\id MAT - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) \h MATEO \toc1 Mateo Itsirinkakotakeri Jesokirishito Tyara Ikanta Yogavisaakotantira \toc2 Mateo \toc3 Mt \mt1 MATEO ITSIRINKAKOTAKERI JESOKIRISHITO TYARA IKANTA YOGAVISAAKOTANTIRA \c 1 \s1 Yashikiiganakeririra Jesokirishito \r (Ir 3.23-38) \p \v 1 Maika nontsirinkakogetakero ivairopage pairaninirira yashikiiganakeririra Jesokirishito. Irirori inti iyashikiiganakerira Averan intiri Iravi. \b \p \v 2 Antari okyara yogari Averan itomintakari Isaako.\x * \xo 1:2 \xt Jen 21.1-3\x* \li1 Irirokya Isaako itomintakari Jakovo.\x * \xo 1:2 \xt Jen 25.21-26\x* \li1 Irirokya Jakovo itomintakari Jora intiegiri irirentiegi.\x * \xo 1:2 \xt Jen 35.22-26\x* \li1 \v 3 Irirokya Jora itomintakari Parese intiri Sari. Ogari iriniro opaitaka Tamare. \li1 Impogini Parese itomintakari Eserome. \li1 Irirokya Eserome itomintakari Arame. \li1 \v 4 Irirokya Arame itomintakari Aminaravo. \li1 Irirokya Aminaravo itomintakari Naason. \li1 Irirokya Naason itomintakari Sarimon. \li1 \v 5 Irirokya Sarimon itomintakari Voose. Ogari iriniro opaitaka Iraava. \li1 Impogini Voose itomintakari Oveti. Ogari iriniro opaitaka Irote. \li1 Impogini Oveti itomintakari Isai. \li1 \v 6 Irirokya Isai itomintakari Iravi pegankicharira igoveenkariegite iseraereegi. \b \li1 Irirokya koveenkari Iravi itomintakari Saromon. Ogari iriniro Saromon onti yagavetarira Oriashi. \li1 \v 7 Impogini Saromon itomintakari Irovoame. \li1 Irirokya Irovoame itomintakari Aviashi. \li1 Irirokya Aviashi itomintakari Asa. \li1 \v 8 Irirokya Asa itomintakari Josapate. \li1 Irirokya Josapate itomintakari Jorame. \li1 Irirokya Jorame itomintakari Osuashi. \li1 \v 9 Irirokya Osuashi itomintakari Joatame. \li1 Irirokya Joatame itomintakari Akase. \li1 Irirokya Akase itomintakari Esekiashi. \li1 \v 10 Irirokya Esekiashi itomintakari Manaseshi. \li1 Irirokya Manaseshi itomintakari Amon. \li1 Irirokya Amon itomintakari Joseashi. \li1 \v 11 Irirokya Joseashi itomintaigakari Jekoniashi intiegiri irirentiegi impo yamaiganunkani maganiro iseraereegi Vavironiaku.\x * \xo 1:11 \xt 2 Kov 24.14-15\x* \b \li1 \v 12 Impogini yogari Jekoniashi itomintakari Saratieri. \li1 Irirokya Saratieri itomintakari Sorovaveri. \li1 \v 13 Irirokya Sorovaveri itomintakari Aviote. \li1 Irirokya Aviote itomintakari Eriakime. \li1 Irirokya Eriakime itomintakari Asoro. \li1 \v 14 Irirokya Asoro itomintakari Saroko. \li1 Irirokya Saroko itomintakari Akimo. \li1 Irirokya Akimo itomintakari Eriote. \li1 \v 15 Irirokya Eriote itomintakari Ereasaro. \li1 Irirokya Ereasaro itomintakari Matan. \li1 Irirokya Matan itomintakari Jakovo. \li1 \v 16 Irirokya Jakovo itomintakari Jose. Ogari itsinanetsite Jose opaitaka Maria. Irorori onti iriniro Jeso ikantaganirira aikiro Kirishito.\f + \fr 1:16 \ft Jeso onti onkantakera “yogavisaakotantake Atinkami”. Kirishito onti onkantakera “ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi”. (Kamosotero “Jesokirishito” ontiri “Meshiashi” \fk Glosarioku.)\f* \b \p \v 17 Maganiro tsirinkakoigankicharira ivairopage aka ikaravageigake 14 itsititapanutara itimakera Averan ikaravagetake itimakera Iravi. Ario ikañoigaka aikiro maganiro tsirinkakoigankicharira ivairopage itsititapanutara itimakera Iravi ikaravagetake yamaiganunkanira Vavironiaku ikaravageigake 14. Impo ario ikañoigaka aikiro maganiro tsirinkakoigankicharira ivairopage itsititapanutara yamaiganunkanira Vavironiaku ikaravagetake itimakera Kirishito ikaravageigake 14. \s1 Imechotakera Jesokirishito \r (Ir 2.1-7) \p \v 18 Maika nonkenkitsatakotakeri Jesokirishito tyara ikantaka ikyasanokyara ipokutira aka kipatsiku imechotakera. Pairani otimake tsinane opaitaka Maria. Inti kashigakaro surari ipaita Jose. Impo tekyara iragero itimake otyomiani, intitari timakagakeri Isure Tasorintsi. \v 19 Yogari Jose ikogavetaka irapakuanaeromera gara yagiro, intitari negintevagetacharira, kantankicha itsarogakagakaro nerotyo tera inkoge intsavetantakerora irogipashiventakerora, onti isurevetanaka irapakuanaeromera maireni gara ikanti tatoita yapakuavitanairo. \v 20 Kantankicha iroro isurevetanakara inkañotakeromera maika ikoneatimotakeri isaankariite Tasorintsi igisanireku ikantiri: “Jose, virori vinti iyashikitanakerira Iravi. Maika onti nopokashitake nonkantakempira kametitake pagakerora Maria pamanakerora pivankoku. Yogari otomi intitari timakagakeri Isure Tasorintsi, irorotari itimantakarira. \v 21 Impogini omechotakerira pimpaitakeri Jeso, irirotari gavisaakoigakerine itovaireegi ganiri ikisaviigiri Tasorintsi ikañovageigara.” \p \v 22 Ario okañotaka maika kameti ontsatagakempaniri ikantakerira Atinkami Tasorintsi pairani iniakagakerira kamantantatsirira Isaiashi ikanti: \q1 \v 23 “Ogari terira ineimatero surari ankamonkitake \q1 intimake otomi. \q1 Irirori impaitakempa Imanoeri” \m (onkantakera: “Ikonoiigakai Tasorintsi”). \p \v 24 Impo ikireanaira Jose ikematsatakeri isaankariite Tasorintsi ovashi iatake yagakitiro Maria yamanakerora ivankoku, \v 25 kantankicha tera ineimatero kigonkero omechotakerira otomi. Antari imechotakera yogari Jose ipaitakeri Jeso. \c 2 \s1 Yogonkeigakara govageigatsirira Jerosarenku \p \v 1 Antari imechotakera Jeso Verenku Joreaku aiño igoveenkariegite Joreakunirira paitacharira Erorishi. Impogini ipokaigake Jerosarenku pashini govageigatsirira iponiaigaka oatakara ikontetira poreatsiri. Iriroegi inti ipiriniventaigi impokiropage irogotantaigakemparira posante. Antari yogonkeigapaakara \v 2 ikantaigapaakeri timaigatsirira kara: \p —¿Tyara inake kara igoveenkariegite jorioegi ikyaenkarira mechotankitsi?, noneaigakeritari impokiro ikontetapaakera yogaenokanakara nogotantaigakarira mechotake, nopokantaigakarira nonkamosoiguterira nontigeroaventaigakitemparira. \p \v 3 Irorompatyo ikemavakera koveenkari Erorishi ogatyo ikenake yovankinavagetanakatyo kara, ariotyo ikañoiganaka maganiro timaigatsirira Jerosarenku. \v 4 Impogini irirori ikaemakagantaigakeri maganiro itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikogakotagantaigakeri tyara kara imechotakera Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi. \v 5 Iriroegi ikantaigiri: \p —Anta Verenku Joreaku, ariotari ikantakeri pairani kamantantatsirira itsirinkakotanakerora Veren ikanti: \q1 \v 6 ‘Virori, Veren, nankitsirira Joraku, \q1 pairo pavisake inkemakoitakempira \q1 pavisakerora pashinipage apatogetara pankotsi itimantaigakarira tovaini Jorakunirira, \q1 imechotantakempitari Igoveenkariegite maganiro iseraereegi.’ \p \v 7 Impogini Erorishi maireni ikaemakagantaigakeri govageigatsirira teratyo tyani inkamante. Iroro yogonkeigapaakara ikantaigavakeri: \p —¿Tyati pineantaigakari ikontetapaakera impokiro? \p \v 8 Impogini ikemakera ikamantaigakerira itigankaigakeri Verenku ikantaigavakeri: \p —Atsi piaige pinkogasanoigakiterira, impo pineaigakeririka pimpigaigae pinkamantaigakenara kameti noatakiteniri naro aikiro nontigeroaventakitemparira. \p \v 9 Iroro ikemaigakera ikantaigakerira iaiganake Verenku. Yogari impokiro ineaigakerira okyara anta itimaigira iivaiganakeri impo yaganakerora okatinkatakera pankotsi inantakarira Jeso ario ikusoenkatapaake kara. \v 10 Antari ineaigairira aikiro ogatyo ikenaigake ishinevageiganakatyo kara. \v 11 Impo yogonkeigapaakara pankotsiku ikiaiganake tsompogi ineaigapaakeri Jeso ontiri iriniro ovashi itigeroaventaigapaakari. Impo itsaakoigakero yamaigakeneririra ipaigakeri kori, kasankapaneri ontiri mira. \v 12 Impogini imagaigakera ikamantaigunkani igisanireku ganiri ipigaiganaa Erorishiku, nerotyo ikenapitsatantaiganaaririra parikoti iaigaira itimaigira. \s1 Jose ishigakaganakarira Jeso anta Ejipitoku \p \v 13 Impogini iaigaira iriroegi yogari isaankariite Tasorintsi ikoneatimotairi Jose igisanireku ikantiri: “Tinaanake ganakero pitsinanetsite intiri otomi piate shiganake anta parikoti Ejipitoku, inkogakagantakeritari Erorishi irogakagantakerira. Pinkantakani pintimakera kara kigonkero nonkamantaempira kametitake pimpigaera.” \p \v 14 Irorotyo ikemakera ikantakerira ogatyo ikenake itinaanaka yaganakero itsinanetsite intiri otomi ishiganinkaiganaka tsitenigetiku iaigakera Ejipitoku. \v 15 Itimuntevageigake anta asatyo ikamanaira Erorishi. Ario ikañoigaka maika kameti ontsatagakenkaniniri ikantakerira Tasorintsi pairani itsirinkakagakerira kamantantatsirira ikanti: “Itimavetaka Notomi Ejipitoku, impogini nokaemairi.” \s1 Erorishi yogakagantaigakerira ananekiegi \p \v 16 Impogini yogari Erorishi ineakera tera impigaigae govageigatsirira ikisamatanakatyo ovashi itigankaigakeri soraroegi irogaigakiterira maganiro ananekiegi timaigatsirira Verenku intiegiri aikiro timageigatsirira ochoenigetira impogereaigakerira maganiro ikyarira mechoigankitsi kigonkero inkaratagaigakeri shiriagakoigankicharira piteti. Irorotari ipampiatake ikantaigakeririra govageigatsirira. \v 17 Ario ikañotaka maika otsatagunkanira itsirinkakotanakerira pairani kamantantatsirira Jeremiashi ikanti: \q1 \v 18 “Okemunkani anta Iramaku okaemavatunkanira, \q1 ontityo oyashikiiganakerira Irakere \q1 iragatsikanaiganakarira otomiegi teratyo onkaraigae. \q1 Tyampa onkantaigakenkani ogishineaigaenkanira, \q1 kamavioigaketari maganiro otomiegi.” \p \v 19 Impogini ikamanakera Erorishi yogari isaankariite Tasorintsi ikoneatimotairi Jose igisanireku ikantiri: \v 20 “Maikari maika tinaanake ganaero pitsinanetsite intiri otomi piataera anta Iseraereku, kamaigaketari kogaigavetankicharira irogaigakerimera.” \p \v 21 Iroro ikemavakera ikaviritapanuta yaganairo itsinanetsite intiri otomi iataira Iseraereku, \v 22 kantankicha antari ikemakotakerira Arekerao itomi Erorishi ipugairira iriri ipegakara koveenkari Joreaku ogatyo ikenake itsaroganake ovashi tera inkoge iriataera anta. Impogini ikamantunkani igisanireku ganiri iatai Joreaku, nerotyo iatantakarira Garireaku. \v 23 Yogonketapaakara anta itimapaake Nasareku. Ario okañotaka maika otsataganakara ikantaigakerira kamantantaigatsirira iniakoigakerira Jeso ikantaigakera onti inkantakenkani, “Inti Nasarekunirira.” \c 3 \s1 Joan Giviatantatsirira ikenkitsavagetakera osarigagitetapaakera \r (Mr 1.1-8; Ir 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1 Aiñokyara itimaveta Jeso Nasareku iatake pashini matsigenka paitacharira Joan ikenkitsavagetanakera anta osarigagitetapaakera ikanti: \v 2 “¡Kantatigaiganakempa pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite, panikyatari aganakempa impegantakemparira Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira!” \p \v 3 Yogari Joan irirotari ikamantakotakerira kamantantatsirira Isaiashi pairani ikantakera: \q1 “Iriatake pashini matsigenka anta osarigagitetapaakera inkenkitsatakera imaraenkarika kara inkante: \q1 ‘Pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite \q1 pinegintetashiigavakemparira Atinkamiegi.’ ” \p \v 4 Irirori onti yogagutaka manchakintsi ovetsikantunkanirira iviti kameyo, aikiro isuntoratsatakari imeshina. Intagani yogaka tsinaro intiri pitsi. \v 5 Impogini iaigake inkamosoigakerira tovaini matsigenkaegi timaigatsirira Jerosarenku intiegiri pashiniegi Joreakunirira intiegiri aikiro choenitakoigakarorira nia paitacharira Jororan. \v 6 Antari ikemaigakerira ikenkitsavagetakera ovashi ikamantakoiganakero magatiro yovetsikageigirira terira onkametite impo yogiviaigakeri Jororanku. \p \v 7 Kantankicha iatashiigakeri aikiro tovaini pariseoegi intiegiri saroseoegi ikantaigakerira irogiviaigakerira. Irirori ineaigavakerira ikantaigavakeri: “¡Viroegi kañoigakavi tsiroti! Ontitari pamatagaigaka tera arisano pinkematsatagantsiige. ¿Matsi tyanimpatyora kantaigakempira pimpokaigakera aka nogiviaigakempira ganiri ikisashiigimpi Tasorintsi impogini inkisashiigakemparira maganiro kañovageigacharira? \v 8 Atsi negintetasanoigempanityo kameti ineaigakempiniri maganiro arisano pikantatigaigaka papakuaigakerora povetsikageigira terira onkametite pikematsatasanoigakerira Tasorintsi. \v 9 Gara pikantaigi: ‘Gara ikisashiigana Tasorintsi, nantitari iyashikiegi Averan.’ Nonkamantasanoigakempi inkogakerika Tasorintsi iragaveaketyo inoshikagetakerora ogapage mapu impegakagagetakemparora iyashikiiganakerira Averan. \v 10 Kantankicha maika panikya inkisashiigakempari Tasorintsi maganiro terira inkematsatasanoigeri inkañotagakemparora otogaganira inchato terira ontimumate okitsoki impo otagunkanira. \p \v 11 “Narori onti nogiviaigakempi niaku oneakenkaniniri arisano pikantatigaigaka papakuaigakerora povetsikageigira terira onkametite, kantankicha panikya iripokake pashini tigankimoigakempineririra Isure Tasorintsi intimasurentagarantaigakempira, kantankicha pinkonogagarantaigakempa intigankagarantaigakempi morekariku. Irirori pairotyo yavisakena yagaveavagetakera. Narori garorokarityo nokañotumatari irirori, onti nagamaavagetakari, pairotari yavisavagetakena. \v 12 Antari iripokapaakera inkantapaake tyani kematsatasanoigakeri Tasorintsi, aikiro tyani terira inkematsaigeri. Yogari kematsatasanoigakeririra intentaiganakeri intimimoigakerira Tasorintsi. Yogari terira inkematsaigeri intigankaigakeri morekariku garira otsivakumati.” \s1 Yogiviatunkanira Jeso \r (Mr 1.9-11; Ir 3.21-22) \p \v 13 Impogini iponianaka Jeso Garireaku iatakera Jororanku ikantakerira Joan irogiviatakerira. \v 14 Kantankicha Joan ikantavakeri: \p —Narori garorokari nogiviatumatimpi narompatyo naro pogiviatake. \p \v 15 Ikanti Jeso: \p —Ariotyo onkañotakempa maika kametitaketari antsatagaigakerora ikantakerira Tasorintsi. \p Impo ikantake Joan: \p —Je'ee. \p Ovashi yogiviatakeri. \v 16 Impo irorotyo yaganairora Jeso otsapiaku ogatyo okenake ashirenakimatanakatyo inkite ineiri yapusatinkagutapaakari Isure Tasorintsi ikañotapaakari shiromega. \v 17 Impo inianake Tasorintsi enoku ikanti: “Yogari yoga inti Notomi, notasanovagetarityo kara noshineventakarityo.” \c 4 \s1 Ikogavetakara kamagarini irapakuakagakerimera Jeso ganigera ikematsatairi Iriri \r (Mr 1.12-13; Ir 4.1-13) \p \v 1 Iroro yagatakera iniakera Tasorintsi yogari Isure yamanakeri Jeso parikoti osarigagitetapaakera kameti ineasanotakerira kamagarini ariorika iragaveake irapakuakagakerira ganigera ikematsatairi Iriri. \v 2 Ario inake kara 40 kutagiteri onti ipitashitakaro kogapage tera isekatumatempa niganki itaseganake. \v 3 Impo yaiñonitanakari kamagarini ikantakerira: \p —Irorotari vintira Itomi Tasorintsi atsi kanteronityo oga mapu ompeganakempara sekatsi pisekatakempara. \p \v 4 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —Aityo otsirinkakotunkani Irinianeku Tasorintsi okanti: ‘Ogari sekatsi oshintsitagantavetaka kantankicha tera patiro onkogakotenkani irorori. Pairo avisake okogakotunkanira ogotasanotakenkanira magatiro ikantagetakerira Tasorintsi, irorotari shintsitagantatsi suretsiku.’\x * \xo 4:4 \xt Ireo 8.3\x* \p \v 5 Impo ariokya itentanakari Jerosarenku yaratinkaigapaakera ivankoku Tasorintsi otishitapankoku onavagetiratyo enoku kara \v 6 ikantiri: \p —Irorotari vintira Itomi Tasorintsi atsi mitaanakenityo savi, okantaketari otsirinkakotunkanira okanti: \q1 ‘Intigankaigakeri Tasorintsi isaankariite irisentaigakempira. \q1 Iragaigavaempityo ganiri piparigi mapuseku.’ \p \v 7 Iniitanaatyo Jeso ikantiri: \p —Kantankicha aityo pashini otsirinkakotunkani aikiro okanti: ‘Gara potsimajairi Pitinkami Tasorintsi\x * \xo 4:7 \xt Ireo 6.16\x* pinkantanatakerira: Irorotari pagaveavagetira atsi nanityo maika neakagenaro pagaveane.’ \p \v 8 Impo ariokya itentanakari enoku ochovaankakera otishi yogikoneatimotutarityo magatirosanotyo kipatsi ontiri aikiro magatiropage timantagetakarorira. \v 9 Impo ikantiri: \p —Pintigeroaventakenarika maika pimpegakenara pitinkami, naro nompagetakempiro magatiro pineagetakerira maika. \p \v 10 Iniitanaatyo Jeso aikiro ikantiri: \p —Virori Satanashi, piataenityo parikoti, otsirinkakotunkanitari okanti: ‘Gara pipegumati pashini pitinkami. Panirosanotyo Tasorintsi pinkematsatasanotake.’\x * \xo 4:10 \xt Ek 20.3; Ireo 6.13; Jos 24.14\x* \p \v 11 Impo ovashi iatai. Irirokya pokaigapaatsi isaankariite Tasorintsi yamaigakenerira iseka ishintsitagaigakerira. \s1 Ikenkitsavagetakera Jeso Garireaku \r (Mr 1.14-15; Ir 4.14-15) \p \v 12 Impogini yogari Jeso ikemakotakerira Joan yashitakotunkanira iatake Garireaku, \v 13 kantankicha tera intimae Nasareku, onti iatake itimakera Kaperenaoku. Ogari Kaperenao onti onake otsapiaku inkaare paitacharira Garirea ochoenitakotakarora kipatsipage itimantaigarira pairani iyashikiiganakerira Savoron intiri Nepetari. \v 14 Ario ikañotaka maika kameti ontsataganakenkaniniri itsirinkakotanakerira kamantantatsirira Isaiashi pairani ikanti: \q1 \v 15 “Ogari kipatsi itimantaigarira iyashikiiganakerira Savoron intiri Nepetari, \q1 onti onake intati Jororanku \q1 okenantapinitaganira oatapinitaganira omaraaniku nia. \q1 Onti opaita aikiro Garirea; \q1 itimantaigaro tovaini terira iriroegi iseraereegi. \q1 \v 16 Yogaegiri timaigatsirira kara yapavatsaakoigavetaka, \q1 kantankicha maika atake ikoneagitetakoiganake; \q1 panikya impogereaigakempa, \q1 kantankicha maika onti ipokashiigakeri Gavisaakotantatsirira irogavisaakoigakerira.” \p \v 17 Impo ikenkitsavagetanake Jeso ikanti: “Kantatigaiganakempa pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite, panikyatari aganakempa impegantakemparira Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira.” \s1 Jeso ikantaigakerira 4 kitsavageigatsirira irogiaiganakerira \r (Mr 1.16-20; Ir 5.1-11) \p \v 18 Impogini ikenanake Jeso kara ishitetanaka otsapiaku inkaare Garirea. Ineaigapaakeri Sumo intiri irirenti paitacharira Anturishi kitsavageigake, irorotari ipiriniventavageigi iriroegi. \v 19 Impo ikantaigiri: \p —Maikari maika onti pipiriniventavageigi pikitsavageigira, kantankicha maika pakuaiganakero pikitsavageigira tsame pogiaiganakenara ariokya nagaveakagaigakempi irirokya pimpiriniventavageigae matsigenkaegi pinkematsatagaigakerira. \p \v 20 Impo iriroegi iokageigapanutiro igitsareegi yogiaiganakerira. \p \v 21 Iaigavetanaka antakona anta irirokya ineapaake Santiago intiri irirenti paitacharira Joan pirinitaigake pitotsiku shitikagisevageigake igitsareegi. Itentaigakari iriri paitacharira Severeo. Impo yogari Jeso ikantaigiri Santiago intiri Joan: \p —Tsame pogiaiganakenara. \p \v 22 Iroro ikemaigavakerira ogatyo ikenaigake iokaiganakeri iriri pitotsiku yogiaiganakeri Jeso. \s1 Jeso yogotagaigakerira tovaini matsigenkaegi \r (Ir 6.17-19) \p \v 23 Impogini iatanake Jeso itsotenkanakerotyo Garirea yogotagantavagetakera pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsatimoigakerira ikantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. Aikiro yovegagematityo tovaini oposantetashigeigakarira mantsigarintsipage, tenigetyo tyara inkatsitumageigae paa vegasanovageigaa. \v 24 Impo yogaegiri timageigatsirira parikotipageku Suriaku ikemakoiganakeri yovegantagetaira nerotyo yamageigapaakeneri maganiro mantsigaigankitsirira. Iriroegi iposanteivagetanakatyo kara ikonogaka yatsipereintevageigaketyo kara. Pashini onti ikamakamaigi, pashinikya ishinkogiseigaka, kantankicha irirori yovegageigairi maganiro. Aikiro yoneaganontaigakari itimaguigakerira kamagarinipage. \v 25 Impo yogiavageiganakerityo tovaini matsigenkaegi poniageigankicharira Garireaku, Tekaporishiku, Jerosarenku, Joreaku ontiri aikiro intati Jororanku, itovaigavagetiratyo kara. \c 5 \s1 Ikenkitsavagetakera Jeso otishiku \p \v 1 Impogini ineaigakerira Jeso maganiro patoventaigakaririra itovaigavagetityo kara itonkoanake otishiku ipirinitakera kara, impo yaiñoniigakari irogamereegi inkemisantaigakerira. \v 2 Ovashi yogotagaigakeri ikantaigakerira: \s1 Tyani shinevageigankichane impogini \r (Ir 6.20-23) \p \v 3 “Pairo okametitake pinkantaigakera: ‘Garika itsarogakagana Tasorintsi tyampa nonkantakempa, teranika tatakona nagaveimagete naro tsikyata.’ Antari pinkañoigakemparika maika ario pinkante pishinevageigakempa impegakempatari Tasorintsi Pigoveenkariegite. \p \v 4 “Pairotari irishinevageigakempa impogini maganiro onkenkisureakagaigakemparira maika tatapagerika oita terira onkametite, irogishineaigaeritari Tasorintsi. \p \v 5 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro tsipereakoigankichanerira magatiro tatarikara oita pokashiigakerine, impoginitari ineaigakero magatiro ikashigakagaigakaririra Tasorintsi. \p \v 6 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro kogasanoigankitsinerira intsatagageigakerora magatiro ikogagetakerira Tasorintsi, iragaveakagaigakeritari irirori inkañoigakerora maika. \p \v 7 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro tsarogakagantaigankichanerira, intsarogakagaigakemparitari Tasorintsi iriroegi aikiro. \p \v 8 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro suretasanoigakemparinerira Tasorintsi impanirotasanoiganakerira, impoginitari iriaigake itimira ineaigakerira. \p \v 9 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro gametiaigaerinerira itovaireegi, impegakagaigakeritari Tasorintsi itomiegi. \p \v 10 “Pairotari irishinevageigakempa maganiro iratsipereakagaigakenkanirira inkisaviigakenkanira ikematsaigakerira Tasorintsi itsatagageigakerora ikogagetakerira, matakatari pegaka Tasorintsi Igoveenkariegite. \p \v 11 “Maika atsi shinevageigempa viroegi pineaigakera irovosanteaigakempira pitovaireegi, inkisavintsavageigakempira, aikiro intsoeventavageigakempira ineaigakera pikematsaigakenara naro. \v 12 Ariotari ikañoigunkaniri kamantantaigatsirira pairaninirira yatsipereakagaigunkanira ikisaigunkanira. Antari pineaigakera inkañoigakempira maika, pishinevageigakempatyo kara, pogoigaketari pairotyo irogishineavageigakempi Tasorintsi impogini anta enoku. \s1 Kematsaigatsirira onti ikañoigakaro tivi \r (Mr 9.50; Ir 14.34-35) \p \v 13 “Viroegi onti pikañoigakaro tivi. Pineirotari tivi opochatira pairo okogasanotagani, kantankicha antari omasankatera ganigera opochatai, ¿ario tatatyo onkogavitaenkani? ¿Matsi tyampatyo onkantaenkani kameti ompochatanaera? Ontityo ovuokakenkani parikoti okenapinitaganira agatitinatakenkanira. \p \v 14 “Aikiro viroegi kañoigamatakavi tenenkakoigiririra maganiro matsigenkaegi. Pineirotari pankotsipage ovetsikagetunkanira otishiku apatotunkanira otovaigavagetityo kara, ¿matsi gara oneagani? Oneakenkanityo, koneataketari. \v 15 Ario ikañotaka aikiro mechero yogimataganira tera ario intatakotenkani kovitiku, ontityo yovitakotunkani enoku kameti irontenenkakoigakeriniri maganiro naigankitsirira pankotsiku. \v 16 Ario pinkañoigakempa viroegi pinegintevageigakempara povetsikaigakerora kametiripage kameti ineaigakempiniri maganiro, ovashi inkantaiganake pairo ikametiti Piri timatsirira enoku. \s1 Jeso ikantake ontsatagakenkanira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi \p \v 17 “Gara pikantaigi: ‘Onti ipokashitake Jeso inkantakera ganigera otsatagaagani itsirinkakotanakerira Moiseshi ontiri aikiro itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira’, teranika iroro nompokashite, ontityo nopokashitake nontsatagasanotakerora magatiro ikantaigakerira. \v 18 Maika nonkamantasanoigakempi antari gatatara otsonkata inkite ontiri kipatsi ontsatagasanotakenkanityo magatiro ikantagetirira Tasorintsi itsirinkakagaigakeririra pairaninirira. \v 19 Tyanirika gagakerone patiro ikantakerira, aikiro irogotagaigakeri pashini irimaigakempara iriroegi, garatyo ishineventumaigari maganiro pegaigakeririra Tasorintsi Igoveenkariegite. Kantankicha yogari tsatagasanotakeronerira, aikiro irogotagaigakeri pashini irimaigakempara irirori intsatagasanoigakerora, pairotyo irishineventavagetakenkani. \v 20 Nonkantantaigakempirira maika garika pinegintetasanoiga pavisaigakerira gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi garatyo pitimimoigiri Tasorintsi impogini. \s1 Jeso yogotagantake ganiri okisantagani \r (Ir 12.57-59) \p \v 21 “Pogoigakerotari ikantaigunkanirira pairani yashikiiganakempirira ikantagani: ‘Gara poganti,\x * \xo 5:21 \xt Ek 20.13\x* inkisashitakenkanitari maganiro gantaigankitsinerira.’ \v 22 Kantankicha naro nonkantaigakempi tyanirika kisakerine itovaire irimatakenkanityo irirori impogini inkisashitakenkanira. Aikiro tyanirika kantakerine: ‘Viro tera pogotumate’, iramanakenkanityo itinkamipageku inkisashitakenkanira, kantankicha yogari kantakerinerira: ‘¡Vinti ivegaga!’, intagakempatyo morekariku. \p \v 23 “Irorotari nonkantantaigakempirira piaigakerika ivankoku Tasorintsi pamanakenerira pipira povetisakagantakenerira impo katsiketyo pisuretanakemparo pinkante: ‘Ariotari aityotari ikisavitakenarira notovaire’, gatatatyo povetisakagantiri. \v 24 Onti poganakeri pimpigapanaate pogametitapanuterira pitovaire. Impogini ario pinkante pimpigashitanaeri pipira povetisakagantakenerira Tasorintsi. \p \v 25 “Inkisakempirika pitovaire ineakera pipegakotakerira impo inkogavetakempa iramanakempira joeseku kameti inkantakera irirori tyara inkantaitakempi. Kantankicha viro pinianiatanakeri avotsiku pogishineaerira ganiri yamimpi. Antari iramanakempirika joeseku irirokya kaemakerine soraro, irirokya soraro onti iragapanutempi irashitakotakempira. \v 26 Nonkamantasanotakempityo garika pipunatasanotairi kisakempirira magatiro pipegakotakeririra garatyo yapakuaimpi shitakotakempirira. \s1 Jeso yogotagantake ganiri oneavintsatagani tsinane \p \v 27 “Viroegi pogoigakerotari okantunkanirira pairani okantagani: ‘Gara piatashitiro tsinane.’\x * \xo 5:27 \xt Ek 20.14\x* \v 28 Kantankicha naro nonkantaigakempi tyanirika neavintsanatakerone tsinane kañomataka ontinirikatyo iatashitakero, isuretakarotari ineakerora. \v 29 Irorotari nonkantantaigakempirira maika irorora kañovagetagakempine poki pakosanorirakutirira ariometyo pinkitsogitakerome, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku. \v 30 Aikiro pakosanorira irorora kañovagetagakempine ariometyo povatuakerome, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku. \s1 Ikantake Jeso gara tyani okumatiro itsinanetsite \r (Mt 19.9; Mr 10.1-12; Ir 16.18) \p \v 31 “Aikiro okantunkani pairani: ‘Tyanirika kogankitsine iokanaerora itsinanetsite kantetyo impakerora sankevanti onkantakera: Maika mataka nokanaimpi.’ \v 32 Kantankicha naro nonkantaigakempi ompanirotakempirika pitsinanetsite garatyo piokiro. Pokanakerorika impo agaerika pashini pimatakero pikañovagetagakaro, agaitari pashini. Ario pinkañotakempa viro pagakerika tsinane okunkanirira matakavi kañovagetakavi. \s1 Jeso ikantake gara tatoita oniakotumatagani \p \v 33 “Aikiro pogoigakerotari ikantaigunkanirira pairani yashikiiganakempirira ikantagani: ‘Tatarika pinkantake piniakotakeririka Tasorintsi pinkantakera: Ineakena Tasorintsi tera nontsoegumatempa, garatyo pikantatigumatiro impogini, ontityo pintsatagakero.’ \v 34 Kantankicha naro nonkantaigakempi omirinkara pintsatagageigakero magatiro pikantaigakerira ganiri pikogakotumaiga pinkantaigera: ‘Ineakenatari Tasorintsi tera nontsoegumatempa.’ Gara piniakoigiro inkite pinkantaigakera: ‘Nontsoegakemparika kantakarikatyo opitankirika inkite’, intitari shintaro Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro. \v 35 Ario okañotaka kipatsi irorori gara piniakoigiro pinkantaigakera: ‘Nontsoegakemparika kantakarikatyo onigirika kipatsi’, ontitari yashintagitearira, aikiro gara piniakotumaigiro Jerosaren pinkantaigakera: ‘Nontsoegakemparika asatyo ompegakempa Jerosaren’, intitari shintaro Koveenkari Gaveavagetatsirira terira intimumate viserinerira. \v 36 Aikiro gara piniakoigiro pigishi pinkantaigakera: ‘Nontsoegakemparika ogatyo nonkenake nonkutyapaetanake’, teranika pagaveaige viroegi pinkutatagaigakerora ontirika pimpotsitatagaigakerora papeatiro pigishi. \v 37 Gara tatoita piniakotumaigi, intagatityo pinkantaigake: ‘Jeeje, arisano’, ontirika pinkantaigake: ‘Teratyo.’ Antari ontirika piniakogeigake tatarika oita kameti inkematsaigakempiniri pashini, intityo suretagaigakempine kamagarini. \s1 Jeso ikantake gara ipugatagani kisantankitsirira \r (Ir 6.29-30) \p \v 38 “Viroegi pogoigakerotari okantunkanirira pairani: ‘Tyanirika tisoreaatantakerone okitsi ariotyo inkañotagakenkani irirori intisoreaatakenkanityo iroki. Aikiro tyanirika tinkaraitantakerone aitsi, ariotyo inkañotagakenkani irirori intinkaraitakenkanityo irai.’ \v 39 Kantankicha naro nonkantaigakempi gara pipugaigari kisaigakempinerira. Kañotari intimera taakempinerira pivoroku garatyo pipugatari.\f + \fr 5:39 \ft Garatyo pipugatari: literalmente, pishonkanakempa irimatakerora apiporotene irorori.\f* \v 40 Ontirika intimake kogankitsinerira iramanakempira joeseku iragutakempirora pogagutakarira savitankitsirira gara pitsaneanakaro\f + \fr 5:40 \ft Gara pitsaneanakaro: literalmente, pimpakerityo.\f* pimanchaki enokutankitsirira. \v 41 Ario onkañotakempa aikiro ariorika intimake ganakempinerira iromperatakempira inkantakempira pogavokitakiterira choenikona anta, piatetyo pavisanakerotyo ikantakempirira pogavagetakiterityo antakona anta. \v 42 Pintsarogakagakemparira nevitakempinerira tatarikara oita, pimpakerityo ikogakotakarira, aikiro tyanirika kogankitsine pampinatakerira tatarikara oita gara pitsaneapitsatari. \s1 Inkavintsajaigakenkanira kisantaigatsirira \r (Ir 6.27-28, 32-36) \p \v 43 “Pogoigakerotari okantunkanirira pairani: ‘Pintakemparira piamigote pinkavintsaakerira. Irirokya kisakempirira pimpugatanakemparityo pinkisakerira.’ \v 44 Kantankicha naro nonkantaigakempi pinkavintsajaigakerityo iriroegi kisashiigakempirira, aikiro piniaventaigakerira maganiro tsipereakagaigimpirira. \v 45 Pintsatagaigakerorika magatiro nokantaigakempirira maika onti pinkañoiganakempari Piri timatsirira enoku. Kañotari irirori iporeakagirira poreatsiri kameti imporeakoigakeriniri maganiro matsigenkaegi, irirorika kametiigatsirira intirika terira inkametiige. Ario okañotaka inkani irorori yogivariginirira maganiro kematsaigiririra intiegiri terira inkematsaigeri. \v 46 Nonkantaigakempi antari intaganirika pinkavintsajaigake kavintsajaigimpirira, ¿matsi tatatyo irishineviigakempi Tasorintsi? Ariotari ikañoigari maika kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari. \v 47 Ario okañotaka aikiro intaganirika piniaigavake pitovaireegi, ¿matsi ario pineaigake pairo pavisaigake pikematsaigakerira Tasorintsi? Ariotari ikañoigari maika yogaegi terira inkematsaigeri. \v 48 Irorotari nonkantantaigakempirira maika pinkavintsaantavageigakera pinkañoigakemparira Piri timatsirira enoku ikavintsaantavagetira. \c 6 \s1 Jeso yogotagantake tyara okantagani okavintsaantaganira \p \v 1 “Gara intagati pikavintsaantaigi pineakagaigakemparira pitovaireegi. Pinkañoigakemparika maika garatyo ishineventaigimpi Piri timatsirira enoku. \p \v 2 “Pintsarogakagaigakemparirika terira irashintumaigempa pimpaigakerira ikogakoigakarira gara pikamantaigiri pitovaireegi ganiri pikañoigari kematsatamampegaigacharira kogapage. Iriroegi ontitari ineakagantaigaka pankotsipageku yapatoitantaigarira ontiri aikiro kara avotsipageku kameti irishineventaigakempariniri itovaireegi, kantankicha maika nonkantaigakempi gatanika ishineventumaigari Tasorintsi kañoigirorira maika, intaganityo shineventaigakari itovaireegi neaigakeririra. \v 3 Antari pipaigirira tyanirika kogakovageigankicharira garatyo tyani pikamantumati, \v 4 impogini yogari Piri neagetakerorira magatiro irishineventakempi ovashi inkavintsaakempi. \s1 Jeso yogotagantake tyara inkantakenkani irinienkanira Tasorintsi \r (Ir 11.2-4) \p \v 5 “Antari piniaigerira Tasorintsi gara pikañoigari kematsatamampegaigacharira kogapage iniamampegaigarira. Iriroegi ontitari ikogavintsaigi iraratinkaigakera pankotsipageku apatoitantaganirira ontiri aikiro avotsiku iniamampegaigakarira kameti ineaigakeriniri itovaireegi. Yogaegiri kañoigacharira maika garatyo ishineventumaigari Tasorintsi. Intagani shineventaigakari maganiro neaigakeririra. \v 6 Kantankicha viro pinierira Tasorintsi piatake pinkianake pivankoku pashitakotakempa paniro, impo piniakeri. Irirori ineakempi panirora papuntaka piniakerira inkemavakempi irishineventakempi ovashi irogishineakempi. \v 7 Nerotyo pinierira Tasorintsi gara piniavageti kogapage vero vero vero ganiri pikañoigari terira inkematsaigeri Tasorintsi. Onti ineaigiri ariori inkemaigakeri iniavageigakera. \v 8 Nonkantutaigaempityo aikiro garatyo pikañoigari iriroegi, yogotitari Tasorintsi tatarika pikogakoigaka tekyaenkara pineviigeri. \v 9 Antari piniaigerira onti pinkañoigakero maika pinkantaigakerira: \q1 ‘Apa Tasorintsi timatsirira enoku, \q1 nokogaigake impinkatsatasanoigakempira maganiro matsigenkaegi \q1 \v 10 inkematsatasanoigakempira impegaigakempira Igoveenkariegite. \q1 Nokogaigake ontsatagakenkanira aka kipatsiku magatiro pikogakerira viro \q1 onkañotakempara otsatagaganira kara enoku. \q1 \v 11 Pimpaigakenara omirinka nogaigakemparira. \q1 \v 12 Pimagisantaerora novetsikaigakerira terira onkametite gara pikenkiagaiganaro. \q1 Ariotari nokañoigakari naroegi nomagisantaigakero \q1 yovetsikaigakerira tsipereakagaigakenarira tera nonkenkiagaigeri. \q1 \v 13 Pimpampogiakoigakenara ganiri opokashigeigana garira noshintsitashigeigiro. \q1 Onti nokogaigake pishintsitagaigakenara ganiri yagaveaigaana kamagarini inkañovagetagaigaenara.’ \p \v 14 “Pimagisantaigaerorika yovetsikaigakerira tsipereakagaigakempirira ario inkañotakempa Piri timatsirira enoku imagisantaero magatiro povetsikaigakerira viroegi terira onkametite gara ikenkiagaimpiro. \v 15 Kantankicha garika pimagisantaigiro yovetsikaigakerira tsipereakagaigakempirira garatyo imagisantairo Piri povetsikaigakerira viroegi terira onkametite. \s1 Jeso yogotagantake tyara onkantakenkani ompitashitakenkanira kogapage \p \v 16 “Ariorika pinkogaigake pimpitashiigakemparora kogapage gara pisekataiga kameti pimpiriniventaigakeroniri pisuretakoigakemparira Tasorintsi gara pikenkisureamampegaiga kogapage, garira onti pinkañoigakempari kematsatamampegaigacharira. Iriroegi ontitari ikenkisureamampegaiganaka kogapage kameti ineaigakenkaniniri. Kantankicha yogaegiri kañoigacharira maika garatyo ishineventumaigari Tasorintsi, intaganityo shineventaigakari maganiro neaigakeririra. \v 17 Kantankicha viroegi pimpitashiigemparora kogapage pinkishiigakempatyo, aikiro pinkivaiigakempa \v 18 ganiri yogoigimpi pitovaireegi onti pipitashiigakarora kogapage. Intagani neaigakempine Piri Tasorintsi impo irirori irishineventaigakempi ovashi pineakoigakemparo impaigakempirora onkatinkageigakempirira impogini. \s1 Oshineventavagetakenkanira magatiro ikogagetakerira Tasorintsi \r (Ir 12.33-34) \p \v 19 “Gara onti pishineventavageiga pashintavageigakempara aka kipatsiku, onkonogagarantakempatari irogagetakemparo gagetarorira, pashinikya onkiterigetanake, pashinikya onkoshigetakenkani, ontsonkagetakenkani magatiro. \v 20 Onti pishineventavageigakempa magatiro ikogagetakerira Tasorintsi kameti inkavintsaavageigakempiniri irogishineaigakempira impogini anta enoku. Antari anta gara tatoita tsonkatumagetaacha. \v 21 Antari irororika pishineventavagetakempa timagetatsirira aka kipatsiku irorotyo pimpiriniventavagetake, intagatitari pisuretakotakempa. Antari irororika pishineventavagetakempa ikogagetirira Tasorintsi ario pinkante irorotyo pimpiriniventavagetake, irorotari pisuretakotakempa. \s1 Suretakotasanotarorira Iriniane Tasorintsi onti ikañotakari neatsirira \r (Ir 11.34-36; 16.13) \p \v 22 “Yogari suretakotasanovagetakemparonerira Iriniane Tasorintsi irogotasanotakero magatiro ikogagetirira irirori, onti inkañotakempari neatsirira tyarika iati ineasanotanake tera irontivatumatempa, okoneagitetimotakeritari magatiro. \v 23 Kantankicha yogari terira isuretakotasanotemparo Iriniane Tasorintsi tera irogotero ikogagetirira, onti ikañotakari terira inee, tyampa inkantakempa iranuivagetakera, onti yontivativavagetaka, teranika onkoneagitetimoteri, onti ineakero pavatsaasemataka. Garika pisureigaro Iriniane Tasorintsi, intagatirika pisuretakovageigakempa timagetatsirira aka kipatsiku onti pamatavinaigaka tsikyata viroegi, kañoigamatakavi terira ineaigumate, ontitari apavatsaasetimoigakari. \p \v 24 “Gara tyani gaveatsi intimakera piteni shintaririra inkematsatasanoigakerira piteniro. Panirotyo irishineventakempa inkematsatasanotakerira, yogari irapitene gara ikematsatiri, gatanika ishineventari. Ario ikañotaka tyanirika kogankitsine irashintaarantavagetakempara garatyo ikogumati inkematsatasanotakerira Tasorintsi. \s1 Tasorintsi impaigakeri kematsatasanoigiririra magatiro ikogakogeigakarira \r (Ir 12.22-31) \p \v 25 “Nonkantantaigakempirira gara povankinaventaigaro pisekaegi pinkantaigakera: ‘Maikaniroro kamani ¿tatarikatyo nogaempa?’ Aikiro gara povankinaventaigaro pogaguigakemparira pinkantaigakera: ‘¿Tyarikatyo nagakero nogagutaemparira?’ Kañotari pisure paniantaigarira yagaveaketyo Tasorintsi itimakagakerora irorompari piseka pairo impaigakempiro. Ario okañotaka pogaguigakemparira, kañotari yagaveakera Tasorintsi itimakagakerora pivatsa irorompari pogaguigakemparira pairo impaigakempiro. \v 26 Pineaigiritari aragetatsirira teratyo impankivageigavetempa, aikiro teratyo ontimavetempa irogantaigakemparorira iseka iriatapiniigakera iragapiniigakera isekataigakempara, kantankicha Piri timatsirira enoku ipaigirityo irogaigakemparira. ¡Viroegimparorokari pairo impaigakempi pisekaegi pogaigakemparira, pairotari pavisaigakeri aragetatsirira! \v 27 Antari povankinaventaigemparora pinkimoiganakera ¿matsi ario pagaveaigake pinkimoiganakera? Garatyo pagaveimaigi. \p \v 28-29 “Iroroventi ¿tyara okantakara povankinaventaigakarora pogaguigakemparira? Pineaigironirorotyo oka otegapage tsikyata oshivokashiigaro irorori tera antumaigavetempa, aikiro tera onkirikaigavetempa akyari okametivageigi avisavagetaketyo kara okametitakera, avisagetakerotyo kamisa kametimagorisanorira pairanitirira yogagutarira koveenkari Saromon pairorira avisake okametimagotakera. \v 30 Kañotari oka otegapage porenkamaivagetake ikametitagagetirora Tasorintsi, kantankicha kamani ovatuakenkani ontagakenkanira, ¡viroegimparorokari pairo impaigakempi pogaguigakemparira! Kantankicha viroegi tera pinkematsatasanoigeri onti povankinaventaiga posantepage. \v 31 Nonkantantaigakempirira gara povankinavageiga pinkantaigakera: ‘¿Tatarika nogaempa? ¿Tatarika noviikaempa? ¿Tyarikatyo nagakero nogagutaemparira?’ \v 32 Intitari kañoigiro maika yogaegi terira inkematsaige yovankinaventaigarora posantepage, irorotari ipiriniventaigi iriroegi. Kantankicha viroegi gara pikañoigiro maika, aiñotari Piri timatsirira enoku. Irirori yogotake omirinka tatarika oita pikogakoigaka. \v 33 Irorompatyo pinkogasanoigake pimpiriniventaigakerora magatiro ikogagetirira Tasorintsi pintsatagaigakerora, impo irirori impaigakempiro magatiro pikogakogeigakarira. \v 34 Gara povankinaventaigaro pinkantaigakera: ‘¿Tyarikatyo nonkantanakempa kamani?’ Omirinkatari kutagiteri aityo posantepage tsipereakagaigakempirira pisuretakoigakemparira. Onkutagitevetanaempa pashinikyatyo timaatsine osuretakotaenkanirira. \c 7 \s1 Gara iniashinatagani atovaireegi kogapage \r (Ir 6.37-38, 41-42) \p \v 1 “Gara piniashinaigari pitovaireegi kogapage pinkantaigakera yovetsikaigake terira onkametite ganiri ikisashiigimpi Tasorintsi impogini. \v 2 Pinkantantavageigakerika kogapage pantsipereakagantaigakera ariotyo inkañotagaigakempi viroegi impogini inkisaigakempityo iratsipereakagaigakempira irirori. Tyarika pinkantaigakeri pashini ariotyo inkañotagaigakempi Tasorintsi irirori. \v 3 ¿Tyara pikantakara pikanomajaigirira vetsikaigirorira terira onkametite? ¿Matsi tera pineero pashi virompatyo viro pairo pogagaka? \v 4 Kañomatakatyo ontinirika pikantanakeri pitovaire: ‘Atsi taina nogotagakempira ganigeniri pikañovagetaa’, tenirikatyo pineemparo viro tyarikaroro apatoventavagetakempityo kara. \v 5 ¡Ontityo pineakagantavintsatakara! Atsi negintetasanovagetempanityo viro kameti pagaveakeniri pinkanomaantakera. \p \v 6 “Gara pikenkitsatimoigiri Iriniane Tasorintsi samatsanaigirorira garira onti inkisaigakempi. \s1 Tyara inkantakenkani iriniakenkanira Tasorintsi \r (Ir 11.9-13; 6.31) \p \v 7 “Neviigeri Tasorintsi tatarika pikogakogeigaka impo irirori impaigakempirotyo. Pinkogasanoigakerorika pineakoigakemparotyo. Atanatsirika pinevinatakeri Tasorintsi inkemaigakempityo impaigakempirora. \v 8 Yogari nevitantatsirira ipunkani. Yogari kogankitsirira ineakero. Aikiro yogari tyanirika atanatsirira inevitantira ikemunkani ipunkanityo. \v 9 ¿Matsi pinkañoigera viroegi inevitempira pitomi pan pinoshike mapu pimperi? \v 10 Intirika inevitakempi shima, ¿pinoshike pimperi maranke? \v 11 Kañotari viroegi pikañovageigavetari akyari pipaigiri pitomiegi tatarika oita kametiripage ineviigakempirira, ¡iriromparorokarityo Piri timatsirira enoku pairorokari impaigakempiro tatarika oita kametiripage pineviigakeririra! \p \v 12 “Irorotari nonkantantaigakempirira pikogaigakerika inegintevageitakempira iroroventi pinegintetantavageigaketyo viroegi aikiro. Ariotari okantiri itsirinkakotanakerira Moiseshi ontiri aikiro itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira. \s1 Sotsimoro maaniñakitirira \r (Ir 13.24) \p \v 13 “Pinkiantaiganakemparora sotsimoro maaniñakitirira, aityotari pashini sotsimoro omaranakini ontiri aikiro avotsi ariopokirikatyo onake atatsirira savi morekariku. Onti okenantavintsatantaganirira iatantaigaro tovaini matsigenkaegi. \v 14 Kantankicha ogari apipokitene avotsi maanisano ochapavokivagetaka onti oavokitake enoku Tasorintsiku. Gara ineaigairo igamane maganiro kenantanakemparonerira. Ario okañotaka sotsimoro irorori maaniñakitisano okañovagetaka. Tesakona intovaige neaigakeronerira inkiantaiganakemparora ganiri ineaigairo igamane. \s1 Ogari inchatopage onti oneantagani oi \r (Ir 6.43-44) \p \v 15 “Tsikyanira yamataviigimpikari kenkitsatakotamampegaigaririra Tasorintsi inkañoigavetapaakempari ovisha terira tyara inkantantavagete, kantankicha onti ikañoigakari matsontsori pogereantatsirira. \v 16 Viroegi onti pineantaigavakempari irororika yogotagantaigake Niagantsisanorira ontirika yogagaigakero iramatavinaigakempira. Pineaigironiroro ova tera oneenkani ontimantemparora kivitsa. Ario okañotaka igo tera oneenkani ontimantemparora tanko. \v 17-18 Ario okañotaka inchatopage. Magatiro timatsirira oi ogaganirira gara agaveimati ontimera oi terira ogenkani. Intagatityo timankitsine oi ogaganirira. Ario okañotaka aikiro inchatopage timatsirira oi terira ogenkani gara agaveimati ontimera oi ogaganirira. Intagatityo timankitsine terira ogenkani. \v 19 Ogari timatsirira oi terira ogenkani onti otogagani impo otagunkani. \v 20 Ario ikañoigaka matagavageigacharira iroro pineantaigavakempari tera inegintevageigempa, aikiro tera katinka irogaigero yogotagantaigira. \s1 Gara itimimoigiri Tasorintsi maganiro kantaigavetakemparinerira: ‘Notinkami, Notinkami.’ \r (Ir 13.25-27) \p \v 21 “Antari impogini irapatoitaigakerira Apa maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, gara itimimoigiri yogaegi maganiro kantaigavetakenanerira: ‘Notinkami, Notinkami.’ Intaganityo timimoigakerine vetsikaigakeronerira ikogagetakerira irirori. \v 22 Antari aganakempara kutagiteri nonkisantaigakemparirira maganiro terira inkematsaigena tovainityo kantaiganakenane: ‘Notinkami, Notinkami, nokenkitsatakoigakempi, aikiro naventashiigakari pivairo noneaganontaigakarira itimaguigakerira kamagarini, aikiro novetsikaigakera terira oneimagetenkani nokantaigake vinti gaveakagakena.’ \v 23 Kantankicha naro nonkantaigerityo: ‘Teratyo naro shintaigempine. ¡Piaigetyo parikoti maganiro viroegi vetsikagisevageigirorira terira onkametite!’ \s1 Jeso ikantakoigakerira matsigenka ikañotagaigakari vetsikirorira pankotsi \r (Mr 1.22; Ir 6.47-49) \p \v 24 “Maika nonkantaigakempi tyanirika kematsatakenane irovetsikagetakerora nokantagetakerira onti inkañotakempari govagetatsirira yovetsikakerora ivanko ikigantashitakero yogavagetakerotyo savi kameti onkusotasanotakeniri. \v 25 Impogini oparigavetanaka inkani okimoatanake nia, otampiavagetanaketyo jiriririri, kantankicha teratyo agaveero ontuanakerora, okusotasanotaketari. \v 26 Yogari kemisantavetakenarira kantankicha tera irovetsikero nokantakeririra onti ikañotakari terira irogote yovetsikakerora ivanko tera irogasanotero savi \v 27 impo opariganake inkani okimoatanake nia, otampiavagetanaketyo jiriririri ogatyo okenake otuanakero okantavageti togn, teranika onkusotasanote.” \p \v 28 Impo yagatanaira Jeso ikenkitsavagetakera yogavageiganaketyo kavako maganiro kemisantaigakeririra, \v 29 ineaigaketari yogotagaigakerira yogovagetiratyo kara, tera ario inkañoigempari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. \c 8 \s1 Jeso yovegairira vesegasenari \r (Mr 1.40-45; Ir 5.12-16) \p \v 1 Impogini yanonkaara Jeso ipokaira, yogiaigapaakeri tovaini matsigenkaegi. \v 2 Ikenapaake paniro vesegasenari itigeroaventapaakari ikantiri: \p —Notinkamii, nokogavetaka povegaenara, kantankicha impatyora viro tyarika pinkante. \p \v 3 Yogari Jeso yakontsaanake itsagatakeri ikantiri: \p —Jeeje, nokogake, ¡maika veganaempa! \p Irorotyo ikantakerira ogatyo ikenake yoveganaa yovesegavetakara. \v 4 Impo ikantavakeri Jeso: \p —Gara tyani pikamantumati. Inti piatimotake saserorote pokotagakemparira ontiri aikiro pamagetanakenerira piratsipage pintsatagakerora ikantakerira Moiseshi kameti ineasanotakempiniri ovashi inkantakempi vegaavi irogoigakempiniri maganiro vegasanotaavi.\x * \xo 8:4 \xt Ire 14.1-22\x* \s1 Jeso yovegairira iromperane itinkamiegi soraroegi \r (Ir 7.1-10) \p \v 5 Impogini iatanake Jeso Kaperenaoku. Iroro yogonketapaakara ineiri ikenapaake paniro iromano. Irirori inti itinkamiegi soraroegi. Impo ikantapaakeri: \p \v 6 —Notinkami, imantsigavagetanake nomperane aiño inoriaka anta novankoku. Ishinkogisevagetanaka yatsipereavagetaketyo kara. \p \v 7 Ikantiri Jeso: \p —Iroroventi noatake novegaerira. \p \v 8 Inianake itinkamiegi soraroegi ikanti: \p —Notinkami, garorokari pikiimatiro novanko, nogotaketari vinti gaveavagetatsirira. Piniimatakera intagatityo irovegantanaempa nomperane. \v 9 Kañotari naro itimavetari peraiganarira, akyari itimi nashi nomperaneegi. Tyarikara nonintake nontigankakerira ikematsatakenatyo iatake. Pashinikya nokaemirira ipokake. Aikiro aiño pashini tatarika nomperatakari ikematsatakenatyo. \p \v 10 Iroro ikemavakerira Jeso ikantakera maika yoganaketyo kavako ikantaigiri giaigapaakeririra: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi teratyo noneimageteri paniro Iseraerekunirira inkañotakemparira yoka iromano yogotasanotakera nagaveavagetira. \v 11 Impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite iripokaigake pashini tovaini terira iriroegi jorioegi imponiageigamatempatyo samani parikotipageku. Imponiageigamatempatyo oatakara ikontetira poreatsiri, pashini imponiageigamatempatyo iatira poreatsiri intentaigakemparira Averan, Isaako intiri Jakovo isekataigakempara, \v 12 kantankicha yogaegiri jorioegi ikogavetakarira Tasorintsi intentaigakemparimera garatyo itentaigari, onti intigankaigakeri parikoti apavatsaasevagetara. Antari anta inkantakani iriraguntevageigakempa inkaemavavageigaketyo kara iratsikagisevageiganakerotyo irai. \p \v 13 Impo ishonkashitari itinkamiegi soraroegi ikantiri: \p —Maika piatae pivankoku, pogotaketari nagaveakera novegaerira pomperane, maika irovegaempatyo. \p Iroro iniakera Jeso ogatyo ikenake yoveganaa. \s1 Jeso yovegairora yagashintotirira Perero \r (Mr 1.29-31; Ir 4.38-39) \p \v 14 Impogini iatake Jeso ivankoku Perero ineapaakero yagashintotirira mantsigatake noriaka oanativagetakera. \v 15 Itsagatapaakero akoku ogatyo okenake opeganaka oanatire ovashi otinaanaa opakoigakeri isekataigakempara. \s1 Jeso yovegaigakerira tovaini mantsigaigankitsirira \r (Mr 1.32-34; Ir 4.40-41) \p \v 16 Impogini ochapinitanakera yamaigapaakeneri Jeso tovaini itimaguigakerira kamagarini. Irorotyo iniakera Jeso oga ikenaigake kamagarinipage iokaiganairi itimaguigavetakarira iaigaira parikoti. Aikiro yamaigapaakeneri tovaini mantsigaigankitsirira, yovegageigairi maganiro. \v 17 Ariotari ikantakeri pairani kamantantatsirira Isaiashi ikamantakotakerira ikantakera: “Yatsipereaventaigakaira akañovageigara, aikiro yovegaigakaira amantsigaigakera.” \s1 Kogaigavetankicharira irogiaiganakerimera Jeso \r (Ir 9.57-62) \p \v 18 Antari ineaigakerira Jeso yapatoventaiganakarira tovaini matsigenkaegi ikantaigiri irogamereegi: \p —Tsame amonteaiganakera intati. \p \v 19 Impo ikenapaake gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, nokogake nonkantakanira nogiavagetakempi. \p \v 20 Ikanti Jeso: \p —Yogari etini aityo ikiantarira. Ario ikañoigaka tsimeripage irirori aityo imagantaigarira, kantankicha yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka teratyo ontime ivanko irimagantakemparira. \p \v 21 Impogini inianake paniro irogamere ikanti: \p —Notinkami, nokogavetaka nogiatanakempimera, kantankicha aiñokyatari apa gatata nopoki. Antari inkamanaera nonkitatanaerira, ario pinkante nompokake nonkantakanira nogiavagetanakempi. \p \v 22 Ikanti Jeso: \p —Giavagetenatyo maika. Yogari igamagapage kantetyo inkitaigaerira terira inkematsaigeri Tasorintsi. \s1 Okematsatakerira Jeso tampia ontiri inkaare \r (Mr 4.35-41; Ir 8.22-25) \p \v 23 Impo yomatetanaka Jeso pitotsiku itentaiganaari irogamereegi iriaigaera intati. \v 24 Osamanitanakera otampiamatanaketyo omaranerikatyo tampia kara jiriririri ogatyo okenake ovoresekantanake inkaare osagusagutanakerotyo pitotsi. Yogari Jeso magasevagetake. \v 25 Itsarogaiganake irogamereegi yogireaigutarityo ikantaigiri: \p —¡Notinkamii, tainakario atake atsitigakoiganake! \p \v 26 Irirori ikantaigiri: \p —¿Antari gara pitsarogaigi? ¡Tekya pogotasanoigero yagaveavagetira Tasorintsi! \p Itinaamatanakatyo inianakerora tampia ikantiro: \p —¡Peganaempa, intaga pitampiati! \p Iniiro aikiro inkaare ikantiro: \p —¡Maireatanae! \p Ogatyo okenake opeganaa tampia, ario okañotaka inkaare irorori omaireatanai. \p \v 27 Iriroegi yogavageiganaketyo kavako ikantaiganakera: \p —¿Tyanimpatyora yoga, nerotyo okematsagematanakerira tampia irorori ontiri inkaare? \s1 Jeso yoneaganontaigaarira itimaguigakerira kamagarinipage \r (Mr 5.1-20; Ir 8.26-39) \p \v 28 Antari yogonketapaakara Jeso intati Gararaku ikenaigapaake piteni matsigenka itimaguigakerira kamagarini. Iriroegi onti iponiaigapaaka imperitanakiku yogantaganirira igamaga. Isurarivageigiratyo kara ipinkasanovageigunkani, teratyo tyani kenantumatemparone avotsi atacharira inaigakera. \v 29 Impo ineaigavakerira Jeso ikaemavaitanake ikantaigiri: \p —¡Eeee! ¡Jeso, Itomi Tasorintsi, arionena gara tyara pikantaigana! ¿Iroro pipokashitake pantsipereakagaigakenara maika tekyaenkara agumatempa nantsipereantaigakemparira? \p \v 30 Ario inaigake kara shintori isekatavageigakara itovaigavagetiratyo kara. \v 31 Impogini yogari kamagarini timaguigakeririra inianiaiganakeri Jeso ikantaigiri: \p —Poneagaigakenarika onti pintigankaigakena nontimaguigakerira shintori. \p \v 32 Ikanti Jeso: \p —Nanityo piaige. \p Igenanekyatyo ikonteigapanuti iokaiganairi itimaguigavetakarira irirokya iatashiigavetaka shintori. Iroro itimaguigavetapaakarira ogatyo ikenaigake ishigaiganaka otseraaku yanonkaiganaka iokaavioigaka pokorom pokorom pokorom, ipogereaigakatyo maganiro. \v 33 Iroro ineaigavakerira sentaigiririra itsarogavageiganaketyo kara ishigaiganaka iaigai itimaigira ikamantageigapaakeri itovaireegi iokajaigakara shintori. Aikiro ikamantaigapaakeri tyara ikantaiganaka itimaguigavetakarira kamagarinipage. \v 34 Ikemaigutatyo iriroegi iaigake anta inakera Jeso ikantaigapaakeri: \p —Nokogaigavetaka piataera parikoti. \c 9 \s1 Jeso yoganuitairira shinkogisenari \r (Mr 2.1-12; Ir 5.17-26) \p \v 1 Impogini yomatetanaa Jeso pitotsiku imonteanaa iataira itimira. \v 2 Impo ipokaigapaake pashini matsigenkaegi ikompitakoigapaakeri paniro shinkogisenari yamaiganakenerira irovegaerira. Antari ineaigakerira Jeso arisano opaitaka yogoigakera iragaveakera irovegaerira ikantantakaririra shinkogisenari: \p —Notomi, shinetanakempa. Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi. \p \v 3 Ario inaigake kara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Ikemaigavakerira ikantakera maika, iniasurentavageiganaka ikantaigi: “Antari gara ikañota maika, onti ikañotagumanatanakari Tasorintsi.” \v 4 Kantankicha Jeso yogoigavakerityo iniasurentaigakara ikantaigutarityo: \p —¿Tyara pikantaigakara piniasurentaigakara pikañoigakerora maika? \v 5 ¿Tyatimpatyo pairo avisake okomutakara? ¿Irororika nonkantakerira: ‘Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi’, ontirika nonkantakerira: ‘Tinaanake nuitanake’? \v 6 Maika noneakagaigakempi yagaveake Kañotasanotakaririra Matsigenka imagisantakoigaerira matsigenkaegi magatiro terira onkametite yovetsikageigirira. \p Impo ovashi ishonkatetanakari shinkogisenari ikantiri: \p —Tinaanake, ganaero pinoriantakarira, piatae pivankoku. \p \v 7 Ogatyo ikenake itinaanaka iatai ivankoku. \v 8 Antari ineaigavairira maganiro patoitaigankicharira itsarogavageiganaketyo ovashi ishineventaiganakari Tasorintsi ineaigakera onti yagaveakagaigakeri matsigenkaegi irovetsikaigakera posante terira oneimagetenkani. \s1 Jeso ikantakerira Mateo irogiatanakerira \r (Mr 2.13-17; Ir 5.27-32) \p \v 9 Impogini iatake Jeso ikenanakera kara ineapaakeri paniro surari ipaita Mateo. Irirori onti ipirinitake anta pankotsiku itimashiigavakerira visapiniigatsirira ikogantaigavakarira koriki maganiro maiganankitsirira iarakipage ontirika tatapagerika oita, intitari kogantiniririra koveenkari koriki. Impo yogari Jeso ikantapaakeri: \p —Tsame, pogiatanakenara. \p Irirori ikaviritapanuta iatanake yogiatanakerira. \p \v 10 Impogini Jeso iatake ivankoku isekatavagetakara itentaigakari irogamereegi intiegiri aikiro pashini kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari intiegiri aikiro pashini kañovageigacharira. \v 11 Yogari pariseoegi ineaigakerira Jeso itentaigakarira isekataigakara ikantaigiri irogamereegi: \p —¿Tyara ikantakara yoga gotagaigimpirira isekatakovageigakarira kogantaiginiririra koveenkari koriki intiegiri aikiro pashini kañovageigacharira? \p \v 12 Antari ikemavakera Jeso ikantaigiri: \p —Yogari terira imantsigaige tera inkogakoigempari gavintantatsirira. Intagani kogakoigari mantsigaigankitsirira. \v 13 Piaigae pisuretakoigakemparora pogoigakeroniri ikantakerira Tasorintsi ikantakera: ‘Pairo avisake nokogakera pintsarogakagantaigakempara, avisakero povetisaigakenarira piratsipage pintagaigakenarira.’ Teranika iriro nompokashiige terira inkañovageigempa nonkantaigakerira inkantatigaiganakempara, intityo nopokashiigake kañovageigacharira kameti inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora yovetsikageigakera terira onkametite. \s1 Tyara okantaka tera irapakuapiniige irogamereegi Jeso gara isekataiga \r (Mr 2.18-22; Ir 5.33-39) \p \v 14 Impo ipokaigapaake irogamereegi Joan Giviatantatsirira ikantaigapaakeri Jeso: \p —Naroegi intiegiri pariseoegi napakuapiniigi tera nosekataigempa, kantankicha yogari pogamereegi tera ario inkañoigempa maika. ¿Tyara ikantaigakara? \p \v 15 Impo irirori ikantaigiri: \p —Pine intimera pashini ikyarira gankitsi itsinanetsite inkaemaigakeri iamigoegite isekatagaigakemparira, ¿matsi gara isekataiga? Isekataigakempaniroro, itentaigakaritari kaemaigakeririra ishinevageigaka. Kantankicha antari aganakempara inkisakenkanira iramanakenkanira parikoti ario pinkante impitashiigakemparotyo kogapage gara isekataigaa, inkenkisureakoiganakemparitari. \p \v 16 “Tera onkametite pinkematsatagarantaigerora yogotagaigakempirira pariseoegi irorokya pimaigavake nogotagaigakempirira naro. Ontinirikatyo okañotakaro onkotatenkanira kamisa ogantagarira onkotatantakenkanira okyamagokyarira. Onkivavetanakempa oga onkenake ontsiomagotanakempa ariompa ontisaraanakerori. \v 17 Aikiro ontinirikatyo okañotakaro ompiaatenkanira vino okyaakyarira tekyarira ompoite ompiaatantenkanira kaverameshina igantagarira atakerira yaratsimeshinatanake. Ompoivetanakempa aravonkanake oga onkenake ontimpoanakeri imeshina ovashi ontisaraanakeri osanakempa vino, aikiro iraparatakempa imeshina irisaraanakera. Nerotyo pairo okametitake ompiaatantenkanira ikyameshinakyarira kameti ganiri aparaata vino, aikiro ganiri yaparata imeshina.” \s1 Jeso yoganiairora irishinto Jairo \r (Mr 5.21-43; Ir 8.40-56) \p \v 18 Aiñokyara iniavageti Jeso ikenapaake paniro itinkamiegi jorioegi ipaita Jairo itigeroaventapaakari ikantiri: \p —Okyaenka kamanankitsi noshinto. Tsame pimpatikaituterora ogitoku anianaeniri. \p \v 19 Impo ikaviritanaka Jeso yogiatanakeri ivankoku itentaiganaari irogamereegi. \p \v 20 Ario onake aikiro kara paniro tsinane mantsigavagetankitsirira oseriintevagetanityo pairani ogatyo onakotanake 12 shiriagarini tera ogote ovegaempara, teranika onkaraagaenika oriraa. Irorori aiñonitanakari okenashitapaakeri itishitaku otsagatakotapaakeri okaratsaiku imanchaki. \v 21 Oniasurentavagetakatari inkaara okanti: “Intagatityo nontsagavetakemparo imanchaki noveganaempatyo.” \v 22 Impo ishonkanaka Jeso ineiro aratinkake ikantiro: \p —Noshinto, shinetanakempa. Maika pogotaketari nagaveakera novegaempira, nerotyo povegantaarira. \p Ovashi ovegasanovagetanaa. \v 23 Impo iroro yogonketapaakara ivankoku Jairo ineaigapaakeri kovuvageigatsirira kovuigamatake. Yogari iragatsikaigaririra igamaga iragaigamataka kaemavaimataketyo kara. \v 24 Ikantaigapaakeri: \p —Atsi mereaiganake konteiganake. Tera ario onkame, onti omagake. \p Ogatyo ikenaigake ikavakavaimatanaketyo ikaavintsanaiganakerira. \v 25 Iroro yogikonteigakerira ikianake tsompogi ikatsavakotapaakero. Ogatyo okenake otinaanaa okaviritanaa. \v 26 Impo ovashi maganiro timageigatsirira kara parikotipageku ikemakoigakeri yoganiairora irishinto Jairo. \s1 Jeso ineakagairira piteni terira ineaige \p \v 27 Impogini iatanaira Jeso yogiaiganakeri piteni terira ineaige ikaemakonaigavakeri ikantaigiri: \p —¡Viro, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavageigenakario! \p \v 28 Impo yogonketapaakara Jeso pankotsiku ikiapaake tsompogi. Yogaegiri terira ineaige giaigapaakeririra yaiñoniigapaakari. Inianake Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyara pinkantaige viroegi? ¿Nagaveake noneakagaigakempira? \p Iniaiganake iriroegi ikantaigiri: \p —Jeeje, Notinkami, pagaveakeniroro. \p \v 29 Impo itsagaigakeri irokiku ikantaigiri: \p —Iroroventi pogoigaketari nagaveakera noneakagaigakempira, maika neaigakevi. \p \v 30 Ogatyo ikenaigake ineaiganake. Impo Jeso ikantaviigavakeri ikantaigiri: \p —Arisanora tsikyanira pikamantantaigirokari. \p \v 31 Kantankicha teratyo inkematsaigeri. Irorotyo iaigaira ikamantantageiganakero tyara ikantaigakeri Jeso ineakagaigakerira. \s1 Jeso iniakagakerira terira irinie \p \v 32 Choeni osamanitanake ikenaigapaake pashini yamaigapaakeneri terira irinie, itimagutakeritari kamagarini. \v 33 Irorotyo yoneaganontaarira Jeso ogatyo ikenake inianai. Yogavageiganaketyo kavako maganiro ikantaiganakera: \p —¡Teratyo oneimagetenkani kañopagerira oka! \p \v 34 Kantankicha yogaegiri pariseoegi ikantaiganaketyo: \p —Irirori arisano yagavei yoneagagetarira kamagarinipage timagugeigakeririra matsigenka, intitari gaveakagakeri itinkami kamagarinipage. \s1 Jeso itsarogakagaigakari maganiro \p \v 35 Impogini iatake Jeso ikenanake kara itsotenkanakero apatogetakara pankotsipage yogotagantagematanake pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi ikamantaigakerira maganiro tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. Aikiro yovegagematityo tovaini oposantetashigeigakarira mantsigarintsipage, tenigetyo tyara inkatsitumageigae paa vegasanovageigaa. \v 36 Antari ineaigakerira maganiro yapatoventaigapaakarira itsarogakagaiganakarityo kara ineaigakeritari yatsipereavageigakera posantepage ikenkisureavageigakara, onti ikañoigakari ovisha terira intime sentiririra.\x * \xo 9:36 \xt Nm 27.16-17\x* \v 37 Impogini ikantaigiri irogamereegi: \p —Nonkantasanoigakempi aiño tovaini kogakoigankicharira irogoigakera tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, kantankicha tesakona intovaige gotagaigakerineririra. Onti ikañoigakaro osampatira turigoki ogatuitakoni tesakonara intovaige gaigakeronerira. \v 38 Irorotari maika nonkantaigakempi piniaigakerira Tasorintsi pinkantaigakerira intigankaigakera gotagaigakerineririra. \c 10 \s1 Jeso yagaveakagaigakerira irogamereegi \r (Mr 3.13-19; Ir 6.12-16) \p \v 1 Impo iroro yagatanakera Jeso iniavagetakera ikaemaigakeri irogamereegi naigatsirira 12 ovashi yagaveakagaigakeri ironeaganontaigakemparira itimaguigakerira kamagarinipage, aikiro irovegageigakerira oposantetashigeigakarira mantsigarintsipage. \v 2 Iriroegi onti ikantaigunkani aikiro iritigankaneegi. Onti ipaiigaka: \q1 Sumo, ikantaganirira aikiro Perero; \q1 Anturishi, irirenti Perero; \q1 Santiago intiri Joan, itomiegi Severeo; \q1 \v 3 Jeripe, \q1 Varitorome, \q1 Tomashi, \q1 Mateo, kogantiniririra koveenkari koriki; \q1 Santiago, itomi Arejeo; \q1 Tareo, \q1 \v 4 Sumo komperagetatsirira, intiri \q1 Jorashi Ishikariote, gakagantakeririra Jeso. \s1 Jeso itigankaigakerira irogamereegi iriaigakera inkenkitsavageigakera \r (Mr 6.7-13; Ir 9.1-6) \p \v 5 Impogini itigankaigakeri ikamantaigavakeri ikanti: “Gara piatimoigiri terira iriroegi jorioegi pogotagaigakerira. Yogaegiri Samariakunirira garatyo pikamosotumaigiri anta itimageigira. \v 6 Intagani piatimoigake maganiro iseraereegi, ontitari ikañoigakari ovisha timpinaigankitsirira. \v 7 Maika piaige pinkenkitsatimoigakerira pinkantaigakerira panikya aganakempa impegantakemparira Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira. \v 8 Povegaigaerira vesegasenari intiegiri aikiro pashini mantsigaigankitsirira. Poganiaigaerira kamaigankitsirira, aikiro poneaganontaigakemparira itimaguigakerira kamagarinipage, kantankicha garatyo pikogantaigari. Kañotari naro teratyo nonkogantaigempi nagaveakagaigakempira, ario pinkañoigake viroegi garatyo pikogantaigari yogaegi tyanirika povegaigaerira. \p \v 9 “Gara pamumaigi koriki. \v 10 Gara pamaigi pitsagine. Intagatityo pamaiganake pamagotiro pimanchaki pogaguigakarira, aikiro pisapatote pisapatoigakarira. Gara pamaigi pigotikiiro. Maganirotari piriniventavageigirorira ikogagetirira Tasorintsi kametitaketyo impaigakenkanira iseka. \p \v 11 “Tyarika kara pogonkeigapaakempa aiñorika negintevageigacharira, iriro pimagimoiganake kigonkero piaiganaera parikoti. \v 12 Piaigakerika ivankoku pinkiaigapaakera piniaigapaakerira pinkantaigeri: ‘Nokogake inkavintsajaigakempira Tasorintsi.’ \v 13 Irishineventaigavakempirika inkemisantaigakempira pinkenkitsatimoigakerira irirokya shineventaigakemparine Tasorintsi inkavintsajaigakerira. Antari garikara ishineventaigavakempi garatyo ishineventaigari Tasorintsi inkavintsajaigakerira, panirotyo inkavintsajaigakempira viroegi. \v 14 Antari tyarika piaigake kara garikara ishineigavakempi piaigake parikoti, kantankicha oketyo pimpotevonkititasanoiganaemparo kipatsipane pagatikakoigakeririra. \v 15 Maika nonkamantasanoigakempi impogini aganakempara inkisashitantakempara Tasorintsi pairotyo inkisashiigakempari yogaegi terira irishineigavakempi avisagetakerotyo inkisashiigaemparira timaigavetankicharira pairani Soromaku ontiri Gomoraku.\x * \xo 10:15 \xt Jen 19.24-28\x* \s1 Iratsipereakagaigakenkanira irogamereegi Jeso \p \v 16 “¡Atsi gaige kavako! Naro nontigankaigakempi itimaigira kisantaigatsirira iratsipereakagaigavakempityo kara kañomataka intinirikatyo notigankake ovisha iriatakera yapatotara garirira ovisha. Onti pinkañoigakempari maranke yogovagetira, kantankicha gara pagashitantavageiga, aikiro gara pipugatsatantavageiga onti pinkañoigakempari shiromega. \v 17 Tsikyanira ikisaigimpikari iramaiganakempira pitinkamiegiku inkisakagantaigakempira impasapasatagantaigakempira pankotsipageku yapatoitantaigarira pitovaireegi. \v 18 Gara intagati oka. Iramaiganakempityo aikiro koveenkaripageku inkisakagantaigakempira ovashi pimaiganakeri iriroegi pinkenkitsatimoiganakerira intiegiri aikiro maganiro terira iriroegi jorioegi pinkamantakoigakenara naro. \v 19 Antari iramaiganakempira koveenkaripageku gara pisureigaro tyarika pinkantaige. Gara pikantaigi: ‘¿Tyarika nonkantaigeri?’, isuretagaigakempitari Tasorintsi kameti pogoigakeniri tyara pinkantaige. \v 20 Gatanika tsikyata piniaigi viroegi, intitari suretagaigakempine Isure Tasorintsi timasurentaigakempinerira. \p \v 21 “Intimaiganake tovaini matsigenkaegi imparantaiganakempari irirentiegi irogakagantaigakerira, pashinikya gakagantaigakerine itomiegi. Ario inkañoigake pashini imparantaiganakempari iriri irogakagantaigakerira. \v 22 Maganirosanotyo inkisaviiganakempiro pikematsaigakenara, kantankicha yogari tyanirika tsipereakotanankichanerira garira yapakuimati ikematsatakenara ovashi inkamanake iriro pinkante irogavisaakotakenkani. \v 23 Tyarika kara iratsipereakagaitakempira, piaigakera pishigaiganakera parikoti. Arisanotyo nonkantasanoigakempi tekyara pintsotenkaigero magatiro itimaigira iseraereegi pinkenkitsatimoigakerira, impigaate Kañotasanotakaririra Matsigenka. \p \v 24 “Yogari yogotagaganirira teratyo iravisumateri gotagiririra. Ario ikañotaka yonampitaganirira teratyo iravisumateri nampitaririra. \v 25 Aikiro yogari yogotagaganirira ariotyo inkañotakempari gotagiririra. Ario ikañotaka yonampitaganirira ariotyo inkañotakempari nampitaririra. Kañotari naro Pitinkami akyari ikantaitana Veresevo viromparorokari pairo irogagaitakempi. \s1 Panirosanotyo impinkakenkanira Tasorintsi \r (Ir 12.2-7) \p \v 26 “Irorotari nonkantantaigakempirira gara tyani pipinkumaigi, magatirotari terira ogotenkani maika impoginityo ogotakenkani. Ario okañotaka magatiro omanagetunkanirira maika impoginityo ogikoneatakenkani. \v 27 Narori maireni nogotagaigakempi, kantankicha viroegikya gitivarokaigakerone pinkamantaigakerira maganiro. \v 28 Gara pipinkaigiri gaveaigankitsinerira irogamagaigakempira. Iriroegi irogamagaigakempirika intagatitari kamankitsine pivatsa, kantankicha garatyo yagaveimaigi irogamagaigakerora pisure. Inti pimpinkaigake Tasorintsi, panirotari ikantara irirori yagaveira inkantakera tyani kamankitsine impo iragaveake intigankakerora isure morekariku. \v 29 ¿Matsi tera pineaigeri tsimeripage intagatira ipunata piteni tsimeri pamentyakiniro koriki?, kantankicha teratyo inkamumate paniro terira iriro kogatsine Piri. \v 30 Kañotari pigishiegi akyari yogotiro papeapagetiro. \v 31 Irorotari nonkantantaigakempirira gara pitsarogaigi, pairotari pavisavageigakeri tsimeripage. \s1 Terira impashiventagaigempari Jesokirishito \r (Ir 12.8-9) \p \v 32 “Maika nonkantaigakempi tyanirika kantasanotankitsine ikematsatasanotakenara inkamantaigakerira itovaireegi, ariotyo nonkañotakempa naro impogini nonkantaketyo: ‘Nanti shintari’, inkemakenara Apa timatsirira enoku. \v 33 Kantankicha tyanirika kantankitsine: ‘Tera nonkematsateri Jeso, inkante’, ariotyo nonkañotakempa naro impogini nonkantaketyo: ‘Tera naro shintemparine’, inkemakenara Apa timatsirira enoku. \s1 Tera iroro iripokashite Jeso inkantaigakerira maganiro irishinevakagaigakempara \r (Ir 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 “Viroegi pineaigiri irorori nopokashitake irishinevakagaigakempara maganiro, kantankicha teratyo iroro nompokashite, ontityo nopokashitake onkenantanakemparora inkisavakagaiganakempara, \q1 \v 35 ‘intimaketari surari inkisanakeri iriri. \q1 Ario onkañotanakempa tsinane onkisanakero iniro, \q1 aikiro gatomintantatsirira onkisanakero ovagirote. \q1 \v 36 Yogaegiri garira ikematsaigana inkisashivageiganakemparitari iitaneegi kematsaigakenanerira.’ \p \v 37 “Nonkantaigakempi garatyo nopegumatiri nogamere tyanirika pairorira itasanotakari iriri ontirika iriniro, narokya ogakona intakena. Aikiro garatyo nopegumatiri nogamere tyanirika pairorira itasanotakari itomi ontirika irishinto, narokya ogakona intakena. \v 38 Ario nonkañotakempa aikiro garatyo nopegumatiri nogamere tyanirika terira inkoge impiriniventavagetanakerora nokogagetirira naro iratsipereaventavagetakenara. \v 39 Tyanirika tsarogakagacha ikiiro tera inkoge iratsipereaventavagetakenara ikiirotyo kañotagantanankicha, intagatitari ikogake irovetsikagetakera tatarika ikogagetakerira irirori. Kantankicha yogari piriniventirorira nokogagetirira naro yatsipereaventakenara, iriro pinkante iriatake itimira Tasorintsi inkantakani intimake. \s1 Tyani inkavintsaake Tasorintsi impogini \r (Mr 9.41) \p \v 40 “Tyanirika gaigavakempine inkematsaigavakempira nanti ikematsatake, ario ikañotaka tyanirika kematsatakenane naro, inti ikematsatake aikiro tigankakenarira. \v 41 Tyanirika gavakerine kenkitsatakotiririra Tasorintsi inkematsatavakerira ineakera inti tigankakeri Tasorintsi, irirori irishineventakempari impo ovashi ineakotakemparo impakeririra impogini inkañotagakemparira impakerira yoga kenkitsatakotiririra. Ario inkañotagakenkani tyanirika gavakerine negintevagetacharira ineakerira inegintevagetakara, irishineventakempari Tasorintsi inkañotagakemparira yoga negintevagetacharira. \v 42 Ario inkañotakempa aikiro tyanirika kavintsaakerine irapigematsatene terira impaitumatempa ineakerira ikematsatakenara, irishineventakempari Tasorintsi impo ovashi ineakotakemparo impakerira onkatinkatakeririra impogini. Intagatityo impavetakempari imire irorotakenityo.” \c 11 \s1 Joan itigankaigakerira irogamereegi inkogakotagantaigakiterira Jeso \r (Ir 7.18-35) \p \v 1 Impogini yagatanakera Jeso yogotagaigakerira irogamereegi iatanake parikotipage apatogetakara pankotsipage ikenkitsavagetakera, aikiro yogotagantavagetakera. \v 2 Yogari Joan Giviatantatsirira aiñokya yashitakotaka. Impo ikemakotavakerira ikenkitsavagetakera, aikiro yovegageigakerira tovaini mantsigaigankitsirira, itigankaigake piteni irogamereegi inkogakotagantaigakiterira. Antari yogonkeigapaakara inakera \v 3 ikantaigapaakeri: \p —¿Virorika nogiaigakerira ontirika atanatsi nogiaigera pashini iripokakera? \p \v 4 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Maika piaigae pinkamantaigapaakerira Joan magatiro pineageigutirira ontiri pikemageigutirira. \v 5 Yogari terira ineaigavetempa ineaiganake. Yogari terira iranuitagantsiigavetempa yanuitagantsiiganake. Ario ikañoigaka vesegaigavetankicharira yovegaiganaa. Yogari terira inkemaigavetempa ikemaiganake. Aikiro yogari igamagapage yaniaiganai. Intiegiri aikiro terira irashintavageigempa ikenkitsatimoigunkani ikamantaigunkani tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \v 6 ¡Irishinevagetakempa tyanirika kantakanirira inkematsatasanotakenara gara yapakuimatana! \p \v 7 Impo iaiganaira iriroegi iniavagetanake Jeso iniakotakerira Joan ikantaigiri maganiro: “¿Tatoita piatashiigakiti anta osarigagitetapaakera? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira matsigenka terira ishintsitashigetero magatiro matavitantagantsi, irorokya ikanti irorokya ikanti? ¿Ario ikañotakaro savoroshi amirora tampia akya otuiti akya otuiti? \v 8 ¿Ario tatatyo piatashiigakiti? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira matsigenka gagutacharira mechomagori kamisa? Pogoigaketari maganiro gaguigacharira mechomagori kamisa onti ipirinitaigi ivankoku koveenkari. \v 9 Iroroventi ¿tatatyo piatashiigakitira? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira kamantantatsirira? Jeeje, irironiroro, kantankicha pairo yavisavagetakeri kamantantatsirira, \v 10 irirotari itsirinkakotunkanirira pairani iniakerira Tasorintsi Itomi ikantiri: \q1 ‘Notomi, impogini nontigankake paniro ivatanakempinerira \q1 inkantaigakerira itovaireegi inegintetashiigavakempira.’ \m \v 11 Maika nonkantaigakempi maganirosanotyo matsigenkaegi tera intimumate paniro visakerinerira Joan, kantankicha tyanirika yogavisaakotake Tasorintsi ipegakara Igoveenkarite, irirori pinkante yavisakerityo. \p \v 12 “Pairani ikyasanokyara tsititanakero Joan ikenkitsavagetanakera ovashi maika yogari kisantaigatsirira tera inkogaigavetempa inkenkitsatakotakenkanira Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira ipegakara Igoveenkariegite maganiro kematsaigiririra, kantankicha ariompatyo ishineventasanoiganakarori tovaini matsigenkaegi ikematsaiganakera. \v 13 Maganirotari kamantantaigatsirira ikamantakoigakero pairani ovashi ikenkitsatanakera Joan. Ario ikañotaka Moiseshi irirori itsirinkakotakero. Maganiro ikantaigaketari iripokake intigankakerira Tasorintsi irogavisaakotantakera ovashi impegakempa Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira. \v 14 Yogari Joan irirotari kamantantatsirira Eriashi pikemakoigakerira iripokakera iivatakerira intigankakerira Tasorintsi. Pinkogaigakerika viroegi pinkematsaigakenara kematsaigenatyo. \v 15 Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira. \p \v 16 “¿Tatarikatyo nonkañotagaigakempi viroegi? ¿Tata pikañoigaka? Inti pikañoigaka ananekiegi impitaigera pampatuiku imagempivageigakera impo ovashi inkisavakagaiganakempa inkantaige: \v 17 ‘Nokovutimoigavetakempi teratyo pintiontaigempa. Impo nomatikimoigavetakempi matikagantsi kenkisureaenkatavagetakatyo kara teratyo piragaigempa.’ \v 18 Ariotari pikañoigakari viroegi. Ipokavetaka Joan tera isekatavagetempa, aikiro tera iroviikumatemparo poiri, onti pikantaigakeri itimagutakeri kamagarini. \v 19 Impo maika ipokavetaka Kañotasanotakaririra Matsigenka isekata, aikiro yoviika ariokya pikantaigakeri: ‘Pairo isekaata aikiro pairo ishinkiseta, aikiro inti itsipaiga kañovageigacharira intiegiri kogantaiginiririra koveenkari koriki.’ Kantankicha ogotunkani tyani kematsatasanotiri Tasorintsi aikiro tyani terira inkematsateri, ontitari oneantunkani yovetsikagetakerira.” \s1 Jeso ikanomajaigakeri timaigatsirira Korasunku, Vetsairaku ontiri Kaperenaoku \r (Ir 10.13-15) \p \v 20 Impogini Jeso ikanomajaigutarityo yovetsikimogeigakerira tovai terira oneimagetenkani, ineaigakeritari tera inkantatigaigempa inkematsaigakerira Tasorintsi, ikantaigiri: \v 21 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi timantaigarorira Korasun! ¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi timantaigarorira Vetsaira! Pineaigavetakarotyo novetsikimoigavetakempirira, kantankicha teratyo pinkogaige pinkantatigaiganakempara pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite. Yogari pinkante timaigavetacharira pairani Tiroku ontiri Suronku iriroegimetyo neaigakerome inkantatigaiganakempametyo irogaguiganakemparome tontaporokiri, aikiro intiaitaiganakempametyo samampopane iokotagantaigakempara ikenkisureaigakara ineaigakera yovetsikageigira terira onkametite inkantatigaiganakempara. \v 22 Kantankicha viroegi aganakempara inkisashitantakemparirira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri, pairotyo irogagaigakempi kara avisavagetakerotyo inkisashiigakemparira Tirokunirira intiegiri Suronkunirira. \v 23 Viroegiri timaigatsirira Kaperenaoku paventakovageigaka. ¿Pineaigiri ariori piaigake enoku? ¡Garatyo! Ontityo piaigake morekariku. Ariome ovetsikakenkanime terira oneimagetenkani pairani anta Soromaku onkañotakemparora novetsikimogeigakempirira viroegi maika gamerorokari ipogereaiga maganiro, aiñokyametyo intimantaigemparo maika.\x * \xo 11:23 \xt Jen 19.24-28\x* \v 24 Irorotari nonkantantaigakempirira impogini aganakempara inkisashitantakempara Tasorintsi, pairotyo inkisashitasanoigakempi viroegi avisakero inkisashiigaemparira Soromakunirira.” \s1 Jeso ikantake irampishigopireakagaigakemparira ventaigakaririra \r (Ir 10.21-22) \p \v 25 Impogini Jeso inianakeri Tasorintsi ikanti: “Apa, vinti vetsikagetakerorira inkite ontiri kipatsi ontiri aikiro magatiro timantagetarorira. Noshineventakempityo kara, pomanapitsaigakeritari govageigatsirira tera pogotagaigeri tyara pikanta viro. Inti pogotagaigake terira irogovageige. \v 26 Arioniroro okañotaka maika, ariotari pikogakeri viro.” \p \v 27 Impo ikantaigiri maganiro: “Ipagetakenaro Apa magatiro, aikiro yagaveakagavagetakena posante. Tera tyani gotatsine tyara nokanta. Intagani gotankitsi Apa. Aikiro tera tyani gotatsine tyara ikanta irirori. Intagani naro gotankitsi intiegiri aikiro yogaegi nonkogakagaigakerira nogotagaigakerira. \v 28 Maganiro viroegi tsipereaigankitsirira pipomirintsiigakarora pintsatagageigakerora magatiro ikogagetirira Tasorintsi, atsi tainaegi naroku paventaigakenara nampishigopireakagaigakempira. \v 29 Pinkematsaigakenara kameti nogotagaigakempira ovashi pampishigopireaigakempa pisureku, teranika naro kisantatsirira, aikiro nantitari tsipereakovagetacharira tera naventakotumatempa. \v 30 Tera onkomutempa pintsatagaigakerora magatiro nogotagaigakempirira, nantitari shintsitagaigakempine nogishineasanoigakempira.” \c 12 \s1 Irogamereegi Jeso yagaigakera turigoki kutagiteriku apishigopireantaganirira \r (Mr 2.23-28; Ir 6.1-5) \p \v 1 Impogini aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso ikenanake turigoshiku itentaiganaari irogamereegi. Iriroegi itasegageiganake yagaigamatanaketyo turigoki yogaigakarora. \v 2 Irorotyo ineaigakerira pariseoegi ikantaigutarityo Jeso: \p —¡Atsi gaigeri kavako pogamereegi! Yagaiganake turigoki maika kutagiteriku apishigopireantaganirira, okantavitantaganitari antavagetantenkanira. \p \v 3 Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —¿Matsi tera piniavantumaigero viroegi otsirinkakotunkanira yovetsikakerira Iravi pairani? Itaseganake irirori intiegiri itentaigakarira, mamerisanotyo tatampatyo irogaigakempa, \v 4 impo ikiamatanaketyo ivankoku Tasorintsi yogakarora pan okantavitantaganirira ogenkanira, ontitari irashi Tasorintsi. Intagani gaigaro saseroroteegi, ariotari ikantiri Tasorintsi, kantankicha yogari Iravi yogakarotyo, aikiro ipaigakeri itentaigakarira.\x * \xo 12:4 \xt 1 Sa 21.1-6; Ire 24.8-9\x* \v 5 ¿Matsi tera piniavantumaigero aikiro itsirinkakotanakerira Moiseshi okantira yogari saseroroteegi tavageigatsirira ivankoku Tasorintsi yantavagetantaigakaro kutagiteri apishigopireantaganirira kantankicha teratyo iroro irovetsikaige terira onkametite? \v 6 Maikari maika aikiro nonkamantaigakempi aiño aka pairorira yavisavagetakero ivanko Tasorintsi. \v 7 Viroegi tera pinkemaigavakeronika Itsirinkakagantakerira Tasorintsi kantatsirira: ‘Pairo avisake nokogakera pintsarogakagantaigakempara, avisakero povetisaigakenarira piratsipage pintagaigakenarira.’ Pinkemaigavakeromera oka gamerorokari pineantavageigi yovetsikaigakera terira onkametite. \v 8 Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka irirotari kantatsirira tyati okantavitantagani antantenkanira kutagiteriku apishigopireantaganirira, aikiro tyati terira onkantavitantenkani. \s1 Jeso yovegairira shinkovakotankicharira \r (Mr 3.1-6; Ir 6.6-11) \p \v 9 Osamanitanakera iatake Jeso pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikianake tsompogi. \v 10 Ario inake kara paniro shinkovakotankicharira. Yogaegiri kisaigakeririra Jeso ikantaigiri: \p —¿Kametitake irovegantakenkanira mantsigatankitsirira kutagiteriku apishigopireantaganirira? \p \v 11 Ontityo ikantaigakeri maika ineaigakera tyarika inkante kameti intsavetantaigakerira inkisakagantaigakerira. Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —Aiñorika shintacharira irovishate impogini irashiriantanakemparo paniro ovegantara kutagiteriku apishigopireantaganirira, ¿matsi gara iatashitiri inoshikaaterira? \v 12 Iriromparorokari matsigenka pairo intsarogakagakenkani, pairotari yavisavagetakeri ovisha. Irorotari maika kametitake onkavintsaantakenkanira kutagiteriku apishigopireantaganirira. \p \v 13 Nerotyo ishonkashitantanakaririra shinkovakotankicharira ikantiri: \p —Atsi kontsaanake. \p Irorotyo yakontsaanakera ogatyo okenake irako paa vegasanovagetaa kañotasanovagetaatyo apipakotene. \v 14 Iroro ineaigavakerira pariseoegi yovegairira ikonteigapanuti ovashi isariaiganakari Jeso irogakagantaigakerira. \s1 Isaiashi ikamantakotakeri Jeso pairani \p \v 15 Iroro yogotavakera Jeso isariaigakarira irogakagantaigakerira iatake parikoti ovashi yogiaiganakeri tovaini matsigenkaegi. Irirori yovegageigamatirityo maganiro mantsigaigankitsirira, \v 16 kantankicha ikantaviigakeri ganiri itsavetantaigiri. \v 17 Antari ikañotakara maika itsatagakero ikantakerira kamantantatsirira Isaiashi pairani itsirinkakotakerora ikantakerira Tasorintsi ikanti: \q1 \v 18 “Neri yoga nomperane nokogakagakerira nontigankakerira. \q1 Notasanovagetakari, aikiro noshineventakari. \q1 Nontigankimotakeri nosure intimasurentakerira. \q1 Irirori inkamantaigakeri maganiro matsigenkaegi tyati kametiripage, aikiro tyati terira onkametite. \q1 \v 19 Gara ikisantumati, aikiro garatyo ikakitsatantumati \q1 irogemisantantakera. \q1 \v 20 Garatyo ikisumaigiri tyanirika tesakonarira ishintsitashiigero terira onkametite. \q1 Inkantakani inkavintsajaigakeri maganiro \q1 kigonkero aganakempara impegakempara Igoveenkariegite maganiro matsigenkaegi. \q1 \v 21 Maganiro matsigenkaegi timageigatsirira aka kipatsiku iraventaigakemparityo.” \s1 Ikantunkanira Jeso inti tinkamitakari kamagarini \r (Mr 3.20-30; Ir 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Impogini yamaiganakeneri Jeso paniro matsigenka terira inee, aikiro tera irinie, itimagutakeritari kamagarini. Impo irirori ineakagairi, aikiro iniakagairi. \v 23 Yogavageigaketyo kavako maganiro ikantaigi: “Irirorakarityo Iyashikitanakerira Iravi agiaigakerira.” \p \v 24 Iroro ikemaigakerira pariseoegi ikantaigakera, iriroegi ikantaigi: “Inti tinkamitakari Veresevo itinkami kamagarinipage. Irirotari gaveakagakeri yoneaganontantaigakaririra itimaguigakerira kamagarinipage.” \p \v 25 Kantankicha irirori yogotavakerotyo isureigakarira ikantaigiri: “Pine intimera matsigenka irapatoitakeri itovaire impegakempara itinkami impo intsitiiganakerorika inkisavakagaiganakempara ovashi irashirikovakagaiganakempa iokaiganakeri itinkami panivani irinae, mameri tyanimpatyo iromperataempa. Ario ikañoigaka tentaigaririra iitaneegi ikiirora parantavakagaiganaachane inkisavakagaiganakempara oga inkenaigake irashirikovakagaiganakempa ganige itsipavakagaigaa. \v 26 Ario ikañotaka Satanashi irirori, ¿matsi tyara inkantakempara ikiirora neagaachane? Inkañotakemparika maika ikiirora parantaachane, ¿matsi iragaveake atanatsira impeganakempara itinkamiegi maganiro kamagarinipage? \v 27 Viroegi onti pikantaigake inti tinkamitakena Veresevo nagaveantakarira noneaganontaigakarira itimaguigakerira kamagarinipage. Iriromera gaveakagakenane kamagarini, ¿ario tyaniratyo gaveakagaigakerira pitovaireegi yoneaganontaigakarira itimaguigakerira kamagarini? Irorotari ogotantunkani onti pikomuigakaro viroegi. \v 28 Kantankicha intityo gaveakagakena Isure Tasorintsi noneaganontantaigakaririra itimaguigakerira kamagarinipage, iroro pogotantaigavakempa atake yogikoneatimoiganakempi Tasorintsi iragaveane. \p \v 29 “Maika nokogake nonkantaigakempira: ¿Tyara inkantakenkani inkiashitakenkanira pairorira isurariti inkoshigetakenkanira garira oketyo yogusotagani? Antari oketyorika irogusotakenkani ario pinkante inkoshiarantakenkani. \p \v 30 “Maganiro terira irishinetena onti ikisashitakena, aikiro yogari terira intentena napatotantakera onti itivarokantake. \p \v 31 “Nonkamantasanoigakempi maika tatarika irovetsikaigake matsigenka terira onkametite ontirika isamatsanaigakeri Tasorintsi, irirori iragaveaketyo imagisantakoigaerira garatyo ikenkiimatairo, kantankicha yogari neavetakemparonerira iragaveane Isure Tasorintsi impo inkantake intityo gaveankitsi kamagarini, garatyo imagisantakotumatiri. \v 32 Ario okañotaka aikiro tyanirika samatsanatakerine Kañotasanotakaririra Matsigenka iragaveake Tasorintsi imagisantakotaerira, kantankicha tyanirika samatsanatakerine Isure Tasorintsi, iriro pinkante garatyo imagisantakotumatairi. \s1 Tatoita ogotantunkani tyara ikanta matsigenka \r (Ir 6.43-45) \p \v 33 “Yogari matsigenka onti ineantunkani yovetsikagetirira ovashi yogotunkani tyara ikanta. Yogari terira inkametite onti yovetsikagetake terira onkametite. Yogari kametiri omirinka onti yovetsikagetake kametiripage. \v 34 ¡Viroegi apaiventavageigakempi kañovagetagantsi! ¿Tyara pinkantaigakempa povetsikaigakera kametiripage?, vintiegitari kañovageigacharira. Magatirotari osuretakotunkanirira irorotari oniakotunkani. \v 35 Ario ikañota matsigenka negintevagetacharira onti iniakogeti kametiripage, irorotari isuretakogeta. Yogari terira inegintevagetempa onti iniagisevageti posante, irorotari isuretakogeta irirori. Magatirotari osuretakotunkanirira irorotari oniakogetunkani. \v 36 Naro kantaigakempine antari aganakempara inkisashitantaigakenkanirira kañovageigacharira inkenkiakagaigakenkani magatiro iniagisevageigakerira kogapage. \v 37 Tatarika piniavageti irorotari inkantaviigakempi Tasorintsi kametitakevirika ontirika tera pinkametite. Pinegintetakerorika piniane irishineventakempi. Antari piniagisevagetakerika ineakempi tera pinkametite, inkisashitakempi intigankakempi morekariku.” \s1 Kañovageigacharira ikantaigavetakarira Jeso ineakagaigakerira terira oneimagetenkani \r (Mr 8.12; Ir 11.29-32) \p \v 38 Impogini ipokashiigapaakeri Jeso pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, atsi okotagaigenanityo terira oneimagetenkani. \p \v 39 Ikantaigiri Jeso: \p —Viroegi apaiventavageigakempi kañovagetagantsi, pikogantaigavetakarira noneakagaigakempira terira oneimagetenkani, kantankicha garatyo noneakagumaigimpi. Intagatityo noneakagaigakempi pashini onkañotakemparo ikañotagunkanira kamantantatsirira Jonashi pairani.\x * \xo 12:39 \xt Jon 1–3\x* \v 40 Pikemakoigakeritari irirori inigakerira omani imaranesanorikatyo kara impo yomavatakotanakara kutagiteri anta isegutoku. Ario inkañotakempa impogini Kañotasanotakaririra Matsigenka iromavatakotanakempa kutagiteri anta kipatsiku. \v 41 Impogini aganakempara inkisashiigakemparira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri inkantake yogari timaigavetacharira pairani Niniveku pairotyo yavisaigakempi viroegi, maganirotari Ninivekunirira ikematsaigakeri Jonashi ikenkitsatimoigakerira ikenkisureaiganaka ineaigaketari yovetsikagisevageigira terira onkametite ovashi ikantatigaiganaka. Kantankicha maika ipokavetaka pairorira yavisavagetakeri Jonashi teratyo pinkematsaigeri. \v 42 Ario onkañotakempa aikiro impogini inkantake Tasorintsi ogari igoveenkariegite Savakunirira pairotyo avisaigakempi viroegi, opokashitakeritari Saromon pairani oponiavagetakatyo samani kara onkemisantakerira irogotagagetakerora,\x * \xo 12:42 \xt 1 Kov 4.34\x* kantankicha maika ipokavetaka pairorira yavisavagetakeri Saromon teratyo pinkematsaigeri. \s1 Kamagarini ipigashitarira itimaguvetarira \r (Ir 11.24-26) \p \v 43 “Antari itimagutirira matsigenka kamagarini impo iokanairi iatake anta osarigagitetapaakera yanuivagetakera. Impo ikogavetaka irapishigopireavagetakempamera, kantankicha teratyo iragavee ovashi \v 44 isurematanaatyo ikanti: ‘Irirompatyo nompigashitanae notimaguvetarira.’ Impo ipigavetaa ineapaakeri giakomatakatyo kañomataka pankotsi otarogaganira onegintetaganira saagitemataketyo kara mameritari timantemparonerira. \v 45 Ovashi iatake yagakitira pashini 7 kamagarini pairorira yogagavageigaka. Impo itimaguigapaakeri yoga itimaguvetarira okyara ovashi irirori oga ikenake pairotyo yogagavagetanaka. Ario pinkañoigake viroegi apaiventavageigakarira kañovagetagantsi ariompatyo pogagavageiganakempari, tera pinkematsaigenika.” \s1 Tyani impegaigake Jeso iitaneegi \r (Mr 3.31-35; Ir 8.19-21) \p \v 46 Aiñokyara ikenkitsavageti Jeso opokapaake iriniro intiegiri irirentiegi ikogaigavetaka iriniaigakerira, kantankicha tyampa inkenaigake, itikaigakeritari maganiro patoitaigankicharira nerotyo onti inaigapaake sotsi. \v 47 Impo ikamantunkani Jeso ikantagani: \p —Pokake piniro intiegiri pirentiegi aiño inaigake kara sotsi ikogaigake iriniaigakempira. \p \v 48 Kantankicha irirori ikantiri kamantakeririra: \p —¿Tyanimpatyora ina? ¿Tyanimpatyora igeegi? \p \v 49 Impo ishonkateiganakari irogamereegi iokoigakeri ikanti: \p —Neri yogaegi nopegaigakerira ina aikiro igeegi. \v 50 Imirinkatari tsatagagetirorira ikogagetirira Apa timatsirira enoku irirotyo nopegake ige ontiri incho ontiri aikiro ina. \c 13 \s1 Jeso ikantakotakerora okenkitsataganira Iriniane Tasorintsi \r (Mr 4.1-9; Ir 8.4-8) \p \v 1 Impogini ikontetanai Jeso iatake otsapiaku inkaare ipirinitapaake. \v 2 Yapatovageiganakatyo tovaini matsigenkaegi inakera irirori, ovashi yomatetanaka pitotsiku ipirinitake ikenkitsaigakerira. Maganiro patoitaigankicharira ipitaigake otsapiaku. \p \v 3 Impo yogotagaigakeri ikantakogetakerora posante ikantaigiri: “Iatake paniro matsigenka impankivagetakera turigoki. \v 4 Iokagisetanakero pakarara pakarara itsotenkavagetanakero. Okonogagarantaka oparigigetanake avotsiku, impo iparigashiigakero tsimeri yogaigakarora. \v 5 Pashinikya onti oparigigetanake mapuseku, shintsi oshivokavetanaka, tesakonatari ontimasanotenika kipatsi. \v 6 Impogini iporeavetanaka poreatsiri itaganakero oshigirikanake okamanake, tetanika oatasanote oshitsaki savi, otikakerotari mapu. \v 7 Okonogaka pashini oparigigetanake okitagigetakara okitsoki tovaseri timatsirira otsei. Impo oshivokavetanaka turigo ogenanekyatyo oshivokutanaka tovaseri irorori asaganakero okamanai, tera ontime okitsoki. \v 8 Pashini okonogaka oparigigetanake okametipatsatakera kipatsi. Irorori pinkante oshivokanake okimotanake otimanake tovaiti okitsoki, okonogaka otimake 100, pashini 60, pashini otimake 30. \v 9 Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira.” \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi tyara okantaka ikantakogetakerora magatiro \r (Mr 4.10-12; Ir 8.9-10) \p \v 10 Impogini yogaegiri irogamereegi yaiñoniiganakari ikantaigiri: \p —Antari pogotagaigakerira maganiro matsigenkaegi, ¿tyara okantakara pikañotakerora maika pikantakogetakerora magatiro? \p \v 11 Irirori ikantaigiri: \p —Pairani tera ogovetenkani tyara inkantaigakeri Tasorintsi matsigenkaegi irogavisaakoigakerira kameti impegakempara Igoveenkariegite. Maikari maika ikogake pogoigakerora viroegi, kantankicha iriroegi gara yogoigiro. \v 12 Nonkantasanoigakempi maika tyanirika kogankitsinerira inkemavakerora Iriniane Tasorintsi ariompatyo irogotasanovagetanakeri, kantankicha yogari terira inkoge inkemavakerora ontityo onkomutapitsatakempari, garatyo yogotumageti maani. \v 13 Irorotari nokañotantaigakaririra maika. Iriroegi otimaigavetaka iroki, kantankicha kañomataka tenirikatyo ontime. Aikiro otimaigavetaka igempita kantankicha kañomataka tenirikatyo ontime, tera inkemaigavakeronika nokantaigakeririra. \v 14 Okañotaka maika otsataganakerora ikantakerira Isaiashi pairani ikanti: \q1 ‘Viroegi pinkemaigavetakempatyo, kantankicha garatyo pikemumaigavakero. \q1 Aikiro pineaigavetakempatyo, kantankicha garatyo pogotumaigavakero. \q1 \v 15 Tera pinkogaigenika pogoigakera, kañoigamatakavi tenirikatyo ontimaige pisure. \q1 Tera pinkemaige, kañomataka tenirikatyo ovegantaigempa pigempita. \q1 Aikiro tera pineaige, kañoigamatakavi tenirikatyo pogaige kavako. \q1 Onti pikañoigaka maika ganiri pineantaigaro poki, aikiro ganiri pikemantaigaro pigempita, \q1 aikiro ganiri pikemumaigi maani. \q1 Tera pinkogaigenika pinkematsatasanoigakenara \q1 kameti nogavisaakoigakempiniri.’ \p \v 16 “Kantankicha viroegi pairo ikavintsaavageigakempi Tasorintsi pineantaigakarorira magatiro pineageigakerira maika, aikiro pikemaigakena nogotagaigakempirira. \v 17 Arisanotyo nonkantasanoigakempi maika itimaigavetaka tovaini kamantantaigatsirira intiegiri negintevageigacharira ikogaigavetaka ineaigakeromera pineaiganakerira viroegi maika, kantankicha teratyo ineimaigero. Aikiro ikogaigavetaka inkemaigakeromera pikemaigakerira, kantankicha teratyo inkemumaigero. \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi ikantakotakerira inkaara \r (Mr 4.13-20; Ir 8.11-15) \p \v 18 “Maika atsi kemisantaigena nonkamantaigakempira tatoita nokantakotake inkaara. \v 19 Ogari turigoki parigigetankitsirira avotsiku inti nokantakoigake matsigenkaegi kemisantaigavetakarorira Iriniane Tasorintsi okenkitsatunkanira. Ikamantaigavetunkani tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, kantankicha igenanekyatyo ipokashiigakeri kamagarini imagisantakagaigakeri magatiro. \v 20 Ogari parigigetankitsirira mapuseku inti nokantakoigake kemisantaigavetakarorira Iriniane Tasorintsi ishineventaigavetavakaro, kantankicha tera inkematsatasanoigero, \v 21 nerotyo imagisantaiganairo shintsi. Impogini opokashitakeri tsipereagantsi ontirika ikisaviigunkani Iriniane Tasorintsi oga ikenaigake yapakuaiganairo ikañoiganaara okyara tekyara inkematsatumaige. \v 22 Ogari parigigetankitsirira okitagigetakara okitsoki tovaseri inti nokantakoigake kemisantaigakerorira Iriniane Tasorintsi ikemaigavetavakaro, kantankicha impogini irorokya imaigavai isureigavaarora magatiropage timagetatsirira kipatsiku. Impo iriroegi tenige isuretakoigaemparo Iriniane Tasorintsi, ontitari isureiganaka irashintavioigakempara koriki. Tyampa inkantaigakempa inkematsatasanoigakera. \v 23 Kantankicha ogari parigigetankitsirira okametipatsatakera kipatsi inti nokantakoigake kemisantaigavakerorira Iriniane Tasorintsi impo ikematsatasanoigakeri irirori. Ovashi itimaigake kameti ikañoigakaro turigo timankitsirira okitsoki 100, pashini ikañoigakaro timankitsirira 60, pashinikya ikañoigakaro timankitsirira 30.” \s1 Jeso ikantakotakerora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite kematsaigiririra ikañotagakaro turigo ontiri tovaseri \p \v 24 Impo ikanti Jeso: “Maika irorokya nonkantakotake tyara onkantanakempa impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite. Iatake matsigenka ipankitakera turigoki itsamaireku. \v 25 Impogini imagavioiganaira maganiro ipokaninkuti pashini kisakeririra ipankitapanutiro tovaseri shigirorira turigo yapatuinkavagetakerotyo kara. \v 26 Impogini oshivokavetanaka turigo ogenanekyatyo oshivokutanaka tovaseri irorori otentaganakaro. Antari otimanakera okitsoki turigo oneinkani onti okonogakaro tovaseri. \v 27 Yogari iromperaneegi pankitakerorira ineaigutarotyo ikantaigiri: ‘Kogapage noneaigake onti pipankitake turigokisanorira. ¿Maikari tyaratyo oponiakara tovaseri?’ \v 28 Ikantaigiri irirori: ‘Impa irirorakari kañotakero kisakenarira.’ Iniaiganai iromperaneegi ikantaigiri: ‘¿Atsi noaige nashiaigakiterora?’ \v 29 Ikanti irirori: ‘Gatata, pitentagantaigarokari turigosanorira. \v 30 Arionetata osampatanakera, impogini nontigankaigakeri gaigakeronerira ovashi irashiaigakero tovaseri irogusovatuigakerora intagaigakerora. Impo irorokya iragaigake turigokisanorira irontaikapiniigakerora pankotsiku ontaikantaganirira turigoki.’ ” \s1 Jeso ikantakotakerora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro okitsoki mosetasa \r (Mr 4.30-32; Ir 13.18-19) \p \v 31 Impo inianai Jeso ikantakotakerora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro okitsoki mosetasa ikanti: “Iatake paniro matsigenka ipankitakerora pakitsotiro mosetasa itsamaireku. \v 32 Irorori pairotyo avisavetaka otsirepekichotakera avisagetakerora pashinipage tsirepekichogetatsirira okitsoki, kantankicha oshivokumatanakera omaranevagetanaketyo kara okañotanaaro inchato otsegororoitanake avisagetanakero pashinipage pankirintsipage impo itimantaigaaro tsimeripage.” \s1 Jeso ikantakotairora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro opoegantarira pan \r (Ir 13.20-21) \p \v 33 Impo ikantakotairo Jeso ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro opoegantarira pan ikanti: “Antari ovetsikira tsinane pan agavatake kimopane turigopane, impo okonogantakaro opoegantarira ogatyo okenake opoeganake magapatsatiro.” \s1 Tyara okantaka ikantakogetakerora Jeso magatiro \r (Mr 4.33-34) \p \v 34 Ario ikañoigakeri Jeso maika maganiro yogotagaigakerira, onti ikantakogetakero magatiro. Tera irogotagaigeri kogapage, tatarika ikogake irogotagaigakerira \v 35 onti ikañotakero maika ovashi otsataganaka itsirinkakotanakerira kamantantatsirira pairani ikantakera: \q1 “Noniaigerira onti nonkantakogetake posantepage. \q1 Nonkenkitsatakogetakero posantepage ogantagarira omanakogetunkani \q1 pairani okyasanokyara ovetsikunkani kipatsi kigonkero maika.” \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi tatoita ikantakotake iniakotakerora tovaseri shigirorira turigo \p \v 36 Impogini iniaiganairi patoventaigakaririra iatai pankotsiku ikiapaake. Yogari irogamereegi yaiñoniiganakari ikantaigiri: \p —Nokogaigake pinkamantaigakenara tatoita pikantakotake inkaara piniakotakerora tovaseri shigirorira turigo. \p \v 37 Ikanti Jeso: \p —Yogari pankitakerorira turigoki inti Kañotasanotakaririra Matsigenka. \v 38 Ogari tsamairintsi onti magatiro kipatsi itimantaigarira matsigenkaegi. Ogari turigoki intiegi matsigenkaegi pegaigakeririra Tasorintsi Igoveenkariegite. Ogari tovaseri intiegi yashintaigakarira kamagarini. \v 39 Yogari pankitakerorira tovaseri inti kamagarini. Antari nokantakera agakenkanira turigoki onti nokantakotake ontsonkatanaempara kipatsi. Yogaegiri gaigakeronerira intiegi isaankariite Tasorintsi. \v 40 Antari nokantakera ashiakenkanira tovaseri ontagakenkanira, onti nokantakotake tyara onkantanakempa impogini ontsonkatanaempara kipatsi. \v 41 Antari irapatoitaigakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, intigankaigakeri isaankariite irapatoitaigakerira kañovagetagaigakaririra itovaireegi intiegiri aikiro maganiro vetsikagisevageigirorira terira onkametite \v 42 iokaigakerira morekariku. Karari kara inkantakani iriragunteigakempa inkaemavavageigaketyo kara iratsikagisevageigakerotyo irai. \v 43 Impogini yogaegiri negintevageigacharira iriaigake intimimoigakerira Tasorintsi inkañoiganakemparira poreatsiri ishimpokirerenkira ikyaenkara kontetapaatsi. Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira. \s1 Jeso ikantakotairora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro kori yomanunkanirira \p \v 44 “Antari ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi onti okañotaka maika: Yomanunkani kori ikitatunkani kipatsiku. Impogini itimake pashini neakeririra, kantankicha akiirotyo ikitatanairi. Ishinevagetakatyo kara ipimantagetakero magatiro yashintagetarira yagantakarora koriki ipunaventantakarora oga kipatsi inantakarira. \s1 Jeso ikantakotairora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro perera pairorira okametiti \p \v 45 “Antari ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi onti okañotaka maika: Iatake paniro pimantavagetatsirira ikogavagetakera perera pairorira okametitasanotake. \v 46 Impo ineake pakitsotiro pairorira avisavagetake okutamunkarekitasanovagetakera, opunavagetaratyo kara. Ipimantagetakero magatiro yashintagetarira yagantagetakarora koriki ipunaventantakarora. \s1 Jeso ikantakotairora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsaigiririra ikañotagakaro kitsari \p \v 47 “Maika nonkantakotaero tyara onkantanakempa impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite onti nonkañotagakemparo kitsari okitsataganira oaaku, ishatekanaka shima iposanteitanakatyo kara. \v 48 Impo yogaegiri kitsaigankitsirira inoshiatakoigakeri yamakoiganakerira imparagekiku ipirinitaigakera ikogaigakerira shima yogaganirira yoyagaigavakerira kantiriku. Yogari terira irogenkani onti iokajaigavairi. \v 49 Ario onkañotanakempa impogini ontsonkatanaempara kipatsi iripokaigake isaankariite Apa Tasorintsi irapatoitaigakerira negintevageigacharira irashirikoigakerira maganiro terira inegintevageigempa \v 50 iokaigakerira morekariku. Antari anta inkantakani iriraguntevageiganakempa inkaemavavageigaketyo kara iratsikagisevageiganakerotyo irai.” \p \v 51 Impogini ikantaigiri: \p —¿Pikemaigakena nokantaigakempirira? \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Jeeje, nokemaigake. \p \v 52 Ikantaigiri: \p —Pine intimera shintavagetacharira timankitsirira posantepage iarakipage pairorira okametigetake irompiogetakero ivankoku irovetsikagetakerora. Impo irirori iragaveake inoshikagetakerora tatarika ikogake irororika ogantagarira yashintaro pairani ontirika okyarira yagagetake. Ario ikañoigaka maganiro gotasanoigirorira Iriniane Tasorintsi Itsirinkakagantakerira pairani, aikiro yogotagasanoigunkani tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakoigirira matsigenkaegi ipegakara Igoveenkariegite, yagaveasanoigaketari irogotagantaigakerora magatiro Iriniane Tasorintsi ogantagarira timankitsi ontiri aikiro okyaenkarira nogotagaigakempi maika. \s1 Yogotagantavetakara Jeso Nasareku \r (Mr 6.1-6; Ir 4.16-30) \p \v 53 Impogini yagatanakera Jeso yogotagageigakerira patoventaigakaririra iatai itimira. \v 54 Yogotagantapaake anta pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi. Yogavageiganaketyo kavako maganiro kemisantaigavakeririra ikantaiganake: \p —¿Tyarikatyo kara yogotakerora magatiro oka? ¿Tyarikatyo ikantakara yagaveakera yovetsikagetakerora terira oneimagetenkani? \v 55 ¿Matsi tera iriro tomintemparine karipintero timatsirira atimaigira? Ogari iriniro ontitari Maria. Yogari irirentiegi iriroegitari Santiago, Jose, Sumo intiri Jorashi. \v 56 Ario okañoigaka iritsiroegi iroroegi onti otimaigi aka, aneasanovageigirotari aroegi. ¿Tyarikatyo yogotakera kara? \p \v 57 Ovashi teratyo inkogaige inkematsaigakerira onti ikisaenkaigakeri ovashi ikantaigakeri irirori: \p —Yogari kamantantatsirira tyarika iatake parikoti ishineventavunkani, kantankicha antari inavetaka itimira teratyo irishineventenkani, ontityo ikisaenkatunkani, imaiganakatyo iitaneegi iriroegi aikiro tera irishineventaigempari. \p \v 58 Ovashi tesakona irovetsikagete kara terira oneimagetenkani, teranika inkematsatumaigeri. \c 14 \s1 Erorishi isuretakotaarira Joan Giviatantatsirira \r (Mr 6.14-29; Ir 9.7-9) \p \v 1 Impogini yogari Erorishi neagetakeneririra Sesa magatiro Garireaku ikemakotakeri Jeso yovetsikagetakera terira oneimagetenkani. \v 2 Impo ikantaigakeri inampinaegi ikanti: “Inti nianaatsi Joan Giviatantatsirira nogakagantakerira karanki, nerotyo ikañotantakarorira maika yagaveavagetakera yovetsikagetakera terira oneimagetenkani.” \p \v 3 Antari okyara irirotari Erorishi shitakotagantakeri Joan yogusotagantakerira karenatsaku ineakera ikantavitakerira Eroria yagapitsatakerira irirenti paitacharira Jeripe. \v 4 Yogari Joan ikantakeritari Erorishi: “Tera onkametite pagapitsatakerira itsinanetsite pirenti.” \v 5 Irorotari ikogantavetakarira Erorishi irogakagantakerimera, kantankicha ipinkaigairi maganiro timaigatsirira kara, ineaigakeritari Joan inti kamantantatsirira. \p \v 6 Kantankicha impogini agamatatyo kutagiteri agakara igutagiterite Erorishi impo irirori ikaemaigakeri iamigoegite isekatimoigakemparira. Impo isekatavageigakara okiapaake oshinto Eroria otosotapaakera oshonkashonkavagetanakatyo kara. Ishineventamatanakarotyo Erorishi \v 7 ikantiro: \p —Maika nonkantakempi arisanotyo nompakempiro tatarika pinevitakena, garatyo namatavitimpi. Namatavitakempirika nonkamaketyo. \p \v 8 Iroro okemakerira oatake okantakitirora iniro okantiro: \p —Ina, ¿tatarikatyo nonevitakeri? \p Irorori okantiro: \p —Atsi irorompatyo pinevitakeri igito Joan Giviatantatsirira. \p Ovashi opiganaa okantapaakeri Erorishi: \p —Onti nokogake pintogitorenkakagantakerira Joan Giviatantatsirira oyagakenkanira igito peratoku pimpakotakenarora. \p \v 9 Ogatyo ikenake irirori ikenkisureanaka, kantankicha matakatari ikantakero, aikiro ikemaigakeritari maganiro ikaemaigakerira, tyampatyo inkantakempa inkantatigaerora ovashi ikanti: \p —Iroroventi nanityo. \p \v 10 Itigankake soraro inakera Joan yashitakotakara intogitorenkakiterira iramakotakenerora igito. \v 11 Impo yamakotakenero ipakotapaakero, irorokya gishonkakotakenero iniro. \v 12 Impogini yogari irogamereegi Joan ipokashiigakeri yamaiganairira ikitaigairira. Impo iaigake ikamantaigakitirira Jeso. \s1 Jeso yogitovaigakerora pan \r (Mr 6.30-44; Ir 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 13 Impogini yogari Jeso ikemakotakerira Joan yogakagantunkanira iatake parikoti intagani itentaiganaa irogamereegi onti ikenaiganake pitotsiku, kantankicha ineaigavakerityo timaigatsirira kara yogiaiganakeri yanuiiganake. \v 14 Impo yogonkeigapaaka yagatakoigapaakera. Iroro yaguivetanakara Jeso ineaigapaakeri patovageigamatakatyo matsigenkaegi kara itsarogakagaiganakari maganiro. Yovegaigakeri maganiro mantsigaigankitsirira. \v 15 Impo inanaira poreatsiri shavini yogari irogamereegi ikantaigiri: \p —Atake ishavitanai poreatsiri. Akari aka tera tyani timatsine. Atsi pakuaigaeri maganiro yogaegi iriaigaera anta otimagetakera pankotsipage kameti impunaventavageigakeniri isekaegi isekataigakempara. \p \v 16 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Garatyo iaigi. Paigerityo viroegi isekataigakempara. \p \v 17 Iriroegi ikantaigiri: \p —Mameri tatampa nompaigakeri. Intaganivatisanotyo onai 5 pan, yogari shima pitenivani inai. \p \v 18 Ikanti Jeso: \p —Atsi maigakenaro. \p \v 19 Impo ikantaigakeri impirinitaigakera maganiro shimpenashiku. Iriroegi ipirinitaigake impo yogari Jeso inoshikakero pan intiri shima yapagotakeri ineventanaka enoku iniakerira Tasorintsi ikantiri: “Apa, noshinevagetakatyo maika pipakenara nogaigakemparira.” Impo ikotagakero pan ipaigakeri irogamereegi, iriroegikya paigakeri maganiro. Ario ikañotagakari shima irirori. \v 20 Isekataigaka maganiro ikemaiganaka, impo yogari irogamereegi yapatoigairo aityokyarira onai yoyagaigairo tsivetaku shatekapagerikatyo kara onakotake 12. \v 21 Maganiro sekataigankicharira ikaravageigaketyo 5,000, kantankicha intagani yogotunkani surariegi antariniegi, tera ogotenkani tsinaneegi intiegiri ananekiegi. \s1 Yanuiatakerora Jeso enokua nia \r (Mr 6.45-52; Jn 6.16-21) \p \v 22 Impogini yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —Mateiganaempa pitotsiku piivaiganaera pimonteaiganaempara intati. Narori gatata nopoki, tsikyata noneaigavaeri yogaegi iriaigaera. \p \v 23 Impo iaiganaira maganiro, irirori iatake otishiku iniakerira Iriri, paniro yapuntanaka. Ipitake anta ovashi ochapinitanake. \v 24 Yogari irogamereegi atavageigake nigankia kara. Ogari inkaare ovoresekantamatanaketyo kara osagusagumatanakerotyo pitotsi pogn pogn, otampiavagetanaketari tampia jiriririri ogipigipitakoigavakerityo. \v 25 Impo osariagitetanaara kutagiteri ipokapaake Jeso yanuiatapaakero enokua nia. \v 26 Yogari irogamereegi ineaigutarityo itsarogavageigamatanaketyo kara ikaemavaitaigamatanaketyo: \p —¡Inaa, inaa, neri yoga kasuvarerini! \p \v 27 Iniamatanaketyo Jeso ikantaigiri: \p —¡Nanti! ¡Gara pitsarogaigi, shineiganaempa! \p \v 28 Iniamatanaketyo Perero ikanti: \p —Notinkami, viroratyo, iroroventi kaemenanityo nompokakera kara viroku nanuiatanakerora enokua nia. \p \v 29 Ikantiri Jeso: \p —Tainanityo. \p Yaguitanake Perero yanuiavetanaka iriatakemera inakera Jeso. \v 30 Kantankicha ineakerora otampiavagetanakera itsarogamatanaketyo ogatyo ikenake itsitiganake ikaemamatanaketyo: \p —¡Notinkamii, gavaenaa! \p \v 31 Igenanekyatyo yakontsaanake Jeso inoshiatavairi irakoku ikantiri: \p —¡Tesakona pogote arisano nagaveavageti! ¿Antari gara pitsarogi? \p \v 32 Iroro yomateiganaara pitotsiku asatyo opeganaa tampia. \v 33 Maganiro naigankitsirira pitotsiku itigeroaventaiganakari Jeso ikantaigiri: \p —¡Arisanoniroro vinti Itomi Tasorintsi! \s1 Jeso yovegaigakerira mantsigaigankitsirira Jenesarekunirira \r (Mr 6.53-56) \p \v 34 Impogini imonteaiganaka intati iaigake Jenesareku. \v 35 Yogaegiri timaigatsirira kara ineaigavakerira inti Jeso ishigaigamatanakatyo ikamantavakagaiganakara itsotenkavageiganakerotyo itimageigira. Yamaigapaakeneri maganiro mantsigaigankitsirira irovegaigaerira. \v 36 Impo iriroegi ikantaigiri: \p —Notinkamii, nokogake nontsagatumaigakerora okaratsaiku pimanchaki. \p Impo maganiro tsagatakoigakeririra yovegaiganaa. \c 15 \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi tatoita kitsitinkantatsi \r (Mr 7.1-23) \p \v 1 Impogini ipokaigake pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, iponiaigapaaka Jerosarenku, ikantaigakeri: \p \v 2 —¿Tyara ikantaigakara pogamereegi tera intsatagaigero magatiro ikantageiganakerira yashikiiganakairira? Pine omirinka isekataigara tera inkivakoigempa inkañotagaigakerora ikantaiganakerira. \p \v 3 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyara pikantaigakara viroegi tera iroro pintsatagaige ikantagetakerira Tasorintsi, onti pikogaigake pintsatagaigakerora ikantaiganakerira yashikiiganakempirira pairani? \v 4 Ikantavetakatari Tasorintsi: ‘Pimpinkatsaigakerira piri ontiri piniro gara pipugatsanaigari.’ Aikiro ikanti: ‘Yogari kisashitakemparineririra iriri ontirika iriniro irogakenkanityo.’\x * \xo 15:4 \xt Ek 20.12; 21.17; Ire 20.9\x* \v 5 Kantankicha viroegi onti pogagaigakero. Pine maika aiñoegi tomintaigacharira kogakovageigankicharira ikantaigavetakari itomi intsarogakagakemparira impaigakerira ikogakoigakarira, kantankicha viroegi onti pikantaigake kametitake inkantakerira: ‘Gara nagavei nopaigimpira pineviigakenarira, magatirotari nashintagetarira onti nashintakagakari Tasorintsi’, \v 6 ovashi gara ipiri. Antari pikañoigakerora maika onti pokaiganakero ikantakerira Tasorintsi, irorokya pipampiatakoiganake ikantageigakerira yashikiiganakempirira pairani. \v 7 Nokantantaigakempirira onti pikematsatamampegaigaka kogapage. Ikantasanotakeniroro kamantantatsirira Isaiashi itsirinkakoiganakempira pairani ikanti: \q1 \v 8 ‘Iriroegi ikantaigavetaka: Tasorintsi inti pairorira ikametivageti, \q1 kantankicha ontityo ikantamampegaigaka kogapage, teratyo arisano isuretakoigena. \q1 \v 9 Aikiro ikantaigavetaka: Tasorintsi inti Atinkamiegi, \q1 kantankicha onti yogotagantaigi isureigakarira matsigenkaegi.’ \p \v 10 Impo ikaemaigakeri maganiro yapatoitaigakeri ikantaigiri: \p —Kemisantasanoigena maganiro viroegi pinkemasanoigakenara. \v 11 Ogari ogagetaganirira tera iroro kitsitinkantatsine. Ogari pinkante oniagisevagetaganirira posantepage irorotari kitsitinkantagetatsi. \p \v 12 Impo yagatanakera iniavagetakera yaiñoniiganakari irogamereegi ikantaigiri: \p —¿Pineaigakeri pariseoegi ikisaiganakara ikemaigakempira pikantaigakerira maika? \p \v 13-14 Ikanti Jeso: \p —Arione inkañoigake, magatirotari pankirintsi terira iriro pankiterone Apa timatsirira enoku ashiakenkanityo impogini. Iriroegi ontitari ikañoigari terira inee ikatsavakoiganakerira pashini terira inee. Antari inkañotakemparika maika piteni terira inee inkatsavakagaigempara iranuitaiganakera, pitenirotyo iranonkaiganakempa otseraaku. \p \v 15 Iniamatanaketyo Perero ikantiri: \p —Atsi kamantaigena tatoita pikantakotake inkaara. \p \v 16 Ikanti Jeso: \p —¡Arioratyo pikañoigaka viroegi tera pinkemaige! \v 17 ¿Matsi tera pinkemaigero nokantaigakempirira? Nokanti magatiro ogagetaganirira onti oatake segutontsiku, impo oshitakotaagani. \v 18 Kantankicha magatiro oniagisevagetaganirira onti oponiaka suretsiku, irorotari osuregisevagetantaganirira. Iroro pinkante okitsitinkantiniroro suretsiku. \v 19 Ariotari oponiagetari isureku matsigenka isuregisevageigarira posantepage, yogantaigira, inoshikaigirora tsinaneegi suraritakoigatsirira ontiri terira osuraritakoige, ikoshiigira, yamatavitantaigira, iniashivageigarora kogapage. \v 20 Magatiropage oka ovetsikagisetaganirira iroro pinkante okitsitinkantiniroro suretsiku, kantankicha ogari pisekataigempara garira pikivakoiga pinkañotagaigakerora ikantaiganakerira yashikiiganakempirira teratyo onkitsitinkante. \s1 Jeso yovegairora oshinto tsinane terira iroro joria \r (Mr 7.24-30) \p \v 21 Impogini iatai Jeso Tiroku ontiri Suronku. \v 22 Impo okenapaake paniro tsinane kananea okanti: \p —¡Notinkamii, Iyashikitanakerira Iravi, kavintsaavagetenakario! Aiño noshinto itimagutakero kamagarini atsipereavagetaketyo kara. \p \v 23 Kantankicha yogari Jeso teratyo irinie, onti ikemisantanake. Impo yaiñoniiganakari irogamereegi ikantaigakerira: \p —Atsi kematsatero kameti oataeniri, onti ogiaigapaakai okaemavatapaakera. \p \v 24 Ikanti Jeso: \p —Intagani itigankavitakena Tasorintsi nompokashiigakerira nonkavintsajaigakerira iseraereegi, ontitari ikañoigakari ovisha timpinaigankitsirira. \p \v 25 Kantankicha irorori ariompatyo aiñonitanakariri otigeroaventanakarira okanti: \p —¡Notinkamii, kavintsaavagetenakario! \p \v 26 Kantankicha Jeso ikantiro: \p —Tera onkametite iragapitsaigakenkanira iseka ananekiegi impakenkanira otsiti. \p \v 27 Irorori okanti: \p —Notinkami, arisanoniroro pikantasanotakeniroro, kantankicha otsiti ineakoigirira isekataigara shintaigaririra itimashitavake otapinaku mesa yogaverokitavakara ovoroki\f + \fr 15:27 \ft Ovoroki: okantagani aikiro “oporoki”.\f* ashirianakara. \p \v 28 Ikantutarotyo Jeso: \p —Iroroventi pogotakera nagaveakera novegaerora pishinto, maika nonkavintsaakempityo novegaerora. \p Iroro ikantakera maika ogatyo okenake oveganaa. \s1 Jeso yovegagetairi tovaini mantsigaigankitsirira \p \v 29 Impogini iatai Jeso ikenanake otsapiaku inkaare Garirea itonkoanake otishiku, ario ipirinitake kara. \v 30 Impo iatashiigakeri tovaini matsigenkaegi yamaiganakenerira terira iranuitagantsiige, terira ineaige, terira iriniaige, terira irakoige, aikiro iposantevagetanakatyo kara mantsigaigankitsirira. Irirori yovegaigairi maganiro. \v 31 Yogari patoitaigankicharira yogavageiganaketyo kavako, ineaigakeritari ineaiganaira terira ineaigavetempa, yakoiganaira terira irakoigavetempa, yanuitagantsivageiganaira terira iranuitagantsiigavetempa, aikiro iniaiganaira terira iriniaigavetempa. Ogatyo ikenaigake ishineventaigamatanakarityo Tasorintsi kavintsajaigiririra iseraereegi. \s1 Jeso yogitovaigairora pan \r (Mr 8.1-10) \p \v 32 Impogini ikaemaigakeri Jeso irogamereegi ikantaigiri: \p —Notsarogakagaiganakari yogaegi, noneaketari ipiriniventaigakena aka mavati kutagiteri niganki itsonkatakoiganaka isekaegi. Maikari maika mameri tatampa irogaigakempa. Tera nonkoge nontigankaigaerira iriaigaera ivankoku, ontirorokari agaiganakeri itasegane avotsiku. \p \v 33 Impo ikantaigiri irogamereegi: \p —¡Ojojoo itovaigavagetiratyo kara! ¿Ario tyara nagaigakero pan nompaigakerira isekataigakempara maganiro? Ontitari anaigake osarigagitetapaakera, tera tyani timatsine aka. \p \v 34 Ikantaigiri irirori: \p —¿Akatovainivati onai pan pamaigakerira? \p Ikantaigi: \p —Intaganivati onai 7, impo aiño aikiro piteni shima. \p \v 35 Yogari Jeso ikantaigakeri impirinitaigakera maganiro, \v 36 impo yagagetanakero pan intiri shima yapagogetanakeri inianakeri Tasorintsi ikantiri: “Apa, noshinevagetakatyo pipakenara oka noseka.” Impo ikotagakero pan intiri shima ipageigakeri irogamereegi, irirokyari pageigavakeri maganiro. \v 37 Isekataigaka maganiro ikemaiganaka. Ogari aityokyarira onai, yoyagaigairo irogamereegi tsivetaku onakotai 7. \v 38 Maganiro sekataigankicharira ikaravageigaketyo 4,000. Intaganisano yogoigunkani surariegi, tera ogoigenkani tsinaneegi intiegiri ananekiegi. \v 39 Impo Jeso yapakuaigairi iriaigaera ivankoegiku. Irirori yomatetanaa pitotsiku itentaiganaarira irogamereegi iaigake pashiniku kipatsi paitacharira Magarara. \c 16 \s1 Pariseoegi intiegiri saroseoegi ikantaigavetakarira Jeso ineakagaigakerira terira oneimagetenkani \r (Mr 8.11-13; Ir 12.54-56) \p \v 1 Impogini ipokashiigapaakeri Jeso pariseoegi intiegiri saroseoegi ikantaigapaakeri ineakagaigakerira terira oneimagetenkani onkoneatakera anta enoku inkiteku. Iriroegi onti ikogaigake ineaigakerira arisanorikara opaitaka yagaveavagetira, nerotyo ikañotantaigakarorira maika. \p \v 2 Kantankicha irirori ikantaigiri: “Viroegi pineaigirora okiraagitetira inanaira poreatsiri shavini onti pikantaigi: ‘Kamani onkametigitetake, kiraagitemataketari.’ \v 3 Antari ontirika okiraagitetake tsitekyamani onti pikantaigi: ‘Maika gara okametigiteti, kiraagitetamanaketari, aikiro amokake.’ Tyarikatyo pikantaigaka viroegi pogoigakerora ariorika onkametigitetake ontirika gara okametigiteti, kantankicha tera pogotumaige tyara okantaka okañotakara maika pineaigakerora posante terira oneimagetenkani pairani. \v 4 Viroegi apaiventavageigakempi kañovagetagantsi, pikogantaigakarira noneakagaigakempira terira oneimagetenkani, kantankicha garatyo noneakagaigimpi. Intagatityo noneakagaigakempi pashini onkañotakemparo ikañotagunkanira Jonashi pairani.” \p Ovashi iokaiganairi iatai. \s1 Jeso ikantakotakerora irogotagantane pariseoegi ikañotagakaro opoegantarira pan \r (Mr 8.14-21) \p \v 5 Antari imonteaigakara irogamereegi Jeso intati imagisantaiganakero iramaiganakera pan isekataigakempara. \v 6 Impo yogari Jeso ikantaigiri: \p —Viroegi, tsikyanira pogakoigarokari opoegantarira pan irashiegi pariseoegi intiegiri saroseoegi. \p \v 7 Iroro ikemaigavakerira iniavakagaiganaka ikantaigi: \p —Onti ineakera tera amaige pan, nerotyo ikantantaigakairira maika. \p \v 8 Yogari Jeso ineaigavakerira iniavakagaiganakara ikantaigutarityo: \p —¡Tesakona pogotasanoige arisano nagaveavageti! ¿Tyara okantakara pikantaigakera: ‘Onti ineakera tera amaige pan’? \v 9 ¿Matsi tekya pogoige? ¿Matsi tenige pisureigaemparo pan onavetakara 5 nokotagagetakerora nosekatagaigakarira 5,000 surariegi? Impo papatoigairora aityokyarira onai, ¿akatovaiti onakotai tsivetaku? ¿Matsi pimagisantaigairo? \v 10 Aikiro ¿matsi tenige pisureigaemparo onavetakara pan 7 nokotagagetakerora nosekatagaigakarira 4,000 surariegi? Impo papatoigairora aityokyarira onai, ¿akatovaiti onakotai tsivetaku? ¿Matsi pimagisantaigairo? \v 11 Antari nokantaigakempira: ‘Tsikyanira pogakoigarokari opoegantarira pan irashiegi pariseoegi intiegiri saroseoegi’, ¿tyara okantaka tera pogoigavake tera iroro noniakote pan? \p \v 12 Ovashi yogoigake irogamereegi tera iroro inkantasanote opoegantarira pan, ontityo ikantakotake yogotagantaigirira pariseoegi intiegiri saroseoegi ganiri ikemisantaigiri yogotagantavageigira. \s1 Perero ikantakera Jeso inti Igoveenkariegite iseraereegi \r (Mr 8.27-30; Ir 9.18-21) \p \v 13 Impogini iatake Jeso ikenanake kara ochoenitakara Sesarea Piripo. Impo ikantaigiri irogamereegi: \p —¿Tyara ikantaigi maganiro matsigenkaegi? ¿Tyani yoga Kañotasanotakaririra Matsigenka? \p \v 14 Iriroegi ikantaigiri: \p —Ikonogagarantaigaka ikantaigake: ‘Inti Joan Giviatantatsirira.’ Pashini kantaigankitsi: ‘Inti Eriashi.’ Pashinikya kantaigankitsi: ‘Inti Jeremiashi, terika iriro, inti pashini kamantantatsirira pairaninirira yanianaira.’ \p \v 15 Impo ikantaigiri: \p —Viroegiri, ¿tyara pikantaigana? \p \v 16 Iniamatanaketyo Sumo Perero ikantiri: \p —Viro vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite, vinti Itomi Tasorintsi ikantakanirira itimi. \p \v 17 Ikantiri Jeso: \p —Viro Sumo, itomi Jonashi, shinetempa, teranika iriro matsigenkaegi gotagaigempirone oka pikantakenarira maika. Intitari gotagakempiro Apa timatsirira enoku, ikavintsaakempitari. \v 18 Naro nonkantakempi viro vinti Perero. Impogini tyanirika kañotakempine viro pikantakera maika, naro nogavisaakotakeri kameti intentakemparira maganiro kematsaigakenanerira. Garatyo yagaveimaigiri kamagarini, ariompatyo inkematsatasanoiganakenari. \v 19 Kantankicha viro nagaveakagakempi kameti pinkamantaigakerira pashinipage matsigenkaegi tyara inkantaigakempa kameti nogavisaakoigakerira iriroegi aikiro nompegakempara Igoveenkariegite. Tatarika oita pinkantavitantake aka kipatsiku, ariotyo inkañotakempa Tasorintsi timatsirira enoku inkantakera onkantavitantakenkanira, matakatari ikantavitantakero. Aikiro tatarika oita pinkantake kametitake, ariotyo inkañotakempa irirori inkantake kametitake. \p \v 20 Impo Jeso ikantaviigakeri irogamereegi ganiri ikamantakoigiri inkantaigakera inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi. \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi inkamakera \r (Mr 8.31–9.1; Ir 9.22-27) \p \v 21 Impogini Jeso itsititanakero ikamantaiganakerira irogamereegi iriatakera Jerosarenku iratsipereakagavageigakerira itinkamiegi jorioegi intiegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi impo ovashi irogakenkani, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \v 22 Yogari Perero itentanakari antakona ikantavetanakarira ikantiri: \p —¡Notinkami, atsi garatyo pikañota maika! ¡Garatyo yogaitimpi! \p \v 23 Kantankicha Jeso ishonkatematanakarityo ikantutarityo: \p —¡Virori Satanashi, piataenityo parikoti, ontitari pikogavetaka pampakuakagakenamera ganigeniri notsatagagetairo itigankavitakenarira Tasorintsi, teranika iroro pisuretakogetempa ikogagetirira irirori, ontitari pisuretakogetaka ikogageigirira matsigenkaegi! \p \v 24 Impo Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —Tyanirika kogankitsine inkantakanira inkematsatasanotakena garatyo ipiriniventiro ikogagetirira irirori, ontityo inkantakani impiriniventavagetanakero nokogagetirira naro, aikiro iratsipereaventavagetakenatyo ariorika inkamaventakena. \v 25 Tyanirika tsarogakagacha ikiiro tera inkoge iratsipereaventavagetakenara ikiirotyo kañotagantanankicha, intagatitari ikogake irovetsikagetakera tatarika ikogagetakerira irirori. Kantankicha yogari piriniventirorira nokogagetirira naro yatsipereaventakenara, iriro pinkante iriatake itimira Tasorintsi inkantakani intimake. \v 26 Intimavetakempatyo gaveankitsinerira irashintakemparora magatiro kipatsipagekutirira kantankicha impoginityo inkamanae iriatake morekariku, ¿matsi ario agaveake oganiakerira iaraki? Garatyo agaveimati. Irashintagevetakemparotyo magatiro kantankicha garatyo yagaveimati impunaventakempara ganiri iati morekariku. \v 27 Antari nompigaatera impogini nonkoveenkavagetapaake nonkañotapaakempari Apa ikoveenkavagetira. Antari nompokaatera nontentaigapaakempari isaankariite nogishineaigapaakerira maganiro shineventaiganarira, iriroegikya pashiventagaiganarira onti nogipashiventaigapaakeri. \v 28 Maika nonkamantasanoigakempi antari gatatara pikamaigi pinkonogagarantaigakempa pineaigakena nonkoveenkatanakera viroegiku. \c 17 \s1 Jeso ikantatigimoiganakarira irogamereegi \r (Mr 9.2-13; Ir 9.28-36) \p \v 1 Impogini avisanakera 6 kutagiteri yogari Jeso iatake anta otishiku itonkoavagetanake. Intagani itentaiganaka Perero, Santiago intiri irirenti Santiago paitacharira Joan. \v 2 Impogini inaigakera anta katsiketyo iriroegi ineaigiri ikantatigimoiganakari. Ogatyo ikenake ishimpokirerenkanake ivoroku kañomataka ishimpokirerenkira poreatsiri, aikiro imanchaki onkutamagovageteratyo kara. \v 3 Ineaigutarityo Moiseshi intiri Eriashi iniaigakerira Jeso \v 4 iniamatanaketyo Perero ikantiri Jeso: \p —Notinkami, ¡matsi ariokonatyo anaigake aka! Pikogakerika novashiigakera mavati pankotsi otyomiatirira, patiro pashi, patiro irashi Moiseshi, ogari omavatakemparira onti irashi Eriashi. \p \v 5 Tekyaenkara iragatumate iniakera apamankakoigapaakeri menkori, impo ikemaigiri inianake Tasorintsi arionika apatosegakara ikanti: “Yokari yoka inti Notomi, notasanovagetarityo kara noshineventakarityo. Maika atsi kemisantasanoigeri viroegi.”\x * \xo 17:5 \xt Ireo 18.15\x* \p \v 6 Irorotyo ikemaigakerira ogatyo ikenaigake itsarogavageiganake yompatakaigamatanakatyo. \v 7 Kantankicha Jeso yaiñoniiganakari itsagaigakeri ikanti: \p —Tinajaiganae gara pitsarogaigi. \p \v 8 Ikamaguigavetaa mameri iraratinkaigaera, panivani inai Jeso. \p \v 9 Impo ipigaigaara yanonkaiganaara yogari Jeso ikantaigiri: \p —Gatata tyani pikamantumaigi oga pineaigakerira maika. Antari inkitareanaera Kañotasanotakaririra Matsigenka inkitavetakenkanira, ario pinkante pinkamantantaigakero. \p \v 10 Impo iriroegi ikantaigiri: \p —¿Tyara ikantakara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigakera iketyo pokankitsine Eriashi? \p \v 11 Irirori ikantaigiri: \p —Arisanoniroro ogari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okantake iketyo pokankitsine Eriashi inkenkitsatimoigakerira jorioegi inkantaigakerira inkantatigaiganakempara inegintetashiigavakemparira impogitapaankitsinerira. \v 12 Maika nonkamantaigakempi mataka ipokuti Eriashi, kantankicha tera irogotavakenkani onti ikisavunkani yatsipereakagavagetunkanira ovashi yogunkani. Ariotyo inkañotagakenkani impogini Kañotasanotakaririra Matsigenka iratsipereakagavagetakenkanira ovashi irogakenkani. \p \v 13 Iriroegi isureigamatanakarotyo ikantaigi: “Inti iniakotake Joan Giviatantatsirira.” \s1 Jeso yoneagaarira kamagarini \r (Mr 9.14-29; Ir 9.37-43) \p \v 14 Impogini yogonkeigapaakara inaigakera matsigenkaegi yapatoitaigakara, ipokashitapaakeri Jeso paniro surari itigeroaventapaakari ikantiri: \p \v 15 —Notinkamii, tsarogakagavagetemparikario notomi ikamakamavagetake yatsipereavagetaketyo kara. Iokavokigematatyo tsitsiku, aikiro iokaakaavagetaka oaaku. \v 16 Namaigavetakeneri pogamereegi irovegaigaerira, kantankicha teratyo iragaveaigeri. \p \v 17 Ikanti Jeso: \p —¡Ario pikantavageigaka viroegi tekyaenkatyo pogoigero iragaveane Tasorintsi, teranika pinkogaige pinkematsaigakerira! ¿Akasamaninivatirorokari nompiriniventaigakempi nantsipereakoigakempira? Iroroventi atsi maigakenarinityo aka. \p \v 18 Impo iniitarityo kamagarini ikantiri: \p —Maika piatae parikoti. \p Ogatyo ikenake ikontetapanuti iatai parikoti ovashi yovegasanovagetanaa ananeki itimaguvetakarira. \p \v 19 Yogari irogamereegi iniaigakeri Jeso parikoti ikantaigiri: \p —¿Tyarika okantakara naroegi tera nagaveaige noneagaigakemparira? \p \v 20 Ikanti Jeso: \p —Ontitari kantankicha tera pisuretasanoigemparo nagaveane pinkantaigakera: ‘Arisanotari yagaveavageti Notinkami iragaveakagakenatyo.’ Antari pinkañoigakeromera maika pisuretasanotumaigakemparora maani, ario pinkante pagaveaigaketyo pinkantaigakerora oga otishi: ‘Gaganakempa piate parikoti’, ogaganakempatyo. Garatyo tatoita komutapitsatumaigimpi arisanorika opaitaka pisuretasanoigakarora nagaveavagetira. \v 21 Kantankicha yogari kamagarini kañorira maika garira oketyo piniaigiri Tasorintsi, aikiro garira pipitashiigaro kogapage gara pisekataiga, garatyo pagaveimaigiri poneagaigarira. \s1 Jeso ikamantaigairira aikiro inkamakera \r (Mr 9.30-32; Ir 9.43-45) \p \v 22 Impogini Jeso itentaigakarira irogamereegi ikenaiganakera kara Garireaku, ikamantaigakeri ikanti: \p —Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iragakagantakenkani \v 23 impo irogakagantakenkani, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \p Iroro ikemaigavakerira ikenkisureavageiganakatyo kara. \s1 Koriki ashi ivanko Tasorintsi \p \v 24 Impo yogonkeigapaakara Kaperenaoku, ipokashiigakeri Perero kogantaigaririra itovaireegi koriki ashi ivanko Tasorintsi ikantaigiri: \p —Yogari gotagaigimpirira ¿ipunatityo koriki ashi ivanko Tasorintsi? \p \v 25 Ikanti Perero: \p —Jeeje, ipunatinirorotyo. \p Iroro ikianakera tsompogi pankotsiku inakera Jeso iketyo niavakeri ikantiri: \p —Sumo, ¿tyara pinkante viro? ¿Tyani ikogantaiga koriki koveenkaripage timageigatsirira aka kipatsiku? ¿Iriro ikogantaiga itomiegi intirika ikogantaiga pashini? \p \v 26 Ikanti Perero: \p —Intagani ikogantaiga pashini. \p Ikanti Jeso: \p —Iroroventi tera iriro inkogantaigempa itomiegi, \v 27 kantankicha aroegi ganiri iniashinaigai, piate inkaareku pintsagaatakitera impo yogari iketyorira pagake pintinkirankakerira pinoshikakerira korikimenta nankitsirira ivaganteku pamaigakenerira kogantantaigacharira koriki ashi ivanko Tasorintsi pimpaigakerira. Irogonketakempa ampunaventaigakempara piteniro. \c 18 \s1 Tyani visaigakerine itovaireegi impogini \r (Mr 9.33-37, 42-48; Ir 9.46-48; 17.1-2) \p \v 1 Impogini yaiñoniiganakari irogamereegi ikantaigiri: \p —¿Tyani visaigakerine itovaireegi impogini pimpegakempara Nogoveenkariegite? \p \v 2 Irirori ikaemake paniro ananeki yogaratinkakeri niganki inaigakera \v 3 ikantaigiri: \p —Nonkantasanoigakempi garira pikantatigaiga pisureku pinkañoigakemparira ananekiegi garatyo pitimimoigana impogini nampatoitaigakerira maganiro kematsaiganarira nompegakempara Igoveenkariegite, \v 4 kantankicha tyanirika kañotakemparine yoka ananeki terira isuretumatempa iravisumanatantakera, iriro pinkante pairotyo iravisantavagetake impogini. \v 5 Aikiro tyanirika kavintsaakerine ananeki kañorira yoka kañomataka nantinirikatyo ikavintsaake, nantitari ikematsatake. \p \v 6 “Kantankicha tyanirika kañovagetagakerine paniro kematsatakenarira terira impaitumatempa inkisashivagetakenkanityo kara. Irorotari nonkantantaigakempirira ganiri ikañotiri maika oketyome irogatsatakotantakenkani itsanoku omarane mapu otononkantaganirira iramanakenkanira iokaatakenkanira otsompogiatira omaraaniku nia. \v 7 ¡Maikaniroro iratsipereavageigake maganiro timaigatsirira aka kipatsiku, intimaigaketari kogaigankitsinerira inkañovagetagantaigakera! Ariotyo onkañotakempa maika, kantankicha pairotyo iratsipereasanovageigake kañoigakeronerira maika inkisashitasanoigakenkanira. \p \v 8 “Nonkantantaigakempirira irorora kañovagetagakempine pako ontirika pivonkiti, ariometyo povatuakerome povuokakerora parikoti, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku garira otsivakumati. \v 9 Ontirika poki irorora kañovagetagakempine, ariometyo pinkitsogitakerome povuokakerora parikoti, pairotari okametitake pinegintetasanovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera pintimimotakerira Tasorintsi, avisakero pinkañovagetakempara impo pinkamanakerika piatakera morekariku garira otsivakumati. \s1 Ovisha pegankicharira \r (Ir 15.3-7) \p \v 10 “Nonkantaigakempi maika garatyo pikisaigiri yogaegi kematsaiganarira terira impaitumaigempa, aiñoegitari isaankariite Apa pampogiakoigiririra. Iriroegi ikantakani inaigake anta enoku inampinaku. \v 11 Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka onti ipokashitake irogavisaakoigakerira pegaigankicharira. \p \v 12 “¿Tyara pinkantaige viroegi? Pine intimera paniro matsigenka impiratakempa 100 irovishate impo impegakempa paniro, ¿matsi gara iokaiganakeri maganiro irovishate iriatakera inkogaaterira pegankicharira? \v 13 Impo iragaeririka pairotyo irishineventakempari, iravisaketyo ishineventaigarira maganiro 99 terira impegavetempa. \v 14 Ario ikañotaka Piri timatsirira enoku tera inkoge impegumatempara paniro yokaegi kematsaiganarira terira impaitumaigempa. \s1 Tyara ankantaigakempa agametiaigaerira apigematsaegine \r (Ir 17.3) \p \v 15 “Tyarika inkantakempi papigematsatene pintentanakeri parikoti piniakerira paniro pinkamantaerira tyarika ikantakempi. Irirori inkemakempirika mataka pogametiairi. \v 16 Antari garika ikemimpi pintentanake paniro, ontirika piteni papigematsaegine kameti inkemaigakeniri iriroegi, aikiro irogoigakeniri arisanorika pikogake pogametiaerira. \v 17 Kantankicha garika ikemi iroroventi piatetyo pintentanakerira yapatoitaigara kematsaigatsirira inkanomaakenkanira. Garika ikemaigiri iriroegi iroroventi inkañotagakenkanityo terira inkematsateri Tasorintsi intirika kogantaiginiririra koveenkari koriki. \p \v 18 “Maika nonkantasanoigakempi tatarika oita pinkantavitantaigake aka kipatsiku, ariotyo inkañotakempa Tasorintsi timatsirira enoku inkantakera onkantavitantakenkanira, matakatari ikantavitantakero. Aikiro tatarika oita pinkantaigake kametitake, ariotyo inkañotakempa irirori inkantake kametitake. \p \v 19 “Aikiro nonkantaigakempi tatarika oita pikogaigake pineviigakerira Apa timatsirira enoku oketyo pinkemavakagasanoigakempa impo piniaigakeri. Irirori inkemaigakempi intsatagakero tatarika oita pikantakerira. Pinaigavetakempatyo piteni kantankicha pinkemavakagaigakemparika inkemaigakempityo. \v 20 Omirinkatari tyarika kara yapatoventaigakena iriniaigakenara pitenityo irinaigavetakempa ontirika irinaigavetakempa mavani, ariotyo nonimoigakeri naro.” \s1 Inampina koveenkari terira intsarogakagantempa \p \v 21 Impogini yaiñonitanakari Perero ikantiri: \p —Notinkami, ¿akatovaiti nomagisantaero tyarika inkantakena napigematsatene? ¿Ario onkaratanake 7? \p \v 22 Ikanti Jeso: \p —Garatyo ario okarati 7, ontityo pimagisantakotaeri magatiro tyarika inkantakempi, gara okaratumati.\f + \fr 18:22 \ft Gara okaratumati: irinianeku virakocha onti okantake setenta veces siete.\f* \p \v 23 “Iroroventi maika nokogake nonkamantaigakempira tyara onkantanakempa impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi onti nonkañotagakemparo koveenkari ikaemaigakerira inampinaegi inkantaigakerira impunaigaerira ipegakoigakerira. \v 24 Iroro itsititanakera ikaemakagantaigakerira yamaigapaakeneri paniro pegakovagetiririra tovaini koriki kara. \v 25 Kantankicha irirori mameri tatampa impunatantaempari nerotyo yomperaventantakaririra koveenkari impimantakenkanira intentagantakenkanira itsinanetsite intiegiri itomiegi ontiri magatiro yashintagetarira iragantageigakemparora koriki kameti impunataeriniri ipegakogetirira. \v 26 Kantankicha irirori yompatakaventamatanakarityo ikantiri: ‘Tsarogakagavagetenakario, pogiakotakempara impoginityo nompunataempi maganiro koriki nopegakotimpirira.’ \v 27 Yogari koveenkari itsarogakaganakari ikantiri: ‘Iroroventi arione, gara pipunataana’, ovashi yapakuairi. \p \v 28 “Kantankicha iroro iataira itonkivoakari itovaire pegakotiririra maani. Yagamatanakerityo ikatikanakerira ikantiri: ‘¡Punataena pipegakotanara!’ \v 29 Irirori yompatakaventavetanakari ikantiri: ‘Tsarogakagavagetenakario, impogini nompunataempi,’ \v 30 kantankicha irirori teratyo intsarogakagempari, onti yamakagantakeri irashitakotakenkanira kigonkero impunataerira ipegakotirira. \v 31 Impogini ikemakoigakerira itovaireegi ikisaigamatanakatyo iaigake ikamantaigakitirira koveenkari. \v 32 Iroro ikemavakera ikaemakagantairi ikantiri: ‘¡Viro tera pinkametite, vinti pairorira pogagavageta pikisantira! Kogapage naro nokantakempi arione gara pipunataana, pikantakenatari nontsarogakagavagetakempira. \v 33 Ariometyo pinkañotagakerime pegakotakempirira viro pintsarogakagakemparimera irirori pinkañotakenara naro notsarogakagakempira.’ \v 34 Ikisamatanakatyo yomperaventakari iratsipereakagaigakemparira ovashi impunataeri magatiro ipegakogetirira.” \p \v 35 Yagatanakera Jeso ikenkitsatakera ikanti: \p —Ariotyo inkañotagaigakempi Apa timatsirira enoku garira pitsarogakagaigari pitovaireegi pimagisantaigaerora tyarikara inkantaigakempi. \c 19 \s1 Ikantake Jeso gara tyani okumatiro itsinanetsite \r (Mr 10.1-12; Ir 16.18) \p \v 1 Impogini iponianaka Jeso Garireaku iatakera Joreaku intati Jororanku. \v 2 Yogiaiganakeri tovaini matsigenkaegi. Antari anta yovegaigairi maganiro mantsigaigankitsirira. \p \v 3 Impo ikonogagarantaigaka pariseoegi naigankitsirira kara ipokaigapaake inkogakotagantaigakerira ineaigakera tyarikara inkantaigeri irirori, ontitari ikogaigavetaka inkemaigakerira inkantakera tatarika oita terira onkatinkatero ikantaigirira iriroegi kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira, nerotyo ikantaigapaakeri: \p —¿Okantavitantagani iokakerora surari itsinanetsite? \p \v 4 Irirori ikantaigiri: \p —¿Matsi tera piniavantaigero Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti ikyasanokyara yovamparoatake Tasorintsi matsigenka ‘piteniro yovetsikaigakeri surari ontiri tsinane’? \v 5 Impo ikantake: ‘Nerotyo yogari surari gankitsinerira tsinane iokanakeri iriri ontiri iriniro iriatakera iragakerora inkantakani impanirotanakero. Antari okyara tekyara iragero piteni inaigavetaka, kantankicha antari yaganakerora oga ikenake itentaganakaro kañomataka panironirikatyo inai.’\x * \xo 19:5 \xt Jen 1.27; 5.2; 2.24\x* \v 6 Nerotyo yogari surari gankitsirira tsinane garatyo iokumatiro, tenigetari irapiteigaempa, kañomatakatari panironirikatyo inai, ineaketari Tasorintsi yagakerora ikanti maika tera onkametite iokanaerora, kantakanityo iragakerora. \p \v 7 Iriroegi ikantaigiri: \p —Iroroventi, ¿tyara okantakara ikantakera Moiseshi iokanaerorika surari itsinanetsite impakero sankevanti onkantake: ‘Maika mataka nokanaimpi’, impo inkantakero oataera? \p \v 8 Ikantaigiri Jeso: \p —Yogari Moiseshi ontitari ineakera tera pinkogaige pinkematsaigerira Tasorintsi, nerotyo ikañotantaigakempirorira maika itsirinkaiganakempira. Kantankicha antari ikyasanokyara yovamparoatake Tasorintsi matsigenka, tera ario inkañotero maika. \v 9 Narori nonkantaigakempi ompanirotakempirika pitsinanetsite garatyo piokiro. Pokanakerorika impogini pashinikya pagake onti pikañovagetaka. \p \v 10 Yogari irogamereegi ikantaigi: \p —Iroroventi opomirintsivagetaratyo kara agenkanira tsinane. Onkanteroro tyampa ankantakero agakera tsinane. \p \v 11 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Tera iragaveaigenika maganiro inkemaigakerora nokantaigakempirira maika, intaganitari kemaigakero yagaveakagaigakerira Tasorintsi. \v 12 Aiñoegitari ikonogagarantaigaka tera iragaveaige intomintaigempara. Aikiro aiño pashini onti okitsogitunkani igatsareki. Aikiro aiñoegi pashini onti ishintsitashiigakero tera intsagaigero tsinane kameti impiriniventaigakeroniri magatiro ikogagetirira Tasorintsi. Tyanirikara gaveankitsine inkemakerora nokantaigakempirira maika kantetyo inkemakerora. \s1 Jeso iniaventaigakerira ananekiegi \r (Mr 10.13-16; Ir 18.15-17) \p \v 13 Impogini ipokaigake pashini yamaigapaakenerira Jeso ananekiegi impatikaiigakerira igitoku aikiro iriniaventaigakerira. Yogari irogamereegi ineaigavakerira yamaigapaakerira ikantaviigavakeri ikantaigiri: \p —Maiganaeri parikoti, gara poverajaigiri. \p \v 14 Kantankicha ikemaigakerira Jeso ikañoigakerora maika ikantaigiri: \p —Atsi arionenityo iripokaigakera naroku, ishineventaigaritari Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite kañoigaririra yogaegi ananekiegi. \p \v 15 Impo ishonkateiganakari ipatikaiigakeri igitoku iniaventaigakerira. Impo irirori iatanai parikoti. \s1 Shintavagetacharira \r (Mr 10.17-31; Ir 18.18-30) \p \v 16 Antari ikenanakera Jeso kara ipokashitapaakeri paniro matsigenka ikantapaakeri: \p —Gotagantatsirira, atsi kamantena tyara nonkantakempa kameti nonkantakanira nontimake. ¿Tatoita novetsikakera? ¿Tatoita kametitankitsine? \p \v 17 Ikantiri Jeso: \p —Tyara okantakara pikantakenara: ‘¿Tatoita kametitankitsine?’, mameritari pashini kametitasanotatsinerira, panirotari ikantara Tasorintsi ikametitira. Kantankicha pikogakerika pinkantakanira pintimake, tsatagageterotyo magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi pairani. \p \v 18 Ikanti irirori: \p —¿Tyatityo? \p Ikanti Jeso: \p —Irorotari kantatsirira: ‘Gara poganti, gara piatashitiro tsinane, gara pikoshiti, gara pitsoeventari pitovaire. \v 19 Pimpinkatsaigakerira piri ontiri piniro gara pipugatsanaigari, aikiro pintsarogakagavagetakemparira pitovaire pinkañotagasanotakempatyo pitsarogakagara vikiiro.’\x * \xo 19:19 \xt Ek 20.12-16; Ire 19.18\x* \p \v 20 Ikantutarityo irirori: \p —Arioniroro nokañotari maika notsititanakero notsatagasanotanakerora notyomiakyanira ovashi maika. ¿Maika aityokya pashini nontsatagakerira? \p \v 21 Ikantiri Jeso: \p —Pikogakerika pairora pintsatagasanotakero ikogagetirira Tasorintsi, piate pimpimantagetakerora magatiropage pashintagetarira pagantakemparora koriki pimpaigakerira kogakoigankicharira impo pimpokake pogiavagetanakenara. Impogini ariokya inkavintsaavagetakempi Tasorintsi enoku. \p \v 22 Ikemutatyo ikantakerira maika ikenkisureavagetanakatyo kara ovashi iatai ipiganaara, intitari shintavagetacharira. \p \v 23 Impogini ishonkashiiganakari Jeso irogamereegi ikantaigiri: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi okomuvagetaratyo kara irogavisaakotakenkanira shintavagetacharira impegakempara Tasorintsi Igoveenkarite. \v 24 Nonkantutaigaempityo aikiro, ¿matsi ario iragaveake kameyo inkianakera otsempokiku kitsapi iravisakerora aikyara? Garatyo yagaveimati. Irirompasanotyo shintavagetacharira intasanotakemparorika yashintagetarira garatyo yogavisaakotagani. \p \v 25 Ikemaigutatyo irogamereegi ariompatyo yogasanovageiganakeri kavako ikantaigiri: \p —Iroroventi ¿tyanimpatyora irogavisaakotakenkani? \p \v 26 Ipampogiaiganakeri Jeso ikantaigiri: \p —Gara tyani gavisaakotumatacha tsikyata, intaganitari Tasorintsi gaveatsi yogavisaakotantira, teranika tatoita komutapitsatumatemparine irirori. \p \v 27 Impo inianake Perero ikanti: \p —Notinkami, naroegi nokaiganakero magatiro nashintaigavetarira nogiavageiganakempira. Maikari ¿tatarika impaigakena Tasorintsi? \p \v 28 Ikantaigiri Jeso: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi antari onkyatagagetaenkanira magatiro, nompegasanotakempa Igoveenkariegite maganiro. Viroegi giavageigakenarira maika pintentaigakena pimpegaigakempara aikiro koveenkariegi pinkantaigakera tyara inkantaigakenkani iyashikiiganakerira itomiegi Iseraere.\f + \fr 19:28 \ft Pimpegaigakempara aikiro koveenkariegi pinkantaigakera tyara inkantaigakenkani iyashikiiganakerira itomiegi Iseraere: irinianeku virakocha onti okantake se sentarán también en doce tronos para juzgar a las doce tribus de Israel.\f* \v 29 Aikiro yogaegi maganiro okaiganakerorira ivankoegi intirika irirentiegi, iritsiroegi, iriniro, iriri, itomiegi, aikiro itsamaire, iriaigakera impiriniventaigakerora notigankaviigakeririra impaigakenkani pashini pairotyo avisagetakero yashintageigavetakarira ontovaigavagetakera, tatarika oita iokaiganake patiro impaigaenkani pashini 100. Aikiro inkantakani intimaigake gara ineimaigairo igamane. \v 30 Kantankicha ikonogagarantaigaka aiñoegi ineaigavetunkanirira maika yavisaigakerira itovaire, kantankicha iriroegikyatyo iravisaiganaenkani impogini. Iriroegikya ineaigavetunkanirira yavisaigunkanira maika, impogini iriroegikyatyo visantaiganaatsine. \c 20 \s1 Jeso ikantakotakerora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite kematsaigiririra ikañotagakaro shintankicharira itsamaire \p \v 1 “Maika nokogake nonkantakotakerora tyara onkantanakempa impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite nonkañotagakerora shintankicharira itsamaire. Irirori onti iatamanakeni inkaara tsitekyamani inkogakitera tavageigatsirira intsamaitakoigakenerira iovashite. \v 2 Iroro ineaigapaakerira kogaigankitsirira irantavageigakera ikantaigiri: ‘Pikogaigakerika pintsamaitakoigakerora ova, naro nompaigakempi paniro tenario.’ Iriroegi ikantaigake kametitake, nerotyo itigankaigakerira iriaigakera intsamaiigakera. \v 3 Impo yogaenokanakara poreatsiri iatai opimantavagetantapinitaganira inkogaatera pashini tsamaiigankitsinerira. Iroro ineaigapaakerira pashini pitaigamatake kogapage tera tatoita irantumaige, \v 4 ikantaigiri: ‘Piaige viroegi aikiro pantavageigakera notsamaireku, impogini nompunaigakempi’, ovashi iaigake. \v 5 Impo ikatinkatanakera poreatsiri ipigutanaatyo aikiro inkogaatera pashini tsamaiigankitsinerira. Impo ario ikañotagairo itsunkanaira yagaati pashini. \v 6 Impo panikyara irishonkanakempa poreatsiri ipigutanaa aikiro ineaigapaake pashini tera tatoita irantumaige ikantaigiri: ‘¿Tyara okantaka pirinitaigakevi kogapage tera tatoita pantumaige?’ \v 7 Ikantaigi: ‘Teranika tyani kogakoigenane.’ Irirori ikantaigiri: ‘Iroroventi piaige viroegi pantavageigakera notsamaireku.’ \p \v 8 “Impo ochapinienkatanakera ikantiri tsamaitagaigakeririra: ‘Maika kaemaigeri tsamaiigankitsirira pimpunaigakerira paniropage, pintsitigetanakeri impogigeiganankitsirira pinkaratagagetanakeri iketyorira pokaigankitsi.’ \v 9 Impo ipokaigapaake pokaigankitsirira panikyara irishonkanakempa poreatsiri. Imirinkaegi ipaigakeri paniro tenario. \v 10 Impo ipokaigapaake iketyorira tavageigamanankitsi. Iriroegi ineaigiri ariori irogavisaigakeri impunaigakerira, kantankicha ariotyo ikañotagaigakari itovaire ipaigakerira paniro tenario. \v 11 Iroro ineaigakera tera irogavisaigeri impunaigakerira ogatyo ikenaigake iniashinaiganakari shintarorira itsamaire. \v 12 Impo ikantaigakeri: ‘Yogaegiri impogigeiganankitsirira maanisano yantavageigavetaka kantankicha viro pipunaigakerityo kañotaka pipunaigakenara naroegi tsipereaigankitsirira nantavageigakera poreatsiriku ovashi maika.’ \v 13 Kantankicha yogari shintarorira ikantakeri paniro tavagetankitsirira: ‘Atsi shonkeratyo. Teratyo namatavitempi. ¿Matsi teratyo nonkantempi inkaara nompakempira paniro tenario? \v 14 Piatae manakeri ipakempirira. Narotari kantakeri impunatakerira impogitanankitsirira yantavagetakera inkañotagakempira viro ipunatakempira. \v 15 ¿Matsi tera naro shintemparine nogorikite kameti ganiri novetsikageti tatarika nokogake? Impa ariorakari pitsimaventaka pineakera pashinira nokavintsaake.’ \p \v 16 “Irorotari nonkantantaigakempirira maika aiñoegi ineaigavetunkanirira maika yavisaigakerira itovaire, kantankicha iriroegikyatyo iravisaiganaenkani impogini. Iriroegikya ineaigavetunkanirira yavisaigunkanira maika, impogini iriroegikyatyo visantaiganaatsine.” \s1 Jeso ikamantutaigaarityo aikiro inkamakera \r (Mr 10.32-34; Ir 18.31-34) \p \v 17 Impogini iatanakera Jeso Jerosarenku ikenanakera avotsiku ikaemaigakeri irogamereegi iriroku ikantaigiri: \p \v 18 —Maikari onti atonkoaiganake aiganakera Jerosarenku. Antari anta agonkeigakemparika onti iragakagantakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka iramanakenkanira inaigakera itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Iriroegi inkantaigake: ‘Kante irogakenkanira.’ \v 19 Impo iramanakenkani inaigira terira iriroegi jorioegi kameti isamatsanatakenkanira, aikiro impasapasatakenkanira, impo inkentakotakenkani, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianaetyo. \s1 Ogari iriniro Santiago intiri Joan okogavetakara impitaigakera otomiegi inampinaku Jeso \r (Mr 10.35-45) \p \v 20 Impogini okenapaake itsinanetsite Severeo otentaigapaakari otomiegi otigeroaventapaakari Jeso. \v 21 Irirori ikantiro: \p —¿Tatatyo pikogake? \p Irorori okanti: \p —Impogini pimpegakempara Igoveenkariegite maganiro nokogavetaka povirinitaigakerira yoka notomiegi pinampinaku, paniro pitankitsine pakosanoriraku, yogari irapitene impitake pampateku. \p \v 22 Kantankicha Jeso ikanti: \p —Viroegi tera pogoigenika yogari pirinitankitsinerira nonampinaku pairotyo iratsipereavageigake aka kipatsiku, nerotyo pikantantaigakenarira maika. ¿Matsi pagaveaigake viroegi pantsipereaigakera pinkañoigakenara naro nantsipereakera? \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Jeeje, nagaveaigakeniroro. \p \v 23 Ikantaigiri Jeso: \p —Pikantasanoigakeniroro pantsipereaigakera pinkañoigakenara naro nantsipereakera, kantankicha tera naro kantatsine tyani pitankitsine nonampinaku, intitari kantankitsi Apa pairani okyasanokyara. \p \v 24 Impogini yogari itovaireegi irogamereegi ikemaigavakera ikisaigamatanakerityo Santiago intiri Joan. \v 25 Kantankicha Jeso ikaemaigakeri ikantaigiri: \p —Pogoigiritari viroegi yogari igoveenkariegite terira iriroegi jorioegi onti ipotetashivageigari itovaireegi. Ario ikañoigaka aikiro itinkamipage yomperaperaigakari. \v 26 Kantankicha viroegi gara ario pikañoigiro maika. Tyanirika kogankitsine iravisaigakerira itovaireegi ontityo irimutakovageigakeri. \v 27 Ario okañotaka tyanirika kogankitsine pairora iravisavageigakeri tsikyatatyo inkogake irirori irimutakovageigakerira kañomataka irironirikatyo ironampiriaegi. \v 28 Kañotari Kañotasanotakaririra Matsigenka tera iroro iripokashite irogiakovagetakempara, ontityo ipokashitake irimutakotantavagetakera, aikiro inkamaventaigakerira maganiro kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \s1 Jeso ineakagaigakerira piteni terira ineaigavetempa \r (Mr 10.46-52; Ir 18.35-43) \p \v 29 Impogini Jeso intiegiri irogamereegi iponiaiganaka Jerikoku iaiganakera Jerosarenku yogiaiganakeri tovaini matsigenkaegi. \v 30 Ario kara ipitaigake onampinapokiku avotsi piteni terira ineaige. Iroro ikemakoigavakerira pokapaake Jeso ikaemavaitaigamatanaketyo ikantaigiri: \p —¡Notinkamii, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 31 Ikantanaigavetakarityo itovaire: \p —¡Atsi kemisantaigenityo! \p Kantankicha iriroegi ariompatyo ikaemasanoiganakeri: \p —¡Notinkamii, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 32 Yogari Jeso asatyo yaratinkapaake ikaemaigakeri ikantaigiri: \p —¿Tata pikogaigake? \p \v 33 Iriroegi ikantaigiri: \p —Notinkami, onti nokogaigake noneaiganaera. \p \v 34 Itsarogakagaigamatanakarityo Jeso itsagaigakeri irokiku. Ogatyo ikenaigake ineaiganai ovashi iaigake yogiaiganakerira. \c 21 \s1 Yogonketanakara Jeso Jerosarenku \r (Mr 11.1-11; Ir 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 Impogini iaiganake yogonkeigapaaka Vetipajeku otishiku Orivoshi. Ogari Vetipaje onti ochoenitakotakaro Jerosaren. Impo yogari Jeso itigankaigake piteni irogamereegi \v 2 ikantaigavakeri: \p —Piaige anta choeni itimageigira pineaigapaakero kara paniro ashina intiri otyomiani akamotiakyani tsatakoigaka. Pintsaakoiganakeri pamaigakenarira. \v 3 Aiñorika kantaigakempinerira: ‘¿Matsi tyara pinkantaigakeri?’ viroegi pinkantaigakeri: ‘Inti kogakotakari Atinkami, kantankicha paita irogipigaigaempiri.’ \p \v 4 Ario okañotaka maika otsataganakara ikantakerira kamantantatsirira pairani itsirinkanakera ikanti: \q1 \v 5 “Kantaigeri timaigatsirira Shionku: \q1 ‘Atsi shonke, pokapaake Pigoveenkariegite. \q1 Irirori inti pairorira ikemisantakovageta. \q1 Onti ishigakotantapaakari akamotiakyanirira ashino, otyomiani kiasevagetatsirira arakintsi.’ ” \p \v 6 Impo iaigake irogamereegi itsaakoigapaakero ashina intiri otyomiani \v 7 yamaiganakenerira Jeso. Ipashimititsaigakeneri imanchakiegiku, impo irirori ipirinitantakari ishigakotantanakarira. \v 8 Yogiaiganakeri tovaini matsigenkaegi. Ikonogagarantaigaka yovetsarankaashiigavakeri imanchaki avotsiku, pashinikya tovishiigavankitsi tsigaroshi ishitavokitashiigavakerira kameti inkenakotanakera. \v 9 Yogari ivaiganankitsirira intiegiri giaigapaakeririra ikaemageigamatityo kara ikantaigi: \p —¡Pairo ikametiti yogaa Iyashikitanakerira koveenkari Iravi! ¡Pairo ikavintsaavagetakeri Tasorintsi yoga itigankakerira impegakempara Agoveenkariegite! ¡Pairo ikametiti Tasorintsi timatsirira enoku! \p \v 10 Impogini yogonketapaakara Jerosarenku ogatyo ikenaigake timaigatsirira kara ishigaviovageigapaakatyo ikantaigavakerira giaigapaakeririra: \p —¿Tyaniratyo yoga? \p \v 11 Iriroegiri ikantaigi: \p —Inti Jeso kamantantatsirira poniankicharira Nasareku Garireaku. \s1 Jeso yoneagaigaarira pimantavageigatsirira ivankoku Tasorintsi \r (Mr 11.15-19; Ir 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 12 Impo Jeso ikianake ivankoku Tasorintsi ineaigapaakeri pimantavageigatsirira intiegiri punaventavageigatsirira. Yoneagaigapaakari maganiro, aikiro itatsinkagetakero imesane yoginoriantaigarira igorikiegite kampiavageigiririra koriki yogishonkagetakero. Imatakero aikiro ipirinitantaigakarira pimantavageigatsirira shiromega. \v 13 Ikantaigiri: \p —Okantake Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: ‘Ogari novanko onti ashi iripokapiniigera iriniaigakenara’, kantankicha viroegi onti pipegakagaiganakaro ipimantapiniigira matavitantaigatsirira. \p \v 14 Impo ipokashiigakeri terira ineaige intiegiri terira iranuitagantsiige. Irirori ineakagaigairi terira ineaigavetempa, aikiro yoganuitagantsiigairi terira iranuitagantsiigavetempa. \p \v 15 Yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikisaigamatanakatyo ineaigavakerira yovetsikagetakera terira oneimagetenkani, aikiro ikemaigakerira ananekiegi ikaemavaitaigakera ikantaigakera: “¡Neri yogaa Iyashikitanakerira koveenkari Iravi pairorira ikametiti!” \v 16 Impo ishonkateigamatanakarityo Jeso ikantaigutarityo: \p —¿Matsi tera pinkemaigeri yogaegi ananekiegi ikaemavaitaigakera? ¿Tera tyara pinkantumaigeri? \p Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Jeeje, nokemaigakeriniroro, kantankicha ¿matsi tera piniavantumaigero viroegi Itsirinkakagantakerira Tasorintsi niakotakerorira oka? Okantaketari: \q1 ‘Yogari Tasorintsi yagaveakagaigakeri ananekiegi \q1 intiegiri aikiro aiñokyarira itsomiigi \q1 irishineventaigakemparira inkantaigakera: ¡Pairo ikametiti Tasorintsi!’ \p \v 17 Impo ovashi iokaiganairi ipiganaa Vetaniaku, ario imaganake kara. \s1 Jeso ikantakerora igera ganiri otimumatai oi \r (Mr 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Impo okutagitetamanakera ipigaigamanaa Jerosarenku. Yogari Jeso itaseganake. \v 19 Impo ineventakotapaakaro igera onampinapokiku avotsi ovashi iatapanuti inkamosotapanuterora ineiri aityori oi, kantankicha yagavetapaakaro aiñoni mameri, onti gotankicha oshi. Ikantutarotyo: \p —¡Maikari maika gara otimumatai pii! \p Ogatyo okenake oshigirikanake okamanake. \p \v 20 Iroro ineaigakerora irogamereegi yogaiganake kavako ikantaigiri: \p —¿Tyara okantakara iroro piniimatakera oga okenake okamanake? \p \v 21 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi pogotasanoigakerika arisano yagaveavageti Tasorintsi magatiro, ario pinkante pagaveaigaketyo pinkañoigakenara naro nogishigirikakerora igera. Kantankicha gara patiro oka. Pinkantaigakerorika oga otishi: ‘Piate okaatempa omaraaniku nia’, oataketyo okaatakempara. Kantankicha gara piniasurentavagetumaigaa maani pinkantaigakera: ‘Ariorikatyo iragaveake Tasorintsi.’ \v 22 Tatarika oita pineviigakeri Tasorintsi piniaigerira pogotasanoigakerika arisano iragaveake impaigakempirora impaigakempirotyo. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso tyani tigankakeri \r (Mr 11.27-33; Ir 20.1-8) \p \v 23 Impo yogonketapaakara Jeso ikiake ivankoku Tasorintsi yogotagaigapaakerira. Osamanitanakera ipokashiigapaakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi ikantaigiri: \p —¿Tyani kantakempira pinkañotakerora maika poneagaigaemparira pimantavageigatsirira? ¿Tyanimpatyora tigankakempira? \p \v 24 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Maikari maika narokya kogakotagantaigakempine, pinkamantaigakenarika viroegi ario nonkañotakempa naro nonkamantaigakempi tyani tigankakena. \v 25 ¿Tyani kantakeri Joan irogiviatantavagetakera? Maika viroegi kantaigena tyani kantakeri. ¿Irirorika kantakeri Tasorintsi intirika kantaigakeri matsigenkaegi? \p Iroro ikemaigavakera iniavakagaigamatanakatyo ikantavakagaiganakara: “¿Tyarikatyo ankantaigeri? Ankantaigavetempari inti kantakeri Tasorintsi, irirori inkantaigakaetyo: ‘Iroroventi ¿tyara okantakara tera pinkematsaigeri?’ \v 26 Ariokya ankantaigavetempari inti kantaigakeri matsigenkaegi, inkisaigakaetyo atovaireegi, maganirotari ikantaigake inti kantakeri Tasorintsi inkamantantavagetakera.” \v 27 Nerotyo ikantantaigakaririra: \p —Nirorotyo, tyanirorokari kantakeri. \p Impo irirori ikantaigiri: \p —Iroroventi ariotyo nonkañotakempa naro, garatyo nokamantaigimpi tyani tigankakena. \s1 Jeso ikantakoigakerira terira inkogaige inkematsaigakerira \p \v 28 Impogini Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyarika pinkantaige nonkantaigakempira maika? Itimi pairani matsigenka aiño piteni itomi. Impogini ikantakeri itsitiki: ‘Notomi, piatakera pagavagetakera ova.’ \v 29 Irirori ikanti: ‘Garatyo noati’, kantankicha impogini isuretanaka iatake yagavagetakera. \v 30 Impogini iatashitakeri irapitene itomi, ario ikañotagakari irirori yomperatakarira. Iriro pinkante ikantake: ‘Je'ee nonkañotakeniroro’, kantankicha tera iriate. \v 31 Maikari kantaigena, ¿tyani kematsatasanotakeri iriri? \p Iriroegi ikantaigi: \p —Inti itsitiki. \p Impo Jeso ikantaigiri: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi ogaegiri tsinaneegi pogereantaigatsirira intiegiri kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari ataketyo yogoiganake tyara inkantaigakempa kameti impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite, kantankicha viroegi tekyatyo pogotumaige. \v 32 Pine ipokashiigavetakempitari Joan Giviatantatsirira yogotagaigavetakempira tyara pinkantaigakempa pinegintevageigakempara, kantankicha viroegi tera pinkematsaigeri. Ogaegiri pogereantaigatsirira intiegiri kogantantaigacharira koriki irashi koveenkari iriroegi pinkante ikematsaigakeri. Viroegiri pineaigavetakarityo kantankicha teratyo pinkogaige pinkantatigaigakempara pampakuaigakerora povetsikageigira terira onkametite pinkematsaigakerira. \s1 Jeso ikantakoigakerira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri pariseoegi \r (Mr 12.1-12; Ir 20.9-19) \p \v 33 “Maika nokogake pinkemisantaigakenara nonkantakotaera pashini. Itimake paniro matsigenka yashintaka igipatsite. Impogini ipankishiatake ova itantakotakero. Impo yovetsikashitakero agaatantakenkanirira oani. Imatakero aikiro impirinitantakemparira enoku sentakeronerira kameti ineventakotasanotakemparoniri ganiri okoshitagani. Impo ikaemaigake pashini intsamaitakoigakenerira. Antari ontimanakerika impagarantaigaeri irirori. Impo iavagetake samani. \p \v 34 “Impogini aganaara irakantarira ova itigankaigavetakari iromperaneegi ineviigaaterimera impagarantaigaerira irirori, \v 35 kantankicha yogari tsamaitakoigakerorira onti ikisaigavakeri. Paniro onti ipasapasaigavakeri, yogari irapitene onti yogaigavakeri. Yogari yomavatakarira onti ipitankasenaigavakeri mapuku. \v 36 Impogini yogari shintarorira ova itigankaigavetaa pashini tovaini iromperaneegi yavisaigakeri iketyorira itigankaigavetaka, kantankicha yogari tavageigatsirira ario ikañotagaigaari iriroegi. \p \v 37 “Impogini ikantake: ‘Impa irirorakari nontigankake notomi, iriro pinkante impinkatsaigakerityo’, ovashi itigankakeri. \v 38 Kantankicha iriroegi irorotyo ineaigavakerira ikenapaakera iniavakagaigamatanakatyo ikantaiganakera: ‘Neri yonta shintakemparonerira magatiro impogini inkamanaera iriri. Tsamekario agaigakerira kameti aroeginiri shintasanoigakemparone.’ \v 39 Impo iroro yogonketapaakara yagaigamatanakerityo yamaiganakerira antakona aikyara otantakotakara ova ario kara yogaigakeri. \p \v 40 “Antari impigaera shintasanotarorira ova ¿tyarika inkantaigakeri yogaegi tavageigatsirira? ¿Tyara pinkantaige viroegi?” \p \v 41 Iriroegi ikantaigiri: \p —Irogaigakerityo impogereaigakerira maganiro, gara itsarogakagumaigari. Impogini inkaemaigake pashini impugakagaigaerira. Impo ontimanaerika ova iriroegiri pinkante impagarantaigaeri. \p \v 42 Ikantaigiri Jeso: \p —¿Matsi tera piniavantaigero Itsirinkakagantakerira Tasorintsi? Ariotari okantakeri maika: \q1 ‘Ogari mapu terira irishineventaigavetemparo vetsikaigakerorira pankotsi \q1 onti opegakagunkani okusotantakarira. \q1 Irirotari kañotagakero maika Atinkami, \q1 impo aneaigakerora aroegi ashinevageigaka.’ \m \v 43 Irorotari nokantantaigakempirira ganige pineaigai impegaempara Tasorintsi Pigoveenkariegite, pashinikya inkaemaigake kematsatasanoigakerineririra, iriroegi pinkante pegaigakerine Igoveenkariegite. \v 44 Nantitari mapu okusotantakarira pankotsi. Tyanirika kantankitsine tera iriro tigankenane Tasorintsi tyampatyo inkantakempa irogavisaakotakenkanira. Inkantakanirika inkañotake maika nonkisashitasanotakempari impogini inkisashiigakemparira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri garatyo yogavisaakotumatagani. \p \v 45 Iroro ikemaigavakerira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri pariseoegi yogoigake inti ikantakoigake, \v 46 ovashi ikisaiganaka ikogaigavetakara iragakagantaigakerimera, kantankicha ipinkaigairi itovaireegi, iriroegi ineaigakeritari Jeso inti kamantantatsirira. \c 22 \s1 Jeso ikantakotakerora ikaemaigirira Tasorintsi matsigenkaegi intimimoigakerira impogini \r (Ir 14.15-24) \p \v 1 Impogini Jeso yogotagaiganairi aikiro ikantakogetakerora posante ikanti: \p \v 2 “Maikari maika nonkamantaigakempi tyara ikanta Tasorintsi ikaemaigirira matsigenkaegi intimimoigakerira impogini irapatoitaigakerira maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite. Onti ikañotakari koveenkari yonkotagantake posantepage sekatsi inkaemaigakerira itovaireegi isekatagaigakemparira intentaigakemparira itomi iragakera itsinanetsite. \v 3 Impo itigankaigakeri iromperaneegi inkantaigakiterira pokaigankitsinerira, kantankicha iriroegi tera inkogaige iripokaigera. \v 4 Impo itigankutaatyo pashini ikantaigavakeri: ‘Maika pinkantaigakiterira nokaemaigakerira mataka posatake sekatsi. Novetisakagantakeri novakane intiri ityomiani keitavagetankitsirira. Maika mataka vetsikagetaka magatiro. Kantaigakiteri iripokaigakera shintsi isekatakoigakitenara.’ \v 5 Kantankicha yogari ikaemaigakerira teratyo inkogaige iriaigera. Paniro iatai itsamaireku, pashinikya iatai impimantavagetaera iaraki. \v 6 Impo yogari itovaire yagaigavakeri iromperaneegi koveenkari ipasapasaigavakeri yogaigavakeri. \v 7 Ikisamatanakatyo koveenkari itigankaigakeri isoraroegite irogaigakiterira gantaigankitsirira ovashi impoigutero ivankoegi irorori. \v 8 Impogini ikantaigiri iromperaneegi: ‘Mataka vetsikagevetaka magatiro kameti iragakeniri notomi itsinanetsite, kantankicha iriroegi nokaemaigavetakarira tera inkametiige, teranika inkogaige iripokaigera, onti ipugatsaigakena. \v 9 Maikari maika ariokya piaigake avotsipageku pinkaemaiguterira maganiro tyanirika pineaigake.’ \v 10 Ovashi iaigake yapatoitaigakeri kametiigatsirira intiegiri terira inkametiige. Iriroegi ipokaigake ikiaigapaake ishatekaitaiganaka pankotsiku. \p \v 11 “Impogini ikiapaake koveenkari inkamosoiguterira ikaemaigakerira. Ishonkavetanaka ineitarityo paniro terira irogagutempa kitsagarintsi kañorira yogaguigakarira itovaireegi ipaigunkanirira kameti intentaigakempariniri ikyaenkarira gankitsine itsinanetsite. \v 12 Ikantiri: ‘¿Tyara pikantaka viro pikiakera kogapage tera pogagutempa kitsagarintsi pinkañoigakemparira pitovaireegi?’ Kantankicha irirori ikemisantaketyo. \v 13 Impo ishonkashiigari iromperaneegi ikantaigiri: ‘Gusoigeri itasagiiku ontiri irakoku maiganakeri okaigakiteri sotsi pavatsaariku intentaigakemparira kaemavaitaigatsirira tsikagisevageigatsirira irai.’ \v 14 Itovaigavetakatyo ikaemaigunkanirira intimimoigakerira Tasorintsi impogini, kantankicha teratyo intovaige ikogakagaigunkanirira iriaigakera.” \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso kametitakerikara impakenkanira Sesa koriki \r (Mr 12.13-17; Ir 20.20-26) \p \v 15 Impogini yogari pariseoegi iaigake ikemavakagaigakara iripokashiigakerira Jeso inkogakotagantaigakiterira ineaigakera tyarika inkante, ikogaigaketari inkemaigakerira inkantakera tatarika oita terira onkatinkatero ikantaigirira iriroegi kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira. \v 16 Impogini iriroegi itigankagarantaigakeri irogamereegi intiegiri tentaigaririra Erorishi iriaigakera inkogakotagantaigakiterira. Impo yogonkeigapaakara ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, nogoigake viro tera pamatagumatempa. Antari pogotagantavagetira katinka pogakero pikamantaigakerira maganiro tyara inkantaigakempa inkematsatasanoigakerira Tasorintsi. Tera tyani pagamaempa, aikiro tera pimpinkumateri matsigenka, pineaigakeritari maganiro ario ikañovakagaigaka. Viro pogotirotari ikantirira koveenkari Sesa ikantira: ‘Maganirosanotyo jorioegi impaigakena koriki.’ \v 17 Maika ¿tyara pinkante viro? ¿Kametitake nompaigakerira ontirika tera onkametite? ¿Ario nompaigakeri ontirika gara nopaigiri? \p \v 18 Kantankicha Jeso yogotavaketyo tera kametikya inkantaigeri onti ishinetamampegaigakari kogapage, nerotyo ikantaigutarityo: \p —Viroegi ontityo pishinetamampegaigakena kogapage. ¿Tyara okantakara pikañovintsaigakenara maika? \v 19 Atsi maigakenanityo pamentaniro koriki ipaganirira Sesa noneakerira. \p Iriroegi yamaigakeneri, \v 20 impo yagatakera ineagetakerira ikantaigiri: \p —¿Tyani yoka itsirinkakotunkanirira? ¿Tyani shintaro ivairo? \p \v 21 Ikantaigiri: \p —Inti koveenkari Sesa. \p Ikantaigutarityo: \p —Iroroventi intitari tsirinkakotankicha Sesa paigerityo irirori kameti pintsatagaigakeroniri magatiro ikantagetakerira, kantankicha ariotyo pinkañotagaigakempari Tasorintsi aikiro pinkematsatasanoigakerira pintsatagaigakerora magatiro ikantagetakerira. \p \v 22 Ikemaigavakerira ikantaigakerira maika oga ikenaigake yogavageiganake kavako ovashi iaiganai. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso anianaenkanira impogini \r (Mr 12.18-27; Ir 20.27-40) \p \v 23 Impo choeni osamanitanake irirokya aiganankitsi saroseoegi inkamosoiguterira Jeso. Iriroegi inti kantaigatsirira gara yaniaiganai igamaga. Ikantaigapaakeri: \p \v 24 —Gotagantatsirira, yogari Moiseshi itsirinkanake pairani ikanti: ‘Intimakerika matsigenka terira intomintempa impo inkamanakerika iokanakero itsinanetsite, aiñorika irirenti irirokya gaerone intomintagaemparoniri kañomataka irironirikatyo tomintari kamankitsirira.’ \v 25 Maika nokogaigavetaka nonkantaigakempira. Pairani itimake paniro notovaire itomintaka 7. Yogari itsitiki yagavetaka tsinane, kantankicha niganki ikamanake tera intomintaganakemparo. Impo irirokya gavetaaro irapitene giatiririra. \v 26 Ario ikañotaka irirori ikamanake tera intomintaganakemparo. Ario ikañovetaka irapitene nigankinirira. Ariompa ipogereanakari maganiro yagaigavetakarora tera intomintagaiganakemparo. \v 27 Impo okamamatityo irorori. \v 28 Maika atsi kantaigena, antari impogini iraniaiganaerika maganiro igamaga, ¿tyanirikatyo gasanotaerone?, maganirotari yagaigavetakaro. \p \v 29 Irirori ikantaigiri: \p —Viroegi onti pikomuigakaro, teranika pogoigero tyara okanti Itsirinkakagantakerira Tasorintsi, aikiro tera pogoige tyara ikanta yagaveavagetira irirori. \v 30 Impogini iraniaiganaerika maganiro igamaga gatanika tyani gumataatsi tsinane, aikiro tsinane garatyo opimantumataagani iragaigakerora surari, ontitari inkañoiganakempari isaankariite Tasorintsi timaigatsirira enoku. \v 31 Maika viroegi onti pikantaigake gara yaniaiganai igamagapage. ¿Matsi tera piniavantaigero ikantakerira Tasorintsi pairani?, ikantaketari: \v 32 ‘Nanti Tasorintsisanorira Itinkami Averan, Isaako intiri aikiro Jakovo.’\x * \xo 22:32 \xt Ek 3.6\x* ¿Matsi iriro Tasorintsi Itinkami igamaga? Teratyo iriro, intitari Itinkami niaigankitsirira. \p \v 33 Iroro ikemaigavakerira maganiro ikantaigakerira maika yogavageiganaketyo kavako. \s1 Tyati pairo avisake ontsatagasanotakenkanira \r (Mr 12.28-34) \p \v 34 Impogini yogari pariseoegi ikemakoigakerira Jeso yogemisantaigakerira saroseoegi iatashiigakeri iriroegi aikiro \v 35 itentaiganakarira paniro gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi inkogakotagantapaakerira ineaigakerira tyarikara inkante kameti ontimakeniri onkenantakemparira inkisakagantaigakerira. Impo ikantiri: \p \v 36 —Gotagantatsirira, pogotitari itsirinkakotanakero Moiseshi pairani magatiro ikantagetirira Tasorintsi. Maika nokogavetaka pinkamantaigakenara tyati pairo avisake okametitakera ontsatagasanotakenkanira. \p \v 37 Yogari Jeso ikantiri: \p —‘Pintasanovagetanakemparityo Pitinkami Tasorintsi pisuretasanotanakemparira, aikiro pimpanirotasanotanakerira irirori.’\x * \xo 22:37 \xt Ireo 6.5\x* \v 38 Pairo avisake okametitakera ontsatagasanotakenkanira oka, avisagetakero magatiro ikantagetakerira Tasorintsi. \v 39 Ogari apitene onti kantatsirira: ‘Pintsarogakagavagetakemparira pitovaire pinkañotagasanotakempatyo pitsarogakagara vikiiro.’\x * \xo 22:39 \xt Ire 19.18\x* \v 40 Yogari tsatagasanotakeronerira oka mataka itsatagagetakero magatiro itsirinkakogetanakerira Moiseshi, ontiri aikiro magatiro yogotagantaigirira kamantantaigatsirira. \s1 Tyani yashikitanakeri Kirishito \r (Mr 12.35-37; Ir 20.41-44) \p \v 41 Aiñokyara inaigake pariseoegi \v 42 yogari Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyara pikantaigi viroegi? ¿Tyani yashikitanakeri Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite? \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Inti yashikitanakeri Iravi. \p \v 43 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Iroroventi ¿tyara okantakara pairani iniakagakerira Isure Tasorintsi Iravi ipegakerira Itinkami?, ikantaketari maika: \q1 \v 44 ‘Yogari Tasorintsi ikantakeri Notinkami: \q1 Pirinite nonampinaku nakosanoriraku pintentakenara \q1 kigonkero nagaveaigakerira maganiro kisashiigakempirira.’ \m \v 45 Irorotari ikantakerira: ‘Notinkami’, ¿tyara inkantakempara iyashikitakerira? \p \v 46 Impogini tera intimumate paniro gaveankitsinerira irogipigakenerira nerotyo ovashi teratyo tyani kogakotumataerine. \c 23 \s1 Ikantakera Jeso gara yogiatakoigagani pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi \r (Mr 12.38-40; Ir 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Impogini Jeso iniaigakeri patoitaigankicharira intiegiri irogamereegi ikantaigiri: \v 2 “Yogari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi ineaigake paniro iriroegi yagaveaigiro yogotagantaigirora itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 3 Nonkantaigakempi nanityo kematsaigerityo pintsatagaigakerora magatiro yogotagaigakempirira, kantankicha gara pikañoigari iriroegi. Ontitari yogotagantaigavetakaro kogapage, kantankicha tera intsatagasanoigero. \v 4 Onti yovashigakovageigakari matsigenkaegi yogotagaigakerira posante ikantaigakeri intsatagaigakerorika magatiro ario pinkante irishineventaigakempari Tasorintsi, kantankicha iriroegi tera intsatagumaigero. \v 5 Ontityo ineakagantavintsaigakara, nerotyo antari yamatsaitakoigarora itsirinkakotanakerira Moiseshi yovashigageigamatarotyo yamatsaitakotantaigakarorira ariosarantapagerikatyo kara. Ario ikañotagaigakaro aikiro yomaretakoigarora irakoegiku.\x * \xo 23:5 \xt Ireo 6.6-9\x* Antari iniaigirira Tasorintsi onti yogaguigaka imanchaki timankitsirira oshiroki ogatsantsapageni. \v 6 Antari ikaemaigaganira isekataigakempara tyarika kara yapatovageigara onti ikogaigi iroviriniigakenkanira intentagantaigakenkanira kaemantankitsirira. Ario okañotaka aikiro iaigira pankotsiku yapatoitantaigarira ikogaigi iroviriniigakenkanira ipiriniigira tinkamiigatsirira. \v 7 Aikiro iaigira opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira ikogaigake iriniaigavakenkanira inkañotagaigakenkanira iniaganira itinkamipage ontiri aikiro inkantaigakenkanira gotagantaigatsirira. \p \v 8 “Kantankicha viroegi gara pikogaigi inkantaitakempira gotagantatsirira, aiñotari paniro Gotagaigimpirira, narotari. Maganiro viroegi ario pikañovakagaigaka. \v 9 Akari aka kipatsiku gara itimumaigi pikantaigirira: ‘Apa’, aiñotari paniro Piri timatsirira enoku. \v 10 Aikiro gara pikogumaigi impegaitakempira itinkamiegi, aiñotari paniro Pitinkami, narotari. \v 11 Yogari visavageigakeririra itovaireegi inti yoga tyanirika mutakotantavagetatsirira tsikyatatyo irirori ikañotagaka nampiriantsi. \v 12 Imirinkatari ventakovagetacharira impotetashivagetakempari Tasorintsi irogipashiventavagetakerira. Irirokya terira iraventakotempa irishineventakempari inkavintsaavagetakerira. \p \v 13 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi vintiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Tera pinkogaigenika pinkematsaigakerira Tasorintsi kameti pintimimoigakeriniri impogini irapatoitaigakerira maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, aikiro antari pogotagaigakerira kogaigavetankicharira inkematsaiganakerira ontityo povashigakovageigakari pikantaigakerira intsatagageigakerora posante nerotyo tyampa inkantaigakempa inkematsaigakera iriroegi aikiro. \v 14 ¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Ontitari pamatavinaigakero ogamakotagapage pitsonkatapitsageiganakerora ashintageigarira. Aikiro pineakagantaigakara akaenkinityo piniaiganakeri Tasorintsi teratyo aiñokya pagataige. Nokantantaigakempirira viroegi pairo pavisaigake inkisashivageigakempira impogini. \p \v 15 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Viroegi papagiteavageiganakaro kipatsi ontiri omaraani nia pinkematsatagaigakerira paniro matsigenka inkañoiganakempira viroegi. Antari ikematsaigakempira pairotyo yogagavagetanaka ikañovagetakara yavisavageiganakempityo viroegi. Irorotari iriatantakemparira morekariku intagakempara. \p \v 16 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi, pogotagantaigavetakatari kantankicha teratyo pogotumaige! Onti pikantaigake: ‘Tatarika oita pinkantaigake irororika piniakoigake ivanko Tasorintsi pinkantaigakera: Nontsoegakemparika okyarikatyo tuanankitsi ivanko Tasorintsi, impo garika pitsatagiro pikantakerira kametitaketyo. Kantankicha irirorika piniakoigake kori nankitsirira ivankoku Tasorintsi ario pinkante pintsatagakeronirorotyo. Garatyo pikantatigumatiro.’ \v 17 ¡Teratyo pogotumaige viroegi! ¿Matsi tyatimpatyora pairo avisake okoveenkatakera, irororikara ivanko Tasorintsi intirika kori nantakarorira? Gamera iroro ivanko gametyo ikametiti kori. \v 18 Impo pikantaigake aikiro: ‘Tatarika oita pinkantaigake irororika piniakoigake itagantaganirira piratsipage yamaganirira Tasorintsi pinkantaigakera: Nontsoegakemparika asatyo ompegakempa, impo garika pitsatagiro pikantakerira kametitaketyo. Kantankicha irirorika piniakoigake piratsi vanketankicharira itagantaganiriraku, ario pinkante pintsatagakeronirorotyo. Garatyo pikantatigumatiro.’ \v 19 ¡Teratyo pogotumaige! ¿Matsi tyatimpatyora visankitsi ikoveenkatakera, irirorikara piratsi ontirika itagantaganirira? Gamera iroro itagantaganirira gametyo ikametiti irirori. \v 20 Yogari niakotirorira itagantaganirira piratsi yamaganirira Tasorintsi teranika patiro iriniakote irorori, iniakotakerityo aikiro piratsi vanketankicharira. \v 21 Ario ikañotaka yoga niakotirorira ivanko Tasorintsi teratyo intagati iroro iriniakote ivanko, iniakotakerityo irirori aikiro Tasorintsi shintarorira. \v 22 Ario okañotaka aikiro tyanirika niakotiro inkite intityo iniakotake Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro, irirotari shintaro. \p \v 23 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi vintiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Tatarika oita pashintumaiga ontirika mentashi, anishi ontirika komino pipagarantaigiri\f + \fr 23:23 \ft Pipagarantaigiri: irinianeku virakocha onti okantake “ustedes separan para Dios la décima parte” (onti onkantakera 1/10).\f* Tasorintsi, kantankicha pimagisantavageigakero pairorira avisake yogotagaigakempirira ikantakera pintsatagageigakerora magatiro ikantagetirira, aikiro pintsarogakagaigakemparira pitovaire negintekyara pogaigakeri. Kametitaketyo pipagarantaigakerira Tasorintsi pashintageigarira, kantankicha gametyo pimagisantaigiro otovaire ikantaigakempirira. \v 24 ¡Pogotagantaigavetakaro Iriniane Tasorintsi, kantankicha teratyo pogotumaigero viroegi! Onti pogotagantavintsaigake intsatagaigakerora tesakonarira inkogero Tasorintsi, irorokya ikogasanotirira tera pogotagantaigero. \p \v 25 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Pikogaigaketari ineaigakempira maganiro arisano pikematsatasanoigakeri Tasorintsi, kantankicha intagati pipiriniventavageigi pamatavinaigakerira matsigenkaegi pagutageigakerira yashintageigarira. Kañomataka intagatira okivagani pamoko ontiri perato otishitaku antari oteniku pairatamatake potsitasematake. \v 26 ¡Viroegi pariseoegi teratyo pogotumaige! Atsi negintetasanoigempanityo pisureku kameti ineasanoitakempiniri negintetasanoigamatakavi. \p \v 27 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi vintiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Ontitari pikañoigakaro ikitatantaganirira igamaga. Onti otiritantunkani kutari kameti oneakenkaniniri onkametivagete, kantankicha antari tsompogi pairatamatake inti shatekankicha itonki kamatsirini yovesegakara. \v 28 Ariotari pikañoigakari viroegi onti pikametitamampegaigaka kogapage pineakagantaigakara kameti ineaigakempiniri matsigenkaegi, kantankicha antari pisureku tera pinegintevageigempa onti pisuregisevageigaka terira onkametite. \p \v 29 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Ontitari povetsikashiigakeneri isuretakotantaigaenkanirira kamantantaigatsirira kamaigankitsirira pairani, aikiro pineginteigakeneri ikitatantaigarira negintetasanoigacharira kameti isuretakoigaenkaniniri. \v 30 Impogini pikantaigi: ‘Ariome nontimaigeme pairani itimaigira yashikiiganakenarira gametyo notentaigari yogaigakerira kamantantaigatsirira.’ \v 31 Antari pikañoigakerora maika vikiirotyo kañotagantaigankicha, pikantaigaketari vintiegi iyashikiiganakerira gaigakeririra. \v 32 ¡Maikari maika atanatsira pinkañoigakempari yashikiiganakempirira pairani! \p \v 33 “¡Vintiegi vetsikageigirorira posantepage terira onkametite! Maikari maika ¿tyanimpatyo gavisaakoigakempine ganiri pitagaiga morekariku? \v 34 Irorotari nontigankimotantaigakempirira kamantantaigatsirira pairorira yogovageigi intiegiri gotagantaigatsirira, kantankicha impogini pogagarantaigavakeri pinkentakotagarantaigavakerira, pashinikya pimpasapasaigavakeri pankotsiku papatoitantapiniigarira, pinkisashivageiganakemparityo pimpatimavageiganakeri itimageigira. \v 35 Viroegitari kañotagantaigakeri yogantaigunkanirira kematsaigiririra Tasorintsi pairani, iketyo yogiivatunkani Averi terira inkañovagetempa\x * \xo 23:35 \xt Jen 4.3-8\x* ikarataganunkani Sakariashi itomi Verekiashi. Yogari Sakariashi onti yogunkani anta ivankoku Tasorintsi inavetakara aikyara itagantaganirira piratsipage. \v 36 Arisanotyo nonkantasanoigakempi maikaniroro inkisashiigempi Tasorintsi, vintiegitari gakagantaigakeri. \s1 Jeso iragatsikaigakarira Jerosarenkunirira \r (Ir 13.34-35) \p \v 37 “¡Jerosarenkunirira, Jerosarenkunirira, pogaigirira kamantantaigatsirira,\x * \xo 23:37 \xt 1 Kov 19.10\x* aikiro pipitankaigirira itigankimoigakempirira Tasorintsi inkenkitsatimoigakempirora Iriniane! Pineaigiro atava osavogaigirira otyomiani, nokoganagevetakatyo naro nonkañotagaigakempimera maganiro viroegi nampatoitaigakempimera pinkematsaigakenara, kantankicha viroegi teratyo pinkogumaige. \v 38 Maikari maika ganigetyo inimoigaimpi Tasorintsi panivani pampuntavageigaempa. \v 39 Nonkantaigakempi maika gara pineaigaana kigonkero aganakempara pinkantaigavakenara: ‘¡Pairo ikametiti yoga itigankakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite!’ ” \c 24 \s1 Jeso ikantakera ogashiriakenkani ivanko Tasorintsi \r (Mr 13.1-2; Ir 21.5-6) \p \v 1 Iroro ikontetanaira Jeso ivankoku Tasorintsi iriatanaera parikoti yaiñoniiganakari irogamereegi ikantaigakerira: \p —Gotagantatsirira, atsi geroratyo kavako oga ivanko Tasorintsi. \p \v 2 Kantankicha yogari Jeso ikantaigiri: \p —¿Pineaigakero magatiro oka? Arisano nonkantaigakempi impogini gara otimumatai patiro mapu vikotaachanerira, magatirosanotyo ogashiriagetakenkani. \s1 Tyara onkantanakempa impogini ontsonkatanaempara kipatsi \r (Mr 13.3-23; Ir 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Impogini itonkoaiganake iaiganakera otishiku Orivoshi, ario ipirinitake Jeso kara. Impo yogari irogamereegi yaiñoniigapaakari ikantaigapaakeri: \p —Nokogaigake pinkamantaigakenara tyatirikara agantakempa ontsonkatantanaemparira inkaaratirira pikantakerira ogashiriagetakenkanira. ¿Tyatirikara nogotantaigavakempa pimpigantaemparira impogini ontsonkagetanaempara magatiro kipatsi? \p \v 4 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Tsikyanira yamatavinaitimpikari, \v 5 iripokaigaketari tovaini matsigenkaegi kantaigankitsinerira: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite’, impo inkematsaigakeri tovaini. \v 6 Impogini pinkemakoigavakeri pashini iromanatavakagaigakempara aiñoni, ontiri aikiro pashinipageku kipatsi, kantankicha viroegi gara pitsarogaigi. Arionirorotyo onkañotanakempari maika, kantankicha gatata aga ontsonkagetanaempara magatiro kipatsi. \v 7 Yogari timageigatsirira pashinipageku kipatsi iriatashiigakeri timageigatsirira parikotipageku iromanatavakagaigakempara. Ario inkañoigake koveenkariegi intimagarantaigake intigankaigakeri isoraroegite iriatashiigakerira pashini koveenkari iromanatavakagaigakempara irogavakagaigakempara. Aikiro ontimaenkagetanake tasegagantsi, ontiri aikiro ontininkagematanakempatyo kipatsi. \v 8 Onkañogetanakemparika maika iroro ontsititantanakempa antsipereavagetanakenkanira. \p \v 9 “Impogini iragaiganakempi iramaiganakempira inkisakagantaigakempira irogakagantaigakempira. Maganirosanotyo inkisaviiganakempiro pikematsaigakenara. \v 10 Inkonogagarantaigakempa kematsaigavetanarira irapakuaiganakena ganige ikematsaigaana, onti inkisashivakagaiganakempa, aikiro intsoeventavakagaiganakempa iragakagantavakagaiganakempara. \v 11 Inkoneagematanaketyo aikiro matavitantaigatsirira inkantaiganakera: ‘Onti nokenkitsatakoigi Iriniane Tasorintsi’, kantankicha iriroegi onti iramatavinaigakerira tovaini kematsaiganarira irapakuakagageiganakerira ganige ikematsaigaana. \v 12 Omposantegisevagetanakempatyo kara terira onkametite, ganige itavakagaigaa matsigenkaegi. \v 13 Kantankicha yogari atanatsirira inkematsatasanotanakena iriro pinkante irogavisaakotakenkani. \v 14 Inkenkitsatimovageiganakenkanityo kara maganiro matsigenkaegi inkamantaigakenkanira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. Ario onkañotakempa maika kameti irogoigakeniri maganiro. Impogini ario ontsonkagetanaempa magatiro. \p \v 15-16 “Yogari kamantantatsirira Iraniere pairani itsirinkakotanakerira samatsanatakeronerira ivanko Tasorintsi impogini. Maika viroegi pineaigakeririka ario irinake anta pinkatimaiganakempara pishigaiganakera otishipageku. Ario inkañoigakempa aikiro maganiro timaigatsirira Joreaku irishigaiganake. (Tyanirika niavantakotakerone oka isuretakotakemparo kameti inkemavakeroniri.) \v 17 Tyanirika pitankitsine otishitapankoku ivanko irishigapanute garatyo ikiapanaati iragagetapanutera tatapagerika oita. \v 18 Tyanirika pitankitsine itsamaireku garatyo iatapanaati ivankoku iragapanaatera apitene imanchaki. \v 19 ¡Maikaniroro antsipereavageige tsinaneegi kamonkiigankitsinerira ontiri tsomitagaigankitsinerira, pairotari avisaigake antsipereasanovageigakera oshigaiganakera! \v 20 Viroegi niaventaigempatyo ganiri okatinkatiro pishigaiganakera katsinkagiteriku ontiri aikiro kutagiteriku apishigopireantaganirira, \v 21 pairotari antsipereavagetakenkani avisavagetakerotyo magatiro atsipereagetunkanirira okyasanokyara yovetsikagetake Tasorintsi kipatsi ovashi maika. Aikiro gara oneimataagani impogini. \v 22 Kantankicha gasakona otovaigavageti kutagiteri iratsipereavageigakera ganiri ipogereaiga maganiro. Isuretakoigakemparitari Tasorintsi maganiro ikogakagaigakerira pairani okyasanokyara inkematsaigakerira. \p \v 23 “Impogini tyanirika kantaigakempine: ‘Neri yoka Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite’, garatyo pikematsaigiri. Ario onkañotakempa inkantaigakempirika: ‘Aiño inake anta’, garatyo pikematsaigiri. \v 24 Iripokaigaketari kamantantaigatsirira matagavageigankicharira intiegiri aikiro pashini kantaigankitsinerira: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite.’ Aikiro irovetsikageigamate terira oneimagetenkani kameti iramatavinaiganakeriniri tovaini. Irimaigavetanakemparityo kematsaigiririra Tasorintsi, kantankicha garatyo yagaveimaigiri. \v 25 Nokamantaigakempi magatiro maika tekyara agempa kameti pogoigakeniri ganiri yamatavitumaigimpi impogini. \v 26 Inkantaigakempirika: ‘Neri yonta nankitsirira osarigagitetapaakera’, gara piaigi pinkamosoiguterira. Aikiro inkantaigakempirika: ‘Aiño kara tsompogi’, gara pikematsaigiri. \v 27 Pineaigirotari kareti tyara okantaka okantira tsarere tsarere, tera ario maani onkoneagitete, magatirotyo ontenenkagiteapinitakaro. Ario inkañotapaempa Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokaera, maganirotyo ineasanoigavakeri. \v 28 Antari panikyara ontsonkatanakempa magatiro katsiketyotari iripokapaake inkomutagaigapaakerira kañovageigacharira, kañomataka igamaga tyarika kara inoriaka ineventumatakarira samponero katsiketyo iparigashitapaakeri. \s1 Tyara onkantanakempa impigaatera Jeso \r (Mr 13.24-31; Ir 21.25-33) \p \v 29 “Iroro avisanakera tsipereagantsi \q1 ‘irirokya tsivakanankitsine poreatsiri \q1 intiri aikiro kashiri. \q1 Yogari impokiropage irashiriagetanakempa, \q1 ganigetari ikusotai.’ \p \v 30 “Impogini oneavakenkani anta inkiteku tyarika onkovoreavagetanake kara ovashi iroro ogotantakenkani panikyasano iripokapae Kañotasanotakaririra Matsigenka. Ogatyo inkenaigake iriragaiganakempa maganiro kipatsikunirira inkaemavaitaiganakera: ‘Inaa, inaa, maikaniroro nonkame.’ Impogini ineavakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokapaakera inkenapaakera menkoriku inkoveenkavagetapaakera, aikiro iragaveavagetapaakera iravisaigakerityo maganiro. \v 31 Impogini ontivotanakenkanira tivorintsi intigankaigakeri isaankariite iriaigakera intsotenkagiteaiganakemparora magatiro kipatsi irapatoitaigakerira irashiegi Tasorintsi. \p \v 32 “Maika kemisantaigena nonkantaigakempira. Pineaigirora igera okyaenkara mechoshiatanaatsi oshi pogoigake panikya aganaempa osariganaera. \v 33 Ariotyo onkañotakempa impogini pineaigavakerorika onkañotanakempara nokamantaigakempirira maika iroro pogotantaigavakempa panikyasano impigaate Kañotasanotakaririra Matsigenka. \v 34 Arisanotyo nonkantaigakempi magatirotyo oka nokantaigakempirira maika ontsatagagetanakempatyo tekyaenkara pimpogereaigempa viroegi. \v 35 Ogari inkite ontiri kipatsi ontsonkagetanaempa, kantankicha ogari nokantagetakerira garatyo okantatigumata, ontityo ontsatagagetanakempa magatiro. \s1 Tera ogotenkani tyati impigantaatempa Jeso \r (Mr 13.32-37; Ir 17.26-30, 34-36; 12.41-48) \p \v 36 “Tera tyani gotumatatsine tyati impigantaatempa Kañotasanotakaririra Matsigenka. Ario ikañotaka irirori tera irogote. Aikiro isaankariite Tasorintsi tera irogoige. Panirotyo ikantakara Tasorintsi irirori yogotakerora. \p \v 37 “Antari impigaera onti onkañotakemparo aiñokyara itimaveta Noe pairani\x * \xo 24:37 \xt Jen 6.5-8\x* \v 38 tekyaenkara irogivarigero Tasorintsi omarane inkani ampamankagiteanakerora magatiro kipatsi. Maganirosanotyo shinevageigamatakatyo, isekataigakara, yoviikaigakara, yagaigakera tsinane, ipavakagaigakara irishintoegi oimentaigakempara, ovashi aganaka kutagiteri ikiantanakarira Noe tsompogi yomatetakara ivitoku okantaganirira areka. \v 39 Impogini okomutagaigapaakeri inkani opogereasanoigakerityo kara. Ariotyo onkañotakempa impogini iripokaatera Kañotasanotakaririra Matsigenka ontityo inkomutagantapaakempa.\x * \xo 24:39 \xt Jen 7.6-24\x* \v 40 Antari iripokaatera irinaigake piteni matsigenka itsamaireku, paniro iraganakenkani, yogari irapitene iokanakenkani. \v 41 Ario onkañoigake piteni tsinane ompitaigake ontononkavageigakera, paniro aganakenkani, ogari apitene okanakenkani. \p \v 42 “Irorotari nokantantaigakempirira pinkantakanira pogiaigavaeri Pitinkami, tera pogoigenika tyati impigantaatempa. \v 43 Atsi sureigemparatyo, intimera pashini shintankicharira ivanko irogotemera tyatirikara iripokantakempa koshinti, ¿matsi ario irimagake? ¡Garatyo imagi! Ontityo inkireaventakero iaraki ganiri ikoshitagani. \v 44 Irorotari nokantantaigakempirira pinkantakanira pinegintevageigakempa pogiaigavaerira Kañotasanotakaririra Matsigenka impigaatera, gatanika pogoiginika tyati impigantaempa, ontitari katsiketyo inkomutagaigapaempi. \p \v 45 “Onti pinkañoigakempari nampiriantsi govagetatsirira kematsatasanotiririra shintaririra. Pine intimera shintacharira ironampiriaegi impo iriatakera parikoti inkantanaeri paniro ironampiria ineaigaerira maganiro irapinampiriantsiegitene impaigaeri omirinka isekaegi. \v 46-47 Antari iripokaerika ineapaakeririka itsatagasanotakero ikantanakeririra, ariompatyo irishineventasanotanakempariri inkantanakerira: ‘Maika nokogake pineagetakenarora magatiro nashintagetarira.’ Impo irirori irishinevagetakempatyo kara. \v 48 Kantankicha antari intirika terira inkematsatante gara yogiavairi shintaririra onti inkantake: ‘Gatatarorokari ipokai’, \v 49 ovashi intsititanakero inkisakisaiganakerira irapinampiriantsiegitene, aikiro inkonoivageiganakempari shinkisenari onti impiriniventuntetanake isekatavagetakempara, aikiro ishinkivagetakempara. \v 50 Impo katsiketyo inkomutagapaakeri shintaririra \v 51 inkisashivagetapaakemparityo kara intentagantaigakemparira kematsatamampegaigacharira kogapage iokakerira parikoti inkaemavavagetake iratsikagisevagetakerora irai. \c 25 \s1 Jeso ikantakotakerora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro ikañotagakaro 10 tsinaneegi okyaenkarira antaroiganankitsi \p \v 1 “Maika nonkantakotakero tyara onkantanakempa impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, onti nonkañotagakemparo 10 tsinaneegi okyaenkarira antaroiganankitsi. Iroroegi amakoiganake omecheroegite oaiganakera ontonkivoaigavakemparira gankitsinerira tsinane. \v 2 Onaigake 5 terira osuretasanovageigempa. \v 3 Iroroegi amaigavetanaka omecheroegite, kantankicha tera amakoiganake aseite ompiajaigavaera paita intsoatanakempara. \v 4 Ogari otovaireegi iroro pinkante amakoiganake. \v 5 Impo tekyatanika aiñokya iripoke gankitsinerira tsinane opochokiigamatanaketyo ovashi omagaiganake. \v 6 Impo onigankigitetanakera okemaigutatyo okaemunkanira: ‘¡Pokapaake gankitsinerira tsinane! ¡Piaigekario pintonkivoaigavakemparira!’ \v 7 Ogatyo okenaigake otinajaiganaka maganiro onoshikakoiganakera omecheroegite. \v 8 Ogari terira amakoige oaseitete okantaigiro shintakoigankicharira: ‘Pajaigenakario maani piaseitete panikya nontsivakakoiganake.’ \v 9 Kantankicha iroroegi okantaigiro: ‘Garorokari nopajaigimpi. Antari nompajaigavetempi onti nontsoatakoiganakempa shintsi maganiro. Piaigetyo pimpunaventaigakitera pashini.’ \v 10 Kantankicha iroro oaigavetanakara ompunaventaigemera mataka gonketapaaka gankitsinerira tsinane. Ogari makoigankitsirira oaseitete okiaiganake tsompogi otentaigakarira, oga okenake ashitanunkani shitakomentontsi. \v 11 Impo opokaigavetapaaka otovaire oneaigapaakero shitaka okaemaigapaake okantaigi: ‘¡Shireakoigenakario!’ \v 12 Kantankicha irirori ikantaigavakero: ‘¿Matsi noneaigimpiratyo kameti nashireakoigakempiniri?’ \p \v 13 “Irorotari maika nonkantantaigakempirira pinkantakanira pinegintevageigakempa, tera pogoigenika tyatirikara impigantaatempa Kañotasanotakaririra Matsigenka. \s1 Jeso ikantakotairora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro ikañotagakaro matsigenka shintavagetacharira koriki \r (Ir 19.11-27) \p \v 14 “Maika nonkantakotaero tyara onkantanakempa impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, onti nonkañotagakemparo matsigenka shintavagetacharira koriki. Panikyara iriatake pashiniku kipatsi ikaemakagantaiganakeri maganiro iromperaneegi ipaiganairi koriki irogitovaigaigakerira. \v 15 Yogari gotasanotankitsirira ipanakeri 5,000 korikimenta. Yogari irapitene intagani ipanakeri 2,000. Yogari yomavatakarira intagani ipanakeri 1,000. Impo iavagetake samani. \v 16 Yogari ipanakerira 5,000 yagantaari pashini 5,000. \v 17 Ario ikañotakari irapitene ipanakerira 2,000 yagantaari pashini 2,000. \v 18 Kantankicha yogari ipanakerira 1,000 iatake ikigantashitakeri kipatsiku ikitatakerira. \p \v 19 “Impogini yavisavagetanakera tovaini kashiri ipigaa shintaigaririra ikantaigapaakeri: ‘Tsame aneaigakerira koriki akarikara pagaigake.’ \v 20 Yogari ipanakerira 5,000 yamakeneri pashini 5,000 yagantakaririra igorikite ikantiri: ‘Intagani pipanakena 5,000, neri yoga pashini nagantakaririra pigorikite.’ \v 21 Yogari shintaririra ikantiri: ‘Kametitake, pitsatagakerotari nokantakempirira. Maikari maika pikematsatakenatari, nokogake pineagetakenarora pashini pairorira avisakeri yoga 5,000. Taina ashinevageigakempara.’ \v 22 Yogari irapitene ipanakerira 2,000 yamakeneri pashini 2,000 yagantakaririra igorikite ikantiri: ‘Intagani pipanakena 2,000, maika neri yoga pashini 2,000 nagantakaririra pigorikite.’ \v 23 Yogari shintaririra ikantiri: ‘Kametitake, pitsatagakerotari nokantakempirira. Maikari maika pikematsatakenatari, nokogake pineagetakenarora pashini pairorira avisakeri yoga 2,000. Taina ashinevageigakempara.’ \p \v 24 “Kantankicha yogari yomavatakarira ipanakerira 1,000 ikantiri shintaririra: ‘Noneimpitari vinti terira pintsarogakagantavagetempa, aikiro vinti pairorira patsipereakagantavageta pantavagetagantira pagakera tovaini koriki. Aikiro onti pagantakari koriki kogapage tera pantavagetumate. \v 25 Irorotari nopinkantakempirira noatantakarira nokitatutirira pigorikite. Maika neri yoga pipanakenarira.’ \v 26-27 Yogari shintaririra igorikite ikantiri: ‘Virori vinti terira pinkametite, vinti peranti, iroroventira pogotaketari natsipereakagantavagetakera nantavagetagantira kogapage nagakera nogorikite, aikiro nagantarira koriki kogapage tera nantavagetumate, ¿tyara okantakara tera pimperi nogorikite pinatantavagetatsirira pagantaemparimera pashini, impo nopokavetaara maika pimpavaenarime?’ \v 28 Ishonkashiigari naigankitsirira kara ikantaigiri: ‘Gapitsaigeri yoga 1,000 korikimenta nopavetakaririra pimpaigakerira gankitsirira 5,000. \v 29 Pairotari impasanotakenkani tyanirika shintasanotankicharira, kantankicha yogari terira irashintavagetempa irogapuntarenkapitsatakenkanityo yashintagevetakarira. \v 30 Maika yokari yoka nomperane terira inkematsatante maiganakeri pokaigakiterira sotsi pavatsaariku intentaigakemparira kaemavaitaigatsirira tsikagisevageigatsirira irai.’ \s1 Tyara inkantaigakenkani matsigenkaegi impogini impegakempara Jeso Igoveenkariegite maganiro \p \v 31 “Maika nonkantaigakempi impogini impigaera Kañotasanotakaririra Matsigenka inkoveenkavagetapaaketyo intentaigapaakemparira isaankariite impegakempara Igoveenkariegite maganiro. \v 32 Irapatoventavageigapaakemparityo maganiro matsigenkaegi. Irirori irashirikoigavakeri inkañotagaigakemparira sentaigiririra ovisha yashirikoigirira irovishate ganiri ikonoitari igaverate. \v 33 Yogaegiri kematsaigiririra irogaigavakeri irakosanoriraku. Yogaegiri terira inkematsaigeri irogaigavakeri irampateku. \v 34 Impogini inkantaigakeri naigankitsirira irakosanoriraku: ‘Tainaegi viroegi ikavintsajaigakerira Apa pashintaigakemparora magatiro yovetsikaigakempirira. Pairani okyasanokyara yovetsikagetake kipatsi viroegitari isariaigaka inkavintsajaigakempira. \v 35 Natsipereavagetira notasegane viroegi pipaigakena nosekatakara. Nomirevagetira pipaigakena noviikakara. Tyarikara nanuivagetake pikaemaigakena pivankoku nomagimoigakempira. \v 36 Notsonkasetakovagetara viroegi pipatsaraigakena nogagutaara. Nomantsigavagetira viroegi pitsarogakagaigakena pipokaigake pikamosoigutanara. Aikiro yashitakoitanara pipokaigake pikamosoigutanara.’ \v 37 Impo yogari kematsaigatsirira inkantaigakeri: ‘Notinkami, ¿tyara noneaigakempira kara pitasegakera nopaigakempi piseka? ¿Tyara kara noneaigakempira pimiretakera nopaigakempi pimire? \v 38 ¿Tyara kara noneaigakempira panuivagetakera nokaemaigakempi pimagimoigakenara? ¿Tyara kara noneaigakempira pitsonkasetakovagetanakara nopatsaraigakempi pogagutaara? \v 39 ¿Tyara kara noneaigakempira pimantsigatakera, aikiro yashitakoitakempira noaigake nokamosoigutimpira?’ \v 40 Kantankicha irirori inkantaigeri: ‘Arisanotyo nonkantaigakempi antari pitsarogakagumaigakarira paniro yoga kematsatanarira terira impaitumatempa, kañomataka nantinirikatyo pitsarogakagaigaka.’ \p \v 41 “Impo inkantaigakeri yogaigavakerira irampateku: ‘Maika piaige viroegi parikoti anta morekariku garira otsivakumati yovetsikashitunkanirira kamagarini intiegiri itovaireegi, ikisashiigakempitari Apa. \v 42 Natsipereavagetira notasegane tera pimpaigena nosekatakempara. Nomirevagetira tera pimpaigena noviikakempara. \v 43 Nanuivagetira tera pinkaemaigena pivankoku nomagimoigakempira. Notsonkasetakovagetara tera pimpatsaraigena nogagutaempara. Nomantsigavagetira ontiri aikiro yashitakoitanara tera pintsarogakagumaigena pimpokaigakera pinkamosoigutenara.’ \v 44 Iriroegi inkantaigeri: ‘Notinkami, ¿tyara kara noneaigakempira pitasegakera, panuivagetakera, pimiretakera, pitsonkasetakovagetakara, pimantsigatakera, aikiro yashitakoitakempira tera nontsarogakagaigempi?’ \v 45 Irirori inkantaigeri: ‘Arisanotyo nonkantaigakempi, terika pintsarogakagaigempari yogaegi ikantaganirira tera impaitumaigempa, kañomataka nantinirikatyo pikisaigake tera pintsarogakagumaigena.’ \v 46 Maganiro yogaegi iriaigake inkantakanira intagaigakempa morekariku. Kantankicha yogari kematsaigakeririra Apa onti iriaigake enoku, inkantakani intimaigake gara ineimaigairo igamane.” \c 26 \s1 Isarianunkanira Jeso iragakagantakenkanira \r (Mr 14.1-2; Ir 22.1-2; Jn 11.45-53) \p \v 1 Yagatakera Jeso yogotagaigakerira irogamereegi ikantaigiri: \p \v 2 —Viroegi pogoigaketari pitenivati kutagiteri agantakemparira Pasekoa.\x * \xo 26:2 \xt Ek 12.1-18, 21-27\x* Iroro iragakagantantakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka inkentakotagantakenkanira. \p \v 3 Impo yapatoitaigaka ivampatuireku Kaipashi maganiro itinkamiegi saseroroteegi, gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri itinkamiegi jorioegi. Yogari Kaipashi inti itinkamisanorira saseroroteegi. \v 4 Ario kara ikemavakagaigaka iramatavinaigakerira Jeso iragakagantaigakerira irogakagantaigakerira. \v 5 Kantankicha ikantaigake: \p —Antari avisanakera Pasekoa ario agakagantaigakeri. Maikari maika gatata agakagantaigiri ganiri ikisakoiganakari maganiro patoventaiganakaririra. \s1 Isagutantunkanira Jeso kasankaari \r (Mr 14.3-9; Jn 12.1-8) \p \v 6 Impogini iatanake Jeso Vetaniaku inkamosoterira Sumo ikantaganirira Vesegavetankicharira. \v 7 Antari inakera ivankoku opokashitakeri tsinane amakotapaake kasankaari punatasanotacharira. Ogari opiaatantakarira onti ovetsikantunkani aravasetero, shatekaamatakatyo kara. Ipitaigakera Jeso isekatavageigakara irorori aiñonitapaakari otintsanorenkakotakero osagutantakarira igitoku. \v 8 Yogari irogamereegi iroro ineaigavakerora ogatyo ikenaigake ikisaiganaka iniavakagaiganakara ikantaigi: \p —¿Antari gara aparaatagantiri? \v 9 ¡Matsi tera ogote opunavagetaratyo tovai kara! Ariometyo ompimantakenkanime agantakenkanira koriki impaigakenkanira kogakovageigacharira. \p \v 10 Kantankicha Jeso irorotyo ikemaigavakerira ikantaigutarityo: \p —Atsi arionenityo, gara pikisaigiro, pairotari okametitake okañotakenara maika osagutakenara. \v 11 Yogari kogakovageigacharira kantakatari pintentaigaemparira, kantankicha narori gatanika pikantakani pitentaigana. \v 12 Ogari oga tsinane ontitari osaguvitakena kasankaari inkitaitaenara impogini nonkamakera. \v 13 Maika nonkamantasanoigakempi tyarika kara inkenkitsatakotakenkani Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira ario onkañotagakenkani oga tsinane onkenkitsatakotaenkani tyara okantakena osagutakenara kameti osuretakotaenkaniniri irorori. \s1 Jorashi ikogakera iragakagantakerira Jeso \r (Mr 14.10-11; Ir 22.3-6) \p \v 14 Impo yogari irogamere Jeso paitacharira Jorashi Ishikariote iatake ikamosoigutirira itinkamiegi saseroroteegi \v 15 ikantaigapaakeri: \p —¿Aka tovaini koriki pimpunaigakena nagakagantaigakempirira Jeso? \p Iriroegi ipaigakeri koriki 30 imenta. \v 16 Impo iatai ovashi isuretanaka tyarikatyo inkantakeri iragakagantakerira. \s1 Jeso isekatagaiganaarira irogamereegi \r (Mr 14.12-21; Ir 22.7-18; Jn 13.21-30) \p \v 17 Impo aganakara vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira yogari irogamereegi Jeso yaiñoniiganakari ikantaigiri: \p —¿Tyara kara pikogake novetsikaigakerora magatiro kameti asekataigakempara paita? \p \v 18 Irirori ikantaigiri: \p —Piaige Jerosarenku ivankoku pashini matsigenka pinkantaigapaakeri: ‘Yogari Gotagantatsirira ikanti: Ataketari omonkaratapaaka nopokashitakerira, irorotari nokogantakarira nosekatagavageiganakemparira nogamereegi pivankoku nosuretakoigaemparora Pasekoa.’ \p \v 19 Ovashi iaigake yovetsikaigakerora magatiro itsatagageigakerora ikantaigavakeririra Jeso. \p \v 20 Impo ochapinienkatanakera yogari Jeso itentaigakari irogamereegi ipitaigakera mesaku \v 21 isekatavageigakara. Impo ikantaigiri: \p —Maika nonkamantasanoigakempi, paniro viroegi pagakagantakena paita. \p \v 22 Yogari irogamereegi ogatyo ikenaigake ikenkisureaiganaka ikantaiganakera paniropage: \p —Notinkami, ¿naro gakagantakempine? \p \v 23 Ikanti Jeso: \p —Inti gakagantakenane tsiantakotakenarira maika peratoku. \v 24 Ontitari ontsataganakempara okantakerira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi iniakotakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka, kantankicha ¡maikaniroro iratsipereavagetake yoga gakagantakerinerira! Gamerakari itimi okyara. \p \v 25 Iniamatanaketyo Jorashi gakagantakerineririra ikanti: \p —Gotagantatsirira, ¿naro gakagantakempine? \p Ikantiri irirori: \p —Virotari kantankitsi. \s1 Jeso ikotagakerora pan ipaigakerira irogamereegi \r (Mr 14.22-25; Ir 22.19-23; 1 Ko 11.23-26) \p \v 26 Impo panikyara iragataiganae isekataigakara inoshikakero Jeso pan yapagotakero iniakeri Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka pan.” Impo ikotagakero ipaigakerira irogamereegi ikantaigiri: \p —Okari oka pan kañomataka ontinirikatyo novatsa. Nero gaigemparo. \p \v 27 Impo osamanitanakera irorokya inoshikakotake vino, iniairi aikiro Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka vino.” Impo ipakoigakeri irogamereegi ikantaigiri: \p —Okari oka vino kañomataka ontinirikatyo noriraa. Nero viikaigemparo. \v 28 Antari nonkamaventaigakerira maganiro ovoatanake noriraa.\x * \xo 26:28 \xt Ek 24.8\x* Irorotari maika irogavisaakotantaigakenkanirira maganiro kematsaigakenanerira ganiri ikenkiimatairo Tasorintsi ikañovageigara. \v 29 Maika nonkamantasanoigakempi gara noviikumataaro vino. Antari impogini irapatoitaigakerira Apa maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite, ario pinkante nontentaigakempi aviikaigakemparora vino okyaakyarira. \s1 Jeso ikamantakerira Perero interatakotakerira \r (Mr 14.26-31; Ir 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 30 Impo yagataiganakera imatikaventaigakerira Tasorintsi ikonteiganake itonkoaiganakera iaigakera Orivoshiku. \v 31 Impo ikantaigiri Jeso: \p —Maika maganiro viroegi pintsarogaiganake paita pokaiganakena piaigakera parikoti. Ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: \q1 ‘Impogini nogakeri sentiririra ovisha. \q1 Yogari ovisha ogatyo inkenaigake irishigaviovageiganake.’ \m \v 32 Kantankicha impogini nanianaera naketyo ivaiganakempine noatakera Garireaku. \p \v 33 Inianake Perero ikantiri: \p —Intsarogaigavetanakempatyo maganiro iokaigavetanakempityo, kantankicha narori garatyo nokumatimpi. \p \v 34 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —Nonkamantasanotakempi, paita tekyara irinie atava pinteratakotakena mavati. \p \v 35 Iniitanaatyo Perero ikanti: \p —Intagarora intentagantaitenara irogaitakenara irogaitenatatyo, kantankicha garatyo noteratakotumatimpi. \p Ario ikañoigakero maganiro ikantaigakera. \s1 Jeso iniakerira Tasorintsi Jetsemaniku \r (Mr 14.32-42; Ir 22.39-46) \p \v 36 Impogini iaigake Jetsemaniku. Iroro yogonkeigapaakara yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: \p —Pitaigeta aka, narori noateta anta noniakerira Apa. \p \v 37 Intagani itentaiganaka Perero intiegiri itomiegi Severeo. Irirori ikenkisureavagetanakatyo kara yovankinavagetanaka. \v 38 Osamanitanakera ikantaigiri: \p —Nokenkisureavagetanakatyo kara panikya agavagetanakena. Pitaigeta viroegi aka pintentaigakenara pinkireaventaigakenara. \p \v 39 Irirori iatake antakona anta yompatakasetapaaka inianakerira Iriri ikanti: “Apaa, nokogavetaka pogavisaakotaenara ganiri natsipereavageti, kantankicha impatyora viro.” \p \v 40 Impo yagatanakera iniakerira iatai inkaaraku inaigakera irogamereegi ineaigapaakeri magasevageigake. Ikantapaakeri Perero: \p —¿Matsi tera pagaveaigumate samanikonara pinkireaigake? \v 41 Kireaige gara pimagaigi. Niaventaigempa ganiri pikañovageiga. Viroegi pikogaigavetakaniroro pinkematsatasanoigakerira Tasorintsi, kantankicha tera pishintsitashiigero posante terira onkametite. \p \v 42 Osamanitanaira ipiganaa aikiro iniairi Iriri ikantiri: “Apaa, gatanika pikantatigironika ganiri natsipereavageti, ariotyo onkañotakempa maika ontsatagakempara pikogakerira viro.” \p \v 43 Impo ipigavetaa ineaigapairi magasevageigaityo aikiro, avisaiganakeritari ivochokine tera ineakoigavakempa imagantaiganaarira. \v 44 Iokaiganairi ipigutanaara aikiro iniairira Iriri, okiiro ikantairi inkaaratirira ikantakeririra. \v 45 Impo yagatanakera iniairira ipiganaa inaigakera irogamereegi ikantaigapaakeri: \p —¿Ogaa, magaiganatsivi pishigopireaiganachavi? Gapaaka iragakagantakenkanira Kañotasanotakaririra Matsigenka irogaigakerira kañovageigacharira. \v 46 Maikari maika tinajaiganake, tsame, mataka pokapaake gakagantakenanerira. \s1 Yaganunkanira Jeso \r (Mr 14.43-50; Ir 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 47 Tekyara iragate Jeso iniavagetakera ipokapaake Jorashi itentaigapaakari tovaini matsigenkaegi yamashiigapaakeri savuri ontiri inchakii. Intiegi tigankaigakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi. \v 48 Yogari Jorashi gakagantakerineririra Jeso yogotagaigakeri okyara ikantaigiri: “Agonkeigapaakemparika pineaige tyanirika noatashitake nasaraanatapaakemparira, irirotari pikogaigakerira, pagaiganakerira.” \p \v 49 Impo iroro yogonketapaakara inakera irirori ikantapaakeri: \p —¡Gotagantatsirira!, ¿aiñovi? \p Impo yasaraanatakari. \v 50 Yogari Jeso ikantiri: \p —Jeeje, aiñona. Maika aityotari pipokashitakerira atsi nani kañotero. \p Impo yogari tentaigakaririra Jorashi yaiñoniigapaakari Jeso inoshikaigapaakeri yairikaigakerira. \v 51 Kantankicha aiño paniro itentakarira Jeso inoshikamatanaketyo isavurite iserogempitatutarityo ironampiria itinkamisanorira saseroroteegi. \p \v 52 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Atsi arionenityo, piataero pisavurite. Tyanirika ventarorira isavurite ontityo irogantakenkani savuri. \v 53 ¿Matsi tera pogote narora kogankitsine nonkantakerityo Apa intigankakera isaankariite intovaigavagetaketyo kara impugamentaiganakenara? \v 54 Kantankicha ariomera nonkañotagakerome maika, ¿ario tyara onkantakempara ontsataganakempara Itsirinkakagantakerira irirori pairani okamantakotakenara nantsipereavagetakera? \p \v 55 Impo ishonkashiigari ikantaigiri itentaigakarira Jorashi: \p —¿Matsi naro koshinti nerotyo pamashiigakenara savuri ontiri inchakii pagaiganakenara? Omirinkatari kutagiteri notentaigakempi viroegi anta ivankoku Tasorintsi nogotagantavagetakera tera ario pagaigena, \v 56 kantankicha okañotantanakarira maika onti ontsatagagetanakerora ikamantakoigakenara pairani kamantantaigatsirira itsirinkakoigakenara okyara. \p Impo ishigavioigamatanakatyo maganiro irogamereegi iokaiganakeri Jeso paniro. \s1 Yamanunkanira Jeso yapatoitaigakara itinkamipage jorioegi \r (Mr 14.53-65; Ir 22.54-55, 63-71; Jn 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Yogaegiri gaigakeririra Jeso yamaiganakeri ivankoku Kaipashi. Irirori inti itinkamisanorira saseroroteegi. Ario inaigake kara gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri aikiro itinkamiegi jorioegi yapatoitaigakara. \v 58 Impo yogari Perero intaina inapaake yogiatapaakerira Jeso. Antari yagapaakerora pampatuiku ineaigapaakeri soraroegi pirinitaigake kara. Iriroegi intiegi sentaigirorira ivanko Tasorintsi. Ovashi ipirinitapaake irirori kameti ineakotakeriniri Jeso tyarikara inkantakenkani. \p \v 59 Yogari itinkamiegi saseroroteegi itentaigakari itinkamiegi jorioegi ikaemakagantaigakeri pashini tsoeventaigakemparineririra kameti ontimakeniri onkenantakemparira irogakagantaigakerira. \v 60 Ipokaigavetapaakatyo tovaini tsoeventaigakaririra, kantankicha irorokya ikantaigi irorokya ikantaigi, nerotyo tyampa inkantaigakeri. Impo ipokaigamatapaaketyo piteni kantaigankitsirira \v 61 ikantaigi: \p —Naroegi nokemaigakeri ikantakera: ‘Naro nagaveake nogimamerinkakerora ivanko Tasorintsi impo novetsikaero, omavatakotanakempa kutagiteri nagataero.’ \p \v 62 Impo ikavirimatanakatyo Kaipashi ikantiri Jeso: \p —¿Tera tyara pinkantumate?, pikemaigakeritari ikantanaigakempira. Maika ¿tyara pinkantera viro? \p \v 63 Kantankicha irirori ikemisantanaketyo, teratyo tyara inkantumate. Osamanitanakera imatutaarityo aikiro ikantiri: \p —Maika nonkantakempi kañomataka irironirika kantakempi Tasorintsi ikantakanirira itimi, atsi kamantena ¿arisanotyo vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite? ¿Viro Itomi Tasorintsi? \p \v 64 Iniamatanaketyo Jeso ikantiri: \p —Jeeje, naroniroro katinka pogakero, kantankicha maika nonkantaigakempi impogini pineaigakeri Kañotasanotakaririra Matsigenka impirinitakera inampinaku irakosanoriraku Tasorintsi Gaveavagetatsirira. Aikiro pineaigavakeri iripokaera inkenantapaemparora menkori. \p \v 65 Ogatyo ikenake ikisamatanakatyo Kaipashi itisaraitarotyo imanchaki tseerererere ikanti: \p —¡Yokari yoka onti ikañotagumanatakari Tasorintsi! Iroroventi maika intagatityo akaemakagantaigi pashini iripokaigakera inkamantaigakaera ikañotakerora maika, matakaniroro pikemaigakeri tsikyata viroegi ikantakera. \v 66 Maika ¿tyara pinkantaige viroegi? \p Iriroegi ikantaigi: \p —Kantetyo inkamakera, tsikyatatari ikañotagantaka irirori. \p \v 67 Impo itoanaigakeri ivoroku, itaataaigakeri togn togn, aikiro pashinikya patosanaigakeri ivoroku \v 68 ikantaigakerira: \p —Irorotari vintira Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite jorioegi, ¡atsi gotenityo tyani taakempi! \s1 Perero iteratakotakerira Jeso \r (Mr 14.66-72; Ir 22.56-62; Jn 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Yogari Perero aiñokya inake anta parikoti pampatuiku. Impo okenapaake paniro nampiriantsi okantiri: \p —Viro aikiro pitentavagetari Jeso Garireakunirira. \p \v 70 Kantankicha yogari Perero ikemamampeganakatyo ikantiro: \p —¿Jaa? ¿Tyara pikanti? Tera nonkeme tyarika pikanti. \p Ikemaigakeri maganiro naigankitsirira kara. \v 71 Impo iavetakara anta sotsimoroku oneitaarityo aikiro pashini nampiriantsi okantaigiri naigankitsirira kara okanti: \p —Yogari yoga inti itentavagetarira Jeso Nasarekunirira. \p \v 72 Kantankicha irirori ikantutaarotyo aikiro ikanti: \p —¡Teratyo noneimateri yoga piniakotakerira! Ineakenatari Tasorintsi tera ario nontsoegumatempa. \p \v 73 Choeni osamanitanakera yaiñoniigapaakari naigankitsirira kara ikantaigiri: \p —Arisanoniroro pitentavagetari nokemaigavaimpitari piniakera. \p \v 74 Yogari Perero ikantutaatyo aikiro: \p —¡Nokantakeniroro teratyo noneimateri! Arisanotyo nokantake, ineakenatari Tasorintsi tera ario nontsoegumatempa. Antari ontirika notsoegaka inkisashitakenatyo, tera noneimaterinika piniakoigakerira maika. \p Irorotyo ikantakera maika, iniamatanaketyo atava ovashi \v 75 isurematanakarotyo Perero ikantakeririra Jeso inkaara ikantiri: “Paita tekyara iriniimate atava pinteratakotakena mavati.” Ikaviritapanuta iataira ogatyo ikenake iragamatanakatyo jiii jiii jiii, ikaemavavagetaketyo kara. \c 27 \s1 Yamanunkanira Jeso Piratoku \r (Mr 15.1; Ir 23.1-2; Jn 18.28-32) \p \v 1 Impogini okutagitetanakera maganiro itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi ikemavakagaiganaka tyarika inkantaigakeri Jeso irogakagantaigakerira. \v 2 Impo yagaiganakeri yogusoiganakeri yamaiganakenerira Pirato. Irirori inti inampina Sesa. \s1 Ikamakera Jorashi \p \v 3 Impogini yogari Jorashi gakagantakeririra Jeso yogotake arisano irogakagantakenkani ovashi isurematanakatyo ikanti: \p —¡Narotakaniroro! Ario nokantavagetaka naro gamerakari nagakagantiri okyara. \p Impo iatake inaigakera itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi irogipigaigaatenerimera yoga 30 korikimenta ipaigakeririra okyara iragakagantakerira Jeso \v 4 ikantaigavetapaakari: \p —Narori onti novetsikake terira onkametite nagakagantakeritari terira tatakona irovetsikumate, maika irogakenkani. \p Kantankicha iriroegi ikantaigavakeri: \p —¿Ario tyara nonkantaige naroegi? Virompatyo, virotari kañotankicha okyara. \p \v 5 Nerotyo yovuokagisetapanutiri koriki kara tsompogi ivankoku Tasorintsi iatakera ishitikakara. \p \v 6 Impo yogari itinkamiegi saseroroteegi yapatogiseigairi koriki ikantaigi: \p —Tera kameti agaigaerira ankonogiseigaerira yamaigirira pashini ipaigirira Tasorintsi. Ontitari ipunavitunkani iragakagantakerira irogakenkanirira. \p \v 7 Impogini ikemavakagaigaka impunaventantaigakemparora kipatsi paitacharira Igipatsite Vetsikirorira Koviti kameti ontimakeniri inkitatantaigemparira poniaigankicharira parikotipage. \v 8 Irorotari otantanakarira oga kipatsi opaitanakara Iraatsigiteri ovashi maika. \v 9 Okañotantakarira maika onti otsatagagetanakerora ikantakerira pairani kamantantatsirira Jeremiashi ikanti: “Yogaegiri iseraereegi yagaigakeri yoga 30 korikimenta ivunaro pairorira ikametiti \v 10 ipunaventantaigakarora kipatsi paitacharira Igipatsite Vetsikirorira Koviti, ariotari ikantakenari Notinkami.” \s1 Pirato ikogakotagantakerira Jeso \r (Mr 15.2-5; Ir 23.3-5; Jn 18.33-38) \p \v 11 Impogini yogari Pirato ikogakotagantakeri Jeso ikantiri: \p —¿Arisano viro Igoveenkariegite jorioegi? \p Ikanti Jeso: \p —Jeeje, arisano pikantasanotakeniroro, naroniroro. \p \v 12 Antari itsoeventanaigakarira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi tera tyara inkantumate Jeso onti ikemisantanake. \v 13 Irorotari ikantantakaririra Pirato: \p —¿Matsi tera pinkeme ikantanaiganakempira? \p \v 14 Kantankicha yogari Jeso teratyo iriniimate. Iroro ineavakerira Pirato ikañotakerora maika, yogavagetanaketyo kavako, tyampatyo inkantera. \s1 Ikantunkanira Jeso irogakenkanira \r (Mr 15.6-20; Ir 23.13-25; Jn 18.38–19.16) \p \v 15 Omirinkatyo agara iviesetaegite jorioegi okantaganirira Pasekoa yogari Pirato yapakui paniro yashitakovitunkanirira yovetsikakera terira onkametite, tyanirikara ikogaigakerira itovaireegi irapakuaigaerira. \v 16 Ario inake kara paniro shitakotankicharira ipaita Varavashi, yapagiteakovagetatyo kara ikemakotaganira. \v 17 Impo Pirato ineaigakerira yapatoventaiganakarira maganiro ikantaigiri: \p —¿Tyani pikogaigake nampakuaerira? ¿Irirorika Varavashi intirika Jeso pikantaigirira inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite? \p \v 18 Irirori ineaketari onti ikisavitunkani ineinkanira intira yapatoventanunkani, irorotari yamantanunkanirira iriroku. \p \v 19 Aiñokyara ipiriniti Pirato anta ikanomaantapinitira okantakagantakeri itsinanetsite okanti: “Gara pimavageta viro, tyampa ankantakeri yoga terira tatakona irovetsikumate. Nokisanigisevagetaketari inkaara posantegisematakatyo nogisanire. Irirorakari gimanatakena.” \p \v 20 Kantankicha yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi yogotagaigakeri maganiro inkantaigakera: “Irirompatyo pampakuae Varavashi, yogari Jeso pinkentakotagantakerityo.” \p \v 21 Yogari Pirato iniitaigaarityo aikiro ikantaigiri: \p —¿Tyani pikogasanoigake nampakuaerira? ¿Iriro Varavashi intirika Jeso? \p Ikaemaigamatanaketyo: \p —¡Inti pampakuae Varavashi! \p \v 22 Ikantaigiri Pirato: \p —Iroroventi, ¿tyaratyo nonkantakerira yoga Jeso pikantaigirira inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite? \p Ikaemaigutanaatyo aikiro maganiro: \p —¡Kentakoteri! \p \v 23 Ikantaigiri Pirato: \p —¿Matsi tyara ikantakara? ¿Tatampatyora yovetsikakera? \p Ikaemaigutanaatyo aikiro: \p —¡Nokantaigaketari kentakoteri! \p \v 24 Impo yogari Pirato ineavakera atanatsi ikaemavaitaiganakera tyampa inkantaigavakeri, ovashi ikaemakagantake nia inkivakotakempara kameti ineaigakeriniri maganiro impo ikanti: \p —Irogakenkanirika maika tera naro kañotachane. Virompaegityo, viroegitari kañoigankicha. \p \v 25 Maganirosanotyo ikaemaiganake: \p —¡Ariompa naroegityo kañoigankichane intiegiri aikiro notomiegi, naroegitari gakagantaigakerine! \p \v 26 Iroro ikemaigakerira Pirato yapakuakagantairi Varavashi. Impo yomperaventakari Jeso impasatakenkanira iramanakenkanira inkentakotakenkanira. \p \v 27 Yogari soraroegi yamaiganakeri tsompogi impo ikaemakagantaigakeri maganiro irapisoraroegitene yapatoventaiganakari isamatsanaigakerira. \v 28 Impo isapokaigakeri imanchaki yogagutantaigakari pashini kamisa kiraamagori. \v 29 Yagaigake kivitsa yovetsikashiigakeri iramatsaire yamatsaitakerira. Aikiro yairikakagakeri inchakii irakosanoriraku, impo itigeroaventaigakari isamatsanaigakerira ikantaigakerira: \p —¡Ojojoo, neri yogaaa! ¡Atsi neaigerikario Igoveenkariegite jorioegi! \p \v 30 Itoatoaigakerityo kara impo yagapitsaigairi inchakii ipasatantaigakarira igitoku tagn tagn. \v 31 Impo yagataiganakera isamatsanaigakerira isapokaigairi irorokya yogagutantaigaari irashi imanchaki yamaiganakeri inkentakoigakerira. \s1 Ikentakotunkanira Jeso \r (Mr 15.21-32; Ir 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 32 Antari iaiganakera inkentakoigakerira itonkivoaigakari paniro Surenekunirira ipaita Sumo. Yogari soraroegi ikantaigavakeri inatanakenerira Jeso igoroshite. \v 33 Impo yogonkeigakara Gorogotaku, (onkantakera: “Ontaikara Itutai Kamatsirini”), \v 34 ipaigavetakari vino okonoatunkani kepishiari, kantankicha irirori yoviikavetaka maani ovashi tera inkoge iroviikasanotemparora. \p \v 35 Impo yagataigakera ikentakoigakerira yogari soraroegi isokagiaigakero mapukicho ogotantaganirira kameti irogotantaigakemparora tyanirika shintakemparone imanchaki. \v 36 Impo ovashi ipitaigake kara ikamaguigakerira. \v 37 Antari enoku oatakara igitoku ogunkani inchakota otsirinkunkani okanti: “Yokari yoka inti Jeso, Igoveenkariegite jorioegi.” \p \v 38 Aikiro itentagantunkani piteni koshinti ikentakotunkanira, paniro yogaratinkakotunkani irakosanoriraku, yogari irapitene onti yogaratinkakotunkani irampateku. \v 39 Yogari visapiniigankitsirira kara ineaigakerira iokookonaigakerityo \v 40 ikantaigakerira: \p —¡Eejee tyanirityo maika! Kogapage pikantira: ‘Nogimamerinkakero ivanko Tasorintsi impo novetsikaero, omavatakotanakempa kutagiteri nagataero.’ Maikari atsi pugamentanakempanityo. Irorotari vintira Itomi Tasorintsi kentakoreanaempanityo paguitanaera. \p \v 41 Ario ikañoigaka itinkamiegi saseroroteegi itentaigakarira gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri itinkamiegi jorioegi isamatsanaigakerityo iniavakagaiganakara ikantaigakera: \p \v 42 —Kogapage ikantunkani yagaveavagetityo ikavintsaantavagetakera yogavisaakotakerira pashini matsigenka, tyara okantakara maika tera iragavee impugamentanakempara ikiiro iraguitanaera. Antari irirora Agoveenkariegite inkentakoreanaempametyo iraguitanaera koroshiku kameti ankematsaigakeriniri. \v 43 Irorotari ikematsavintsatakerira Tasorintsi kantetyo impugamentaerira maika arisanorikara itakari, irorotari ikantira: ‘Nanti Itomi Tasorintsi.’ \p \v 44 Imaiganakatyo aikiro itentagantunkanirira ikentakotunkanira ikantanaigakerityo kara. \s1 Ikamanakera Jeso \r (Mr 15.33-41; Ir 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 45 Impo ikatinkatanakera poreatsiri oga okenake apavatsaasetanaka magatiro ovashi itsunkavagetanake. \v 46 Ogatyo ikenake ikaemamatanaketyo Jeso ikanti: “Eri, Eri, ¿irema savakatani?” (onkantakera: “Apa Tasorintsi, Apa Tasorintsi, ¿tyara okantakara povashigantakenara?”) \p \v 47 Ikonogagarantaigaka naigankitsirira kara iroro ikemaigavakerira ikantaiganake: \p —Atsi kemeri kanika ikaemakotakerira kamantantatsirira Eriashi. \p \v 48 Ishigamatanakatyo paniro yaganakera chomiatirorira nia iokaatakerora kachoariku vino yogaenokakovetakenerira savorokiiku irachomiatagakerimera. \v 49 Kantankicha yogari itovaireegi ikantaigiri: \p —Atsi pampogieri, aneaigakerira iripokashitakeririka Eriashi iroguitaerira. \p \v 50 Impo yogari Jeso ikaemapanaati aikiro imaraenkarikatyo kara ovashi ikemisantanake ikamanakera. \p \v 51 Irorotyo ikamanakera ogatyo okenake osaraamatanaketyo kamisa tsatamagotacharira ivankoku Tasorintsi\x * \xo 27:51 \xt Ek 26.1-37\x* okantanakera katinkasano niganki tseerererere oponianakara enoku oatakerora savi pairatamatake kotarenkasanotake. Ontininkamatanakatyo tinin tinin tinin otsiraagematanaketyo imperitapage, \v 52 oga okenagetake ashirenakigetanaka ikitatantagetaganirira igamagapage, yaniagematanaityo tovaini kematsaigiririra Tasorintsi. \v 53 Impogini yanianaira Jeso iaigake iriroegi Jerosarenku ineaigavairi tovaini timaigatsirira kara. \p \v 54 Yogari itinkamiegi soraroegi intiegiri itentashiigakarira ipampogiaigakerira Jeso ineaigavakera ontininkanakara, aikiro pashinipage oposantetanakara itsarogavageiganaketyo kara ikantaigi: \p —¡Arisanoniroro inti Itomi Tasorintsi! \p \v 55 Ario onaigake kara tovaini tsinaneegi giaigakeririra Jeso iponianakara Garireaku, aikiro omutakovageigakeri. Iroroegi onti aratintiitaigake antakona anta opampogiaigakerira. \v 56 Ario onaigake aikiro kara Maria Magarena ontiri Maria iriniro Santiago intiri Jose, ontiri aikiro iriniro itomiegi Severeo. \s1 Yogaataganira Jeso imperitanakiku \r (Mr 15.42-47; Ir 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 57 Impogini panikyara onchapinitanae ipokake paniro shintavagetacharira ipaita Jose. Irirori onti iponiaka Arimateaku. Ario ikañotaka aikiro inti irogamere Jeso. \v 58 Irirori iatashitakeri Pirato ikantakerira ikogakera iramanaerira Jeso inkitataerira. Yogari Pirato ikantakeri: \p —Iroroventi nanityo. \p Impo ikantaigakeri soraroegi: \p —Kametitake pimpakerira iramanaerira. \p \v 59 Ovashi yaganairi iponatantanakarira mechomagori kamisa okyamagokyarira ovetsikantunkanirira irino. \v 60 Impo yamanairi yogaatirira imperitanakiku okyaenkarira ikigakagantake irogantaenkanimera irirori inkamanaera. Impogini itikakotantanakari omarane mapu iatai. \v 61 Ario onaigake kara Maria Magarena ontiri apitene Maria opirinitaigakera kara katinka yogaaganira. \s1 Soraroegi sentaigavetakarorira yogantavetunkanirira Jeso \p \v 62 Impo okutagitetanakera apishigopireantaganirira yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri pariseoegi iaigake inkamosoiguterira Pirato \v 63 ikantaigapaakeri: \p —Naroegi nosureiganakaro ikantakerira yoga tsoenti tekyara inkame ikantakera: ‘Nonkamakerika impo omavatanakempara kutagiteri nanianae.’ \v 64 Maika kamani iroro iromavatakotantanakempa, irorotari nonkantantaigakempirira atsi tigankenityo soraroegi irisentasanoigakerora yogantunkanirira ganiri ipokashiigiri irogamereegi iragaigapanuterira impo inkantaigakeri maganiro atake yanianai. Intagarora inkañoigerora maika pairorokari avisavagetakero iramatagaigakempara avisakerorokari yamatagakoigakarira tekyara inkame. \p \v 65 Yogari Pirato ikantaigiri: \p —Iroroventi nanityo, neri yogaegi soraroegi. Piaigetyo pisentaigakiterira, virompaegityo tyarika pinkantaigakeri. \p \v 66 Iriroegi iaigake yogunkanira Jeso yavitsajaigapaakerora mapu itikakotantunkanirira impo ikantaiganakeri soraroegi irisentasanoigakerora ganiri tyani pokashitumatiri. \c 28 \s1 Yanianaira Jeso \r (Mr 16.1-8; Ir 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Impo iroro okutagitetamanakera tominko, ogari Maria Magarena ontiri apitene Maria oaigamanake onkamosoigaaterira yogaaganira, ataketari avisanake kutagiteri apishigopireantaganirira. \v 2 Antari tekyara ogonkeigempa ontininkanaka kipatsi tinin, tinin, tinin, ipokapaaketari isaankariite Tasorintsi iponiapaaka enoku itiguronkapaakerora mapu tikakovetakaririra Jeso ipirinitantakarora. \v 3 Ikovoreavagetiratyo kara kañomataka kareti okantira tsaarere tsaarere. Ogari igitsagare onkutavageteratyo kañomatakatyo okutatira mampe. \v 4 Yogaegiri soraroegi iroro ineaigavakerira ogatyo ikenaigake itsarogavageiganaketyo kara ishigekavageiganakera shige shige shige ituaigamatanaketyo ikamaigakitityo. \v 5 Impo iroro ogonkeigavetapaakara tsinaneegi yogari isaankariite Tasorintsi ikantaigiro: \p —Gara pitsarogaigi. Naro nogotake inti pikogaigake Jeso ikentakovetunkanirira. \v 6 Kantankicha akari aka mameri, ataketari yoganiaagani, ariotari ikantakeri irirori tekyara inkame. Atsi tainaegi pineaigakerora yoginoriavetunkanira, \v 7 impo piaigepage pintsatimaiganakera pinkamantaigapaakerira irogamereegi pinkante: ‘Atake yanianai. Maika iketyo ivatanankitsine iriatakera Garireaku. Antari anta ario pineaigapaakeri.’ Irorotari nopokashitake nonkamantaigakempira. \p \v 8 Iroro okemaigavakera otsarogavageiganake, kantankicha oshinevageiganaka aikiro. Akyatyo otsatimavageiganake tsikyari onkamantaigapaakeri irogamereegi. \v 9 Impo itonkivoaigavakaro Jeso avotsiku iniaigavakero. Iroroegi aiñoniiganakari otigeroaventaiganakarira avinaigakerira itasagiiku. \v 10 Irirori ikantaigiro: \p —Gara pitsarogaigi. Piaige pinkamantaigakerira nogamereegi iriaigakera Garireaku. Antari anta ario ineaigapaakena. \s1 Ikamantaigunkanira jorioegi \p \v 11 Iroro oaiganakera ikonogagarantaigaka soraroegi sentaigavetakaririra Jeso ario ikañoigaka iriroegi iaigake Jerosarenku ikamantaigakerira itinkamiegi saseroroteegi magatiro ineageigakerira. \v 12 Iriroegi iniavakagaigaka itentaigakarira itinkamiegi jorioegi. Iroro ikemavakagaigakara ipaigakeri tovaini koriki \v 13 ikantaigavakeri: \p —Viroegi onti pinkantaigake: ‘Antari apavatsaanakara naroegi nomagasevageigake impo ipokashitaninkaigakeri irogamereegi yagaigapanutiri.’ \v 14 Antari intagarora inkemera Pirato nonkamantagaigakeri nogishineaigaerira ganiri tyara ikantumaigimpi. \p \v 15 Yogari soraroegi yagaiganakerira koriki iaigake itsatagageigakerora ikantaigakeririra. Ario ikañoigakero maganiro jorioegi kantanakaniroro ovashi maika ikantaigira tera iranianae Jeso, onti yagaigapanutiri irogamereegi. \s1 Jeso ikantaiganairira irogamereegi inkamantakoigakerira \r (Mr 16.14-18; Ir 24.36-49; Jn 20.19-23) \p \v 16 Impogini maganiro irogamereegi iaigake Garireaku iatantaigaka otishi ikantaigakeririra Jeso tekyara inkame. \v 17 Iroro ineaigapaakerira ikantaigi: “¡Inti Atinkami!” Ovashi itigeroaventaigakari, kantankicha ikonogagarantaigaka iniasurentavageigaka ikantaigake: “Terorokari iriro.” \p \v 18 Kantankicha Jeso yaiñoniiganakari ikantaigiri: \p —Yogari Tasorintsi ikantakena: ‘Maika viro vinti gaveagetakerone enokupagekutirira ontiri kipatsipagekutirira.’ \v 19 Irorotari maika nonkantantaigakempirira piaige pampagiteavageiganakemparora kipatsi pinkenkitsatimoigakerira maganiro matsigenkaegi pinkematsatagaigakerira kameti impegaigakempaniri nogamereegi. Impo pogiviaigakerira kameti iokotagantaigakempaniri arisano ikematsaigakeri Apa Tasorintsi intiri Itomi intiri aikiro Isure. \v 20 Pogotagaigakerira inkematsaigakenara intsatagaigakerora magatiro nokantaigakempirira. Narori nonkantakani nontentaigakempi omirinka kutagiteri ovashi ontsonkatanaempara kipatsi.