\id HEB - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) \h EVEREOEGI \toc1 Sankevanti Itsirinkaigunkanirira Evereoegi \toc2 Evereoegi \toc3 Ev \mt1 SANKEVANTI ITSIRINKAIGUNKANIRIRA EVEREOEGI \c 1 \s1 Tasorintsi itigankakeri Itomi irogotagaigakaera \p \v 1 Pairani Tasorintsi inti iniaigake kamantantaigatsirira ikamantageigakerira posante, impo irirokya kamantaigavakeri yashikiiganakairira. \v 2 Kantankicha maika inti itigankake Itomi irogotagaigakaera tyara ikanta, irirotari iniake pairani ikantakerira: “Notomi, viro vetsikagetakerone magatiro pashintagetakemparora.” \v 3 Yogari Tasorintsi inti pairorira ikametivageti. Yogari Itomi ikañotasanotakari, irirotari iatakotakera. Iriro shintagitearo magatiro, aikiro tsikyata inegintegetiro, pairotari yagaveavageti. Aroegi antiegi kañovageigacharira, kantankicha irirori yogavisaakoigakai isaankaigakaira akañovageigara. Impogini iatai enoku ipirinitaira inampinaku Tasorintsi irakosanoriraku. \s1 Kirishito pairo yavisaigakeri isaankariite Tasorintsi \p \v 4 Yogari Kirishito pairo yavisaigakeri isaankariite Tasorintsi, intitari Itomi. \v 5 Yogari Tasorintsi tera inkantumaigerinika isaankariite: \q1 “Virori vinti Notomi, \q1 vikyaenka notomintaka maika.” \m Aikiro tera inkantumate: \q1 “Yogari nosaankariite impegakena Iriri, \q1 narokya pegakerine Notomi.” \m \v 6 Kantankicha antari itigankakerira Itomi aka kipatsiku ikanti: \q1 “Maganiro nosaankariite irishineventaigakempari inkantaigakera: ‘Pairo ikametiti.’ ” \m \v 7 Kantankicha antari iniakoigakerira isaankariite intagati ikantake: \q1 “Yogari nosaankariite onti nonkañotagaigakempari tampia, \q1 aikiro onti inkañoigakemparo omorekatsantsaenkatira tsitsi.” \m \v 8 Antari iniakerira Itomi ikanti: \q1 “Viro Notomi, pinkantakani pimpegakempara Igoveenkariegite maganiro gara pikaragiteakotumati, \q1 omirinkatari pinegintetantavageti. \q1 \v 9 Pairotari pishineventavagetaro kametiripage, irorokya pikisashivagetaka terira onkametite. \q1 Irorotari nokavintsaantasanovagetakempirira nogishineakempira \q1 navisakagaigakempiri maganiro pitentaigakarira, \q1 nantitari Piri Tasorintsi.” \m \v 10 Aikiro ikanti: \q1 “Virori vinti Itinkamiegi maganiro, vinti vetsikakerorira okyasanokyara kipatsi, \q1 aikiro vinti vetsikakero inkite. \q1 \v 11 Impogini ompegagetanaempa magatiro povetsikagetakerira, \q1 kantankicha virori pinkantakani pintimake. \q1 Magatiro ogantagagetanake onkañogetanakero ogantagagetira manchakintsi. \q1 \v 12 Pampitivigetakero pinkañotagagetakerora apitivigetaganira manchakintsi, \q1 aikiro pimpugakagagetaero pashini okyarira pinkañotagakemparo manchakintsi osapokaganira pashinikya ogagutaagani. \q1 Kantankicha viro gara pikantatigumata \q1 ontiri aikiro gara pikaragiteakotumati.” \m \v 13 Tasorintsi tera inkantumateri isaankariite ikantakeririra Itomi: \q1 “Pirinite nonampinaku nakosanoriraku \q1 kigonkero nagaveaigakerira maganiro kisashiigakempirira.” \m \v 14 Maganirotari isaankariite onti itimashiigake iromperaigakemparira. Iriroegi onti isaankaigake mameri ivatsa. Omirinka itigankaigiri irimutakoigakerira maganiro irogavisaakoigakenkanirira. \c 2 \s1 Ankantakanira ankematsaigake \p \v 1 Irorotari nonkantantaigakempirira maika tsame ankantakanira asuretasanoigakemparo magatiro ikantakerira Itomi Tasorintsi ganiri amagisantaigairo. \v 2-3 Pairani Tasorintsi itigankaigakeri isaankariite inkamantantakera ikantakerira irirori ontsatagagetakenkanira. Kañotari ikisashiigakarira yogaegi terira intsatagaigero ikantaigakerira isaankariite, maikari aroegimparorokari pairo inkisashiigakae garika akematsaigiri Itomi. Antari ikisashiigakarira terira intsatagaigero ikantakerira isaankariite onti ogotunkani arisano ikantasanoigake, nerotyo yogaegiri terira inkematsaigeri tsikyata ikañotagantaigaka iriroegi. Ario akañoigaka aroegi maika garika akematsaigiri Itomi ¿ario tyara inkantakempara Tasorintsi irogavisaakoigakaera? Garatyo yogavisaakotumaigai kogapage. Iketyotari gotagantankitsi Atinkami tyara ankantaigakempa irogavisaakoigakaera, impo yogari kemisantaigakeririra iriroegikya gotagaigakai aroegi. \v 4 Impo yogari Tasorintsi irirokya gaveakagaigakeri kematsaigiririra Jesokirishito yovetsikageigakera posantepage terira oneimagetenkani kameti ogotakenkaniniri katinka yogakero ikenkitsaigakera. Aikiro paniropage ikantatigakagaigakai yagaveakagaigakaira Isure Tasorintsi, irirotari kogankitsi Tasorintsi inkañotagagetakerora maika. \s1 Jesokirishito ikañotasanoigakai aroegi \p \v 5 Yogari Tasorintsi tera iriro inkantaige isaankariite irashintaigakemparora okyarira timaatsine kipatsi noniakotakerira maika. \v 6 Otsirinkakotunkanitari Irinianeku Tasorintsi ikantakera Iravi iniakerira Tasorintsi ikanti: \q1 “Nantiegi matsigenka nonaigake. ¿Tyara okantaka pisuretakoigakenara? \q1 Aikiro noneaigiro nogamane. ¿Tyara okantaka pipiriniventaigakenara? \q1 \v 7 Taina pavisakagaigavetakari pisaankariite \q1 yavisaigavetakena naroegi, \q1 kantankicha pishineventaigakena \q1 pavisakagavageigakenarora \q1 \v 8 magatiro povetsikagetakerira kameti \q1 nagaveaigakeroniri.” \m Ario ikañotakero maika Tasorintsi yavisakagaigakairora magatiro, tera irogavisumatanae patiro garira avisaigiro, kantankicha maika tekya aneaige agaveaigakerora magatiro. \v 9 Kantankicha Tasorintsi pairora ikavintsaavageigakai itigankantakaririra Jeso aka kipatsiku. Antari ipokutira tenige iravisaigaeri isaankariite Tasorintsi kameti iratsipereaventaigakitajaera ovashi inkamaventaigakitajae. Impogini ishineventasanotaari Tasorintsi itentanaari iriroku ikoveenkatagairi yavisaigairi isaankariite. \p \v 10 Magatiro timagetatsirira inti vetsikagetakero Tasorintsi, aikiro irirori ikogake iriaigakera maganiro itomiegi intimimoigakerira intentaigakemparira inkoveenkaigakera. Irorotari okametitantakarira itigankakerira Jeso yatsipereakagunkanira kameti iragaveakeniri irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerineririra. \v 11 Isaankaigakai akañovageigara ikametitagasanoigakai, nerotyo akantantaigaririra Iriri: “Apa.” Irirori Jeso tera impashiventagaigae ikantaigakaira: “Viroegi vintiegi igeegisanorira.” \v 12 Irorotari ikantantakaririra Iriri ikanti: \q1 “Nonkenkitsatimoigakerira igeegi nonkamantakotakempira. \q1 Antari yapatoitaigara nontentaigakempari nomatikaventaigakempira noshineventaigakempira.” \m \v 13 Aikiro ikanti: \q1 “Panirotyo nogiakotakempari Tasorintsi.” \m Impo ikantake aikiro: \q1 “Ario nonake aka notentaigakarira itomintaigakarira Tasorintsi.” \p \v 14 Maganiro aroegi kematsaigatsirira ario akañovakagaigaka, maganirotari atakoigake. Irorotari ikañotantakarira maika Jeso iponiakara enoku ipokutira aka kipatsiku imechotakera ikañotasanoigakai aroegi kameti inkamakeniri iragaveakeriniri kamagarini gaveavagevetacharira impogereaigakaemera. \v 15 Pairani apinkasanovageigavetaro agamane, tyampatyo ankantaigakempa, kantankicha maika ipokuti irirori yogavisaakoigakaira, nerotyo maika tenige ampinkaigaero. \v 16 Agotasanoigaketari tera iriroeginika iripokashiige isaankariite Tasorintsi inkavintsajaigakerira, antiegitari ipokashiigakiti inkavintsajaigakaera, aroegitari iyashikiiganakerira Averan. \v 17 Irorotari ikañotasanotantaigakairira aroegi kameti iragaveakeniri impegakempara Asaseroroteeginesanorira tsarogakagaigakairira, aikiro tsatagasanotakeronerira magatiro ikogagetirira Tasorintsi. Aikiro ikañotasanoigakai ompote inkamaventaigakaera irironiri inkisavitakeriniri Tasorintsi akañovageigara ganiri aroegi ikisaviigi impogini. \v 18 Nerotyo maika yagaveake ishintsitagaigakaera ganiri yagaveaigai kamagarini inkañovagetagaigakaera, ineakerotari irirori ipokutira aka ikañoigakaira aroegi yatsipereakagavetakarira yoveraanatakerira ikogavetakara irapakuakagakerimera ganigeniri ikematsatairi Tasorintsi. \c 3 \s1 Jeso pairo yavisavagetakeri Moiseshi \p \v 1 Maikari maika, napigematsaegine, ikogakagaigakempitari Tasorintsi irashintasanoigakempira, suretasanoigempari Jesokirishito itigankakerira inkamantaigakaera tyara ikanta, aikiro impegakempara Asaseroroteegine visaigiririra maganiro saseroroteegi, irirotari akematsaigi aroegi. \v 2 Irirori inti tsatagagetirorira ikogagetirira Tasorintsi ikañotakarira Moiseshi itsatagagetirora yogotagaigirira pairaninirira ikogakagaigakerira Tasorintsi irashintaigakemparira.\x * \xo 3:2 \xt Nm 12.7\x* \v 3 Kantankicha pairo yavisavagetakeri Moiseshi. Onti ikañotakari vetsikirorira pankotsi, inti visankitsi vetsikirorira yavisakero pankotsi. \v 4 Patiropage pankotsi aiñotari vetsikakerorira, kantankicha magatiropage timagetatsirira inti vetsikagetakero Tasorintsi. \v 5 Nonkantutaigaempityo aikiro yogari Moiseshi inti iromperane Tasorintsi. Irirori itsatagagetiro magatiro ikantagetakeririra, ontitari ipiriniventavageti ikamantaigirira maganiro iseraereegi magatiro ikantakeririra Tasorintsi. \v 6 Kantankicha yogari Kirishito pairo yavisakeri Moiseshi, teranika iriro iromperane Tasorintsi, intitari Itomisanorira tsatagagetirorira ikantagetakeririra Iriri, ipegakagantakaririra Itinkami maganiro kematsaigatsirira. Intitari Atinkamiegi atanatsira ashineventaiganakempari agiaigakera intentaiganakaera enoku itimira. \s1 Tasorintsi yapishigopireakagaigakeri maganiro kematsaigiririra \p \v 7 Irorotari otsirinkakotantunkanirira ikantakerira Isure Tasorintsi ikanti: \q1 “Maikari maika pinkemaigakerira Tasorintsi iriniaigakempira, \q1 \v 8 garatyo pipugatsaigari onti pinkematsaigakeri. \q1 Gara pikañoigari yashikiiganakempirira inaigakera osarigagitetapaakera. \q1 Iriroegi pairotari yogagavageigaka ikantaigakera gara yagavei Tasorintsi iramaiganakerira kipatsiku ikashigakagaigakaririra \q1 ovashi ipugatsaiganakari.” \p \v 9 Irorotari ikantantaigakairira Tasorintsi impogini: \q1 “Yogari yashikiiganakempirira inaigake kara osarigagitetapaakera 40 shiriagarini. \q1 Ineaigavetakarotyo magatiro novetsikimoigakeririra \q1 kantankicha tera inkogaige inkematsaigakenara. \q1 Samani natsipereakoigavetakari, \q1 kantankicha impo niganki yotsimajaiganakena. \q1 \v 10 Irorotari nokisantaiganakaririra \q1 nokanti: ‘Omirinkatyo isuregisevageigaka posantepage \q1 tera inkogaige inkematsaigakenara intsatagaigakerora nokantaigakeririra.’ \q1 \v 11 Nokisashitasanoigakari nokantantakarira nokanti: \q1 ‘Iroroventi maika garatyo ineaigiro nokashigakagaigavetakaririra irapishigopireaigakempara.’ ” \p \v 12 Napigematsaegine, tsikyanira pikañoigarikari iriroegi pimpugatsaiganakemparira Tasorintsisanorira ganigera pikematsaigairi. \v 13 Maikari maika aiñokyara ikavintsajaigakai Tasorintsi pishintsitagavakagaigakempara omirinka kutagiteri ganiri yamatavinaigimpi kamagarini impo onti pimpugatsaiganakempari Tasorintsi ganigera pikematsaigairo Niagantsi Kametiri kamantakotakeririra Jesokirishito, noneaigakempitari panikya pampakuaiganakero. \v 14 Kantankicha intagani tentasanoigakemparine Kirishito yogaegi inkantakanirira inkematsatasanoigakeri, irirotari ikematsaigake okyara. Kantaka inkañoigakempara maika kigonkero iriaigakera intimimoigakerira Tasorintsi. \q1 \v 15 Irorotari okantantakarira otsirinkakotunkanirira okanti: \q1 “Maikari maika pinkemaigakerira Tasorintsi iriniaigakempira \q1 garatyo pipugatsaigari onti pinkematsaigakeri. \q1 Gara pikañoigari yashikiiganakempirira ipugatsaiganakarira.” \p \v 16 ¿Tyani kemaigavetakari Tasorintsi iniaigakerira, kantankicha tera inkematsaigeri? Intiegitari maganiro naigavetankicharira Ejipitoku yagaigaatirira Moiseshi itentaiganaarira parikoti. \v 17 ¿Tyani ikisashiigaka Tasorintsi ovashi avisavagetanake 40 shiriagarini? Intiegitari pugatsaiganakaririra ovashi ikamageiganake anta osarigagitetapaakera. \v 18 ¿Tyani ikantake Tasorintsi: “Gara pineaigiro nokashigakagaigavetakempirira pampishigopireaigakempara?” Intiegitari terira inkematsaigeri.\x * \xo 3:18 \xt Nm 14.1-35\x* \v 19 Irorotari aneantaigakarira tera ineaigero kipatsi ikashigakagaigavetakaririra Tasorintsi, ikantaigaketari gara yagavei intsatagakerora ikantaigakeririra. \c 4 \p \v 1 Iroroventi maika aiñokyatari ikantake Tasorintsi: “Pinkematsaigakenara kameti pineaigakeroniri magatiro nokashigakagaigakempirira pampishigopireaigakempara”, tsikyanira itimikari kañoigakemparinerira yashikiiganakempirira kantaigankitsirira gara yagavei Tasorintsi intsatagagetakerora ikantaigakeririra, garira onti gara ineiro ikashigakagaigakairira irapishigopireakempara. \v 2 Iriroegi ikemaigavetakarotyo magatiro ikantaigakeririra Tasorintsi kantankicha onti ikantaigake gara yagavei intsatagakerora, nerotyo ikantantaigakaririra irirori garatyo ineaigiro ikashigakagaigavetakaririra irapishigopireaigakempara. Ario akañoigaka aroegi maika akemaigake ikamantaitakaira tyara ankantaigakempa ankematsaigakerira Jesokirishito kameti irogavisaakoigakaeniri Tasorintsi, \v 3 kantankicha intagani gavisaakoigankichane aroegi atanatsirira akematsatasanoiganakeri Jesokirishito, ikantaketari Tasorintsi iniakoigakerira yashikiiganakairira ikanti: \q1 “Nokisashitasanoigakari nokantantakarira nokanti: \q1 ‘Iroroventi maika garatyo ineaigiro nokashigakagaigavetakaririra irapishigopireaigakempara.’ ” \m Kantankicha tera ario inkante ineakera tekya ontime irapishigopireantaigakemparira, matakatari yagatagetakero magatiro isariaigakairira okyasanokyara yovetsikagetake magatiro timagetankitsirira. \v 4 Aityotari otsirinkakotunkani kutagiteri apishigopireantaganirira okanti: \q1 “Yogari Tasorintsi yapishigopireantakaro kutagiteri 7, yagatagetakerotari magatiro yovetsikagetakerora.”\x * \xo 4:4 \xt Jen 2.2\x* \m \v 5 Aikiro okantaketari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okanti: \q1 “Garatyo ineaigiro nokashigakagaigavetakaririra irapishigopireaigakempara.” \m \v 6-7 Yogaegiri iketyorira ikantaigake Tasorintsi: \q1 “Pinkematsaigakenara kameti pineaigakeroniri magatiro nokashigakagaigakempirira pampishigopireaigakempara”, \m tera ineaigero inkañotagaigakerira maika, ikantaigaketari iriroegi gara yagavei Tasorintsi intsatagakerora ikantaigakeririra. Kantankicha impogini avisanakera tovaiti shiriagarini yogari Tasorintsi iniasurentakeri Iravi itsirinkantakarira ikantakera: \q1 “Maikari maika pinkemaigakerira Tasorintsi iriniaigakempira \q1 garatyo pipugatsaigari onti pinkematsaigakeri.” \m Irorotari maika agotantaigakarira intimaigake paniropage neaigakeronerira ikashigakagaigakairira Tasorintsi, tera imagisanteronika irirori ikantakerira okyara, aiñokyatari ikogake irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira kameti intentaigakempariniri irapishigopireaigakempara. \p \v 8 Intagatime iriniakotake Tasorintsi yamaiganakerira Josoe itovaireegi anta kipatsiku ikashigakagaigakaririra irapishigopireantaigakemparora,\x * \xo 4:8 \xt Ireo 31.7-8\x* gamerorokari iniakagairi Iravi impogini inkantakera maganiro kematsaigakerineririra intentaigakempari irapishigopireakagaigakerira. \v 9 Irorotari ogotantunkanirira yogari Tasorintsi yapishigopireakagaigakeri maganiro kematsaigiririra gotasanoigankitsirira intsatagagetakerora magatiro ikashigakagaigakairira, \v 10 imirinkatari kematsaigiririra yapishigopireaigaka tenigetari impomirintsiventaigaemparo irogishineaigakerira Tasorintsi kameti irogavisaakoigakeriniri, onti ikañoigakari irirori yapishigopireakara pairani okyasanokyara yagatagetakerora yovetsikagetakerora magatiro. \v 11 Iroroventi maika tsamenityo ankusotasanoiganakemparira Tasorintsi garatyo apakuaigairo akematsaigakerira ganiri akañoigari iriroegi pairaninirira terira inkematsaigeri, ompote ampishigopireaigakempaniri. \p \v 12 Magatirotari ikantakerira Tasorintsi onti oganiantake aikiro pairo agaveavageti. Okañovetakaro savuri pisotatetirorira otsoyampigetake kantankicha pairo avisakero, agaveaketari ontsagasurentaigakaera asureku, aikiro ogikoneagetakerora magatiro asuregeigarira irororika kametiri ontirika terira onkametite. \v 13 Ineasanotirotari Tasorintsi magatiro, nerotyo gara tyani gaveimatatsi iromanapitsatakemparira, aikiro iriro kantankitsine ariorika avetsikaigake ikogagetakerira ontirika tera. \s1 Jesokirishito inti Asaseroroteegine visaigiririra maganiro saseroroteegi \p \v 14 Kantankicha tsame ankantakanira ankematsatasanoigakeri Tasorintsi, aiñotari Asaseroroteegine visaigiririra maganiro saseroroteegi. Irirori inti Jeso Itomi Tasorintsi, irirotari ataatsirira enoku itentaarira Iriri. \v 15 Itsarogakagaigakai ineaigakaira tera ashintsitashiigero kañovagetagantsi, ineakitirotari pairani yatsipereavagetutirora magatiro atsipereaigakerira aroegi, ontiri aikiro yoveraanatakerira kamagarini kañotaka yoveraanaigakaira aroegi maika, kantankicha irirori tera iragaveimateri inkañovagetagakerira. \v 16 Iroroventi maika ganige atsarogaventaigairo aniaigakerira Tasorintsi ankantaigakerira tatarika oita akogakoigaka. Irirori intsarogakagaigakae inkavintsaavageigakae, pairotari ikavintsaantavageti. \c 5 \p \v 1 Yogari jorioegi pegaigankicharira itinkamisanorira saseroroteegi, intitari kogakagaigakeri Tasorintsi kameti iriroeginiri niaventaigakerine irapijorioegitene, aikiro iragaigavakerora magatiro yamaiganakeneririra impaigakerira Tasorintsi. Aikiro iriroegi vetisaigakenerine piratsipage intagaigakenerira kameti ganiri ikisaviigiri Tasorintsi ikañovageigara. \v 2 Iriroegi saseroroteegi ariotari ikañoigakariri maganiro matsigenkaegi teranika ishintsitashigeigero posantepage, irorotari yatsipereakotantaigakaririra terira irogoige intiegiri vetsikagisevageigatsirira terira onkametite itsarogakagaigakarira. \v 3 Ineaigaketari ario ikañoigaka iriroegi aikiro ikañovageigara nerotyo omirinka yamantaiginiririra Tasorintsi piratsipage yovetisaigakenerira kameti ganiri ikisaviigiri ikañovageigara, onti ikañotagakero yovetisaiginirira irapijorioegitene kameti ganiri ikisaviigiri Tasorintsi ikañovageigara irashiegi iriroegi. \v 4 Tera tyani pegumatachane tsikyata itinkamisanorira saseroroteegi, imirinka intitari kogakagaigakeri Tasorintsi. Kañotari Aaron irirotari kogakagakeri.\x * \xo 5:4 \xt Ek 28.1\x* \p \v 5 Ario ikañotaka Kirishito tera tsikyata impegempa itinkamisanorira saseroroteegi, inti kogakagakeri Tasorintsi impegakagakerira igantagatari ikantakerira pairani: \q1 “Virori vinti Notomi, \q1 vikyaenka notomintaka maika.” \m \v 6 Aikiro otsirinkakotunkani ikantakerira: \q1 “Pinkantakani pisaserorotetake \q1 pinkañotakemparira Merekisere.” \p \v 7 Pairani panikyara inkamake Kirishito iniakeri Tasorintsi gaveankitsirira irogavisaakotakerira ganiri ikami, imaraenkarika kara yogipigipitakenerira iniaventakara, aikiro ikaemavavagetake. Irirori ikemakeri, ikematsavagetakeritari itsatagavagetakero magatiro ikogagetakerira. \v 8 Itomintavetakarityo Tasorintsi kantankicha yatsipereavagetaketyo kameti irogotakeniri inkematsatakerira Iriri intsatagasanotakerora magatiro ikantagetakerira. \v 9 Impogini itsatagagetakerora magatiro ipegantakarira gavisaakoigiririra maganiro kematsaigakerineririra kameti inkantakaniniri intimaigake. \v 10 Irorotari ikantantakaririra Tasorintsi: “Vinti itinkamisanorira saseroroteegi kañotakavi Merekisere.”\x * \xo 5:10 \xt Jen 14.17-20\x* \s1 Tsikyanira papakuaigirokari pikematsaigira \p \v 11 Nokogavetaka nogotagaigakempira posante, kantankicha okomuvageta, teranika pinkemaige, kañoigamatakavitari tenirikatyo ontime pigempita. \v 12 Pikemaigavetani pairani ikenkitsatakotunkanira Jesokirishito, kantankicha maika tyarikarorokari, kañoiganaavi pairani vikyaenkarira kemaiganankitsi. Gamerorokari gotagantavageigakevi, kantankicha maika kogakoiganachavi irogotagaitaempira oketyorira yogotagaitakempi okyara. Onti pikañoigakari ananekiegi tekyarira isekataigempa ikogakoigara itsomi. \v 13 Yogaegiri kogakoigankicharira irogotagantaenkanira oketyorira yogotagantaigunkani tera irogoige tatoita kametitankitsi, aikiro tatoita terira onkametite, onti ikañoigakari ananeki aiñokyarira itsomiti. \v 14 Kantankicha yogaegiri gameigacharira inegintevageigara atake yogotasanoiganake tatoita kametitankitsi, ontiri aikiro tatoita terira onkametite. Iriroegi onti ikañoigakari antarini gagetacharira posante, yagaveaigaketari inkemaigavakerora posantepage komutankicharira. \c 6 \p \v 1 Irorotari nonkantantaigakempirira maika tsame agotasanovageigakerora magatiro Iriniane Tasorintsi ganigera apiriniventaigairo aniakoigairora nogotagaigakempirira okyara. Matakatari nogotagaigakempi tera tyani gaveatsine irogavisaakotempara tsikyata. Intagani irogavisaakoigakenkani yogaegi pakuaiganakeronerira ipankinanaventaigavetarora irogavisaakoigakenkanira impo inkantatigaiganakempa inkematsaigakerira Tasorintsi. \v 2 Aikiro ganigera aniakoigairo kañopagerira oka: ogiviatantaganira, ipatikaitaganira igitoku kematsaigatsirira, iraniaiganaera igamagapage, ontiri aikiro kutagiteri inkisashitantaigakemparirira Tasorintsi terira inkematsaigeri. \p \v 3 Irirorika kogankitsine Tasorintsi ariompa agotasanoiganakerori magatiro ikogagetakerira. \v 4-6 Aiñoegitari kemaigavetakarorira Iriniane Tasorintsi, kantankicha yapakuaiganairo ikematsaigavetarira. Ikavintsajaigavetakarityo Tasorintsi, aikiro iniasurentaigavetakari Isure ontiri aikiro yogoigavetakatyo onti pairo okametiti Iriniane kantankicha iriroegi yapakuaiganairo magatiro. Ineaigavetakarotyo aikiro yogikoneatimoigakerira Kirishito maani iragaveane irogikoneatasanotakerira impogini aneaigakerira inkoveenkatasanotakera kantankicha tyarika ikantaigaka kañomataka tenirikatyo ineaigero. Maikari maika tyampa ankantaigakeri inkantatigaigaempara inkañoigaempara ikematsaigavetakara okyara, kañomataka ontinirikatyo ikentakoigairi Itomi Tasorintsi, aikiro ontinirikatyo isamatsanaigakeri ineakagaigakerira maganiro. \p \v 7 Aityo kipatsi oshivokagetantarira pankirintsi ogagetaganirira. Antari oparigira inkani ogari kipatsi oniagavairo impo yogari Tasorintsi yogishivokagetakero pankirintsipage. Antari ineakerora shintarorira ishineventakaro. \v 8 Kantankicha antari ontira shivokankitsine kivitsa ontiri tovaseri tyampa onkantakenkani, ikisashitakarotari Tasorintsi\x * \xo 6:8 \xt Jen 3.17-18\x* impo ompotakenkani. \s1 Tasorintsi intsatagakero magatiro ikantakerira \p \v 9 Nokañoigavetakarotyo maika noniaigakempira kantankicha nogoigake viroegi onti pikañoigakaro kipatsi oshivokagetantarira pankirintsipage, yogavisaakoigakempitari Tasorintsi ovashi iroro okenantakarira pinegintevageiganakara povetsikaigakera kametiripage. \v 10 Yogari Tasorintsi omirinka katinka yogakero magatiro, nerotyo inkavintsaantaigakempirira impogini, gatanika imagisantiro magatiro kametiripage povetsikagetakerira, aikiro gara imagisantiro pitasanoigarira pimutakotantaigakaririra papigematsaegine pikavintsajaigakerira ovashi maika. \v 11 Nokogasanoigake paniropage pinkantakanira pinkañoigakero maika kigonkero irogavisaakotasanoigakempira Tasorintsi pineaigakerora magatiro ikashigakagaigakempirira. \v 12 Tera nonkogaige pimperaigakempara, onti nokogaigake pinkañoigakemparira kematsatasanoigankitsirira tsipereakovageigankicharira, iriroegitari ikavintsajaigake Tasorintsi ipaigakerira ikashigakagaigakaririra. \p \v 13 Pairani yogari Tasorintsi ikantakeri Averan intimakera itomi, kantankicha tera inkante: “Ineakena visakenarira tera namatagumatempa”, mameritari visakerineririra irirori. Onti ikantake: “Arisanotyo nokantakempi naro.” \v 14 Impo ikantakeri: “Arisanotyo nonkavintsaavagetakempi nogitovaigavageigakerityo piyashikiiganakerira.”\x * \xo 6:14 \xt Jen 22.16-17\x* \v 15 Yogari Averan yogotake intsatagakerora Tasorintsi magatiro ikantakeririra nerotyo tera imperatanakempa, onti yogiintevagetake intsatagakerora, impo itsatagakerotyo. \p \v 16 Kantankicha yogari matsigenka tatarika oita ikogake inkantakerira irapitene ikogakerika inkematsatasanotakerira onti ikantiri: “Arisanotyo nokantake, ineakenatari Tasorintsi tera ario nontsoegumatempa. Antari ontirika namatavitakempi inkisashitakenatyo.” Ikañotakerora maika yogotake irapitene tera iramataviteri. \v 17 Irorotari ikañotantakarorira maika Tasorintsi, ikogaketari irogoigakera ikantaigakerira inkavintsaavageigakerira gara ikantatigumatiro ikantaigakeririra, ikantantakarira: “Nontsatagakero magatiro nokantaigakempirira, nantitari Tasorintsisanorira. Garatyo nokantatigumatiro.” \v 18 Pine yogari Tasorintsi oketyo ikantake inkavintsaavageigakerira kematsaigakerineririra impo ikantake aikiro intsatagakerora magatiro ikantaigakeririra garatyo ikantatigumatiro, intitari Tasorintsi. Irorotari agotasanotantaigarorira aroegi kematsaigiririra garatyo ikantatigumatiro ikantakerira, aikiro garatyo yamatavitumaigai. Aventaigakaririka akantaigakerira irogavisaakoigakaera agotasanoigake mataka yogavisaakoigakai. Maikari maika ashinevageigaka agiaigakera intsatagakerora ikantakerira, \v 19 agotasanoigaketari intsatagakerora gatanika tyani gaveimatatsi irapakuakagakerira Tasorintsi ganiri yogavisaakoigajai, matakatari iivaiganakai Jeso iataira enoku Tasorintsiku \v 20 ikantakani iniaventaigakai ipugamentaigakaira. Irirori ikamaventaigakaitari pairani impo iatai enoku ipegakara Asaseroroteegine ikantakanirira itimi, ontitari ikañotakari Merekisere. \c 7 \s1 Jeso inti saserorotesanorira kantakanirira itimi \p \v 1 Pairani yoga Merekisere inti igoveenkariegite Saremekunirira, aikiro inti isaserorotete Tasorintsisanorira. Impogini iatake Averan itentaigakarira pashini koveenkariegi yomanatavakagaigakara ovashi yagaveaigakeri ipogereaigakerira. Impo iroro ipigaara itonkivoavakari Merekisere ikantavakeri: “Inkavintsaavagetakempira Tasorintsi.” \v 2 Impo yogari Averan ipagarantakeri 1/10 magatiro iarakipage yagapitsaigakeririra koveenkariegi yomanaigakarira. Ogari ivairo Merekisere onti onkantakera “Koveenkari Negintetantavagetatsirira.” Aikiro ogari Sareme onti onkantakera “Atimaigake kameti, tera tatoita avankinaventumaigempa”, irorotari ikantantunkanirira “Koveenkari Timakagantatsirira Kameti.”\x * \xo 7:2 \xt Jen 14.17-20\x* \v 3 Ogari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi tera onkante tyani tomintakari aikiro tyani yashikitanakeri. Aikiro tera onkante tyati imechotantaka aikiro tyati ikamantanaa. Onti ikañotagunkani terira ineero igamane, irorotari ikantantaganirira onti ikañotakari Itomi Tasorintsi, ikantakanitari isaserorotetake. \p \v 4 Yogari Averan inti inavetaka yashikiiganakairira maganiro aroegi, kantankicha ipagarantakerityo Merekisere 1/10 yagapitsaigakeririra koveenkariegi yomanaigakarira, irorotari ogotantunkanirira pairo yavisake Merekisere yavisakeri Averan. \v 5 Impogini itovaigavagetanakera iyashikiiganakerira Averan itimake Irevi irirori. Impogini yogari Tasorintsi iniasurentakeri Moiseshi itsirinkantakarira ikanti: “Intagani pegaigankichane saseroroteegi iyashikiiganakerira Irevi.” Aikiro ikanti: “Yogari saseroroteegi impaigakenkani 1/10 magatiro yogageigarira itovaireegi.” Pine yogari iseraereegi inti inaigavetaka itovaireegi, intiegitari aikiro iyashikiiganakerira Averan, kantankicha ipaigakerityo. \v 6 Yogari Merekisere teratyo iriro yashikivetemparine Irevi, kantankicha yogari Averan ipakerityo 1/10, impo irirori ikantakeri: “Inkavintsaavagetakempi Tasorintsi.” Pine inti kantankitsi maika Merekisere iniakerira Averan, irirotari ikantake Tasorintsi inkavintsaavagetakerira. \v 7 Irorotari maika ogotasanotunkani yogari Merekisere yavisakeri Averan ikantakeritari: “Inkavintsaavagetakempira Tasorintsi.” \v 8 Yogari saseroroteegi ipunkanirira 1/10 intiegi neaigirorira igamane, kantankicha antari itsirinkakotunkanira Merekisere onti ikañotagunkani aiñokyarira itimi. \v 9 Antari ipagarantakerira Averan 1/10 kañomataka intinirikatyo pagarantaigakeri Irevi intiegiri maganiro iyashikiiganakerira, intitari yashikiiganakeri Averan. \p \v 10 Antari iatakera Merekisere itonkivoavakarira Averan kañomataka ontinirika itentaigakari Averan maganiro iyashikiiganakerira tekyatyo intimaigavetempa. \v 11 Yogaegiri iyashikiiganakerira Irevi pegaigankicharira saseroroteegi iriroegitari gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigakerira maganiro intsatagaigakerora, kantankicha tera iragaveaige irogavisaakotantaigera, irorotari itigankantakaririra Tasorintsi pashini Saserorote kañotakaririra Merekisere, tera ario inkañotempari Aaron iyashikitanakerira Irevi. \v 12-14 Ogotunkanitari antari itigankakerira Tasorintsi Atinkami impegakempara Asaseroroteegine tenige inkantae intagani pegaigankichane saseroroteegi iyashikiiganakerira Irevi, agoigaketari yogari Atinkami tera iriro iyashikitanakerira Irevi, intitari iyashikitanakerira Jora. Yogaegiri iyashikiiganakerira Jora teranika inkantumaigeri Moiseshi isaseroroteigakera. \v 15 Irorotari ogotantunkanirira antari ipegakagunkanira Atinkami Saserorotesanorira kañorira Merekisere onti okantatigaka ikantakerira Tasorintsi, tera ario onkañotemparo ikantavetakaririra Moiseshi okyara. \v 16 Yogari Atinkami teratyo iriro yashikivetemparine Irevi, kantankicha Tasorintsi isaserorotetagakerityo, intitari gaveavagetatsirira kantakanirira itimi. \v 17 Irorotari ikantantakaririra Tasorintsi: \q1 “Pinkantakani pisaserorotetake \q1 pinkañotakemparira Merekisere.” \p \v 18 Pine tenige inkantae Tasorintsi antsatagaigakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi ganiri ikisaviigairo akañovageigara, teranika tyani gaveimatatsine intsatagasanotakerora, \v 19 nerotyo teratyo tyani ogavisaakotumate. Irorotari maika tenige antsipereaventavageigaero itsirinkakotanakerira Moiseshi ganiri ikisaviigairo Tasorintsi akañovageigara, agoigaketari onti yogavisaakoviigakai akematsaigakerira Kirishito. Maikari maika ashineigaka aneaigaketari mameri tatampa tikakoigakaene ganiri aiñoniigari Tasorintsi aniaigakerira, irirotari kañotagakero maika Atinkami Jesokirishito. \p \v 20 Antari ipegaigavetakara iyashikiiganakerira Irevi saseroroteegi, tera inkantaigeri Tasorintsi inkantakanira isaseroroteigake, \v 21 kantankicha antari ipegakagakarira Kirishito saserorote ikantakeri: \q1 “Nanti Tasorintsisanorira \q1 gara nogagumatiro nonkantakempirira maika, \q1 aikiro garatyo namatagumata. \q1 Viro pinkantakani pisaserorotetake.” \m \v 22 Irorotari agotantaigakarira maika yogari Jeso pairo yavisake isaserorotetasanotakera yavisaigakeri iyashikiiganakerira Irevi, inkantakanitari isaserorotetake kameti kantakaniniri irogavisaakoigakae. \p \v 23 Yogari iyashikiiganakerira Irevi pegaigavetankicharira saseroroteegi itovaigavageigaketyo kara teranika inkusogamaneige, ikamaigavaketari pashinikya pugaigavakeri. \v 24 Kantankicha yogari Jeso gara ineimatairo igamane, garatyo tyani pugumatiri. \v 25 Irorotari yagaveantakarira inkantakanira irogavisaakotasanoigakeri maganiro kematsaigakeririra ganiri ikisaviigiri Tasorintsi ikañovageigara, ikantakanitari itimi iniaventaigirira. \p \v 26 Irorotari agotantaigakarira Jeso inti Asaseroroteegine akogakoigakarira. Intitari pairorira ikametivageti tera inkañovagetumatempa, teranika irovetsikumate terira onkametite. Aikiro tera inkonoivageigempari kañovageigacharira inkañoigakemparira iriroegi, impo ikaemairi Tasorintsi itentanaarira enoku itimira. \v 27 Tera ario inkañoigeri pashini itinkamisanorira saseroroteegi. Iriroegi omirinkatari yovetisaiginiri Tasorintsi piratsipage impaigakerira ganiri ikisaviigiri ikañovageigara, impo imaigakeneri itovaireegi. Kantankicha yogari Jeso tsikyatatyo ikamaventaigakai irirori. Iroro ikamumatakera patiro mataka, teratyo onkogakotenkani inkamaventaigajaera aikiro. \v 28 Pairani itsirinkanakera Moiseshi ikanti: “Intagani pegaigankichane itinkamisanorira saseroroteegi iyashikiiganakerira Irevi.” Kantankicha iriroegi intiegi kañovageigacharira, matsigenkaegitari inaigake. Irorotari ikantantakarira Tasorintsi impogini: “Naro nanti Tasorintsisanorira tera namatagumatempa. Yogari Notomi inkantakani isaserorotetake, ikantakanitari inegintetasanovageta tera inkañovagetumatempa.” \c 8 \s1 Kirishito yavisaigakeri maganiro saseroroteegi \p \v 1 Maika nokogake pogotasanoigakera yogari Jeso inti Asaseroroteegine visaigiririra maganiro saseroroteegi. Maika aiño ipirinitake inampinaku Tasorintsi irakosanoriraku. \v 2 Yogari saseroroteegi iyashikiiganakerira Irevi iniapiniigiri Tasorintsi ivankoku yovetsikaigakeneririra yashikiiganakairira aka kipatsiku, kantankicha yogari Asaseroroteegine onti ipiriniti anta enoku ivankosanoriraku Tasorintsi yovetsikakerira irirori. \p \v 3 Maganiro itinkamisanorira saseroroteegi onti ipegashiigunkani itinkamiegi saseroroteegi irovetisaigakera piratsipage impaigakerira Tasorintsi ganiri ikisaviigiri ikañovageigara irashi iriroegi ontiri aikiro irashiegi itovaireegi. Kantankicha yogari Asaseroroteegine tera iriro imperi Tasorintsi piratsipage, tsikyatatyo ikamaventaigakai irirori. \v 4 Kantakanime irinake aka kipatsiku gamerorokari ipega saserorote, aiñoegitari saseroroteegi vetisaiginiririra Tasorintsi piratsipage ikañotagakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 5 Iriroegi onti yantavageigi ivankoku Tasorintsi yovetsikavageigira ikantaigakeririra pairani, kantankicha yogari Tasorintsi tera intimantasanotemparo oka pankotsi, intagatitari oshigakero timatsirira enoku. Irorotari ikantantakaririra Moiseshi pairani panikyara irovetsikakero ikantakeri: “Arisanora povetsikasanotakerora pinkañotagasanotakerora nokantagetakempirira anta otishiku nokotagakempirora.”\x * \xo 8:5 \xt Ek 25.9, 23-37\x* \v 6 Okametivetakatyo itsirinkakotanakerira Moiseshi pairani kantankicha pairo avisake okametitakera ikantaigakairira Tasorintsi maika ikantakera aventaigakemparira Kirishito irogavisaakoigakaera. Nerotyo maika pairo yavisake Kirishito ikametitakera yavisaigakeri maganiro saseroroteegi pampiaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Irirori ontitari ikamaventaigakai kameti irogavisaakoigakaeniri Tasorintsi ganigera atsipereaigairo itsirinkakotanakerira Moiseshi antsatagaigaerora. \p \v 7 Antari agaveaigakeme antsatagaigakerora magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi irorometyo irogavisaakotantaigakae Tasorintsi, ario gametyo inti itiganki Itomi. \v 8 Kantankicha Tasorintsi tera irishineigempari yogaegi itsirinkaigakenerira Moiseshi, teranika intsatagasanoigero ikantaigakeririra. Irorotari ikantantakarira irirori: \q1 “Impogini nonkantatigaigaeneri nonkantaigakerira maganiro iyashikiiganakerira Iseraere, \q1 iriroegitari iyashikiiganakerira Jora \q1 intiegiri iyashikiiganakerira maganiro irirentiegi. \q1 \v 9 Gara ario nokañotagaro nokantaigakeririra yashikiiganakeririra \q1 ikyaenkara nagaigaati Ejipitoku \q1 notentaiganakarira parikoti, \q1 teranika intsatagaigero nokantaigavetakaririra. \q1 Nerotyo tenige nonkavintsaavageigaeri, onti novashigantaiganakari. \q1 \v 10 Ogari nonkantaigakeririra impogini \q1 onti onkañotakempa maika: \q1 Nosuretagaigakempari magatiro nokogagetirira \q1 gara imagisantaigiro inkantakani isureigakemparo. \q1 Ario pinkante nashintasanoigakempari, \q1 iriroegikya kematsatasanoigakenane. \q1 \v 11 Ganige tyani kantaigairi itovaireegi intiegiri iitaneegi \q1 ikogake irogotagaigakerira tyara nokantaka naro, \q1 maganirosanotari irogoigake. \q1 \v 12 Onti nomagisantakoigakeri ikañovageigara \q1 ganige nokenkiimatairo.” \p \v 13 Antari iniakotakerora Tasorintsi oga okyaenkarira ikantake onti onkantakera tenige inkañotagaemparo ogantagarira ikantake pairani. Ogari ikantakerira pairani maika panikyatari ompegaempa. \c 9 \s1 Ivanko Tasorintsi kipatsikutirira ontiri apitene enokutirira \p \v 1 Pairani Tasorintsi iniaigakeri yashikiiganakairira ikantaigakerira irovetsikaigakenerira pankotsi, aikiro ikantaigakeri tyara inkantaigakempa saseroroteegi irantavageigakenerira ivankoku. \v 2 Impo yagataigakerora magatiro onti okañotaka maika: antari tsompogi aityo otsatamagotaka kamisa tikakotakerorira apinakitene terira onkiimatenkani. Intagati ipigantapiniiga saseroroteegi apinakitene okantaganirira Irashi Tasorintsi. Ario onake kara gimorekaatantacharira ontiri mesa ovevirikaantaganirira pan ovetsikunkanirira irashi Tasorintsi. \v 3 Ogari apinakitene nankitsirira aikyara otsatamagotakara kamisa onti okantagani Okantavitantaganirira Onkienkanira. \v 4 Ario onake kara otagantaganirira kasankapaneri ovetsikantunkanirira kori ontiri aikiro kajonaki oyagantakarira piteti mapu itsirinkantakarira Tasorintsi ipakerira Moiseshi. Ogari kajonaki onti otsotenkasanotunkani ontsirekantunkanira korimeshina. Antari tsompogi ario onake igotikiiro Aaron peshigankitsirira ontiri aikiro koviti ovetsikantunkanirira kori oyagantakarira manaa.\x * \xo 9:4 \xt Ek 25.10-21; 16.33; Nm 17.8-10\x* \v 5 Antari otapoku kajonaki osapinitaganira iriraa piratsipage ganiri ikisaviigiri Tasorintsi ikañovageigara yashikiiganakairira ario inaigake piteni kerovine yovetsikantunkanirira kori, timpatsarankaigamataka ivankipage. Karari kara ariotari ipokapinitiri Tasorintsi irirori ishimpokirerenkakera. Maika intagati nokamantaigakempi, gara notsotenkasanotiro magatiro.\x * \xo 9:5 \xt Ek 25.26\x* \p \v 6 Antari ikañotagageigakerora maika yagatageigakerora magatiro yogaegiri saseroroteegi ikiapiniigake omirinka ipiriniventaigakerora ikantagetakerira Tasorintsi, kantankicha tera inkiaige tsompogi apinakiteneku terira onkiimatenkani, \v 7 intaganitari kiatsi itinkamisanorira saseroroteegi, kantankicha irirori patirosano ikii omirinka shiriagarini. Antari ikianakera yamaatanake iriraa piratsipage ganiri ikisavitiri Tasorintsi ikañovagetara irirori intiegiri itovaireegi.\x * \xo 9:7 \xt Ire 16\x* \v 8 Yogari Isure Tasorintsi isuretagaigakairo magatiro oka kameti agoigakeniri antari ikiapiniigira saseroroteegi ivankoku Tasorintsi yovetsikageigirora ikantagetakerira irirori, teratyo tyani kiimatatsine tsompogi apinakiteneku okantaganirira Okantavitantaganirira Onkienkanira, aityokyatari okantavitantagani. \v 9 Kametitasanotake asureigakemparora kameti agoigakeniri magatiro ipaigakeririra Tasorintsi intiegiri maganiro piratsipage yovetisaigakenerira tera iragaveaige irisaankaigakerora ikañovageigara maiginiririra Tasorintsi ganiri ikisaigiri, irorotari omirinka ikenkisureantaigakarira ineaigakera ikañovageigakara. \v 10 Antari tekyara iripokute Kirishito ikantakanitari isureigaka iriroegi tata okantavitantagani, aikiro tatoita ogagetagani, aikiro tatoita oviikagetagani ontiri aikiro tyara inkantaigakempa inkivaigakempara kameti osaankaeniri okitsitinkakerira tatapagerika oita. Okametivetaka, kantankicha tera osaankaigeri ikañovageigara. Maikari maika ikantatigagetakero Tasorintsi magatiro. \p \v 11 Matakatari ipokuti Kirishito ikavintsajaigakai ikamaventaigakai ovashi ipegantakarira Asaseroroteegine visaigiririra maganiro saseroroteegi. Impogini iataira enoku ikiantapaakaro ivankosanorira Tasorintsi pairorira avisake okametitakera, teranika iriro vetsikaigerone matsigenkaegi, aikiro tera ario ontime aka kipatsiku. \v 12 Antari ikiapaakera tera iroro iramaate iriraa kaverapage intiri akamotiakyanirira toropage impakerira Tasorintsi, matakatari tsikyata ikamaventaigakai irirori ovoatanakera iriraa, irorotari isaankantaigakairira akañovageigara yogavisaakoigakaira ganiri aneaigairo agamane, ankantakani antimaigake. \v 13 Arisanotyo okametivetaka osaguitantaganira iriraa toropage intiri kaverapage, ontiri aikiro otiaitantaganira ipane akamotiakyanirira vaka itagunkanira kameti osaankakenkanira kitsitinkantagetatsirira, kantankicha teratyo agavee osaankerora kañovagetagantsi. \v 14 Kañotari iriraa piratsipage akyari agavei osaankagetirora magatiro kitsitinkantagetatsirira, iroromparorokari iriraa Kirishito pairo agaveake osaankaigakaera akañovageigara kameti ampiriniventavageiganakeroniri magatiro ikantaigakairira Tasorintsi terira ineero igamane. Yogari Kirishito tera inkañovagetumatempanika irirori, aikiro inti shintsitagakeri Isure Tasorintsi kantakanirira itimi inkamaventaigakaera irogametiaerira Tasorintsi ganiri ikisaviigairo akañovageigara. \p \v 15 Pairani apomirintsiventaigavetaro itsirinkakotanakerira Moiseshi antsatagaigakerora, kantankicha tera osaankaenkani akañovageigara, nerotyo ikamaventantaigakairira Jesokirishito kameti irogavisaakoigakaeniri aneaigakeroniri magatiro ikashigakagaigakaririra Tasorintsi maganiro ikogakagaigakerira irashintasanoigakemparira. \p \v 16-17 Pine intimera pashini matsigenka impo intsirinkanake sankevanti inkantakera tyani shintagetaemparone magatiro yashintagetarira irirori impogini inkamanaera. Antari gatatara ikami gatatatyo otsatagagetagani ikantakerira, tekyatanika inkame. Kantankicha antari inkamanakera ario pinkante ontsatagagetakenkani itsirinkanakerira. \v 18 Ariotari okañotakari pairani itsirinkakagantakerora Tasorintsi magatiro ontsatagagetakenkanira ganiri ikisaviigiri yashikiiganakairira ikañovageigara. Pine impo ikantakeri Moiseshi irovetisakagantaigakerira piratsipage osagutantakenkanira sankevanti iriraa kameti ogotakenkaniniri intsatagakerora magatiro ikantakeririra. \v 19 Nerotyo Moiseshi oketyo iniavantaigakeneri maganiro iseraereegi ikantagetakeririra Tasorintsi, impo yagakero iviti ovisha otsakantunkanirira kiraari ontiri isopo yogiaatakero iriraaku akamotiakyanirira toropage intiegiri kaverapage okonoatunkanirira nia ovashi isagutantakaro sankevanti itsirinkakagakeririra Tasorintsi, impo imaigairi maganiro isaguigairira. \v 20 Impo ikantaigiri: “Maika nagatake nokantaigakempira magatiro ikantakenarira Tasorintsi nonkantaigakempira, irorotari nokañotantakarorira maika nosagutantaigakempirora iraatsi kameti pogoigakeniri intsatagakerora Tasorintsi magatiro ikantakerira, ikantaketari irirori: ‘Maika omirinka pinkematsaiganakenara, narokya kavintsaavageigakempine.’ ”\x * \xo 9:20 \xt Ek 24.6-8\x* \v 21 Impogini imatakero ivanko Tasorintsi yovetsikaigakeneririra isagutakero irorori, impo ario ikañotagagetakaro magatiro nantagetakarorira ikogakogeigarira saseroroteegi irovetsikaigakera ikantakerira Tasorintsi. \v 22 Itsirinkakotakerotari Moiseshi ikantake ogari iriraa piratsipage irorotari saankagetirorira magatiro. Ario ikañoigaka matsigenka gamera itimi kamaventiririra ovoatanakera iriraa garatyo osaankumatagani ikañovageigara.\x * \xo 9:22 \xt Ire 17.11\x* \s1 Ikamakera Kirishito kameti osaankakenkanira kañovagetagantsi \p \v 23 Akari aka kipatsiku otimavetaka ivanko Tasorintsi ontiri aikiro posante timantagetakarorira tsompogi. Onti oshigavetakaro ivankosanorira enokutirira. Yogari saserorote ikiapiniti tsompogi isagutantakarora iriraa piratsipage yovetisunkanirira kameti osaankaeniri. Kantankicha ogari ivanko Tasorintsi enokutirira okogakotasanotaka pashini pairorira avisakero iriraa piratsipage. \v 24 Pine maika ikamaventaigakaira Kirishito tera iroro inkiantanakempa ivanko Tasorintsi kipatsikutirira shigavetakarorira ivankosanorira enokutirira, ontityo iatai enoku inakera Tasorintsi kantakanira iniaventaigakai. \v 25 Omirinka shiriagarini yogari itinkamisanorira saseroroteegi ikiapiniti ivankoku Tasorintsi tsompogi apinakiteneku okantaganirira Okantavitantaganirira Onkienkanira yamapinitira iriraa piratsipage, kantankicha yogari Kirishito tera ario inkañotero maika, matakatari ikamaventaigakaira patiro kantanakaniroro. \v 26 Antari ariome onkañotakeme maika tovaimerorokari inkamake okyasanokyara yovetsikake Tasorintsi kipatsi ovashi maika. Kantankicha maika patirotyo ipokutira ikamakitira kameti osaankakenkanira magatiro akañovageigara. \v 27 Maganirosanotyo matsigenkaegi inkamumatakera patiro gara ikamai aikiro. Impo inkantake Tasorintsi tyani atankitsine enoku, aikiro tyani atankitsine morekariku. \v 28 Ario ikañotaka Kirishito patirosanotyo ikamakiti ikamaventaigakaira irogavisaakoigakaera ganiri ikenkiairo Tasorintsi akañovageigara. Impogini iripokae aikiro, kantankicha gara iroro ipokashiti inkamaventaigaerira maganiro kañovageigacharira, ontityo iripokashitake iragaigakiterira maganiro giaigakeririra. \c 10 \s1 Tera ogavisaakotantumate iriraa piratsipage \p \v 1 Yogari Moiseshi ikantaigakeri saseroroteegi tyara inkantaigakempa irogametiaigakerira Tasorintsi kameti imagisantaeroniri ikañovageigara maganiro. Kantankicha magatiro okantakerira itsirinkakerira Moiseshi onti okantakotake ipokutira Jesokirishito ikavintsajaigakaira ikamaventaigakaira. Yogaegiri saseroroteegi yovetisaigavetinirityo Tasorintsi piratsipage omirinka shiriagarini kantankicha ogari iriraa tera tyani ogavisaakotumate. \v 2 Antari iroromera irogavisaakotantaigakemparime Tasorintsi iriraa piratsipage ario pinkante gamerorokari omirinka yovetisaiginiri, ganigemerorokari ikenkisureaigaa ineaigakera ikañovageigara, ogametyo inkantaigake: “Mataka nogametiasanoigairi Tasorintsi.” \v 3 Kantankicha antari yovetisaiginirira Tasorintsi piratsipage omirinka shiriagarini onti isuretakoigakarora ikañovageigakara. \v 4 Ario ikañoigaka maika teranika agaveimatenika iriraa toro intiri kavera osaankasanotakerora kañovagetagantsi ganigera ikenkiairo Tasorintsi. \v 5 Nerotyo ipokutira Kirishito aka savi kipatsiku ikantakeri Tasorintsi: \q1 “Tenigetari pinkogae irovetisaigaempira piratsipage impaigaempira, \q1 nantityo pitigankake aka nomechotakera matsigenka nonake kameti nonkamaventaigakeriniri maganiro. \q1 \v 6 Tera pishineventagetemparinika piratsipage yovetisaigimpirira \q1 ontiri aikiro itagaigimpirira ganiri pikisaviigiri ikañovageigakara. \q1 \v 7 Irorotari nokantantakempirira: ‘Apa Tasorintsi, onti nopokashitake aka nontsatagagetakerora magatiro pikogagetakerira viro, \q1 nonkañotagakemparora itsirinkakoitakenara sankevantiku.’ ” \m \v 8 Irirotyo kantavetankicha Moiseshi irovetisakenkanira piratsipage, aikiro intagakenkanira, ontiri aikiro impakenkanira Tasorintsi pashini posantepage ganiri ikisavitantiro kañovagetagantsi, kantankicha yogari Kirishito iniakerira Iriri oketyo ikantakeri: “Tera pishineventumagetemparinika piratsipage yovetisaigimpirira, aikiro itagaigimpirira.” \v 9 Impogini ikantakeri: “Apa Tasorintsi, onti nopokashitake aka nontsatagagetakerora magatiro pikogagetakerira viro.” Ovashi ikantake Tasorintsi: “Maika ganige iroro yogametiantaigaana irovetisaigakenara piratsipage. Virokyatyo kamaventaigakerine kameti nogavisaakotasanoigakeriniri maganiro kematsaigakempinerira.” \v 10 Maikari maika isaankasanoigakai Tasorintsi ineaigakai kañomataka tenirikatyo ankañovagetumaigempa, ikamaventaigakaitari Jesokirishito itsatagasanotakerora magatiro ikogagetakerira Tasorintsi. Ikamumatakera patiro intagati, garatyo ikamumatai aikiro. \s1 Patirosanotyo ikamaventaigakaira Jesokirishito irogavisaakoigakaera \p \v 11 Yogaegiri saseroroteegi jorioegi yantavageigi ivankoku Tasorintsi omirinka kutagiteri yovetisaiginirira piratsipage itagageigakenerira, kantankicha teratyo iroro irogavisaakotantaigavetempari Tasorintsi yovetisaiginirira piratsipage. \v 12 Yogari Jesokirishito patirosanotyo ikamaventaigakai irogavisaakoigakaera, ikamumatakera patiro intagati. Impo iatai ipirinitapaake inampinaku Tasorintsi irakosanoriraku. \v 13 Aiño maika yogiake iragaveasanoigakerira Tasorintsi maganiro kisaigakeririra. \v 14 Patirosanotyo ikamaventaigakeri maganiro ikogakagaigakerira irisaankasanoigakerira kameti ineaigakeriniri Tasorintsi kañomataka tenirikatyo inkañovagetumaigempa. \p \v 15 Ario ikañotaka Isure Tasorintsi irirori yogotagaigakai, oketyotari ikantake: \q1 \v 16 “Ikantake Tasorintsi: ‘Ogari nonkantaigakeririra impogini \q1 onti onkañotakempa maika: \q1 Nosuretagaigakempari magatiro nokogagetirira \q1 gara imagisantaigiro inkantakani isureigakemparo. \q1 \v 17 Garatyo nosuretumataaro magatiro yovetsikagisevageigakerira ikañovageigakara, nomagisantasanotakerotyo.’ ” \m \v 18 Irorotari nonkantantaigakempirira maika omagisantumagetunkanira kañovagetagantsi mataka magatiro, tenigetyo onkogakotaenkani impaenkanira Tasorintsi tatarika oita irogametiaenkanira. \s1 Gara atsarogumaigi aniaigakerira Tasorintsi \p \v 19-20 Napigematsaegine, ikamaventaigakai Jesokirishito ovoatanake iriraa. Maika agoigake ineaigakai Tasorintsi kañomataka tenirikatyo ankañovagetumaigempa. Irorotari maika ganige atsarogaventaigairo aniaigerira. Pairani onti okantavitantavetunkani ankiaigakera tsompogi okantaganirira Okantavitantaganirira Onkienkanira aniaigakerira, kantankicha impogini ikamaventaigakai Kirishito yanianai. Irorotari maika agaveantaigakarira aniaigakerira Tasorintsi tenige antsarogaigae, onti kañomataka ontinirikatyo akiapiniigake tsompogi okantavitantavetunkanirira. \v 21 Yogari Kirishito irirotari pegankicha isaseroroteegine maganiro kematsaigatsirira, \v 22 isaankasanotakerotari magatiro avetsikageigavetarira timasurentaigavetakairira impo agiviaigaka, ovashi tenige ampinkaigaeri Tasorintsi aniaigakerira, agoigaketari ikemaigakai. \v 23 Iroroventi maika tsamekario ankantakanira ankematsaigake gara apakuimaigairo, agoigaketari tera iramatagumatempa Tasorintsi, onti intsatagasanotakero magatiro ikantaigakairira. \p \v 24 Tsame asuretasanoigakemparora tyara ankantaigakempa antavakagasanoigakempara, aikiro ankavintsaavakagaigakempara. \v 25 Gara akañoigari pashini terira iriaige intentaigakemparira irapigematsaegine yapatoitaigara, ontityo ashintsitagavakagaiganakempa ampatoitaigakempara ankemisantaigakerora Iriniane Tasorintsi. Ariompasanotyo maika, agoigaketari panikya impigaate Atinkami. \p \v 26 Tyanirika govetankichane ikamaventaigakaira Kirishito irogavisaakotasanoigakaera kantankicha atanatsi inkañovagetakempara inkantakera: “Gara nokematsatiri”, garatyo yogavisaakotumatagani. Mameritari pashini tyanimpatyora gavisaakotakerine, \v 27 ontityo irogiakagakeri Tasorintsi morekari. Impogini inkisashiigakemparira maganiro kisaigakeririra impogereasanoigakerira, irimatakerityo irirori aikiro intagakerira. ¡Kantetyo isuretasanotakemparora oka kameti intsaroganakeniri! \v 28 Pairani ikantake Tasorintsi tyanirika terira inkematsatero itsirinkakotanakerira Moiseshi aiñorika piteni neakeririra ontirika mavani irogakenkanityo, garatyo itsarogakagumatagani. \v 29 Irirompasanotyo terira inkogaige inkematsaigakerira Itomi Tasorintsi ontityo ikisaigakeri, aikiro ipugatsaiganakari Isure Tasorintsi kavintsajaigakeririra pairorokarityo inkisashitasanovageigakenkani, teranika irishineventaigemparo iriraa Kirishito saankagetirorira magatiro kañovagetagantsi. \v 30 Agotasanoigaketari inti kantankitsi Tasorintsi: “Tsikyata naro nonkenkiagantake nonkisashitantakempara.” Impo ikantake aikiro: “Tsikyata naro nonkantake tyani kañotagantankicha.” \v 31 ¡Okoveenkavagetityo inkisashitantempara Tasorintsi terira ineimatero igamane! \s1 Ikantaigakerira iratsipereaventaigakerora ikematsaigakera \p \v 32 Maika sureigaemparo viroegi karanki vikyaenkara kematsaigankitsi patsipereakovageigakara yatsipereakagavageigakempira pashini, kantankicha ariompatyo pishintsiiganakeri pikematsaiganakera teratyo pampakuaiganaero. \v 33 Pikonogagarantaigaka yapatoventavageitakempi ikisaitakempira isamatsanaitakempira yatsipereakagaitakempira. Aikiro okonogaka onti patsipereaventaigakeri papigematsaegine pineaigakera yatsipereakagavageigunkanira. \v 34 Pitsarogakagaigakari yashitakoigunkanirira, aikiro yagapitsaitakempirora pashintagetarira pishinevageigakatyo, pogoigaketari impogini piaigakera enoku pinkantakani pintimaigake anta ganigera patsipereimaigai. \p \v 35 Maika kantakanira pinkañoigakempa maika pinkematsaigakera gara papakuimaigi, pogoigaketari inkavintsaasanovageigakempira Tasorintsi impogini irogishineasanoigakempira. \v 36 Kantankicha onti pikogakotasanoigaka pantsipereakovageigakempara kameti pintsatagaigakeroniri ikogagetakerira Tasorintsi. Impo irirori ario inkañotakempa intsatagakero ikantaigakempirira. \v 37 Ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira okanti: \q1 “Panikyasanotyo iripokapaake pokankitsinerira. \q1 Gara samani ipega. \q1 Shintsi iripokapaake. \q1 \v 38 Yogari intagatirira ikematsatakena nokantakera nonkavintsaavagetakerira \q1 noneakeri naro kañomataka tenirikatyo inkañovagetumatempa. \q1 Antari irapakuanaerika ganige ikematsataana \q1 garatyo noshinetaari naro.” \m \v 39 Kantankicha aroegi teratyo ankañoigempari pakuaiganairorira ikematsaigavetakarira aigankitsinerira morekariku, ontityo ariompa akematsatasanovageiganakeri kameti aigakeniri enoku ankantakanira antimaigake. \c 11 \s1 Pairaninirira kematsatasanoigakeririra Tasorintsi \p \v 1 ¿Tatoita onkantakera akematsaigirira Tasorintsi? Onti onkantakera arisano opaitaka agotasanoigakera intsatagakerora ikantaigakairira. Aityotari posante terira aneaigavetemparo maika, kantankicha ankematsaigakeririka agoigake arisanotyo aneaigakero impogini. \v 2 Irorotari ishinevitantaigakaririra Tasorintsi yogaegi pairaninirira yashikiiganakairira, ineaigakeritari ikematsaigakerira yogotasanoigakera intsatagagetakerora magatiro ikantageigakeririra. \p \v 3 Antari akematsaigakerira Tasorintsi irorotari agotantaigakarira pairani okyasanokyara iriro vetsikagetakero magatiro kipatsi, inkite ontiri magatiro timantagetarorira. Teranika tatoita timumagevetachane okyara, kantankicha iniimatakera oga okenake otimagetanake magatiro.\x * \xo 11:3 \xt Jen 1.1-27\x* \p \v 4 Pine Averi ikematsatakerira Tasorintsi yovetisantakeneririra ipira ipakerira irorotari ishinetantakaririra ovashi ineakeri kañomataka tenirikatyo inkañovagetumatempa. Kantankicha yogari Kain tera irishinetempari, teranika inkematsateri, intagati yamanakeneri ivankire.\x * \xo 11:4 \xt Jen 4.3-5\x* Maika ikamavetakatyo Averi kantankicha aiñotyo isuretakotagani ikematsatakera. \p \v 5 Ario ikañotaka Enoko irirori ikematsatakerira Tasorintsi yamantanunkanirira enoku maganiro iatake tera inkame. Nerotyo tera ineaenkani, intitari manakeri Tasorintsi. Okantaketari Itsirinkakagantakerira yogari Tasorintsi ishinetakari Enoko yamantanakaririra enoku.\x * \xo 11:5 \xt Jen 5.21-24\x* \v 6 Kantankicha Tasorintsi gara ishinetantumata kogapage garira ikematsatagani. Tyanirika kogankitsine iriniakerira oketyo irogotasanotake arisano aiño itimi. Aikiro irogotasanotake inkavintsaavageigakeri maganiro kogasanoigakerinerira. \p \v 7 Pairani Tasorintsi ikantakeri Noe ompariganakera omarane inkani ampamankanakerora magatiro kipatsi. Impo ikantakeri aikiro irovetsikakera areka iroroniri iromatetantanakempa irirori intiegiri iitaneegi ganiri iokajaiga. Teratyo oneavetenkani omparigera inkani, kantankicha ikematsatakerityo yovetsikantakarira. Impogini yomatetanaka irirori, itomiegi, itsinanetsite ontiegiri iraniroegi tera iokajaigempa. Kantankicha yogari itovaireegi terira inkematsaige ipogereasanoigakatyo maganiro iokajaigakara.\x * \xo 11:7 \xt Jen 6.11-22; 7.1-24\x* Pine Noe ikematsatakerira Tasorintsi ineantakaririra kañomataka tenirikatyo inkañovagetumatempa. \p \v 8 Ario ikañotaka Averan irirori yogotakera intsatagagetakero Tasorintsi ikantakeririra, nerotyo iroro ikantakerira iriatakera pashiniku kipatsi irashintakemparora iatantakarira, teratyo irogovetempa tyarika iriatake. \v 9 Irorotari opaitakara ikematsatakerira Averan Tasorintsi nerotyo itimanampiantantavagetakarira pashinigetiku kipatsi ikantakeririra Tasorintsi irashintakemparora, onti itimantaka kamisapanko. Impo ario ikañoigaka Isaako intiri Jakovo, ariotari ikañotagaigakariri Tasorintsi iriroegi ikantaigakerira irashintasanoigakemparora oga kipatsi.\x * \xo 11:9 \xt Jen 12.1-8; 18.1; 35.27\x* \v 10 Ikantakani ikañotaka maika itimakera Averan, yogotasanotaketari impogini intentaigakempari maganiro kematsaigankitsinerira intimasanoigakera pankotsiku garira otsonkatumata yovetsikaigakeneririra Tasorintsi. \p \v 11 Ario okañotaka Sara irorori atake agatavagevetanaa gamerorokari itimi otomi, kantankicha okematsatakerira Tasorintsi oneakera intsatagagetakerora ikantakerorira intimakera otomi, irorotari itimantakarira.\x * \xo 11:11 \xt Jen 17.19; 18.11-14; 21.1-2\x* \v 12 Ario ikañotaka Averan irirori atake yagatavagevetanaa gametyo itominta, kantankicha itomintakatyo ovashi itovaigavagetanake iyashikiiganakerira tyarikarorokari tera iragaveaigaenkani irogoigaenkanira, onti ikañovageiganakari impokiro ontiri aikiro impaneki otsapiakutirira omaraani nia.\x * \xo 11:12 \xt Jen 15.5; 22.16-17\x* \p \v 13 Yogaegi maganiro kematsaigiririra Tasorintsi noniakoigakerira maika ikamaiganake tera ineaiganakero intsatagasanoterora Tasorintsi magatiro ikantaigakeririra, kantankicha yogotasanoigake impogini ineaigakero. Nerotyo ishinevagetantaiganakarira ikantantaigakarira: “Gara nokantakani notimaigi aka kipatsiku.” \v 14 Antari ikañoigakerora maika ogotunkani onti ikogaigake iriaigakera tyarika kara inkantakanira intimagantsiigake. \v 15 Iroromera isuretakoigaempa igipatsite iponiantaigakarira impigaiganaemerorokari. \v 16 Kantankicha onti ikogaigake pashini pairorira avisake onkametitakera intimantaigakemparora, irorotari enokutirira. Nerotyo Tasorintsi tera impashiventagaigempari inkantakera: “Inti notomiegi”, ontityo yovetsikaigakeneri pankotsipage enoku intimantaigapaakemparira. \p \v 17-18 Kañotari pairani ikogakera Tasorintsi ineakerira Averan arisanorika opaitaka ikematsatasanotakerira ikantakeri: “Manakeri pitomi Isaako pintagakenarira.” Irirori yogovetakatyo ikantakerira Tasorintsi intomintakempara Isaako intovaigavagetanakera iyashikiiganakerira, kantankicha yamanakerityo intagakerimera,\x * \xo 11:17-18 \xt Jen 22.1-14; 21.12\x* \v 19 yogotaketari intagakeririka Isaako iragaveake Tasorintsi iroganiaerira. Impo ikañotakerora maika, irirori ineakeri kañomataka ontinirikatyo ikamakiti impogini yanianai. \p \v 20 Impogini irirokya Isaako yogotakera intsatagagetakero Tasorintsi magatiro ikantakeririra ikantantakaririra itomiegi inkavintsaavageigakerira Tasorintsi impogini. Yogari itomiegi iriroegitari Jakovo intiri Esao.\x * \xo 11:20 \xt Jen 27.1-40\x* \p \v 21 Impogini ario ikañotaka Jakovo irirori nerotyo panikyara inkamanake ikusotantakaro igotikiiro iniakerira Tasorintsi ikantakerira ishineventakari. Ikaemaigakeri aikiro itomiegi Jose iniaventaigakerira inkavintsaavageigakerira Tasorintsi.\x * \xo 11:21 \xt Jen 48.1-5, 9b, 15-16\x* \p \v 22 Impo ario ikañotaka Jose irirori ikematsatake, nerotyo panikyara inkamanae ikamantaiganairi itovaireegi gara ikantakani itimaigi Ejipitoku onti iriaigae itimaigavetara yashikiiganakeririra. Impo ikantaiganairi aikiro iragaiganaerora itonki iramaiganaerora anta intimaigaera.\x * \xo 11:22 \xt Jen 50.24-25; Ek 13.19\x* \p \v 23 Impogini yogari igoveenkariegite Ejipitokunirira ineaigavakerira iseraereegi itovaigavageiganakera ikisashitantavageiganakaririra ikantantakarira irogamagaigavakenkanira maganiro itomiegi ikyaenkarira mechoigankitsi. Kantankicha antari imechotakera Moiseshi ineaigakerira tomintaigakaririra inkametivagete ovashi yomanaigakeri mavani kashiri, tenigetyo impinkaigaeri koveenkari, yogotasanoigaketari arisano yagaveavageti Tasorintsi inkavintsajaigakerira impugamentaigakerira.\x * \xo 11:23 \xt Ek 1.22; 2.1-2\x* \p \v 24 Impogini yantaritanaira Moiseshi tera inkogae impegaerora iriniro irishinto koveenkari Ejipitokunirira.\x * \xo 11:24 \xt Ek 2.10-11\x* \v 25 Onti ikogake intentagaigaemparira itovaireegi. Irirori yogotaketari pairo avisake okametitakera iratsipereavagetakera intentaigakemparira yashintaigarira Tasorintsi avisakero intentaigakemparira Ejipitokunirira shineventavageigarorira posantepage terira onkantakani ogishineante. \v 26 Aikiro ineake pairo avisake okametitakera iratsipereaventavagetakerira Ikogakagakerira Tasorintsi intigankakerira impogini avisavagetakero irashintagetakemparora magatiro timagetatsirira Ejipitoku. Ontitari yogiakotaka inkavintsaakerira Tasorintsi impogini. \v 27 Impogini iokanakero Ejipito iatakera parikoti tera impinkeri koveenkari inkisakerira, yogotaketari inti mampianakeri Tasorintsi. Ariompatyo iatanakeri kañomataka ontinirikatyo ineakeri itentanakarira. \v 28 Antari aiñokyara Moiseshi Ejipitoku ikantakeri Tasorintsi: “Impogini nontigankakeri nosaankariite sagiteniku irogamagaigakerira maganiro itomiegi Ejipitokunirira iketyorira mechoigankitsi. Maika pinkantaigakerira pitovaireegi irovetisaigakera ovisha iragaatakerora iriraa irisaguigakerora inchapoa sotsimorokutirira ivankoegi ganiri yogamagaigiri irashiegi itomiegi inkañotagaigakemparira itomiegi Ejipitokunirira.” Yogari Moiseshi ikematsatasanotakeri yovetsikagetakero magatiro ikantagetakeririra.\x * \xo 11:28 \xt Ek 12.21-23\x* \p \v 29 Aikiro yogari maganiro iseraereegi yogoigake pairo yagaveavageti Tasorintsi, nerotyo opatuaatantanakarira nigankia Kiraamonkiari Inkaare opiriatanakera ovashi ikenaiganake imonteaiganakara intati. Kantankicha impo imaigavetapaakara isoraroegite Ejipitokunirira patimaigapaakeririra ogatyo okenai apamankanairo magatiro, ovashi iokaavioigaka maganiro.\x * \xo 11:29 \xt Ek 14.21-31\x* \p \v 30 Ariotari ikañoigaka iseraereegi pairani yogoigakera yagaveavagetira Tasorintsi nerotyo ikantaigakerira iriaigakera ironkuatakotapiniigakemparora Jeriko 7 kutagiteri impo ontuanakera otantatsaitakotantarira, iaigaketyo yonkuatakotapiniigakarora kigonkero aganakara kutagiteri 7 impo ario okañotaka ogatyo okenake otuagetanake ovashi iaigake ipogereaigakerira maganiro. \p \v 31 Pine Iraava pairorira opogereanti oneaigavakerira itigankaigakerira Josoe okyara inkamosoiguterora Jeriko irorori agaigavakeri omanaigavakerira ovankoku ogotasanotaketari yoga Tasorintsi ikematsaigirira iseraereegi inti Tasorintsisanorira, impo antari ipogereaigunkanira maganiro Jerikokunirira tera ogenkani irorori.\x * \xo 11:31 \xt Jos 2.1-21; 6.8-9, 14-24\x* \p \v 32 ¿Tyani pashini nonkenkitsatakoigake? Garorokari nagavei nontsotenkaigakerira maganiro. Gara nokenkitsatakoigiri Jereon, Varaka, Santson, Jepete, Iravi, Samoiri intiegiri aikiro kamantantaigatsirira.\x * \xo 11:32 \xt 1 Sa 1.1–1 Kov 2.11\x* \v 33 Iriroegi yogotasanoigake arisano iragaveakagaigakeri Tasorintsi yagaveantaigakarira posante. Yomanaigakari pashinipagekunirira kipatsi ovashi yashintaigakari. Kametikya inegintevageigakeri itovaireegi intimaigakeniri kameti, aikiro ineakoigakaro magatiro ishinetagaigakaririra Tasorintsi. Iokaigavetunkanityo matsontsoriku, kantankicha tera irogaigempari, onti yavimakaiganaka.\x * \xo 11:33 \xt Ira 6\x* \v 34 Iokavokiigavetunkani opoamatakera tsitsi, kantankicha tera intagaigempa.\x * \xo 11:34 \xt Ira 3\x* Ikogaigavetunkani imokoroaigakenkanimera, kantankicha ipugamentaigakeri Tasorintsi. Imantsigavageigake tera ishintsiigae, kantankicha yovegaigairi Tasorintsi ishintsitagaigairira. Tera isurariigavetempa, kantankicha antari ogara ishintsitagaigakeri Tasorintsi akaenkinityo isurariiganake yomanaigakarira kisaigiririra yagaveaigakerira yogishigaigakerira maganiro. \v 35 Okonogagarantaigaka tsinaneegi okematsatasanoigake nerotyo itinaantaiganaarira ojime intiegiri otomiegi ikamaigavetakara. \p Ikonogagarantaigaka pashini onti yatsipereakagaigunkani impo ikantaigavetunkani ganigera ikematsaigairi Tasorintsi kameti irapakuaigaenkaniniri ganigeniri yatsipereakagaigaagani, kantankicha iriroegi tera inkogaigenika irapakuaigera ikematsaigakera, ineaigaketari iraniaiganaera impogini iriaigakera itimira Tasorintsi, nerotyo yatsipereakagantaigunkanirira yogaigunkanira. \v 36 Ikonogagarantaigaka pashini yatsipereakovageigaka isamatsanaigunkanira, pashinikya ipasapasavageigunkani. Pashini onti yogusotantaigunkani karenatsa yashitakoigunkanira. \v 37 Ikonogagarantaigaka yogamagaigunkani ipitankaigunkanira mapuku, pashinikya onti iserochoigunkani niganki. Pashinikya onti imokoroantaigunkani savuri.\x * \xo 11:37 \xt Jer 26.23\x* Pashinikya onti ishigashigavageigaka akya iatuti akya iatuti, intagani yogaguigaka imeshina ovisha intiri kaverameshina, tera tatakona irashintumaigempa. Yatsipereavageigake ikogakovageigakara, aikiro ipotetashivageigunkani ikisaigunkanira. \v 38 Ishigapitsavageiganakari kisaigakeririra ikenavageiganake osarigagitetapaakera ontiri aikiro otishipageku. Yomanavageigaka imperitanakiku ontiri ovenakigetara kipatsi. Yogaegiri kañoigankicharira maika pairo yavisavageigake ikametivageigakera yavisavageigakeri maganiro kisaigakeririra. \p \v 39 Yogari Tasorintsi ishineventaigavetakarityo ineaigakerira ikematsaigakerira kantankicha iriroegi ikamaigake tera ineaigero ikashigakagaigakaririra, \v 40 irirori ineaketari pairo okametitake irogiaigakaera aroegi kematsaigakerinerira Kirishito impogini kameti intentagantaigakaerira irogavisaakotasanoigakaera maganiro. \c 12 \s1 Tsame asuretakotasanoigakemparira Jeso \p \v 1 Maika agoigaketari itovaigavageigaketyo kara pairaninirira ivaigakairira ikematsatasanoigakerira Tasorintsi, iroroventi tsamenityo aroegi aikiro anegintevageigakempara ampakuasanoiganakerora magatiro kantakagaigakairira tera ankematsatasanoige, irorosanotyo magatiro terira onkametite agameigakarira avetsikaigirora. Onti ankañoigakempa maika kameti ariompaniri ampiriniventasanoiganakerori ikogagetakerira Tasorintsi antsatagasanovageigakerora. \v 2 Irirompatyo asuretakotasanoigakempa Jeso kematsatagaigakairira aikiro gavisaakoigakairira. Irirori ineavetakarotyo onti pairorira avisavagetake opashiventagaganira onkamantakenkanira koroshiku kantankicha teratyo inkante: “Gara nokami koroshiku”, yogotaketari irishinetasanovagetaempara impogini. Maika aiño ipirinitake inampinaku Tasorintsi irakosanoriraku itentakari ikoveenkaigakera. \v 3 Sureigaemparo aikiro yatsipereakagavageigakarira kañovageigacharira, kantankicha irirori ariompatyo yatsipereakovageiganakariri. Irorotari nonkantantaigakempirira pinkañoigakemparira irirori atanatsira pinkematsatasanoiganake gara papakuimaigi. \p \v 4 Maika patsipereavageigake ikisaigakempira kogaigankitsirira irapakuakagaigakempira pikematsaigakerira Kirishito, kantankicha tekya inkisashitasanoigempi irogaviigakempirora. \v 5 ¿Matsi ario pimagisantaiganairo yogotagaigakempirira Tasorintsi ikañotagasanoigakempira itomisanorira?, otsirinkakotunkanitari okanti: \q1 “Notomi, gara pikisakotaro \q1 inkanomaakempira Atinkami Tasorintsi. \q1 Gara povashigakovagetanaka pinkenkisureakotanakemparora inkantavigetakempirora tatarika povetsikake \q1 ovashi pampakuanakero ganige pikematsatairi. \q1 \v 6 Irirori intitari ikanomajaigi itasanoigarira, \q1 aikiro ikisaigiri maganiro itomiegi yovetsikaigira terira onkametite.” \p \v 7 Irorotari nonkantantaigakempirira gara pipugatsaigari Tasorintsi inkanomajaigakempira onti pantsipereakoigakempa, ontitari ipegaigakempi itomiegi ikisantaigakempirira. Pogoigaketari maganiro tomintaigacharira ikanomajaigiri itomiegi. \v 8 Ariotari ikañotari Tasorintsi irirori ikanomajaigiri ipegasanoigakerira itomiegi. Antari garira ikanomajaigimpi viroegi ontityo tera impegasanoigempi itomiegi kañomataka pashininirikatyo tomintaigakempi. \v 9 Kañotari ananekiigira ikanomajaigaira tomintaigakairira aroegi akemisantakovageigaka iriromparorokari Tomintaigakairira timatsirira enoku pairori ankemisantakovageigakempa inkanomajaigakaera kameti ankantakaniniri antimaigake iriroku. \v 10 Yogari tomintaigakairira intagati ipomirintsiventaiga ikanomajaigakaira irogotagaigakaera antimaigakera kameti aka kipatsiku garira samani atimaigi, kantankicha yogari Tasorintsi onti ikanomajaigai kameti anegintevageigakempaniri ankametitasanoigakera ankañoigakerira irirori ikametivagetira. \v 11 Arisanoniroro tera ankogaige inkanomajaigakaera Tasorintsi, aneaigaketari onti okenkisureakagaigakai, kantankicha antari asuretakotasanoigakemparorika tyara okantaka ikanomajaigakaira ario pinkante anegintevageigakempa ashinevageigakempara. \s1 Garika akematsaigiri Tasorintsi pairo inkisashivageigakae \p \v 12 Ariompatyo pimpiriniventavageiganakerori ikogagetirira Tasorintsi pishintsitashigeiganakerora gara piperatumaiga. \v 13 Negintetasanovageigempa kameti ganiri yapakuaigai ikematsaigira papigematsaegine tesanorira ishintsiventaigero ikematsaigakera. Onti pinkañoigakempa maika kameti irimaiganakempaniri iriroegi aikiro inegintetasanovageiganakempara. \p \v 14 Pinkogasanoigakera kametikyara pagavakagaigakempa gara pikisavakagaiga, aikiro pinegintevageigakempara, gatanika ineimaigiri Atinkami yogaegi terira inegintevageigempa. \v 15 Tsikyanira itimaigikari magisantaiganakeronerira ikavintsaavagetakerira Tasorintsi ganiri otimumati onkenantakemparira, garira onti onkimotanake. Antari onkimotanakerika onti pimpaenkavakagaiganakempa pinkisavakagaiganakempara ovashi pampakuaiganakero pikematsaigakera. \v 16 Tsikyanira piatashiigirokari tsinane terira iroro pashiegi, aikiro gara pikañoigari Esao pairani tera isuretumatemparonika ikantakerira Tasorintsi. Pogoigaketari pairora itasegake inevivetakarira patakotiro iseka irirenti iyashiki kantankicha irirori ikantakeri ikogakera impugaerira kañomataka intinirikatyo tsitikitankitsi. Impo ikanti Esao: “¡Nanityo! Kañotari maika notsitikivetaka narokya agavagetanake notasegane ario tyara nonkantakero.” \v 17 Impogini ikogavetaa inkañotaempara ikyara tekyara impugeri irirenti, kantankicha tera iragaveae inkantatigaerora ikantakerira. Iragagevetanakatyo ikaemavavagevetakatyo kara, kantankicha tyampa inkantaempa, matakatari.\x * \xo 12:17 \xt Jen 25.29-34; 27.30-40\x* \p \v 18 Viroegi tera ario pinkañoigempari yashikiiganakempirira aigankitsirira pairani otishiku Sunai. Iriroegi onti ineaigavakero omorekanakera otishi, apavatsaasevagetanakatyo kara otampiavagetanakera jiriririri. \v 19 Ikemaigavakero aikiro tivorintsi otivotunkanira. Antari ikemaigakerira Tasorintsi iniaigakerira ogatyo ikenaigake itsarogavageiganaketyo kara ovashi ikantaigakeri Moiseshi: “¡Gara iniaigana Tasorintsi ganiri nokamaigi!” \v 20 Ikañotantaigakarorira maika itsarogavageiganakera ikantaigakeritari Tasorintsi: “Iripokumatakerika tatarikara iita iragatikakerora oka otishi nonantakarira pimpitankaigavakerira pogamagaigakerira, irirorika piratsi intirika matsigenka, inkamaketyo.”\x * \xo 12:20 \xt Ek 19.9-22; 20.18-21\x* \v 21 ¡Tyarikarorokari okoveenkavagetiratyo ineaigakerira! Ikantantakarira Moiseshi irirori: “Notsarogavagetanaketyo kara noshigekavagetanake.” \p \v 22 Kantankicha viroegi kañomataka ontinirikatyo pogonkeigaka Jerosarenku enokutirira nankitsirira otishiku Shion, irorotari itimantarira Tasorintsi ikantakanirira itimi. Aikiro kañomataka ontinirika pitentaigakari isaankariite itovaigavagetiratyo kara yapatoventaigakari ikantaigakera: “¡Pairo ikametitasanoti Atinkami Tasorintsi! ¡Pairo ikametitasanoti Atinkami Tasorintsi!” \v 23 Pitentaigakari maganiro itomiegi Tasorintsi tsirinkakoigankicharira enoku. Aikiro pitentaigakari Tasorintsi kantatsirira tyani kametiigatsi, aikiro tyani terira inkametiige. Ario pitentaigakaro isureegi matsigenkaegi yogavisaakotasanoigakerira Tasorintsi maika tenige inkañovageigae. \v 24 Aikiro pitentaigakari Jeso pokutatsirira pairani aka kipatsiku ikamaventaigakaira ovoatanakera iriraa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi maganiro kematsaigakerineririra irisaankaigakerira ikañovageigara, irorotari avisantakarira okametitakera iriraa Jeso avisakero iriraa Averi.\x * \xo 12:24 \xt Jen 4.10\x* \p \v 25 Iroroventi maika kematsatasanoigeri Tasorintsi niaigakempirira maika, gara pipugatsaigumatari. Kañotari pairani ikisashiigunkanira yashikiiganakairira terira inkematsaigeri Moiseshi ikantaigavetakarira tyara inkantaigakempa ganiri ikisashitagani, aroegimparorokari pairo inkisashivageigakae Tasorintsi timatsirira enoku garika akematsaigiri irirori.\x * \xo 12:25 \xt Ireo 18.15, 19\x* \v 26 Antari iniakera Tasorintsi pairani yontininkanakerotyo kipatsi, kantankicha maika ikantake: “Panivati nontininkakagero, kantankicha gara patiro kipatsi, nomatanakerotyo inkite irorori.” \v 27 Ikantakera “panivati”, onti onkantakera iokagetakero magatiro yovetsikagetakerira tsonkagetanankichanerira impogini, irorokya impugakagae onkantakanirira ontimake. \v 28 Impogini ovashi ankantakani antimaigakera anta aneaigakerora garira otsonkagetumata antentaigakemparira Tasorintsi ampegaigakempara koveenkariegi. Nerotyo maika tsame ashineventaigakemparira ankantaigakera pairo ikametivageti. Aikiro ampinkatsaigakerira, irorotari ishineventaka irirori. \v 29 Okoveenkavagetiratyo kara ikisara Tasorintsi.\x * \xo 12:29 \xt Ireo 28.59-65\x* \c 13 \s1 Tyara ankantaigakempa kameti irishineventaigakaeniri Tasorintsi \p \v 1 Pintasanoigakemparira papigematsaegine pinkañotagaigakemparira intinirika pirentiegisanorira. \v 2 Ariorika iripokaigake papigematsaegine parikotipagekunirira ikogakoigakara tyarika irimagaigake viroegi pagaigavakerira pivankoku. Itimagarantaigaketari pashini tera irogoige inti yagaigavake isaankariite Tasorintsi.\x * \xo 13:2 \xt Jen 18.1-8; 19.1-3\x* \v 3 Pisuretakoigakemparira yashitakoigunkanirira kañomataka arionirika pitentaigakari yashitakoitakempira. Pisuretakoigakemparira aikiro ikisavintsavageigunkanirira kañomataka vintieginirikatyo tsipereaigankitsi. \p \v 4 Pinegintevageigakempara pimpaniroiganakerora pitsinanetsite gara pikogaigi pashini, inkisaviigakeritari Tasorintsi tyanirika terira impanirotero itsinanetsite intiegiri aikiro atashiigakerorira tsinane terira iroro irashi. \v 5 Gara pishineventavageigari koriki pashintavioigakemparira. Tatarika oita pashintaigaka pishineigakempatyo, ikantaketari Tasorintsi: “Gara nokumatimpi, aikiro gara novashigantumatimpi.”\x * \xo 13:5 \xt Ireo 31.6-8; Jos 1.5b\x* \v 6 Irorotari ankantantaigakemparira: \q1 “Itentasanotakena Notinkami. \q1 Gara notsarogumati tyarika inkantaitakena.” \p \v 7 Sureigaempari gotagaigakempirira Iriniane Tasorintsi, pineaigakeritari tyara ikantaigaka iriroegi itimaigakera kigonkero ikamaiganaira. Ariotyo pinkañoigakempari viroegi pinkematsavageigakera. \v 8 Yogari Jesokirishito tera inkantatigumatempa kantakani ikañotakara pairani ovashi maika kantanakaniroro. Aikiro impogini ario inkañotakempa. \p \v 9 Gara pishineventumaigari gotagantaigankitsirira pashinipage niagantsi terira onkañotemparo Niagantsisanorira. Pairo avisake okametitakera inkavintsajaigakaera Tasorintsi ishintsitagaigakaera asureegiku avisavagetakero otsatagagetaganira yogotagantageigirira kantaigatsirira tyatirika kametitankitsi ogakenkanira, aikiro tyatirika garira ogagani. Yogari tsatagaigirorira kañorira oka ¿matsi tyara onkantakeri? \v 10 Kantankicha aroegi tera ankañoigempari iriroegi, agoigaketari ikamaventaigakai Kirishito yogavisaakoigakaira. Kantankicha yogari saseroroteegi piriniventaigiririra itagaigirira piratsipage ivankoku Tasorintsi tyampa inkantaigakeri Kirishito irogavisaakoigakerira, aiñokyatari yaventaigaro iriraa piratsipage. \p \v 11 Yogari itinkamisanorira saseroroteegi onti yamaatapinitiro iriraa piratsipage tsompogi ivankoku Tasorintsi okantaganirira Okantavitantaganirira Onkienkanira kameti osaankaenkaniniri kañovagetagantsi, kantankicha ogari ivatsapage onti otagunkani parikoti avisakara itimaigakera. \v 12 Ario ikañotaka Jeso irirori onti yamanunkani parikoti impo ikamake kameti irisaankantasanoigakaerora iriraa. \v 13 Irorotari nonkantantaigakempirira maika tsame antsipereavageigakera aokageiganakerora magatiro aventaigarira pairani ankañoiganakemparira irirori yatsipereakagavagetunkanira. \v 14 Aka kipatsiku mameritari antimantaigakemparira onkantakanira ontimake irorotari agiakotantaigakarira impaigakaera Tasorintsi impogini anta enoku. \p \v 15 Aroegi akematsaigakeri Jeso irorotari nonkantantaigakempirira tsame ashineventavageigakemparira Tasorintsi ankantaigakerira pairo ikametivageti. \v 16 Viroegi gara pimagisantaigiro pimutakovakagaigakempara, aikiro pinkavintsajaigakerira papigematsaegine kogakovageigacharira, irorotari ishineventageta Tasorintsi. \p \v 17 Kematsaigeri sentaigimpirira gotagaigimpirira Iriniane Tasorintsi pimpinkatsaigakerira. Iriroegi ikantakanitari isentasanoigimpi yogoigaketari impogini iraratinkimoigakerira Tasorintsi inkamantaigakerira tyara ikantaiga isentaigimpira. Irorotari nokantantaigakempirira maika pinkematsatasanoigakerira kameti irishinevageigakempaniri. Antari garika pikematsaigiri onti inkenkisureaigakempa aikiro viroegi tyaratyo pinkantaigakempara atanatsira pinkematsaiganake, ontityo inkisaigakempi Tasorintsi. \p \v 18 Noneaigake nonegintevageigaka tera tatoita novetsikaige terira onkametite, kantankicha nokogaigake piniaventaigakenara kameti nonkantakaniniri nonkañoigakempa maika. \v 19 Narosanotyo kogasanotankitsi piniaigakerira Tasorintsi kameti tsikyari noneaigaempi nontentaigaempira. \s1 Ikarataganairora tsirinkakerorira \p \v 20-21 Yogari Tasorintsi inti gishineantatsirira, aikiro inti ganiairirira Atinkami Jeso sentasanoigakairira kañotaka isentasanoigirira irovishate shintaririra. Irirori ikamaventaigakai ovoatanake iriraa kameti irisaankaigakaeniri akañovageigara aigakeniri enoku ankantakanira antimaigake. Maika nokogake inkavintsaavageigakempira Tasorintsi impaigakempira magatiro pikogakoigakarira kameti pintsatagasanoigakerora magatiro ikogagetirira irirori. Aikiro nokogake ishintsitagaigakaera asureku kameti anegintetasanovageigakempaniri agishineaigakerira, intitari gaveakagaigakaene Jesokirishito. Irorotari maika ¡tsame ankantakanira ashineventasanoigakempari ankantaigakerira: “¡Pairo pagaveavageti!” Ario onkañotakempa. Amen. \p \v 22 Napigematsaegine, nokogake piniavantasanoigakerora oka notsirinkaigakempirira impo pisuretasanoigakemparora, maanitari onake. \p \v 23 Maika nonkamantaigakempi yogari apigematsaegine Timoteo imataagani yashireakotaagani. Iripokaerika shintsi nontentakeri nompokakitera noneaigakitempira. \p \v 24 Kantaigeri maganiro gotagaigimpirira intiegiri maganiro apigematsaegine nokogake inkemakoigakenara aiño nosureigakari. Ario ikañoigaka yogaegi Itariakunirira ikogaigake pinkemakoigakerira aiño isureigakempi. \p \v 25 Maika, napigematsaegine, nokogake inkavintsaavageigakempira Tasorintsi.