\id ROM - Maxakal'i NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h HÕMÃN \toc1 Paot Te Hõm Yõg Kuxa Mãm Ka'ok Xop Pu Kax'ãmi' \toc2 Hõmãn \toc3 Hm \mt1 PAOT TE HÕM YÕG KUXA MÃM KA'OK XOP PU KAX'ÃMI' \c 1 \p \v 1 'Ũgmũn yã Paot, Yeyox Kunnix tu hãpxopmãhã', ha Topa tek yãykutnãhã', tuk xãnãhã', nũy mõgkutnã', 'ãte hãm'apak max'ax 'ãktux, hu xa kax'ãmi nũhũ tappet. \p \v 2 Hõmã, hãmyãxatamuk xohix 'ĩhã Topa te mõnãyxop hittap pu hãm'ãktux xex, ha Topa yõg pupi hãm'ãktux xop hittap te' xuktux, tu tappet tu kax'ãmi', hu: “Topa te tik xop mõ' pok putup, pu xa hãm'ãpak max'ax 'ãktux,” kaxĩy. \v 3 Yĩy Topa tappet te Topak-tok 'ãktux, tu yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix 'ãktux, hak mũ yõg tikmũ'ũn kutok pit, yã mõnãyxop hittap Namix mõkputox Yeyox. \v 4 Tu' max xe'ẽgnãg, Topa putuk tu', yã Topak-tok xe'e', tu' xok xe'e, yĩy Topa te hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg, tu' hĩnnãhã putpu', pu' xohix yũmmũg, yã Yeyox mũn Topa hãk-tok. \v 5 Yã Topa tek yãykutnãhã', nũy nũgkutnã', tu 'ã yãy 'ãxet'ax hõm 'ũ puknõg xop xohix kuxa mãmmã kamah, pu tu' yĩpkox pi hãm'ãpak max'ax pu', \v 6 ha 'ãxop kuxa mãm ka'ok kamah, kõmẽn Hõm tu 'ãpip, ha Topa te 'ãxãnãhã', xa Yeyox Kunnix hã 'ãxape'. \p \v 7 Kaxĩy 'ãte kax'ãmi tappet, tu kõmẽn Hõm yõg kuxa mãm ka'ok xop pu ka'ãmi', yã Topa te mõ 'ãxop yãy xe'ẽgnãg, tu 'ãxop xãnãhã', xayĩy yãyhã' yõg tikmũ'ũn. \p Pũyã Topa yũmũg Tak xik-tok Yeyox Kunnix xa hãmmaxnã', xix 'ãkuxa mãmmã'. \s1 Paot te Topa pu hãm'ãktux, tu' max 'ãktux \p \v 8 'Ãte Topa pu hãm'ãktux pax hãmãxap, hu: 'Ãmax, Topah! kaxĩy. Tu Yeyox Kunnix hã' xuktux, tu xa hãk hittup kamah. Yã hãm xexka xohix yõg tikmũ'ũn xa hãm'ãktux max, 'ãkuxa mãm ka'ok hah. \v 9 Topa tu 'ãte hãpxopmãhã, nũy mĩy mãynãg, tu hãm'ãpak max'ax 'ãktux, tu Topak-tok 'ãktux, ha' yũmmũg Topa te', tu 'ãte hãpxe'e 'ãktux yũmmũg. 'Ap 'ãte koit'ah, yã 'ãxaxok 'ohnãg. \v 10 Tu Topa tu' xak pax, puyĩy ka'ogã', tu' xak kamah, pu tu mõgkutnã 'ãhah, yã Topa te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg. \v 11 'Ãhak mõg putup pax. 'Ãte' xak, 'ũyĩy 'ãhak mõg, nũy xa hãmmax nã', nũy 'ãka'ogã' \v 12 pu yũmũg xohix mõ' yãy nĩynãm: 'Ãxop te mõgnĩynãm, xik mũn te mõ'ãnĩynãm, hu Topa yõg putat hã yũmũg mõg kumak mõg. \p \v 13 'Ũkxape xop, 'ãte xa hãm'ãktux xe'e': 'Ũgmõg putup 'ãhah, yã 'ãmnĩy xohix hãk mõg putup, pak mõg 'ohnãg. 'Ãhak mõg, 'okpa 'ãte' xak, nũy kama 'ãmõgã'. Hõmã 'ãte' puknõg xop mõgãhã', nõm xop te Yoneo yõg tikmũn'ũn hã' puknõg, Topa yõg putat hã' mõgãhã', yã kaxĩy 'ãte' xak, nũy 'ãmõgã kamah. \v 14 Topa te mõgkutnãhã, 'ãte hãm'ãpak max'ax 'ãktux, huk yĩy hok'ah. Yã hãm'ãktux putup Yoneo yõg tikmũ'ũn pu', xix puknõg xop xohix pu'. 'Ãte ta nemẽn, nũy hãm'ãpak max'ax 'ãktux 'ũxohix pu'. 'Ap tayũmak ta nẽmẽn'ah. Yã' nõy, yĩy hãmyũmmũg xop pu 'ãte hãm'ãktux, xix hãmyũmmũg 'ohnãg xop pu 'ãte hãm'ãktux kamah, tu hãm'ãpak max'ax 'ãktux putup 'ũxohix pu', \v 15 xix 'ãxop pu' xuktux'ax kamah, ha kõmẽn xexka Hõm tu 'ãpip, yĩk mõg putup 'õgnũ kõmẽn Hõm tu', nũy xa hãm'ãktux hãm'ãpak max. \s1 Hãm'ãpak max'ax mũn ka'ok \p \v 16 Topa tek xat 'ãte hãm'ãpak max 'ãktux, pu tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok Yeyox Kunnix kopah, pu tu' kuxa kummuk xit, nũy kuxa max tat 'ũyãnãn tu'. Yã hãm'ãpak'ax ka'ok, ha 'ãte yãyhãhup 'ohnãg, nũy hãm'ãpak max'ax 'ãktux. Ha Yoneo xop te hãm'ãpak hãmãxap, yã hãm'ãpak'ax ka'ok, tu Yoneo yõg tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, xix yã' puknõg xop kuxa xit kamah, nũy kuxa max tat 'ũyãnãn tu', yã' nõy putuk. \v 17 Topa tep-tup, pu tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok Yeyox Kunnix kopah. Puxi', ha nõm tikmũ'ũn mõ'yãy xe'ẽgnãg. Yã hãm'ãpak max xe'e'! Hõmã tik te Topa pupi hãm'ãktux, tu tappet tu kax'ãmi', nũy tikmũ'ũn pu' xuktux, hu: “Tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok Topa kopah, puxix Topa' kuxa kummuk tupmã', pu tu max, puyĩy tikmũ'ũn hi xe'ẽgnãg,” kaxĩy. \s1 Yã' hep xop xohix te hãpxopmã kummuk \p \v 18 Topa gãy tikmũ'ũn kuxa kummuk hah, yũmũ'ãte' yũmmũg, yã Topa tep-tup hok, pu tikmũ'ũn hãpxopmã kummuk hok. Yã tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk pax, tu Topa hã' puknõg, puxi' nõy Topa yũmmũg hok kamah. \v 19 Ha Topa gãy, tu' yãnãn tu' kummugãhã, tu' xũygãhã', tu nõm tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgã tap, 'ũkuxa kopa' yũmmũgãhã', puyĩy tikmũ'ũn Topa yũmmũg max, \v 20 'ĩhã' pẽnã hok, ha hãmnõgnõy mĩy, xix hahãm, ha tikmũ'ũn xop xohix te hãmnõgnõy pẽnãhã', xix hahãm, tu Topa te' mĩy yũmmũg, hu Topa xexka xe'ẽgnãg yũmmũg, xix Topa ka'ok xe'ẽgnãg yũmmũg, xix Topa xok hok yũmmũg. Tep te xĩy tikmũ'un te Topa yũmmũg hok? Yã Topa hi xe'ẽgnãg. \v 21 Yã hãmyũmmũg, pãyã tikmũ'ũn te Topa xaxok, tu nõm pu hãm'ãktux 'ohnãg, hu: “'Ãxexka Topah, xix 'ãmax, xatek mũ'ã hãpxop xohix popmãhã',” kaxĩy. 'Ãmhok, 'ap xuktux'ah, pap-tox kummuk, tu hãmpe'paxex 'ohnãg, tu mõktu hãmyũmmũg 'ohnãg, 'ũkummuk tu'. \v 22 Tu yãy hãmyũmmũg pe'paxex, 'ũhitop tu hãmpe'paxex, 'ũpa te hãmyũmmũug 'ohnãg tu', tup-tox kummuk. \v 23 Yã Topa hi xe'ẽgnãg, pa tikmũ'ũn te nĩm, nũy topa komut xop pu nũktetex 'ũyãnãn tu', ha' komut xop te tikmũ'ũn putuk, xix putuxnãg putuk, xix xokxop putuk, xi' kep hã' mõg xop putuk. \p \v 24 Yĩy Topa te tikmũ'ũn putox kummuk xop nĩm, pu yãy putup'ax mĩy, hu hãpxopmã kummuk, tu yãy kummugãhã', \v 25 tu Topa nĩm, tu hãpxop pu nũktetex 'ũyãnãn tu', nõm hãpxop Topa te' mĩy, ha Topa xe'ẽgnãg nĩm, tu' xaxok, nũy 'ũkoit'ãx putup 'ũyãnãn tu', pa Topa mũn max, tu' hi xe'ẽgnãg, ha' nõg 'ohnãg. Hamũn! \p \v 26 Yĩy Topa te' nĩm, ha hãpxopmã kummuk, tu' nõy pu' hupmãhã', ha 'ũn xop te 'ũn nõy pẽnãhã', nũy nũ mũtik tu yãyhã' xupxet, \v 27 ha tik xop te tik nõy pẽnãhã', nõ mõ'ãmã, nũy nũ mũtik tu nõm kummuk, tu 'ũn putup nõg, pu nũ mũtik tu nõm, pa tik xop putup, yã' kummuk, hu yãy pu hãpkummugãhã', yĩy Topa te' kummugãhã', ha' pago. \p \v 28 Tikmũ'ũn kummuk te Topa xaxok, tu hãmyũmmũg putup 'ohnãg, yĩy Topa te' nĩm, pu hãmpe'panõm kummuk, nũy hãpxopmã kummuk. \v 29 Yã' kummuk xe'ẽgnãg, 'ũxonnix, tu' xupkumĩy nãm, tu' nõy pe'paxex kummuk, tu' nõy pu hãpkummugãhã', tu' yĩpkumĩy, tu yãykix, tu' nõy putex, tu yãy tuk-mĩy, tu' koit, tu' xupmãhĩy kummuk pax, \v 30 tu' nõy 'ãktux kummuk, tu Topap-tup nõg, tu yãy mũn pe'paxex xexka', 'ĩhã' nõy pe'paxex kutõgnãg, tu hãpkummuk mĩ'ax xak, tu yãy tak xi' tut pu' yĩpkox 'ohnãg, \v 31 tu hãpkummuk mĩy pax, tu hãm'ãktux xex, pãyã' xaxok, hu' hitop tu' xex, yã' mĩy 'ohnãg, tu' nõy kuxa ka 'ohnãg. \v 32 Tu Topa yõg xat'ax yũmmũg, ha' xat hok pu' mĩy hok, ka Topa te: “Pũyã tu' xok 'ũyãnãn tu',” kaxĩy, pa' yĩpkox 'ohnãg, tu hãpkummuk mĩy pax, tu' nõy xop pu hãpkummuk yũmmũgãhã', yã' nõy xapit, puyĩy hãpxopmã kummuk kamah. \c 2 \s1 Topa te hãpkummuk mĩy ha' pago \p \v 1 'Ok 'ãxop te 'ãnõy yõg hãpxopmã'ax kopit? Yã' kummuk 'ãktux, pa 'ãxop te hãpkummuk mĩy 'ãnõy putuk, hu yãy yõg hãpxopmã'ax kopit'ax kamah. Yã 'ãtix kummuk. Tep te xĩy 'ãxop kama hãpkummuk mĩy? \v 2 Topa mũn max, ha yũmũ'ãte' yũmmũg, ha' kopit max, tu' xat hok puyĩ' xohix hãpkummuk mĩy hok, ha' kummugãp-tup 'ũyãnãn tu'. \v 3 Pa 'ãxop te hãpxopmã kummuk, 'ĩhã 'ãnõy tu: “'Ũmĩy hok' Yã Topa tep-tup nõg hãpxopmã'ax kummuk, hu 'ãxũygãp-tup,” kaxĩy. 'Ok xate hãmpe'ãpaxex, hu: “Topa tekmũn pẽnã'ah?” Kaxĩy. Yã' koit! Yã' pẽnãhã'! 'Ũxohix te Topa pu yãy putuk, yĩy Topa te yã 'õg hãpxopmã'ax kopit putup kamah, tu 'õg hãpkummuk mĩy'ax hã 'ãxũygãp-tup. \v 4 Topa pe'ãpaxek-tõgnãg hok! Yã' max xe'ẽgnãg Topa, tu' hip, xayĩ pẽnã', nũy yãyhãhup, nũy hãpkummuk mĩy'ax nĩm. Yã 'ãxop te hãmyũmmũg. \v 5 'Ãyĩpkox hok, puxix Topa 'ãxũygã, 'ãxũy kutõgnãg nã' mõg, tu mõktu 'ãxũy xexka, 'ĩhã Topa te' hep xop xohix yõg hãpxopmã'ax kopit, pu' xohix hãmyũmmũg: Yã Topa te hãmyok mĩy, \v 6 tu' xohix yõg hãpxopmã'ax yũmmũg, tu pagop-tup 'ũyãnãn tu', yã tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk, puxix Topa' kummugã', ha tikmũ'ũn te hãpxopmã max, puxix Topa hãmmaxnã'. \v 7 Tikmũ'ũn yãg te' xak, nũy hãpxopmã max, xi' xak, nũy tu max xe'ẽgnãg, Topa putuk, xi' xak, pu Topa te: “'Ãxop yã yõgnũ'!” kaxĩy. Tu hãmmax hip, yĩy nõm xop hĩnnãp-tup xe'ẽgnãg nũy Topa mũtik tu tihi'. \v 8 Pa tikmũ'ũn nõy te yãy pe'paxex puxet, nũy yãy putup'ax mĩy, xix hãpxe'ep-tup nõg, nũy hãpxopmã kummuk pax, ha Topa gãyãhã', ha hãpkummugãp-tup 'ũyãnãn tu', nũy pago. \v 9 Tikmũ'ũn xohix te hãpxopmã kummuk, puxix Topa' yãnãn tu' xũygã', yõgnũ Yoneo yõg tikmũ'ũn hãmãxap, hak-nãy tu' puknõg xop xũygã'. \v 10 Tu tikmũ'ũn max pu hãmmaxnãp-tup 'ũyãnãn tu', pu tu yãyhã max xe'ẽgnãg, Topa putuk, ha' xekãnãp-tup, xi' kuxa mãp-tup. Yã hãmmaxnãp-tup 'ũyãnãn tu', tu Yoneo yõg tikmũ'ũn pu hãmmax nãp-tup hãmãxap, xik-nãy tu' puknõg xop pu hãmmaxnãp-tup. \v 11 Yã Topa pu 'ũhep xohix te yãy putuk, tu hãpxopmã'ax xohix kopit nũy yũmmũg, 'ok pe hãpxopmã max, pe tu kummuk, nũy tu pago. \p \v 12 Hãm puknõg xop te Mõyyex yõg xat'ax yũmmũg hok, tu hãpxopmã kummuk, ha Topa te' yõg hãpxopmã'ax kopit, tu tikmũ'ũn yãy xat'ax hã' kopit, 'ĩhã' xat'ax yũmmũg 'ohnãg, ha: “'Ũkummuk!” kaxĩy. Ha Yoneo yõg tikmũ'ũn te Mõyyex yõg xat'ax yũmmũg, tu hãpxopmã kummuk, puxix Topa' yõg hãpxopmã'ax kopit, tu yãy yõg xat'ax hã' kopit, hu: “'Ũkummuk!” kaxĩy. \v 13 Tikmũ'ũn te hãpxopmã max, puxix Topa tep-tup pax, 'ok pe' xat'ax yũmmũg, 'ok pe' xat'ax yũmmũg hok, ha tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk, puxix Topa tep-tup nõg, 'ok pe' xat'ax yũmmũg, 'ok pe' xat'ax yũmmũg hok. \v 14 Hãm puknõg xop te Mõyyex yõg xat'ax yũmmũg'ah, pa' puknõg te hãpxopmã max, puxix tu' mĩy, Topa yõg xat'ax mĩy, 'ĩhã' yũmmũg hok. \v 15 'Ũyũmmũg. Topa te yãy yõg xat'ax yũmmũgãhã', nõm xop kuxa kopa' yũmmũgãhã', yĩ' kuxa kopa' yũmmũg, 'ok pe hãpxopmã max, 'ok pe' kummuk. \v 16 Hãptup puxet mõ'nã'ax, 'ĩhã Topa te Yeyox xat, pu tikmũ'ũn xop xohix yõg hãpxopmã'ax kopit, nũy hãmpe tu panõm yũmmũg, nũy hãmpe tu pãnõm xaptop'ax xohix yũmmũg, ha 'ãte hãm'ãpak, max'ax hã hãm'ãktux, yã Topa te hãmpe'pãnõm xohix kopit putup, tu hãm'ãpak max'ax hã' kopit putup. \s1 Yoneo xop xix Mõyyex yõg xat'ax \p \v 17 Ha 'ãxop te: “'Ũgmũ'ũg Yoneo xop yõg,” kaxĩy. 'Ãkuxa mãm ka'ok Mõyyex yõg xat'ax kopah, mõnãyxop hittap Mõyyex te kax'ãmi', ha 'ãkuxa mãm ka'ok nõ'õm kopah, tu: “'Ũgmũ'ũg yã Yoneo xop yõg, ha Yoneo yõg tikmũ'ũn yã Topa hã tikmũ'ũn xe'e',” kaxĩy. Yã' hitop tu yãy mũn xexka pe' ãpaxex. \v 18 Tu Topa yõg putup'ax yũmmũg, xayĩ' mĩy mãynãg. Tu hãmmax'ax yũmmũg, xayĩy hãpxopmã max. Pãyã hitop tu hãmyũmmũg, \v 19 hu yãy pe'ãpaxex hitop, hu: “'Ãte hãmyũmmũg, hu hãmyũmmũg hok xop pu hãmyũmmũgã'ax,” kaxĩy. \v 20 'Ãkuxa mãm ka'ok 'ũxat'ax kopah, yã hãmmax xohix yũmmũgãhã', xix hãpxe'e yũmmũgãhã', yĩy 'ãxop te' tuktup xop pu hãmyũmmũgã'ax, xix hãmyũmmũg hok xop pu hãmyũmmũgã'ax. \v 21 Pãyã yãy pu hãmyũmmũgã'ax xate' xaxok, tu Topa yõg hãm'ãktux 'ãktux, pãyã' mĩy 'ohnãg. 'Ãxop te: “'Ãxupxet hok!” kaxĩy, tu 'ãnõy pu' xat, pu tu' xupxet hok, 'ĩhã xate' xupxet. \v 22 Tu' xat hok, pu' nõy hã' xupxet hok, pa 'ãxop te 'ãnõy hã' xupxet kamah. Tu topa komut xop putup nõg, pãyã topa komut pet tu xate' xupxet, nũy puknõg xop gãyã'. Yã 'ãkummuk! \v 23 'Ãxop te yãymũn xexka pe'ãpaxex, Topa te xa' hõm yãy xat'ax hah, pãyã 'a' mĩy'ah, 'ãyĩpkox 'ohnãg tu', yĩ' puknõg xop te Topa 'ãktux kummuk, yã 'ãxop te Topa pu' hupmãhã', ha' yãyhãhup. \v 24 Topa yõg tappet te: “'Ũpuknõg xop te Topa 'ãktux kummuk, 'ãxop Yoneo xop te hãpxopmã kummuk hah,” kaxĩy. \p \v 25 Yoneo yõg yũmũg tikmũ'ũn te kakxop pit xop yãy nãg xax yĩmap tu' mep, puyĩy tikmũ'ũn te hãmyũmmũg. Yã Topa yõg tikmũ'ũn xe'e'. Yoneo xop te' xat'ax pu' yĩpkox pip, puxix tu max, pa' yĩpkox hok, puxix yãy xax mep 'ũhitop tu'. \v 26 'Ũpuknõg xop te' xat'ax pu' yĩpkox pi', puxix tu Topa hã tikmũ'ũn xe'e', 'ĩhã yãy xax yĩmap mep 'ohnãg. \v 27 Ha kaxĩy puknõg xop te yũmũg yõg hãpxopmã'ax kopit putup, nũy hãpxopmã'ax yũmmũg, tu yãy xax yĩmap tu' mep 'ohnãg, pãyã Topa yõg xat'ax pu' yĩpkox pip, nũy hãpxopmã max, pa yũmũ'ãte Topa yõg xat'ax yũmmũg max, tu' pit xop yãy xax mep, pãyã' yĩpkox hok, tu hãpxopma kummuk, puxi' puknõg xop te yũmũ yõg hãpxopmã'ax kopit putup. \v 28 Yoneo yõg tikmũ'ũn yã Topa yõg tikmũ'ũn xe'e'. Piyã' Yoneo xop yõg? Tikmũ'ũn te xĩy yã Topa yõg xe'e'? Tikmũ'ũn te' xax xak puxet, tu yãyhã 'ohnãg Topa yõg tikmũ'ũn. 'Ãmhok. \v 29 Pa tikmũ'ũn kuxa te Topa xak, nõ'õm te Yoneo xop yõg xe'e', ha Topa Koxuk te' kuxa tupmãhã, pu tu Topa hã tikmũ'ũn, 'ũxat'ax te' mĩy hok hah. Yã Topa tep-tup, tu' max 'ãktux. 'Ap tikmũ'ũn nõy te hãm'ãktux'ah. \c 3 \p \v 1 Tikmũ'ũn 'ũm te' yĩkopit, hu: “'Ok max 'ũgmũn yã Yoneo xop yõg?” kaxĩy. Xix: “'Ok max Yoneo xop pit yãy nãg xax yĩmap nũy xak?” kaxĩy. \v 2 Yã' max xe'e'. Topa tek mũ yõg Yoneo xop pu yãy yõg hãm'ãktux 'ãktux, 'ũyĩy tu xeh max. \v 3 Tikmũ'ũn 'ũm te hãm'ãktux, hu: “Pa Yoneo yõg tikmũ'ũn punethok yĩpkox pip 'ohnãg, tu Topa yõg hãm'ãktux pu' yĩpkox 'ohnãg,” kaxĩy. 'A' yũmmũg, pa Topa mũn max, tu Yoneo yõg tikmũ'ũn pu hãm'ãktux xex, tu' xaxok 'ohnãg. \v 4 Hamũn! Topa te hãpxe'e 'ãktux, tu hãmyok mĩy, tu' koit 'okpa tikmũ'ũn xohix te mõ'ãmã', yĩy Topa tappet te: \q1 “Yã Topa te hãmyok mĩy, tu hãpxe'e 'ãktux, \q1 tu' koit 'ohnãg, \q1 pu' pa te hãmyũmmũg xe'e' yĩkopit, tu: 'Ũmax,” \m Kaxĩy. \p \v 5 Yũmũ'ãte hãpxopmã kummuk, kopxix tikmũ'ũn nõy pu Topa mũy, yã hãmyok mĩy Topa te', ha yũmũ yõg hãxopmã'ax kummuk hã yũmũ'ãte hãmyũmmũgãhã'. Yã tikmũ'un punethok te hitop tu hãm'ãktux, hu: “Pũyã Topa 'ũgkummugã hok, nũy yũmũ yõg hãpkummuk mĩy hã' pago', 'Ap max'ah Topa 'ũgkummugã'! Kaxĩy. \v 6 Nãy, Topap-xehnãg te hãmyok mĩy' Yã Topa mũn pa te hãmyũmmũg xe'ẽgnãg, nũy tikmũ'ũn xop xohix yõg hãpxopmã'ax kopit, xi' hep xop xohix yõg hãpxopmã'ax kopit. Paxpu Topa hãpxopmã kummuk, puxix tu tikmũ'ũn xohix yõg hãpxopmã'ax kopit hok. \p \v 7 'Ãte xe hãm'ãktux, hu: Yãk mũn te koit, pãyã Topap-xehnãg te koit 'ohnãg. Tikmũ'ũn xohix te yã koit pax, hu hãmyũmmũg. Yã Topap-xehnãg mũn max xe'ẽgnãg. Ha tikmũ'ũn 'ũm te hitop tu yĩkopit, hu: “Teptu Topa te' yãnãn tuk kummugãhã', 'ãte koit hah?” Kaxĩy. \v 8 Tikmũ'ũn nõy te hitop tu hãm'ãktux, hu: Yã' max yũmũ'ãte hãpkummuk mĩy, puyĩy Topa hãmmaxnã', yã' yãnãn tu hãmmaxnã',” kaxĩy. Ha tikmũ'ũn nõy tekmũn kummuk 'ãktux, hu: “Paot te nõm 'ãktux.” Kaxĩy. Tu' koit. Topa te hãm'ãktux kummuk xop hãpkummugãp-tup 'ũyãnãn tu'. \s1 'Ũxohix te hãpxopmã kummuk \p \v 9 'Ok Topa tekmũ yõg Yoneo xop pe'paxex max, xi' puknõg xop pe'paxex kummuk? 'Ãmhok! Yã' xohix te yãy putuk Topa pu', 'ũxohix te hãpxopmã kummuk putup pax, ha' kuxa hĩy ka'ok, \v 10 yĩy Topa yõg tappet te: \q1 “Tikmũ'ũn yok 'ũm 'ap xip'ah. \q1 \v 11 tu yã hãmyũmmũg 'ohnãg, xix Topa xak 'ohnãg. \q1 \v 12 'Ũxohix te Topa nĩm, tu Topa yõg putat xak. \q1 'Ũ 'ũm te hãpxopmã max? 'Ap xip'ah, 'ap puxehnãg xip'ah. \q1 \v 13 'Ũyĩy'ax te xukpot hax xũy, yã' kummuk, tu yã mõ'ãmã pax, \q1 'Ũyĩkox te kãyãnox yĩkox putuk, nũy tu yĩy'ax hãp-tex. \q1 \v 14 Tu' mãnõg, hu: ‘Pũyã Topa 'ãxat hã 'ãp-tex!’ kaxĩy. \q1 \v 15 Yã' xak, nũy tikmũ'ũn xũygã', nũy putex, \q1 \v 16 tu hãpkut'ex kummuk pax nã' xip, tu hãpkoxyõy pax, \q1 \v 17 tu' nõy kuxa yũmmã 'ohnãg, \q1 \v 18 tu Topa yĩpkutuk 'ohnãg, nũy tu nũktettex, \q1 yã' kuxa te' yẽy 'okpa Topa xip.” Kaxĩy. \p \v 19 Yũmũ'ãte hãmyũmmũg, tu Topa te' xat'ax hõm yũmmũg, ha Yoneo yõg tikmũ'ũn pu' hõm, tu' hõm puyĩ' xohix yãy yõg hãpxopmã'ax yũmmũg, nũy yãyhãhup Topa tu', ha Topa te tikmũ'ũn xohix, xi' hep xop xohix yõg hãpxopmã'ax kopit putup, nũy yõg hãpxopmã kummuk yũmmũg, nũy yãnãn tu' kummugã'. \v 20 Paxpu tikmũ'ũn Topa xat'ax pu' yĩpkox pi', puxi' kuxa tupmã hok. 'Ãmhok. 'Ũxat'ax te tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', pãyã' kuxa kummuk tupmã 'ohnãg. \s1 Tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok Yeyox kopah, puxix Topa' kuxa kummuk tupmã' \p \v 21 Pa Topa te tikmũ'ũn kuxa kummuk tupmã nõmhã', tu' xat'ax hok hã' tupmãhã', ha Mõyyex yõg xat'ax te yũmũ'ã hãmyũmmũgãhã', xix tik hittap xop te Topa pupi hãm'ãktux, tu yũmũ'ã hãmyũmmũgãhã kamah, yĩy Topa yõg tappet te: Ya hamũn! Kaxĩy. \v 22 Topa te' kuxa kummuk tupmãhã', pu tu kuxa max. 'Ũkuxa yũm ka'ok Yeyox Kunnix kopah, yĩy Topa te' tupmãhã'. Yã' hep xohix te yãy putuk, yã Yoneo yõg tikmũ'ũn, xix nõm xop te Yoneo xop hã' puknõg, yã yãy putuk. Ha Topa te' kuxa mãm ka'ok xop xohix tupmãhã', pu tu kuxa max. \v 23 'Ũhep xop xohix te Topa yõg putat xak, tu' nĩm, tu hãpxopmã kummuk pax, hu Topa putuk 'ohnãg. \v 24 Pa Topa te hãmmaxnãhã', tu nõm kuxa kummuk tupmãhã', 'ũhok hã' tupmãhã', yã Yeyox Kunnix xok hã' tupmãhã', pu tu kuxa max. Yeyox Kunnix xok, nũy tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, nũy kuxa max tat 'ũyãnãn tu'. \v 25 Topa te tu' mũg Kunnix tu: “'Ũpẽnã',” kaxĩy, tu nõm yãykutnãhã', pu mĩpkupnix tu tu' xok, puyĩy Topa tikmũ'ũn yõg hãpkummugã'ax xaxogã', pu tu kux, Yeyox Kunnix xok'ax hã Topa te' xaxogãhã', tu hãmyok mĩy xe'ẽgnãg tu' xaxogãhã', tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok hã' xaxogãhã'. Hõmã Topa te nõã'tot tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kummuk, tu 'ap koit'ah, \v 26 pa hõnhã Kunnix mũg, ha' xok tikmũ'ũn pupi', pu tikmũ'ũn xohi' yũmmũg, nũy: “Yã Topa te hãmyok mĩy, hamũn, Topa max xe'ẽgnãg,” kaxĩy. Ha hãmyũmmũgãhã', puyĩy yũmmũg. Yã Topa te tikmũ'ũn kuxa kummuk tupmãhã', tu' kuxa mãm ka'ok xop tupmãhã', nõm xop kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah. \p \v 27 Putep te xĩy yã yãy pe'ãpaxex? Putep te xĩy 'ãyõgkãnãmnãm hã 'ãxip? 'Ok yũmũ'ãte hãmyok mĩy, pu Topa yũmũg putup? 'Ok yũmũg yĩpkox pip Topa yõg xat'ax pu', nũy yũmũg kuxa tupmã'? 'Ãmhok. 'Ap kaxĩy'ah. Pãyã yũmũg kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah, hu Topa te yũmũg kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max. \v 28 Hu' yũmmũg, Topa te' kuxa yũm'ax puxehnãg hã tikmũ'ũn kuxa tupmãhã', tu' xat'ax hã' tupmã 'ohnãg, tu' yĩpkox pip'ax hã' tupmã 'ohnãg. \v 29 'Ok Topa te Yoneo xop puxet hã yã Topah? 'Ok pe Topa te' puknõg xop hã yã kamah? Hamũn! Yã' hep xohix xop hã Topah. \v 30 Topap-xet, tu Yoneo yõg tikmũ'ũn kuxa tupmãhã', 'ũkuxa mãm ka'ok hã' tupmãhã', tu' puknõg xop kuxa mãm xop kuxa tupmãhã'. \v 31 'Ok Topa te' xat'ax nõã', puyĩy tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah? 'Ãmhok. Topa te' nõã' 'ohnãg, hak mũ'ãte' xat, puyĩ' yĩpkox pi', nũy mãynãg mĩy. \c 4 \s1 Paot te mõnãyxop 'Amanãm 'ãktux \p \v 1 'Ãpu yũmũ'ãte 'Amanãm 'ãktux, nõm te Yoneo yõg tikmũ'ũn xohix hã mõnãyxop hãmãxap. Putep 'ãktux'ax yũmũ'ãte'? \v 2 Yã Topa te 'Amanãm max 'ãktux. Teptu Topa te' xuktux? 'Ok hãpxopmã'ax hã' xuktux? 'Ãmhok. Yã' hok tu Topa te mõ'yãy xe'ẽgnãg, yĩy 'Amanãm te yãy mũn kutõgnãg pe'paxex. \v 3 Yã Topa yõg tappet te: “'Amanãm kuxa yũm ka'ok Topa kopah, yĩy Topa te' kuxa kummuk tupmãhã', pu tu kuxa max.” Kaxĩy. \v 4 Tikmũ'ũn hãm, hu tayũmak paha', 'ũhok hã' pa 'ohnãg, pãyã hãm'ax tu' paha'. \v 5 Ha tikmũ'ũn kuxa kummuk, 'ap hãpxopmã max yũmmũg'ah, pa' kuxa yũm ka'ok Topa kopah, puxix Topa pẽnã', nũy kuxa yũm'ax pẽnã', tu' hok hã' kuxa kummuk tupmãhã'. 'Ok Topa te tikmũ'ũn kuxa kummuk xohix tupmãhã'? 'Ãmhok. Pa nõm xop te hãpxopmã max hok, tu' kuxa mãm ka'ok, yã Topa te nõm kuxa tupmãhã'. \v 6 Hõmã mõnãyxop hittap Namix te hãm'ãktux, tu tikmũ'ũn hittup'ax 'ãktux, Topa te' yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxogãhã', yã hãpxopmã'ax hok hã' tupmãhã', ha' hittup tikmũ'ũn, yĩy Namix te: \q1 \v 7 “Tikmũ'ũn kuxa hittup, Topa te 'ũyõg hãpkummuk mĩy'ax \q1 xaxogãhã hah, pu tu kux. \q1 \v 8 Tikmũ'ũn kuxa hittup, Topa te' yõg hãpkummuk mĩy'ax \q1 mõ'kupix 'ohnãg, ha' hittup,” kaxĩy. \p \v 9 Pi'yã' tikmũ'ũn hittup? 'Ok Yoneo yõg tikmũ'ũn puxet hittup? 'Ok pe' puknõg xop hittup kamah? Namix te putep 'ãktux? Yã Namix te' hep xop xohix 'ãktux, nõm kuxa mãm ka'ok xop 'ãktux, yĩy Topa yõg tappet te xe: “'Amanãm kuxa yũm ka'ok Topa kopah, yĩy Topa te' kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max,” kaxĩy. \v 10 Hãm 'ũm hã Topa te' tupmãhã'? Pi'yã'? 'Ok pe 'Amanãm te yãy nãg xex xak 'ũyĩmap tu hãmãxap, hak-nãy tu' tupmãhã'? 'Ok pe Topa te 'Amanãm kuxa tupmã hãmãxap, hak-nãy tu yãy xax xak 'ũyĩmap tu'? Yã Topa te' tupmã hãmãxap, \v 11 hak-nãy tu 'Amanãm te yãy xax yĩmap tu' xak, puyĩy tu yãy kuxa yũm'ax yũmmũgã', yã' kuxa yũm 'ax ha Topa te 'Amanãm putup, tu' kuxa tupmã hãmãxap, pu tu max, yĩy 'Amanãm te yũmũ' hã mõnãyxop, ha yũmũg kuxa mãm ka'ok hã yũmũg kuxa tupmãhã yãy pu', pa yũmũg yãg te yãy xax 'ũyĩmap tu' mep hok. \v 12 Ha 'Amanãm te Yoneo yõg tikmũ'ũn hã mõnãyxop yã kamah, nõm xop kuxa mãm ka'ok Topa kopah, tu 'Amanãm putuk, Topa yõg putat hã' mõg 'Amanãm putuk tu', ha kaxĩy 'Amanãm kuxa yũm ka'ok hãmãxap, tuk-nãy tu yãy nãg xex yĩmãp tu' xak. \s1 Topa te hãm'ãktux xex \p \v 13 Topa te 'Amanãm pu hãm'ãktux xex, xix 'Amanãm mõkputox pu hãm'ãktux xex kamah, nũy tu hãm xexka hõm'ax 'õm pu', xi' mõkputox pu', puyĩy yãy yõg nũ hãm xexkah, ha hãm'ãktux xex, 'Amanãm kuxa yũm ka'ok hah. Teptu hãm'ãktux xex 'Amanãm pu'? 'Ok xex 'ũxat'ax mĩy hah? 'Ãmhok. Topa mũn te hãm'ãktux xex hãmãxap, 'Amanãm kuxa yũm ka'ok hah, hak-nãy tu 'Amanãm te' xat'ax pu' yĩpkox xip. \v 14 Yoneo yõg tikmũ'ũn yĩpkox pip Mõyyex yõg xat'ax pu'. Paxpu Topa te hãm'ãktux xex 'ũyĩpkox pip xop pu', puxik-tõgnãg, pu' kuxa mãm ka'ok, puxix Topa hãm'ãktux hitop tu' xex. \v 15 'Ũxat'ax te Topa te hãmyok mĩy 'ãktux. Tikmũ'ũn yĩpkox 'ohnãg Topa yõg xat'ax pu', nũy tu hãpxopmã kummuk, puxix yãy tu Topa gãyãhã', ha Topa te' kummugãp-tup 'ũyãnãn tu'. Paxpu' xat'ax tu xip hok, puxix tikmũ'ũn hãmyũmmũg 'ohnãg, nũy xat'ax pu' yĩpkox pi', puxix Topa tu gãy hok kamah. \p \v 16 'Ũyũmmũg. 'Amanãm kuxa yũm ka'ok Topa kopah, yĩy Topa te hãm'ãktux xex xe'e', tu' hok hõm'ax 'Amanãm mõkputox pu', nõm xop kuxa mãm ka'ok xop pu' hok hõm, nõm te Topa yõg putat hã' mõg, 'Amanãm putuk, ha yũmũ'ã hã 'ãtak, yã yũmũg kuxa kama mãm ka'ok. \p \v 17 Ha Topa yõg tappet te: “'Ũhẽp xop xohix te 'Amanãm 'ãktux putup, hu: ‘'Amanãm yã yũmũ'ã hã mõnãyxop, yã yũmũg kuxa mãm ka'ok kamah, 'Amanãm putuk,’ ” kaxĩy. Yĩy Topa te hãm'ãktux xex ka'ok, ha 'Amanãm kuxa yũm ka'ok Topa kopah, yã Topa xexkah, tu tikmũ'ũn xakix'ax hĩnnãhã', tu hãm xexka xohix yõg hãpxop mĩy, tu hãpxop hok hã' mĩy, 'ũxat'ax hã' mĩy. \v 18 'Amanãm kutut, xi' xetut kutut, 'ũka'ok, tuk-tok 'okpa Topa te ta tu hãm'ãktux xex, hu: “'Ãmõkputox xohix xexka pip punethok,” kaxĩy. Yĩy 'Amanãm kuxa yũm ka'ok, tu hãmmax hip, pa' kutut xe'e 'Amanãm, \v 19 'ũyõg hãmyãxatamuk xohix te 100, ha' yĩn pu'uk, pa' kuxa yũm ka'ok, tu' yĩkopit 'ohnãg, 'ĩhã' xetut ka'ok yũmmũg, \v 20 tu' hittup, tu' kuxa yũm ka'ok, Topa te hãm'ãktux xex tu', tu nõm pu: “'Ãmax. Xate 'ã' hõm putup 'ũgkutok pit. Ya hãmũn. Puxi',” kaxĩy. \v 21 Tu hãmyũmmũg, hu: “Topa te 'ã' hõm putup 'ũgkutok pit, tu' ka'ok xe'ẽgnãg, nũy tu 'ã' hõm,” kaxĩy. \v 22 Hu' kuxa yũm ka'ok Topa kopah, ha Topa te' kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max. \v 23-24 Topa yõg tappet te 'Amanãm 'ãktux, tu yũmũ'ã 'ãktux kamah, yã Topa te' kuxa mãm ka'ok xop xohix kuxa tupmãhã', 'ũ tu kuxa max, ha yũmũg kuxa mãm ka'ok Topa kopah, nõm te yũmũg xuxyã hĩnnãhã' putpu', yã Yeyox Kunnix mũn hĩnnãhã', \v 25 ha te Topa tux hok, pu tikmũ'ũn putex, ha yũmũg pupi' xok, nũy yũmũg yõg hãpxopmã'ax kummuk tu' xok hã' pago, ha Topa te putpu' hĩnnãhã', nũy yũmũg kuxa kummuk tupmã Topa tu'. \c 5 \s1 Topa te yũmũg kuxa kummuk tupmãhã' \p \v 1 Topa te yũmũg kuxa kummuk tupmãhã', yũmũg kuxa mãm ka'ok hah. Yã Topa gãy kux, ha yũmũg kuxa mãm, nũy tu hittup. Yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix te yũmũg kuxa mãmmãhã', \v 2 tu yũmũg mõgãhã', 'ũmõg Topa yõg putat hã. Yã yũmũg kuxa mãm ka'ok Kunnix kopah, yĩy Topa te yũmũ'ã hãmmaxnãhã', ha Topa yõg putat hã yũmũg mõg kumak mõg. Yã yũmũg kuxa hittup, 'ĩhã' mãm ka'ok, tu hãmmax hip, nũy yãyhã tu max xe'ẽgnãg, Topa putuk. \v 3 Yũmũ'ãte' hip kamah, 'ĩhã yũmũg xũy, pãyãk kuxa hittup, 'ĩhãk xũy kamah. Yã kaxĩy yũmũg xũy hã' tot. \v 4 Yũmũ'ãte nõã' tot, ha Topa te' pẽnãhã', tu yũmũg putup, yĩy yũmũ'ãte hãmmax hip, nũy yãyhã Topa putuk. \v 5 Yũmũg kuxa teknõg 'ohnãg, yã Topa te hãm'ãktux, tute mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg 'ãktux, ha Topa Koxuk te yũmũg kuxa yũmmũgãhã', tu Topa te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg yũmmũgãhã', ha Topa te yãy Koxuk nũ'kutnãhã yũmũ'ã', yĩy hãmmax hip. \p \v 6 Hõmã yũmũ'ãte Topa hãk puknõg, tu hãpxopmã max hok, ha Kunnix xok, yũmũg pupi' xok, yũmũg kuxa kummuk, yĩ' xok, ha Topa te 'ãmnĩy puxet yãykutnãhã', ha Kunnix xok nõ'õm 'ãmnĩy 'ĩhã', nũy yũmũg kuxa ka'ogã', 'ũyĩy yũmũg hãpxopmã max. \v 7 Tikmũ'ũn 'ũm te' nõy pupi' xok'ax? 'Ok tik te hãmyok mĩy pupi' xok'ax? Yã' ka'ok, nũy nõy yãnãn tu' xok, pa tikmũ'ũn kutõgnãg te tik max 'ũyãnãn tu' xok'ax. \v 8 Pa Topa te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg, tu yũmũg yũmmũgãhã', yã Kunnix te yũmũg pupi' xok tap, 'ĩhã yũmũg kummuk nãm! \v 9 Ha' xok, nũy yũmũg kuxa kummuk tupmã', pu tu kuxa max, puyĩy Topa gãy kuxyã yũmũg pupi'. \v 10 Hõmã Topa te yũmũ'ã tu' gãy, pa Topak-tok xok, nũy yũmũg kuxa kummuk xit, nũy kuxa max tat 'ũyãnãn tu', ha hõnhã Topa te yũmũ'ã hãk xape', ha Kunnix hi putpu', tu yũmũg kopa' xip. \v 11 Yũmũg kuxa hittup xe'e', yã Topa yũmũ'ã hãk xape, xix Yeyox Kunnix te yũmũg kuxa hittupmãhã', yã yũmũg xuxyã', tu Topa gãy kuxyãhã', yĩy Topa hã yũmũg xape'. \s1 'Anão xix Kunnix \p \v 12 Tik te mãxap puxet te hãpxopmã kummuk hãm xexka tu', hu' xok, hãpxopmã kummuk tu' xok, yĩ' hep xop xohix xakix'ax, 'ũxohix te hãpxopmã kummuk tu'. \v 13 Hõmã, hãmyãxatamuk xohixnãg hã, 'ap xip'ah Topa yõg xat'ax, ha' hep xop xohix te hãpxopmã kummuk, pãyã Topa te hãpxopmã'ax kummuk mõ'kupix 'ohnãg, yã tikmũ'ũn te' yõg xat'ax yũmmũg hok. \v 14 Mõnãyxop hãmãxap 'Anão 'a' yĩpkox pip'ah 'ũxat'ax pu', tu hãpkummuk mĩy, ha' hep xop xohix te hãpxopmã kummuk, hu' xakix nãm, 'ĩhã 'Anão xip hãpxexka tu', ha' xohix xakix, tu mõktu mõnãyxop hittap Mõyyex xip, nõm te Topa yõg xat'ax kax'ãmi', yã' xohix xakix. \p 'Anão yã tikmũ'ũn kummuk hã mõnãyxop hãmãxap, ha Yeyox Kunnix 'ũk-nãy tu' nũn, nũy yãyhã tikmũ'ũn kuxa tup xop hã mõnãyxop. \v 15 'Ũyũmmũg. Topa te hãmmax nãhã', pãyãp-xet'ah. Topa te hãmhok hã' hãmmaxnãhã', pa 'Anão te hãpkummugãhã'. Ya hamũn. 'Ũhep xop xohix xakix, 'Anão te hãpkummuk mĩy, ha' xakix, pa Topa mũn max xe'ẽgnãg, tu hãmmaxnãhã hãmhok hã', tu tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, Yeyox xok hã' xit, nũy kuxa max 'ũyãnãn tu' tat, Yeyox Kunnix te tikmũ'ũn mõ'yãy xe'ẽgnãg hah. \v 16 'Ũyũmmũg. Tik puxet te hãpkummuk mĩy, ha Topa gãy, tu: “Yã' kummuk 'õhõm!” kaxĩy. Pa Topa te hãpkummuk mĩy'ax xop pu hãmmaxnãhã', 'ũhok hã hãmmax nãhã', tu hãpkummuk mĩy'ax xexka xaxogãhã', tu' kuxa kummuk xit, 'ũhok hã' xit, nũy kuxa max tat tu' yãnãn. \v 17 Hamũn. Tik puxet te hãpkummuk mĩy, yĩ' hep xop xohix xakix'ax. Yã hãpxopmã xexkah, tu' xohix pu hãpkummugãhã'. Pa tik nõy te hãpxopmã xexka xe'ẽgnãg, 'ũxuxet'ax Yeyox Kunnix, tu hãmmax xexka nãhã' 'ũxohix pu', nõm xop kuxa mãm ka'ok Yeyox kopa' xop pu hãmmaxnãhã', ha Topa te' kuxa kummuk tupmãhã', pu tu kuxa max, ha Kunnix te yũmũ'ã xexkãnãp-tup, 'ũyĩy nũ mũtik yũmũg hi xe'ẽgnãg, nũy hi mõkumak mõg. \p \v 18 Tik puxet te hãpkummuk mĩy, yĩ' hep xop xohix xakix'ax, ha hãpxopmã'ax max puxet nõy te' xohix kuxa tupmãhã', tu' hĩnnãhã'. \v 19 Tik puxet te' hep xop xohix pu hãpkummugãhã', tu Topa pu' yĩpkox xip 'ohnãg, hu yãy putox xop xohix pu hãpkummugãhã', yã' hep xop xohix te hãpkummuk mĩy kamah. Pãyã tik puxet nõy te' xohix pu hãmmaxnãhã', tu' yĩpkox xip Topa pu', hu hãmmaxnãhã', tu' kuxa kummuk tupmãhã'. \p \v 20 Topa te' xat'ax hõm, nũy hãpkummuk yũmmũgã', ha hãpxopmã'ax kummuk te' nõy nã' mõg tu mõktu yã' xohix, pa Topa te hãpxopmã hok hã hãmmaxnãhã', tu nõy nã' mõg tu mõktu xohix xexkah. \v 21 Hõmã tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk, ha' kuxa hĩy ka'ok, pa hõnhã Topa te hãmmaxnãhã', tu' hok hã tikmũ'ũn kuxa kummuk tupmãhã', pu tu max, puyĩy hãmyok mĩy, nũy tu hi xe'ẽgnãg mõ kuma' yũmũg xuxyã mũtik, nũy Yeyox Kunnix mũtik hãpxopmã'ax xohix xat. \c 6 \s1 Kunnix tek mũg kuxa tupmãhã' \p \v 1 Yũmũ'ãtep-tep 'ãktux'ax? 'Ok max, yũmũg hãpxopmã kummuk pax, puyĩy Topa hãmmaxnã xexka'? \v 2 'Ãmhok! Kaxĩy hok! Yã yũmũg kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah, ha Topa te yũmũg kuxa kummuk tupmãhã', pu tu kuxa tup, nũy hãpxopmã kummuk putup hok, nũy kuxyã'. Tikmũ'ũn xok, tu hãpxopmã kux, ha kaxĩy yũmũ'ãte hãpxopmã kummuk tu kux kamah, \v 3 Yũmũg kuxap-xet Yeyox Kunnix kuxa mũtik nũy. Yã yũmũg pupi' xok, 'ũyĩy yũmũg hãpxopmã kummuk tu kux, ha tikmũ'ũn te yũmũg putox pix, puyĩ' xohix hãmyũmmũg. Yã Kunnix xok yũmũg pupi', pu yũmũg kuxap-xet yãy kuxa mũtik. \v 4 Yeyox Kunnix xok, ha nõ hãpkot yũmũg pupi kamah, pu yũmũ yõg hãpxopmã'ax kummuk xaxogã'. Ha yũmũg putox pix, nũy yũmũ'ã hãmyũmmũgã', 'ũyĩy hãpkummuk mĩy kux. Ha Topa yũmũg Tak te Kunnix putpu hĩnnãhã', tu yũmũg ka'ogãhã kamah, 'ũyĩy yũmũg hi xe'e Yeyox mũtik, nũy tu hãpxopmã max. \p \v 5 Yã Kunnix xok, yũmũg pupi' xok, 'ũyĩy yũmũ'ã hãpxopmã kummuk tu kux, ha' putpu' hi yũmũg pupi kamah, 'ũyĩy yũmũg hi xe'e'. \v 6 Tu hãmyũmmũg. Hõmã yũmũ'ãte hãpxopmã kummuk, tu' mĩy pax, pa Kunnix te mĩpkupnix yĩmũ tu' xok, yũmũg pupi' xok, nũy yũmũg kuxa tupmã', pu hãpkummuk yũmũg kuxa hĩy hok, pu yũmũ'ã hãpxopmã kummuk tu kux, nũy yãnãn tu hãpxopmã max. \v 7 Tikmũ'ũn xok, tu hãpkummuk mĩy kux. \v 8 Kunnix xok yũmũg pupi', 'ũyĩy hãpkummuk mĩy tu kux, tu' putpu' hi yũmũg pupi kamah, 'ũyĩy hi mõ'kumak mõg yãy mũtik. \v 9 'Ũyũmmũg. Topa te Kunnix hĩnnãhã' putpu', yĩy xe xok putup 'ohnãg. Yã Topa te' hĩnnãhã', pu tu hi mõ'kuma' mõg. \v 10 Yã' xok, ha hãpkummuk mĩ'ax xop te xe Kunnix putex 'ohnãg, 'ap xep xok putup'ah, pa Topa tu' hi xe'ẽgnãg. \v 11 Yã Kunnix xok 'ãxop pupi', nũy 'õg kummuk mĩy'ax kuxyã'. 'Ũxaxok hok! Hõnhã Kunnix hi xe'e Topa tu', ha 'ãkuxap-xet Yeyox Kunnix kuxa mũtik, nũy Topa tu 'ãhi xe'e kamah. \p \v 12 Hãpkummuk mĩy hok, xix yãy putup'ax mĩy hok, xayĩy yãy kummugã hok. \v 13 Topap-xehnãg pu 'ĩpkox pi', pu tu 'ãxat. Yã xa hãmmaxnã xexka'! Tu 'ãhĩnnãhã', ha Topa tu 'ãhi', nũy hãmyok mĩy, yĩy 'ãnõy pu 'ãyĩpkox hok, xayĩy hãpkummuk mĩy hok. \v 14 Tikmũ'ũn kummuk pu 'ãyĩpkox hok. Yã yũmũg xat hok. Pa Topa te yũmũg hĩnnãhã', 'ap xat'ax te yũmũg hĩnnã'ah, pa Topa te yũmũ'ã hãmmaxnãhã', tu' hok hã' nãhã', ha yũmũg hi xe'ẽgnãg. \s1 Yũmũ'ã Topa hã kãmãnat xop \p \v 15 Mõyyex yõg xat'ax tap, ha Topap-xehnãg te nõmhã yũmũg xat, tu yũmũ'ã hãmmaxnãhã'. 'Ãxop te-putep pe'ãpaxex? 'Ok Topa te yũmũg kuxa tupmãhã', 'ũyĩy yũmũg hãpkummuk mĩy? 'Ap hamũn'ah! Yãmhok! \v 16 'Ãxop te hãmyũmmũg. Tik te' nõy pu' hãm, puxix yã' nõy yõg kãmãnat, tu' yĩpkox pip, tu hãm'ãpak, nũy tu hãm max. Ha kaxĩy tikmũ'ũn te Topa pu' yĩpkox pip, tu Topa hã 'ũyõg kãmãnat, ha nõm pu hãmmaxnãhã', tu' kuxa kummuk tupmãhã', pu tu kuxa max. Pãyã tikmũ'ũn yĩpkox hok, puxix tu hãpxopmã kummuk, tu yãy kuxa tupmã hok. Yĩy Topa te nõm putup nõg, 'ũkuxa kummuk hah. Yã yãy kummugãhã'. \v 17 Nũ mõy Topa pu hãm'ãktux, nũy: “'Ãmax Topah!” kaxĩy. Yã hõmã 'ãxop te hãpxopmã kummuk, pãyã hõnhã Topa pu 'ãyĩpkox pip, hãm'ãpak max 'ãpak'ax tu', ha tikmũ'ũn te xa hãmyũmmũgãhã', tu xa hãpxe'e yũmmũgãhã', yĩy 'ãkuxa tep-tup, tu' hittup xexka'. \v 18 Hõmã 'ãkuxa hittup 'ohnãg, hãpxopmã kummuk tu', pãyã nõmhã Topa yõg putat hã 'ãmõg, nũy hãpxopmã max, nũy Topa yõg putup'ax mãynãg mĩy, hu 'ãkuxa hittup xexka'. \v 19 'A 'ãxop te hãmyũmmũg'ah, yĩy 'ãte hãm'ãktux'ax hã xa hãmyũmmũgãp-tup. Hõmã 'ãxop te' xak, nũy hãpkummuk mĩy, tu' mĩy pax, tu 'ãnõy hã'xupxet, tu 'ãnõy kummugã pax, Hu mõy, hõnhã xax, nũy Topap-xehnãg pu hãpxopmã max, xayĩy 'ãhi xe'e', xayĩy 'ãnõy pu hãmmaxnã'. \p \v 20 Hõmã 'ãxop te hãpxopmã kummuk pax, tu Topa pu 'ãyĩpkox 'ohnãg. \v 21 Nãy 'ũxutigã', nũy 'õg hãpxopmã'ax kummuk pe'ãpaxeh. 'Ok 'ãhittup, 'ĩhã hãmpe'ãpaxex? 'Ok pe xate yãyhãhup? Yã xate yãyhãhup, hãpxopmã kummuk tu'. Hõmã 'ãkuxa hittup 'ohnãg, yã Hãmgãyãgnãg Pet ha 'ãmõg'ax. \v 22 Pa Topa te 'ãkuxa ka', tu 'ãkuxa kummuk tupmãhã', xa kuxa max, nũy Topap-xehnãg pu 'ãxop hãpxopmã max, nũy 'ãhi xe'ẽgnãg mõ kuma 'ãmõg. \v 23 Tikmũ'ũn te hãpxop kummuk hã yãy kummugãhã 'ũyãnãn tu', nũy pago, hu ta xakix. Pa Topa te hãmmaxnãhã', 'ũhok hã hãmmaxnãhã', nũy tikmũ'ũn hĩnnã xe'ẽgnãg. Yeyox Kunnix xok hã' hĩnnãhã', nõ'õm yũmũg xuxyã xe'e', ha yũmũg kuxap-xet Kunnix kuxa mũtik. \c 7 \s1 Paot te yãyta'ax xop hã hãmyũmmũgãhã' \p \v 1 'Ũkxape xop, 'ãxop xohix te' xat'ax yũmmũg, hu hãm'ãktux yũmmũg kamah yõgnũ'. 'Ũxat'ax yã' xat tikmũ'ũn xohix, ha ta' xakix xop 'ap xat'ah. \v 2 'Ũyũmmũg. 'Ũn yãytaha', ha' xat'ax te 'ũgmĩy ka'ok, tu' yĩpxox mũggã ka'ok, pa' yĩpxox xok, puxix 'ũhĩy'ax koa', ha ta' nĩm, tu' hok yũm. \v 3 Kaxĩy, 'ũn te tik nõy mũtik nõm 'ĩhã' yĩpxox xip, puxix tikmũ'ũn te: “Yã 'ũn kummuk, tu' nõy hã' xupxet,” kaxĩy. Pa 'ũn yĩpxox xok, puxix tup-xehnãg, nũy hok yũm, tu nõm pu' yĩpkox xip kux, yã' max, 'ũn te tik nõy mũy, nũy nũ mũtik yãytax. \v 4 'Ũkxape xop, yã kaxĩy 'ãxop te 'ãhok pip xop putuk. Yã Kunnix xok 'ĩhã Mõyyex yõg xat'ax pu 'ãyĩpkox kux, nũy hõnhã Kunnixp-xet pu 'ãyĩpkox pi'. Yã 'ãxop te Kunnix hã' yĩn xexka', tu yã hõnhã 'ũyõg, ha putpu' hi', 'ũyĩy yũmũg hãpxopmã max Topa pu'. \v 5 Hõmã yũmũ'ãte hãpxopmãhã', tu yã yãy yõg putup'ax xohix mĩy, tikmũ'ũn xop xohix putuk, yũmũ'ãte' mĩy, ha' xat'ax te hãpkummuk mĩy xat hok, 'ũmĩy hok, hu hãpkummuk mĩy putup xũy, tu mõktu yũmũg xakix. \v 6 Pa hõnhã yũmũg hok pip, ha yũmũg hĩy'ax koa', yũmũg hok pip, nũy Topap-xehnãg pu hãpxopmã max. Topa Koxuk te yũmũg hĩnnãhã xe'e', tu yũmũg putox kummuk tupmãhã, ha' xat'ax hittap te yũmũg xat kux. \v 7 Yũmũ'ãtep-tep 'ãktux'ax? 'Ok xat'ax kummuk? 'Ãmhok' Yã' max, pãyã' xat'ax tekmũn pu hãmyũmmũgãhã', 'ũ yũmmũg, 'ok pe' max, 'ok pe' kummuk. 'Ũxat'ax tek xat hok, 'ũyĩy hãpxop putup xũy hok. Paxpuk xat hok, kopxix hãpxop putup xũy hok, pa hõnhã 'ãte hãmyũmmũg, hu hãpxop putup xũy xe'e'. \v 8 Yĩ' xat'ax tek xat, 'ũyĩy tuk nõy yõg hãpxop putup xũy hok, hu 'ãte hãpxop putup xũy. Pax puk xat hok, kopxix Topa yõg hãmpe'paxex yũmmũg hok, xix yãy yõg hãpxopmã'ax kummuk yũmmũg hok. Yã Topa pa te hãmyũmmũg xe'ẽgnãg, hu' xat, 'ũyĩy hãpxopmã max. \v 9 Hõmã 'ãte' xat'ax yũmmũg 'ohnãg, tu hãmpekpaxex, hu: “Yã 'ãte hãpxopmã max,” kaxĩy. Pa Topa tek xat, 'ũyĩy hãpkummuk mĩy hok, ha 'ãte' xupak, tu hãmyũmmũg, tu yãy kuxa kummuk yũmmũg, \v 10 hu yãy kuxa tu teknõg. Yã Topa te' xat'ax hõm, puyĩy tikmũ'ũn hĩnnã', pak yũmmũgãhã', 'ũ yũmũ yãy yõg hãpxopmã'ax kummuk. \v 11 'Ãte hãpkummuk mĩy, hu yãy pu mõ'ãmã', tu yãy mũn max pek'paxex, pãyã' koit. Hu 'ãte yãy kuxa putex, tu: “'Ãte Topa yõg xat'ax mĩy hok.” Kaxĩy. \p \v 12 Yã Topa yõg xat'ax max xe'ẽgnãg, tu hãpxe'e'. \v 13 Tepte xĩy? 'Ok hãpxop max tek kummugãhã'? 'Ãmhok! Pãyã 'ãte hãpkummuk mĩy, ha Topa yõg xat'ax max, tu yõgnũ hãpxopmã'ax kopit, nũy 'ũgmũn yũmmũgã', yã 'ãte hãpkummuk mĩy xe'e'. \s1 Tikmũ'ũn kuxa te yãy tuk-mĩy \p \v 14 Yũmũ'ãte hãmyũmmũg. 'Ũxat'ax yã Topa yõg, hak mũn pu'uk, hu hãpxopmã kummuk pax, tu hãpxopmã kummuk mõ kumak mõg. \v 15 'Ĩntu'. 'Ãte hãpxopmã maxp-tup, pãyã 'ap mĩy'ah, tu hãpxopmã kummuk putup nõg, pãyã 'ũmĩy. \v 16 Tu hãpxopmã kummuk, 'ĩhã nõm putup nõg, kopxix: Yã hamũn. Topa yõg xat'ax max xe'e'. Kaxĩy. \v 17 'Ak mũn te' mĩy'ah, pãyã hãpkummuk tek kuxa kopa' xip mũn te' mĩy. \v 18 'Ãte' xak, nũy hãpxopmã max, pãyã 'a' mĩy yũmmũg'ah 'ãte', 'ũgkuxa kummuk tu'. \v 19 Tu' xak, nũy hãpxopmã max, pãyã 'a' mĩy'ah, tu' yãnãn tu hãpxopmã kummuk. \v 20 'A 'ãte hãpkummuk mĩy putup'ah, pãyã' mĩy, yĩy hãpkummuk tek kuxa kopa' xip tek kummugãhã', \v 21 yĩy 'ãte hãmyũmmũg. 'Ãte hãpxopmã max putup, 'ĩhã hãpxopmã kummuk 'ũp-xehnãg. \v 22 'Ũgkuxa te Topa yõg xat'ax hã' hittup, \v 23 pãyã 'ãte hãpkummuk mĩy pax, 'ũgkuxa kummuk tu'. Tu hãpxopmã max xak, pãyãg kuxa kummuk tuk hĩy, 'ũ hãpxopmã max hok. \v 24 Huk hittup 'ohnãg. 'Ũ 'ũm mũn tek ka'ogã'ax, 'ãte hãpxopmã max? \v 25 Topa tek ka'ogãp-tup, yĩy 'ãte: “Topa 'ãmax,” kaxĩy. Yã Yeyox Kunnix te 'ũ 'ũm hã 'ãtehet. \p Kaxĩy 'ũgkuxa kopa 'ãte' xak, nũy Topa yõg xat'ax 'ũgyĩpkox xihip, nũy 'ũgmãynãg mĩy, pãyã 'ãte' mĩy yũmmũg'ah, hu hãpkummuk mĩy pax. \c 8 \s1 Topa Koxuk tek mũg ka'ogãhã' \p \v 1 Topa te yũmũg kummuk 'ũm 'ãktux'ah nõmhã, yã yũmũg kuxap-xet Yeyox Kunnix kuxa mũtik, ha Topa te yũmũg 'ũm 'ãktux kummuk 'ohnãg Yeyox Kunnix hah. \v 2 Topa Koxuk te yũmũg hĩnnã xe'e Yeyox Kunnix mũtik, tu yũmũg mõy, pu' xat'ax yũmũg kuxa hĩy hok, 'ũyĩy yũmũg hãpkummuk mĩy hok, nũy yũmũg xakix hok kamah. \v 3 'Ũxat'ax te yũmũg 'ũm kuxa tupmã'ah. Yũmũ'ãte yãy putup'ax mĩy, yĩy hãpxopmã kummuk pax, pa Topa ka'ok, tu yũmũg kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max, tu hãpxopmã'ax kummuk 'ãktux kummuk kamah, huk-tok pit nũ'kutnãhã', ha yãyhã tikmũ'ũn kutok nũy hãpkummuk kuxyã', \v 4 'ũyĩy yũmũg hãpxopmã max, nũy tu' xat'ax xohix pu yũmũg yĩpkox pi', yã' xat'ax max xe'e'. Ha Topa Koxuk te yũmũg ka'ogãhã', 'ũyĩy yãy putup'ax mĩy hok. \v 5 Tikmũ'ũn te yãy putup'ax mĩy, puxix tute hãpkummuk mĩy, pa tikmũ'ũn te Topa Koxuk pu' yĩpkox pip, puxix tu hãpxopmã max, Topa Koxuk pekpaxex tu'. \v 6 Tikmũ'ũn te yãy putup'ax mĩy, puxix tu xakix, hãmpe'paxex kummuk tu', pa tikmũ'ũn te Topa Koxuk pu' yĩpkox pip, nũy hãpxopmã max, puxix tu hi xe'e', tu' kuxa mãm max, Topa Koxuk pe'paxex tu'. \v 7 Yĩy tikmũ'ũn gãy, tu Topap-tup nõg, nũy yãy putup'ax mĩy, tu yã hãmpe'paxex kummuk, tu Topa yõg xat'ax pu' yĩpkox 'ohnãg, tu' mĩy 'ap yũmmũg'ah, \v 8 yĩy Topa te nõm xop putup hok, nõm te yãy putup'ax mĩy pax. \p \v 9 Pa 'ãxop te yãy putup'ax mĩy 'ohnãg. 'Ãmhok. 'Ãxop te Topa Koxuk pu 'ãyĩpkox pip. 'Ãxop te nõm pu 'ãyĩpkox pi', puxix Topa Koxuk 'ãkopa xip. Tikmũ'ũn te Kunnix Koxuk xip hok, puxix Kunnix yõg hok. \v 10 Kunnix te 'ãkopa' xip, puxix Topa Koxuk 'ãhĩnnã', Topa te 'ãkuxa tupmãhã hah, pa 'ãyĩn xok putup, xate hãpkummuk mĩy pax hah. \v 11 Topa Koxuk te Yeyox Kunnix hĩnnãhã' putpu', tu 'ãkopa' xip, yĩy kamah hĩnnãp-tup putpu 'ãxop yĩn, yã hõnhã' xip 'ãkopah. \p \v 12 'Ũkxape xop: Yã Topa te yũmũ'ã hãmmaxnãhã', yĩy yũmũ'ãte tu ta nemẽn. 'Ãpu yũmũ'ã yãy yõg putup'ax mĩy hok. \v 13 'Ãxop te' mĩy, hu ta xok, pa Topa Koxuk pu 'ãyĩpkox pip, hu ta yã hi xe'ẽgnãg. \v 14 Tikmũ'ũn te Topa Koxuk pu' yĩpkox pip, yã 'õhõm Topak-tok xe'ẽgnãg. \v 15 Yã Topa Koxuk te 'ãkuxa kummugã 'ohnãg, pa' hittupmãhã', nũy tu kuxãnõg hok. 'Ũyũmmũg. Yũmũ'ãte yãyhã Topak-tok xop, pu yũmũg ka'ogã', 'ũyĩy Topa pu hãm'ãktux, hu: “Tak, yõgnũ 'Ãtak!” kaxĩy. \v 16 Ha Topa Koxuk te yũmũg koxuk pu hãm'ãktux, nũy yũmũ'ã Topak-tok xop 'ãktux. \v 17 Yũmũg yã Topak-tok xop, hu pexkox yõg hãpxop max xohix pop putup, Topa te nõm xex yãy yõg tikmũ'ũn pu', ha yũmũ'ãte' pop putup Kunnix mũtik. Yã Topa te nõm hãpxop max xex Kunnix pu', tu pexkox kopa' xex, ha yũmũ'ãte hãpxop mõ'koxip putup Kunnix mũtik. Nõm mũtik yũmũg xũy, kopxix yũmũg yãyhã max xe'ẽgnãg Kunnix putuk. \s1 Yũmũ'ãte yãyhãp-tup max xe'ẽgnãg \p \v 18 'Ãte hãmpe'paxex, hu: Yũmũg xũy kutõgnãg nõmhã, tuk kuxa hittup xe'ẽgnãg putup hõmã, 'ĩhã hãptup xe'e nõy punethok mõ'nãhã', 'ĩhã yũmũg yãyhãp-tup max xe'ẽgnãg. \v 19 Topa te yõnnã'ĩ xohix mĩy, ha' hip, tu' xak, pu Topa nõm tu yãy yõg kutok xop mũg. \v 20 Hõmã hãpxopmã'ax xohix yãyhã hitop, Topa tep-tup hah, ha hãmmax hip, \v 21 puyĩy Topa tux hok, pu tik-tox hok, 'ũ yãyhã max xe'ẽgnãg, Topak-tok xop xohix mũtik. \v 22 Yũmũ'ãte hãmyũmmũg, nõm yõnnã'ĩ xop tu' kokõn, tu' xũy, 'ũn tek-tok put putup, tu' xũy, tu' kokõn, ha kaxĩy yõnnã'ĩ xohix xũy pu Topa' hittupmã'. \v 23 Pãyã' hok pip'ah. 'Ãmhok. Yã yũmũ'ãte kopa yã' kokõn kamah, ha Topa te yũmũ'ã yãy Koxuk hok hõm hãmãxap, ha' hip, nũy yũmũg yãyhã Topak-tok xop, yã yũmũg tupmãhã, 'ũyĩy yũmũg tup mõ'kumak mõg. \v 24 Yã yũmũg kuxa tupmãhã', yũmũg kuxa mãm ka'ok ha' tupmãhã', ha yũmũ'ãte hãmmax hip. 'A hõnhã yũmũ'ãte' pẽnã'ah, tuk kuxa mãm ka'ok, hu hãmyũmmũg, yã yũmũ'ãte' pẽnãp-tup. Pax pu tikmũ'ũn hãmpẽnã', puxi' hip 'ohnãg. \v 25 Pa tikmũ'ũn te' pẽnã hok, puxix tu kuxa mãm ka'ok, tu hãmmax hip, puyĩy Topa 'ã' mĩy. \p \v 26 Ha Topa Koxuk te mõ yũmũg nĩynãm, yũmũg kuxa pu'uk hah. Ha yũmũ'ãte Topa mũtik hãm'ãktux yũmmũg'ah, yĩy Topa Koxuk te Topa tu ta tu' xak, yũmũg pupi tu' xak, 'ũkokõn 'ĩhã yũmũg pupi' xak, nũy 'ũyĩy hok hã hãm'ãktux, nũy Topa pu hãm'ãktux. \v 27 Ha Topa te tikmũ'ũn kuxa kopa pẽnãhã', tu yãy Koxuk pe'paxex tu' yũmmũg, ha yãy Koxuk xe'ẽgnãg te Topa tu' xak, yãy yõg tikmũ'ũn pupi' xak, tu Topa yõg putup'ax yũmmũg. \v 28 Topa te yũmũ'ã hãmmaxnãhã', tu hãmmaxnãp-tup mõ'kuma' mõg, tu hãpxopmã'ax xohix hã yũmũ'ã hãmmaxnãhã'. Yã yũmũ'ãte Topap-tup pax xexka', yũmũg yĩmõgatux hah, tu yũmũg xãnãhã', mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg tu', ha yũmũ'ãte' yũmmũg, hu yũmũg kuxa mãm. \v 29 Topa te yũmũg yĩmõgatux tap, tu yãy pu yũmũg pop, 'ũ yũmũg yãyhã 'ãhã tuk-tok putuk, pu Kunnix yã mãxap, ha yũmũg xohix yã nõm mõ nũ kuhmõy. \v 30 Ha Topa te yãy pu yũmũg pop tap, xix yũmũg xãnãhã', xix yũmũg kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max, 'ũyĩy yũmũg yãyhã max xe'ẽgnãg, Kunnix putuk. \s1 Topa te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg Yeyox Kunnix hã \p \v 31 Hamũn, yĩy yũmũ'ãtep-tep 'ãktux'ax? Topa te yũmũ mũtik tihi', yĩy tikmũ'ũn kummuk te hitop tu yũmũ'ã hãpkummugãhã'. \v 32 Topa te yãy kutok pit puxet kumĩy 'ohnãg, pa yũmũ'ã' hõm. 'Ũk-tok hõm yũmũ'ã', puxix tu hãpxop xohix yũmũ'ã' hok popmãp-tup kamah. \v 33 Topa te yãy yõg tikmũ'ũn yĩmõgatux. 'Ok tik 'ũm xip, nũy 'ũkummuk 'ãktux? 'Ap tik 'ũm xip'ah, yã Topa mũn te' kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max. \v 34 Yĩy tikmũ'ũn 'ũm 'a' kummuk 'ãktux'ah. Kunnix xok, yã putpu' hi', tu Topa yĩpxe'e hã' xip, tu yũmũg pupi Topa tu ta tu' xak, \v 35 tu mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg. 'Ap tikmũ'ũn 'ũm xip'ah, xix hãpxopmã'ax 'ũm xip'ah, nũy Topa pu' hupmã hok, puyĩy Topa yũmũg putup hok. Yũmũg xũy xix hãpxop xak'ax tat punethok, xix tikmũ'ũn te yũmũg xũygãhã', ha putup te yũmũg kix, ha topixxax 'ũm yũmũg xip hok, xix tikmũ'ũn kummuk te' xak, nũy yũmũg kix, puxix Kunnix mũn mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg, tu yũmũg nĩm 'ohnãg. \v 36 Topa yõg tappet te: “'Ãmnĩy xohix hã tikmũ'ũn te yũmũg putup nõg, tu yũmũg kix putup, yũmũ'ã yã Topa hã tikmũ'ũn hah. Tikmũ'ũn te kahnẽn mõgãhã', nũy putex, ha taxĩy yũmũg mõgãhã', nũy yũmũg kix,” kaxĩy. \p \v 37 Pãyã tute yũmũg nõã hok, Yeyox Kunnix te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg hah, yĩy yũmũg kuxa hittup xexka', 'ĩhã pexkox ha yũmũg mõg kumak mõg. \v 38 Yĩy 'ãte hãmyũmmũg. Kunnix te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg, tu yũmũg nĩm 'ohnãg. Pe yũmũg hi', pe yũmũg xakix, puxix Kunnix yũmũg nĩm hok. Pexkox yõg xop xix yãmĩy xop te yũmũg nĩmmã hok, ha hõnhã Kunnix te yũmũg mũtik tihi', tu hãptup hã yũmũg mũtik hi putup, xix hãptup nõy xohix hã Kunnix te yũmũg 'ũm nĩm putup'ah, mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg tu'. \v 39 Yã pexkox yõg xop te Kunnix nĩmmãp-tup hok yũmũ'ã', xix hãm xexka xix hãm kaka' pip xop te yũmũ'ã nĩmmãp-tup hok kamah. 'Ap xip'ah hãpxopmã'ax te Topa pu hupmãhã', puyĩy yũmũg nĩm, ha mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg, yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix hã Topa te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg. \c 9 \s1 Topa xix yãy yõg tikmũ'ũn \p \v 1 'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux: 'Ũgmũn yã Kunnix yõg, hu 'ap koit'ah. Topa Koxuk tek kopa' xip, tuk kuxa pu hãmyũmmũgãhã', tu: “A xatep koit'ah,” kaxĩy. \v 2 'Ũgkuxa hittup 'ohnãg, yãk kuxa xũy, 'ĩhã 'ãte yãy yõg tikmũ'ũn pe'paxex. Yãk xape xe'e Yoneo yõg tikmũ'ũn, 'ũgmũg hep puxet tu'. \v 3 'Ãte hãm'ãktux'ax hu: Pũyã Topa 'ũgkummugã', nũy 'ũkxape hã hãmmaxnã'! Tu xe hãm'ãktux'ax, hu: Pũyã Kunnix 'ũgnĩm, nũy tuk xape mõ'nĩynãm 'ũyãnãn tu'. \v 4 Nõ'õm yã Topa yõg tikmũ'ũn, ha' yĩmõgatux, pu Topa hãk-tok xop, ha Topa te' xexkanãhã', yãy mũtik, tu' pa'ax mĩy nõm xop mũtik, tu tu' xat'ax hõm. Yã 'õm te Topa xak, tu' yẽy Topa keppah, ha Topa te nõ'õm mũtik hãm'ãktux xex. \v 5 Ha mõnãyxop hittap mõkputox, ha Kunnix mũn kama mõnãyxop hã mõkputox. Pũyã' xohix Topa xexka 'ãktux mõ kuma' mõg, 'ũxexka xe'ẽgnãg hah. Hamũn. \p \v 6 Pa 'a Topa te hãm'ãktux hitop tu' xex'ah. 'Ãmhok. 'Ap kaxĩy'ah, pãyã 'Iyaet yõg tikmũ'ũn xohix 'a Topa yõg'ah. 'Ãmhok. Topa te 'a xohix yĩmõgatux'ah. \v 7 Yã Mõnãyxop hittap nãm 'Amanãm mõkputox, pãyã' yãg Topa hã yãy kutok xop. 'Ap xohix'ah. Yĩy hõmã Topa te 'Amanãm pu hãm'ãktux, hu: “'Ãk-tok 'Iyak mõkputox yã 'ãmõkputox xe'e', 'ap nõy xop 'ũm 'ãmõkputox'ah. Yã' puknõg,” kaxĩy. \v 8 Yĩy Topa te 'Amanãm mõkputox xohix 'ap putup'ah, pa hãm'ãktux xex 'Amanãm mũtik hu: “'Ãk-tok 'Iyak mõkputox, nõ'õm 'ãmõkputox xe'e', 'ãte xa hãm'ãktux xex hah,” kaxĩy. \v 9 Tu hãm'ãktux xex, hu: “Hãpxip 'ĩhã' putpuk nũn'ax, ha 'ãxetut Xat tek-tok put putup,” kaxĩy. \p \v 10 Ha 'Iyak xetut Hemek, tuk-tok pit 2 pop, ha' tak 'Iyak 'ũp-xet, \v 11-12 pa Topa tek-tok puxet yãykutnã tap, hak-tok 2 te' tut tex kopa tihi', 'ĩhã Topa te' tut pu hãm'ãktux, hu: “'Ãk-tok hãmãxap te' taknõy pu' hãm putup, tu' taknõy 'ũk-nãy tu' nãhã pu' hãm putup,” kaxĩy. Pa Topa te hãm'ãktux, 'ĩhãk-tok 2 te' tut tex kopa' tihi', tu hãpxopmã 'ohnãg, pe' mãx, pe' kummuk, pa Topa te' yãykutnã tap, \v 13 yĩy Topa yõg tappet te: “'Ãte Yako putup pax, tu 'Eyao putup nõg,” kaxĩy. \p \v 14 Yũmũ'ãte putep 'ãktux'ax? 'Ok Topa te hãpxopmã kohe'? 'Ãmhok. \v 15 Tu Mõnãyxop Mõyyex pu hãm'ãktux, hu: “'Ãtep-tup, nũy tikmũ'ũn 'ũm kuxa ka', kopxi' kuxa ka'. Yã puxi',” kaxĩy. \v 16 'Ũyũmmũg. Topa te nõm tikmũ'ũn kuxa ka', 'ok pe tikmũ'ũn tep-tup, 'ok pep-tup hok, 'ok pe tikmũ'ũn te hãpxopmãhã', pe hãpxopmã hok, pãyã Topa te' kuxa ka'. \v 17 Topa yõg tappet te Pana'o hittap 'ãktux, ha Topa te nõm pu hãm'ãktux, hu: “'Ãte 'ãxexkanãhã', nũy xa hãmyũmmũgã', xayĩy 'ũgmũn ka'ok yũmmũg, puyĩy hãm xexka xohix yõg tikmũ'ũn tek xuxet'ax yũmmũg,” kaxĩy. \v 18 Yĩy Topa tep-tup, nũy tikmũ'ũn kuxa ka', puxi' kuxa ka', tup-tup, nũy tikmũ'ũn nõy kuxa mãmmã hok, puxi' mãm 'ohnãg. \s1 Topa te tikmũ'ũn kuxa ka', tu hãpkummuk hã' yãnãn kamah \p \v 19 Pa tikmũ'ũn te: “'Ok Topa te hãpkohe mĩy, 'ĩhã tikmũ'ũn kummuk 'ãktux? Topa te tikmũ'ũn kuxa mãmmã hok, puxix tikmũ'ũn kuxa mãm 'ohnãg, Topa mũn tep-tup hah,” kaxĩy. \v 20 Nãy. Yãy pe'ãpaxex xexka hok. 'Ãk-tõgnãg, ha Topa mũn xexka xe'ẽgnãg. Xate putõy putuk, nõm hã tikmũ'ũn te nax mĩy. Pax pu putõy te: “Tep tu xãhã nax?” kaxĩy. \v 21 Nãy. Tikmũ'ũn te putõy hã nax mĩy, yã hãmyok miy, tu' nax hu' mĩy, tu naxtox nũnnãp-tup, hu' mĩy. 'Ũp-tup, hu' mĩy, ha' yãg mãynãg, xix 'ũnõy max miax. \fig |src="HK00140B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="ROM 9.21" \fig* \p \v 22 Ha kaxĩy Topa te hãmyok mĩy. Tute' xohix pu' gãy yũmmũgãp-tup, pu' xohix Topa yã 'ũka'ok yũmmũg, yĩy tikmũ'ũn kummuk hã' tot, tu nõm koxyõy'ax. \v 23 Tu' max xe'ẽgnãg, tu yũmũ'ã hãmmaxnãhã', tu yũmũ'ã hãmyũmmũgãhã', 'ũ yũmmũg. Yĩy Topa te yũmũg kuxa ka', 'ũ yũmũg yãyhã max xe'ẽgnãg kamah, hamũn mũtik, \v 24 tu yũmũg xãnãhã', Yoneo yõg tikmũ'ũn kopa 'ũyãg xãnãhã', xi' puknõg xop kopa 'ũyãg xãnãhã'. \v 25 Hõmã 'Oyex te Topa pupi hãm'ãktux, tu tappet tu kax'ãmi', hu: \q1 “'Ãte' puknõg xop putup, yã yõgnũ tikmũ'ũn, \q1 hõmã 'ãte tu nõm xop putup nõg, \q1 pãyã hõnhã nõm mõ'yãy xe'ẽgnãg. \q1 \v 26 'Õnte Topa xe'ẽgnãg te nõm xop pu hãm'ãktux tap, tu: \q1 'Yã 'ãxop puknõg, 'ap yõg'ah tikmũ'ũn, kaxĩy. \q1 Yã 'õnte Topa xe'ẽgnãg te yãy yõg tikmũ'ũn 'ãktux putup, \q1 yã Topa hi xe'ẽgnãg,” kaxĩy. \p \v 27 Ha 'Iyait kama te Topa pupi ham'ãktux, tu: “Yoneo yõg tikmũ'ũn xohix punethok yã 'ãmot xap xohix punethok putuk, pa 'ãtek-tĩgnãg yĩmõgatux, nũy kuxa kummuk xit, nũy kuxa max mõ'tat 'ũyãnãn tu'. \v 28 'Ũgnũn mõ'ka'ok, tu' hep xop xohix tu pagop-tup, tu' kummugãp-tup 'ũyãnãn tu',” kaxĩy. \v 29 Hõmã 'Iyait te Topa pupi hãm'ãktux, tu: “Pax pu Topa xe'ẽgnãg yũmũg mõkputox xohix kix, puxix yũmũ yõg kõmẽn te Xonõm putuk, xix Gõmõg putuk, yã' hok yũm,” kaxĩy. \s1 'Iyaet yõg tikmũ'ũn te hãm'ãpak max'ax 'ãpak \p \v 30 Yũmũ'ãtep tep 'ãktux'ax? Nũhũ': Yã' puknõg te Topa xak ohnãg, tu hãpxopmã max hok Topa pu', pa Topa te' kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max, 'ũkuxa mãm ka'ok tu', \v 31 'ĩhã Yoneo yõg tikmũ'ũn te Topa yõg xat'ax xak, nũy Topa pu' xat'ax hã yãy kuxa tupmã', tu' tupmã hok. \v 32 Tep tu' tupmã hok? 'Ũkuxa mãm 'ohnãg, tu hãpxopmã punethok, nũy yãyhã 'ũmax, hu' kuxa mãm 'ohnãg Topa kopah. Tu tikmũ'ũn putuk, nõm tikmũ'ũn te mĩkaxxap xexka yĩmũ hãm tu' nãhã', ha mĩkaxxap yĩmũ' nãhã'. \v 33 Yã Topa yõg tappet te Kunnix 'ãktux, 'ĩhã mĩkaxxap xexka 'ãktux, tu: \q1 “Pẽnã'! Yĩktix Xiãm tu 'ãte mĩkaxxap xexka mõ'yũm, \q1 pu tikmũ'ũn hãm tu nã', mĩkaxxap te' kup hã' tak, ha' nãhã', \q1 ha tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok mĩkaxxap kopah, \q1 puxix tu yãy pu' hũpmã hok,” kaxĩy. \m Yã tappet te Kunnix 'ãktux, nũy tikmũ'ũn kuxa mãm'ax yũmmũgã'. \c 10 \p \v 1 'Ũkxape xop, 'ãte' xak, puyĩy yõgnũ tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok Yeyox Kunnix kopah, ha 'ãte Topa tu' xak pax tikmũ'ũn pupi', \v 2 tu hãmyũmmũg, ha Topap-xehnãg xak, pa hãmyũmmũg 'ohnãg. \v 3 'Ap kuxa tupmã yũmmũg'ah, tu yãy pe'paxex hã yãy kuxa kummuk tupmãp-tup, pa Topap-xehnãg te tikmũ'ũn kuxa tupmãhã', pu tu kuxa max. \v 4 Ha Kunnix nũn, nũy mĩpkupnix tu' xok yũmũg pupi', puyĩy tikmũ'ũn kuxa mãm ka'ok 'õm kopah, puxix Topa' kuxa tupmã', pu tu kuxa max, yĩy Yoneo xop hitop tu' xat'ax mĩy. Yã' kuxa tupmã hok. \s1 Topa te tikmũ'ũn xohix kuxa kummuk xit'ax \p \v 5 Mõnãyxop hittap Mõyyex te' xat'ax 'ãktux, hu: “Tikmũ'ũn yĩpkox pip 'ũxat'ax pu', puxi' xat'ax nõm hĩnnãp-tup,” kaxĩy. Ha kaxĩy 'ũxat'ax te tikmũ'ũn kuxa tupmãhã Topa pu', 'ĩhã tikmũ'ũn te nõm pu' yĩpkox pip, ha Mõyyex te tu' xuktux. \v 6 Pa Topa yõg tappet te hãm'ãktux nõy yã kamah, tu Topa te tikmũ'ũn kuxa tupmã 'ãktux, tu Topa te' kuxa mãm ka'ok xop kuxa tupmã 'ãktux, hu: “'Ũyĩpkopit hok, hu: ‘'Ũ 'ũm te pexkox tu' mõg putup, nũy yũmũg kuxa kummuk tupmã'?’ ” kaxĩy. Tu Kunnix nũ'kutnã'ax 'ãktux, yã' nũn tap, nũy yũmũg kuxa tupmã'. \v 7 Tu xe' yĩkopit, hu: “'Ũ 'ũm te xakix xop pet ha' mõg putup, nũy yũmũg kuxa tupmã'?” kaxĩy. Yã Topa te Kunnix putpu' hĩnnã tap 'ãktux. \v 8 Tu xe hãm'ãktux, hu: “Topa te hãm'ãktux, tu hãm'ãktux 'ũm mõ'kutnãhã xa', ha 'ãxop te hãm'ãpak, tu xe' xuktux, yã 'ãkuxa kopa' xip,” kaxĩy. Hak mũ'ãte Topa yõg hãm'ãktux'ax xa' xuktux, xayĩy 'ãkuxa yũm ka'ok Topa kopah. \v 9 'Ok xatep-tup, pu Topa 'ãkuxa kummuk xit, nũy kuxa max mõ'tat 'ũyãnãn tu'? Xatep-tup, 'ãpu 'ãnõy pu hãm'ãktux, hu: Yeyox mũn yãk xuxyã'! Kaxĩy. Tu 'ãkuxa yũm ka'ok Yeyox Kunnix kopah, Topa te' putpu hĩnnãhã hah. Xate hãpxopmã kaxĩy, puxix Topa 'ãkuxa kummuk xit, nũy kuxa max tat 'ũyãnãn tu'. \v 10 Yũmũg kuxa mãm ka'ok, ha Topa te yũmũg kuxa tupmã', pu tu kuxa max, yũmũ'ãte' yĩkox hã xuktux, puxix Topa yũmũg kuxa kummuk xit. \v 11 Topa yõg tappet te: “Tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok nõm kopah, puxix tu yãy pu hupmã hok,” kaxĩy. \v 12 Ha' hep xop xohix pu hãmmaxnãhã', nõm xop kuxa mãm ka'ok Topa kopah, tu Topa pu yãy putuk, Yoneo yõg tikmũ'ũn xi' puknõg xop. Topa yã yũmũg xuxyã', tu hãmmaxnãhã 'ũhep xop xohix pu', nõm xop te Topa tu' xak, pu hãmmaxnã'. \v 13 Topa yõg tappet te xe: “Topa te' hep xop xohix kuxa kummuk xit putup, nũy kuxa max yãnãn tu' tat, nõm xop te Topa tu' xak, pu' xit,” kaxĩy. \p \v 14 Pa' hep xop punethok te ta tu' xak hok, 'ũkuxa mãm 'ohnãg tu', hu hãm'ãpak 'ohnãg. Tu hãm'ãpak hok, tikmũ'ũn te hãm'ãktux 'ohnãg hah. \v 15 Tu hãm'ãktux hok, tikmũ'ũn te mõ'kutnã 'ohnãg hah. Topa yõg tappet te: “Yã' max tikmũ'ũn nũ', nũy hãm'ãpak'ax max 'ãktux,” kaxĩy. \p \v 16 'A' xohix tep-tup'ah. Hõmã mõnãyxop hittap 'Iyait te Topa pupi hãm'ãktux, tu kax'ãmi', tu: “Topah, pi'yã' yĩpkox 'ũm pip 'ũgmũ'ãte hãm'ãktux?” kaxĩy. \v 17 Yĩy tikmũ'ũn te Kunnix 'ãktux'ax 'ãpak hãmãxap, tuk-nãy tu' kuxa yũm ka'ok nõm hãm'ãktux'ax kopah. \p \v 18 Pa 'ãte xe' yĩkopit, hu: 'Ok tikmũ'ũn te hãm'ãpak hok? HamŨn. Yã' xupak. Topa yõg tappet te: \q1 “Tikmũ'ũn xohix te' yĩy'ax 'ãpak, \q1 yã hãm xexka xohix yõg tikmũ'ũn te nõm hãm'ãktux'ax 'ãpak.” \m Kaxĩy. \p \v 19 Hak yĩkopit, hu: “'Ok Yoneo yõg tikmũ'ũn te hãm 'ũm yũmmũg hok?” kaxĩy. Yã' yũmmũg. Pa hõmã mõnãyxop hittap Mõyyex te Topa yõg hãm'ãktux kax'ãmi', tu: \q1 “'Ãte 'ãyĩpkumĩygãp-tup, 'ũpuknõg xop hã 'ãyĩpkumĩygãp-tup, \q1 'ũpuknõg xop yã' hep puxet 'ohnãg, pãyã 'ãte 'ãyĩpkumĩygã-tup, \q1 'ĩhã puknõg xop yãyhã yõgnũ tikmũ'ũn. \q1 'Ãte 'ãgãyãp-tup nõm puknõg xop hah, \q1 nõm puknõg xop pa te hãmyũmmũg 'ohnãg hã \q1 'ãte 'ãgãyãp-tup,” kaxĩy. \p \v 20 Ha mõnãyxop hittap 'Iyait kuxãnõg 'ohnãg, tu Topa pupi hãm'ãktux tikmũ'ũn pu', tu: \q1 “Nõm xop tek 'ũm xak hok, pak xipihi',” kaxĩy. \p \v 21 Tu Yoneo xop 'ãktux, hu: \q1 “'Ãte tikmũ'ũn xãnãhã', mõ'yãy xe'ẽgnãg tu', \q1 pãyã' yĩpkox 'ohnãg, xix hãm'ãpak 'ohnãg,” kaxĩy. \c 11 \s1 Topa te 'Iyaet yõg tikmũ'ũn kuxa ka' \p \v 1 'Ãte xe' yĩkopit, hu: 'Ok Topa tep-tup hok yãy yõg tikmũ'ũn? 'Ũp-tup! 'Ũgmũn kama nõm Yoneo tikmũ'ũn yõg. 'Ũgmũn 'Iyaet yõg tihik, yãk mũn mõnãyxop 'Amanãm mõkputox, xix Meyamĩy yõg xop kopak xip. \v 2 Topa te Yoneo tikmũ'ũn putup hok'ah, tu nõm yĩmõgatux tap. Hõmã mõnãyxop hittap 'Enit te 'Iyaet yõg tikmũ'ũn 'ãktux kummuk Topa pu', \v 3 tu: “Topah, tikmũ'ũn te 'õg tik xop kix, nõm xop te 'ãmũn pupi hãm'ãktux, ha 'õg mĩmpe koxyõy, tu mĩmpe hãpxop mõ'hap'ax Topa pu' koxyõy, hak mũn puxehnãg xip, hak putex putup kama nõmhã,” kaxĩy. \v 4 Ha Topa te' yãnãn tu hãm'ãktux, hu: “'Ãte tik max xop xohix te 700 yĩmõgatux, ha topa komut Mat pu nũktettex 'ohnãg,” kaxĩy. \v 5 Yã hõnhã kaxĩy kamah. Topa te tikmũ'ũn kutõgnãg xop yĩmõgatux, tu nõm xop ha hãmmaxnãhã', tu' kuxa ka', \v 6 tu' yĩmõgatux 'ũkuxa ka tu'. Pax pu Topa hãpxopmã max hã' yĩmõgãtux, puxix tu tikmũ'ũn kuxa ka hitop tu', pãyã Topa te' hok hã hãmmaxnãhã'. \p \v 7 Yĩy Yoneo xop te' xak, puyĩy 'ũxat'ax hã' kuxa tupmã Topa pu', pãyã' hitop tu' xak. Ha tikmũ'ũn kutõgnag Topa te yĩmõgatux, nũy 'ũkuxa tupmã yãymũn pu', ha Yoneo nõy xop xexka te Topa pu' yĩpkox 'ohnãg. \v 8 Topa yõg tappet te: “Topa te nõm xop putox ka'ogãhã', yã hõnhã hãmyũmmũg 'ohnãg,” kaxĩy. \v 9 Ha Mõnãyxop Namix te: \q1 “Pũyã Topa 'ũyõg hãpxopmã'ax kummuk hã' pago. \q1 Pũyã yãy yõg kummũk'ax hã' kummuk xop mũg ka'ok. \q1 \v 10 Pũyã' pẽnã hok, xix hãpxop xak'ax tu' hittupmã hok,” kaxĩy. \p \v 11 'Ãte xe' yĩkopit. Yoneo yõg tikmũ'ũn te Kunnix putup nõg, yĩy Topa te nõm pu hãpkummugãhã'. 'Ok Topa tep-tup hok? Yãp-tup! Pãyã Topa te' hip, pu tu' puknõg xop yĩpkox pi', puyĩy Yoneo yõg tikmũ'ũn yĩpkumĩy puknõg xop hã, nũy tu' yĩpkox pi kamah Topa pu'. \v 12 Yoneo yõg tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk, yĩy Topa te' hep xop xohix ha hãmmaxnãhã', tu hãmmaxnãp-tup xexka', 'ĩhã Yoneo yõg tikmũ'ũn kama' yĩpkox pip, 'ĩhã Yoneo yõg tikmũ'ũn punethok yĩpkox pip hãm'ãpak max ta tu'. Yã Topa te' xohix te xĩy mõ'kupix, pu yĩpkox pi'. \s1 Topa te Yoneo xop hã' puknõg xop kuxa kummuk xit'ax \p \v 13 'Ãte' puknõg xop pu hãm'ãktux nõmhã. Topa te mõgkutnãhã' puknõg xop hah, pu hãm'ãpak max'ax 'ãktux, hak kuxa hittup. \v 14 Pũyã Yoneo yõg tikmũ'ũn 'ũpuknõg xop pẽnã', nũy kuxa mãm ka'ok yũmmũg, hu' yĩpkumĩy, yã 'ãte' xak, pu' yĩpkumĩy, pu Topa 'ũkuxa kummuk xit, nũy kuxa max yãnãn tu mõ'tat. \v 15 'Ũpuknõg xop yãyhã Topa hã' xape', 'ĩhã Topa te Yoneo xop putup nõg, tu Yoneo yõg tikmũ'ũn xohix putup 'ũxeheh, puxix Topa' xakix xop putpu' hĩnnã'. \p \v 16 Tikmũ'ũn te pãm koxip, nũy Topa pu 'õm yãg hõm, puxix pãm xohix Topa yõg. Tikmũ'ũn te yĩpxatit hõm Topa pu', puxix mĩm xexka kup kama Topa yõg, xix mĩmmãg kamah. Yã mõnãyxop hittap te mĩm yĩpxatit putuk, ha mĩmmãg te hõnhã yõg Yoneo xop putuk. \v 17 Mĩm xexka kup 'Onimet, tu hãmpak'ax xuka' yũm, ha' mĩmmãg 'um xak, ha 'Onimet kup puknõg tu mĩmmãg xut, 'ũkup te hãmhipak tu' yũm ha' xut, ha' mĩmmãg xut, nũy kup nõy putox tu' hĩy, pu tu tox, mĩmmãg nõy putuk. 'Ãxop puknõg xop te 'Onimet puknõg putuk, Topa te xa hãmmaxnãhã', tu xa hãmmaxnãhã Yoneo xop putuk. \v 18 Yĩy Yoneo xop yãk-tõgnãg pe'ãpaxeh hok: 'A 'ãxop te yĩpxatit putuk'ah. 'Ãmhok. Pãyã 'ãxop te mĩmmãg putuk, yã mĩmmãg te' yĩpxatit tu' tup. \p \v 19 Pa 'ãxop te: “Tikmũ'ũn te mĩmmãg xe'e' xut, nũy nõ puknõg hĩy 'ũp-tox tu', pu tu tox. Ha kaxĩy Topa te yãy yõg Yoneo xop mõy, nũy 'ũgmũg nõy hã' yãnãn, puk mũg yã yãy yõg tikmũ'ũn, mõ 'ũgmũg yãy xe'ẽgnãg tu',” kaxĩy. \v 20 Hamũn. Hãpxip kutõgnãg 'ĩhã Topa tep-tup nõg, 'ũkuxa mãm 'ohnãg hah, ha 'ãkuxa mãm ka'ok, yĩy Topa te 'ãp-tup pax, pa yãy pe'ãpaxeh xexka hok. 'Ãkuxãnõg, ka 'ãkuxa mãm kux. \v 21 Hõnhã Topa te yãy yõg Yoneo xop putup nõg. 'Ãkuxa te Topa nĩm, puxix Topa kamah 'ãp-tup nõg. \v 22 Topa te hãmyok mĩy, tu tikmũ'ũn kuxa ka kamah. Tu hãmyok mĩy 'ĩhã tikmũ'ũn kummuk xũygãhã', tu' yãnãn tu' kummugãhã', tu 'ãkuxa ka', 'ãyĩpkox pip hah. 'Ãyĩpkox hok, puxix Topa 'ãmõy kamah. \v 23 Yoneo yõg tikmũ'ũn te yãy putat kummuk nĩm, nũy kuxa mãm ka'ok Kunnix kopah, puxix Topa' putpu' kuxa mãmmã', yãy yõg xip'ax tu'. Ha tikmũ'ũn te mĩmmãg xe'e hĩy putpu', puyĩy xip ka'ok. Kaxĩy Topa te Yoneo xop mãmmã'ax 'ũxeheh. \v 24 'Ãxop puknõg, tu 'Onimet mĩmmãg putuk. Tikmũ'ũn te mĩmmãg xut, nũy kup xe'e tu' hĩy, pu tu' kup xe'e hã' mĩmmãg. Yoneo yõg tikmũ'ũn te 'Onimet kup xe'e putuk, ha Topa te yã yãg putup nõg, tu' xep-tup'ax kamah, puyĩy yãy mũn hã tikmũ'ũn xe'e 'ũxeheh. \s1 Yã Topa mũn max xe'ẽgnãg \p \v 25 'Ũkxape xop, 'ũg'ãpax: Hõnhã Yoneo yõg tikmũ'ũn yĩpkox 'ohnãg, pa hãptup nõy xohix 'ĩhã' yĩpkox pip putup, 'ĩhã' puknõg xop xohix punethok te Topa yõg putat hã' mõg, ha Topa te' xohix te xĩy mõ'kupix, pu mõg. 'Ãte xa hãm'ãktux'ax 'ãktux, xayĩy yãy yõg hãmyũmmũg pe'ãpaxeh hok. Ha Topa te hãm'ãktux xe'e', nũy yãy yõg tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgã'. \v 26 Tu Yoneo yõg tikmũ'ũn xohix mõy putup, hãpkummugã'ax tu' mõy putup, yĩy Topa yõg tappet te: \q1 “Tik te yĩktix Xiãm tu' xip, \q1 tu' nũn putup, nũy tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, \q1 nũy Mõnãyxop Yako mõkputox \q1 kuxa kummuk xit. \q1 \v 27 'Ãte hãmpa'ax mĩy putup tikmũ'ũn mũtik, \q1 'ĩhã 'ãte' kuxa kummuk xit, \q1 tu' kuxa max yãnãn tu' tat,” kaxĩy. \p \v 28 Yoneo xop te Topa hã' puknõg, hãm'ãpak maxp-tup nõg tu', ha kaxĩy 'ãxop yã Yoneo xop'ah, nũy Topa hã 'ãxape', pa Topa te Yoneo xop yĩmõgatux tap, mõnãyxop hittap ha' yĩmõgatux, tu hãm'ãktux xex, hu: “'Ãte 'ãmõkputox hãk xape mõg kumak mõg, tuk kux 'ohnãg,” kaxĩy. \v 29 Topa te Yoneo yõg tikmũ'ũn yĩmõgatux, tu mõ'yãy xe'ẽgnãg, ha' hupmã 'ohnãg, yã Topa te' kuxyã 'ohnãg, tu nõm hã hãmmaxnãp-tup. \v 30 Hõmã 'ãxop puknõg, 'ap Yoneo xop'ah, 'ãyĩpkox 'ohnãg Topa pu', ha Topa te 'ãkuxa ka', Yoneo xop yĩpkox 'ohnãg ha 'ãkuxa ka'. \v 31 Yã Topa te 'ãkuxa ka', ha Yoneo xop yĩpkox 'ohnãg nõmhã, pu Topa kama nõm xop kuxa ka'. \v 32 Yã' hep xop xohix yĩpkox 'ohnãg Topa pu', yĩy Topa te' hĩy, yãy yõg hãpxopmã'ax ha' hĩy, ha Topa te' xohix kuxa ka', pu' xohix tu' mũg. \s1 Pũyã Topa max xe'ẽgnãg 'ãktux \p \v 33 Topa te yã xohix ha hãmmaxnã xe'ẽgnãg, pexkox yõg hãpxop xexka xe'ẽgnãg hã, ha hãmyũmmũg xe'ẽgnãg. 'A tikmũ'ũn te Topa yõg hãpxopmã'ax xohix yũmmũg'ah, nũy tu nõy pu' yũmmũgã'. 'Ãmhok. \v 34 Yĩy Topa yõg tappet te: \q1 “Tikmũ'ũn 'ũm te Topa yõg hãmpe'paxex yũmmũg'ah, \q1 tu Topa pu hãmyũmmũgã 'ohnãg, \q1 \v 35 tu Topa pu hãpxop hõm 'ohnãg kamah, pu tu ta nemẽn, \q1 nũy yãnãn tu' pago. 'Ãmhok.” Kaxĩy. \p \v 36 Yã Topa-xet te hãpxop xohix mĩy, tu hãpxop xohix hinnãhã', tu yãymũn pu' mĩy, xix yãy pu hĩnnãhã'. Yã Topa mũn xexka xe'ẽgnãg. Pũyã tikmũ'ũn te nõm xexka 'ãktux mõ kuma' mõg! Hamũn! \c 12 \s1 'Ãpu yũmũ'ãte Topa tu hãpxopmã' \p \v 1 Yĩy 'ãte xak xape xop xapit, xayĩy Topap-xehnãg pu yãymũn hõm, tikmũ'ũn te hãpxop hok hõm putuk. Yã 'ãxop te ta nemẽn, Topa te 'ãkuxa ka hah, xayĩy nõm puxehnãg pu 'ãyĩpkox pi'. Yã Topa tep-tup pax. Hamũn. Yã kaxĩy 'ãxop te Topa pu nũ'ãktettex xe'e'. \v 2 Hãm xexka tu' pip tikmũ'ũn yã Topa hã' puknõg, yĩy nõm pu 'ĩpkox hok, nũy yõg hãpxopmã'ax tat hok. Pa Topa te 'ãp-tox maxnã'ax, xayĩy Topa yõg putup'ax yũmmũg, nũy hãpxopmã max. Topa te nõm putup, yĩy 'ã mãynãg mĩy Topa tu'. \p \v 3 Topa tek mũn ha hãmmaxnãhã', tuk ka'ogãhã', yĩy xa hãm'ãktux, hu: 'Ãmpe'ãpaxeh max, nũy yãy yõg hãpxopmã'ax kopit max. Topa te 'ãkuxa mãmmã ka'ok, xayĩy 'ãxop xohix hãpxopmã max, Topa te yã 'ãxat hah. \v 4 Tikmũ'ũn yĩn puxet, tu' kup punethok, xix hãpxop te yĩn kopa' pip punethok, xi' mĩy'ax punethok. \v 5 Kaxĩy yũmũg xohix punethok, pãyã yũmũg kuxap-xet Kunnix kuxa mũtik, yãk puxet, yã 'ãyĩn putuk. \v 6 Topa te yũmũg xohix ka'ogãhã', tu' hok hã ka'ogãhã', nũy hãpxopmã', tu' hok hã yãy yũmũg ka'ogãhã'. Tu tikmũ'ũn puxet ka'ogãhã', pu Topa pupi hãm'ãktux. Pũyã nõm tikmũ'ũn hãm'ãktux, Topa te' kuxa mãmmã ka'ok hah. \v 7 Xix tikmũ'ũn nõy ka'ogãhã', pu' nõy hã tu tehet. Pũyã nõm tikmũ'ũn hã tu' tehet. Xix tikmũ'ũn nõy ka'ogãhã', pu hãmyũmmũgã'. Pũyã hãmyũmmũgã'. \v 8 Xix tikmũ'ũn nõy ka'ogãhã', pu tu' xape xop mõ'nĩynãm, nũy ka'ogã'. Pũyã mõ'nĩynãm. Xi' nõy ka'ogãhã', pu hãpxop hok popmã'. Pũyã' popmã', nũy tu' xupkumĩy hok. Xi' nõy ka'ogãhã' pu tu' xat. Pũyã tu' xat max. Xi' nõy ka'ogãhã', pu tu' nõy kuxa ka', nũy tu hittupmã'. Pũyã tu hittup, 'ũnõy kuxa ka 'ĩhã'. \p \v 9 'Ãxape hã mõ'ãmã hok, pa nõm putup pax xe'e'. Hãpkummuk'ax putup hok, nũy tu hãmmax xax, nũy hãpxopmã max mõ kuma' mõg. \v 10 'Ãxop xohix Kunnix hã 'ãxape', yĩy 'ãxop xohix hã yãy xape'. 'Ãpu, yãy putup pax, nũy 'ãnõy pe'ãpaxeh xexkanã xip. \v 11 Hãpxopmã max, tu tuknõg hok, nũy Topa pu hãpxopmã, 'ãkuxa hittup tu'. \v 12 'Ãkuxa hittup 'ĩhã Yeyox Kunnix nũn'ax hã' hip, tu hãpxopmã ka'ok hã' tot, nũy hãmmax hip, xix Topa pu hãm'ãktux mõ kuma mõg, yã' kux hok. \v 13 'Ãxupkumĩy hok, tu 'ãxape hok xop pu hãpxop hõm, xi' puknõg xop xãnã', pu 'ãpet kopa' mõy mõ'xip. \p \v 14 Topa tu' xax, pu hãmmaxnã tikmũ'ũn kummuk hah, nũy nõm xop te 'ãkummugã xop ha hãmmaxnã', ha Topa tu' xax hok, puyĩy nõm pu hãpkummugã 'ũyãnãn tu'. 'Ãmhok. \v 15 Tikmũ'ũn potaha', 'ãpu nũ yõkãmũ poho kamah. Tikmũ'ũn hittup, 'ãpu nũ mũtik 'ãhittup kamah. \v 16 'Ãnõy mũtik 'ãti max, ha yãy tukmĩy hok. Yãy pe'ãpaxeh xexka hok, pa' nõy te 'ãxat'ax pu 'ãyĩpkox pi', nũy nõm pu 'ãhãm max. Yãy pe 'ãpaxeh hok, hu: Yã puxehnãg 'ãte hãmyũmmũg. Kaxĩy. \p \v 17 Tikmũ'ũn te xa hãpkummugã', 'ãpu, 'ãyãnãn tu hãpkummugã hok. 'Ãpu, hãpxopmã max, puyĩ' xohix yũmmũg, tu: “Hãpxopmã max 'õhõm,” kaxĩy, nũy xa hãm'ãktux max. \v 18 'Ũxax, nũy tikmũ'ũn xohix mũtik yãykix ta tu yãytuk-mĩy 'ohnãg, nũy 'ãxohix kuxa mãmmã'. \v 19 Tikmũ'ũn te xa hãpkummugã', 'ãpu 'ũyãnãn tu' kummugã hok. 'Ãmhok. Pũyã Topa' kummugã', ha Topa yõg tappet te Topa yõg hãm'ãktux 'ãktux, tu: “'Ũgmũn yã Topah, tu hãpkummugãp-tup 'ũyãnãn tu', nũy tu pago,” kaxĩy. \v 20 Ha Topa yõg tappet te xa hãmyũmmũgãhã', hu: “Tikmũ'ũn te xa tu' gãy, tup-tup xũy, 'ãpu, tu' hõm hãpxop, puyĩ' mã'. 'Ũgãy xop te kõnãg tat xak, 'ãpu, kõnãg tat, nũy hõm, puyĩ' xo'op. Kaxĩy xate' gãy xop kuxyãhã', pu yãyhãhup xexka', yã' payĩn pukpex,” kaxĩy. \v 21 Tux hok, xa hãpkummuk mĩy hok, pa hãpxopmã max, xayĩy hãmmax mĩy. \c 13 \s1 Gohet yõg tik xop pu 'ãyĩpkox pi' \p \v 1 Pũyã' xohix gohet pu yĩpkox pi', nũy tik xop te tikmũ'un xat'ax pu yĩpkox pi'. Yã Topa te' tux hok pu tu tikmũ'ũn xat. \v 2 Tikmũ'ũn te gohet xop pu' yĩpkox hok, puxix Topa pu' yĩpkox hok kamah, ha Topa te nõm tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kummuk kopit, tu' xũygãp-tup, pu tu pago. \v 3 Tikmũ'ũn te hãpxopmã max, puxix gohet yĩpkutuk hok, ha tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk, puxi' yĩpkutuk. Xatep-tup nũy 'ãkuxãnõg hok, 'ãpu hãpxopmã max, puyĩy tik te 'ãxat'ax 'ãmax 'ãktux. \v 4 'Õhõm te Topa pu' hãm, nũy xa hãmmaxnã'. Xate hãpkummuk mĩy, 'ãpu 'ãxat'ax yĩpkutuk, tute 'ãxũygã'ax, xa tu pago. Topa te' xat'ax xop xat, pu' yãnãn tu tikmũ'ũn kummuk pu hãpkummugã'. \v 5 Yĩy 'ãxat'ax xop pu 'ãyĩpkox pi', Topa te 'ãxat hah, 'ãkuxa te 'ãxat hãmãxap, ha 'ãxũygã hok kamah. \p \v 6 'Õg tayũmak hã pago kama gohet pu', gohet te nõm tayũmak xak hah. Yã' xat'ax xop te Topa pu hãpxopmãhã', 'ĩhã 'ãxat. \v 7 Hu pago tayũmak hã xate ta nemen, xix' xat'ax xop pe'ãpaxex xexka kama xate ta nemẽn. \s1 'Ãnõy ha hãmmaxnã' \p \v 8 Tikmũ'ũn pu ta nemẽn hok, pap-tup pax xexka'. Tikmũ'ũn te Topa yõg xat'ax mãynãg mĩy, 'ĩhã' nõy putup pax. \v 9 'Ũxat'ax te: “'Ãnõy hã xupxet hok,” kaxĩy, xix: “'Ũp-tex hok,” kaxĩy, xix: “Hãpxop hã xupxet hok,” kaxĩy, xix: “'Ãnõy yĩpkumĩy hok,” kaxĩy. Yã' xat'ax xohix te yũmũ'ã hãmyũmmũgãhã', ha hãmyũmmũg'ax puxet, hu: 'Ãnõy putup pax, yã yãy mũn putup pax putuk. Kaxĩy. \v 10 Tikmũ'ũn te' nõy putup pax, puxi' nõy pu hãpkummugã 'ohnãg, yĩy tikmũ'ũn te' xat'ax pu' yĩpkox pip, 'ĩhã' nõy putup pax xe'e'. \v 11 'Ãpu, 'ãnõy putup pax. Yã hãptup xe'e mõ'nã'ax, puxix Kunnix nũ', nũy yãy yõg tikmũ'ũn yãy tu nũ'xok, 'ãkuxa tuknõg hok, nũy tikmũ'ũn mõ'yõn putuk hok. Yã hõmã yũmũg kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah, \v 12 pa yã hãptũmnãg, ha hãptup te hãpkanet hã mõ'nã'ax, ha kaxĩy yũmũg xuxyã xupep putup. 'Ãpu, yũmũ'ãte hãpkummuk mĩy kux, nũy 'ãmnĩy koxtap kopa yõg hãpxopmã'ax kuxyã', nũy hãpkummuk mũtik yãy tuk-mĩy mãyõn xupep 'ĩhã'. \v 13 Yĩy hãmyok mĩy nõmhã, yãy xaptop hok. Hãpkute'ex kummuk hok, xix kenmuk xo'op hok, nũy 'ãpaptux hok, xix 'ũpẽnã pax hok, xayĩy hãpkummuk mĩy hok, xix 'ãnõy hã xupxet hok, xix hãmpe'ãpaxeh kummuk hok, xix yãykix hok, xix 'ãyĩpkumĩy hok. \v 14 Yã yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix te 'ãpupi' xip, nũy 'ãxeh, yĩ' tux hok pu xeh, ha yãy pu 'ĩpkox pip hok, nũy yãy yõg putup'ax mĩy hok, ka hãpkummuk mĩy. \c 14 \s1 'Ãnõy yõg hãpxopmã'ax kopit hok \p \v 1 'Ãxop kopa' pip tikmũ'ũn kuxa mãm pu'uk, 'ãpu nõm putup pax, pa hãm'ãktux hã' nõy yãnãn hok, 'ũyõg hãmpe'paxex hã yãy tuk-mĩy hok. \v 2 Tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok, puxi' xit'ax xohix mãhã', pa tikmũ'ũn kuxa yũm pu'uk te xogyĩn mã 'ohnãg. \v 3 Tikmũ'ũn yãg te hãpxop xohix mãhã'. Pũyã' nõy mũn putup, nõm te xogyĩn ma hok, nũy nõm pe'paxeh kutõgnãg hok. Tikmũ'ũn yãg te xogyĩn mã 'ohnãg. Puyã' nõy putup, nõm te hãpxop xohix mãhã', pu nõm pe'paxex kutõgnãg hok. Topa te nõm putup pax, yã' puxi'. \v 4 'Ok yãy pe'ãpaxex xexka', nũy 'ãnõy yõg kãmãnat yõg hãpxopmã'ax kopit? Yũmũg xuxyã te' kopit putup, nũy hãmyũmmũg, 'ok pe kãmãnat hãm max, pe' hãm kummuk. Yã' hãm maxp-tup. Topa te' ka'ogã'ax, puyĩy hãpxopmã max. \p \v 5 Tikmũ'ũn yãg te hãptup tuknõg putup, 'ĩhã' nõy te 'ãmnĩy xohip-tup, ha 'ãmnĩy xohix te yãy putuk hamũn pu'. Pũyã tikmũ'ũn kuxa xohix mãm ka'ok, nũy hãmyũmmũg, nũy yãy yõg hãpxopmã'ax yũmmũg, 'ok pe' max, 'ok pe' kummuk. \v 6 Tikmũ'ũn te hãptup tuknõg putup, puxix mõy Topa xexka 'ãktux, 'ĩhã nõm hãptup putup, ha tikmũ'ũn te hãpxop xohix mã', puxix Topa xexka 'ãktux, 'ĩhã hãpxopmãhã', hu: “'Ãmax Topah, tu hãpxop xohix 'ã' hõm, nũy 'ũkxĩnnã',” kaxĩy. Ha tikmũ'ũn te xogyĩn mã hok, puxix tu Topa xexka 'ãktux 'ĩhã' mã hok, tu: 'Ãmax Topah, xa hãm yõg hãpxop punethok 'ã' hõm, nũy ũkxĩnnã',” kaxĩy. \v 7 Tikmũ'ũn puxehnãg hã 'ap hi'ah, tup-xehnãg hã 'ap xok'ah, pãyã Topa te yũmũg xat, 'ok pe yũmũg hi', pe yũmũg xakix. \v 8 Yũmũg hi, kopxix Topa tu yũmũg hi'. Yũmũg xakix, kopxix Topa tu yũmũg xakix. Yã kaxĩy, pe yũmũg hi', pe yũmũg xakix, kopxix Topa yõg yũmũ'ã'. \v 9 Kunnix xok, tu putpu' hi', nũy tu yãyhã nõm hi xop yãy xuxyã', xi' xakix xop yãy xuxyã kamah. \v 10 Xix 'ãmũn, tep tu xate 'ãxape yõg hãpxopmã'ax kopit, nũy hãpxopmã'ax 'ãktux kummuk? 'Ãnõy 'ãktux kummuk hok. Yũmũg xohix te Topa keppak pip putup, pu yũmũg yõg hãpxopmã'ax xohix kopit, nũy hãmyũmmũg, 'ok pe yũmũ'ãte hãpxopmã max, pe hãpxopmã kummuk. \v 11 Yĩy Topa yõg tappet te Topa yõg hãm'ãktux 'ãktux. Ha Topa te: \q1 “'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux, tu xa hãm'ãktux xex: \q1 Yãk hi mõkumak mõg, \q1 yĩy 'ũhep xohix xop tek keppa nũktettex putup, nũy tu kuxa' yẽy, \q1 tutek mũn ha Topa xe'ẽgnãg 'ãktux putup,” kaxĩy. \p \v 12 Yĩy yũmũg xohix te Topa keppak pip putup, nũy yãy yõg hãpxopmã'ax 'ãktux. \s1 'Ãnõy kummugã hok \p \v 13 'Ãxape kummuk 'ãktux hok. 'Ãmhok, hãpxopmã hok, nũy 'ãnõy pu hãpkummugã hok, puyĩy hãpkummuk mĩy hok. \v 14 'Ũgkuxap-xet yũmũg xuxyã kuxa mũtik, hu 'ãte hãmyũmmũg, ha hãpxop xit'ax xohix max, 'ũyĩ' mã', pa tikmũ'ũn yãg te: “Nõm te xokxop mã hok xop. Yã' kummuk tikmũ'ũn te' mã',” kaxĩy, puxix nõm xit'ax yã nõm tikmũ'ũn hã 'ũmã hok. \v 15 Xate nõm hãpxop mã', hu ta 'ãxape kuxa hittupmã hok, tu' kummugãhã', hu nõm putup nõg. 'Ãxit'ax hã 'ãxape pu hãpkummugã hok, ka tute Topa yõg putat xak. 'Ok yũmmũg xate'? Yã Kunnix te 'ãxape pupi' xok, nũy nõ hãmmaxnã', pa xate' kummugãhã 'ãxit'ax hã. 'Ãpu 'ãnõy kuxa putex hok! \v 16 Xate hãpxopmãhã', tu hãmpe'ãpaxex, hu: “Yã 'ãte hãpxopmã max,” kaxĩy. Yã' max, pa 'ãxape mũtik hãm'ãktux hok, nũy nõy yãnãn hok. Yã 'ãxape te hãmpe'paxex nõy. 'Ãyĩy hok, xayĩy 'ãxape gãyã hok, ka 'ãxape 'õg hãpxopmã'ax kopit kummuk. \v 17 Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, tu tikmũ'ũn kuxa tu' xat, tu putep mũn mã'ax 'ap xat'ah, xix putep xo'op'ax 'ap xat'ah. 'Ãmhok. Topa te tikmũ'ũn xat, pu max, tu' xat, pu tu kuxa yũm ka'ok, tu' xat, pu tu kuxa hittup xexka', ha Topa Koxuk te' kuxa hittupmã'ax, tu hãpxopmã'ax max hã' kuxa yũmmã'ax. \v 18 Ha tikmũ'ũn te Kunnix pu hãpxopmã kaxĩy, puxix Topa nõm 'ũmax 'ãktux, ha tikmũ'ũn xohix te nõm 'ũmax 'ãktux kamah. \p \v 19 'Ãpu yũmũ'ãte hãxopmã maxnã', nũy kuxa yũmmã', nũy yũmũg xape ka'ogã'. \v 20 Pa nũy ta nõy kummugã hok. 'Ãxit'ax hã 'ãnõy kummugã hok. 'Ãmhok. 'Õg pa 'ãti'! 'Ãnõy yã Topa yõg, ha Topa te nõm putup pax, 'ũyõg hah, ha' kummugã hok, nũy 'ãxit max. \v 21 Topa tep-tup tikmũ'ũn te xogyĩn mã hok, xix ta hep xupyãg xo'op hok, ka' nõy hã hãpkummugãhã'. \v 22 Xate hãpxopmãhã', tu' max pe'ãpaxex, 'ãkuxa yũm ka'ok, hu 'ãxit, xi' xo'op, ha xate' yũmmũg, xix Topa te' yũmmũg. Puxi'. Tikmũ'ũn kuxa yũm ka'ok yãy yõg hãpxopmã'ax kopah, puxix tu kuxa hittup xexka', ha' kuxa te yãy mũn tu: Yã' max. 'Ãte hãpxopmã max hõnhã,” kaxĩy. \v 23 Pa tikmũ'ũn kuxa yũm pu'uk, tu yãy mũn yĩkopit, 'ok pe' max, 'ok pe' kummuk, 'ũ hãpxop 'ũm mã', puxix Topa' tux hok pu' mã hok, 'ũkuxa yũm 'ohnãg hah. Tikmũ'ũn kuxa yũm pu'uk, 'ĩhã hãpxopmã', puxix hãpkummuk mĩy, 'ũkuxa yũm pu'uk tu'. \c 15 \s1 'Ãpu, 'ãnõy yõg putup'ax mĩy \p \v 1 Topa tek xat, 'ũyĩy yũmũg xape xop mõ'nĩynãm, nõm xop kuxa mãm pu'uk mõ'nĩynãm, nũy nõ ka'ogã', nũy yũmũg yãy yõg putup'ax mĩy hok. \v 2 'Ãnõy yõg putup'ax mĩy, nũy nõm ha hãmmaxnã', pu tu kuxa yũm ka'ok Yeyox kopah. \v 3 Kunnix te yãy yõg putup'ax mĩy 'ohnãg, yĩy Topa yõg tappet te Kunnix 'ãktux, tu hãm'ãktux, hu: “Tikmũ'ũn te 'ãkummuk 'ãktux, puxik mũn kummuk 'ãktux kamah,” kaxĩy. \v 4 Hõmã tik xop hittap te Topa pupi hãm'ãktux, tu tappet tu kax'ãmi', ha mõ'yũmũg nĩynãm, 'ũyĩy nõã'tot, ha Topa yõg tappet te yũmũg ka'ogãhã', 'ũ Kunnix putpu nũn'ax hip. \v 5 Topa te 'ãka'ogãhã', xix xa hã' totnãhã'. Pũyã Topa 'ãxop kuxa puxetnã', xix 'ãp-tox puxetnã kamah, xayĩy Yeyox Kunnix yõg hãpxopmã'ax tat, \v 6 nũy Topa yũmũg Tak max 'ãktux, nũy 'ãyĩy'ax puxet hã Topa max 'ãktux, yã 'õhõm yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix hã 'Ãtak. \s1 Yã hãm'ãpak max 'ãktux Yoneo xop hã' puknõg xop pu' \p \v 7 'Ãpu, 'ãxape putup, yã kaxĩy Kunnix te 'ãp-tup, tu mõ'ãyãy xe'ẽgnãg. 'Ãxape putup pax, pu tikmũ'ũn te: “Topa mũn max xe'ẽgnãg!” kaxĩy. \v 8 'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux: Kunnix te Yoneo xop tu hãpxopmãhã', tu nõm xop ha hãmmaxnãhã', pu nõm xop yũmmũg, tu Topa te hãmyok mĩy yũmmũg. Yã Topa te' yõg hãm'ãktux xex, tu mõnãyxop hittap pu' xex, tu' xaxok 'ohnãg, tu mãynãg mĩy. \v 9 Ha Kunnix te hãxopmãhã', pu' puknõg xop yũmmũg kamah, yã Topa te puknõg xop kuxa ka', puyĩy Topa max 'ãktux, yĩy Topa yõg tappet te: \q1 “Yã 'ãmax Topah, yĩy 'ãte' puknõg xop pu hãm'ãktux putup, \q1 tuk-tex putup, nũy 'ãmax 'ãktux,” kaxĩy. \q1 \v 10 Tu xe hãm'ãktux, hu: \q1 “Pũyã' puknõg xop kuxa hittup Yoneo xop mũtik. \q1 Yã Topa te Yoneo yõg tikmũ'ũn yĩmõgatux,” kaxĩy. \q1 \v 11 Tu xe: \q1 “Pũyã' puknõg xop xohix Topa xexka 'ãktux, \q1 pũyã' hep xop xohix Topa pu hãm'ãktux punethok, \q1 nũy tu: ‘'Ãmax xe'ẽgnãg,’ kaxĩy, Topa pu',” kaxĩy. \p \v 12 Ha mõnãyxop hittap 'Iyait te Topa yõg tappet tu kax'ãmi', hu: \q1 “Yexe mõkputox 'ũm nũn putup, nũy puknõg xop xat, \q1 ha' hittup, tu' hip, pu mõkputox nũ',” kaxĩy. \p \v 13 Yã Topa te yũmũg kuxa hittupmãhã', pũyã 'ãkuxa mãmmã, xayĩ' hip, Yã yũmũ'ã' hõm putup pexkox yõg hãpxop xohix, ha yũmũ'ãte' hip, nũy pop. Yã Topa Koxuk te 'ãka'ogãhã', xa hãmmax hip kamah, nũy pexkox yõg hãpxop tu pop. \s1 Paot te hãpxe'e 'aktux \p \v 14 'Ũkxape xop, 'ũgkuxa yũm ka'ok 'ãkopah, yã 'ãkuxa max, tu hãmyũmmũg, ha 'ãte 'ãyũmmũg, ha hãmyũmmũg max, nũy 'ãnõy pu hãmyũmmũgã'. \v 15 Pa 'ãte xa kax'ãmi tappet, tu xa hãpxe'e 'ãktux, tuk kuxãnõg 'ohnãg, nũy xa xaxogã hok. Yã Topa tek yãykutnãhã', 'ũ hãpxopmã nõm pupi', tuk hittup xexka'. \v 16 Yã hãpxopmãhã Yeyox Kunnix tu', nũy hãmpuknõg yõg xop mõ'nĩynãm, tu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, 'ãmãnex putuk tu', puyĩ' puknõg xop kuxa mãm ka'ok Topa kopah. Yã mõ'yãy xe'ẽgnãg, ha Topa Koxuk te nõm xop yĩmõgatux, nũy Topa kuxa hittupmã'. \v 17 'Ũghittup xexka', Topa tu 'ãte hãpxopmãhã', tuk kuxa hittup. Yãk kuxap-xet Kunnix kuxa mũtik. \v 18 'Ap 'ũgkuxãnõg'ah, tu hãm'ãktux xe'e', nũy Kunnix te hãpxopmã'ax 'ãktux, 'a 'ãte hãm'ãktux nõy 'ãktux 'ũm putup'ah, pa Kunnix 'ũgmũg 'ũm hã hãpxopmã ka'ok, puyĩ' puknõg xop kuxa mãm ka'ok Topa kopah, 'ãte hãm'ãktux, nũy hãmyũmmũgã', puyĩ' puknõg xop yĩpkox pi Topa pu'. \v 19 Topa Koxuk te mõgkutnãhã', tuk ka'ogãhã', 'ãte hãpxopmã xe'ẽgnãg, puyĩ' puknõg xop pẽnã', hak ka'ogãhã', 'ũ hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg. Yã kaxĩy tikmũ'ũn 'ũm te' mĩy hok, yĩk xip Yenoyanẽn tu', tuk mõg, tuk xupep hãpxexka 'Init tu', nũy hãm'ãpak max'ax xohix 'ãktux, nũy Kunnix 'ãktux. \v 20 'Ãte hãpxopmã punethok, nũy hãm'ãpak max'ax 'ãktux, nũy Kunnix 'ãktux puknõg xop pu', nõm xop te Kunnix 'ãxet'ax 'ãpak hok pu' xuktux, nũy nõy yõg hãpxopmã'ax mĩy hok. 'Ãte putup'ah, 'ũnõy te hãpxopmã hãmãxap, 'ũg-nãy tu hãpxopmã'. \p \v 21 Ha Topa yõg tappet te: \q1 “Tikmũ'ũn 'ũm te nõm 'ãktux 'ohnãg, pãyã' puknõg te' pẽnãp-tup, \q1 ha hãm'ãpak 'ohnãg xop te hãmyũmmũg putup,” kaxĩy. \s1 Paot te kõmẽn xexka Hõm tu' mõg putup \p \v 22 'Ãmnĩy xohix hã 'ãte' xak, nũy 'ãhak mõg, pãyãk mõg'ah. \v 23 'Ãte hãpxopmã kux nũnte, kopxix 'ãhak mõg. Yã 'ãte' hip hãmyãxatamuk xohix hã, 'ũg 'ãha mõg. \v 24 Huk mõg putup nõmhã. 'Ũgmõg putup hãpxexka 'Expãn hah, tu 'ãp-tup, xa mõgnĩynãm, 'ũyĩy 'Expãn tuk mõg, tu 'ãxop mũtik 'ũkxip putup hãmãxap. \v 25 Hõnhãk mõg Yenoyanẽn tu', nũy Topa yõg tikmũ'ũn tu hãpxopmã'. \v 26 Yã hãpxexka Mãxenõn yõg kuxa mãm ka'ok xop, xix hãpxexka Genex yõg kuxa mãm ka'ok xop te tayũmak pop, nũy Topa yõg tikmũ'ũn pu' popmã Yenoyanẽn tu', nũy hok xop pu' popmã'. \v 27 Nõm kuxa mãm xop te' popmãp-tup, nũy hok xop pu' popmã'. Yã' max 'ũ popmã', Yoneo xop pu' yãnãn tu' popmãhã'. Yã Yoneo xop te' puknõg xop ha hãmmaxnãhã', yĩ' puknõg xop te tu ta nemẽn, nũy yãnãn tu' hok xop pu hãpxop popmã'. \v 28 'Ãte hãpxopmã kux, kopxi' hok xop pu hãpxop popmõg, tu 'Expãn hak mõg putup, tuk mõg putat hã, kopxix 'ãhak mõg kamah. \v 29 'Ũgmõg, nũy 'ãha hãmmaxnã', pu Kunnix 'ãha hãmmaxnã xexka'. \p \v 30 'Ũkxape xop, 'ãte 'ãxapit, yũmũg xuxyã te mõ yũmũg yãy xe'ẽgnãg hah, xix Topa Koxuk te mõgyãy hah, xa mõgnĩynãm, nũy Topa puk 'ãktux nãm, puk mũn ka'ogã', \v 31 tuk pẽnã max, tuk mõgnĩy, puyĩy Yoneo yõg kuxa mãm hok xop tek kummugã hok. 'Ãpu, Topa tu' xax kamah, puyĩy Yenoyanẽn yõg kuxa mãm ka'ok xop 'ũgputup, 'ãte hãpxopmã max hah. \v 32 Topa tek putup, kopxik mõg 'ũm 'ãhah, tuk hittup xexka', nũy 'ãmũtik 'ũktihi', nũy 'ãmũtik 'ũghittup. \v 33 Pũyã Topa 'ãkuxa mãmmã', xix 'ãmũtik tihi'. Hamũn! \c 16 \s1 Paot te' xape xop pu 'ãneo \p \v 1 Pep yã yũmũg xape hex, tu' max, tu kõmẽn Xẽnkenex yõg kuxa mãm ka'ok xop pu hãpxopmãhã', tu' hok xop pu hãpxop popmãhã', \v 2 yĩy nõm putup, nũy nõ tu 'ãtehet, yã yũmũg xuxyã 'ũyõg kamah. Pũyã' xohix hã tu' tehet, yã tikmũ'ũn punethok hã' xape, xik mũn hã' xape'. \v 3 'Ãte Pinixit xix 'Ak pu 'ãneo hõm, yãk mũn mũtik Topa tu hãpxopmãhã', tu yãk mũn hã 'ũkxape xe'e'. \v 4 Tu 'ã' xok'ax, yĩy 'ãte nõm pu: 'Ãmax xe'e', kaxĩy. 'Ãte' puknõg xop yõg kuxa mãm ka'ok xop xohix mũtik hãm'ãktux, hu: 'Ãmax xe'e! Kaxĩy. \v 5 'Ãte' kuxa mãm ka'ok xop pu 'ãneo hõm kamah, nõm xop te 'Ak pet tu yãy tu nũ'nãhã'. \p 'Ãte 'Ẽpẽn pu 'ãneo hõm kamah, hak mũn hã 'ũkxape', tu 'Ax yõg tik te mãxap, nũy kuxa yũm Yeyox kopah. \v 6 'Ãte Mãnix pu 'ãneo hõm, ha 'ãxop pu hãpxopmãhã punethok. \v 7 Xix 'Ãnenõn xix Yõn pu 'ãneo hõm, ha kama Yoneo yõg tihik, 'ũgmũn putuk, tuk mũn mũtik pip kanet kopah. Yeyox yõg mõ'pok xop te' yũmmũg max, ha' kuxa mãm ka'ok hãmãxap, hak-nãy tuk kuxa yũm ka'ok kamah. \p \v 8 'Ãte 'Ãpit pu 'ãneo hõm, hak mũn hã yã 'ũkxape' xe'e, yãg mũg kuxap-xet yũmũg xuxyã kuxa mũtik. \v 9 Xix 'Ohmãn pu 'ãneo hõm, hak mũ mũtik hãpxopmãhã', tu Kunnix tu hãxopmãhã', xix 'Extak pu 'ãneo hõm, hak mũn hã 'ũkxape xe'e'. \v 10 Xix 'Apet pu 'ãneo hõm, yã Kunnix tu hãpxopmã xexka', ha tikmũ'ũn te' yũmmũg. Xix 'Anixtop pet kopa' pip xop pu 'ãneo hõm. \v 11 Xix 'Enoniãm pu 'ãneo hõm kamah, ha Yoneo yõg tik kamah, xix Nãxix pet kopa' pip xape xop pu 'ãneo hõm kamah. \p \v 12 Xix Tinipẽn xix Tinipox pu 'ãneo hõm, yã Topa tu hãpxopmãhã', xix Pex, hak mũn hã 'ũkxape', tu yũmũg xuxyã tu hãpxopmãhã xexka'. \v 13 Xix Hop pu 'ãneo hõm, yã hãpxopmãhã xexka Topa tu', xi' tut pu 'ãneo, yãk mũn hã yã' tut. \v 14 'Ãte 'Axĩn pu 'ãneo hõm, xix Penegõn pu' hõm, xix 'Ehẽm pu' hõm, xix Pa'ot pu' hõm, xix 'Ehãm pu' hõm, xix yũmũg xape xop te' pet kopa' pip pu 'ãneo hõm. \v 15 Xix Pinot pu 'ãneo hõm, xix Yonit pu' hõm, xix Neneo pu' hõm, xi' hex pu' hõm, xix 'Onĩm pu' hõm, xix Topa yõg tikmũ'ũn xohix pu 'ãneo hõm, nõm te' mũtik pip xop pu 'ãneo hõm kamah. \p \v 16 Yãy kep ha yãy mũg, nũy tu 'ãneo. Yã Kunnix yõg tikmũ'ũn xohix te 'ãxop pu 'ãneo hõm. \s1 Paot te hãmyũmmũgãhã' \p \v 17 'Ũkxape xop, 'ãte xa hãm'ãktux: 'Og pa mõxip! Tikmũ'ũn kummuk te xa hãm'ãktux hã' nõy yãnãn, puyĩy 'ãgãyã', puyĩy yãy xakot, ha Topa yõg hãm'ãktux yũmmũgã kummuk. 'Ãpu, 'ũnĩm nõm kummuk xop. \v 18 Tikmũ'ũn te hãpxopmã kummuk ha xĩy, puxix Kunnix yũmũg xuxyã tu hãpxopmã 'ohnãg, pãyã hãpxop xak, nũy xit. Tu hãm'ãktux mãynãg, nũy yã tikmũ'ũn pu mõ'ãmã', nũy tikmũ'ũn hãmyũmmũg hok xop pu mõ'ãmã'. \v 19 Tikmũ'ũn xohix te 'ãyĩpkox pip'ax yũmmũg, ha hãm'ãpak max'ax pu 'ãyĩpkox pip, 'ãyĩy xa tuk hittup, tup-tup, xa hãmyũmmũg, nũy hãpxopmã max, pãyã 'a 'ãte putup'ah, xa hãpxopmã kummuk yũmmũg. 'Ãmhok. \v 20 Topa te yũmũg kuxa mãmmãhã', tu hãpxip kutõgnãg 'ĩhã Hãmgãyãgnãg koxyõy putup, pu 'ãxop totnok nãm, tu' nõã'. \p Pũyã yũmũg xuxyã Yeyox xa hãmmaxnã'! \p \v 21 Tĩmõn tek mũtik hãpxopmãhã', tu xa 'ãneo hõm, xix Noxit, xix Yaxãm, xix Xoxit, te 'ãneo hõm kamah. Nũ tik xop xohix Yoneo xop, 'ũgmũn putuk. \p \v 22 'Ũgmũn Tex, tu Paot pupi tappet kax'ãmi', tu 'ãxop pu 'ãneo hõm, yãk mũn Kunnix yõg, 'ãxop putuk. \p \v 23 Xix Gax te 'ãneo, hak mũg pip Gax pet tu', ha' kuxa mãm xop te nũ pet tu ta tu yãy tu nũ'nãhã', tu nũ'ãktettex. Xix 'Enax te 'ãneo, ha kõmẽn yõg tayũmak xex, xix Koat te 'ãneo, ha yũmũ'ã hã' xape'. \p \v 24 Pũyã yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix 'ãxop xohix ha hãmmaxnã'! Hamũn! \s1 Paot te Topa xexka xe'ẽgnãg 'ãktux \p \v 25 'Ãpu yũmũg Topa xexka 'ũm 'ãktux! Tu 'ãkuxa mãmmã'ax ka'ok, xayĩy 'ãkuxa mãm ka'ok mõ' kuma' mõg. Yã hãm'ãpak'ax te' xuktux, 'ãte nõm te xa' xuktux, tu Yeyox Kunnix xa' xuktux. Hõmã Topa te hãpxaptop, \v 26 pa hõnhã hãmyũmmũgãhã', tu tik xop hittap hã' yũmmũgãhã', nõm xop te Topa pupi hãm'ãktux, tu tappet tu kax'ãmi', pu Topa yõg tikmũ'ũn hãmyũmmũg, ha Topa hi xe'ẽgnãg mõ kuma' mõg, tu' xat, pu' hep xop xohix pu' xuktux, pu hãm xexka xohix yõg tikmũ'ũn pu' xuktux, puyĩ' xohix yĩpkox pi', xi' kuxa mãm ka'ok hãm'ãpak max'ax kopah. \p \v 27 Topap-xehnãg, 'ũnõy 'a' ti'ah, ha hãmyũmmũg xe'ẽgnãg. Pũyã' xohix Topa xexka xe'ẽgnãg 'ãktux, Yeyox Kunnix ha hãm'ãktux. \p Tu ta tu' kux.