\id PHP - Maka NT [mca] -Paraguay (web 2014) \h FILIPENSES \toc1 FILIPENSES \toc2 Filipenses \toc3 Fil \mt1 FILIPENSES \c 1 \s1 Pablo mexe wetfel. \p \v 1 Yakha' Pablo qa na' Timoteo ƚeqejkunenhei ha' Jesucristo. Hika'aƚ ha'ne witfaakanek t'ejuyii he' week inejefetsipji' ha' Jesucristo i'ni' ha' witset Filipos qa week hekhewe' yejeƚipji' he' hats yijayan ha' Jesucristo qa hekhewe' iye diáconos.\f + \fr 1:1 \ft Diácono ikji' t'ifti'ts'etskii pekhewe' tenek'enhe'yipji' pe' yijayan pa' Jesús.\f*\x * \xo 1:1 \xt Hch 13:9; 16:1,12-40; 20:3-6,28; 1Ti 1:2; 1Ts 2:2; Tit 1:7; 1Co 3:5\x* \v 2 Pa' Intata Dios qa ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo qu' natsiyi'ƚ epji' pa' qi ƚe'wis qa' nikesimen iye pe' atawjetsi'ƚ week ekheweli'ƚ. \s1 Pablo iyinjiipji' pe' hats yijayan pa' Intata. \p \v 3 In hijamtijii'ƚ eikii ma' qa hitjiijetspha'm pa' yeqe Dios: —Ƚe'wisij.— \v 4 Week qa k'iyinji'ij qa yeqjefetsjii'ƚ ej week ekheweli'ƚ. Qi qa ye'ƚe'wisjiimkii qa k'iyinjii'ƚ epji'. \v 5 Qe ekheweli'ƚ ƚenekiƚijup in henfel eke' ƚe'sits wi'tlijei, ƚata'ƚi'ƚijii in i'nk'aa ƚ'eku'mi'ƚi' qa yamijii hane'ej.\x * \xo 1:5 \xt Hch 16:12-40; 1Co 9:15-18; 2Co 11:7-9; Fil 4:10,16,18\x* \v 6 Yakha' humtii'ija pakha' ƚe'wis in neni'ƚji' pa' Intata qu' net'ithayiyi'ƚ etji', qu' hikpa' nata'ƚets qu' week neƚuts net'ijaifik'i qu' ƚe'wise' pa'qu' ejunyejeyi'iƚ yamijii pa' ƚeqe neƚu ha' Jesucristo qu' netpiltaxju' ma' qa ƚe'wiisi'ija.\x * \xo 1:6 \xt 2Co 7:1; 9:8; Ga 3:10\x* \v 7 Ye'ƚe'wisju'ha in humti aka'an, qe yakha' qi in k'esu'uni'ƚ qa ekheweli'ƚ qa ƚetsifeni'ƚek hane'ej in mexe hoyopheƚitii qa hik ƚunye'j iye in hewetka'xii ha' juez qu' natsfaakankii qu' net'ejuyets ke' ƚe'sits wi'tlijei in yijaalija. Week ekheweli'ƚ ƚenekiƚijup aka'an qe ƚetsifeni'ƚ qa je'weekij iye pa' ƚeqi'fenkeye'j pa' Intata.\x * \xo 1:7 \xt Ro 1:17; Fil 1:13-14,17-20,25,30; 2:17,24; 4:22; Hch 22:1\x* \v 8 Pa' Intata nikfe'lets in yijaa'ija in qi in k'esu'uni'ƚ qe ta'ƚets pa' qi ƚeqsu'unka'x ha' Jesucristo.\x * \xo 1:8 \xt Ro 1:9; 1Ts 3:6\x* \v 9 Qa aka' k'iyinji'ijets qa k'iyinji'ij aka'an: qu' week neƚuts qu' net'ijaifik'i pa' e'qsu'unkaxitsi'ƚ qa pa'qu' ikfeliyaxitsi'iƚets iye, qa qu' aje'eƚ enikfe'li'ƚets pa'qu' ƚunye'je' me ƚe'wisju' me i'nƚi'i qu' nite' ƚe'wise'ju',\x * \xo 1:9 \xt Ro 12:2; 1Co 13:1; 15:58; Ef 5:17\x* \v 10 hats'inha qa' aje'eƚ enikfe'li'ƚets pa'qu' aqsiiƚijkii me ƚe'wisju' me i'nƚi'i qu' nite' ƚe'wise'ju'. Ma' qa' ham pa'qu' uƚ'axe' pe' atawjetsi'ƚ qa' hame' iye pa'qu' nit'iƚij ewets qu' uƚ'etsi'iƚ qa' amƚi'iƚijii pa' neƚuji' hatse' qu' netpiltaxju' ha' Jesucristo.\x * \xo 1:10 \xt 2P 3:1; Hch 24:16; 1Co 10:32; Fil 1:6,15\x* \v 11 Qe ta'ƚets in hats qu' notpo'oj hatse' pe' atawjetsi'ƚ ekewe' ƚei pa' yatsathen ikji' pe' ƚaqsi'ji'ƚijkii in yaqamax pe' ƚe'sits. Hik ekewe' jiyeƚisij ha' Jesucristo qe qa' niwqinhet pe' intawjets pa' Intata qa ene' inejil qa' nit'ij: —Qii'ija pa' Dios.—\x * \xo 1:11 \xt Mt 3:8; Ga 5:22; Ro 1:17; Lc 9:32; Jn 17:24; 2Co 3:18; 2P 3:18\x* \s1 Pa' yiƚa'x ewi'ƚƚe in t'ejuyets pa' Cristo. \p \v 12 Yejefets, hisu'un qu' enikfe'li'ƚets in yijaa'ija aka' yijunye'jkii hane'ej in hoyopheƚitii ta'ƚets in t'ijaifik'i ekewe' ƚe'sits wi'tlijei.\x * \xo 1:12 \xt Mr 13:9; Hch 21–26\x* \v 13 Qe in hoyopheƚitii ta'ƚets ha' Cristo, he' week oq'opheƚinetsilets yejeƚ ne' palacio qa hekhewep iye nikfe'lets aka'an in ta'ƚets ha' Cristo.\x * \xo 1:13 \xt Flm 10\x* \v 14 Yaqaamij qu' weeke' he' inejefetsipji' in hats les qi in wetjumti'etsha ha' Yatsat'ax'inij, qa we'nt'unhet nite' nijiwei in nifel ke' ƚe'sits ƚe'lijei qe ta'ƚets in ho'yopheƚiti'yipji'.\x * \xo 1:14 \xt Lc 8:21; Jn 18:32; Hch 17:11; He 4:12\x* \v 15 Yijaa'ija in na'l he' uja'x in nifeltax ha' Cristo qa teqemtshenƚetax yiwetskii, ewi'ƚƚe in wo'taxii qu' les netsu'unhetii. Qa na'lƚe hekhewep iye in nifel ha' Cristo qa yaqsi'jju'ha yijat'ij in nifel.\x * \xo 1:15 \xt Ro 1:29; Tit 3:9\x* \v 16 Enewe'en in nifel qe ta'ƚets in yisu'un ha' Cristo qa yakha' iye, qa nikfe'lets iye in yakha' heinekumhi'yiiji' qe qa' heiweyik'i kekhewe' ƚe'sits wi'tlijei in tefelhitii.\x * \xo 1:16 \xt 1Co 13:1\x* \v 17 Qa hekhewepƚe in nifeltax ha' Cristo qa ewi'ƚƚe in yisu'untax qu' week niwqinhetji', qa in nifeltax ha' Cristo qa nite'ƚe weekij pe' ƚatawjets in nifeltax. Enewe'en yumtitax qu' lees natsawtshetenij aka'an in hoyopheƚitii.\x * \xo 1:17 \xt Ro 2:8\x* \v 18 ¿Qa inhats'ek? Inye'jƚu', qe qu'nte' yijaaye'taaja in nifel ha' Cristo i'nƚi'i qu' yijaayi'ija qu' nenfel, qa ƚunye'j ji'ij iye in tsi'sinheti'mkii, qe in tefelhitii ha' Cristo hik aka' les tsi'sinheti'mkii qa nite' yili'ij qu' ye'ƚe'wisi'imkii,\x * \xo 1:18 \xt 1Ts 2:5\x* \v 19 qe tsikfe'lets pe' iyinheyejeyi'ƚ qa pa' ƚeqi'fenkeye'j iye pa' Ƚeqe'spiritu ha' Jesucristo qu' nats'atsjiƚinfik'i hatse'.\x * \xo 1:19 \xt Job 13:16-18; Ga 5:25; Hch 16:7; Ro 8:9; 1P 1:11\x* \v 20 Qu' haifaakanhetiitax hatse' qi in hisu'untax qu' nite' hit'i'ij pa'qu' netswepinhetkii. Nite' ts'ijiwei qe hisu'un hatse' ka' hayiitsƚe yeqfenye'jij in hiwqinhetji' ha' Cristo qa pakha'ƚe qu' yijunye'je'kii me hailanhetii me nite' hailanhetii.\x * \xo 1:20 \xt Hch 23:6; 1Ts 1:3; 1Jn 5:12; Jn 8:51\x* \v 21 Qe yakha' in hit'ijets in yi'ƚa'x t'ejuyets ha' Cristo qa qu' hawa'm ma' qa hats tsaxij.\x * \xo 1:21 \xt Ro 8:38-39; 14:7-9; Ga 2:19-20; Fil 1:11,15; Col 2:6–3:11; Fil 3:7\x* \v 22 Qa qu' mexeƚe yi'ƚa'xe' qa' olotse' pe'qu' ƚeye' qu' he'yithayii. Qa hik ta'ƚijupi' nite' tsikfe'lets ƚekpa' qu' he'yeku'mi' ene' wetsjuk me i'nƚi'i qu' mexe yi'ƚa'xe' me i'nƚi'i qu' hawa'm.\x * \xo 1:22 \xt Mt 3:8; Ro 1:13; Ga 3:10; 5:22; Mr 14:6; Stg 2:14-26\x* \v 23 Qi in tsitayek'estaxji' enewe' wetsjuk, qa in hisu'un qu' hak qa' ha'nijup ha' Cristo hik aka' qa les hisu'uunija,\x * \xo 1:23 \xt Ro 6:8; 2Co 4:14; 13:4-5; 1Ts 4:14; 5:9-10; Jn 12:26\x* \v 24 qa qu' mexe yi'ƚa'xe' qa ƚunye'j ji'ij iye qe les ƚe'wis qu' k'efeni'ƚ. \v 25 Tsikfe'lets in les ƚe'wis aka'an, nite'ƚek hailanhetii, ma' qa' ha'ni'ƚ etji'teje'mkii iye qa' k'efeni'ƚij iye qu' les net'ijaifik'i qu' enikfe'li'ƚets qa qi qu' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii in nite' ƚeqeku'uƚ ha' Cristo.\x * \xo 1:25 \xt Mt 8:10; Hch 3:16; Ro 1:8; 1Co 2:5; Ga 2:16; 1Ti 1:2; He 4:2; Jud 3\x* \v 26 Qu' e'tswentaxi'ƚ iye qa' les qi qu' ne'sinheti'ƚi'mkii in ƚijayani'ƚ ha' Jesucristo qe ta'ƚets qu' e'tsweni'ƚ iye.\x * \xo 1:26 \xt 1Co 15:58; Ro 16:7; Ef 2:6; 1P 5:14\x* \v 27 Ewi'ƚƚe qu' aqsiiƚijkii qu' ejunyejeyi'ƚ pa' hats yit'ij ke' ƚe'lijei ha' Jesucristo hats'inha qu' natsamtaxi'ƚ ei i'nƚi'i qu' nite' natsame'taxi'ƚ ei qa hatsƚe qu' nek'iye'ej pa'qu' ejunyejeyi'ƚ, ma' qa netsikfe'lets in nite' ƚili'iƚij in ewi'ƚ ƚa'niƚiji' in ƚent'unhetiƚij in nite' ƚeqeku'uƚik'i ke' ƚe'sits wi'tlijei.\x * \xo 1:27 \xt Hch 23:1; 1Co 16:13; Ga 5:1; Fil 4:1; Ef 6:13-17; 2Ts 2:15; Jn 11:52; 1Ti 3:9; 4:1,6; 5:8; 6:10,21\x* \v 28 Qa nite' iye ƚenijiweyiƚik'i pa'qu' nijiweikittaxiƚijkii pekhewe' yijayan pe' tujtseikal. Aka'an in yaqsiijkii pekhewe'en qa jutsiqaxij in yamii hatse' pa' qi ƚawak pa' Dios. Qa ekheweli'ƚ in nite' ƚenijiweyiƚik'i qa jutsiqaxijek in ƚami'ƚii hatse' pa' witiƚa'x nite' yili'ij. Ha'ne witiƚa'x nite' yili'ij ta'ƚets pa' Intata.\x * \xo 1:28 \xt 1Co 16:9; Mt 7:13; Ro 9:22; Hch 4:12; 2Co 7:10; He 5:9\x* \v 29 Qe ekheweli'ƚ nite' ewi'ƚƚe in ƚ'estiyiƚij qu'nte' eqeku'yi'iƚ ha' Cristo qe ƚ'estiyiƚij iye qu' aats'e'eƚij pe' wekwek qe ta'ƚets in ƚijayani'ƚ.\x * \xo 1:29 \xt Mr 11:24; Jn 3:16; Hch 10:43; Ro 10:9; 1P 1:8-10\x* \v 30 Qu' aats'e'eƚij pe' wekwek hik qu' ƚunye'je' ka' hats ƚe'tsweni'ƚij, kakha'an hane'ej menjiit ƚ'impiye'eƚijkii iye in yijunye'jkii. \c 2 \s1 Pa' nite' witiwqiye'jji' qa pa' Cristo in qiji'. \p \v 1 Ƚenikfe'li'ƚets ha' Cristo in jiyakakƚin, qa jiyisimetsin iye pa' ƚeqsu'unka'x inij, qa jiyisu'unkeninijji' iye in ewi'ƚ ju'uniji' qe ta'ƚets in na'l initji' pa' Espíritu Santo, qa jiyoksi'wenkeninij iye in qi in jiwet-su'un qa jineq'elet wetju'ƚ iye.\x * \xo 2:1 \xt Ro 5:8; 15:30; 2Ts 2:16; 1Jn 3:16; 4:9-10,16; 1Co 12:13; 2Co 13:13; Ef 4:3; Col 3:12\x* \v 2 Qa hik ta'ƚijupi' otsponhetiƚij pa' witisa'xi'mkii qu' aqsiiƚijkii qu' ewi'ƚe'ƚe pa'qu' aqjamtikineyejeyi'iƚkii, qu' ewi'ƚ ni'iƚiji' qu' mewet-su'uni'ƚ, qa qu' ewi'ƚ ni'iƚiji' pa'qu' umti'iƚ qu' ƚe'wise'.\x * \xo 2:2 \xt Ro 12:16; 15:5; 2Co 13:11; Fil 4:2; 2Ts 1:3; 1Jn 3:16; Jn 11:52\x* \v 3 Hasu'uj pa'qu' netqethenju' qa na'aj weniwqinhet iye. Hasu'uj meniwqinheti'ƚ yijat'ij week ewiƚei ekheweli'ƚ aqsiiƚijkii qu' hik ƚunye'je' qu' lees qitse'ji' pekhewepe' qa akha'ƚe qa nite' e'qiye'ji'.\x * \xo 2:3 \xt Ro 2:8; Ga 5:26; Col 3:12; Fil 3:8; 4:7; 1P 2:13\x* \v 4 Hasu'uj pa'qu' ƚakha' ye'ƚe ƚete'm qu' natjamtiƚi'ij ƚetets pe'ye' week yijat'ij qu' nijamti'ijets.\x * \xo 2:4 \xt Ro 15:1; 13:1; Lv 19:18; Mr 10:45; 12:31; 1Co 10:24; 13:5; Fil 2:21\x* \v 5 Pe' aqjamtikineyejeyi'ƚkii hik ƚunyejeye' pa' ƚaqjamtikineye'jkii ha' Jesucristo. \v 6 Ƚakha' in hik ƚuk'etaxji' pa' Dios qa nite'ƚe weniwqinhetij aka'an.\x * \xo 2:6 \xt Is 9:6; Jn 1:1,14; 20:28; Ro 9:5; Col 1:15-16; Tit 2:13; He 1:2-13; 2P 1:1; 1Jn 4:14-15\x* \v 7 Ƚakha' yiwejin pa'aj pa' ƚuk'etaxji' ma' qa hik ƚunye'j qu' witqejkunenek'e. In te'wenhetii hik ƚunye'j ene' week jukhew.\x * \xo 2:7 \xt Mt 20:28; Mr 9:12; 10:45; 2Co 8:9; 13:4; Is 42:1; 53:12; Jn 1:14; Ro 8:3; Ga 4:4; 1Ti 2:5; He 2:17\x* \v 8 Qa in te'wenhetii in hik ƚunye'j ene' week jukhew, qa ƚakha'ƚe qa nite' yisu'un qu' neniwqinhetji'. Ƚakha' tek'eenetsha pa' Intata yamijii in wa'm, yamijii in wa'mjipha'm pe' cruz.\x * \xo 2:8 \xt Lc 23:26; Fil 3:10\x* \v 9 Qa hik ta'ƚijupi' pa' Intata in qi in yiwqinhetji' hakha'an ma' qa tisij pa' witii week t'anipji' pe' witiyits.\x * \xo 2:9 \xt Is 52:13; 53:12; Dn 7:14; Hch 2:32,33; 5:30,31; Ef 1:20-21; He 2:9\x* \v 10 Hats'inha qu' netpiikaxtii ka' ƚii Jesús qa \qt week nonokok'enju'kii\qt*\rq (Is 45:23)\rq* na' wa'sji' qa ha'ne week sehe' epji' qa pa' te'weiju' ha'ne sehe' epji'.\x * \xo 2:10 \xt 2Co 5:1; Ef 1:10,20; 2:6; 3:10; 6:12; He 3:1; 12:22; Mt 28:18; Ap 5:13\x* \v 11 Ma' qa' week qu' nit'ijets ha' Jesucristo in hikha' week tenek'enhe'yij, qe qa' neniwqinhetji'ha pa' Intata Dios.\x * \xo 2:11 \xt Is 45:23; Ro 10:9; 14:11; 1Co 12:3; Lc 9:32; Jn 17:24; 2Co 3:18; 2P 3:18\x* \s1 Hik ejunyejeyi'ƚ qu' analiti'ƚipji' ha'ne sehe' epji'. \p \v 12 Yejefets, ekheweli'ƚ nite' ƚili'iƚij in ƚ'ek'eni'ƚets, nite' ipƚu'ƚi'ii qa ha'njii'ƚ etji'teje'm qu' ek'eni'ƚets, les in qi in ƚ'ek'eni'ƚetsha hane'ej in nite' ha'ntaxi'ƚ etji'teje'm. Weeki'ijha pe' atawjetsi'ƚ qu' e'mehe'yi'iƚijha qa' e'nijiwe'yi'ƚiju'ƚha iye pakha' qu' neƚini'ƚ hatse' wit'ikheyi'j yamii na' wa's\x * \xo 2:12 \xt Flm 1; Mr 1:27; Hch 16:14,32,33; Ro 6:12\x* \v 13 qe pa' Intata hikpa' t'ithayi'yi'ƚ etji' ma' qa ƚisu'uni'ƚ qa ƚaqsi'ji'ƚijkii pa'qu' nisu'un. \v 14 Week pa'qu' aqsi'ji'ƚijkii, hasu'uj qu' ejefitenhetsi'i'ƚ qa hasu'uj iye qu' ek'eƚenhetsi'iƚ\x * \xo 2:14 \xt Jn 7:12; Hch 6:1; 1P 4:9; 1Ti 2:8\x* \v 15 hats'inha qa' hame' pa'qu' nit'iƚij ewets qu' ijaniƚik'i in ƚijayani'ƚ qa' hame' iye pa'qu' uƚ'axe' qu' na'ni'ƚ etji', ekheweli'ƚ ƚelits pa' Intata ham ƚeq'inyejeye' i'nji'ju' enewe' nite' yatsathen qa uƚ'ets iye. Enewe'en in ƚenetsji'ƚi'ƚ ekheweli'ƚ qa hik ejunyejeyi'ƚ qu' o'footekiyi'iƚ ha'ne sehe' epji'.\x * \xo 2:15 \xt Lc 1:6; 3:5; Mt 10:16; 17:17; Ro 16:19; Jud 24; Hch 2:40; 1P 2:18; Dt 32:5\x* \v 16 Eni'ƚpha'm eke' wi'tlijei t'ejuyets pa' witiƚa'x, hats'inha qu' namtaxets pa' ƚeqe neƚu ha' Cristo qa qi qu' ye'ƚe'wisi'imkii, qe na'l pa' weju'ƚij in hik ƚunye'j qu' qi qu' hekuma'xkii in he'yithayii.\x * \xo 2:16 \xt Lc 8:21; Jn 18:32; Hch 17:11; He 4:12; Ro 2:17; Ga 6:4; Fil 1:6,15,26\x* \v 17 Qa qu' hailanhetii hik qu' yijunye'je' na'aj wino qe wa'natsi'yipji' na'aj inqa'met testi'yij pa' Intata (sacrificio) qe ta'ƚets in nite' ƚeqeku'uƚ ha' Yatsat'ax'inij. Qa hik ta'ƚijupi' in ye'ƚe'wisi'mkii qa hisu'un qu' e'ƚe'sitse'jiiƚi'mkiyek.\x * \xo 2:17 \xt Fil 1:7; Ex 25:29; Nm 28:7\x* \v 18 Qa hik ƚunye'je' ekheweli'ƚ qu' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii qa' isu'unjiiƚek qu' ye'ƚe'wisi'imkii. \s1 Pe' wetsjuk pekhewe' yi'fen pa' Pablo. \p \v 19 Qu' ƚexke'yi'ij ha' Yatsat'ax'inij Jesús qa' aje'eƚ he'nukin ha'ne Timoteo, hats'inha qu' ye'ƚe'wisejii'm kiyek qu' nek'impi'ye'taxij pa' ejunyejeyi'ƚ.\x * \xo 2:19 \xt Lc 24:3; Hch 16:1; 1Ti 1:2\x* \v 20 Ham pakhape' qu' hik ƚunye'je' nakha'an in yijamti'iƚij eikii pa'qu' ejunyejeyi'iƚkii, \v 21 qe week hekhewep woƚi'iikii pe' ƚekhewelƚe in yisu'un qa nite' pa' yisu'un ha' Jesucristo.\x * \xo 2:21 \xt Ro 15:1; 2Ti 3:2; 1Co 10:24; Fil 1:15\x* \v 22 Hats ƚenikfe'li'ƚets ha'ne Timoteo in weju'ƚij ka' ƚunye'j, qe ƚakha' hithayiki'iƚ ka' wit'ithayijkit t'ejuyets ke' ƚe'sits wi'tlijei, hik ƚunye'j na'aj wita's in t'ithayi'yi'ƚ na'aj ƚatata. \v 23 Qa hik ta'ƚijupi', q'axqe qu' aje'eƚ he'nukin hatse' ha'ne Timoteo qe mexe qu' heik'eni'ƚik'uikii pa'qu' nit'ij pe' wit'alhei. \v 24 Tsikfe'lets ha' Yatsat'ax'inij qu' ƚexke'yi'ij qa' yakhaayi'ija qu' aje'eƚ natsami'ƚ ei hatse'.\x * \xo 2:24 \xt Fil 1:7\x* \v 25 Qa hane'ej qa humti qu' mexe henpilhenin eku'n iye na' Epafrodito, yejefe'epji' ha' Yatsat'ax'inij, qi iye in yisu'un qu' netsi'fen, yi'fe ej iye in hawatlani'ƚ pa' uƚ'ax, hik ha'ne ukinek'iƚ iye, ma' qa tsi'fenij pa'qu' ƚunye'je'ƚe.\x * \xo 2:25 \xt Fil 4:18; Mt 6:8\x* \v 26 Ƚakha' qi in neqwenkeyutaxi'ƚ ej iye e'weeki'ƚ qa yitawje'meten iye qe nikfe'lets in ƚ'iye'eƚij pa'aj in wanqaats'e'. \v 27 Qa yijaa'ija anek in wanqaats'etax, yaqaamij qu' nawa'm, qa pa' Intata qa neq'eletij qa nite' ewi'ƚƚe in neq'eletij qe yakha' iye neq'eletyij iye hats'inha qa' nite' na'ni' ipji' iye pa' yikameta'xkii qu' nek'ika'me'tkii iye. \v 28 Qa hik ta'ƚijupi' in aje'eƚ qu' he'nukin, hats'inha qa' i'weni'ƚ iye ma' qa qi qu' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii iye qa yakha' qa' nite' qi qu' yitawjemet'e. \v 29 E'ƚe'sitsi'iƚi'mkii qu' mewetfeltaxiƚi'm na' inejefe'epji' ha' Yatsat'ax'inij qa' iwqinheti'ƚ iye pekhewep hik ƚunyejei nakha'an. \v 30 Qe hats yaqaamij qu' nawa'm qe ta'ƚets in t'ithayi'yi'm ha' Cristo, ƚakha' nite' naiƚewek qe ta'ƚets in yisu'un qu' naqsi'j ye'mijkii ka' ekheweli'ƚ nite' e'weju'ƚi'ƚij qu' aqsi'ji'ƚ ye'mijkii.\x * \xo 2:30 \xt Mr 14:6; 2Co 9:8; Ga 3:10; Stg 2:14-26\x* \c 3 \s1 Pablo qa tetfelik'i. \p \v 1 Ewi'ƚƚi'ij yejefets, e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii in ta'ƚets ha' Yatsat'ax'inij. Yakha' ƚeke' iye qu' ewi'ƚij qu' hika' iye ka' hayiits hika', nite' hutenij, qa ekhewelƚi'iƚ qa les ƚe'wisek qu' epi'ye'eƚik'i iye qe qa' les matjanitheni'ƚ.\x * \xo 3:1 \xt Ro 12:12; 2Co 6:10; Fil 1:18\x* \v 2 Jeƚi'ƚiju'ƚ hekhewe' hik ƚunyejei nunajits, qa uƚ'ets iye maestros. Jeƚi'ƚiju'ƚ iye hekhewe'en qe yisu'un iye ka' nite' yijaa'ija circuncisión qe in yiwu'mtax ƚaxpa's qa nite'ƚe yijayaanija pa' Intata.\x * \xo 3:2 \xt 2Co 13:7\x* \v 3 Qe inekhewel na'l ine'm pa' yijaa'ija in circuncisión qa intawjetsƚeji', qe pa' Espíritu Santo in in'initji' qa hikpa' jiyamitets pa' Intata qa jintewqinhet qa je'ƚe'sitsi'imkii iye in yatsat'ets'inij ha' Jesucristo. Inekhewel nite' jiwetjumti'ijets ha'ne i'nese'n qu' jinamii pa' Intata.\x * \xo 3:3 \xt Ga 6:15; 5:25; Ro 8:4; 16:7; 1Ti 3:16; Ef 2:6; Fil 1:1,15; 1P 5:14\x* \v 4 Yakha' iye ƚeke'tax qu' haqsiijkii qu' hetjumti'ijets ha'ne yese'n (circuncisión) qu' hiwqinhet pa' Intata qa lesƚe qek haqsiijtaxijkiiha aka'an. \v 5 Yiwu'm ƚammi's ƚ'aj ƚoso' (circuncisión) in hats ocho (8) ƚeqe neƚutsfik'i, hik aka' yinifenye'j. Yakha' Israel ƚeiƚe'. Yakha' hata'ƚets pe' ƚawa'mhitsik'i ta'ƚets pa' Benjamin'ik'i. Yakha' ham hami'ik'ui in ye'hebreo'ija.\f + \fr 3:5 \ft Aka' hebreo ikji' iye Israel.\f* Qa in t'ejuyets ka' ley, qa yakha' qa ya'fariseotax.\x * \xo 3:5 \xt Gn 17:12,25; 21:4; Lv 12:3; Lc 1:59; 2:21; Ro 9:6; Sal 68:27; Hch 5:34; 22:3; Ga 1:14; 5:4\x* \v 6 Qi in hisu'untax pa' Dios qa tsi'weihiyutaxik'i, ma' qa hanawitjitaxju' hekhewe' yijayan ha' Jesús qe humtitax qu' net'ejuyiju'ƚ ha' Jesús pa' Dios. Qa in t'ejuyets ka' ley, qa yakha' qa hik yijunye'j qu' hatsa'then.\x * \xo 3:6 \xt Hch 22:2-5; 26:9-11; 1Co 15:9; 1Ti 1:13; 2Ti 3:12; Ro 3:21; 7:9-10; 9:31; 10:2,4-5; Ga 1:13; 2:21; 3:21; Lc 1:6\x* \v 7 Qa week ekewe' humtitax qu' natsaxinenij hatse', qa hane'ej qa hats tsikfe'lets in ham weju'ƚi'ij qe ta'ƚets in wa'm yifi pa'aj ha' Cristo. \v 8 Qa nite' uja'xƚe ekewe'en qe weekji' iye in hats ham weju'ƚi'ij qe ta'ƚets ka' ham yafits'e' in ham ƚunye'ji'iju'ƚ kakha'an in tsikfe'lets ha' Yatsat'axyij Jesucristo. Hikha' ta'ƚets in hats ham weju'ƚi'ij eke' weekji', qa hane'ej qa hats hik yeqjunyejeyij qu' yeqeƚ'iliye' qe ta'ƚets in tsikfe'lets ha' Cristo hik aka' les weju'ƚij yijat'ij qa t'anipji' eke' weekji'.\x * \xo 3:8 \xt Jn 17:3; 2Co 4:6; Ga 4:8-9; Fil 1:15; 2:3; Col 2:2; 1Jn 4:8; 1P 3:1\x* \v 9 Hane'ej qa hats ha'nji'teje'm hakha'an. Qa hats tsikfe'lets in ham ye'm pa' yatsathen in haqsi'jtaxijkii ke' t'ejuyets ka' ley, qe pa' yatsathen in na'l ye'm ta'ƚets yijat'ij pa' nite' yeqekuye'jij ha' Cristo. Pa' yatsathen ta'ƚets pa' Intata qa jintesti'yij qu' nite' jinteqekuye' ha' Cristo.\x * \xo 3:9 \xt Ro 3:22; 10:4,5; Ga 2:21; He 11:7\x* \v 10 Ma' qa hane'ej qa hisu'un qu' les netsikfeeletsha hakha'an qa hisu'un iye qu' les netsikfeeletsha iye pa' qi ƚet'unha'x qe in hats wa'mtax qa iƚa'xƚe iye. Qa hisu'un iye qu' hakijets in qi in yaats'e'ej kekhewe' wekwek qa' namƚi'ijii qu' hawa'm in ƚunye'jek ƚakha' in yamƚi'ijii in wa'm,\x * \xo 3:10 \xt Ro 6:5; 8:17,36; 2Co 1:5-7; 4:7-12; 12:9-10; Col 1:24; 1P 4:13; 5:1,9; Ga 6:17\x* \v 11 hats'inha qa' ƚeke'ye' qu' natsamets pa' ƚiƚijii hatse' pe' hats naxtaxju'. \v 12 Hane'ej nite' ƚeke' qu' hit'ijets qu' hats week haqsi'jijkii qa nite' ƚeke' iye qu' hit'ijets qu' hats hatsa'then, qa hatsƚe hakƚi'ij qa' natsamƚi'ijii qu' nasqhat'etsij kekhewe' hats tseƚisij ha' Jesucristo qu' haqsiijkii.\x * \xo 3:12 \xt Jn 1:5; 12:35; Ro 9:30; 1Co 9:24; Ef 3:18\x* \s1 Inekhewel wa's iniiƚets. \p \v 13 Yejefets, yakha' nite' hijamti'ets qu' hats week natsqhat'etsij, qe ewi'ƚƚe ka' haqsiijkii: qu' hasu'uj hijamti'ets kekhewe' hats ha'yanji' ƚe'sits haqsi'jijkii, he'nt'unhetii yijat'ij qu' natsametsji' pakha' mexe hamik'ui qu' haqsi'jijkii,\x * \xo 3:13 \xt Lc 9:62; 17:31\x* \v 14 hats'inha qa' week natsqhat'etsij ma' qa' nana'l pa'qu' yinisit'e' qu' natsaxij pakha' ƚeqisit'ij pa' Intata qu' natyaitaxii pekhewe' tek'enets ha' Jesucristo.\x * \xo 3:14 \xt Ro 16:7; Fil 1:1,15; Ef 2:6; 1P 5:14\x* \v 15 Qa hik ta'ƚijupi' inekhewel pekhewe' hats t'unitsijha, week injunyejeye' qu' ji'nt'enji' pe' inaqjamtikineyejeikii aka'an. Qa qu' nana'l pe'qu' nite' nene'ji' pe' ƚaqjamtikineyejeikii aka'an, qa pa' Intata qa' nikfelitets pekhewe'en in nite' hik ƚunyejei pe' inaqjamtikineyejeikii.\x * \xo 3:15 \xt Lc 10:21\x* \v 16 Qa lesƚe ƚe'wis qu' jintaqsi'jijkii week ewiƚei inekhewel pakha' ƚuk'e' pa' hats ƚeke' qu' jintaqsi'jijkii qa' juufƚe qu' net'ijaifik'i. \v 17 Yejefets, ojonketiƚik'i ka' yijunye'j qa' ojonketiƚik'i iye pekhewe' yojonketik'i aka' yijunye'j. \v 18 Qe olots pekhewe' hik ƚunyejei aka' hats olotsij in henfeltaxi'n qa hane'ej qa' hiyeketijets iye qu' hit'ijets ma' qa hats yaq'apyijkii, in ƚekhewel hik ƚunyejei qu' ƚ'ejuihifetsi'ij pe' ƚeqe cruz ha' Cristo.\x * \xo 3:18 \xt Lc 23:26; 1Co 1:17; Ga 6:12\x* \v 19 Enewe'en yamii hatse' pa' qi ƚawak pa' Intata. Enewe'en pakha' ƚeqe dios pakha'an: in yisu'un pa'qu' ƚunye'je' eke' wekwek. Yiwqinhetji' pekhewe' ƚeke'tax qu' niwepinhetkii in yaqsiijkii. Ewi'ƚƚe in yijamti'ets pe' wekwek i'nipji' ha'ne sehe'.\x * \xo 3:19 \xt Lc 14:10; Jn 5:41,44; 8:50,54; 12:43; Ro 9:4; 1Co 11:15; 2Co 6:8; 1Ts 2:6\x* \v 20 Qa inekhewelƚe qa wa's iniiƚets hikpa' ta'ƚii hatse' ha' hane'ej jit'otki'ik'ui Eqiƚina'x, Yatsat'ax'inij Jesucristo. \v 21 Ƚakha' yi'nk'aihit hatse' enewe' if'iljetsits i'nesenits ma' qa' hik ƚunyejeye' pa' ƚ'ese'n in qiji' qa' nit'iji' pa' ƚet'unha'x, hikpa' ƚet'unha'x yejeƚik'ui ene' week jite'wen qa pe' nite' jite'wen wekwek.\x * \xo 3:21 \xt 1P 5:4; 1Co 6:13; 1Jn 3:2\x* \c 4 \p \v 1 Hik ta'ƚijupi' mattsathenketiƚiiha ha' Yatsat'ax'inij. Yejefets, ekheweli'ƚ qi in k'esu'untaxi'ƚ qu' k'eweni'ƚ. Ekheweli'ƚ ta'ƚi'ƚ ewets iye pa' yisa'xi'mkii. Qa ekheweli'ƚ iye hik ejunyejeyi'ƚ pa'qu' yinisit'e'.\x * \xo 4:1 \xt Ap 12:1; Ro 14:4; 1Co 16:13; Fil 1:27; 2:2\x* \s1 Pablo yisu'un qu' ƚe'sitse' wetju'ƚ pe' wetsjuk efuts. \p \v 2 K'iyinijets ke' Evodia qa kekhe' iye Síntique qu' yape ewi'ƚ na'niji' iye qu' witjefekiyi'ipji' iye ha' Yatsat'ax'inij. \v 3 Qa akha', ƚe'wis yithayife, k'iyinij ewets qu' iftits'ets enewe' efuts qe hik enewe' iye qi in ikifikii in t'ithayii in henfel ke' ƚe'sits wi'tlijei qa ha' Clementeji'ij iye qa hekhewep. Enewe'en qi in tsi'fenij ka' haqsi'jijkii. Pe' ƚiyits hats i'nji'teje'm pa' witfaakanek t'ejuyets pa' witiƚa'x nite' yili'ij. \v 4 Hasu'uj ili'iƚij qu' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii in ta'ƚets ha' Yatsat'ax'inij. Ewi'ƚij iye qu' hit'ij. Hasu'uj ili'iƚij qu' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii. \v 5 Les ƚe'wis qu' mowo'oƚii qu' week nenikfe'lets in ƚ'ineqsu'uni'ƚ. Pa' Yatsat'ax'inij hats met.\x * \xo 4:5 \xt 1Co 16:22; Fil 1:6; He 10:24-25; Stg 5:8; Ap 1:7; 3:11; 22:20\x* \v 6 Hasu'uj pa'qu' natawje'meten. Qa qu' natawje'meten pe'ye', qa' iyiiniiha pa' Intata qa' iyinijets iye pa'qu' hame'em qa' itjiijetspha'm iye ƚe'wisij. \v 7 Ma' qa pa' Intata qa' neƚisij pa' wit'ikesimeya'x, hikpa' wit'ikesimeya'x ham pa'qu' nenikfe'letsha. Pa' wit'ikesimeya'x qa' nejeƚets pa' atawe'j qa pa' aqjamtikineye'jkii iye qe ƚijayan ha' Jesucristo.\x * \xo 4:7 \xt Ro 16:7; Fil 1:1,15; 2:3; Ef 2:6; 1P 5:14\x* \v 8 Hatse', ewi'ƚƚi'ij yejefets, ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets pa' yijaa'ija, ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets qu' ƚe'wise' pa'qu' ejunyejeyi'iƚ, ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets pa' yatsathen, ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets pekhewe' wekwek hamitsji' pa'qu' uƚ'axe', ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets pekhewe' ƚe'wis in jit'ekumets, ewi'ƚƚe qu' ijamti'iƚets pakha' qu' ninikfe'l in ƚe'wis wekwek i'nƚi'i pakhape', qu' nana'l pakhape' iye qu' ne'weju'ƚij pe'ye' i'nƚi'i pa'qu' ne'weju'ƚij qu' jintefel qa hikpa' qu' ijamti'iƚets iye.\x * \xo 4:8 \xt Jn 8:14; 1Ti 3:8,11; 5:22; Tit 2:2,5; Ro 1:17; 2Co 7:11; 11:2; Stg 3:17; 1P 2:9; 3:2; 1Jn 3:3; 2P 1:3,5\x* \v 9 Kekhewe' k'ikfelitiƚets qa ƚ'eku'mi'ƚi' qa ke' ƚespi'ye'eƚij qa ƚe'tsweni'ƚij iye, hik kekhewe' iye aqsiiƚijkii qa pa' Intata hikpa' ta'ƚets pa' wit'ikesimeya'x qu' na'ni'ƚ ejupkii.\x * \xo 4:9 \xt Jud 3\x* \s1 Pablo qa wetfeliji'm pekhewe'en in qi in yi'fen. \p \v 10 Qi in ye'ƚe'wisi'mkii qe ta'ƚets pa' Yatsat'ax'inij in hats ƚijamti'iƚyiikii iye qa ƚetsifeni'ƚ. Yijaa'ija in ƚeneqjunu'taxi'ƚyij qa jutsitaxƚe qu' ewi'ƚi'ik'i qu' etsi'feni'ƚ.\x * \xo 4:10 \xt Fil 1:5; 2Co 8:1-2; 11:9\x* \v 11 In hit'ij aka'an nite' ikji' qu' hisu'un qu' qi qu' heifenhetii qe hats tsitjo'le'ej in hi'wejuƚenij na'aj na'l ye'm. \v 12 Yakha' tsikfe'lets pa'n ƚunye'j qu' jina'nji' pa' witf'iljetsi' qa tsikfe'lets iye ka' ƚunye'j qu' ham hame' ine'm. Yakha' hats tsitjo'le'ej pa'qu' ƚunye'je' qu' nanam yiwets, week ekewe'en hi'wejuƚenij. In k'iƚin qa hi'wejuƚenij qa ƚunye'j ji'ij iye in k'iyipkun hi'wejuƚenij iye.\x * \xo 4:12 \xt 1Co 15:58\x* \v 13 Yakha' week yeke' qe pa' Cristo tsit'unhet.\x * \xo 4:13 \xt 2Co 12:9; Ef 3:16; Col 1:11; 1Ti 1:12; 2Ti 4:17\x* \v 14 Qa hatsƚe weju'ƚij ekheweli'ƚ in ƚenekiƚijup week na'aj yijunye'jkii. \v 15 Qa ekheweli'ƚ ƚenikfe'li'ƚets Filipos ƚeiƚets, in i'nk'a ƚepi'ye'eƚik'i eke' ƚe'sits wi'tlijei in henfeli' ha' witset Filipos qa ink'aƚe in hats hakik'ui ha' sehe' Macedonia, qa ham pe'qu' uja'xe' inejefetsipji' pa' Intata qu' netsi'fenij pe'ye' i'nƚi'i qu' ƚ'astaye', qa ekheweli'ƚ qa u'ja'xƚi'iƚ in ƚ'inqekeniƚijyiikii ekewe'en.\x * \xo 4:15 \xt Fil 1:1,5; Hch 16:9\x* \v 16 Qa hik ƚunye'j iye in mexe ha'ni' ha' witset Tesalónica hikha' i'nji' iye ha' sehe' Macedonia qa na'l iye ke' ƚ'inqekeni'ƚyijiikii ƚ'astai qu' etsi'feni'ƚ.\x * \xo 4:16 \xt Hch 17:1; Mt 6:8\x* \v 17 In hit'ij aka'an nite' ikji' qu' qi qu' hisu'un qu' esƚisƚi'iƚijkii pe'ye', ewi'ƚƚe in hisu'un qu' les net'ijaifik'i pekhewe' hats na'li'ƚ e'm na' wa'sji'.\x * \xo 4:17 \xt Mt 3:8; Ro 1:13; Ga 5:22\x* \v 18 Week heyesti'yij kekhewe' ƚ'inqekeni'ƚyijii ƚenke'kineniƚij ha' Epafrodito qa mexe na'l ene' ya'maneyij. Kekhewe' ƚ'inqekeni'ƚyijii hik ƚunye'j qu' ewjisiyi'im pa' Intata na'aj testi'yij (ofrenda), ma' qa yisu'unija.\x * \xo 4:18 \xt Fil 1:5; 2:25; He 13:21\x* \v 19 Qa hik ta'ƚijupi' pa' yeqe Dios qu' neƚisi'ƚij week pa'qu' hami'iƚ e'm qe ham ƚ'aka'the'ye' pe' ƚewekwekits qu' neƚisiƚijkii qe ƚijayani'ƚ ha' Jesucristo.\x * \xo 4:19 \xt Mt 27:46; Ro 1:8; Fil 1:8\x* \v 20 Pa' Intata Dios jitewqinhetji'ha ene' week ƚahatsiyij. Hik aka' yijat'ij qu' ƚunye'je' (Amén).\x * \xo 4:20 \xt 1Ts 1:3; 3:11,13; Ga 1:4,5; 1Ti 1:17; 2Ti 4:18; He 13:21; Ro 11:36; Ap 22:21\x* \s1 Pablo qa wetfel. \p \v 21 Hewetfelii week hekhewe' hats yatsat'etsij ha' Jesucristo. Qa enewe' i'nyijup inejefetsipji' ha' Cristo wetfeli'ƚ ei iye. \v 22 Qa week hekhewep iye inejefetsipji' ha' Cristo wetfeli'ƚ ei iye, qa hik ƚunyejei iye in wetfeli'ƚ ei ne' i'ni' ne' ƚetsi' na' qi wittata César.\x * \xo 4:22 \xt Mt 22:17; Lc 20:22; Fil 1:7\x* \v 23 Pa' ƚeqi'fenkeye'j ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo qu' na'ni'ƚ ejupkii. Amén.\x * \xo 4:23 \xt Ro 1:9\x*