinerira irashintakemparora magatiro kipatsipagekutirira kantankicha impoginityo inkamanae iriatake morekariku, ¿matsi ario agaveake oganiakerira iaraki? Garatyo agaveimati. \v 37 Irashintagevetakemparotyo magatiro kantankicha garatyo yagaveimati impunaventakempara ganiri iati morekariku. \v 38 Yogaegiri timaigankitsirira maika imagisantaigakeri Tasorintsisanorira pashinikya ipegageigake itasorintsite, aikiro ikañovageigaka, nerotyo tyanirika pashiventagakenane impinkaigakerira itovaire, aikiro ariorika inkañotagakero impashiventagakemparora nokantagetakerira ario inkañotakempa Kañotasanotakaririra Matsigenka impogini impigaatera impashiventagapaakemparityo irirori. Impigaetari impogini inkoveenkavagetapaakera inkañotapaakemparira Iriri ikoveenkavagetira intentaigapaakemparira isaankariite, ariotari ikañoigakari iriroegi. \c 9 \p \v 1 Aikiro ikantaigiri: \p —Maika nonkamantasanoigakempi antari gatatara pikamaigi pinkonogagarantaigakempa pineaigakeri Tasorintsi inkoveenkatanakera viroegiku irogikoneatimoigakempirora iragaveane. \s1 Jeso ikantatigimoiganakarira irogamereegi \r (Mt 17.1-13; Ir 9.28-36) \p \v 2 Impogini avisanakera 6 kutagiteri yogari Jeso iatake anta otishiku itonkoavagetanake. Intagani itentaiganaka Perero, Santiago intiri Joan. Impogini inaigakera anta katsiketyo iriroegi ineaigiri Jeso ikantatigimoiganakari. \v 3 Ogatyo okenake imanchaki okovoreatanake okantanake porererere onkutavageteratyo kara, teratyo oneimagetenkani kamisa onkivenkanira onkutatakera onkañotakerora irorori. \v 4 Ineaigutarityo aratinkaigake Eriashi intiri Moiseshi itentaigakari Jeso iniavakagaigakara. \v 5 Yogari Perero iniamatanaketyo ikantiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, ¡matsi ariokonatyo anaigake aka! Atsi novashiigakera mavati pankotsi otyomiatirira, patiro pashi, patiro irashi Moiseshi, ogari omavatakemparira irashi Eriashi. \p \v 6 Kantankicha ontityo iniashitakaro kogapage, teranika irogote tyarika inkante, itsarogavageiganaketari iriroegi. \v 7 Impo apamankakoigapaakeri menkori ikemaigiri inianake Tasorintsi arionika apatosegakara ikanti: “Yokari yoka inti Notomi, notasanovagetarityo kara. Maika atsi kemisantasanoigeri viroegi.” \v 8 Impo ikamaguigavetaa mameri iraratinkaigaera, panivani inai Jeso. \v 9 Impo ipigaigaara yanonkaiganaara yogari Jeso ikantaigiri: \p —Gatata tyani pikamantumaigi oga pineaigakerira maika. Antari inkitareanaera Kañotasanotakaririra Matsigenka inkitavetakenkanira, ario pinkante pinkamantantaigakero. \p \v 10 Iriroegi tera tyani inkamantaige, onti iniavakagaigaka ikantavakagaigakara: “Antari ikantakera inkitareanaera Kañotasanotakaririra Matsigenka inkitavetakenkanira, ¿tatarikatyo iniakotake? Teratyo nonkeme.” \p \v 11 Impo ikantaigiri Jeso: \p —¿Tyara ikantakara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigakera iketyo pokankitsine Eriashi? \p \v 12 Irirori ikantaigiri: \p —Arisanoniroro ogari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okantake iketyo pokankitsine Eriashi inkenkitsatimoigakerira jorioegi inkantaigakerira inkantatigaiganakempara inegintetashiigavakemparira impogitapaankitsinerira, kantankicha antari itsirinkakotunkanira Kañotasanotakaririra Matsigenka, ¿tyara okantaka okantakera iratsipereavagetake, aikiro inkisakenkani? \v 13 Maika nonkamantaigakempi mataka ipokuti Eriashi kantankicha iriroegi ikisaigavakeri iposantenaigakerira, ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira Tasorintsi. \s1 Jeso yoneagaarira kamagarini \r (Mt 17.14-21; Ir 9.37-43) \p \v 14 Impogini yogonkeigaara inaigakera itovaireegi irogamereegi, ineimaigapaakerityo yapatoventaigakari tovaini matsigenkaegi, aikiro ario inaigake kara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi itentaigakarira iniavakagaigakara, irorokya ikantaigi irorokya ikantaigi. \v 15 Ineaigutarityo ikenapaakera Jeso ogatyo ikenaigake yogaiganake kavako. Maganirosanotyo ishigavioiganaka iriniaigavakerira. \v 16 Irirori ikantaigiri: \p —¿Tatatyo piniaventaigakera? \p \v 17 Inianake paniro ikantiri: \p —Gotagantatsirira, namavetakempiri notomi terira irinie itimagutakerira kamagarini ovashi ikañotagakari maika. \v 18 Tyarika inake ipigatagairira ogatyo ikenake ituanai savi inorianaka ishimosegantanake, yatsikagisetanakero irai, impo yaratsikiigetanake. Nokantaigavetakari pogamereegi ironeagaigaemparira, kantankicha teratyo iragaveaigeri. \p \v 19 Inianake Jeso ikanti: \p —¡Ario pikantavageigaka viroegi tekyaenkatyo pogoigero iragaveane Tasorintsi, teranika pinkogaige pinkematsaigakerira! ¿Akasamaninivatirorokari nompiriniventaigakempi nantsipereakoigakempira? Iroroventi atsi maigakenarinityo aka. \p \v 20 Yamaiganakeneri. Yogari kamagarini ineapaakerira Jeso ogatyo ikenake ishigekakaganakeri shige shige shige ovashi ituanake savi kipatsiku itiguronkasevagetanaka tigurori tigurori ishimosegantasetanake. \v 21 Yogari Jeso ikantiri iriri: \p —¿Akatanake ishiriagakotaka itimagutakerira kamagarini? \p Irirori ikanti: \p —Atake itovaigakovagetanake, itimagutakeritari pairani ityomiakyanira. \v 22 Okonogaka onti yogituakeri tsitsipokiku isakasakavagetakeri, okonogaka ariokya yogituaatakeri oaaku iokaatakerimera. Maikari maika pagaveakerika viro atsi tsarogakagaigena poneaganontaemparira. \p \v 23 Ikantiri Jeso: \p —¿Tyara okantakara pikantakenara: ‘Pagaveakerika’? Yogari Tasorintsi pairo yagaveavageti. Tyanirika kematsatakerine inkantakera: ‘Jeeje, arisano yagaveavageti Tasorintsi’, irirori irogikoneatimotakeri iragaveane impakeri tatarika inevitakeri. \p \v 24 Irorotyo ikantakerira Jeso iniamatanaketyo ikimoenkatanake ikanti: \p —¡Nokematsavetakatyo! Kantankicha maika nokogake pishintsitagakenara kameti nonkematsatasanotanakeniri. \p \v 25 Impo Jeso ineaigavakerira ishigateigapaakarira tovaini matsigenkaegi ikatimatutarityo kamagarini yoneagutarityo ikantiri: \p —Virotari kantakagakari, nerotyo tera inkeme aikiro tera irinie. Maika nonkantakempi piatae kontetanae, pakuanaeri yoka, garatyo pipigumataa pintimagutaerira. \p \v 26 Yogari kamagarini ogatyo ikenake ikaemanake eeee ishigekakaganakeri ikantanake shige shige shige ikontetapanuti iokanakeri noriaka kañomataka ontinirikatyo ikamake, nerotyo ikonogagarantaigaka ikantantaigakarira: \p —¡Ee kamake! \p \v 27 Kantankicha Jeso ikatsavakotakeri itinaakeri, ogatyo ikenake yaratinkanake. \v 28 Impo iatai Jeso pankotsiku itentaiganaari irogamereegi. Iriroegi ikantaigakeri: \p —¿Tyarika okantakara naroegi tera nagaveaige noneagaigakemparira? \p \v 29 Irirori ikantaigiri: \p —Yogari kamagarini kañorira maika garira oketyo piniaigiri Tasorintsi garatyo pagaveimaigiri poneagaigarira. \s1 Jeso ikamantaigairira aikiro inkamakera \r (Mt 17.22-23; Ir 9.43-45) \p \v 30 Impogini iatai Jeso Kaperenaoku ikenanake Garireaku. Tera inkoge ineavakenkanira, \v 31 ikogaketari irogotagaigakerira irogamereegi impo yogotagaigakeri ikantaigakerira: \p —Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iragakagantakenkani impo irogakagantakenkani, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \p \v 32 Iriroegi tera inkemaigavakero ikantakerira, kantankicha teratyo tyara inkantumaigeri, yagamaavageiganakatari. \s1 Tyani visaigakeri itovaireegi \r (Mt 18.1-5; Ir 9.46-48) \p \v 33 Antari yogonkeigapaakara Kaperenaoku iaigake pankotsiku impo yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —¿Tatatyo oitara piniaventaigakera inkaara avotsiku? \p \v 34 Kantankicha iriroegi ikemisantaiganake, ineaigaketari onti ikantavakagaigaka tyanirikatyo pairo yavisaigakeri itovaireegi. \v 35 Yogari Jeso ipirinitanake ikaemaigakeri maganiro irogamereegi ikantaigiri: \p —Tyanirika kogankitsi pairora iravisavageigakeri itovaireegi tsikyatatyo inkogake irirori irimutakovageigakerira maganiro kañomataka irironirikatyo ironampiriaegi. \p \v 36 Impo yagake paniro ananeki yogaratinkimoigakeri irogamereegi yavinatakeri ikantaigiri: \p \v 37 —Tyanirika kavintsaakerine ananeki kañorira yoka kañomataka nantinirikatyo ikavintsaake, nantitari ikematsatake. Kantankicha tera paniro naro inkematsate, inti ikematsatake aikiro tigankakenarira. \s1 Tyanirika terira inkisashitempari Jeso onti ishinetakari \r (Mt 10.42; Ir 9.49-50) \p \v 38 Impo ikanti Joan: \p —Gotagantatsirira, chapi noneaigakeri paniro yoneagakari kamagarini, onti yaventashitakari pivairo. Kantankicha naroegi nokantaviigakeri, noneaigaketari tera intentaigae. \p \v 39 Ikantiri Jeso: \p —Maika ganige pikantaviigairi. Tyanirika pineaigake ventakemparonerira novairo irovetsikakera terira oneimagetenkani, irirori gara ikenakagavakero iriniashitavaenara. \v 40 Tyanirika terira inkisashiigajae onti ishineigakai. \v 41 Maika nonkamantasanoigakempi tyanirika kavintsajaigakempine ineaigakempira vintiegi nogamereegi irishineventakempari Tasorintsi impo ovashi ineakotakemparo impakerira onkatinkatakeririra impogini. Intagatityo impaigavetakempi pimire irorotakenityo. \s1 Pairo inkisashitakenkani kañovagetagantankitsinerira \r (Mt 18.6-9; Ir 17.1-2) \p \v 42 “Tyanirika kañovagetagakerine paniro yoka kematsatakenarira terira impaitumatempa inkisashivagetakenkanityo kara. Irorotari nonkantantaigakempirira ganiri ikañotiri maika oketyome irogatsatakotantakenkani itsanoku omarane mapu otononkantaganirira iramanakenkanira iokaatakenkanira otsompogiatira omaraaniku nia. \v 43 Kañotari irorora kañovagetagakempine pako, ariometyo povatuakerome, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku garira otsivakumati. \v 44 Aikiro kenitsi gara ikamumati ontiri tsitsi garatyo otsivakumati. \v 45 Aikiro pivonkiti irorora kañovagetagakempine ariometyo povatuakerome, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku \v 46 garira ikamumatai kenitsi ontiri tsitsi garatyo otsivakumati. \v 47 Ontirika poki irorora kañovagetagakempine, ariometyo pinkitsogitakerome, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku \q1 \v 48 ‘garira ikamumatai kenitsi \q1 ontiri aikiro tsitsi garatyo otsivakumati.’ \p \v 49 “Kañotaka maika yamapiniiginirira piratsi intagaigakenerira Tasorintsi oketyo yovochaigakeri kameti ineakeriniri Tasorintsi kametitake, ompote irishineventakemparira. Ario ikañoigaka maganiro kematsaigiririra Tasorintsi iratsipereavageigake posante kameti irogoigakeniri intimagantsivageigakera kameti, impo Tasorintsi irishineventaigakempari. \v 50 Ogari tivi opochatira pairo okogasanotagani, kantankicha antari omasankatera ganigera opochatai, ¿matsi tyampatyo onkantaenkani kameti ompochatanaera? Maika viroegi pinkañoigakemparora tivi okantakanira opochati pinkantakanira pinkematsatasanoigakenara pantsipereaventaigakenara, aikiro kametikyara pagavakagaigakempa.” \c 10 \s1 Ikantake Jeso gara tyani okumatiro itsinanetsite \r (Mt 19.1-12; Ir 16.18) \p \v 1 Impogini Jeso iponianaa Kaperenaoku iatanake Joreaku ontiri aikiro Pereaku intati Jororanku. Impo yogonketapaakara yapatoventaigutanaarityo aikiro tovaini matsigenkaegi ovashi yogotagaigairi. \p \v 2 Impo ikonogagarantaigaka pariseoegi naigankitsirira kara ipokaigapaake inkogakotagantaigakerira ineaigakera tyarikara inkantaigeri irirori, ontitari ikogaigavetaka inkemaigakerira inkantakera tatarika oita terira onkatinkatero ikantaigirira iriroegi kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira, nerotyo ikantaigapaakeri: \p —¿Okantavitantagani iokakerora surari itsinanetsite? \p \v 3 Irirori ikantaigiri: \p —¿Tyara ikanti Moiseshi itsirinkakotanakerora? \p \v 4 Iriroegi ikantaigiri: \p —Yogari Moiseshi ikanti yogari surari kogankitsinerira iokanaerora itsinanetsite impakero sankevanti onkantake: ‘Maika mataka nokanaimpi’, impo inkantakero oataera. \p \v 5 Ikanti Jeso: \p —Yogari Moiseshi ontitari ineakera tera pinkogaige pinkematsaigerira Tasorintsi, nerotyo ikañotantaigakempirorira maika itsirinkaigakempira. \v 6 Kantankicha antari okyasanokyara yovetsikagetake Tasorintsi magatiro ‘yovetsikakeri surari ontiri tsinane.’ \v 7 ‘Nerotyo yogari surari gankitsinerira tsinane iokanakeri iriri ontiri iriniro iriatakera iragakerora inkantakani impanirotanakero. \v 8 Antari okyara tekyara iragero piteni inaigavetaka, kantankicha antari yaganakerora oga ikenake itentaganakaro kañomataka panironirikatyo inai.’ \x * \xo 10:8 \xt Jen 1.27; 5.2; 2.24\x* \v 9 Nerotyo yogari surari gankitsirira tsinane garatyo iokumatiro, tenigetari irapiteigaempa, kañomatakatari panironirikatyo inai, ineaketari Tasorintsi yagakerora ikanti maika tera onkametite iokanaerora, kantakanityo iragakerora. \p \v 10 Impo iaigakera pankotsiku ikogakotagantasanoigakeri irogamereegi. \v 11 Irirori ikantaigiri: \p —Tyanirika okanakerone itsinanetsite pashinikya iragake onti ikañovagetaka, iokanakerotari oketyorira yagavetaka impo yagake pashini. \v 12 Ontirika tsinane okanakerine ojime pashinikya agake, ario okañotaka irorori onti okañovagetaka. \s1 Jeso iniaventaigakerira ananekiegi \r (Mt 19.13-15; Ir 18.15-17) \p \v 13 Impogini ipokaigake pashini yamaigapaakenerira Jeso ananekiegi impatikaiigakerira igitoku. Yogari irogamereegi ineaigavakerira yamaigapaakerira ikantaviigavakeri ikantaigiri: \p —Maiganaeri parikoti, gara poverajaigiri. \p \v 14 Kantankicha ineakera Jeso itigankaigairira ikisamatanakatyo ikantaigiri: \p —Atsi arionenityo iripokaigakera naroku, ishineventaigaritari Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite kañoigaririra yogaegi ananekiegi. \v 15 Nonkamantasanoigakempi pinkematsatasanoigakerira Tasorintsi pogiakovageigakemparira pinkañoigakemparira ananekiegi ikematsavageigirira tomintaigaririra yogiakovageigarira. Antari garika pikañoigiro maika garatyo ipegumata Tasorintsi Pigoveenkariegite ovashi gara pineimaigi pintimimoigakerira impogini irapatoitaigakerira maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite. \p \v 16 Impo yavinaigakeri ananekiegi ipatikaiigakeri igitoku iniaventaigakeri inkavintsajaigakerira Tasorintsi. \s1 Shintavagetacharira \r (Mt 19.16-30; Ir 18.18-30) \p \v 17 Antari iatanaira Jeso ineiri ikenapaake paniro matsigenka ishigatetapaakari itigeroaventapaakari ikantiri: \p —Gotagantatsirira, pairo pikametiti. Atsi kamantena tyara nonkantakempa kameti nonkantakanira nontimake. \p \v 18 Ikantiri Jeso: \p —¿Tyara okantakara pikantakenara: ‘Pairo pikametiti’?, mameritari pashini kametitasanotatsinerira, panirotari ikantara Tasorintsi ikametitira. \v 19 Pogotakerotari magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi okanti: ‘Gara poganti, gara piatashitiro tsinane, gara pikoshiti, gara pitsoeventari pitovaire, gara pamatavitanti, pimpinkatsaigakerira piri ontiri piniro gara pipugatsanaigari.’ \x * \xo 10:19 \xt Ek 20.12-16\x* \p \v 20 Irirori ikantiri: \p —Gotagantatsirira, arioniroro nokañotari maika notsititanakero notsatagasanotanakerora notyomiakyanira ovashi maika. \p \v 21 Ipampogiamatanakerityo Jeso itsarogakaganakari ikantiri: \p —Maika ontivani piatakera pimpimantagetakerora magatiropage pashintagetarira pagantakemparora koriki pimpaigakerira kogakoigankicharira impo pimpokake pogiavagetanakenara. Impogini ariokya inkavintsaavagetakempi Tasorintsi enoku. \p \v 22 Ikemutatyo ikantakerira maika ikenkisureavagetanakatyo kara ovashi iatai ipiganaara, intitari shintavagetacharira. \p \v 23 Yogari Jeso ikamaguigakeri maganiro, impo ikantaigiri irogamereegi: \p —¡Okomuvagetaratyo kara irogavisaakotakenkanira shintavagetacharira impegakempara Tasorintsi Igoveenkarite! \p \v 24 Iroro ikemaigavakerira ikantakera yogavageiganaketyo kavako, impo ikantutaigaarityo aikiro: \p —Notomiegi, ¡okomuvagetaratyo kara irogavisaakoigakenkanira matsigenkaegi impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite! \v 25 ¿Matsi ario iragaveake kameyo inkianakera otsempokiku kitsapi iravisakerora aikyara? Garatyo yagaveimati. Irirompasanotyo shintavagetacharira intasanotakemparorika yashintagetarira garatyo yogavisaakotagani. \p \v 26 Ikemaigutatyo irogamereegi ariompatyo yogasanovageiganakeri kavako ikantaigiri: \p —Iroroventi ¿tyanimpatyora irogavisaakotakenkani? \p \v 27 Ipampogiaiganakeri Jeso ikantaigiri: \p —Gara tyani gavisaakotumatacha tsikyata, intaganitari Tasorintsi gaveatsi yogavisaakotantira, teranika tatoita komutapitsatumatemparine irirori. \p \v 28 Impo inianake Perero ikantiri: \p —Notinkami, naroegi nokaiganakero magatiro nashintaigavetarira nogiavageiganakempira. \p \v 29 Ikanti Jeso: \p —Maika nonkamantasanoigakempi, tyanirika okanakerone ivanko intirika irirentiegi, iritsiroegi, iriniro, iriri, itomiegi, aikiro itsamaire, iriatakera impiriniventakerora notigankavitakeririra inkamantaigakerira pashini tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi \v 30 impakenkani pashini ivanko aka kipatsiku ontovaigake ariorika onkaratake 100, aikiro intimaigae pashini irirentiegi, iritsiroegi, iriniro, iriri, itomiegi, itsamaire. Kantankicha inkisavitakenkani ineakenkanira ikematsatakenara. Impogini inkantakani intimake gara ineimatairo igamane. \v 31 Kantankicha ikonogagarantaigaka aiñoegi ineaigavetunkanirira maika yavisaigakerira itovaire, kantankicha iriroegikyatyo iravisaiganaenkani impogini. Iriroegikya ineaigavetunkanirira yavisaigunkanira maika, impogini iriroegikyatyo visantaiganaatsine. \s1 Jeso ikamantutaigaarityo aikiro inkamakera \r (Mt 20.17-19; Ir 18.31-34) \p \v 32 Impogini iriroegi ikenaiganake avotsiku itonkoaiganake iriaigakera Jerosarenku. Iketyo ivatanankitsi Jeso, yogari irogamereegi yogiaigapaakeri yogavageiganaketyo kavako. Yogaegiri itovaireegi giaiganakeririra itsarogavageiganaketyo kara. Impo Jeso ikaemaigairi irogamereegi iriroku ovashi itsititanake ikamantageiganakerira tyarika inkantakenkani anta Jerosarenku. \v 33 Ikantaigiri: \p —Maikari onti atonkoaiganake aiganakera Jerosarenku. Antari anta agonkeigakemparika onti iragakagantakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka iramanakenkanira inaigakera itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Iriroegi inkantaigake: ‘Kante irogakenkanira.’ Impo iramanakenkani inaigira terira iriroegi jorioegi irogakagantakenkanira. \v 34 Iriroegi isamatsanaigakeri intoatoanaigakeri, aikiro impasapasaigakeri. Impo iragataiganakera ariokya inkentakoigakeri, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianaetyo. \s1 Santiago intiri Joan ikogaigavetakara impitaigakera inampinaku Jeso \r (Mt 20.20-28) \p \v 35 Impogini yaiñoniigapaakari Santiago intiri Joan, itomiegi Severeo, ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, nokogaigake pintsatagakerora nonkantaigakempirira maika. \p \v 36 Irirori ikantaigiri: \p —¿Tatatyo oitara pikogaigakera pinkantaigakenara? \p \v 37 Ikantaigiri: \p —Onti nokogaigake nonkantaigakempira impogini pimpegakempara Igoveenkariegite maganiro nokogaigavetaka povirinitaigakenara pinampinaku, paniro pitankitsine pakosanoriraku, paniro pampateku. \p \v 38 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Viroegi tera pogoigenika yogari pirinitankitsinerira nonampinaku pairotyo iratsipereavageigake aka kipatsiku, nerotyo pikantantaigakenarira maika. ¿Matsi pagaveaigake viroegi pantsipereaigakera pinkañoigakenara naro nantsipereakera? \p \v 39 Iriroegi ikantaigiri: \p —Jeeje, nagaveaigakeniroro. \p Ikantaigiri Jeso: \p —Pikantasanoigakeniroro pantsipereaigake pinkañoigakenara naro nantsipereakera. \v 40 Kantankicha tera naro kantatsine tyani pitankitsine nonampinaku, intitari kantankitsi Apa pairani okyasanokyara. \p \v 41 Impogini yogari itovaireegi irogamereegi ikemaigavakera ikisaigamatanakerityo Santiago intiri Joan. \v 42 Kantankicha Jeso ikaemaigakeri ikantaigiri: \p —Pogoigiritari viroegi yogari igoveenkariegite terira iriroegi jorioegi onti ipotetashivageigari itovaireegi. Ario ikañoigaka aikiro itinkamipage yomperaperaigakari. \v 43 Kantankicha viroegi gara ario pikañoigiro maika. Tyanirika kogankitsine iravisaigakerira itovaireegi ontityo irimutakovageigakeri. \v 44 Ario okañotaka tyanirika kogankitsine pairora iravisavageigakeri tsikyatatyo inkogake irirori irimutakovageigakerira kañomataka irironirikatyo ironampiriaegi. \v 45 Kañotari Kañotasanotakaririra Matsigenka tera iroro iripokashite irogiakovagetakempara, ontityo ipokashitake irimutakotantavagetakera, aikiro inkamaventaigakerira maganiro kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \s1 Jeso ineakagairira Varitimeo \r (Mt 20.29-34; Ir 18.35-43) \p \v 46 Impogini yogonketapaaka Jeso Jerikoku itentaigapaakari irogamereegi. Antari iatanaira ariompatyo itovaiganakeri giaiganakeririra. Ario kara ipitake onampinapokiku avotsi paniro terira inee paitacharira Varitimeo, inti itomi Timeo. Irirori onti ipiriniventi inevitantavagetira koriki. \v 47 Iroro ikemakotavakerira pokapaake Jeso Nasarekunirira ikaemamatanaketyo ikimoenkatanakera ikanti: \p —¡Jesoo, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 48 Ikantanaigavetakarityo itovaire: \p —¡Atsi kemisantenityo! \p Kantankicha irirori ariompatyo ikaemasanotanakeri: \p —¡Viro, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 49 Yogari Jeso asatyo yaratinkapaake ikanti: \p —Atsi kaemaigeri. \p Ikaemaigakeri ikantaigiri: \p —Nani, maika shinetanakempa, kaviritanake, ikaemakempitari. \p \v 50 Ikavirimatanakatyo iokapanutiro iponaviotantakarira ishigatetanakarira Jeso. \v 51 Irirori ikantiri: \p —¿Tata pikogake? \p Ikanti: \p —Notinkami, onti nokogake noneanaera. \p \v 52 Ikantiri Jeso: \p —Maika kametitake piataera, neaivitari, pogotaketari nagaveakera noneakagakempira. \p Ogatyo ikenake ineanai ovashi iatake yogiatanakerira. \c 11 \s1 Yogonketanakara Jeso Jerosarenku \r (Mt 21.1-11; Ir 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 Impogini iaiganake ariompa ichoenitakoigapaakarori Jerosaren, kantankicha tekya irogonkeigempa, onti inaigapaake Vetaniaku. Ogari Vetania ontiri Vetipaje onti ochoenitakotakaro otishi Orivoshi. Impo yogari Jeso itigankaigake piteni irogamereegi \v 2 ikantaigavakeri: \p —Piaige anta choeni itimageigira pineaigapaakeri kara paniro ashino akamotiakyanirira tsatakotaka, tekyaenka irishigakotantumatenkani. Pintsaakoiganakeri pamaigakenarira. \v 3 Tyanirika kantaigakempine: ‘¿Antari gara pitsaakoigiri? ¿Matsi tyara pinkantaigakeri?’ viroegi pinkantaigeri: ‘Inti kogakotakari Atinkami, kantankicha paita irogipigaempiri.’ \p \v 4 Ikantaigi: \p —Je'ee. \p Impo iaigake ineaigapaakeri tsatakotaka pankotsiku sotsimoroku onampinapokiku avotsi agavokiapaakara apipokitene ovashi itsaakoiganakeri. \v 5 Yogari pitaigankitsirira kara ikantaigiri: \p —¿Matsi tyara pinkantaigakeri? ¿Antari gara pitsaakoigiri? \p \v 6 Ikantaigi: \p —Intitari kogakotakari Atinkami, paita irogipigaempiri. \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Nanityo, maiganakeneri. \p \v 7 Impo yagaiganakeri yamaiganakenerira Jeso ipashimititsaigakeneri imanchakiegiku ipaigapaakeri, impo irirori ipirinitantakari ishigakotantanakarira. \v 8 Yogaegiri giaiganakeririra ikonogagarantaigaka yovetsarankaashiigavakeri imanchaki avotsiku, pashinikya tovishiigavankitsi tsigaroshi ishitavokitashiigavakerira kameti inkenakotanakera. \v 9 Yogari ivaiganankitsirira intiegiri giaigapaakeririra ikaemageigamatityo kara ikantaigi: \p —¡Pairo ikametiti yogaa itigankakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite! ¡Pairo ikavintsaavagetakeri Tasorintsi! \v 10 ¡Inkantakanityo inkavintsaavagetakeri yoga pegankichanerira Agoveenkariegite inkañotaerira Iravi ipegavetara pairani igoveenkariegite yashikiiganakairira! ¡Pairo ikametiti Tasorintsi timatsirira enoku! \p \v 11 Impogini yogonketakara Jerosarenku ikiapaakera ivankoku Tasorintsi ipampogiagetakero itsotenkavagetanakero. Impo osamanitanake ikontetanai iatai Vetaniaku itentaiganaari irogamereegi, atanaitari poreatsiri shavini. \s1 Jeso ikantakerora igera ganiri otimumatai oi \r (Mt 21.18-19) \p \v 12 Impo okutagitetamanakera ipigaigamanaa Jerosarenku. Yogari Jeso itaseganake. \v 13 Impo ineventakotapaakaro igera timankitsirira oshi, irorotari iatantapanutarira inkamosotapanuterora ineiri aityori oi, kantankicha yagavetapaakaro aiñoni mameri, onti gotankicha oshi, tekyatanika agempanika otimantarira oi. \v 14 Ikantutarotyo: \p —¡Maikari maika gara otimumatai pii! \p Ikemaigakeri irogamereegi. \s1 Jeso yoneagaigaarira pimantavageigatsirira ivankoku Tasorintsi \r (Mt 21.12-17; Ir 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 15 Impo yogonkeigakara Jerosarenku ikiaigapaake ivankoku Tasorintsi ineaigapaakeri pimantavageigatsirira intiegiri punaventavageigatsirira. Yogari Jeso yoneagaigapaakari maganiro, aikiro itatsinkagetakero imesane yoginoriantaigakarira igorikiegite kampiavageigiririra koriki yogishonkagetakero. Imatakero aikiro ipirinitantaigakarira pimantavageigatsirira shiromega. \v 16 Ikantaviigakeri gara yamumaigai tatarika oitapage tsompogi ivankoku Tasorintsi. \v 17 Impo yogotagaigakeri ikantaigiri: \p —Okantake Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: \q1 ‘Ogari novanko onti ashi iripokapiniigera maganiro matsigenkaegi iriniaigakenara.’ \m Kantankicha viroegi onti pipegakagaiganakaro ipimantapiniigira matavitantaigatsirira. \p \v 18 Impogini ikemakoigakerira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikogaigavetaka irogaigakerimera, kantankicha tyampa inkantaigakeri, ipinkaigakeritari ineaigakerira yapatoventaiganakarira maganiro yogavageiganakera kavako ishineventaigakarira yogotagantavagetakera. \v 19 Impo ochapinitanaira iatanai Jeso Vetaniaku. \s1 Oshigirikakera igera \r (Mt 21.20-22) \p \v 20 Okutagitetamanaira tsitekyamani iaigaira Jerosarenku ineventakoiganaaro igera paa shigirikake kamasanotake. \v 21 Yogari Perero isuretanaaro chapi ikantakerora Jeso gara otimumatai oi ikantiri: \p —Gotagantatsirira, atsi gero kavako onta igera pikantakerora chapi gara otimumatai oi, maikari kamake. \p \v 22 Ikanti Jeso: \p —Jeeje, yagaveavagetitari Tasorintsi, kematsatasanoigeri viroegi. \v 23 Maika nonkamantasanoigakempi, tyanirika kantakerone oka otishi: ‘Piate okaatempa omaraaniku nia’, oataketyo okaatakempara. Kantankicha gara iniasurentavageta inkantakera: ‘Arisanorikatyo iragaveake Tasorintsi irogagakerora’, onti inkematsatasanotake inkantake: ‘Maika nogotake ikemakena Tasorintsi nokantakerorira otishi, maika oatake okaatakempara.’ \v 24 Nerotyo maika nonkantaigakempi tatarika oita pineviigakeri Tasorintsi piniaigerira pogotasanoigakerika arisano impaigakempiro impaigakempirotyo. \v 25 Antari piniaigirira Tasorintsi aiñorika pikisaigakerira oketyo pimagisantakoigaeri tatarika oita yotsimaaviigakempi kameti irishineigaempiniri Piri timatsirira enoku imagisantaerora povetsikaigakerira viroegi terira onkametite. \v 26 Kantankicha garika pimagisantaigiro yovetsikaigakerira tsipereakagaigakempirira, garatyo imagisantairo Piri timatsirira enoku povetsikaigakerira viroegi terira onkametite. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso tyani tigankakeri \r (Mt 21.23-27; Ir 20.1-8) \p \v 27 Impo yogonkeigakara Jerosarenku yogari Jeso ikianake ivankoku Tasorintsi yanuivagetake. Osamanitanakera ipokashiigapaakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri aikiro itinkamiegi jorioegi \v 28 ikantaigiri: \p —¿Tyani kantakempira pinkañotakerora maika poneagaigaemparira pimantavageigatsirira? ¿Tyanimpatyora tigankakempira? \p \v 29 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Maikari maika narokya kogakotagantaigakempine, pinkamantaigakenarika viroegi ario nonkañotakempa naro nonkamantaigakempi tyani tigankakena. \v 30 ¿Tyani kantakeri Joan irogiviatantavagetakera? Maika viroegi kantaigena tyani kantakeri. ¿Irirorika kantakeri Tasorintsi intirika kantaigakeri matsigenkaegi? \p \v 31 Iroro ikemaigavakera iniavakagaigamatanakatyo ikantavakagaiganakara: “¿Tyarikatyo ankantaigeri? Ankantaigavetempari inti kantakeri Tasorintsi, irirori inkantaigakaetyo: ‘Iroroventi ¿tyara okantakara tera pinkematsaigeri?’ \v 32 Ariokya ankantaigavetempari inti kantaigakeri matsigenkaegi, inkisaigakaetyo atovaireegi.” Ineaigaketari maganiro matsigenkaegi ikantaigake inti kantakeri Tasorintsi inkamantantavagetakera. \v 33 Nerotyo ikantantaigakaririra: \p —Nirorotyo, tyanirorokari kantakeri. \p Impo irirori ikantaigiri: \p —Iroroventi ariotyo nonkañotakempa naro, garatyo nokamantaigimpi tyani tigankakena. \c 12 \s1 Jeso ikantakoigakerira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri pariseoegi \r (Mt 21.33-46; Ir 20.9-19) \p \v 1 Impogini Jeso ikantakotantanake ikantaigiri: “Itimake paniro matsigenka yashintaka igipatsite. Impogini ipankishiatake ova itantakotakero. Impo yovetsikashitakero agaatantakenkanirira oani. Imatakero aikiro impirinitantakemparira enoku sentakeronerira kameti ineventakotasanotakemparoniri ganiri okoshitagani. Impo ikaemaigake pashini intsamaitakoigakenerira. Antari ontimanakerika impagarantaigaeri irirori. Impo iavagetake samani. \p \v 2 “Impogini aganaara irakantarira ova itigankavetakari paniro iromperane ineviigaaterimera impagarantaigaerira irirori. \v 3 Kantankicha yogari tsamaitakoigakerorira onti yagaigavakeri ipasapasaigakeri itigankaigairi kogapage. \v 4 Impo yogari shintarorira itigankai pashini. Irirori onti iposanteigavakeri ipasapasaigakeri igitoku. \v 5 Itigankavetaa pashini, ario ikañotagaigaari irirori ikisaigavakerira ovashi yogaigakeri. Impo itigankavetaa pashini tovaini, ario ikañotagaigaari iriroegi ikisaigavakerira. Ikonogagarantaigaka ipasapasaigakeri, pashini onti yogaigakeri. \p \v 6 “Ipogereavageigutanakeri iromperaneegi panivani inai itomi, itasanovagetarityo kara. Impogini itigankamatirityo irirori ikanti: ‘Impa irirorakari nontigankake notomi, iriro pinkante impinkatsaigakerityo.’ \v 7 Kantankicha iriroegi irorotyo ineaigavakerira ikenapaakera iniavakagaigamatanakatyo ikantaiganakera: ‘Neri yonta shintakemparonerira magatiro impogini inkamanaera iriri. Tsamekario agaigakerira kameti aroeginiri shintasanoigakemparone.’ \v 8 Impo iroro yogonketapaakara yagaigavakeri yogaigakeri yovuokaigakeri antakona aikyara otantakotakara ova. \p \v 9 “Maika ¿tyara pinkantaige viroegi? ¿Tyarika inkantaigakeri shintarorira igipatsite? Ontityo iriatashiigakiteri irogaigakiterira, pashinikyatyo inkaemaigae impugakagaigaerira. \p \v 10 “¿Matsi tera piniavantaigero Itsirinkakagantakerira Tasorintsi? Ariotari okantakeri maika: \q1 ‘Ogari mapu terira irishineventaigavetemparo vetsikaigakerorira pankotsi \q1 onti opegakagunkani okusotantakarira. \q1 \v 11 Irirotari kañotagakero maika Atinkami, \q1 impo aneaigakerora aroegi ashinevageigaka.’ ” \p \v 12 Iriroegi ikogaigavetaka iragakagantaigakerimera, ikemaigavakeritari inti ikantakoigake, kantankicha ipinkaigairi patoigankicharira, nerotyo iatantaigaarira tera tyara inkantumaigeri. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso kametitakerikara impakenkanira Sesa koriki \r (Mt 22.15-22; Ir 20.20-26) \p \v 13 Impogini yogari pariseoegi intiegiri tentaigaririra Erorishi itigankagarantaigake itovaireegi inakera Jeso inkogakotagantaigakiterira ineaigakera tyarika inkante, ikogaigaketari inkemaigakerira inkantakera tatarika oita terira onkatinkatero ikantaigirira iriroegi kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira. \v 14 Iriroegi iaigake ikantaigapaakeri: \p —Gotagantatsirira, nogoigake viro tera pamatagumatempa, pogotagantavagetira tera tyani pagamaempa, tera pinkante: ‘Tsikyanira ikemaigikari pashini.’ Aikiro pineaigakeri matsigenka tera intimumate visakerineririra itovaire. Pineaigakeri imirinka ario ikañovakagaigaka maganiro. Pogotagantira katinka pogakero pikamantaigakerira tyara inkantaigakempa inkematsatasanoigakerira Tasorintsi. Viro pogotirotari ikantirira koveenkari Sesa ikantira: ‘Maganirosanotyo jorioegi impaigakena koriki.’ Maika ¿tyara pinkante viro? ¿Kametitake nompaigakerira ontirika tera onkametite? ¿Ario nompaigakeri ontirika gara nopaigiri? \p \v 15 Kantankicha Jeso yogotavaketyo tera kametikya inkantaigeri onti ishinetamampegaigakari kogapage, nerotyo ikantaigutarityo: \p —¿Tyara okantakara pikañovintsaigakenara maika? Atsi maigakenanityo pamentaniro koriki noneakerira. \p \v 16 Iriroegi yamaigakeneri, impo yagatakera ineagetakerira ikantaigiri: \p —¿Tyani yoka itsirinkakotunkanirira? Akari irapisotateneku, ¿tyani shintaro ivairo? \p Ikantaigiri: \p —Inti koveenkari Sesa. \p \v 17 Ikantaigutarityo: \p —Iroroventi intitari tsirinkakotankicha Sesa paigerityo irirori kameti pintsatagaigakeroniri magatiro ikantagetakerira, kantankicha ariotyo pinkañotagaigakempari Tasorintsi aikiro pinkematsatasanoigakerira pintsatagaigakerora magatiro ikantagetakerira. \p Iroro ikemaigavakerira ikantaigakerira yogavageiganaketyo kavako. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso anianaenkanira impogini \r (Mt 22.23-33; Ir 20.27-40) \p \v 18 Impogini irirokya aigankitsi saroseoegi inkamosoiguterira Jeso. Iriroegi inti kantaigatsirira gara yaniaiganai igamaga. Ikantaigapaakeri: \p \v 19 —Gotagantatsirira, yogari Moiseshi itsirinkanake pairani ikanti: ‘Intimakerika matsigenka terira intomintempa impo inkamanakerika iokanakero itsinanetsite, aiñorika irirenti irirokya gaerone intomintagaemparoniri kañomataka irironirikatyo tomintari kamankitsirira.’ \v 20 Maika nokogaigavetaka nonkantaigakempira. Pairani itimake paniro notovaire itomintaka 7. Yogari itsitiki yagavetaka tsinane, kantankicha niganki ikamanake tera intomintaganakemparo. \v 21 Impo irirokya gavetaaro irapitene giatiririra. Ario ikañotaka irirori ikamanake tera intomintaganakemparo. Ario ikañovetaka irapitene nigankinirira. \v 22 Ariompa ipogereanakari maganiro yagaigavetakarora tera intomintagaigemparo. Impo okamamatityo irorori. \v 23 Maika atsi kantaigena, antari impogini iraniaiganaerika maganiro igamaga, ¿tyanirikatyo gasanotaerone?, maganirotari yagaigavetakaro. \p \v 24 Irirori ikantaigiri: \p —Viroegi onti pikomuigakaro, teranika pogoigero tyara okanti Itsirinkakagantakerira Tasorintsi, aikiro tera pogoige tyara ikanta yagaveavagetira irirori. \v 25 Impogini iraniaiganaerika maganiro igamaga gatanika tyani gumataatsi tsinane, aikiro tsinane garatyo opimantumataagani iragaigakerora surari, ontitari inkañoiganakempari isaankariite Tasorintsi timaigatsirira enoku. \v 26 Maika viroegi onti pikantaigake gara yaniaiganai igamagapage. ¿Matsi tera piniavantakoigero itsirinkakotakerira Moiseshi pairani iniakerira Tasorintsi tankoku?, ikantaketari: ‘Nanti Tasorintsisanorira Itinkami Averan, Isaako intiri aikiro Jakovo.’ \x * \xo 12:26 \xt Ek 3.6\x* \v 27 ¿Matsi tyara inkantakempara igamaga impegakerira Itinkami? ¡Garatyo yagaveimati! Intaganitari pegaigiri Itinkami niaigankitsirira. Viroegi onti pikomuigakaro. \s1 Tyati pairo avisake ontsatagasanotakenkanira \r (Mt 22.34-40) \p \v 28 Ario inake aikiro kara paniro gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Iroro ikemavakerira Jeso ikantaigakerira saroseoegi ineake onti ikantasanotake ovashi ikantiri irirori: \p —Ogari itsirinkakotanakerira Moiseshi ¿tyatityora pairo avisake okametitakera ontsatagasanotakenkanira? \p \v 29 Yogari Jeso ikantiri: \p —Ogari pairorira avisake okametitakera ontsatagakenkanira irorotari kantatsirira: ‘Atsi kemisantasanoigena viroegi iseraereegi. Yogari Atinkamiegi Tasorintsisanorira panirosanotyo inakera irirori, mameri pashini. \v 30 Pintasanovagetanakemparityo pisuretasanotanakemparira, aikiro pimpanirotasanotanakerira irirori.’ \x * \xo 12:30 \xt Ireo 6.5\x* \v 31 Ogari apitene onti kantatsirira: ‘Pintsarogakagavagetakemparira pitovaire pinkañotagasanotakempatyo pitsarogakagara vikiiro.’ \x * \xo 12:31 \xt Ire 19.18\x* Mameritari pashini pairorira avisagetakero. \p \v 32 Yogari gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikanti: \p —Gotagantatsirira, arisanoniroro pikantasanotakeniroro, yogari Tasorintsisanorira inti panirorira inake, mameritari pashini. \v 33 Antasanovageigakemparira ampaniroiganakerira irirori, aikiro antsarogakagaigakemparira atovaire ankañotagasanoigakempara atsarogakagaigara aroegi, pairo avisake okametitakera oka, avisakero atagaiginirira Tasorintsi piratsi magamonkiniro ontiri aikiro apaigirira posantepage. \p \v 34 Yogari Jeso ineakerira katinkara yogakero tera iriniashitemparo kogapage ikanti: \p —Irorotanaketyo irogavisaakotakempira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkarite. \p Ovashi tenige tyani kogakotagantumataerine posante. \s1 Tyani yashikitanakeri Kirishito \r (Mt 22.41-46; Ir 20.41-44) \p \v 35 Antari yogotagantanaira Jeso ivankoku Tasorintsi ikanti: \p —Yogari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigi: ‘Yogari Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite inti iyashikitanakerira Iravi.’ ¿Tyara okantakara ikantaigakera maika? \v 36 Yogari Iravi iniakagakeritari Isure Tasorintsi pairani ikanti: \q1 ‘Yogari Tasorintsi ikantakeri Notinkami: \q1 Pirinite nonampinaku nakosanoriraku pintentakenara \q1 kigonkero nagaveaigakerira maganiro kisashiigakempirira.’ \m \v 37 Yogari Iravi irorotari ikantakerira: ‘Notinkami’, ¿tyara inkantakempara iyashikitakerira? \p Yogari patoventaigakaririra itovaigavagetityo kara. Antari ikemaigavakerira ishinevageiganakatyo. \s1 Ikantakera Jeso gara yogiatakoigagani gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi \r (Mt 23.1-36; Ir 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Impo yogotagantanaira Jeso ikanti: “Tsikyanira pogiatakoigirikari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, yogaguvintsaigarotari manchakintsi ariotsantsamagopagerikatyo kara kameti ineakagantaigakempaniri. Aikiro iaigira anta opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira ikogaigake iriniaigavakenkanira inkañotagaigakenkanira iniaganira itinkamipage. \v 39 Ario okañotaka aikiro iaigira pankotsiku yapatoitantaigarira ikogaigi iroviriniigakenkanira ipiriniigira tinkamiigatsirira. Ario ikañoigiro aikiro yapatovageigara isekataigakempara onti ikogaigi intentaigakemparira kaemantankitsirira. \v 40 Aikiro yamatavinaigakero ogamakotagapage itsonkatapitsageiganakerora ashintageigarira. Aikiro ineakagantaigakara akaenkinityo iniaiganakeri Tasorintsi teratyo aiñokya iragataige. Iriroegi pairotyo iravisaigake inkisashivageigakenkanira impogini.” \s1 Ogamakotaga opakerira Tasorintsi maganiro ogorikite \r (Ir 21.1-4) \p \v 41 Impo iatake Jeso ipirinitake katinka onakera yoyagantaganirira koriki ipunkanirira Tasorintsi. Ikamaguigakeri maganiro yoyagaigakera igorikite. Ikonogagarantaigaka shintavageigacharira yoyagageigamatityo tovaini. \v 42 Impo okenapaake paniro ogamakotaga terira ashintumagetempa oyagapaake pimentyakitenisano koriki. \v 43 Ineakerora Jeso ikaemaigakeri irogamereegi ikantaigiri: \p —Maika nonkamantasanoigakempi ogari oga ogamakotaga terira ashintumagetempa ineakero Tasorintsi oyagake tovaini avisaigakeri maganiro. \v 44 Yogari iriroegi intitari yoyagaigake aiñokyarira inai, kantankicha irorori onti ogapuntareakeri maganiro ashintakarira agantaemparimera oseka. \c 13 \s1 Jeso ikantakera ogashiriakenkani ivanko Tasorintsi \r (Mt 24.1-2; Ir 21.5-6) \p \v 1 Impogini ikontetanaira Jeso ivankoku Tasorintsi inianake paniro irogamere ikantiri: \p —Gotagantatsirira, atsi shonke. ¡Ojojoo tyarikarorokarityo, omarapagerikatyo mapu kara ontiri aikiro pankotsipage! \p \v 2 Kantankicha yogari Jeso ikantiri: \p —¿Pineakero magatiro oka? Arisano nonkantakempi impogini gara otimumatai patiro mapu vikotaachanerira, magatirosanotyo ogashiriagetakenkani. \s1 Tyara onkantanakempa impogini ontsonkatanaempara kipatsi \r (Mt 24.3-28; Ir 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Impogini itonkoaiganake iaiganakera otishiku Orivoshi okatinkatakotakero ivanko Tasorintsi, ario ipirinitake Jeso kara. Impo yogari Perero, Santiago, Joan intiri Anturishi yaiñoniigapaakari ikantaigapaakeri: \p \v 4 —Nokogaigake pinkamantaigakenara tyatirikara agantakempa ontsonkatantanaemparira inkaaratirira pikantakerira ogashiriagetakenkanira. ¿Tyatirikara nogotantaigavakempa ontsonkagetanaempara magatiro kipatsi? \p \v 5 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Tsikyanira yamatavinaitimpikari, \v 6 iripokaigaketari tovaini matsigenkaegi kantaigankitsinerira: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite’, impo inkematsaigakeri tovaini. \p \v 7 “Pinkemakoigavakeririka pashini iromanatavakagaigakempara aiñoni, ontiri aikiro pashinipageku kipatsi gara pitsarogaigi. Arionirorotyo onkañotanakempari maika, kantankicha gatata aga ontsonkagetanaempara magatiro kipatsi. \v 8 Yogari timageigatsirira pashinipageku kipatsi iriatashiigakeri timageigatsirira parikotipageku iromanatavakagaigakempara. Ario inkañoigake koveenkariegi intimagarantaigake intigankaigakeri isoraroegite iriatashiigakerira pashini koveenkari iromanatavakagaigakempara irogavakagaigakempara. Aikiro ontininkagematanakempatyo kipatsi. Ontsonkagematanakempatyo sekatsipage antsipereavagetanakenkanityo tasegagantsi. Onkañogetanakemparika maika iroro ontsititantanakempa antsipereavagetanakenkanira. \p \v 9 “Tsikyanira papakuaiganaikari ganigera pikematsaigaana, iragaigakempitari iramaiganakempira pitinkamiegiku inkisakagantaigakempira impasapasatagantaigakempira pankotsipageku yapatoitantaigarira pitovaireegi. Aikiro iramaiganakempi inkisaigakempira koveenkaripage intiegiri inampinaegi Sesa. Impo viroegi pinkenkitsatimovageigakeri pinkamantakoigakenara naro. \v 10 Oketyo inkenkitsatimovageiganakenkani maganiro matsigenkaegi inkamantaigakenkanira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri, impogini ario pinkante ontsonkagetanaempa magatiro. \v 11 Antari iragaigakempira iramaiganakempira koveenkaripageku gara pisureigaro tyarika pinkantaige. Piaigakerika iriroegiku gatanika tsikyata piniashiigaro viroegi, intitari suretagaigakempine Isure Tasorintsi kameti pogoigakeniri tyara pinkantaige. \v 12 Inkonogagarantaigakempa intsoeventaigakempari irashisano irirentiegisano irogakagantaigakerira. Ario inkañoigakempa tomintaigacharira intsoeventaigakempari itomiegi. Pashinikyatyo inkisashiiganakempari iririegi irogakagantaigakerira. \v 13 Maganirosanotyo inkisaviiganakempiro pikematsaigakenara, kantankicha yogari tyanirika tsipereakotanankichanerira garira yapakuimati ikematsatakenara ovashi inkamanake iriro pinkante irogavisaakotakenkani. \p \v 14 “Antari pineaigakeririka yoga samatsanatakeronerira ivanko Tasorintsi ario irinake anta pinkatimaiganakempara pishigaiganakera otishipageku. Ario inkañoigakempa aikiro maganiro timaigatsirira Joreaku irishigaiganaketyo. (Tyanirika niavantakotakerone oka isuretakotakemparo kameti inkemavakeroniri.) \v 15 Tyanirika pitankitsine otishitapankoku ivanko irishigapanute garatyo ikiapanaati iragagetapanutera tatapagerika oita. \v 16 Tyanirika pitankitsine itsamaireku garatyo iatapanaati ivankoku iragapanaatera apitene imanchaki. \v 17 ¡Maikaniroro antsipereavageige tsinaneegi kamonkiigankitsinerira ontiri tsomitagaigankitsinerira, pairotari avisaigake antsipereasanovageigakera oshigaiganakera! \v 18 Viroegi niaventaigempatyo ganiri okatinkatiro katsinkagiteriku ompote pishigaiganakera ganiri patsipereavageigiro katsinkari, \v 19 pairotari antsipereavagetakenkani avisavagetakerotyo magatiro atsipereagetunkanirira okyasanokyara yovetsikagetake Tasorintsi kipatsi ovashi maika. Aikiro gara oneimataagani impogini. \v 20 Kantankicha Tasorintsi ikantake pairani: ‘Gasakona otovaigavageti kutagiteri iratsipereavageigakera ganiri ipogereaiga maganiro.’ Isuretakoigakaritari maganiro irashiegi kematsaigakerineririra itsarogakagaigakarira, yogotaketari pairani tyani kematsaigakerine ikantantakarira: ‘Inti nashiegi.’ \p \v 21 “Tyanirika kantaigakempine: ‘Neri yoka Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite’, garatyo pikematsaigiri. Ario onkañotakempa inkantaigakempirika: ‘Aiño inake anta’, garatyo pikematsaigiri. \v 22 Iripokaigaketari kamantantaigatsirira matagavageigankicharira inkantaigakera: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite.’ Pashinikya kantaigankitsine: ‘Nanti kamantantatsirira.’ Aikiro irovetsikageigamate terira oneimagetenkani kameti iramatavinaiganakeriniri tovaini. Irimaigavetanakemparityo kematsaigiririra Tasorintsi, kantankicha garatyo yagaveimaigiri. \v 23 Nokamantaigakempi magatiro maika tekyara agempa kameti pogoigakeniri ganiri yamatavitumaigimpi impogini. ¡Tsikyanira pamatavitagantaigakari vikiiro! \s1 Tyara onkantanakempa impigaatera Jeso \r (Mt 24.29-35; Ir 21.25-33) \p \v 24 “Impogini avisanakera tsipereagantsi \q1 ‘irirokya tsivakanankitsine poreatsiri \q1 intiri aikiro kashiri. \q1 \v 25 Yogari impokiropage irashiriagetanakempa, \q1 ganigetari ikusotai.’ \p \v 26 “Impogini ineavakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokapaakera inkenapaakera menkoriku inkoveenkavagetapaakera, aikiro iragaveavagetapaakera iravisaigakerityo maganiro. \v 27 Impogini intigankaigakeri isaankariite iriaigakera intsotenkagiteaiganakemparora magatiro kipatsi irapatoitaigakerira irashiegi Tasorintsi. \p \v 28 “Maika kemisantaigena nonkantaigakempira. Pineaigirora igera okyaenkara mechoshiatanaatsi oshi pogoigake panikya aganaempa osariganaera. \v 29 Ariotyo onkañotakempa impogini pineaigavakerorika onkañotanakempara nokamantaigakempirira maika iroro pogotantaigavakempa panikyasano impigaate Kañotasanotakaririra Matsigenka. \v 30 Arisanotyo nonkantaigakempi magatirotyo oka nokantaigakempirira maika ontsatagagetanakempatyo tekyaenkara pimpogereaigempa viroegi. \v 31 Ogari inkite ontiri kipatsi ontsonkagetanaempa, kantankicha ogari nokantagetakerira garatyo okantatigumata, ontityo ontsatagagetanakempa magatiro. \s1 Tera ogotenkani tyati impigantaatempa Jeso \r (Mt 24.42, 44; Ir 21.34-36) \p \v 32 “Tera tyani gotumatatsine tyati impigantaatempa Kañotasanotakaririra Matsigenka. Ario ikañotaka irirori tera irogote. Aikiro isaankariite Tasorintsi tera irogoige. Panirotyo ikantakara Tasorintsi irirori yogotakerora. \v 33 Pinkantakanira pogiaigavaeri tera pogoigenika tyati impigantaatempa. \v 34 Onti inkañotapaakempari pashini matsigenka iatakera parikoti samani iokaiganairi irapatoire ikantaiganairi paniropage tatoita irantaigake. Ikantanairi inampina inkantakanira irisentaeneri ivanko irogiavaerira impigaera. \v 35 Maika ario pinkañoigakempa viroegi pinkantakanira pogiaigavaeri Pitinkami, tera pogoigenika tyati impigantaatempa. Aikiro tera pogoige ariorika iripokae onchapinienkatanakera, ontirika nigankigite, ontirika irinianaera atava, ontirika onkutagitetamanakera. \v 36 Katsiketyotari inkomutagapaakempa, tsikyanira ineaigapaakempikari tera pogiaigavaeri. \v 37 Maika tera paniro nonkantaigempi viroegi, maganirotyo nokantaigakeri inkantakanira irogiaigavaena.” \c 14 \s1 Isarianunkanira Jeso iragakagantakenkanira \r (Mt 26.1-5; Ir 22.1-2; Jn 11.45-57) \p \v 1 Impogini yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ineaigavakera pitenivatira kutagiteri agakempara Pasekoa ontiri aikiro vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira isariaigakari Jeso iragakagantaigakerira irogakagantaigakerira, kantankicha tera inkoge inkemakoigakenkanira. \v 2 Ikantaigake: \p —Antari avisanakera Pasekoa, ario agakagantaigakeri. Maikari maika gatata agakagantaigiri ganiri ikisakoiganakari maganiro patoventaiganakaririra. \s1 Isagutantunkanira Jeso kasankaari \r (Mt 26.6-13; Jn 12.1-8) \p \v 3 Impogini iatanake Jeso Vetaniaku inkamosoterira Sumo ikantaganirira Vesegavetankicharira. Ipitaigake isekatavageigakara impo okenapaake tsinane amakotapaake kasankaari ovetsikantunkanirira narero punatasanotacharira. Onti opiaatantunkani ovetsikashitunkanirira aravasetero. Iroro agapaakerora iriroku otintsanorenkakotakero osagutantakarira igitoku. \v 4 Ikonogagarantaigaka pitaigankitsirira kara ikisaiganaka iniavakagaiganaka ikantaigi: \p —¿Antari gara aparaatagantiri? \v 5 Opunavagetatari 300 tenario. Ariometyo ompimantakenkanime agantakenkanira koriki impaigakenkanira kogakovageigacharira. \p Ovashi ikisaigakero. \v 6 Kantankicha Jeso irorotyo ikemaigavakerira ikantaigutarityo: \p —Atsi arionenityo, gara pikisaigiro, pairotari okametitake okañotakenara maika osagutakenara. \v 7 Yogari kogakovageigacharira kantakatari pintentaigaemparira, pinkogaigera pinkavintsajaigerira pinkavintsajaigakerityo, kantankicha narori gatanika pikantakani pitentaigana. \v 8 Irorori ontitari osaguvitakena kasankaari inkitaitaenara impogini nonkamakera, irorotari agaveake ovetsikakera irorori maika. \v 9 Maika nonkamantasanoigakempi tyarika kara inkenkitsatakotakenkani Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira ario onkañotagakenkani oga tsinane onkenkitsatakotaenkani tyara okantakena osagutakenara kameti osuretakotaenkaniniri irorori. \s1 Jorashi ikogakera iragakagantakerira Jeso \r (Mt 26.14-16; Ir 22.3-6) \p \v 10 Impo yogari irogamere Jeso paitacharira Jorashi Ishikariote iatake ikamosoigutirira itinkamiegi saseroroteegi ikantaigakerira ikogakera iragakagantaigakenerira Jeso. \v 11 Iriroegi ishinevageigamatanakatyo ikantaigakeri impaigakerira koriki. Yogari Jorashi iatai, impo ovashi isuretanaka tyarikatyo inkantakeri iragakagantakerira. \s1 Jeso isekatagaiganaarira irogamereegi \r (Mt 26.17-25; Ir 22.7-18; Jn 13.21-30) \p \v 12 Impo aganaka vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira, aikiro onti yovetisantaganirira ovisha yogaganira osuretakotaaganira Pasekoa. Yogari irogamereegi Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyara kara pikogake novetsikaigakerora magatiro kameti asekataigakempara paita? \p \v 13 Impo irirori itigankaigake piteni irogamereegi ikantaigavakeri: \p —Piaige Jerosarenku pintonkivoaigakempari paniro surari iramakotapaake iniate, iriro pogiaiganake. \v 14 Tyarika inkianake kara ario pinkiaiganake viroegi, pinkantaigapaakeri shintarorira ivanko: “Yogari Gotagantatsirira ikantake: ¿Tyara kara nosekataigakempa paita nontentaigakemparira nogamereegi nosuretakoigakemparora Pasekoa?” \v 15 Irirori intentaiganakempi omenkotakara enoku iokotagaigakempiro otantakara arioegiterika, mataka vetsikagetaka magatiro. Ario kara povetsikageigakero magatiro asekataigakempara paita. \p \v 16 Iriroegi iaigake yogonkeigaka Jerosarenku ineaigapaakero magatiro ikantaigavakeririra Jeso inkaara ario okañotaka maika. Ario kara yovetsikavageigake isekataigakempara paita. \p \v 17 Impo ochapinienkatanakera iatake Jeso Jerosarenku itentaiganakari irogamereegi. \v 18 Iroro yogonkeigapaakara ipitaigapaake mesaku isekataigakara. Impo irirori ikantaigiri: \p —Maika nonkamantasanoigakempi, paniro viroegi sekatimoigakenarira maika iragakagantakena. \p \v 19 Yogari irogamereegi ogatyo ikenaigake ikenkisureaiganaka ikantaiganakera paniropage: \p —¿Naro gakagantakempine? \p Inianake pashini ikanti: \p —¿Naaro? \p \v 20 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Inti gakagantakenane tsiantakotakenarira maika peratoku. \v 21 Ontitari ontsataganakempara okantakerira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi iniakotakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka, kantankicha ¡maikaniroro iratsipereavagetake yoga gakagantakerineririra! Gamerakari itimi okyara. \s1 Jeso ikotagakerora pan ipaigakerira irogamereegi \r (Mt 26.26-29; Ir 22.14-20; 1 Ko 11.23-26) \p \v 22 Impo panikyara iragataiganae isekataigakara inoshikakero Jeso pan yapagotakero iniakeri Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka pan.” Impo ikotagakero ipaigakerira irogamereegi ikantaigiri: \p —Okari oka pan kañomataka ontinirikatyo novatsa. Nero gaigemparo. \p \v 23 Impo osamanitanakera irorokya inoshikakotake vino, iniairi aikiro Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka vino.” Impo ipakoigakeri irogamereegi yoviikaigakara maganiro. \p \v 24 Ikantaigiri: \p —Antari nonkamaventaigakerira maganiro ovoatanake noriraa. Irorotari maika irogavisaakotantaigakenkanirira maganiro kematsaigakenanerira ganiri ikenkiimatairo Tasorintsi ikañovageigara. \v 25 Maika nonkamantasanoigakempi gara noviikumataaro vino. Antari impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, ario pinkante noviikakemparo vino okyaakyarira. \s1 Jeso ikamantakerira Perero interatakotakerira \r (Mt 26.30-35; Ir 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 26 Impo yagataiganakera imatikaventaigakerira Tasorintsi ikonteiganake itonkoaiganakera iaigakera otishiku Orivoshi. \v 27 Impo ikantaigiri Jeso: \p —Maika maganiro viroegi pimpashiventagaiganakena paita pintsarogaiganakera pokaiganakena piaigakera parikoti. Ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: \q1 ‘Impogini nogakeri sentiririra ovisha. \q1 Yogari ovisha ogatyo inkenaigake irishigaviovageiganake.’ \m \v 28 Kantankicha impogini nanianaera naketyo ivaiganakempine noatakera Garireaku. \p \v 29 Inianake Perero ikantiri: \p —Impashiventagaigavetanakempityo maganiro, kantankicha narori garatyo nopashiventagumatimpi. \p \v 30 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —Nonkamantasanotakempi, paita tekyara ampitetempa iriniakera atava pinteratakotakena mavati. \p \v 31 Kantankicha irirori ariompatyo ishintsitanakeri ikantanakera: \p —Intagarora intentagantaitenara irogaitakenara irogaitenatatyo, kantankicha garatyo noteratakotumatimpi. \p Ario ikañoigakero maganiro ikantaigakera. \s1 Jeso iniakerira Tasorintsi Jetsemaniku \r (Mt 26.36-46; Ir 22.39-46) \p \v 32 Impogini iaigake Jetsemaniku. Iroro yogonkeigapaakara yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —Pitaigeta aka, narori noateta anta noniakerira Apa. \p \v 33 Intagani itentaiganaka Perero, Santiago intiri Joan. Irirori ikenkisureavagetanakatyo kara yovankinavagetanaka. \v 34 Osamanitanakera ikantaigiri: \p —Nokenkisureavagetanakatyo kara panikya agavagetanakena. Pitaigeta viroegi aka pintentaigakenara pinkireaventaigakenara. \p \v 35 Irirori iatake antakona anta yompatakasetapaaka inianakerira Iriri inkogakerikara irogavisaakotaerira magatiro iratsipereakerira. \v 36 Antari iniakerira ikantiri: “Apaa, pagaveaketari magatiro. Maika nokogavetaka pogavisaakotaenara ganiri natsipereavageti, kantankicha impatyora viro tyarika pinkante.” \p \v 37 Impo yagatanakera iniakerira iatai inkaaraku inaigakera irogamereegi ineaigapaakeri magasevageigake. Ikantapaakeri Perero: \p —Sumooo, ¿oga magakevi? ¿Matsi tera pagaveimate samanikonara pinkireake? \v 38 Kireaige gara pimagaigi. Niaventaigempa ganiri pikañovageiga. Viroegi pikogaigavetakaniroro pinkematsatasanoigakerira Tasorintsi, kantankicha tera pishintsitashiigero posante terira onkametite. \p \v 39 Osamanitanaira ipiganaa aikiro iniairi Iriri okiiro ikantairi inkaaratirira ikantakeririra. \v 40 Impo ipigavetaa ineaigapairi magasevageigaityo aikiro, avisaiganakeritari ivochokine tera ineakoigavakempa imagantaiganaarira. Ikireaigavetanaka ineaigiri Jeso aratinkake ipashiventavageiganakatyo, kantankicha tyampatyo inkantaigeri. \v 41 Ipiganaa aikiro, impo ipigavetaa ovashi ikantaigapaakeri: \p —¿Ogaa, magaiganatsivi pishigopireaiganachavi? Maika intaga, gapaakatari iragakagantakenkanira Kañotasanotakaririra Matsigenka irogaigakerira kañovageigacharira. \v 42 Maikari maika tinajaiganake, tsame, mataka pokapaake gakagantakenanerira. \s1 Yaganunkanira Jeso \r (Mt 26.47-56; Ir 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 43 Tekyara iragate Jeso iniavagetakera ipokapaake Jorashi itentaigapaakari tovaini matsigenkaegi yamashiigapaakeri savuri ontiri inchakii. Intiegi tigankaigakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri aikiro itinkamiegi jorioegi. \v 44 Yogari Jorashi gakagantakerinerira Jeso yogotagaigakeri okyara ikantaigiri: “Agonkeigapaakemparika pineaige tyanirika noatashitake nasaraanatapaakemparira, irirotari. Pagaiganakeri pamaiganakerira tsikyanira pogishigaigirikari.” \v 45 Impo iroro yogonketapaakara inakera irirori itsatimatashitapaakeri yasaraanatapaakari ikantakerira: \p —¡Gotagantatsirira! \p \v 46 Impo iriroegi inoshikaigapaakeri yairikaigakerira. \v 47 Kantankicha aiño paniro itentakarira Jeso inoshikamatanaketyo isavurite iserogempitatutarityo ironampiria itinkamisanorira saseroroteegi. \v 48 Inianake Jeso ikantaigiri pokashiigakeririra: \p —¿Matsi naro koshinti nerotyo pamashiigakenara savuri ontiri inchakii pagaiganakenara? \v 49 Omirinkatari kutagiteri notentaigakempi viroegi anta ivankoku Tasorintsi nogotagantavagetakera tera ario pagaigena, kantankicha okañotantanakarira maika onti ontsatagagetanakerora ikamantakoigakenara pairani kamantantaigatsirira itsirinkakoigakenara okyara. \p \v 50 Impo ishigavioigamatanakatyo maganiro irogamereegi iokaiganakeri Jeso paniro. \v 51 Kantankicha aiño pashini tekyarira irantaritasanote yogiavagetakeri tera irogagutempa imanchaki, intagati iponaviotantaka kamisa ogamagoni. Yogari gaigakeririra Jeso ikogaigavetaka iragaigakerimera irirori aikiro. \v 52 Okya yairikakoigavetakarira igamisateku iponatantakarira iokamatanakatyo togn akya ishigapanuta nogatsantsaniro. \s1 Yamanunkanira Jeso yapatoitaigakara itinkamipage jorioegi \r (Mt 26.57-68; Ir 22.54-55, 63-71; Jn 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Impogini yamaiganakeri Jeso inakera itinkamisanorira saseroroteegi. Irirori onti ipaita Kaipashi. Impo ipokaigapaake yapatovageigapaaka itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri aikiro itinkamiegi jorioegi. \v 54 Impo yogari Perero intaina inapaake yogiatapaakerira Jeso. Antari yagapaakerora pampatuiku ivankoku Kaipashi ineaigapaakeri soraroegi taenkavageigake. Ario ikañotapaaka irirori itaenkavagetapaake. \p \v 55 Yogari maganiro itinkamipage jorioegi patoitaigankicharira ikaemakagantaigakeri pashini intsoeventaigakemparira Jeso kameti ontimakeniri onkenantakemparira irogakagantaigakerira, kantankicha tyampatyo inkantaige iriroegi teranika inkemavakagaigempa. \v 56 Itsoeventanaigakarityo kara, irorokya ikantaigi irorokya ikantaigi. \v 57 Ikonogagarantaigaka pashini ikaviriiganaka itsoeventaigakarira ikantaigi: \p \v 58 —Naroegi nokemaigakeri ikantakera: ‘Naro nagaveake nogimamerinkakerora ivanko Tasorintsi yovetsikaigakerira matsigenka, impo novetsikae pashini, omavatakotanakempara kutagiteri nagataero. Gara iriro vetsikaigiro matsigenka.’ \p \v 59 Ikantavetakatyo maika, kantankicha pashinikyatyo kantatigavakero. \p \v 60 Impo ikavirimatanakatyo Kaipashi ikantiri Jeso: \p —¿Tera tyara pinkantumate?, pikemaigakeritari ikantanaigakempira. Maika ¿tyara pinkantera viro? \p \v 61 Kantankicha yogari Jeso ariompatyo ikemisantanakeri, teratyo tyara inkantumate. Osamanitanakera imatutaarityo aikiro ikantiri: \p —¿Arisanotyo vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite? ¿Viro Itomi Tasorintsisanorira? \p \v 62 Yogari Jeso ikanti: \p —Jeeje, naroniroro katinka pogakero, kantankicha impogini pineaigakeri Kañotasanotakaririra Matsigenka impirinitakera inampinaku irakosanoriraku Tasorintsi Gaveavagetatsirira. Aikiro pineaigavakeri iripokaera inkenantapaemparora menkori. \p \v 63 Ogatyo ikenake ikisamatanakatyo Kaipashi itisaraitarotyo imanchaki tseerererere ikanti: \p —Intagatityo akaemakagantaigi pashini iripokaigakera inkamantaigakaera ikemaigakerira ikañotagumanatakarira Tasorintsi, \v 64 matakaniroro pikemaigakeri tsikyata viroegi ikañotakera maika. Maika ¿tyara pinkantaige viroegi? \p Maganirotyo iniaiganake ikantaigi: \p —Kantetyo inkamakera, tsikyatatari ikañotagantaka irirori. \p \v 65 Ikonogagarantaigaka itoanaiganakerityo. Ipashiokiigakeri itaataaigakerira togn togn ikantaigavakerira: \p —¡Atsi gotenityo tyani taakempi! \p Yogari soraroegi ipatosanaigakerityo kara. \s1 Perero iteratakotakerira Jeso \r (Mt 26.69-75; Ir 22.56-62; Jn 18.15-18, 25-29) \p \v 66 Yogari Perero yaratinkake kara savi pampatuiku. Impo okenapaake ironampiria Kaipashi \v 67 oneapaakeri taenkavagetake, okamagumatanakerityo sorererere impo okantiri: \p —Viro aikiro pitentavagetari Jeso Nasarekunirira. \p \v 68 Kantankicha yogari Perero ikemamampeganakatyo ikantiro: \p —¿Jaa? ¿Tyara pikanti? Tera nonkeme tyarika pikanti. \p Ishiganaka iatake anta sotsimoroku okiapinitaganira oataganira pampatuiku. Ario kara yaratinkake, impo iniamatanaketyo atava. \v 69 Oneitaarityo aikiro nampiriantsi okantaigiri naigankitsirira kara okanti: \p —Yogari yoga inti itentavagetarira Jeso. \p \v 70 Kantankicha irirori ikanti: \p —¡Teratyo! \p Choeni osamanitanakera ikantaigiri naigankitsirira kara: \p —Arisanoniroro pitentavagetari, vintitari Garireakunirira. \p \v 71 Yogari Perero ikantutaatyo aikiro: \p —¡Nokantakeniroro teratyo noneimateri! Arisanotyo nokantake, ineakenatari Tasorintsi tera ario nontsoegumatempa. Antari ontirika notsoegaka inkisashitakenatyo, tera noneimaterinika piniakoigakerira maika. \p \v 72 Irorotyo yagatanakera ikantakera maika, iniamatanaityo aikiro atava ovashi isurematanakarotyo Perero ikantakeririra Jeso inkaara ikantiri: “Paita tekyara ampitetempa iriniakera atava pinteratakotakena mavati.” Ogatyo ikenake iragamatanakatyo kara jiii jiii jiii. \c 15 \s1 Yamanunkanira Jeso Piratoku \r (Mt 27.1-2, 11-14; Ir 23.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Okutagitetamanakera yapatoitaigaka itinkamiegi saseroroteegi, intiegiri itinkamiegi jorioegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, intiegitari maganiro itinkamipage jorioegi. Ikemavakagaigaka tyarika inkantaigakeri Jeso. Impo yagaiganakeri yogusoiganakeri yamaiganakeneri Pirato ikantaigapaakeri: \p —Neri yoka Jeso. \p \v 2 Irirori ikantiri: \p —¿Arisano viro Igoveenkariegite jorioegi? \p Ikanti Jeso: \p —Jeeje, arisano pikantasanotakeniroro, naroniroro. \p \v 3 Kantankicha yogari itinkamiegi saseroroteegi ariompatyo itsoeventaiganakariri, \v 4 nerotyo yogari Pirato imatutaarityo aikiro ikantiri: \p —¿Tera tyara pinkantumate? ¿Matsi tera pinkeme ikantaigakerira? \p \v 5 Kantankicha yogari Jeso teratyo iriniimate. Iroro ineavakerira Pirato ikañotakerora maika, yogavagetanaketyo kavako, tyampatyo inkantera. \s1 Ikantunkanira Jeso irogakenkanira \r (Mt 27.15-31; Ir 23.13-25; Jn 18.38–19.16) \p \v 6 Omirinkatyo agara Pasekoa yogari Pirato yapakui paniro yashitakovitunkanirira yovetsikakera terira onkametite, tyanirikara ikogaigakerira itovaireegi irapakuaigaerira. \v 7 Itimake paniro surari ipaita Varavashi, onti yashitakotunkani itentagantaigunkanira pashini itentashiigakarira ikisaigakerira soraroegi iromanoegi ovashi yogantaigakera. \v 8 Yapatovageiganakatyo kara jorioegi impo ikonogagarantaigaka iaigake Piratoku ikantaigakerira irapakuaigaenerira paniro shitakotankicharira. \v 9 Irirori ikantaigiri: \p —¿Iriro pikogaigake nampakuaerira Pigoveenkariegite? \p \v 10 Irirori ineaketari onti ikisaviigakeri itinkamiegi saseroroteegi ineaigakera intira yapatoventanunkani, irorotari yamantanunkanirira iriroku. \v 11 Kantankicha yogari itinkamiegi saseroroteegi yogotagaigakeri patoitaigankicharira ikantaigakerira: “Atsi kantaige: ‘Irirompatyo pampakuae Varavashi.’ ” \v 12 Yogari Pirato ikantaigiri: \p —Iroroventi maika ¿tyaratyo nonkantakeri yoka pikantaigirira inti Pigoveenkariegite? \p \v 13 Iriroegi ikaemaigamatanaketyo: \p —¡Kentakoteri! \p \v 14 Ikantaigiri Pirato: \p —¿Matsi tyara ikantakara? ¿Tatampatyora yovetsikakera? \p Ikaemutaiganaatyo aikiro: \p —¡Nokantaigaketari kentakoteri! \p \v 15 Yogari Pirato ikogavintsataketari irogishineaigakerira patoitaigankicharira yapakuaigainiri Varavashi. Impo yomperaventakari Jeso impasatakenkanira iramanakenkanira inkentakotakenkanira. \p \v 16 Yogari soraroegi yamaiganakeri tsompogi impo ikaemakagantaigakeri maganiro irapisoraroegitene yapatoventaiganakari isamatsanaigakerira. \v 17 Impo yogagutantaigakari pashini kamisa kiraamagori. Yagaigake kivitsa yovetsikashiigakeri iramatsaire yamatsaitakerira. \v 18 Impo isamatsanaigakerityo kara ikantaigakerira: \p —¡Ojojoo, neri yogaaa! ¡Atsi neaigerikario Igoveenkariegite jorioegi! \p \v 19 Ipasapasaigakeri igitoku inchakiiku ton ton, itoatoaigakeri, impo itigeroaventaigakari kañomataka ishineventaganira koveenkari, ontitari isamatsavintsaigakerira. \v 20 Impo yagataiganakera isamatsanaigakerira isapokaigairi irorokya yogagutantaigaari irashi imanchaki yamaiganakeri inkentakoigakerira. \s1 Ikentakotunkanira Jeso \r (Mt 27.32-44; Ir 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 21 Aiño paniro Surenekunirira ipaita Sumo. Yogari itomi ipaita Arijantero. Irirokya irapitene ipaita Iropo. Yogari Sumo ikyaenka pokapaatsi iponiapaaka anta parikoti. Ikantaigavakeri soraroegi inatanakenerira Jeso igoroshite. \v 22 Impo itentavageiganakari Jeso anta parikoti opaitara Gorogota (onkantakera: “Ontaikara Itutai Kamatsirini”). \v 23 Ipavetunkani vino okonoatunkani mira, kantankicha teratyo iroviikemparo. \v 24 Yogari soraroegi ikentakoigakeri impo isokagiaigakero mapukicho ogotantaganirira kameti irogotantaigakemparora tyanirika shintakemparone imanchaki. \p \v 25 Antari ikentakotunkanira ikyaenka gaenokanankicha poreatsiri. \v 26 Antari enoku igoroshiteku ogunkani inchakota otsirinkunkani okantakera tatoita yogavitunkani okanti: “Inti Igoveenkariegite jorioegi.” \v 27 Itentagantunkani piteni koshinti ikentakotunkanira, paniro yogaratinkakotunkani irakosanoriraku, yogari irapitene onti yogaratinkakotunkani irampateku. \v 28 Antari okañotakara maika onti otsatagunkani Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: “Itentagantunkani vetsikagisevageigatsirira terira onkametite.” \p \v 29 Yogari visapiniigankitsirira kara ineaigakerira iokookonaigakerityo ikantaigakerira: \p —¡Eejee tyanirityo maika! Kogapage pikantira: ‘Nogimamerinkakero ivanko Tasorintsi impo novetsikaero, omavatakotanakempa kutagiteri nagataero.’ \v 30 Atsi pugamentanakempanityo maika kentakoreanaempanityo paguitanaera. \p \v 31 Ario ikañoigaka itinkamiegi saseroroteegi itentaigakarira gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi isamatsanaigakerityo iniavakagaiganakara ikantaigakera: \p —Kogapage ikantunkani yagaveavagetityo ikavintsaantavagetakera yogavisaakotakerira pashini matsigenka, tyara okantakara maika tera iragavee impugamentanakempara ikiiro iraguitanaera. \p \v 32 Ikaemakonaigakerityo: \p —Irorotari vintira Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite, atsi guitanaenityo kameti nonkematsaigakempiniri. ¡Vintitari Igoveenkariegite iseraereegi! \p Imaiganakatyo aikiro itentagantunkanirira ikentakotunkanira ikantanaigakerityo kara. \s1 Ikamanakera Jeso \r (Mt 27.45-56; Ir 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 33 Impo ikatinkatanakera poreatsiri oga okenake apavatsaasetanaka magatiro ovashi itsunkavagetanake. \v 34 Ogatyo ikenake ikaemamatanaketyo Jeso ikanti: “Eroi, Eroi, ¿irema savakatani?” (onkantakera: “Apa Tasorintsi, Apa Tasorintsi, ¿tyara okantakara povashigantakenara?”) \p \v 35 Ikonogagarantaigaka naigankitsirira kara iroro ikemaigavakerira ikantaiganake: \p —Atsi kemeri kanika ikaemakotakerira kamantantatsirira Eriashi. \p \v 36 Ishigamatanakatyo paniro yaganakera chomiatirorira nia iokaatakerora kachoariku vino yogaenokakovetakenerira savorokiiku irachomiatagakerimera ikanti: \p —Atsi pampogieri, aneaigakerira iripokashitakeririka Eriashi iroguitaerira. \p \v 37 Impo yogari Jeso ikaemapanuti eeee ovashi ikemisantanake ikamanakera. \v 38 Irorotyo ikamanakera ogatyo okenake osaraamatanaketyo kamisa tsatamagotacharira ivankoku Tasorintsi okantanakera katinkasano niganki tseerererere oponianakara enoku oatakerora savi pairatamatake kotarenkasanotake. \v 39 Aiño paniro iromano yaratinkake kara katinka ikentakotunkanira Jeso. Irirori inti itinkami soraroegi. Antari ineavakerira ikamanakera ikanti: \p —Arisanoniroro inti Itomi Tasorintsi. \p \v 40 Aikiro ario onaigake kara Maria Magarena, ontiri Sarome ontiri aikiro Maria iriniroegi Jose intiri Santiago iyashiki. Aikiro otentaigakaro pashini tsinaneegi opitaigake antakona anta opampogiaigakerira Jeso. \v 41 Ontiegitari giavageigiririra yanuivagetira Garireaku omutakovageigirira. Aikiro ario onaigake kara pashini tovaini tsinaneegi tentaigakaririra ikyara pokankitsi Jerosarenku. \s1 Yogaataganira Jeso imperitanakiku \r (Mt 27.57-61; Ir 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 42-43 Ogari ikamantakarira Jeso onti kutagiteri yovetsikavagetantaiganakarira jorioegi magatiro inkogakoigakemparira onkutagitetanakera agantakemparira apishigopireantaganirira. Aiño paniro itinkami jorioegi poniacharira Arimateaku ipaita Jose. Irirori inti itentaigarira itinkamipage jorioegi yapatoitapiniigara, pairo ipinkatsatasanotagani. Igantaga pairani yogiakerira iripokakera Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi. Impo panikyara irishonkanae poreatsiri iatashitakeri Pirato ikantakerira ikogakera iramanaerira Jeso inkitataerira. \v 44 Kantankicha Pirato ikemakera kamake Jeso yoganaketyo kavako. Ikaemakagantakeri itinkami soraroegi ikogakotagantakerira arisanorikara ikamake. \v 45 Irirori ikantiri: \p —Jeeje, arisano kamake. \p Yogari Pirato ishonkatetanakari Jose ikantiri: \p —Iroroventi nanityo. \p \v 46 Ovashi iatake ipunaventutira mechomagori kamisa ovetsikantunkanirira irino. Impo iatake ikentakoreakerira Jeso iponaviotantakari yamanairi anta yogaatirira imperitanakiku ikigantashitunkanirira igamaga itikakotantanakari omarane mapu. \v 47 Ogari Maria Magarena ontiri Maria iriniro Jose oneakoigakeri yogaaganira. \c 16 \s1 Yanianaira Jeso \r (Mt 28.1-10; Ir 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Impo ochapinitanaira kutagiteriku apishigopireantaganirira ogari Maria Magarena otentanakaro Sarome ontiri aikiro Maria iriniro Santiago oaigake opunaventaigutira kasankaripage oaigamanakera amashiiganakerira Jeso. \v 2 Impo okutagitetamanakera tominkoku tsitekyamanisano oaigamanake anta yogaaganira. \v 3 Antari oaiganakera avotsiku oniavageiganake okanti: \p —¿Tyanirikaratyo tatsinkaigakaerone mapu itikakotantunkanirira? \p \v 4 Omaranetarityo kara, kantankicha ogonkeigavetapaaka oneaigapaakero paa mataka ogagunkani. \v 5 Okiaigapaake tsompogi oneaigapaakeri isaankariite Tasorintsi pirinitake, kañomataka matsigenka ikyaenkarira antaritanankitsi. Onti ipirinitake okatinkatakera akosanoriraku, kutasamatakomataketyo kara. Ogatyo okenaigake otsarogavageiganaketyo kara. \v 6 Kantankicha irirori ikantaigiro: \p —Gara pitsarogaigi. Maika viroegi pikogaigavetakari Jeso Nasarekunirira ikentakovetunkanirira, kantankicha maika mataka yoganiaagani. Mameri aka. Atsi geroratyo kavako yoginoriavetunkanira. \v 7 Maika piaigepage pinkamantaigapaakerira Perero intiegiri aikiro maganiro irogamereegi pinkantaigakerira: ‘Yogari Jeso iriatake Garireaku iketyo ivatanankitsine. Impogini piaigake viroegi ario pineaigaeri anta. Ariotari ikantaiganakempiri karanki.’ \p \v 8 Okonteigapanuti oshigavageiganaka otsarogavageiganaketyo kara oshigekavageiganaketyo, nerotyo tera tyani onkamantumaige. \s1 Jeso ikoneatimotakerora Maria Magarena \r (Jn 20.11-18) \p \v 9 Antari yanianaira Jeso ikitareanaara tsitekyamani tominkoku oketyosano ikoneatimotake Maria Magarena yoneaganontakarira 7 kamagarini timaguigavetakarorira. \f + \fr 16:9 \ft Pairani okyasanokyara otsirinkakotunkanira Iriniane Tasorintsi ariorika tera ontime, versículos 9-20.\f* \v 10-11 Irorori oatake okamantaigapaakeri itentavageigavetarira okantaigiri: \p —¡Atake yanianai Jeso! ¡Noneakeritari naro! \p Kantankicha iriroegi teratyo inkematsaigero, atanatsityo iragaiganakara ikenkisureavageiganakatyo kara. \s1 Jeso ikoneatimoigakerira piteni irogamereegi \r (Ir 24.13-35) \p \v 12 Impogini Jeso irirokya ikoneatimoigake piteni irogamereegi iaigavetanakara ikenaigavetanakara avotsiku tsamairintsipageku, kantankicha onti ikantatigimoigakari. \v 13 Impo iriroegi ipigaiganaa Jerosarenku ikamantaigavetapaakari itovaireegi, kantankicha teratyo inkematsaigeri iriroegi aikiro. \s1 Jeso ikantaiganairira iritigankaneegi inkamantakoigakerira \r (Mt 28.16-20; Ir 24.36-49; Jn 20.19-23) \p \v 14 Impogini ikoneatimoigamatairityo irogamereegi itentasanoigarira ipitaigakera mesaku isekataigakara. Impo ikanomajaigakeri ineakera tera inkematsaige, teranika isureigaemparo magatiro ikantavetunkanirira, onti otimake isureegi kogapage, tera inkematsaigerinika kamantaigavetakaririra ineaigakerira yanianaira. \v 15 Impo ikantaigiri: \p —Piaige parikotipageku pinkenkitsatimoigakerira maganiro matsigenkaegi pintsotenkagiteavageiganakerotyo kara samani pinkantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \v 16 Tyanirika kematsatakenane aikiro irogiviatakempa irogavisaakotakenkani, kantankicha tyanirika garira ikematsatana gara yogavisaakotagani, onti inkisashitakenkani. \v 17 Yogari kematsatakenanerira onti ineantakenkani ironeagageigakemparira kamagarinipage timaguigakeririra matsigenka, iraventashitakemparira novairo, aikiro iriniantaiganakemparora pashinipage niagantsipage terira irogoigavetemparo. \v 18 Iragaigavetakemparityo maranke, kantankicha garatyo itavatumaigiri. Aikiro impaigavetakenkanityo kepigari iroviikaigavetakemparo garatyo ovigaigiri. Aikiro impatikaiigakeri igitoku mantsigaigankitsirira ovashi irovegaiganaempa. \s1 Iatanaira Jeso enoku \r (Ir 24.50-53) \p \v 19 Impo yagatanakera iniaiganairira irogamereegi yogaenokanairi Tasorintsi iatanai enoku ipirinitapai inampinaku irakosanoriraku. \v 20 Iriroegi iaigake ikenkitsavageiganakera itsotenkagiteavageiganakerotyo kara ikamantakoiganakerira Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira. Yogari Atinkami Jeso imutakoigakeri yagaveakagaigakerira yovetsikaigakera posantepage terira oneimagetenkani kameti irogoigakeniri yogaegi ikenkitsatimoigakerira tera ario iramatavinaigeri.