\id ACT - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) \h IRITIGANKANEEGI JESO \toc1 Ipiriniventavageigirira Iritigankaneegi Jeso \toc2 Iritigankaneegi Jeso \toc3 Ipi \mt1 IPIRINIVENTAVAGEIGIRIRA IRITIGANKANEEGI JESO \c 1 \s1 Jeso ikantakera iripokakera Isure Tasorintsi \p \v 1 ¿Aiñovi Teopiro notasanotarira kametikyarika pinake? Narori aiñona aka kametikya nonake. Karanki notsirinkakempi nokamantakogetakero magatiro yovetsikagetakitirira Jeso, aikiro yogotagantagetutirira \v 2-3 asatyo agavagetanaara iatanaira enoku. Yatsipereavagetaketari ikamakitira, kantankicha antari yanianaira tera aiñokya iriatae enoku onti inanai 40 kutagiteri ikoneatimogeigapanaatirira iritigankaneegi yagaigakerira okyara kameti ineasanoigaeriniri irogotasanoigakera arisano yanianai. Aikiro ikamantakogetanakerira Tasorintsi tyara ikantaka ikavintsaantavagetakera itigankantakaririra inkamaventaigakerira maganiro kameti irogavisaakoigakerira kematsaigakerineririra impegakempara Igoveenkariegite. Aikiro yogotagaiganakeri tyara inkantaigakempa iriaigakera inkenkitsaiganakerora Niagantsi Kametiri irapagiteavageiganakemparora magatiro kipatsi, intitari gotagakeri Isure Tasorintsi tyara inkantaigakerira. Impo aganakara 40 kutagiteri ario iatanai enoku. \p \v 4 Impogini itentaigakarira isekataigakara ikantaiganairi: \p —Karanki nokamantaigakempi ikantakera Apa intigankimoigakempira Isure. Maika gatata piaigai parikoti, pinaigaketa aka Jerosarenku pogiaigakera intsatagakerora ikantakerira. \v 5 Yogari Joan onti yogiviatantavagetake niaku, kantankicha maika choenitapaake agakempara kutagiteri iripokantakemparira Isure Tasorintsi intimasurentaigapaakempira intinkamiigapaakempira. \s1 Iatanaira Jeso enoku \p \v 6 Impogini yapatoitaigakara iriroegi ikantaigiri: \p —Notinkami, ¿ario maika pampatoitaigaena naroegi iseraereegi pimpegakempara Nogoveenkariegite pimpugamentaigakenara kameti nontimaigaeniri kogapage? \p \v 7 Ikantaigiri Jeso: \p —Gara povankinaventaigaro pogoigakerora tyarika onkantagetanakempa impogini, panirotari Apa yogotakerora. \v 8 Kantankicha antari iripokakera Isure intimasurentaigakempira ario pinkante iragaveakagaigakempi pinkamantakoiganakenara Jerosarenku. Ario pinkañotagaiganakero Joreaku ontiri aikiro Samariaku. Impogini pintsotenkagiteavageiganakero magatiro kipatsi pinkamantakoigakenara. \p \v 9 Iroro yagatanakera iniaiganairira iriroegi ipampogiaigavakeri yogaenokanaara iatanaira enoku, impo omanakotanakeri menkori, asatyo ipegaka tenige inkoneatae. \v 10 Impo aiñokyara ineventaiga enoku, ineaigutarityo yaratinkaigapaake piteni surari kutasamatavagetake \v 11 ikantaigapaakeri: \p —Viroegi Garireakunirira, ¿tyara pikantaigakara atanatsira pineventaiganaka enoku? Maika pineaigavairi Jeso iatanaira enoku, ario inkañotapaempa impogini impigaatera. \s1 Matiashi ipugairira Jorashi \p \v 12 Iriroegi ovashi iaiganai Jerosarenku. Ogari Jerosaren tera osamanitakotero otishi paitacharira Orivoshi, intagati onake ariorika patiro kirometero. \v 13 Iroro yogonkeigapaakara ikiaigapaake pankotsiku yagatsonkuiganake enoku. Ariotari kara imagaigakeri Perero, Joan, Santiago, Anturishi, Jeripe, Tomashi, Varitorome, Mateo, Santiago itomi Arejeo, Sumo Komperagetatsirira intiri Jorashi itomi Santiago. \v 14 Maganiro iriroegi omirinka yapatoitaigaka ipiriniventavageigakerora iniaigakerira Tasorintsi itentaigakarira irirentiegi Jeso ontiri iriniro ontiri aikiro pashini tsinaneegi. \p \v 15 Impogini yapatoitaigakara tovaini kematsaigatsirira ariorika inaigake 120. Impo yaratinkanake Perero ikanti: \v 16 “Napigematsaegine, maika onti otsatagunkani itsirinkakotanakerira Iravi pairani yogotagakerira Isure Tasorintsi nerotyo iniakotantakaririra Jorashi mampiaiganakeririra gaigakerineririra Jeso. \v 17 Irirotari atentaigavetakarira okyara ikañoigavetakai aroegi agiaigirira Jeso. \v 18-19 (Impogini iatake ishitikakara inchatoku yashirianaka itonkanake imotiaku tokn okonteviotanake iramporetsa. Iroro ikemakoigakerira Jerosarenkunirira ovashi ipaiigakero oga kipatsi ikamantakarira Asererama. Antari irinianeku onti onkantakera: ‘Iraatsigiteri.’ Impogini opunaventantunkani oga kipatsi koriki yagakerira Jorashi ipunatunkanira yagakagantakerira Jeso.) \v 20 Otsirinkakotunkanitari sankevantiku paitacharira Saremo okanti: \q1 ‘Ovashigantanakenkanira ivanko \q1 gara tyani timantumataaro.’ \m Aikiro okanti: \q1 ‘Pashinikya pugaerine irantavagetakenerira Atinkami.’ \p \v 21-22 “Maikari maika aiñoegi aka atentavageigakarira karanki ikyara yogiviatake Joan Jeso kigonkero iatanaira enoku. Maika tsame agaigaera pashini pugaerineririra Jorashi kameti irironiri antentaigake ankamantakoigakerira Jeso yanianaira.” \p \v 23 Impogini ikaemaigake piteni. Paniro ipaita Jose ikantaganirira Varesava Goshito. Yogari irapitene ipaita Matiashi. \v 24 Impo iniaigakeri Tasorintsi ikantaigiri: “Notinkami, pineasurentaigiritari maganiro matsigenkaegi. Maika nokogaigake nogoigakera tyani pikogake impugaerira Jorashi \v 25 impegaempara iritigankane Jeso intentaigaenara. Yogari Jorashi kamaketari iatakera tyarika kara okatinkatakerira pikantakerira iriatakera.” \p \v 26 Impogini isokagiaigakero mapukicho ogotantaganirira kameti irogotantaigakemparora tyanirikara onkatinkatake. Impo inti okatinkatake Matiashi irirokya pegaacha iritigankane Jeso ovashi itentaigaari itovaireegi\f + \fr 1:26 \ft Itovaireegi: irinianeku virakocha onti okantake “los once.”\f* iritigankaneegi. \c 2 \s1 Ipokakera Isure Tasorintsi intimasurentaigakerira kematsaigatsirira \p \v 1 Impogini agapaakara kutagiteri okantaganirira Pentekoshite ario inaigake maganiro kematsaigatsirira yapatoitaigakara pankotsiku. \v 2 Impo katsiketyo ikemaigutarotyo opoimaenkatapaake kañoenkamataka omarane tampia oponiaenkatapaaka enoku. \v 3 Impogini okoneagematapaake kañomataka omorekira tsitsi okatinkatagugeigapaakeri paniropage iriroegi \v 4 ovashi itimasurentaigapaakeri Isure Tasorintsi oga ikenaigake iniantaiganakaro pashinipage niagantsi terira inkemumaigero, intitari niakagaigakeri Isure Tasorintsi. \p \v 5 Ario inaigake kara Jerosarenku tovaini jorioegi tsatagageigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, onti iponiageigaka pashinipage kipatsi. \v 6 Iroro ikemaigavakerora opoimaenkatanakera ishigaigamatanakatyo yapatoventaiganakarira maganiro kematsaigatsirira ovashi ikemaigapaakeri iniantutaiganakarira irinianeegi. \v 7 Itsarogavageiganaketyo yogavageiganake kavako ikantavakagaiganakara: \p —¿Matsi teratyo iriroegi Garireakunirira maganiro yogaegi? \v 8 ¿Tyara okantakara akemaigakerira iniantaiganakarora niagantsipage?, akemaigakeritari maika iniantaiganakarora anianeegi \v 9 aroegi poniageigankicharira parikotipageku Paretoku, Meroku, Irameku, Mesopotamiaku, Joreaku, Kaparoshiaku, Pontoku, Ashiaku, \v 10 Pirijiaku, Pampiriaku, Egipitoku, aikiro okaragetanakera Irivia oatakara Shireneku ontiri aikiro Iromaku. \v 11 Aiñoegi jorioegisanorira intiegiri aikiro pashini giatakoigiririra. Aikiro aiñoegi poniaigankicharira Keretaku ontiri Araviaku. ¡Maganiro aroegi akemaigavakeri iniantaiganakarora anianeegi ikamantakoigakerora yovetsikagetakerira Tasorintsi yogikoneatakerora iragaveane! \p \v 12 Itsarogavageiganake yogavageiganake kavako ikantavakagantaigakarira: \p —¡Ejee! ¿Tatatyo oitara oka? \p \v 13 Kantankicha ikonogagarantaigaka onti isamatsanaigakeri ikantaiganakera: \p —¡Onti niakagaigakeri ishinkiro! \s1 Ikenkitsavagetakera Perero \p \v 14 Yaratinkamatanaketyo Perero itentaiganakarira maganiro iritigankaneegi Jeso inianakera imaraenkarikatyo kara ikanti: “Atsi kemisantaigavakena nonkamantaigakempira maganiro viroegi Joreakunirira intiegiri timaigatsirira aka Jerosarenku. \v 15 Maika pineaigakena ontinirikatyo noshinkiigaka, kantankicha teratyo ario noshinkiigempa, ikyaenkatari gaenokapaacha poreatsiri. \v 16 Ontityo otsataganakara ikamantakotanakerira pairani kamantantatsirira Joere ikantakera: \q1 \v 17 ‘Ikantake Tsorintsi: Impogini panikyara ontsatagagetanakempa magatiro nosariagetakarira pairani \q1 nontigankimoigakeri Nosure intimasurentaigakerira maganiro matsigenkaegi. \q1 Yogari ananekiegi noniakagaigakeri inkamantakoiganakenara. \q1 Yogari ikyaenkarira gaenokageiganankichane noneakagaigakeri posante, kantankicha onti onkañotimoigakempari igisanireku. \q1 Yogari gatavageiganaacharira onti noniaigakeri igisanireku. \q1 \v 18 Ario nonkañotagaigakeri nomperaneegi, surariegi ontiri tsinaneegi, \q1 nontigankimoigakeri Nosure intimasurentaigakerira \q1 iriniakagaigakerira inkamantakoigakenara. \q1 \v 19 Antari enoku inkiteku nogikoneagematero terira oneimagetenkani, \q1 aikiro nogikoneagematerotyo nagaveane aka kipatsiku oneanakenkanira iraatsi, \q1 aikiro omorekagematanaketyo tsitsi, ontiri aikiro tsitsienka ontinkamisekantavagetanake. \q1 \v 20 Antari nontsatagagetanakerora magatiro nosariagetakarira pairani intsivakanake poreatsiri. \q1 Yogari kashiri inkiraamentatanake inkañotanakemparo iraatsi. \q1 Irorotari pairorira avisake onkoveenkatakera kutagiteri nogikoneatantakemparorira nagaveane. \q1 \v 21 Kantankicha nogavisaakoigakeri maganiro kantaigakenanerira: \q1 Notinkami, gavisaakotena.’ \p \v 22 “Maikari maika, viroegi iseraereegi, kemisantasanoigena nonkamantaigakempira. Inti nonkamantakotake Jeso Nasarekunirira. Yagaveakagagetakeri Tasorintsi yovetsikagetakerora terira oneimagetenkani, pogoigaketari yogikoneatimoigakempirora iragaveane. \v 23 Kantankicha igantaga yogotakera Tasorintsi tyara inkantakenkani Jeso, irirotari kantankitsi okyasanokyara iragakagantakenkanira irogakagantakenkanira. Nerotyo pagakagantantaigakaririra pogakagantaigakerira pikantaigakera inkentakoigakerira kañovageigacharira terira iriroegi jorioegi. \v 24 Kantankicha yoganiairi Tasorintsi ganiri ikonoitumatari igamaga, teranika agaveimateri kamagantsi. \v 25 Yogari koveenkari Iravi ikamantakotanakerira Jeso ikanti: \q1 ‘Ikantakani itentakena Notinkami, \q1 omirinkatari inake nonampinaku \q1 kameti ishintsitagakenaniri ganiri tatoita nopinkumati, \q1 \v 26 irorotari noshinevagetantanakarira nosureku, \q1 aikiro noniakerira nokantakeri: Noshineventavagetakempityo kara, \q1 nogotaketari nonkamakerika nontinaanae, \q1 \v 27 gatanika povashigantaro nosure ontentakemparora isureegi kamaigankitsirira, \q1 teranika pinkoge oveseganakempara novatsa, \q1 nantitari pomperane terira inkañovagetumatempa. \q1 \v 28 Pogotagakena tyara nonkantakempa nonkantakanira nontimake viroku. \q1 Pinkantakani pintentakena pogishineasanotakenara.’ \p \v 29 “Maika, napigematsaegine, agotasanoigake tera ikiiro niakotachane Iravi yashikiiganakairira, ikamaketari pairani impo ikitataagani, ariotari onakeri ikitatantaarira aka. \v 30 Irirori inti kamantantatsirira. Yogari Tasorintsi iniakeri ikantiri: ‘Impogini intimake piyashikitanakerira pegankichanerira igoveenkariegite maganiro iseraereegi inkañotaempira viro. Garatyo namatavitimpi, nantitari Tasorintsi.’ \v 31 Irorotari yogotasanovagetantakarira Iravi pairani iranianaera Ikogakagakerira Tasorintsi intigankakerira impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi, nerotyo ikamantakotantakaririra ikantakera gara ovashigantagani isure ontentakemparora isureegi kamaigankitsirira, ario onkañotake ivatsa irorori gara ovesegumata. \v 32 Irirotari yoga Jeso yoganiairira Tasorintsi, noneasanoigakeritari maganiro naroegi. \v 33 Impogini yovirinitairi inampinaku irakosanoriraku ovashi ipakeri Isure ikantakeririra pairani impakerira kameti intigankakeriniri aka kipatsiku intimasurentaigakerira maganiro kematsaigatsirira. Maikari maika pokake, nerotyo magatiro oka pineageiganakerira, aikiro pikemageiganakerira, irirotari kañotagagetakero maika. \v 34 Yogari Iravi teratyo iriro kenkitsatakotaachane ikiiro, teranika iriro atatsine enoku, intityo ikantakotake Jeso ikantantakarira maika: \q1 ‘Yogari Tasorintsi iniakeri Notinkami ikantiri: \q1 Viro Notomi, piriniteta aka nonampinaku \q1 \v 35 kigonkero nagaveaigakerira maganiro kisashiigakempirira.’ \p \v 36 “Maika nokogake pogotasanoigakera maganiro viroegi iseraereegi, yogari Jeso pikentakotagantaigakerira ipegakagakari Tasorintsi Itinkami maganiro kematsaigiririra, irirotari ikogakagake okyara intigankakerira irogavisaakoigakaera.” \p \v 37 Iroro ikemaigavakerira ikenkisureavageiganaka ikantaigiri Perero intiegiri itovaireegi iritigankaneegi Jeso: \p —Maika, notovaireegi, ¿tyampa nonkantaigakempa? \p \v 38 Ikantaigiri Perero: \p —Pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite pinkantatigaiganakempa pogiviatagantaigakempara pokotagantaigakempara arisano pikematsaigakeri Jesokirishito kameti imagisantaeroniri Tasorintsi pikañovageigara. Impogini intigankimoigakempiri Tasorintsi Isure intimasurentaigakempira. \v 39 Ario inkañotagaigakempi maganiro viroegi intiegiri maganiro piyashikiiganakerira, aikiro maganiro parikotipagekunirira. Arisanotyo intimasurentaigakeri maganiro inkematsatagaigakerira Atinkami Tasorintsi. \p \v 40 Yogari Perero ariompatyo iniaiganakeriri ikantaigiri: \p —Pakuaiganakero pikañovageigara pinkantaigakerira Tasorintsi irogavisaakoigakempira ganiri itentagantaigimpiri pitovaireegi vetsikaigankitsirira terira onkametite inkisashiigakemparira impogini. \p \v 41 Iroro ikemaigavakerira ikenkitsavagetakera ishineventaiganakaro ikantakerira ovashi yogiviatagantaigaka. Itovaigavagetityo kara kematsaigankitsirira, ariorika inaigake 3,000. \v 42 Omirinka ipiriniventavageigakero ikemisantaigakerora yogotagaigakeririra iritigankaneegi Jeso, tera irapakuimaigero. Onti itentavakagaigaka ikemavakagaigakara, aikiro iniaigakerira Tasorintsi ontiri aikiro yogaigakarora pan isuretakoigaarira Kirishito ikamaventaigakaira. \s1 Tyara ikantaigaka iketyorira kematsaigankitsi \p \v 43 Maganiro neaigakeririra iritigankaneegi Jeso yovetsikageigakera posante terira oneimagetenkani yogavageiganaketyo kavako. \v 44 Kantankicha yogari kematsaigankitsirira itentavakagaigaka ikemavakagaigakara, tera intsaneapitsavakagaigempa tatarika oita yashintaigaka. \v 45 Aikiro ipimantaigakero tatarika oita yashintaigaka yagantaigakarora koriki ipaigakerira maganiro kogakovageigacharira. \v 46 Omirinka kutagiteri yapatoitapiniigaka ivankoku Tasorintsi. Antari pankotsipageku itentavakagaigaka isekataigakara. Ishinevageigaka tera iraventakovageigempa. \v 47 Ishineventavageigakari Tasorintsi ineaigaketari pairo ikavintsaavageigakeri. Maganiro matsigenkaegi timaigatsirira kara ineaigakerira ikañoigakara maika ishineventaiganakari. Omirinka kutagiteri yogari Atinkami atanatsityo ikematsatagaigirira pashini itentaigakarira kematsaigatsirira ariompatyo itovaiganakeri. \c 3 \s1 Yoganuitunkanira terira iranuitumate \p \v 1 Impogini yogari Perero intiri Joan iaigake ivankoku Tasorintsi. Omirinkatari inanaira shavini poreatsiri iatapiniigi maganiro jorioegi iniaigirira Tasorintsi. \v 2 Ario ipirinitake kara sotsimoroku terira iranuitumate, kantaka ikyara mechotankitsi. Ariotari yamapiniigiriri yovirinitapiniigirira kameti inevivageigakeriniri igorikite kiapiniigatsirira. Ogari sotsimoro onti opaita Kametiri. \v 3 Irirori ineaigavakerira Perero intiri Joan yaiñoniigapaakara yakontsaanake ineviigavakerira igorikite. \v 4 Iriroegi ipampogiaiganakeri, impo inianake Perero ikanti: \p —Atsi gaigena kavako. \p \v 5 Irirori yogaiganakeri kavako yogiakovetakara inei ariori impaigakeri koriki. \v 6 Kantankicha Perero ikantiri: \p —Narori mameri tatampa nompakempi, tera intimenika nogorikite, kantankicha yagaveakagakena Jesokirishito Nasarekunirira novegaempira, nerotyo maika atsi kaviritanake nuitanake. \p \v 7 Impo ikatsatakeri irakosanoriraku yogaratinkakeri. Oga ikenake ishintsitanake igitiku ontiri aikiro igunkekiku. \v 8 Yaratinkagantsimatanaketyo yanuitanakera ovashi yogiaiganakeri Perero intiri Joan ikiaiganakera tsompogi. Tyarikarorokari imitamitavagetaketyo ishineventanakarira Tasorintsi ikanti: “¡Pairo ikametiti Tasorintsi ikavintsaavagetakenatari!” \v 9 Antari ineaigavakerira maganiro \v 10 ogatyo ikenaigake yogavageiganaketyo kavako, yogoigaketari inti pirinitapinitatsirira ivankoku Tasorintsi inevitantavagetira koriki. \s1 Ikenkitsavagetakera Perero ivankoku Tasorintsi \p \v 11 Impo irirori ikantakanityo ikatsatakovageigakeri imanchakiku Perero intiri Joan. Maganirotyo yogavageiganake kavako, ishigaigamatanakatyo iaigakera inaigakera iriroegi anta ovetsaenkakara otinkamipoa okakaratsenkoatakera okantaganirira Irashi Saromon. \v 12 Ineaigavakerira Perero ikanti: “Viroegi iseraereegi, ¿tyara okantakara pogaiganakera kavako? Pipampogiaiganakenara kañomataka nantieginirikatyo kametiri, kañomataka tsikyatanirikatyo noganuitakeri yoka. \v 13 Kantankicha teratyo tsikyata naroegi gaveaigatsine, intityo gaveakagakena Tasorintsisanorira ikematsatasanoigirira yashikiiganakairira Averan, Isaako intiri Jakovo.\x * \xo 3:13 \xt Ek 3.6, 15\x* Irirotari ganiairi Jesokirishito itigankakerira inkamaventaigakaera impo yovirinitairi inampinaku irakosanoriraku. Yogari Jesokirishito irirotari pagakagantaigakerira viroegi pikantaigakerira Pirato irogakagantakerira. Yogari Pirato ikogavetakaniroro irapakuaerimera, kantankicha viroegi tenirorotyo pinkogaige. \v 14 Tera pinkogumaige irapakuaenkanira yoga Pairorira Ikametiti terira inkañovagetumatempa. Inti pikogaigake irapakuaenkanira gantatsirira. \v 15 Ariotari pikañoigakeri maika pogakagantaigavetakarira yoga ganiantatsirira, kantankicha yoganiairi Tasorintsi, noneasanoigakeritari yanianaira. \v 16 Irirotari nokematsatasanoigakerira nogotasanoigaketyo arisano yagaveavagetake magatiro nerotyo pineantaigakaririra maika yanuitanakera yoka terira iranuitumate. \p \v 17 “Maika, notovaireegi, naro nogotake tera pogoigenika pikañotantaigakarorira maika. Ario ikañoigaka pitinkamiegi tera irogoige. \v 18 Kantankicha antari ikañotakara maika onti itsatagagetakero Tasorintsi ikantakerira pairani iniakagaigakerira kamantantaigatsirira ikamantakoigakerira Ikogakagakerira impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi ikantaigakera iratsipereavagetakera inkamakera. \v 19 Irorotari maika nonkantantaigakempirira pakuaiganakero povetsikageigira terira onkametite pinkematsatasanoigakerira Tasorintsi kameti irisaankakeroniri pikañovageigara ovashi aganakempa ishintsitagaigakempira pisureku irogishineaigakempira. \v 20 Impogini intigankimoigaempiri Jeso, irirotari ikogakagake okyara intigankakerira irogavisaakoigakempira impegakempara Pigoveenkariegite. \v 21 Kantankicha irirori maika kantaka irinakera anta enoku kigonkero inegintetaerora Tasorintsi magatiro intsatagagetakerora ikantakerira pairani iniakagaigakerira kamantantaigatsirira. \v 22 Ikantaketari Moiseshi: ‘Impogini intimake paniro pitovaire kamantaigakempinerira tatarika oita inkantake Tasorintsi, irirotari kogakagakerine inkamantantakera inkañotakenara naro ikogakagakenara nokamantantira. Tatarika oita inkantaigakempi pinkematsaigakerira. \v 23 Tyanirika garira ikematsatiri nonkisashitakempari ganige itentaigaari itovaireegi.’\x * \xo 3:23 \xt Ireo 18.15, 19; 34.10\x* \p \v 24 “Maganiro kamantantaigatsirira ikamantakogeiganakero magatiro pineaiganakerira maika. Iketyo ivatakero kamantantatsirira Samoiri, impogini imaiganakero impogiiganankitsirira. \v 25 Maikari maika viroegi pineaigakero itsatagagetakerora Tasorintsi magatiro ikamantakogeiganakerira iriroegi pairani. Aikiro itsatagakero ikantaigakeririra yashikiiganakempirira, ikantakeritari Averan: ‘Impogini intimake piyashikitanakerira kavintsajaigakerinerira maganiro matsigenkaegi.’ Antari ikantakerira maika, vintiegityo isureigaka inkavintsajaigakempira.\x * \xo 3:25 \xt Jen 12.3; 22.18\x* \v 26 Iroro yoganiairira Tasorintsi Itomi viketyo itigankimoigake inkavintsajaigakempira kameti pampakuageiganakeroniri pikañovageigara.” \c 4 \s1 Ikisaigunkanira Perero intiri Joan \p \v 1 Aiñokyara ikenkitsavageigi Perero intiri Joan ipokaigapaake saseroroteegi itentaigakari itinkamiegi sentaigirorira ivanko Tasorintsi intiegiri saroseoegi. \v 2 Ikisaigapaakeri ineaigakera yogotagaiganakerira maganiro ikamantaigakerira iraniaiganaera impogini kamaigankitsirira inkañoigakerira Jeso yanianaira. \v 3 Ovashi yagaiganakeri yamaiganakerira, kantankicha tera tyara inkantumaigeri, onti yashitakoiganakeri, ataketari ochapinienkatanake. Antari onkutagitetanaera ario pinkante inkogakotagantaigakeri. \v 4 Kantankicha ikonogagarantaigaka kemaigakerorira ikantaigakerira ikematsaigake, ariorika inaigake 5,000 surariegi. \p \v 5 Impo okutagitetanaira yapatoitaigaka itinkamiegi saseroroteegi itentaigakarira itinkamiegi jorioegi intiegiri aikiro gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 6 Ario inake itinkamisanorira saseroroteegi paitacharira Anashi itentaigakarira Kaipashi, Joan, Arijantero intiegiri aikiro maganiro iitanepageegi. \v 7 Impo itigankaigake iragaigakitenkanira Perero intiri Joan inkogakotagantaigakerira. Impo yamaiganunkanira ikantaigiri: \p —¿Tyanimpatyo gaveakagaigakempi? ¿Tyanimpatyo kantaigakempira poganuitakerira yoga terira iranuite? \p \v 8 Yogari Perero itinkamitakaritari Isure Tasorintsi iniamatanaketyo iniaiganakerira patoitaigankicharira ikanti: \p \v 9 —Iroroventi pikogakotagantavintsaigakenara tyara nokantaigakeri noganuitaigakerira yoga terira iranuite \v 10 maika nonkamantaigakempi kameti pogoigakeniri viroegi intiegiri aikiro maganiro iseraereegi inti gaveakagaigakena Jesokirishito Nasarekunirira noganuitantaigakaririra. Yogari Jeso irirotari pikentakoigavetakarira, impogini yoganiairi Tasorintsi. \v 11 Viroegi onti pikañoigakari \q1 ‘vetsikaigakerorira pankotsi terira irishineventaigavetemparo mapu pairorira okametitake, \q1 kantankicha yogari Tasorintsi ishineventakaro \q1 ipegakagakaro okusotantakarira pankotsi.’ \m Tera pinkematsaigerinika Jeso, kantankicha Tasorintsi ipegakagakari Itinkami maganiro kematsaigiririra. \v 12 Irirotari itigankake inkamaventantakera irogavisaakotantakera. Teratyo intimumate pashini gaveatsinerira irogavisaakotantera, panirotyo ikantakara irirori yagaveakera. \p \v 13 Antari ineaigakerira maganiro tera intsarogumaige, yogavageiganaketyo kavako, ineaigiritari onti yantaigaveta ikitsavageigira, aikiro tera irogotagasanoigenkani sankevanti ovashi ikantaiganake impa irororakari itentavageigarira Jeso. \v 14 Ariotari itentaigakariri terira iranuivetempa, ¡tyampatyo inkantaige iriroegi! \v 15 Ovashi yogikontetagantaigakeri sotsi kameti iriniavakagaigakempaniri iriroegi. \v 16 Impo ikantaigi: \p —¿Tyara ankantaigakeri maika? Maganirotari timaigatsirira aka ikemakoigakeri yovetsikaigakera terira oneimagetenkani. ¿Matsi tyampa ankantaigero amanakoigakerora? \v 17 Kantankicha maika tsame ankantaviigakerira kameti ganiri ikenkitsatakotumaigairi Jeso. \p \v 18 Impo ikaemakagantaigairi ikantaigakerira: \p —Maikari maika gara pikenkitsatakotumaigairi Jeso, aikiro gara piniakotumaigairi pinkantaigakera yagaveavageti. \p \v 19 Impo iriroegi ikantaigi: \p —Atsi neaigerotyo viroegi. ¿Tyati pairo avisake okametitakera, irororika nonkematsaigakempira viroegi ontirika nonkematsaigakerira Tasorintsi? \v 20 Naroegi garatyo napakuimaigiro nonkamantakoigakerora noneaigakerira, aikiro nokemaigakerira. \p \v 21 Ikantutaigaarityo aikiro: \p —Gara pikenkitsatakotumaigairi Jeso, nokisaigimpikari. \p Impogini yapakuaigairi, ineaigaketari tyampa inkantaigakeri inkisaigakerira, maganirotari ikantaiganake: “Pairo yagaveavageti Tasorintsi”, ineaigaketari yoganuitakerira terira iranuite. \v 22 Irirori onti ishiriagakotaka 40 shiriagarini. \s1 Ineviigakerira Tasorintsi iragaveakagaigakerira \p \v 23 Iroro yapakuaigairira iaigai inaigakera irapigematsaegine ikamantaigapaakeri magatiro ikantaigakeririra itinkamipage. \v 24 Iroro ikemaigavakera maganiro iniaigakeri Tasorintsi ikantaigiri: “Notinkami, pairo pavisavageigakeri maganiro, virotari vetsikagetakerorira inkite, kipatsi, omaraani nia intiri maganiro timantagetarorira ontiri aikiro magatiro timantagetarorira. \v 25 Aikiro viro niakagakeri pomperane Iravi yashikiiganakenarira ikantakera: \q1 ‘¿Tatatyo oitara tsimajaigakeri maganiro matsigenkaegi terira iriroegi jorioegi ikisantaigakaririra Tasorintsi? \q1 ¿Tyara ikantaigakara isuregeigavetakarora posantepage terira onkametite garira yagaveaigi ineaigakerora? \q1 \v 26 Maganiro koveenkariegi kipatsikunirira intiegiri itinkamiegi matsigenkaegi \q1 yapatoventaiganakari ikisashiiganakarira Tasorintsi intiri Ikogakagakerira intigankakerira impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi.’ \p \v 27 “Otsataganakatari pikantakerira yapatoitantaigakaririra Erorishi intiri Pontsio Pirato itentaigakarira terira iriroegi jorioegi intiegiri iseraereegi ikemavakagaigakara irogaigakerira pomperane Jeso terira inkañovagetumatempa, irirotari pikogakagakerira impegakempara Nogoveenkariegite. \v 28 Virotari kantankitsi okyara ikañotantaigakarorira maika. \v 29 Notinkami, pikemavakero magatiro ikantaigakenarira ikisaigakenara. Maika nokogaigake pishintsitagaigakenara naroegi pomperaneegi ganiri notsarogumaigi nonkenkitsaigakerora piniane. \v 30 Pagaveakagaigakenara kameti novegaigakeriniri mantsigaigankitsirira. Aikiro nokogaigake iragaveakagaigakenara pomperane Jeso terira inkañovagetumatempa kameti novetsikageigakeniri posante terira oneimagetenkani.” \p \v 31 Iroro yagataiganakera iniaigakerira Tasorintsi ogatyo okenake oshigekanake pankotsi inantaigakarira okantanakera shige shige shige, itinkamitasanotutaiganaarityo aikiro Isure Tasorintsi. Impo iriroegi ovashi ikenkitsaiganakero Iriniane Tasorintsi teratyo intsarogumaige. \s1 Yamuvakagaigakara kematsaigatsirira \p \v 32 Maganiro kematsaigatsirira itentavakagaigaka ikemavakagaigakara. Tatarika yashintageigaka tera paniro irashintaigemparo, ontityo yashintaigakaro maganiro. \v 33 Yogari Tasorintsi ikavintsaavageiganakeri, aikiro yagaveakagavageiganakeri iritigankaneegi Jeso, nerotyo yagaveasanotantaiganakarira atanatsira ikamantakoiganakeri yanianaira. \v 34 Maganiro tyanirika timaigatsirira igipatsiegite aikiro ivankopage ipimantaigakero yagantaigakarora koriki. Impogini yamaiganakeneri \v 35 iritigankaneegi Jeso kameti impageigakeriniri maganiro kogakogeigacharira, paniropage onti ipageigakeri akarika ikogakoigaka, nerotyo tenige intimae kogakovageigankichanerira. \v 36 Itimake pashini Tsiperekunirira iyashikitanakerira Irevi paitacharira Jose, kantankicha yogari iritigankaneegi Jeso ariokya ipaiigairi Verenave (onkantakera: “Gishineantatsirira”). \v 37 Irirori ipimantakero igipatsite yagantakaro koriki. Impogini yamaigakeneri iritigankaneegi Jeso. \c 5 \s1 Yamatagakara Ananiashi ontiri Sajira \p \v 1 Kantankicha itimake pashini paitacharira Ananiashi itentakaro itsinanetsite opaita Sajira, ipimantaigakero igipatsite \v 2 yagantaigakarora koriki, kantankicha yagagarantavakeri. Yogari aiñokyarira inai yamaiganakeneri iritigankaneegi Jeso. \v 3 Kantankicha Perero ikantavakeri: \p —Ananiashi, ¿tyara okantakara pikematsatakerira Satanashi pikogantavetakarira pamatavinatakerimera Isure Tasorintsi pagagarantantavaarira koriki ipunaitakempirira pigipatsite? \v 4 ¿Matsi tera viro shintasanotemparone okyara? Ario okañotaka maika pipimantakerora, ¿matsi tera viro shintemparine koriki? ¿Antari gara pikañotiro maika? Pikañotakerora maika pamatagakara pineiri ariori naroegiri pikañoigake maika, teratyo intityo pikañoigake Tasorintsi. \p \v 5 Iroro ikemavakerira ogatyo ikenake ituanake ikamanake. Maganiro kemakoigakeririra itsarogavageiganaketyo kara. \v 6 Impo ikiaigapaake ikyaenkarira gaenokaiganankicha yagaiganakeri iponaiganakeri yamaiganakerira inkitaigaerira. \p \v 7 Impo osamanivagetanakera okenapaake itsinanetsite okiapaake, tera ogovagetumatenika ikamakera ojime. \v 8 Yogari Perero ikantavakero: \p —Atsi kamantena, ¿arisano ipakenari pijime maganiro koriki pagantaigakarorira pigipatsiegite? \p Irorori okanti: \p —Jeeje, arisanoniroro ipakempiri maganiro. \p \v 9 Ikantutarotyo: \p —¿Tyara okantakara pikemavakagaigakara pamatavinaigakerimera Isure Tasorintsi? ¿Matsi pineaigiri gari ikisaviigimpiro? Neriegi yonta kitaigaatiririra pijime, maika virokya inkitaigaate. \p \v 10 Iroro ikantakerora oga okenake otuimotanakeri okamanake. Impo ikiaigavetapaaka ineaigapaakero irorori kamake. Irorokya yagaigapanuti inkitaigaaterora inaira ojime. \v 11 Antari ineaigavakerora okañotanakara maika ogatyo ikenaigake itsarogavageiganake maganiro kematsaigatsirira naigankitsirira kara. Ario ikañoiga aikiro maganiro kemakoigavakerorira. \s1 Ikisaigunkanira iritigankaneegi Jeso \p \v 12 Yogari Tasorintsi yagaveakagaigakeri iritigankaneegi Jeso yovetsikimotantaiganakaririra matsigenka terira oneimagetenkani. Maganiro kematsaigatsirira yapatoitapiniigaka ivankoku Tasorintsi ovetsaenkakara otinkamipoa okakaratsenkoatakera okantaganirira Irashi Saromon. \v 13 Yogari itovaireegi itsarogaigake inkonoiigakemparira, kantankicha ishineventaigakari. \v 14 Ariompatyo itovaiganakeri kematsaigakeririra Atinkami, surariegi ontiri tsinaneegi. \v 15 Ineaigavakeritari yovetsikageigamati posantepage yamantaiganakaririra mantsigaigankitsirira yoginoriaigakerira avotsiku ishitaigakerira shitatsiku itimashitagaigakerira Perero kameti ontsimankumaigaerira ivamparokite irovegaiganaempaniri. \v 16 Ario ikañoigaka poniageigankicharira ochoenitira Jerosaren yamaigapaakeneri mantsigaigankitsirira intiegiri yatsipereakagageigakarira kamagarini, maganiro yovegaiganaa. \p \v 17 Kantankicha yogari itinkamisanorira saseroroteegi intiegiri saroseoegi tsipatasanoigaririra ariompatyo ikisaiganakeriri ineaigakera intiegira ishineventasanoiganunkani. \v 18 Yagaigamatanakerityo yamaiganakerira yashitakotagantaigakerira. \v 19 Kantankicha impogini onigankigitetanakera ipokashiigakeri isaankariite Tasorintsi yashireakoigapaakeri yogikonteigairira ikantaigiri: \v 20 “Piaigae ivankoku Tasorintsi pinkenkitsatimoigaerira maganiro pinkamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri.” \v 21 Impo ario ikañoigakero maika okutagitetanaira iaigamanake ivankoku Tasorintsi itsitiiganairora yogotagantaiganaira. \p Aiñokyara yogotagantaigi yogari itinkamisanorira saseroroteegi intiegiri itentaigakarira ikaemaigakeri maganiro itinkamipage iseraereegi yapatoitaigakeri. Iriroegi itigankaigake soraroegi iragaigakiterimera anta yashitakoigavetakarira iramaiganakerimera iriroegiku. \v 22 Kantankicha iaigavetaka mameri. Ipigaiganaa \v 23 ikantaigapaake: \p —Noaigavetaka noneaigapaakero shitasanomataka yashitakotantaigakarira. Yogari kamaguigakeririra timashiigamatake sotsimoroku ganiri ikonteiganai, kantankicha nashireaigavetaro mamerigitematake tsompogi. \p \v 24 Iroro ikemaigavakera itinkamiegi soraroegi sentaigirorira ivanko Tasorintsi intiegiri itinkamiegi saseroroteegi yogaiganake kavako ikantaigi: \p —¿Tyarikatyo ikantaigakara? \p \v 25 Ikenamatapaaketyo paniro ikantapaakera: \p —Yogari pashitakotagantaigavetakarira chapi akya kogapage aiño yogotagantavageigai ivankoku Tasorintsi. \p \v 26 Impo ikemaigavakera itinkamiegi soraroegi iaigake kametikya yagaigakitiri, itsarogaigaketari impitankaigakenkanira. \v 27 Yamaigapaakeri yogaratinkaigapaakeri yapatoitaigakara. Impogini inianake itinkamisanorira saseroroteegi ikanti: \p \v 28 —Nokantasanoigavetakempi pampakuaiganakerora ganigera pikenkitsatakotumaigairo yovetsikagetanakerira Jeso. Kantankicha viroegi tera pinkematsaigena, onti pikamantageiganakeri maganiro Jerosarenkunirira. Ontitari pikogaigake pinkantakagantaigakenara ikentakotunkanira Jeso. \p \v 29 Inianake Perero intiegiri itovaire iritigankaneegi Jeso ikantaigiri: \p —Irirompatyo nonkematsaigake Tasorintsi. \v 30 Arisanotari pogamagaigavetakari Jeso pikentakotagantaigavetakarira koroshiku, kantankicha yoganiairi Tasorintsisanorira ikematsaigirira yashikiiganakairira pairani. \v 31 Yovirinitakeri inampinaku ipegakagakari Atinkami, aikiro ipegakagakari Gavisaakotantatsirira kameti iragaveaigakeniri iseraereegi inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora yovetsikageigira terira onkametite imagisantaeroniri Tasorintsi. \v 32 Noneasanoigakeritari nokamantakotantaigakaririra. Ario ikañotaka Isure Tasorintsi ikamantakotakeri. Irirori inti itigankakerira Tasorintsi intimasurentaigakerira maganiro kematsatasanoigiririra. \p \v 33 Iroro ikemaigavakera ikisasanoigamatanakatyo tyarikarorokari, ikogaigavetakatyo irogakagantaigakerimera. \v 34 Kantankicha ario inake kara paniro pariseo paitacharira Gamariere. Maganiro itovaireegi itasanoigakari. Irirori inti gotagantirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Impo yaratinkamatanaketyo ikanti: \p —Maiganakerita sotsi. \p \v 35 Impo ikantaigiri maganiro patoitaigankicharira: \p —Viroegi notovaireegi, tsikyanira pikisaigirikari kogapage, oketyo pisuretakotasanoigakemparo. \v 36 Kañotari pairani itimavetakara Teorashi ikogavetakara iravisumatantakemera yogiaigavetanakari tovaini matsigenka, ariorika inaigake 400. Kantankicha teratyo iragavee, ontityo yogunkani. Yogari giaigavetanakaririra oga ikenaigake iparikotigeiganai tenige intentavakagaigaempa. \v 37 Ario okañotaka aikiro pairani itsirinkakotagantaigakerira koveenkari irapatoire irogotakera akatovainirika inaigake maganiro. Itimake pashini Garireakunirira paitacharira Jorashi. Irirori ikogavetaka iravisumatantakemera inkañotakemparimera Teorashi. Ario ikañotaka irirori yogiaigavetakarityo tovaini matsigenka, kantankicha iroro yogunkanira oga ikenaigake iparikotigeiganai giaigavetanakaririra. \v 38 Irorotari nonkantantaigakempirira maika arione yogaegi, pakuaigaeri gara tyara pikantaigiri. Magatiro oka yogotagantaigakerira tsikyatarika yagashiigakaro iriroegi tsikyatatyo ompeganaempa. \v 39 Kantankicha intirika tigankaigakeri Tasorintsi irogotagantavageigakera tyampatyo pinkantaigakeri. Intagarogiteni intirika pagashiventaiga Tasorintsi. \p Iroro ikemaigavakerira ikantaigake: \p —Iroroventi kametitake. \p \v 40 Impo ikaemakagantaigairi aikiro, ipasatagantaigakerira, impo yapakuaigairi ikantaigavakeri: \p —Maika nonkantaigavakempi, gara pikenkitsatakotumaigairi Jeso. \p \v 41 Impogini ikonteiganai iaiganai ishinevageiganaa, ineaigaketari inti yatsipereaventaigake Jeso, \v 42 nerotyo teratyo irapakuimaigero, onti yogotagantavageigake omirinka kutagiteri anta ivankoku Tasorintsi ontiri pashini pankotsipageku ikamantakoiganakerira Jeso ikantaigakera inti itigankake Tasorintsi irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. \c 6 \s1 Ikogaigakera 7 mutakoigakerinerira kematsaigatsirira \p \v 1 Impogini itovaiganakera kematsaigatsirira ovashi itsitiiganakero jorioegi niantaigarorira guriego iniashinaiganakarira itovaire jorioegi niantaigarorira evereo ikantaigakera tera impasanoigero osekaegi ogamakotagapage niantaigarorira guriego. \v 2 Yogari iritigankaneegi Jeso yapatoitaigakeri maganiro kematsaigatsirira ikantaigiri: \p —Tera onkametite nampakuaiganakerora nokenkitsavageigirora Iriniane Tasorintsi irorokyara nompiriniventavageiganake nompimantavageigakera sekatsi. \v 3 Irorotari nonkantantaigakempirira maika pinkogaigakera 7 govageigatsirira pairorira inegintetasanovageiga itinkamiigakarira Isure Tasorintsi kameti iriroeginiri piriniventaigakerone impimantavageigakera. \v 4 Naroegi onti nompiriniventavageigake noniaigakerira Tasorintsi, aikiro nonkenkitsavageigakerora Iriniane nogotagantaigakerora. \p \v 5 Iroro ikemaigavakerira maganirosanotyo ishineiganaka ikantaiganake: \p —Kametitake. \p Yagantaigakaririra Ishitivano, ineaigakeritari ikematsatasanovagetakera, aikiro itinkamitasanotakarira Isure Tasorintsi. Impogini imaigakeri Jeripe, Porokoro, Nikanoro, Timo, Parimanashi intiri aikiro Nikorashi. Yogari Nikorashi onti iponiaka Antiokiaku. Tera iriro jorio kantankicha pairani onti yogiatakoigavetari ikematsaigirira iriroegi. \v 6 Impogini ikantaigi iritigankaneegi Jeso: \p —Neri yogaegi. \p Impo iriroegi ipatikaiigakeri igitoku iniaventaigakerira. \v 7 Ariompatyo apagiteakovagetanakari Iriniane Tasorintsi Jerosarenku, itovaigavagetanaketyo kematsaigatsirira. Imaigamatanakatyo saseroroteegi iriroegi ikematsatagarantaiganakera. \s1 Ikisunkanira Ishitivano \p \v 8 Yogari Ishitivano inti pairorira ikavintsaavagetakeri Tasorintsi yagaveakagavagetakeri yogikoneatimoigakerira irapijorioegitene terira oneimagetenkani. \v 9 Itimaigake kara pashini jorioegi terira intentaigempari itovaireegi yapatoitaigara, onti yapatoitaiga pankotsiku okantaganirira “Irashiegi Tenigerira Ironampiigaenkani”. Impo iriroegi itentaigakari pashini poniaigankicharira Sureneku, Arijantiriaku, Surishiaku ontiri aikiro Ashiaku iatashiigakeri Ishitivano ipugananaiganakarira ikenkitsavagetakera irorokyatyo ikantaigiri irorokyatyo ikantaigiri, \v 10 kantankicha teratyo iragaveaigeri irogemisantaigerira, pairotari yavisake yogotakera, intitari gotagakeri Isure Tasorintsi. \v 11 Impo iriroegi ipunaigakeri pashini matsigenka kameti intsoeventaigakempariniri. Iriroegi ikantaigake: \p —Nokemaigakeri ikantakera ganigera otsatagaagani itsirinkakotanakerira Moiseshi, aikiro isamatsanatakeri Tasorintsi irirori. \p \v 12 Iroro ikemaigavakera maganiro ikisaigamatanakatyo, imaigamatanakatyo itinkamiegi jorioegi intiegiri gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Yagaigapanutiri Ishitivano yamaiganakerira yapatoitaigakara itinkamipage. \v 13 Impo ikaemaigake pashini tsoegaigankicharira ikantaigake: \p —Yogari yoga onti ipiriniventanake isamatsanatanakerora ivanko Tasorintsi, aikiro ikantanake tera onkametite itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 14 Nokemaigakeritari ikantakera: ‘Yogari Jeso Nasarekunirira irogituakero ivanko Tasorintsi, aikiro irogagagetakero magatiro yogotagaigakairira Moiseshi.’ \p \v 15 Yogari patoventaigakaririra ikamaguigavetakari ivoroku Ishitivano ineaigiro kañomataka ivoro isaankariite Tasorintsi. \c 7 \s1 Iniaventavetanaara Ishitivano \p \v 1 Impo yogari itinkamisanorira saseroroteegi ikantiri Ishitivano: \p —¿Arisano pikañotakero maika? \p \v 2 Irirori ikanti: \p —Maika, notovaireegi vintiegiri notinkamiegi, atsi kemisantaigavakena nonkamantaigakempira. Pairani aiñokyara Averan Mesopotamiaku tekyara iriate Jaranku, ikoneatimotakeri Tasorintsisanorira gaveavagetatsirira \v 3 ikantiri: ‘Maika pokaiganakerira pitovaireegi piatakera parikoti pashiniku kipatsi nonkantakempirira pintimantakemparora.’\x * \xo 7:3 \xt Jen 12.1\x* \v 4 Iroro ikemavakera Averan ikematsatakeri iatanake iponianakara Karereaku iatakera Jaranku, kantaka itimakera kara. Antari ikamanakera iriri ariokya itigankakeri Tasorintsi ipokakera aka pitimaigakera maika.\x * \xo 7:4 \xt Jen 11.31; 12.4\x* \v 5 Kantankicha tera impasanoteri kipatsi, teratyo irashintumatemparo maani, onti ikashigakagakari ikantantakaririra: ‘Pinkamanakerika irirokya shintaemparone piyashikiiganakerira.’\x * \xo 7:5 \xt Jen 12.7; 13.15; 15.16-21; 17.8\x* Antari ikashigakagakarira tekyaenka intomintumatempa, \v 6 kantankicha ikantakeri: ‘Yogari piyashikiiganakerira onti intimanampiantaigake, aikiro irashintaigakenkani iromperaperaigakenkanira kogapage. Inkisavintsavageigakenkani kigonkero agavagetanakempara 400 shiriagarini. \v 7 Kantankicha impogini naro nonkisashiigakempari shintaigakemparineririra ovashi irapakuaigaeri iripokaigakera aka irishineventasanoiganakenara intsatagageiganakerora nonkantaigakeririra.’\x * \xo 7:7 \xt Jen 15.13-14; Ek 3.12\x* \v 8 Ikantakeri aikiro irogaratsaitagantakempara ichonkirimeshinate, aikiro ario inkañotagaigakenkani iyashikiiganakerira ogaratsaitakenkanira irashiegi iriroegi kameti ogotantakenkanira intsatagasanotakerora ikantakeririra.\x * \xo 7:8 \xt Jen 17.9-14\x* Nerotyo itomintakarira Isaako iroro aganakara 8 kutagiteri yogaratsaitakero ichonkirimeshinate.\x * \xo 7:8 \xt Jen 21.1-4\x* Impogini irirokya Isaako itomintakarira Jakovo imatakeri irirori. Ario ikañotaka Jakovo irirori yogaratsaitakero ichonkirimeshinaegite itomiegi. Yogari 12 itomiegi iriroegitari yashikiiganakairira maganiro aroegi.\x * \xo 7:8 \xt Jen 35.22-26\x* \p \v 9 “Paniro irirori ipaita Jose. Yogari irirentiegi pairo yavishi ikisavintsavageigirira ipimantantaigakaririra ironampitakenkanira Ejipitoku. Kantankicha antari yatsipereakagunkanira ipugamentakeri Tasorintsi,\x * \xo 7:9 \xt Jen 37.3–41.46\x* \v 10 nerotyo ishinetantakaririra koveenkari paraon, ineakeritari yogovageti ikantantakaririra iriro kantankitsine magatiro ovetsikakenkanirira Ejipitoku. Aikiro ipegakagakari itinkamiegi inampinaegi tavagetimoigiririra.\x * \xo 7:10 \xt Jen 41.39-41\x* \p \v 11 “Impogini yatsipereavageiganake itasegane maganiro Ejipitokunirira intiegiri Kanaankunirira. Maganiro yashikiiganakairira tyampa iragaigakero iseka.\x * \xo 7:11 \xt Jen 41.53-57\x* \v 12 Impogini Jakovo itigankaigakeri itomiegi Ejipitoku inevitantavageigakitera iseka, ikemakoigakeritari iriro timakoigankitsi turigoki ishatekagiigakerora pankotsipageku itsoteigakarora irorori irogaigaempa impogini ontsonkagetanakempara magatiro.\x * \xo 7:12 \xt Jen 42.1-2\x* \v 13 Impogini iaigaira aikiro ineviigaaterira yogari Jose iokotagaigaari ikantaigakerira: ‘Nantitari pirenti’,\x * \xo 7:13 \xt Jen 45.1-5\x* ovashi yogotantakarira paraon inti evereo. \v 14 Impogini yogari Jose ikaemakagantakeri iriri intiegiri aikiro maganiro iitaneegi.\x * \xo 7:14 \xt Jen 45.9-11, 16-20\x* Maganiro iriroegi onti inaigake 75.\x * \xo 7:14 \xt Jen 46.26-27\x* \v 15 Nerotyo iatantakarira Jakovo intimakera Ejipitoku.\x * \xo 7:15 \xt Jen 46.1-7\x* Impogini ikamanaira irirori\x * \xo 7:15 \xt Jen 49.33\x* intiegiri maganiro itomiegi yashikiiganakairira \v 16 yamaiganaagani inkitaigaenkanira Sukemeku, irorotari ipunaventanakerira pairani Averan ineviigakeririra itomiegi Amore.\x * \xo 7:16 \xt Jen 41.53–50.14; 23.1-2, 19-20; 25.9-10; 33.18-19; Jos 24.32\x* \p \v 17 “Impogini panikyara aganakempa intsatagakerora Tasorintsi ikantakeririra Averan pairani, itovaigavageiganake yashikiiganakairira Ejipitoku. \v 18 Aikiro itimake pashini koveenkari terira inkemakotumageteri Jose. \v 19 Irirotari matavinaigavetakaririra yashikiiganakairira yatsipereakagavageigakarityo kara iokakagaigavakerira itomiegi ikyaenkarira mechotankitsi kameti inkamaigakeniri ganigera itovaigai.\x * \xo 7:19 \xt Ek 1.7-17, 22\x* \v 20 Kantankicha impogini imechotake Moiseshi, yogari Tasorintsi ishineventakari. Yomanaigavetakari tomintaigakaririra mavani kashiri.\x * \xo 7:20 \xt Ek 2.2\x* \v 21 Impogini tenigera iragaveaigae iromanaigaerira yogaigakitiri parikoti. Impo oneakeri irishinto paraon aganakeri opegakeri otomi ogimonkakeri.\x * \xo 7:21 \xt Ek 2.1-10\x* \v 22 Yogotagasanotantunkanirira magatiro yogoigirira Ejipitokunirira, ovashi yogovagetanake inkenkitsavagetera. \p \v 23 “Impogini ishiriagakotanakara 40 shiriagarini ikoganai ineaigaerira itovaireegi. \v 24 Iroro iatanaira ineapaakeri paniro ikisavintsavagetunkani, ipugamentanakeri yogakeri Ejipitokunirira kisakeririra. \v 25 Ineiri ariori irogoigavakeri itovaireegi inti tigankakeri Tasorintsi impugamentaigaerira iramaiganaerira parikoti, kantankicha iriroegi tera irogoigavakeri. \v 26 Impo okutagitetanaira ineaigiri piteni itovaire kisavakagaigaka. Ikogavetaka irogametiaigaerimera ikantaigiri: ‘¿Antari gara pikisavakagaiga? Ariotari pikañovakagaigakari intitari pitovaire.’ \v 27 Yogari kisakeririra irapitene itatsinkutarityo ikantiri: ‘¿Matsi tyanimpatyora kantakempi pimpegakempara notinkamiegi? ¿Tyanimpatyora pegakagakempi nojoeseegite? \v 28 ¿Ario pikogake pogakenara naro aikiro pinkañotagakenarira Ejipitokunirira pogakerira chapi?’ \v 29 Iroro ikemavakera Moiseshi ishiganaka iatake pashiniku kipatsi paitacharira Marian, ovashi itimuntevagetake anta ikonoiigakarira Mariankunirira, impo ario kara yagake tsinane itomintaka piteni.\x * \xo 7:29 \xt Ek 2.11-15\x* \p \v 30 “Impogini avisanakera 40 shiriagarini irirori inake anta osarigagitetapaakera ochoenitakotakaro otishi Sunai. Ario kara ikoneatimotakeri isaankariite Tasorintsi inantaka tanko omorekanake aratsantsaenkagematanake. \v 31 Yogamatanaketyo kavako, okya iavetanakara yaiñonivetanakarora ineasanotakeromera ikemutarityo inianake Tasorintsi ikanti: \v 32 ‘Nantitari Tasorintsisanorira ikematsaigirira yashikiiganakempirira Averan, Isaako intiri Jakovo.’ Ogatyo ikenake Moiseshi itsarogamatanaketyo ishigekanakeara shige shige shige, teratyo irogumate kavako. \v 33 Impogini ikanti Tasorintsi: ‘Sapatoreempa, aiñonatari naro aka. \v 34 Naro noneasanoigakeri nashintaigarira naigankitsirira Ejipitoku yatsipereavageigakera, aikiro nokemaigakeri ikaemavaitaigakera, irorotari nopokantakarira nompugamentaigaerira kameti irapakuaigaeriniri tsipereakagaigakaririra. Maika nontigankaempi pimpiganaera Ejipitoku.’\x * \xo 7:34 \xt Ek 3.1-10\x* \p \v 35 “Irirotari yoka Moiseshi ikisaigavetakarira itovaireegi ikantaigavetakarira: ‘¿Matsi tyanimpatyora kantakempi pimpegakempara notinkamiegi? ¿Tyanimpatyora pegakagakempi nojoeseegite?’ Maika nonkantaigakempi irirotari itigankake Tasorintsi impegakempara itinkamiegi irogavisaakoigakerira. Intitari mutakotakeri isaankariite Tasorintsi koneatimotakeririra tankoku. \v 36 Impogini yagaigaatiri yashikiiganakairira yovetsikagematanake terira oneimagetenkani anta Ejipitoku ontiri aikiro inkaareku paitacharira Kiraamonkiari. Ario ikañotaka aikiro anta osarigagitetapaakera yovetsikagemati posante terira oneimagetenkani kigonkero agavagetanaka 40 shiriagarini.\x * \xo 7:36 \xt Ek 7.8–11.9; 12.29-41; 13.17–14.31; Nm 14.33\x* \v 37 Yogari Moiseshi irirotari kantaigakeririra itovaireegi: ‘Impogini intimimoigakempi paniro pitovaire kenkitsatatsinerira. Intitari tigankakerine Tasorintsi inkañotagakenara itigankakenara naro nonkenkitsavagetakera.’\x * \xo 7:37 \xt Ireo 18.15\x* \v 38 Irirotari Moiseshi tentaiganakaririra yapatoitaigakara osarigagitetapaakera. Yogari isaankariite Tasorintsi iniakeri otishiku Sunai,\x * \xo 7:38 \xt Ek 19.1–20.17\x* impo irirokya kamantaigakeri yashikiiganakairira. Irirotari kemakerorira niagantsi ganiantatsirira ovashi kantakani ogotagantanunkanira, nerotyo agotantaiganakarorira aroegi maika. \p \v 39 “Kantankicha yogari yashikiiganakairira tenige inkogaigae inkematsaigaerira, onti ipintsapintsavageigavetaa Ejipitoku, \v 40 ikantantaigakaririra Aaron: ‘Nokogaigake povetsikaigakenara notasorintsiegite kameti iriroeginiri tentaiganaenane, tera nogoigenika tyarika itsatake Moiseshi gaigutanarira Ejipitoku, iataketari otishiku ovashi ipegaka tera impigae.’ \v 41 Impogini yovetsikaigake itasorintsite ikañotagaigakari ityomiani toro. Impo yovetisaigakeneri piratsipage itagaigakenerira. Ishinevageiganaka ishineventaigakaritari yovetsikaigakerira.\x * \xo 7:41 \xt Ek 32.1-6\x* \v 42 Irorotari yapakuantaiganakaririra Tasorintsi impegaiganakerira itasorintsite impokiropage. Itsirinkakoiganakerotari kamantantaigatsirira ikanti: \q1 ‘Viroegi iseraereegi, \q1 antari pinaigakitira anta osarigagitetapaakera 40 shiriagarini, \q1 ¿matsi naro povetisaigakene piratsipage pimpaigakenara? \q1 \v 43 ¡Teratyo! \q1 Intitari pipegaigake pitasorintsiegite paitacharira Moroko, \q1 nerotyo tyarikara piaigake pamavageiganakero ivanko inantarira. \q1 Aikiro pamavageiganakeri impokiro povetsikaigakerira viroegi \q1 pikañotagaigakaririra pitasorintsiegite paitacharira Irepa. \q1 Viroegi pikañoigakero maika \q1 povetsikaigakera pishineventantaigakemparirira pipegaigakerira pitasorintsiegite kogapage. \q1 Irorotari maika nonkantantaigakempirira impogini nagakagantaigakempira \q1 iramaitanakempira samani avisanakara Vavironia.’ \p \v 44 “Impogini yogari yashikiiganakairira yovetsikaigakeneri Tasorintsi igamisapankote anta osarigagitetapaakera. Ikañotagaigakaro ikantakeririra Tasorintsi Moiseshi, iokotagakeritari anta otishiku tyara inkantaigakero irovetsikaigakerora.\x * \xo 7:44 \xt Ek 25–27\x* \v 45 Impogini ikamanakera Moiseshi, irirokya pugairi Josoe itentaigakarira yashikiiganakairira ipokantaigakarora oka kipatsi ikashigakagaigakaririra Tasorintsi yamaigakenerira igamisapankote.\x * \xo 7:45 \xt Jos 3.14-17\x* Impogini yogonkeigavetapaaka ineaigapaakeri terira iriroegi jorioegi timaigavetacharira aka, kantankicha impogini yoneagaigakari Tasorintsi kameti impaigakeriniri irirokyaniri shintaigaemparone. Kantaka otimakera igamisapankote Tasorintsi kigonkero agavagetanakara itimakera Iravi. \v 46 Impo yogari Tasorintsi ikavintsaavagetakeri Iravi. Impo irirori ikogavetaka irovetsikakenerimera pankotsisanorira. \v 47 Kantankicha tera irovetsikeneri, inti vetsikakeneri Saromon.\x * \xo 7:47 \xt 2 Sa 7.1-16; 1 Kov 6.1, 11-13\x* \v 48 Kantankicha yogari Tasorintsi timatsirira enoku tera intimantemparo pankotsi yovetsikaigirira matsigenka, ikantaketari kamantantatsirira: \q1 \v 49 ‘Ikanti Tasorintsi: \q1 Nanti Tasorintsisanorira Igoveenkariegite maganiro matsigenkaegi. \q1 Magatirosanotyo napagiteakaro. \q1 ¿Matsi pagaveaigake povetsikaigakenara novanko nontimantakemparira? \q1 ¿Matsi nokogakotaka pankotsi nampishigopireantakemparira? \q1 \v 50 ¿Matsi tera naro vetsikageterone magatiro timagetatsirira?’ \p \v 51 “Viroegi vintiegi terira pinkemumaige kañomataka tenirikatyo ontimaige pisure. Onti pikañoigakari terira irogotumaigeri Tasorintsi, ontiniroro pipugananaiganakari Isure kañoigamatakavi yashikiiganakempirira. \v 52 Iriroegitari tsipereakagaigakaririra maganiro kamantantaigatsirira, aikiro ipogereaigakeri maganiro niakoigakeririra Pairorira Ikametiti pokankitsinerira. Impogini ipokavetaka viroegi pitsoeventaigakari pogakagantaigakeri. \v 53 Tasorintsi inti itigankavetaka isaankariite inkamantakerira Moiseshi ikogagetakerira ontsatagakenkanira impo irirokya gotagaigakeri yashikiiganakempirira, kantankicha teratyo inkematsaigeri. Ariotari pikañoigakari viroegi maika tera pinkematsatumaige.” \s1 Ikamakera Ishitivano \p \v 54 Iroro ikemaigavakerira ikantakera ikisasanoigamatanakatyo opegakoiganakerityo itsimaenka. Tenigetyo iragaveaige iriniaigaera. \v 55 Yogari Ishitivano itinkamitakaritari Isure Tasorintsi ineventanaka enoku ineakeri Tasorintsi ishimpokirerenkakera kantamataketyo porerererere yogari Jeso aratinkake inampinaku irakosanoriraku. Iniitanaatyo Ishitivano \v 56 ikantaigiri: \p —¡Kemisantaigena! Naro noneakero inkite shirenakimataka. Neri yonta Kañotasanotakaririra Matsigenka aratinkake inampinaku Tasorintsi irakosanoriraku. \p \v 57 Ogatyo ikenaigake yaviigamatanakerotyo igempita ganiri ikemaigai. Ikaemavaimatanaketyo ishigateiganakarira yavetakaiganakerira \v 58 yamaiganakerira parikoti okaragetanakera pankotsipage ipitankaigakerira. Ario inake kara pashini matsigenka ikyaenkarira gaenokanankicha. Irirori onti ipaita Saoro. Yogari pitankaigakeririra Ishitivano onti isapokashiiganakari imanchaki ipaiganakeri Saoro ineaigaenerira. \v 59 Iroro ipitankaigakerira irirori inianakeri Atinkami ikantiri: “Notinkami Jeso, gavaero nosure.” \v 60 Impogini itigeroanaka ikaemapanuti ikanti: “Notinkami, gara pikisaviigiri ikisaigakenara.” \p Iroro ikañotanakerora maika ikamanake. \c 8 \p \v 1-2 Yogari Saoro ishinevagetanakatyo kara ineavakerira ikamanakera. \s1 Saoro yatsipereakagaigakarira kematsaigatsirira \p Ariotari inaigakeri kara kematsatasanoigiririra Tasorintsi yagaiganairi Ishitivano yamaiganairira ikitaigairira. Iragatsikanaigakarityo kara. Impogini yogari terira inkematsaigeri Jeso itsitiiganakero ikisashiiganakarira maganiro kematsaigatsirira timaigatsirira Jerosarenku yatsipereakagavageiganakarira. Ishigantaiganakarira maganiro iriroegi iaigakera itivarokaiganakara Joreaku ontiri Samariaku, intaganivani timaigaatsi iritigankaneegi Jeso. \v 3 Yogari Saoro ariompatyo ipogereavageiganakeriri kematsaigatsirira ikiashigeigamatirityo ivankoegiku inoshikaiganakerira surariegi ontiri tsinaneegi yamaiganakerira yashitakotagantaigakerira. \s1 Ikenkitsatakotunkanira Jesokirishito Samariaku \p \v 4 Yogaegiri shigaiganankicharira iaigake yapagiteaiganakarora ikenkitsavageiganakera ikamantaigakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakenkaniniri. \v 5 Yogari Jeripe iatake Samariaku ikenkitsatakotakerira Kirishito ikantakera inti itigankake Tasorintsi irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. \v 6 Maganiro kemaigavakeririra ikemisantasanoigavakeri, ineaigakeritari yovetsikagematityo terira oneimagetenkani. \v 7 Yogari kamagarinipage timaguigakeririra matsigenka ikaemageigamatanake ikontegeigamatanaketyo. Impo irirori Jeripe yovegageigamatiri shinkogisenari intiegiri terira iranuitagantsiige. \v 8 Nerotyo ishineventantavageiganakaririra maganiro. \p \v 9 Ario itimi kara paniro seripigari paitacharira Sumo. Irirori kantaka iseripigaritira pairani yamataviigakerira maganiro. Yaventakovagetaka ikantakera yavisavageigakerira maganiro. \v 10 Maganiro ikemisantasanoigiri, ananekiegi intiegiri antariniegi, ikantaigake: “Yoga Sumo intirorokari gaveakagakeri Tasorintsi gaveavagetatsirira.” \p \v 11 Ikemisantasanotantaigaririra maganiro yogikoneatimoigakeritari posante terira ineimageigero iriroegi yogakagavageigakeri kavako. \v 12 Kantankicha impogini iriroegi ikemaigavakeri Jeripe ikenkitsavagetakera ikantakera Jesokirishito inti Gavisaakotantatsirira Itigankakerira Tasorintsi irogavisaakoigakerira, aikiro ikamantaigakeri tyara inkantaigakempa inkematsaigakerira kameti impegakempaniri Tasorintsi Igoveenkariegite. Antari ikemaigakerira ogatyo ikenaigake ikematsaiganake ovashi yogiviatagantaiganaka surariegi ontiegiri aikiro tsinaneegi. \v 13 Impo imamatanakatyo Sumo irirori. Iroro ikematsatakera yogiviatagantaka ovashi yogiavagetakeri Jeripe. Yogavagetanake kavako ineakerira yovetsikagemati terira oneimagetenkani. \p \v 14 Yogari iritigankaneegi Jeso naigankitsirira Jerosarenku iroro ikemakoigakerira Samariakunirira ishineventaigakarora Iriniane Tasorintsi itigankaigakeri Perero intiri Joan inkamosoiguterira. \v 15 Iroro yogonkeigapaakara iniaventaigapaakeri kameti intimasurentaigakeriniri Isure Tasorintsi, \v 16 tekyatanika intimasurentaigeri. Intagatitari yogiviatagantaigaka iokotagantaigakara arisano ikematsaigakeri Atinkami Jeso. \v 17 Impogini Perero intiri Joan ipatikaiigakeri igitoku oga ikenake itimasurentaiganakeri Isure Tasorintsi. \v 18 Iroro ineavakera Sumo \v 19 ikantaigiri iritigankaneegi Jeso: \p —Nokogake pagaveakagaigakenara naro aikiro nonkañoigakempira viroegi kameti tyanirika nompatikaitake igitoku intimasurentanakeriniri Isure Tasorintsi. Atsi gaveakagaigena, nompunaigakempitari koriki. \p \v 20 Ikantiri Perero: \p —¡Manakerityo pigorikite pintagakempara morekariku, pikogaketari pimpunaventantakemparira koriki Isure Tasorintsi! \v 21 Garatyo pitentumaigana pinkañoigakenara naro, tekyatanika pinkantatigasanotempa teratyo irishinetempi Tasorintsi. \v 22 Pakuaero pisuretakarira maika pinkantatigasanotakempara. Piniaerira Tasorintsi ariorika imagisantaero ganiri ikisavitimpiro. \v 23 Noneakempitari pikantakani povetsikagisevagetakero terira onkametite, apaiventashivagetakempitari kañovagetagantsi. \p \v 24 Iniamatanaketyo Sumo ikanti: \p —Atsi niaventaigena viroegi pinkantaigakerira Tasorintsi ganiri ikisashitana. \p \v 25 Yogari Perero intiri Joan ikenkitsatakoigakeri Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira, aikiro ikamantakoiganakerora magatiro ineaigakerira itentavageigavetakarira Jesokirishito. Impogini yagataiganakera ipigaiganaa Jerosarenku. Antari avotsiku ikenkitsatimoiganakeri Samariakunirira tyarika kara itimageigi ikamantaiganakerira tyara inkantaigakempa kameti irogavisaakoigakeriniri Tasorintsi. \s1 Ikematsatakera onampina igoveenkariegite Etiopiakunirira \p \v 26 Impogini iniakeri Jeripe isaankariite Tasorintsi ikantiri: “Piate osarigagitetapaakera, pinkenantanakempa avotsi poniankicharira Jerosarenku atacharira Gasaku.” \v 27 Ikavirimatanakatyo Jeripe iatakera, impo ineventakotavakari paniro eonoko timatsirira Etiopiaku. Irirori inti otesorerote igoveenkariegite Etiopiakunirira opaita Kantase. Onti iponiaa Jerosarenku iatutira iniitirira Tasorintsi. \v 28 Onti iatanai itimira ikenantanaa ishigakotantarira iniavantavagetanake sankevanti itsirinkanakerira pairani kamantantatsirira Isaiashi. \p \v 29 Yogari Isure Tasorintsi ikantiri Jeripe: “Piate pogiatavakerira.” \v 30 Itsatimamatanaketyo Jeripe ikemapaakeri niavantake, ikantapaakeri: \p —¿Pikemavakero piniavantakerira? \p \v 31 Irirori ikanti: \p —Tyara nonkantakempa nonkemakerora, mameritari gotagakenanerira. Atsi tainanityo viro pimpitapaakera naroku pogotagakenara. \p \v 32 Ogari iniavantakerira onti okanti: \q1 “Yamanunkani ikañotaganunkani yamaganira ovisha yovetisaganira \q1 tera inkaemumatanake. \q1 Onti ikemisantakotanaka \q1 ikañotanakari itomaitaganira agaganira iviti. \q1 \v 33 Antari yogamagunkanira yovashigantavagetunkani \q1 tyanikonatyo kantakotumaterine. \q1 Maikari maika garatyo tyani niakotumaigiri iyashikiiganakerira, \q1 teranika intimaige, yogamagunkanitari.” \p \v 34 Yogari eonoko ikantiri Jeripe: \p —Kantena, ¿tyani iniakotake kamantantatsirira? ¿Ikiiro niakotaacha intirika iniakotake pashini? \p \v 35 Iniamatanaketyo Jeripe ikanti: \p —Intityo iniakotake Jeso. \p Ovashi yogotagagetakeri tyara okanti sankevanti iniavantakerira itsotenkasanotakerotyo ikamantakotakerira Jeso. \v 36 Impogini ikenaiganake kara ineaigapaakero nia ikanti eonoko: \p —Nero oga nia, ¿kametitakerikara nogiviatakempara? \p \v 37 Ikanti Jeripe: \p —Virompatyo. Pikematsatasanotakerika kametitakeniroro pogiviatakempara. \p Irirori ikanti: \p —Arisanoniroro nokematsatasanotake nogotaketari yogari Jesokirishito inti Itomi Tasorintsi. \p \v 38 Impo ikantiri ironampiria irogaratinkakerora ishigakotantakarira, yaguitanake iaigakera oaaku yogiviatakerira. \v 39 Iroro yagaiganairora otsapiaku yaganakeri Isure Tasorintsi Jeripe asatyo ipegaenkatanaa ovashi tera ineaeri, kantankicha iatanai ishinevagetanaka. \v 40 Impogini yogari Jeripe ineaagani Asotoku ikenkitsatakovagetanakerira Kirishito itsotenkagiteavagetanakero itimageigira yagavagetanakero Sesareaku. \c 9 \s1 Ikematsatakera Saoro \r (Ipi 22.6-16; 26.12-18) \p \v 1 Yogari Saoro ariompatyo ikisashivageiganakariri kematsaigiririra Atinkami ikogavetaka irogaigakerimera, nerotyo iatantakarira inakera itinkamisanorira saseroroteegi \v 2 inevitapanutirira impavakerira sankevanti kameti inkiashiiganakeriniri pankotsipageku yapatotantaigarira jorioegi Iramashikoku inkogaigakiterimera maganiro kematsaigiririra Atinkami\f + \fr 9:2 \ft Kematsaigiririra Atinkami: literalmente, “los que seguían el Camino”.\f* iramaiganakerimera irashitakotagantaigakerira Jerosarenku, surariegi ontiri tsinaneegi. \v 3 Kantankicha iroro iatanakera yagavetanakarora ochoenitapaakara Iramashiko katsiketyo okantamatanake tsaarere oponiapaaka enoku oatagutakerira inakera irirori. \v 4 Oga ikenake yashirianaka igavayoteku ikemi ikantapaagani: “Saoro, Saoro, ¿antari gara pikisana?” \p \v 5 Irirori ikantiri: “¿Tyanimpatyo viro, Notinkami?” Ikantiri: “Naro nanti Jeso pikisashitakarira. \v 6 Maika tinaanake piatakera Iramashikoku. Ario kara inkantaitakempi tyarika pinkantakempa.” \p \v 7 Yogari itentaiganakarira Saoro itsarogavageiganaketyo kara ineaigaketari ikemaigavetakatyo oniinkanira kantankicha tera tyani ineaige. \v 8 Irirori itinaanaka ikireaavetanaka tenige ineae. Onti ikatsaiganakeri yamaiganakerira Iramashikoku. \v 9 Ario inake kara mavati kutagiteri tera ineae, aikiro tera isekatumataempa, tera iroviikumataempa maani. \v 10 Antari Iramashikoku ario itimi paniro kematsatatsirira paitacharira Ananiashi. Ikoneatimotakeri Atinkami inei ontinirika okañotimotakari igisanireku ikantiri: “¡Ananiashi!” Ikanti irirori: “Notinkami, ¿tatoita?” \p \v 11 Ikantiri irirori: “Tinaanake piate shintsi pinkenantanakempa avotsi paitacharira Katinkapokiri. Pagapaakerora ivanko Jorashi pinkogakotagantapaakeri Saoro poniankicharira Tarisoku. Maika aiño irirori inianakena. \v 12 Inkaara ineakempi pikoneatimotakerira okañotimotakari igisanireku. Ineimpi pikiapaake pipatikaitapaakeri igitoku kameti ineanaeniri.” \p \v 13 Iroro ikemavakera irirori ikanti: “Notinkami, nokemakovagetiritari ikisantasanovagetityo kara yatsipereakagavageiganakari kematsaigatsirira timaigatsirira Jerosarenku. \v 14 Maikari maika gonketaka aka yamakero sankevanti ipaigavakeririra itinkamiegi saseroroteegi kameti iramaiganakeriniri maganiro kematsaigimpirira irashitakotagantaigakerira. Irorotari ipokashitake.” \p \v 15 Ikanti Atinkami: “Piatetyo, tsikyatatari nokogake naro inkenkitsatakotakenara inkamantaigakerira terira iriroegi jorioegi timageigatsirira parikotipageku intiegiri igoveenkariegite. Aikiro inkamantaigakerira irapijorioegitene. \v 16 Nokogake nogotagagetakerira posante tyara inkantakempa iratsipereaventavagetakenara.” \p \v 17 Ovashi iatake ikiapaake pankotsiku inakera Saoro ipatikaitapaakeri igitoku ikantiri: \p —Napigematsatene Saoro, yogari Atinkami Jeso koneatimotakempirira avotsiku itigankakena nompatikaitakempira pigitoku kameti pineanaeniri, aikiro intimasurentakempiniri Isure Tasorintsi intinkamitakempira. \p \v 18 Iroro ikantakerira ogatyo okenake ashiriventakigematanakatyo irokiku kañotavagetaka iventaki shima ovashi ineanai. Impo iatake yogiviatagantakara. \v 19 Impo ovashi isekatanaa ishintsitanaira. Tekya aiñokya iriatae, onti imagimoiganakeri kematsaigatsirira timaigatsirira Iramashikoku, kantankicha tera samani intime kara. \s1 Ikenkitsavagetake Saoro Iramashikoku \p \v 20 Impogini ikenkitsamatanaketyo Saoro pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi ikantanakera Jeso inti Itomi Tasorintsi. \v 21 Maganiro kemaigavakeririra yogavageiganaketyo kavako ikantaigi: \p —¿Matsi teratyo iriro yoga kisashiigaririra kematsaigiririra Jeso timaigatsirira Jerosarenku? ¿Matsi teratyo iriro pokashiigakeririra kematsaigatsirira naigankitsirira aka irogusoiguterira iramaiganakenerira itinkamiegi saseroroteegi? \p \v 22 Kantankicha yogari Saoro ariompatyo ikenkitsatanakeri ikamantakotanakerira Jeso ikantakera inti Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite, nerotyo yogemisantantaiganakaririra irapijorioegitene timaigatsirira Iramashikoku tenige iragaveaigae impugaigaemparira. \v 23 Impogini otovaiganakera kutagiteri isariaigavetakari irogaigakerimera. \v 24 Omirinkatyo tsitenigetiku ontiri kutagiteriku itimashiigavetakari sotsimoroku otantatsaitakotara apatotara pankotsipage irishiganakerika irogaigavakerira, kantankicha ikamantunkani. \v 25 Impogini iroro apavatsaanakara yoyagaigakeri irapigematsaegine kantiriku, tsikyani yoguitakoigakeri yogavisakoigakerira aikyara yogishigaigakerira iatantaarira parikoti. \p \v 26 Iroro yogonketapaakara Jerosarenku ikogavetaka inkonoiigapaakemparimera kematsaigatsirira, kantankicha maganiro ipinkaigavakeri ineaigiri teri inkematsate. \v 27 Impogini yaganakeri Verenave itentanakarira inaigakera iritigankaneegi Jeso ikantaigiri: \p —Gara pipinkaigiri, ineakeritari Atinkami avotsiku ikemakeri iniakerira. Ikematsatantakarira ikenkitsatakovagetakeri anta Iramashikoku tera intsarogumate. \p \v 28 Iroro ikemaigavakera yagaigavakeri itentavageigakarira. Impo irirori ikenkitsatakovagetakeri Atinkami itsotenkavagetanakero Jerosaren. \v 29 Aikiro iniaigakeri jorioegi niantaigarorira guriego. Iriroegi ikogaigavetaka irogemisantaigakerimera, kantankicha tera iragaveaigeri, niganki ikisaiganakeri ikogantaigavetakarira irogaigakerimera. \v 30 Kantankicha iroro ikemaigavakera irapigematsaegine itentaiganakari Sesareaku, impo ariokya itigankaigakeri Tarisoku. \p \v 31 Ovashi itimaigai kameti maganiro kematsaigatsirira timaigatsirira Joreaku, Garireaku ontiri Samariaku tenige iroverajaigaenkani. Itovaigavageiganaketyo kara kematsaigatsirira, ariompatyo ikematsatasanoiganakeriri Atinkami itsatagasanoiganakerora magatiro ikogirira irirori, intitari shintsitagaigakeri Isure Tasorintsi. \s1 Perero yovetsikagetakera terira oneimagetenkani \p \v 32 Impogini iatake Perero ineantavagetakera inkamosoigakerira irapigematsaegine, aikiro iatake ineaigakerira timaigatsirira Iriraku. \v 33 Ario kara ineapaakeri shinkogisenari ipaita Eneashi inoriintevagetanakani 8 shiriagarini. \v 34 Ikantiri Perero: \p —Eneashi, maika irovegaempi Jesokirishito. Tinaanae pigikanaero pishita. \p Irorotyo ikantakerira itinaamatanaatyo. \v 35 Maganiro timaigatsirira Iriraku ontiri Saronku iroro ineaigavakerira yoveganaara ikematsaiganakeri Atinkami. \p \v 36 Antari antakona anta Jopeku ario otimi pashini kematsatatsirira paitacharira Tavita. Antari irinianeegiku guriegoegi onti okantagani Irorokashi.\f + \fr 9:36 \ft Tavita \fk Tabita: \ft arameoku onti \fk Tabitha. \ft Irorokashi \fk Dorcas: \ft guriegoku onti \fk Dorkas. \ft Pitetiro onti onkantakera \fk gacela.\f* Irorori pairotyo okavintsaantavageti okavintsajaigirira kogakoigankicharira. \v 37 Impogini omantsigatanake ovashi okamake. Okivanunkani impo amanunkani oginoriinkanira menkotsiku. \v 38 Impo yogari kematsaigatsirira timaigatsirira kara yogoigaketari ario inake Perero anta Iriraku itigankantaigakarira piteni iriaigakitera inkantaigakiterira iripokakera shintsi. \v 39 Iroro ikemavakera Perero ikaviritanaka yogiaiganakerira. Antari yogonkeigapaakara pankotsiku itentaiganakari onoriakara Tavita. Ario onaigake kara kamakoigatsirira ojime okamanavageigaketyo kara iragatsikaigakarora okamakera. Iroro oneaigavakerira Perero apatoventaigavakari okotagageigavakerira kamisapage okantaigakerira: \p —Nero oka avovigeiganarira Tavita. \p \v 40 Yogari Perero yogikonteigakeri maganiro itigeroanaka iniakerira Tasorintsi. Impogini ikamagutanakero Tavita ikantiro: \p —¡Tavita, tinaanae! \p Oga okenake okireaatanai oneitarityo Perero otinaanaka opirinitanake. \v 41 Ikatsatakero yogaviritakerora ikaemaigairo kamakoigatsirira ojime intiegiri otovaireegi kemataigatsirira ikantaigiri: \p —Nero, atake anianai. \p \v 42 Ovashi ikemakoiganakero maganirosanotyo timaigatsirira kara itovaigavageiganaketyo kematsaiganakeririra Atinkami. \v 43 Ario imaguntevagetake Perero tovai kutagiteri ivankoku Sumo kitaatakotiririra meshinantsi. \c 10 \s1 Perero intiri Koronerio \p \v 1 Itimi Sesareaku paniro soraro paitacharira Koronerio. Irirori inti itinkamiegi soraroegi ikantaganirira Itariano, ariorika inaigake 100. \v 2 Irirori inti pinkatsatiririra Tasorintsi itentaigarira iitanepage ipiriniventaigirora ikogagetirira. Ikavintsaavageigakeri kogakovageigankicharira, aikiro omirinka iniiri Tasorintsi. \v 3 Impogini agaka kutagiteri itsunkanaira poreatsiri iroro iriniaerimera, inei ontinirika okañotimotakari igisanireku ipokapaake isaankariite Tasorintsi ikantapaakeri: “¡Koronerio!” \v 4 Iroro ineavakerira ikiapaakera itsarogavagetanake yoganakeri kavako ikantiri: “Notinkami, ¿tatoita?” Ikanti: “Ikemakempi Tasorintsi piniirira, aikiro ineakempi pikavintsaantavagetira. \v 5 Maikari maika tiganke iriaigakitera Jopeku inkantaigakiterira Sumo Perero. \v 6 Inti imagimotake irapisumotene timatsapiatirorira omaraani nia. Irirori onti ipiriniventavageti ikitaatirira imeshinapage.” \p \v 7 Iroro iatanaira isaankariite Tasorintsi yogari Koronerio ikantakagantake piteni iromperane aikiro paniro soraro mutakovagetiririra. Yogari soraro inti pairorira ipiriniventiro ikogagetirira Tasorintsi. \v 8 Antari ipokaigakera ikamantaigakeri magatiro ikantakerira isaankariite Tasorintsi, ovashi itigankaigakeri Jopeku. Impo iriroegi iaiganake. \p \v 9 Iroro okutagitetanaira ipampokiiganai aikiro, impo ikatinkatanakera poreatsiri panikya irogonkeigakempa. Yogari Perero iatake yagatsonkutanakera enoku sotsi otishitapankoku pankotsi iriniaerira Tasorintsi. \v 10 Impo itaseganake ikogavetanaka isekatakempamera kantankicha tekya omposate, okyaenkatari onkotanunkani. Impo inei ontinirika okañotimotanakari igisanireku. \v 11 Oga okenake ashireagitetanaka inkite aguitapaake kañomataka ogamagoni manchakintsi ontinirika ogusogetunkani onampinapageku. \v 12 Yomateviotantakaro posantepage kamarigetatsirira, noshikagetacharira intiri aragetatsirira. \v 13 Impo ikemiri inianake Atinkami ikanti: “Perero, kaviritanake gagetavakeri pogamagagetavakerira pogakemparira.” \p \v 14 Ikantiri Perero: “Notinkami, garatyo nogumatari, tera nogumatemparinika kitsitinkantagetatsirira ikantavitantaganirira.” \v 15 Iniitaarityo aikiro ikantiri: “Yogari ikantakerira Tasorintsi kametitake irogakenkanira gara pipinkiri, kametitaketyo pogakemparira, gatanika ikitsitinkumatimpi.” \p \v 16 Mavati ikañotagunkani maika iniinkanira impo akya opiganaa opegaenkavagetanaa enoku. \v 17 Impo yogari Perero isurevagetanakaro ineakerira ikanti: “¿Tatarikatyo oita?” Yogaegiri itigankaigakerira Koronerio mataka gonkeigapaaka Jopeku ikogakotagantaigapaakerora ivanko Sumo tyara onake. Impo ikamantaigunkanira iaigake yaratinkaigapaake sotsimoroku \v 18 ikaemaigapaake ikantaigi: \p —¿Ario inake Sumo Perero aka? \p \v 19 Kantankicha yogari Perero aiñokyara isuretaro ineakerira inkaara, ikantiri Isure Tasorintsi: “Pokaigake mavani matsigenka ikogaigakempira. \v 20 Atsi kaviritanake paguitanakera gara pitsarogi pogiaiganakerira, nantitari kantaigakeri iripokaigakera.” \p \v 21 Ovashi yaguitanake ikantaigapaakeri: \p —Nanti pikogaigakerira. ¿Tatoita pipokashiigake? \p \v 22 Iriroegi ikantaigiri: \p —Inti tigankaigakena notinkamiegi paitacharira Koronerio. Irirori inti pairorira ipinkatsavagetiri Tasorintsi, aikiro inegintevagetaka. Maganiro jorioegi ishineventaigari. Chapi iniakeri isaankariite Tasorintsi ikantiri: ‘Tiganke iriaigakitera inkantaigakiterira Perero, tatarika inkamantagetakempi pinkemisantavakerira.’ Irorotari nopokashiigake maika nonkantaigakitempira. \p \v 23 Yogari Perero yogiagaigavakeri ipaigavakerira irimagantaigakemparira. Impo okutagitetanaira iaiganaira yogiaiganakeri, aikiro itentaiganakari irapigematsaegine timaigatsirira kara Jopeku. \v 24 Okutagitetanaira aikiro yogonkeigapaaka Sesareaku. Ario inake Koronerio intiegiri iitanepage intiegiri aikiro iamigoegite itentaigakari yogiaigakerira Perero. \v 25 Iroro yogonketapaakara ikontetanake Koronerio itonkivoavakarira itigeroaventamatanakarityo ikañotagakarira irironirika Tasorintsi. \v 26 Kantankicha Perero yogaviritavairityo ikantiri: \p —Atsi kaviritanae. ¿Matsi tera naro matsigenka pitigeroaventakenara? \p \v 27 Iroro iniakerira itentanakari ikiaiganakera tsompogi. Yogari Perero ineaigapaakeri patovageigamataka, \v 28 ovashi inianake ikantaigapaakeri: \p —Viroegi pogoigitari naroegi jorioegi nokantatigaiga pairo navishi nokantavitantaigirora nonkonoivageigemparira terira iriroegi noshaninkaegi, aikiro nonkiavankoigerira ivankoku. Kantankicha naro maika yogotagakena Tasorintsi kameti ganiri nokantantavagetai kantakarikatyo ikitsitinkirika. \v 29 Pineantaigakenarira maika, iroro pikantakagantaigakenara notsatimavagetake nopokakera tera tatoita nontatsiventempa. Maika kantaigena, ¿tatatyo pikaemaviigakena? \p \v 30 Impo ikanti Koronerio: \p —Atake apitepagetanaka kutagiteri ikañotanaara maika poreatsiri itsunkanaira, nonake aka novankoku noniavagetakerira Tasorintsi. Katsiketyo noneatigirityo ikoneatimotakena isaankariite kutasamamatake imanchaki. \v 31 Irirori ikantana: ‘Koronerio, ikemakempi Tasorintsi piniirira, aikiro ineakempi pikavintsaantavagetira. \v 32 Maikari maika tiganke iriaigakitera Jopeku inkantaigakiterira Sumo Perero. Inti imagimotake irapisumotene timatsapiatirorira omaraani nia. Irirori onti ipiriniventavageti ikitaatirira imeshinapage.’ \v 33 Notigankantaigakaririra inkantaigakitempira. ¡Matsi ariokona pipokumatake! Maikari maika apatoitaigakara ario inimoigakai Tasorintsi. Nokogake pogotagaigakenara magatiro tatarikara oita ikantakempi Tasorintsi. \s1 Ikenkitsavagetakera Perero ivankoku Koronerio \p \v 34 Iniamatanaketyo Perero ikanti: \p —Maika nogotasanotake ineaigakai Tasorintsi ario akañovakagaigaka maganiro tera ankantatigumaigempa, \v 35 ishineventasanoigakaritari maganiro matsigenkaegi tyanirika pinkatsatakeri, aikiro inegintevagetaka. \v 36 Itigankakeri Jesokirishito inkenkitsatimovageigakerira maganiro iyashikiiganakerira Iseraere inkamantaigakerira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira kameti irishinevageigakempaniri. Yogari Jesokirishito intitari Itinkamisanorira maganiro matsigenkaegi. \v 37-38 Viroegi pikemakoigakeritari Joan ikenkitsavagetakera karanki, aikiro yogiviatantavagetakera. Impo pikemakoigakeri Jeso Nasarekunirira ipakerira Tasorintsi Isure yagaveakagasanotakerira. Impogini yanuiventavagetakero ikavintsaantavagetakera yoneaganontageigakarira maganiro yatsipereakagaigakarira kamagarinipage, itsititanakero Garireaku impo yapagiteavagetanakaro magatiro igipatsite jorioegi. Intitari tentakari Tasorintsi. \v 39 Naroegi noneakotasanoigakeri magatiro yovetsikimogeigakeririra maganiro jorioegi timaigatsirira Jerosarenku intiegiri aikiro timageigatsirira parikotipageku. Impogini yogamagaigakeri ikentakoigakerira koroshiku. \v 40 Kantankicha omavatanakara kutagiteri yoganiairi Tasorintsi itigankakeri ikoneatimoigaanara. \v 41 Kantankicha teratyo maganiro inkoneatimoigeri, intagani naroegi ikoneatimoigai notentaigaari nosekatavageigaara, naroegitari ikogakagaigake Tasorintsi pairani nonkematsaigakerira, aikiro nonkamantaigakerira maganiro. \v 42 Irirotari tigankaigakena nonkenkitsaigakerora Iriniane Tasorintsi nonkenkitsatimoigakerira maganiro matsigenkaegi, aikiro nonkamantaigakerira iriro ikogakagake Tasorintsi inkantakera impogini tyara inkantaigakenkanira maganiro, irirorika kamaigankitsirira, intirika tekyarira inkamaige. \v 43 Maganirotari kamantantatsirira ikamantakoigakeri ikantaigakera tyanirika kematsaigakerine imagisantaero Tasorintsi ikañovageigara. \p \v 44 Aiñokyara iniavageti Perero ipokapaake Isure Tasorintsi itinkamiigapaakarira maganiro kemisantaigakeririra ikenkitsavagetakera. \v 45 Yogari jorioegi kematsaigatsirira itentaigakarira Perero iponiakara Jopeku yogavageiganake kavako, ineaigaketari ipokakera Isure Tasorintsi itinkamiigapaakarira terira iriroegi jorioegi. \v 46 Aikiro ikemaigavakeri iniantaiganakarora pashinipage niagantsi terira oniantumatenkani ishineventasanoiganakari Tasorintsi ikantaigi: \p —Pairo ikametivageti Tasorintsisanorira. \p \v 47 Impo iniamatanaketyo Perero ikantaigiri itovaire: \p —Maikari maika ¿matsi ario ankantaviigakeri irogiviaigakempara?, ariotari ikañoigakairi aroegi itinkamiigakaira Isure Tasorintsi. \p \v 48 Impo yogiviatagantaigakeri iokotagantaigakempara arisano ikematsatasanoigakeri Jesokirishito. Impogini iriroegi ikantaigakeri Perero gatatara iatai. \c 11 \s1 Ikemakotavunkanira Jerosarenku ikematsaigakera terira iriroegi jorioegi \p \v 1 Impogini yogari itovaireegi iritigankaneegi Jeso intiegiri irapigematsaegine timageigatsirira Joreaku ikemakoigakeri terira iriroegi jorioegi ikenkitsatimoigunkanira Iriniane Tasorintsi ovashi ikematsaigake. \v 2 Iroro ipiganaara Perero Jerosarenku ikisaenkaviigavakeri kematsaigatsirira jorioegi \v 3 ikantaigiri: \p —¿Tyara okantakara piatashiigakerira terira irogaratsaiigenkani ichonkirimeshinate pisekatakovageigakarira? \p \v 4 Inianake Perero ikamantaiganakerira magatiro ikanti: \p \v 5 —Naro nonake Jopeku noniavagetakerira Tasorintsi. Impo noneake kañomataka ontinirika nokisanivagetake noneavakero kañotaka ogamagoni manchakintsi oponiapaaka enoku inkiteku ogusotunkani onampinapageku, impo aguitapaake naroku. \v 6 Nokamagutasanotakero noneakerora tatarikara yagantakaro. Noneagetakeri yomateviotantakaro kamarigetatsirira piratsipage intiri inkenishipagekunirira. Yomateviotantakaro aikiro noshikagetacharira intiri aragetatsirira. \v 7 Impo inianake Atinkami ikantana: ‘Perero, kaviritanake, pogamagagetavakerira pogakemparira.’ \p \v 8 “Kantankicha naro nokanti: ‘Notinkami, garatyo nogumatari, tera nogumatemparinika ikantavitantaganirira irogagetenkanira, aikiro tera nogumatemparinika kitsitinkantatsirira.’ \v 9 Iniitanaatyo aikiro ikanti: ‘Yogari ikantakerira Tasorintsi kametitake pogakemparira gara pipinkiri, gatanika ikitsitinkimpi.’ \v 10 Mavati ikañotagakena maika iniakenara, impo akya opiganaa opegaenkavagetanaara enoku. \p \v 11 “Tekya osamanite yogonkeigapaaka pankotsiku nomagantakarira mavani matsigenka poniaigankicharira Sesareku itigankaigunkanirira inkantaigakitenara. \v 12 Impo itigankakena Isure Tasorintsi ikanti: ‘Piate giaiganakeri gara pitsarogi.’ Ovashi noatake yogiaiganakena 6 napigematsaegine. Impogini nogonkeigapaakara nokiaigapaake ivankoku Koronerio. \v 13 Irirori ikamantaigavakena ikoneatimotakerira isaankariite Tasorintsi yaratinkimotapaakerira ivankoku ikantiri: ‘Tiganke iriaigakitera Jopeku inkantaigakiterira Sumo Perero. \v 14 Irirori kantaigakempine tyara pinkantaigakempa viro intiegiri maganiro pitovaireegi kameti irogavisaakoigakempiniri Tasorintsi.’ \p \v 15 “Iroro notsititanakerora noniaiganakerira ipokapaake Isure Tasorintsi itinkamiigapaakarira ikañotagaigakarira aroegi itinkamiigakaira okyara. \v 16 Nosurematanakarotyo ikantaiganakairira Atinkami: ‘Arisano yogari Joan onti yogiviatantavagetake niaku, kantankicha viroegi inti timasurentaigakempine Isure Tasorintsi.’ \v 17 Ikavintsajaigakeritari Tasorintsi ikañotagaigakaira aroegi akematsaigakerira Atinkami Jesokirishito. ¿Ario tyaratyo nonkantera? ¿Matsi tyanimpatyora naro kameti nonkantakerira Tasorintsi gara ikavintsajaigiri?” \p \v 18 Iroro ikemaigavakera irapigematsaegine ikemisantavageiganake ovashi ishineventaiganakari Tasorintsi ikantaigi: \p —¡Pairotyo ikavintsaantavageti Tasorintsi, nerotyo ikavintsaantaigakarira aikiro terira iriroegi jorioegi kameti inkantatigaiganakempaniri ganiri ineaigairo igamane inkantakani intimaigake! \s1 Ikenkitsavageiganakera parikotipageku kipatsi \p \v 19 Antari yogunkanira Ishitivano iroro oponiantanaka yatsipereakagaiganunkanira kematsaigatsirira ovashi ishigaiganaka itivarokaiganakara iaiganakera Penishiaku, Tsipereku ontiri Antiokiaku. Ario kara ikenkitsavageigake ikamantantaigakera tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira kantankicha intagani ikenkitsatimoigake jorioegi. Yogari terira iriroegi jorioegi tera inkenkitsatimoigeri. \v 20 Kantankicha ikonogagarantaigaka shigaiganankicharira poniaigankicharira pairani Tsipereku ontiri Sureneku ipokaigake iriroegi aikiro Antiokiaku. Iroro yogonkeigapaakara ikenkitsatimoiganakeri terira iriroegi jorioegi ikamantakoigakerira Atinkami Jeso. \v 21 Intitari gaveakagaigakeri ikenkitsaigakera yagaveantaigakarira ikematsatagaigakerira tovaini, yapakuantaiganakaririra ipegaigavetarira itasorintsiegite, irirokya ikematsaiganake Atinkami. \p \v 22 Impogini ikemakoigakerira kematsaigatsirira timaigatsirira Jerosarenku itigankaigakeri Verenave inkamosoiguterira. \v 23 Iroro yogonketapaakara ineaigapaakeri arisano ikavintsaavageigakeri Tasorintsi iriroegi aikiro ikematsatantaigakaririra ovashi ishinevagetanaka ikantaigakeri inkantakanira inkematsatasanoigakeri Atinkami intsatagaigakerora magatiro ikogagetirira garatyo yapakuimaigiro. \v 24 Yogari Verenave pairotyo ikametiti. Itinkamitasanotakari Isure Tasorintsi, aikiro pairo ikematsatasanoti, nerotyo ikematsatagantaigakaririra tovaini matsigenka. \p \v 25 Impogini iatake Tarisoku inkogakiterira Saoro \v 26 impo ineapaakerira yaganakeri itentanakarira iaigakera Antiokiaku. Ario inaigakiti patiro shiriagarini yogotagavageigakerira yapatovageigakara tovaini kematsaigatsirira. Ariotari kara Antiokiaku itsitiiganunkaniri ikantaiganunkanira kematsaigatsirira kirishitiano. \p \v 27 Antari aiñokyara Verenave intiri Saoro Antiokiaku ipokaigapaake kamantantaigatsirira iponiaigaka Jerosarenku. \v 28 Paniro onti ipaitaka Agavo. Irirori yaratinkimoiganakeri maganiro kematsaigatsirira ikanti: “Impogini antsipereavagetanakenkani tasegagantsi ampagiteavagetanakemparo magatiro kipatsi.” Intitari niakagakeri Isure Tasorintsi nerotyo ipegakara Karaorio koveenkari otsatagagetanunkani ikantakerira. \v 29 Antari ikemaigavakera ikantakerira iniavakagaiganaka ikemavakagaiganaka irapatoigakera koriki iramakagantaigakenerira irapigematsaegine timaigatsirira Joreaku. Paniropage ipimantagarantaigake akarikara yashintaigaka. Yogari shintasanoigankicharira iriro pimantasanoigankitsi. Yogari terira irashintasanoigempa ogakona ipimantaigake. \v 30 Impogini ipaigavakeri Verenave intiri Saoro iramaiganakerira Jerosarenku impaigapaakerira sentaigiririra kematsaigatsirira. \c 12 \s1 Yogunkanira Santiago aikiro yashitakotunkanira Perero \p \v 1 Impogini yogari koveenkari Erorishi itsititanakero ikisashivageiganakarira kematsaigatsirira. \v 2 Yogakagantakeri Santiago onti itogitorenkakagantakeri savuriku. Irirori inti irirenti Joan. \v 3 Impo yogari Erorishi ineakera ishineventasanoiganakarira jorioegi ovashi imatakeri Perero irirori yagakagantakeri viesetaku ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira \v 4 yashitakotagantakerira impo itigankaigake 16 soraroegi inkamaguigakerira isurevetakatari avisanaera Pasekoa\x * \xo 12:4 \xt Ek 12.1-18, 21-27\x* inkantakera iragakitenkanira iramakenkanira ikanomaantapinitira kameti ineakoigakerira maganiro patoventaigakemparineririra kara inkisashitakemparira irogakagantakerira. \v 5 Kantankicha yogari kematsaigatsirira ikantakani iniaigakeri Tasorintsi iniaventaigakerira Perero. \s1 Tasorintsi yogikontetairira Perero yashitakovetunkanira \p \v 6 Panivati tsitenigeti imagantanaarira iroro onkutagitetanaera iramakagantakerimera Erorishi irogakagantakerimera, irirori magasevagetake inigankiigakeri piteni soraro yogusotantunkani piteti karenatsa irakopageku. Yogari itovaire soraro kamaguigamatake sotsimoroku. \v 7 Impo katsiketyo ikoneatimotapaakeri isaankariite Tasorintsi oga okenake okutaenkagitetanake tsompogi yashitakotakara. Yogari isaankariite Tasorintsi itsagatapaakeri imeretaku yogireakerira ikantiri: “¡Tinaanake shintsi!” Oga okenake otsaagetanaka karenatsa yogusotantunkanirira. \v 8 Ikantiri isaankariite Tasorintsi: “Suntoratanaempa, aikiro sapatotanaempa.” Iroro yagatanakera isuntoratsatanaara, aikiro isapatotanaara ikantutaarityo aikiro: “Gagutanaempa pimanchaki pogiatanakenara.” \p \v 9 Iatake yogiatanakeri, kantankicha onti ineagetakero kañomataka ontinirika ikisanivagetake, tenirikatyo arisano intentempari isaankariite Tasorintsi. \v 10 Iroro ikonteiganakera iketyo yavisaiganake soraroegi kamaguigiririra shitakoigacharira, impo imaiganakeri naigankitsirira antakona anta, impo ariompa yagavageiganakerori pashini sotsimoro ashitantaganirira asuromenta okontetakara avotsiku oatakara otimagetira pankotsi. Oga okenake tsikyata ashireanaka. Ikonteiganake iaiganakera yagavokiaiganakerora apipokitene impo asatyo ipegaenkatanaa isaankariite Tasorintsi iokanairi paniro. \v 11 Impo irirori ineakotasanovetaa ikanti: “Iroroventi arisanoniroro itigankakeri Tasorintsi isaankariite yogikontetaanara ganiri yogakagantana Erorishi, aikiro ganiri yatsipereakagavageigana napijorioegitene.” \p \v 12 Impo ovashi iatake ovankoku Maria, iriniro Joan Marokoshi. Ario inaigake kara irapigematsaegine yapatoitaigakara iniaigakerira Tasorintsi. \v 13 Impo irirori yoenenkapaakero shitakomentontsi ovashi opokapaake nampiriantsi paitacharira Irore onkamosotakiterira tyanirikara. \v 14 Irorotyo okemavakerira inti niapaatsi Perero oshinematanakatyo, kantankicha teratyo ashireakoteri, akyatyo opiganaa oshiganakara okamantaigakerira aiño Perero sotsi. \v 15 Iriroegi ikantaigiro: \p —¡Ariorikaratyo! \p Kantankicha irorori ariompatyo onianakeri okanti: \p —Arisanotyo. \p Iriroegi ikantaigiro: \p —Iroroventi intirorokari isaankariite Tasorintsi sentiririra. \p \v 16 Kantankicha irirori atanatsityo yoenenkanakerora shitakomentontsi. Iroro yashireaigavetakarora ineaigutarityo inti Perero yogavageiganaketyo kavako. \v 17 Irirori yogaenokanake irako kameti inkemisantaigakeriniri. Impogini ikamantaigakeri tyara ikantairi yogikontetairira Tasorintsi. Aikiro ikantaigiri: \p —Pinkamantaigakerira Santiago intiegiri maganiro atovaireegi apigematsaegine. \p Ovashi iatake parikoti. \p \v 18 Impogini okutagitetanaira ikireaigavetanaka soraroegi mameri Perero. Itsarogavageiganaketyo kara ikantavakagaiganakara: “¿Tyarika iatake?” \v 19 Yogari Erorishi itigankaigakeri pashini soraroegi inkogaigakerira, kantankicha tera ineaigaeri. Impo ikogakotagantaigavetakari kamaguigavetakaririra kantankicha iriroegi tyampa inkantaige ovashi yogakagantaigakeri. Impogini irirori iatake intimakera Sesareaku. \s1 Ikamakera Erorishi \p \v 20 Yogari Erorishi ikisaigakeri timaigatsirira Tiroku ontiri Sureneku, teratyo maani inkisavageigeri kara, kantankicha iriroegi ikemavakagaigaka iriaigakera irogametiaigaaterira, irirotari Erorishi pakagantaigiri iseka. Iketyo yogishineaigapaake inampina paitacharira Verashito kameti irironiri niaventaigakerine inkantakerira ikogaigakera irogametiaigaerira. \v 21 Impo yogari Erorishi ikamantakagantaigakeri tyatirika kutagiteri iripokantaigakempa inkemavakagaigakempara. Impogini aganakara iripokantaigakemparira yogagutanaka imanchaki yogagutashitarorira yapatoventaganira. Impo ipokaigakera ipirinitanake irirori ipirinitapinitira ikenkitsavagetira ovashi ikenkitsavagetake. \v 22 Impo ikemaigakerira patoitaigankicharira ikaemavaimatanaketyo ikantaigi: “¡Ojojoo teratyo iriro niatsine matsigenka, intityo niankitsi tasorintsi!” \p \v 23 Impo iroro ikemavakera Erorishi yaventakotasanomatanakatyo inkantumagetaketyo: “Teratyo naro tasorintsi, aiñotari paniro Tasorintsisanorira gaveavagetatsirira.” Iroro ikañotakerora maika ipokapaake isaankariite Tasorintsi ikantakagantapaakerira. Ogatyo ikenake imantsigatanake yoganakari kenitsi ovashi ikamake. \p \v 24 Ogari Iriniane Tasorintsi ariompatyo otivarokakovagetanakari apagiteakovagetanakarora magatiro okenkitsatakotanunkanira. \v 25 Yogari Verenave intiri Saoro itsatagaiganakerora itigankaviigakeririra irapigematsaegine timaigatsirira Antiokiaku, iponiaiganaa Jerosarenku ipigaiganaa itentaiganakari Joan Marokoshi. \c 13 \s1 Verenave intiri Saoro yanuiventashiiganakerora Niagantsi Kametiri \p \v 1 Yogari kematsaigatsirira timaigatsirira Antiokiaku ikonogagarantaigaka inti kamantantaigatsirira, pashini inti gotagantaigatsirira. Iriroegitari yoka: Verenave, Sumeon (ikantaganirira Potsityainari), Iroshio Surenekunirira, Saoro intiri Manae (itentarira Erorishi ikimoigira. Yogari Erorishi inti inampina Sesa neagetakeneririra magatiro Garireaku.) \v 2 Impogini yapatoitaigaka iriroegi tera isekatumaigempa, onti ipiriniventaigake iniaigakerira Atinkami. Impo ikantaigiri Isure Tasorintsi: “Nokogake pampakuaigakerira Saoro intiri Verenave nontigankaigakerira inkenkitsaigakerora Niagantsi Kametiri, irorotari nokogakagaviigakeri.” \p \v 3 Iroro yagataiganakera iniaigakerira Atinkami ipatikaiigakeri igitoku Saoro intiri Verenave ikantaigavakeri: “Maika piaigakera pinkenkitsaiganakerora Niagantsi Kametiri.” \s1 Verenave intiri Saoro ikenkitsavageigakera Tsipereku \p \v 4-5 Impogini itigankaigakeri Isure Tasorintsi iaigake Sereoshiaku itentaiganakari Joan irimutakoigakerira. Impo yomateiganaka omaraneku pitotsi yamaatakoiganakera iaigakera Tsipereku. Iroro yogonkeigapaakara yagatakoigapaakera Saraminaku iaigake pankotsipageku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsavageiganakerora Iriniane Tasorintsi. \p \v 6-8 Impogini yanuiventashiiganakero Niagantsi Kametiri yapagiteavageiganakaro Tsipere ovashi yogonkevageigapaaka Paposhiku. Ario kara itimi matsikanari paitacharira Varejoso. Irirori onti ikantagani aikiro Irimashi (onkantakera: “matsikanari”). Inti jorio pairorira yamatagavageta ikantaketari inti tigankakeri Tasorintsi inkamantantakera. Aikiro inti itentavagetarira inampina Sesa paitacharira Serejio Paoro. Yogari Serejio Paoro pairo yogovageti. Impogini ikemakoigavakerira Verenave intiri Saoro pokaigake ikaemakagantaigakeri, ikogaketari inkemisantakerora Iriniane Tasorintsi. Impo ipokaigake iriroegi yogotagaigavetanakari kantankicha yogari Varejeso onti yonaventaigavetavakari nerotyo yakanatantaigavetavakarira ganiri ikematsatagaigiri. \v 9 Yogari Saoro paitaacharira aikiro Pavoro itinkamitakaritari Isure Tasorintsi yoganakeri kavako ipampogianakeri sorerere ikantiri: \p \v 10 —¡Vinti matavitantatsirira, intitari tomintakempi kamagarini povetsikagisetantakarira terira onkametite pikisavintsavageigirira maganiro vetsikaigirorira kametiripage! ¿Antari gara pogagiro yogotagantakerira Notinkami? \v 11 Maika inkisashitakempi Tasorintsi pinkamaraatanake garatyo pineimatairi poreatsiri. Impogini avisanakera akatirika kutagiteri ario pineanae. \p Ogatyo okenake apavatsaimotanakari tenige ineae, ipasasavagetaketyo ikogakera tyanirika katsatakerine. \v 12 Iroro ineavakera Serejio Paoro ikematsatakeri Kirishito, yogavagetanaketari kavako ikemakera yogotagaigakerira ikamantakotakerira Atinkami. \s1 Pavoro intiri Verenave ikenkitsavageigakera Antiokiaku \p \v 13 Impogini iponiaiganaa Paposhiku yomateiganaa iaiganakera Perejeku Pampiriaku. Yogari Joan ipiganaa ovashi iatai Jerosarenku. \v 14 Iriroegi iponiaiganaa Perejeku iaiganakera Antiokiaku Pisuriaku. Impogini aganakara kutagiteri apishigopireantaganirira ikiaigake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ipirinitaigapaake. \v 15 Impogini agatanunkanira oniavantunkanira itsirinkakotanakerira Moiseshi ontiri itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira yogari tinkamiigatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira yaiñoniiganakari Pavoro intiri Verenave ikantaigapaakeri: \p —Notovaireegi, ariorika aityo pikogaigakerira pinkantaigakenarira kameti pishintsitagaigakenaniri. Aityorika atsi kantaigenanityo maika. \p \v 16 Ikavirimatanakatyo Pavoro yogaenokavakotanakerora irako kameti inkemisantaigakeriniri ikantaigiri: \p —Kemisantaigavakena viroegi notovaireegi iseraereegi, aikiro maganiro viroegi pinkatsaigiririra Tasorintsi. \v 17 Yogari Tasorintsi ikematsaigirira yashikiiganakairira irirotari kogakagaigakeri irashintasanoigakemparira impogini nerotyo pairani itimaigavetara Ejipitoku ikavintsaavageigakeri ovashi itovaigavagetanaketyo kara. Impogini yagaveakagavagetakeri Moiseshi yamaiganairira parikoti.\x * \xo 13:17 \xt Ek 1.7; 3.1-12; 12.29-41\x* \v 18 Yatsipereakovageigakari Tasorintsi 40 shiriagarini inaigakera osarigagitetapaakera.\x * \xo 13:18 \xt Nm 14.34\x* \v 19 Impogini ipogereaigakeri timaigatsirira Kanaanku. Yagutaigakeri igipatsiegite irirokya ipaigake yashikiiganakairira. Yogari pogereaigankicharira intiegitari ititaegi, jerejeseoegi, amoreoegi, kananeoegi, pereseoegi, jeveoegi, intiri jevoseoegi.\x * \xo 13:19 \xt Ireo 7.1\x* \v 20 Atake avisavagetanake 450 shiriagarini iaigakera yashikiiganakairira intimaigakera Ejipitoku. \p “Impogini onti ikantake Tasorintsi intimaigakera joeseegi pugamentaigakerineririra. Impo ario okañotaka kigonkero agavagetanakara itimakera kamantantatsirira Samoiri.\x * \xo 13:20 \xt Joe 2.16; 1 Sa 3.19-20\x* \v 21 Impogini yogari yashikiiganakairira ikantaigakeri Tasorintsi ikogaigakera intimakera igoveenkariegite irorotari ipegakagantakaririra koveenkari Saoro itomi Sushi iyashikitanakerira Vejamin.\x * \xo 13:21 \xt 1 Sa 8.4-5; 9.15-17; 10.17, 24\x* \v 22 Impogini aganakara 40 shiriagarini yapakuakagairi irirokya ipegakagaa koveenkari Iravi. Impogini ikamantakotakeri Tasorintsi ikanti: ‘Yogari Iravi itomi Isai inti pairorira ikametiti noshineventavagetakarityo kara yovetsikagetirotari nokogagetirira.’\x * \xo 13:22 \xt 1 Sa 13.13-14; 16.1, 10-13\x* \v 23 Impo ikantake intigankakera paniro iyashikitanakerira iripokakera irogavisaakoigakaera aroegi iseraereegi. Maikari maika mataka pokake, irirotari Jeso pokutatsirira. \v 24 Antari panikyara intsititanakero inkenkitsatanakera iketyo ivatakero Joan ikenkitsavagetanakera ikantaiganakerira maganiro inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora yovetsikageigirira terira onkametite irogiviatagantaigakempara. \v 25 Impo panikyara iragatanaero ikogakagavitakeririra Tasorintsi ikantanake: ‘¿Matsi naro pogiaigakerira? Karatapaatsine iripokapaakera impogitapaakenanerira. Irirori pairotyo yavisakena yagaveavagetakera. Narori garorokarityo nokañotumatari irirori, onti nagamaavagetakari, pairotari yavisavagetakena.’ \p \v 26 “Viroegi pikonogagarantaigaka inti yashikiiganakempi Averan, aikiro pikonogagarantaigaka tera iriro yashikiigempine kantankicha aiño pipinkatsaigiri Tasorintsi. Maika nokogake nonkamantaigakempira yogari Tasorintsi ipaigakai Iriniane kameti ankematsaigakeriniri maganiro aroegi irogavisaakoigakaera. \v 27 Maganiro timaigatsirira Jerosarenku intiegiri itinkamiegi tera irogoigenika onti ipokashitake Jeso irogavisaakoigakaera, tera inkemaigavakeronika itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira iniavantaigirira kutagiteriku apishigopireantaganirira. Impo yogakagantaigakerira onti itsatagasanoigakero otsirinkakotunkanirira. \v 28 Teratyo ontimavetempa onkenantakemparira irogavitantaigakemparirira, kantankicha ariompatyo ikantaiganakeriri Pirato irogakagantakerira. \v 29 Impogini otsatagagetanunkanira Itsirinkakagantakerira Tasorintsi, yogujiigakeri koroshiku ikitaigairira, \v 30 kantankicha Tasorintsi yoganiairi. \v 31 Impogini irirori ikoneatimogeigapanaatiri yogaegi giaiganakeririra iponianakara Garireaku iatakera Jesosarenku, impo otovaigavagetanakera kutagiteri iatai enoku. Maikari maika yogaegi giaiganakeririra iriroegitari kamantakoiganakeri ikamantaigakerira atovaireegi. \p \v 32-33 “Maika nokogaigake nonkamantaiganakempira pairorira avisake okametitakera. Yogari Tasorintsi itsatagakerotari magatiro ikantaigakeririra yashikiiganakairira, aneantaigakarorira yoganiairira Jeso. Irorotari otsirinkakotunkanirira Saremoku 2 ikantakera Tasorintsi: \q1 ‘Virori vinti Notomi, \q1 vikyaenkasano notomintaka maika.’ \m \v 34 Ikantaketari Tasorintsi pairani iroganiaerira Jeso ganiri ovesegumata ivatsa. Ariotari okantakeri Itsirinkakagantakerira okanti: \q1 ‘Nonkavintsaavageigakempi nontsatagakerora magatiro nokantakeririra Iravi.’ \m \v 35 Aikiro otsirinkakotunkani apiteneku Saremo okanti: \q1 ‘Garorokari povashigantari iroveseganakempara pomperane terira inkañovagetumatempa.’ \m \v 36 Aroegi agoigake yogari Iravi itsatagagevetakarotyo magatiro ikogagetakerira Tasorintsi, kantankicha impogini ikamanaira ikitataagani itentagantaagani yashikiiganakeririra yoveseganaara. \v 37 Kantankicha yogari Jeso yoganiairira Tasorintsi tera irovesegumatempa. \p \v 38 “Notovaireegi, nokogake pogotasanoigakera intagani gaveankitsine Jeso irogavisaakoigakaera ganiri ikisaviigairo Tasorintsi akañovageigara. \v 39 Yogari ventaigarorira itsirinkakotanakerira Moiseshi gara yogavisaakotumatagani, kantankicha yogari ventaigaririra Jeso iriro pinkante irogavisaakotaenkani. \v 40 Tsikyanira vintiegirika okantakoigi itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira kantatsirira: \q1 \v 41 ‘Kamaguige viroegi samatsatantaigatsirira, \q1 gavageiganake kavako, pimpogereaigakempatari maganiro. \q1 Kantankicha antari aiñokyara pintimaige \q1 novetsikagematetyo gakagantankitsinerira kavako. \q1 Intimaigavetakempatyo kamantaigavetakempinerira maika tyara nonkantagetakero impogini \q1 viroegi garatyo pikematsatumaigiri.’ ” \p \v 42 Iroro yagatanakera ikenkitsatakera ikontetanai itentanaari Verenave. Yogari kemisantaigakeririra ikantaigavakeri: \p —Pimpokaera pinkenkitsatimoigaatenara omatanaempara aikiro aganaempara kutagiteri apishigopireantaganirira. \p \v 43 Iroro iaiganaira Pavoro intiri Verenave yogiaiganakeri tovaini jorioegi intiegiri terira iriroegi jorioegi giatakotasanoigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi. Impo ikantaigakeri inkantakanira inkematsatasanoigakeri Tasorintsi iraventasanoigakemparira ompote inkavintsaavageiganakerira. \p \v 44 Impogini aganaara aikiro kutagiteri apishigopireantaganirira yapatovageiganakatyo tovaini matsigenkaegi ipokashiigakerira Pavoro intiri Verenave inkemisantaigakerira inkenkitsaigakerora Iriniane Tasorintsi. \v 45 Kantankicha yogari jorioegi iroro ineaigavakera yapatoventavageiganakarira ikisaigamatanakatyo ovashi ikantaigiri maganiro: \p —Garatyo pikematsaigiri, intitari tsoenti, ontityo yamatavinaigakempi. \p \v 46 Kantankicha yogari Pavoro intiri Verenave tera intsarogumaige ariompatyo iniaiganakeriri ikantaigi: \p —Viketyoniroro nopokashiigavetaka nogotagaigakempirora Iriniane Tasorintsi, vintiegitari jorioegi, kantankicha tera pishineventaigavakemparo, terorokari pinkogaige pinkantakanira pintimaigake, nerotyo maika inti noatashiigake nonkenkitsatimoigakerira terira iriroegi jorioegi. \v 47 Ariotari ikañotagaiganakenari Notinkami itigankaiganakenara ikanti: \q1 ‘Ontitari nontigankavitakempi pinkenkitsatimoiganakerira terira iriroegi jorioegi, \q1 pintsotenkagiteavagetanakemparora magatiro kipatsi \q1 pinkamantaigakerira maganiro matsigenkaegi tyara nokanta nogavisaakotantira.’ \p \v 48 Iroro ikemaigavakera terira iriroegi jorioegi ishinevageiganakatyo kara ikantaigi: “Onkametivagete Iriniane Tasorintsi.” Ovashi ikematsaigake maganiro ikogakagaigakerira Tasorintsi pairani inkematsaigakera kameti ganiri ineaigairo igamane. \v 49 Ariompatyo otivarokakovagetanakari Niagantsi Kametiri ikemaigakero maganiro timageigatsirira kara. \v 50 Kantankicha yogari jorioegi inianiaigakero tsinaneegi shintavageigacharira pinkatsaigiririra Tasorintsi intiegiri itinkamipage Antiokiakunirira ikantaigakerira inkisaigakerira Pavoro intiri Verenave. Impo iroro ikemaigavakera iriroegi ogatyo ikenaigake ikisashiiganakari itigankaigairi parikoti. \v 51 Iriroegi ipotevonkititasanoiganaaro kipatsipane yagatikakoigakeririra kameti iroroniri ineantaigakempa onti iokaiganakeri iriaigakera parikoti yovetsikaigaketari terira onkametite teranika iragaigavakeri irishineigavakemparira. Impo ariokya iaiganake Ikonioku. \v 52 Kantankicha yogari kematsaigatsirira timaigatsirira Antiokiaku ishinevageiganakatyo kara, itinkamiigakaritari Isure Tasorintsi. \c 14 \s1 Pavoro intiri Verenave ikenkitsavageigakera Ikonioku \p \v 1 Impogini yogonkeigapaakara Ikonioku ikiaigapaake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsavageigapaakera ovashi ikematsaiganake tovaini jorioegi intiegiri terira iriroegi jorioegi. \v 2 Kantankicha yogari jorioegi terira inkogaige inkematsaigera inianiaigakeri terira iriroegi jorioegi ganiri ikematsaigiri niganki yagaveaiganakeri, nerotyo itsititantaiganakarira ikisaiganakerira kematsaigatsirira. \v 3 Kantankicha Pavoro intiri Verenave teratyo intsarogumaige ariompatyo ikenkitsatakoiganakeriri Atinkami. Samani itimuntevageigake yogotagantavageigakera. Yagaveakagaigakeri Tasorintsi yovetsikantaigakarira terira oneimagetenkani kameti ineaigakeriniri maganiro inti tigankaigakeri. \v 4 Kantankicha yogari timaigatsirira Ikonioku tenige inkemavakagaigaempa. Ikonogagarantaigaka intiegi ishineventaigaka gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi, pashinikya inti ishineventaiganaka iritigankaneegi Jeso. \v 5 Impogini yogari jorioegi intiegiri terira iriroegi jorioegi itentaigakari itinkamiegi isariaiganakarira Pavoro intiri Verenave iratsipereakagaigakerira impo impitankaigakerira irogaigakerira. \v 6 Kantankicha iroro ikemakoigakara iriroegi ishigaiganaka iaigakera Irishitiraku ontiri Irereveku nagetankitsirira Irikaoniaku, ontiri aikiro okaragetanakera Irikaonia, \v 7 ikenkitsavageiganakerora Niagantsi Kametiri. \s1 Ipitankavetunkanira Pavoro Irishitiraku \p \v 8 Antari Irishitiraku aiño paniro terira iranuitumate, kantakani ikañotakara ishinkogisetakara ikyaenkara mechotankitsi. \v 9 Irirori ikemisantasanotavakerityo Pavoro ikenkitsatakera. Iroro ineakerira irirori ipampogiasanotanakeri yogotantakarira arisano yogotake iragaveakera Tasorintsi irovegaerira. \v 10 Ikaemakotutarityo: \p —¡Kaviritanake! \p Ikavirimatanakatyo yanuitanakera. \v 11 Yogari patoitaigankicharira ineaigavakerira yoganuitakerira Pavoro iniaiganake irinianeegiku imaraenkarika kara ikantaigi: \p —¡Pokaigake tasorintsiegi yaguitashiigakaira ikitsagataigapaakarira matsigenka! \p \v 12 Iriroegi ikantaigake yogari Verenave inti tasorintsi Seoshi. Yogari Pavoro onti ikantaigake inti tasorintsi Eremeshi, irirotari niasanotankitsi ikenkitsatakera. \v 13 Ogari ivanko tasorintsi Seoshi onti onake aikyara otantatsaitara Irishitira ochoenitakotakaro osotsimorote. Yogari saserorote sentirorira yagagetake otegapage intiri aikiro toropage itentaigakari maganiro patoitaigankicharira yamaigakeneri Pavoro intiri Verenave irovetisaigakenerimera ishineventaigakaritari ikogantaigavetakarira impegakagaigakemparimera itasorintsite. \v 14 Kantankicha iriroegi ineaigavakerira itisaraakoiganaka imanchaki ishigateigamatanakarityo yapatoitaigakara ikaemaiganake ikantaigi: \p \v 15 —¿Antari gara pikañoiga maika? Naroegiri ariotyo nokañoigakempi viroegi, matsigenkatari nonaigake. Onti nopokashiigake nonkenkitsaigakempira pokaiganakeriniri pipegaigavetarira pitasorintsite kogapage irirokyaniri pinkematsaiganake Tasorintsisanorira vetsikagetakerorira inkite, kipatsi, omaraani nia intiri maganiro timantagetarorira. \v 16 Pairani Tasorintsi yapakuaigavetanakari maganiro matsigenkaegi terira iriroegi jorioegi tenige iriniaigaeri onti itimashiigavetaaro kogapage, \v 17 kantankicha aiñokyatyo ikavintsajaigiri kameti iroroniri ogotantakenkani tyara ikanta irirori, irirotari givarigairo inkani aikiro yogimonkagetairo pankirintsipage otimantaarira pogaigaarira pishinevagetantaigakarira. \p \v 18 Ikañoigavetakarityo maika teratyo inkemaige, tyampatyo inkantaigakeri, ariompatyo ikogaigavetanakari irovetisaigakenerimera toro. \p \v 19 Impogini yogonkeigapaaka jorioegi Antiokiakunirira intiegiri Ikoniokunirira inianiaigapaakerira maganiro ikantaigakerira gara ishineventaigaari onti inkisaigakeri impo ovashi yagaveaiganakeri, nerotyo yagantaiganakaririra Pavoro ipitankaigakerira mapuku. Impogini ineaigiri kamakeri inoshikaiganakeri yamaiganakerira iokaigakitirira parikoti okaragetanakera pankotsipage. \v 20 Kantankicha iroro yapatoventaigapaakarira irapigematsaegine ogatyo ikenake itinaanaa ipiganaara inkaaraku ipitankavetunkanira. Impo okutagitetanaira itentanaari Verenave iaigakera Irereveku \v 21 ikenkitsavageigakera Niagantsi Kametiri ovashi ikematsaigake tovaini matsigenkaegi. Impogini yagatavageiganakera ipigaiganaa Irishitiraku, Ikonioku ontiri Antiokiaku. \v 22 Ario kara ishintsitagaiganakeri maganiro kematsaigatsirira ikantaiganakeri: \p —Pinkantakanira pinkematsatasanoigake gara papakuimaigiro pikematsaigakerira, antsipereaventavageigakeritari Atinkami, kantankicha impogini irapatoitaigakerira Tasorintsi maganiro kematsaigiririra impegakempara Igoveenkariegite aigake antimimoigakerira. \p \v 23 Impogini yagagarantaigakeri kameti irisentaigakeriniri irapigematsaegine timageigatsirira kara. Impo ipitashiigakaro kogapage tera isekataigempa onti ipiriniventaigake iniaigakerira Tasorintsi. Antari yagataiganakera ikantaiganakeri: \p —Irisentaigakempira Atinkami pikematsaigakerira. \s1 Pavoro intiri Verenave ipigaiganaara Antiokiaku Suriakutirira \p \v 24 Impogini iaiganake ikenaiganake Pisuriaku yogonkevageigaka Pampiriaku. \v 25 Ikenkitsavageiganake Niagantsi Kametiri Perejeku, impo ariokya iaigake Atariaku. \v 26 Impo matakatari yagatavageiganake ikenkitsavageigutira yomateiganaa iaiganaira Antiokiaku, ariotari iponiaiganakari okyasanokyara ikantaigakerira irapigematsaegine iriaigakera inkenkitsavageiguterora Niagantsi Kametiri, impo aikiro iniaventaigavakeri ikantaigakerira Tasorintsi impampogiakoigakerira iragaveakagaigakerira inkenkitsavageigutera. \v 27 Impo yogonkeigapaakara ikaemaigapaakeri maganiro irapigematsaegine ikamantaigapaakerira magatiro yagaveakagageigakerira Tasorintsi. Aikiro ikamantaigakeri tyara ikanta Tasorintsi ikavintsajaigakerira terira iriroegi jorioegi kameti inkemakoigakeriniri iriroegi aikiro Jesokirishito inkematsaigakerira. \v 28 Ario kara itimunteiganake itentaigakarira irapigematsaegine. \c 15 \s1 Apatoitunkanira Jerosarenku \p \v 1 Antari aiñokyara Pavoro intiri Verenave Antiokiaku ipokaigake pashini poniaigankicharira Joreaku yogotagaigakerira kematsaigatsirira ikantaigiri: \p —Pintsatagaigakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi pogaratsaitagantaigakerora pichonkirimeshinate.\x * \xo 15:1 \xt Ire 12.3\x* Antari garika pogaratsaitagantaigiro garatyo yogavisaakoigimpi Tasorintsi. \p \v 2 Yogari Pavoro intiri Verenave ikantaviigakeri ikantaigiri: \p —Viroegi tera pogoige onti pikomuigakaro. \p Ariompatyo iniavakagaiganakari teranika inkemavakagaigempa, \v 3 nerotyo itigankantunkanirira Pavoro intiri Verenave intiegiri pashini kematsaigatsirira iriaigakitera Jerosarenku inkogakotagantaigakiterira iritigankaneegi Jeso intiegiri sentaigiririra kematsaigatsirira tyarikara inkantaigera iriroegi. Iaiganake ikenaiganake Penishiaku ontiri Samariaku ikamantantaiganakerora ikematsaigakera terira iriroegi jorioegi. Iroro ikemakoigavakerira maganiro kematsaigatsirira ishinevageiganaka. \p \v 4 Impogini yogonkeigapaakara Jerosarenku ineaigavakerira irapigematsaegine yagaigavakeri ishinevageiganakatyo. Ariotari inaigakeri iritigankaneegi Jeso intiegiri sentaigiririra kematsaigatsirira. Ikamantageigapaakeri tyara ikantaka ikavintsaavageigakerira Tasorintsi imuvageigakerira ikenkitsavageigakera. \v 5 Kantankicha yapatoitaigakara ario inaigake pariseoegi kematsaigakeririra Kirishito. Impo iriroegi yaratinkaigamatanaketyo ikantaigi: \p —Yogari kematsaigankitsirira terira iriroegi jorioegi irogaratsaitagantaigakerotyo ichonkirimeshinaegite, aikiro intsatagaigakerotyo magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi. \p \v 6 Iroro ikonteiganaira maganiro yogari iritigankaneegi Jeso intiegiri sentaigiririra kematsaigatsirira yapatoitaigaa iriniaventaigakerora ikantaigakerira pariseoegi kameti inkemavakagaigakempara. \v 7 Samani ipiriniventaigakero teratyo aiñokya inkemavakagaigempa. Impo yaratinkamatanaketyo Perero ikanti: \p —Napigematsaegine, viroegi pogoigaketari itigankakena Tasorintsi nonkenkitsatakerora Niagantsi Kametiri nonkenkitsatimoigakerira terira iriroegi jorioegi inkemaigavakerora inkematsaigakeriniri Jesokirishito. \v 8 Impogini yogari Tasorintsi neasurentaigiririra maganiro matsigenkaegi itigankakeri Isure intimasurentaigakerira terira iriroegi jorioegi kameti ogotakenkaniniri ishineventaigakari iriroegi aikiro, onti ikañotagaigakaira aroegi itigankakerira itimasurentaigakaira. \v 9 Itaigakaritari iriroegi ikañotagaigakai aroegi, ikematsaigakeritari ovashi yogavisaakoigakeri imagisantairo ikañovageigara. \v 10 ¿Antari gara pikañoiga maika? ¿Matsi pineaigiri Tasorintsi tera irogote? Onti povashigaiganakaro pikantantaiganakarira intsatagaigakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi, kantankicha yogaegiri yashikiiganakairira tera iragaveaigero intsatagaigerora. Ario akañoigaka aroegi tera agaveaige. \v 11 Kantankicha maika agoigake inti kavintsajaigakai Atinkami Jesokirishito yogavisaakotantaigakairira. Ario ikañoigakeri aikiro terira iriroegi jorioegi ikavintsajaigakerira yogavisaakotagarantaigakerira. \p \v 12 Iroro yagatanakera Perero iniakera ikemisantaiganake maganiro, impo irirokya ikemisantaigake Verenave intiri Pavoro ikamantageigakerira yagaveakagaigakerira Tasorintsi yovetsikaigakera terira oneimagetenkani ikenkitsatimoigutirira terira iriroegi jorioegi. \p \v 13 Impo yagataiganakera iriroegi irirokya nianankitsi Santiago ikanti: \p —Maika napigematsaegine, nokogake pinkemisantaigakenara nonkamantaigakempira. \v 14 Maika ikamantaigakaira Sumo Perero tyara okantaka ikyara ikemaigakerora Niagantsi Kametiri terira iriroegi jorioegi, intitari kogakagaigakeri Tasorintsi inkematsaigakerira. \v 15 Katinka oganakero itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira okanti: \q1 \v 16 ‘Tera inkematsaigenanika pitovaireegi pairaninirira nerotyo nokisantaigakaririra \q1 tenige nonkavintsaavageigaeri kigonkero maika, \q1 kantankicha impogini nonkavintsaavageigaeri piyashikiiganakerira \q1 nontsatagagetakerora magatiro nokantakeririra koveenkari Iravi pairani \q1 ovashi intimake iyashikitanakerira pegankichanerira Igoveenkariegite maganiro kematsaigakerinerira. \q1 Onti nonkañotagagetakero maika \q1 \v 17 kameti inkematsaigakenaniri aikiro terira iriroegi jorioegi nokogakagaigakerira nashintaigakemparira. \q1 \v 18 Ariotari nokantakeri, \q1 nantitari Tasorintsisanorira gikoneagetakerorira magatiro nosariakarira pairani okyasanokyara.’ \p \v 19 “Irorotari maika gara akantanaigiri terira iriroegi jorioegi kematsaigankitsirira intsatagageigakerora magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 20 Intagati antsirinkaigakeneri ankantaigakerira gara yogumaigaari ivatsa ipaigavetunkanirira ipegagetaganirira tasorintsi kogapage. Gara iatashitumaigairo tsinane terira iroro irashi. Gara yogumaigaari ikatikagetaganirira, aikiro gara yogumaigaaro iriraapage yogagetaganirira. \v 21 Ariotari okantakeri itsirinkakotanakerira Moiseshi\x * \xo 15:21 \xt Ire 17.10-12\x* ogantagarira ogotagantagani pairani tyarika itimageigira atovaireegi, aikiro oniavantagani omirinka apatoitaganira pankotsipageku apatoitantaganirira kutagiteriku apishigopireantaganirira.” \s1 Itsirinkaigakenerira terira iriroegi jorioegi \p \v 22 Iroro ikemaigavakera iritigankaneegi Jeso, itentaigakari maganiro kematsaigatsirira intiegiri sentaigiririra ikantaigi: \p —Tsame antigankaigakera piteni irogiaiganakerira Pavoro intiri Verenave iriaigakera Antiokiaku. \p Inti itigankaigake Jorashi Varesava intiri Surashi. Iriroegi intiegi kematsaigatsirira pairorira inegintevageiga. \v 23 Aikiro itsirinkaigavakeneri sankevanti ipaigavakerira iramaiganakenerira ikantaigi: \pi1 Maika naroegi iritigankaneegi Jeso notentaigakari sentaigiririra kematsaigatsirira nontsirinkaigakempira viroegi napigematsaegine timaigatsirira kara Antiokiaku, Suriaku ontiri Surishiaku ariorika kametikya pinaigake. \v 24 Naroegi nokemakoigakempitari iaigakera timaigatsirira aka yoverajaiganakempira ikantatigaiganakerora nogotagaigakempirira. Ikantaigakempi pogiatakoiganakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi pogaratsaitagantaigakerora pichonkirimeshinaegite, pikantantaigakarira: “¿Tyarika nonkantaigakempa kameti nogoigakeniri tyani nonkematsaigake?” Kantankicha tera naro tigankaigerine, tsikyatatyo iatashiigakaro iriroegi. \v 25 Irorotari maika napatoitantaigakarira nokemavakagaigakara nontigankaigakerira Jorashi intiri Surashi iriaigakitera inkamosoigutempira, inti irogiaiganake Verenave intiri Pavoro \v 26 pimantaiganakarorira igamane yanuiventashiiganakerira Atinkami Jesokirishito inkenkitsatakovageiganakerira. \v 27 Yogari Jorashi intiri Surashi onti notigankaviigakeri inkamantaigakempira magatiro notsirinkaigakempirira. \v 28 Intagati nonkantaigakempi ikogakerira Isure Tasorintsi. \v 29 Gara pogumaigaari ivatsa ipaigavetunkanirira ipegagetaganirira tasorintsi kogapage. Gara pogumaigaaro iriraapage yogagetaganirira. Gara pogumaigaari ikatikagetaganirira. Gara piatashitumaigairo tsinane terira iroro pashiegi. Maika intagati. \p \v 30 Impogini yogari itigankaigakerira iaigake Antiokiaku yapatoitaigapaakeri maganiro kematsaigatsirira ipaigapaakeri sankevanti. \v 31 Iroro iniavantaigakerora ogatyo ikenaigake ishinevageiganakatyo kara. \v 32 Yogari Jorashi intiri Surashi intiegitari kamantantaigatsirira ikenkitsatimovageigakeri ishintsitagaiganakerira yogishineavageiganakerira. \v 33 Impogini otovaigagitevagetanaira ipintsatanaa iriaiganaera itimaigira tigankaigakeririra okyara. Yogaegiri irapigematsaegine timaigatsirira kara iniaigavairi ikantaigavairi: \p —Maika kametikya piaiganaera intentanaempitari Tasorintsi. \p Ovashi iaiganai, \v 34 kantankicha yogari Surashi itatsitaka ovashi tera aiñokya iriatae. \v 35 Ario ikañoigaka Pavoro intiri Verenave tekya aiñokya iriaige onti samani inaiganai Antiokiaku itentaigaarira pashini yogotagantavageigakera Iriniane Tasorintsi. \s1 Pavoro imatanairora yanuiventavagetanairora Niagantsi Kametiri ikenkitsavagetanairora \p \v 36 Impogini Pavoro ikantiri Verenave: \p —Tsame ampigaiganaera aneaigaaterira maganiro apigematsaegine akenkitsatimoiganakerira karanki aiñoegirikara. \p \v 37 Ikanti Verenave: \p —Iroroventi maika tsame agaiganaerira Joan Marokoshi. \p \v 38 Kantankicha Pavoro ikanti: \p —Naro tera nonkoge impokakera, iokaiganakaitari okyara Pampiriaku tera iramampiaigae akenkitsavageigakerora Niagantsi Kametiri. \p \v 39 Iniavakagaigavetaka tera inkemavakagaigempa ovashi yontainavakagaiganaka. Yogari Verenave itentanakari Marokoshi yomateiganakara pitotsiku iaiganaira Tsipereku. \v 40 Impo yogari Pavoro inti itentanaka Surashi. Maganiro irapigematsaegine iniaventaigavakeri kametikyaniri iriaigake. \v 41 Impogini iaiganake ikenaiganake Suriaku ontiri Surishiaku ishintsitagaiganakerira maganiro kematsaigatsirira. \c 16 \s1 Timoteo yogiatanakerira Pavoro intiri Surashi \p \v 1 Impogini iaiganake Irereveku ontiri Irishitiraku. Ineaigapaakeri kara paniro kematsatatsirira paitacharira Timoteo. Ogari iriniro onti joria kematsatatsirira. Yogari iriri inti guriego. \v 2 Yogari kematsaigatsirira timaigatsirira Irishitiraku ontiri Ikonioku ineaigakeri inti pairorira inegintevageta, \v 3 irorotari ikogantakarira Pavoro intentanakerira, kantankicha oketyo yogaratsaitagantanakeri ichonkirimeshinate ganiri ikisaigavakeri jorioegi timageigatsirira inkenageiganakera. Maganirotari yogoigake inti tomintari guriego. \v 4 Antari yogonkeigapaakara itimageigira ikamantageiganakeri irapigematsaegine ikantaigakeririra iritigankaneegi Jeso intiegiri sentaigiririra kematsaigatsirira timaigatsirira Jerosarenku kameti intsatagaigakerora iriroegi aikiro. \v 5 Yogari kematsaigatsirira ariompatyo ikematsatasanoiganakeriri Atinkami omirinka kutagiteri, ariompatyo itovaigavagetanakeri. \s1 Ineakerira Pavoro Maseroniakunirira \p \v 6 Impogini yogari Pavoro intiri Surashi ikogaigavetaka inkenkitsaigutemera Ashiaku, kantankicha yogari Isure Tasorintsi tera inkoge, nerotyo ikenantaiganakarira Pirijiaku ontiri Garashiaku \v 7 ovashi yogonkeigapaaka okaragetapaakera Mishia. Impo ikogaigavetaka aikiro iriaigakemera Vitiniaku, kantankicha yogari Isure Jeso tera inkoge iriaigakera. \v 8 Irorotari ikenantaiganakarira Mishiaku iaiganakera yogonkeigapaakara Toroashiku. \v 9 Impogini onigankigitetanakera yogari Pavoro inei ontinirika okañotimotakari igisanireku yaratinkimotapaakeri Maseroniakunirira ikantapaakeri: “Pimpokakera Maseroniaku pinkenkitsatimoigakenara.” \v 10 Impo naroegi novetsikaiganaka noaiganakera, nogoigaketari inti kogankitsi Tasorintsi noaigakera nonkenkitsatimoigakerira Maseroniakunirira nonkamantaigakerira tyara ikanta yogavisaakotantira. \s1 Pavoro intiri Surashi inaigakera Piripoku \p \v 11 Iroro okutagitetanaira nomateiganaka pitotsiku namaatakoiganakera patiro nogaiganakero Samoterashiaku. Impo okutagitetanaira aikiro ario nogonkeigapaaka Neaporishiku. \v 12 Ariokya nokenaiganake avotsiku noaiganakera Piripoku. Ogari Piripo onti otinkamitakarira Maseronia, intiegi shintaigaro iromanoegi. Ario nomagaiganake kara mavati kutagiteri. \v 13 Impogini agakara kutagiteri apishigopireantaganirira noaigake oaaku iniapinitaganira Tasorintsi nopirinitaigapaake nokenkitsaigapaakerora Niagantsi Kametiri nokamantaigakerora tsinaneegi patoitaigankicharira. \v 14 Ario onake kara paniro tsinane paitacharira Iriria poniankicharira Tiatiraku. Irorori onti pimantavagetatsirira mechomagoripage kamisa kamachonkamagori. Pairo okematsavagetiri Tasorintsi. Okemisantasanotakeri Pavoro ikenkitsavagetakera, intitari niasurentakero Atinkami, nerotyo okematsatantakarira. \v 15 Ovashi ogiviatagantaka otentaigakari maganiro magimoigirorira impo okantaigana: \p —Pineaigakenarika arisano nokematsatasanotakeri Atinkami pimpokaigaketyo pimagimoigakenara novankoku. \p Agaiganakena noaiganake nomagimoigakerora. \s1 Yashitakoigunkanira Pavoro intiri Surashi \p \v 16 Impogini noaigavetanaara aikiro iniapinitaganira Tasorintsi notonkivoaigakaro ananeki gogetirorira tyarika onkantagetanakempa impogini, intitari gotagakero kamagarini timagutakerorira. Omirinka okamantantira opunatagani koriki impo irorokya paigavairi nampiigarorira, irorotari yagantaigarira tovai igorikiegite. \v 17 Irorori ogiaiganakena okaemanakera okanti: \p —¡Neri yogaegi iritigankaneegi Tasorintsi gaveavagetatsirira, onti ipokaigake inkamantaigakempira tyara pinkantaigakempa irogavisaakoigakempira Jesokirishito! \p \v 18 Ario okañotakero maika omirinka kutagiteri noatapiniigira. Impo overaamatanakerityo Pavoro ishonkatematanakarotyo ikantutarityo timagutakerorira: \p —Maika naventashitakempiro ivairo Jesokirishito nonkantakempira kontetanae piatae. \p Ogatyo ikenake ikontetapanuti. \v 19 Kantankicha yogari nampiigarorira ineaigavaketari ganigera yagantavageigaaro koriki yagaigamatanakerityo Pavoro intiri Surashi yamaiganakerira yapatoitapiniigara itinkamipage \v 20 ikantaigapaakeri ijoeseegite: \p —Neri yoka jorioegi onti ipokashiigake yoveraavageigakenara \v 21 yogotagavageiganakenara pashini terira nameigemparo naroegi, aikiro garatyo nagaveimaigi nonkematsaigakerira, nantiegitari iromanoegi, ikantaviiganarotari Sesa. \p \v 22 Iroro ikemaigakerira ikamantaigakerira ikisaigamatanakatyo maganiro. Impo yogari joeseegi yomperaventaigakari isapokaigakerira ipasapasaigakerira. \v 23 Antari yagataigakera ipasapasaigakerira yamaiganakeri yashitakotagantaigakerira. Ikantaigakeri shitakotantatsirira irisentasanoigakerira. \v 24 Iroro ikemavakera yogiagasanovageigakeri tsompogi yavinaakotantaigakarira inchakota itasagiiku. \p \v 25 Impo iriroegi tera irimagaige onti ipiriniventavageigake iniaigakerira Tasorintsi, aikiro imatikaventavageigakerira. Yogari itovaire shitakoigankicharira naigankitsirira kara ikemisantaigakeri iriroegi aikiro. \v 26 Impo onigankigitetanakera katsiketyo ontininkamatanaka kipatsi okantanakera pankotsi shige shige shige ogatyo okenake ashireagetanaka shitakomentontsipage, otsaagetanaka karenatsa yogusotantaigunkanirira maganiro shitakoigankicharira ashiriagetanakara. \v 27 Ikireamatanaketyo shitakotantatsirira ineitarotyo shireagetaka shitakomentontsipage inoshikamatanaketyo isavurite imokoroakempamera, ineiri atakeri ishigaiganaka shitakoigankicharira. \v 28 Kantankicha ikaemamatanaketyo Pavoro ikanti: \p —¡Gara pimokoroa! Maganirotari aiñoegina aka. \p \v 29 Iroro ikemavakerira ikantutatyo irogimorekakenkanira mechero ovashi ishigapaaka ikiapaakera itsarogavagetanaketyo kara ishigekavagetanakera itigeroanaka ivonkitiigakera Pavoro intiri Surashi. \v 30 Impo yogikonteigakeri ikantaigiri: \p —Atsi kamantenanityo, ¿tyara nonkantakempara kameti irogavisaakotakenaniri Tasorintsi? \p \v 31 Ikantaigiri iriroegi: \p —Kematsatasanoteri Notinkami Jesokirishito iriro gavisaakotakempine ario inkañotagaigakempari maganiro magimoigimpirira. \p \v 32 Impo Pavoro intiri Surashi yogotagaigakeri irirori intiegiri maganiro magimoigiririra ikantaigakerira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. \v 33 Iroro yagataigakera yogotagaigakerira yogari shitakotantatsirira ikivagiseigairi yagaveavageigunkanira ipasapasaigunkanira. Impo yogiviatagantaka irirori intiegiri maganiro magimoigiririra. \v 34 Impo yamaiganakeri ivankoku ipaigakeri iseka. Ishinevagetakatyo kara irirori intiegiri aikiro maganiro magimoigiririra ineaigakera ikematsaigakerira Tasorintsi. \p \v 35 Impo okutagitetanaira yogari joeseegi itigankaigake soraroegi inkantaigakiterira irapakuaigaerira. \v 36 Impo irirori ikantiri Pavoro: \p —Ikantakagantaigakena nampakuaigaempira. Maika konteiganae, kametikya piaigae. \p \v 37 Kantankicha Pavoro ikantaigirityo soraroegi: \p —Naroegi nantiegi iromanoegi nonaigavetaka, nantiegi ipugamentavintsaigirira Sesa. Kañotari chapi ineaigake maganiro nantiniroro ipasapasaigake kogapage impo yashitakoigakena tera ario oketyo inkogakotagantumaigena tatoita nokenkitsatakoigake, ¿matsi maika maireni irogikontetagantaigaena? ¡Garatyo noaigi! Kantetyo iripokaigakera iriroegi tsikyata irogikonteigaatena. \p \v 38 Ipigaiganaa soraroegi ikamantaigapaakeri joeseegi. Iroro ikemakoigavakerira intiegi iromanoegi ogatyo ikenaigake itsarogavageiganaketyo kara. \v 39 Impo ovashi iaigake irogametiaigaerira. Antari yogonkeigapaakara yogikonteigairi ikantaigiri: \p —Gamerakari nokañoigimpi maika. Maikari maika atsi ariome piaigaeme parikoti. \p \v 40 Iroro ikonteiganaira iaigake ovankoku Iriria iniaiganairira irapigematsaegine ikantaiganakerira inkantakanira inkematsatasanoigake, impo iaiganai. \c 17 \s1 Ikisunkanira Pavoro Tesaronikaku \p \v 1 Impogini ikenaiganai Ampiporishiku ontiri Aporoniaku yogonkeigapaaka Tesaronikaku. Ario kara otimake pankotsi yapatoitantaigarira jorioegi. \v 2 Yogari Pavoro ikiapinitake mavati kutagiteri apishigopireantaganirira yogotagantavagetakerora Iriniane Tasorintsi, kantakatari irirori yogametakara yogotagantira omirinka kutagiteri apishigopireantaganirira. \v 3 Antari yogotagaigakerira ikantaigakeri: \p —Ogari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi okantake yogari Ikogakagakerira intigankakerira impegakempara Agoveenkariegite inkamake impo iranianae. Maika nonkantaigakempi ario ikañotanakero Jeso nokamantakoigakerira, irirotari itigankake Tasorintsi irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. \p \v 4 Ikonogagarantaigaka jorioegi ikematsaiganake ovashi itentagaiganakari Pavoro intiri Surashi. Aikiro ikematsatagarantaiganake guriegoegi shineventavageigaririra Tasorintsi. Ario okañoiganaka tovaini itsinanetsiegite itinkamipage Tesaronikakunirira okematsaiganake. \v 5 Kantankicha iroro ineaigavakerora jorioegi terira inkematsaige ikisaigamatanakatyo impo iaigake yapatoitaigakeri pashini tovaini matsigenkaegi pairorira yavisaigake terira inkametiige, aikiro tera tatoita irantumaige onti ipitashiigaro kogapage. Impo itentaiganakari ikaemavaitaiganake ikantaiganakerira maganiro inkisaiganakerira Pavoro. Impo iaiganake ivankoku Jason ikogaigavetakarira Pavoro intiri Surashi inoshikaigakerimera impaigakerimera patoitaigankicharira inkisaigakerimera \v 6 kantankicha tera ineaigeri, nerotyo intira inoshikaiganake Jason intiegiri pashini irapigematsaegine yamaiganakenerira itinkamipage ikaemavaitaiganakera ikantaigi: \p —¡Yogari Pavoro intiri Surashi intiegi veraavageigiririra maganiro matsigenkaegi, maika ariokya ipokaigake aka yagaigavakeri Jason! \v 7 ¡Iriroegi tera intsatagaigero ikantirira agoveenkariegite Sesa teranik inkematsaigeri, ikantaigaketari aiño pashini koveenkari ipaita Jeso! \p \v 8 Iroro ikemaigavakerora maganiro patoitaigankicharira intiegiri itinkamipage ikisaigamatanakatyo. \v 9 Impo ikantaigiri Jason intiegiri irapigematsaegine: \p —Yogari Pavoro intiri Surashi tera nonkogaigeri aka. Tigankaigaeri parikoti, kantankicha maika paigenata koriki, impogini iriaigaerika nogipigaigaempiri. \p Impo ipaigakeri ovashi yapakuaigairi. \s1 Pavoro intiri Surashi inaigakera Vereaku \p \v 10 Impo apavatsaanakara yogari kematsaigatsirira itentaiganakari Pavoro intiri Surashi yogavokiigakitirira iriaigakera Vereaku. Iroro yogonkeigapaakara ikiaigapaake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi yogotagantavageigapaakera. \v 11 Yogari jorioegi timaigatsirira Vereaku tera ario inakañoigempari timaigatsirira Tesaronikaku. Iriroegi onti ikemisantasanoigavakeri yogotagaigakerira. Omirinka kutagiteri iniavantaigakero Iriniane Tasorintsi ineaigakerora katinkarikara onake ikantaigakeririra, \v 12 nerotyo ikematsatantaiganakaririra Jeso tovaini jorioegi intiegiri guriegoegi. Ikematsaiganake surariegi ontiegiri aikiro tsinaneegi shintavageigacharira. \v 13 Kantankicha yogari jorioegi timaigatsirira Tesaronikaku ikemakoigakeri Pavoro aiño ikenkitsavagetanakero Iriniane Tasorintsi Vereaku nerotyo ipokantaigakarira impo inianiaigapaakeri timaigatsirira kara ikantaigakerira inkisaigakerira Pavoro. \v 14 Iroro ikemaigavakera kematsaigatsirira yogishigaigakeri Pavoro iriatakera otsapiaku omaraani nia. Intaganivani inaigai Surashi intiri Timoteo. \v 15 Yogari mampiaiganakeririra yogavageigakitiri Atenaku, impogini ipigaiganaa. Yogari Pavoro ikantaigavakeri: \p —Pinkantaigapaakerira Surashi intiri Timoteo iripokaigakera shintsi. \s1 Ikenkitsavagetakera Pavoro Atenaku \p \v 16 Antari inakera Pavoro Atenaku yogiaigakerira Surashi intiri Timoteo iripokaigakera, iatake yanuivagetakera. Impo ineagetakeri yovetsikageigakerira timaigatsirira kara ipegageigakerira itasorintsite kogapage. Antari ineakerira itovaigavagetiratyo kara ogatyo ikenake yovankinavagetanaka. \v 17 Impo iatake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsatimoiganakeri iriroegi intiegiri aikiro pashini matsigenkaegi pinkatsaigiririra Tasorintsi. Ario ikañotakero maika aikiro omirinka kutagiteri iatapinitakera opimantagetaganira arakintsipage ontiri ogagetaganirira itentaigakarira naigankitsirira kara ikenkitsavakagaigakara. \v 18 Ario inaigake giatakoigirorira yogotagantanakerira Epikoro pairani itentaigakarira pashini govageigatsirira ikantaganirira ishitoikoegi. Iriroegi itentaigakari Pavoro ikenkitsavakagaigakara, kantankicha impo ikonogagarantaigaka ikantaiganake: \p —¿Tyarikara ikantira yoga niavagetatsirira kogapage irorokya ikanti, irorokya ikanti? \p Pashinikya kantaigankitsi: \p —Intirorokari kenkitsatakotiririra pashinirira tasorintsi. \p Ikantantaigakarira maika ikemaigakeritari ikenkitsatakotakerira Jeso yanianaira. \p \v 19 Impo yamaiganakeri Areopagoku, ariotari kara yapatoitapiniigari ikogakotagantaigirira tyanirika kenkitsavagetankitsirira pashini okyarira niagantsi kameti inkantaigakeniri ario inkemisantakenkani ontirika gara ikemisantagani. Impo ikantaigiri Pavoro: \p —¿Tatatyo oita pogotagantanake? \v 20 Tera nonkemumaigero pogotagaiganakenarira, irorotari nokogantaigakarira pogikoneatasanoigakenarora. \p \v 21 Ikantantaigakarira maika imirinkaegitari Atenakunirira intiegiri poniaigankicharira parikotipage timaigatsirira kara ontitari ipiriniventavageigi ikemisantaigira okenkitsatakotunkanira pashinirira tekyarira inkemumaigero, impo irirokya niakoigairo. \p \v 22 Yaratinkamatanake Pavoro ikanti: \p —Viroegi timaigatsirira Atenaku, noneaigakempi vintiegi pairorira piriniventavageigiri tasorintsipage, \v 23 nerotyo noatakera nanuivagetakera nokamosogetakerora povetsikashiigakeneririra pitasorintsiegite noneapaakero patiro aityo otsirinkaka okanti: ‘Inti yovetsikashitunkani Tasorintsi terira inkemakotumatenkani.’ Yogari yoga Tasorintsi irirotari nokenkitsatakotirira naro, kantankicha viroegi tera pinkemakotumaigeri onti pipegashitakari pitasorintsite kogapage. Irirori inti Tasorintsisanorira. \v 24 Irirotari vetsikakerorira kipatsi ontiri magatiro timantagetarorira. Irirori intitari shintagetarorira inkite ontiri kipatsi. Tera intimantemparo pankotsi yovetsikaigirira matsigenka. \v 25 Tera tatoita inkogakotempa irirori irovetsikaigakenerira matsigenka, irirotari timakagaigakai, aikiro iriro ganiaigakai ipaigakairora magatiro. \p \v 26 “Ikyasanokyara yovamparoatake matsigenka panirosanotyo inake impo ovashi yogitovaigakeri kameti irapagiteaiganakemparoniri magatiro kipatsi, irirotari kantankitsi tyarikara imechoigake, aikiro tyarikara intimaigake. \v 27 Ario ikañoigakeri maika kameti inkogaigakeriniri ompote inkematsaigakerira, teranika isamanitakoigajae, aiñonitari inake. \v 28 Irirotari ganiaigakai ishintsitagaigakaira. Gamera itimi irirori gametyo atimaigi. Ariotari ikantaigakeri pitovaireegi pairorira yogovageigi: ‘Intitari tomintaigakai Tasorintsi.’ \p \v 29 “Irorotari itomintaigakaira Tasorintsi gamerorokari aneaigiri kañomataka irironirika ipegagetaganirira tasorintsi kogapage yovetsikagetantaganirira kori, perata ontiri mapu. \v 30 Pairani tera irogoigenika matsigenka teniroro tyara inkantumaigeri Tasorintsi, kantankicha maika ikantaigakeri maganiro inkantatigaigakempara irapakuaiganakerora ikañovageigara. \v 31 Impoginitari agapaakempa kutagiteri inkantakera Jeso tyanirika kañovagetankicha, aikiro tyanirika terira inkañovagetempa, katinkatyo irogakero, intitari kantakeri pairani Tasorintsi inkañotagagetakerora maika, impogini yoganiairi ikamavetakara kameti agoigakeniri ario inkañotakero maika.” \p \v 32 Iroro ikemaigavakerora iniakotakerora iraniaiganaera impogini igamaga ikonogagarantaigaka ikavakavaitaiganake isamatsanaigakerira. Pashinikyatyo kantaiganankitsi: \p —Impogini nonkemaigaempi aikiro. \p \v 33 Nerotyo iokantaiganaaririra Pavoro iatanaira, \v 34 kantankicha ikonogagarantaigaka yogiaiganakeri ovashi ikematsaigakeri Jeso. Impo ikematsatake paniro itentaigarira patoitapiniigacharira Areopagoku. Irirori ipaita Ironishio. Aikiro okematsatake paniro tsinane paitacharira Tamarishi. Ario ikañoigaka pashinipage ikematsaigakeri Jeso. \c 18 \s1 Ikenkitsavagetakera Pavoro Korintoku \p \v 1 Impogini iponianaa Pavoro Atenaku iatanakera Korintoku. \v 2 Ario kara ineapaakeri paniro jorio paitacharira Akira timavetacharira Pontoku. Ikyaenka pokankitsi iponiaka Itariaku itentakaro itsinanetsite opaita Pirishira. Ipokantaigakarira ontitari yogishigaigakeri koveenkari Karaorio, teranika inkogaenika intimaigaera jorioegi Iromaku. Impo iatake Pavoro ivankoku ineaigakerira \v 3 ovashi itimuntevagetake imuvageigakerira yantavageigakera. Ariotari ikañoigakariri iriroegi intitari vetsikavagetatsirira kamisapanko. \v 4 Omirinka kutagiteri apishigopireantaganirira iatapinitake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsatimovageigakerira iriroegi intiegiri terira iriroegi jorioegi kameti inkematsatagaigakeriniri. \p \v 5 Impogini iroro yogonkeigapaakara Surashi intiri Timoteo iponiaigakara Maseroniaku yogari Pavoro ariompatyo ipiriniventasanovagetanakerori ikenkitsavagetanakera ikamantasanoigakerira jorioegi ikanti: \p —Yogari Jeso inti pogiaigavetakarira, irirotari ikantakerira Tasorintsi intigankakerira impegakempara Agoveenkariegite. \p \v 6 Impo iriroegi ikisaiganakeri ikakitsaiganakeri ikantaigiri: \p —¡Garatyo nokematsatumaigimpi, vintitari tsoenti! \p Nerotyo ipotetantanakarorira Pavoro imanchaki kameti irogoigakeniri onti iokaiganakerira ganigera ipiriniventaigairi inkenkitsatimoigaerira, ariokya iriatanake parikoti, impo ikantaigiri: \p —Nokantaigavetakempi tera pinkemaige. Maika tsikyata pinkañotakagantaiganakempa viroegi pinkamaigakera gara naro kañotagantaigimpi. Iroroventi maika irirokya noatashiigake terira iriroegi jorioegi nonkenkitsatimoigakerira. \p \v 7 Iroro ikantaiganakerira iatanake ivankoku Tishio Goshito pinkatsatiririra Tasorintsi. Ogari ivanko onti apipankotetakaro yapatoitantaigarira jorioegi. \v 8 Impo paniro tinkamitatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira ikematsatakeri Atinkami. Irirori onti ipaita Kirishipo. Ario ikañoigaka iitaneegi intiegiri aikiro tovaini Korintokunirira ikemaigavakerora Iriniane Tasorintsi ikematsaigakeri Atinkami ovashi yogiviatagantaigaka. \v 9 Impogini ikisanivagetake Pavoro tsitenigetiku inei ikoneatimotakeri Atinkami ikantiri: “Gara pitsarogi. Ariompatyo pinkenkitsavagetanakeri gara papakuimati. \v 10 Nonkantakanitari nontentakempi gara tyara ikantumaitimpi, aiñotari aka tovaini kematsaigakenanerira.” \v 11 Ovashi itimake Pavoro Korintoku 18 kashiri yogotagantavagetakera Iriniane Tasorintsi. \p \v 12 Antari aiñokyara inake kara, yogari Sesa itigankakeri inampina paitacharira Garion ineagetakenerira magatiro Akayaku. Impo yogari jorioegi yapatoventaiganakari Pavoro yagaiganakeri yamaiganakerira iriroku \v 13 ikantaigiri: \p —Yokari yoka onti ipiriniventavagetanake ikenkitsatanakera ikantaigakerira maganiro inkematsaigakerira Tasorintsi, kantankicha inkañoigakerorika maika ikantaigakeririra ontityo irovetsikaiganake okantavitantaganirira. \p \v 14 Iroro irinianakemera Pavoro iniamatanaketyo Garion ikantaigiri jorioegi: \p —Gara poverajaigana. Antari ariome inkoshitakeme ontirika irogantakeme ario pinkante nonkemaigakempime. \v 15 Kantankicha tera ario inkañotero maika, onti pikisaviigakeri yogotagaigakempira ikantatigutaigakempirora pogotagantaigirira. Tsikyatatyo pinkantaigakeri viroegi. Narori gara tyara nokantumatiri. \p \v 16 Impo itigankaigairi. \v 17 Impo irirokya ishonkateiganaka Soseteneshi ikisaiganakerira. Irirori inti pashini tinkamitatsirira pankotsiku yapatoitantaigarira. Yagaiganakeri ipasapasaigakeri. Ineaigavetakarityo Garion, kantankicha teratyo tyara inkantumagete. \s1 Ipiganaara Pavoro Antiokiaku \p \v 18 Impogini otovaigagitetanakera yogari Pavoro iniaiganairi irapigematsaegine iatanai itentanakaro Pirishira intiri Akira yomateiganaka pitotsiku yamaatakoiganake iriaigakera Suriaku, kantankicha iaigapanuti Senkereaku yogaragitotapanutara Pavoro kameti intsatagakeroniri ikantakeririra Tasorintsi ikantiri: “Impogini nontsatagakerorika nokantakempirira, nogaragitotakempa.” Impogini yomateiganaa yamaatakoiganai. \v 19 Impo yogonkeigapaaka Epesoku ario kara aguitanai Pirishira intiri Akira. Yogari Pavoro iatapanuti pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikamantaigapanutirira patoitaigankicharira. \v 20 Impo iriroegi ikantaigavetavakari gatatara iati kantankicha irirori ipintsatanaa iriataera \v 21 nerotyo iniantaiganaaririra ikantaiganairi: \p —Ariorika inintake Tasorintsi ario nompigake noneaigaatempira. \p Ovashi yomatetanaa iatanaira. \v 22 Antari yagatakotapaakera Sesareaku yaguitanake iatakera Jerosarenku ineaigakitirira kematsaigatsirira. Impogini iatanai Antiokiaku. \p \v 23 Impogini iatanai ikenagetanai Garashiaku ontiri Pirijiaku ishintsitagaiganakerira maganiro kematsaigatsirira inkematsatasanoiganakerira Atinkami. \s1 Ikenkitsavagetakera Aporo Epesoku \p \v 24 Impogini yogonketaka paniro jorio Epesoku iponiaka Arijantiriaku. Irirori onti ipaita Aporo, inti pairorira yogovageti ikenkitsavagetira, aikiro yogotasanotiro itsirinkakagantakerira Tasorintsi pairani. \v 25 Irirori yogotagunkani magatiro ikantakerira Joan Giviatantatsirira ikamantakotakerira Jeso, nerotyo yogotagantavagetakera ikenkitsatakotasanotakerira yogikoneatasanovagetakerotyo kara, kantankicha intagatityo yogovetaka yogotagantirira Joan yogiviatantavagetira. \v 26 Antari yogonketakara Epesoku, iatake pankotsiku yapatoitantaigarira jorioegi ikenkitsatimoiganakerira maganiro tera intsarogumate, kantankicha iroro ikemaigavakerira Akira ontiri Pirishira yamaiganakeri parikoti yogotagasanoiganakerira ikamantaigakerira yogari Jeso inti ikantakerira Tasorintsi intigankakerira irogavisaakotantakera. \v 27 Impogini ipintsatanakara iriatakera Akayaku yogaegiri irapigematsaegine ikantaigakeri kametitake iriatakera inkenkitsavagetakera anta, impo iriroegi itsirinkaigakeneri kematsaigatsirira timaigatsirira Akayaku ikantaigakerira kametikyara iragaigavakeri. Impogini yogonketapaakara ishintsitagaigapaakeri maganiro ikavintsajaigakerira Tasorintsi ikematsatantaigakaririra. \v 28 Yogemisantaiganakerityo maganiro jorioegi patoitaigankicharira, katinkatari yoganakero magatiro, ontitari ipampiatanake Itsirinkakagantakerira Tasorintsi pairani ikamantakotanakerira Jeso ikantakera inti Ikogakagakerira Tasorintsi intigankakerira impegakempara Igoveenkariegite, nerotyo tyampatyo inkantaige iriroegi. \c 19 \s1 Ipiganaara Pavoro Epesoku \p \v 1 Antari aiñokyara Aporo Korintoku iatanai Pavoro ishonkagetanaaro otishipage ipiganaara Epesoku. Ineaigapaakeri kematsaigatsirira tera intovaige \v 2 impo ikantaigapaakeri: \p —¿Ario ipokake Isure Tasorintsi itimasurentaigakempira vikyaenkara kematsaigankitsi? \p Ikantaigiri: \p —Tera nonkemakotumaigeri intimera Isure Tasorintsi. \p \v 3 Ikantaigiri Pavoro: \p —Iroroventi ¿tatampatyo oitara pogiviatashiigakara? \p Iriroegi ikantaigi: \p —Onti nogiviatashiigaka kameti nontsatagaigakerora yogotagantanakerira Joan Giviatantatsirira. \p \v 4 Impo ikanti Pavoro: \p —Antari yogiviatantakera Joan inti yogiviaigake kogaigankitsirira irapakuaiganakerora yovetsikageigira terira onkametite inkematsatasanoiganakerira Tasorintsi, kantankicha ikantaigavakeri aikiro inkematsaigakerira impogitapaankitsinerira, irirotari Jesokirishito. \p \v 5 Impo ikemaigakera ikantaigakerira ovashi yogiviatagantaigaka iokotagantaiganakara arisano ikematsaigakeri Atinkami Jeso. \v 6 Impo yogari Pavoro ipatikaiigakeri igitoku ovashi ipokapaake Isure Tasorintsi itimasurentaigapaakerira itsititantaiganakarorira iniantaiganakarora pashinipage niagantsipage terira inkemumaigero. \v 7 Yogari yogiviaigakerira inaigake 12. \p \v 8 Impogini iatapinitake Pavoro yapatoitaigara jorioegi ikenkitsavagetakera ikamantakotasanotakerira Tasorintsi tyara ikantaka ikavintsaantavagetakera itigankantakaririra Jesokirishito inkamaventaigakerira maganiro kameti irogavisaakoigakerira kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. Ario ikañotakero maika ovashi agavagetanaka mavani kashiri. \v 9 Kantankicha impogini ikonogagarantaigaka ikisaiganaka, tera inkogaigenika inkematsaigakera onti ikantaiganakeri maganiro: \p —Tera onkametite yogotagantirira yoga. Yogari Jeso teranika iriro Gavisaakotantatsirira ikantakerira Tasorintsi intigankakerira. \p Irorotari iparikotitantanaarira Pavoro itentaiganakari kematsaigatsirira iaiganakera pankotsiku yogotagantira Tirano. Ario yogotagantavagetake kara omirinka kutagiteri \v 10 niganki agavagetanaka piteti shiriagarini, nerotyo maganiro timaigatsirira Ashiaku ikemakotantaigakaririra Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira. Ikemaigake maganiro jorioegi intiegiri aikiro terira iriroegi jorioegi. \p \v 11 Yogari Tasorintsi yagaveakagagematanakeri Pavoro yovetsikagetanakera terira oneimagetenkani, \v 12 nerotyo yairikumatakerora pañoirontsipage ontiri kamisapage impo yamakagantaigakeneri mantsigaigankitsirira ogatyo ikenaigake yovegaiganaa. Ario ikañoigaka itimaguigavetakarira kamagarinipage yovegaiganaa, ikonteiganaketari timaguigavetakaririra. \v 13 Kantankicha itimagarantaigake pashini jorioegi yanuivageigake yoneaganontaigakarira matsigenkaegi itimaguigakerira kamagarini. Impogini ikogaigavetaka inkañoigakemparimera Pavoro yoneagagetarira kamagarinipage onti yaventashiigakari ivairo Jeso, nerotyo ikantantaigakaririra itimagutakerira: “¡Maika naventashiigakempiro ivairo Jesokirishito ikenkitsatakotirira Pavoro nonkantaigakempira konteiganae piaigae!” \p \v 14 Ario ikañoigakero maika itomiegi Eseva. Irirori inti itinkamiegi saseroroteegi. Yogaegiri itomiegi inaigake 7. \v 15 Impo agaka kutagiteri imaigavetakara iriroegi yaventaigavetakarora ivairo Jeso ironeaganontaigakemparimera paniro itimagutakerira kamagarini, kantankicha yogari kamagarini ipugamatanakari ikantiri: “Naro nogotake Jeso inti gaveavagetatsirira, aikiro yogari Pavoro nokemakotiri, kantankicha ¿tyanimpatyo viroegi?” \p \v 16 Impo yogari matsigenka itimagutakerira ishigateigamatanakarityo yavetakaiganakerira ikavichovichoigakeri yagaveaigakeri itisarasaratakoigakeri, nerotyo ishigantaiganakarira nogatsantsapageniro. \p \v 17 Iroro ikemakoigavakerira maganiro timaigatsirira Epesoku ogatyo ikenaigake itsarogavageiganaketyo kara. Ario ikañoigaka jorioegi intiegiri aikiro terira iriroegi jorioegi, nerotyo ipinkatsatasanotantanunkanirira Atinkami Jeso ikantanunkanira pairo yagaveavageti. \p \v 18 Impogini ipokaigake tovaini kematsaigankitsirira ikamantakoiganakerora magatiro yovetsikageigakerira terira onkametite. \v 19 Ipokaigake aikiro tovaini matsikanariegi yamaigakerora isankevantiegite itagaigakerora. Apatotakara magatiro ariorika opunataka 50,000 koriki. \v 20 Ariompa itovaigavagetanakeri kematsaigiririra Atinkami, aikiro ariompatyo ikematsatasanoiganakerori Iriniane Tasorintsi, ineaigakerotari arisano okantasanoti. \v 21 Impogini Pavoro ipintsatanaa iriataatera Jerosarenku inkenanakera Maseroniaku ontiri Akayaku, ikantaketari: “Noatakerika Jerosarenku ovashi noavagetake Iromaku.” \v 22 Kantankicha tekya aiñokya iriate, iketyo yogiivaigake Timoteo intiri Erashito iriaigakera Maseroniaku. Iriroegi intiegitari mutakoigiririra. \s1 Ikisantaigakera Epesokunirira \p \v 23 Impogini yogari Epesokunirira ikisavitantaigakero Niagantsi Kametiri. \v 24 Inti kañotagantakero Irimetirio pitankavagetatsirira perata. Irirori intitari vetsikavagetatsirira otyomiatirira pankotsi ikañotagarora ovanko itasorintsiegite Epesokunirira paitacharira Aretemisa. Yogari tavagetimoigiririra yagantasanovageigaro koriki. \v 25 Yapatoitantaigakaririra aikiro kañoigaririra irirori pitankavageigatsirira perata ikantaigiri: \p —Viroegi pogoigitari irorotari agantaigari koriki avetsikantavageigarira. \v 26 Kantankicha maika pineaigake yoga Pavoro ikenkitsavagetanakera ikantakera yogari tasorintsipage yovetsikaigirira matsigenka tera iriroegi Tasorintsisanorira, pikemaigakeritari viroegi. Maikari maika itovaiganake timaigatsirira aka Epesoku kematsaigakeririra. Kantankicha tera patiro inkañotero aka, ontityo itsotenkagiteanakero aikiro magatiro Ashiaku. \v 27 Okari kañorira maika teratyo onkametite, onti ganige agantaigaaro koriki, aikiro ovanko Aretemisa onti ovashigantanakenkani ganige oshineventaagani. Ario onkañotakempa Aretemisa irorori. Maikari maika ontitari ishineventavageigaro maganiro timaigatsirira aka Ashiaku intiegiri aikiro timageigatsirira parikotipageku, pairotari okametiti. \p \v 28 Iroro ikemaigavakera ikisaigamatanakatyo kara ikaemavaitaigamatanaketyo ikantaigi: \p —¡Pairo okametiti Aretemisa! \p \v 29 Ishigavioigamatanakatyo maganiro timaigatsirira kara iaigakera pankotsiku kakaratsenkoari apatoitantaganirira inoshikaiganakerira Gayo intiri Arishitariko yamaiganakerira iriroegi aikiro. Piteniro iriroegi intiegi kematsaigatsirira poniaigankicharira Maseroniaku itentavageigarira Pavoro ikenkitsavagetira Niagantsi Kametiri. \v 30 Yogari Pavoro ikogavetaka iriatakemera irirori, kantankicha yogari irapigematsaegine ikantaigavakeri: \p —Gara piati. \p \v 31 Ario ikañoigaka itinkamipage Ashiakunirira ikonogagarantaigaka ikantakagantaigakeri ganiri iati yapatoitaigakara. Ikantantaigakaririra intiegitari iamigoegite. \v 32 Antari yapatoitaigakara ikaemavaitaiganake, pashinikyatyo kantatigaigavakero, kantankicha itovaigavageti terira irogoige tatarika yapatotashiigaka. \v 33 Impo yogaegiri jorioegi ineaigutarityo Arijantero ario inake irirori kara ovashi yagaiganakeri yogaigakerira niganki kameti irironiri niankitsine. Impo irirori yogaenokavakovetanaka kameti inkemisantaigakeniri maganiro iriniaigakerimera. \v 34 Kantankicha iroro ineaigakerira inti jorio ariompatyo ikaemasanoiganakeri ariorika piteti ora ikantaigakera: \p —¡Pairo okametiti Aretemisa! ¡Pairo okametiti Aretemisa! \p \v 35 Impo yogari itinkami Epesokunirira iroro yagaveaigakerira yogemisantaigakerira ikantaigiri: \p —Viroegi Epesokunirira, kemisantaigena, magatirotari apagiteakovagetaka ogotaganira aroegi antiegi sentaigirorira ovanko tasorintsi Aretemisa ontiri aikiro mapu shigirorira irorori poniankicharira enoku ashiriakara pairani. \v 36 Tera intimaigenika kantatigaigeronerira, irorotari nokantantaigakempirira kemisantaige. Gara tatoita povetsikumaigi intagarogiteni oketyo pisuretasanoigakemparo. \v 37 Yogari yoga pamaigakerira tera tyara inkantumaigenika iriniashinaigakemparora atasorintsiegite. \v 38 Kantaigerityo Irimetirio intiegiri tavagetimoigiririra aiñorika ikogaigakerira inkisaigakerira kantetyo iriaigakera ikanomaantira joese iriro kemisantaigakerine, irorotari itimashitake inkantaigakerira tyanirikara kañotankicha, aikiro tyanirikara terira inkañotempa maika. \v 39 Kantankicha aityorika pashini pikogaigakerira pinkantaigakera atsi pogiaigakera agakempara kutagiteri nampatotantaigakemparirira kemisantaigakempinerira impo ario piniaigake. \v 40 Maikari maika intagarogiteni kantakarikatyo itsoeventaigarika koveenkariku, ineiri irorori apatotashiigaka ampugaiganakemparira ganigera akematsaigairi impo inkogakotagantaigakaerika tatoita apatotashiigaka tyampa ankantaige. \p \v 41 Iroro ikantakera yapakuaigairi iriaigaera. \c 20 \s1 Iatakera Pavoro Maseroniaku \p \v 1 Impogini ipegageiganaara ikaemavaitaigakera, yogari Pavoro yapatoitaigakeri irapigematsaegine ikantaiganakerira atanatsira inkematsatasanoiganakera, impo iniaiganairi iatanakera Maseroniaku. \v 2 Ikenagetanai iatutira karanki iniaiganakerira irapigematsaegine ishintsitagaiganakerira inkematsatasanoigakerira Kirishito ovashi yogonkevagetaka Gereshiaku. \v 3 Ario itimanake kara mavani kashiri. Impo iroro iromatetanakempamera pitotsiku iriatakera Suriaku ikemakoigakeri jorioegi isariaigakari irogaigakerira, ipigantanaarira Maseroniaku. \v 4 Inti itentaiganaka Sopatere (itomi Piro poniankicharira Vereaku), Arishitariko intiri Segonto (poniaigankicharira Tesaronikaku), Gayo (poniankicharira Irereveku), Timoteo, Tikiko intiri Toropimo (poniaigankicharira Ashiaku). \v 5 Iriroegi iivaiganakena yogiaigakenara Toroashiku. \v 6 Impogini avisanaira vieseta ogantaganirira pan terira onkonogempa opoegantarira nomateiganaka pitotsiku noponiaiganaka Piripoku. Impogini avisanakera 5 kutagiteri nogiaigavairi Toroashiku. Ario nomagaiganake patiro tominko. \s1 Inakera Pavoro Toroashiku \p \v 7 Impogini agakara kutagiteri apishigopireantaganirira napatoitaigaka notentaigakarira napigematsaegine nonkotagaigakerora pan nogaigakemparora nosuretakoigaemparira Kirishito ikamaventaigakaira. Impo ikenkitsavagetanake Pavoro ovashi inigankigitetakovagetanake, yogotaketari onkutagitetanaera iriatanae. \v 8 Onti nonaigake omenkotakara enoku nomorekaatakoigakera. \v 9 Ario inake kara ikyaenkarira gaenokanankicha paitacharira Eotiko, ipirinitake ovenakitakara. Samanitari ikenkitsavagetake Pavoro ipochokimatanaketyo ovashi imaganake. Iroro imagasanovetanakara yashiriamatanakatyo akya itsatake savi ikantavagetaketyo tign. Iaigavetaka inoshikaigavetari paa kamake. \v 10 Kantankicha yogari Pavoro yaguitanake inoshikakeri yavinatakeri ikantaigiri maganiro: \p —Gara pitsarogaigi, ataketari yanianai. \p \v 11 Impogini yatagutanaira ikotagakero pan ipaigakerira maganiro. Impo ikenkitsavagetanai aikiro niganki ikutagitetakovagetanake ovashi iatanai. \v 12 Yogari Eotiko itentaiganaari ivankoku kañotasanotaa ovashi ishinevageiganaka maganiro. \s1 Iatanakera Pavoro Miretoku \p \v 13 Naroegi noivaiganake namaatakoiganake pitotsiku noaigakera Asoku nagaiganaerira Pavoro, irirori ontitari ikenanake avotsiku. \v 14 Impogini noneaigairira Asoku yomatetakoiganaana noaiganake Mitireneku. \v 15 Okutagitetanaira noaiganai navisaiganakero Kio. Iroro omavatanakara kutagiteri nagatakoigapanuti Samoshiku. Impogini noaiganai aikiro ariokya nagatakoigapanuti Miretoku. \v 16 Patiro nogaiganakero tera nagatakoige Epesoku, tera inkogenika Pavoro impeguntevagetempara Ashiaku. Ontitari itsatimatanake tsikyari irogonketempa Jerosarenku irogavisakerora Pentekoshite. \s1 Pavoro iniaiganairira sentaigiririra kematsaigatsirira timaigatsirira Epesoku \p \v 17 Antari nonaigakera Miretoku itigankake Pavoro inkantaigakiterira sentaigiririra kematsaigatsirira timaigatsirira Epesoku. \v 18 Impo ipokaigapaakera ikantaigavakeri: “Viroegi pogoigake tyara nokantakita notimimoigutimpira, pogoigaketari onti nonegintevagetaka pairani nakyara pokankitsi aka Ashiaku kigonkero maika. \v 19 Omirinka nokenkitsatakovagetakeri Atinkami. Tera naventakotumatempa, onti niragatsikanaigakempi, aikiro natsipereakovagetaka ikogaigavetakara irogaigakenamera notovaireegi. \v 20 Tera nampakuimaigero nokamantaigakempira nogikoneaigakempirora magatiro, nogotagaigakempi pinaigakera yapatovageigara ontiri pinaigira pivankoegiku. \v 21 Aikiro nogotagaigakeri notovaireegi intiegiri aikiro terira iriroegi notovaireegi nokantaigakerira inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora ikañovageigara inkematsaiganakerira Tasorintsi intiri Atinkami Jeso. \v 22 Maika noatanake Jerosarenku, intitari tigankakena Isure Tasorintsi. Tera nogote tatarikara gakenane. \v 23 Intagati nogotake ikamantakenarira Isure Tasorintsi, ikantakenatari omirinka tyarika kara noatakera nonkenkitsavagetakera irashitakoitakena, aikiro iratsipereakagavageitakena, \v 24 kantankicha naro tera nontsarogumate maani, tera nompinkeronika nogamane. Intagati nokogake nontsatagakerora magatiro ikantagetakenarira Atinkami Jeso nonkenkitsavagetakerora Niagantsi Kametiri nonkamantaigakerira maganiro tyara ikanta Tasorintsi ikavintsaantavagetira yogavisaakotantira. \p \v 25 “Maika nogotasanotake gara pineimaigaana maganiro viroegi, gatakenatari nokenkitsatimoigakempira nokamantakotakerira Tasorintsi tyara ikantaka ikavintsajaigakaira kameti ankematsaigakeriniri Jesokirishito impegakempara Agoveenkariegite. \v 26 Maika aiñorika kara terira inkematsaige teratyo naro kañotagantaigerine. \v 27 Nokenkitsatakogetakerotari magatiro ikantagetirira Tasorintsi tera nomanakotumate maani. \v 28 Irorotari nonkantantaigakempirira tsikyata pineaigaempa viroegi. Pinkantakanira pisentaigaeri maganiro kematsaigiririra Tasorintsi pogotagaigakerira Iriniane, intitari kantaigakempi Isure pinkañoigakempara maika. Pisentasanoigakerira pinkañotagaigakerira ovisha isentasanotaganira, ikamaventaigakeritari Atinkami ipunaventantaigakarira iriraa. \v 29 Naro nogotasanotake iroro noatanaera iripokashiiganakempi matagavageigacharira irogitivarokaigakempira inkañoigapaakemparira matsontsori gitivarokaigiririra ovisha. \v 30 Aikiro pinkonogagarantaigakempa viroegi pogotagantaiganake terira iroro arisanorira pamatavinaiganakerira papigematsaegine viroeginiri irogiatakoiganake. \v 31 Kantankicha naro nonkantaigakempi tsikyanira yamatavinaitimpikari irapakuakagaitakempira ganigera pikematsaigai. Gara pimagisantaigiro omirinka nogotagaigimpira kutagiteriku ontiri tsitenigetiku niragatsikanaigakempi ovashi nomavatakovagetanaka shiriagarini. \p \v 32 “Maika, napigematsaegine, nonkantakeri Tasorintsi irisentasanoigaempira. Kematsatasanoigero Iriniane kamantaigakairira ikavintsaavageigakaira irirori, irorotari ishintsitagantaigakempirira. Impogini irapatoitaigakempi anta itimira irirori, pintentaiganakemparira maganiro yogavisaakoigakerira imagisantairora ikañovageigara. \v 33 Narori teratyo nonkogumate impunaitakenara nokenkitsavagetira impaitakenara koriki ontirika kamisa. \v 34 Tsikyatatari nantashivageta naro nagagetira nokogakogetarira, aikiro nopaigirira mutakoiganarira. Viroegi pineasanoigakenatari. \v 35 Onti nokañotakero maika kameti pogiatakoigakenaniri pinkavintsaavageigerira kogakovageigankicharira. Pinkenkiaigaerora ikantanakerira Atinkami Jeso ikanti: ‘Pairo avisake okametitasanotakera pinkavintsaantavageigakera avisakero vintiegira inkavintsaavageitake.’ ” \p \v 36 Iroro yagatanakera ikantaigakerira itigeroanaka iniakerira Tasorintsi itentaigakari maganiro. \v 37 Impo iragaiganaka maganiro yavinaigavairi yasaraanaigavaarira. \v 38 Ikenkisureavageiganaka ineaigakera ikantaiganairira gara ineimaigairi. Impo yamampiaiganakeri yogaigakitirira omaraneku pitotsi ikamaguigavairira yomatetanaara. \c 21 \s1 Iatanakera Pavoro Jerosarenku \p \v 1 Iroro noniaiganairira napigematsaegine nomateiganaa pitotsiku namaatakoiganaira, patiro nogaiganakero Koshiku. Ario nomagaigapaake kara. Impo okutagitetanaira noaiganai ariokya nomagaiganai Irorashiku. Antari okutagitetanaira aikiro noaiganai ariokya nomagaiganai Pataraku. \v 2 Ario noneaigapaakero omarane pitotsi atankitsinerira Penishiaku ovashi nomateiganaka. \v 3 Impo namaatakoiganake noaiganakera Suriaku. Noneventakoiganakaro Tsipere, onti onantaka oatakara nampateku. Impo nagatakoigapanuti Tiroku iroguitaiganakerora arakintsipage. \v 4 Ario kara noneaigapaakeri kematsaigatsirira, iriroegi yagaigavakena ovashi nomagimoiganakeri patiro tominko. Antari nonaigakera kara yogari Isure Tasorintsi iniasurentaigakeri iriroegi ikantantaigavetakaririra Pavoro: “Garakari piati Jerosarenku.” \v 5 Kantankicha irirori tera inkematsaigeri. Impogini noniaiganairi noaiganaira. Maganiro iriroegi ontiri itsinanetsiegite intiegiri itomiegi yamampiaiganakena otsapiaku agatakera pitotsi. Notigeroaiganaka noniaigakerira Tasorintsi. \v 6 Impogini noniaiganairi nomateiganaara noaiganaira. Iriroegi ipigaiganaa ivankoku. \p \v 7 Patiro nogavageigakero Toremairaku ario nagatakoigapaake kara, impo noaiganake noneaigakerira napigematsaegine, patiro nomagimoiganakeri. \v 8 Okutagitetanaira noaiganai Sesareaku nogonkeigapaaka ivankoku Jeripe kenkitsatirorira Niagantsi Kametiri. Irirori inti itovaire kavintsaavageigiririra kematsaigatsirira ikogakagunkanirira okyara impiriniventavageigakerira impaigakerira iseka kogakovageigankicharira timaigatsirira kara Jerosarenku. \v 9 Aiño 4 irishintoegi tekyaenkarira ineimaigero surari. Iroroegi ontiegi kamantakoigiririra Tasorintsi. \p \v 10 Antari nomaguntevageiganakera tovaiti kutagiteri ipokake kamantakotiririra Tasorintsi paitacharira Agavo. \v 11 Irirori iponiaka Joreaku onti ipokashitake ineaigakitenara. Impo yaganakeri isuntoratsate Pavoro yogusotanaka igitiku ontiri irakoku ikanti: \p —Ikanti Isure Tasorintsi: ‘Ario inkañotagaigakeri jorioegi Jerosarenkunirira irogusoigakerira shintaririra yoka isuntoratsate impo iramaiganakeri inkisaigakerira terira iriroegi jorioegi.’ \p \v 12 Iroro nokemaigavakera naroegi intiegiri timaigatsirira Sesareaku nokantanaigavetavakari Pavoro: \p —Garakari piati. \p \v 13 Kantankicha irirori ikanti: \p —¿Antari gara piragaiga?, onti pikenkisureakagaiganakena. Tera nompinkumateronika irogusoitakenara. Irirorikara kogankitsine Atinkami Jeso nonkamaventakerira anta Jerosarenku garatyo nagamaimataro nogamane. \p \v 14 Nokantaigavetakari kantankicha tera inkematsaigena, napakuantaiganakaririra intagati nokantaigakeri: \p —Irirompatyo Tasorintsi tatarikara ikogake. \p \v 15 Impogini novetsikaiganaka noaiganakera Jerosarenku. \v 16 Yogiatagarantaiganakena napigematsaegine timaigatsirira Sesareaku, impo yamaiganakena ivankoku Maso nomagimoigapaakerira. Irirori onti iponiaka Tsipereku. Inti igantagarira ikematsati pairani. \s1 Pavoro ikamosotakerira Santiago \p \v 17 Antari ineaigavaanara napigematsaegine nogonkeigaara Jerosarenku, ishinevageiganaa. \v 18 Okutagitetanaira itentaiganakena Pavoro noaigakitira nokamosoigutirira Santiago. Ario inaigake kara maganiro sentaigiririra kematsaigatsirira yapatoitaigakara. \v 19 Yogari Pavoro ikamantageigapaakeri magatiro yagaveakagagetakerira Tasorintsi ikenkitsatimoigakerira terira iriroegi jorioegi. \v 20 Iroro ikemaigavakera ikantaiganake: \p —¡Pairo ikavintsaanti Tasorintsi! \p Impo ikantaigiri Pavoro: \p —Kametitake, kantankicha aiñoegi itovaigavageti ashaninkaegi kematsaigakeririra Kirishito, onti ikogaigake ontsatagasanotanakenkanira itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 21 Iriroegi ikemakoigakempi pogotagageiganakerira jorioegi timaigatsirira parikoti konoiigaririra terira iriroegi jorioegi kameti ganigera itsatagaigairo itsirinkakotanakerira Moiseshi. Aikiro pikantaigakerira ganigera yogaratsaiigairo ichonkirimeshinate itomiegi, aikiro ganigera yogiatakoigairo ikantaigakerira yashikiiganakairira. \v 22 ¿Tyampa ankantaigakempa? Maika inkemakoigavakempira irapatoventaigapaakempi inkisaigakempira. \v 23 Irorotari maika nokogantaigakarira povetsikakera nonkantaigakempirira. Aiño aka 4 atovaireegi panikyarira intsatagaigakero ikantaigakeririra Tasorintsi karanki. \v 24 Noneaigake kametitake pamaiganakerira ivankoku Tasorintsi pintentaigakemparira pisaankaigakempara pimpunaventaigakenerira tatarika inkogakoigakempa irisaankaigaempara kameti irogaragitotagantaigakempaniri. Pinkañotakerorika maika iroro ineantaigakempa maganiro onti itsoeventaitakempi kogapage, aiñokyatari pitsatagiro itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 25 Kantankicha yogari kematsaigankitsirira terira iriroegi jorioegi notsirinkaigakeneri karanki nokantaigiri gara yogumaigaari ivatsa ipaigavetunkanirira ipegagetaganirira tasorintsi kogapage, gara yogumaigaaro iriraapage yogagetaganirira, gara yogumaigaari ikatikagetaganirira, aikiro gara iatashitumaigairo tsinane terira iroro irashi. \s1 Yashitakotunkanira Pavoro \p \v 26 Antari okutagitetanaira yogari Pavoro itentaiganakari garagitotagantaigankichanerira iaigake ivankoku Tasorintsi isaankaigakara. Impo irirori ikiake tsompogi ikamantakerira saserorote tyatirikara kutagiteri ontsonkatantanaempa isaankantaigakarira kameti iripokaigakera paniropage garagitotagantaigankichanerira iramaigakera piratsipage irovetisakagantaigakerineririra Tasorintsi. \p \v 27 Impogini panikyara ontsonkatanaempa oga 7 kutagiteri isaankantaigakarira, yogari jorioegi poniaigankicharira Ashiaku ineaigakeri Pavoro ivankoku Tasorintsi ikantantaigakaririra maganiro inkisaiganakerira. Impo yagaiganakeri \v 28 ikaemavaitaiganake ikantaigi: \p —Notovaireegi, ¡atsi tainakario mutakovageigenanityo! Yogari yoga Pavoro onti ipiriniventavageti yanuiventavagetirora yogotagaigakerira maganiro kantankicha onti ikantaigakeri inkisaigakaera aroegi iseraereegi, aikiro ikantaigakeri ganigera itsatagaigairo itsirinkakotanakerira Moiseshi, ontiri aikiro ikantaigakeri kametitake osamatsanatakenkanira ivanko Tasorintsi. Aikiro yamaigakeri terira iriroegi jorioegi yogiagaigakerira ivankoku Tasorintsi isamatsanaigakerora. \p \v 29 Ikantantaigakarira maika ontitari ineaigakerira inkaara itentavagetakarira Toropimo poniankicharira Epesoku ineaigiri ariori itentanakari irirori ivankoku Tasorintsi. \p \v 30 Ovashi ikisaiganaka maganiro ishigaigapaaka yagaiganakerira Pavoro inoshikaiganakerira soororo yamaiganakerira sotsi. Ikatimaigakero yashiigakerora shitakomentontsi togn. \v 31 Impo ipasapasaigakeri irogamagaigakerimera, kantankicha irorotyo ikamantunkanira itinkami soraroegi ikisaigakara maganiro Jerosarenkunirira ikaemavaitaigakera, \v 32 irirori yapatoitaigamatanakerityo isoraroegite intiegiri itovaire itinkamiegi ishigasanovageiganakatyo iaigakera inkamosoiguterira. Iroro ineaigavakerira iriroegi yapakuaiganakeri Pavoro tenige impasaigaeri. \v 33 Yogari itinkami soraroegi yaiñonitapaakari Pavoro yagapaakeri yogusotagantakeri piteti karenatsa. Impo ikantaigiri kisaigakeririra: \p —¿Tyani yoga? ¿Tatoita pikisaviigakeri? \p \v 34 Kantankicha iriroegi ariompatyo ikaemavaitaiganakeri ikantatigagiseiganakerotari iriniane pashinikya kantatigaigavakero tera patiro inkantaige, nerotyo tera inkemasanoigeri itinkami soraroegi, yamakagantantakaririra Pavoro itimaigira soraro. \v 35 Iroro yagaiganakerora yatagutapiniigira soraroegi, ikompiigamatanakerityo yogaenokaiganakerira ganiri yagaigavakeri kisaigankicharira. \v 36 Yogiaigapaakeritari ikaemaigapaakera: \p —¡Kante inkamakera! \s1 Iniaventakara Pavoro \p \v 37 Impo yagaigapaakerora sotsimoroku iniamatanaketyo Pavoro ikantiri itinkami soraroegi: \p —Nokogavetaka noniakempira. \p Ikanti irirori: \p —¿Matsi pogotiro viro iriniane guriegoegi? \v 38 ¿Matsi teratyo viro yoga Ejipitokunirira pugatakaririra koveenkari maiganakeririra 4,000 gantaigatsirira anta osarigagitetapaakera? \p \v 39 Ikanti Pavoro: \p —Naro nanti jorio onti nomechoti Tarisoku pairorira avisagetakero okemakogetaganirira Surishiakutirira. Atsi kante noniaigakerira patoitaigankicharira. \p \v 40 Yogari itinkami soraroegi ikantiri: \p —Nani. \p Impo yaratinkanake Pavoro yatagutapiniigira soraroegi yogaenokanake irako inkemisantaigakeniri maganiro. Impo ineaigakerira ikemisantaiganakera iniaiganakeri evereoku ikanti: \c 22 \p \v 1 “Notovaireegi, kemisantaigavakena noniaventakempara.” \p \v 2 Ikemaigavakerira iniantanakarora evereo ikemisantasanoiganake. Impo ikanti Pavoro: \p \v 3 “Narori nanti jorio, onti nomechoti Tarisoku nankitsirira Surishiaku, kantankicha onti yogimonkaitana aka Jerosarenku. Inti gotagavagetana Gamariere magatiro yogotagantaigirira yashikiiganakairira. Omirinka nokematsatasanovagetiri Tasorintsi nokañoigimpira viroegi maika. \v 4 Karanki pairo nokisashivageigakari kematsaigiririra Jesokirishito. Namaiganakeri surariegi ontiri tsinaneegi irashitakoigakenkanira irogaigakenkanira. \v 5 Yogari itinkamisanorira saseroroteegi intiegiri atinkamipage yogotasanoigake arisano nokantasanotake maika, iriroegitari paigavakenaro sankevanti namaiganakenerira atovaireegi timaigatsirira Iramashikoku kameti nonkogaigakiterira kematsaigatsirira namaigakerira Jerosarenku nonkisakagantaigakerira. \p \v 6 “Kantankicha iroro nagavagetanakerora ochoenitapaakara Iramashiko atake ikatinkatanai poreatsiri. Katsiketyo noneatigirotyo okantamatanake tsaarere oponiapaaka enoku opokagutapaakena naroku osaatsantsaganake. \v 7 Nashirianaka nogavayoteku nokemi ikantaitapaakena: ‘Saoro, Saoro, ¿antari gara pikisana?’ \v 8 Narori nokantutarityo: ‘¿Tyanimpatyora viro, Notinkami?’ Ikantana: ‘Naro nanti Jeso Nasarekunirira pikisashitakarira.’ \v 9 Yogari notentaiganakarira ineaigavakerora okantanakera tsaarere itsarogavageiganaketyo kara, kantankicha tera inkemaigeri niakenarira. \v 10 Narori nokanti: ‘Notinkami, ¿tatoita pikogake?’ Ikanti irirori: ‘Maika tinaanake piatakera Iramashikoku, ario inkantaitakempi kara magatiro tatarikara pimpiriniventavagetake.’ \v 11 Antari noneakerora okantanakera tsaarere ovashi tera noneae, nerotyo onti ikatsaiganakena notentaigakarira yamaiganakenara Iramashikoku. \p \v 12 “Ario itimi kara paniro paitacharira Ananiashi. Irirori ipinkatsatasanotiri Tasorintsi itsatagagetirora itsirinkakotanakerira Moiseshi. Imirinka jorioegi timaigatsirira kara Iramashikoku ikantaigake pairo ikametiti. \v 13 Impo ipokuti irirori ineakitanara. Antari yogonketapaakara ikantapaakena: ‘Napigematsatene Saoro, neanae.’ Ogatyo nokenake noneanai ovashi noneakeri. \v 14 Impo ikantakena: ‘Yogari Tasorintsisanorira ikematsaigirira yashikiiganakairira ikogakagakempi pairani kameti pogotakeniri magatiro tatarikara oita ikogagetirira. Ikogakagekempi kameti pineakeriniri Pairorira Ikametiti, aikiro pinkemisantakerira iriniakempira. Irirori inti terira inkañovagetumatempa. \v 15 Viro pinkenkitsatakotakeri pogotagaigakerira maganiro matsigenkaegi pinkamantakogetakerora magatiro pineagetakerira ontiri aikiro pikemagetakerira. \v 16 Maikari maika atsi kaviritanakenityo pogiviatagantakempara pinkantakerira Atinkami irisaankakerora pikañovagetara.’ \p \v 17 “Impogini nopigaa Jerosarenku noatake ivankoku Tasorintsi noniavagetakerira. Impo nonei ontinirika okañotimotakena nogisanireku. \v 18 Ikoneatimotakena Notinkami ikantana: ‘Piatepage parikoti pintsatimatanakera. Akari aka Jerosarenku pinkenkitsatakovetakenatyo garatyo ikematsaigimpi.’ \v 19 Narori nokanti: ‘Notinkami, iriroegi ineasanoigakenatari karanki noagetakera yapatoitantaigarira jorioegi namaiganakerira kematsaigimpirira nashitakotagantaigakerira nopasapasatagantaigakerira. \v 20 Kañotari karanki yogunkanira kenkitsatakotimpirira Ishitivano ario nonake naro kara noshinevagetaka noneakera ipitankunkanira, nerotyo noneantaigainiririra imanchaki gaigakeririra.’ \v 21 Kantankicha irirori ikantana: ‘Piate, nontigankakempira samani pinkenkitsatimoigakerira terira iriroegi jorioegi.’ ” \p \v 22 Antari ikyara kenkitsatanankitsi Pavoro ikemisantaigavetakaniroro maganiro, kantankicha irorotyo ikemaigakerira ikañotakerora maika ikaemaigamatanaketyo: \p —¡Kante inkamakera! ¡Tera nonkoge intimaera! \p \v 23 Ariompatyo ikaemaiganakeri isapokaiganakarora imanchaki enokutirira yovuokaiganakerora enoku vuo vuo, ontiri aikiro yovuokavanekiiganakerora kipatsipane. \v 24 Yogari itinkami soraroegi yogiagakagantakeri Pavoro tsompogi impasatagantakerira kameti iriniakeniri intsavetakera tatarikara ikisaviigakeri. \v 25 Iroro yogusoigavetakarira impasaigakerimera inianake Pavoro ikantiri inampina itinkami soraroegi aratinkankitsirira kara: \p —¿Matsi pagaveake pimpasatagantakerira iromano ipugamentavintsatirira Sesa tekyara inkogakotagantasanotenkani kameti ogotakenkaniri arisanorika yovetsikake terira onkametite ontirika tera? \p \v 26 Iroro ikemavakera iatake ikamantakitirira itinkami ikanti: \p —Tsikyanira pipasatagantirikari, intiratyo iromano ipugamentavintsatirira Sesa. \p \v 27 Ovashi iatake inakera irirori ikantiri: \p —Atsi kantena. ¿Arisano viro vinti iromano? \p Ikanti: \p —Jeeje, arisanoniroro nanti iromano. \p \v 28 Ikantiri: \p —Narori onti nopunaventaka tovaini koriki nompegakempara iromano. \p Ikantiri Pavoro: \p —Narori nantityo iromanosanorira, kantakanatari nomechotakera. \p \v 29 Ogatyo ikenaigake itsarogaiganake pasaigakerinerimera, ovashi yontainaiganakari. Ario ikañotaka itinkami soraroegi irirori itsaroganake ineakera yogusotagantakerira iromano. \s1 Yamanunkanira Pavoro inkogakotagantakenkanira \p \v 30 Impo okutagitetanaira ikogakera itinkami soraroegi irogotasanotakera tatarikara ikisaviigakeri jorioegi itsaakotagantairi igarenatsate ikaemakagantaigakeri itinkamiegi saseroroteegi intiegiri maganiro itinkamipage jorioegi yapatoitaigakeri inkogakotagantaigakerira Pavoro, impo yamanakeri yogaratinkapaakeri inaigakera iriroegi. \c 23 \p \v 1 Yogari Pavoro yogaiganakeri kavako ikantaigiri: \p —Notovaireegi, narori nokantakani nokematsatasanotirira Tasorintsi, nonegintetasanovagetakatyo kara kigonkero maika. \p \v 2 Ario inake kara itinkamisanorira saseroroteegi paitacharira Ananiashi. Iroro ikemavakerira ikantaigiri naigankitsirira Pavoroku: \p —Patosavaganteteri. \p \v 3 Kantankicha irirori ikantiri: \p —¡Virompatyo impatosake Tasorintsi, virori ontitari pikametitamampegaka kogapage! Pine maika onti pipirinitashivetaka aka pimpampiatavakerora itsirinkakotanakerira Moiseshi kameti pinkantakera ariorika novetsikake terira onkametite ontirika tera. Kantankicha maika teratyo ario pinkañotero maika, ontityo pikogake povetsikakera okantavitantaganirira pimpatosavagantetagantakenara. \p \v 4 Yogari naigankitsirira kara ikantaigiri: \p —¿Antari gara pikañotiri maika itinkamisanorira isaseroroteegine Tasorintsi? \p \v 5 Ikanti Pavoro: \p —Notovaireegi, nogotakemera iriro itinkamisanorira saseroroteegi gamerorokari nokañotiri maika. Okantitari Itsirinkakagantakerira Tasorintsi: ‘Gara pipugatsaigari pitinkamiegi.’\x * \xo 23:5 \xt Ek 22.28\x* \p \v 6 Irirori ineaketari ikonogagarantaigaka intiegi saroseoegi, pashinikya intiegi pariseoegi nerotyo iniantaigakaririra imaraenkarikatyo kara ikantaigiri: \p —Notovaireegi, narori nanti pariseo, intitari tomintakena pariseo, kantankicha maika onti pikisaviigakena nokantakera iraniaiganaera kamaigankitsirira. \p \v 7 Iroro ikantakera maika ogatyo ikenaigake iniaiganake yakanatavakagaiganakara pariseoegi intiegiri saroseoegi ikisavakagaiganakara. \v 8 Ikantaigaketari saroseoegi gara yaniaiganai kamaigankitsirira. Ikantaigake aikiro mameri isaankariite Tasorintsi, aikiro mameri isure matsigenka. Yogari pariseoegi ikantatigaigaka, onti ikantaigake iraniaiganaera kamaigankitsirira, aikiro aiño isaankariite Tasorintsi, aikiro aityo isure matsigenka. \v 9 Ariompatyo ikaemavaitaiganakeri maganiro. Ikaviritagarantaigamatanakatyo pariseoegi gotagantaigirorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ikantaigi: \p —Noneaigakeri tera tatoita irovetsikumate terira onkametite. Irirorakari niakeri pashini tatarika iita intirika isaankariite Tasorintsi. \p \v 10 Iriroegi ariompatyo ikisavakagaiganakari tyarika, nerotyo ineantakarira itinkami soraroegi itsarogakaganakari Pavoro ikanti ontirorokari intinkaragaraigakeri ikaemakagantantaigakaririra isoraroegite iramaiganaerira tsompogi irashitakoigaerira. \v 11 Antari okutagitetanaira impo ochapinitanaira aikiro yogari Atinkami ikoneatimotakeri Pavoro ineiri ikenapaake ikantiri: “Shinetanaempa, gara pitsarogi. Kañotari pikenkitsatakotakenara aka Jerosarenku, ario pinkañotagakero anta Iromaku.” \s1 Isariavetunkanira Pavoro irogakenkanira \p \v 12 Okutagitetanaira ikonogagarantaigaka jorioegi ikemavakagaigaka isariaiganakarira Pavoro irogaigakerimera ikantaigi: “Kante inkisashiigakenara Tasorintsi garika nogaigiri Pavoro. Maika gara nosekatumaigaa, aikiro gara noviikumaigaa. Antari nogaigakeririka ario pinkante nosekataigaempa.” \v 13 Ariorika inaigake 40 sariaigakaririra irogaigakerira. \v 14 Iatashitantaigakaririra itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi ikantaigakerira: \p —Naroegi nokemavakagaigaka nokantaigakera: ‘Kante inkisashiigakenara Tasorintsi garika nogaigiri Pavoro. Garatyo nosekataigaa kigonkero nogaigakerira.’ \v 15 Maika viroegi piaigakera pamatavinaigakerira itinkami soraroegi pinkantaigakerira iramaiganakempirira Pavoro kameti pinkogakotagantasanoigakeriniri. Naroegi nontimashiigavakeri avotsiku nogaigavakerira. \p \v 16 Kantankicha impo iroro ikemakotavakerira iritineri Pavoro iatake inkamantakiterira. \v 17 Iroro ikemavakera irirori ikaemakeri inampina itinkami soraroegi ikantiri: \p —Neri yoka notineri. Atsi tentanakeri pitinkamiku kameti inkamantagetakeriniri. \p \v 18 Iatake itentanakari ikantapaakeri: \p —Yogari Pavoro shitakotankicharira ikantakena nontentakempirira yoka iritineri ikogake inkamantagetakempira. \p \v 19 Irirori ikatsatanakeri yamanakeri parikoti ikantiri: \p —Atsi kamantena. \p \v 20 Irirori ikanti: \p —Nokemakoigakeri jorioegi ikogaigakera iramatavinaigakempira inkantaigakempira kamani pamaiganakenerira Pavoro itinkamipage inkogakotagantasanoigakerira. \v 21 Kantankicha gara pikematsaigiri, aiñoegitari inaigake ariorika 40 timashiigavakerineririra irogaigavakerira, ikantaigaketari: ‘Kante inkisashiigakenara Tasorintsi garika nogaigiri Pavoro. Maika gara nosekatumaigaa, aikiro gara noviikumaigaa. Antari nogaigakeririka ario pinkante nosekataigaempa.’ Maika aiño yogiakoigaka tyarika pinkante. \p \v 22 Iroro ikemavakera itigankairi ikantavairi: \p —Maika gara tyani pikamanti. \p \v 23 Impo ikaemaigakeri piteni inampina ikantaigakeri: \p —Kaemaigeri soraroegi pampatoitaigakerira. Agaigakera 200 nuitaiganankitsinerira. Impo agaigake aikiro 70 shigakoiganankichanerira kavayoku, impo aikiro 200 pagoiganankitsinerira igamashire. Impo onchapinitasanotanakera pamaiganakerira Pavoro Sesareaku. \v 24 Maika povetsikaigakenerira kavayo irishigakotantanakemparira kameti pogonketagaigakempariniri itimira Perishi inampina Sesa. \p \v 25 Ipaigavakeri sankevanti itsirinkakeneririra Perishi okanti: \pi1 \v 26 Naro Karaorio Irishia notsirinkakempi viro Perishi inampina Sesa pairorira pavishi pogovagetira: ¿Aiñovi kametikyarika pinake? \v 27 Maika nokogake nonkamantakotakerira yoga Pavoro yamaiganakempirira soraroegi. Yogari jorioegi yagaigakeri ikisaigakerira ikogaigavetaka irogaigakerimera, kantankicha narori iroro nokemakotakerira inti iromano noatake notentaiganakari nosoraroegite nopugamentairira. \v 28 Impogini nokogake naro nogotakera tatarika oita ikisaviigakeri, irorotari namantavetanakaririra anta yapatoitaigakara itinkamipage. \v 29 Impo iriroegi ikamantaigakena onti ikisaviigakeri ineaigakera tera intsatagero itsirinkakotanakerira Moiseshi, kantankicha narori noneakeri mameri tatampa irashitakovitakenkani ontirika irogakenkanira. Ontityo isariaigavetakari kogapage. \v 30 Nerotyo iroro nokemakotavakerira isariaigakarira jorioegi irogaigakerimera notigankantakaririra viroku. Aikiro nokantaigakeri kisaigakeririra iriaigakera, tsikyata inkamantaigakitempi. \p \v 31 Impogini yogari soraroegi itsatagasanoigakero ikantaigakeririra. Iroro onigankigitetanakera yagaigapanutiri Pavoro yamaiganakeri Antipatirishiku. \v 32 Impo okutagitetanaira yogari soraroegi nuitaigankitsirira ipigaiganaa Jerosarenku. Yogari shigakoigankicharira kavayoku iriro tentaiganakari Pavoro. \v 33 Impogini yogonkeigapaakara Sesareaku ipaigapaakeri Perishi sankevanti impo ikantaigiri: \p —Neri yoka. \p \v 34 Yagatanakera iniavantakerora sankevanti ikantiri Pavoro: \p —¿Tyara pitimi viro? \p Ikanti: \p —Onti notimi Surishiaku. \p Nerotyo ikemakera onti itimi Surishiaku \v 35 ikantiri: \p —Impogini iripokaigakerika kisaigakempirira ario nonkemisantavakempi tyarika pinkante. \p Ovashi ikantaigakeri soraroegi iramaiganakerira itimavetara Erorishi inkamagutasanoigakerira ganiri ishiganaa. \c 24 \s1 Iniaventanakara Pavoro \p \v 1 Impogini avisanakera 5 kutagiteri yogonketapaaka Ananiashi. Itentaigakari itinkamiegi jorioegi intiri pashini matsigenka niaventaigakerineririra. Irirori onti ipaita Teritoro. Onti ipokashiigake inkantaigakerira Perishi tatoita ikisaviigakeri Pavoro. \v 2 Yogari Perishi ikaemakagantakeri Pavoro impo yogonketapaakara inianake Teritoro ikantiri Perishi: \p \v 3 —Naroegi noshineventavageigakempityo kara noneaigaketari pairo pavishi pinegintevageigakenara pitimakagaigakenara kameti, tera tyani veraavageigenane, pairotari pikavintsaavageigakena. \v 4 Maika gara noveraasanotimpi, intagati nokogake pinkemisantakenara maani nonkamantakempirira. \v 5 Yogari Pavoro inti pairorira yoveraantavageti, aikiro iatake yapagiteanakarora inianiaigakerira noshaninkaegi ovashi ikisavakagaiganaka yontainavakagaiganakara. Irirori intitari itinkami kematsaigiririra Jeso Nasarekunirira. \v 6 Iatake ivankoku Tasorintsi ikogavetaka isamatsanatakeromera, irorotari nagantaigakaririra. Impo nokogaigavetaka nonkisakagantaigakerimera nompampiaigavakeromera itsirinkakotanakerira Moiseshi, \v 7 kantankicha ipokake Irishia itinkami soraroegi yagapitsaigakenari. \v 8 Ikantaigakena tyanirika kisaigakeririra Pavoro iripokaigakera inkantaigakempira tatoita ikisaviigakeri. Maikari maika virompatyo, pikogakerika pinkogakotagantakerira kogakotaganterityo kameti pogotakeniri tatoita nokisaviigakeri. \p \v 9 Imirinkatyo jorioegi tentaigakaririra ikantaiganake: \p —Arisanoniroro ikantasanotake. \p \v 10 Impo yogari Perishi itimeroakitashitakari Pavoro ikantiri: \p —Nani nianake viro. \p Impo inianake Pavoro ikanti: \p —Noshinevagetaka pinkemisantakenara noniaventanakempara, noneakempitari pipegani pairani nojoeseegite kigonkero maika. \v 11 Maika nokogake nonkamantakempira maganiro yogoigake atake avisanake 12 kutagiteri noatutira Jerosarenku noniitirira Tasorintsi. \v 12 Tyarikara nonake ontirika ivankoku Tasorintsi ontirika pankotsiku yapatoitantaigarira noshaninkaegi ontirika apatogetara pankotsi tera tyara nonkantumaigeri naigankitsirira kara kameti onkenantakemparora nonkisavakagaigakempara ontirika inkisavakagaigakempara iriroegi. \v 13 Nerotyo tyampa iragaigakero irogikoneaigakerora inkantaigakera arioniroro ineaigakena novetsikakera ikantaigakerira maika. \v 14 Kantankicha maika nokogake nonkamantakempira arisano ikantasanoigake narori onti nokematsatakeri Jesokirishito, kantankicha iriroegi ikantaigake gametyo ikematsatagani teranika ario imponiempa Tasorintsiku. Kantankicha tera paniro nonkematsateri irirori, nokematsatakerityo aikiro Tasorintsisanorira ikematsaigirira yashikiiganakenarira, aikiro notsatagagetakero magatiro itsirinkakotanakerira Moiseshi, aikiro nokantake onti arisanorira magatiro itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira. \v 15 Ariotyo nokañoigakari iriroegi nokematsaigakerira Tasorintsi nokantaigira iraniaiganaera maganiro kamaigankitsirira. Iraniaiganae vetsikaigirorira kametiripage intiegiri aikiro vetsikaigirorira terira onkametite. \v 16 Irorotari nokogantakarira nonkantakanira nonegintevagetakempa kameti ineakenaniri Tasorintsi intiegiri maganiro matsigenkaegi nanti negintevagetacharira. \p \v 17 “Narori onti notimuntevagetakiti parikoti. Impogini avisanakera tovai shiriagarini nopiganaa Jerosarenku namaiganakenerira koriki noshaninkaegi kogakovageigankicharira ontiri aikiro nompakerira Tasorintsi nokashigakagakaririra. \v 18-19 Impogini nagatavagetakera nosaankavagetakara anta ivankoku Tasorintsi ipokaigake noshaninkaegi poniaigankicharira Ashiaku ineaigapaakena, kantankicha tera ompanivatumate irapatoventaigenara matsigenka, aikiro tera nonee nonkisavakagumaigempara. Iriroegimetyo pokaigankitsine maika inkantaigakempira tatoita ikisaviigakena ineaigakenarika novetsikakera terira onkametite. \v 20 Atsi kantaigerinityo maika yogaegi ineaigakenarika novetsikakera terira onkametite chapi nonakera yapatoitaigakara itinkamipage notovaireegi. \v 21 Impo irororakari ineaigakera nokaemanakera nokantanakera: ‘Onti pikisaviigakena nokantakera iraniaiganaera kamageigankitsirira.’ ” \p \v 22 Yogari Perishi ikemakotasanoigakeritari kematsaigiririra Jesokirishito, nerotyo iroro ikemavakerira Pavoro ikanti: \p —Maikari intagatikya. Impogini iripokakerika Irishia iriro kamantasanotakenane. \p \v 23 Impo ikantanakeri inampina itinkami soraroegi: \p —Manakeri pashitakotakerira, kantankicha gara pikantaviigiri iripokapiniigaatera iamigoegite ineapiniigaaterira iramaigaenerira tatarika oita ikogakogetaka. \p \v 24 Impogini avisanakera tovaiti kutagiteri ipokai Perishi itentakaro itsinanetsite. Irorori onti joria paitacharira Iroroshira. Impo ikaemakagantakeri Pavoro inkemisantaigakerira inkamantakotakerira Jesokirishito. \v 25 Kantankicha iroro ikemavakerira itsarogamatanaketyo kara, ikantakeritari inegintevagetakempara ishintsitashitakerora magatiro terira onkametite, aikiro ikamantakeri impogini agakempa kutagiteri inkisashitantaigakemparirira Tasorintsi kañovageigankicharira, ovashi ikantakeri: \p —Maika intagatikya pikamantana. Piatae, antari garira tatoita nopiriniventavageti ario nonkaemakagantaempi impo nonkemaempira pinkenkitsatakera. \p \v 26 Intitari yogiakovetaka koriki impakerira kameti irapakuaeriniri, nerotyo ikaemakagantapinitantaririra iriniaerira. \v 27 Ario ikañotakero maika ovashi avisavagetanake piteti shiriagarini. Impogini irirokya pugairi Poroshio Peshito. Yogari Perishi ontitari ikogakera irogishineaigakerira jorioegi nerotyo tera irapakuaeri. \c 25 \s1 Iniaventaara Pavoro \p \v 1 Impo ipokapaake Peshito Sesareaku. Antari omavatanakara kutagiteri iatanake Jerosarenku. \v 2 Iroro yogonketapaakara ipokashiigakeri itinkamisanorira saseroroteegi itentaigakari pashini itinkamipage jorioegi ikantaigapaakerira tatoita ikisaviigakeri Pavoro. \v 3 Impo ikantaigakeri: \p —Nokogaigake pagakagantakerira Pavoro iramakenkanira aka. \p Ontitari ikantashiigake kameti intimashiigavakeriniri avotsiku irogaigavakerira. \v 4 Kantankicha Peshito ikanti: \p —Yogari Pavoro aiñotari yashitakotunkani Sesareaku. Narori nompiganaetari shintsi. \v 5 Maika kantaigerityo pitovaireegi tinkamiigatsirira irogiaiganakenara kameti inkamantakoigakeriniri tatarika yovetsikake. Arisanorika yovetsikake terira onkametite inkamantakoigakerityo. \p \v 6 Impo yogari Peshito inakiti ariorika patiro tominko, impo ipiganaa Sesareaku. Iroro okutagitetanaira iatake ipirinitakera ikanomaantapinitira ovashi ikaemakagantakeri Pavoro. \v 7 Iroro ikiapaakera yaiñoniigapaaka jorioegi poniaigankicharira Jerosarenku itsoeventaigakarira posante. \v 8 Kantankicha irirori iniaventanakatyo ikanti: \p —Tera tatoita novetsikumate, aikiro tera nonkantatigumatero itsirinkakotanakerira Moiseshi. Tera novetsikumate terira onkametite ivankoku Tasorintsi, aikiro tera nosamatsanatumateri koveenkari Sesa. \p \v 9 Kantankicha yogari Peshito ikogaketari irogishineaigakerira jorioegi ikantiri Pavoro: \p —¿Pikogake piataera Jerosarenku kameti nonkogakotagantasanotakempiniri? \p \v 10 Ikanti Pavoro: \p —Oga ariometyo pinkogakotagantasanotakena aka, ariotari ikantakeri koveenkari Sesa onkogakotagantantakenkanira aka. Pogotasanotaketari viro tera tyara nonkantumaigeri jorioegi kameti inkisaigakenaniri. \v 11 Antari virorikara neakena novetsikakera terira onkametite kantetyo irogaitakenara, nonkemisantakotanakempatyo garatyo tyara nokantumati. Kantankicha antari terika arisano one ikantaigakenarira gara tyani gaveatsi impimantakenara irogaitakenara. Ariompatyo noatakeri Sesaku, irirori kogakotagantasanotakenane. \p \v 12 Yogari Peshito ikogakotagantaigakeri itentashiigarira ikanomaantira ineakera tyarika inkantaige iriroegi. Impo ikantiri Pavoro: \p —Iroroventira pikogavintsatakera inkogakotagantakempira Sesa ariotyo piatake iriroku. \s1 Yamanunkanira Pavoro Aguripaku \p \v 13 Impogini yogari koveenkari Aguripa iatake Sesareaku itentanakaro Verenise ineakiterira Peshito. \v 14 Antari inaigakera anta yogari Peshito ikamantakeri ikantiri: \p —Aiño aka paniro jorio yashitakotagantanakerira Perishi. \v 15 Antari noatutira Jerosarenku yogari itinkamiegi saseroroteegi intiegiri itinkamiegi jorioegi ipokaigake naroku ikamantaigakenara tatoita ikisaviigakeri ikogaigavetaka nogakagantakerimera. \v 16 Kantankicha narori nokantaigakeri yogari iromanoegi tera irogantavageigenika kogapage, onti ikaemakagantaigiri kisantaigankitsirira intiri ikisashiigakarira iriniaventaiganakempara inkemaigakerira maganiro. \v 17 Nerotyo iroro ipokaigakera iriroegi aka tera nogisamanitero, irorotyo okutagitetanakera nogenanekyatyo noatake nopirinitakera nokanomaantapinitira nagakagantakerira Pavoro. \v 18 Okyara nonei ariori inkantaigakena yovetsikake ikantavitantirira Sesa, kantankicha tera ario inkañoigero maika. \v 19 Intagati ikantaigakena tera intsatagero ikogagetirira itasorintsiegite, aikiro iniakoigakeri paniro kamankitsirira ikantaganirira Jeso, kantankicha yogari Pavoro irirokya kantatsi atake yanianai. \v 20 Narori tyampatyo nonkante ovashi nokemisantaenkatanake, impo nokantiri Pavoro ikogakerikara iriataera Jerosarenku inkogakotagantakenkanira. \v 21 Kantankicha irirori tera inkoge, onti ikogake iriatakera Sesaku iriro kogakotagantakerine, ovashi nokantantakarira gara yapakuagani kantakani irinakera kara kigonkero namakagantakerira anta iriroku. \p \v 22 Yogari Aguripa ikantiri: \p —Nokogake nonkemakerira naro. \p Irirori ikanti: \p —Nani, kamani pinkemakeri. \p \v 23 Impo iroro okutagitetanaira iatake Aguripa inkemakerira Pavoro itentanakaro Verenise intiegiri itinkamiegi soraroegi intiegiri aikiro itinkamiegi Sesareakunirira yovetsaenkaiganakatyo kara negintetakovageigakatyo. Iroro ikiaigapaakera okanomaantapinitaganira yogari Peshito yagakagantakeri Pavoro \v 24 ikantiri Aguripa: \p —Koveenkari Aguripa, vintiegiri maganiro, neri yoga Pavoro ikisaigakerira maganiro jorioegi Jerosarenkunirira intiegiri timaigatsirira aka. Omirinka ikantaiganakena nogakagantakerira. \v 25 Narori noneake tera irovetsikumate tatampa irogavitakenkani, kantankicha irirotari kogankitsi iriatakera Sesaku, irirori kogakotagantagetakerine, irorotari namakagantantakemparirira anta. \v 26-27 Kantankicha tyampa nonkante nontsirinkakenerira Sesa nonkamantakerira tatoita ikisavitunkani, mameritari. Antari namakagantavetempari kogapage tyarikarorokari inkante irirori. Irorotari maika nokaemakagantantakaririra kameti pinkogakotagantasanotakeriniri viro ovashi nogotantakemparora tyara nonkanteri nontsirinkakenerira. \c 26 \s1 Pavoro iniakerira koveenkari Aguripa \p \v 1 Impogini inianake Aguripa ikantiri Pavoro: \p —Nani, niaventanakempa. \p Yogari Pavoro yogaenokanakero irako inianake ikantiri: \p \v 2 —Koveenkari Aguripa, nogotake pikemakoigakeri yogaegi noshaninkaegi ikisaigakenara ikantaigakenara posantepage. Maikari maika noshinevagetaka noniakempira noniaventakempara. \v 3 Viro pogotasanotitari tyara nokantaiga naroegi jorioegi, aikiro pogoti tatoita nokisavitantaigi tera nonkemavakagaigempa. Irorotari nokogantakarira pinkemisantasanotakenara. \p \v 4 “Naro notimimoigakeri noshaninkaegi pairani notyomiakyanira kigonkero maika. Ineasanoigakena notimakera Tarisoku ontiri aikiro Jerosarenku, irorotari yogotantasanoigakarira tyara nokanta. \v 5 Nerotyo maika inintaigakerika inkamantaigakempira inkamantaigakempityo. Naro notsititanakero nakyaenkara gaenokanankicha nogiatakotasanoiganakerira pariseoegi. Iriroegi pairo yavisaigake itsatagasanoigirora itsirinkakotanakerira Moiseshi. \v 6 Pairani Tasorintsi ikamantaigakeri yashikiiganakenarira iroganiaigaerira kamageigankitsirira. Ario nokañotaka naro nogotake nonkamavetakempa iroganiaena, irorotari ikisantaigakenarira maika notovaireegi. \v 7 Arisanoniroro ikantake Tasorintsi iroganiaigaerira kamageigankitsirira, irorotari yogiaigake maganiro iseraereegi, nerotyo ikantakani ipiriniventaigakero intsatagaigakerora ikogagetirira Tasorintsi kameti iroganiaigaeriniri impogini. Irorotari ikisaviigakena maika ineaigakenara nokañoigakarira iriroegi nokantakera nanianaera naro aikiro. \v 8 ¿Matsi tera ario pinkantaige viroegi iroganiaigaerira Tasorintsi kamageigankitsirira? \p \v 9 “Pairani naro noneavetaka kametimatake nonkisashivageigakemparira nantsipereakagavageigakemparira kematsaigiririra Jeso Nasarekunirira. \v 10 Ariotari nokañoigakeriri Jerosarenkunirira nokisashivageigakarira nokogakera nashitakoigakerira. Nerotyo nokantantaigakaririra itinkamiegi saseroroteegi impaigakenara sankevanti iroroniri naventakempa, impo nashitakotagantaigakeri tovaini. Antari yogaigunkanira noshinevagetakatyo kara. \v 11 Ario nokañoigavetakari maika nokisakisaigakerira kameti nampakuakagaigakeriniri ganigera ikematsaigairi Jeso. Tyarika, nokisashivageigakarityo kara, nerotyo noatashigeigamatirityo parikotipagekunirira nokiashiiganakerira pankotsipageku yapatoitantaigarira namaiganakerira natsipereakagavageigakarira. \p \v 12 “Impogini namanakero sankevanti ipaigavakenarira itinkamiegi saseroroteegi noatakemera Iramashikoku nagaigutemera pashini. \v 13 Kantankicha iroro ikatinkatanakera poreatsiri nokenavetanakara avotsiku, noneatigirotyo okantanake tsaarere ontenenkakotanakena naro intiegiri maganiro notentaigakarira. Omameatantavagetiratyo kara, avisagetakerotyo yomameatantira poreatsiri. \v 14 Maganiro nashiriaiganaka nogavayoegiteku. Nokemi ikantaitapaakena nonianeku: ‘Saoro, Saoro, ¿antari gara pikisana? Vikiiro tsipereakagaacha.’ \v 15 Narori nokantutarityo: ‘¿Tyanimpatyora viro, Notinkami?’ Ikantana: ‘Naro nanti Jeso pikisashitakarira. \v 16 Maika tinaanake aratinkanake, onti nokoneatimotakempi nonkantakempira nokogake nontigankakempira pinkenkitsatakotakenara pinkamantakotakerora magatiro pineagetakerira maika ontiri aikiro magatiro nokotagagetanakempirira impogini. \v 17 Nontigankakempi pinkamantaigakerira jorioegi intiegiri terira iriroegi jorioegi. Nompugamentakempi ganiri yagaveaigi irogamagaigakempira. \v 18 Nontigankakempi iriroegiku pogotagaigakerira kameti irapakuaiganakeroniri isuregisevageigarira posantepage ganigera ikematsaigairi Satanashi irirokya inkematsaiganake Tasorintsi. Inkematsatasanoigakenara naro kameti nogavisaakoigakeriniri intentaigakemparira maganiro nokavintsajaigakerira nogavisaakoigakerira nomagisantairora ikañovageigara.’ \p \v 19 “Irorotari maika, koveenkari Aguripa, nokogake nonkantakempira notsatagakero magatiro ikantakenarira Jeso ikoneatimotakenara anta avotsiku. \v 20 Iketyo nokenkitsatimoigake timaigatsirira Iramashikoku. Impogini nomaiganakeri timaigatsirira Jerosarenku intiegiri maganiro timageigatsirira Joreaku. Nokenkitsatimoigakeri aikiro terira iriroegi jorioegi nokantaigakerira inkantatigaiganakempara irapakuaiganakerora ikañovageigara irirokyaniri inkematsatasanoiganake Tasorintsi. \v 21 Irorotari yagaviigakena noshaninkaegi ivankoku Tasorintsi ikogaigavetakara irogaigakenamera. \v 22 Kantankicha imutakenatari Tasorintsi ishintsitagakenara ariompatyo nokenkitsatanakerori Niagantsi Kametiri nogotagaiganakerira maganiro matsigenkaegi tyarika ikantaigaka aikiro tyarika inaigake, ontitari nogotagaigakeri ikantaigakerira kamantantaigatsirira intiri aikiro Moiseshi. Tera nagashitemparo kogapage. \v 23 Iriroegi ikantaigaketari yogari Ikogakagakerira Tasorintsi impegakempara Igoveenkariegite iseraereegi iratsipereavagetakera impogini inkamavetakempa iranianae. Iketyo ivatanaatsine iranianaera kameti irogoigakeniri maganiro itovaireegi intiegiri pashinirira inaigake onti ipokashitake irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira imagisantaerora ikañovageigara.” \p \v 24 Iroro ikemavakerira Peshito ikañotanakerora maika iniaventanakara ikaemamatanaketyo: \p —¡Pavoro, ario pipigatanake! Ontirorokari pipiriniventavagetakerora pisankevantite ovashi opigataganakempi. \p \v 25 Ikanti Pavoro: \p —Teratyo nompigate. Magatiro nokantanakempirira onti arisanorira, tera ario namatagempa. \v 26 Yogari yoga koveenkari Aguripa irirori pinkante yogotasanotiro magatiro, irorotari noshinevagetantakarira ikemakerora magatiro nokantaigakempirira. Yogoti onti arisanorira, ogarika omanakogetakenkani nokenkitsatakogetakerira maika. \v 27 Virori koveenkari Aguripa, ¿tyara pikanti viro? Ogari itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira pairani ¿iroro arisanorira ontirika tera? Narori nogotake pineakero onti arisano. \p \v 28 Ikanti Aguripa: \p —Maika panikyatyo pinkematsatagakena naro aikiro nonkematsatakerira Jesokirishito. \p \v 29 Ikanti Pavoro: \p —Ariorika maika ontirika impogini naro nokogavetaka pinkematsatakerira, kantankicha gara paniro viro pikematsati, inkematsaigaketyo aikiro maganiro kemisantaigakenarira maika inkañoigakenara naro, kantankicha gara yogusotagani karenatsaku. \p \v 30 Iroro ikantakera maika ikaviritanaa koveenkari Aguripa intiri Peshito itentaiganaarora Verenise. \v 31 Ario ikañoiganaa maganiro itentaigakarira iaigake parikoti iniakoigakerira Pavoro ikantaigakera: \p —Noneakeri naro tera tatoita irovetsikumate kameti irogakenkanira aikiro gamerakari yashitakotagani. \p \v 32 Impogini inianake Aguripa ikantiri Peshito: \p —Game tsikyata ikogi irirori inkogakotagantakerira koveenkari Sesa irapakuaenkanimetyo. \c 27 \s1 Yamanunkanira Pavoro Iromaku \p \v 1 Antari ikantaigakera noaigakera Itariaku inti ikantaigake itinkamiegi soraroegi ikantaganirira “Irashi Koveenkari” iramanakerira Pavoro intentagantaiganakemparira pashinipage shitakoigankicharira. Yogari itinkamiegi soraroegi onti ipaita Jorio. \v 2 Impo nomateiganaka omaraneku pitotsi panikyarira oatanake Ashiaku oponiakara Areramitioku. Ario notentaigakari Arishitariko irirori. Inti timatsirira Tesaronikaku Maseroniaku. \v 3 Impo okutagitetanaira nagatakoigapaake Suronku. Yogari Jorio itsarogakagakaritari Pavoro ikantakeri iriatakera ineaigakerira iamigoegite impageigakerira tatarika ikogakogetaka. \p \v 4 Impogini noaiganaira okakoiganakena tampia nokenaguiganakero nigankivogea Tsipere oatakara nampateku. \v 5 Nokenaguiganakero Surishia ontiri Pampiria nogonkeigapaaka Miraku nankitsirira Irishiaku. \v 6 Ario kara ineapaake itinkami soraroegi pitotsi poniankicharira Arijantiriaku atankitsinerira Itariaku. Iroro yomatetantaiganakena nomaiganairora aikiro noaiganaira. \v 7 Tsikyanisano namatsinkaatakovageiganake namaatakoiganakera nomaguntevageiganake tovaiti kutagiteri. Nopomirintsiigavetanakaro nogonkeigakempamera Jeniroku, kantankicha iroro nogonkeigavetapaakara okatinkatanakera Jeniro ogipigakoigavakena tampia ariokya nomonteakoiganake nigankivogeaku paitacharira Kereta, onti nokenaiganake ochoenitira Saromon. \v 8 Impo nopomirintsiiganaaro aikiro namaatakoiganaira nonkuaiganakarora Kereta kigonkero nogonkevageigapaaka nagatakoigapaakera agatakotapinitaganira paitacharira Kametiri Agatagetira ochoenitakotira Irasea. \p \v 9 Ataketari notovaigakovageiganake kutagiteri noponiaigakara Sesareaku niganki onkanigitetanai, nerotyo pairo ogagavagetanaa okoveenkavagetanaira namaatakoiganaera, irorotari ikantantaigakaririra Pavoro: \p \v 10 —Narori noneakero aiganakerika maika onti antsipereavageiganake. Gara patiro aokajaigi pitotsi ontiri arakintsipage, ariorika aokajaigakempa aroegi aikiro. \p \v 11 Kantankicha yogari itinkami soraroegi tera inkematsateri, inti ikematsaigake tsititanakerorira pitotsi intiri aikiro shintarorira. \v 12 Antari agatapinitira pitotsi tera onkametitenika inkanigiteku, nerotyo ikogantaigakarira maganiro irimaiganaerora aikiro ineaigakera iragaveaigakerikara irogonkeigakempara antakona anta iragatakoigakera Penishiku irinaigakemera anta kigonkero osariganaera. Antari Penishiku ariotari agatagetiri pitotsi oatara ishonkara poreatsiri. Ario okañotaka aikiro katonko ontiri kamatikya okametitake agatakera. \s1 Otampiavagetanakera tampia \p \v 13 Impogini ineaigavakerora choeni otampiaenkatanake ineaigiri kametitakeri iriaiganakera ompote amakoiganakerira ipintsigakara, ovashi iaiganake ikenaiganakera otsapiaku. \v 14 Kantankicha choeni osamanitanake otampiamatanaketyo omarane tampia paitacharira Eoroakiro, okantavagetanaketyo jiriririri \v 15 okakovageigakena parikoti. Naroegi nokemisantakovageiganaka tyampa nonkantaigavakero. \v 16 Impogini nokenakoiganake intatonikya pashini nigankivogea paitacharira Karaora ario pinkante tesakona ontampiatae. Nopomirintsiigakaro otyomiatirira pitotsi nopantsaatakoigakerira nomateigakerora. \v 17 Impo nomateigakerora irorori irorokya yantsuvoaigake nokenantaigakarira ikusotasanoigakerora. Impo iriroegi ipinkaigakerora iragavakoigakempara impanekiku paitacharira Surete itsaageigakero kamisamago yogujiigakerora kameti tsikyataniri amakoiganakena tampia. \v 18 Kantankicha okutagitevetanaka pairotyo ogagavagetaka otampiavagetakera ovashi yovuokaatagarantaigake arakintsipage yamaigavetanakarira. \v 19 Impogini omavatanakara kutagiteri novuokajaigakero omagantaganirira, mesapage, magatiro. \v 20 Ogatyo otovaigavagetanake kutagiteri apavatsaasevagetanaka tera inkoneatumatae poreatsiri intiri impokiropage. Ariompatyo ogagavagetanakari otampiavagetanakera noneaigiri ariori nokajaigakempa. \p \v 21 Impogini avisanakera tovai kutagiteri tera nosekatumaigaempa, yaratinkanake Pavoro ikanti: \p —Viroegitakaniroro, pinkematsaigakename okyara nokantaigavetakempira ariome antimaiganakeme Keretaku gamerakari atsipereavageigi maika, aikiro gamerakari opegageta magatiro pamageigavetakarira. \v 22 Maikari maika gara pitsarogaigi. Ontsitigavtanakempatyo pitotsi, kantankicha viroegi gara pokajaigumata. \v 23 Naro nokematsatasanotiritari Tasorintsi shintasanotanarira. Inkaara nokisanivagetake nonei ikoneatimotakena isaankariite ikantapaakena: \v 24 ‘Pavoro, gara pitsarogi, piatimotakeritari pineakerira koveenkari Sesa. Gara iokaatumata paniro pitentaigakarira pitotsiku, itsarogakagakempitari Tasorintsi.’ \v 25 Nonkantantaigakempirira gara pitsarogaigi shineiganakempa. Naro nogotake intsatagakero Tasorintsi magatiro ikantakenarira isaankariite, \v 26 kantankicha onti aokaigakempa nigankivogeaku. \p \v 27 Impogini avisanakera piteti tominko nonavageigi omaraaniku nia paitacharira Ariria, ogari tampia akyatyo amakoigana, akyatyo amakoigana. Impogini onigankigitetanakera yogari marineroegi tsitiiganakerorira yogoigavake ochoenitapaakera kipatsi. \v 28 Yogoigavetakaro otsompogiatakera onti onake 36 metero. Impo choeni osamanitanake imaigavetaaro aikiro onti onake 27 metero. \v 29 Itsarogaigamatanaketyo ineaigiri ariori irontsinakakoigakempa mapuku, yoguitantaigakarira otsitiku pitepage asuro kusoatagirorira pitotsi kameti onkusoatagakeroniri. Yovankinavageigakatyo kara ovashi ipirinitaigake yogiaigakerora onkutagitetanaera. \v 30 Impo yogari marineroegi ikogaigavetakara irishigaiganakemera iokaiganakenamera itamampegaigamatanakarotyo iriaigakera irogujiigakerora asuro kusoatagirorira otsovaku, kantankicha ontityo yogujiigavetanaka otyomiatirira pitotsi irishigantaiganakemparomera. \v 31 Kantankicha inianake Pavoro ikantaigiri itinkami soraroegi intiegiri isoraroegite: \p —Iokaiganakempirika onti pokajaigakempa viroegi. \p \v 32 Iroro ikemaigavakera yovatuakoigakero otyomiatirira pitotsi oga okenake akya ashiriaatanaka amaatanakera. \v 33 Impo iroro okutaenkatanaira yogari Pavoro ikantaigakeri maganiro isekataigakempara ikantaigiri: \p —Oga apitevagetanaka tominko tera pimagaigae, aikiro tera pisekataigaempa. \v 34 Maika nonkantantaigakempirira pisekataigaempara kameti pishintsiiganaeniri, gatanika tata gaigimpi. \p \v 35 Iroro yagatanakera ikantakera inoshikanake pan inianakeri Tasorintsi ikotagakero isekatakara. \v 36 Iroro ineakoigakerira itovaireegi ishineiganaa imaiganaka iriroegi aikiro isekataiganaka. \v 37 Napatoitaigakara maganiro nonaigake 276. \v 38 Impo yagataiganakera isekatasanoigakara yovuokajaigakero turigoki kameti aravonkaatasanotanakeniri pitotsi. \s1 Otsitiganakera pitotsi \p \v 39 Iroro okutagitetasanovetanakara tera irogoige tyarika inaigake, onti ineventakoigakaro ochanchaatira, ario otimake impaneki, ikogantaigakarira impankinanaigakemparora ineaigakera iragaveaigakerika iragatakoigakera. \v 40 Yovatuakoigakero kusoatagirorira pitotsi iokajaiganakerora. Impo itsaakoigakero komarontsi takiatavakerorira. Impo yogaenokakotairo kamisamago otsovaku kameti amakoiganakenaniri tampia impanekiku. \v 41 Kantankicha amakoigavetanakena, onti okakoigakena parikoti oshintsiatira nia agavasanotantapaakaro impaneki otsova. Ogari otsiti otintsiraanakero ovore. \p \v 42 Yogari soraroegi ikogaigavetaka irogaigakerimera shitakoigankicharira ganiri yamajaiganake irishigaiganakera. \v 43 Kantankicha yogari itinkami soraroegi tera inkoge intentagantakenkanira Pavoro, ikantantaigakaririra: \p —Arione inkañoigake. Tyanirika goigatsirira yamajaigira iketyo ivaiganankitsine iramaataiganakera iragataigaera otsapiaku. \v 44 Yogari terira irogoige iramajaigera irairikaiganake inchakotapage ontirika tatarika oita kameti iragataigaeniri. \p Ario nokañotagaiganakaro maika nogonkeigakara maganiro otsapiaku. \c 28 \s1 Itimuntevagetanakera Pavoro Maretaku \p \v 1 Iroro nagataigaira maganiro nogoigake oga nigankivogea onti opaita Mareta. \v 2 Yogari timaigatsirira kara kametikya yagaigavakena ikavintsajaigakena itagashiigakenara tsitsi nontaenkaigakera, okatsinkagitetaketari oparigakera inkani. Ikaemaigakena maganiro nontaenkaigapaakera. \v 3 Yogari Pavoro yapatovagetake tsitsi. Iroro itagavetakarora yagutarityo maranke irakoku ishiganakara ogishiganakerira tsitsi. \v 4 Yogari timaigatsirira kara ineaigavakerira itsatakara irakoku ikantavakagaiganaka: “Irirorokari gantatsirira, nerotyo yagatavetaatyo iokaavetakara maika irirokya gakeri maranke. Ariorakari ikisashitunkani.” \p \v 5 Yogari Pavoro inoshikiri ipotetiri tsitsipokiku, kantankicha tera intavateri. \v 6 Iriroegiri ineaigiri ariori irinonanake oga inkenake intuanake inkamanakera, kantankicha yogiaigavetaka kogapage tera iragaveeri. Ariokya ikantaigake: “Intirorokari tasorintsi.” \p \v 7 Ario itimi itinkamiegi paitacharira Povurio. Irirori yagaigavakena nomagimoiganakerira mava kutagiteri. \v 8 Yogari iriri aiño inoriaka imantsigatakera ikovaavagetanakera ishiavagetanakara. Impo iatake Pavoro ikamosotakerira. Iniaventapaakeri ipatikaitapaakeri igitoku ogatyo ikenake yoveganaa. \v 9 Iroro ikemakoigavakerira ipokashiigapaakeri maganiro mantsigaigankitsirira irovegaigaerira, impo irirori yovegaigairi. \v 10-11 Ario notimaiganake mavani kashiri. Iriroegi ikavintsaavageigakenatyo kara, impogini novetsikavageiganaka noaiganaera ipaigavakena magatiro nokogakogeigakarira. Nomateiganaa pitotsiku poniankicharira Arijantiriaku opaita Tasorintsi Piteanintacharira. Yogari shintarorira itimuntevagetanake kara nigankivogeaku nonantaigakarira naroegi yogiakerora osariganaera. \s1 Yogonketakara Pavoro Iromaku \p \v 12 Impogini noaiganake nagatakoigapanuti Surakosaku mavati nomagaiganake. \v 13 Impo nomaiganairo aikiro nokenakoiganake otsapiaku nogonkevageigapaaka Irejioku. Okutagitetanaira otampiaenkatapaake amakovageiganakena nopintsaigakara. Namaatakoiganake piteti kutagiteri nogonkeigapaakara Poteoriku. \v 14 Ario kara noneaigapaake napigematsaegine. Iriroegi yagaigavakena nomagimoiganakeri patiro tominko impo noaiganake nogonkeigapaaka Iromaku. \v 15 Yogari napigematsaegine Iromakunirira ikemakoigavakenatari ikonogagarantaigaka ipokaigake itonkivoaigavakenara Pororeapioku. Pashini onti ipokaigake yogiaigavakenara anta okantaganirira Mavati Taverenaku. Yogari Pavoro iroro ineaigapaakerira iniakeri Tasorintsi ikantakerira ishineventakari ovashi ishintsitanai. \v 16 Antari nogonkeigapaakara Iromaku yogari itinkami soraroegi ikantakeri Pavoro kametitake intimakera irashirikoni inkamagutakerira paniro soraro. \p \v 17 Impo omavatanakara kutagiteri yogari Pavoro ikaemakagantaigakeri itinkamiegi jorioegi timaigatsirira kara ikantaigiri: \p —Noshaninkaegi, tera tyara nonkantumaigeri atovaireegi, aikiro tera nogagumatero ikantaiganakerira yashikiiganakairira pairani, kantankicha iriroegi yagaigakena Jerosarenku impo ipimantaigakena yamaiganakenara iromanoegi. \v 18 Impo yagataigakera iriroegi ikogakotagantaigakenara ikogaigavetaka irapakuaigaenamera, ineaigaketari tera tatoita novetsikumate tatampa irogaviitakena. \v 19 Kantankicha yogari atovaireegi tera inkogaige irapakuaigaenara, irorotari nokantantakaririra Peshito nompokakera aka kameti inkogakotagantakenaniri Sesa. Kantankicha tera nonkisaigeri atovaireegi, intagati nokogake noniaventaempara. \v 20 Irorotari nokaemashiigakempi maika kameti noneaigakempiniri noniaigakempira. Naro onti nokañoigakempira viroegi nogiakera aganakempara kutagiteri iraniantaiganaemparira kamageigankitsirira, irorotari pineantaigakenarira maika yogusoitakena karenatsaku. \p \v 21 Iriroegi ikantaigiri: \p —Yogari timaigatsirira Joreaku tera impakagantumaigena sankevanti kamantakotakempinerira. Ario ikañoigaka ipokaigakera atovaireegi poniaigankicharira kara tera tyara inkantumaige iriniashiigakempira. \v 22 Maika nokogaigake nonkemisantaigakempira tyarika pinkantera viro. Nokemakoigakeritari maganiro atovaireegi ikisaigakeri kematsaigiririra Jesokirishito ikantaigakera gametyo ikematsatagani teranika ario imponiempa Tasorintsiku. \p \v 23 Impo iaiganaira ikamantaiganakeri tyati kutagiteri iripokantaigakempa inkemisantasanoigakerira. Impogini aganakara iripokantaigakemparira ipokaigake tovaini ikemisantaigakerira. Irirori itsititanakero ikenkitsatanakera okyara kutagitetamanankitsi ovashi ichapinienkatakovagetanake ikamantakotakerira Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira ipegakara Igoveenkariegite maganiro kematsaigakeririra. Ikañoiganakeri maika ikogaketari inkematsatagaigakerira, nerotyo ipampiatakotantavakarorira itsirinkakotanakerira Moiseshi ontiri aikiro itsirinkakoiganakerira kamantantaigatsirira ikamantakotakerira Jesokirishito ikantakera inti Ikogakagakerira Tasorintsi intigankakerira irogavisaakoigakerira maganiro kematsaigakerinerira impegakempara Igoveenkariegite. \v 24 Ikonogagarantaigaka ikematsaigakeri pashinikya tera inkematsaigeri. \v 25 Impo iriroegi ineaigakera tera inkemavakagaigempa ovashi iaiganai. Yogari Pavoro ikantaigavairi: \p —Arisanoniroro ikantasanoti Isure Tasorintsi pairani iniakagakerira kamantantatsirira Isaiashi, impo irirokya kantaigakeri yashikiiganakairira ikanti: \q1 \v 26 ‘Piate kantaigeri pitovaireegi: \q1 Pinkemaigavetakempatyo kantankicha garatyo pikematsatumaigi, \q1 aikiro pineaigavetakempatyo, garatyo pogotumaigi. \q1 \v 27 Kañomatakatari tenirikatyo ontimaige isureegi, \q1 aikiro kañomataka ontinirikatyo yaviigakero igempita ganiri ikemumaigi \q1 ontiri aikiro kañomataka ontinirika imatsivokaigake ganiri ineaigiro magatiro yovetsikagetakerira Tasorintsi. \q1 Arisanoniroro kañotasanomataka tenirikatyo ontime isure ganiri ikematsaigi kameti iripokashiigakenara nogavisaakoigakerira.’ \m \v 28-29 Maika nokogake nonkamantasanoigakempira irirokya inkenkitsatimoigakenkani terira iriroegi jorioegi inkamantaigakenkanira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. Iriroegi inkemisantasanoigaketyo. \p \v 30 Yogari Pavoro itimuntevagetake piteti shiriagarini. Omirinka ipunatakeri shintarorira pankotsi kameti irimagantakemparoniri. Iniaigiri maganiro neapiniigiririra \v 31 yogotagaigakerira ikamantakotakerira Atinkami Jesokirishito, aikiro ikenkitsatakovagetakeri Tasorintsi tyara ikanta yogavisaakotantira ipegakara Igoveenkariegite maganiro kematsaigakeririra. Tera intsaroge, aikiro tera tyani kantaviterine ikenkitsavagetakera.