\id EPH - Maka NT [mca] -Paraguay (web 2014) \h EFESIOS \toc1 EFESIOS \toc2 Efesios \toc3 Ef \mt1 EFESIOS \c 1 \s1 Pablo mexe wetfel. \p \v 1 Yakha' Pablo, t'eku'myiiji' pa' Intata qu' ya'apostoli'ipji' ha' Jesucristo, henq'ika'aƚ ei ekheweli'ƚ yijayan pa' Intata i'ni' ek ha' witset Efeso qa tek'enetsha iye ha' Jesucristo.\x * \xo 1:1 \xt Ef 1:9; 5:2; 1P 1:21; Hch 13:9; 18:19-21; 19:9-10; 20:3,17; 1Co 15:32; Ap 2:1\x* \v 2 Pa' Intata Dios qa ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo qu' net'iftits'iƚ ewets qa qu' nikesimen iye pe' atawjetsi'ƚ. \s1 Pe' jiyeƚisij pa' Intata ta'ƚets pa' Espíritu Santo. \p \v 3 Neniwqinhetji'ha pa' Dios qa Ƚatata iye ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo, hikpa' jiyeƚisij week pa'qu' ƚunye'je' pe' wekwek ta'ƚiipha'm na' wa's ta'ƚets pa' Espíritu Santo qe nite' jiteqeku' ha' Cristo.\x * \xo 1:3 \xt Ef 1:20; 2:6; 3:10; 6:12\x* \v 4 Qe pa' Intata hayiits pa'aj t'eku'm iniiji' qe ta'ƚets ha' Cristo in mexente' wanaqsiijkii pa'aj ha'ne sehe' hats'inha qu' je'ƚesiitsi'iiha qa' hame' iye pa'qu' uƚ'axe' qu' nam inij in hats jitajayan Pakha'an. Pa' ƚeqsu'unka'x inij\x * \xo 1:4 \xt Jud 24\x* \v 5 hikpa' jiyamitets qu' jinaqsi'j qa' ƚelitse'inij qe ta'ƚets ha' Jesucristo, in ƚunye'jek pakha' hats ƚakha'ƚe in yisu'un qa yi'sinheti'mkii iye. \v 6 Qa aka'an in ƚunye'jkii qe qa' jintewqinhet qu' nata'ƚets pa' qi ƚeq'iltax'inij, hik aka' jiyeƚisƚi'ij ham ƚaja'ye' qe ta'ƚets ha' yisu'un Ƚa's.\x * \xo 1:6 \xt Jn 1:14; 3:35; 10:17; Ro 5:2; 2Co 4:15; Mt 3:17; Col 1:13\x* \v 7 Hikha' pe' ƚ'athits jiyilithinik'ui pa' uƚ'ax, qa yiwu'm i'nk'ui pe' inwuƚ'ets. Qa aka'an in ƚunye'jkii ma' qa' jinikfe'lets in yijaa'ija in qii'ija in yisu'un qu' jineƚisij pa' ƚeqi'fenkeye'j,\x * \xo 1:7 \xt He 9:12; Sal 25:11; Mt 9:2; Mr 2:5; Lc 24:47\x* \v 8 ma' qa qi in jiyeƚisij pa' ƚeqifenkeye'j. Weekij pa' qi ƚikfeliya'xkii qa weekij iye pa' ƚ'iyayiye'jij \v 9 in jiyeƚisij qu' jinenikfe'lets pa' yat'inkii nite' ƚeke' pa'qu' nenikfe'lets yisu'un qu' naqsiijkii, hik aka' in yejeƚik'uiha in yaqsiijkii qa qii'ija in ƚe'wisijju'ha qu' jiniƚin, qa i'nijji' ha' Cristo.\x * \xo 1:9 \xt Ro 9:11; 11:25; 16:25; Ef 3:3; Col 1:27\x* \v 10 Qa pa' yisu'un qu' naqsiijkii qa' nafits qu' hats weeke' wetets pe' ƚahatsiyij, ma' qa' ewi'ƚ neni' pe' week na' wa'sji' qa ha'ne sehe' ipji' qa' netnek'enhe'yij ha' Cristo.\x * \xo 1:10 \xt Mt 1:17; 5:2; Fil 2:10; Ef 5:2; Col 1:16\x* \v 11 Hik hakha' iye in jitajayan ma' qa' jintesti'yij hatse' pa'qu' jinatsat'etsijek, in ƚunye'jek pakha' hats yisu'un qu' ƚunye'je'kii pakha' yaqsiijkii week eke' wekwek, ma' qa hik ƚunye'je' pakha' hats yisu'un qu' ƚunye'je'kii.\x * \xo 1:11 \xt Pr 19:21\x* \v 12 Hats'inha yekheweli'ƚ in hojo'oƚij in nite' heqeku'uƚ ha' Cristo, ma' qa' yekheweli'iƚ qu' nata'ƚi'ƚ yiwets qu' neniwqinhet pa' Intata.\x * \xo 1:12 \xt 1Ts 1:3; Mr 10:37\x* \v 13 Qa aka'an qa hik aka' ka' ejunyejeyi'ƚ, in ink'a ƚepi'ye'eƚik'i ma' qa ƚ'ek'eni'ƚik'i kekhewe' wi'tlijei ta'ƚets pa' yijaa'ija, qa wi'tlijei iye ta'ƚets qu' ji'ƚa'xe', qa aka'an in ƚunye'j ma' qa hats neni'ƚ ji'teje'm pa' yiwjutsiqenij in yatsat'etsi'ƚ ej pa' Intata hikpa' pa' Espíritu Santo hayiits yiwjutsiqen qu' jineƚisij.\x * \xo 1:13 \xt Col 1:5; 2Ts 2:10; Sal 51:11; Jn 1:33; Hch 2:4; Ro 8:9; Ga 5:25; Tit 3:5; Ap 3:22\x* \v 14 Hikpa' Espíritu Santo nojohonƚe inwets in t'ejuyets pe' jiyatsat'etsij hatse'. Qa qu' namtaxets aka'an, qu' hats jintewejinhetiitaxkiiha ma' qa' jintewqinhet qu' nata'ƚets pa' qi ƚeq'iltax'inij.\x * \xo 1:14 \xt Gn 38:17-18,20; 2Co 1:22; 5:5\x* \s1 Pablo iyinjiipji'. \p \v 15 In tsikfe'lets in nite' ƚeqeku'uƚ ha' Yatsat'ax'inij Jesús qa qi iye in ƚisu'uni'ƚ pe' week inejefetsipji' pa' Intata, qa hik ta'ƚijupi' \v 16 yakha' in nite' hili'ij in hitjiijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata qe ta'ƚi'ƚ ewets week qa k'iyinji'ij. \v 17 K'iyinijets pa' ƚeqe Dios ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo, qa Ƚatata pa' qi witisa'x, qu' neƚisi'ƚij pa' witikfeliya'xkii ta'ƚets pa' Espíritu Santo qa qu' nethini'ƚij qu' les enikfe'li'ƚets pakha'an.\x * \xo 1:17 \xt Sal 51:12; 1P 4:13\x* \v 18 K'iyinijets qu' ni'wenkitkiiha pe' atawjetsi'ƚ, hats'inha qu' enikfe'li'ƚets pa'n ƚunye'j pa' jiwetjumti'ijik'ui in tayai iniiji', pa'n ƚunye'j pa' qii'ija in ƚe'wis qu' netisij hatse' qa' natsat'etsij pe' ƚelits pa' Intata.\x * \xo 1:18 \xt 1Ts 1:3; Col 3:15\x* \v 19 Qa' enikfe'li'ƚets iye in ham pa'qu' ƚuk'eyi'iju'ƚ in qii'ija pa' ƚet'unha'x pa' Intata qa hikpa' pa' ƚet'unha'x qa t'ifti'ts inwets inekhewel in jitek'enets, qa hikpa' iye pa' ƚet'unha'x ham pa' qu'nte' ne'weju'ƚi'ij,\x * \xo 1:19 \xt Hch 4:33\x* \v 20 qa hikpa' iye yit'iji' in niihinik'uipha'm ha' Cristo pe' naxju', qa na' wa'sji' qa yinhiniju' pa' yiya'yik'i pa' Intata.\x * \xo 1:20 \xt Jn 20:17; Ef 1:3; 2:6; 3:10; 6:12; Fil 2:9,10; 1P 3:22\x* \v 21 Ma' qa pa' ƚet'unha'x ha' Cristo qa t'anipji' totsiiju'ha week pekhewe' qitstaxji' in tenek'enhei, qa pe' te'weyiju'ƚ in qitstaxji', qa pe' na'ltaxi'm pe' ƚet'unhaxits in tenek'enhei, qa pe' na'ltaxi'm pe' tenek'enhe'yij qa week iye pakha' qu' nenittaxij pa'qu' ƚiye', qa nite' ha'neƚi'ij ha'ne ƚahats'ij, qe pa' mexe hamik'ui iye.\x * \xo 1:21 \xt 2Ti 2:19; Mr 10:30\x* \v 22 Ma' qa yeni' iye qu' week netnek'enhe'yij hakha'an, qa pakha'an qa yeni' iye qu' ƚejiƚayi'ij week pe' yijayan pa' Intata.\x * \xo 1:22 \xt Sal 8:6; Ro 13:1; 1Co 15:27; 1P 3:22; Col 2:10\x* \v 23 Qa enewe' yijayan qa hik ƚunyejei qu' ƚ'ese'ne' ha' Cristo, hikha' topo'oj enewe'en qa hakha' iye i'ni' ha'ne week.\x * \xo 1:23 \xt Ef 4:4; Jn 1:16; Col 3:11\x* \c 2 \s1 Jiyeƚisij pa' witiƚa'x qe ta'ƚets pa' Jesucristo. \p \v 1 Toxik'i ekheweli'ƚ mexe hik ejunyejeyi'ƚ qu' anaxi'ƚju' qe ta'ƚets in ƚaqsiiƚijkii pa' uƚ'ax.\x * \xo 2:1 \xt Jn 5:25\x* \v 2 Ma' qa ƚa'ni'ƚi' pakha' ƚunye'j ha'ne week sehe' epji', qa ƚijayani'ƚij pakha' tenek'enhe'yipji' ha'ne sehe' epji', hikpa' espíritu uƚ'ax, in t'ithayii qa natkin pe' nite' tek'enets pa' Intata.\x * \xo 2:2 \xt 2P 2:10,20; Jud 8; 1Co 2:12; 1Ti 4:1\x* \v 3 Qa enewe'en hik injunyejeitax iye toxik'i inekhewel, ma' qa jitaqsiijkii pakha'ƚe qu' ƚunye'je' qu' jintesu'un uƚ'ax, qa jitek'eniju'ƚ pa'qu' nisu'un ha'ne i'nese'n qa pa' inaqjamtikineye'jkii, ma' qa in ƚunyejeyek pekhewep, in ewi'ƚƚe in je'weju'ƚtaxij pa' ƚaxtanithenkeye'j pa' Intata.\x * \xo 2:3 \xt Fil 3:3; Mt 21:31; Lc 12:47; 23:25; Jn 1:13; 1Co 7:37; 2P 1:21; Ro 2:5; Ap 6:16\x* \v 4 Qa pakha'ƚe Intata qa qii'ija pa' na'li'm ƚeq'iltiye'j. Qa in ta'ƚets pa' qi ƚeqsu'unka'x inij,\x * \xo 2:4 \xt Lc 1:50; 1Co 13:1; 1Jn 4:16\x* \v 5 ma' qa jiyeƚisij pa' witiƚa'x i'nijji' ha' Jesucristo, in mexe hik injunyejeitax qu' jinanaxju' qe ta'ƚets pe' inwuƚ'ets. ¡Pa' ƚeq'iltiye'j pa' Intata ta'ƚets in hats i'ƚiyi'ƚ!\x * \xo 2:5 \xt Col 2:13; 1Ti 5:6; Jn 5:25\x* \v 6 Qa in ewi'ƚ ju'uni'ƚi' ha' Cristo, pa' Intata qa hats hik ƚunye'j qu' jiniihinik'uipha'mkii pe' naxju' qa hats jiyinhinijup hakha'an na' wa'sji'.\x * \xo 2:6 \xt Col 2:12; 3:1; Ef 1:3,20; 3:10; 6:12; Fil 2:10; 1P 3:22\x* \v 7 Qa in yaqsiijkii aka'an qe qa' ji'nethiinijha hatse' in qi'ija pa' ƚeq'ilta'x inij, qa in qii'ija iye pa' ƚeqifenkeye'j inij qe ta'ƚets in jitek'enets ha' Jesucristo.\x * \xo 2:7 \xt Mr 10:30; Lc 8:14; 2Co 8:9; Sal 25:6\x* \v 8 Qe pa' ƚeq'iltiye'j pa' Intata ta'ƚets in hats i'ƚiyi'ƚ qe nite' ƚ'inqeku'uƚ, qa aka'an qa nite' ta'ƚi'iƚ ewets, qe ta'ƚƚe'ets yijat'ij pa' Intata in yisu'un qu' neƚisƚi'iƚij pa' witiƚa'x, \v 9 nite' ta'ƚets pa'qu' jintaqsiijkii, qe qa' ham pa'qu' neniwqinhetij pe'ye'. \v 10 Qe inekhewel in jitajayan pa' Intata, ƚ'ithayijkit pa' Intata. Inekhewel jitaqsijkitiyijkii in jitajayan ha' Jesucristo qe qa' jintaqsiijkii pa' ƚe'wis, hik pakha' pa' ƚe'wis hayiits pa'aj yaji'let pa' Intata qu' injunyejeye'.\x * \xo 2:10 \xt Jn 1:3; Ap 3:14; Ro 9:23\x* \s1 Cristo jiyaqsi'j wetju'ƚ. \p \v 11 Maxtayit qeku'ni'ƚik'i kekhewep ƚahatsiyij, ekheweli'ƚ in nite' ƚenekiƚijfik'i qu' e'judioli'iƚ, ne' judiol hik nekhewe' yaqsiijkii kakha' circuncisión qa ekheweli'ƚ qa ƚeqiyitsi'ƚ ej hamitsi'm kakha' circuncisión. Qa kakha'ƚe circuncisión qa jukhewƚe na'aj yaqsiijkii.\x * \xo 2:11 \xt Ga 6:15; Fil 3:3\x* \v 12 Maxtayitiƚik'i iye in mexe i'totsi'ƚi'mets ha' Cristo kakha' ƚahats'ij, mexe i'totsi'ƚi'mets ne' Israel ƚeiƚets, mexe nite' yatsat'etsi'ƚ epji' iye pe' yiwjutsiqen pa'aj pa' Intata, mexe ham pa'qu' etjumti'iƚik'ui qa mexe ham iye pa' yijaa'ija in Dios in ƚ'ani'ƚi'pji' ha'ne sehe'.\x * \xo 2:12 \xt Gn 12:7; 1Ts 1:3; 4:13\x* \v 13 Qa ha'neƚi'ij in ƚijayani'ƚ ha' Cristo, ekheweli'ƚ kekhewe' mexe i'totstaxiƚi'mii kakha' ƚahats'ij hats e'metitsi'ƚi'm qe ta'ƚets pe' ƚ'athits ha' Cristo.\x * \xo 2:13 \xt He 9:12\x* \v 14 Qe ha' Cristo hikha' jiyaqsi'j wetju'ƚ, ma' qa inekhewel in je'judiol qa ne' nite' judiol iye qa hats hik injunyejei qu' ewi'ƚ witset'e, qa hakha'an qa yiwjaƚaqitju' pa' jiyeqethentax wetju'ƚ.\x * \xo 2:14 \xt Ro 10:12; Ga 3:28\x* \v 15 Qe in wa'm qa yiwamhitijkii qa yilinenij kekhewe' yittaxij kakha' ley, ma' qa yaqsiijkii in hats hik ƚunye'j qu' ewi'ƚe'ƚe pa' jukhew in mexe hik ƚunye'jtax qu' wetsjuk'e qe qa' ewi'ƚ jina'niji' hakha'an, aka'an hik aka' ƚunye'j in je'ƚe'sits wetju'ƚ.\x * \xo 2:15 \xt Ap 3:14; Jn 11:52\x* \v 16 Ƚakha' in wa'mjipha'm pe' cruz qa yaqsi'j wetju'ƚ pe' wetsjuktax (pe' judiol qa pe' nite' judiol), ma' qa hats hik ƚunye'j qu' ewi'ƚ ƚ'ese'ne', qa yaqsiijkii iye in ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ pa' Intata pekhewe' hats hik ƚunye'j qu' ewi'ƚ pa'qu' ƚ'ese'ne', qa in hats ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ, qe ha' Cristo hats yilan pakha' yitontax wetju'ƚ.\x * \xo 2:16 \xt Ef 4:4\x* \v 17 Qa ke' we'nika'ajji' qa yit'ij: \qt —Ma' qa nam qa nifel qu' e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ pa' Intata ekheweli'ƚ pekhewe' totsii, qa qu' ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ iye pekhewe' metitstaxi'm.—\qt*\rq (Is 57:19)\rq*\x * \xo 2:17 \xt Lc 4:18; 1P 1:12\x* \v 18 Qe ha' Cristo hikha' ta'ƚets, ma' qa yekheweli'ƚ in ye'judio'oƚ, qa ekheweli'ƚ in nite' e'judio'oƚ, in les je'metitsi'm pa' Intata qa ewi'ƚƚe pa' ta'ƚets in Espíritu.\x * \xo 2:18 \xt Jn 4:23; 10:7-9; Ro 5:2; Ef 3:12; 4:4; 1Co 1:12; 12:13\x* \v 19 Qa hik ta'ƚijupi' ekheweli'ƚ in hats nite' hik ejunyejeyi'ƚ qu' pakha' ata'ƚiƚji', hats nite' hik ejunyejeyi'ƚ qu' nite' netsikfe'li'iƚ ej, qe hats etsetifetsi'ƚ yijat'ij pe' yijayan pa' Intata, hats ƚa'ni'ƚ ji'teje'm pe' ƚelits pa' Dios. \v 20 Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ utel in teniihinpha'm pe' wititsi', qa pekhewe' ƚetkui qa hik hekhewe' he' apóstoles qa pe' profetas'ik'i, qa ha' Cristo qa hik hakhaa'ija hik ƚunye'j qu' witeqjeyumtshenki'ye' ute in i'nk'a tsupju' pe' wititsi'.\x * \xo 2:20 \xt 1Co 12:28; Ef 3:5\x* \v 21 Qa in ta'ƚets ha' Cristo, pe' wititsi' teniihinpha'm qa qapits wetju'ƚha in ewi'ƚ i'ni' pe' utel, qa week neƚuts t'ijaifik'i hats'inha qu' nijat'ax pe' wititsi' qa' ewi'ƚe'ƚe qu' net'ejuyets pa' Yatsat'ax'inij.\x * \xo 2:21 \xt Ef 4:16; 1P 2:5\x* \v 22 Qa hikha' iye Cristo ta'ƚets ekheweli'ƚ pe' nite' judío qa judío iye in e'weeki'ƚ in ƚa'ni'ƚ ji'teje'm pe' teniihinpha'm wititsi' pe' i'nifi pa' Intata qe i'nji'teje'm pa' ƚeqe Espíritu Santo.\x * \xo 2:22 \xt Ro 11:18; 1P 2:5\x* \c 3 \s1 Pa' yat'inkii pakhaa'ij pa'aj pa' Intata. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi', yakha' Pablo, in ho'yopheƚiti'yipji' ha' Jesucristo qe qa' e'ƚe'sitsi'iƚju' ekheweli'ƚ in nite' e'judioltaxi'ƚ.\x * \xo 3:1 \xt 2Ti 1:8\x* \v 2 Qe yijaa'ija qu' hats impi'ye'eƚij kakha' ts'ithayinenij pa' Intata qu' neƚisi'ƚij pa' ƚeq'iltiye'j. \v 3 Ƚakha' in tsikfelitets qa ts'ethinij aka' nite' hayiits pa'qu' nenikfe'lets, in ƚ'anye'jek kakha' hats he'nq'ika'aƚij ei nite' ijetaxijje'm.\x * \xo 3:3 \xt 1P 4:13\x* \v 4 Qa qu' iyineni'ƚik'i ma' qa' enikfe'li'ƚetsha yakha' in tsikfe'lets aka' nite' hayiits pa'qu' nenikfe'lets t'ejuyets ha' Cristo.\x * \xo 3:4 \xt Col 4:3\x* \v 5 Hik aka' toxik'i mente' tisij pa'aj pa' Intata pe' jukhew'ik'i qu' nenikfe'lets, qa ha'neƚi'ij qa hats yethinij qe ta'ƚets pa' Espíritu Santo hekhewe' apóstoles qa pekhewe' profetas iye.\x * \xo 3:5 \xt 1Co 12:28-29; Ef 2:20\x* \v 6 Qa aka' yethinij enewe'en aka'an: pe' nite' judiol in na'lji'jek hatse' pa'qu' netesti'yij, ƚekhewel iye ƚewekwekits pa' wit'ese'n, ƚekhewel iye i'nji'teje'm pe' notki'ik'ui pa' yiwjutsiqeni'm pa' Intata pekhewe' tek'enets ha' Jesucristo. Ekewe'en hik ekewe' ke' ƚe'sits wi'tlijei.\x * \xo 3:6 \xt Gn 12:7\x* \v 7 Qa aka'an hik aka' ka' ts'ithayinenij pa' Intata qe ta'ƚets pa' ƚeq'iltiye'j. Ma' qa pa' ƚet'unha'x qa i'nij yitji' in yaqsiijkii aka'an.\x * \xo 3:7 \xt Mr 5:30; Lc 1:35; 6:19; Hch 19:11; 2Co 13:4; Ap 11:17\x* \v 8 Yakha' in les heiweitaxik'uiju' pakha' qu' ham ne'weju'ƚi'ij pe' yijayan pa' Intata, qa pakha'ƚe Intata qa t'eku'myijyiiji' qu' hithayiki pa' qi ƚeq'iltiye'j, ma' qa henfeli'm ne' nite' judiol pa' ham ƚ'aka'the'ye' in ƚe'wis ta'ƚets ha' Cristo.\x * \xo 3:8 \xt Ro 1:15; 10:12; 11:12; 1P 1:12\x* \v 9 Qa' hethinij iye qa' week ni'wen aka' nite' hayiits pa'qu' nenikfe'lets, qe pa' Intata pakhaa'ij pa'aj in yat'inkii, hikpa' yaqsiijkii pa'aj ha'ne weekji'.\x * \xo 3:9 \xt Mr 13:19\x* \v 10 Hats'inha ene' yijayan pa' Intata qa' hik enewe' nata'ƚets qu' nenikfe'lets hane'ej pe' angelits tenek'enhei na' wa'sji' pa' qi ƚikfeliya'xkii pa' Intata in inq'ethinij in week nikfe'lets pe' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ.\x * \xo 3:10 \xt Pr 3:19; Ro 11:33; 1Co 1:21,24; Ap 7:12; Ef 1:3,20; 2:6; 6:12; Fil 2:10\x* \v 11 Hik aka' ƚunye'j in hats yamik'ui pakha' hayiits yaji'let pa'aj qu' ƚunye'je'kii in mexe ham ha'ne week qa i'nijji' ha' Jesucristo Yatsat'ax'inij.\x * \xo 3:11 \xt Pr 19:21\x* \v 12 Hikha' ta'ƚets in nite' jiwetjeyepun qa les in je'metitsi'm pa' Intata, qe nite' jiteqeku' hakha'an.\x * \xo 3:12 \xt Ro 5:2\x* \v 13 Qa hik ta'ƚijupi' qu' nek'iyini'ƚij ewets qu' hasu'uj natha'lalinheti'ƚju' qu' nata'ƚets pakha' haats'e'ej qe ta'ƚi'ƚ ewets. E'ƚe'sitsi'iƚi'mkii yijat'ij qe pa' haats'e'ej jutsiqaxij in hats yatsat'etsi'ƚ ej pa' Intata.\x * \xo 3:13 \xt 2Ts 3:13; Jn 5:44; 7:18; Ro 2:7; 1P 5:4\x* \s1 Pablo iyinjiipji' pe' Efeso ƚeiƚets. \p \v 14 Aka'an in ƚunye'j, ma' qa honokok'enijifi qu' nek'iyinijets pa' Ƚatata ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo,\x * \xo 3:14 \xt Fil 2:10\x* \v 15 hikpa' tisij ka' ƚii pe' week witjefeyek ipji', na'l pe' hats i'nii na' wa's qa na'l pe' mexe i'nipji' ha'ne sehe', \v 16 qu' neƚisi'ƚij pa' qi ƚesa'x qa' nata'ƚets pe'qu' et'unhaxitsi'iƚ qu' nata'ƚets pa' Espíritu Santo.\x * \xo 3:16 \xt Lc 8:14; 9:32; 2Co 8:9; 3:18; Jn 17:24; 2P 3:18; 2Ti 1:7; Ro 7:22; Fil 4:13\x* \v 17 Qa k'iyinijets iye qu' na'ni'ƚ etji' ha' Cristo in nite' ƚeqeku'uƚ, qa k'iyinijets iye pa' witeqsu'unka'x qu' hikpa' extuk'i'iƚij in mexe i'ƚiyi'ƚ. \v 18 Qa aka'an qu' ƚunye'je', ma' qa' nata'ƚets qu' menikfeliti'ƚetsha qa week iye pe' inejefetsipji' qu' nenikfelitetsha iye pa'n qu' ƚepk'eyeji', qa pa'n qu' ƚepk'eyepha'm iye qa pa'n qu' ipƚu'ye'ju' iye qa pa'n qu' ipƚu'ye'pha'm iye in qi pa' ƚeqsu'unka'x ha' Jesucristo.\x * \xo 3:18 \xt Job 11:7-9; Sal 103:11-14\x* \v 19 Qa k'iyinijets iye pa' Intata qu' nikfeliti'ƚetsha ha'ne qi ƚeqsu'unka'x ha' Jesucristo, in ham pa'qu' nenikfe'letsha pa'n ƚuk'e, hats'inha qa' notpoli'ƚ ej qu' ejunyejeyi'iƚ pa' ƚunye'j pa' Intata. \v 20 Jitewqinhetji'ha pakha' na'li'm pa' ƚet'unha'xijup in ƚeke' qu' naqsiijkii qu' les nanhini' pakha' ƚuk'e pa' jitumtitax qu' ƚeke'ye' qu' naqsiijkii i'nƚi'i iye pakha' ƚuk'e pa' jutumtitax qu' ƚeke'ye' qu' ji'niyinijets. Pa' in'initji' ƚet'unha'x yaqsiijkii aka'an.\x * \xo 3:20 \xt 2Co 9:8; Jud 24; Mr 14:36; Ro 15:13; 16:25; 2Ti 1:7\x* \v 21 Iwqinheti'ƚha pa' Intata ekheweli'ƚ in ƚijayani'ƚ qe ƚ'ek'eni'ƚets ha' Jesucristo, qa hasu'uj qu' ili'iƚij qu' iwqinheti'ƚji'. Amén.\x * \xo 3:21 \xt Fil 4:20\x* \c 4 \s1 Ewi'ƚ pa'qu' injunyejeye'. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi' qu' nek'iyini'ƚij ewets, yakha' Pablo, ye'wit'opheƚik qe ta'ƚets ha' Yatsat'ax'inij, qu' aqsiiƚijkii pakha' hats ƚ'eniyayiƚijii qu' ejunyejeyi'iƚ.\x * \xo 4:1 \xt 2Ti 1:8\x* \v 2 Meniwqinhetkitek'iƚ, af'ayai qu' iyeti'ƚ, hasu'uj eq'itaqsunhetsi'iƚ, itaqsunkite'eƚij wetju'ƚ pe'ye', mewet-su'uni'ƚ yijat'ij.\x * \xo 4:2 \xt Col 3:12; Ex 34:6; 2Ti 3:10; He 13:22; 1Co 13:1\x* \v 3 Aqsiiƚijkii week pa' ƚuk'e' pa' ƚeke' qu' aqsiiƚijkii hats'inha qu'nte' niliyi'ij in ewi'ƚ ƚa'niƚiji' pa' ham peeyi'ijkii ta'ƚets pa' Espíritu Santo.\x * \xo 4:3 \xt Ef 4:13; Sal 51:11; Jn 1:33; Hch 2:4; Ro 1:7; 8:9; Ga 5:25; Tit 3:5; Ap 3:22; Lc 12:51; 2Ti 1:2; 3Jn 15\x* \v 4 Pa' wit'ese'n ewi'ƚƚe qa pa' Espíritu ewi'ƚƚe iye, qa hik ƚunye'j iye in ewi'ƚƚe pa' jiwetjumti'ijik'ui hikpa' ƚ'eniyayiƚijii,\x * \xo 4:4 \xt 1Co 10:17; 12:9,12-13; Ef 1:18; 2:16,18; Col 1:5; 3:15; Hch 26:6-7; 28:20; Ro 5:2; 8:23-25; 12:4-5; 1Ts 1:3\x* \v 5 ha' Yatsat'ets'inij ewi'ƚƚe, pa' nite' inqekuyejei ewi'ƚƚe, in jiwempulijijju' ewi'ƚƚe,\x * \xo 4:5 \xt 1Co 1:13; 8:6; Jud 3\x* \v 6 pa' Dios qa Ƚatata ene' week ewi'ƚƚe, hikpa' week tenek'enhe'yij, t'ithayii i'nijji' ene' week, qa i'nji'teje'm ene' week.\x * \xo 4:6 \xt Dt 6:4; Mt 5:16; 11:27; Lc 11:13; Jn 8:42; Sal 104:24\x* \v 7 Qa weekƚe ewiƚei inekhewel jintesti'yij pa' ƚuk'e' pa' yisu'un qu' jineƚisij ha' Cristo.\x * \xo 4:7 \xt 1Co 12:7-11\x* \v 8 Qa hik ta'ƚijupi' ka' we'nika'ajji' in yit'ij: \qt —In wapiletspha'm pa' toxpha'm, qa yeka'x pe' olots wit'opheƚii, qa netisijju' pa'qu' niya'yij ene' jukhew qa efuts iye.—\qt*\rq (Sal 68:18)\rq*\x * \xo 4:8 \xt Jn 20:17\x* \v 9 ¿Qa pa'n ikji' aka'an in yit'ij wapiletspha'm iye? Aka'an ikji' in yaamƚi'iiju' pa' les toxiiju' ha'ne sehe'.\x * \xo 4:9 \xt Jn 3:13; 6:62; Ro 10:6-7; Fil 2:6-11\x* \v 10 Qa pakha' ikju' qa hik pakhaa'ija iye pa' iketspha'm iye pakha' les toxpha'm ha'ne wa's, qe qa' netnek'enhe'yij ene' week.\x * \xo 4:10 \xt Jn 3:13; 6:38; Ef 1:23; He 4:14; 7:26; 9:24\x* \v 11 Qa hikha' qa tisij he' uja'x in apostolitsij, qa pekhewep profetas, qa pekhewep qa ikij qu' nenfeli'm pekhewep eke' wi'tlijei t'ejuyets hakha'an (evangelistas), qa pekhewep qa yejeƚets pe' hats yijayan pa' Intata (pastores) qa i'nq'ijatshenij iye pa' Intata ke' ƚe'lijei (maestros). \v 12 Qa ekewe'en in netisijju' qe qa' nijatshenij pe' hats yijayan pa' Intata ma' qa niyaijiijek aka' wit'ithayijkit, ma' qa' les qu' net'un pakha' hik ƚunye'j ƚ'ese'n ha' Cristo.\x * \xo 4:12 \xt Ro 7:4; 1Co 10:16; 12:27; Col 2:17\x* \v 13 Qa aka' wit'ithayijkit, qa' namƚi'ijii qu' ewi'ƚ na'ntaxi' qa' week ƚ'ajaye' wetju'ƚha qu' ƚe'sitse' pe' nite' inqekuyejei, qa pa' inikfeliyaxitsets ha' Ƚa's pa' Dios, ma' qa' hik injunyejeye' na'aj hats jukheewija, qa' hats hik injunyejeye' ha' Cristo in hik ƚunye'j na'aj hats jukheewija.\x * \xo 4:13 \xt Jn 5:19; He 1:2; Lc 2:52\x* \v 14 Qa ha'neƚi'ij hasu'uj hik injunyejeye' ne'ej omehets, qe na'aj i'nk'a jitepi'ye'ek'i ma' qa aje'eƚ jitumti, qa hik injunyejei qu' pekhel jinepiletji'kii ne'ej iweli' ƚeqe t'uyuyits, qe ta'ƚets pe' ƚeq'ijatshenkeyejeiƚe wetju'ƚ yumtitax qu' nasinik'i.\x * \xo 4:14 \xt Ro 15:4; He 13:9\x* \v 15 Qu' ji'niyetij yijat'ij pa' yijaa'ija qa' weeki'ij pa' ineqsu'unka'x, ma' qa' ji'nt'ijayijfik'i qa' neteiƚem qu' hik ƚunye'je' hakha' ƚejiƚa', hikha' Cristo.\x * \xo 4:15 \xt Col 2:10\x* \v 16 Ƚakha' in ƚejiƚa' pa' wit'ese'n, qa ƚakha' ewi'ƚƚe qu' nata'ƚets pa' wit'ese'n qu' neteni'fen wetju'ƚ qa' ewi'ƚ na'ni', ma' qa' week ewiƚeye' pe' ƚewekwekits pa' wit'ese'n qa' ƚe'wis qu' naqsiijkii pakha' ƚeke'eju'ƚ qu' naqsiijkii, ma' qa pa' wit'ese'n qa' net'ijaipha'm qa' net'un qe ta'ƚets pa' witeqsu'unka'x.\x * \xo 4:16 \xt Col 2:2,19; 1Ts 4:17\x* \v 17 Aka' qu' hit'iƚij ewets qe ta'ƚets ha' Yatsat'ax'inij: qu' yape hasu'uj ejunyejeyi'ƚ ka' ƚunyejei nekhewe' nite' yijayan pa' Intata, qe ƚekhewel yijayanij pe' ham weju'ƚi'ij ƚaqjamtikineyejeikii. \v 18 Pa' ƚikfeliyaxitstaxkii hik ƚunye'j qu' noo'ye'kii, totsi'mii pa' ƚe'wis witiƚa'x ta'ƚets pa' Intata, qe ta'ƚets in ham nikfe'le'ets qa in yit'unhet iye pe' ƚatawjets. \v 19 Nite' wonoksi'wen, wetƚisij pa' witqawitjineyaxij ene' wit'esenits hats'inha qa' nite' nami'ijju' qa pakha'ƚe qu' ƚunye'je' in wanawitji. \v 20 Qa ekhewelƚi'iƚ qa nite' ƚ'ijatshenheti'yi'ƚij qu' hik aka' ejunyejeyi'iƚ in ƚenikfe'lilets ha' Cristo. \v 21 Tsikfe'lets in hats ƚ'impi'ye'eƚij qa ƚ'ijatshenheti'yi'ƚij iye hakha'an, ma' qa ƚenikfe'li'ƚets pa' yijaa'ija hikpa' jiyijatshenij ha' Jesús.\x * \xo 4:21 \xt 2Ts 2:10; 2P 3:11\x* \v 22 Qa hik ta'ƚijupi', ili'iƚij pe' hayiits ejunyejeyi'ƚ, qa' ili'iƚij iye in ƚijamti'iƚetskii, qe pa' hayiits ejunyejeyi'ƚ hats uƚ'axijkii qe ta'ƚets pe' uƚ'ets ƚaqsiiƚijkii,\x * \xo 4:22 \xt Ro 6:6; 7:6; 13:12; 1Co 3:14; 5:7-8; Col 3:9\x* \v 23 hats'inha qu' nenink'aihit pa'qu' ejunyejeyi'iƚ qa pa'qu' aqjamtikineyejeyi'iƚkii iye.\x * \xo 4:23 \xt Sal 51:12\x* \v 24 Ma' qa' uyi'ƚik'ipha'm pa' ink'ayik ejunyejeyi'ƚ, hikpa' hik ƚunye'j pa' ƚe'wis ƚunye'j pa' Intata, qa taqsijkitiyijkii qu' natsathen qa qu' naqsiijkii iye pa' yisu'un pa' Intata qa qu' yijaayi'ija iye pa'qu' ƚunye'je'.\x * \xo 4:24 \xt Ro 13:12; Mr 13:19; Jn 1:3; Ap 3:14; Col 3:10; 2P 1:4\x* \v 25 Qa hik ta'ƚijupi', ili'iƚij pa' witwejtitsi', \qt it'ijets pa' yijaa'ija week pe'qu' metitse'em jukhewe qa efuts,\qt*\rq (Zac 8:16)\rq* qe week inekhewel ƚewekwekits pa' ewi'ƚ wit'ese'n.\x * \xo 4:25 \xt Pr 31:25\x* \v 26 \qt A'nayu'uƚkii, qa hasu'ujƚe aqsiiƚijkii pa'qu' uƚ'axe'.\qt*\rq (Sal 4:4)\rq* Hasu'uj nui'ejju' ne' junu' qu' a'nayu'kii.\x * \xo 4:26 \xt Sal 37:8; Mt 18:21; Stg 1:19-20\x* \v 27 Hasu'uj mowo'oƚii eq'itset'i'iƚij pa' inwo'met. \v 28 Pa'qu' ejtenhetsaxe', yape nili'ij. Net'ithayii yijat'ij, ma' qa' nanatkiniji' yijat'ij pe' ƚokoyei pa' ƚe'wis, hats'inha qu' ƚeke'ye' qu' ni'fen pakha' qu' hami'im pe'ye'.\x * \xo 4:28 \xt 1Ts 2:8; 1Ti 6:18\x* \v 29 Hasu'uj it'ij pe'qu' uƚ'etsi'ik'i, it'ij yijat'ij pe'qu' ni'fen qa qu' nakakƚin iye pe' ƚatawjets pekhewepe', hats'inha qu' nit'ijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata pekhewe' qu' nepiye'. \v 30 Hasu'uj ika'metenheti'ƚkii pa' Espíritu Santo, hik pakha' hik ƚunye'j qu' e'nikatiyi'iƚij qu' net'ejuyets pa' neƚuji' qu' hats ewejinhetiiƚetaxi'ƚ hatse'.\x * \xo 4:30 \xt Sal 51:11; Jn 1:33; Hch 2:4; Ro 8:9; Ga 5:25; Tit 3:5; Ap 3:22; Fil 1:6\x* \v 31 Me'nitoniƚimetsha week pa' hik ƚunye'j ek'imii, pa' witts'iyopto', pa' witwakaye'j, pa' witk'eƚeye'j, qa pa' uƚ'etsik'ikii ƚe'lijeyij pakhape' qa week pekhewep iye uƚ'ets hik ƚunyejei ekewe'en. \v 32 Eik'une'yi'ƚ yijat'ij qa' e'nq'eleti'ƚ wetju'ƚha iye, e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ in ƚunye'jek pa' Intata in e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ qe ta'ƚets ha' Cristo.\x * \xo 4:32 \xt Mt 9:2; 11:30; Lc 5:39; 6:35; 24:47; Ro 2:4; 1Co 15:33; 1P 2:3; 3:8; Sal 25:11; Mr 2:5; Col 3:12-13\x* \c 5 \s1 Ojonketiƚik'i pa' Dios. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi', ojonketiƚik'i pa' Dios qe ekheweli'ƚ ƚelits pakha'an qa ne'su'uni'ƚ iye. \v 2 Isu'uni'ƚha ene' week, in ƚunye'jek ha' Cristo in qi in jiyisu'un qa wetƚisƚi'ij, hik ƚunye'j na'aj inqa'met in testi'yij pa' Intata qa qi in ewjisiyi'm.\x * \xo 5:2 \xt 2Ts 2:13; Tit 2:14\x* \v 3 Ekheweli'ƚ in ƚijayani'ƚ pa' Intata, hasu'uj qu' nana'li'ƚ etji'ju' pa' wanawitjiƚi'ijju'kii ƚ'esenits, qa pa' naqameyu'uj wekwek, qe hik aka' ikji' in ƚelitsi'ƚ ej pa' Dios.\x * \xo 5:3 \xt 1Ts 2:5; 4:3,7; Lc 12:15; Ro 1:29; Ef 4:19; Col 3:5; 2P 2:3,14\x* \v 4 Hasu'uj iye it'ij pe' wekwek t'ejuyets in wanawitjiƚe. Hasu'uj iye it'ij pe' wi'tlijei nite' teqeneƚuikii. Hasu'uj it'ij qu' iyowk'eleikii pe'qu' niwepinhet wetju'ƚ pekhewepe'. Qe nite' ƚe'wisijupi' ekewe'en qu' jintatkin in jitajayan pa' Intata, it'ij yijat'ij pe'qu' nata'ƚijupi' qu' nenit'ijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata. \v 5 Qe hats ƚenikfe'li'ƚets in yijaa'ija in ham pakha' qu' nanawitjiƚi'ij ƚ'ese'n qa pa'qu' les nisu'un wiikfik'i ekewe' wekwek qa nite' wetwejuƚenij ma' qa hik ƚunye'j ƚeqe diose', qu' nana'l pa'qu' netesti'yij hatse' pa' tenek'enhe'yi' ha' Cristo qa pa' Intata.\x * \xo 5:5 \xt 1Co 5:9-11; 6:10; 2Co 6:17; Mr 1:15\x* \v 6 Hasu'uj neqfeetsinheti'ƚkii ma' qa' umti'iƚ qu' yijaayi'ija pa'qu' epi'ye'eƚik'i pe' wi'tlijei nite' yijaalija, qe week ekewe'en ta'ƚets qu' nitanithen pa' Intata pekhewe' nite' tek'enets.\x * \xo 5:6 \xt Ro 2:5; Ap 6:16\x* \v 7 Qa hik ta'ƚijupi' hasu'uj ni'iƚij ji'teje'm pekhewe'en pa' yaqsiijkii. \v 8 Qe toxik'i mexe hik ejunyejeyi'ƚ nookii qe mexe nite' ƚenikfe'li'ƚets, qa ha'neƚi'ij qa hik ejunyejeyi'ƚ na'lkii qe hats ƚenikfe'li'ƚets ha' Yatsat'ax'inij. Me'neniƚi'ha in ƚelitsi'ƚ ej pa' na'lkii,\x * \xo 5:8 \xt Sal 36:9; Jn 12:35-36,46; Is 2:5; Lc 16:8\x* \v 9 qe pe' ƚei pa' na'lkii pekhewe'en: pa' witq'ilta'x, pa' yatsathen qa pa' yijaa'ija.\x * \xo 5:9 \xt Ga 5:22; Ef 5:17\x* \v 10 Mowo'oƚii qu' enikfe'li'ƚets pe' yi'sinhetij pa' Intata.\x * \xo 5:10 \xt Ro 12:2; Lc 18:18\x* \v 11 Hasu'uj eneqjeyu'uƚijets qe pe' yaqsiijkii ham weju'ƚi'ij pekhewe' yatsat'etsij pa' nookii, ilaxanheti'ƚi'metsju' yijat'ij pe' yaqsiijkii pekhewe'en,\x * \xo 5:11 \xt Ga 5:22; Tit 3:14\x* \v 12 qe yeqwepin iye qu' jintit'ij pekhewe' wanat'intaxij wekwek yaqsiijkii pekhewe'en. \v 13 Week pa'qu' wekweke' qu' na'ni pa' i'ni' pe' fetitjii qa nalitetsju', qa te'wenhetii.\x * \xo 5:13 \xt 1Jn 1:2\x* \v 14 Qa hik ta'ƚijupi' ka' wenitƚi'ij in yit'ij: —Akha' in ƚama', onompha'm, eniyik'uipha'm nekhewe' hik ƚunyejei naxju', qa pa' Cristo qa' netujinhetji'.—\x * \xo 5:14 \xt Pr 6:4; Jn 5:25; Is 26:19; 51:17; 52:1; 60:1; Mal 4:2; Lc 1:78-79; Ro 13:11\x* \v 15 Qa hik ta'ƚijupi', mewetjeƚi'ƚ otok'oiha, hasu'uj hik ejunyejeyi'iƚ pekhewe' hik ƚunyejei qu' nite' netqeneƚu'ye' wetju'ƚ, hik ejunyejeyi'iƚ yijat'ij pekhewe' hik ƚunyejei qu' nenikfe'lkii. \v 16 Iwq'axinij pa'qu' ƚahats'i'ij qu' enqif'eli'ij pakhape' qu' aqsiimijkii pa' ƚe'wis, qe ene' neƚutsji' uƚ'ets.\x * \xo 5:16 \xt Col 4:5\x* \v 17 Qa hik ta'ƚijupi', hasu'uj hik ejunyejeyi'iƚ qu'nte' eqe neƚu'yi'iƚkii, mowo'oƚii yijat'ij qu' enikfe'li'ƚetsha pa' yisu'un ha' Yatsat'ax'inij qu' aqsiiƚijkii.\x * \xo 5:17 \xt Jer 31:31-34; Ez 36:26-27; Ro 12:2; Fil 1:9-10; 1Ts 5:21; Sal 143:10; Pr 16:9; Ga 1:4\x* \v 18 Qa hasu'uj iye qu' enk'uwet'iƚ, qe aka'an jiyiwuƚ'enhet. Aka' ejunyejeyi'iƚ yijat'ij, notpoli'ƚ ej pa' Espíritu Santo.\x * \xo 5:18 \xt Col 3:16-17; 1P 1:17; Lc 1:15; 5:37; 12:45; Jn 2:10; 1Ts 5:7; Ap 17:2; Gn 9:21; Dt 7:13; Sal 4:7; Pr 3:10; Hch 13:52\x* \v 19 Matkakƚini'ƚij wetju'ƚ, iji'iƚik'i ke' ƚe'lijtsinel pa' David'ik'i (Salmos), pe' e'lijtsineli'ƚ qa pa'qu'ƚe ƚunye'je' pe' witlijtsinel t'ejuyets pa' Intata. Elijtsiyi'ƚij qa' iwqinheti'ƚji'ha iye weekij pe' atawjetsi'ƚ pa' Yatsat'ax'inij. \v 20 Itjiiƚijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata Dios qu' nata'ƚets week pa'qu' ƚunye'je' ekewe' wekwek, aka' ƚiiji' ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo. \v 21 Uk'eli'iƚijje'm qu' meteni'feni'ƚ wetju'ƚ qu' nata'ƚets pa' ijiweyaxitsi'ƚiju'ƚ ha' Cristo. \s1 Jukhew, isu'uni'ƚ pe' ewhe'yetsi'ƚ wetju'ƚ. \p \v 22 Qa hik ƚunyejei iye pe' efuts netk'enets qa' niwqinhet iye pe' ƚewhe'yets, in ƚunye'jek in tek'enets ha' Yatsat'ax'inij.\x * \xo 5:22 \xt Gn 3:16; 1Co 11:3,7-9,11-12; Col 3:18; Tit 2:4-5; 1P 3:1-6\x* \v 23 Qe pa' jukhew ƚejiƚa' pe' efu, in ƚunye'jek ha' Cristo in ƚejiƚa' pe' hats yijayan, hik pekhewe' hik ƚunyejei qu' ƚ'ese'ne' hakha'an, qa ƚakha' pakha' yiƚin hatse' enewe'en.\x * \xo 5:23 \xt 1Co 11:3; Col 2:10; 3:18–4:1\x* \v 24 Qa in ƚunyejeyek iye pe' yijayan ha' Cristo in tek'enets, qu' hik ƚunye'je' pe'qu' efuye' qu' ne'neni'ha qu' netk'eenetsha pa'qu' ƚewhe'ye'ye'. \v 25 Jukhew, isu'uni'ƚha pe' ewhe'yeli'ƚ, in ƚunye'jek ha' Cristo in qi in yisu'un pe' yijayan qa wetƚisƚi'ij pa'aj qu' nawa'mifi pekhewe'en,\x * \xo 5:25 \xt Col 3:19; 1P 3:7; Jn 3:16; 1Co 13:1; 2Ts 2:13; Tit 2:14\x* \v 26 qe qa' ƚe'sitse' pa'qu' ƚunyejeye', qa' nenli'jju' hik ƚunye'j qu' nimpulijinji' pa'qu' iweli'ye' qe ta'ƚets ke' ƚe'lijei. \v 27 Hats'inha qu' namtaxets pa' ƚewhe'yejii, qa' qiyi'ija qu' ƚe'wise' pekhe' hik ƚunye'j qu' ƚewhe'ye'ye' hikpe' pe' week yijayan pa' Intata, ham ƚejili'ye', hik ƚunyejei ne'ej witqhinatai in ham pa'qu' tshxaalayi'iju' qa week pakhape' iye uƚ'axe' hami'm, qe ƚe'wiisija yijat'ij in ƚunye'jek pa' hats yisu'un ha' Cristo, ham uƚ'axi'ii.\x * \xo 5:27 \xt Jud 24\x* \v 28 Qa hik aka' qu' ƚunye'je' pa'qu' jukhewe' nisu'un pe'qu' ƚewhe'ye'ye', in ƚunye'jek ƚakha' in wetsu'unƚe. Pakha' qu' nisu'un pe'qu' ƚewhe'ye'ye' qa ƚakha'ƚe in wetsu'unƚe. \v 29 Qe ham pa'qu' nuten pa'qu' ƚ'ese'ne'ƚe, qe aka' ƚeqfenye'jij yijat'ij, yekunhen qa yejeƚetsha iye, in ƚunye'jek ha' Cristo in yejeƚetsha pe' hats yijayan, \v 30 qe inekhewel in jitajayan, ƚewekwekits pa' ƚ'ese'n hakha'an. \v 31 \qt Qa hik ta'ƚijupi' pa'qu' jukhewe' qu' niwejin pa'qu' ƚatataye' qa pe'qu' ƚeneneye' iye, ma' qa ewi'ƚ na'ni'ƚi' pe'qu' ƚewhe'ye'ye', qa hats nite' hik ƚunye'j qu' wetsjuk'e, qe hats hik ƚunye'j yijat'ij qu' ewi'ƚ pa'qu' ƚ'ese'ne'.\qt*\rq (Gn 2:24)\rq*\x * \xo 5:31 \xt 1P 3:1\x* \v 32 Tsikfe'lets in jutsitets ekewe' hit'ij, in hit'ij ekewe'en t'ejuyets pa' ƚunye'jij ha' Cristo pe' hats yijayan.\x * \xo 5:32 \xt 1Co 2:7\x* \v 33 Qa hikƚe ƚunye'j iye, week ewiƚei ekheweli'ƚ qu' isu'uni'ƚ iye pe' ewhe'yeli'ƚ, in ejunyejeyi'ƚek in ƚewetsu'unƚi'iƚ. Qa pe' efuts, netk'enets qa' niwqinhet iye pa'qu' ƚewhe'ye'ye'. \c 6 \s1 T'ejuyets ne'ej witlits qa ne'ej wit'alhei. \p \v 1 Witlits, in ƚijayani'ƚ ha' Yatsat'ax'inij, ek'eni'ƚets pe' alheyi'ƚ, qe hik aka' yatsathen yijat'ij.\x * \xo 6:1 \xt Pr 1:8; 6:20; 23:22; Col 3:20\x* \v 2 Qe kakha' yojo in na'l pa' yiwjutsiqen ine'm kekhewe' we'nika'ajji' wenit'ij qu' jintaqsiijkii (mandamientos) yit'ij: \qt —Ek'enets qa' iwqinhet iye pa'qu' atataye' qa pe'qu' eneneye' iye,\qt* \v 3 \qt hats'inha qa' e'ƚe'wise'ƚi'imkii, qa ijetaxi'ij pa'qu' eqe neƚuye' ha'ne sehe' epji'.—\qt*\rq (Ex 20:12)\rq* \v 4 Qa ekheweli'ƚ wit'alhei, hasu'uj inalketi'ƚkii pe' elitsi'ƚ, ijatsheni'ƚij yijat'ij qu' nenikfe'lets qa'nte' net'ekume'ets pa' nite' yisu'un ha' Cristo, qa' nenikfe'lets iye pa' yisu'un ha' Cristo qa' naqsiijkii.\x * \xo 6:4 \xt Ro 10:19; He 12:5\x* \s1 T'ejuyets ne'ej witqejkunenhei qa ne'ej witqapatunits. \p \v 5 T'ithayii witƚinhei (esclavos), ek'eni'ƚets pe' aqa patunitsi'ƚ ha'ne sehe' epji', iwqinheti'ƚ qa' e'nijiwe'yi'ƚiju'ƚ iye, qa' weeki'ijha pe' atawjetsi'ƚ qu' iwqinheti'ƚ in ejunyejeyi'ƚetsek ha' Cristo.\x * \xo 6:5 \xt Col 3:22; 1P 2:18; Fil 2:12; 2Co 9:11\x* \v 6 Hasu'uj in ne'wenƚi'iƚ ma' qa ƚ'ithayi'yi'ƚ, qe hik aka' ƚunyejei pe' wo'ƚi'ii qu' nisu'un ene' jukhew, me'neeniƚi'ha yijat'ij in ekheweli'ƚ ƚeqejkunenhei ha' Cristo, qa ƚaqsiiƚijkii weekijha pe' atawjetsi'ƚ pa' yisu'un pa' Intata.\x * \xo 6:6 \xt Sal 143:10; Pr 16:9; Ga 1:4; Ef 1:9\x* \v 7 Isu'uni'ƚha qu' ithayi'yi'ƚi'm, hik eqjunyejeyi'iƚij qu' hakhaye'ƚe Yatsat'ax'inij qu' ithayi'yi'ƚi'm, qa nite' ene' jukhewƚe.\x * \xo 6:7 \xt Col 3:23\x* \v 8 Qe les ƚe'wis qu' menikfeliti'ƚets in week ewiƚei hatse' pakha' qu' naqsiijkii pa' ƚe'wis qa' netis hatse' ha' Yatsat'ax'inij, inye'jƚu' pakha'ƚe qu' ƚunye'je' i'nƚi'i qu' witƚinek'e qa i'nƚi'i qu' nite' witƚinek'e. \v 9 Qa ekheweli'ƚ witqapatunits, hik aka' iye aqsi'ji'ƚijkii, hasu'uj ijiweikiti'ƚkii pe' eqejkunenheyi'ƚ, menikfeliti'ƚets hakha' Yatsat'ax'inij i'nji' ha'ne wa's, hikha' yatsat'etsi'ƚ ej qa ƚekhewel iye yatsat'etsij, qa ƚakha' iye week ƚeqjunyejeyij ene' jukhew.\x * \xo 6:9 \xt Hch 4:29; 9:1; Col 3:25; 4:1\x* \s1 Pe' inwatlanhewots initjanetits. \p \v 10 Ewi'ƚƚi'ijha. Mowo'oƚii qu' neƚisi'ƚij ha' Yatsat'ax'inij pa' ham ƚet'unhenye'ji'iju'ƚ ƚet'unha'x.\x * \xo 6:10 \xt Hch 4:33\x* \v 11 Uyi'ƚik'ipha'm pe' week atjanetitsi'ƚ neƚisi'ƚij pa' Intata, hats'inha qa'nte' neqenijani'iƚ ej pa' ƚe'wejtitsi' pa' inwo'met.\x * \xo 6:11 \xt Pr 31:25; Ef 6:11-17\x* \v 12 Qe pa' inwatlanheyejei nite' jit'ejuyiju'ƚ pe'qu' jukheewe'ƚe, qe jit'ejuyiju'ƚ yijat'ij pe' inwo'metets nekipji' ha'ne sehe' qa yaqsiijkii pa' qi uƚ'ax, qa pe' inwo'metets tenek'enhe'yipji' enewe'en, qa pe' inwo'metets qits pe' ƚet'unhaxits, qa pe' inwo'metets i'nji' na' wa's.\x * \xo 6:12 \xt 1P 3:22; Mt 6:13; Jn 17:15; Ef 1:3,20; 2:6; 3:10; Fil 2:10; 3:3\x* \v 13 Qa hik ta'ƚijupi', uyi'ƚik'ipha'm pe' week atjanetitsi'ƚ neƚisi'ƚij pa' Intata, hats'inha qa'nte' neqenijani'iƚ ej pa'qu' neƚuyeji' qu' nente'nilittax ewets pa' inwo'met, qa in hats nite' yeqenijani'ƚ ej, ma' qa hats nite' naxi'ƚ ej.\x * \xo 6:13 \xt 1Ts 5:8; 2Ti 4:15; 1P 5:9\x* \v 14 Matjanitheni'ƚ, \qt eqelutsi'iƚji' pa' eqelutsaxi'ƚ awatlanhewo'oƚ, hikpa' pa' witjunye'j yijaa'ija,\qt*\rq (Is 11:5)\rq*\qt uyi'ƚik'ipha'm pa' ejuijiwo'oƚ awatlanhewo'oƚ, hik pakha' pa' yatsathen witjunye'j.\qt*\rq (Is 59:17)\rq*\x * \xo 6:14 \xt Pr 24:16; Fil 1:27; Jn 14:6; 1Jn 5:20; Mt 6:33; Ro 1:17; 2P 1:1; 1Ts 5:8\x* \v 15 Otsiƚji' \qt pe' otshilaxtiyi'ƚ awatlanhewotsi'ƚ, hik pekhewe' in hats aq'axitsi'ƚ qu' inku'ƚi'ƚij eke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets qu' je'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ pa' Intata\qt*\rq (Is 52:7)\rq* wi'tlijei t'ejuyets ha' Jesús. \v 16 Qa nite' uja'xƚe ekewe'en, qe pa' eqwetshenek'iju'ƚ iye atjanet (escudo), hikpa' pa' nite' eqekuyejeyi'ƚij hikpa' qu' nomhet pekhewe' tujje'm ƚakjui pa' inwo'met.\x * \xo 6:16 \xt Gn 15:1; Mt 8:10; Hch 3:16; Ro 1:8; 1Co 2:5; Ga 2:16; 1Ti 1:2; He 4:2; 2Ts 3:3\x* \v 17 Uyi'ƚji'ju' pa' ikfeliyaxitsi'ƚets in hats i'ƚiyi'ƚ, \qt ma' qa hik ƚunye'j qu' uyi'ƚji'ju' pe' otjojiiki'iƚ awatlanhewoki'iƚ.\qt*\rq (Is 59:17)\rq* Anatkini'ƚ eke' Intata ƚe'lijei hik ekewe' ƚaqa'tsjikinet pa' Espíritu Santo.\x * \xo 6:17 \xt 1Ts 5:8; Mr 14:47; Sal 51:11; Jn 1:33; Hch 2:4; Ro 8:9; Ga 5:25; Tit 3:5; Ap 3:22\x*\fig Yejeyumtsenijupi' pe' ƚeqhinatai ƚawatlanhewots pa' oq'ophelinetsi'ƚ Roma ƚeiƚe'.|src="LB00196B.TIF" size="col" ref="EPH 6:17" \fig* \v 18 Pa' Espíritu Santo ne'feni'ƚij qu' iyini'ƚets pa' Intata, qa' hasu'uj ili'iƚij, matjanitheni'ƚha. Hasu'uj ili'iƚij qu' iyini'ƚipji'kii pe' hats ejefetsi'ƚipji' pa' Intata.\x * \xo 6:18 \xt Mt 5:44; Hch 12:12; Jud 20; Pr 6:4\x* \v 19 Qa yakhap iye qu' iyini'ƚyipji'kii, hats'inha qa k'iyetji'ij qa pa' Intata qa' nesƚisij pe'qu' hit'ij, qa' ham iye pa'qu' yijiweya'xe'kii qu' henfel qa' ninikfe'l ekewe' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets ha' Jesús.\x * \xo 6:19 \xt 2Co 3:12\x* \v 20 Qa aka'an in ƚunye'j, qa yakha' qa ye'witq'ithinenek ho'yophe'ƚti'yij ene' foƚoƚik'il. Iyini'ƚyipji' hats'inha qu' ham yijiweya'xe'kii qu' henfel ekewe'en.\x * \xo 6:20 \xt 2Co 5:20\x* \s1 Wetfel pa' Pablo. \p \v 21 Qa nakha' inejefe Tíquico, ƚe'wis ƚeq'ithayinenek iye ha' Yatsat'ax'inij, hik nakha' qu' week nefeliƚi'm hatse', hats'inha qu' enikfe'ljiiƚetsek pa'n yijunye'jkii qa ƚekpa' haqsiijkii.\x * \xo 6:21 \xt Tit 3:12\x* \v 22 He'nukini'ƚ ei qe qa' enikfe'ljiiƚetsek pa'n yijunyejeyi'ƚkii hats'inha qu' nisimetsin qa' nakakƚin iye pe' atawjetsi'ƚ.\x * \xo 6:22 \xt Lc 16:25; Col 4:8\x* \v 23 Pa' wit'ikesimeya'xƚekii qu' na'ni'ƚ ejupkii qa pakha' iye witeqsu'unka'x weeki'ƚ pa'nte' witqekuye'j ta'ƚets pa' Intata Dios qa ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo.\x * \xo 6:23 \xt Mt 5:16; 11:27; Lc 11:13; Jn 8:42\x* \v 24 Pa' ƚeqi'fenkeye'j pa' Intata qu' na'ni'ƚ ejupkii ekheweli'ƚ pekhewe' nite' naqatsit'ij in yisu'unija ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo.