\id 1TH - Matsiguenka NT with OT portions - Peru 2008 (DBL -2013) 
\h 1 TESARONIKAKUNIRIRA 
\toc1 Pavoro Itsirinkaigakenerira Tesaronikakunirira 
\toc2 1 Tesaronikakunirira 
\toc3 1 Ts 
\mt1 PAVORO ITSIRINKAIGAKENERIRA TESARONIKAKUNIRIRA 
\c 1  
\s1 Ikamantaigakerira kametikya inake 
\p  
\v 1 ¿Aiñoegivi viroegi kematsaigatsirira timaigatsirira kara Tesaronikaku kametikyarika pinaigake? Narori aiñona aka kametikya nonake. Maika notentakari Surivano intiri Timoteo nontsirinkaigakempira maganiro viroegi kematsaigiririra Tasorintsi intiri Atinkami Jesokirishito. Noniaventaigakempi inkavintsaavageigakempira intimakagaigakempira kameti ganiri tatoita povankinaventumaigaa. 
\s1 Ikematsatasanoigakero Niagantsi Kametiri timaigatsirira Tesaronikaku 
\p  
\v 2 Omirinka noniaigirira Tasorintsi nokantaigakeri noshinevageigaka noneaigakempira pikematsatasanovageiganakerira Atinkami Jesokirishito.  
\v 3 Aikiro omirinka nosureigakaro pipiriniventavageiganakerora magatiro ikogagetirira irirori. Pikantakani pantavagetagantsiiganakeneri, pitasanoigakaritari. Aikiro patsipereakovageiganaka magatiro, pogiaigakeritari impigaatera impogini. 
\p  
\v 4 Napigematsaegine, nogoigake itasanoigakempi Tasorintsi, aikiro ikogakagaigakempi pinkematsatasanoigakerira.  
\v 5 Antari nokenkitsatimoigakempira nokamantaigakempira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira tera noniaigempi kogapage, intitari gaveakagaigakena Isure Tasorintsi. Aikiro nogotasanoigake oga Niagantsi nokenkitsatimoigakempirira onti Arisanorira. Viroegi pineasanoigakena tyara nokantaigaka notimimoigutimpira. Nokañotantaigakarorira maika onti kameti pogotasanoigakeniri.  
\v 6 Impo pineaigakenara pimaiganaka viroegi pikañoiganakena naroegi, aikiro pikañoiganakari Atinkami. Patsipereavageigavetakatyo kantankicha pishineventaigakaro nokenkitsatimoigakempirira, intitari gishineaigakempi Isure Tasorintsi.  
\v 7 Nerotyo iroro ikemakoigakempira maganiro kematsaigatsirira Maseroniakunirira intiegiri aikiro Akayakunirira ikañoiganakempi viroegi.  
\v 8 Kantankicha tera patiro onkemakotenkani Niagantsi Kametiri Maseroniaku ontiri Akayaku, okemakotavunkanityo aikiro parikotipageku, apagiteakovagetanakatari. Aikiro ikemakoigakempi maganiro pikematsatasanoigakerira Tasorintsi, nerotyo tenige onkogakotaenkani nonkenkitsatakoigakempira naroegi,  
\v 9 ikenkitsatakoigakempitari maganiro iniakoigakempira tyara pikantaigaka pishineventaigakarora nokenkitsatimoigakempirira karanki noaigakitira noneaigakitimpira ovashi pokageiganakeri pipegageigavetarira pitasorintsite kogapage irirokya pikematsatasanovageiganake Tasorintsisanorira terira ineero igamane.  
\v 10 Aikiro ikamantakoigakempi ikantaigakera kantakani pogiaigavakerira impigaatera Jeso Itomi Tasorintsi yoganiairira, irirotari gavisaakoigakairira ganiri ikisashiigajai Tasorintsi impogini. 
\c 2  
\s1 Tyara ikantaka Pavoro inakera Tesaronikaku 
\p  
\v 1 Maika, napigematsaegine, pogoigake karanki noaigakitira noneaigakitimpira tera ario noaigute kogapage.  
\v 2 Aikiro pogoigake antari nakyara gonketankicha Piripoku natsipereavageigaketyo kara ikisakisaigakenara Piripokunirira, kantankicha impo nopokaigake viroegiku ishintsitagaigakena Tasorintsi nokenkitsatimoigapaakempira nokamantaigakempira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira. Itimaigavetakatyo tovaini kisaigakenarira, kantankicha naroegi teratyo nontsarogaige.  
\v 3 Onti nokenkitsatagantsivageigakero Niagantsisanorira, tera nogagumaigero. Tera nosureigemparo tatampa nagantaigakemparo naroegi, aikiro tera namatavitantaige.  
\v 4 Ikogakagaigakenatari Tasorintsi nonkenkitsatakovageigakerira nonkamantaigakerira maganiro tyara ikanta yogavisaakotantira. Ario nokañoigiro maika nokenkitsavageigira. Tera iriro nonkogaige nogishineaigakerira matsigenka, intitari nokogaigake nogishineaigakerira Tasorintsi neasanoigajairira aroegi tyarikara akantaiga asureegiku.  
\v 5 Pogoigaketari viroegi tera ario noniaigempi nonkogaigakera nogishineaigakempira, aikiro tera tatoita nontamampegaiganakempa pimpunaigakenaniri koriki, ineaketari Tasorintsi onti arisano nokantaigakempi.  
\v 6 Naroegi tera nonkogumaige pinkañotagaigakenara kañomataka nantieginirikatyo pitinkamiegi, viroegirika intiegirika pashini.  
\v 7 Nagaveaigavetakatyo nomperaigakempira, nantiegitari iritigankaneegi Kirishito, kantankicha tera ario nonkañoigempa maika, ontityo tsikyanisano noneginteiganakempi nokañotagaiganakempi ananekiegi ogimonkaigirira iriniro.  
\v 8 Pairotyo notasanovageigakempi, nerotyo tera patiro nonkogaige nonkamantaigakempira tyara ikanta Tasorintsi yogavisaakotantira, kañotari nonkamaventaigempira nonkamaventaigakempityo. 
\p  
\v 9 Napigematsaegine, aiñororokari pisureigaro tyara nokantaigaka naroegi nantavageigakera noshigopiventavageigakerora noseka ganiri natsipereakagumaigimpi viroegi pimpaigakenarora kogapage ompote nonkenkitsatimovageigakempira. Ario nokañoigakero maika nantavageigakera kutagiteriku ontiri aikiro tsitenigetiku.  
\v 10 Viroegi pineaigakena, aikiro Tasorintsi ineaigakena nonegintevageigakara tera nonkañovagetumaigempa. Aikiro notsatagasanoigakero magatiro ikantagetirira Tasorintsi kameti ineaigakenaniri maganiro tera tatakona novetsikumaige terira onkametite.  
\v 11 Aikiro pikemaigakena noshintsitagaigakempira nokantaigakempira atanatsira pinkematsatasanoiganakerira Tasorintsi, ontiri aikiro nogishineaigakempira nokañotagaigakempi vintieginirikatyo notomiegi.  
\v 12 Nogotagasanoigakempi nokantaigakempira tyara pinkantaiganakempa pinegintevageigakempara kameti irishineventaigakempiniri Tasorintsi. Irirotari kogakagaigakempi okyara pintentaigakemparira impogini impegakempara Igoveenkariegite maganiro pinkañoigakemparira irirori ikoveenkatira.  
\v 13 Omirinka nokantaigakeri noshinevageigaka, noneaigaketari nokenkitsatimoigakempirora Iriniane pikemisantaigavakero pikematsaigavakero, pineaigaketari inti shintaro Tasorintsi, tera iriro shintaigemparone matsigenka. Irorotari Iriniane shintsitagaigakempirira viroegi kematsaigatsirira. 
\p  
\v 14 Napigematsaegine, antari karanki ikisashivageiganakempira pitovaire yatsipereakagaigakempira onti pikañoigakari kematsaigiririra Jesokirishito timageigatsirira Joreaku patoventageigaririra Tasorintsi. Ariotari ikañoigakari iriroegi aikiro yatsipereakagaigakarira irapijorioegitene terira inkematsaige.  
\v 15 Iriroegitari jorioegi gakagantaigakeririra Atinkami Jeso ikañotagaigakarira yogaigakerira pairani kamantantaigatsirira. Kañotari naroegi ikisaigakena yatsipereakagaigakena, pairotari ikisantaigake nerotyo Tasorintsi teratyo irishineventumaigempari choeni.  
\v 16 Pine maika nogotagaigakerira terira iriroegi jorioegi kameti irogavisaakoigakenkaniniri iriroegi aikiro, teratyo inkogaige, ontityo yonaventaigavetavakena. Antari ikañoigakara maika ariompatyo ikañovagetasanoiganakari maika ovashi ikisashitasanoigakari Tasorintsi. 
\s1 Ikogavetaka Pavoro ineaigaaterimera Tesaronikakunirira 
\p  
\v 17 Napigematsaegine, karanki nokaiganakempira kara Tesaronikaku teratyo noneaigavetaempi, kantankicha aiñotyo nosuretakoigimpi, tera nomagisantaigempi, omirinkatari nokogaigavetaka noneaigaatempimera.  
\v 18 Irorotanaketyo nompokaigakemera, narosanotyo kogasanotankitsi nompokakera, kantankicha tera nagaveaige, intitari kañotankicha Satanashi yonaventaigakenara.  
\v 19 Kantankicha maika nokogake nonkantaigakempira tata nogiasanoigake naroegi. Ontityo nogiasanoigake impigaatera Atinkami Jesokirishito, impogini nontentaigakempira nonkantaigakerira: “Neri yogaegi nokematsatagaigakerira.” ¿Tyani gishineaigakenane? ¿Tyani noshineventasanoigakempa impogini? Vintiegityo noshineventaigakempa.  
\v 20 Arisanoniroro vintiegi gishineasanoigakenanerira, aikiro vintiegi noshineventasanoigakempa. 
\c 3  
\p  
\v 1 Impogini nokogasanotaketari nonkemakoigakempira, tera nagavee nantsipereakotaempara, irorotari noneantakarira kametitake panivani nonae naro Atenaku  
\v 2 kameti nontigankakeriniri Timoteo ineaigakitempira. Irirori intitari apigematsaegine notentashiigarira nokenkitsatakovageigirira Kirishito tyara ikanta yogavisaakotantira. Noneaigake iragaveake irogotagasanoigakempira, aikiro ishintsitagaigakempira  
\v 3 ganiri tyani pakuanakero ikematsatasanotirira ineakera yatsipereakagavagetunkanira, pogoigaketari ikantake Tasorintsi antsipereaventaigakerira Kirishito.  
\v 4 Antari notimimoigutimpira nokantaigakitimpi nokanti: “Impogini antsipereavageigake.” Maikari maika mataka pineaigakero viroegi atsipereanunkanira.  
\v 5 Impogini nokogasanotaketari nonkemakoigakempira notigankantakaririra Timoteo ineaigakitempira aiñokyarikara pikematsatasanoigiri Kirishito. Ontitari nosuretaka nokantake: “Impa ariorakari yamatavinaigairi kamagarini. Iroroventi ontirorokari nokenkitsatimoigakeri kogapage.” 
\p  
\v 6 Maika pigaa Timoteo ineaigakitimpira ikamantaigapaakena ariompatyo pikematsatasanoiganakeri, aikiro pitasanotantaiganaka. Ikamantaigakena pisuretakoigakenara pikogasanoigakera pineaigaenara pikañoigakenara naroegi nokogasanoigakera noneaigaatempira.  
\v 7 Natsipereavageigake posante, aikiro yatsipereakagavageiganakena pashini matsigenkaegi, kantankicha pogishineasanovageigakena nokemakoigakempira ariompara pikematsatasanovageiganakeriri Atinkami Kirishito.  
\v 8 Arisanotyo noshinevageigaa nokemakoigakempitari pikantakanira pikematsatasanovageiganakeri tera pampakuaigumataeri.  
\v 9 Nerotyo naroegi noniaigirira Tasorintsi nokantaigakeri noshineventavageigakarityo kara, pairotari yogishineasanovageiganakena noneaigakempira pikematsatasanoiganakerira, aikiro viroegi pogishineasanoiganakenara.  
\v 10 Omirinkatyo kutagiteriku ontiri tsitenigetiku noniaigakeri Tasorintsi nokantaigakerira nokogaigakera noneaigakitempira nogotagasanoigutempira tekyarira pogotasanoigero.  
\v 11 Nokogaigake iragamaakoigakenara Apa Tasorintsi intiri Atinkami Jesokirishito nagaveaigakeniri nompokaigakitera noneaigakitempira.  
\v 12 Aikiro nokogaigake iragaveakagaigakempira ariompaniri pintavakagasanoiganakempari, aikiro ariompaniri pintasanoiganakempariri maganiro matsigenkaegi pinkañoiganakenara naro notasanoigimpira viroegi.  
\v 13 Ario pinkañoigake maika kameti ishintsitagaigakempiniri Tasorintsi pisureku ganiri povetsikaigai terira onkametite onti pinegintetasanovageiganakempa. Impogini impigaatera Atinkami Jeso intentaigakemparira maganiro kematsaigiririra ineaigakempi Apa Tasorintsi negintevageigakavi. 
\c 4  
\s1 Tyara inkantakenkani irogishineakenkanira Tasorintsi 
\p  
\v 1 Napigematsaegine, karanki nogotagaigakempi tyara pinkantaigakempa pinegintevageigakempara kameti irishineigakempiniri Tasorintsi, impo pikematsatasanoiganakena nokantaigakempirira. Maika nonkantutaigaempityo aikiro ariompara pinkañoiganakempari maika, intitari kantankitsi Atinkami Jeso.  
\v 2 Viroegi pogoigaketari onti nogotagaigakempi magatiro ikantaigakenarira,  
\v 3 ikogaketari Tasorintsi pinegintetasanovageigakempara pimpiriniventaigakerora ikogagetirira irirori. Gara piatashiigiro tsinane terira iroro pashi pitsinanetsite. Ario onkañoigake tsinaneegi gara oneaigi pashini surari terira iriro ashiegi ojimeegi.  
\v 4 Yogari surariegi nokogake irogoigakera kametitake iragaigakera tsinane, kantankicha negintekyara irogaigakero iragaigakerora.  
\v 5 Gara ikañoigari yogaegi terira inkematsaigeri Tasorintsi opegakogeigirira igogene inoshikantageigarorira tsinaneegi kogapage.  
\v 6 Aikiro tera nonkoge oneakotantavagetenkanira tsinane. Nokantaigavetakempityo karanki, kantankicha maika nonkantutaigaempityo aikiro, inkisashivageigakemparityo Atinkami maganiro kañoigakerorira maika,  
\v 7 teranika iroro irogavisaakoviigae Tasorintsi kameti atanatsira avetsikageige posantepage terira onkametite. Ontitari yogavisaakoviigakai anegintevageigakempara ampiriniventaigakerora ikogagetirira irirori. 
\p  
\v 8 Nonkantantaigakempirira tyanirika yoga terira inkogaige inkematsaigerora oka nogotagaigakempirira tera naroegi impugatsaigempa, intityo ipugatsaigaka Tasorintsi tigankakeririra Isure intimasurentaigakaera.  
\v 9 Nogotake Tasorintsi yogotagaigakempi pintavakagaiganakempara. Irorotari maika gara notsirinkaigimpi nonkantaigaempira aikiro.  
\v 10 Ariotari pikañoigakari maika pitasanoigarira maganiro papigematsaegine timageigatsirira Maseroniaku, kantankicha nokogake ariompa pintasanovageiganakempariri.  
\v 11 Kametikyara pintimaigake. Intagati pimpiriniventavageigake pashipageegi pantane, gara onti pipampakotantavageigi. Tsikyatatyo pantimovageigakempa viroegi gara poveraantavageigi, onti pinkañoigakempa nokantaigakempira  
\v 12 kameti ganiri isamatsanaigimpi pashini terira inkematsaige, aikiro kameti ontimagetakeniri tatapagerika oita pikogakogeigakarira. 
\s1 Tyara onkantanakempa impogini impigaatera Atinkami 
\p  
\v 13 Maika nokogaigake pogoigakera tyara inkantaiganakempa impogini apigematsaegine kamageigankitsirira kameti ganiri pikenkisureavageiga pinkañoigakemparira terira inkematsaige, teranika irogoige anianaenkanira.  
\v 14 Aroegi agoigaketari ikamavetaka Jeso impo yanianai. Aikiro agoigake ario inkañotagaigakempari Tasorintsi iroganiaigaerira maganiro kamageigankitsirira kematsaigiririra Jeso kameti intentaigakempariniri impogini impigaatera.  
\v 15 Yogotagaigakenatari Atinkami nogotantaigakarira aroegi tekyarira ankamaige impigaatera irirori gara aketyo ivaigiri kamageigankitsirira.  
\v 16 Oketyotari inkaemake Atinkami irapatoitaigakerira isaankariite, impo irimatakempa yoga isaankariite pairorira yavisavagetake inkaemakera irirori ontiri aikiro ontivotakenkani itivore Tasorintsi, impo iraguitapaake Atinkami ovashi intinajaiganae kematsaigatsirira kamageigavetankicharira iraniaiganaera.  
\v 17 Impogini aroegi tekyarira ankamaige antentaiganakempari iriroegi kamageigavetankicharira aigakera menkoriku antonkivoaigavakemparira Atinkami enoku, impo ovashi ankantakani antsipatasanoigakempari irirori.  
\v 18 Irorotari nonkantantaigakempirira maika pisureigakemparora oka pogishineavakagaigakempara. 
\c 5  
\p  
\v 1 Maika, napigematsaegine, gara notsirinkaigimpi nonkantaigakempira tyati impigantaempa Atinkami,  
\v 2 pogoigaketari onti inkomutagantapaakempa inkañotapaakempari koshinti ipokira tsitenigetiku inkoshitera.  
\v 3 Arioniroro onkañotakempari maika inkantaigavetakempa maganiro: “Maika kametikya anavageigake gara tatoita gumaigai”, katsiketyo inkisashiigakempari Tasorintsi iratsipereakagavageigakemparira, tyampatyo iriaigake. Onti onkañotakemparo okatsimonkitira tsinane katsiketyora okemavakero okatsitanakera, tyampatyo oatera kara.  
\v 4 Kantankicha viroegi tera ario pinkañoigemparinika terira inkematsaige. Irorotari gara ario ikañotagaigimpiri iriroegi impogini inkomutagaigapaakerira.  
\v 5 Viroegi vintiegitari kutagitetakoigankitsirira pikematsaigiritari Kirishito, nerotyo pogiantaigavakaririra impigaatera, teranika ario ankañoigempari kañovageigacharira pavatsaasetakoigankitsirira.  
\v 6 Iriroegi tera isuretumaigemparo iripokantaemparira Atinkami, kañomataka ontinirikatyo imagaigake, kantankicha gara akañoigari iriroegi. Tsame agiaigavaerira anegintetasanoigakempara.  
\v 7 Yogari magaigankitsirira onti imagaigake sagiteniku. Ario ikañoigaka aikiro shinkiigankicharira onti ishinkiiga sagiteniku.  
\v 8 Kantankicha aroegi onti akutagitetakoigake akematsaigakeritari Atinkami, nerotyo tsame ariompara ashintsitashiiganakerori magatiro terira onkametite ankematsatasanoiganakerira Tasorintsi, aikiro antavakagasanoiganakempara ontiri aikiro agiaigavakera agakempara kutagiteri atantaigakemparira enoku antentaigakemparira Jesokirishito gavisaakoigakairira. Ankañoigakemparika maika ariompatyo asureiganakemparori kametiripage.  
\v 9 Teranika inkante Tasorintsi ikogake inkisashiigakaera, ontitari ikantake ikogakera irogavisaakoigakaera ganiri aneaigairo agamane, arioankiniri akematsaigakerira Atinkami Jesokirishito.  
\v 10 Irirori ikamaventaigakai kameti antentaigakempariniri impogini iripokaatera aiñokyarika aniaigake ontirika mataka kamaigakai.  
\v 11 Nerotyo nonkantantaigakempirira pogishineavakagaigakempara, aikiro pishintsitagavakagaigakempara, pinkantakanira pinkañoiganakero maika. 
\s1 Ikamantagaiganairira 
\p  
\v 12 Maika, napigematsaegine, nokogake pinkemisantaigakerira yogaegi ikogakagaigakerira Tasorintsi irogotagaigakempira, aikiro ishintsitagaigakempira pintsatagasanoigakerora ikantakerira Atinkami.  
\v 13 Omirinka ipiriniventavageigakempi yogotagaigakempira, irorotari nonkantantaigakempirira pimpinkatsaigakerira, aikiro pishineventaigakemparira. Aikiro nokogake pintentavakagaigakempara pintimaigakera kameti.  
\v 14 Pinkanomajaigakerira perantiegi, pishintsitagaigakerira tsarontiegi intiegiri aikiro tekyarira ishintsitashiigero tatarika oita pokashiigakeririra, pantsipereakoigakemparira maganiro.  
\v 15 Tyarika inkantaigakempi papigematsaegine gara pipugaigari, onti pinkavintsaavakagaigakempa, aikiro pinkavintsajaigakerira maganiro.  
\v 16 Pinkantakanira pishineventaigakempari Tasorintsi.  
\v 17 Pinkantakanira piniaigakeri.  
\v 18 Ariorika pintimaigake kameti ontirika pantsipereavageigake, kantankicha pinkantakanira pishineventasanoigakempari Tasorintsi, irorotari ikogake irirori, vintiegitari kematsaigiririra Jesokirishito. 
\p  
\v 19 Pinkematsatasanoigakerira Isure Tasorintsi tyarika inkantaigakempi iriniasurentaigakempira.  
\v 20 Aikiro gara pisamatsatumaigiri kamantantaigatsirira,  
\v 21 kantankicha oketyo pinkemisantaigavakeri yogotagaigakempira, impo pineaigakerika katinka yogakero ario pinkante pinkematsaigakerityo.  
\v 22 Ogari magatiro terira onkametite gara pisuretumaigaaro. 
\p  
\v 23 Maika nokogake irogishineaigakempira Tasorintsi ganiri tatoita povankinaventumaigaa. Aikiro nokogake ishintsitagaigakempira kameti pisuretasanoigakempariniri irirori, aikiro pimpiriniventavageigakeroniri magatiro ikogagetirira. Impogini iripokaatera Atinkami Jesokirishito ineaigapaakempi negintevageigakavi.  
\v 24 Nogotasanotake ario inkañotagaigakempi, intitari kogakagaigakempi pinkematsatasanoigakerira, aikiro inti tsatagagetirorira magatiro ikantagetirira. 
\p  
\v 25 Maika, napigematsaegine, nokogake piniaventavageiganakenara.  
\v 26 Pinkantaigakerira maganiro apigematsaegine aiñona nosuretasanoigaari.  
\v 27 Okari oka sankevanti notsirinkaigakempirira maika nokogake piniavantaigakenerira maganiro apigematsaegine patoitaigankicharira kara, intitari kogankitsi Atinkami Jesokirishito. 
\p  
\v 28 Maika nokogake inkavintsaavageigakempira Atinkami Jesokirishito. \sig Maika intagati,\sig*\sig Pavoro\sig*