\id COL - Maka NT [mca] -Paraguay (web 2014) \h COLOSENSES \toc1 COLOSENSES \toc2 Colosenses \toc3 Col \mt1 COLOSENSES \c 1 \s1 Pablo mexe wetfel. \p \v 1 Yakha' Pablo, t'eku'myiiji' pa' Intata qu' ya'apostoli'ipji' ha' Jesucristo, qa na' Timoteo inejefe'epji' pa' Intata.\x * \xo 1:1 \xt 1Co 1:1; 2Co 1:1; Ef 1:1; 2Ti 1:1; Hch 16:1; 1Ti 1:2\x* \v 2 Ha'ne witfaakanek t'ejuyii hekhewe' yatsat'etsij pa' Intata qa nite' yeqeku' iye inejefetsipji' ha' Cristo i'ni' ek ha' witset Colosas. Pa' Intata Dios qu' net'iftits'iƚ ewets qa qu' nikesimen iye pe' atawjetsi'ƚ. \v 3 Yekheweli'ƚ hitjiiƚijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata, hikpa' ƚatata ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo, qa nite' hili'iƚij qa k'iyinjii'ƚ epji', \v 4 qe k'impiye'eƚij pa' nite' eqekuyejeyi'ƚij ha' Jesucristo qa pa' e'qsu'unkaxitsi'ƚij pe' week hats yijayan pa' Intata. \v 5 Aka'an ta'ƚets pakha' ewetjumtikineyejeyi'ƚik'ui pakha' hats watji'leti'ƚ ek'ui na' wa'sji'. Aka'an hik aka' kakha' ƚepi'ye'eƚik'i qa ƚenikfe'li'ƚets iye in i'nk'aa ƚepi'ye'eƚik'i kekhewe' wi'tlijei ta'ƚets pa' yijaa'ija, hik kekhewe' ke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets ha' Jesús\x * \xo 1:5 \xt Sal 119:142; Jn 14:6; 2Co 11:10; Ef 1:13; 2Ti 2:15; 3Jn 3\x* \v 6 hik ekewe' nami'ƚ ei. Ha'ne week sehe' epji' eke' wi'tlijei hats t'ijaifik'i qa hats tei iye, qa in ƚunye'jek in i'nk'aa'ija pa'aj nami'ƚ ei qa ƚepi'ye'eƚik'i qa ƚenikfe'li'ƚets iye aka' yijaa'ija qa pa' ƚeqi'fenkeye'j iye pa' Intata.\x * \xo 1:6 \xt Mr 4:8; Mt 13:38; 24:14; Ro 3:6; 2P 2:20; 3:18; 2Ts 2:10\x* \v 7 Aka'an hik aka' nikfeliti'ƚets na' Epafras, hik nakha' hisu'uni'ƚ in yithayife'eƚ, qa ƚe'wis iye ƚeq'ithayinenek ha' Cristo hats'inha qu' ne'feni'ƚij in ƚijayani'ƚ ha' Cristo.\x * \xo 1:7 \xt Col 4:12; Flm 23; Mt 1:17; Ef 5:2\x* \v 8 Hik nakha' iye nifeli'ƚ ye'm pa' e'qsu'unkaxitsi'ƚ neƚisi'ƚij pa' Espíritu Santo.\x * \xo 1:8 \xt Sal 51:11; Jn 1:33; Hch 2:4; Ro 8:9; Tit 3:5; Ap 1:10; 3:22\x* \v 9 Qa hik ta'ƚijupi' yekheweli'ƚ, in i'nk'aa k'iye'eƚij qa qi in nite' tsaqatsit'iƚij in k'iyini'ƚ epji'kii, qa k'iyini'ƚijets iye pa' Intata qu' noponheti'ƚij pa'qu' ikfeliyaxitsi'iƚets pa' yisu'un pa' Intata qa' enikfee'liƚetsha, qa qu' enikfee'ƚik'iha iye pe' wekwek espirituƚe ta'ƚets pa' Intata.\x * \xo 1:9 \xt Jn 14:13; Stg 1:5; Pr 2:6; Col 3:10; Ef 1:9\x* \v 10 Hats'inha qa' ejunyejeyi'iƚ qu' iwqinheti'ƚ ha' Yatsat'ax'inij, qa' aqsiiƚijkii week pa' yisu'un, qa qu' hasu'uj ili'iƚij qu' aqsi'ji'ƚi'mijkii pa' ƚe'wis pekhewep, qa qu' week neƚuts ijayi'ƚijfik'i pa'qu' ikfeliyaxitsi'iƚets pa' Intata.\x * \xo 1:10 \xt 2Co 9:8; Ga 3:10; Pr 2:6; Jn 17:3; 2P 1:2; 1Jn 4:8\x* \v 11 K'iyini'ƚijets iye pa' Intata qu' nata'ƚets pa' qi ƚet'unha'x qu' net'unheeti'ƚha, hats'inha qu' nite' onoqmositi'iƚij qa qu' nite' itaqsuni'iƚijup iye week pa'qu' ƚunye'je', qa' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii iye\x * \xo 1:11 \xt Fil 4:13; Hch 4:33; 2Co 3:18; 13:4; Lc 9:32; Jn 17:24; 2P 3:18\x* \v 12 qu' itjiiƚijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata, qe ƚakha' hats jiyiwjutsiqen qu' jina'nij ji'teje'm qu' netestiitaxij pa'qu' natsat'etsij pekhewe' i'ni' hatse' pa' witset nite' yili'ij in na'lkii.\x * \xo 1:12 \xt Sal 36:9; Jn 12:46\x* \s1 Cristo hik ƚunye'j pa' ƚunye'j pa' Intata. \p \v 13 Qe ƚakha' jiyiwejinik'uifik'i tenek'enheiji' pa' nookii qa jiyekaxetsji' pa' tenek'enheiji' ha' qi in yisu'un in Ƚa's,\x * \xo 1:13 \xt Mt 3:2,17; 27:43; Mr 1:15; Hch 20:25; He 1:2; Jn 3:16; 5:19; 15:10; 17:26; 1Jn 4:16\x* \v 14 hikha' jiyilithinik'ui pa' uƚ'ax, qa yiwu'm i'nk'ui pe' inwuƚ'ets. \v 15 Hikha' iye hik ƚunye'j pa' ƚunye'j pa' nite' jite'wen Dios, qa hikha' hayiits na'l pa'aj in mexe ham ene' week ƚaqsijiiju' pa' Dios.\x * \xo 1:15 \xt Fil 2:6; Jn 1:3; Ap 3:14\x* \v 16 Qe hakha'an hikha' yaqsiijkii pa'aj week pe' wekwek i'nji' ha'ne wa's qa ha'ne sehe' iye, pe' jite'wen qa pe' nite' jite'wen pe' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ tenek'enhei, week enewe'en ƚakha'ƚe in ƚaqsijiiƚeju' qa week iye ƚakha'ƚe in t'ejuyets.\x * \xo 1:16 \xt Gn 1:1; Mr 13:19; Jn 1:3; Ro 11:36; 1Co 8:6; Ef 1:10,21\x* \v 17 In mexe ham pa'aj ene' week wekwek qa hayiits na'l pa'aj hakha'an, hakha' watjanithenij qa amaneiƚi'ij pa' ƚunyejei ene' week.\x * \xo 1:17 \xt Jn 1:1-2; 8:58; He 1:2-3; Sal 104:24\x* \v 18 Ƚakha' iye ƚejiƚa' pa' wit'ese'n hikpa' pekhewe' week yijayan pa' Intata, ƚakha' pa' yojo'oj pa'aj in yenju' aka'an, ƚakha' yojo'oj in iƚa'x iye, qe qa' ƚakha'ye' qu' week netnek'enhe'yipji'.\x * \xo 1:18 \xt Gn 1:1; Mr 1:1; Jn 1:1; Hch 26:4,23; 1Co 15:20,23; Ap 1:5\x* \v 19 Qe pa' Intata yi'sinhetij qu' na'n ji'teje'm hakha'an week pa' ƚunye'j pa' Intata.\x * \xo 1:19 \xt Sal 72:19; Is 6:3; Jer 23:24; Ez 43:5; 44:4; Jn 1:14,16; Fil 2:6; Ef 3:19; Col 2:9; Dt 12:5\x* \v 20 Hakha'an in ta'ƚets qa pa' Intata qa ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ ha'ne week, qa ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ pe' i'nipji' ha'ne sehe' qa pe' i'nji' na' wa's qa' niwu'mfik'i pe' uƚ'ets, ma' qa yaqsiijkii pa' ƚe'wis qe ta'ƚets ha' Cristo pe' ƚ'athits in t'ilitfik'i pe' cruz ji'pha'm.\x * \xo 1:20 \xt Hch 7:26; Ef 2:14; He 9:12; Lc 9:23; 23:26\x* \v 21 Qa ekheweli'ƚ toxik'i in yemjeetax in i'totstaxiƚi'mii qa ƚutentaxi'ƚ iye pa' Intata qe ta'ƚets pe' uƚ'ets ƚaqsi'ji'ƚijkii, \v 22 qa ha'neƚi'ij qa hats e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ pakha'an qe ta'ƚets pa' na'li'm pa'aj ƚ'ese'n ha' Cristo in wa'm, hats'inha qu' e'ƚe'siitsi'iƚha qa qu' hame' iye pa'qu' uƚ'axi'iƚ'etji' qa qu'nte' itijitiyi'iƚijets iye qu' uƚ'etsi'iƚ qu' amtaxi'ƚets pakha'an.\x * \xo 1:22 \xt Fil 2:8; Jud 24; 2Co 4:14\x* \v 23 Ƚakha' ha' Cristo qu' naqsi'ji'ƚ e'mijkii aka'an qu' hats yijaayi'ija qu' nite' eqeku'yi'iƚ, hik ƚunye'j ne'ej wettsupinju' wanaqfi'jik'iju'kii, nite' ƚakiƚik'uifik'i pa' ewetjumtikineyejeyi'ƚik'ui pa' nikfeliti'ƚets in ƚepi'ye'eƚik'i ekewe' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets ha' Jesús, hik ekewe' tefelhitiyipji' ha'ne week sehe' ipji', qa hik ekewe' iye yakha', Pablo, he'yithayinenheti'yij.\x * \xo 1:23 \xt Ga 2:16; Jud 3; 1Ts 1:3; Ap 3:14; Ro 10:18; Ef 6:9; Hch 13:9\x* \v 24 Hane'ej qa tsi'sinheti'mkii kekhewe' haats'e'ej qe ta'ƚi'ƚ ewets, qa in haats'e'ej ha'ne yese'n ma' qa hats hukinetskii pe' mexe hamitsik'ui qu' naats'e'ej ha' Cristo qe ta'ƚets pa' ƚ'ese'n, qa hikpe' pe' hats yijayan.\x * \xo 1:24 \xt 2Co 1:4; Fil 1:29; 3:10; Ef 4:4\x* \v 25 Hik enewe' he'yithayinenheti'yij in ƚunye'jek pa' hats yisu'un pa' Intata, hats'inha qu' k'efeni'ƚij ma' qa week haqsiijkii pa' yisu'un qu' haqsiijkii pa' Intata, qu' henfel ke' ƚe'lijei t'ejuyets ha' Cristo, \v 26 ikji', ekewe' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets pa'aj pe' week ininqapitsik'i qa week pe' ƚawa'mhitsik'i namji'ju' pe' ƚahatsiyij, pa' Intata yat'inkii pa'aj, qa ha'neƚi'ij qa hats yethinij pekhewe' hats yijayan, \v 27 qe pa' Intata yisu'un qu' nenikfe'lets pekhewe' hats yijayan nite' judiol pa'n ƚunye'j pa' qii'ija in ƚe'wis aka' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets, aka'an ikji' ha' Cristo in i'ni'ƚ etji'teje'm qa hikha' iye jiwetjumti'ik'ui qu' jinamii hatse'.\x * \xo 1:27 \xt Col 2:2; 1Ts 1:3\x* \v 28 Yekheweli'ƚ henfeli'ƚ hakha'an, qa henfeli'ƚi'mha pa'qu' ƚunyejeye'kii ene' jukhew qa efuts iye qa' hijatsheni'ƚijha iye ene' jukhew qa efuts pa' yijaa'ija in witikfeliyaxets wekwek, hats'inha qu' week ƚe'sitsi'imha qu' namtaxetsha hatse' ha' Cristo. \v 29 Qa aka'an in ta'ƚets qa he'yithayii qa hawatlan iye qa tsit'unhetija iye pa' i'nyitji' ƚet'unha'x ha' Cristo.\x * \xo 1:29 \xt Jud 3; 1Co 15:10\x* \c 2 \s1 Pablo yeƚ'ilaxets pe' Colosas ƚeiƚets. \p \v 1 Qe hisu'un qu' enikfe'li'ƚets in qi in hent'unhet qe qa' e'ƚe'sitsi'iƚju' week pekhewe' inejefetsipji' pa' Intata i'ni' ek pa' witset Laodicea qa week pekhewe' mente' tsi'wen.\x * \xo 2:1 \xt 2Ti 4:7; Col 4:13-16; Ap 1:11; 3:14\x* \v 2 Hent'unhet qe qa' hakakƚin pe' ƚatawjets pekhewe'en, qa qu' ewi'ƚ na'njiiji'ek iye qu' newetsu'un, qa qu' ƚe'sitsi'imkii qa' nikesimen iye pe' ƚatawjets qu' nata'ƚets in hats nikfe'lets in yijaa'ija, ma' qa aka'an qa' nata'ƚets qu' nenikfe'letsha aka' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets ta'ƚets pa' Intata, ikji' aka'an ha' Cristo,\x * \xo 2:2 \xt Lc 16:25; Col 1:27; 4:8; Fil 3:8\x* \v 3 hikha' pakha' wanat'in ji'teje'm pa' qi witikfeliyaxets pe' wekwek qa pa' qi witikfeliya'xkii.\x * \xo 2:3 \xt Pr 3:19; Is 11:2; 45:3; Jer 23:5; Hch 7:22; 1Co 1:21; 14:6\x* \v 4 Aka'an hit'iƚij ewets hats'inha qu' ham pa'qu' nawitji'iƚiji' pe'qu' ƚe'sitsi'ik'i ƚe'lijei qa nite'ƚe yijaalija. \v 5 Qe in yemjeetax in nite' ha'ntaxi'ƚ etji'teje'm qa pakha'ƚe yeqe'spiritu qa hik ƚunye'j qu' ha'ni'ƚ etji'teje'm, qa tsi'sinheti'mkii in hik ƚunye'j qu' hi'wen in ƚanaqsi'jiƚju'ha qa in nite' ƚili'iƚij in nite' ƚeqeku'uƚ ha' Cristo.\x * \xo 2:5 \xt Sal 51:12; 1Ts 2:17\x* \v 6 Qa hik ta'ƚijupi' ekheweli'ƚ in ƚ'eku'mi'ƚiju'ƚ ha' Jesucristo qu' hik hakha'ye' qu' natsat'etsi'ƚ ej, ye'ehe, qa' ejunyejeyi'iƚ pa' yisu'un.\x * \xo 2:6 \xt Jud 3; Ef 3:11\x* \v 7 Hik ejunyejeyi'iƚ ne'ej totsiiju'ha ƚefitetsii qu' nite' eqeku'yi'iƚ, qa week neƚuts qu' ijatsheni'ƚfik'iha iye pa' nite' eqekuyejeyi'ƚij, in ƚunye'jek in hats ƚ'ijatshenheti'yi'ƚij, qa' itjiiƚijetspha'm iye ƚe'wisij pa' Intata.\x * \xo 2:7 \xt Ef 2:20; 4:21; He 13:9\x* \v 8 Jeƚi'ƚiju'ƚha, neqif'elikite'eƚ ejju' pe'ye' qu' nata'ƚets pe' ham weju'ƚi'ij ƚeq'ijatshenkeyejei yumtiƚetax qu' ƚunye'je', qa pe' yit'ij in t'ejuyets ha'ne sehe' epji' qa ta'ƚƚe'ets iye ene' jukhewƚe qa nite' ta'ƚets ha' Cristo.\x * \xo 2:8 \xt Mr 7:3; 1Ti 6:20\x* \v 9 Qe pa' week ƚunye'j pa' Intata i'nji'teje'm pa' ƚ'ese'n hakha'an.\x * \xo 2:9 \xt Fil 2:6; Col 1:19\x* \v 10 Ma' qa hats ham pa'qu' hami'iƚ ejup in ƚa'ni'ƚ ji'teje'm ha' Cristo hikha' te'weyik'uipha'm week pe' witt'unhaxits qa pe' witnek'enheyejei.\x * \xo 2:10 \xt 1Co 11:3; Ef 1:22; 4:15; 5:23\x* \v 11 Ƚakha' in ƚijayani'ƚ ma' qa yaqsi'ji'ƚ e'mijkii pakha' circuncisión, nite' ƚunye'jiju'ƚ kakha' circuncisión yaqsiijkii ene' jukhewƚe, qe in yiwu'mi'ƚ ek'ui pa' uƚ'ax ejunyejeyi'ƚ qa hik aka' ƚeqe circuncisión ha' Cristo.\x * \xo 2:11 \xt Col 1:22; 3:9; Mt 1:17; Ef 5:2\x* \v 12 In ƚempuliji'ƚijju', ma' qa hik ƚunye'j qu' week ajkati'yi'ƚik'ui ha' Cristo, ma' qa in iƚa'x qa i'ƚiijiiƚek iye, qe nite' ƚeqeku'uƚ pa' ƚet'unha'x pa' Intata in yiƚin iye ha' Cristo.\x * \xo 2:12 \xt Ro 6:4; Ef 2:6; Col 3:1; Mt 17:9; Jn 5:25; 20:9; 21:14; Hch 2:24\x* \v 13 Ekheweli'ƚ toxik'i mexe hik ejunyejeyi'ƚ qu' anaxi'ƚju' qe ta'ƚets pe' ewuƚ'etsi'ƚ qa in mexe hamitsi'ƚ e'm iye pakha' circuncisión ta'ƚets ha' Cristo, qa ha'neƚi'ij pa' Intata qa hats neƚini'ƚ e'weeki'ƚ ha' Cristo, hikpa' yiwu'm i'nk'ui week pe' inwuƚ'ets. \v 14 Ƚakha' yiwamhitijkii week pe' inekumhifkinel i'ntaxji' pa' witfaakanek, pe' inekumhifkinel week t'ejuitax inju'ƚ, qa nitƚi'ijetsji' qa yilaniji' pe' ƚeqe cruz ha' Cristo\x * \xo 2:14 \xt Lc 9:23; 23:26\x* \v 15 qa nitka'mij pe' ƚet'unhaxitstax pe' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ tenek'enhei inwo'metets, qa yethinij qa week yi'wen in hats tanaxii pekhewe' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ tenek'enhei inwo'metets qe ta'ƚets ha' Cristo.\x * \xo 2:15 \xt Lc 10:18; Jn 12:31; 16:11; Ef 6:12; He 2:14\x* \v 16 Qa hik ta'ƚijupi', hasu'uj pa'qu' nejeƚi'ƚij ewets qu' nejeƚik'ui pa'qu' etuji'ƚ i'nƚi'i pa'qu' iya'aƚji', i'nƚi'i pa'qu' ƚe'wis neƚuye', i'nƚi'i ne'ej ink'aiki' juwel, i'nƚi'i na'aj witwapiihijii.\x * \xo 2:16 \xt Lc 6:37; Jn 6:55; Ro 14:3,17; 1Co 8:4; He 9:10; Sal 81:3\x* \v 17 Week ekewe'en hik ƚunye'j qu' ƚesinq'ale'ƚe ƚeq'eneƚeya'x hakha' mexe hamik'ui pa'aj, hakha'an hikha' Cristo.\x * \xo 2:17 \xt He 8:5; 10:1; Ro 8:38; Ga 3:24; 5:2\x* \v 18 Hasu'uj pa'qu' naq'ayiniƚij qa' netka'miƚij pakha' enisit'iƚ hatse' ma' qa yisu'un qu' ojonketiƚik'i in wetf'iljetsin qa in iyinii iye pe' angelits, yit'ij ƚetets in i'nji'kii ƚotoi pe' wekwek, ma' qa weniwqinhetij qa nite' ta'ƚets pe'ye', qe pe' ƚaqjamtikineyejeiƚekii hikpe' ta'ƚets.\x * \xo 2:18 \xt 1Co 4:6; 9:24; Fil 3:14; Col 3:12\x* \v 19 Qa nite'ƚe ewi'ƚ i'ni'ƚi'ha hakha' Cristo, hikha' ƚejiƚa' week pa' wit'ese'n, hikha' ta'ƚets in tek pa' wit'ese'n, hikha' niqatijwetju'ƚkii iye pe' ƚ'astai pa' wit'ese'n pe' ƚ'aka'thel wetju'ƚ pa' wit'ese'n, ma' qa pa' wit'ese'n qa t'ijaifik'i in ƚunye'jek pa' yisu'un pa' Intata.\x * \xo 2:19 \xt 1Co 6:13; Ef 4:4\x* \v 20 Qu' hats week anaxi'ƚik'uiju' ha' Cristo pekhewe' yit'ij ene' jukhew qu' net'ejuyets pe' iyinii, qa ¿inhats'ek in hik ejunyejeyi'ƚ qu' natsat'etsi'ƚ epji' ha'ne sehe', ma' qa hik ejunyejeyi'ƚ qu' netnek'enhe'yi'ƚ epji' kekhewe' wenit'ij in yit'ij:\x * \xo 2:20 \xt Ro 6:8; 1P 2:24\x* \v 21 —Hasu'uj anatkin, hasu'uj ijaajin qu' ƚuj, hasu'uj ku'mets?— \v 22 Week ekewe'en nite' yape in tanatkinhei qe ƚe'lijeiƚe i'nq'ijatshenij ene' jukhewƚe. \v 23 Yijaa'ija ekewe'en in ƚeke' qu' jintumti qu' yijaali'ija, qa ta'ƚƚe'ets ene' jukhewƚe pa' yumtitax qu' ƚunye'je' qu' nijayan pa' Intata. Qa jitumti qu' yijaali'ija qe wetf'iljetsin qa in yawtsheten iye na'aj ƚ'ese'n. Qa nite'ƚe weju'ƚij ekewe'en qu' niwu'm pa' uƚ'ax yisu'un ene' i'nesenits.\x * \xo 2:23 \xt Hch 7:22; 1Ti 4:8\x* \c 3 \s1 Pa' ink'ayik injunye'j in ju'un ji'teje'm ha' Cristo. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi' in hats week i'ƚiyi'ƚ iye ha' Cristo, qa' mowo'oƚii pe' wekwek na' wa'sji', hikpa' i'niju' ha' Cristo pa' yiya'yik'i pa' Intata.\x * \xo 3:1 \xt He 10:12\x* \v 2 Hasu'uj ili'iƚij qu' jeƚi'ƚii pekhewe' wekwek hatse' pakha' pha'mji', qa hasu'uj pekhewe' sehe' epji'.\x * \xo 3:2 \xt Fil 3:19\x* \v 3 Qe ekheweli'ƚ hats ƚanaxi'ƚju' qa pe' i'ƚiyi'ƚ qa wanat'ini'ƚ ji'teje'm ha' Cristo pa' Intata.\x * \xo 3:3 \xt Ro 6:8\x* \v 4 Qa qu' ne'twenhetiitax hatse' ha' Cristo, hikha' iniƚa'x, ma' qa ekheweli'ƚ qa' e'wenhetiijiiƚek hatse' qa' week e'wenheti'yi'ƚij hakha'an pa' qi ƚesa'x.\x * \xo 3:4 \xt 2Co 3:18; 4:11; 1Jn 1:2; 2:28; Lc 9:32; Jn 17:24; 2P 3:18\x* \v 5 Qa hik ta'ƚijupi', hik ƚunyejeye' pe' ƚewekwekits pe' esenitsi'ƚ qu' nanaxik'uiju' pa' wanawitjiƚi'ijju'kii ƚ'esenits, qa pekhewep ƚunyejeiƚe wetju'ƚ in wanawitjiƚe, yisu'un qu' nanawitjiƚi'iƚ in yejeƚju' pe'ye', ewi'ƚe' in yisu'un qu' naqsiijkii pa' uƚ'ax, qa pa' witjunye'j yisu'un wekwek, in hik aka' hik ƚunye'j qu' ƚeqe diose'.\x * \xo 3:5 \xt 1Ts 4:3,5,7; Ro 1:26; Ef 5:3; 1Co 10:14; Ga 5:20; 1P 4:3\x* \v 6 Qe pa' qi ƚawak pa' Intata i'nipji' hatse' pekhewe' nite' netek'enheyu' qu' nata'ƚets ekewe'en.\x * \xo 3:6 \xt Stg 1:19; Ap 6:16\x* \v 7 Hik ekewe' ƚaqsi'jtaxi'ƚijkii iye toxik'i, in mexe ƚa'ntaxi'ƚ ji'teje'm.\x * \xo 3:7 \xt Lc 15:13; Ro 6:2\x* \v 8 Qa ha'neƚi'ij qa' yape ili'iƚij week ekewe'en: pa' witwakaye'j, pa' witts'iyopto', pa' witjunye'j yisu'unƚe qu' ninaqwakaninkii, pa' witjunye'j uƚ'etsik'ikii ƚe'lijeyij pakhape', qa pa' witjunye'j yeqwepin ƚ'anye'j.\x * \xo 3:8 \xt Ro 13:12; Stg 1:19; Ap 13:6; 14:19; 1Co 14:20; Jn 10:33; Ef 4:22-31\x* \v 9 Hasu'uj qu' mawatqanƚi'iƚ wetju'ƚkii, qe hats ƚiwu'mi'ƚ pa' hayiits ejunyejeyi'ƚ uƚ'ax,\x * \xo 3:9 \xt Lv 19:11; 1Ti 2:7; Col 2:15; Ef 4:22\x* \v 10 ma' qa ƚ'uyiƚik'ipha'm pa' ink'ayik ejunyejeyi'ƚ, hikpa' hik ƚunye'j pa' ƚunye'j hakha' ƚaqsijiiƚi'iƚ'ejju', ma' qa week neƚuts ƚeyijƚem in wenink'aihit ipƚu'ui qu' hats enikfe'li'ƚetsha week hakha'an.\x * \xo 3:10 \xt Pr 31:25; Mr 13:19; Jn 1:3; Ap 3:14\x* \v 11 Pa' ink'ayik ejunyejeyi'ƚ hats ham pa'qu' pakha' ƚunye'je' judío i'nƚi'i qu' nite' judioye', yaqsiijkii kakha' circuncisión i'nƚi'i qu' nite' naqsi'ji'ijkii kakha' circuncisión, tujtseika' ta'ƚji', ƚene' ƚeiƚe', witƚinek i'nƚi'i nite' witƚinek, qe ha' Cristo hikha' les in weju'ƚij yijat'ij qa hikha' qu' week na'n ji'teje'm.\x * \xo 3:11 \xt Ef 1:23\x* \v 12 Qa hik ta'ƚijupi' ekheweli'ƚ in t'eku'mi'ƚ eiji' pa' Intata, qa yatsat'etsi'ƚ ej qa nesu'uni'ƚ iye, qa' uyi'ƚik'ipha'm pa' witq'ilta'x, qa pa' witqi'fenkeye'j, qa pa' nite' witiwqiye'jji', qa pa' witjunye'j af'ayai qa pa' nite' witq'itaqsuneya'x,\x * \xo 3:12 \xt Jn 3:16; 2Ts 2:13; Ap 12:11; 2Co 6:6; Hch 20:19; Fil 2:3; Ef 4:2; Col 2:18,23; 1P 5:5; Stg 3:13; 2Ti 3:10\x* \v 13 itaqsunkite'eƚij wetju'ƚ pe'ye', aqsiiƚijkii yijat'ij qu' e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚkii qu' nana'ltax pa'qu' nenuteniji'm pe'ye' pakhape' ƚejefe'epji', in ƚunye'jek ha' Yatsat'ax'inij in e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ.\x * \xo 3:13 \xt 2Co 2:7,10; 12:13; Ef 4:32\x* \v 14 Qa pa' week i'nipji' ekewe'en, qu' mewetsu'uni'ƚha hik aka' ƚetuk qu' ewi'ƚ jinaa'ni'ha. \v 15 Iwejini'ƚij pa' wit'ikesimeya'xƚekii ta'ƚets ha' Cristo qu' netnek'enhe'yij pe' atawjetsi'ƚ, hikpa' ƚ'eniyayiƚijii qe qa ewi'ƚe'ƚe pa'qu' ese'ni'iƚ. Itjiiƚijetspha'm ƚe'wisij pa' Intata.\x * \xo 3:15 \xt Jn 14:27; 1Co 7:15; Fil 4:7\x* \v 16 Iwejini'ƚij pe' atawjetsi'ƚ qu' naqamaxji' eke' ƚe'lijei ha' Cristo, me'nijatshenƚi'iƚij wetju'ƚkii qa' matkakƚini'ƚij wetju'ƚkii iye weekij pa' ikfeliyaxitsi'ƚkii neƚisi'ƚij pa' Intata. Iji'iƚik'i ke' ƚe'lijtsinel pa' David'ik'i (Salmos), pe' e'lijtsineli'ƚ qa pa'qu'ƚe ƚunye'je' pe' witlijtsinel t'ejuyets pa' Intata qu' it'iƚijets ƚe'wisij weekijha pe' atawjetsi'ƚ. \v 17 Iwqinheti'ƚ qa' it'iƚiji' aka' ƚiiji' ha' Yatsat'ax'inij Jesús week pa'qu' aqsiiƚijkii i'nƚi'i pa'qu' it'iƚij, qa itjiiƚijetspha'm iye ƚe'wisij pa' Intata Dios qu' nata'ƚets hakha'an.\x * \xo 3:17 \xt Jn 14:13; Fil 2:10\x* \s1 Pa'qu' ƚunyejeye' pe' wit'alhei qa pe' witlits yijayan pa' Intata. \p \v 18 Efuts, iwqinheti'ƚ qa ek'eni'ƚets iye pe' ewhe'yetsi'ƚ, qe hik aka' les ƚe'wis qu' aqsiiƚijkii ekheweli'ƚ in ƚijayani'ƚ ha' Yatsat'ax'inij. \v 19 Jukhew, isu'uni'ƚha pe' ewhe'yeli'ƚ, qa hasu'uj uƚ'ax pa'qu' eqfenyejeyi'iƚij.\x * \xo 3:19 \xt 1P 3:1; Ef 5:25; Ap 8:11; 10:9-10\x* \v 20 Witlits, ek'eni'ƚets pe' alheyi'ƚ qa' ek'eni'ƚijets week pa'qu' ƚunye'je'ƚe, qe hik aka' les ƚe'wisi'm ha' Yatsat'ax'inij.\x * \xo 3:20 \xt Gn 3:16; Lv 10:14; Dt 31:12; Sal 37:25; Pr 20:7; Lc 1:7; Hch 2:39; He 2:13\x* \v 21 Wit'alhei, hasu'uj aqsiiƚi'mijkii pe' elitsi'ƚ qu' numti qu' ham ne'weju'ƚi'ij.\x * \xo 3:21 \xt Sal 103:13; Ef 6:4; He 11:23; 2Co 9:2\x* \v 22 T'ithayii witƚinhei (esclavos), week pakha'ƚe qu' ƚunye'je' qu' ek'eni'ƚijets pe' aqa patunitsi'ƚ ha'ne sehe' epji', hasu'uj in ne'wenƚi'iƚ ma' qa ƚ'ithayi'yi'ƚ, qe hik aka' ƚunyejei pe' wo'ƚi'ii qu' nisu'un ene' jukhew, yijaayi'ija yijat'ij qu' isu'uni'ƚ qu' ithayi'yi'ƚi'm qe ƚe'nijiweyiƚiju'ƚ ha' Yatsat'ax'inij.\x * \xo 3:22 \xt Ro 1:3; 4:1; 8:4-5,12-13; 9:3,5; 1Co 1:26; 10:18; 2Co 1:17; 5:16; 10:2-3; 11:18; Ga 4:23,29; Ef 6:5; Pr 1:7; Ap 14:7\x* \v 23 Week pa'qu' aqsiiƚijkii, weeki'ijha pe' atawjetsi'ƚ qu' isu'uni'ƚ qu' aqsiiƚijkii, hik eqjunyejeyi'iƚij qu' hakhaye'ƚe Yatsat'ax'inij qu' aqsiiƚi'mijkii qa' nite'ye' ene' jukhew.\x * \xo 3:23 \xt Ef 6:7\x* \v 24 Qe hats ƚenikfe'li'ƚets ha' Yatsat'ax'inij qu' neƚisi'ƚij hatse' pa'qu' ƚeqisit'i'iƚ ej qu' antsat'axiƚijek hatse', qe ekheweli'ƚ ƚ'ithayi'yi'ƚi'm hakha' Cristo, hik hakha' ha' yijaa'ija in aqa patuni'ƚ. \v 25 Qa pakha'ƚe qu' naqsiijkii pa' uƚ'ax qa' netestiyijek pa'qu' ƚaja'ye' in yaqsiijkii pa' uƚ'ax, inye'jƚu' pakha'ƚe qu' ƚunye'je'.\x * \xo 3:25 \xt Ap 2:11\x* \c 4 \p \v 1 Qa ekheweli'ƚ pekhewe' witqapatunitsij yijayan pa' Intata, yatsathen qa ƚe'wis iye pa'qu' ejunyejeyi'iƚij pe' eqejkunenheyi'ƚ (witƚinhei), qa' menikfeliti'ƚets in ekheweljiiƚek na'l pa' aqa patuni'ƚ i'ni' na' wa'sji'.\x * \xo 4:1 \xt Col 3:22\x* \v 2 Hasu'uj antapi'iƚii qu' iyini'ƚ. Qa in ƚ'iyini'ƚ qa' iyiini'ƚha hasu'uj pekhel ijamti'iƚik'uiji'kii qa' itjiiƚijetspha'm iye ƚe'wisij pa' Intata.\x * \xo 4:2 \xt Ro 12:12\x* \v 3 Qa yekheweli'ƚ iye qu' iyinyi'ƚ yipji'kii, hats'inha pa' Intata qa' nit'iƚij ye'mik'i qhof pe' ƚejil ma' qa' henfeli'ƚ ke' ƚe'lijei, hats'inha qa' ninikfe'l aka' nite' hayiits pa'qu' nenikfe'lets t'ejuyets ha' Cristo, qa hik aka' iye ho'yopheƚiti'yipji'.\x * \xo 4:3 \xt Hch 14:27; 27:2; 28:16,30; 1Co 2:7; 16:9; 2Co 2:12; Ef 3:4; 5:2; 6:18-20\x* \v 4 Iyini'ƚyipji' hats'inha qu' neqet'aaxik'iha qu' henfel, qe hik aka'tax qu' haqsiijkii. \v 5 Mewetjeƚi'ƚ otok'oiha qa' anatkini'ƚ pa' ikfeliyaxitsi'ƚkii in ƚa'ni'ƚ ji'teje'm ne' nite' tek'enets ha' Cristo. Ƚe'wis qu' iwq'axini'ƚij qu' nana'l pa'qu' ƚahats'i'ij qu' enqif'eli'iƚij qa' enfeli'ƚi'm.\x * \xo 4:5 \xt Ef 5:15-17\x* \v 6 Af'ayai qa yimax iye pe'qu' e'lijeyi'iƚ in ƚ'iyeti'ƚ, hats'inha qa' enikfe'li'ƚets pa'qu' it'iƚij qu' inku'ƚi'ƚ.\x * \xo 4:6 \xt Mr 9:50; Lc 14:34; 1P 3:15\x* \s1 Pablo qa wetfel. \p \v 7 Qa nakha' qi in jitesu'un inejefe Tíquico, ƚe'wis yithayife qa ƚeq'ithayinenek iye ha' Yatsat'ax'inij, hik nakha' qu' nefeliƚi'm hatse' pa'n yijunye'jkii.\x * \xo 4:7 \xt Hch 20:4; Tit 3:12; Nm 23:19\x* \v 8 Qe hik aka' ta'ƚets in he'nukin qu' enikfe'li'ƚ yiwets pa'n yijunyejeyi'ƚkii, hats'inha qu' nakakƚin iye pe' atawjetsi'ƚ.\x * \xo 4:8 \xt Lc 16:25; Ef 6:21-22; Col 2:2\x* \v 9 Na' Tíquico qa nakha' qu' ƚijts'eye'kii hik nakha' Onésimo, hik nakha' iye qi in nite' yeqeku' pa' Intata qa qi in hisu'uni'ƚ, hik nakha' iye etsetife'eƚ. Enewe'en hik enewe' qu' nefeliƚi'm week ekewe' yijunyejeyi'ƚkii.\x * \xo 4:9 \xt Flm 10,16\x* \v 10 Na' Aristarco, hikna' yinopheƚife, wetfeli'ƚ ei. Qa hik ƚunye'j iye na' Marcos, ƚaqa a's ha' Bernabé, hik nakha' iye hayiits na'l pekhewe' nijatsheni'ƚij, qa qu' nanami'ƚ ei qa' eneqjunu'uƚijha hatse'.\x * \xo 4:10 \xt Flm 24; Hch 4:36\x* \v 11 Qa nakhap iye Jesús, ƚii iye Justo, wetfeli'ƚ ei iye. Enewe'en hik enewe' uja'xƚe in judío in yithayifetsij aka' wit'ithayijkit t'ejuyets pa' tenek'enheiji' pa' Dios. Qa hik enewe' qi qa yisimetsinji'ij pa' yitawe'j. \v 12 Qa nakha' iye Epafras wetfeli'ƚ ei iye, hik nakha' etsetife'eƚ qa ƚeqejkunenek iye ha' Jesucristo. Nite' yili'ij in qi qa iyinjii'ƚ epji', hats'inha qu' ham neqenijani'iƚ ej, qu' ham pa'qu' hami'ik'ui in t'ejuyets in ƚijayani'ƚ pa' Intata qa qu' nami'ƚ ejju'ha iye qu' enikfe'li'ƚetsha week pa' yisu'un pa' Intata.\x * \xo 4:12 \xt Col 1:7; Flm 23; Jud 3; Ga 1:4; Ef 1:9\x* \v 13 Yakha' tsikfe'lijets na' Epafras in qi in ƚatawe'ji'ƚ eikii ekheweli'ƚ qa week pekhewe' i'ni' ek pa' witset Laodicea qa pe' i'ni' ek pa' witset Hierápolis.\x * \xo 4:13 \xt Jud 3; Col 2:1\x* \v 14 Qa na' Lucas hikna' weihetax witeqjunhetits ƚeiƚe', hikna' iye qi in hisu'uni'ƚ, wetfeli'ƚ ei iye, qa nakha' iye Demas wetfeli'ƚ ei iye.\x * \xo 4:14 \xt 2Ti 4:10\x* \v 15 Hewetfelii week pekhewe' inejefetsipji' pa' Intata i'ni' ek pa' Laodicea, qa ke' Ninfa iye qa week pekhewe' inejefetsipji' not'axjii wetju'ƚ pe' ƚetsi'ii.\x * \xo 4:15 \xt Hch 12:12; Ro 16:5\x* \v 16 Qu' hats week iyinentaxi'ƚik'i ha'ne witfaakanek, qa' ƚisi'ƚij pe' inejefetsipji' Laodicea ƚeiƚets qu' niyinenjiik'i' ek, qa ekheweli'ƚ qa' iyineni'ƚik'i ek ha' witfaakanek k'inqekenijiyek pe' Laodicea ƚeiƚets. \v 17 Qa ha' Arquipo qa aka' qu' it'iƚijets: —Me'neniha pa' ithayijkit neƚisij pa' Yatsat'ax'inij hats'inha qu' aqsiijkii.—\x * \xo 4:17 \xt Flm 2; 2Ti 4:5\x* \v 18 Yakha' Pablo. Yakhaa'ija in hewetfeli'ƚ ei qa hika' ha'ne ƚ'aka'the'ju' ha'ne witfaakanek. Menikfeliti'ƚyiikii wat'ij in ye'wit'opheƚik. Pa' qi ƚeqi'fenkeye'j ha' Yatsat'ax'inij qu' hikpa' na'ni'ƚ ejupha.\x * \xo 4:18 \xt Fil 1:7; 1Ti 6:21; 2Ti 4:22; Tit 3:15\x*