\id LUK - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) \h IROKASHI \toc1 Irokashi Itsirinkakotakeri Jesokirishito Tyara Ikanta Yogavisaakotantira \toc2 Irokashi \toc3 Ir \mt1 IROKASHI ITSIRINKAKOTAKERI JESOKIRISHITO TYARA IKANTA YOGAVISAAKOTANTIRA \c 1 \s1 Irokashi itsirinkakenerira Teopiro \p \v 1-4 Maika, Teopiro, nokogake nontsirinkakempira sankevanti nonkamantakempira magatiro yovetsikagetakitirira Jesokirishito pairani ipokutira aka savi kipatsiku. Nontsititapanutero panikyara iripokake nompigakemparo iatanaira enoku. Pairani itsititanakera ikenkitsatanakera aiñoegi pashini tentaigakaririra. Iriroegitari neasanoigakeri, aikiro ineageigakero magatiro yovetsikagetakerira. Impogini ovashi ikenkitsatakoiganakero iriroegi Niagantsi Kametiri. Aikiro ikamantakoigakeri irirori ontiri magatiro yovetsikagetakerira itimavetakitara aka kipatsiku itsotenkasanoigakerotyo kara. Impogini ovashi ikemaigavakera tovairi, irirokyari tsirinkakoigakero sankevantiku, ikemaigakeritari ikenkitsatimoigakerira. Naro noniavantakero notsotenkasanotakero magatiro, aikiro nokogakotagantasanoigakeri neaigakeririra Jeso. Maika noneakero kametitake nontsirinkakempira nonkamantasanotakempira magatiro kameti pogotakeniri tera iramatavitumaigempi gotagaigakempirorira Niagantsi Kametiri kamantaigakairira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. \s1 Isaankariite Tasorintsi ikamantakerira Sakariashi intimakera itomi \p \v 5 Pairani aiñokyara ipegaka Erorishi igoveenkariegite timaigatsirira Joreaku, aiño paniro matsigenka ipaita Sakariashi. Irirori inti saserorote tavagetapinitatsirira ivankoku Tasorintsi itentaigarira iyashikiiganakerira tentaigakaririra Aviashi pairani. Irirori aiño itsinanetsite opaita Isavere. Irorori aikiro onti iyashikitanakerira Aaron. Yogari Aaron inti saserorote pairaninirira, aikiro maganiro iyashikiiganakerira intiegi saseroroteegi. \v 6 Yogari Tasorintsi ineakeri Sakariashi ontiri Isavere pairo ikematsaigakeri itsatagaigakerora magatiro ikantagetirira pairani ontsatagakenkanira. Tera tyani kantumatatsine tera inkematsatasanoigeri. \v 7 Piteniro atake yagatavageiganaa kantankicha tera intime itomi teranika ontomintumatempa Isavere. \p \v 8 Impogini agaka kutagiteri okatinkaigairira Sakariashi intiegiri itentaigarira iriaigaera irantavageigaera ivankoku Tasorintsi. \v 9 Antari yogonkeigapaakara isokagiaigapaakero mapukicho ogotantaganirira irogotantaigakemparora tatoita irantaigake paniropage, ariotari yogameigari iriroegi ikañoigirora maika. Antari isokagiaigakerora inti okatinkatake Sakariashi inkiakera tsompogi intagakenerira Tasorintsi kasankapaneri. \v 10 Impo agapaakara panikyara intagakero ikianake tsompogi. Maganiro jorioegi yapatoitaigaka sotsi iniaigakerira Tasorintsi. \p \v 11 Antari yaratinkakera Sakariashi tsompogi itagavagetakera katsiketyo ineitarityo isaankariite Tasorintsi aratinkake onampinaku otagantaganirira kasankapaneri oatakara irampateku. \v 12 Irorotyo ineakerira ogatyo ikenake itsarogavagetanake yoganakera kavako. \v 13 Impo irirori ikantiri: \p —Gara pitsarogi, ikemakempitari Tasorintsi piniakerira. Maika ogari pitsinanetsite intimake otyomiani. Impogini imechotakera pimpaitakeri Joan. \v 14 Virori tovaiti pishineventakempari, aikiro irishineventaigakempari tovaini matsigenkaegi, \v 15 irishineventasanotakemparitari Atinkami Tasorintsi. Gara yoviikumataro vino ontirika pashini poiripage.\x * \xo 1:15 \xt Nm 6.3\x* Antari aiñokyara irine omotiaku iriniro intinkamitakempari Isure Tasorintsi. \v 16 Impogini inkematsatagakeri tovaini ishaninkaegi iyashikigeiganakerira Iseraere kameti inkematsaigakeriniri Atinkami Tasorintsi. Irirori intitari Itinkamiegi maganiro. \v 17 Yogari pitomi onti inkañotakempari yoga kamantantatsirira Eriashi, iragaveakagakeritari Isure Tasorintsi gaveakagakeririra irirori pairani. Irirori onti iriivatakerira yoga intigankakerira Tasorintsi irogavisaakotantakera. Irogotagaigakeri ishaninkaegi intasanoiganaemparira itomiegi ontiri aikiro inkematsaigakerira Tasorintsi kameti inegintetashiigavakemparira pokapaankitsinerira intigankakerira. \p \v 18 Ikanti Sakariashi: \p —¿Matsi tyara nonkantakempara naro nontomintakempara?, ataketari nagatavagetanaa, aikiro notsinanetsite atake agatavagetanaa. \p \v 19 Impo ikanti irirori: \p —Naro nanti Gavirieri. Nokantakani nantavagetimotiri Tasorintsi. Irirotari tigankakena nompokakera nonkamantakempira kameti pishinetakempaniri. \v 20 Kantankicha maika tera pinkematsatenanika pimakanatanake, gara piniai kigonkero imechotakera pitomi. Impogini ario pinianae. \p \v 21 Impogini irirori inake tsompogi anta tera inkontetae. Yogaegiri patoitaigankicharira sotsi ineaigakera tera aiñokya inkontetae ikantaigake: \p —¿Tatarikatyo gakeri? Oga ipegaka tsompogi. \p \v 22 Impogini ikontevetanaa tera iragaveae iriniaera. Ineaigavakerira iriroegi ikantaigi: \p —¿Tatarikatyo ineake tsompogi? \p Irirori teratyo iriniae, onti yakokovagetake. \p \v 23 Impogini aganaara kutagiteri yagatantanaarira yantavagetakera iatai ivankoku. \v 24 Impo ogari itsinanetsite itimanake otyomiani kantankicha irorori onake ovankoku 5 kashiri tera oneimataenkani. \v 25 Onti oniasurentavagetanaka okanta: “¡Pairo ikavintsaakena Notinkami! Itsarogakagavagetakena ganiri yogipashiventaigaana notovaireegi inkantaigaenara: ‘Ariorokari ikisakero Tasorintsi nerotyo tera ontomintumatempa.’ ” \s1 Gavirieri ikamantakerora Maria intimakera otomi \p \v 26 Impogini onakotanakera Isavere 6 kashiri itimakera otyomiani yogari Tasorintsi ariokya itigankakeri Gavirieri iriatakera Nasareku Garireaku. \v 27 Ariotari otimiri kara paniro tsinane paitacharira Maria. Onti okyakona antarotankitsi tera ineimatero surari. Aiño ogashigane ipaita Jose panikya iragakero. Irirori inti iyashikitanakerira Koveenkari Iravi. \v 28 Impogini yogonketapaaka Gavirieri ovankoku ikiapaake ikantapaakero: \p —¡Viro Maria, shinetempa, ishineventasanotakempitari Tasorintsi, ikantakani itentakempi! \p \v 29 Okemutarityo oga okenake otsaroganake oniasurentavagetanaka okanti: “¿Tyarikatyo ikanti?” \v 30 Irirori ikantiro: \p —Gara pitsarogi, ishineventasanotakempitari Tasorintsi. \v 31 Maikari maika intimake pityomiani. Impogini imechotakera pimpaitakeri Jeso. \v 32 Pairo iravisake inkametitasanotakera iravisakeri maganiro. Inkantakenkani Itomi Tasorintsi timatsirira enoku. Yogari Atinkami Tasorintsi impegakagakeri koveenkari inkañotagakemparira Iravi pairani. \v 33 Inkantakani impegakempa Igoveenkariegite iseraereegi, gara itimumati pugaerinerira.\x * \xo 1:33 \xt 2 Sa 7.12-13, 16\x* \p \v 34 Impogini irirori okanti: \p —¿Tyarika nagakeri notyomiani? Tekyatanika intimenika nojime. \p \v 35 Ikanti irirori: \p —Iripokaketari Isure Tasorintsi viroku. Yogari Tasorintsi timatsirira enoku iragaveakagakempi, nerotyo yoga pitomi mechotankitsinerira inkantakenkani yashintarira Tasorintsi, aikiro inkantakenkani Itomi. \v 36 Kañotari piitane Isavere atakeri agatavagevetanaa, aikiro okantavetaganiri terira ontomintumatempa, akyari itimi otyomiani, maika kamonkitake atake inakotanake 6 kashiri. \v 37 Yagaveaketari Tasorintsi magatiro, teranika tatoita komutapitsatumatemparine.\x * \xo 1:37 \xt Jen 18.14; Jer 32.27\x* \p \v 38 Irorori okanti: \p —Iroroventi nanityo. Kantetyo inkañotagakenara Tasorintsi magatiro pikantakenarira maika, nantitari ironampiria. \p Impogini iatai Gavirieri. \s1 Maria oatakera oneerora Isavere \p \v 39 Impogini ovetsikanaka Maria oatakera Joreaku. Impo oatake otonkoanaka otishiku otsatimavagetanake tsikyari oneero Isavere. \v 40 Ogonketapaaka otimira oneapaakero pirinitake ovankoku okantapaakero: \p —¿Oga aiñovi? \p \v 41 Okemutarotyo Isavere ogatyo ikenake yoanaka otyomiani omotiaku, itinkamimatanakarotari Isure Tasorintsi. \v 42 Oniamatanaketyo omaraenkarika okanti: \p —¡Vinti ikavintsaasanotake Tasorintsi! Maganiro tsinaneegi ikavintsaakero, kantankicha virori pairotyo yavisake itasanotakempira. Ario ikañotaka pityomiani irirori pairo ikavintsaasanotakeri. \v 43 ¡Matsi tyanimpatyora naro kameti ompokakera iriniro Notinkami oneenara! \v 44 Iroro nokemavakempira piniapaakenara ogatyo ikenake notyomiani ishinetanaka yoanaka nomotiaku. \v 45 ¡Ikavintsaakempi Tasorintsi pikematsatakeritari, aikiro pogotaketari intsatagakero magatiro ikamantakagantakempirira! \p \v 46 Impo okanti Maria: \q1 “Noniasurentaka nosureku nokanti: ‘Pairo ikametiti Notinkami Tasorintsi.’ \q1 \v 47 Noshinetaka nosureku, noshineventakari Tasorintsi gavisaakotakenarira, \q1 \v 48 ineakenatari nanti ironampiria tera nompaitumatempa, itsarogakagakena. \q1 Ovashi maika maganiro timaigankitsinerira aka kipatsiku inkantaigake: ‘Pairo ikavintsaavagetakero Tasorintsi.’ \q1 \v 49 Yogari Gaveavagetatsirira yovetsikimogetakena kametiripage. \q1 ¡Irirori ipaita Terira Inkañovagetumatempa! \q1 \v 50 Ikantakani itsarogakagaigakari \q1 maganiro shineventaigaririra. \q1 \v 51 Yogikoneatakero iragaveane yovetsikagetakera posante kametiripage. \q1 Itivarokaigakeri ventakovageigacharira. \q1 \v 52 Iokaigakeri koveenkariegi. \q1 Yogaegiri terira impaitumaigempa imutakoigakeri yagaveakagaigakerira. \q1 \v 53 Yogari kogakoigankacharira ipaigakeri posantepage kametiripage. \q1 Yogari shintavageigacharira itigankaigairi kogapage tera tatoita impumaigavaeri. \q1 \v 54 Imutakotasanoigakeri iseraereegi, intiegitari iromperane. \q1 Ikantakani itsarogakagaigakari. \q1 \v 55 Ikantakeritari yashikiiganakairira pairani: ‘Nonkantakani nontsarogakagakempari Averan\x * \xo 1:55 \xt Jen 17.7\x* \q1 intiegiri aikiro maganiro iyashikiiganakerira.’ ” \p \v 56 Ogari Maria otimake ovankoku Isavere mavani kashiri, impogini opiganaa oataira otimira. \s1 Imechotakera Joan Giviatantatsirira \p \v 57 Impogini agaka omechotantakemparira Isavere, omechotake inti otomi. \v 58 Oshinevagetakatyo kara. Impo ikemakoigakerora maganiro choenitakotakarorira intiegiri aikiro oitaneegi pairora ikavintsaakero Tasorintsi ishineigamatanakatyo maganiro. \v 59 Impogini omonkaratapaakara 8 kutagiteri yogaratsaitunkani ichonkirimeshinate.\x * \xo 1:59 \xt Ire 12.3\x* Yogaegiri iitaneegi ikogaigavetaka impaiigakerimera Sakariashi iragakotaerimera iriri, \v 60 kantankicha iriniro okanti: \p —Gara, onti impaitakempa Joan. \p \v 61 Iriroegi ikantaiganake: \p —¿Matsi tyara okantakara? Mameritari piitane paitachanerira Joan. \p \v 62 Impo iokotunkani Sakariashi inkantakera tyara impaitakempa itomi. \v 63 Impo irirori iokotakero inchakota intsirinkantakemparora ovashi ipunkani itsirinkake ikanti: “Impaitakempa Joan.” Yogaegi patoitaigankicharira ogatyo ikenaigake yogaiganake kavako, \v 64 aikiro irirori ogatyo ikenake inianai ikantake: “¡Pairo ikametiti Atinkami Tasorintsi!” \v 65 Antari ikemakoigakerira yogaegi choenitakoigankicharira yogavageiganake kavako iriroegi aikiro. Ario ikañoigaka maganiro timageigatsirira otishipageku Joreaku ikemakogeigakero magatiro oka \v 66 ovashi isurevageiganaka ikantaiganake: “¿Tyarikatyo inkantanakempara impogini yoga ananeki?” Ineaigaketari ikavintsaavagetakerira Atinkami Tasorintsi. \s1 Sakariashi ikamantantakera \p \v 67 Yogari Sakariashi itinkamitakaritari Isure Tasorintsi iniamatanaketyo ikamantantanakera ikanti: \q1 \v 68 “¡Pairo ikametiti Atinkami Tasorintsi shintaigakairira aroegi iyashikiiganakerira Iseraere! \q1 Tera imagisantaigajae irogavisaakoigakaera. \q1 \v 69 Maika itigankimoigakai gavisaakotantatsirira gaveavagetatsirira. \q1 Irirori inti iyashikitanakerira ironampiria Iravi. \q1 \v 70 Ariotari ikantaigakeri kamantantaigatsirira pairani ikantaigi: ‘Ikantake Tasorintsi: \q1 Nontigankimoigakeri gaveavagetatsirira iyashikitanakerira nonampiria Iravi irogavisaakoigakerira. \q1 \v 71 Intimaigavetakempatyo tovaini kisashiigakemparinerira, \q1 kantankicha naro nompugamentaigakeri. \q1 \v 72 Nonkenkiaigakeri maganiro yashikiiganakeririra nontsarogakagaigakemparira, \q1 gara nomagisantiro magatiro nokantaigakeririra.’ \q1 \v 73 Tasorintsi ikantakeritari Averan pairani: \q1 \v 74 ‘Impogini intimaigavetakempatyo tovaini kisashiigakemparinerira piyashikiiganakerira, \q1 kantankicha naro nompugamentaigakeri ganiri itsarogaigai irantavagetimoigakenara \q1 \v 75 intsatagaigakerora magatiro nokantagetirira \q1 kantani impampiatanakero asatyo inkamavagetanae.’ \q1 \v 76 Aikiro viro, notomi, \q1 inkantaitakempi kamantakotakeririra Tasorintsi timatsirira enoku, \q1 viketyotari ivatanakerine intigankakerira irogavisaakoigakaera \q1 pinkantaigakerira iseraereegi irapakuaigakerora yovetsikaigira terira onkametite irogiaigavakerira iripokapaakera. \q1 \v 77 Aikiro pogotagaigakerira irogoigakeniri \q1 tyara inkantaigakempa irogavisaakoigakenkaniniri \q1 ganiri ikenkiairo Tasorintsi magatiro ikañovageigakara. \q1 \v 78 Itasanoigakaitari itsarogakagasanoigakai \q1 itigankantakaririra gavisaakoigakaenerira iponiakara enoku. \q1 \v 79 Irogavisaakoigakeri terira inkemakoigavetempari Tasorintsi, \q1 pinkaigirorira igamane. \q1 Irogotagaigakae tyara ankantaigakempa \q1 antimagantsiigakera kameti.” \p \v 80 Yogari Joan ikimotanake ikematsatasanotanakeri Tasorintsi. Impogini yantaritanakera iatake itimuntetake parikoti osarigagitetapaakera kigonkero itsititanakera ikenkitsatanakera ikantaigakerira iseraereegi inegintetashiigavakemparira Gavisaakotantatsirira. \c 2 \s1 Imechotakera Jesokirishito \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Antari ityomiakyanira Joan ikantake koveenkari Sesa Aogoseto intsirinkakoigakempara maganiro matsigenkaegi. \v 2 Teratyo intsirinkakotumaigempa pairani. Ikyaenka komutagaigankicha intsirinkakoigakempara inakera inampina Sesa paitacharira Shirenio anta Suriaku ineagetakenerira magatiro. \v 3 Impogini iaigake maganiro tyarikara itimaigavetara yashikitakeririra pairani intsirinkakoigakempara. \p \v 4 Yogari Jose onti itimake Nasareku Garireaku. Impo irirori iatake intsirinkakotempara Verenku Joreaku, ariotari imechotakeri Iravi yashikitanakeririra. \v 5 Itentanakaro itsinanetsite Maria ariomonkitake. \v 6-7 Impogini iatake yogonkevetapaaka pankotsiku omagantapinitaganirira ineaigapaakeri matsigenkaegi shatekaitavagetaka tyampatyo irimagaigapaake kara, nerotyo onti imagantaigapaaka pankotsi imagantaigarira piratsi. Impo aganakara omechotantakemparira Maria omechotake, inti otomi. Oponatakeri kamisaku oginoriantakari isekatantarira piratsi. \s1 Isaankariite Tasorintsi intiegiri sentaigiririra ovisha \p \v 8 Antari anta ochoenitakara Veren otimakera shimpenashi, ario inaigake kara sentaigiririra ovisha ikireaventaigakerira irovishate. \v 9 Impo katsiketyo yontenenkakoigakeri Tasorintsi ineaigutarityo aratinkake isaankariite Tasorintsi, itsarogavageiganaketyo kara. \v 10 Kantankicha irirori ikantaigiri: “Gara pitsarogaigi. Onti nopokashitake nonkamantaigakempira pishinevageigakempaniri viroegi intiegiri aikiro maganiro pitovaireegi. \v 11 Antari anta Verenku itimavetara Iravi pairani mechotake gavisaakoigakempinerira, irirotari Kirishito itigankakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite. \v 12 Maika piaigake pineaigapaakeri ponataka kamisaku noriaka isekatantarira piratsi. Iroro pogotantaigakempa tera namatavinaigempi.” \p \v 13 Irorompatyo yagatanakera iniavagetakera ineaigutarityo aratintiitaigake iriroku pashini isaankariite Tasorintsi intovaigavagetetyo kara iponiaigaka enoku. Iriroegi iniaiganake ikantaigi: \q1 \v 14 “¡Pairo ikametiti Tasorintsi timatsirira enoku! \q1 ¡Akari aka kipatsiku irishinevageigakempa maganiro inkavintsajaigakerira!” \p \v 15 Impogini iaiganaira iriroegi enoku iniavakagaigaka sentaigiririra ovisha ikantaigi: \p —Tsamenityo aigakera Verenku ankamosoiguterira ikamantaigakairira. \p \v 16 Iaigake itsatimavageiganake yogonkeigapaaka ineaigapaakeri Jose ontiri Maria intiri aikiro otomi noriaka, inoriantakaro isekatantarira piratsi. \v 17 Iroro ineaigapaakerira ikamantakoiganakero magatiro ikantaigakeririra isaankariite Tasorintsi. \v 18 Maganiro kemaigavakeririra ikamantaigakerira yogavageiganaketyo kavako. \v 19 Ogari Maria okantakani osuretakotakaro magatiro, tera omagisantero. \v 20 Impogini iaiganaira sentaigiririra ovisha ishineventaiganakari Tasorintsi ikantaigakera: “¡Pairo yagaveavageti Tasorintsi!”, ineaigaketari otsatagagetanakara magatiro ikantaigakeririra isaankariite. \s1 Yamanunkanira Jesu ivankoku Tasorintsi \p \v 21 Impogini omonkaratapaakara 8 kutagiteri, ogaratsaitunkani ichonkirimeshinate otomi Maria ipaitunkanira Jeso, ariotari ikantakeri isaankariite Tasorintsi okyara ikoneatimotakerora tekyaenkara intimumate. \p \v 22 Impogini omonkaratapaaka kutagiteri iriatantaigakemparira Jose ontiri Maria Jerosarenku intsatagagetakerora okantakerira itsirinkakotanakerira Moiseshi kameti inkantaigakerira saserorote tenige iromanonkantaigae,\x * \xo 2:22 \xt Ire 12.1-8\x* ovashi iaiganake yamaiganakerira aikiro Jeso irashintagakemparira Tasorintsi, \v 23 ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: “Maganiro iketyorira irogiivatakenkani intomintakenkanira inti shintakemparine Tasorintsi.”\x * \xo 2:23 \xt Ek 13.1-2\x* \v 24 Aikiro ipaigakeri saserorote piratsi intagakenerira Tasorintsi intsatagaigakerora pashini otsirinkakotunkanirira okantake: “Pamakeneri Tasorintsi piteni emori intirika piteni shiromega.” \p \v 25 Antari anta Jerosarenku aiño paniro jorio ipaita Sumeon. Irirori pairotyo ipinkatsatasanovagetiri Tasorintsi ikematsavagetirira. Yogiintevagetakeri pairani iripokakera gishineaigaerineririra ikenkisureaigakara maganiro iseraereegi. Yogari Isure Tasorintsi inagutakeri, \v 26 irirotari kamantakeri gatatara ikami kigonkero ineakerira intigankakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi. \v 27 Impogini aganakara kutagiteri iatantaigakarira Jose ontiri Maria ivankoku Tasorintsi ario inake kara Sumeon, inti tentanakari Isure Tasorintsi kameti ineakeriniri Jeso yamaigakerira intsatagaigakerora magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi pairani. \v 28 Yogari Sumeon ineavakerira Jeso inoshikakeri itsomaakeri iniakeri Tasorintsi ikantiri: \q1 \v 29 “Notinkami, pairo pavisavageigakeri maganiro. \q1 Maikari maika virorika kogankitsi nonkamanaera kametitaketyo, \q1 matakatari noneakero pitsatagagetakerora magatiro pikantagetakerira pairani. \q1 \v 30-31 Maika noneamatirityo pitigankakerira \q1 irogavisaakoigakerira maganiro matsigenkaegi. \q1 \v 32 Irirori irogikoneatimoigakeri terira iriroegi iseraereegi tyara inkantaigakempa irogavisaakoigakenkanira, \q1 aikiro iriro irishineventaviigakenkani iseraereegi pashintaigakarira pairani kigonkero maika.” \p \v 33 Yogari Jose ontiri Maria ikemaigavakerira Sumeon iniakotakerira Jeso yogavageiganaketyo kavako. \v 34 Yogari Sumeon iniakeri Tasorintsi ikantakeri inkavintsajaigakerira Jose ontiri Maria intiri aikiro Jeso, impo ikantiro Maria: \p —Yokari yoka pitomi inti tigankakeri Tasorintsi irogavisaakoigakenkaniniri tovaini iseraereegi, kantankicha intimagarantaigake aikiro tovaini inkisashiigakenkani. Onti itigankavitakeri irogavisaakoigakerira maganiro, kantankicha inkonogagarantaigakempa inkisaigakeri \v 35 ovashi ogotakenkani tatoita isureigaka maganiro. Magatiro oka onti onkenkisureakagavagetakempityo viro. \p \v 36 Ario onake aikiro kara paniro tsinane kamantantatsirira opaita Ana. Onti irishinto Panoeri iyashikitanakerira Asere pairani. Irorori antarovagetini pairani. Antari okyaenkara antarotanankitsi agavetaka osuraritsite impo avisanake 7 shiriagarini ikamake. \v 37 Antari yamanunkanira Jeso ivankoku Tasorintsi onti onakotanake 84 shiriagarini otimaira kogapage. Okantakani opiriniti ivankoku Tasorintsi. Apakuapiniti tera osekatempa kameti ompiriniventakeriniri Tasorintsi oniakerira. \p \v 38 Aiñokyara iniakera Sumeon okenapaake irorori okanti: \p —Pairo ikavintsaantavageti Tasorintsi itigankakerira gavisaakoigakerinerira iseraereegi. \p Impo okamantaiganakeri maganiro timaigatsirira Jerosarenku giaigakeririra iripokakera gavisaakoigakerinerira iseraereegi okantaigiri: \p —¡Pokake agiaigakerira! \s1 Jose ipiganaara Nasareku \p \v 39 Impogini ogari Maria intiri Jose yagataiganakera itsatagaigakerora magatiro okantakerira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi ipigaiganaa Garireaku iaigai itimira Nasareku. \v 40 Yogari Jeso ariompa ikimotanakeri ishintsitanakera, aikiro yogovagetanake isuretasanotanakara. Pairotyo ikavintsaavagetakeri Tasorintsi. \s1 Inakera Jeso ivankoku Tasorintsi \p \v 41-42 Impogini ishiriagakotanakara Jeso 12, yogiaiganakeri iriri ontiri iriniro iaiganakera Jerosarenku irogavisaigakerora Pasekoa,\x * \xo 2:41-42 \xt Ek 12.1-18, 21-27\x* ariotari yogameigari iriroegi omirinka agara iatapiniigi yogavisapiniigirora. \v 43 Impogini avisanaira Pasekoa ipigaiganaa. Yogari Jeso tera iriatae, aiño anta Jerosarenku. Kantankicha yogari iriri ontiri iriniro tera irogoige, \v 44 ineaigiri atakeri yogiaiganairi itovaireegi. Impo ochapinivetanaka ikogaigavetari mameri, itsotenkavageigakerityo kara ikogakotagantaigakerira iitanepage intiegiri aikiro itentagaigarira \v 45 tera ineaigaeri, mameri. Okutagitetanakera ipigaigapanaata Jerosarenku inkogaigapanaaterira. \p \v 46 Iroro omavatanakara kutagiteri ineaigapaakeri pirinitake ivankoku Tasorintsi itentaigakari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikemisantaigakerira ikogakotagantaigavakerira. \v 47 Maganiro kemaigakeririra yogavageiganaketyo kavako, ineaigakeritari pairo yogovageti. Ikogakotagantageigamatirityo komuripage, kantankicha irirori yogipigaigavakenerityo. \v 48 Antari ineaigapaakerira iriri ontiri iriniro yogavageiganaketyo kavako. Impo okantiri iriniro: \p —Notomi, ¿antari gara pikañoigana maika? Nokogasanoigakempityo kara notsotenkavageiganakempityo, mamerivi, pomintsarogaigakena, noneaigiri ariori pipegaka. \p \v 49 Yogari Jeso ikantiro: \p —¿Tyara okantakara pitsotenkavageiganakenara parikoti pikogaigakenara? ¿Matsi tera pogoige ontitari nompiriniventavagetanake irashipage Apa? \p \v 50 Kantankicha iriroegi tera irogoige tatoita ikantake. \v 51 Impo yagaiganairi itentaiganaari Nasareku. Irirori ikantakani ikematsavageigiri iriri ontiri iriniro. Irorori okantakani osuretakotakaro magatiro ikantakerira tera omagisantero. \v 52 Yogari Jeso ariompatyo ikimotanakeri aikiro yogotasanovagetanakeri. Yogari Tasorintsi ishineventakari intiegiri aikiro matsigenkaegi maganirosanotyo ishineventaigakari. \c 3 \s1 Joan Giviatantatsirira ikenkitsavagetakera osarigagitetapaakera \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1 Pairani ipegaka Tiverio Sesa igoveenkariegite maganiro iromanoegi. Impogini aganakara 15 shiriagarini itigankakeri inampina paitacharira Pontsio Pirato ineagetakenerira magatiro anta Joreaku. Yogari Erorishi inti neagetakeneririra magatiro Garireaku. Aiño irirenti ipaita Jeripe, irirori inti neagetatsirira Itoreaku ontiri Terakoniteku. Yogari neagetakeneririra magatiro anta Aviriniaku onti ipaita Irisaniashi. \v 2 Yogari itinkamiegisanorira saseroroteegi onti ipaita Anashi, yogari irapitene ipaita Kaipashi. Yogari Joan, itomi Sakariashi, onti inake anta parikoti osarigagitetapaakera. Impo iniakeri Tasorintsi ikantakerira iriatakera inkenkitsatimoigakerira ishaninkaegi. \v 3 Impo ikemakerira Joan iatake ikenanake Jororanku itsotenkavageiganakeri timageigatsirira kara ikenkitsatimoiganakerira ikantaigakerira: “Kantatigaiganakempa pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite pogiviaigakempara ganiri ikisaviigimpiro Tasorintsi magatiro pikañovageigara.” \v 4 Ariotari okantakeri itsirinkakotanakerira kamantantatsirira Isaiashi pairani ikanti: \q1 “Iriatake pashini matsigenka anta osarigagitetapaakera inkenkitsatakera imaraenkarika kara inkante: \q1 ‘Pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite \q1 pinegintetashiigavakemparira Atinkamiegi. \q1 \v 5 Pinegintevageigakempara pisureku kañomataka ontinirikatyo pavotashiigavakeri. \q1 Tyarika otsatenipatsagetakera ontiagetakenkani kameti aravonkavatsatanakeniri. \q1 Ogari otishi ontiri aikiro otonkoavatsagetara ompampatagagetakenkani. \q1 Irorokya avotsi tipuvokigetankicharira onkatinkapokitagagetakenkanira. \q1 Irorokya avotsi tsogurontevokitankicharira ontiavokigetakenkani. \q1 \v 6 Ario onkañotakempa maika kameti ineaigakeriniri maganiro Gavisaakotantatsirira itigankakerira Tasorintsi.’ ” \p \v 7 Antari iaigakera tovaini matsigenkaegi irogiviaigakerira Joan, irirori ikantaigavakeri: “¡Viroegi kañoigakavi tsiroti! Ontitari pamatagaigaka tera arisano pinkematsatagantsiige. ¿Matsi tyanimpatyora kantaigakempira pimpokaigakera aka nogiviaigakempira ganiri ikisashiigimpi Tasorintsi impogini inkisashiigakemparira maganiro kañovageigacharira? \v 8 Atsi negintetasanoigempanityo kameti ineaigakempiniri maganiro arisano pikantatigaigaka papakuaigakerora povetsikageigira terira onkametite pikematsatasanoigakerira Tasorintsi. Maika gara pikantaigi: ‘Gara ikisashiigana Tasorintsi, nantitari iyashikiegi Averan.’ Maika nokogake nonkantaigakempira, ¿pineaigakero ogapage mapu? Inkogakerika Tasorintsi iragaveaketyo impegakagagetakemparora iyashikiiganakerira Averan. \v 9 Kantankicha maika panikya inkisashiigakempari Tasorintsi maganiro terira inkematsatasanoigeri, inkañotagakemparora otogaganira inchato terira ontimumate okitsoki impo otagunkanira.” \p \v 10 Iriroegi ikantaigutarityo: \p —¿Tyaratyo nonkantaigakempara? \p \v 11 Ikantaigiri Joan: \p —Aiñorika shintakotankicharira piteti imanchaki impakerityo patiro tyanirika kogakotankicharira. Aikiro tyanirika timakotankitsi iseka impakeri terira intimakote. \p \v 12 Ario inaigake kara kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari, onti ipokashiigake iriroegi aikiro inkantaigakerira Joan irogiviaigakerira. Ikemaigavakerira iniavagetakera Joan iniaigamatanaketyo iriroegi ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, naroegiri, ¿tyaratyo nonkantaigakempara? \p \v 13 Yogari Joan ikantaigiri: \p —Maika viroegi ganigetyo povashigaigaari pikogantaigaarira pitovaireegi, intagatityo pinkogantaigakempari ikantakerira koveenkari. \p \v 14 Impo iriroegikya kantaigakeri soraroegi: \p —Naroegiri, ¿tyaratyo nonkantaigakempara? \p Ikantaigiri Joan: \p —Viroegi gara pagapitsanaigairi tatarika oita yashintaka pashini aikiro gara pikantaigiri: ‘Garika pipanaro nokogakerira nonkisakempi.’ Gara pinevitantavageigi koriki pinkantaigakera: ‘Garika pipana nontsoeventakempi inkisakempira koveenkari.’ Yogari koriki ipunaigakempirira koveenkari intaganityo, gara pikogaigi pashini. \p \v 15 Yogaegiri maganiro patoitaigankicharira kara ogatyo ikenaigake ikogasanoiganake irogoigakera irirorikara Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. \v 16 Kantankicha Joan ikantaigiri maganiro: “Narori onti nogiviaigakempi niaku, kantankicha panikya iripokake pashini tigankimoigakempineririra Isure Tasorintsi intimasurentagarantaigakempira, kantankicha pinkonogagarantaigakempa intigankagarantaigakempi morekariku. Irirori pairotyo yavisakena yagaveavagetakera. Narori garorokarityo nokañotumatari irirori, onti nagamaavagetakari, pairotari yavisavagetakena. \v 17 Antari iripokapaakera inkantapaake tyani kematsatasanoigakeri Tasorintsi, aikiro tyani terira inkematsaigeri. Yogari kematsatasanoigakeririra intentaiganakeri intimimoigakerira Tasorintsi. Yogari terira inkematsaigeri intigankaigakeri morekariku garira otsivakumati.” \p \v 18 Ario ikañotaka maika Joan ikenkitsatimovageigakerira maganiro. Yogotagaigakeri posantepage, aikiro ikamantageigakeri tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. \v 19 Aikiro ikanomaakeri Erorishi neagetakeneririra Sesa magatiro Garireaku, ineaketari yagapitsatakerira irirenti itsinanetsite paitacharira Eroria. Tera patiro onake oka. Ikanomaavigetakerityo aikiro posante yovetsikagetakerira terira onkametite, \v 20 nerotyo ikisantanakarira Erorishi ovashi yashitakotagantakerira. \s1 Yogiviatunkanira Jeso \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Antari aiñokyara yogiviatantavageti Joan, imatakeri aikiro Jeso yogiviatakeri irirori. Impo yogari Jeso iniakeri Iriri. Iroro iniakerira ashirenakitanaka inkite \v 22 ineiri Isure Tasorintsi ikañotapaakari shiromega yapusatinkagutapaakari. Impo inianake Tasorintsi enoku ikanti: “Virori vinti Notomi, notasanovagetakempityo kara noshineventakempityo.” \s1 Yashikiiganakeririra Jesokirishito \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Antari itsititanakera Jeso yogotagantavagetanakera onti ishiriagakotanaka 30 shiriagarini. Kantankicha onti ikomutunkani ineaganiri irirori tomintasanotari Jose. \q1 Yogari Jose inti itomi Eri. \q1 \v 24 Yogari Eri inti itomi Matate. \q1 Irirokya Matate inti itomi Irevi. \q1 Irirokya Irevi inti itomi Meriki. \q1 Irirokya Meriki inti itomi Janai. \q1 Irirokya Janai inti itomi Jose. \q1 \v 25 Irirokya Jose inti itomi Matatiashi. \q1 Irirokya Matatiashi inti itomi Amoshi. \q1 Irirokya Amoshi inti itomi Naomo. \q1 Irirokya Naomo inti itomi Eseri. \q1 Irirokya Eseri inti itomi Nagai. \q1 \v 26 Irirokya Nagai inti itomi Maati. \q1 Irirokya Maati inti itomi Matatiashi. \q1 Irirokya Matatiashi inti itomi Semei. \q1 Irirokya Semei inti itomi Jose. \q1 Irirokya Jose inti itomi Jora. \q1 \v 27 Irirokya Jora inti itomi Joanan. \q1 Irirokya Joanan inti itomi Iresa. \q1 Irirokya Iresa inti itomi Sorovaveri. \q1 Irirokya Sorovaveri inti itomi Saratieri. \q1 \v 28 Irirokya Saratieri inti itomi Neeri. \q1 Irirokya Neeri inti itomi Mereki. \q1 Irirokya Mereki inti itomi Ari. \q1 Irirokya Ari inti itomi Kosame. \q1 Irirokya Kosame inti itomi Erimarami. \q1 \v 29 Irirokya Erimarami inti itomi Eri. \q1 Irirokya Eri inti itomi Jeso. \q1 Irirokya Jeso inti itomi Eriesere. \q1 Irirokya Eriesere inti itomi Jorimo. \q1 Irirokya Jorimo inti itomi Matate. \q1 \v 30 Irirokya Matate inti itomi Irevi. \q1 Irirokya Irevi inti itomi Sumeon. \q1 Irirokya Sumeon inti itomi Jora. \q1 Irirokya Jora inti itomi Jose. \q1 Irirokya Jose inti itomi Joname. \q1 \v 31 Irirokya Joname inti itomi Eriakime. \q1 Irirokya Eriakime inti itomi Merea. \q1 Irirokya Merea inti itomi Mena. \q1 Irirokya Mena inti itomi Matata. \q1 Irirokya Matata inti itomi Natame. \q1 \v 32 Irirokya Natame inti itomi Iravi. \q1 Irirokya Iravi inti itomi Isai. \q1 Irirokya Isai inti itomi Oveti. \q1 Irirokya Oveti inti itomi Voose. \q1 Irirokya Voose inti itomi Sarimon. \q1 \v 33 Irirokya Sarimon inti itomi Naason. \q1 Irirokya Naason inti itomi Aminaravo. \q1 Irirokya Aminaravo inti itomi Arame. \q1 Irirokya Arame inti itomi Eserome. \q1 Irirokya Eserome inti itomi Parese. \q1 \v 34 Irirokya Parese inti itomi Jora. \q1 Irirokya Jora inti itomi Jakovo. \q1 Irirokya Jakovo inti itomi Isaako. \q1 Irirokya Isaako inti itomi Averan. \q1 Irirokya Averan inti itomi Tare. \q1 \v 35 Irirokya Tare inti itomi Nakori. \q1 Irirokya Nakori inti itomi Serogi. \q1 Irirokya Serogi inti itomi Iragao. \q1 Irirokya Iragao inti itomi Pareko. \q1 Irirokya Pareko inti itomi Evere. \q1 \v 36 Irirokya Evere inti itomi Sara. \q1 Irirokya Sara inti itomi Kainan. \q1 Irirokya Kainan inti itomi Aripasate. \q1 Irirokya Aripasate inti itomi Seme. \q1 Irirokya Seme inti itomi Noe. \q1 \v 37 Irirokya Noe inti itomi Irameko. \q1 Irirokya Irameko inti itomi Matosare. \q1 Irirokya Matosare inti itomi Enoko. \q1 Irirokya Enoko inti itomi Jarete. \q1 Irirokya Jarete inti itomi Marareri. \q1 \v 38 Irirokya Marareri inti itomi Kainan. \q1 Irirokya Kainan inti itomi Enose. \q1 Irirokya Enose inti itomi Sete. \q1 Irirokya Sete inti itomi Aran. \q1 Yogari Aran inti vamparoatakeri Tasorintsi. \c 4 \s1 Ikogavetakara kamagarini irapakuakagakerimera Jeso ganigera ikematsatairi Iriri \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 Antari ikyaenkara giviatankicha Jeso Jororanku itinkamitanakari Isure Tasorintsi yamanakeri anta osarigagitetapaakera. \v 2 Yogari Jeso onti ipitashitakaro kogapage tera isekatumatempa, impo avisavagetanake 40 kutagiteri niganki itaseganake. Impo ipokashitakeri kamagarini ineasanotakerira ariorika iragaveake irapakuakagakerira ganigera ikematsatairi Iriri \v 3 ikantiri: \p —Irorotari vintira Itomi Tasorintsi atsi kanteronityo oga mapu ompeganakempara sekatsi pisekatakempara. \p \v 4 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —Aityo otsirinkakotunkani Irinianeku Tasorintsi okanti: ‘Ogari sekatsi oshintsitagantavetaka kantankicha tera patiro onkogakotenkani irorori. Pairo avisake okogakotunkanira ogotasanotakenkanira magatiro ikantagetakerira Tasorintsi, irorotari shintsitagantatsi suretsiku.’\x * \xo 4:4 \xt Ireo 8.3\x* \p \v 5 Impo ariokya itentanakari enoku ochovaankakera otishi yogikoneatimotutarityo magatirosanotyo kipatsi ontiri aikiro magatiropage timantagetakarorira. \v 6-7 Impo ikantiri: \p —Maika magatiro pineagetakerira onti nashi. Narori nagaveake nompakerira tyanirika nonintakagake, kantankicha viro pintigeroaventakenarika maika pimpegakenara pitinkami, naro nompagetakempiro pashintagetakemparora, aikiro nompegakagakempi igoveenkariegite maganiro. \p \v 8 Iniitanaatyo Jeso aikiro ikantiri: \p —Aityo otsirinkakotunkani okanti: ‘Gara pipegumati pashini pitinkami. Panirosanotyo Tasorintsi pinkematsatasanotake.’\x * \xo 4:8 \xt Ek 20.3; Ireo 6.13; Jos 24.14\x* \p \v 9 Impo ariokya itentanakari Jerosarenku yaratinkaigapaakera ivankoku Tasorintsi otishitapankoku onavagetiratyo enoku kara ikantiri: \p —Irorotari vintira Itomi Tasorintsi atsi mitaanakenityo savi, \v 10-11 okantaketari otsirinkakotunkanira okanti: \q1 ‘Intigankaigakeri Tasorintsi isaankariite irisentaigakempira. \q1 Iragaigavaempityo ganiri piparigi mapuseku.’ \p \v 12 Iniitanaatyo Jeso ikantiri: \p —Kantankicha aityo pashini otsirinkakotunkani aikiro okanti: ‘Gara potsimajairi Pitinkami Tasorintsi\x * \xo 4:12 \xt Ireo 6.16\x* pinkantanatakerira: Irorotari pagaveavagetira atsi nanityo maika neakagenaro pagaveane.’ \p \v 13 Impo yogari kamagarini inei tera iragaveeri tyampatyo inkantera pashini ovashi yontainatanaari iataatira parikoti. \s1 Yogotagantavagetakera Jeso Garireaku \r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) \p \v 14 Impogini ipiganaa Jeso Garireaku. Aiño itinkamitari Isure Tasorintsi yagaveakagakeri posante ovashi ikemakoigakeri maganiro timageigatsirira kara. \v 15 Yogotagantavagetake pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi, ishineventaiganakari maganiro. \s1 Yogotagantavetakara Jeso Nasareku \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 16 Impogini iatake Jeso Nasareku ikimotakera pairani. Impo aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi, kantakatari irirori iatapinitira kutagiteriku apishigopireantaganirira. Impo yaratinkake iriniavantakerora Itsirinkakagantakerira Tasorintsi. \v 17 Ovashi ipunkani sankevanti itsirinkanakerira kamantantatsirira Isaiashi pairani. Inoshikakero yampigireanakerora iriniavantakerora ineiro otsirinkakara okanti: \q1 \v 18 “Itinkamitakena Isure Tasorintsi, \q1 ikogakagakenatari nonkenkitsatimoigakerira maganiro terira irashintavageigempa \q1 nonkamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi. \q1 Itigankakena nonkenkitsatimoigakerira maganiro yagaveaigunkanirira \q1 nonkamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irapakuaigaenkaniniri. \q1 Noneakagaigaerira terira inee. \q1 Nompugamentaigaerira ikisavintsaigunkanirira \q1 \v 19 nonkamantaigakerira nonkante: \q1 ‘Maika gaka inkavintsaantavageigakempirira Tasorintsi.’ ” \p \v 20 Impogini yagatanakera iniavantakerora yampigikairo ipairi pakeririra inkaara ipirinitanake. Maganirotyo ipampogiaiganakeri sorererere. \v 21 Impo inianake ikanti: \p —Okari oka pikemaigakerira noniavantakerira mataka otsatagunkani maika. \p \v 22 Maganirotyo ishineventaiganakari yogaiganaketyo kavako, ineaigaketari kametimataketyo iniaigakerira, kantankicha ikantavakagaiganaka: \p —¿Matsi teratyo iriro yoga itomi Jose? \p \v 23 Ikantaigiri: \p —Pinkantaigakenarorokari: ‘Vintitari gavintantatsirira, atsi gavintaempatyo vikiiro.’ Aikiro pinkantaigakerorokari: ‘Magatiro nokemakoigakerira povetsikagetakerira Kaperenaoku atsi vetsikageteroratyo maika aka pitimira.’ \p \v 24 Iniitanaatyo aikiro ikanti: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi yogari kamantantatsirira tyarika iatake parikoti ishineventavunkani, kantankicha antari inavetaka itimira teratyo irishineventenkani. \v 25 Pikemakoigakerotari pairani aiñokyara Eriashi tera omparigumatae inkani avisavagetanake mavati shiriagarini intiri aikiro 6 kashiri. Itasegavageiganaketyo maganiro. Otimaigavetakatyo tovaini ogamakotagapage Iseraereku,\x * \xo 4:25 \xt 1 Kov 17.1\x* \v 26 kantankicha Tasorintsi teratyo ario intigankeri Eriashi iriatimoigakerora iroroegi inkavintsajaigakerora ganiri agaigiro otasegane, ontityo itigankakeri iriatakera Sarepetaku\x * \xo 4:26 \xt 1 Kov 17.8-10\x* inkavintsaakerora pashini ogamakotaga terira iroro iseraere. (Ogari Sarepeta ochoenitakotakaro Suron.) \v 27 Aikiro pairani aiñokyara kamantantatsirira Eriseo itimaigavetakatyo tovaini vesegasenari Iseraereku, kantankicha teratyo irovegumate paniro, intaganityo yovegai pashini terira iriro iseraere, irirotari Naaman timatsirira Suriaku.\x * \xo 4:27 \xt 2 Kov 5.1-14\x* \p \v 28 Irorotyo ikemaigavakerira ikantaigakerira ikisaigamatanakatyo maganiro. \v 29 Ikaviriigamatanakatyo yoneagaigakarira parikoti antakona anta okaratakera apatotakara pankotsi. Itikaigavetanakari yamavageigavetanakarira otseraaku intatsinkaigakerimera, ontitari apatotaka ivankoegi otishiku. \v 30 Kantankicha irirori ikenaguiganakerityo niganki yapatoigakara ovashi iatai. \s1 Matsigenka itimagutakerira kamagarini \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Impogini iatai Jeso Kaperenaoku. Antari aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi yogotagantavagetakera. \v 32 Ikemaigavakerira maganirotyo yogavageiganake kavako, ineaigaketari yogotagaigakerira yogovagetiratyo kara. \v 33 Ario inake kara paniro surari itimagutakerira kamagarini. Irirori ikaemagematityo kara ikanti: \p \v 34 —¡Eeee! ¡Jeso Nasarekunirira, arionena gara tyara pikantaigana! ¿Tyara pinkantaigakenara? ¿Iroro pipokashitake pimpogereaigakenara? Noneimpitari, nogotakempi vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite maganiro. \p \v 35 Inianake Jeso ikantiri: \p —¡Kemisante! ¡Kontetanae, piatae parikoti! \p Iroro ikemavakerira ogatyo ikenake yogituanakeri itimagutakerira, igenanekyatyo ikontetapanuti iokanairi, tera tyara inkantumateri. \v 36 Maganiro yogavageiganaketyo kavako ikantavakagaiganaka: \p —¿Pineakeri? ¡Tyarikatyo ikantaka intagatityo iniimatakerira ikematsatakeri ikontetanai! ¡Pairotyo yagaveavageti! ¡Ikoveenkavagetiratyo kara! \p \v 37 Impogini maganirotyo timageigatsirira kara ikemakoigakeri Jeso. \s1 Jeso yovegairora yagashintotirira Sumo Perero \r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) \p \v 38 Impogini ikontetanaira Jeso pankotsiku yapatoitaigakara iatake ivankoku Sumo. Ogari yagashintotirira omantsigatake oanativagetakera. Ikantavunkani Jeso irovegaerora. \v 39 Iatake iroroku ikanaganaka iniakero anatiri yoneagakaro. Irorori oga okenake oshavogatanai, ovashi otinaanaa opakoigakeri isekataigakempara. \s1 Jeso yovegaigakerira tovaini mantsigaigankitsirira \r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) \p \v 40 Antari ishonkanaara poreatsiri ipokaigake maganiro mantsigatakogeigankitsirira yamaiganakenerira Jeso tovaini oposantetashigeigakarira mantsigarintsipage irovegaigaerira. Irirori ipatikaiigakeri igitoku paniropage yovegageigairi. \v 41 Ikonogagarantaigaka onti itimaguigakeri kamagarini. Antari yoneaganontaigakarira ikonteiganaira ikaemageigamatanaketyo ikantaigi: \p —¡Virori vinti Itomi Tasorintsi! \p Kantankicha Jeso ikantaviigakeri iriniaigaera, yogoigaketari inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite maganiro. \s1 Ikenkitsavagetakera Jeso Joreaku \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Okutagitetamanakera iatanake Jeso anta parikoti omamerigitetakera, kantankicha ikogunkanityo impo yogonketakoigakari inakera. Ikogaigavetaka iragaigavakerimera ganiri iatai. \v 43 Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —Noataketyo nonkenkitsatimoigakerira aikiro parikotipagekunirira nonkamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, irorotari itigankavitakena. \p \v 44 Impo iatake Joreaku ikenkitsavagetanakera pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi. \c 5 \s1 Kitsavageigatsirira yogiaiganakerira Jeso \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 Impogini iatake Jeso otsapiaku inkaare opaita Jenesare. Iatashiigakeri tovaini matsigenkaegi yapatosegavageiganakatyo kara yavinaavioiganakatyo yavinajaiganakerityo Jeso irirori, ikogaigaketari inkemisantaigakerira ikenkitsavagetakerora Iriniane Tasorintsi. \v 2 Impo ishonkanaka Jeso ineiro piteti pitotsi gatagagetaka, yogatagageigakerotari shintaigarorira yaguitaiganakera ikivaigakerora igitsare. \v 3 Yogari Jeso yomatetanaka ivitoku Sumo ikantakeri iramumatanakerora nigankiakona, ipirinitake yogotagaigakeri yogaegi patoitaigankicharira otsapiaku. \v 4 Impo yagatanakera iniavagetakera ikantiri Sumo: \p —Tsame anta otsompogiatakera pinkitsaigakera. \p \v 5 Ikanti Sumo: \p —Gotagantatsirira, nokitsakitsaigavetaka inkaara tsitenigetiku nopiriniventaigakero niganki okutagitetanai teratyo nagumaige, kantankicha maika virotari kantankitsi nonkañotakeniroro. \p \v 6 Iroro yovuokajaigakerora inoshikakoigavetarityo tyarika ishatekavagetempatyo shima kara, nigankityo osaraanake igitsare \v 7 ovashi yakotashiigakeri itovaireegi naigankitsirira apiteneku pitotsi kameti iriaigakeniri iriroegi irimutakoigakerira. Impo iaigake imutakoigakerira yagaigake ishatekavageigirityo kara pitetiro pitotsi tsitigaatakotavagetaketyo. \v 8 Yogari Sumo Perero ineakerira Jeso pairora yagaveavagetake itigeroaventamatanakarityo ikantiri: \p —¡Notinkami, intainatanakena, nantitari kañovagetacharira, pairotari novetsikagisevageti terira onkametite! \p \v 9 Itsarogavagetanaketari irirori intiegiri itentaigakarira ineaigaketari yagaigakera tovaini shima. \v 10 Inti itentaigaka itomiegi Severeo ipaita Santiago, yogari irapitene ipaita Joan. Itsarogavageiganaketyo iriroegi aikiro, kantankicha Jeso ikantiri Sumo: \p —Gara pitsarogi, ganigetari iroro pipiriniventavagetai pinkitsavagetaera, irirokyatari pimpiriniventavagetae matsigenkaegi pinkematsatagaigakerira, narotari gaveakagakempine. \p \v 11 Impo yagatakoiganaira iokaiganakero magatiro iaigake yogiaiganakerira Jeso. \s1 Jeso yovegairira vesegasenari \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 Impogini inakera Jeso apatotakara pankotsi ikenapaake paniro vesegasenari otsonkatakerityo kara teratyo choeni. Antari ineapaakerira Jeso yompatakaventapaakari ikantiri: \p —Notinkamii, nokogavetaka povegaenara kantankicha impatyora viro tyarika pinkante. \p \v 13 Yogari Jeso yakontsaanake itsagatakeri ikantiri: \p —Jeeje, nokogake, maika veganaempa. \p Irorotyo ikantakerira ogatyo ikenake yoveganaa yovesegavetakara. \v 14 Impo ikantavakeri Jeso: \p —Gara tyani pikamantumati. Inti piatimotake saserorote pokotagakemparira ontiri aikiro pamagetanakenerira piratsipage pintsatagakerora ikantakerira Moiseshi\x * \xo 5:14 \xt Ire 14.1-22\x* kameti ineasanotakempiniri ovashi inkantakempi vegaavi irogoigakempiniri maganiro vegasanotaavi. \p \v 15 Kantankicha ariompatyo ikemakotasanotanunkaniri Jeso iatashigeigamatirityo tovaini inkemisantaigakerira ikenkitsavagetakera ontiri aikiro irovegaigaerira imantsiganeegi. \v 16 Kantankicha Jeso iatapiniti parikoti terira intimaige matsigenka iniakerira Iriri. \s1 Jeso yoganuitairira shinkogisenari \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 Impogini yogotagantavagetakera Jeso ario inaigake kara pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi poniageigankicharira Garireaku, Joreaku ontiri aikiro Jerosarenku. Yogari Jeso yovegageigamatirityo mantsigaigankitsirira, intitari gaveakagakeri Tasorintsi. \v 18 Impo ipokaigapaake pashini matsigenkaegi ikompitakoigapaakeri shinkogisenari terira iranuite iramaiganakenerimera tsompogi inakera Jeso. \v 19 Kantankicha tyampatyo inkenakagaiganakeri inkiakagaiganakerira, patovageigakatarityo kara matsigenkaegi. Yataguigamatanaketyo enoku sotsi otishitapankoku yovenakiigakero maani ikatinkatakotakera Jeso yoguitakoigakerira. \v 20 Antari ineaigakerira Jeso arisano opaitaka yogoigakera iragaveakera irovegaerira ikantantakaririra shinkogisenari: \p —Notomi, maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi. \p \v 21 Yogari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi iniasurentavageiganaka ikantaiganake: “¿Tyanimpatyora yoga ikañotagumanatanakari Tasorintsi? ¿Matsi aiño pashini gaveankitsinerira imagisantakotantaerora kañovagetagantsi?, panirotari yagaveira irirori.” \p \v 22 Kantankicha Jeso yogoigavakerityo iniasurentaigakara ikantaigutarityo: \p \v 23 —¿Tyara pikantaigakara piniasurentaigakara pikañoigakerora maika? ¿Tyatimpatyo pairo avisake okomutakara? ¿Irororika nonkantakerira: ‘Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagetakerira terira onkametite, garatyo ikenkiagaimpiro Tasorintsi’, ontirika nonkantakerira: ‘Tinaanake nuitanake’? \v 24 Maika noneakagaigakempi yagaveake Kañotasanotakaririra Matsigenka imagisantakoigaerira matsigenkaegi magatiro terira onkametite yovetsikageigirira. \p Impo ishonkatetanakari shinkogisenari ikantiri: \p —Maikari maika viro nonkantakempi tinaanake, ganaero pinoriantakarira, piatae pivankoku. \p \v 25 Irorotyo iniakerira igenanekyatyo itinaapanuta, yaganairo inoriantakarira iatai ivankoku ishineventavagetanakarityo Tasorintsi ikantanake: “¡Pairo ikametiti Tasorintsi! ¡Pairo yagaveavageti!” Maganirosanotyo ineaigavairi, \v 26 ovashi yogavageiganaketyo kavako ishineventaiganakarityo Tasorintsi iriroegi aikiro, impo itsarogavageiganaketyo kara ikantaigi: \p —Maika noneaigake posante gakagantagetatsirira kavako. \s1 Jeso ikantakerira Irevi irogiatanakerira \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Impogini ikontetanai Jeso ikenanake kara ineapaakeri paniro surari ipaita Irevi.\f + \fr 5:27 \ft Irevi: Yogari Irevi irirotyo paitacharira aikiro Mateo (kamosotero Mt 9.9-13).\f* Irirori onti ipirinitake anta pankotsiku itimashiigavakerira visapiniigatsirira ikogantaigavakarira koriki maganiro maiganankitsirira iarakipage ontirika tatapagerika oita, intitari kogantiniririra koveenkari koriki. Impo yogari Jeso ikantapaakeri: \p —Tsame, pogiatanakenara. \p \v 28 Irirori ikaviritapanuta iatanake yogiatanakerira. Magatirosanotyo iokagetanakero ipiriniventavagevetarira. \v 29 Impogini yonkotakagantake posante ikaemakerira Jeso isekatakara ivankoku. Ario inaigake aikiro kara pashini tovaini kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari intiegiri aikiro pashinipage matsigenkaegi itentaigakarira isekataigakara. \v 30 Kantankicha yogari pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantanaigakeri irogamereegi Jeso ikantaigiri: \p —¿Tyara pikantaigakara pisekataigakara pitentaigakarira kogantaiginiririra koveenkari koriki intiegiri aikiro pashini kañovageigacharira? \p \v 31 Inianaketyo Jeso ikanti: \p —Yogari terira imantsigaige tera inkogakoigempari gavintantatsirira. Intagani kogakoigari mantsigaigankitsirira. \v 32 Ariotyo nokañotaka naro tera iriro nompokashiige terira inkañovageigempa nonkantaigakerira inkantatigaiganakempara, intityo nopokashiigake kañovageigacharira kameti inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora yovetsikageigakera terira onkametite. \s1 Tyara okantaka tera irapakuapiniige irogamereegi Jeso gara isekataiga \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Impogini ikantaigiri Jeso: \p —Yogari irogamereegi Joan intiegiri irashiegi pariseoegi yapakuapiniigi tera isekataigempa kameti impiriniventaigakeroniri iriniaigakerira Tasorintsi. Kantankicha yogari pashiegi pogamereegi tyara ikantaigakara tera inkañoigempari iriroegi, onti omirinka isekataigaka. \p \v 34 Impo ikantakotaka Jeso ikanti: \p —Pine intimera pashini ikyarira gankitsi itsinanetsite inkaemaigakeri iamigoegite isekatagaigakemparira, ¿matsi gara isekataiga? Isekataigakempaniroro, itentaigakaritari kaemaigakeririra ishinevageigaka. \v 35 Kantankicha antari aganakempara inkisakenkanira iramanakenkanira parikoti ario pinkante impitashiigakemparotyo kogapage gara isekataigaa, inkenkisureakoiganakemparitari. \p \v 36 Impo Jeso ikantaigairi aikiro ikanti: \p —Tera onkametite pinkematsatagarantaigerora yogotagaigakempirira pariseoegi irorokya pimaigavake nogotagaigakempirira naro. Ontinirikatyo okañotakaro pagagarantera maani okyarira kamisa voviri pinkotatantemparora ogantagarira. Pinkañoterora maika onti amparatakempa kamisa okyarira ario onkañotake okotatantunkanirira okyameshinarira gara okametitantaro ogantagarira kamisa. \v 37 Aikiro ontinirikatyo okañotakaro ompiaatenkanira vino okyaakyarira tekyarira ompoite ompiaatantenkanira kaverameshina igantagarira atakerira yaratsimeshinatanake. Ompoivetanakempa aravonkanake oga onkenake ontimpoanakeri imeshina ovashi ontisaraanakeri osanakempa vino, aikiro iraparatakempa imeshina irisaraanakera. \v 38 Nerotyo pairo okametitake ompiaatantenkanira ikyameshinakyarira kameti ganiri aparaata vino, aikiro ganiri yaparata imeshina. \v 39 Aikiro tyanirika viikarorira vino ogantagaari teratyo inkogumataero okyaakyarira, ontityo ikantake: ‘Ogari ogantagaari pairotyo avisake okametiatakera.’ \c 6 \s1 Irogamereegi Jeso yagaigakera turigoki kutagiteriku apishigopireantaganirira \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 Impogini aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso ikenanake turigoshiku itentaiganaari irogamereegi. Iroro ikenaiganakera kara yagaiganake turigoki impo yamegikaigakero yogaigakarora. \v 2 Irorotyo ineaigakerira pariseoegi ikantaigutarityo: \p —¿Tyarikatyo pikantaigakara viroegi pagaiganakera turigoki? Maika ontitari kutagiteri apishigopireantaganirira, okantavitantaganitari antavagetantenkanira. \p \v 3 Inianake Jeso ikantaigiri: \p —¿Matsi tera piniavantumaigero viroegi otsirinkakotunkanira yovetsikakerira Iravi pairani? Itaseganake irirori intiegiri itentaigakarira, mamerisanotyo tatampatyo irogaigakempa, \v 4 impo ikiamatanaketyo ivankoku Tasorintsi yogakarora pan okantavitantaganirira ogenkanira, ontitari irashi Tasorintsi. Intagani gaigaro saseroroteegi, ariotari ikantiri Tasorintsi. Kantankicha yogari Iravi yogakarotyo, aikiro ipaigakeri itentaigakarira.\x * \xo 6:4 \xt 1 Sa 21.1-6; Ire 24.8-9\x* \p \v 5 Ikantaigakeri aikiro: \p —Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka irirotari kantatsirira tyati okantavitantagani antantenkanira kutagiteriku apishigopireantaganirira, aikiro tyati terira onkantavitantenkani. \s1 Jeso yovegairira shinkovakotankicharira \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 Impogini agaara pashini kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi yogotagantavagetakera. Ario inake kara paniro shinkovakori irakosanoriraku tera iragavee irakotumagetera. \v 7 Yogari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi ikamagutasanoigakerityo Jeso ineaigakerira ariorika irovegaeri kutagiteriku apishigopireantaganirira kameti intsavetantaigakeriniri inkisakagantaigakerira. \v 8 Kantankicha irirori yogotaketyo isureigakarira nerotyo ikantantakaririra shinkovakotankicharira: \p —Atsi aratinke ineaigakempira maganiro. \p Irirori ikaviritanaka yaratinkanake. \v 9 Impo Jeso ikantaigiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi: \p —Maika atsi nonkogakotagantaigakempira. ¿Tyara ikanti Moiseshi pairani? ¿Tata ovetsikakenkani kutagiteriku apishigopireantaganirira? ¿Ario ikanti ovetsikakenkanira kametiri ontirika ovetsikakenkanira terira onkametite? ¿Ario ikanti aganiaigavaerira atovaire ontirika ikanti agamagaigakerira? \p \v 10 Impo ipampogiaigakeri maganiro patoventaigakaririra ikantiri shinkovakotankicharira: \p —Atsi kontsaanake. \p Irorotyo yakontsaanakera ogatyo okenake irako paa vegasanovagetaa kañotasanovagetaatyo apipakotene. \v 11 Kantankicha iriroegi ikisaigamatanakatyo kara ikantavakagaiganakara tyarika inkantaigakerira Jeso. \s1 Jeso yagaigakera 12 impegaigakerira iritigankaneegi \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 Impogini iatake Jeso itonkoanake otishiku iriniakerira Tasorintsi. Iniakeri niganki okutagitetanai \v 13 impo ikaemaigakeri irogamereegi iriroku ovashi yagaigake 12 ipegakagaigakari iritigankaneegi. \v 14 Maganiro yagaigakerira onti ipaiigaka: \q1 Sumo, ipaitairira aikiro Perero; \q1 Anturishi, irirenti Sumo: \q1 Santiago, \q1 Joan, \q1 Jeripe, \q1 Varitorome, \q1 \v 15 Mateo, \q1 Tomashi, \q1 Santiago, itomi Arejeo; \q1 Sumo komperagetatsirira, \q1 \v 16 Jorashi, itomi Santiago, intiri aikiro \q1 Jorashi Ishikariote, gakagantakeririra Jeso. \s1 Jeso yogotagaigakerira tovaini matsigenkaegi \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Impo yanonkaa Jeso itentaigaari irogamereegi ipitaigapaake opampatakera. Yapatoventaiganakarityo pashini irogamereegi itovaigavagetityo kara intiegiri aikiro pashini poniageigankicharira parikoti Joreaku ontiri Jerosarenku intiegiri aikiro poniaigankicharira otsapiapageku Tiro ontiri Suron. Onti ipokashiigake inkemisantaigakerira Jeso inkenkitsavagetakera ontiri aikiro irovegaigaerira imantsiganeegi. \v 18 Yogari itimagugeigakerira kamagarinipage yoneaganontaigakari. \v 19 Maganirotyo ikogaigake intsagaigakerira, ineaigakeritari yagaveavagetakera yovegageigamatirityo maganiro. \s1 Tyani shinevageigankichane impogini \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Impogini ipampogiaigakeri Jeso irogamereegi ikantaigiri: \p “Pairo okametitake pinkantaigakera: ‘Garika itsarogakagana Tasorintsi tyampa nonkantakempa, teranika tatakona nagaveimageti naro tsikyata.’ Antari pinkañoigakemparika maika ario pinkante pishinevageigakempa impegakempatari Tasorintsi Pigoveenkariegite. \p \v 21 “Pairotari pishinevageigakempa maganiro viroegi kogasanoigankitsinerira pintsatagageigakerora magatiro ikogagetakerira Tasorintsi, iragaveakagaigakempitari irirori pinkañoigakerora maika. \p “Pairotari pishinevageigakempa impogini maganiro viroegi onkenkisureakagaigakemparira maika tatapagerika oita terira onkametite, irogishineaigaempitari Tasorintsi. \p \v 22 “Maika atsi shinevageigempa viroegi pineaigakera inkisaigakempira pitovaireegi ineaigakempitari pikematsaigakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka. Ariorika gara ikogaigi pinkonoiigakemparira onti iriniashinaigakempi ontiri aikiro inkantaigakempi tera pinkametiige. \v 23 Yogari yashikiiganakeririra ario ikañoigakeri kamantantaigatsirira pairaninirira ikisaigakerira. Antari pineaigakera inkañoigakempira maika, pishinevageigakempatyo kara pinkavakavavageigaketyo, pogoigaketari pairotyo irogishineavageigakempi Tasorintsi impogini anta enoku. \p \v 24 “¡Kantankicha maikaniroro pantsipereavageigake viroegi shintavageigacharira kantaigatsirira: ‘Tera nonkogakotempa intsarogakagakenara Tasorintsi, panirotyo naro nagaveake!’ Gatanika tyani gishineaigimpi impogini, matakatari pishinevageigaka maika. \p \v 25 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi terira pisuretakotumaigempa maika, onti pikantaigake: ‘Tera tatoita nonkogakotumaigempa!’ Impoginitari pisuretakoigavetanakempa pinkogaiganakera inkavintsajaigakempira Tasorintsi, kantankicha garatyo itimumati kavintsajaigakempinerira ontityo inkisashiitakempi. \p “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi shinevageigankicharira maika, pishineventaigakarora magatiro kipatsipagekutirira! Impoginitari pinkenkisureavageigakempa inkisashiitakempira. \p \v 26 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi irishineigakempirika maganiro! Ariotari ikañoigakariri yashikiiganakeririra pairani ishineigakarira kamantantaigatsirira matagavageigacharira. \s1 Ikogake Jeso intsarogakagaigakenkanira kisashitantaigacharira \r (Mt 5.38-48; 7.12) \p \v 27 “Maika viroegi kemisantaigakenarira nonkantaigakempi aikiro. Pintsarogakagaigakemparira kisashiigakempirira, aikiro pinkavintsaavageigakerira kisaigimpirira. \v 28 Yogari kantaigakempinerira: ‘Ineashitempatyo’, viroegi pinkantaigakeri: ‘Nokogake inkavintsaavagetakempira Tasorintsi.’ Piniaventaigakerira kisavintsaigimpirira. \v 29 Ariorika intimake taakempinerira pivoroku gara pipugatari.\f + \fr 6:29 \ft Gara pipugatari: literalmente, pishonkanakempa irimatakerora apiporotene irorori.\f* Aikiro ariorika iragapitsaitakempiro pimanchaki enokutirira gara pitsaneanakaro\f + \fr 6:29 \ft Gara pitsaneanakaro: literalmente, pimpavakerityo.\f* savitirira irorori. \v 30 Pintsarogakagakemparira nevitakempinerira tatarikara oita pimpakerityo ikogakotakarira,\f + \fr 6:30 \ft Pintsarogakagakemparira nevitakempinerira tatarikara oita pimpakerityo ikogakotakarira: literalmente, Tyanirika nevitakempinerira tatarikara oita pimpakerityo.\f* aikiro tyanirika gapitsatakempine pashintarira gara pikenkiakonatairo. \v 31 Pikogaigakerika inegintevageitakempira iroroventi pinegintetantavageigaketyo viroegi aikiro. \p \v 32 “Antari intaganirika pinkavintsajaigake kavintsajaigimpirira, ¿matsi tatatayo irishineviigakempi Tasorintsi? Ariotari ikañoigari maika terira inkematsaigeri ikavintsajaigirira kavintsajaigiririra. \v 33 Ontirika intagani pinegintevageigake negintevageigimpirira viroegi, ¿matsi tatatyo irishineviigakempi Tasorintsi? Ariotari ikañoigari maika terira inkematsaigeri iriroegi. \v 34 Ario okañotaka aikiro intaganirika pampinaigake gipigaigaempinerira, ¿matsi tatatyo irishineviigakempi Tasorintsi? Ariotari ikañoigari maika terira inkematsaigeri yampinavakagaigara, ineaigaketari irampinatantaigakerika irogipigaigaenkani. \v 35 Kantankicha viroegi nonkantaigakempi pintsarogakagaigakemparira kisashiigimpirira, pinkavintsaantavageigakera, aikiro pampinatantavageigakera kogapage gara onti pogiakoiga irogipigaigaempira. Pinkañoigakemparika maika inkavintsaavageigakempi Tasorintsi timatsirira enoku ovashi pinkañotasanoiganakempari irirori ikavintsaavageigirira terira isuretakotumaigempari onti ikiiro suretakoigaacha. \v 36 Tsarogakagantavageigempa pinkañoigakemparira Piri Tasorintsi itsarogakagantavagetara. \s1 Gara iniashinatagani atovaireegi kogapage \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 “Viroegi gara piniashinaigari pitovaireegi kogapage pinkantaigakera yovetsikaigake terira onkametite ganiri ikisashiigimpi Tasorintsi impogini. Tatarika yovetsikake pashini terira onkametite gara pikogaigi inkisashiigakemparira Tasorintsi ganiri imaigimpi viroegi impogini inkisashiigakempira. Gara pikenkiagantavageigi ganiri ikenkiagaigimpiro Tasorintsi pikañovageigakara viroegi. \v 38 Pinkavintsaantavageigakerika viroegi ario inkañotagaigakempi Tasorintsi irirori inkavintsaavageigakempi. Gara maani ikavintsajaigimpi Tasorintsi teranika imichatumagetempa irirori, inkavintsaasanovageigakempityo kara. Tyanirika pairorira iravisake inkavintsaantasanovagetakera pairotyo inkavintsaakenkani irirori, kantankicha yogari ogakonarira ikavintsaantake ariotyo inkañotagaenkani irirori ogatonatyo inkavintsaakenkani.” \p \v 39 Impo inianai Jeso ikantakotakeri gotagantatsirira ikanti: “¿Matsi iragaveake inkatsatantanakera terira inee inkatsatanakerira irapitene terira inee? ¿Matsi gara yashiriaiganaka piteniro otseraaku? \v 40 Tyanirika yogotagunkani tera iravisumateri gotagiririra, kantankicha antari intsotenkakagakeririka irogotagakerira ario pinkante inkañotakempari irirori. \v 41 ¿Tyara pikantakara pikanomajaigirira pitovaire vetsikaigirorira terira onkametite? ¿Matsi tera pineero pashi virompatyo viro pairo pogagaka? \v 42 Kañomatakatyo ontinirika pikantanakeri: ‘Atsi taina nogotagakempira ganigeniri pikañovagetaa’, tenirikatyo pineemparo viro tyarikaroro apatoventavagetakempityo kara. ¡Ontityo pineakagantavintsatakara! Atsi negintetasanovagetempanityo viro kameti pagaveakeniri pinkanomaantakera. \s1 Ogari inchatopage onti oneantagani oi \r (Mt 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 “Ogari inchatopage timatsirira oi ogaganirira gara agaveimati ontimera oi terira ogenkani. Ario okañotaka inchatopage timatsirira oi terira ogenkani gara agaveimati ontimera oi ogaganirira. \v 44 Magatiro inchato onti oneantagani oi. Pine igo tera ario ontimantemparo kivitsa. Ario okañotaka ova tera ario ontimantemparo tanko. \v 45 Ario ikañotaka matsigenka negintevagetacharira onti iniakogeti kametiripage, irorotari isuretakogetaka. Yogari terira inegintevagetempa onti iniagisevageti posante, irorotari isuretakogetaka irirori. Magatirotari osuretakotunkanirira irorotari oniakogetunkani. \s1 Jeso ikantakoigakerira matsigenka ikañotagaigakari vetsikirorira pankotsi \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 “¿Tyara pikantaigakara viroegi pikantaigakenara kogapage: ‘Notinkami, Notinkami’, kantankicha tera pintsatagaigero nokantaigakempirira? \v 47 Maika nonkantaigakempi tyani ikañotaka yoga tyanirika pokashitakena ikemisantakenara impo ikematsatakena itsatagagetakerora nokantakeririra. \v 48 Onti ikañotakari matsigenka yovetsikake ivanko ikigantashitakero yogavagetakerotyo savi kameti onkusotasanotakeniri. Impogini okimoavetanaka nia apamankakotanakero oshintsiavagetityo kara, kantankicha teratyo agaveimatero oakerora, ovatikavagetakatari savi okusotantakarira. \v 49 Yogari kemisantavetakenarira kantankicha tera irovetsikero nokantakeririra onti ikañotakari pashini yovetsikavetaka ivanko tera irogero savi, tatampa onkusotantakempa. Impo okimoatanake nia apamankakotanakero oshintsiatanake otuanakero akya amanakero otsonkatasanotakerotyo kara.” \c 7 \s1 Jeso yovegairira iromperane itinkamiegi soraroegi \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Yagatanakera Jeso inianiaigakerira iatake Kaperenaoku. \v 2 Ario kara itimi paniro iromano. Irirori inti itinkamiegi soraroegi. Imantsigavagetake iromperane pairorira itasanotari, panikyatyo inkamavagetanake. \v 3 Irorotyo ikemakotavakerira Jeso itigankaigakeri itinkamiegi jorioegi inkantaigakiterira irovegaatenerira iromperane. \v 4 Impo iaigake ikantaigapaakeri: \p —Notinkami, nokogasanoigaketyo piatakera povegaatenerira iromperane itinkamiegi soraroegi, pairotari ikametitake irirori. \v 5 Itasanoigakari jorioegi yovetsikakagantaigakenaro pankotsi napatoitantaigarira. \p \v 6 Impo iatake Jeso yogiaiganakerira. Antari yagaigavetanakarora aiñoni pankotsiku itonkivoaigakari iamigoegite itinkamiegi soraroegi. Irirori onti itigankaigakeri intonkivoaigavakemparira inkantaigavakerira: \p —Maika ikantake: ‘Notinkami, gara patsipereaventana pimpokashivagetakitenara novankoku. Garorokari pikiimatiro, nogotaketari vinti gaveavagetatsirira. \v 7 Nerotyo tera nagavee naro tsikyata noatakera nonkantakitempira. Piniimatakera intagatityo irovegantanaempa nomperane. \v 8 Kañotari naro itimavetari peraiganarira, akyari itimi nashi nomperaneegi. Tyarikara nonintake nontigankakerira ikematsatakenatyo iatake. Pashinikya nokaemirira ipokake. Aikiro aiño pashini tatarika nomperatakari ikematsatakenatyo.’ \p \v 9 Iroro ikemavakerira Jeso ikantakera maika yoganaketyo kavako ishonkateiganakari maganiro giaigapaakeririra ikantaigiri: \p —Arisanotyo nonkantasanoigakempi teratyo noneimageteri paniro Iseraerekunirira inkañotakemparira yoka iromano yogotasanotakera nagaveavagetira. \p \v 10 Impo yogari iritigankaneegi itinkamiegi soraroegi ipigaigavetanaa pankotsiku ineaigapaakeri vegasanotaa iromperane. \s1 Jeso yoganiairira otomi ogamakotaga \p \v 11 Impogini iatake Jeso Nainku yogiaiganairi irogamereegi intiegiri aikiro tovaini matsigenkaegi. \v 12 Impo yagapaakerora aiñoni itimaigira itonkivoaigavakari yamakoigapaakerira igamaga inkitaigaaterira. Inti otomi ogamakotaga, panirosanotyo ikantakara irirori otomintakarira. Itsaisevagetanakatyo matsigenkaegi kara giaiganakerorira tomintaririra. \v 13 Itsarogakaganakaro Atinkami ineakerora iragakara ikantiro: \p —Gara piraga. \p \v 14 Ishigatetanakaro yoyagantakarira itsagatakero. Yogari natakoiganakeririra asatyo yaratintiitake. Impo ikantiri Jeso kamankitsirira: \p —Viro, nonkantakempi tinaanae. \p \v 15 Impo yogari kamavetankicharira itinaanaka ipirinitake inianai. Yogari Jeso ikantiro iriniro: \p —Neri yoga pitomi. \p Yogari otomi inti ikyaenka gaenokanankicha. \v 16 Irorotyo ineaigakera maganiro yoganiairira itsarogavageiganaketyo kara, aikiro ishineventaiganakari Tasorintsi ikantaigi: \p —Itigankimoigakai Tasorintsi kamantantatsirira gaveavagetatsirira. Tera imagisantaigajae ikavintsaavageigakai, antiegitari irashiegi. \p \v 17 Impo maganirotyo timaigatsirira Joreaku intiegiri aikiro choenitakogetankitsirira ikemakoigakeri Jeso yoganiairira igamaga. \s1 Joan itigankaigakerira irogamereegi inkogakotagantaigakiterira Jeso \r (Mt 11.2-19) \p \v 18-19 Impogini yogari Joan ikemakotakeri Jeso yovetsikagetakera posantepage terira oneimagetenkani, intitari kamantaigakeri irogamereegi. Impo ikaemakagantaigake piteni itigankaigakeri inkantaigakiterira: “¿Virorika nogiaigakerira, ontirika atanatsi nogiaigera pashini iripokakera?” \v 20 Impo iaigake yogonkeigapaaka inakera Jeso ikantaigapaakeri: \p —Notinkami, itigankaigakena Joan Giviatantatsirira nonkantaigakitempira, ¿virorika nogiaigakerira ontirika atanatsi nogiaigera pashini iripokakera? \p \v 21 Antari yogonkeigapaakara ineakoigapaakeri yovegageigairira tovaini mantsigaigankitsirira ikonogagarantaigaka ogageigakeri mantsigarintsi koveenkatatsirira. Yogari itimagugeigakerira kamagarinipage yoneaganontaigakari. Aikiro ineakagageigairi teirra inee. \v 22 Impo ikantaigavakeri Jeso ikanti: \p —Maika piaigae pinkamantaigapaakerira Joan magatiro pineageigutirira ontiri pikemageigutirira. Yogari terira ineaigavetempa ineaiganake. Yogari terira iranuitagantsiigavetempa yanuitagantsiiganake. Ario ikañoigaka vesegaigavetankicharira yovegaiganaa. Yogari terira inkemaigavetempa ikemaiganake. Aikiro yogari igamagapage yaniaiganai. Intiegiri aikiro terira irashintavageigempa ikenkitsatimoigunkani ikamantaigunkani tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \v 23 ¡Irishinevagetakempa tyanirika kantakanirira inkematsatasanotakenara gara yapakuimatana! \p \v 24 Impo iaiganaira iriroegi, iniavagetanake Jeso iniakotakerira Joan ikantaigiri maganiro: “¿Tatoita piatashiigakiti anta osarigagitetapaakera? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira matsigenka terira ishintsitashigetero magatiro matavitantagantsi, irorokya ikanti irorokya ikanti? ¿Ario ikañotakaro savoroshi amirora tampia akya otuiti akya otuiti? \v 25 ¿Ario tatatyo piatashiigakiti? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira matsigenka gagutacharira mechomagori kamisa? Pogoigaketari maganiro gaguigacharira mechomagori kamisa onti ipirinitaigi ivankoku koveenkari, omirinka ipiriniventaigi tatarika oita ishineventavageigakarira iriroegi. \v 26 Iroroventi ¿tatatyo piatashiigakitira? ¿Iriro piatashiigakiti pineaigakitirira kamantantatsirira? Jeeje, irironiroro, kantankicha pairo yavisavagetakeri kamantantatsirira, \v 27 irirotari itsirinkakotunkanirira pairani iniakerira Tasorintsi Itomi ikantiri: \q1 ‘Notomi, impogini nontigankake paniro ivatanakempinerira \q1 inkantaigakerira itovaireegi inegintetashiigavakempira.’ \m \v 28 Maika nonkantaigakempi maganirosanotyo matsigenkaegi tera intimumate paniro visakerinerira Joan, kantankicha tyanirika yogavisaakotake Tasorintsi ipegakara Igoveenkarite, irirori pinkante yavisakerityo. \p \v 29 “Maganiro kemaigavakeririra Joan ikenkitsavagetakera ikantaigakeri irogiviaigakerira, ineaigaketari ikantasanoti Tasorintsi ikantakera intiegi kañovageigacharira. Ario ikañoigaka yogaegi kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari yogiviatagantaigaka iriroegi aikiro. \v 30 Kantankicha yogari pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi teratyo irogiviatagantaigempa. Ikogavetaka Tasorintsi inkavintsajaigakerira kantankicha iriroegi tera inkogaige inkematsaigakerira. \p \v 31 “¿Tatarikatyo nonkañotagaigakempi viroegi? ¿Tata pikañoigaka? \v 32 Inti pikañoigaka ananekiegi impitaigera pampatuiku imagempivageigakera impo ovashi inkisavakagaiganakempa inkantaige: ‘Nokovutimoigavetakempi teratyo pintiontaigempa. Impo nomatikimoigavetakempi matikagantsi kenkisureaenkatavagetakatyo kara teratyo piragaigempa.’ \v 33 Ariotari pikañoigakari viroegi. Ipokavetaka Joan tera isekatavagetempa, aikiro tera iroviikumatemparo poiri, onti pikantaigakeri itimagutakeri kamagarini. \v 34 Impo maika ipokavetaka Kañotasanotakaririra Matsigenka isekata, aikiro yoviika ariokya pikantaigakeri: ‘Pairo isekaata aikiro pairo ishinkiseta, aikiro inti itsipaiga kogantaiginiririra koveenkari koriki intiegiri pashini kañovageigacharira.’ \v 35 Kantankicha ogotunkani tyani kematsatasanotiri Tasorintsi aikiro tyani terira inkematsateri, ontitari oneantunkani yovetsikagetakerira.” \s1 Isekatakara Jeso ivankoku pariseo paitacharira Sumo \p \v 36 Itimake paniro pariseo ikaemakeri Jeso isekatagakemparira ivankoku. Impo iatake Jeso ikiapaake isekatavagetaka mesaku. \v 37 Otimake paniro tsinane pogereantatsirira ario otimi kara. Impo okemakotakerira Jeso iatakera isekatakara ivankoku pariseo oatake amakotanake kasankaari opiaatantunkani ovetsikashitunkanirira aravasetero. \v 38 Impo ogonketapaakara inakera Jeso aratinkapaake igitiku iraganaka ashiriaatanaka oakia osagutanakeri ivonkitiku. Impo osevonkitiantaari ogishi asaraanavonkitinatakarityo, aikiro osaguvonkititantakari kasankaari. \v 39 Antari ineakerora pariseo kaemakeririra Jeso ivankoku iniasurentavagetanaka ikanti: “Arisanorika iriro yoka kamantantatsirira irogotaketyo tyani tsagatakeri, irogotakerotyo tyara okanta, ontitari pogereantatsirira.” \v 40 Impo inianake Jeso ikantiri: \p —Sumo, nokogake nonkantakempira. \p Ikantiri: \p —Je'ee, Gotagantatsirira, atsi nani, kantena. \p \v 41 Ikantiri Jeso: \p —Itimake piteni surari ipegakoigakeri pinatantatsirira koriki. Paniro ipegakotakeri 500 tenario. Yogari irapitene intagani ipegakotakeri 50. \v 42 Kantankicha iriroegi mameri igorikiegite tyampa iragaigakeri impunaigaerira. Impo ikantaigakeri pinaigakeririra: ‘Iroroventi ario inkañotake, mameritari.’ Maikari atsi kantena ¿tyanirorokari pairo shinetasanotakari? \p \v 43 Ikanti Sumo: \p —Impa irirorakari yoga pairorira yavisake ipegakotasanovetakarira. \p Ikantiri Jeso: \p —Pikantasanotakeniroro. \p \v 44 Impo ikamagutanakero tsinane ikantiri Sumo: \p —Nokiavetapaaka pivankoku tera pimpakotavakena nia nonkivavonkititakempara. Maika ¿pineakero oga tsinane? Irorori okivavonkititantakenaro oakia, osevonkitiantaanaro ogishi. \v 45 Aikiro tera pasaraanatavakena, kantankicha irorori asaraanavonkititanani inkaara ovashi maika. \v 46 Tera pintiritavakena aseiteku nogitoku, kantankicha irorori osaguvonkititantakenaro kasankaari. \v 47 Irorotari maika nonkantakempi oshineventasanotakena oneaketari magisantakotaa magatiro ovetsikagisevagevetakarira terira onkametite. Kantankicha yogari neankicharira tesakona inkogakotempa imagisantakotakenkanira yovetsikagetakerira terira onkametite gasakonatyo ishineventasanotana. \p \v 48 Impo ishonkatetaro tsinane ikantiro: \p —Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagisevagetakerira, gara ikenkiagaimpiro Tasorintsi. \p \v 49 Impo yogaegi ikaemunkanirira itentaigakarira isekataigakara ikantavakagaigamatanakatyo: \p —¿Matsi tyanimpatyora irirori kameti iragaveakera inkantakerora: ‘Maikari mataka omagisantaagani magatiro povetsikagisevagetakerira, gara ikenkiagaimpiro Tasorintsi’? \p \v 50 Kantankicha Jeso ikantutaaro aikiro: \p —Maika yogavisaakotakempi Tasorintsi, pineakenatari nagaveake nonkantakera omagisantaagani magatiro povetsikagisevagetakerira. Maika piatae pishinevagetakempara. \c 8 \s1 Tsinaneegi mutakovageigakeririra Jeso \p \v 1 Impogini iatake Jeso itimageigira matsigenkaegi yapatoitasanotara ontiri aikiro itimageigira terira intovaigasanoige, ikenkitsatimoigakeri maganiro ikamantaigakerira tyara inkantakempa Tasorintsi irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. Itentaiganaari iritigankaneegi naigatsirira 12. \v 2 Aikiro ogiaiganakeri tsinaneegi yoneaganontaigakarira itimaguigavetakarora kamagarini, ontiri aikiro yovegaigakerira omantsigaigakera. Ario onake Maria Magarena yoneaganontakarira itimaguigavetakarora 7 kamagarini. \v 3 Otentaigakaro aikiro Sosana ontiri aikiro Joana, itsinanetsite Kosa inampina Erorishi neagetiniririra magatiro. Oaigake aikiro pashini tsinaneegi. Iroroegi onti mutakovageigiririra Jeso opaigirira koriki kameti impunaventaigakera tatarika ikogakogeigaka. \s1 Jeso ikantakotakerora okenkitsataganira Iriniane Tasorintsi \r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) \p \v 4 Impogini inakera Jeso kara parikoti iatashiigakeri tovaini matsigenkaegi yapatoventaiganakarityo. Impo irirori ikantakotantake ikantaigiri maganiro: \v 5 “Iatake paniro matsigenka impankivagetakera turigoki. Iokagisetanakero pakarara pakarara itsotenkavagetanakero. Okonogagarantaka oparigigetanake avotsiku, impo agatitinatunkani. Impo iparigashiigakero tsimeri yogaigakarora. \v 6 Pashini okonogagarantaka oparigigetanake mapuseku, shintsi oshivokavetanaka kantankicha oroganake okamai, orovatsataketari kipatsi. \v 7 Okonogaka pashini oparigigetanake okitagigetakara okitsoki tovaseri timatsirira otsei. Impo oshivokavetanaka turigo ogenanekyatyo oshivokutanaka tovaseri irorori asaganakero okamai, tera ontime okitsoki. \v 8 Pashini okonogaka oparigigetanake okametipatsatakera kipatsi. Irorori pinkante oshivokanake okimotanake otimanake tovaiti okitsoki, okonogaka otimake 100.” \p Iroro ikantakera Jeso maika inianake ikimoenkatanake ikanti: “¡Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira!” \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi tyara okantaka ikantakogetakerora magatiro \r (Mt 13.10-17; Mr 4.10-12) \p \v 9 Impogini yogaegiri irogamereegi ikantaigiri: \p —¿Tatatyo oitara pikantakotake inkaara? \p \v 10 Irirori ikantaigiri: \p —Pairani tera ogovetenkani tyara inkantaigakeri Tasorintsi matsigenkaegi irogavisaakoigakerira kameti impegakempara Igoveenkariegite. Maikari maika ikogake pogoigakerora viroegi. Antari nogotagaigirira pashinipage onti nokantakogetakero magatiro kametiniri \q1 ‘ineaigavetakempatyo kantankicha impegaiganakempa kañomataka tenirikatyo ineaige. \q1 Inkemaigavetakempa aikiro, kantankicha onti onkomutapitsaigakempari.’ \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi ikantakotakerira inkaara \r (Mt 13.18-23; Mr 4.13-20) \p \v 11 “Maika nonkamantaigakempi tatoita nokantakotake inkaara. Ogari turigoki onti nokantakotake okenkitsataganira Iriniane Tasorintsi. \v 12 Ogari parigigetankitsirira avotsiku inti nokantakoigake matsigenka kemisantaigavetakarorira Iriniane Tasorintsi, kantankicha igenanekyatyo ipokashiigakeri kamagarini imagisantakagaigakeri magatiro ganiri ikematsaigi kameti ganiri yogavisaakotagani. \v 13 Ogari parigigetankitsirira mapuseku inti nokantakoigake kemisantaigavetakarorira Iriniane Tasorintsi ishineventaigavetavakaro, kantankicha tera inkematsatasanoigero. Impogini opokashitakeri tsipereagantsi oga ikenaigake yapakuaiganairo ikañoiganaara okyara tekyara inkematsatumaige. \v 14 Ogari parigigetankitsirira okitagigetakara okitsoki tovaseri inti nokantakoigake kemisantaigakerorira Iriniane Tasorintsi ikemaigavetavakaro, kantankicha impogini isuretakoiganakaro tatarika oita yovankinaventaiganakaro. Ishineventaiganakari koriki ontiri tatarika ikogageigakerira irirori ovashi tyampa inkantaigakempa inkematsatasanoigakera. \v 15 Kantankicha ogari parigigetankitsirira okametipatsatakera kipatsi inti nokantakoigake suretakoigarorira kametiripage. Iriroegi ikemisantaigakero Iriniane Tasorintsi ikematsatasanoigakero impo ariompatyo ikematsatasanoiganakerori. \s1 Ikantakotakerora Jeso magatiro manakovetankicharira \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 “Antari yogimataganira mechero tera ario intatakotenkani kovitiku. Aikiro teratyo ario irovirinitakotenkani otapinaku menkotsi omagantaganirira. Ontityo yovitakotagani menkotsiku kameti inkoneagitetakoigakeniri maganiro pitaigankitsirira kara. \v 17 Ario okañotaka tatarika oita managetankicharira maika impoginityo ogikoneatakenkani. Aikiro tatarika oita terira ogotenkani maika impoginityo ogotakenkani, ganigetari omanumataa. \v 18 Irorotari maika kemisantasanoigena nonkantaigakempira. Yogari kemavakerorira Iriniane Tasorintsi irirori irogotagakeri ariompaniri inkemasanotanakerori. Irirokya terira inkoge inkemavakerora ariompatyo imagisantanaerori magatiro ikemavetakarira, tesakonatari irogotasanotenika.” \s1 Tyani impegaigake Jeso iitaneegi \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 Impogini opokake iriniro Jeso intiegiri irirentiegi pankotsiku inakera irirori, kantankicha tera inkiaige tsompogi onti inaigapaake sotsi, itikaigakeritari tovaini matsigenka. \v 20 Impo ikamantunkani Jeso ikantagani: \p —Pokake piniro intiegiri pirentiegi aiño inaigake kara sotsi ikogaigake ineaigakempira. \p \v 21 Kantankicha irirori ikanti: \p —Yogari kemisantaigakerorira Iriniane Tasorintsi aikiro itsatagaigakero, iriroegi pinkante nopegaigake ina intiri aikiro igeegi. \s1 Okematsatakerira Jeso tampia ontiri inkaare \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 Impogini itentaiganakari Jeso irogamereegi iaigakera inkaareku yomateiganaka pitotsiku ikantaigiri: \p —Tsame intati. \p Impo iaiganake. \v 23 Antari yamaatakoiganakera imaganake Jeso. Impo otampiamatanaketyo omaranerikatyo tampia kara jiriririri ogatyo okenake ovoresekantanake oshatekaatanaka nia pitotsiku panikyatyo ontsitiganake. \v 24 Ishigateigamatanakarityo Jeso yogireaigutarityo ikantaigakerira: \p —¡Gotagantatsiriraa! ¡Gotagantatsiriraa! ¡Atake atsitigakoiganake! \p Itinaamatanakatyo Jeso inianakerora tampia ikantiro: \p —¡Peganaempa, intaga pitampiati! \p Iniiro aikiro inkaare ikantiro: \p —¡Maireatanae! \p Ogatyo okenake opeganaa tampia, ario okañotaka inkaare irorori omaireatanai. \v 25 Impo ikantaigutarityo irogamereegi: \p —¿Tyatirityo maika pikematsaigakenara pogoigakenara nagaveavagetira? \p Kantankicha iriroegi itsarogavageiganaketyo yogaiganakera kavako ikantavakagaiganakara: \p —¿Tyanimpatyora yoga, iniimatakerora tampia ontiri nia okematsatakeri? \s1 Jeso intiri itimagutakerira kamagarini \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Impo yogonkeigamataka Jerasaku katinkasanotyo ontatikyatakera Garirea. \v 27 Iroro yaguivetanakara Jeso ineiri ikenapaake paniro surari timatsirira kara. Itimagutakeri kamagarini yapatoventaigakarityo kara ishiriagakogematatyo. Tera irogagutempa, aikiro tera intime pankotsiku onti itimi imperitanakiku yogantaganirira igamaga. \v 28-29 Otimake kutagiteri ipigatagagematirityo kara. Yaganavetunkanityo yogusotantanavetunkani karenatsa irakoku ontiri igitiku ipampogiasanotunkani, kantankicha teratyo iragaveenkani, ontityo itimpatuagematirotyo kara, impo yogari kamagarini ishigakagagematanakarityo anta parikoti terira intime matsigenka. Irorotyo ineavakerira Jeso itigeroaventamatanakarityo ikaemanakera: \p —Virori vinti Jeso Itomi Tasorintsisanorira timatsirira enoku. ¿Tyara pinkantakenara? Atsi garatyo patsipereakagana. ¡Tsarogakagavagetenakario! \p Ikantantakaririra maika matakatari ikantakeri Jeso kamagarini inkontetanaera iokanaerira. \v 30 Impo ikantiri Jeso: \p —¿Tyara pipaita? \p Ikanti irirori: \p —Onti nopaita Tovainirira. \p Ikantantakarira maika, tovainitari inaigake timaguigakeririra. \v 31 Iriroegi ikantaigakeri Jeso ganiri itigankaigiri savipatsaku. \v 32 Ario inaigake shintori kara otishiku isekatavageigakara itovaigavagetiratyo kara. Impo yogari kamagarini inianiaiganakeri Jeso ikantaigakerira intigankaigakerira intimaguigakerira shintori. Irirori ikantaigirityo: \p —Nanityo piaige. \p \v 33 Igenanekyatyo ikonteigapanuti iokaiganairi itimaguigavetakarira irirokya iatashiigavetaka shintori. Iroro itimaguigavetapaakarira ogatyo ikenaigake ishigaiganaka otseraaku yanonkaiganaka iokaavioigaka pokorom pokorom pokorom, ipogereaigakatyo maganiro. \p \v 34 Iroro ineaigavakerira sentaigiririra itsarogavageiganaketyo kara ishigaiganaka iaigai ikamantantaigapaakera anta itimaigira itsotenkavageiganakerotyo, ikemakotantaigavakaririra timaigatsirira kara intiegiri aikiro timageigatsirira parikotipageku. \v 35 Ikemakoigakerira maganirotyo iaigake inkamosoiguterira. Impo yogonkeigapaakara inakera Jeso ineaigapaakeri itimaguvetakarira kamagarini pirinitake inampinaku ikemisantakerira. Gagutaka manchakintsi kañotasanovagetaatyo ikyara. Iroro ineaigakerira itsarogavageiganaketyo kara. \v 36 Maganiro neaigakeririra yoneaganontakarira ikamantageigavakeri tyara ikantakeri yoneagaigakarira timaguigavetakaririra. \v 37 Impo maganiro timaigatsirira Jerasaku ipinkaiganakerityo Jeso ikantantaigakaririra: \p —Nokogaigavetaka piataera parikoti. \p Ovashi yomatetanaa pitotsiku iriataera. \v 38 Impo yogari itimaguvetakarira kamagarini ineavakerira iatanaira ikogavetaka irogiatanakerimera ikantiri: \p —Nompoke naro. \p Kantankicha irirori ikantiri: \p \v 39 —Gara pipoki. Ariompa piatae pivankoku pinkamantantapaakera tyara ikantakempi Tasorintsi itsarogakagakempira. \p Irirori iatai ikamantageigapaakeri maganiro timaigatsirira kara itsarogakagakarira Jeso yoneagaigaarira kamagarini timaguigavetakaririra. \s1 Jeso yoganiairora irishinto Jairo \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Impogini ipiganaa Jeso imonteanaa intati. Maganirotyo yagaigavairi ishineventaigavaarira, igantagatari yogiaigairira. \v 41 Impo ikenapaake paniro jorio ipaita Jairo. Irirori inti tinkamitatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi. Iroro ineapaakerira Jeso itsatimatashitapaakerityo yompatakaventapaakarira ikantakerira iriatakera ivankoku, \v 42 omantsigavagetanaketari panirosanorira irishinto panikya onkamanake. \p Antari iatanakera Jeso yogiaiganakerityo tovaini matsigenkaegi itsaiseventanakarityo kara panikyatyo inkanaroaiganakeri. \v 43 Ario onake aikiro kara paniro tsinane mantsigavagetankitsirira oseriintevagetanityo pairani ogatyo onakotanake 12 shiriagarini. Yogavintanaigavetakarotyo gavintantaigatsirira teratyo ovegaempa ariompatyo oatiri, niganki otsonkatasanotanakeri ogorikite ogasanotakatyo noganiro. \v 44 Irorori opokake okenashitapaakeri Jeso itishitaku otsagatakotapaakeri okaratsaiku imanchaki. Irorotyo otsagatakotakerira ogatyo okenake okaraagapagenityo oriraa. \v 45 Inianake Jeso ikanti: \p —¿Tyani tsagatakotakena nomanchakiku? \p Ikantaiganaketyo maganiro: \p —Tera tyani tsagatakotempine. \p Kantankicha iniamatanaketyo Perero intiegiri itentaigarira ikantaigi: \p —Gotagantatsirira, pineavetakarityo yavinaavioiganakempira itatsinkanaiganakempira kara. \p \v 46 Kantankicha Jeso ariompatyo inianakeri ikanti: \p —Aiño tsagatakotakenarira, noneakatari novegantaarora nagaveane. \p \v 47 Irorori oneakera yogotakerora okenamatapaaketyo iriroku oshigekanakera shige shige shige ompatakaventapaakarira okamantakerira tatoita otsagavitakeri, aikiro okamantakeri okanti: \p —Irorotyo notsagatakotakempira ogatyo okenake okaraagapagenityo noriraa. \p \v 48 Irirori ikantiro: \p —Noshinto, maika pogotaketari nagaveakera novegaempira, nerotyo povegantaarira. Maikari maika piatae pishinetakempara gara pikenkisureaa. \p \v 49 Impo aiñokyara iniiro ikenapaake pashini iponiaka ivankoku Jairo ikantiri: \p —Matakaniroro kamake pishinto, intagati poveraanatiri Gotagantatsirira. \p \v 50 Kantankicha Jeso ikantiri Jairo: \p —Gara pitsarogi, nagaveaketari noganiaerora pishinto. Pinkematsatakenarika nokantakempira maika anianaetyo. \p \v 51 Impo antari yogonketapaakara ivankoku Jairo ikanti gara tyani kiimatatsi pashini. Intagani itentaiganaka Perero, Joan, Santiago, Jairo ontiri itsinanetsite ikiaiganakera tsompogi. \v 52 Ineaigapaakeri maganiro iragatsikaigaririra igamaga iragaigamataka kaemavaimataketyo kara, kantankicha Jeso ikantaigapaakeri: \p —Gara piragaiga, tera ario onkame, onti omagake. \p \v 53 Kantankicha iriroegi ogatyo ikenaigake ikavakavaimatanaketyo ikaavintsanaiganakerira, ineaigakerotari mataka kamasanotake. \v 54 Impo yogari Jeso ikatsavakotakero ikimoenkatanake ikantiro: \p —¡Ananeki, tinaanae! \p \v 55 Oga okenake anianai otinaanaa. Impo ikantake Jeso ompakenkanira osekatakempara. \v 56 Yogari iri ontiri iniro yogavageiganaketyo kavako, kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Gara tyani pikamantaigi noganiairora pishinto. \c 9 \s1 Jeso itigankaigakerira irogamereegi iriaigakera inkenkitsavageigakera \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 Impogini ikaemaigakeri Jeso irogamereegi yapatoitaigakerira yagaveakagaigakerira ironeagaigakemparira kamagarinipage ontiri aikiro irovegaigakerira mantsigaigankitsirira. \v 2 Itigankaigakeri inkenkitsatimoigakerira maganiro inkamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. Ikantaigakeri aikiro irovegageigakerira mantsigaigankitsirira. \v 3 Ikantaigavakeri: \p —Gara tatakona pamumaigi. Gara pamaigi pigotikiiro. Gara pamaigi pitsagine, piseka, intirika pigorikite. Gara pamaigi piteti pigamisate, intagatityo oga pogagutakarira. \v 4 Tyarika kara piaigake inkaemaigavakempirika pimagaigakera ivankoku, piaigaketyo pimagaigakera. Kantakani pimagimoigakerira kigonkero piaiganaera parikoti. \v 5 Antari garika tyani kaemaigavakempi piaigaketyo parikoti, kantankicha oketyo pimpotevonkititasanoiganaemparo kipatsipane pagatikakoigakeririra iroroniri ineantaigakempa onti pokaiganakeri piaigakera parikoti yovetsikaigaketari terira onkametite teranika iragaigavakempi irishineventaigavakempira. \p \v 6 Impogini iaigake itsotenkavageiganakero tyarika kara itimageigakera matsigenkaegi, ikenkitsatimoigakerira ikamantaigakerira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. Aikiro yovegageigamatirityo mantsigaigankitsirira. \s1 Ikogavetakara Erorishi ineakerimera Jeso \r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) \p \v 7 Impogini yogari Erorishi neagetakeneririra Sesa magatiro Garireaku ikemakotakero magatiro yovetsikagetakerira Jeso, yogavagetanaketyo kavako tyampatyo inkante. Ikantaigaketari pashini inti kitareanaacha Joan kamankitsirira karanki. \v 8 Pashinikya kantaigankitsi inti pokaatsi kamantantatsirira Eriashi pairaninirira. Pashinikyatyo kantaigankitsi atake yanianai pashini kamantantatsirira. \v 9 Kantankicha Erorishi onti ikantake: \p —Narotarityo togitorenkakagantakeri Joan. ¿Tyanimpatyora yoga maika iniakonatunkanirira nokemakotirinityo chapi? \p Impo ikogavetakatyo ineakerimera. \s1 Jeso yogitovaigakerora pan \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 Impogini ipokaigaira iritigankaneegi Jeso ikamantageigapaakeri magatiro yovetsikageigutirira. Ikemaigavakerira Jeso itentaiganakari parikoti ochoenitira Vetsaira. \v 11 Kantankicha iroro ikemakotunkanira iaigake tovaini matsigenkaegi yogiaiganakerira. Yogari Jeso ishineigakari ikenkitsatimoigakerira ikamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, aikiro yovegaigakeri mantsigaigankitsirira. \v 12 Impo inanaira shavini poreatsiri yaiñoniiganakari iritigankaneegi ikantaigiri: \p —Pakuaigaeri maganiro yogaegi iriaigaera anta otimagetakera pankotsipage kameti irampishigopireaigakempaniri aikiro impunaventavageigakera isekaegi isekataigakempara. Akari aka mameritari tatampa irogaigakempa. \p \v 13 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Paigerityo viroegi isekataigakempara. \p Iriroegi ikantaigiri: \p —Mameri tatampa nompaigakeri. Intaganivatisanotyo onai 5 pan, yogari shima pitenivani inai. ¿Matsi ario nagaveaigake noaigakera nompunaventaigakitenerira irashiegi maganiro isekataigakempara? \p \v 14 Ikantaigake maika ineaigaketari itovaigavageti matsigenkaegi ikaravageigake ariorika 5,000 surariegi. Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Kantaigeri maganiro impitaigakera kantankicha onti pashirikogeigakeri ariorika inkarageigake 50 impirinigeigakera. \p \v 15 Ario ikañoigakero maika ovashi ipirinitaigake maganiro. \v 16 Impo yogari Jeso inoshikakero pan intiri shima yapagotakeri ineventanaka enoku iniakerira Tasorintsi ikantiri: “Apa, noshinevagetakatyo maika pipakenara nogaigakemparira.” Impo ikotagakero pan ipaigakeri irogamereegi iriroegikya paigakeri maganiro. \v 17 Isekataigaka maganiro ikemaiganaka, impo yogari irogamereegi yapatoigairo aityokyarira onai yoyagaigairo tsivetaku shatekapagerikatyo kara onakotake 12. \s1 Perero ikantakera Jeso inti Igoveenkariegite iseraereegi \r (Mt 16.13-20; Mr 8.27-30) \p \v 18 Impogini inakera Jeso paniro iniakerira Iriri intagani itentaigaka irogamereegi. Impo ikantaigiri: \p —¿Tyara ikantaigana maganiro matsigenkaegi? \p \v 19 Iriroegi ikantaigiri: \p —Ikonogagarantaigaka ikantaigake: ‘Inti Joan Giviatantatsirira.’ Pashini kantaigankitsi: ‘Inti Eriashi.’ Pashinikya kantaigankitsi: ‘Inti pashini kamantantatsirira pairaninirira yanianaira.’ \p \v 20 Impo ikantaigiri: \p —Viroegiri, ¿tyara pikantaigana? \p Iniamatanaketyo Perero ikantiri: \p —Viro vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite. \p \v 21 Ikantaigiri: \p —Gara tyani pikamantumaigi. \s1 Jeso ikamantaigakerira irogamereegi inkamakera \r (Mt 16.21-28; Mr 8.31–9.1) \p \v 22 Impo ikantakotaka Jeso ikantaigiri: \p —Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iratsipereavagetake. Yogari itinkamiegi jorioegi intiegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi gara ikematsaigiri onti inkisashiigakempari. Impo ovashi irogakagantaigakeri, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \p \v 23 Impo ikantaigiri maganiro: \p —Tyanirika kogankitsine inkantakanira inkematsatasanotakena garatyo ipiriniventiro ikogagetirira irirori, ontityo inkantakani impiriniventavagetanakero nokogagetirira naro, aikiro iratsipereaventavagetakenatyo ontirika inkamaventakena. \v 24 Tyanirika tsarogakagacha ikiiro tera inkoge iratsipereaventavagetakenara ikiirotyo kañotagantanankicha, intagatitari ikogake irovetsikagetakera tatarika ikogagetakerira irirori. Kantankicha yogari piriniventirorira nokogagetirira naro yatsipereaventakenara, iriro pinkante iriatake itimira Tasorintsi inkantakani intimake. \v 25 Intimavetakempatyo gaveankitsinerira irashintakemparora magatiro kipatsipagekutirira kantankicha impoginityo inkamanae iriatake morekariku, ¿matsi ario agaveake oganiakerira iaraki? Garatyo agaveimati. \v 26 Tyanirika pashiventagakenane naro ontiri aikiro nokantagetakerira ariotyo nonkañotagakempari naro impogini nompigaatera nompashiventagapaakemparityo irirori. Nompigaetari impogini nonkoveenkavagetapaakera nonkañotapaakemparira Apa ikoveenkavagetira intiegiri aikiro isaankariite, ariotari ikañoigakari iriroegi. \v 27 Nonkamantasanoigakempi antari gatatara pikamaigi pinkonogagarantaigakempa pineaigakeri Tasorintsi inkoveenkatanakera viroegiku. \s1 Jeso ikantatigimoiganakarira irogamereegi \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Impogini avisanakera ariorika 8 kutagiteri iatake otishiku iriniaerira Iriri itentanakari Perero, Joan intiri Santiago. \v 29 Impo iniakerira Iriri katsiketyo ikantatigamatanakatyo ivoroku ogatyo okenake imanchaki okovoreatanake okantanake porererere onkutavageteratyo kara. \v 30 Katsiketyo ikoneaiganake Moiseshi intiri Eriashi itentaigakari Jeso iniavakagaigakara. \v 31 Ikovoreaigamatanaketyo ikantaiganakera porererere. Onti iniaventaigake iratsipereavagetakera Jeso inkamakera Jerosarenku. \v 32 Kantankicha yogari Perero intiegiri itentaigakarira magasevageigaketyo kara, impo ikireaigamatanaketyo ineaigutarityo Jeso kovoreamatake kantamataketyo porererere itentaigakari Moiseshi intiri Eriashi. \v 33 Impo ineaigavakerira yontainaiganaarira Jeso iniamatanaketyo Perero ikanti: \p —Gotagantatsirira, ¡matsi ariokonatyo anaigake aka! Atsi novashiigakera mavati pankotsi otyomiatirira, patiro pashi, patiro irashi Moiseshi, ogari omavatakemparira onti irashi Eriashi. \p Kantankicha ontityo iniashitakaro kogapage, teranika irogote tyarika inkante. \v 34 Iroro iniavagetakera katsiketyo apamankakoigapaakeri menkori, itsarogaigamatanaketyo ineaigaketari apamankaiganakarira. \v 35 Impo inianake Tasorintsi arionika apatosegakara ikanti: “Yokari yoka inti Notomi, tsikyatatari nokogakagakeri naro notigankakerira. Maika atsi kemisantasanoigeri viroegi.” \p \v 36 Impo opeganakara iniakera ineaigavetari Jeso panivani yapuntaa. Iriroegi ikemisantaigaketyo. Impo iaigaira teratyo tyani inkamantumaige okyara. \s1 Jeso yoneagaarira kamagarini \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Okutagitetanaira ipokai Jeso intiegiri irogamereegi iponiaigaara otishiku. Impo iaigaketyo tovaini matsigenkaegi itonkivoaigavaarira. \v 38 Impogini inianake paniro imaraenkarikatyo kara ikantiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, atsi shonke, geri kavako notomi, panirotari ikantavagetakara irirori. \v 39 Itimagutakeri kamagarini ipigatagapinitakeri, ikaemakagagematirityo kara, aikiro ishigekakaganakeri shige shige shige, ishimosegantanaketyo kara. Teratyo irapakuimateri ikantakani yatsipereakagakeri. \v 40 Nokantaigavetakari pogamereegi ironeagaigaemparira kantankicha teratyo iragaveaigeri. \p \v 41 Inianake Jeso ikanti: \p —¡Ario pikantavageigaka viroegi tekyaenkatyo pogoigero iragaveane Tasorintsi! ¿Akasamaninivatirorokari nompiriniventaigakempi nantsipereakoigakempira? \p Ishonkatetanakari iriri ikantiri: \p —Makenarinityo aka pitomi. \p \v 42 Kantankicha iroro yamavetanakenerira yogari kamagarini yogituakeri savi kipatsiku ishigekakaganakeri shige shige shige. Impo yoneagakari Jeso, ogatyo ikenake ananeki paa vegasanotaa. Impo inianai Jeso ikantiri tomintaririra: \p —Neri pitomi yoga. \p \v 43 Maganirosanotyo yogavageiganake kavako, ineaigakeritari yagaveavagetakera Tasorintsi. \s1 Jeso ikamantaigairira aikiro inkamakera \r (Mt 17.22-23; Mr 9.30-32) \p Iroro yogavageigakera kavako isureigakarora yovetsikagetakerira Jeso inianake irirori ikantakotanakara ikantaigiri irogamereegi: \p \v 44 —Maika kemisantasanoigena, gara pimagisantaigiro nonkantaigakempirira. Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iragakagantakenkani iramanakenkanira irogakenkanira. \p \v 45 Iriroegi teratyo inkemaigavakero ikantakerira, tekyatanika irogikoneatimoigeri Tasorintsi tatoita ikantakotake, kantankicha tera inkantumaigeri, “¿Tatatyo oitara piniakotake?”, yagamaavageiganakatari. \s1 Tyani visaigakeri itovaireegi \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Impogini itsitiiganakero irogamereegi iniavakagaiganakara iniaventaigakerora tyanirikara visaigakeri itovaireegi, irorokyatyo ikantaigi, irorokyatyo ikantaigi. \v 47 Kantankicha Jeso yogotaketyo magatiro isureigakarira, nerotyo yagake paniro ananeki yogaratinkakeri inampinaku \v 48 ikantaigiri: \p —Tyanirika kavintsaakerine ananeki kañorira yoka kañomataka nantinirikatyo ikavintsaake, nantitari ikematsatake. Ario ikañotaka tyanirika kematsatakenane naro, inti ikematsatake aikiro tigankakenarira. Irorotari nonkantantakempirira maika tyanirika terira iraventakotempa onti inkavintsaakeri terira impaitumatempa, iriro pinkante inti pairorira yavisantavagetake. \s1 Tyanirika terira inkisashitempari Jeso onti ishinetakari \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 Impo ikanti Joan: \p —Gotagantatsirira, chapi noneaigakeri paniro yoneagakari kamagarini, onti yaventashitakari pivairo. Kantankicha naroegi nokantaviigakeri, noneaigaketari tera intentaigae. \p \v 50 Ikantiri Jeso: \p —Maika ganige pikantaviigairi, maganirotari terira inkisashiigajae onti ishineigakai. \s1 Jeso ikanomaakerira Santiago intiri Joan \p \v 51 Antari ochoenitapaakara iriatantanaemparira Jeso enoku iatanake Jerosarenku ikantanake: \p —Noatetatyo Jerosarenku. \p \v 52 Impo itigankaigakeri iritigankaneegi iriivaiganakera inkamantantaigakerora pokapaake Jeso. Iriroegi iaigake itimaigira samaritanoegi inkogaigakenerira pankotsi irimagantapanutemparira. \v 53 Kantankicha iriroegi teratyo inkogaige iragaigavakerira irogimagaigakerira iriroegiku, ineaigaketari onti iriate Jerosarenku. \v 54 Impo yogari irogamereegi paitacharira Santiago intiri Joan ineaigakera tera inkogaige iragaigavakerira ikantaigiri Jeso: \p —Notinkami, ¿pikogake nonkantaigakera ashiriakempara tsitsi enoku ontagaigakerira ompogereaigakerira? \p \v 55 Ishonkateigamatanakarityo Jeso ikanomajaigakeri. \v 56 Impo iaigake parikoti itimaigira pashini. \s1 Kogaigavetankicharira irogiaiganakerimera Jeso \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Impogini ikenaiganakera avotsiku inianake paniro surari ikantiri Jeso: \p —Notinkami, nokogake nonkantakanira nogiavagetakempi. \p \v 58 Ikanti Jeso: \p —Yogari etini aityo ikiantarira. Ario ikañoigaka tsimeripage irirori aityo imagantaigarira, kantankicha yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka teratyo ontime ivanko irimagantakemparira. \p \v 59 Impo ikantiri pashini: \p —Virori, tsame pogiavagetakenara. \p Kantankicha irirori ikanti: \p —Notinkami, nokogavetaka nogiatanakempimera, kantankicha aiñokyatari apa gatata nopoki. Antari inkamanaera nonkitatanaerira, ario pinkante nompokake nonkantakanira nogiavagetanakempi. \p \v 60 Ikanti Jeso: \p —Yogari igamagapage kantetyo inkitaigaerira terira inkematsaigeri Tasorintsi. Virori piate pinkenkitsavagetakera pinkamantaigakerira pitovaireegi tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite. \p \v 61 Inianake pashini ikanti: \p —Notinkami, naro aikiro nokogake nogiavagetakempira, kantankicha oketyo noatapanaate novankoku noniantapanutera. \p \v 62 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —Tyanirika kogavetankicha irogiavagetakenara, kantankicha aityorika itatsiventakarira ¿matsi tyara inkantakempa impegasanotakerira Tasorintsi Igoveenkarite impiriniventakerora ikogagetirira? Garatyo yagaveimati. \c 10 \s1 Jeso itigankaigakerira 72 inkenkitsavageigakera \p \v 1 Impogini yogari Atinkami itigankaigake 72 irogamereegi iriivaiganakerira tyarikara iriatakera irirori. Ikantaigakeri: “Gara papuntaiga paniro. Onti pagavakagaiganakempa pitenipage pinaiganake, piteni atankitsine parikoti, piteni atankitsine parikoti, ariompa pintsotenkavageiganakempari.” \p \v 2 Impo ikantaigavakeri: “Nonkantasanoigakempi aiño tovaini kogakoigankicharira irogoigakera tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, kantankicha tesakona intovaige gotagaigakerineririra. Onti ikañoigakaro osampatira turigoki ogatuitakoni tesakonara intovaige gaigakeronerira. Irorotari maika nonkantaigakempi piniaigakerira Tasorintsi pinkantaigakerira intigankaigakera gotagaigakerineririra. \v 3 Piaige viroegi. Onti nontigankaigakempi itimaigira kisantaigatsirira iratsipereakagaigavakempityo kara kañomataka intinirikatyo notigankake ityomiani ovisha iriatakera yapatotara garirira ovisha. \v 4 Gara pamaigi pitsagine, ontiri yoyagantaganirira koriki, aikiro gara pamaigi pashini pisapatote. Gara pipirinigeiganake avotsiku piniavakagaigakempara pintentaigakerira tyanirika pintonkivoaigakempa. \p \v 5 “Tyarika kara inkaemaigavakempi pimagaigakera ivankoku pinkiaiganakerika tsompogi oketyo pinkantaigapaakeri: ‘Nokogake inkavintsajaigakempira Tasorintsi.’ \v 6 Irishinetanakemparika irirori inkogakera inkavintsaakerira Tasorintsi, ariotyo inkañotakempa Tasorintsi inkavintsaakerityo. Kantankicha garika ikogi garatyo ikavintsajairi Tasorintsi, panirotyo inkavintsajaigakempi viroegi. \v 7 Irishineventaigavakempirika pinkantakani pimagimoigakeri ovashi piaiganaera, gara pogagumaiga. Pogaigakemparora tatarika oita impaigakempi, aikiro poviikaigakemparora yoviikaigarira iriroegi. Okantaganitari kametitake impunaigakenkanira tavageigatsirira. Nerotyo kametitake impaigakempira magatiro pikogakogeigakarira piatimoigakeritari pikenkitsatimoigakerira. \p \v 8 “Tyarika kara piaigake, inkaemaigavakempirika pisekataigakempara pogaigakemparora tatarika impakoigavakempi. \v 9 Povegaigaerira mantsigaigankitsirira, aikiro pinkantaigakerira maganiro: ‘Onti nopokashiigake nonkamantaigakempira tyara inkantakempa Tasorintsi irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite.’ \v 10 Kantankicha tyarika piaigake garika yagaigavakempi inkemisantaigakempira pinkenaiganaketyo avotsiku yapatotasanoigakara matsigenkaegi pinkantaiganakera: \v 11 ‘Atsi shonkaige, nopotevonkititasanoiganaarotyo kipatsipane nagatikakoigakempira kameti pogoigakeniri onti nokasanoiganaempi noaigakera parikoti teranika pishineigavakena. Kantankicha nokogaigake pogoigakera onti nopokashiigavetaka nonkamantaigakempimera tyara pinkantaigakempa kameti irogavisaakoigakempira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite, kantankicha viroegi tera pinkogaige pinkemisantaigakenara.’ \v 12 Maika nonkantaigakempi aganakemparika inkisashitantaigakemparirira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri pairotyo irogagaigakeri terira inkogaige inkemisantaigakempira. Yogaegiri timaigavetacharira pairani Soromaku ogakonatyo inkantaigakeri.\x * \xo 10:12 \xt Jen 19.24-28\x* \s1 Jeso ikanomajaigakeri timaigatsirira Korasunku, Vetsairaku ontiri Kaperenaoku \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi timantaigarorira Korasun! ¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi timantaigarorira Vetsaira! Pineaigavetakarotyo novetsikimoigavetakempirira, kantankicha teratyo pinkogaige pinkantatigaiganakempara pampakuaiganakerora povetsikageigira terira onkametite. Yogari pinkante timaigavetacharira pairani Tiroku ontiri Suronku iriroegimetyo neaigakerome inkantatigaiganakempametyo irogaguiganakemparome tontaporokiri, aikiro intiaitaiganakempametyo samampopane iokotagantaigakempara ikenkisureaigakara ineaigakera yovetsikageigira terira onkametite inkantatigaiganakempara. \v 14 Kantankicha viroegi aganakempara inkisashitantakemparirira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri, pairotyo irogagaigakempi kara avisavagetakerotyo inkisashiigakemparira Tirokunirira intiegiri Suronkunirira. \v 15 Viroegiri timaigatsirira Kaperenaoku paventakovageigaka. ¿Pineaigiri ariori piaigake enoku? ¡Garatyo! Ontityo piaigake morekariku.” \p \v 16 Impo ikantaigiri irogamereegi: “Tyanirika kemisantavintsaigakempine viro, nanti ikemisantavintsaigake. Yogari terira inkemisantavintsaigempi viro tera inkemisantavintsaigena naro, aikiro tera inkemisantavintsaigeri tigankakenarira.” \s1 Ipigaigaara itigankaigakerira Jeso \p \v 17 Impogini ipigaigaa yogaegi 72 itigankaigakerira ishinevageigapaakatyo ikantaigi: \p —Notinkami, ikematsageigamatanakenatyo kamagarinipage noneagaigakarira naventashiigakarira pivairo. \p \v 18 Ikantaigiri Jeso: \p —Jeeje, arisanoniroro, naro noneakeri Satanashi yagaveinkanira. \v 19 Naro nagaveakagaigakempi pagatikaigakerira maranke intiri kitoniro gara tyara ikantumaigimpi. Ario inkañotake kamagarini kisashitantacharira gaveavagevetacharira garatyo yagaveimaigimpi. \v 20 Kantankicha nonkantaigakempi, gara iroro pishineventaiga pineaigakera pagaveaigakerira kamagarinipage, ontityo pishinevageigakempa pineaigakera piaigakera enoku pinkantakanira pintimaigake, tsirinkakoigakavitari enoku. \s1 Jeso ishineventakarira Tasorintsi \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Impo ogatyo ikenake Jeso ishinevagetanakatyo kara yogishineakerira Isure Tasorintsi inianakeri Iriri ikantiri: “Apa, vinti vetsikagetakerorira inkite ontiri kipatsi ontiri aikiro magatiro timantagetarorira. Noshineventakempityo kara, pomanapitsaigakeritari govageigatsirira tera pogotagaigeri tyara pikanta viro. Inti pogotagaigake terira irogovageige. Arioniroro okañotaka maika, ariotari pikogakeri viro.” \p \v 22 Impo ikantaigiri maganiro: “Ipagetakenaro Apa magatiro, aikiro yagaveakagavagetakena posante. Tera tyani gotatsine tyara nokanta. Intagani gotankitsi Apa. Aikiro tera tyani gotatsine tyara ikanta irirori. Intagani naro gotankitsi intiegiri aikiro yogaegi nonkogakagaigakerira nogotagaigakerira.” \p \v 23 Impo ishonkateiganakari irogamereegi ikantaigiri iriroegi: “Ikavintsaavageigakempi Tasorintsi pineantaigakarorira magatiro pineageigakerira maika. \v 24 Nonkantaigakempi itimaigavetaka tovaini kamantantaigatsirira intiegiri koveenkariegi ikogaigavetaka ineaigakeromera pineaigakerira viroegi maika, kantankicha teratyo ineimaigero. Aikiro ikogaigavetaka inkemaigakeromera pikemaigakerira, kantankicha teratyo inkemumaigero.” \s1 Samaritano kavintsaantatsirira \p \v 25 Impogini ikavirimatanakatyo paniro gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikogakotagantakerira Jeso ineakerira tyarikara inkante. Impo ikantiri: \p —Gotagantatsirira, ¿tyara nonkantakempa maika nogishineakerira Tasorintsi ganiri noneairo nogamane onti nonkantakani nontimake? \p \v 26 Ikantiri Jeso: \p —¿Tyara okantira itsirinkakotanakerira Moiseshi? Piniavantirora, ¿tyara okanti? \p \v 27 Inianake irirori ikanti: \p —Onti okanti: ‘Aiño paniro Tasorintsisanorira, irirori inti Pitinkami. Pintasanovagetanakemparityo pisuretasanotanakemparira, aikiro pimpanirotasanotanakerira.\x * \xo 10:27 \xt Ireo 6.5\x* Pintsarogakagavagetakemparira pitovaire pinkañotagasanotakempatyo pitsarogakagara vikiiro.’\x * \xo 10:27 \xt Ire 19.18\x* \p \v 28 Ikantiri Jeso: \p —Pikantasanotakeniroro. Pinkantakanirika pintsataganakero okantakerira ario pinkante inkavintsaavagetakempi Tasorintsi pintimagantsivagetake kameti.\x * \xo 10:28 \xt Ire 18.5\x* \p \v 29 Kantankicha irirori isurematanakatyo ikanti ariorika inkantake Jeso: “Iroroventi tyara okantakara atanatsi pikogakotagantakenara, matakatari pogotakero.”, nerotyo ikantantakaririra: \p —¿Tyanimpatyora notovaire? \p \v 30 Ikantutarityo Jeso: \p —Paniro matsigenka iavetanakara Jerikoku iponianaka Jerosarenku. Kantankicha impogini yagavetanakaro nigankipoki yagaigavakeri koshintiegi ikoshiarantasanoigakerityo magatiro iaraki yogaigakerityo noganiro, ipasapasaiganakeri ton ton ton ineaigi panikya inkamanake iokaigapanutiri. \v 31 Impogini ikenanake kara paniro saserorote iponianaka irirori aikiro Jerosarenku, ineavetanakari ikenapitsatapanutirityo antakona anta yavisanake. \v 32 Aikiro ario ikenanake kara paniro irevita, ario ikañotaka irirori ineavetanakari yavisanaketyo. \v 33 Kantankicha ikenapaake paniro Samariakunirira ineitarityo itsarogakaganakarityo. \v 34 Ishigatetanakari inoshikanake aseite ontiri vino yogavintagisetakeri iponagetakeri. Impo yogatsonkutakeri iashinoteku ikenantavetapaakarira irirori itentanakari pashiniku pankotsi imagantapiniigarira visapiniigatsirira kara. Isentakeri ipagetakeri ikogakogetakarira. \v 35 Impo okutagitetanakera iatanake inoshikanake piteni tenario ipanakeri shintarorira ivanko ikantiri: ‘Neri yoka koriki nompunatanakempira pineasanotaerira yoga. Garika imonkarata nompunatapaempi impogini nompigaera.’ \v 36 Maikari maika atsi kantena ¿tyani pegakeri itovaire? \p \v 37 Ikanti irirori: \p —Inti yoga tsarogakagakaririra. \p Ikantiri Jeso: \p —Iroroventi maika ariotyo pinkañotakempari viro. \s1 Iatakera Jeso ovankoku Mareta ontiri Maria \p \v 38 Ariompa iatiri Jeso impo yogonkevagetaka itimaigira pashini. Ario otimi kara tsinane opaita Mareta, okaemavakeri ovankoku. \v 39 Aiño ovirentote opaita Maria. Irorori opiriniventavakeri Jeso okemisantakerira ikenkitsavagetakera. \v 40 Kantankicha ogari Mareta ovankinaventakarotyo antavagetakerira. Impo oshigatetanakari Jeso okantiri: \p —Notinkami, pineavetakaro novirentote tera omutakotena, paniro napuntashitakaro magatiro, tera tyara pinkantumatero. Atsi kanteronityo omutakotakenara. \p \v 41 Ikantutarotyo Jeso: \p —Mareta, onti pisuretakogetaka posante povankinaventakaro. \v 42 Kantankicha aityo patiro pairorira avisake okogakotunkanira. Irorotari opiriniventake maika Maria. Gara tyani pakuakagumatiro. \c 11 \s1 Jeso yogotagaigakerira irogamereegi iriniaigerira Tasorintsi \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Impogini iatake Jeso parikoti iniakerira Iriri. Impo yagatanakera inianake paniro irogamere ikanti: \p —Notinkami, yogari Joan yogotagaigiri irogamereegi iriniaigakerira Tasorintsi. Maika atsi gotagaigena viro noniaigakerira naroegi. \p \v 2 Ikantaigiri Jeso: \p —Antari piniaigerira Tasorintsi onti pinkañoigakero maika pinkantaigakerira: \q1 ‘Apa Tasorintsi, nokogaigake impinkatsatasanoigakempira maganiro matsigenkaegi \q1 inkematsatasanoigakempira impegaigakempira Igoveenkariegite. \q1 \v 3 Pimpaigakenara omirinka nogaigakemparira. \q1 \v 4 Pimagisantaerora novetsikaigakerira terira onkametite gara pikenkiagaiganaro. \q1 Ariotari nokañoigakari naroegi nomagisantaigakero \q1 yovetsikaigakerira tsipereakagaigakenarira tera nonkenkiagaigeri. \q1 Pimpampogiakoigakenara ganiri opokashigeigana garira noshintsitashigeigiro.’ \p \v 5 Impo ikantaigiri aikiro: \p —Pine viroegi intimera piamigote impogini piatake ivankoku nigankigite pinkaemapaake: ‘Amigoo, pinatena mavati pan, \v 6 ikyaenkasano gonketapaacha noamigote, narori mamerisanotyo tatampa nompavakeri.’ \v 7 Impo inkaemanake irirori anta tsompogi inkantempi: ‘Gara poveraanatana, shitakotaanatari, magaiganaanatari maganiro. Gara nagavei nomputempira.’ \v 8 Garatyo ipavetimpi, kantankicha atanatsirika pinevinatanakeri intinaanaketyo imputempira magatiro pikogakotakarira. Kantankicha gara iroro ipashitimpi ipegimpira iamigote, ontityo impashitakempi kameti ganiri atanatsi poveraanatirira. \p \v 9 “Irorotari maika nonkantantaigakempirira neviigeri Tasorintsi tatarika pikogakogeigaka impo irirori impaigakempirotyo. Pinkogasanoigakerorika pineakoigakemparotyo. Atanatsirika pinevinatakeri Tasorintsi inkemaigakempityo impaigakempirora. \v 10 Yogari nevitantatsirira ipunkani. Yogari kogankitsirira ineakero. Aikiro yogari tyanirika atanatsirira inevitantira ikemunkani ipunkanityo. \p \v 11 “¿Matsi pinkañoigera viroegi inevitempira pitomi shima pinoshike maranke pimperi? \v 12 Intirika inevitakempi igitsoki, ¿pinoshike pimperi kitoniro? \v 13 Kañotari viroegi pikañovageigavetari akyari pipaigiri pitomiegi tatarika oita kametiripage ineviigakempirira, iriromparorokarityo Piri timatsirira enoku pairorokari intigankimoigakeri Isure intimaguigakerira maganiro neviigakerineririra.” \s1 Ikantunkanira Jeso inti tinkamitakari kamagarini \r (Mt 12.22-32; Mr 3.20-30) \p \v 14 Impogini Jeso yoneagaari kamagarini itimagutakerira paniro surari imakanatagakeri, iroro ikontetanaira kamagarini oga ikenake inianai. Yogavageiganaketyo kavako maganiro. \v 15 Kantankicha ikonogagarantaigaka onti ikantaiganake: “Inti tinkamitakari Veresevo itinkami kamagarinipage. Irirotari gaveakagakeri yoneaganontantaigakaririra itimaguigakerira kamagarinipage.” \p \v 16 Impo ikonogagarantaigaka pashini ikogaigakera ineaigakerira tyarika inkante ikantaigakeri: \p —Atsi pineakagaigakenara pashini terira oneimagetenkani onkoneatakera kara inkiteku nogoigakeniri arisano piponiaka enoku. \p \v 17 Kantankicha irirori yogotavakerotyo isureigakarira ikantaigiri: \p —Pine intimera matsigenka irapatoitakeri itovaire impegakempara itinkami impo intsitiiganakerorika inkisavakagaiganakempara ovashi irashirikovakagaiganakempa iokaiganakeri itinkami panivani irinae, mameri tyanimpatyo iromperataempa. Ario ikañoigaka tentaigaririra iitaneegi ikiirora parantavakagaiganaachane inkisavakagaigakempara oga inkenaigake irashirikovakagaiganakempa ganige itsipavakagaigaa. \v 18 Ario ikañotaka Satanashi irirori, ¿matsi tyara inkantakempara ikiirora parantavakagaigaachane inkisavakagaigaempara intentaigaemparira itovaireegi kamagarinipage? Impogereakeririka itovaire panivani irinae, ¿ario tyanimpatyora iromperataempa? Onti nokantaigakempi maika nogotaketari pikantaigakenara inti tinkamitakena Veresevo nagaveantakarira noneaganontaigakarira itimaguigakerira kamagarinipage. \v 19 Iriromera gaveakagakenane kamagarini ¿ario tyaniratyo gaveakagaigakerira pitovaireegi yoneaganontaigakarira itimaguigakerira kamagarini? Irorotari ogotantunkani onti pikomuigakaro viroegi. \v 20 Kantankicha intityo gaveakagakena Tasorintsi noneagantagetakaririra kamagarinipage, iroro pogotantaigavakempa atake ikoveenkatanake Tasorintsi aka viroegiku. \p \v 21 “Yogari kamagarini onti ikañotakari pashini matsigenka suraritatsirira timatsirira iviane, ichakopite, magatiro yaventakarira. Isentasanovagetakerotyo ivanko teratyo tyani gaveimaterine inkoshiterira. \v 22 Kantankicha iripokera pashini pairorira yavisakeri, irirori pinkante iragaveakerityo iragapitsatakerira magatiro yaventagevetakarira, irashintutakempari magatiro impaigakeri tyanirika inkogakagake irirori. \p \v 23 “Maganiro terira irishinetena onti ikisashitakena, aikiro yogari terira intentena napatotantakera onti itivarokantake. \s1 Kamagarini ipigashitarira itimaguvetarira \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 “Antari itimagutirira matsigenka kamagarini impo iokanairi iatake anta osarigagitetapaakera yanuivagetakera. Impo ikogavetaka irapishigopireavagetakempamera, kantankicha teratyo iragavee ovashi isurematanaatyo ikanti: ‘Irirompatyo nompigashitanae notimaguvetarira.’ \v 25 Impo ipigavetaa ineapaakeri giakomatakatyo kañomataka pankotsi otarogaganira onegintetaganira saagitemataketyo kara. \v 26 Ovashi iatake yagakitira pashini 7 kamagarini pairorira yogagavageigaka. Impo itimaguigapaakeri yoga itimaguvetarira okyara ovashi irirori oga ikenake pairotyo yogagavagetanaka.” \s1 Tyani pairo inkavintsaavagetakenkani \p \v 27 Impogini aiñokyara iniavageti Jeso okaemamatanaketyo paniro tsinane tentaigakaririra patoigankicharira okanti: \p —¡Pairotyo oshinevagetaka piniro tomintakempirira tsomitagakempirira! \p \v 28 Kantankicha irirori ikanti: \p —Irirompasanotyo shinetasanoigankicha kemisantaigirorira Iriniane Tasorintsi isuretakoigakaro itsatagaigakero okantakerira. \s1 Jeso ikanomajaigakerira patoventaigakaririra \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Impogini ariompatyo yapatoventaiganakariri Jeso yonkuatakovageiganakarityo kara, impo yogotagaiganakeri ikanti: “Viroegi apaiventavageigakempi kañovagetagantsi, pikogantaigavetakarira noneakagaigakempira terira oneimagetenkani, kantankicha garatyo noneakagumaigimpi. Intagatityo noneakagaigakempi pashini onkañotakemparo ikañotagunkanira kamantantatsirira Jonashi pairani.\x * \xo 11:29 \xt Jon 1–3\x* \v 30 Pikemakoigakeritari irirori tyara ikantakeri Tsorintsi kameti ineakagaigakeriniri Ninivekunirira irogoigakeniri arisano inti tigankakeri. Ario inkañotagakeri Kañotasanotakaririra Matsigenka impogini kameti pogoigakeniri viroegi inti tigankakeri irirori aikiro. \v 31 Impogini aganakempara inkisashiigakemparira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri inkantake ogari igoveenkariegite Savakunirira pairotyo avisaigakempi viroegi, opokashitakeritari Saromon pairani oponiavagetakatyo samani kara onkemisantakerira irogotagagetakerora,\x * \xo 11:31 \xt 1 Kov 4.34\x* kantankicha maika ipokavetaka pairorira yavisavagetakeri Saromon, teratyo pinkematsaigeri. \v 32 Ario inkañotagaigakeri aikiro timaigavetacharira pairani Niniveku inkantake pairotyo yavisaigakempi viroegi, maganirotari Ninivekunirira ikematsaigakeri Jonashi ikenkitsatimoigakerira ikenkisureaiganaka ineaigaketari yovetsikagisevageigira terira onkametite ovashi ikantatigaiganaka. Kantankicha maika ipokavetaka pairorira yavisavagetakeri Jonashi, teratyo pinkematsaigeri. \s1 Suretakotasanotarorira Iriniane Tasorintsi onti ikañotakari neatsirira \r (Mt 5.15; 6.22-23) \p \v 33 “Antari yogimataganira mechero tera ario iromanenkani, aikiro teratyo intatakotenkani kovitiku, ontityo yovitakotunkani enoku kameti inkoneagitetakoigakeniri maganiro pitaigankitsirira kara. \v 34 Yogari suretakotasanovagetakemparonerira Iriniane Tasorintsi irogotasanotakero magatiro ikogagetirira irirori, onti inkañotakempari neatsirira tyarika iati ineasanotanake tera irontivatumatempa, okoneagitetimotakeritari magatiro. Kantankicha yogari terira isuretakotasanotemparo Iriniane Tasorintsi tera irogotero ikogagetirira, onti ikañotakari terira inee, tyampa inkantakempa iranuivagetakera, onti yontivativavagetaka, teranika onkoneagitetimoteri, onti ineakero pavatsaasemataka. \v 35 Kantankicha pisureigakemparorika Iriniane Tasorintsi tsikyanira pimaigavairokari oniashitaganirira kogapage pisureigavaemparora. \v 36 Pinkañoiganakemparika maika gara pogoigiro ikogakerira Tasorintsi, kantankicha patirorika pintsatagaiganakero Iriniane ario pinkante pogotasanoigake. Onti onkañotakempa yovitakotaganira mechero enoku yontenenkakoigakeri maganiro pitaigankitsirira kara ikoneagitetakoigakeri.” \s1 Jeso ikanomajaigakeri pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Ir 20.45-47) \p \v 37 Impogini yagatanakera iniavagetakera Jeso inianake paniro pariseo ikaemanakerira isekatimotakemparira. Impo iatake ikianake ipitapaake mesaku isekatavagetakara. \v 38 Kantankicha yogamatanaketyo kavako kaemakeririra ineakerira isekatakara kogapage tera inkivakotempa inkañoigakemparira iriroegi ikivakoigara panikyara isekataigakempa irisaankaigakempara okitsitinkaigakerira tatapagerika oita. \v 39 Kantankicha irirori ikantiri: \p —Viroegi pariseoegi intagati pipiriniventavageigi pamatavinaigakerira matsigenkaegi pagutageigakerira yashintageigarira. Kañomataka intagatira okivagani pamoko ontiri perato otishitaku, antari oteniku pairatamatake potsitasematake. \v 40 ¡Tera pogotumaige viroegi! ¿Matsi tera pogoige yogari vetsikakerorira ivatsa matsigenka iriro vetsikakero isure aikiro? \v 41 Kantankicha maika kantatigaiganakempa pakuaiganaero magatiro pisuregisevageigakarira, pintsarogakagantaiganakempara. Pinkañoigakemparika maika garatyo tatoita kitsitinkumaigimpi. \p \v 42 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi pariseoegi! Tatarika oita pashintumaiga ontirika mentashi, sankonka ontirika pashini posantepage pipankigeigirira pikonogantaigarira piseka pipagarantaigiri\f + \fr 11:42 \ft Pipagarantaigiri: irinianeku virakocha onti okantake “ustedes separan para Dios la décima parte” (onti onkantakera 1/10).\f* Tasorintsi, kantankicha pimagisantavageigakero ikantaigakempirira pintasanoigakemparira irirori, aikiro pintsarogakagaigakemparira pitovaire negintekyara pogaigakeri. Kametitaketyo pipagarantaigakerira Tasorintsi pashintageigarira, kantankicha gametyo pimagisantaigiro otovaire ikantakerira. \p \v 43 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi pariseoegi! Omirinkatari piaigira pankotsiku papatoitantaigarira viroegi pikogaigake pimpitaigakera ipiriniigira tinkamiigatsirira. Ario okañotaka aikiro piaigira opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira pikogaigake iriniaigavakempira inkañotagaigakempira iniaganira pitinkamipage. \p \v 44 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi vintiegiri pariseoegi kametitamampegaigacharira! Ontitari pikañoigakaro ikitatantaganirira igamaga pairani impo tenige onkoneatae. Okenapinitunkani agatitinavagetunkani, tenigetari onkoneatae oneakenkanira. Ariotari pikañoigakari viroegi maika ineaigakempira yogaegi konoitaigimpirira ineaigiri ariori opaitaka pikematsatasanoigirira Tasorintsi, kantankicha teratyo, teranika irogoige onti pisuregisevageigaka posante terira onkametite.” \p \v 45 Impo iniamatanaketyo paniro gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikanti: \p —Gotagantatsirira, nokemaigakempira pikantakera maika potsimajaiganakenatyo naroegi aikiro. \p \v 46 Kantankicha Jeso ariompatyo inianakeri ikantiri: \p —¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi aikiro, gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi! Povashigakovageigakaritari matsigenkaegi pogotagaigakerira posante intsatagaigakerora irishineventaigakempariniri Tasorintsi, kantankicha viroegi teratyo pintsatagumaigero. \p \v 47 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi! Yogaegiri yashikiiganakempirira yogaigakeri kamantantaigatsirira pairaninirira, maikari maika viroegi povetsikashiigakeneri isuretakotantaigaenkanirira pogageigakerora kara ikitataigunkanira ganiri imagisantaigaagani. \v 48 Antari povetsikaigakenerira oganirikatyo pikantumaigake kametitaketyo yogaigakerira. Iriroegi yogaigakeri pairani, maika viroegikya vetsikashiigakeneri isuretakotantaigaenkanirira. \p \v 49 “Yogotaketari Tasorintsi pairani ario onkañotakempa maika, nerotyo ikantantakarira: ‘Nontigankimoigavetakempari kamantantaigatsirira intiegiri pashini kenkitsatimoigakerinerira, kantankicha inkonogagarantaigakempa irogaigakeri, pashini onti iratsipereakagaigakeri.’ \v 50 Irorotari inkisantaigakempirira Tasorintsi viroegi timaigatsirira maika inkenkiagaviigakempirira kamantantaigatsirira yogaigunkanirira pairani okyasanokyara ovetsikunkanira kipatsi ovashi maika. \v 51 Yogari iketyosanorira yogunkani inti Averi.\x * \xo 11:51 \xt Jen 4.3-8\x* Yogari impogitasanotanankitsirira inti Sakariashi yogunkanirira ivankoku Tasorintsi inavetakara aikyara itagantaganirira piratsipage. Irorotari nonkantantaigakempirira maika arisanotyo inkisaigakempi viroegi timaigatsirira maika inkenkiagaviigakempirira maganiro yogaigunkanirira. \p \v 52 “¡Maikaniroro pantsipereavageigake viroegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi! Pogoigavetakarotari Iriniane Tasorintsi, pinkogaigakeme pogoigakera tyara pinkantaigakempa irogavisaakoigakempira, irorometyo pogotantaigakempa. Kantankicha teranika pinkogaige pogoigakera viroegi, aikiro itimaigavetaka pashini kogaigavetankicharira irogoigakera teratyo iragaveaige irogoigakera, povashigakovageigakaritari pogotagaigakerira pikantaigakerira intsatagageigakerora posante nerotyo tyampa inkantaigakempa inkematsaigakera iriroegi aikiro.” \p \v 53 Impo ikonteiganaira ikisaigamatanakatyo gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi ovashi ikogakotagantaiganakeri posante \v 54 ineaigakerira tyarika inkante kameti ontimakeniri onkenantakemparira inkisakagantaigakerira. \c 12 \s1 Jeso ikantaigakerira irogamereegi gara ikematsatamampegaiga kogapage \p \v 1 Impogini yapatovageiganakatyo kara matsigenkaegi itovaigavagetityo kara yagatikavakagaiganakatyo. Yogari Jeso ikantaigiri irogamereegi: “Tsikyanira pikañoigarikari pariseoegi ineakagantaigara inkantaigakenkanira ikematsatasanoigiri Tasorintsi, kantankicha teratyo arisano inkematsatasanoige, ontityo ikematsatamampegaigaka kogapage. \v 2 Kantankicha magatiro terira ogotenkani maika impoginityo ogotakenkani. Ario okañotaka magatiro omanagetunkanirira maika impoginityo ogikoneatakenkani. \v 3 Irorotari maika nonkantantaigakempirira ogari magatiro mairenirira pikantaigirira ganiri tyani gotumatatsi impoginityo ogotanakenkani, irogoiganakero maganiro. Ario okañotaka, magatiro pikantaigakerira parikoti pomanakotakerora ganiri tyani kemumaigimpi impoginityo onkemakotanakenkani ontsotenkakovagetanakempatyo kara. \s1 Panirosanotyo impinkakenkanira Tasorintsi \r (Mt 10.26-31) \p \v 4 “Maika nonkantaigakempi viroegi noamigoegite, gara pipinkaigiri kogaigankitsinerira irogamagaigakempira. Iriroegi irogamagaigakempirika intagatitari kamankitsine pivatsa, kantankicha garatyo yagaveimaigi irogamagaigakerora pisure. \v 5 Kantankicha naro nonkamantaigakempi tyani pimpinkaigake. Irirotari pimpinkaigake Tasorintsi, panirotari ikantara irirori yagaveira inkantakera tyani kamankitsine impo iragaveake intigankakerora isure morekariku. Jeeje, arisanoniroro iriro pimpinkaigake. \v 6 ¿Matsi tera pineaigeri tsimeripage intagatira ipunata 5 tsimeri pimentyakiteni koriki?, kantankicha yogari Tasorintsi teratyo imagisantumateri. \v 7 Kañotari pigishiegi akyari yogotiro papeapagetiro. Irorotari nonkantantaigakempirira gara pitsarogaigi, pairotari pavisavageigakeri tsimeripage. \s1 Terira impashiventagaigempari Jesokirishito \r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 “Maika nonkantaigakempi tyanirika kantasanotankitsine ikematsatasanotakenara inkamantaigakerira itovaireegi, ariotyo inkañotakempa Kañotasanotakaririra Matsigenka impogini inkantaketyo: ‘Nanti shintari’, inkemaigakerira maganiro isaankariite Tasorintsi. \v 9 Kantankicha tyanirika kantankitsine: ‘Tera nonkematsateri Jeso, inkante’, ariotyo inkañotakempa Kañotasanotakaririra Matsigenka impogini inkantaketyo: ‘Tera naro shintemparine’, inkemaigakerira maganiro isaankariite Tasorintsi. \v 10 Tyanirika samatsanatakerine Kañotasanotakaririra Matsigenka iragaveake Tasorintsi imagisantakotaerira, kantankicha yogari samatsanatakerine Isure Tasorintsi garatyo imagisantakotumatiri. \p \v 11 “Antari ariorika iramaitanakempi pankotsiku yapatoitantaigarira ontirika inaigira joese intirika koveenkaripage, gara pisureigaro tyarika pinkantaige. Gara pikantaigi: ‘¿Tyarika nonkantaigeri?’, \v 12 isuretagaigakempitari Isure Tasorintsi kameti pogoigakeniri tyara pinkantaige.” \s1 Tera onkametite onkogenkanira ashintavagetakenkanira \p \v 13 Impo iniamatanaketyo paniro matsigenka tentaigakaririra patoitaigankicharira ikantiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, atsi kanteri ige impagarantakenarora iokimoiganaanarira apa ikamanakera, itsaneapitsatakenarotari nashintakemparimera. \p \v 14 Kantankicha Jeso ikantiri: \p —¿Matsi naro joese kameti nonkantakerira impagarantakempira? \p \v 15 Impo ikantaigiri maganiro: \p —Tsikyanira pikogaigikari pashintavageigakempara. Pashintavageigavetakempatyo, ¿matsi iroro ganiaigakempine? \p \v 16 Ovashi ikantakotanakeri shintavagetacharira ikanti: “Itimake pashini matsigenka shintavagetacharira. Yashintagematatyo igipatsite ipankitagantagematityo turigoki impo otimanake ojojoo, tyarika, teratyo choeni. \v 17 Impogini avisavagetanakerotyo kara yogantarorira, tyampatyo irogakero, ikanti: ‘¿Tyarikatyo nonkantakero?, avisanakerotari nogantarorira. Maika ¿tyarika nogakero?’ \v 18 Impo isurematanakatyo ikanti: ‘Maika nogotake tyara nogakero. Nontireakagantakero nogantagevetarorira novetsikakagantagetakera pashini omarapageni kameti ogonketakempaniri magatiro nogantagetakemparora noturigokite ontiri aikiro magatiro noarakipage.’ \v 19 Impo ishinevagetanaka ikanti: ‘Maika timakotakenaniroro tovaiti, gatata otsonkageta ontovaigakovagetanake shiriagarini gara tatoita nokogakotumata. Maikari maika nampishigopireavagetakempa, nosekatavagetakempa, noviikavagetakempa, noshinevagetakempatyo kara.’ \v 20 Kantankicha Tasorintsi ikantiri: ‘Tera pogotumate viro, paitatyo pinkamake tsitenigetiku pokagetanakerora magatiro pashintagetakarira, tyanimpatyo shintagetaemparone.’ \v 21 Ario ikañota maika maganiro yoga kogatsirira intaganira irashintavagetakempa irirori, kantankicha tera irogote yogari Tasorintsi ineakeri kañomataka tera irashintumatempa maani.” \s1 Tasorintsi impaigakeri kematsatasanoigiririra magatiro ikogakogeigakarira \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Impogini Jeso ikantaigiri irogamereegi: “Maika nonkantaigakempi gara povankinaventaigaro pisekaegi pinkantaigakera: ‘Maikaniroro kamani ¿tatarikatyo nogaempa?’ Aikiro gara povankinaventaigaro pogaguigakemparira pinkantaigakera: ‘¿Tyarikatyo nagakero nogagutaemparira?’ \v 23 Kañotari pisure paniantaigarira yagaveaketyo Tasorintsi itimakagakerora irorompari piseka pairo impaigakempiro. Ario okañotaka pogaguigakemparira, kañotari yagaveakera Tasorintsi itimakagakerora pivatsa irorompari pogaguigakemparira pairo impaigakempiro. \v 24 Pineaigiritari kogonti teratyo impankivageigavetempa, aikiro teratyo ontimavetempa irogantaigakemparorira iseka iriatapiniigakera iragapiniigakera isekataigakempara, kantankicha Tasorintsi ipaigirityo irogaigakemparira. ¡Viroegimparorokari pairo impaigakempi pisekaegi pogaigakemparira, pairotari pavisaigakeri aragetatsirira! \v 25 Antari povankinaventaigemparora pinkimoiganakera ¿matsi ario pagaveaigake pinkimoiganakera? Garatyo pagaveimaigi. \v 26 Iroroventi tera pagaveaigenika tesanorira onkomutempa, ¿tyara okantaka povankinaventaigakarora pairorira avisake okomutapitsaigakempira? \p \v 27 “Pineaigironirorotyo oka otegapage tsikyata oshivokashiigaro irorori tera antumaigavetempa, aikiro tera onkirikaigavetempa akyari okametivageigi avisavagetaketyo kara okametitakera, avisagetakerotyo kamisa kametimagorisanorira pairanitirira yogagutarira koveenkari Saromon pairorira avisake okametimagotakera. \v 28 Kañotari oka otegapage porenkamaivagetake ikametitagagetirora Tasorintsi, kantankicha kamani ovatuakenkani ontagakenkanira, ¡viroegimparorokari pairo impaigakempi pogaguigakemparira! Kantankicha viroegi tera pinkematsatasanoigeri onti povankinaventaiga posantepage. \v 29 Irorotari maika nonkantaigakempi gara povankinaventaigaro pogaigakemparira ontiri poviikaigakemparira. \v 30 Intitari kañoigiro maika yogaegi terira inkematsaige yovankinaventaigarora posantepage, irorotari ipiriniventaigi iriroegi. Kantankicha viroegi gara pikañoigiro maika, aiñotari Piri timatsirira enoku. Irirori yogotake omirinka tatarika oita pikogakoigaka. \v 31 Irorompatyo pinkogasanoigake pimpiriniventaigakerora magatiro ikogagetirira Tasorintsi, impo irirori impaigakempiro magatiro pikogakogeigakarira. \s1 Oshineventavagetakenkanira magatiro ikogagetakerira Tasorintsi \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 “Gara pitsarogaigi. Viroegi onti pikañoigakari ovisha, narori nanti sentaigimpirira. Teratyo pintovaigavetempa, kantankicha Piri timatsirira enoku ishineventaigakempityo irogavisaakoigakempira kameti pintimimoigakeriniri impogini impegakempara Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerineririra. \v 33 Pimpimantaigakerora pashintageigakarira pagaigakera koriki pimpaigakerira kogakoigankicharira. Magatiro pashintaigakarira aka kipatsiku ontsonkatanaempatyo, kantankicha pimpaigakeririka pashini ario pinkante Tasorintsi inkantakani inkavintsaavageigakempi impogini enoku. Akari aka pashintageigavetakempatyo posantepage, aiñotari koshintiegi inkoshinanaigakempityo. Aikiro aiñotari gagetarorira kamisa ontityo irogagetakemparo kamisapage pashintageigakemparira. Kantankicha antari anta enoku gara tyani pakuakagumatiri Tasorintsi inkavintsaakempira. \v 34 Antari irororika pishineventavageigakempa timagetatsirira aka kipatsiku irorotyo pimpiriniventavageigake, intagatitari pisuretakoigakempa. Antari irororika pishineventavageigakempa ikogagetirira Tasorintsi ario pinkante irorotyo pimpiriniventavageigake, irorotari pisuretakoigakempa. \s1 Irogiavaenkanira Atinkami \p \v 35-36 “Viroegi pinkañoigakemparira nampiriantsiegi yogiaigavairira shintaigaririra iatakera ineerira pashini iamigote iragakera tsinane. Yovetsikashiigavaari iripokaera, yogimorekageigake mechero yogiaigakerira inkaemapaakera irashireakoigavaerira. \v 37-38 Nonkantasanoigakempi maika irishinevageigakempatyo yogaegi nampiriantsiegi kireaigankitsirira giaigavairirira shintaigaririra iripokaera. Iripokavetapaempatyo nigankigite ontirika onkutagitetamanakera kantankicha ineaigapaakeririka ironampiriaegi kireaiganatsi irovetsikashiigapaakemparityo irirori irovirinitaigapaakerira mesaku impakovageigapaakerira iseka. \v 39 Atsi sureigemparatyo, intimera pashini shintankicharira ivanko irogotemera tyatirikara iripokantakempa koshinti, ¿matsi ario irimagake? ¡Garatyo! Ontityo inkireaventakero iaraki ganiri ikiashitagani inkoshitakenkanira. \v 40 Irorotari nonkantantaigakempirira pinkantakanira pinegintevageigakempa pogiaigavaerira Kañotasanotakaririra Matsigenka impigaatera, gatanika pogoiginika tyati impigantaempa, ontitari katsiketyo inkomutagaigapaempi.” \s1 Nampiriantsi kametiri intiri terira inkametite \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Impo iniamatanake Perero ikanti: \p —Notinkami, ¿tyani pikantakoigake? ¿Intagani naroegi pogamereegi ontirika maganiro pikantakoigakeri? \p \v 42 Ikanti Atinkami: “Pinkañoigakemparira nampiriantsi govagetatsirira kematsatasanotiririra shintaririra. Pine intimera shintacharira ironampiriaegi impo iriatakera parikoti inkantanaeri paniro ironampiria ineaigaerira maganiro irapinampiriantsiegitene impaigaerira omirinka isekaegi. \v 43 Antari iripokaerika ineapaakeririka itsatagasanotakero ikantanakeririra, ariompatyo irishineventasanotanakempariri \v 44 inkantanakerira: ‘Maika nokogake pineagetakenarora magatiro nashintagetarira.’ Impo irirori irishinevagetakempatyo kara. \v 45 Kantankicha antari garika yogiavairi shintaririra onti inkantake: ‘Gatatarorokari ipokai,’ ovashi intsititanakero inkisakisaiganakerira irapinampiriantsiegitene, surariegi ontiri tsinaneegi. Onti impiriniventuntetanake isekatavagetakempara, aikiro inti inkonoivageiganakempa shinkisenari. \v 46 Kantankicha katsiketyo inkomutagapaakeri shintaririra inkisashivagetapaakemparityo kara intentagantaigakemparira maganiro terira inkematsaigeri. \p \v 47 “Yogari nampiriantsi govetacharira tatoita irantake ganiri ikishiri shintaririra, kantankicha tera inkematsateri, aikiro tera irovetsikashitempari iripokaera, impasapasatakenkanityo kara. \v 48 Kantankicha yogari nampiriantsi terira irogote tatoita irantake, irovetsikagevetakempatyo terira inkogero shintaririra gasakonatyo ipasatagani, teranika irogote. Kantankicha tyanirika yogotagasanotunkani, okogunkanityo irimatakempara irirori inkañotagasanotakemparora tyarika ikantunkani okyara yogotagunkanira. \s1 Tera iroro iripokashite Jeso irishinevakagaigakempara maganiro \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 “Naro nopokake aka kipatsiku kameti inkisaviitakenarora magatiro yovetsikageigakerira maganiro matsigenkaegi. ¡Intagame kantaka mataka visaakotaana! \v 50 Maika nogotake nantsipereavagetaketyo kara nerotyo novankinavagetakatyo kara nokenkisureavagetanaka narokyatyo agavagetanake. \v 51 ¿Pineaigiri irorori nopokashitake irishinevakagaigakempara maganiro? Teratyo iroro nompokashite, ontityo nopokashitake onkenantanakemparora inkisavakagaiganakempara. \v 52 Nerotyo maika intimaigake matsigenkaegi pankotsiku 5 irinaigake. Kantankicha mavani gara ishineventaigana, piteni shineventaigakenane, nerotyo inkisavakagaigakempara. \v 53 Yogari surari inkisanakeri itomi, irirokya itomi inkisanakeri iriri. Ogari itsinanetsite onkisanakero oshinto ontiri onevatyagete, irorokya oshinto onkisanakero iniro, ario onkañotake onevatyagete irorori onkisanakero ovagirote.” \s1 Tera irogoigero yogikoneatimoigavetakaririra Tasorintsi \r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Impogini ikantaigiri maganiro: “Antari pineaigirora omenkorisekantira anta iatira poreatsiri pikantaigake: ‘Maika ompariganake inkani’, impo opaiganake. \v 55 Aikiro otampiatira oponiaenkatara kamatikya pikantaigake: ‘Maika onkatsirinkagitetake’, impo okatsirinkagitetanake. \v 56 ¡Pishineigakara ontityo pineakagantaigaka kameti inkantaigakempiniri pogovageigi! Viroegi pogoigavetaro pinegiteaigirora ariorika omparigake ontirika gara. Ontiri aikiro pogoigavetaro tyati onkatsirinkagitetantakempa, kantankicha teratyo pogotumaige tyara okantaka yogikoneatimoigakempirora Tasorintsi magatiro pineageigakerira maika. \s1 Pogishineaigaerira kisaigakempirira \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 “¿Tyara pikantaigakara viroegi tera pinkogaige pinkantaigakera tatoita kametitankitsi? \v 58 Inkisakempirika pitovaire ineakera pipegakotakerira impo inkogavetakempa iramanakempira joeseku kameti inkantakeniri irirori tyara inkantaitakempi. Kantankicha viro pinianiatanakeri avotsiku pogishineaerira ganiri yamimpi. Antari iramanakempirika joeseku irirokya kaemakerine soraro, irirokya soraro onti iragapanutempi irashitakotakempira. \v 59 Nonkamantasanotakempityo garika pipunatasanotairi kisakempirira magatiro pipegakotakeririra garatyo yapakuaimpi shitakotakempirira.” \c 13 \s1 Ikantaigakerira Jeso garika ikantatigaiga impogereaigakempatyo \p \v 1 Impogini ipokaigapaake pashini ikamantaigapaakerira Jeso ikantaigiri: \p —¿Pikemakoigakeri Garireakunirira yogakagantaigakerira Pirato? Iaigavetakara ivankoku Tasorintsi yamaigavetanakenerira saserorote ipiraegi irovetisaigakenerira Tasorintsi. Impogini itigankaigakeri Pirato isoraroegite irogaigakiterira. Impo iaigake ineaigapaakeri anta tsompogi yovatuaigakeri ovoatanake iriraa okonoatanakarotyo iriraa ipiraegi yovetisaigakerira saseroroteegi. \p \v 2 Ikantaigirityo Jeso: \p —¿Ario pineaigiri pairori yavisaigake ikañovageigakara iriroegi Garireakunirira yavisaigakeri itovaireegi, nerotyo ikañotantaigunkanira maika? Teratyo. \v 3 Naro nonkantaigakempi viroegi aikiro garika pikenkisureaiga pineaigakera povetsikageigira terira onkametite pinkantatigaiganakempara pimpogereaigakempatyo viroegi aikiro impogini pinkañoigakemparira iriroegi. \v 4 Impo aikiro pikemakoigakerira Jerosarenkunirira oparigateigakerira pankotsi ochovaankunkanirira pairani anta Suroeku. Otsitokaigakeri ikamaigake 18. ¿Ario pineaigiri pairori yavisaigake ikañovageigakara iriroegi yavisaigakeri itovaireegi timaigatsirira Jerosarenku? Teratyo. \v 5 Naro nonkantaigakempi viroegi aikiro garika pikantatigaiga pimpogereaigakempatyo pinkañoigakemparira iriroegi. \s1 Jeso ikantakoigakerira terira inkematsatasanoigeri \p \v 6 Impo ikantakoigakeri Jeso iriroegi ikanti: “Itimake paniro matsigenka ipankitake patiro igera itsamaireku, impo iatapiniti ikamosotirora timakerikara oi, kantankicha iavetaka mamerityo. \v 7 Iperamatanakarotyo ikantutarityo tsamaitakotirorira: ‘Atsi geka. Nopokashitironi pairani, maika ogatyo omavatakotanaka shiriagarini teratyo ontime oi. Maika togeronityo, onti tikankicha kara.’ \v 8 Kantankicha irirori ikantiri: ‘Atsi arionetata. Maikari maika nonkigavatakotakero otsitiku impo nontiantakemparo itiga piratsi \v 9 impa ariorakari ontimanake oi. Impo oshiriaganaerika aikiro, garika otimi ario pinkante pintogakagantakero.’ ” \s1 Jeso yovegairora miguchasenari kutagiteriku apishigopireantaganirira \p \v 10 Impogini aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira yogotagantavagetake Jeso pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi. \v 11 Ario onake kara paniro tsinane omantsigantevagetakeni pairani niganki agavagetanaka 18 shiriagarini tera ovegaempa, itimagutakerotari kamagarini imiguchasetagakero, tyampa onkantaempa ovetinkajaempara. \v 12 Antari ineakerora Jeso ikaemakero ikantiro: \p —Maika mataavi vegaavi. \p \v 13 Impo ipatikaitakero ogitoku oga okenake ovetinkaanaka ovashi oshineventanakari Tasorintsi okanti: \p —Pairo yavisavagetake Tasorintsi yagaveavagetakera. \p \v 14 Kantankicha yogari tinkamitatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira ineakerira Jeso yovegakerora kutagiteriku apishigopireantaganirira ikisamatanakatyo ikantaigiri patoitaigankicharira: \p —Aityo 6 kutagiteri antavagetantaganirira, irorotyo pimpokantapiniigempa kameti irovegaigaempiniri. Gara iroro pipokantaiga kutagiteri apishigopireantaganirira.\x * \xo 13:14 \xt Ek 20.9-10\x* \p \v 15 Iniamatanaketyo Jeso ikantiri: \p —¡Pishineigakara pineakagantaigakara inkantaigakempira pikematsatasanoigakera! Kañotari viroegi agara kutagiteri apishigopireantaganirira pitsaakoigirira pivakane intirika piashinote pamaiganakeri pipaigakerira nia yoviikaigakara. \v 16 Iroromparorokari oka tsinane iyashikitanakerira Averan pairo novegantaemparo kutagiteri apishigopireantaganirira, noneakerotari itimagutakerora kamagarini aganaka 18 shiriagarini tyampa onkantaempa ovetinkajaempara novegaironiroro. \p \v 17 Ineaigakera ikantaigakerira ipashiventavageiganakatyo maganiro kisaigakeririra. Kantankicha yogari itovaire ishinevageiganakatyo kara ineaigakerira Jeso yovetsikagemati posante terira oneimagetenkani. \s1 Jeso ikantakotakerora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro okitsoki mosetasa \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Impo ikanti Jeso: “¿Maika tatoita okañotakaro ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi? ¿Tatarikatyo nonkañotagakemparo? \v 19 Ariokya nonkañotagakemparo okitsoki mosetasa. Iatake paniro matsigenka ipankitakerora pakitsotiro mosetasa itsamaireku impo oshivokanake okimovagetanake otsegororoitanake okañotanaaro inchato itimantaigaaro tsimeripage.” \s1 Jeso ikantakotairora ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi ikañotagakaro opoegantarira pan \r (Mt 13.33) \p \v 20 Impo ikanti aikiro: “¿Tatarikatyo nonkañotagakemparo ipegakara Tasorintsi Igoveenkariegite matsigenkaegi? \v 21 Ariokya nonkañotagakemparo opoegantarira pan. Pineirotari tsinane ovetsikira pan agavatake kimopane turigopane,\f + \fr 13:21 \ft Kimopane turigopane: irinianeku virakocha onti okantake “tres medidas de harina.”\f* impo okonogantakaro opoegantarira ogatyo okenake opoeganake magapatsatiro.” \s1 Sotsimoro maaniñakitirira \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Impogini ariompa iatanakeri Jeso Jerosarenku ikenagetanake itimageigira matsigenkaegi yogotagageiganakerira. \v 23 Aiño pashini ikantiri: \p —Notinkami, ¿gara itovaigi gavisaakoiganankichanerira? \p Impo inianai Jeso ikantiri: \p \v 24 —Pimpomirintsiventaigakemparora pinkiantaigakemparora sotsimoro maaniñakitirira. Nonkantasanoigakempitari intimaigake tovaini kogaigavetankichanerira inkiantaigakemparora, kantankicha garatyo yagaveaigi ikiaigira. \v 25 Impoginitari inkaviritanake shintarorira ivanko irashitakero sotsimoro. Viroegi terira pinkiaige paratinkaigake sotsi poenenkaigavetakemparotyo shitakomentontsi pinkaemaiganakera: ‘Notinkamii, shireakoigena.’ Kantankicha irirori inkantaigempityo: ‘¿Tyampatyora piponiaigakara viroegi?, teranika naro shintaigempine.’ \v 26 Pinkantaigavetanakempatyo: ‘Notentaigakempi nosekatavageigara, aikiro viro pogotagantavageti avotsiku napatotasanoigakara.’ \v 27 Kantankicha irirori ariompatyo inkantaiganakempiri: ‘Nokantaigakempitari tera naro shintaigempine. Piaigetyo parikoti maganiro viroegi vetsikagisevageigirorira terira onkametite.’ \v 28 Ovashi piragaiganakempa pinkaemavavageigaketyo kara pantsikagiseiganakerora pai pineaigakerira Averan, Isaako, Jakovo intiegiri pashini kamantantaigatsirira itentaigakarira Tasorintsi, viroegi onti intigankaigakempi parikoti. \v 29 Iripokaigapaaketari tovaini terira iriroegi jorioegi imponiageigamatempatyo samani kara pashinipageku kipatsi irishinevageigakempatyo intentaigakemparira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite maganiro kematsaigiririra. Imponiageigamatempatyo oatakara ikontetira poreatsiri, pashini imponiageigamatempatyo iatira poreatsiri, pashini kamatikya, pashinikyatyo poniaigankichane katonko. \v 30 Aiñoegitari ineaigavetunkanirira maika yavisaigakerira itovaire, kantankicha iriroegikyatyo iravisaiganaenkani impogini. Iriroegikya ineaigavetunkanirira yavisaigunkanira maika, impogini iriroegikyatyo visantaiganaatsine. \s1 Jeso iragatsikaigakarira Jerosarenkunirira \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Impo osamanitanakera ikenaigapaake pariseoegi ikantaigapaakeri Jeso: \p —Maika piatae, yogukari Erorishi. \p \v 32 Kantankicha irirori ikantaigiri: \p —Piaige pinkantaigapaakerira yoga matavitantatsirira pinkantaige: ‘Ikantake: Atsi geka, maikari maika aiñokya noneagempari kamagarinipage ontiri aikiro novegaigaerira mantsigaigankitsirira. Ario nonkañotake kamani, tenigetari ontovaige kutagiteri nagatagetanaerora nopokashitakerira.’ \v 33 Kantankicha maika ariompatyo noatanakeri Jerosarenku. Ario nonkañotake maika ontiri kamani ontiri aikiro kamani pashini. ¿Matsi tyara onkantakempara irogakenkanira kamantantatsirira parikoti garira ario Jerosarenku? \p \v 34 “¡Jerosarenkunirira, Jerosarenkunirira, pogaigirira kamantantaigatsirira, aikiro pipitankaigirira itigankimoigakempirira Tasorintsi inkenkitsatimoigakempirora Iriniane! Pineaigiro atava osavogaigirira otyomiani, nokoganagevetakatyo naro nonkañotagaigakempimera maganiro viroegi nampatoitaigakempimera pinkematsaigakenara, kantankicha viroegi teratyo pinkogumaige. \v 35 Maikari maika ganigetyo inimoigaimpi Tasorintsi panivani pampuntavageigaempa. Nonkantaigakempi maika gara pineaigaana kigonkero aganakempara pinkantaigavakenara: ‘¡Pairo ikametiti yoga itigankakerira Tasorintsi!’ ” \c 14 \s1 Jeso yovegairi nonasenari \p \v 1 Impogini agakara kutagiteri apishigopireantaganirira iatake Jeso isekatakara ivankoku itinkamiegi pariseoegi. Yogari itovaireegi pariseoegi ikamagutasanoigakerityo ineaigakerira tyarika inkantakempa. \v 2 Ario inake kara iriroku paniro nonasenari. \v 3 Impo yogari Jeso ikantaigiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri pariseoegi: \p —¿Kametitake povegerira mantsigari kutagiteriku apishigopireantaganirira, ontirika tera onkametite? \p \v 4 Kantankicha iriroegi ikemisantaiganaketyo. Impo Jeso itsagatakeri nonasenari yovegakeri ikantakeri iriataera. \v 5 Impo ikantutaigaarityo aikiro pariseoegi: \p —¿Matsi viroegi irashiriera otseraaku piashinote intirika pitorone kutagiteriku apishigopireantaganirira ario gara pinoshikaigaatiri? ¿Matsi ario pogiaigake avisanaera apishigopireantaganirira ario pinoshikaigaateri? \p \v 6 Tyampatyo inkantaigeri, teratyo iriniimaige maani. \s1 Yogari ventakovagetacharira irogipashiventavagetakenkani \p \v 7 Impo yogari Jeso ineaigakerira maganiro ikaemaigunkanirira isekataigakempara ontira ikogasanoigake impitaigakera intentaigakemparira kaemantankitsirira ovashi ikamantageigakeri ikantaigiri: \p \v 8 —Inkaemaigempirika ikyarira gankitsi tsinane pisekatimoigakemparira gara iroro pipirinitantapaaka impirinitantakemparira tentasanotakemparinerira kaemantankitsirira. Katinkariratyo iripokapaake pashini pairorira yavisake ishineventakarira kaemaigakempirira, \v 9 impo iripokapaake irirori inkantempi: ‘Atsi mereanakeri yoka.’ Ovashi pimpashiventanakempa akya pintsatake pimpirinitantakemparora panivatirira onai terira ompirinitantenkani, ontitari impirinitantakemparira terira irishineventasanotempari kaemantankitsirira. \v 10 Ariompa onti pimpirinitapaake anta kameti inkiapaakera kaemakempirira ineapaakempira inkantapaakempiniri: ‘Amigo, taina pimpirinitakera aka naroku.’ Impo inkemaigakera tentaigakempirira mesaku irogoigake viro ishineventasanotaka kaemakempirira. \v 11 Imirinkatari ventakovagetacharira impotetashivagetakempari Tasorintsi irogipashiventavagetakerira. Irirokya terira iraventakotempa irishineventakempari inkavintsaavagetakerira. \p \v 12 Impo ikantakeri aikiro kaemakeririra ikantiri: \p —Ponkotakaganterika piseka pinkaemantakera gara intagani pikaemavintsaigi piamigoegite intirika pirentiegi, garira intirika pinkaemaigake piitanepage intirika shintavageigacharira timaigatsirira aiñoni pivankoku. Iriroegirika pinkaemaigake impugaigaempityo inkaemaigaempira viro pisekatimoigakemparira iriroku. \v 13 Irirompatyo pinkaemaigake terira irashintavageigempa intiegiri shinkogisenari intiegiri terira iranuitagantsiige intiegiri aikiro terira ineaige. \v 14 Pishinevagetakempatyo kara gatanika yagaveaiginika impugaigaempira iriroegi, kantankicha inti pugaigaempine Tasorintsi impogini iraniaiganaera yogaegi ineaigakerira kañomataka tenirikatyo inkañovagetumaigempa. \s1 Jeso ikantakotakerora irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Aiño paniro pirinitankitsirira mesaku iroro ikemavakerira Jeso ikantakera iniamatanaketyo ikanti: \p —¡Irishinevageigakempa sekatimoigakemparineririra Tasorintsi impogini irapatoitaigakerira maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite! \p \v 16 Impo inianake Jeso ikanti: \p —Itimake pashini matsigenka ikogake inkaemantakera, impo ikamantakagantaigakeri maganiro inkaemaigakerira isekatimoigakitemparira intovaigavageteratyo kara. \v 17 Impogini yonkotakagantake posante iseka impo oposagetakera itigankake ironampiria inkantaigakiterira: ‘Tsame, mataka posatake magatiro.’ \p \v 18 “Kantankicha maganirotyo ikantaiganake: ‘Gara nopoki.’ Paniro ikantake: ‘Nakyaenkasano punaventankitsi kipatsi, noataketari nonkamosotakiterora noneakiterora. Gamera onti nompokakemetyo.’ \v 19 Pashinikya kantanankitsi: ‘Nakyaenkasano punaventankitsi 10 toro, noataketari noneakiterira nogoigakerira arisanorika yantavageigi. Gamera inti nompokakemetyo.’ \v 20 Yogari irapitene ikanti: ‘Nakyaenkatari gankitsi nojina, gara noati.’ \p \v 21 “Impo ipigaa ironampiria ikamantagetapaakeri shintaririra. Ikisamatanakatyo irirori ikanti: ‘Iroroventi piatetyo anta apatotakara pankotsi pintsotenkavagetanakerora magatiro avotsipage pintentaigakerira terira irashintavageigempa intiegiri shinkogisenari intiegiri terira iranuitagantsiige intiegiri aikiro terira ineaige iripokaigakera isekatakoigakenara.’ \p \v 22 “Impogini osamanivagetanake ipokai ironampiria ikantapaakeri: ‘Mataka nagaigakitiri, kantankicha tekya intsotenkaigempa mesaku.’ \v 23 Inianake nampitaririra ikantiri: ‘Iroroventi piate piganake ariokya pinkenanake avotsipageku tekyarira pinkamosogetero pinkamosogetapanuterira maganiro timaigatsirira kara pintentaigakerira ishatekaitanakempara novankoku. \v 24 Maika nonkamantaigakempi garatyo isekatumaiga iketyorira nokaemaigavetaka.’ ” \s1 Tyanirika garira yatsipereaventiri Jeso gara ipegaigiri irogamereegi \r (Mt 10.37-38) \p \v 25 Impogini ikenanake Jeso avotsiku yogiaiganakerityo tovaini matsigenkaegi kara. Impo ishonkateiganakari ikantaigiri: \v 26 “Tyanirika kogankitsine inkematsatasanotakenara impegasanotakempara nogamere garatyo pairo yavishi itasanoigarira tomintaigaririra, ontirika itsinanetsite, itomiegi, irishintoegi, irirentiegi, ontirika iritsiroegi, narokya ogakona intakena. Antari inkañotakemparika maika garatyo yagaveimati impegakempara nogamere. Ario okañotaka aikiro garika ikogi irapakuagetanakerora tatarikara oita ishineventagetakarira irirori garatyo ipegasanota nogamere. \v 27 Ario ikañotaka aikiro tyanirika terira inkoge iratsipereaventavagetakenara irogiavagetakenara garatyo yagaveimati ipegasanotara nogamere. \p \v 28 “Tyanirika kogankitsine irovetsikakera pankotsi inchovaankakagakerora ¿matsi gara oketyo isuretaro akatirika ikogashitaka koriki kameti iragatakerora magatiro? \v 29 Antari garira oketyo isuretaro ontirika irovetsikashitakemparo kogapage impo niganki ontsonkatakotanakempa ario tyara iragashitakero pashini kameti iragatakeroniri. Garatyo yagatiro ontirorokari isamatsanatakenkani ineakenkanira intagatira maani yogaratinkagetakero. \v 30 Inkantakenkani: ‘Irirori yovetsikavetanakaro tera iragaveero iragaterora.’ \p \v 31 “Ontirika intimake koveenkari shintankicharira 10,000 soraroegi iriatake iromanatavakemparira pashini koveenkari shintankicharira 20,000 isoraroegite, ¿matsi gara oketyo isureta ariorika iragaveakeri ontirika gara yagaveaigiri? Isuretakempanirorotyo. \v 32 Impo ineerika gara yagavei, intigankaketyo isoraroegite intonkivoaigavakemparira pairorira yavisaigakeri ineaigakerira ariorika iragaveaigake irogametiaigaerira. \v 33 Arioniroro okañotaka maika tyanirika terira inkoge iokagetanakerora magatiro yashintagetakarira garatyo ipegasanota nogamere. \s1 Tyara onkantakenkani tivi terira ompochatae \r (Mt 5.13; Mr 9.50) \p \v 34 “Ogari tivi opochatira pairo okogasanotagani, kantankicha antari omasankatera ganigera opochatai, ¿ario tatatyo onkogavitaenkani? ¿Matsi tyampatyo onkantaenkani kameti ompochatanaera? \v 35 Ganigetyo tatoita okametitashitumatai. Gara okametiti ontiantakenkanira kipatsi kameti ontimasanotakeniri pankirintsi, aikiro gara okametiti onkonogantakenkanira kaara ontiakotantakenkanira pankirintsi. Ontityo ovuokakenkani parikoti. Pikemaigakenarika maika atsi suretasanoigemparotyo nokantaigakempirira.” \c 15 \s1 Ovisha pegavetankicharira \r (Mt 18.10-14; Jn 10.1-18) \p \v 1 Impogini yogaegiri maganiro kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari intiegiri kañovageigacharira yaiñoniiganakari Jeso inkemisantaigakerira. \v 2 Impo ineaigavakerira pariseoegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ovashi iniashinaigakari Jeso ikantaigi: \p —Atsi geka, ¿tyara ikantakara yonta itentavintsaigakarira kañovageigacharira isekatakoigakarira? \p \v 3 Impo inianake Jeso ikantakotakara ikanti: \v 4 “Pine viroegi pashintaigempara 100 ovisha pamaiganakeri anta shimpenashiku isekataigakempara impo impegakempa paniro, ¿matsi gara pokaiganakeri itovaire piatakera pinkogaaterira kigonkero pagaerira? \v 5 Impo pagaeririka pintsomaanaeri pamanaeri pishinevagetakempatyo kara. \v 6 Impo pogonketapaakempara pivankoku pinkaemaigapaakeri piamigoegite intiegiri choenitakoigimpirira pinkantaigakerira: ‘Tsame ashinevageigakempara, nagairitari novishate pegavetankicharira.’ \v 7 Maika nonkantaigakempi ario okañota intimera paniro kañovagetacharira irapakuaerora yovetsikagisetakera terira onkametite ovashi inkantatiganakempa irishineventavagetakenkanityo kara anta enoku avisakerotyo ishineventaganira 99 matsigenka terira inkogakoigempa inkantatigaigakempara. \s1 Koriki pegavetankicharira \p \v 8 “Ontirika ashintakempa paniro tsinane 10 korikimenta impo impegakempa pamentaniro ¿matsi gara ogimoreki mechero ontarogakotakerira onkogasanotaerira agaerira? \v 9 Impo agaeririka onkaemaigakero oamigaegite ontiri choenitakoigarorira onkantaigakerora: ‘Tsame ashinevageigakempara, nagairitari nogorikite pegavetankicharira.’ \v 10 Maika nonkantaigakempi ario ikañoigaka isaankariite Tasorintsi ishinevageigatyo kara ineaigira ikantatigara paniro kañovagetacharira.” \s1 Gavairirira itomi paratutakeririra igorikite \p \v 11 Impo ikantake Jeso aikiro: “Itimi paniro surari aiño itomi piteni. \v 12 Impo yogari iyashiki ikantakeri iriri: ‘Apaa, atsi penaronityo maika magatiro nashintakemparira naro impogini pinkamanaera.’ Yogari iriri ipaigakeri piteniro magatiro okatinkageigakeririra paniropage. \v 13 Impo omavagitetanakara kutagiteri yogari iyashiki yaganakeri maganiro igorikite iavagetaketyo samani kara pashiniku kipatsi, ario kara yovetsikagisevagetanake posante yaparatakeri igorikite itsonkatasanotakerityo kara yogakatyo noganiro. \v 14 Impogini itsonkatasanotakerira maganiro igorikite otsonkamatanakatyo sekatsi apagiteanakarotyo kara, tyampatyo iragaero irogaemparira yatsipereavagetake itasegane. \v 15 Impogini iatake irantavagetimotakerira pashini timatsirira kara. Irirori itigankakeri irisentakenerira ishintorite. \v 16 Tyarika, itasegagetanaketyo kara irorokyatyo iroganakempa otaki ipaganirira shintori inkemanakempara, teranika tatakona impumatenkani irogakemparira. \v 17 Impogini isurematanaatyo ikanti: ‘Yogari tavagetimoigiririra apa isekatavageigatyo kara, okonogaka ikemaiganaka tera intsonkatasanoigero. Narori aka panikya aganakena notasegane. \v 18 Atsi nompiganaeta apaku nonkantapaakeri: Apaa, ineakena Tasorintsi novetsikagisevagetakera terira onkametite, aikiro viro nogipashiventavagetakempityo notsonkatasanogetakerora magatiro pipagevetakenarira naparatakerora. \v 19 Maika ganigerorokari pikantaana: Notomi, onti pimpegaena tavagetimotimpirira.’ \v 20 Impogini iatanai yogonkevagetaa ivankoku iriri. \p “Irorotyo ineventakotavakarira ikenapaakera itsarogakaganakarityo kara ishiganakatyo itonkivoavakarira, yagavairi yavinatavakerityo yasaraanatavakarira. \v 21 Impo inianake irirori ikantiri: ‘Apaa, ineakena Tasorintsi novetsikagisevagetakera terira onkametite, aikiro viro nogipashiventavagetakempityo notsonkatasanogetakerora magatiro pipagevetakenarira naparatakero. Maika ganigerorokari pikantaana: Notomi.’ \v 22 Kantankicha iriri ikantaigirityo ironampiriaegi: ‘Piaige gaigute kamisa pairorira avisake okametitasanotakera pogaguigakerira intiri aikiro aniyo pogakenerira ichapakiku, aikiro pisapatoigakerira. \v 23 Pagaiguterira toro akamotiakyanirira keitasanotankitsirira povetisaigakerira. ¡Tsame asekatavageigakempara ashinevageigakempara!, \v 24 pigaatari notomi, okyara noneiri ariori ikamake. Ipegasanovetakatari, maikari maika aneaigairi.’ Impo isekatavageiganaka ishinevageigaka. \p \v 25 “Yogari itsitiki onti inake tsamairintsiku. Impo ipokavetapaaka ikemisantumatapaakerotyo sonkarintsi tyarika, ontiri aikiro itosoigakera. \v 26 Impo ikaemake paniro nampiriantsi ikantiri: ‘¿Tatatyo oitara kara?’ \v 27 Irirori ikantiri: ‘Ontitari ipokaira pirenti. Maika yovetisakagantakeri piri akamotiakyanirira toro keitasanotankitsirira, kametikyatari yogonketaa.’ \v 28 Ogatyo ikenake ikisamatanakatyo irirori teratyo inkoge inkiaera pankotsiku. Iroro ikemakotakerira iriri ikontetanake iatake ikantakerira inkianaera. \v 29 Kantankicha irirori ogatyo ikantanakeri: ‘Atsi geka, pogotake viro naro omirinkatyo nantavagetimovagetimpi teratyo nompugatsatumatempi, tera ario pimpumagetena paniro kavera ityomiani nonkaemaigakerira noamigoegite nosekatagaigakemparira noshinevageigakempara. \v 30 Kantankicha maika ipokaira pitomi tsonkatutakempiririra pigorikite yaparatagantakarora tsinaneegi pogereantaigatsirira, pinoshikityo povetisakagantiniri toro keitasanotankitsirira.’ \v 31 Inianaityo iriri ikantiri: ‘Notomi, virori ariotari piniri naroku. Magatiro nashintagetarira onti pashi viro aikiro. \v 32 Kantankicha maika kametitake asekatavageigakempara ashinevageigakempara, pokaitari pirenti, okyara noneiri ariori ikamake, ipegasanovetakatari, maikari maika pokai aneaigairi.’ ” \c 16 \s1 Matavitakeririra ivaterote \p \v 1 Impogini Jeso ikantaigiri aikiro irogamereegi: \p “Itimake paniro shintavagetacharira aiño iromperane neagetiniririra magatiro yashintagetarira. Impogini ikamantunkani ikoshitagarantutanakerira yashintagetarira. \v 2 Impo ikaemakeri ikantiri: ‘¿Arisano pikoshitagarantanakena? Atsi makenaro pisankevantite pitsirinkakotantagetarorira magatiro noneakerora tyara pikantanakero, ganigetari pantimovagetaana.’ \p \v 3 “Impo irirori isuretanaka ikanti: ‘¿Tyarikatyo nonkantakempara maika? Ganigetari nantimotairi, ¿tatarikatyo nantae? Teranika noshintsite, ¿tyara nonkantakempara nontsamaivagetakera? Nopashiventaka nonevitantavagetakera.’ \v 4 Impo ikanti: ‘Maika nogotake tyara nonkantakempa kameti intimakeniri pakenanerira noseka impogini intigankaenarika novaterote.’ \p \v 5 “Impo iatake ikaemaigakeri pegakoigakeririra ivaterote, paniropagekya ikaemavake. Yogari iketyorira ikaemakeri ikantiri: ‘¿Akatovaiti pipegakotiri novaterote?’ \v 6 Inianake irirori ikanti: ‘Inti nagakotake aseite inakotake 100 irata.’ Impo ikantiri: ‘Nero oka pisankevantite pitsirinkakotakerira karanki pipegakotakeririra. Maika atsi tainapage shintsi tsirinkaero aka pinkantatigakerora intaganivati pogae 50.’ \v 7 Impogini ikaemake pashini imatakeri irirori ikantiri: ‘¿Akatovaiti pipegakotiri novaterote?’ Irirori ikanti: ‘Onti nagakotake turigoki onakotake 100 kantiri.’ Impo ikantiri: ‘Nero oka pisankevantite pitsirinkakotakerora karanki pipegakotakeririra. Maika atsi taina tsirinkaero aka pinkantatigaerora intaganivati pogae 80.’ \p \v 8 “Impogini yogari ivaterote yogotakera ikañotakerora maika yogavagetanaketyo kavako ikanti: ‘¿Matsi pairo yogoti yoga matavitantatsirira?’ Irorotari maika nonkantantaigakempirira maganiro terira inkematsaigeri Tasorintsi yogovageigityo tyara inkantaigakeri itovaireegi kameti iragaveakoigakeroniri tatarika ikogaigake, yavisaigakerityo kematsaigiririra. \p \v 9 “Kantankicha maika naro nonkantaigakempi viroegi intimaigera pigorikite pinkavintsajaigakeri kogakoigankicharira pimpaigakerira tatarika oita ikogakoigaka kameti irishineigakempiniri, impo pinkamaiganaerika pokaiganaero magatiro pashintageigavetakarira iragaigavakempi iriroegi anta enoku pankotsiku garira otsonkatumata. \p \v 10 “Tyanirika negintetacha intagatityo ikantavetunkani maani intsatagakerora kantankicha inegintetakerotyo magatiro itsatagakerora. Impo ario ikañotagakaro aikiro tatarika pairorira avisake ikantunkanirira. Yogari terira inegintetempa teratyo inegintetero maanitirira ikantunkani intsatagakerora impo ariotyo ikañotagakaro aikiro pairorira avisake ikantunkanirira intsatagakerora. \v 11 Nerotyo viroegi pamparaigakerorika timagetatsirira aka kipatsiku pegankichanerira impogini, ¿matsi ario impaitakempiro pairorira avisake okametitakera onkantakanirira ontimake? \v 12 Ario okañotaka aikiro garika pineasanotiro tatarika oita inkantakempirira shintarorira pineakenerira, ¿ario tyanityora paigakempirone pashintasanoigakemparora pairorira avisake okametitakera? \p \v 13 “Gara tyani gaveatsi intimakera piteni shintaririra inkematsatasanoigakerira piteniro. Panirotyo irishineventakempa inkematsatasanotakerira, yogari irapitene gara ikematsatiri, gatanika ishineventari. Ario ikañotaka tyanirika kogankitsine irashintaarantavagetakempara garatyo ikogumati inkematsatasanotakerira Tasorintsi.” \p \v 14 Impogini yogaegiri pariseoegi naigankitsirira kara iroro ikemaigakerira Jeso ogatyo ikenaigake isamatsanaiganakeri, intiegitari kogasanoigiririra koriki. \v 15 Ikantaigutarityo Jeso: “Viroegi vintiegi pegamampegaigacharira negintevageigacharira pineakagaigakerira matsigenkaegi, kantankicha Tasorintsi ineasurentaigakempityo. Irirori tera irishineventemparo ishineventaigarira matsigenkaegi, ontityo ikisashitasanotaro. \s1 Ontsatagagetanakempa magatiro Itsirinkakagantakerira Tasorintsi \p \v 16 “Pairani tekyara iripoke Joan inkenkitsatakera, ikantake Tasorintsi ontsatagagetakenkanira itsirinkakotanakerira Moiseshi ontiri aikiro itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira, kantankicha impogini ipokakera Joan irorokya ikenkitsatakotake tyara inkantaigakempa matsigenkaegi kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, impo maganirotyo kogasanoigankitsirira impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite yogavisaakotunkani. \p \v 17 “Ogari inkite ontiri kipatsi ontsonkagetanaempa, kantankicha ogari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi garatyo okantatigumata, ontityo ontsatagagetanakempa magatiro. \s1 Gara tyani okumatiro itsinanetsite \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-12) \p \v 18 “Tyanirika okanakerone itsinanetsite pashinikya iragake onti ikañovagetaka. Ario ikañotaka gakeronerira tsinane okunkanirira onti ikañovagetaka. \s1 Shintavagetacharira intiri Irasaro \p \v 19 “Itimake paniro shintavagetacharira yogagugematatyo kamisa mechomagori ogametirepagetyo kara. Omirinkatyo kutagiteri isekatasanovagetaka posantepage kara tera tatoita inkogakotumatempa. \v 20 Itimake aikiro paniro terira tatakona irashintumatempa, ipaitaka Irasaro. ¡Ojojoo ontiratyo itere teratyo choeni! Omirinka yamapinitagani yoginoriapinitaganira sotsimoroku ivankoku shintavagetacharira. \v 21 Yatsipereavagetaketyo itasegane ikogavetakatyo intimashitavakerora ovoroki\f + \fr 16:21 \ft Ovoroki: okantagani aikiro “oporoki”.\f* ashiriakara mesaku isekatara shintavagetacharira irogakemparora. Ipokashiigakeri otsiti inerogiseigakerira. \p \v 22 “Impogini ikamake Irasaro. Yogari isaankariite Tasorintsi yamaiganairi inakera Averan intentaemparira anta okametigitetira. Impogini ikamanake shintavagetacharira irirori ikitataagani, \v 23 kantankicha yatsipereavagetaketyo kara morekariku Impo ineventakotakari Averan itentakari Irasaro. \v 24 Ikaemakotutarityo ikantiri: ‘Apaa Averan, tsarogakagavagetenakario, tigankeri Irasaro iokaachapakitapanutempara niaku iripokakera irorenkakerora nonene, natsipereavagetaketyo aka tsitsiku, tyarika, onkatsirinkavageteratyo kara.’ \v 25 Kantankicha Averan ikantiri: ‘Notomi, suretaemparotyo pairani tekyara pinkame, viro pishinevagetakatyo kara tera tatoita pinkogakotumatempa. Yogari Irasaro yatsipereavagetaketyo kara. Maikari maika irirokya shinevagetankicha aka, virokya tsipereavagetankitsi. \v 26 Aikiro otsatenivagetitarityo kara viroku, tyanimpatyora gaveankitsine iriatakera kara. Ario ikañoigaka naigankitsirira kara garatyo yagaveimaigi iripokaigakera aka, ¿ario tyara inkenaigake?’ \p \v 27 “Impo inianai aikiro shintavagevetacharira ikantiri: ‘Iroroventi maika nokogake pintigankakerira Irasaro ivankoku apa. \v 28 Aiñoegitari anta igeegi 5 inaigake. Inkamantaigakerira ganiri ipokaigi iriroegi aikiro aka iratsipereavageigakera.’ \v 29 Ikantiri Averan: ‘Aityoniroro itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri kamantantaigatsirira, irorotyo iriniavantaigake irogoigakera tyara inkantaigakempa kameti iripokaigakeniri aka naroku.’ \v 30 Inianai irirori ikantiri: ‘Jeeje, apa, pikantasanotakeniroro, kantankicha iriatera paniro kamankitsirira inkamantaigerira, ario pinkante inkantatigaiganakempatyo.’ \v 31 Kantankicha Averan ikanti: ‘Kañotari itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri kamantantaigatsirira tera ario irishineventaigemparo, ariomparorokari iriatera kamankitsirira garorokarityo ikogumaigi inkemisantaigerira inkematsaigakerira.’ ” \c 17 \s1 Pairo inkisashitakenkani kañovagetagantankitsinerira \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Impogini ikantaigiri Jeso irogamereegi: \p “Omirinka itimaigi kogaigankitsirira inkañovagetagantaigakera, kantankicha ¡maikaniroro iratsipereavagetake tyanirika kañovagetagakerine pashini, pairotari inkisashitakenkani! \v 2 Tyanirika kañovagetagakerine paniro yoka kematsatakenarira terira impaitumatempa inkisashivagetakenkanityo kara. Irorotari nonkantantaigakempirira ganiri ikañotiri maika oketyome irogatsatakotantakenkani itsanoku omarane mapu otononkantaganirira iramanakenkanira iokaatakenkanira otsompogiatira omaraaniku nia. \v 3 ¡Tsikyanira viroegi! \p “Tyarika inkantakempi pitovaire ontirika inkoshitakempi, ontirika inkisakempi, ontirika pashini tatarika oita, pinkanomaakerityo. Inkematsatakempirika pimagisantakotaero magatiro, gara pikenkiagiri. \v 4 Ontirika patiro kutagiteri tyarika inkantakempi imuamuagevetakemparotyo kara okyatyo, okyatyo, okyatyo,\f + \fr 17:4 \ft Okyatyo, okyatyo, okyatyo: irinianeku virakocha onti okantake “siete veces.”\f* kantankicha isuretanaemparo inkantaempirika: ‘Ario nokantavagetaka naro, maika gara nomatumatairo aikiro’, iroroventi viro pimagisantakotaerityo magatiro, gara pikenkiagairi.” \s1 Onkematsatakenkanirika ikantakerira Tasorintsi agaveakenkanityo magatiro \p \v 5 Yogaegiri iritigankaneegi ikantaigiri Atinkami: \p —Nogoigavetakatyo yagaveavageti Tasorintsi kantankicha maika nokogaigake pogotagasanoigakenara tyara ikanta yagaveavagetira kameti ariompaniri nogotasanoiganakera. \p \v 6 Inianake irirori ikantaigiri: \p —Naro nonkantaigakempi pogotumaigakerika maani yagaveavagetira Tasorintsi ario pinkante pagaveaigaketyo pinkantaigerora oka inchato: ‘Atsi shianakempa, piate paratinkapaakera omaraaniku nia’, pagaveaigakerotyo oatakera. \s1 Irantane nampiriantsi \p \v 7 “Pine viroegi intimera paniro ponampiria ikyaenkasano pokapaatsine itsamaivagetira tsamairintsiku ontirika isentakempirira pivakane, ¿matsi ario pinkantavakeri: ‘Taina, pimpirinitapaakera aka pisekatapaakempara?’ Garatyo. \v 8 Ontityo pinkantavakeri: ‘Kotapaakena noseka, povetsikakempara pimpakovagetakenara nosekatakempara. Impo nagatanakera ario pisekatakempa viro.’ \v 9 Impo pagatanaera matsi ario pinkantakeri: ‘¡Tyarika noshinevagetakatyo noneakempitari pitsatagakerora nokantakempirira!’ Ganirorotyo pikantiri. \v 10 Pinkañoigera viroegi pintsatagaigerora ikantaigakempirira Tasorintsi, garatyo pogiakoigari irishineventaigakempira. Ontityo pinkantaigake: ‘Narori tera tatakona nagaveimagete, kantankicha nantitari ironampiria notsatagantakarorira ikantakenarira.’ ” \s1 Jeso yovegaigairira 10 vesegasenari \p \v 11 Impogini Jeso ariompa iatanakeri Jerosarenku ikenanakera okaragetanakera Samaria ontiri Garirea. \v 12 Impo yogonketapaakara itimaigira pashini itonkivoaigavakari vesegasenari inaigake 10, kantankicha tera iraiñoniigempari onti inaigake antakona, \v 13 ikaemavaitanaketyo: \p —¡Jesoo, Gotagantatsiriraa, tsarogakagavageigenakario! \p \v 14 Ikemaigavakerira Jeso ikantaigiri: \p —Piaige pokotagaigakemparira saseroroteegi.\x * \xo 17:14 \xt Ire 14.1-22\x* \p Iaiganaketyo, impo tekyaenkasano osamanitumate oga ikenaigake yovegaiganaka. \v 15 Impo aiño paniro ineakera yoveganaara inianake imaraenkarikatyo kara ikanti: \p —¡Pairo ikavintsaavagetakena Tasorintsi! ¡Mataka vegaana! \p Ipigaa inakera Jeso \v 16 yompatakaventapaakari ikantakerira: \p —¡Pairo pikavintsaavagetakena povegaanara! \p Irirori inti Samariakunirira. \v 17 Ikanti Jeso: \p —¿Matsi tera irovegaigaempa maganiro? ¿Tyanityora maika itovaire? \v 18 ¿Panirosano ipigaara yoka terira iriro jorio inkantakerira Tasorintsi ishineventakari ikavintsaavagetakerira? \p \v 19 Impo ishonkatetanakari irirori ikantiri: \p —Tinaanae, piatae, pogotaketari nagaveakera novegaempira, nerotyo povegantaarira. \s1 Mataka ipegaka Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsatasanoigakeririra \r (Mt 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Yogari pariseoegi ikantaigiri Jeso: \p —¿Tyatityora intsititantanakempara Tasorintsi irapatoitaigakaera impegakempara Agoveenkariegite aka kipatsiku? \p Ikanti irirori: \p —Gara tyani neimatiro maika, teranika oneenkani. \v 21 Aikiro gara tyani gaveimatatsi inkantakera: ‘Nero oka’, ontirika inkante: ‘Nero onta’, matakatari ipegaka Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro kematsatasanoigakeririra. \p \v 22 Impo ishonkateiganakari irogamereegi ikantaigiri: \p —Impogini aganakempara pantsipereantavageigakemparira pinkogageiganaketyo iripokaera Kañotasanotakaririra Matsigenka pinkantaiganaketyo: ‘Intagametyo kantaka iripokutera’, kantankicha gatatatyo ipoki. \v 23 Pashinikyatyo kantaigakempine: ‘Pokake’, ontirika inkantaigake: ‘Anta inake anta’, kantankicha garatyo piaigi pinkamosoiguterira. Inkantaigavetakempityo: ‘Tsame’, garatyo pogiaigiri. \v 24 Pineaigirotari kareti tyara okantaka okantira tsarere tsarere, tera ario maani onkoneagitete, magatirotyo ontenenkagiteapinitakaro. Ario inkañotapaempa Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokaera, maganirotyo ineasanoigavakeri. \v 25 Kantankicha oketyo iratsipereavagetake posante inkisakenkanira inkantakenkanira: ‘Tera iriro agiaigakerira.’ \p \v 26 “Ariotari okañotakari pairani aiñokyara itimaveta Noe\x * \xo 17:26 \xt Jen 6.5-8\x* ariotyo onkañotanakempa impogini iripokaera irirori. \v 27 Kañotari iriroegi tyarika, isekataigaka, yoviikaigaka, yagaigake tsinane, aikiro ipimantaigakero irishintoegi agunkanira, tera irogotumaige panikya impogereaigakempa. Impo niganki aganaka kutagiteri ikiantanakarira Noe tsompogi arekaku, impogini opariganake omarane inkani okimoatanake, apamankakoiganakeri maganirosanotyo ipogereaigaka ikamaigakera iokajaigakara.\x * \xo 17:27 \xt Jen 7.6-24\x* \p \v 28 “Ario okañotaka aikiro pairani aiñokyara itimi Irote.\x * \xo 17:28 \xt Jen 18.20–19.25\x* Ario ikañoigaka iriroegi isekataigaka, yoviikaigaka, ipunaventavageigake posante, aikiro ipimantavageigake, ipankivageigake aikiro yovetsikavageigake pankotsi tera irogotumaige panikya impogereaigakempa. \v 29 Impogini yamereanakara Irote iatakera parikoti yogivarigakero Tasorintsi tsitsi okonogakaro asopuri oponiaka enoku, otagavioigakeri maganiro Soromakunirira opogereaigakerityo kara, teratyo intimumaigae paniro. \p \v 30 “Ariotyo onkañotakempa impogini iripokaera Kañotasanotakaririra Matsigenka onti inkomutagantapaake. \v 31 Tyanirika pitankitsine otishitapankoku ivanko irishigapanute garatyo ikiapanaati iragagetapanaaterora iaraki. Ontirika pashini irinake tsamairintsiku garatyo ipigapanaata ivankoku. \v 32 Sureigaemparoratyo itsinanetsite Irote\x * \xo 17:32 \xt Jen 19.26\x* kameti pogoigakeniri ganiri pikañoigaro irorori. \v 33 Tyanirika intagati ikogake irovetsikagetakera tatarika ikogagetakerira irirori ikiirotyo kañotagantanankicha, kantankicha yogari kogankitsirira irovetsikakerora ikogagetirira Tasorintsi, iriro pinkante inkavintsaavagetakeri, aikiro inkantakani intimake. \p \v 34 “Maika nonkantaigakempi antari iripokaatera Kañotasanotakaririra Matsigenka, irimagaigake matsigenka piteni irinoriaigake, paniro iraganakenkani, yogari irapitene iokanakenkani. \v 35 Ario onkañoigake piteni tsinane ompitaigake ontononkavageigakera, paniro aganakenkani, ogari apitene okanakenkani. \v 36 Ario inkañoigake aikiro surari piteni irinaigake itsamaireku, paniro iraganakenkani, yogari irapitene iokanakenkani.” \p \v 37 Ikemaigavakera ikantakerira ikantaigiri: \p —Notinkami, ¿tyarikara kara? \p Ikantaigiri irirori: \p —Tyarika kara inoriaka igamaga ineventumatakarira samponero katsiketyo iparigashitapaakeri. Ario onkañotake impogini iripokaera Kañotasanotakaririra Matsigenka tyarika kara irinaigakera vetsikageigirorira terira onkametite katsiketyo inkomutagaigapaakeri. \c 18 \s1 Ogamakotaga intiri joese \p \v 1 Yogari Jeso ikogake irogotagaigakerira irogamereegi iriniaigakerira Tasorintsi omirinka gara iperaiga ikanti: \v 2 “Itimake paniro joese teratyo impinkumateri Tasorintsi, aikiro tera tyani impinkumate. \v 3 Ario otimi aikiro kara paniro ogamakotaga. Irorori omirinkatyo oatashitapinitiri joese okantakerira inkisakerira kisashitakarorira irorori. \v 4 Okyara teratyo inkogavetempa inkematsatakerora, kantankicha impogini isurematanakatyo ikanti: ‘Teratyo nompinkagevetempari Tasorintsi, aikiro teratyo tyani nompinkagevetempa, \v 5 kantankicha atanatsitari opokashinatanara overaanatanakena, maikari maika nonkematsatakerotyo nompugamentakerora ganigeniri overaanataana nokishirokari.’ ” \p \v 6 Impo ikanti Atinkami: “Ariotari ikañotakerori maika yoga joese kisantatsirira, teratyo inkametivetempa, kantankicha ipugamentakerotyo ogamakotaga kameti ganiri atanatsi overaanatirira. \v 7 Iriromparorokari Tasorintsi pairorokari impugamentaigakeri irashiegi irirori niaigiririra omirinka, ¿matsi ario gara imutakoigiri? Maikari maika tekya, \v 8 kantankicha nonkantaigakempi impogini iriroratyo kogumatanankitsine inkatimaterotyo shintsi impugamentaigakempira. Kantankicha antari iripokaera Kañotasanotakaririra Matsigenka, ¿ario intimaigake kematsatasanoigiririra?” \s1 Pariseo intiri kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari \p \v 9 Impogini Jeso ikantakoigakeri yogaegi ventakovageigankicharira neaigavetankicharira yavisaigakeri itovaireegi ikematsaigirira Tasorintsi ikanti: \v 10 “Piteni surari iaigake ivankoku Tasorintsi iriniaigakerira. Paniro inti pariseo, yogari irapitene inti kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari. \v 11 Yogari pariseo yaratinkapaaketyo iniamampegakarira Tasorintsi ikanti: ‘Viro, Tasorintsi, noshineventakempityo kara pineakenatari tera nonkañoigempari pashini kañovageigacharira, irirompasanotyo yonta kogantiniririra koveenkari koriki. Tera nonkoshite, tera namatagumatempa, aikiro tera noneakotantavagete tsinane. \v 12 Omirinka avishira mava kutagiteri napakuaati tera nosekatumatempa intagani viro nosuretakotaka. Aikiro nopagarantimpi tatarika oita nashintaka okyapagerira.’ \p \v 13 “Kantankicha yogari kogantiniririra koveenkari koriki yaratinkapaaketyo anta panikyara sotsimoroku. Ipashiventaka teratyo ineventumatempa enoku, ontityo ipatosanegintavagetaka ikanti: ‘¡Viro Tasorintsi, tsarogakagena, nantitari kañovagetacharira!’ \v 14 Maika nonkantaigakempi yogari kogantiniririra koveenkari koriki iriro pinkante ishineventaka Tasorintsi yogavisaakotakeri impo iatai ivankoku. Kantankicha yogari pariseo teratyo irogavisaakoteri, imirinkatari ventakovagetacharira impotetashivagetakempari Tasorintsi irogipashiventavagetakerira. Irirokya terira iraventakotempa irishineventakempari inkavintsaavagetakerira.” \s1 Jeso iniaventaigakerira ananekiegi \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Impogini ipokaigake pashini yamaigapaakenerira Jeso ananekiegi impatikaiigakerira igitoku. Yogari irogamereegi ineaigavakerira yamaigapaakerira ikantaviigavakeri ikantaigiri: \p —Maiganaeri parikoti, gara poverajaigiri. \p \v 16 Kantankicha Jeso ikaemaigakeri ikanti: \p —Atsi arionenityo iripokaigakera naroku, ishineventaigaritari Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite kañoigaririra yogaegi ananekiegi. \v 17 Nonkamantasanoigakempi pinkematsatasanoigakerira Tasorintsi pogiakovageigakemparira pinkañoigakemparira ananekiegi ikematsavageigirira tomintaigaririra yogiakovageigarira. Antari garika pikañoigiro maika garatyo ipegumata Tasorintsi Pigoveenkariegite ovashi gara pineimaigi pintimimoigakerira impogini irapatoitaigakerira maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite. \s1 Shintavagetacharira \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Impogini ikenapaake paniro itinkami jorioegi ikantiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, pairo pikametiti. Atsi kamantena tyara nonkantakempa kameti nonkantakanira nontimake. \p \v 19 Ikantiri Jeso: \p —¿Tyara okantakara pikantakenara: ‘Pairo pikametiti’?, mameritari kametitasanotatsinerira, panirotari ikantara Tasorintsi ikametitira. \v 20 Pogotakerotari magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi okanti: ‘Gara piatashitiro tsinane, gara poganti, gara pikoshiti, gara pitsoeventari pitovaire, pimpinkatsaigakerira piri ontiri piniro gara pipugatsanaigari.’\x * \xo 18:20 \xt Ek 20.13-16\x* \p \v 21 Irirori ikantiri: \p —Arioniroro nokañotari maika notsititanakero notsatagasanotanakerora notyomiakyanira ovashi maika. \p \v 22 Ikemavakerira Jeso ikantiri: \p —Maika ontivani piatakera pimpimantagetakerora magatiropage pashintagetarira pagantakemparora koriki pimpaigakerira kogakoigankicharira, impo pimpokake pogiavagetanakenara. Impogini ariokya inkavintsaavagetakempi Tasorintsi enoku. \p \v 23 Kantankicha ikemutatyo ikantakerira ogatyo ikenake ikenkisureavagetanaka, intitari shintavagetacharira. \v 24 Yogari Jeso ineavakerira ikenkisureanakara ikanti: \p —¡Okomuvagetaratyo kara irogavisaakoigakenkanira shintavageigacharira impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite! \v 25 ¿Matsi ario iragaveake kameyo inkianakera otsempokiku kitsapi iravisakerora aikyara? Garatyo yagaveimati. Irirompasanotyo shintavagetacharira intasanotakemparorika yashintagetarira garatyo yogavisaakotagani. \p \v 26 Ovashi ikantaigake kemaigakeririra ikantakera maika ikantaigiri: \p —Iroroventi ¿tyanimpatyora irogavisaakotakenkani? \p \v 27 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Gara tyani gavisaakotumatacha tsikyata, intaganitari Tasorintsi gaveatsi yogavisaakotantira, teranika tatoita komutapitsatumatemparine irirori. \p \v 28 Impo inianake Perero ikantiri: \p —Notinkami, naroegi nokaiganakero magatiro nashintaigavetarira nogiavageiganakempira. \p \v 29 Ikanti Jeso: \p —Maika nonkamantasanoigakempi, tyanirika okanakerone ivanko ontirika itsinanetsite intirika irirentiegi, iritsiroegi, iriri, iriniro intirika itomiegi, iriatakera inkamantaigakerira pashini tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite \v 30 impakenkani pashini aka kipatsiku pairotyo avisavagetakero yashintagevetakarira, impogini inkantakani intimake gara ineimatairo igamane. \s1 Jeso ikamantutaigaarityo aikiro inkamakera \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 Impogini ikaemaigakeri irogamereegi iriroku ikantaigiri: \p —Maika aiganakai Jerosarenku ontsatagagetanakempara magatiro itsirinkaiganakerira kamantantaigatsirira pairani itsirinkakoigakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka. \v 32 Iragakagantakenkanitari iramanakenkanira inaigakera terira iriroegi jorioegi isamatsanatakenkanira, intsoenkanatakenkanira, intoatoanatakenkanira. \v 33 Impo impasapasatakenkani ovashi irogakenkani, kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianaetyo. \p \v 34 Kantankicha iriroegi teratyo irogotumaige tatoita iniakotake teranika inkemaigavakerinika. Tyampatyo inkantaigakempa irogoigakera, okomutapitsaigakaritari. \s1 Jeso ineakagairira terira inee timatsirira Jerikoku \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Panikyara irogonketapaakempa Jeso Jerikoku, ario ipitake kara onampinapokiku paniro terira inee inevitantavagetakera koriki. \v 36 Ikemaigavakerira yavisaiganakera tovaini matsigenkaegi ikanti: \p —¿Tatatyo oitara? \p \v 37 Ikamantunkani ikantagani inti pokapaatsi Jeso Nasarekunirira. \v 38 Ikaemamatanaketyo: \p —¡Jesoo, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 39 Yogaegiri ivaigapaakeririra Jeso ikantaigiri: \p —¡Atsi kemisantenityo! \p Kantankicha irirori teratyo inkeme, ariompatyo ikaemasanotanakeri: \p —¡Viro, Iyashikitanakerira Iravi, tsarogakagavagetenakario! \p \v 40 Yogari Jeso asatyo yaratinkapaake ikantake iramakenkanira. Impo yamunkanira aiñoni ikantiri: \p \v 41 —¿Tata pikogake? \p Inianake irirori ikanti: \p —Notinkami, onti nokogake noneanaera. \p \v 42 Ikantiri Jeso: \p —¡Iroroventi maika neanake!, pogotaketari nagaveakera noneakagakempira. \p \v 43 Irorotyo ikantakerira ogatyo ikenake ineanai ovashi iatake yogiatanakerira, ishineventakarityo Tasorintsi kara ikanti: \p —¡Pairo ikavintsaavagetakena Tasorintsi! \p Ario ikañoigaka maganiro neaigakeririra ishineventaiganakarityo Tasorintsi. \c 19 \s1 Jeso intiri Sakeo \p \v 1 Impogini yogonketaka Jeso Jerikoku ikenanake apatotakara pankotsi. \v 2 Ario itimi kara paniro sintavagetacharira ipaita Sakeo. Inti itinkamiegi kogantaigaririra itovaireegi koriki irashi koveenkari. \v 3 Irirori ikemakotavakerira Jeso ikogaketyo ineakerira, kantankicha tyampa inkantakempa ineakerira, yapatoventaigakaritari pashini tovaini itikaigakeri, intitari icharianirira. \v 4 Ishigamatanakatyo antakona anta tyarikara inkenanakera Jeso yatagumatanake inchatoku kameti ineavakeriniri. \v 5 Impo yagapaakerora Jeso inakera ineventa enoku ikantiri: \p —Sakeo, tainapagenityo guitanake, virotari nomagimotake. \p \v 6 Yaguimatanaketyo ishinetanaka itentanakari Jeso ivankoku. \v 7 Ineaigavakerira maganiro iatakera iniashinaiganakarityo ikantaigi: \p —Tyarikatyo ikantakara Jeso atake irimagakera ivankoku kañovagetacharira. \p \v 8 Antari inaigakera ivankoku yaratinkanake Sakeo ikantiri Atinkami: \p —Atsi geka, Notinkami. Magatiro nashintagetakarira naro nompagarantaigakeri terira irashintumaigempa. Tyanirika namatavitake novashigakari nokogantakarira impo nagagarantavake naro, maikari maika nogipigaigaeneri, kantankicha pairo nogavisakero nompaigaerira.\f + \fr 19:8 \ft Pairo nogavisakero nompaigaerira: irinianeku virakocha onti okantake “le devolveré cuatro veces más.”\f* \p \v 9 Yogari Jeso ikantiri: \p —Maika yogavisaakoigunkani timantaigarorira oka pankotsi ikañotanakaritari Averan yashikitakeririra, ariotari ikañotari irirori ikematsatira. \v 10 Irorotari ipokashitake Kañotasanotakaririra Matsigenka inkogaaterira pegaigankicharira irogavisaakoigakerira. \s1 Jeso ikantakotakerora impegakempara Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro ikañotagakaro matsigenka shintavagetacharira koriki \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 Yogari patoventaigakaririra Jeso ikemisantaigakerira iniakerira Sakeo, yogotaketari onti iriatanakera Jerosarenku ineaigiri irorori iatashitanake impegakempara igoveenkariegite. Kantankicha irirori yogotaketyo, \v 12 impo ikantakotaka ikanti: “Itimake paniro shintavagetacharira impo iavagetake samani kara parikoti pashiniku kipatsi kameti impegakagakenkanira koveenkari, impogini impigaera itimira ovashi impegapaempa igoveenkariegite itovaireegi. \v 13 Antari panikyara iriatanake ikaemaiganakeri 10 iromperaneegi ipageiganakeri paniropage paniro korikimenta yovetsikantunkanirira kori impo ikantaiganakeri: ‘Neri yoka koriki nompaiganakempirira pagantaigakemparira pashini, tsikyata pineaigake viroegi tyara pinkantaigakeri pogitovaigaigakerira, impo nompokaera noneaigapaakempi akatovainirika pagaigake paniropage.’ \v 14 Kantankicha yogari itovaireegi teratyo inkogaigeri ikisaigakerityo kara itigankaigaketyo inkantaigakiterira pegakagakerinerira koveenkari inkanteri: ‘Tera nonkogaige impegakempara yoga nogoveenkariegite.’ \p \v 15 “Kantankicha ariompatyo ipegakaganunkaniri koveenkari, impo ipigaa itimira. Impogini yogonketaara ikaemakagantaigapaakeri iromperaneegi yogimoiganakerira koriki ineaigakerira akatovainirika yagageigake paniropage. \v 16 Impo ipokapaake paniro ikantiri: ‘Yogari pigorikite pipanakenarira paniro inavetaka, maika nagake pashini inake 10.’ \v 17 Ikantiri irirori: ‘Kametitake, pitsatagakerotari nokantakempirira. Maika nompegakagakempi itinkamiegi timaigatsirira 10 apatogetara pankotsi.’ \v 18 Impo ikenapaake pashini ikantapaakeri: ‘Yogari pigorikite pipanakenarira paniro inavetaka, maika nagake pashini inake 5.’ \v 19 Ario ikañotakeri irirori ikantiri: ‘Maika viro nompegakagakempi itinkamiegi timaigatsirira 5 apatogetara pankotsi.’ \p \v 20 “Kantankicha irapitene ikenavetapaaka ikantapairi: ‘Neri yoka pigorikite. Noponatairi pañoirontsiku nonegintetairi, \v 21 nopinkakempitari noneimpitari vinti kisantatsirira, pagashigematari koriki kogapage tera tatoita pantumate, aikiro pagutantagemati terira viro shintemparone.’ \v 22-23 Inianake irirori ikantiri: ‘Virori, tera pinkametite. Tsikyatatyo pikañotagantaka viro pikantakera maika. Tyara okantakara tera ario pamanakeri nogorikite pimpakerira pinatantavagetatsirira irampinatantakerira iragantaemparira pashini, impo pimpavaenarira nopigaara maika. Irorotari pineanara nantira kisantatsirira, nagashigematarira koriki kogapage tera tatoita nantumate, aikiro nagutantagematira terira naro shintemparone.’ \v 24 Impo ikantaigiri naigankitsirira anta: ‘Gapitsaigeri yoga nogorikite pimpaigakerira gankitsirira 10.’ \v 25 Kantankicha iriroegi ikantaigiri: ‘Nogoveenkarite, aiñotari irashi 10.’ \v 26 Inianake irirori ikanti: ‘Maika nonkantasanoigakempi tyanirika shintasanotankicharira pairotyo impasanotakenkani, kantankicha yogari terira irashintavagetempa irogapuntarenkapitsatakenkanityo yashintagevetakarira. \v 27 Maikari maika yogaegiri kisaigakenarira terira inkogaige nompegakempara igoveenkariegite maigakeri aka pogaigakerira.’ ” \s1 Yogonketanakara Jeso Jerosarenku \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Impogini yagatanakera Jeso iniavagetakera imatanairo aikiro iatanakera Jerosarenku, iketyo ivatanankitsi. \v 29 Impo panikyara irogonkeigapaempa Vetipajeku ontiri Vetaniaku choenitakotakarorira otishi Orivoshi, itigankaigake piteni irogamereegi ikantaigavakeri: \p \v 30 —Piaige anta choeni itimageigira pineaigapaakeri kara paniro ashino akamotiakyanirira tsatakotaka, tekyaenka irishigakotantumatenkani. Pintsaakoiganakeri pamaigakenarira. \v 31 Tyanirika kantaigakempine: ‘¿Antari gara pitsaakoigiri? ¿Matsi tyara pinkantaigakeri?’ viroegi pinkantaigeri: ‘Inti kogakotakari Atinkami.’ \p \v 32 Impo iaigake ineaigapaakeri tsatakotaka. \v 33 Iroro itsaakoigavetanakarira ikantaigiri shintaririra: \p —¿Antari gara pitsaakoigiri? ¿Matsi tyara pinkantaigakeri? \p \v 34 Iriroegi ikantaigi: \p —Intitari kogakotakari Atinkami. \p \v 35 Impo yagaiganakeri yamaiganakeneri Jeso ipashimititsaigakeneri imanchakiegiku kameti impitakeniri. Impo yogatsonkuigakeri yovirinitaigakeri. \v 36 Impo ishigakotanaka iatanake. Yogaegiri giaiganakeririra ishitavokitashitantaigavakeneri imanchakiegi avotsiku ikenantanakarira. \v 37 Antari ochoenitapaakara anonkakara otishiku Orivoshi maganirosanotyo giaiganakeririra ishinevageiganakatyo kara ikaemageigamatityo eee eee eee, ishineventaigakarira Tasorintsi ineaigakerira yovetsikagematityo Jeso posante terira oneimagetenkani. \v 38 Ikantaigi: \p —¡Pairo ikavintsaavagetakeri Tasorintsi yoga itigankakerira impegakempara Agoveenkariegite! ¡Pairo ikametiti Tasorintsi timatsirira enoku, matakatari itigankakeri Gavisaakoigakaenerira! \p \v 39 Impo ikonogagarantaigaka pariseoegi naigankitsirira kara ikantaigiri Jeso: \p —Gotagantatsirira, kantaigerinityo inkemisantaigakera. \p \v 40 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —Arionetyo inkañoigake. Nonkantaigakempi inkemisantaigera iriroegi irorokyatyo kaemavaitanankitsine mapu. \p \v 41 Impo yagavagetanakerora aiñoni ineventapaakarora Jerosaren iragatsikanaigamatanakarityo timantaigarorira ikanti: \v 42 “¡Maikari maika aiñokyanara nonake aka pogotumaigakemetyo tyara pinkantaigakempara kameti irishineigakempiniri Tasorintsi! Kantankicha maika garatyo pagaveimaigi pogotumaigera. \v 43 Aganakempatari impogini pantsipereavageigakera, iripokashiigakempitari kisaigakempinerira ironkuatakoigapaakempi intantakoigapaakempira \v 44 irogaigakempira maganiro viroegi impogereaigakempira. Irogimamerinkasanoigakerotyo magatiro mapu ovetsikantunkanirira pitimantaigarira ontaikavagetanakempatyo savi, agavetakatari ipokantakitarira pogiaigavetakarira irogavisaakoigakempira, kantankicha viroegi tera pogoigavakeri.” \s1 Jeso yoneagaigaarira pimantavageigatsirira ivankoku Tasorintsi \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Impogini iatake Jeso ivankoku Tasorintsi ikiavetapaaka ineaigapaakeri pimantavageigatsirira intiegiri punaventavageigatsirira, yoneagaigapaakari ikantaigiri: \p \v 46 —Okantake Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: ‘Ogari novanko onti ashi iripokapiniigera iriniaigakenara’, kantankicha viroegi onti pipegakagaiganakaro ipimantapiniigira matavitantaigatsirira. \p \v 47 Impogini omirinkatyo kutagiteri yogotagantavageti Jeso ivankoku Tasorintsi. Kantankicha yogaegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi intiegiri aikiro itinkamiegi jorioegi ikogaigavetaka ineaigakera tyarika inkantaigakeri irogakagantaigakerira. \v 48 Kantankicha teratyo iragaveaige tyampatyo inkantaigakeri, maganirotari ishineventaigakari ikemisantaigakerira. \c 20 \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso tyani tigankakeri \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 Impogini yogotagantavagetake Jeso ivankoku Tasorintsi ikamantaigakerira maganiro tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. Impo ikenaigapaake itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi itentaigapaakari itinkamiegi jorioegi ikantaigapaakeri: \p \v 2 —Atsi kamantaigena. ¿Tyani kantakempira pinkañotakerora maika poneagaigaemparira pimantavageigatsirira? ¿Tyanimpatyora tigankakempira? \p \v 3 Yogari Jeso ikantaigiri: \p —Maikari maika narokya kogakotagantaigakempine. Atsi kamantaigena, \v 4 ¿tyani kantakeri Joan irogiviatantavagetakera? ¿Irirorika kantakeri Tasorintsi intirika kantaigakeri matsigenkaegi? \p \v 5 Iroro ikemaigavakera iniavakagaigamatanakatyo ikantavakagaiganakara: “¿Tyarikatyo ankantaigakeri? Ankantaigavetempari inti kantakeri Tasorintsi, irirori inkantaigakaetyo: ‘Iroroventi ¿tyara okantakara tera pinkematsaigeri?’ \v 6 Ariokya ankantaigavetempari inti kantaigakeri matsigenkaegi, impitankaigakaetyo maganiro patoigankicharira, maganirotari ikantaigake inti kantakeri Tasorintsi inkamantantavagetakera.” \p \v 7 Nerotyo ikantantaigakaririra: \p —Nirorotyo, tyanirorokari kantakeri. \p \v 8 Impo irirori ikantaigiri: \p —Iroroventi ariotyo nonkañotakempa naro, garatyo nokamantaigimpi tyani tigankakena. \s1 Jeso ikantakoigakerira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri pariseoegi \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Ipogini itsititanakero Jeso iniaiganakerira maganiro, kantankicha onti ikantakotantake ikantaigiri: “Itimake paniro matsigenka ipankishiatake ova itsotenkantakaro patuitiro itsamaire, onti yogoshiatake. Impogini ikaemaigake pashini intsamaitakoigakenerira. Antari ontimanakerika impagarantaigaeri irirori. Impo iavagetake samani itimuntevagetakera anta. \v 10 Impogini aganaara irakantarira ova itigankavetakari paniro iromperane ineviigaaterimera impagarantaigaerira irirori, kantankicha iriroegi ipasapasaigavakeri itigankaigairi kogapage, tera impumaigavakeri maani. \v 11 Impo yogari shintarorira itigankai pashini iromperane. Ario ikañoigakeri irirori ipasapasaigavakeri iposanteigakeri itigankaigairi kogapage. \v 12 Impo itigankutaatyo aikiro pashini kantankicha ipasaigavakerityo igitoku itimporokaitakeri iokaigakitiri parikoti. \p \v 13 “Impogini ikantutatyo shintarorira igipatsite ikanti: ‘¿Tyarikatyo nonkantaigakerira maika? Atsi impatyo iriro nontigankake notomi notasanotarira, irirorakari impinkatsaigake.’ \v 14 Kantankicha iriroegi irorotyo ineaigavakerira ikenapaakera iniavakagaigamatanakatyo ikantaiganakera: ‘Neri yonta shintakemparonerira magatiro impogini inkamanaera iriri. Tsamekario agaigakerira kameti aroeginiri shintasanoigakemparone.’ \v 15 Impo yagaigamatanakerityo yamaiganakerira parikoti yogaigakerira. \p “Maika ¿tyara pinkantaige viroegi? ¿Tyarika inkantaigakeri shintarorira igipatsite? \v 16 Ontityo iriatashiigakiteri irogaigakiterira, pashinikyatyo inkaemaigae impugakagaigaerira.” \p Ikemaigavakerira ikantakera ikantaigutarityo: \p —¡Ejee, garatyo! \p \v 17 Kantankicha Jeso ipampogiaigakeri ikanti: \p —Iroroventi, ¿tatatyo okantakotakera Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okantakera?: \q1 ‘Ogari mapu terira irishineventaigavetemparo vetsikaigakerorira pankotsi \q1 yogari Tasorintsi ishineventakaro ipegakagakaro okusotantakarira.’ \m \v 18 Nantitari oka mapu. Tyanirika kantankitsine tera iriro tigankenane Tasorintsi tyampatyo inkantakempa irogavisaakotakenkanira. Inkantakanirika inkañotake maika nonkisashitasanotakempari impogini inkisashiigakemparira Tasorintsi maganiro terira inkematsaigeri garatyo yogavisaakotumatagani. \p \v 19 Yogaegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi irorotyo ikemaigavakerira ikantakera Jeso ikisaigamatanakatyo ikogaigavetakatyo iragakagantaigakerimera, ikemaigavakeritari inti ikantakoigake, kantankicha ipinkaigairi patoigankicharira. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso kametitakerikara impakenkanira Sesa koriki \r (Mt 22.15-22; Mr 12.13-17) \p \v 20 Impogini itigankaigake pashini iriaigakera impegamampegaiganakempara arisanorika ikogaigake irogoigakera, inkogakotagantaigakiterira Jeso ineaigakerira tyarikara inkantera impo inkantumatakera tatarika oita iroroniri intamampegaigakempa iramaiganakenerira inampina Sesa inkisakagantaigakerira. \v 21 Irorotari ikantantaigakaririra: \p —Gotagantatsirira, nogoigake viro tera pamatagumatempa, pogotagantavagetira tera tyani pagamaempa, tera pinkante: ‘Tsikyanira ikemaigikari pashini.’ Pogotagantira katinka pogagetiro pikamantaigakerira tyara inkantaigakempa inkematsatasanoigakerira Tasorintsi. \v 22 Pogotirotari ikantirira koveenkari Sesa ikantira: ‘Maganirosanotyo jorioegi impaigakena koriki.’ Maika ¿tyara pinkante viro? ¿Kametitake nompaigakerira ontirika tera onkametite? ¿Ario nompaigakeri ontirika gara nopaigiri? \p \v 23 Kantankicha Jeso yogotavaketyo tera kametikya inkantaigeri onti ishinetamampegaigakari kogapage, nerotyo ikantaigutarityo: \p —¿Tyara okantakara pikañovintsaigakenara maika? \v 24 Atsi maigakenanityo pamentaniro koriki noneakerira. \p Iriroegi yamaigakeneri, impo ikantaigiri: \p —¿Tyani yoka itsirinkakotunkanirira? ¿Tyani shintaro ivairo? \p Ikantaigiri: \p —Inti koveenkari Sesa. \p \v 25 Impo ikanti irirori: \p —Iroroventi intitari tsirinkakotankicha Sesa paigerityo irirori kameti pintsatagaigakeroniri magatiro ikantagetakerira, kantankicha ariotyo pinkañotagaigakempari Tasorintsi aikiro pinkematsatasanoigakerira pintsatagaigakerora magatiro ikantagetakerira. \p \v 26 Teratyo iragaveimaige iriroegi iriniakagaigakerira terira onkatinkate inkemaigakerira maganiro patoventaigakaririra. Omirinka iniakera katinkatyo yogakero, nerotyo yogavageiganakera kavako kogakotagantaigakeririra ineaigakeritari yogovageti, ovashi ikemisantaiganake. \s1 Ikogakotagantunkanira Jeso anianaenkanira impogini \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Impogini irirokya aigankitsi saroseoegi inkamosoiguterira Jeso. Iriroegi inti kantaigatsirira gara yaniaiganai igamaga. \v 28 Ikantaigapaakeri: \p —Gotagantatsirira, yogari Moiseshi itsirinkanake pairani ikanti: ‘Intimakerika matsigenka terira intomintempa impo inkamanakerika iokanakero itsinanetsite, aiñorika irirenti irirokya gaerone intomintagaemparoniri kañomataka irironirikatyo tomintari kamankitsirira.’ \v 29 Maika nokogaigavetaka nonkantaigakempira. Pairani itimake paniro notovaire itomintaka 7. Yogari itsitiki yagavetaka tsinane, kantankicha niganki ikamanake tera intomintaganakemparo. \v 30 Impo irirokya gavetaaro irapitene giatiririra. Ario ikañotaka irirori ikamanake tera intomintaganakemparo. \v 31 Ario ikañovetaka irapitene nigankinirira. Ariompa ipogereanakari maganiro yagaigavetakarora tera intomintagaiganakemparo. \v 32 Impo okamamatityo irorori. \v 33 Maika atsi kantaigena, antari impogini iraniaiganaerika maganiro igamaga, ¿tyanirikatyo gasanotaerone?, maganirotari yagaigavetakaro. \p \v 34 Irirori ikantaigiri: \p —Maikari maika aka yagaigi tsinane, ario okañotaka tsinane agaigi surari. \v 35 Kantankicha yogaegiri yogavisaakoigunkanirira iraniaiganaera impogini iriaigakera itimira Tasorintsi garatyo yagumaigai tsinane, aikiro tsinane garatyo opimantumataagani ojimentaigaempara. \v 36 Gatanika ikamumaigai, ataketari yoganiaigaagani. Onti inkañoiganakempari isaankariite Tasorintsi, aikiro inkañoiganakempari Tasorintsi terira ineimagetero igamane, matakatari ipegaigakeri itomiegi. \v 37 Kañotari itsirinkanakerira Moiseshi pairani itsirinkakotakerora iniakerira Tasorintsi tankoku opoamatakera ikanti: ‘Nanti Tasorintsisanorira Itinkami Averan, Isaako intiri aikiro Jakovo.’\x * \xo 20:37 \xt Ek 3.6\x* Irorotari ogotantunkanirira iraniaiganaera igamaga. \v 38 ¿Matsi tyara inkantakempara igamaga impegakerira Itinkami? Garatyo yagaveimati. Intaganitari pegaigiri Itinkami niaigankitsirira. Aroegi aneaigavetakari kamake, kantankicha Tasorintsi irirori ineakeri tera inkame. \p \v 39 Impogini ikantaigutarityo gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, pikantasanotakeniroro. \p \v 40 Ovashi yapakuaiganakeri tenige inkogakotagantanaigaeri pashini, ineaigakeritari tera iragaveaigeri irogemisantaigerira. \s1 Tyani yashikitanakeri Kirishito \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Impogini ikanti Jeso: \p —Viroegi pikantaigake yogari Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite inti iyashikitanakerira Iravi. ¿Tyara okantakara pikantaigakera maika? \v 42 Irirotari kantankitsi Iravi pairani itsirinkakera isankevantiteku paitacharira Saremo ikanti: \q1 ‘Yogari Tasorintsi ikantakeri Notinkami: \q1 Pirinite nonampinaku nakosanoriraku \q1 \v 43 pintentakenara kigonkero nagaveaigakerira maganiro kisashiigakempirira.’ \m \v 44 Yogari Iravi irorotari ikantakerira: ‘Notinkami’, ¿tyara inkantakempara iyashikitakerira? \s1 Ikantakera Jeso gara yogiatakoigagani gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Ir 11.37-54) \p \v 45 Maganiro ikemisantaigakeri impo irirori ikantaigiri irogamereegi: \v 46 “Tsikyanira pogiatakoigirikari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, yogaguvintsaigarotari manchakintsi ariotsantsamagopagerikatyo kara kameti ineakagantaigakempaniri. Aikiro iatapiniigira anta opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira ikogaigake iriniaigavakenkanira inkañotagaigakenkanira iniaganira itinkamipage. Ario okañotaka aikiro iaigira pankotsiku yapatoitantaigarira ikogaigi iroviriniigakenkanira ipiriniigira tinkamiigatsirira. Ario ikañoigiro aikiro yapatovageigara isekataigakempara onti ikogaigi intentaigakemparira kaemantankitsirira. \v 47 Aikiro yamatavinaigakero ogamakotagapage itsonkatapitsageiganakerora ashintageigarira. Aikiro ineakagantaigakara akaenkinityo iniaiganakeri Tasorintsi teratyo aiñokya iragataige. Iriroegi pairotyo iravisaigake inkisashivageigakenkanira impogini.” \c 21 \s1 Ogamakotaga opakerira Tasorintsi maganiro ogorikite \r (Mt 12.41-44) \p \v 1 Antari inakera Jeso kara ivankoku Tasorintsi onti ipitake onakera yoyagantaganirira koriki ipunkanirira Tasorintsi. Irirori ipampogiaigakeri shintavageigacharira yoyagaigakera igorikite. \v 2 Impo ineiro paniro ogamakotaga terira ashintumagetempa oyagake irorori pimentyakitenisano koriki. \v 3 Impo inianake ikanti: \p —Maika nonkamantasanoigakempi ogari oga ogamakotaga terira ashintumagetempa ineakero Tasorintsi oyagake tovaini avisaigakeri maganiro. \v 4 Yogari iriroegi intitari yoyagaigake aiñokyarira inai, kantankicha irorori onti ogapuntareakeri maganiro ashintakarira agantaemparimera oseka. \s1 Jeso ikantakera ogashiriakenkani ivanko Tasorintsi \r (Mt 24.1-2; Mr 13.1-2) \p \v 5 Ikonogagarantaigaka iniaventaigakero ivanko Tasorintsi ineaigakerotari onkametivageteratyo kara. Ovetsikantunkani mapu ogametirepagetyo, aikiro ogantagetunkani pashini posantepage ogametirepagetyo kara ipagetunkanirira Tasorintsi. Impo inianake Jeso ikanti: \p \v 6 —Impoginityo aganakempa ogashiriagetakenkanira magatiro oga pineaiganakerira maika garatyo otimumatai patiro mapu vikotaachanerira, magatirosanotyo ogashiriagetakenkani. \s1 Tyara onkantanakempa impogini ontsonkatanaempara kipatsi \r (Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) \p \v 7 Impogini ikantaigiri: \p —Gotagantatsirira, ¿tyati ogashiriantagetakenkani? ¿Tatoita nogotantaigavakemparo? \p \v 8 Ikanti Jeso: “Tsikyanira yamatavinaigimpikari, iripokaigaketari tovaini matsigenkaegi kantaigankitsinerira: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite. Matakana pokakena.’ Kantankicha viroegi garatyo pikematsaigiri. \v 9 Impogini pinkemakoigakeri pashini iromanatavakagaigakempara. Pashinikya isariaiganakempari igoveenkariegite impugakagaigaerira pashini. Kantankicha gara pitsarogaigi. Ariotari onkañotanakempari maika, kantankicha gatatatyo aga ontsonkagetanaempara magatiro kipatsi.” \p \v 10 Impo ikantaigakeri aikiro: “Yogari timageigatsirira pashinipageku kipatsi iriatashiigakeri timageigatsirira parikotipageku iromanatavakagaigakempara. Ario inkañoigake koveenkariegi intimagarantaigake intigankaigakeri isoraroegite iriatashiigakerira pashini koveenkari iromanatavakagaigakempara irogavakagaigakempara. \v 11 Ontininkagematanakempatyo kara tyarika. Ontsonkagematanakempatyo sekatsipage antsipereavagetanakenkanityo tasegagantsi. Onkoneaenkagematanaketyo mantsigarintsi omposanteenkagematanakempatyo kara ontsotenkagiteanakemparora magatiro. Antari enoku omposantegematanakempatyo kara ogoveenkarepagetyo onake ogotantavakenkanirira panikya ontsonkagetanaempa magatiro. \p \v 12 “Kantankicha gatata okañota maika, viketyoegityo inkisaiganake iratsipereakagaigakempira. Iragaiganakempi iramaiganakempira pankotsipageku yapatoitantaigarira pitovaireegi inkisaigakempira irashitakotagantaigakempira. Aikiro iramaiganakempi inaigakera koveenkaripage intiegiri inampinaegi Sesa ineaigakempira pikematsaigakenara. \v 13 Inkañoigakempirika maika iramaiganakempira tyarika kara asatyo pinkenkitsatakovageigakena naro. \v 14 Kantankicha gara pisureigaro pinkantaigakera: ‘¿Tyarikatyo nonkante nompugamentanaempara impogini iramaiganakenarika inkisaigakenara?’ \v 15 Narotari suretagaigakempine kameti pogoigakeniri tyara pinkantaige ganiri yagaveaigimpi impugaiganakempira pikantaigakeririra, ontityo inkisashiigakempi kogapage. \v 16 Kantankicha viroegi pinkonogagarantaigakempa intsoeventaiganakempityo kara, irimaiganakempatyo tomintaigimpirira, pirentiegi, piitaneegi intiegiri piamigoegite irogakagantaigakempi. \v 17 Maganirosanotyo inkisaviiganakempiro pikematsaigakenara, \v 18 kantankicha viroegi pimirinkaegityo piaigake itimira Tasorintsi pinkantakani pintimaigake. \v 19 Pantsipereakovageigakemparika magatiro oka gara papakuimaigi pikematsaigakenara, ario pinkante piaigake enoku itimira Tasorintsi gara pineaigairo pigamane. \p \v 20 “Impogini pineaigavakerorika Jerosaren ironkuatakoigapaakemparora soraroegi iroro pogotantaigavakempa panikya ontsonkagetanakempa magatiro pankotsipage irogashiriageigakerotari. \v 21 Yogaegiri naigankitsinerira Joreaku irishigaiganaketyo otishipageku. Yogaegiri naigankitsinerira Jerosarenku irishigaigapanutetyo parikoti. Ario ikañoigake naigankitsinerira tsamairintsiku tsikyanira iaigapanaatikari ivankoku, patirotyo irogaiganakero irishigaiganakera. \v 22 Aganakempatari inkisashitantaigakemparirira Tasorintsi ontsataganakempara Itsirinkakagantakerira pairani. \v 23 ¡Maikaniroro antsipereavageige tsinaneegi kamonkiigankitsinerira ontiri tsomitagaigankitsinerira, pairotari avisaigake antsipereasanovageigakera oshigaiganakera, iratsipereavageigaketari maganiro timaigatsirira aka inkisashiigakenkanira, tyarika! \v 24 Inkonogagarantaigakempa irogageigakenkani kara tyarikara yomanatavakagaigakara. Pashini iramageigamatanakenkanityo parikotipageku kara. Iriroegikya terira iriroegi jorioegi poniaigankichanerira parikoti imposantenaiganakerotyo Jerosaren kigonkero agavagetanakempara inkantaera Tasorintsi: ‘Maika intagati.’ \s1 Tyara onkantanakempa impigaatera Jeso \r (Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25-26 “Impogini panikyara iripokapae Kañotasanotakaririra Matsigenka, intsivakanake poreatsiri intiri aikiro kashiri. Yogari impokiropage irashiriagetanakempa, ganigetari ikusotai. Maganirosanotyo timaigatsirira aka kipatsiku ogatyo inkenaigake intsarogavageiganakera kara inkemaigavakerora ompoimaatanakera omaraani nia onkantagematetyo ovore jiriririri togn. Irovankinavageiganakempatyo kara inkantaiganakera: ‘¡Maikaniroro tyampatyo aigake!’ Pairotyo intsarogavageiganake agapiniigakerityo itsarone impegapiniigakempatyo kara isuretakoiganakemparora tyarika onkantanakempara impogini. \v 27 Impogini ineavakenkani Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokapaakera inkenapaakera menkoriku inkoveenkavagetapaakera, aikiro iragaveavagetapaakera iravisaigakerityo maganiro. \v 28 Antari pineaigavakerora onkañogetanakempara maika pishineiganakempara, panikyatari irogavisaakoigakempi Tasorintsi patsipereavageigakera.” \p \v 29 Impogini ikañotagakaro igera ikanti: “Pineaigirora igera ontirika pashini inchato \v 30 otimanaira oshi iroro pogotantaigavaaro panikya osariganae. \v 31 Ariotyo onkañotakempa impogini pineaigavakerorika onkañotanakempara nokamantaigakempirira maika iroro pogotantaigavakempa panikyasano impegakempa Tasorintsi Igoveenkariegite maganiro. \v 32 Arisanotyo nonkantaigakempi magatirotyo oka nokantaigakempirira maika ontsatagagetanakempatyo tekyaenkara pimpogereaigempa viroegi. \v 33 Ogari inkite ontiri kipatsi ontsonkagetanaempa, kantankicha ogari nokantagetakerira garatyo okantatigumata, ontityo ontsatagagetanakempa magatiro. \p \v 34 “Viroegi tsikyanira pipiriniventaigirokari tatarika oita posantepage terira onkametite ontirika pishinkivageigakempa garira ontirika povankinaventavageigakempa posantepage. Pinkañoiganakemparika maika gara pagaveaigi pisuretakoigakemparira Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokaera, impo onti inkomutagaigapaempi. \v 35 Ontitari okañotakaro ogashivagetaganira pine yoga tatarika iita yogashitunkani tera ario irogote ariorakari onake anta. Onti ikenagevetaka kogapage impo katsiketyo ipaagi togn agiri oshitikiri tyampa inkantanaempa. Ariotari onkañotanakempari impogini iripokaera Kañotasanotakaririra Matsigenka, katsiketyotari iripokapaake garatyo yogotumaigi maganiro timaigatsirira aka kipatsiku, impo tyampatyo inkantaige. \v 36 Kantankicha viroegi pinkantakanira pogiaigavaeri, aikiro pinkantakanira piniaigakeri Tasorintsi kameti ganiri pineaigiro magatiro oka nokamantaiganakempirira maika, aikiro kametikyaniri ineaigapaakempi Kañotasanotakaririra Matsigenka iripokapaakera.” \p \v 37-38 Ario ikañotakero Jeso maika omirinkatyo kutagiteri yogotagantavageti ivankoku Tasorintsi. Omirinka tsitekyamani ipokageigamatityo maganiro inkemisantaigakerira inkenkitsavagetakera. Antari tsitenigetiku irirori onti iatapiniti otishiku Orivoshi. \c 22 \s1 Isarianunkanira Jeso iragakagantakenkanira \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11; Jn 11.45-53) \p \v 1 Impogini panikyara aganakempa vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira okantaganirira Pasekoa,\x * \xo 22:1 \xt Ek 12.1-18, 21-27\x* \v 2 yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ariompatyo isariaigavetanakariri tyarika inkantaigakeri iragakagantaigakerira Jeso irogakagantaigakerira, kantankicha tyampatyo inkantaigakeri, ipinkaigakeritari maganiro patoventaigaririra. \p \v 3 Impogini yogari Satanashi ipokashimatapaakerityo itinkamitapaakarira paniro irogamere Jeso paitacharira Jorashi Ishikariote. \v 4 Ovashi iatake inkamosoiguterira itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi sentaigirorira ivanko Tasorintsi. Impo itentaigakari iniavakagaigakara iniaventaigakerira Jeso tyara inkantakerira Jorashi iragakagantaigakenerira. \v 5 Ikemaigavakerira ishinevageigamatanakatyo kara ikantaigakeri impaigakerira koriki. \v 6 Irirori ishinetanaka ovashi ikoganake tyarika inkantakeri iragakagantaigakenerira panirora irapuntakempa. \s1 Jeso isekatagaiganaarira irogamereegi \r (Mt 26.17-25; Mr 14.12-21; Jn 13.21-30) \p \v 7 Impo aganaka vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira, aikiro onti yovetisantaganirira ovisha yogaganira osuretakotaaganira Pasekoa. \v 8 Yogari Jeso itigankakeri Perero intiri Joan ikantaigavakeri: \p —Piaige povetsikaigavakera magatiro kameti asekataigakempaniri paita. \p \v 9 Ikantaigiri iriroegi: \p —¿Tyara kara novetsikaigake? \p \v 10 Ikanti Jeso: \p —Piaige Jerosarenku impo pogonkeigapaakemparika pineaigapaake paniro surari iramakotapaake iniate, iriro pogiaiganake. Tyarika inkianake kara ario pinkiaiganake viroegi. \v 11 Pinkantaigapaakeri shintarorira ivanko: ‘Yogari Gotagantatsirira ikantake: ¿Tyara kara nosekataigakempa paita nontentaigakemparira nogamereegi?’ \v 12 Irirori intentaiganakempi omenkotakara enoku iokotagaigakempiro otantakara arioegiterika, mataka vetsikagetaka magatiro. Ario kara povetsikageigakero magatiro asekataigakempara paita. \p \v 13 Impo iaigake ineaigapaakero magatiro ikantaigavakeririra Jeso inkaara ario okañotaka maika. Ario kara yovetsikavageigake isekataigakempara paita. \p \v 14 Impo ochapinienkatanakera ipokake Jeso itentaigakari iritigankaneegi ipitaigapaake mesaku isekataigakara. \v 15 Impo ikanti Jeso: \p —Maika agamatatyo oka Pasekoa nokogasanotantakarira nontentaigakempira nosekatagaiganaempira tekyara agempa nantsipereavagetakera nonkamakera, \v 16 gatanika noneimatairo nosekataempara aikiro Pasekoaku kigonkero irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite ovashi ontsataganakempa magatiro okantakotakerira Pasekoa. \p \v 17 Impo osamanitanakera inoshikakotakero vino iniakeri Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka vino.” Impo ipakoigakeri irogamereegi ikantaigiri: \p —Nero oka paagavakagaigempa. \v 18 Maika nonkantaigakempi gara noviikumataaro vino kigonkero irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite. \s1 Jeso ikotagakerora pan ipaigakerira irogamereegi \r (Mt 26.26-29; Mr 14.22-25; 1 Ko 11.23-26) \p \v 19 Impo osamanitanaira inoshikakero pan irorori yapagotakero iniairi aikiro Tasorintsi ikanti: “Apa, noshineventakempi pipakenarora oka pan.” Impo ikotagakero ipaigakerira irogamereegi ikantaigiri: \p —Okari oka pan kañomataka ontinirikatyo novatsa, nonkamaventaigakempitari kameti pavisaakoigaeniri viroegi. Nero gaigemparo. Omirinkara pinkañoigempa maika pisekataigempara pisuretakoigaenara naro. \p \v 20 Impo ario ikañotakero apitakotene vino yagataiganakera isekataigakara inoshikakotakero ikantaigiri: \p —Okari oka vino kañomataka ontinirikatyo noriraa ovoatanakera nonkamaventaigakerira maganiro matsigenkaegi, ikantaketari Tasorintsi maika onti irogavisaakotantaigakempari noriraa maganiro kematsaigakenanerira. \v 21 Yogari gakagantakenanerira aiño maika aka itentakena mesaku isekatakotakena. \v 22 Ontitari ontsataganakempara ikantakerira Tasorintsi pairani iniakotakerira Kañotasanotakaririra Matsigenka, kantankicha ¡maikaniroro iratsipereavagetake yoga gakagantakenanerira! \p \v 23 Nerotyo ikantavakagantaiganakarira maganiro: “¿Tyanirikatyo gakagantakerine?” \s1 Irogamereegi Jeso iniaventaigakerora tyanirika pairorira yavisaigakeri itovaireegi \p \v 24 Impo itsitiigamatanakerotyo iniavakagaiganakara ikantavakagaiganakara tyanirika pairorira yavisaigakeri itovaireegi irorokyatyo ikantaigi, irorokyatyo ikantaigi. \v 25 Kantankicha Jeso ikantaigiri: “Yogari igoveenkariegite terira iriroegi jorioegi onti ipotetashivageigari itovaireegi, kantankicha ikogaigake inkantaigakenkanira kavintsaantatsirira. \v 26 Kantankicha viroegi gara ario pikañoigiro maika. Yogari visaigakeririra itovaireegi tsikyatatyo inkañotagakempa terira iravisantumate. Ario inkañotake peratantacharira inkañotagakempatyo nampiriantsi. \v 27 Matsi ¿tyanimpatyora visantatsirira? ¿Iriro yonta pirinitatsirira mesaku isekatakempara intirika nampiriantsi pakovagetakeririra iseka? Intityo pirinitatsirira mesaku. Kantankicha naro maika nopokakera aka nokañovagetakarityo nampiriantsi, irorotari nopokashitake nonkavintsajaigutempira. \p \v 28 “Maika viroegi pikantakani pitentavageigakena natsipereavagetakera. \v 29 Irorotari maika nonkantantaigakempirira kañotari naro ikantakenara Apa impogini impegakagakena Igoveenkariegite maganiro kematsaigakenanerira, ario nonkañotakempa naro maika nonkantaigakempi viroegi impogini nompegakagaigakempi koveenkariegi, \v 30 kameti pintentaigakenaniri nompegakempara Igoveenkariegite kematsaiganarira pimpirinitaigakera nomesaneku pisekatimovageigakenara, aikiro poviikavageigakempara. Aikiro nompegakagaigakempi ijoeseegite maganiro iseraereegi.” \s1 Jeso ikamantakerira Perero interatakotakerira \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 Impogini ikanti Atinkami aikiro: \p —Sumo, Sumo, ikogake Satanashi iratsipereakagaigakempira viroegi maganiro ineaigakempira arisanorika pikematsatasanoigakena, \v 32 kantankicha naro noniaventakempi viro ganiri papakuasanotanakena pikematsatakenara. Intagati pampakuavetutena, kantankicha impo pimatanaerorika aikiro pinkematsatasanotanakenara nokogake pishintsitagaigaerira papigematsaegine. \p \v 33 Ikanti Sumo: \p —Notinkami, noataketyo naro nogiatakotanaempira, irashitakoitakempirika irimaitakenatyo naro, garatyo nokumatimpi. Ontirika irogaitakempi irimaitakenatyo naro aikiro. \p \v 34 Ikantiri Jeso: \p —Perero, nonkantasanotakempi paita tekyara irinie atava pinteratakotakena mavati. \s1 Panikyara iratsipereavagetake Jeso \p \v 35 Impogini ikantaigiri Jeso irogamereegi: \p —Antari notigankaigakempira pinkenkitsavageigutera nokantaigavakempira gara pamaigi pitsagine, poyagantarira pigorikite intiri pisapatote, ¿matsi ario patsipereavageigake pikogakovageigakara? \p Iriroegi ikantaigi: \p —Tera tatoita nonkogakotumaigempa. \p \v 36 Impo ikantaigiri: \p —Kantankicha maika ariokya tyanirika shintankichane itsagine iramanakerotyo ontiri yoyagantarira igorikite. Tyanirika terira ontime isavurite impimantakerotyo imanchaki iragantakemparora savuri kameti iroroniri impugamentantakempa, \v 37 ontsataganakenkanitari okantirira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi oniakotakenara okantakera: ‘Itentagantunkani vetsikagisevageigatsirira terira onkametite.’ Magatirotari itsirinkakoitakenarira ontsataganakenkanityo. \p \v 38 Ikantaigiri iriroegi: \p —Notinkami, akari aka aityo piteti savuri. \p Ikanti irirori: \p —Maika intagatiroro. \s1 Jeso iniakerira Tasorintsi Jetsemaniku \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Impogini iatanai Jeso otishiku Orivoshi ariotari iatapinitiri kara. Yogari irogamereegi yogiaiganairi. \v 40 Impo yogonkeigapaakara ikantaigiri: \p —Niaventaigempa ganiri papakuaiganai pikematsaigakenara. \p \v 41 Impo iatanake antakona anta itigeroanaka inianakeri Iriri ikantiri: \v 42 “Apa, pinintakerika pogavisaakotaenara ganiri natsipereavageti, kantankicha impatyora viro tyarika pinkante.” \p \v 43 Impo ipokashitakeri isaankariite Tasorintsi iponiaka enoku ishintsitagakerira. \v 44 Ineavakara yatsipereasanotanakera ariompatyo iniaventanakari imasavitanaketyo kara ashiriaagematanakatyo arioaapagerikatyo iriraa. \v 45 Impo yagatanakera iniaventakara ikaviritanaa iatake inkamosoiguterira irogamereegi, ineaigapaakeri magasevageigake ikenkisureavageigakatarityo kara. \v 46 Ikantaigiri: \p —¿Antari gara pimagaigi? Tinajaiganake piniaventaigakempara ganiri papakuaiganai pikematsaigakenara. \s1 Yaganunkanira Jeso \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) \p \v 47 Impogini aiñokyara iniavageti Jeso ipokaigapaake tovaini matsigenkaegi itsaisevagetapaakatyo kara. Yogari irogamere paitacharira Jorashi ikenapaake iivatapaake. Iroro yagapaakerora aiñoni ishigatetapaakari Jeso yasaraanatapaakarira. \v 48 Impo Jeso ikantiri: \p —Jorashi, ¿antari gara pikañota maika pasaraanatapaakarira Kañotasanotakaririra Matsigenka pagakagantakerira? \p \v 49 Yogaegiri irogamereegi ineaigavakerira maganiro pokashiigakeririra ikantaigiri: \p —Notinkami, ¿ario nompugamentaiganakempi nonkaratantaigavakemparira nosavurite? \p \v 50 Ishiganaka paniro iserogempitatutarityo ironampiria itinkamisanorira saseroroteegi, \v 51 kantankicha Jeso ikanti: \p —Arione, intagati. \p Inoshi itsagatiro igempita oga okenake paa shitikaa vegasanovagetaa. \v 52 Impo iniaigakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi soraroegi sentaigirorira ivanko Tasorintsi intiegiri itinkamiegi jorioegi ikantaigiri: \p —¿Matsi naro koshinti nerotyo pipokashiigapaakenara pamashiigapaakenara savuri ontiri inchakii? \v 53 Antari nokonoivageigimpira omirinka anta ivankoku Tasorintsi tera tyara pinkantumaigena, kantankicha maika ontitari aganakara pagaveantaigakenarira ontiri aikiro iragaveantakemparira kamagarini, nerotyo pikañotantaigakarorira maika. \s1 Perero iteratakotakerira Jeso \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72; Jn 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Impogini yagaiganakeri Jeso yamaiganakerira ivankoku itinkamisanorira saseroroteegi. Yogari Perero yogiatakotanakeri kantankicha intaina yaratinkagetapaake. \v 55 Ario kara itagaigake tsitsi pampatuiku ipitaigake itaenkaigakera yonkuvokiigakaro. Yogari Perero iatake itentaigakarira. \v 56 Impogini oneakerira paniro nampiriantsi itaenkavagetakera opampogiamatanakerityo sorerererere okanti: \p —Intitari aikiro yoga itentarira Jeso. \p \v 57 Kantankicha Perero ikanti: \p —Ariorikaratyo, teranika noneimateri. \p \v 58 Impo osamanitanake pashinikyatyo neakeri ikantiri: \p —Vironirorotyo aikiro irogamere Jeso. \p Ikantutaatyo aikiro Perero: \p —¡Teratyo! \p \v 59 Impo osamanitanaira aikiro ariompatyo ikantanakeriri pashini: \p —Arisanoniroro itentavagetariri, intitari Garireakunirira. \p \v 60 Yogari Perero ikemamampeganakatyo ikanti: \p —¿Jaaa, tatoita? ¿Tyara pikanti? \p Irorotyo iniakera Perero iniamatanaketyo atava. \v 61 Ishonkamatanaka Atinkami ikamagutiri Perero ogatyo ikenake irirori isurematanaarotyo ikantakeririra Jeso inkaara ikantiri: “Paita tekyara iriniimate atava pinteratakotakena mavati.” \v 62 Ikaviritapanuta iataira ogatyo ikenake iragamatanakatyo jiii jiii jiii, ikaemavavagetaketyo kara. \s1 Isamatsanatunkanira Jeso \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Impo maganiro soraroegi sentaigakeririra Jeso isamatsanaigakerityo kara ipasapasaigakerityo togn togn togn, tyarika. \v 64 Ipashiokiigakeri itaataaigakerira ivoroku ikantaigavakerira: \p —Atsi gotenityo tyani taakempi, irorotari vintira kamantantatsirira. \p \v 65 Iposantenaigakerityo kara isamatsanaigakerira. \s1 Yamanunkanira Jeso yapatoitaigakara itinkamipage jorioegi \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Impogini okutagitetanakera yapatoitaigaka itinkamiegi jorioegi intiegiri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, intiegitari maganiro itinkamipage jorioegi. Impo ikaemakagantaigakeri Jeso iramakenkanira inkogakotagantaigakerira. \v 67 Ikantaigiri: \p —Atsi kamantaigena, ¿arisanotyo vinti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite? \p Ikantaigiri irirori: \p —Nonkantaigavetakempi: ‘Jeeje, nanti’, garatyo pikematsaigana. \v 68 Ariokya nonkogakotagantageigavetakempi garatyo piniaigi viroegi. \v 69 Kantankicha maika iriatae Kañotasanotakaririra Matsigenka impirinitakera irakosanoriraku Tasorintsi gaveavagetatsirira, kantanakaniroro. \p \v 70 Impo ovashi ikantaigakeri maganiro: \p —Iroroventi ¿viro vinti Itomi Tasorintsi? \p Ikanti Jeso: \p —Jeeje, naroniroro, virotari kantaigankitsi. \p \v 71 Ovashi ikantaiganake iriroegi: \p —Iroroventi maika intagatityo akaemakagantaigi pashini iripokaigakera inkamantaigakaera ikemaigakerira ikañotagumanatakarira Tasorintsi, matakaniroro akemaigakeri tsikyata aroegi ikantakera. \c 23 \s1 Yamanunkanira Jeso Piratoku \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Nerotyo maganirosanotyo ikaviriiganaka iaigakera yamaiganakerira Jeso Piratoku. \v 2 Impo yogonkeigapaakara itsoeventaigapaakari ikantaigi: \p —Yokari yoka nokemaigakeri inianiaiganakerira notovaireegi ikantaiganakerira inkisaiganakerira koveenkari, ontiri aikiro ikantake: ‘Ganige pipaigairi koriki koveenkari Sesa.’ Aikiro onti ikantanake: ‘Nanti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Pigoveenkariegite.’ \p \v 3 Yogari Pirato ikantiri: \p —¿Arisano viro Igoveenkariegite jorioegi? \p Ikanti Jeso: \p —Jeeje, arisano pikantasanotakeniroro, naroniroro. \p \v 4 Ikantutaigaarityo Pirato maganiro itinkamiegi saseroroteegi intiegiri maganiro matsigenkaegi ikantaigiri: \p —Yogari yoga naro noneakeri tera tatoita irovetsikumate kameti inkisakenkanira. \p \v 5 Kantankicha iriroegi ariompatyo ishintsiiganakeri ikantaiganakera: \p —Arisanotari yogotagantavagetanake inianiaiganakerira maganiro Joreakunirira ikantaigakerira inkisaiganakerira koveenkari Sesa impugaiganakemparira. Itsititapanutiro Garireaku maika atake ipokanakero aka. \p \v 6 Impo ikemavakera Pirato ikantaigutarityo: \p —¿Arisano iriro Garireakunirira? \p \v 7 Iroro ikantaigakerira: “Jeeje, irironiroro”, itigankutarityo Erorishiku, pokaketari irirori Jerosarenku, kantankicha inti neagetakeneririra Sesa magatiro anta Garireaku. \s1 Erorishi ikogakotagantagevetakarira Jeso \p \v 8 Yogari Erorishi ineavakerira Jeso ishinevagetanakatyo kara ikogavetakatari ineakerimera karanki, ikemakotiritari iniakotaganira, nerotyo ikogantakarira ineakerira kameti ineakagakerira terira oneimagetenkani. \v 9 Ikogakotagantagetakerityo posante kara, kantankicha Jeso ikemisantanake, teratyo iriniimate. \v 10 Ario inaigake kara itinkamiegi saseroroteegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Iriroegi ariompatyo ishintsiiganakeri itsoeventaiganakarira. \v 11 Yogari Erorishi intiegiri isoraroegite iposantenaigakerityo Jeso kara, aikiro isamatsanaigakeri yogagutantaigakarira kamisa karenimagori kañorira yogagutarira koveenkari. Impo akiiro yamakagantairi Piratoku. \v 12 Ovashi yogametiavakagaigaa Pirato itentaarira Erorishi, karanki ontitari ikisavakagaigavetaka. \s1 Ikantunkanira Jeso irogakenkanira \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39–19.16) \p \v 13 Impo yogari Pirato yapatoitaigakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi intiegiri aikiro maganiro matsigenkaegi \v 14 ikantaigiri: \p —Viroegi pamaigavetakenari yoga pikantaigake inianiaiganakeri matsigenkaegi ikantaigakeri inkisaiganakerira koveenkari impugaiganakemparira, kantankicha naro noneakeri tera inkañogetero maika pikantaigakenarira, tsikyatatari pikemaigakeri viroegi iniakera nokogakotagantakerira inkaara. \v 15 Ario ikañotaka Erorishi irirori ineakeri tera irovetsike terira onkametite, nerotyo yogipigantavaaririra. Maika pineaigake tera tatoita irovetsikumate kameti inkamakera. \v 16 Nompasatagantavakeri impo nampakuaeri. \p \v 17 Ikantakeri maika omirinkatari agara Pasekoa yogari Pirato yapakui paniro yashitakovitunkanirira yovetsikakera terira onkametite. \v 18 Kantankicha ikemakera ikantakerira Pirato maganirosanotyo ikaemavaitaiganake ikantaigi: \p —¡Kentakoteri! ¡Irirompatyo pampakuae Varavashi! \p \v 19 Yogari Varavashi onti yashitakovitunkani itentashiigakarira pashini timaigatsirira kara Jerosarenku ikisaiganakerira soraroegi iromanoegi ontiri aikiro yogantakera. \v 20 Yogari Pirato ikogavetakatyo irapakuaerimera Jeso iniitaigaarityo aikiro. \v 21 Kantankicha iriroegi ariompatyo ikaemasanoiganakeri: \p —¡Kentakoteri! ¡Kentakoteri! \p \v 22 Ikantutaigaarityo aikiro Pirato: \p —¿Matsi tyara ikantakara? ¿Tatampatyora yovetsikakera? Nokogakotagantavetakari noneakeri naro tera tatoita irovetsikumate kameti inkamakera. Nompasatagantavakeri impo nampakuaeri. \p \v 23 Kantankicha iriroegi ariompatyo ishintsiiganakeri ikaemaiganakera: \p —¡Kentakoteri! ¡Kentakoteri! \p Pairotari ikaemageigamatake ovashi yagaveantaiganake. \v 24-25 Nerotyo Pirato ikematsaigakeri ikantaigiri: \p —Neri yoka Jeso tyarika pinkantaigakeri virompatyo viroegi. \p Impo yapakuairi Varavashi yashitakovitunkanirira itentaigakarira pashini ikisaiganakerira igoveenkarite ontiri aikiro yogantakera. Irirotari ikogaigake irapakuaenkanira. \s1 Ikentakotunkanira Jeso \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Impo iaiganake yamaiganakerira Jeso inkentakoigakerira. Itonkivoaigakari paniro Surenekunirira paitacharira Sumo iponiapaaka anta parikoti. Iriroegi yagaigavakeri inatakagaigakerira igoroshite Jeso yogiataganakerira. \v 27 Yogiaiganakerityo tovaini matsigenkaegi ontiegiri aikiro tsinaneegi ontovaigavageteratyo kara iragatsikanaigakarira okenkisureakoigakarira. \v 28 Kantankicha Jeso ipampogiaigakero ikantaigiro: \p —Viroegi tsinaneegi Jerosarenkunirira, gara piragatsikaigana naro, virompaegityo iragatsikaigaachane intiegiri pitomiegi. \v 29 Aganakempatari kutagiteri onkantanakenkanira: ‘Ogari terira intimumaige otomi ikavintsaavagetakero Tasorintsi, teranika oneimaigerinika oananekite, tera ontsomitagumaige.’ \v 30 Impogini \q1 ‘maganiro inkantaiganakerotyo otishipage: ¡Tarankanake pintsitokaiganakenara!, \q1 inkantaiganakerotyo aikiro otonkoavatsagetakara: ¡Manakoigena, pintikakoigakenara!’ \m \v 31 Kañotari naro akyari ikañoitana maika iriromparorokari matsigenkaegi pairo irogagaigakenkani inkisashiigakenkanira. \p \v 32 Aikiro yamanunkani piteni vetsikaigankitsirira terira onkametite inkentakoigakenkanira intentagantaigakenkanira Jeso. \p \v 33 Impo yogonkeigapaakara Karaveraku ario kara ikentakoigakeri Jeso itentagantaigakari yogaegi vetsikaigankitsirira terira onkametite, paniro yogaratinkakotunkani irakosanoriraku, yogari irapitene onti yogaratinkakotunkani irampateku. \v 34 Irorotyo ikentakotanunkanira Jeso ogatyo ikenake iniaventaiganakeri kentakoigakeririra ikanti: \p —Apa, gara pikisaviigiri ikañoigakenara maika, teranika irogoige. \p Impo yogari soraroegi isokagiaigakero mapukicho ogotantaganirira kameti irogotantaigakemparora tyanirika shintakemparone imanchaki. \v 35 Ario inaigake kara tovaini matsigenkaegi ipampogiaigakerira. Yogari itinkamiegi isamatsanaigakerityo ikantaigakerira: \p —Kogapage ikantunkani yagaveavagetityo ikavintsaantavagetakera yogavisaakotakerira pashini matsigenka. Maikari maika atsi kantetyo impugamentanakempara irogavisaakotaempara ikiiro, irorotari intira Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Agoveenkariegite. \p \v 36 Ario ikañoigaka soraroegi irirori isamatsanaigakerityo yaiñoniiganakari ipaigakerira vino kachoari. \v 37 Aikiro ikantaigakeri: \p —Irorotari vintira Igoveenkariegite jorioegi atsi pugamentanakempanityo pogavisaakotaempara. \p \v 38 Impo otsirinkunkani ogunkani igoroshiteku igitotakera okanti: “Yokari yoka inti Igoveenkariegite jorioegi.” \p \v 39 Inianake paniro vetsikankitsirira terira onkametite itentagantaigakaririra ikaveganatakeri Jeso ikantiri: \p —Irorotari vintira Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Nogoveenkariegite, atsi pugamentanakempanityo pogavisaakotaempara vikiiro ovashi pimaigaena naroegi aikiro. \p \v 40 Kantankicha ikisutarityo irapitene ikantiri: \p —¿Matsi tera pimpinkeri Tasorintsi? ¡Pineavetakatyo ikentakoitakempira itentagantaitakempirira, atanatsi pikañotakara maika! \v 41 Aroegi antsipereaigetatyo avetsikaigaketari terira onkametite ikañotantaigakairira maika, kantankicha irirori tera tatoita irovetsikumate, onti yatsipereakagunkani kogapage. \p \v 42 Impo ishonkatematanakarityo Jeso ikantiri: \p —Jeso, impogini aganakempara pimpokaera pimpegakempara Igoveenkariegite maganiro pisuretaenara naro gara pimagisantana. \p \v 43 Inianake Jeso ikantiri: \p —Nonkantasanotakempi maikatyo piatae okametigitetasanovagetira pintentakenara. \s1 Ikamanakera Jeso \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Antari ikantakera maika atake ikatinkatanake poreatsiri. Apavatsaasematanakatyo magatiro apagiteanakarotyo kara ovashi itsunkavagetanake, \v 45 teranika inkoneatumatae poreatsiri. Impo ogari kamisa tsatamagotacharira ivankoku Tasorintsi\x * \xo 23:45 \xt Ek 26.1-37\x* ogatyo okenake osaraamatanaketyo nigankisano okantanakera tseerererere pairatamatake kotarenkasanotake. \v 46 Yogari Jeso ikaemapanuti imaraenkarikatyo kara ikanti: \p —¡Apaa, gavaero nosure! \p Iroro ikantakera maika oga ikenake ikemisantanake ikamanakera. \p \v 47 Yogari itinkamiegi soraroegi iromanoegi ineavakerora okañogetakara maika ikanti: \p —¡Pairo yavisaenkavageti Tasorintsi! Arisanoniroro tera tatoita irovetsikumate irirori onti ikentakotunkani kogapage. \p \v 48 Yogaegiri maganiro patoitaigankicharira inkaara impampogiaigakerira Jeso inkentakotakenkanira ikenkisureavageiganakatyo kara iaiganai ipatosanegintaiganakatyo ton ton ton, \v 49 kantankicha yogaegiri tentavageigaririra Jeso ontiegiri tsinaneegi giaigakeririra iponiakara Garireaku yaratinkaigake antakona anta ipampogiaigakerira. \s1 Yogaataganira Jeso imperitanakiku \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50-51 Itimake paniro surari kavintsaantavagetatsirira kematsatasanotiririra Tasorintsi ipaita Jose, onti iponiaka Arimateaku. (Ogari Arimatea onti onake aikiro Joreaku.) Irirori inti itentaigarira itinkamipage jorioegi yapatoitapiniigara. Igantaga pairani yogiakerira iripokakera Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi, nerotyo ikantaigakera itovaireegi irogakenkanira Jeso, tera irimavagetempa irirori. \v 52 Impo ineakerira ikamakera iatake Piratoku ikantakerira ikogakera iramanaerira Jeso inkitataerira. Irirori ikantiri: \p —Nani, manaeri. \p \v 53 Ovashi iatake ikentakoreakerira iponaviotantakari mechomagori kamisa ovetsikantunkanirira irino. Impo yamanairi yogantaatari imperitanaki okyaenkarira okigantunkani tekyaenka ogantumatenkani igamaga. \v 54 Ogari ikamantakarira Jeso onti kutagiteri yovetsikavagetantaiganakarira jorioegi magatiro inkogakoigakemparira onkutagitetanakera agantakemparira apishigopireantaganirira, panikyatari aganakempa, ataketari inanai poreatsiri shavini. \v 55 Ogari tsinaneegi poniaigankicharira Garireaku ogiaigakerira Jeso ipokakera oaigake oneaigakitirora yogunkanira, okiaigake tsompogi oneasanoigakeri tyara ikantunkani yoginoriinkanira. \v 56 Impo opokaigaira pankotsiku ovetsikavageigapaakero kasankari ontiri kasankapatsari. Impo apishigopireaigaka kutagiteriku apishigopireantaganirira otsatagaigakero ikantakerira Moiseshi itsirinkakotanakerora.\x * \xo 23:56 \xt Ek 20.9-10\x* \c 24 \s1 Yanianaira Jeso \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10) \p \v 1 Impogini okutagitetamanakera tominkoku tsitekyamanisano oaigamanake anta yogaaganira Jeso amaiganake kasankari ovetsikageigakerira chapi ikamantakarira. \v 2 Impo ogonkeigavetapaaka oneaigapaakero mapu itikakotantavetunkanirira paa gagaka shirenakitaka. \v 3 Okiaigavetanaka mameri irinoriaera Atinkami Jeso. \v 4 Otsarogavageiganaketyo kara tyampatyo onkantaige. Impo oneaigutarityo piteni isaankariite Tasorintsi kañoigamataka matsigenka kantakoigamataketyo imanchaki porerererere. \v 5 Ogatyo okenaigake otsarogasanoiganakera ogivoiganakara. Iriroegi ikantaigiro: \p —¿Antari gara pipokaigi aka yogaganira igamaga pikogaigakerira atakerira yanianai? \v 6 Mameritari aka, ataketyo itinaanaa yanianaira. Atsi sureigaemparoratyo ikantaigakempirira aiñokyara anta Garireaku ikantakotakara ikanti: \v 7 ‘Yogari Kañotasanotakaririra Matsigenka iragakagantakenkani iragaigakerira kañovageigacharira inkentakoigakeri impo omavatanakempara kutagiteri iranianae.’ \p \v 8 Impo iroroegi osureigamatanaarotyo ikantakerira Jeso okyara iniavagetakera. \v 9 Impogini opokaigaira pankotsiku okamantageigapaakeri iritigankaneegi naigaatsirira 11, intiegiri aikiro pashini itovaireegi. \v 10 Ogari kamantageigapaakeririra ontiegi Maria Magarena, Joana ontiri Maria iriniro Santiago ontiri aikiro pashini otentaiganakarira. \v 11 Kantankicha iriroegi teratyo inkematsaigero. Ineaigiri ontiri oniagisevageiganake kogapage. \v 12 Kantankicha Perero ikaviritapanuta ishigavagetanakatyo yogunkanira Jeso ikamosogantavetapaaka tsompogi mameri, onti ineapaake kamisa iponatantavetunkanirira. Impo ipiganaa pankotsiku yogavagetaketyo kavako. \s1 Iaiganakera irogamereegi Jeso Emaoshiku \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 Impogini paita osamanitanakera iaiganake piteni irogamereegi Emaoshiku choeni osamanitakotakaro Jerosaren, ariorika onake 11 kirometero. \v 14 Impo antari iaiganakera avotsiku iniavageiganake iniakoigakerira Jeso tyara ikantunkani yogunkanira. \v 15 Iroro iniavageigakera irorokya ikantaigi irorokya ikantaigi, ikenapaake Jeso irirori itentaiganakari iaiganakera. \v 16 Ineaigavetakarityo, kantankicha tyarika ikantakoigakeri Tasorintsi ganiri yogoigiri inti Jeso. \v 17 Impo ikantaigiri Jeso: \p —¿Tatatyo piniaventaiganakera maika? \p Iriroegi asatyo yaratinkaigake kenkisureaigamataka. \v 18 Paniro ipaita Kereopashi. Irirori inianake ikanti: \p —¿Matsi panirosanotyo pikantakara viro pinavetakara chapi Jerosarenku tera pinkemakotero iniakoigakerira maganiro? \p \v 19 Irirori ikantaigutarityo: \p —¿Tatatyo oitara? \p Ikantaigiri: \p —Pine onti ikamakera Jeso Nasarekunirira. Irirori inti kamantantatsirira gaveavagetatsirira yovetsikagemati posante, aikiro yogovagetityo kara yogotagantavagetira, intitari gaveakagakeri Tasorintsi, nerotyo ishineventantaigakaririra maganiro matsigenkaegi. \v 20 Impogini yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri notinkamiegi yamaiganakeri ipimantaigakerira iromperaventakenkanira inkamakera inkentakotakenkanira. \v 21 Okyara noneaigiri ariori irirori pugamentaigakaene aroegi iseraereegi ganigera yashintaigajai pashini kameti antimaigaeniri kogapage. Maikari maika atake omavatanaka ikamakera. \v 22 Kantankicha okonogagarantaigaka tsinaneegi notentaigakarira oaigamanake inkaara tsitekyamani onkamosoigerimera yogavetaaganira, \v 23 kantankicha mameri. Impo opokaigai omintsarogaigakenatyo okamantaigapaakenara oneaigakerira isaankariite Tasorintsi ikantaigakerora atake yanianai. \v 24 Impo ikonogagarantaigaka notovaireegi iaigakiti iriroegi ineaigakitiro ikantaigake okantasanoigakeniroro mameri Jeso. \p \v 25 Impo ikantaigiri Jeso: \p —¡Tekyaenkatyo pogotumaige! ¡Tyarikatyo pinkantaiganakempa pogotasanoiganakera arisano ikantasanoigake kamantantaigatsirira pairani! \v 26 ¿Matsi tera inkantaige yogari Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi oketyo iratsipereavagetake inkamakera impo iroganiaenkani iramanaenkanira enoku? \p \v 27 Impo ovashi yogotagageiganakeri magatiro okantakogetakerira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi oniakotakerira irirori itsititapanutiro itsirinkakogetakerira Moiseshi impo imagetanakero aikiro itsirinkakogeigakerira kamantantaigatsirira iriroegi. \v 28 Impogini yogonkeigapaakara Emaoshiku ineaigiri Jeso ariompatyo iatanakeri, \v 29 kantankicha yagaigavakeri ikantaigiri: \p —Atsi gatata piati. Nokogake pimagimoiganakenara naroegi, panikyatari onchapinitanae, ataketari ishonkanaa poreatsiri. \p Ovashi ikianake tsompogi itentaiganakarira. \p \v 30 Impogini ipirinitaigake mesaku isekataigakempara. Irirori inoshikanakero pan iniakeri Iriri ikantakerira ishineventakaro, impo ikotagakero ipaigakeri. \v 31 Iroro ineaigakerira ikotagakerora pan yogotantaigavaaririra inti Jeso, kantankicha irirori asatyo ipegaenkataka. \v 32 Ikantavakagaigamatanakatyo: \p —Iroroventi irirora inkaara anta avotsiku yogotagaigakairora Itsirinkakagantakerira Tasorintsi tyarikatyo okantaiganakai otsagasurentaiganakaira asureegiku ogishineaiganakaityo kara. \p \v 33 Impo ovashi ikaviriigapanuta iaiganaira ipigaiganaara Jerosarenku. Ineaigapaakeri iritigankaneegi Jeso patoitaigaka itentaigakari pashini itovaireegi. \v 34 Iriroegi ikantaigavakeri: \p —Arisanoniroro yanianai Atinkami, ineakeritari Sumo. \p \v 35 Ovashi ikamantaiganakeri iriroegi aikiro tyara ikantaigakeri itentaiganakarira avotsiku tera irogoigeri, impogini ineaigakerira pankotsiku ikotagakerora pan ovashi yogotantaiganaaririra inti Jeso. \s1 Jeso ikoneatimoigakeri irogamereegi \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) \p \v 36 Aiñokyara iniavakagaiga katsiketyo yaratinkimoigapaakeri iniaigapaakeri ikantaigiri: \p —Shineiganaempa. \p \v 37 Iriroegi itsarogaiganaketyo kara ipinkaiganakerira ineaigiri irirori kasuvarerini. \v 38 Kantankicha Jeso ikantaigiri: \p —¿Tatatyo pipinkaviiganakenara? ¿Tyara pikantaigakara pisureigakara maika? \v 39 Atsi gaigero kavako nako ontiri nogiti ikentakoitakenara. Narotari. Tsagaigena pineasanoigakenara. Yogari kasuvarerini teranika ontime ivatsa ontiri itonki inkañotakenara naro maika pineaigakenara. \p \v 40 Iroro ikantaigakerira maika iokotagageigakeri irako ontiri ivonkiti ikentakotunkanira. \v 41 Kantankicha ineaigakerira tenigera iragaveaigae isureigaempara, pairotari ishinevageiganaka yogavageiganakera kavako, ikantaigiri: \p —¿Aityo pisekaegi? \p \v 42 Iriroegi ikantaigiri: \p —Aiño shima tashiri. \p Ovashi ipaigakeri \v 43 yagakeri yogakari ineakoigakeri maganiro. \v 44 Impo ikantaigiri: \p —Maikari maika magatiro pineageigakerira irorotari nokamantaigakempirira karanki aiñokyara notentavageigimpi, nokantakera ontsataganakempa magatiro itsirinkakotanakenara Moiseshi ontiri itsirinkakoiganakenara kamantantaigatsirira ontiri aikiro sankevantiku Saremo itsirinkakotakenara Iravi. \p \v 45 Impo irirori yagaveakagaigakeri irogotasanoiganakerora tatoita okantakotake Itsirinkakagantakerira Tasorintsi \v 46 ikantaigiri: \p —Ario okañotaka maika otsirinkakotunkanirira oniakotakerira Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite israereegi. Onti okantake impogini iratsipereavagetake inkamakera kantankicha omavatanakempara kutagiteri iranianae. \v 47 Impogini intigankaigakeri kamantakoigakerinerira iriaigakera inkenkitsatimoigakerira maganiro matsigenkaegi intsitiiganakero Jerosarenku ovashi intsotenkagiteavageiganakero kara inkantaigakerira maganiro irapakuaiganakerora yovetsikageigakera terira onkametite inkantatigaiganakempara inkematsaiganakerira itigankakerira Tasorintsi irogavisaakotantakera kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi imagisantakoigakerira magatiro yovetsikageigakerira. \v 48 Viroegi mataka pineaigakero otsatagagetunkanira magatiro oka otsirinkakotunkanirira, maika viroegikya kenkitsatakoigakerone. \v 49 Naro nontigankimoigakempiri ikantakerira Apa intigankimoigakempirira, kantankicha timaigetata aka Jerosarenku gatata piaigai parikoti. Giakoigempata aka intigankimoigakempirira Apa Isure iragaveakagaigakempira. \s1 Iatanaira Jeso enoku \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Impogini Jeso itentaiganakari irogamereegi parikoti oatara Vetaniaku. Impo yogaenokanake irako iniaventaigakerira. \v 51 Iroro ikañotanakerora maika iniaventaigakerira ineaigiri yogaenokanaka ariompa, ariompa yogaenokavagetanaari, onti yamanaaganira enoku. \v 52 Iriroegi ishineventaiganakari ikantaiganake: “Arisanoniroro inti Itomi Tasorintsi pairorira yagaveavageti.” Impo ipigaiganaa Jerosarenku ishinevageigakatyo kara. \v 53 Omirinkatyo iatapiniigi ivankoku Tasorintsi ikantaigakeri maganiro: “¡Pairo ikametiti Tasorintsi! ¡Pairo yagaveavageti!”