\id 1PE - Maka NT [mca] -Paraguay (web 2014) \h 1 PEDRO \toc1 1 PEDRO \toc2 1 Pedro \toc3 1P \mt1 1 PEDRO \c 1 \s1 Yojo in mexe wetfelii pe' olots yijayan pa' Intata. \p \v 1 Yakha' Pedro, apóstol ha' Jesucristo. Ha'ne witfaakanek hika' qu' net'ejuyii pekhewe' yak'eskii te'nekumhi'yiiji' i'ni' he' sehel Ponto, Galacia, Capadocia, Asia qa ha' Bitinia,\x * \xo 1:1 \xt Lc 6:14; Gn 23:4; Sal 39:12; He 11:9,13; 1P 2:11; Jn 7:35; Stg 1:1; Hch 2:9; 6:9; 10:32; 16:6-7; Ga 1:2; Mt 22:14; 24:22; Tit 1:1\x* \v 2 qa in t'ejuyets pa' ƚikfeliya'xkii pa' Intata Dios, enewe'en hayiits t'eku'miiji' pa'aj. Qa in ta'ƚets iye in nili'jju' pa' Espíritu Santo qe qa' netk'enets ha' Jesucristo, qa pe' ƚ'athits ha' Jesucristo qa yiwamhitik'i pe' ƚewuƚ'ets. Pa' ƚeqi'fenkeye'j pa' Intata qa pa' wit'ikesimeya'xƚekii qu' week neƚuts ijayi'ƚijfik'i qu' qitsi'iƚ e'mha.\x * \xo 1:2 \xt Ro 8:29; 1P 1:14,20,22; 2Ts 2:13; He 9:12; 10:22; 12:24\x* \s1 Pa' yija' ine'm inwetjumtikineyejeyik'ui. \p \v 3 Neniwqinhetji'ha pa' Dios qa Ƚatata iye ha' Yatsat'ax'inij Jesucristo, hikpa' qi pa' ƚeq'iltax'inij qa yaqsiijkii in ewi'ƚij iye in jinekfik'ikii qe ta'ƚets in iƚa'x iye ha' Jesucristo, qa aka'an qa jiyeƚisij pa' yija' ine'm inwetjumtikineyejeyik'ui\x * \xo 1:3 \xt 2Co 1:3; Ef 1:3; Ga 6:16; Tit 3:5; Jn 1:13; 3:3,7; Stg 1:18; 1P 1:23; 3:21; Hch 23:6; 1Ts 1:3; 1Co 15:20\x* \v 4 qu' jintestiitaxij pe'qu' jinatsat'etsij hatse' hikpe' nite' ƚipipji' yijat'ij qa nite' ƚeke' qu' uƚ'etse' qa ƚunyejei pakha' hats ƚunyejei, hikpe' hats wanaqsij ine'm na' wa'sji'.\x * \xo 1:4 \xt Hch 20:32; Ro 8:17; Col 3:24; 2Ti 4:8\x* \v 5 In ta'ƚets pa' nite' eqekuyejeyi'ƚ, qa pa' ƚet'unha'x pa' Intata qa nejeƚi'ƚ ewets hats'inha qu' esti'yi'ƚij hatse' pa' witiƚa'x, hikpa' hats yaji'let qu' nethiniƚij hatse' pa' Intata pakha' teke'lenju' ƚahats'ij.\x * \xo 1:5 \xt Jn 10:28; Fil 4:7; Ro 8:18; 2Co 4:17; He 12:11; 1P 4:13; 5:1,10; Ap 15:1; 21:9\x* \v 6 Qa aka'an qa hik aka' ka' qi in ne'sinheti'ƚi'mkii, qa ha'neƚi'ij ha'ne ƚahats'ij qa ƚ'ajƚi'ij qu' mexe aats'e'eƚij qe ta'ƚets pe' witaqjaajinkeyejei, qu' nana'l.\x * \xo 1:6 \xt Stg 1:2; 1P 4:12\x* \v 7 Qe in tajaajinhetii pa' nite' eqekuyejeyi'ƚ qa hik ƚunye'j ne'ej oro qe tajaajinheti'yij na'aj fe't, hik ne'ej oro nite' pakhaa'ij qu' nana'l, qa pakha'ƚe nite' eqekuyejeyi'ƚ in nite' yeqenijanij in tajaajinhetiitax qa' les qu' qi qu' ƚe'wise' t'anipji' pe' oro, qa' netesti'yij iye pa'qu' ƚesa'xe' qa pa'qu' ƚuk'eyeji' iye qu' ne'twenhetiitax iye ha' Jesucristo.\x * \xo 1:7 \xt Stg 1:3; Is 48:10; Zac 13:9; Mal 3:3; 1Co 3:13; 4:5; 2Co 5:3; Fil 3:9; Ap 14:5; Ro 2:7,10,29; Lc 17:30\x* \v 8 Hikha' nite' ƚi'wentaxi'ƚ, qa ƚisu'unƚi'iƚ, qa hane'ej iye nite' ƚi'wentaxi'ƚ, qa nite'ƚe ƚeqeku'uƚ, qa ekheweli'ƚ qa qi in e'ƚe'sitsi'ƚi'mkii qa pa' esaxitsiƚi'mkii qa nite' ƚeke' pe'qu' wi'tlijeye' qu' nenittaxiji'.\x * \xo 1:8 \xt 1Jn 4:20; Ex 33:20; Ro 8:24; Jn 15:11; 2Co 6:10\x* \v 9 Qa pakha' hats ƚamiti'ƚji' in nite' ƚeqeku'uƚ mexe hamik'ui pakha'an hikpa' pa' witiƚijii. \v 10 Pe' profetas'ik'i qi in yejeƚtaxijupkiiha pa'aj in t'ejuyets pa' witiƚijii qa nifelji'ijtax iye pakha' ƚeq'ilta'x pa' Intata qu' nanami'ƚ ewetsju'.\x * \xo 1:10 \xt Lc 1:70; 10:24; 16:16,29; 18:31; 24:25,27,44\x* \v 11 Pa' ƚeqe Espíritu ha' Cristo i'nji' pa'aj pe' profetas'ik'i qa yikfelitets qu' qi pa'qu' naats'e'ej ha' Cristo qa yikfelitets iye pa' qi ƚe'wis qu' ƚunye'je'kii qu' nanaxijik'i pa' yaats'e'ej. Qa pe' profetas'ik'i qa yisu'untax qu' nenikfe'lij ƚekpa' Cristo qa yisu'untax iye qu' nenikfe'lets pa'n ipƚu'uk'ui qu' namets pa' yaats'e'ej.\x * \xo 1:11 \xt Ro 8:9; Mt 26:24; Mr 8:31; Lc 24:26; Fil 3:10\x* \v 12 Qa pa' Espíritu i'nji' pekhewe'en qa yikfelitets in nite' ƚekhewel qu' net'ejuyets, qe pe' t'ejuyets yijat'ij hik pekhewe' ekheweli'ƚ. Qa hane'ej qa hik ekewe' nifeljii'ƚ e'm pekhewe' nifel ke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets ha' Jesús qe ta'ƚets pa' Espíritu Santo ta'ƚiipha'm na' wa's, qa hik ekewe' iye eke' wekwek t'ejuyets ha' Jesús pe' angelits yisu'un qu' ni'wenijha.\x * \xo 1:12 \xt Mr 16:15; 1Co 9:14; 2Co 10:16; Jn 14:26; 15:26; Hch 1:8; 2:2-4; 13:4\x* \s1 Hik ejunyejeyi'iƚ pakha' taya'yi'ƚ eiji'. \p \v 13 Qa hik ta'ƚijupi' mawatjiletiƚij pe' aqjamtikineyejeyi'ƚkii qu' net'ejuyets pa'qu' ƚunye'je', hasu'uj mama' a'ƚju', me'neni'ƚi'ha qu' metjumti'iƚik'uiha pekhewe' hats jutsiqax qu' neƚisi'ƚij pa' Intata qu' i'wentaxij ha' Jesucristo.\x * \xo 1:13 \xt Ex 12:11; Mt 12:21; Ro 8:24; 1Ts 1:3; 1P 4:13; 5:4,8\x* \v 14 Hik ejunyejeyi'iƚ witlits impiyel, hasu'uj eneqjeyu'uƚij wetju'ƚ pe' uƚ'ets ƚisu'uni'ƚ qu' aqsi'ji'ƚijkii tooxik'i in mexe ham ƚenikfe'li'iƚets.\x * \xo 1:14 \xt He 2:13\x* \v 15 Hami'iƚ etji' yijat'ij pa'qu' uƚ'axe' in ƚunye'jek pakha' taya'yi'ƚ eiji' in hamji' pa'qu' uƚ'axe', qa' hik ejunyejeyi'iƚ qu' ham pa'qu' uƚ'axe'ji' week pa'qu' aqsiiƚijkii,\x * \xo 1:15 \xt Lv 19:2; Ga 1:6; 5:8; 1Ts 2:12; 5:24; 1P 5:10; Lc 1:49; 1Co 7:14\x* \v 16 qe ka' we'nika'ajji' yit'ij: \qt —Hasu'uj pa'qu' uƚ'axi'iƚ etji', qe yakha' ham yitji' pa'qu' uƚ'axe'.—\qt*\rq (Lv 19:2)\rq*\x * \xo 1:16 \xt Lv 11:44-45; 20:7\x* \v 17 Qa qu' it'iƚijetspha'm “Tata” pakha' week ƚeqjunyejeyij ene' jukhew qa efuts in yijaninij pa'qu' ne'weju'ƚij pa' ƚ'ithayijkit, qa' e'nijiwe'yi'ƚiju'ƚha ene' week ƚahatsiyij in mexe i'ƚiyiƚi'pji' ha'ne sehe'.\x * \xo 1:17 \xt Hch 9:31; 10:34; Ro 2:11; 3:18; Ga 2:6; 1Co 3:12; 2Co 5:11; 7:1; Ef 2:12; 5:21; 6:9\x* \v 18 Ekheweli'ƚ ƚenikfe'li'ƚets in ƚ'ilithinhetiyiƚik'ui pakha' ham weju'ƚi'ij ejunyejeyi'ƚ ƚ'ayaxiƚij pe' alheyi'ƚik'i, qa in ƚ'ilithinhetiyiƚik'ui qa nite' ekewe' nite' yape qu' ƚaja'yi'ij axe'm ne'ej oro i'nƚi'i ne'ej plata,\x * \xo 1:18 \xt 2P 3:11; Is 52:3; 1Co 6:20; Tit 2:14; He 9:12\x* \v 19 qe ƚaja'aj yijat'ij pe' ƚe'sits ƚ'athits ha' Cristo, hikha' hik ƚunye'j na'aj ƚe'wis kots'etax ƚa's ham uƚ'axi'ii.\x * \xo 1:19 \xt Jn 1:29; 6:53; Hch 20:28; 1Co 10:16; Ef 2:13; He 10:19; Ex 12:5; Is 53:7\x* \v 20 Ƚakha' hayiits watjiletij pa'aj aka'an in mexente' wanaqsiijkii ha'ne week sehe', qa we'nethinƚekii ene' teke'lenju' neƚutsji' qe qa' ne'feni'ƚ.\x * \xo 1:20 \xt Hch 2:23; Ef 1:4; 1P 1:2; Ap 13:8; 2P 3:3; Jud 18\x* \v 21 Ƚakha' ha' Cristo in ta'ƚets qa nite' ƚeqeku'uƚ pa' Intata, hikpa' yiƚin iye in wa'mtax qa yiwqinhetji' iye. Qa hik ta'ƚijupi' in nite' ƚeqeku'uƚ qa ƚetjumti'iƚetsha iye pa' Intata.\x * \xo 1:21 \xt Hch 2:24; 10:45; Ro 4:24; 10:9; Ef 1:1; 1Ti 3:16; 4:12; 6:2; Jn 17:5,24; He 2:9\x* \v 22 Hane'ej in hats ƚ'ek'eni'ƚik'iha ekewe' yijaalija in wi'tlijei, ma' qa hats hik ƚunye'j qu' hats nempuli'jju' pe' atawjetsi'ƚ hats'inha qu' qi qu' isu'uni'ƚ pe' hats ejefetsi'ƚipji' pa' Intata. Qa hik ta'ƚijupi' mewetsu'uni'ƚha qa hasu'uj aqanƚi'iƚkii.\x * \xo 1:22 \xt Zac 7:9; Jn 13:34; Ro 12:10; 1Ts 4:9; 1Jn 4:7; 1Ti 1:5\x* \v 23 Ekheweli'ƚ hats ewi'ƚij iye in ƚeneki'ƚfik'ikii, qa hats nite' ƚata'ƚiƚets in ƚeneki'ƚfik'ikii iye pe'qu' witkutjiye hik ne'ej nite' yape, qe hats ƚata'ƚiƚets yijat'ij in ƚeneki'ƚfik'ikii iye eke' ƚe'lijei pa' Intata hik ekewe' witiƚa'x qa nite' yili'ij iye.\x * \xo 1:23 \xt 1P 1:3; 1Jn 3:9; Lc 8:21; He 4:12\x* \v 24 Qe ke' we'nika'ajji' Intata ƚe'lijei yit'ij: \qt —Week ene' jukhew qa efuts hik ƚunyejei na'aj jup'elket. Qa pa' ƚewqiyejeiji' qa hik ƚunyejei ne'ej ƚop'om na'aj jup'elket. Na'aj jup'elket in yisƚax qa ne'ej ƚop'om qa namju'kii,\qt*\x * \xo 1:24 \xt Is 40:6-8; Lc 21:33; Stg 1:10-11; 1Jn 2:17; 1P 5:4\x* \v 25 \qt qa ekewe'ƚe ƚe'lijei pa' Yatsat'ax'inij qa nite' yili'ij in na'l.—\qt*\rq (Is 40:6-8)\rq* Aka'an hik aka' ka' ƚ'efe'lhitiijiiƚi'm. \c 2 \s1 Cristo hik ƚunye'j ute qa iƚa'xƚe. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi' iwu'mi'ƚfik'iha week pakha' witjunye'j uƚ'ax qa week pa' witqawitjineya'x qa pakha' hik ƚunye'j qu' wetsjuk'e ƚejusits qa pa' witqaq'ayinkeya'xij wekwek qa in uƚ'etsik'i i'nanyejeyijkii ni'khewepij jitesu'un qu' jintewuƚ'enhet.\x * \xo 2:1 \xt Ro 13:12; 2Co 12:20\x* \v 2 Hik ejunyejeyi'iƚ omehets ne'ej i'nk'a teƚuifik'i, qa' ewi'ƚe'ƚe qu' isu'uni'ƚ qu' etufi'ƚij pa' yijaa'ija in ƚeqeƚ'i ta'ƚets ke' wi'tlijei hats'inha qu' e'qitsi'iƚ,\x * \xo 2:2 \xt 1Co 3:2; 9:7; He 5:12-13\x* \v 3 ye'ehe, qu' hats ku'mi'ƚiju'ƚ pa' ƚe'wis ƚeqisit ha' Yatsat'ax'inij in qi in teik'unei.\x * \xo 2:3 \xt He 6:4-5; Sal 34:8; Tit 3:4\x* \v 4 Eneki'ƚets hakha'an, hikha' hik ƚunye'j ute qa iƚa'xƚe, ene' jukhew yuten qa yiwu'mfik'i, qa t'eku'mƚi'iiji' pa' Intata qa les in yisu'un iye. \v 5 Ekheweli'ƚ iye hik ejunyejeyi'ƚ utel iƚii, qa enewe' utel qa' neteniihinijpha'm pe' witlijtsitjii yatsat'axij pa' Intata, ma' qa' ekheweli'iƚ qa' hik ejunyejeyi'iƚ qu' ƚaqa pa'ile' pa' Intata, hats'inha qu' ƚisi'ƚijkii pe'qu' eqistitsi'iƚij ƚesitsi'm pa' Intata qu' nata'ƚets ha' Jesucristo.\x * \xo 2:5 \xt Ro 12:1; He 13:15\x* \v 6 Aka'an hik aka' ka' yit'ij ke' we'nika'ajji' in yit'ij: \qt —Jeƚi'ƚ, na' witset Sión\qt*\f + \fr 2:6 \ft Sión ƚii iye pa' witset Jerusalén.\f*\qt henji' ne' ute witeqjeyumtshenki' te'nekumhi'yiiji', qa ƚe'wiisija iye. Qa pa' qu'nte' neqeku'ye' pakha'an, ma' qa'nte' jeek natqanhetiyekii hatse'.—\qt*\rq (Is 28:16)\rq*\x * \xo 2:6 \xt Sal 9:11; He 12:22; Ef 2:20; Ro 9:33; 10:11\x* \v 7 Qa ekheweli'ƚ in nite' ƚeqeku'uƚ qa qi in ƚe'sitsi'ƚ e'm, qa pekhewe'ƚe yeqeku', ke' we'nika'ajji' yit'ij: \qt —Ne' ute yiwu'mfik'i ne' niihinpha'm ne' wititsi', hane'ej qa ewi'ƚƚe in les weju'ƚij in witeqjeyumtshenki'.—\qt*\rq (Sal 118:22)\rq*\x * \xo 2:7 \xt Mt 21:42; Lc 20:17; Hch 4:11\x* \v 8 Qa yit'ij iye: \qt —Ne' ute witlanki'ifi\qt*\f + \fr 2:8 \ft Pe' ute witlanki'ifi hikpa' Cristo.\f*\qt qa inaqwakaninkii iye in yothetkii.—\qt*\rq (Is 8:14)\rq* Aka'an hik aka' ka' testi'yij, qe ƚekhewel ƚalanki'ifi qe nite' tek'enets ke' Intata ƚe'lijei.\x * \xo 2:8 \xt Is 14:20; Hch 2:23; 4:27-28; Ro 9:22,33; 11:7; Jud 4\x* \v 9 Qa ekhewelƚi'iƚ qa t'ekumi'ƚ eiji' pa' Intata, hik ejunyejeyi'ƚ pa'il t'ithayi'yi'm pa' Intata, ekheweli'ƚ witset yatsat'axij pa' Intata, ekheweli'ƚ neqetheni'ƚju' pa' Intata in yatsat'etsi'ƚ ej, hats'inha qu' enfeli'ƚ pe' week ƚe'sits ƚaqsijiyijkii pakha' taya'yi'ƚij ei pa' qi in na'lkii in mexe ƚa'ntaxiƚi' pa' nookii.\x * \xo 2:9 \xt Dt 4:20; 7:6; 10:15; Is 9:2; 42:12; 43:20-21; 61:6; Ap 1:6; 5:10; 20:6; Ex 19:5-6; 34:9; Sal 33:12; Tit 2:14; Hch 26:18; Ef 5:8; Col 1:12-13\x* \v 10 Qe ekheweli'ƚ toxik'i mexe nite' ƚetset'iƚ ej, qa ha'neƚi'ij qa hats ƚetset'iƚ ej pa' Intata. Mexe nite' neƚisi'ƚij pa' ƚeq'iltiye'j, qa ha'neƚi'ij qa hats neƚisi'ƚij pa' ƚeq'iltiye'j pa' Intata.\x * \xo 2:10 \xt Mt 5:7; Mr 5:19; Lc 1:50\x* \v 11 Yejefets, ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ ne'ej tujtseikal ta'ƚji' qe ekheweli'ƚ wa's ƚeiƚets, qa hik ta'ƚijupi' qu' nek'iyini'ƚij ewets qu' me'nitoni'ƚi'mets pe' uƚ'ets yisu'un ene' i'nesenits, hikpe' watlani'ƚkii pa' ink'ayik iƚa'x.\x * \xo 2:11 \xt 1P 1:1; 1Ti 4:3; Ro 7:23; Ef 3:3; Ga 5:17; Stg 4:1\x* \v 12 Mewetjeƚi'ƚ otok'oiha in ƚa'ni'ƚ ji'teje'm ne' nite' tek'enets, hats'inha qu' ni'ttaxi'ƚij ewets qu' uƚ'axe' pa'qu' aqsiiƚijkii, qa in ta'ƚets in ƚe'wis pa' ƚaqsiiƚijkii, ma' qa' niwqinhetji'ijji' ek hatse' pekhewe'en pa' Intata qu' namtaxets pa' neƚuji' qu' newetjeyumtshen.\x * \xo 2:12 \xt 2P 3:11; Is 10:3; Jer 6:15; 8:12; 10:15; Lc 1:68; 7:16; 19:44\x* \v 13 In ta'ƚets ha' Yatsat'ax'inij, iwqinheti'ƚ week pe'qu' netnek'enhei, qa pa' les in qiji' hikpa' pa' wittata'apji' pa'qu' witset'e,\x * \xo 2:13 \xt Ro 13:1-7; Tit 3:1\x* \v 14 i'nƚi'i pe' gobernadores, hikpe' ƚ'ukinhei pa' wittata qa' nitanithen pe' uƚ'ax yaqsiijkii qa pe' yaqsiijkii pa' ƚe'wis qa' niwqinhetji'. \v 15 Qe hik aka' yisu'un pa' Intata qu' ƚunye'je', qe qu' aqsiiƚijkii pa' ƚe'wis, ma' qa ham pa'qu' ƚeke'ye' qu' ƚ'anyejeyi'iƚ ej nekhewe' nite' teqeneƚui wetju'ƚ.\x * \xo 2:15 \xt Ga 1:4; Ef 1:9\x* \v 16 Me'neni'ƚi'ha in hats ƚ'ewejinhetiiƚi'iƚkii, qa hasu'ujƚe umti'iƚ in hats ƚ'ewejinhetiiƚi'iƚkii qu' aqsi'jƚi'iƚijkii pa'qu' isu'unƚi'ij uƚ'ax. Me'neniƚi' yijat'ij qu' ƚeqejkunenheyi'iƚ ej pa' Intata.\x * \xo 2:16 \xt Ro 1:1; Tit 1:1; Ap 2:20; 1Co 14:20\x* \v 17 Qitsi'iƚ e'mji' ene' week. Isu'uni'ƚ pe' ejefetsi'ƚipji' pa' Intata. E'nijiwe'yi'ƚiju'ƚ pa' Intata. Iwqinheti'ƚji' pa'qu' wittataye'.\x * \xo 2:17 \xt He 13:1; 1P 5:9; Pr 1:7; 24:21; Hch 10:2; Ap 12:11; 14:7\x* \v 18 T'ithayii, ek'eni'ƚets qa iwqinheti'ƚji' iye pe' aqa patunitsi'ƚ, hasu'uj qu' uja'xe'ƚe qu' iwqinheti'ƚji' pe' teik'unei qa ineqsu'un iye, qe pe' its'iyoptots iye qu' iwqinheti'ƚji'.\x * \xo 2:18 \xt Ef 2:15; 6:5; Col 3:22; Tit 2:9; Jud 4; Ro 13:3,7\x* \v 19 Qe pa' Intata yi'sinhetij aka'an, pa'qu' ewi'ƚe' in yaqsiijkii pa' yisu'un pa' Intata qa ikifikii in ta'wtshetenhetiƚekii. \v 20 Qa qu' awtshetenhetiiƚi'iƚ in uƚ'ax pa'qu' aqsiiƚijkii, ¿ƚekpa' qu' ne'weju'ƚij in ƚent'unhettaxiƚiju'ƚ pa' ƚ'awtshetenhetiyiƚij? Qa qu' aqsi'jƚi'iƚijkii pa' ƚe'wis qa ƚent'unhetiƚiju'ƚ pa'qu' aats'e'eƚij, qa yi'sinhetij yijat'ij pa' Intata.\x * \xo 2:20 \xt 1P 4:14\x* \v 21 Qe hik aka' taya'yi'ƚij ei pa' Intata, qe ha' Cristo in qi in yaats'e'ej qe ta'ƚi'ƚ ewets, qa yojotaxi'ƚ e'mij hats'inha qu' ojonketiƚik'i.\x * \xo 2:21 \xt Mr 8:31; 1P 3:18; 1Jn 3:16; Jn 8:12; 13:15\x* \v 22 Hik hakhaa'ija pakha': \qt —Nite' yaqsiijkii pa'qu' uƚ'axe', ham pa'qu' ƚe'wejtitsiye' qu' netpiikaxti'yij pa' ƚeji'.—\qt*\rq (Is 53:9)\rq*\x * \xo 2:22 \xt 1P 4:1; 1Jn 3:5; 2P 2:1\x* \v 23 In titijiti'yijets ke' qits uƚ'etsik'i wi'tlijei, nite' yeku'ƚijiju'ƚ pe'qu' uƚ'etsi'ik'i. Qa in tawtshetenhetii, qa nite' naqatjayu'uj qu' nawtshetenek, qe yiwejinƚi'ij pa' Intata hik pakha' yatsathen yijat'ij qu' nijanin.\x * \xo 2:23 \xt Ap 18:8; 19:11\x* \v 24 Qa ƚakhaa'ija iye ha' Cristo wanaftsiniju'ƚ qa yijaninij pa' ƚ'ese'n pe' inwuƚ'ets pe' cruz ji'pha'm, hats'inha inekhewel qa' hik injunyejeye' qu' hats jinanaxik'uiju' pa' witwuƚ'ax qa pa' yatsathen qa' hikpa' ji'ƚiyi'ijup, qe kekhewe' ƚeqfe'metets hik kekhewe' ta'ƚets in hats i'ƚiyi'ƚ.\x * \xo 2:24 \xt He 7:27-28; 9:27-28; Is 53:4-5,12; Jn 2:21; 12:40; Hch 5:30; 10:39; 13:29; 28:27; Ga 2:19; 3:13; Ro 6:2,8-11; 7:6; Col 2:20; 3:3; Tit 2:12; Mt 13:15\x* \v 25 Qe ekheweli'ƚ in mexe hik ejunyejeitaxi'ƚ kots'etets ikƚekii, qa ha'neƚi'ij qa hats ƚetetwek'elaxiƚets pakha' kots'etets ƚenilayets qa hikpa' iye pa' yejeƚets pe' i'ƚiyi'ƚ.\x * \xo 2:25 \xt Sal 23:1; 119:176; Is 53:6; Gn 48:15; 49:24; Jer 31:10\x* \c 3 \s1 Pekhewe' hats tewhe'yei. \p \v 1 Qa hik ejunyejeyi'iƚ iye ekheweli'ƚ efuts hats tewhe'yei, ek'eni'ƚets qa' iwqinheti'ƚji' iye pe' ewhe'yetsi'ƚ, hats'inha pa'qu' nite' netk'enetaxets ekewe' wi'tlijei qa i'nƚi'i qu' netk'enets hatse' qu' nata'ƚets pa'qu' ejunye'ji'ij qa nite' pe'qu' ittaxijetskii,\x * \xo 3:1 \xt Ef 3:8; 5:22-33; Col 3:18-19; 1Ti 3:11; 1Co 7:16; 9:19-22; 2P 3:11\x* \v 2 qe ƚekhewel yejeƚju' pa'qu' ejunyejeyi'iƚij in ham uƚ'axe' qa in ƚ'ek'eni'ƚets qa ƚiwqinheti'ƚji' iye.\x * \xo 3:2 \xt Tit 2:5\x* \v 3 Pa' e'sinyejeyi'ƚ hasu'uj qu' ewi'ƚe'ƚe ha'ne i'nfik'i, axe'm na'aj ƚ'eniƚi' ne' ewkujitsi'ƚ i'nƚi'i ne'ej oro qu' eka'xi'ƚkii qa i'nƚi'i ne'ej eqhinatayi'ƚ inyetets\x * \xo 3:3 \xt Is 3:18-24; 1Ti 2:9\x* \v 4 qe pa' te'weiju' hik pakha' pa' inakhaa'ija qa nite' yili'ij yijat'ij qu' ewi'ƚ espirituye' nite' weniwqinhet qa ikesimenƚekii iye, ma' qa pa' Intata qa hik ha'ne yijat'ij in ƚe'wisi'm.\x * \xo 3:4 \xt Ro 2:29; 7:22; Mt 5:5; 1Ti 2:2\x* \v 5 Qe hik ƚunyejei iye pa'aj toxik'i pekhewe' efuts'ik'i in yijayaanija pa' Intata qa nite' yeqeku' iye, qa nite' weniwqinhetji' qa ikesimenƚekii iye, ma' qa tek'enets qa yiwqinhetji' iye pe' ƚewhe'yets.\x * \xo 3:5 \xt Sal 20:6; 1Co 7:14; 1Ti 5:5; 1P 1:3\x* \v 6 Hik aka' ƚunye'j pa'aj pe' Sara pekhe'en qa yit'ijets pa' ƚewhe'ye' Abraham: —Yatsat'axyij.— Qa ekheweli'ƚ efuts enene'eƚ pekhe'en, in ƚaqsiiƚijkii pa' ƚe'wis qa' hasu'uj pa'qu' e'nijiwe'yiju'ƚ.\x * \xo 3:6 \xt Gn 17:15-21; 18:6-15; He 11:11; Pr 3:25\x* \v 7 Qa ekheweli'ƚ jukhew witiwhe'yets, me'neni'ƚi'ha qu' enq'eleti'ƚij pe' ewhe'yeli'ƚ qa' jeƚi'ƚets iye, qe ƚekhewel hik ƚunyejei na'aj wasu nite' t'un, qa hik ta'ƚijupi' qu' iwqinheti'ƚji' qe ƚekhewel iye in yijayan pa' Intata qa' netestiijiijek hatse' pe'qu' ƚiƚaxitse' in ejunyejeyi'ƚek, hats'inha pe'qu' iyinheyejeyi'iƚ qa' ham pa'qu' nothetik'ui.\x * \xo 3:7 \xt Mt 1:19; 1Co 14:35; Ef 5:22-28; Col 3:18-19; Tit 2:4-5; 1Ts 4:4\x* \s1 Pa'qu' naqsiijkii pe' yijayan pa' Cristo. \p \v 8 Ma' hayits, aka'an qu' hit'iƚij ewets. Week ekheweli'ƚ ewi'ƚ pa'qu' aqjamtikineyejeyi'iƚkii, eq'iltinhetsi'iƚ, mewetsu'uni'ƚha qu' hik ƚunye'je' qu' e'witjefeyeek'i'iƚha, eq'iftitsinhetsi'iƚ, hasu'uj meniwqinheti'ƚ.\x * \xo 3:8 \xt He 13:1; Ef 4:32\x* \v 9 Hasu'uj aqa'tja'yi'ƚij pa'qu' naqsi'ji'ƚ e'mijkii pa'qu' uƚ'axe'. Hasu'uj aqa'tja'yi'ƚik'i pe'qu' uƚ'etsi'ik'i qu' nenit'iƚij ewets, iyini'ƚipji'kii yijat'ij pekhewe'en hats'inha qa' ni'fen pa' Intata, qe aka'an hik aka' ƚ'eniyayiƚijii qe qa'nte' niliyi'ij qu' e'fenhetiyi'ƚ.\x * \xo 3:9 \xt Ro 12:14,17; Lc 6:28; 1Co 4:12\x* \v 10 Qe ke' we'nika'ajji' yit'ij: \qt —Pakha' qu' nisu'un qu' nana'l ƚeqsu'unkaxi'ijji' pa' witiƚa'x qa yisu'un iye qu' ham peeyi'ijkii pe'qu' ƚeqe neƚutse', qa' nitkelenhetik'uiju' pa' uƚ'ax pa'qu' ƚelepepe', qa pa' ƚeji' qa' hasu'uj nit'ij pa' witwejtitsi'.\qt*\x * \xo 3:10 \xt Sal 34:12-16; Stg 1:26; 3:5-8; Ro 3:13\x* \v 11 \qt Ili'iƚij in ƚaqsi'ji'ƚijkii pa' uƚ'ax qa' aqsiiƚijkii pa' ƚe'wis, mowo'oƚiikii pa' wit'ikesimeya'x qa' ijayani'ƚpha'm.\qt*\x * \xo 3:11 \xt Sal 37:27; Lc 12:51; 2Ti 1:2; He 12:14\x* \v 12 \qt Qe pe' ƚotoi pa' Yatsat'ax'inij yejeƚju' pe' yatsathen, qa pe' ƚekfii qa tek'enik'uikiiha pe' ƚ'iyinheyejei, qa pakha'ƚe ƚeju's qa t'ejuyiju'ƚ pe' yaqsiijkii pa' uƚ'ax.—\qt*\rq (Sal 34:12-16)\rq* \v 13 Qa hik ta'ƚijupi' ¿ƚekpa' qu' ƚeke'ye' qu' naqsi'ji'ƚ e'mijkii pa'qu' uƚ'axe' qu' ewi'ƚe'ƚe qu' inq'ethini'ƚij pa'qu' ƚe'wise'? \v 14 Qa ƚeke'ƚe iye qu' aats'e'eƚij pe'ye' qu' nata'ƚets in ƚatsatheni'ƚ, qa e'ƚe'sitsƚi'iƚi'mkii. \qt Qa hik ta'ƚijupi' hasu'uj e'nijiwe'yi'ƚik'i pa'qu' nijiweikittaxiƚijkii pekhewe'en qa hasu'uj iye qu' qi qu' natawje'meteni'ƚ.\qt*\rq (Is 8:12)\rq*\x * \xo 3:14 \xt Mt 6:33; Ro 1:17; 2P 1:1; Jn 6:20; 7:13\x* \v 15 Eni' yijat'ij qu' natsat'axij pa' atawe'j ha' Cristo, matjanitheni'ƚ hats'inha qu' aq'axitsi'i'ƚ qu' eku'ƚi'ƚiju'ƚ week pa'qu' nafaakani'ƚij in t'ejuyets pa' ewetjumtikineyejeyi'ƚkii,\x * \xo 3:15 \xt 1Jn 4:4\x* \v 16 qa hasu'ujƚe qu' ejitheyijetskii, iwqinhetji' yijat'ij, qa' enkewet'ijets iye in mexe ikesimen pa' atawe'j, hats'inha pekhewe' qu' uƚ'etsetaxik'i pe'qu' ƚ'anyejeyi'iƚ ejkii in ƚijayani'ƚ ha' Cristo qa' niwepinhet wetju'ƚ in pekhel ƚ'anyejeitaxi'ƚ ejkii.\x * \xo 3:16 \xt Hch 23:1; 24:16; Ro 9:1; 2Co 1:12; 1Ti 1:5,19; 3:9; He 10:22; 1P 3:21\x* \v 17 Qe pa' Intata qu' nisu'un, qa les in ƚe'wisijupi' qu' jintaats'e'ej pe'ye' qu' nata'ƚets in jitaqsiijkii pa' ƚe'wis, qa nite' hik ƚunye'j qu' jintaats'e'ej pe'ye' qu' nata'ƚets in jitaqsiijkii pa' uƚ'ax.\x * \xo 3:17 \xt Fil 1:29; 1P 2:19\x* \v 18 Qe ƚakha' iye ha' Cristo yaq'alij iye pe' inwuƚ'ets, qa hats ewi'ƚƚi'ij nite' ƚeke' qu' niyeket iye. Yatsathen wa'mifi pe' nite' yatsathen, qe qa' jineka'xii pa' Intata, hats wa'mtax qa iƚa'xƚe iye qe ta'ƚets pa' Espíritu Santo.\x * \xo 3:18 \xt Mr 8:31; Ro 5:2,8; 6:10; He 9:28; 10:10; 1P 2:21; 4:1; Ef 2:14\x* \v 19 Ƚakha' qa yamii pa' i'ni' pekhewe' ƚeqe espiritul pe' hats naxju' hik ƚunyejei qu' wit'opheƚiye' qe nite' ƚeke' qu' nakfik'ikii, qa nifeli'm in hats naxij,\x * \xo 3:19 \xt 1Jn 4:1\x* \v 20 hik pekhewe' pakha' ƚahats'ij pa'aj nite' nek'enheyu'ets pa' Intata, qa pa' Intata qa notkitaxets pekhewe'en nite' itaqsuntaxijup, qa pakha'ƚe Noé qa hatsi qa i'niji' ek pa'aj in yaqsiijkiiyek pe' tokoyei, hik pekhe' ujaa'x pe' i'nji'ju'kii, wetshetk'ewi'ƚ tatsaiƚe (8) qa hik pekhewe' qa iƚii in yeka'x pa' iweli'.\x * \xo 3:20 \xt Gn 5:29,32; 6:18; 7:7,13; 8:16,18\x* \v 21 Pa' qi iweli' in yeka'x pekhewe'en, wetjeyumtshenijupi' in ƚempuliji'ƚijju' ka' ƚii ha' Jesucristo qa hats neƚini'ƚ, qa nite'ƚe hik ƚunye'j in ƚempulijƚi'iƚ in ƚempuliji'ƚijju' ka' ƚii ha' Jesucristo, qe ikji' yijat'ij in jutsiqaxij in hats tetli'jju' pe' inwuƚ'ets, qe ta'ƚijupi' ha' Jesucristo in iƚa'x iye,\x * \xo 3:21 \xt He 9:14; 10:22; 1P 1:3\x* \v 22 hikha' wapiletspha'm na' wa's qa i'niju' pa' yiya'yik'i pa' Intata, qa hikha' iye hats t'anipji' pe' week pe' angelits, pe' tenek'enhei na' wa'sji' qa ha'ne sehe' epji' iye qa pe' witt'unhaxits na' wa'sji' qa ha'ne sehe' epji' iye.\x * \xo 3:22 \xt Hch 1:10,12; 2:33-34; 1Ti 3:16; He 4:14; 6:20; 10:12; Sal 110:1; Mr 16:19; Ro 8:34; Ef 1:20-22\x* \c 4 \s1 Yape menink'aihiti'ƚ pa'qu' ejunyejeyi'iƚ. \p \v 1 Qa hik ta'ƚijupi', in ƚunye'jek ha' Cristo in qi in yaats'e' in t'ejuyets pa' ƚ'ese'n, qa' manaqsi'jiƚju' qu' hik ƚunyejeye' pe' aqjamtikineyejeyi'ƚkii pa' ƚaqjamtikineye'jkii ha' Cristo, qe pa'qu' naats'e'ej pe'ye' in t'ejuyets ene' i'nesenits, qa yikfelitets in hats nite' yaqsiijkii pa' uƚ'ax\x * \xo 4:1 \xt Ro 6:10; He 4:15; 7:26; 9:28\x* \v 2 qe qa' ewi'ƚe'ƚe qu' naqsiijkii pa' yisu'un pa' Intata, qa nite' pa' yisu'un ene' jukhew qa efuts ha'ne sehe' epji'.\x * \xo 4:2 \xt Mr 3:35; Ro 6:11; 12:2\x* \v 3 Qa' yape ƚ'ajeƚi'ijje'm kekhewe' uƚ'ets ƚaqsi'ji'ƚijkii yi'sinhetij ne' nite' tek'enets pa' Intata kekhewe'en, in nite' wepinij in yisu'un qu' nanawitji'iƚ pakhape' i'nƚi'i pekhepe', yaqsiijkii pa'qu' ƚunye'je'ƚe qu' nisu'un pe' uƚ'ets, yek'uwetju'kii, yewutƚekii, ewi'ƚƚe in yisu'un qu' niya'afi pa'qu' naqsiijkii, iyinii pe' uƚ'ets witeqsi'nq'alits.\x * \xo 4:3 \xt Mr 7:22; Ro 13:13; Ga 5:21\x* \v 4 Qa hane'ej in hats nite' ƚakiƚijets kakha' qi in uƚ'ax ƚunyejei qa yitjuƚaxijpha'mkii, ma' qa uƚ'etsik'i ƚ'anyejeyi'ƚ ewetskii. \v 5 Qa ƚekhewelƚe qa' nenikfe'lƚetets hatse' qu' naktaxets hakha' hats wanaqsi'jju' juez, hikha' yejeyumtshen hatse' pe' iƚii qa pe' naxju'.\x * \xo 4:5 \xt Hch 10:42; Ro 14:9; 2Ti 4:1\x* \v 6 Qa aka'an hik aka' ta'ƚets in tefelhitii eke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets ha' Cristo, qa hayiits tefelhiti'yi'm iye pe' hane'ej hats naxju' in mexe iƚii pa'aj, hats'inha in les ƚe'wis qu' hik ƚunyejeye' pekhewep in wa'm qa hatsƚe na'li'm pa' witiƚa'x nite' yili'ij in ƚunye'jek pa' yisu'un pa' Intata.\x * \xo 4:6 \xt Jn 5:25; 1P 3:18; Ef 1:21\x* \v 7 Pa' ƚ'aka'the' qa' hamitse' ene' week wekwek hats met. Qa hik ta'ƚijupi' mewetjeƚi'ƚ otok'oiha qa' me'neni'ƚi'ha qu' iyini'ƚ.\x * \xo 4:7 \xt Ro 13:11-12; He 9:26; Stg 5:8; 1Jn 2:18; Ap 1:3; 1P 5:8\x* \v 8 Qa aka' week t'anipji' ekewe'en aka'an, mewetsu'uni'ƚha hasu'uj aqanƚi'iƚkii, qe pa' witeqsu'unka'x yit'onipji' pe'qu' olootse' witwuƚ'ets.\x * \xo 4:8 \xt 1P 1:22; Pr 10:12; Stg 5:20\x* \v 9 Eneqjunu'uƚiju'ƚ qa' ƚisi'ƚij ƚewhi'wet'e' pe'qu' i'weni'ƚik'ui yijayan pa' Intata, qa hasu'uj pa'qu' anyejeyi'iƚij.\x * \xo 4:9 \xt 1Ti 3:2; Tit 1:8\x* \v 10 Ekheweli'ƚ week ewiƚei na'l pe' neƚisi'ƚij pa' Espíritu Santo, qa' anatkini'ƚ qu' meteni'feni'ƚ wetju'ƚ, qa qu' anatkini'ƚ ma' qa' ekheweli'iƚ pe' ƚe'sits ƚeq'ithayinenheyij pa' Intata pe' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ ƚe'niyayi'ƚij.\x * \xo 4:10 \xt 1Co 12:7\x* \v 11 Pa'qu' niyet, qa' niyetij pa' hats ƚ'anye'j ke' Intata ƚe'lijei, qa pa'qu' net'iftits'ets pe' witlijtsitjii qa' nanatkiniji' pa' ƚet'unha'x tisij pa' Intata, hats'inha qa' net'ejuyets week pa'qu' aqsiiƚijkii qu' iwqinheti'ƚ pa' Intata qe ta'ƚets ha' Jesucristo, hik enewe' neniwqinhetji'ha qa hasu'uj newetli'ij in qitsji' Wittatal. Amén.\x * \xo 4:11 \xt Ro 12:6-8; 1Co 15:58\x* \s1 Pekhewe' qu' naats'e'ej pe'ye' qe ta'ƚets in tek'enets pa' Intata. \p \v 12 Yejefets, hasu'uj e'nitjuƚaxiƚijpha'mkii ma' qa' umti'iƚ qu' u'ja'xe'ƚi'iƚijkii qa pekhewepƚe qa' nite'ye' in nami'ƚ ewets pa' a'tax hik ƚa'tinye'j fe't witaqjaajinkeye'j\x * \xo 4:12 \xt 1P 1:6-7\x* \v 13 e'ƚe'sitsi'ƚi'mkii yijat'ij in ƚakiƚijets ha' Cristo in qi in yaats'e'ej pa'aj, hats'inha qu' qiye' jeek hatse' qu' e'ƚe'sitsi'ƚi'mkii qu' ne'twenhetiitaxij ha' Cristo pa' qi ƚewqiye'jji'.\x * \xo 4:13 \xt Ga 5:24; Ef 1:17; 3:10; 1Co 1:7; 2Ts 1:7; 1P 1:7,13\x* \v 14 Qa qu' nata'ƚets in ƚijayani'ƚ ha' Cristo qa wenit'iƚij ewetskii uƚ'etsik'i wi'tlijei, qa' e'ƚe'sitsi'iƚi'mkii, qe pa' qiji' ƚeqe Espíritu pa' Intata i'niƚ'etji'. Yijaa'ija, ƚekhewel uƚ'etsik'i ƚ'anyejeyets qa ekhewelƚi'iƚ qa ƚiwqinheti'ƚji'.\x * \xo 4:14 \xt Sal 89:50-51; Hch 4:33; 5:41; 1P 2:20; Ap 3:22\x* \v 15 Hasu'uj pa'qu' naats'e'ej pe'ye' qu' nata'ƚets qu' netqek'ui, qu' net'ejtenkii, qu' uƚ'axe' pa'qu' naqsiijkii, qa i'nƚi'i qu' na'naftsinijkii pa'qu' ƚunye'je'kii. \v 16 Qa pa'qu' naats'e'ej pe'ye' qe ta'ƚets in yijayan ha' Cristo, qa' hasu'uj newepinkii, nit'ijetspha'm yijat'ij ƚe'wisij pa' Intata in yijayan ha' Cristo. \v 17 Qe hane'ej hats yamets qu' na'nju' pa' witaqjaajinkeye'j qu' nojo'oj pe' yijayan pa' Intata. Qa in jitojo'oj, ¿qa pa'n qu' ƚunyejeye'kiyek hatse' pe' nite' tek'enets eke' ƚe'sits wi'tlijei ta'ƚets pa' Intata t'ejuyets ha' Jesús?\x * \xo 4:17 \xt Mr 12:40; Jn 5:22; He 3:2; 10:27; 13:4; Ga 6:10; Ef 2:19; 1Ti 3:15\x* \v 18 \qt Qa pa'qu' natsathen in jutsitax qu' iƚa'xe', ¿qa pa'n qu' ƚunye'je'kiyek hatse' pa' nite' tek'enets eke' Intata ƚe'lijei qa yaqsiijkii pa' uƚ'ax?\qt*\rq (Pr 11:31)\rq* \v 19 Qa hik ta'ƚijupi' pekhewe' yaats'e'ej pa'qu' ƚunye'je' qe ta'ƚets in tek'enets pa' Intata, mewetƚisi'ƚijha pakha' ƚaqsijiiƚi'iƚ'ejju' hikpa' yijaa'ija pa'qu' nit'ij, qa hasu'uj ili'iƚij in ƚaqsiiƚijkii pa' ƚe'wis.\x * \xo 4:19 \xt Sal 10:14; 2Co 1:9\x* \c 5 \s1 Yakakƚin pe' tenek'enhe'yipji' pe' yijayan pa' Jesús. \p \v 1 Pekhewe' tenek'enhe'yi'ƚ epji' in ƚijayani'ƚ pa' Intata, yakha' in heinek'enhei iye hik yijunyejei pekhewe'en qa hi'wenij iye ke' qits ƚunyejeikii in yaats'e'ej ha' Cristo, qa yakha' iye ha'ni'ƚ etji'teje'm hatse' qu' qiye'tax qu' e'ƚe'sitsi'ƚi'mkii qu' ne'twenhetiitaxij ha' Cristo pa' qi ƚewqiye'jji', k'iyinijets pekhewe'en:\x * \xo 5:1 \xt Hch 4:20; Ro 8:18; Col 3:4\x* \v 2 qu' nejeeƚetsha pe' kots'etets yatsat'etsij pa' Intata, hikpe' tejetshetiyij qu' nejeƚets, hasu'uj qu' nata'ƚƚe'ets in t'ithayinenheti'yij qu' nithayiki, ƚekheweeli'ija yijat'ij qu' nata'ƚets qu' nisu'un qu' nithayiki. Hasu'uj qu' nata'ƚƚe'ets pe'qu' ƚ'astaye' in yisu'un qu' nithayiki, nithayiki yijat'ij qe yijaa'ija in yisu'un, in ƚunye'jek pa' hats yisu'un pa' Intata.\x * \xo 5:2 \xt Jer 3:15; 23:1; Jn 21:16; Hch 20:28\x* \v 3 Qa hasu'uj iye qu' hik eqfenyejeyi'iƚij qu' antsat'etsi'ƚij in ƚejeƚiƚets, ojo'oƚi'mij yijat'ij pa'qu' ƚe'wise' qu' ƚunyejeye'. \v 4 Qa qu' nanamtax pa' tenek'enhe'yipji' pe' week yejeƚ pe' kots'etets, ma' qa' esti'yi'ƚij pa'qu' enisit'i'iƚ nite' yili'ij yijat'ij in hik ƚunye'j na'aj ink'ayik.\x * \xo 5:4 \xt Jn 10:11,14; 21:15-17; He 13:20; 1P 2:25; 1Co 9:25; Ap 12:1\x* \v 5 Qa hik ƚunye'j iye in na'l iye ka' tseqitijineyu'ujets pekhewe' jutjanhets, ek'eni'ƚets qa' iwqinheti'ƚji' iye pe' tenek'enhe'yi'ƚ epji' in ƚijayani'ƚ pa' Intata. Qa ekheweli'ƚ e'weeki'ƚ, uyi'ƚik'ipha'm pa' nite' witiwqiye'jji', qe \qt pa' Intata t'ejuyiju'ƚ pe' weniwqinhettax qa pekhewe' nite' weniwqinhet qa yi'fen.\qt*\rq (Pr 3:34)\rq*\x * \xo 5:5 \xt Stg 4:6\x* \v 6 Qa hik ta'ƚijupi' hasu'uj meniwqinheti'ƚji' metf'iljetsini'ƚets pa' qi ƚet'unha'x pa' ƚokoi pa' Intata, hats'inha qa' ƚakha'ye' qu' newqinheti'ƚji' qu' hats namets ƚahats'ij qu' newqinheti'ƚji'.\x * \xo 5:6 \xt Lc 14:11; 1R 8:42; 2Cr 6:32; Dn 9:15\x* \v 7 Iwejini'ƚij pakha'an pe' natawje'meteni'ƚ, qe ƚakha' nejeƚi'ƚ.\x * \xo 5:7 \xt Sal 55:22\x* \v 8 Mewetjeƚi'ƚ otok'oiha, matjanitheni'ƚ, pa' ejuihife'eƚ inwo'met, hikpa' hik ƚunye'j na'aj athi'l qe tik'et wo'oikii pa'qu' niwu'mju'.\x * \xo 5:8 \xt 1Ts 5:6,8; 2Ti 4:5; 1P 1:13; 4:7; Ap 16:15; Mt 4:1,10; Hch 13:10\x* \v 9 Qa yape'enhaƚe qu' me'nt'unheti'ƚiju'ƚ, it'unheti'ƚ pa' nite' eqekuyejeyi'ƚ, menikfeliti'ƚets in week pe' ejefetsi'ƚipji' pa' Intata in hik ejunyejeyi'ƚ iye in ƚaats'e'eƚij pa'qu' ƚunye'je'.\x * \xo 5:9 \xt Ef 6:13-14; Stg 4:7\x* \v 10 Ma' qa in ƚ'anu'upji' in ƚ'ajƚi'ij in ƚaats'e'eƚij pe'ye', qa ƚakhaa'ija pa' Intata, hikpa' Dios eq'iltinhetsax, qa hikpa' iye taya'yij inii pa' witisa'xi'mkii nite' yili'ij qu' nata'ƚets ha' Jesucristo, qu' hikpa' qu' neqjunhetineni'ƚ iye, qa qu'nte' neqenijani'ij iye pe'ye' pa'nte' eqekuyejeyi'ƚ, qa qu' net'unheti'ƚiju'ƚ iye pa'qu' ƚunye'je' qa qu' et'unitsi'iƚi'ju'ha iye nite' e'wisitsi'ƚi'.\x * \xo 5:10 \xt 1P 5:1,4; 2P 3:18\x* \v 11 Ƚakha' neniwqinhetji'ha qa hasu'uj qu' newetli'ij in qiji' in Wittata. Amén. \v 12 Haqsiijkii ha'ne ƚammi's yi'lijeyi'ƚ ei (carta) qa tsi'fenij nakha' Silvano hik nakha' iye tsikfe'lets in ƚe'wis inejefe'epji' pa' Intata, hats'inha qu' k'akakƚini'ƚ qa qu' hiwjutsiqeni'ƚ e'mha iye in ƚ'eku'mi'ƚi' in nite' ƚeqeku'uƚ ha' Cristo hik aka' pa' yijaa'ija in ƚeqsu'unka'x pa' Intata. Hik aka' hasu'uj anqami'ƚij.\x * \xo 5:12 \xt Hch 15:22; 1Ts 1:1; 2Ts 1:1\x* \v 13 He' inejefetsipji' pa' Intata i'ni' ha'ne witset Babilonia, wetfeli'ƚ ei, hikhe' t'eku'miiji' pa' Intata in ejunyejeyi'ƚek, qa week iye nakha' hik ƚunye'j qu' ya'se' Marcos in wetfeli'ƚ ei.\x * \xo 5:13 \xt Ap 14:8; 16:19; 17:5,18; 18:2,10,21\x* \v 14 Mewetfeljiiƚij wetju'ƚkii qu' nata'ƚets in ƚewetsu'uni'ƚ. Pa' wit'ikesimeya'xƚekii qu' na'ni'ƚ ejupkii ekheweli'iƚ pekhewe' yijayan ha' Cristo.\x * \xo 5:14 \xt Ro 16:16; 1Co 16:20; 2Co 13:12; 1Ts 5:26; Ef 6:23\x*