\id MRK - Maxakal'i NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h MÃ'AK \toc1 Mã'ak Te Topa Yõg Hãm'ãpak Max 'Ãktux \toc2 Mã'ak \toc3 Mk \mt1 MÃ'AK TE TOPA YÕG HÃM'ÃPAK MAX 'ÃKTUX \c 1 \s1 Yoãm tep-tox pix, tu hãm'ãktux \p \v 1 Nũhũ', yã Yeyox Kunnix yõg hãm'ãpak max'ax, yã Topak-tok yõg. \v 2 Hõmã 'ũhittap 'Iyait te Topa pupi hãm'ãktux, hu Yeyox Kunnix yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, hu nõ kax'ãmix tappet tu, hu: \p “Topa te: 'Ãte tik mõkutnãp-tup, puyĩy 'ũg pupi hãm'ãktux, puyĩy 'ãkeppa mõg, puyĩy xa hãmmaxnã'. \v 3 Tute hãm'ãktux ka'ok putup hãm panip xexka tu', hu hãm'ãktux, hu: Yũmũg xuxyã nũn putup. 'Ãpu yã tu hãmmaxnã'. 'Ãpu yã hãmmax mĩy.” Kaxĩy. \p \v 4 Hãpxip 'ĩhã' nũn Yoãm, nõm tep-tox pix. 'Ũnũn, tu nũktu' xupep hãm panip xexka tu', tu tikmũ'ũn putox pix, tu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu yã yãyhãhup, nũy hãpkummuk mĩy kux, ha 'ãte 'ãp-tox pix putup, puyĩy Topa 'ãxop yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxogã', pu tu' kux. Kaxĩy. \p \v 5 Ha ta' nũn hãpxexka Yonex yõg tikmũ'ũn xohix xix kõmẽn Yenoyanẽn yõg tikmũ'ũn xohix, nũy Yoãm yõg hãm'ãktux 'ãpax. 'Ũnũn xohix, nũktu' mõxaha', tu Yoãm yõg hãm'ãktux 'ãpak, tu yãy yõg hãpkummuk mĩy'ax 'ãktux, ha Yoãm tep-tox pix kõnãg kox Yohnãm kopah. \v 6 Yoãm te' tat topixxax, yã kãmẽn xe hã' mĩy, tu xokxax hãg-nãy hĩy, tu kunit mãhã', tu puk hep xup. \v 7 Yoãm te: \p —Hãpxip 'ĩhã' nõy tek pe' nũn putup. Yã' ka'ok nõ'õm, ha tak pu'uk. 'Ũxexka xop te' yõg pataxax ko'a, pu' max, pak pu'uk, hu yõg pataxax ko'a, pu' kummuk. \v 8 'Ãte 'ãp-tox pix kõnãg hã, pa tute 'ãxop ha Topa Koxuk nũ'kutnãp-tup, nũy 'ãxop ka'ogã'. Kaxĩy. \s1 Yoãm te Yeyox putox pix \p \v 9 Ha ta' xip Yeyox kõmẽn Nãyane tu' hãpxexka Ganinet kopah, tu ta' nũn, tu nũktu' xupep Yoãm tu', ha Yoãm te Yeyox putox pix kõnãg kox Yohnãm kopah, \v 10 tup-tox pix kux, ha kõnãg kopa' xupep Yeyox, tu' pẽnãhã', ha ta pexkox xõn, ha ta' yĩxohoh Topa Koxuk, yã kuxxuxtut putuk. 'Ũnũn, tu nũktu Yeyox yĩmũ' xupep. \v 11 Ha ta pexkox kopa Topa te: \p —Xõnnẽ', 'ãte mõ'ãyãy xe'ẽgnãg. Xatek kuxa hittupmãhã'. Kaxĩy. \s1 Hãmgãyãgnãg te Yeyox xapit \p \v 12 Hãpxip 'ĩhã Topa Koxuk te Yeyox mõkutnãhã hãm panip xexka tu', \v 13 ha ta' mõg, tu' xip, ha Hãmgãyãgnãg te Yeyox xapit, puyĩy hãpkummuk mũn mĩy, pa' mĩy 'ohnãg, ha ta' pip xokxop gãy, pa pexkox yõg nũ'pok xop te Yeyox pẽnã max. Yã' xip Yeyox 'ãmnĩy xohix te' 40 hã. \s1 Yeyox te hãpxopmã kõnãmãhã hãpxexka Ganinet tu' \p \v 14 Hãpxip ha ta xonat te Yoãm mũg, tu kanet ka'ok kopa' xix, 'ĩhã putpu' nũn Yeyox, tu nũktu' xupep hãpxexka Ganinet tu', tu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, \v 15 tu: \p —Hõnhã Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat putup, ha' yĩpkox pip putup. 'Ãpu yã yãyhãhup, nũy hãpkummuk mĩy kux. 'Ãpu yã 'ãkuxa mãm Topa yõg hãm'ãktux kopah, puyĩy Topa 'ãkuxa kummuk xit, nũy kuxa max mõ'tat, 'ũyãnãn tu'. Kaxĩy. \p \v 16 Ta' mõg Yeyox kõnãg xexka Ganinet kux tu', pa' pip tik tix, yã Xĩmãm Pet xix taknõy 'ũxuxet'ax 'Ãnene', ha kõnãg xexka tu mõ tutpanip yõn. Yã mãpxexex putuk, hu mãm xukpax. \v 17 Ha Yeyox te: \p —Mã, nũy 'ũg pe mõg. 'Ãxop te mãm xuk, pa 'ãte xa hãmyũmmũgãp-tup, xayĩy 'ũg ha tikmũ'ũn nũnnã'. Kaxĩy. \p \v 18 Ha tik te tutpanip nĩm, tu ta' mõg Yeyox peheh, \p \v 19 tu' mõg, pa' pip tik tix nõy, yã Tiak xi' taknõy Yoãm, yã Yemeneo kutok, tu mĩpkox kopa' mãm, tu tutpanip mãynãg mĩy, \v 20 ha Yeyox te tik xãnãhã', ha' tak nĩm xix kãmãnat xop nĩm mĩpkox kopah, tu Yeyox pe' mõg. \s1 Tik kopa' xip yãmĩy kummuk \p \v 21 Tu' mõg Yeyox xix yõg tihik, tu mõktu' mõxaha kõmẽn Kapãnãm tu', tu' nox pip. Nit xap ha ta' mõg Yeyox, tu Yoneo xop yõg Topa pet hã mõ'nãhã', tu tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', \v 22 ha tikmũ'ũn te' xupak, tu hãmyũmmũg'ax putuppax. Yã Yeyox 'ũka'ok, tu hãmyũmmũg, tu hãmyũmmũgã max, 'ap tik te hãmyũmmũg xop putuk'ah. \p \v 23 Ha ta' nũn tihik, ha' kopa' xip yãmĩy kummuk, ha tik te hãm'ãktux ka'ok, hu: \p \v 24 —Kõmẽn Nãyane yõg Yeyox, putep mũn mĩy putup? 'Ok 'ãnũn, nũy 'ũkputex? 'Ãte 'ãyũmmũg. Topa te 'ãyãykutnãhã'! Kaxĩy. \p \v 25 Pa Yexox te yãmĩy kummuk xat, hu: \p —Hãm'ãktux hok, nũy ta 'ãpep! Kaxĩy. \p \v 26 Yãmĩy kummuk te tik yãy nuhugãhã', tu hãm'ãktux ka'ok, tu ta hãptopa' xupep, \v 27 ha tikmũ'ũn kuxa te' yẽy, tu' yĩkopit, hu: \p —Pute 'ũm? 'Ok tute hãpxop tup yũmmũgãhã'? Tute yãmĩy kummuk xat, ha' yĩpkox pip, nũy xupep. Kaxĩy. \p \v 28 Hãpxip kutõgnãg 'ĩhã tikmũ'ũn xohix te' yũmmũg hãpxexka Ganinet xexka tu', Yeyox te hãpxopmã max xe'ẽgnãg. \s1 Yeyox te Xĩmãm Pet xetut mũktut hittupmãhã' \p \v 29 Tu ta' mõg Jesus xix Tiak xix Yoãm, tu mõktu' mõxaha Xĩmãm Pet pet hã, yã 'Ãnene pet kamah. \v 30 'Ũxip Xĩmãm Pet xetut mũktut, tu' pip, tu' xax pukpex, ha tikmũ'ũn te nõm 'ãktux mõ'ka'ok, \v 31 ha ta' mõg Yeyox 'ũn yĩkãgnãg, tu' nõy yĩm mũg, tu' yĩm xĩnnãhã', ha' yũm, tu' xuxi', tu' nõy pu' hãm mĩptut kopah. \s1 Yeyox te tikmũ'ũn pakut xohix hittupmãhã' \p \v 32 'Ãmãxãgnãg, ha ta tikmũ'ũn te' nũnnãhã tikmũ'ũn pakut xohix xix yãmĩy kummuk te tikmũ'ũn kopa' pip xop nũnnãhã Yeyox tu' \v 33 ha ta' nũn kõmẽn yõg tikmũ'ũn xohix xexka', tu nũktu mĩptut yĩkãgnãg tu' pip, nũy pẽnã', \v 34 ha Yeyox te tikmũ'ũn pakut xohix hittupmãhã', tu hãmpakut xohix mõy, tu yãmĩy kummuk xohix mõy, ha yãmĩy kummuk xohix te Yeyox yũmmũg, yĩy Yeyoy te nõm xat, pu hãm'ãktux hok. \s1 Yeyox xip hãpxexka Ganinet tu' \p \v 35 Hãptup nũn, ha ta Yeyox yãy koxak, tu ta' mõg, tu mõktu hãm panip xexka tu' xupep, tu Topa pu hãm'ãktux, \v 36 pa Xĩmãm Pet te Yeyox xak xi' xape xop te' xak punethok, \v 37 tu' nũn, tu nũktu' xipihi', tu: \p —Tikmũ'ũn xohix te 'ãxak. Kaxĩy. \p \v 38 Ha Yeyox te: \p —'Ãpu yũmũ mõg xiptuxexka xohix mõyãykoxip, tu' tikmũ'ũn nõy hah, nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux hato'a kamah. Yã 'ũgnũn hãm xexka tu', nũy tikmũ'ũn xohix pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. Kaxĩy. \p \v 39 Tu ta' mõg, tu hãpkumep punethok hãpxexka Ganinet xexka tu', tu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux punethok Yoneo xop yõg Topa pet xohix kopah, tu yãmĩy kummuk mõy. \s1 Yeyox te tik xax kunutnãm tapmãhã' \p \v 40 Ha ta' nũn tihik, tu' xax kunutnãm, 'ũnũn, tu nũktu Yeyox yĩkãgnãg 'ũkopaxux hã' xip, tu ta tu' xak, hu: \p —'Ãte' yũmmũg. Xatep-tup, nũy ta 'ũkxax tapmã yũmmũg. Kaxĩy. \p \v 41 Ha' kuxa ka' punethok, tu' nõy yĩmũ yãy yĩm xix, hu: \p —Hamũn, 'ãtep-tup. 'Ãxax tap. Kaxĩy. \p \v 42 Hãpxip 'ohnãg 'ĩhã' xax kunutnãm tap. Yã' hittup. \p \v 43-44 Ha Yeyox te' xat ka'ok, hu: \p —'Ũxupax. Tikmũ'ũn pu nũ hãpxopmã'ax 'ãktux hok. Mõg 'ãmãnex hah, puyĩy 'ãxax pẽnã'. 'Ãpu 'ãmãnex pu hãpxop hõm, puyĩy Topa pu nõm hõm, xayĩy Mõyyex yõg xat'ax mĩy. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te' yũmmmũg, 'ãxax tap. Kaxĩy. \p Tu tik xat, pu mõg. \v 45 Ha ta' mõg tihik, tu' xohix pu hãm'ãktux kõnãmãhã', hu: \p —Pẽnã', Yeyox tek xax tapmãhã'. Kaxĩy. \p Hã kaxĩy Yeyox te kõmẽn xohix hã' mõ'nã xaptop 'ohnãg. Yã tikmũ'ũn te Yeyox yũmmũg, yĩy ta' nox xip hãm panip xexka tu', ha ta' nũn tikmũ'ũn xohix, nũy Yeyox xax. \c 2 \s1 Yeyox te tik hãpkumep hok hittupmãhã' \p \v 1 'Ãmnĩy xohix nõg, 'ĩhã putpu' mõg Yeyox kõmẽn Kapãnãm tu', tu nũktu mĩptut hã mõ'nãhã'. Pa hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te hãm'ãktux, ha tikmũ'ũn xohix te' yũmmũg, 'ũxip Yeyox, \v 2 tu ta' nũn tikmũ'ũn, yã yãytunũ'nãhã 'ũxohix, ha mõktu mĩptut hã nũ'xĩmnãg xix hãmyĩkox yĩka nũ'xip kama hãptopah, ha Yeyox te tikmũ'ũn pu Topa yõg hãm'ãktux'ax 'ãktux, \v 3 ha ta' nũn tik te' 4, tu tik hãpkumep hok nũnnãhã', yã tutpe hã mõ'tat. \v 4 'Ũnũn pa' pip tikmũ'ũn xohix, yĩy ta Yeyox ha' mõg 'ohnãg mĩptut kopah, hu ta pepi' mõg, tu mõktu mĩptut yĩmũ' mãm, tu hãpxax mõy Yeyox xuka', tu ta hãm tu tutpe hã tik pakut xix Yeyox keppa', \v 5 ha Yeyox te' yũmmũg tik kuxa mãm ka'ok. Yeyox te tik hãpkumep hok pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ũgnix, Topa te 'õg hãpkummuk mĩy'ax xaxogãhã', ha' kux. Kaxĩy. \p \v 6 Ha ta' pip tik te hãmyũmmũg xop, tu' kuxa kopa' yĩkopit, hu: \v 7 “Texĩy hãm'ãktux? Tute Topa 'ãktux kummuk! Tep te hãpkummuk mĩy'ax xaxogã yũmmũg? Yã Topap-xehnãg te'!” Kaxĩy. \p \v 8 Pa Yeyox te tik yõg hãpe'paxex'ax yũmmũg, tu: \p —Texĩy 'ãkuxa kopa 'ãyĩkopit? \v 9 Hãm'ãktux 'ũm yãyxat 'ohnãg? 'Ok pe tik hãpkumep hok pu hãm'ãktux, hu: “'Ãte 'õg hãpkummuk mĩy'ax xaxogãhã', ha' kux,” kaxĩy, 'ok pe hãm'ãktux, hu: “'Ãpu 'ãyĩpxit, nũy pepix xihip, nũy 'õg tutpe pepix xup, nũy ta mõg”? Kaxĩy. \v 10 'Ãte hãpxopmã putup, ha 'ãxop te' pẽnãp-tup, hu' yũmmũg, 'ũgmũn yã Tikmũ'ũn Kutok te tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxogã'ax nũnte hãm xexka tu'. Kaxĩy. \p Tu tik hãpkumep hok pu hãm'ãktux, hu: \p \v 11 —'Ãpu 'ãyĩpxit, nũy pepi xihip, nũy 'õg tutpe pepi' xup, nũy ta mõg yãy pet hah. Kaxĩy. \p \v 12 Hãpxip 'ohnãg 'ĩhã tik te hãpkumep hok yĩpxit, nũy pepi' xip, nũy yãy yõg tutpe pepi' xup, tu ta' mõg, ha tikmũ'ũn xohix te' pẽnãhã', tu' kuxa te' yẽy, tu Topa 'ãktux max, hu: \p —Tikmũ'ũn te hãpxopmã'ax nõy hã kaxĩy pẽnã 'ohnãg! Kaxĩy. \s1 Yeyox xix Nemi' \p \v 13 Ta xe' mõg Yeyox, tu mõktu' xupep kõnãg xexka Ganinet tu', ha ta' nũn tikmũ'ũn xohix Yeyox hah, ha' xohix pu hãmyũmmũgãhã'. \p \v 14 Tu ta' mõg, pa' xip Nemi', yã 'Ãppeo kutok, tu' yũm gohet pupi tayũmak pop'ax pet kopah, ha Yeyox te Nemi pu hãm'ãktux, hu: \p —Mã, nũy 'ũkpe mõg. Kaxĩy. \p Nemi pepi' xip, tu ta pe' mõg, tu mõktu Nemi pet hã' mõxaha', \v 15 ha hãpxip 'ĩhã' xit Yeyox xix yãy yõg tik xop xix gohet pupi tayũmak pop'ax xop xix hãpkummuk mĩy'ax xop nõy, \v 16 ha ta' nũn tik te hãmyũmmũg xop xix Paniye xop nũn, tu nũku' pẽnãhã', Yeyox xit tik mũtik xix gohet pupi tayũmak pop'ax xop mũtik, tu Yeyox yõg tik xop pu' yĩkopit, hu: \p —Teptu Yeyox xit 'ũkummuk xop mũtik? Kaxĩy. \p \v 17 Ha Yeyox te' xupak, tu tik te hãmyũmmũg xop pu hãm'ãktux, hu: \p —Nonot xop te' hittup xop hã te 'ohnãg, pa pakut xop hã tehet. Hã kãxĩy 'ũgnũn, nũy hãpkũmmuk mĩy'ax xop xãnã', pa' max xop xãnã 'ohnãg. Kaxĩy. \s1 Yeyox te' xit hok 'ãktux \p \v 18 Ha ta' pip Yoãm mũtik mõg xop xix Paniye xop, tu' xit hok, nũy Topa pu hãm'ãktux. \p Ha ta' xip Yeyox, ha ta' nũn tikmũ'ũn, tu nũktu' yĩkopit, hu: \p —Yoãm mũtik mõg xop xit hok, nũy Topa pu hãm'ãktux xix Paniye xop te' kamah. Texĩy 'õg tik te' 12 xop xit hok 'ohnãg, nũy Topa pu hãm'ãktux? Kaxĩy. \p \v 19 Ha Yeyox te: \p —Tikmũ'ũn te yãyta pẽnãhã', ha' xip tik te yãytap-tup. 'Ok tikmũ'ũn xit hok nõmhã'? 'Ãmhok, yã' xit. \v 20 Nãy, pu tik te yãyta mõg, ha tikmũ'ũn xit hok nõmhã'. Hã kaxĩy 'ũkxip, 'ĩhã yãy yõg tik te' 12 xit hok 'ohnãg. Nãy, 'ũgmõg putup, 'ĩhã' xit hok putup. Kaxĩy. \p \v 21 Tu Yeyox te xe: \p —Tikmũ'ũn te' xap 'ohnãg topixxax yãg tup, yã' pix 'ohnãg, xix topixxax kunox. Ka' xap, ha' pix, puxix yãg yãy nũ'nã', ha topixxax yãy pot. \v 22 Ha ta' pux 'ohnãg tikmũ'ũn te xupyãg tup xokxax kox kutut kopah. Ka' pux, puxix xupyãg xokxax kox koxyõy, ha' xaxok xupyãg, ha' kummuk xokxax kox. Pa' pux xupyãg tup xokxax kox tup kopah, pu' max. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat, xix kama yõgnũ hãpxopmã'ax tat, pu' kummuk. Kaxĩy. \s1 Yeyox te 'ãmnĩy hãm hok 'ãktux \p \v 23 Nit xap, yã 'ãmnĩy hãm hok, ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik te 12 xop, tu mõktu xuxnãg ta xe tox yõg hãm mep, tu xuxnãg ta xe tox mep, nũy mã', \v 24 ha ta' nũn Paniye xop tu' yĩkopit, hu: \p —Teptu 'õg tik xop te' mep 'ãmnĩy hãm hok 'ĩhã'? Yã' kummuk. Yũmũ yõg xat'ax kax'ãmi tappet tu', tu' xat, pu hãm hok 'ãmnĩy hãm hok 'ĩhã'. Kaxĩy. \p \v 25 Ha Yeyox te: \p —'Ok 'ãxop te' mõkupix tappet tu'? Putep mũn mĩy Namix? Yã putup tep-tex Namix xix yãy yõg tihik. \v 26 Namix mõg, tu mõktu Topa pet hã mõ'nãhã', pa' mãm pãm, yã Topa keppa' mãm, ha Namix te' pãm pop tu' mãhã', tu yãy yõg tik xop pu' popmãhã', puyĩy mã', 'ĩhã 'ãmãnex yã 'Amit, tu 'ãmãnex xop xohix xat 'ũkax'ãmi yũmũ yõg xat'ax yõg tappet tu'. 'Ũxat, pu 'ãmãnex te nõm pãm mã', pa' nõy mã hok, pa Namix te' mãhã'. Kaxĩy. \p \v 27 Ha Yeyox te xe: \p —Topa te tikmũ'ũn pu 'ãmnĩy hãm hok mĩy, pa 'ap 'ãmnĩy hãm hok pu tikmũ'ũn mĩy'ah. Yã 'ãmnĩy hãm hok te tikmũ'ũn yõg kãmãnat putuk, pa tikmũ'ũn te 'ãmnĩy hãm hok yõg kãmãnat putuk 'ohnãg, \v 28 ha tak mũn Tikmũ'ũn Kutok te' xat 'ãmnĩy hãm hok yõg hãpxopmã'ax. Kaxĩy. \c 3 \s1 Yeyox xix tik yĩm te nũ' yãy nũnnãhã' \p \v 1 Tu ta' mõg Yeyox, tu mõktu Yoneo xop yõg Topa pet hã xe mõ'nãhã', pa' xip tihik, tu' yĩm te nũ' yãy nũnnãhã', \v 2 ha ta' pip tikmũ'ũn, tup-tup, nũy Yeyox hãpkummuk mĩy pẽnã' nit xap 'ĩhã', nũy hãm'ãktux, hu: \p —Yeyox te' xat'ax mĩy 'ohnãg. Kaxĩy. \p \v 3 Ha Yeyox te tik pu hãm'ãktux, hu: \p —Mã'. Kaxĩy. \p \v 4 Tu ta tikmũ'ũn pu hãm'ãktux hu: \p —Putep xat Topa yõg xat'ax yõg tappet? Putep xat, puyĩy tikmũ'ũn hãpxopmã nit xap 'ĩhã', yã 'ãmnĩy hãm hok 'ĩhã': 'ok pe hãpxopmã max, 'ok pe hãpxopmã kummuk? 'Ok pe tikmũ'ũn hĩnnãhã, 'ok pe tikmũ'ũn nĩm, puyĩy xakix? Kaxĩy. \p Pa tikmũ'ũn te hãmaãktux 'ohnãg. \v 5 Ha' gãy Yeyox, tu' kuxa hittup 'ohnãg, tikmũ'ũn te hãmyũmmũg putup 'ohnãg hah. \p Ta Yeyox te tik pu: \p —'Ãpu yã 'ũyoa 'ãyĩm. Kaxĩy. \p Ha' yoa', ha' yĩm hittup. \p \v 6 Hãpxip ha ta' mõg Paniye xop, tu mõktu xat'ax xexka 'Enot yõg xop mũtik hãm'ãktux, tu hãm'ãktux texĩy Yeyox putex putup. \s1 Yeyox te pakut xop nõy hittupmãhã' \p \v 7 Ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik te 12 xop, tu mõktu' mõxaha kõnãg xexka Ganinet kux tu'. Ha ta' nũn tikmũ'ũn xohix, yã hãpxexka Ganinet yõg xop, xix hãpxexka Yonex yõg, \v 8 xix kõmẽn Yenoyanẽn yõg, xix hãpxexka 'Inumẽn yõg, xix kõnãg kox Yohnãm kũnãpa yõg xop, xix kõmẽn Tinok yõg, xix Tinok yĩmap pip xop, xix kõmẽn Xinõm yõg, xix Xinõm yĩmap pip xop. Yã' xohix te Yeyox yõg hãpxopmã'ax 'ãpak, hu' nũn, nũy Yeyox pẽnã', \v 9 ha ta yãy yõg tik xop mõ'pok Yeyox te, puyĩy mĩpkox nũnnã', puyĩy tikmũ'ũn xohix Yeyox mõ'yõn hok. \v 10 Yã tikmũ'ũn xohix hittupmãhã Yeyox te', yĩy ta tikmũ'ũn pakut xohix nũn, nũy yãy mõ'yõn, nũy Yeyox 'ãpit, puyĩy hittupmã'. \v 11 Ha ta' pip tikmũ'ũn, tu' kopa' pip yãmĩy kummuk, tu' nũn, tu nũktu kup tomãhã Yeyox keppah, tu hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —'Ãmũn yã Topak-tok! Kaxĩy. \p \v 12 Pa Yeyox te yãmĩy kummuk xat ka'ok, hu: \p —Hãm'ãktux hok, yãg-mũn yã Topak-tok 'ãktux hok. Kaxĩy. \s1 Yeyox te yãy yõg tik te 12 yĩymõgãtux \p \v 13 Tu ta' mõg Yeyox, tu mõktu yĩktix tu' pũnãmep, tu' nõy xãnãhã', ha ta' nũn, \v 14 ha Yeyox te tik te 12 yĩmõgãtux, puyĩy Yeyox mũtik mõg, puyĩy Yeyox tik mõ'pok, puyĩy tik Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, yã' xuxet'ax Yeyox yõg mõ'pok xop. \v 15 Yeyox te nõm ka'ogãhã, pu yãmĩy kummuk mõy. \v 16 Tik te 12 xop kopa' pip yã Xĩmãm, kama' xuxet'ax Pet, \v 17 xix Tiak xi' taknõy Yoãm, yã Yemeneo kutok, yã Tiak xix Yoãm 'ãxet'ax nõy Motnẽy, yã tikmũ'ũn yĩy'ax kopa yã' yãy no'ok kutok, \v 18 xix 'Ãnene', xix Pinip, xix Matõmẽo, xix Mãteo, xix Tõmẽ', xix 'Appeo kutok Tiak, xix Tanep, xix Xĩmãm, yã tutep-tup, puyĩy 'Iyaet xop yãyhã xexkah, \v 19 xix Yot 'Ixkanot, yã tute' gãy xop mõgãhã Yeyox hah, puyĩy xũygã'. \s1 Yeyox xix Hãmgãyãgnãg \p \v 20 Ha ta' nũn Yeyox, tu nũktu mĩptut hã mõ'nãhã', ha tikmũ'ũn xohix nũn, ha Yeyox xit putup, pa yã' xit 'ohnãg, yã tikmũ'ũn xohix pip. \v 21 Ha ta' nũn Yeyox xape xop, nũy Yeyox mõgã', yã' xupak tikmũ'ũn te' xuktux Yeyox putox kummuk, \v 22 ha kõmẽn Yenoyanẽn yõg tik te hãm yũmmũg xop te: \p —Yeyox kopa' xip Meyemo', yã yãmĩy kummuk xop yõg xat'ax, ha Meyemo te Yeyox ka'ogãhã', puyĩy yãmĩy kummuk mõy. Kaxĩy. \p \v 23 Ha Yeyox te tikmũ'ũn xohix xãnãhã', nũy hãmyũmmũgã', tu hãm'ãktux'ax hã hãmyũmmũgãhã'. Tute: \p —Texĩy Hãmgãyãgnãg te tikmũ'ũn kopa yãy xut? \v 24 Hãpxexka yõg tikmũ'ũn te yãy pot, nũy yãy kix, tu hãpxip 'ĩhã' xakix 'ũxohix. \v 25 'Ũxape xop te yãy pot, nũy yãy kix, tu hãpxip 'ĩhã' nõg 'ũxape xop. \v 26 Hã kaxĩy Hãmgãyãgnãg xop te yãy pot, nũy yãy kix, puxix xakix 'ũxohix. \p \v 27 —'Ũxupxet te hãpxop hã' xupxet putup mĩptut kopah, pa' xip tik ka'ok mĩptut kopah. Texĩy hãpxop xupxet putup? Yã tik ka'ok poxit hã' hĩy hãmãxap, tu nõmhã' xupxet. Hã kaxĩy 'ãte Hãmgãyãgnãg hĩy, nũy tikmũ'ũn kopa yãmĩy kummuk mõy. \p \v 28 —'Ãpu 'ũxaxogã hok. Topa te tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax xohix xaxogã yũmmũg, pu tu' kux. Tikmũ'ũn te Topa 'ãktux kummuk, ha Topa te' xaxogã yũmmũg, pu tu' kux. \v 29 Pa tikmũ'ũn te Topa Koxuk 'ãktux kummuk, ha Topa te' xaxogã yũmmũg 'ohnãg. Yã' xip 'ũyõg hãpkummuk mĩy'ax mõkuma' mõg, tu' kux 'ohnãg. Kaxĩy. \p \v 30 Hã kaxĩy hãm'ãktux Yeyox. Hamũn, tikmũ'ũn te hãm'ãktux, 'ũxip yãmĩy kummuk Yeyox kopah. Pa 'ãmhok, yã Topa Koxuk te' kopa' xip. \s1 Yeyox mũktut xi' taknõy xop \p \v 31 Ha ta' nũn Yeyox mũktut xi' taknõy xop, tu nũktu hãptopa' pip, tu' nõy mõ'kutnãhã', puyĩy Yeyox xãnã'. \v 32 Ha ta kopa' mãm tikmũ'ũn Yeyox mũtik, tu hãm'ãktux, hu: \p —Hãptopa' pip 'ãtut xix 'ãtaknõy xop, tu 'ãxãnãhã'. Kaxĩy. \p \v 33 Ha: \p —Tep-te 'ũktut putuk xik taknõy xop putuk? Kaxĩy. \p \v 34 Tu' yãy yĩmap xop pẽnãhã', tu: \p —Pẽnã nũhũ', yãg tut xik taknõy xop. \p \v 35 Nõm te' mĩy Topa te nõm putup, yãg taknõy xop xik hex xik tut yãg xape xop. Kãxĩy. \c 4 \s1 Hãpxopxap \p \v 1 Ta xe tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã Yeyox te kõnãg xexka Ganinet kux tu', ha ta' pip tikmũ'ũn xohix, yĩy ta' mõ'nãhã mĩpkox hã, tu' yũm, ha' pip tikmũ'ũn hãmhũmnãg hãm kux tu', \v 2 ha Yeyox te hãm'ãktux'ax hã hãpxop xohix yũmmũgãhã', nũy Topa yõg hãpxopmã'ax yũmmũgãhã', tu: \p \v 3 —'Ũgxupex, 'ũmõg tihik, nũy hãpxopxap mõ'pok, \v 4 tu hãpxopxap mõ'pok, ha yãg te nũ'nãhã putat kopah, ha ta' nũn putuxnãg, tu' xohix mãhã', \v 5 ha ta' yãg nõy te nũ'nãhã hãm kutõgnãg kopa mĩkaxxap yĩmũ' yũm, tu hãpxip kutõgnãg 'ĩhã' xokax hãm tũnẽmnãg tu', \v 6 pa mãyõn xip, ha mõ'hap, tu' nak, yã' yĩpxatit kutõgnãg, hu' nak, \v 7 ha ta' yãg nõy te nũ'nãhã mĩmyãm kup kakak, tu' xokax, tu' tuk, ha mĩmyãm kup tuk, tu' nõy mõ'nĩy, ha' ta 'ohnãg, \v 8 ha ta' yãg nõy te nũ'nãhã hãm max kopah, tu' xokax, tu' tuk, tu mõktu kup puxet te mĩnta te' 30 popmãhã', ha ta kup nõy ta' tu 60, ha ta kup nõy ta tu 100. Kaxĩy. \p \v 9 Tu xe: \p —'Ãyĩpkox pip, nũy ta 'ãpu yã xupax. Kaxĩy. \s1 Yeyox te hãpxopxap 'ãktux \p \v 10 Ha ta' mõg tikmũ'ũn punethok, ha ta' yãg xip Yeyox mũtik xix Yeyox yõg tik te 12 xop mũtik, tu yãy tu nũ'nãhã', nũy Yeyox mũtik hãm'ãktux, tu: \p —Hãmyũmmũg'ax 'ũm yũmmũgãhã xate? Kaxĩy. \p \v 11 Ha: \p —Texĩy Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, ha' yĩpkox pip? Topa te xa' mũg. Pa Topa te 'ãxop kũnãpa pip xop pu hãmyũmmũgãhã hãm'ãktux'ax hã, \v 12 puyĩy hãmpẽnã', pa hãmyũmmũg 'ohnãg, puyĩy hãm'ãpak, pa hãmyũmmũg 'ohnãg, puyĩy yãy yõg hãpkummuk mĩy'ax nĩm hok, puyĩy Topap-tuppax hok, puyĩy Topa tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxogã hok, pu tu' kux 'ohnãg. Kaxĩy. \p \v 13 Tu xe: \p —'Ãxop te hãm'ãktux'ax yũmmũg 'ohnãg. Texĩy 'ãxop kũnãpa pip xop te nõm yũmmũg? Kaxĩy. \p \v 14 Tu xe: \p —Tik te hãpxopxap mõ'pok. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Topa yõg hãm'ãktux'ax 'ãktux, ha hãpxopxap te Topa yõg hãm'ãktux putuk, \v 15 ha ta hãpxopxap yãg te nũ'nãhã putat kopah, ha ta' nũn putuxnãg, tu' mãhã'. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Topa yõg hãm'ãktux'ax 'ãpak, pa Hãmgãyãgnãg nũn, tu Topa yõg hãm'ãktux'ax xut. \v 16 Ha ta hãpxopxap yãg te nũ'nãhã hãm kutõgnãg kopa mĩkaxxap yĩmũ' yũm, tu' xokax, tu' nak mõ'ka'ok 'ũyĩpxatit kutõgnãg hah. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Topa yõg hãm'ãktux 'ãpak, tu' kuxa hittup, \v 17 pa hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te' kuxa mãm xop kute'ex kummuk, ha' kuxa mãm kux. \v 18 Ha ta hãpxopxap yãg te nũ'nãhã mĩmyãm kup kakak, tu' xokax, ha mĩmyãm te' nõy mõ'nĩy, ha' ta 'ohnãg. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Topa yõg hãm'ãktux 'ãpak, \v 19 pa hãm xexka yõg hãpxopmã'ax pe'paxex punethok, tu 'ũp-texop xexkap-tup, tu hãpxop xohix putup, hu Topa yõg hãm'ãktux xaxok, tu hãpxopmã max mĩy'ah. \v 20 Ha ta hãpxopxap yãg te nũ'nãhã hãm max kopah, tu' xokax, tu' tuk, tu mõktu kup puxet te mĩnta te' 30 popmãhã', ha ta kup nõy ta' tu 60, ha ta kup nõy ta' tu 100. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Topa yõg hãm'ãktux'ax 'ãpak, tu' kuxa mãm nõm kopah, tu hãpxopmã max punethok. Kaxĩy. \s1 Kuyãnãm \p \v 21 Tu Yeyox te xe: \p —'Ok tikmũ'ũn te kuyãnãm tat'ax xex manax kopah? 'Ãmhok. 'Ok tikmũ'ũn te kuyãnãm tat'ax xex mĩmpe mõ'yõn'ax kakak? 'Ãmhok. Pa tikmũ'ũn te kuyãnãm tat'ax yõg yũm'ax yĩmũ' xex, ha nõmhã kuyãnãm max, ha tikmũ'ũn te hãpxop pẽnãhã'. \v 22 Hã kaxĩy tikmũ'ũn te hãpxopmã xaptop hõnhã', ha tikmũ'ũn te' pẽnã 'ohnãg, pa hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn xohix te' pẽnãp-tup. \v 23 'Ãyĩpkox pip, nũy ta 'ãpu yã xupax. Kaxĩy. \p \v 24 Ta Yeyox te xe: \p —'Ãpu 'ãkuxa hã' xupax. Xate 'ãnõy yõg hãpxopmã'ax kopit, puxix Topa te 'õg hãpxopmã'ax kopit, yã' yãy putuk, yã Topa te 'õg hãpxopmã'ax kopit xe'ẽgnãg putup. \v 25 Tikmũ'ũn yõg hãpxop pip, puxix hãpxop nõy pop putup. Tikmũ'ũn yõg hãpxop kutõgnãg pip, puxix nõm xaxok putup. \s1 Hãpxopxap \p \v 26 Tu Yeyox te xe: \p —Texĩy Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, ha' yĩpkox pip? Yã' putuk, tik te hãpxopxap mõ'pok, ha' xokax, tu' tuk. \v 27 Texĩy 'ũxokax? Texĩy 'ũtuk? Tik te' yũmmũg 'ohnãg. 'Ãmnĩy hã mõ'yõn, tu hãptup hã hãpkumep, 'ĩhã' tuk. \v 28 Hãpxopxap te hãm hã' mõxaha', tu' xokax, tu' tuk, ha' tut pip, ha' xap ta punethok. \v 29 Yã' ta, ha tik te' mep kupukhe hã, tu' nũnnãhã'. Hã kaxĩy Topa yõg tikmũ'ũn xohix nõy nã' mõg, Topa te nõm xat. Kaxĩy. \s1 Mõytat xap \p \v 30 Tu Yeyox te xe: \p —Texĩy Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, ha' yĩpkox pip? Texĩy 'ãte xa hãmyũmmũgãp-tup? \v 31 Yã hãpxopxap putuk, yã mõytat xap putuk. Yã' kutõgnãg mõytat xap, pa hãpxopxap nõy xohix 'ũxexkah. \v 32 Tikmũ'ũn te mõytat xap xok, tu' xokax, tu' tuk, tu mõktu kup tox, ha ta' kup nõy kutõgnãg, ha mõytat kup mãg xexkah, ha ta' nũn putuxnãg, tu yãy pet mĩy mĩm mãg tu'. Hã kaxĩy Topa yõg tikmũ'ũn xop kutõgnãg hãmãxap, pa' xohix nõy nã'mõg tu mõktu' xohix. Kaxĩy. \p \v 33 Hã kaxĩy Yeyox te tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgã punethok hãm'ãktux'ax hã, yĩy tikmũ'ũn te hãmyũmmũg. \v 34 Yã tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã hãm'ãktux'ax hã, pa yãy yõg tik te 12 xop mũtik hãm'ãktux nõy, nũy hãmyũmmũgã'. \s1 Yeyox te 'ãmuuh xat xix kõnãg tot \p \v 35 'Ãmnĩy ha ta yãy yõg tik xop pu Yeyox te: \p —'Ãpu yũmũ kõnãg xexka xak, nũy kũnãpa mõg. Kaxĩy. \p \v 36 Ha Yeyox yõg tik xop te tikmũ'ũn mõ'pok hato'ah, ha' mõg, ha ta' mõg tihik Yeyox hah, tu yõg mĩpkox hã' mõxaha', tu ta' mõg Yeyox mũtik, ha ta mĩpkox xape mõg kama nũmũtik, \v 37 pa hãpxip 'ĩhã 'ãmuuh xexka nũn, ha ta' nũn kõnãg tot xexka', tu nũktu mĩpkox hã' mõxaha', ha mĩpkox te kõnãg hã nũ'xip, \v 38 ha Yeyox mõ'yõn mĩpkox xahixpa tu', tup-tox tep-tox yũm'ax yĩmũ' yũm, ha Yeyox yõg tik xop te' nuhuk, ha' koxak, ha hãm'ãktux, hu: \p —Yãyã, yũmũg xakix putup. 'Ok 'ũgmũg kuxa ka'? Kaxĩy. \p \v 39 Ha Yeyox yok, tu 'ãmuuh xat xix kõnãg tot, puyĩy tu xuxix, ha' xuxix, tu nũ'yẽy. \v 40 Ha Yeyox te yãy yõg tik xop pu yĩkopit, hu: \p —Texĩy 'ãkuxa nõg? 'Ok 'ãkuxa mãm 'ohnãg? Kaxĩy. \p \v 41 Ha tik kuxanõg, tu: \p —'Ũ'ũm tihik? Yã tute 'ãmuuh xat xix kõnãg tot, ha' xuxix, tu nũ'yẽy! Kaxĩy. \c 5 \s1 Tik kopa' pip yãmĩy kummuk \p \v 1 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop mĩpkox hã, tu mõktu' mõxaha kõnãg xexka Ganinet kux tu' hãpxexka Yenax tu', \v 2 tu mĩpkox nĩm, tu ta' mõg, pa' xip tihik, ha tik kopa' pip yãmĩy kummuk. \v 3 Yã tik pet yũm xukpot tu', ha' nũn. Yã' gãy, ha tikmũ'ũn te' hĩy yũmmũg 'ohnãg mãkxap hã. \v 4 Yã tikmũ'ũn te' mũg punethok, nũy mãkxap hã' hĩy 'ũyĩm xi' pata', pa tik te' koxyõy 'ũxohix, tu' mõg. Yã tikmũ'ũn te' hĩy yũmmũg 'ohnãg. \v 5 Hãptup 'ĩhã' xip tihik yĩktix tu' xix xukpot tu' xix 'ãmnĩy 'ĩhã kamah, tu' xahok ka'ok, tu yãy po'oxnãm mĩkaxxap hã. \v 6 Ta Yeyox pẽnãhã hãptox tu, tu ta' nõy ha' nũn mõ'ka'ok, nũktu Yeyox pu nũ'xup, \v 7 tu hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —Yeyox, yã Topa xexka xe'ẽgnãg kutok, 'ãte xa tatu' xak: 'Ãpu yã 'ũgkummugã hok! Kaxĩy. \p \v 8 Yã hamũn, Yeyox te: “Yãmĩy kummuk, tik kopa 'ãpep!” Kaxĩy. \p \v 9 Tu Yeyox te: \p —'Ãxuxet'ax texĩy? Kaxĩy. \p Ha: \p —'Ũkxuxet'ax 'Ũxohix Xop, yã 'ũgmũgmũn punethok. Kaxĩy. \p \v 10 Tu xe: \p —'Ãpu 'ũgmũg mõ'pok hato'a hãptox tu'. Kaxĩy. \p \v 11 Ha ta' pip xapup xohix, tu' xit yĩktix tu' hãmhũmnãg. \p \v 12 Ha yãmĩy kummuk te Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu 'ũgmũg xat, 'ũyĩy xapup hã mõxãn' Kaxĩy. \p \v 13 Ha Yeyox te' xat, ha tik nĩm, tu ta' mõg, tu mõktu xapup hã' mõxaha'. Yã' xohix xapup, yã' xohix te' 2000 kõmnãg, tu ta' mõg mõ'ka'ok, tu mõ'yĩyxoho', tu mõktu kõnãg xexka hã' mõxaha', tu' xakix xit hã. \p \v 14 Ha ta' nũ'paha xapup pẽnã'ax xop, tu nõm 'ãktux kõmẽn yõg tikmũ'ũn pu xix hãm panip yõg tikmũ'ũn pu', \v 15 ha ta' nũn tikmũ'ũn xohix, nũy hãm pẽnã', tu' nũn, tu nũktu Yeyox yĩka' pip, tu tik pẽnãhã', pa' pip'ah yãmĩy kummuk tik kopah, ha tikmũ'ũn kuxa te' yẽy. Yã tik yũm, tu' xax taha', tup-tox max. \v 16 Ha ta tikmũ'ũn pu hãpxopmã'ax xohix 'ãktux nõm te tik pẽnãhã xix xapup, \v 17 tu Yeyox pu tatu' xak, puyĩy mõg hato'ah, \v 18 ha ta' mõg Yeyox, tu mĩpkox hã mõ'nãp-tup, ha tik nũn, tu: \p —'Ũgmõg putup 'ãmũtik. 'Ok max? Kaxĩy. \p \v 19 Pa Yeyox te: \p —'Ãmhok. 'Ãpu mõg yãy pet hah, nũy 'ãxape xop pu' xuktux yũmũg xuxyã Topa te xa' mĩy. Kaxĩy. \p \v 20 Ha ta' mõg tihik, tu mõktu hãm'ãktux Kõmẽn te' 10 tu', xix kõmẽn yĩkak, yã' xuktux Yeyox te' mĩy, ha tikmũ'ũn xohix tep-tup pax. \s1 Yax te Yeyox xãnãhã' \p \v 21 Ha ta' mõg Yeyox mĩpkox hã, tu kõnãg xexka xak putpu', tu mõktu' xupep, ha ta' nũn tikmũ'ũn xohix, nũy Yeyox pẽnã', \v 22 ha ta' nũn tihik 'ũxuxet'ax Yax, yã Yoneo xop yõg Topa pet yõg tik xat'ax, 'ũnũn, tu nũktu Yeyox pata yĩka' mõhãmnĩy, \v 23 tu: \p —'Ũk-tok hex xok putũmnãg. 'Ãpu mõg, nũy 'ũyĩmũ 'ãyĩm nõm, puyĩy xuxix, puyĩy hi'! Kaxĩy. \p \v 24 Ha ta' mõg Yeyox tik mũtik xix tikmũ'ũn xohix mũtik. Yã tikmũ'ũn xohĩynãg, hu yãy mõ'yõn. \s1 Yeyox te 'ũn pakut hittupmãhã' \p \v 25 Ha ta' nũn 'ũhũn, yã' pakut, yã 'ũn hep kux 'ohnãg hãmyãxatamuk xohix te' 12 hã. \v 26 Yã nonot punethok te tu' popmãhã hehmẽn, yĩy tayũmak noa'. Yã' hittup 'ohnãg, pa' pakut xexka nõy nã' mõg. \v 27 Tikmũ'ũn te Yeyox 'ãktux, ha 'ũn te' xupak, tu ta' mõg, tu tikmũ'ũn xohix kopa' mõg, tu Yeyox pe' mõg, tu' topixxax 'ãpit. \v 28 Yã 'ũn te hãmpe'paxex, hu: “'Ãte 'ũyõg topixxax 'ãpit, kopxix hittup.” Kaxĩy. \v 29 Hãpxip kutõgnãg 'ĩhã' hep kux, ha 'ũn te' yũmmũg 'ũhittup xe'e', \v 30 ha Yeyox te' yũmmũg yãy kopa' xupep hãpka'ok. Yeyox yõkãnãm, tu tikmũ'ũn pu' yĩkopit, hu: \p —'Ũ'ũm te yõg topixxax 'ãpit? Kaxĩy. \p \v 31 Ha Yeyox yõg tik te 12 xop te: \p —Tikmũ'ũn xohix te yãy mõ'yõn 'ãyĩmap. Texĩy xate' yĩkopit? Kaxĩy. \p \v 32 Pa Yeyox yõkãnãm, nũy pẽnã nõm te' xupit, \p \v 33 ha 'ũn te' yũmmũg, hu' nũn, tu nũktu Yeyox pata yĩka mõhãmnĩy, tu' yĩpkutuk, hu yãy puxu'ux, tu hãpxopmã xohix 'ãktux. \v 34 Ha Yeyox te: \p —Tukũm, 'ãkuxa yũm ka'ok 'ũgkopah, hu 'ãhittup. 'Ãpu 'ãkuxa nõg hok. Mõg! 'Ãhittup! Kaxĩy. \s1 Yeyox xix Yax kutok \p \v 35 Yeyox te 'ũn mũtik hãm'ãktux, ha ta' nũn Yax yõg kãmãnat, yã Yax pet tu' nũn, nũktu: \p —Yax, 'ãk-tok hex xok. 'Ãpu notot Yeyox xãnã hok. Kaxĩy. \p \v 36 Pa Yeyox te nũmũtik hãm'ãktux 'ohnãg, pa Yax pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu 'ãkuxa nõg hok. 'Ãpu 'ãkuxa yũm ka'ok! Kaxĩy. \p \v 37 Yeyox te tikmũ'ũn xohix xat, pu mõg hok yãy mũtik, pa' xat, pu mõg Pet xix Tiak xix Yoãm, \v 38 tu ta' mõg, tu mõktu Yax pet hã' mõxaha', pa' pip tikmũ'ũn, tu' potaha', tu' xaho ka'ok, \v 39 ha Yeyox te: \p —Texĩy 'ãxop potaha', nũy xaho ka'ok? 'Ũk-tok hex xok tãmnãg 'ohnãg. Yã mõ'yõn. Kaxĩy. \p \v 40 Ha tikmũ'ũn yĩxix, pa Yexox te xohix xat, pu hãptopa mõg. Yã' mõg 'ũxohix. Ha ta' mõxaha Yeyox xix yãy yõg tik te' 3 xik-tok hex mũktak xi' tut 'ũk-tok hex yõg mĩptut kox hã, \v 41 ha Yeyox tek-tok yĩm mũg, tu: \p —“Tanita kõmĩy'” Kaxĩy. Yã tikmũ'ũn yĩy'ax hã: “Nixix, 'ãpu 'ãk-nĩhãxip!” Kaxĩy. \p \v 42 Yã hãpxip 'ohnãg 'ĩhãk-tok hex yĩpxit, nũy pepi' xip, nũy hãpkumep, ha tikmũ'ũn te' yẽy. Yãk-tok hex yõg hãmyãxatamuk xohix te 12, \v 43 ha Yeyox te tikmũ'ũn xat, puyĩy tikmũ'ũn pu nõm 'ãktux hok, tu' xat, puk-tok hex pu xit'ax hõm. \c 6 \s1 Yeyox xip Nãyane tu' \p \v 1 Tu ta' nũn putpuk Yeyox xix yãy yõg tik xop kõmẽn Nãyane tu', tu nũktu kõmẽn hã' mõxaha'. \v 2 Nit xap 'ĩhã' mõg, tu mõktu Yoneo xop yõg Topa pet hã mõ'nãhã', tu tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', ha tikmũ'ũn te' xupak, tu hãm'ãktux'ax putup nõg, tu: \p —Texĩy tik te hãpxop xohix yũmmũg? Tep te tik pu hãmyũmmũgãhã'? Texĩy tik te hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg? \v 3 Yũmũ'ãte tik yũmmũg. Yã mĩmpe mĩy, yã Mãnix kutok, yã taknõy 'ũxuxet'ax Tiak, xix Yoye', xix Yot, xix Xĩmãm. Yã' hex tihi nũnteh kamah. Kaxĩy. \p Yã tikmũ'ũn te' yũmmũg putup'ah, Yeyox yã Topak-tok. \v 4 Pa Yeyox te: \p —Tikmũ'ũn te yãy xape 'ãpak 'ohnãg nõm te Topa pupi hãm'ãktux. Kaxĩy. \p \v 5 Yeyox te hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg, pa' mĩy kutõgnãg. Yã' pakut xop yĩmũ' yĩm xex, nũy hittupmã' yã 'a' xohix'ah hittupmãhã' kõmẽn Nãyane tu'. \v 6 Yã tikmũ'ũn kuxa mãm 'ohnãg, ha Yeyox kuxa hittup 'ohnãg. \s1 Yeyox yõg tik te 12 xop mõg \p Tu ta' mõg Yeyox, tu mõktu xiptuxexka xohix yõg tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã kõmẽn Nãyane yĩkak. \v 7 Tu ta' xãnãhã yãy yõg tik te 12 xop, ha' nũn, ha Yeyox te nõm ka'ogãhã', puyĩy yãmĩy kummuk mõy. Tute tik mõ'pok, pu mõg 'ũtix tu pe' tix hã kaxĩy, puyĩy yãmĩy kummuk mõy. \v 8 Yeyox te: \p —Hãpxop tat hok, yã xit'ax tat hok, xix tayũmak tat hok, pa mĩm hãm tonnognã 'ãmõg. \v 9 'Ãpu pataxax tat. 'Ãpu kãmĩn puxehnãg mõ'tat. Kaxĩy. \v 10 Tu xe: \p —'Ãxop mõg putup, tu kõmẽn hã 'ãmõxap-tup, tu mĩptut hã' 'ãmõxap-tup. 'Ãpu nox pi' mĩptut puxet kopah, tu mõktu 'ãmõg, tu kõmẽn nĩm. \v 11 Pa kõmẽn yõg tikmũ'ũn te 'ãp-tup nõg, tu hãm'ãktux'ax putup nõg, nũy ta mõg. 'Ãpu nox pi' hok. 'Ãxop te yãy pataxax tu hãpxut nuhuk putup, xayĩy hãm'ãktux 'ũkummuk tikmũ'ũn. Kaxĩy. \p \v 12 Ha ta' mõg Yeyox yõg tik xop, tu tikmũ'ũn pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu 'ãyãyhãhup, nũy hãpkummuk mĩy kux. Kaxĩy. \p \v 13 Tik te yãmĩy kummuk mõy, tu tikmũ'ũn punethok pakut putox pix heptox hã, tu nõm hittupmãhã'. \s1 Yoãm xok \p \v 14 Ha ta' xip 'Enot, yã tikmũ'ũn yõg xat'ax xexkah, tu nõm hãpxopmã'ax 'ãpak, yã tikmũ'ũn xohix te Yeyox yũmmũg, tu hãm'ãktux punethok. Tikmũ'ũn yãg te: \p —Yã' putpu' hi Yoãm nõm tep-tox pix, tu hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg. Kaxĩy. \p \v 15 Ha ta yãg te: \p —Yã 'Enit. Kaxĩy. \p Ha ta yãg nõy te: \p —Yã tute Topa pupi hãm'ãktux, yã Topa pupi hãm'ãktux xop hittap putuk. Kaxĩy. \p \v 16 Ha 'Enot te' xupak, tu: \p —Yã Yoãm nõm tep-tox pix. Hõmã 'ãte' xat, pup-tox xax, ha' kuyut, pa hõnhã putpu' hi'! Kaxĩy. \p \v 17 Hamũn, hõmã 'Enot te' xat, puyĩy xonat Yoãm mũy, puyĩy 'ũyĩm hĩy, puyĩy kanet ka'ok kopa' xix. Texĩy? Yã hõmã 'Enot xix 'Enonit te yãy taha', pa 'Enonit yã 'Enot taknõy Pinip xetut, \v 18 yĩy ta Yoãm te 'Enot pu hãm'ãktux, hu: “Yã' max'ah. Topa yõg xat'ax kax'ãmix tappet tu, tu' xat, xayĩy yãyta hok 'ãtaknõy xetut mũtik!” Kaxĩy. \p \v 19 Yĩy ta' gãy 'Enonit, tu Yoãm putup nõg, hup-tup, puyĩy Yoãm putex. Pa 'ãmhok, \v 20 yã 'Enot te Yoãm yĩpkutuk, yã tute' yũmmũg yã' max xe'ẽgnãg Yoãm, ha Yoãm putex putup'ah. Yoãm te 'Enot pu hãm'ãktux punethok, ha 'Enot kuxa hittup 'ohnãg, pa 'Enot te 'nõy yõg hãm'ãktux'ax putuppax. \p \v 21 Pa hãpxip 'ĩhã 'Enot te yãy yõg hãmyãxatamuk yõg 'ãmuk xexka mĩy, ha ta' nũn gohet yõg xexka xop, yã' xat'ax xexka xop, xix xonat yõg xat'ax xop, xix hãpxexka Ganinet yõg xat'ax xop. \v 22 Ha ta' nũn 'Enonit kutok hex, nũktu' hãmyã max, ha 'Enot tep-tuppax xexka', yã hãmyã max. 'Enot tek-tok hex pu hãm'ãktux, hu: \p —Xate putep-tup? 'Ãte xa' hõm putup. Kaxĩy. \p \v 23 Tu xe hãm'ãktux xex, hu: \p —Xate putep-tup? Yã 'ãte xa popmãp-tup hãpxop xohix, tu mõktu yõg hãpxop xahix, yã' xahix yõgnũ hãhãm, xi' xahix yõgnũ tikmũ'ũn! Kaxĩy. \p \v 24 Ha ta' mõg 'ũk-tok hex, nũy tut mũtik hãm'ãktux, nũy yĩkopit, ha' tut te: \p —'Ãpu tatu' xax Yoãm putox nõm tep-tox pix. Kaxĩy. \p \v 25 Ha putpu' nũn 'ũxat'ax tu', tu: \p —'Ã' hõm mõ'ka'ok Yoãm putox kãnẽypetxax yĩmũ' yũm! Kaxĩy. \p \v 26 Ha ta' kuxa hittup 'ohnãg 'Enot, pa yã hãm'ãktux xex tu Topa 'ãxet'ax 'ãktux ha tikmũ'ũn xohix te' xupak, yĩy ta' hõm putup, \v 27 hu hãpxip 'ohnãg 'ĩhã xonat mõ'kutnãhã', puyĩy Yoãm putox nũnnã', ha ta' mõg xonat kanet ka'ok tu', tu Yoãm putox xak, \v 28 tu kãnẽypetxax yĩmũ' nũnnãhã', tuk-tok hex pu' hõm, ha ta' mõg, tu' tut pu' hõm. \v 29 Ha ta' yũmmũg Yoãm mũtik mõg xop, tu ta' nũn, tu nũktu Yoãm xokxax paha', tu ta' mõg, tu mõktu mĩkaxxap kox kopa' xix xukpot tu'. \s1 Yeyox te tikmũ'ũn xohix pu' xit'ax popmãhã' \p \v 30 Ha ta' nũn Yeyox yõg tik te 12 xop Yeyox hah, tu nũktu yãy yõg hãpxopmã'ax xohix 'ãktux xix yõg hãmyũmmũg'ax xohix, \v 31 pa' pip tikmũ'ũn xohix, tu xohix te hãpkumep, yĩy ta' xit 'ohnãg Yeyox yõg tik xop, yã tikmũ'ũn xohix pip. Ha Yeyox te yãy yõg tik xop pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu yũmũ mõg hãm panip xexka tu', nũy hãm hok. Kaxĩy. \p \v 32 Tu ta' mõg, tu mĩpkox hã' mõxaha', tu ta' mõg, tu kõnãg xak. \v 33 Pa tikmũ'ũn punethok te mõg'ax pẽnãhã', yã' Yeyox pẽnãhã xix tik xop. Ha ta' nũn xiptuxexka xohix yõg tikmũ'ũn, tu pata hã' nũpaha hãm kux tu', tu nũktu' mõxaha', tu' nõy hip. \v 34 Ha ta' xupep mĩpkox kõnãg xexka kux tu', ha Yeyox te' pẽnãhã tikmũ'ũn xohix, tu' kuxa ka'. Kahnẽn yõg pẽnã'ax xip'ah. Hã kaxĩy tikmũ'ũn putuk. Yã' hittup 'ohnãg, yĩy' kuxa ka', tu tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã kõnãmãhã hãpxop punethok. \p \v 35 Mãyõn mõ'nãp-tup 'ĩhã' nũn Yeyox yõg tik xop, tu nũktu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Mãyõn mõ'nãp-tup, yã hãm panip xexka nũnteh, yã xit'ax pip 'ohnãg. \v 36 'Ãpu yã tikmũ'ũn xat, pu mõg hãpxa'ax tu' xix xiptuxexka tu', puyĩy xit'ax pop. Kaxĩy. \p \v 37 Pa Yeyox te: \p —'Ãpu tikmũ'ũn pu xit'ax popmã'. Kaxĩy. \p Ha tik xop te: \p —Texĩy pãm popmã tikmũ'ũn xohix pu'. 'Ũyõg tayũmak xohix, yã tayũmak 'ãnuk xohix te' 200, yã tayumak yãnãm ponnok. Kaxĩy. \p \v 38 Ha: \p —Pãm xohix texĩy pip 'õhnũ'? Mõy pẽnã' Kaxĩy. \p Tik mõg, tu putpu' nũn, tu: \p —Yã pãm te' 5 xix mãm tix. Kaxĩy. \p \v 39 Ha Yeyox te tikmũ'ũn xat, puyĩy xux yĩmũ' mãm, puyĩy yãnõm xohix hã' mãm, \v 40 ha' yãnõm hã' mãm, yã' yãnõm kopa' mãm xohix te' 100 xi' nõy kopa' mãm xohix te' 50 hã kaxĩy. \v 41 Ha Yeyox te' pãm te' 5 pop xix mãm tix, tu pexkox pẽnãhã', tu: \p —Topa, xate nũ' popmãhã'. Yã 'ãmax. Kaxĩy. \p Tu pãm koxip, tu yãy yõg tik xop pu' popmãhã', puyĩy tikmũ'ũn pu popmã'. Tik te' popmãhã'. Ha ta mãm tix koxip, tu' popmãhã kamah, \v 42 ha tikmũ'ũn xohix te' mãhã', tu mõktu xe xit putup'ah. Puxix. \v 43 Ha ta' mõg Yeyox yõg tik xop, tu pãm yãg pop xix mãm yãg. Yã pãm yãg hã nũ'xip manax xohix te' 12 xix mãm hã, ha' nũnnãhã'. \v 44 Hamũn, yã' xohix te pãm mãhã', yã' tik xohix te' 5000. \s1 Yeyox te kõnãg yĩmũ' mõg pata hã \p \v 45 Hãpxip 'ĩhã Yeyox te yãy yõg tik xop pu hãm'ãktux hu: \p —'Ãpu mĩpkox hã mõxakux, nũy mõg kũnãpa hãpkux nõy tu' xiptuxexka Metxax tu', ha 'ãte tikmũ'ũn mõ'pok putup. Kaxĩy. \p \v 46 Ha ta' mõg Yeyox yõg tik xop, ha ta' mõg Yeyox, tu yĩktix yokoma', nũy Topa pu hãm'ãktux. \v 47 'Ãmnĩy 'ĩhã' pip Yeyox yõg tik xop mĩpkox kopa kõnãg xexka kote', ha ta yãp-xehnãg xip Yeyox hãpkux tu', \v 48 tu yãy yõg tik xop pẽnãhã'. Tik te mĩpkox hã mõgãhã', pa yã mõg putux, yã 'ãmuuh te ha' nũn. Hãmyãykuhmõy ha ta' mõg Yeyox, tu kõnãg xexka yĩmũ' mõg pata hã, tu nõã' yẽn putup. \p \v 49 Ha tik te' pẽnãhã yã Yeyox te kõnãg yĩmũ' mõg pata hã, ha hãmpe'paxex yã yãmĩy putuk, tu' xahok. \v 50 Yã' xohix te' pẽnãhã', tu' yĩpkutuk. Pa hãpxip 'ĩhã Yeyox te: \p —'Ãkuxa nõg hok! Yãg mũn. 'Ũgyĩpkutuk hok! Kaxĩy. \p \v 51 Tu ta mĩpkox hã mõ'nãhã Yeyox, tu' xip yãy yõg tik xop mũtik, 'ĩhã' kux 'ãmuuh. Ha tik xop kuxa te' yẽy, \v 52 yã tik te' yũmmũg 'ohnãg texĩy Yeyox te tikmũ'ũn te' 5000 xitnãhã', yã tik putox ka'ok. \s1 Yeyox te tikmũ'ũn hittupmãhã Yẽnẽyane tu' \p \v 53 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu mõktu kõnãg kox kux tu' mõxaha' hãpxexka Yẽnẽyane tu', tu mĩpkox tutxit hã hĩy kõnãg kux tu', \v 54 tu ta' mõg, pa tikmũ'ũn pip, tu Yeyox pẽnãhã', \v 55 tu ta' mõg, tu' pet xohix ha' xupaha', tu tikmũ'ũn pakut tutpe hã' put nũn, tu nũktu Yeyox ha' nũnnãhã', ha Yeyox te nõm hittupmãhã'. \v 56 Tu ta' mõg Yeyox, tu hãpkumep xiptuxexka xohix tu' xix kõmẽn xohix tu' xix yãnõm xohix tu', pa' pip tikmũ'ũn xohix, tu' nũnnãhã tikmũ'ũn pakut, tu nũktu nãpet hãm tu' xex, tu Yeyox tu' xak, pu tux, puyĩy pakut xop Yeyox yõg topixxax kuyãg 'ãpit, ha pakut xohix te' xupit, tu' hittup. \c 7 \s1 Yoneo xop te mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat \p \v 1 Ha ta' nũn Paniye xop xix tik te hãmyũmmũg xop, yã kõmẽn Yenoyanẽn tu' nũn, tu nũktu Yeyox ha yãy tu nũ'nãhã'. \v 2 Yã hõmã nõm te' pẽnãhã Yeyox yõg tik xop xit 'ũyĩm xut putũynãg hã, yã 'ap yĩm pix'ah. Yã Paniye xop te tikmũ'ũn xat, pu yãy yĩm pix. \v 3 Yã Yoneo xop te mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat, ha Paniye xop te Yoneo xop kopa' xip, tu mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat punethok, tu yãy yĩm pix max, tu nõmhã' xit, \v 4 tu nãpet tu' nũnnãhã hãpxop, tu nõm pix 'ũxohix, tu mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax nõy tat. Yã kõnãg xo'op'ax pix xix nax xix kanenãm. \p \v 5 Tu ta' yĩkopit Paniye xop te xix tik te hãmyũmmũg xop te', hu: \p —Texĩy 'õg tik xop te mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat 'ohnãg, hu yãy yĩm xut putũynãg hã' xit? Kaxĩy. \p \v 6 Ha Yeyox te: \p —'Ãpa max, pa yã 'ãkuxa kummuk. Hõmã 'Iyait te 'ãxop 'ãktux! Tute kax'ãmi, hu: “Topa te: ‘Tikmũ'ũn tek mũn 'ãktux max, pa yã' kuxa tek mũn xak 'ohnãg. \v 7 Tikmũ'ũn tek mũn pu nũktettex, pa yã' kummuk. Yã tikmũ'ũn te yãy yõg hãm'ãktux'ax 'ãktux, tu: Yã Topa yõg xat'ax nũhũ'.’ ” Kaxĩy. \p \v 8 Tu Yeyox te xe: \p —'Ãxop te Topa yõg xat'ax mĩy 'ohnãg, nũy mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax tat. Kaxĩy. \p \v 9 Tu Yeyox te xe: \p —'Ãxop te Topa yõg xat'ax nĩm pax, nũy yãy yõg xat'ax mĩy. \v 10 Yã hõmã Mõyyex te' xat, hu: “'Ãpu 'ãtak mõ'yãy xe'ẽgnãg, nũy nõm pu hãpxopmã max. 'Ãpu 'ãtut mõ'yãy xe'ẽgnãg, nũy nõm pu hãpxopmã max.” Kaxĩy. \v 11 Pa 'ãxop te tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', hu: “'Ũxip tikmũ'ũn yõg hãpxop, tu Topa pu' hõm, tu yãy 'ãtak pu' hõm 'ohnãg xi' tut pu' hõm 'ohnãg. Nõmhã' max. \v 12 Nõmhã' hõm hok.” Kaxĩy. \v 13 Pa 'ãmhok, hãm'ãktux kummuk. Hã kaxĩy 'ãxop te Topa yõg hãm'ãktux 'ãpak 'ohnãg, pa yãy yõg ham'ãktux 'ãpak, tu 'ãk-tok pu nõm yũmmũgãhã', tu 'ãxop te hãpxopmã kummuk nõy punethok hã kaxĩy. Kaxĩy. \s1 Tep te hãmkummugãhã'? \p \v 14 Yeyox te xe tikmũ'ũn xãnãhã', ha' nũn, ha hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu yõg hãm'ãktux'ax 'ãpax max, nũy hãmyũmmũg: \v 15-16 Tikmũ'ũn hãptopa' pip hãpxop, tu tikmũ'ũn hã' mõxaha', tu' kopa' pip nõmhã. Yã hãpxop te kaxĩy te tikmũ'ũn kummugã 'ohnãg. Pa hãpxop pip tikmũ'ũn kopah tu' mõxaha', tu mõktu hãptopa' pip. Yã hãpxop te kaxĩy te tikmũ'ũn kummugãhã'. Kaxĩy. \p \v 17 Tu ta' mõg Yeyox, tu mõktu mĩptut hã mõ'nãhã', ha ta' nũn Yeyox yõg tik xop, nũy Yeyox yõg hãm'ãktux'ax yĩkopit, \v 18 ha Yeyox te: \p —'Ãxop te tikmũ'ũn xohix putuk, yã hãmyũmmũg 'ohnãg. Hãpxop te hãptopa' pip, tu tikmũ'ũn yĩkox hã' mõxaha', tu kopa' pip. Yã hãpxop te kaxĩy te tikmũ'ũn kummugã 'ohnãg. \v 19 Yã' kuxa hã' mõxa 'ohnãg, pa yã' tex hã' mõxaha', tu hãpxip 'ĩhã' mõg hãptopah. Kaxĩy. Yã Yeyox te' xuktux, yã' max xit'ax xohix. \p \v 20 Yeyox te xe: \p —Hãpxop 'ũm te tikmũ'ũn kummugãhã'? Hãpxop 'ũm te tikmũ'ũn kopa' pip, tu' mõxaha', tu' mõg hãptopah? \v 21 Yã' pip hãpxop kummuk tikmũ'ũn kuxa kopah, yã tikmũ'ũn te hãmpe'paxex kummuk, nũy hãpxop kummuk mĩy, yã' xupxet, tu tikmũ'ũn putex, \v 22 tu' nõy hã' xupxet, tu' xupkũmĩy, tu hãpkummugã pax, yã' koit, tu hãmkute'ex pax, tu' yĩpkumĩy, tu' mãnõg kummuk, tu yãy xexka pe'paxex, tup-tox kummuk. \v 23 Yã nõm xohix hãpxop kummuk te tikmũ'ũn kopa' pip, tu' mõxaha', tu mõktu hãptopa' pip. Yã hãpxop te kaxĩy te tikmũ'ũn kummugãhã'. Kaxĩy. \s1 'Ũn puknõg \p \v 24 Tu ta' mõg Yeyox, tu mõktu hãpxexka tu' mõ'nãhã kõmẽn Tinok yĩkak, tu mĩptut hã mõ'nãhã', tu yãy xaptop putup, pa 'ãmhok, yã tikmũ'ũn xohix te' yũmmũg. \v 25 Ha ta' nũn 'ũhũn, hak-tok hex kopa' xip yãmĩy kummuk. Yã tikmũ'ũn te Yeyox 'ãktux, ha 'ũn te' xupak, hu' nũn, tu nũktu' kopaxux hã' xip Yeyox yĩkak. \v 26 Yã 'ũn puknõg, yã hãpxexka Xitpenĩy yõg, tu Yeyox tu' xak, puyĩy yãmĩy kummuk xut 'ũk-tok hex kopah. \v 27 Ha Yeyox te: \p —Tikmũ'ũn tek-tok pu xit'ax hõm hãmãxap. 'Ãp max'ah kakxop yõg xit'ax paha', tu kokex pu' hõm. Hã kaxĩy Yoneo yõg hãpxop hõm hok puknõg xop pu'. Kaxĩy. \p \v 28 Pa 'ũn te: \p —Yãyã, hamũn, pa kokex kutok te mĩmpe xit'ax kaka' pip, ha kakxop yõg pãm yãgnãg xaha', ha' mãhã'. Kaxĩy. \p \v 29 Ha Yeyox te: \p —Xate hãm'ãktux max. 'Ãpu mõg yãy pet hah. Xip'ah yãmĩy kummuk 'ãk-tok kopah. Yã' mõg. Kaxĩy. \p \v 30 Tu ta' mõg 'ũhũn yãy pet hah, tu nũktu' xupep, pa' xip 'ũk-tok hex, tu mĩmpe mõ'yõn'ax yĩmũ' pip, ha yãmĩy kummuk xip'ah 'ũkopah. \s1 Tik yĩpkox hok, tu hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg \p \v 31 Ha ta' xip Yeyox kõmẽn Tinok yĩkak, tu ta' mõg, tu kõmẽn Xinõm hã' tep, tu Kõmẽn te' 10 yõg hãpxexka tep, tu mõktu kõnãg xexka Ganinet tu' xupep. \v 32 Ha ta' nũn tikmũ'ũn, tu' nũnnãhã tihik, yã' yĩpkox hok, tu hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg. Tikmũ'ũn te Yeyox pu' xak, puyĩy tik yĩmũ' yĩm xex, puyĩy hittupmã'. \v 33 Ha ta' mõg Yeyox xix tihik tikmũ'ũn xohix kũnãpah. Yeyox te yãy yĩpkutok hã' nõy yĩpkox 'ãpit, tu' yĩynĩn, tu' yĩkox hep hã' nõy yõyxõg 'ãpit yãy yĩpkutok yã, \v 34 tu pexkox pẽnãhã pepix, tu xit xut xexkah, tu: \p —“Epatah!” Kaxĩy. Yã tikmũ'ũn yĩy'ax hã: “Pu yã 'ãyĩpkox xõn, nũy hãm'ãpax!” Kaxĩy. \v 35 Ha' yĩpkox max, tu hãm'ãpak, ha' yõyxõg max, tu hãm'ãktux max. \p \v 36 Ha Yeyox te tikmũ'ũn xat puyĩy nõm 'ãktux hok. Yeyox te' xat punethok hã kaxĩy, pa tikmũ'ũn te nõm 'ãktux punethok, \v 37 ha tikmũ'ũn te' xupak, tu' kuxa te' yẽy, tu: \p —Tik te hãpxopmã max xe'ẽgnãg' Tute tik yĩpkox hok xupakgãhã', tu tik te hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg xat, puyĩy hãm'ãktux! Kaxĩy. \c 8 \s1 Yeyox te tikmũ'ũn te' 4,000 pu xit'ax popmãhã' \p \v 1 Hãpxip ha ta' yãy tu nũ'nãhã tikmũ'ũn xohix, tu yõg xit'ax pip'ah. Ha' xip Yeyox, tu yãy yõg tik te 12 xop xãnãhã', tu: \p \v 2 —'Ãte tikmũ'ũn kuxa ka', yã 'ãmnĩy tikoyuk hã' pip tikmũ'ũn 'ũgmũtik, ta hõnhã 'ũyõg xit'ax 'ũm pip'ah. \v 3 'Ũmã hok, ha 'ãte tikmũ'ũn mõ'pok 'ũpet hah, puxix xakux putat kopah, 'ũpu'uk tu'. Yã hãptox tu' nũn tikmũ'ũn. Kaxĩy. \p \v 4 Ha Yeyox yõg tik xop te: \p —Tep-te tikmũ'ũn pu xit'ax hãmenex nũnte hãm panip xexka tu'? Yã' pip'ah xit'ax. Yã tikmũ'ũn xohix. Kaxĩy. \p \v 5 Ha Yeyox te: \p —Pãm xohix texĩy 'õgnũ? Kaxĩy. \p Ha: \p —'Ũxohix te' 7. Kaxĩy. \p \v 6 Ha tikmũ'ũn xat, pu hãm tu' mãm, tu pãm te' 7 pop, tu Topa pu hãm'ãktux, hu: \p —Xate 'ũgmũ'ã pãm popmãhã'. 'Ãmax. Kaxĩy. \p Yeyox te pãm koxip, tu yãy yõg tik xop pu' popmãhã', puyĩy tikmũ'ũn pu popmã'. \v 7 Ha ta' pip mãhãm kamah, yã' xohix'ah, ha Yeyox te Topa pu mãm 'ãktux, tu yãy yõg tik xop pu' popmãhã', puyĩy tikmũ'ũn pu' popmã', \v 8 ha tikmũ'ũn te' mãhã', tu mõktu xe xit putup'ah, yã puxix, ha Yeyox yõg tik xop te' xit'ax yãgnãg yãy tu nũ'xok manax te' 7 hã nũ'xip. \v 9 Yã tikmũ'ũn xohix te' 4.000 te' mãhã pãm xix mãhãm. \p Ha ta tikmũ'ũn mõ'pok hato'a Yeyox te', \v 10 tu ta' mõg yãy yõg tik xop mũtik, tu mĩpkox hã' mõxaha', tu ta' mõg tu mõktu' mõxaha hãpxexka Namãnot tu'. \s1 Peniye xop te Yeyox tu' xak, puyĩy hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg \p \v 11 Ha ta' nũn Paniye xop, tu Yeyox mũtik hãm'ãktux, tup-tup, puyĩy Yeyox hãm'ãktux kummuk, hu ta tu' xak, puyĩy hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg, pu tikmũ'ũn pẽnã', puyĩy tikmũ'ũn yũmmũg Topa te Yeyox ka'ogãhã', \v 12 ha Yeyox te xit xut xexka, tu: \p —Teptu tikmũ'ũn te hãpxopmã'ax ka'ok xe'ẽgnãg xak, puyĩy tikmũ'ũn pẽnã'. 'Ãte xa hãm'ãktux, 'ãte xa hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg putup'ah, xayĩy pẽnã'. Kaxĩy. \p \v 13 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu mĩpkox hã' mõxaha', tu ta' mõg, tu kõnãg xexka xak. \s1 Paniye xop yõg pãm tokatokgã'ax xix 'Enot yõg \p \v 14 Ha Yeyox yõg tik xop yõg pãm 'ũm xip'ah, yã' xaxok. Yã pãm puxet xip mĩpkox kopah, \v 15 ha Yeyox te: \p —Pa 'ãtix. 'Ũkummuk Paniye xop yõg pãm yõg tokatokgã'ax xix 'Enot yõg. Kaxĩy. \p Yã 'ap tokatokgã'ax 'ãktux'ah, pa yã 'ũyõg hãmyũmmũgã'ax. \p \v 16 Ha Yeyox yõg tik xop te yãy mũtik hãm'ãktux punethok, tu: \p —Hamũn. Yũmũ yõg pãm 'ũm xip'ah, yĩy ta nõm 'ãktux. Kaxĩy. \p \v 17 Ha Yeyox te' xupak, tu: \p —Teptu yãy mũtik hãm'ãktux pãm 'ũm xip'ah? 'Ok 'ãxop te' yũmmũg 'ohnãg yõgnũ hãm'ãktux? Texĩy 'ãp-tox ka'ok? \v 18 'Ãpa te hãmpẽnã 'ohnãg, xix 'ãyĩpkox te hãm'ãpak 'ohnãg. 'Ok 'ũxutigãhã \v 19 'ãte pãm te' 5 koxip, nũy tikmũ'ũn te' 5.000 pu' popmã'? 'Ũmã kux, ha pãm yãgnãg xe' pip, manax hã nũ'xip. 'Ãxop te manax xohix texĩy pop? Kaxĩy. \p Ha': \p —12. Kaxĩy. \p \v 20 Ha Yeyox te xe: \p —'Ãte pãm te' 7 koxip, nũy tikmũ'ũn te' 4.000 pu' popmã'. 'Ũmã kux, ha pãm yãgnãg xe' pip, manax hã nũ'xip. 'Ãxop te manax xohix texĩy pop? Kaxĩy. \p Ha': \p —7. Kaxĩy. \p \v 21 Ha Yeyox te: \p —'Ok 'ãxop te hãmyũmmũg nõmhã'? Kaxĩy. \s1 Yeyox xix tik pa hok Metxax tu' \p \v 22 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu mõktu' mõxaha xiptuxexka Metxax tu', ha ta' nũn tikmũ'ũn, tu tik pa hok nũnnãhã', tu Yeyox tu' xak, puyĩy 'ũyĩm xex tik yĩmũ', nũy hittupmã'. \v 23 Ha Yeyox te' nõy yĩm mũg, tu ta' mõg tik mũtik tikmũ'ũn xohix kũnãpa', tu yĩypu'ĩn tik pa kopah, tu nõy yĩmũ yãy yĩm xex, tu: \p —'Ok hãpxop pẽnãhã'? Kaxĩy. \p \v 24 Ha tik te hãmpẽnãhã', tu: \p —'Ãte' pẽnãhã tihik, pa yã mĩm te hãpkumep putuk. Kaxĩy. \p \v 25 Ha Yeyox te xe yãy yĩm xex tik pa yĩmũ', ha tik te hãmpẽnã mõ'ka'ok, tu hãmpẽnã max xe'ẽgnãg. Yã' hittup. \v 26 Ha Yeyox te tik xat, pu' pet ha mõg, puyĩy xiptuxexka tu mõg hok. \s1 Pet te hãm'ãktux max \p \v 27 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop tu xiptuxexka Pinip yõg Xeyanet tu'. \p Yeyox te tik pu hãm'ãktux, hu: \p —Putep xuktux tikmũ'ũn? 'Ũ'ũm 'ũgmũn? Kaxĩy. \p \v 28 Ha tik te: \p —Yã' yãg te: “Yã Yoãm, nõm tep-tox pix.” Kaxĩy. Ha ta' yãg nõy te: “Yã 'Enit.” Kaxĩy. Ha ta' yãg nõy te: “Yã nõm te Topa pupi hãm'ãktux.” Kaxĩy. \p \v 29 Ha Yeyox te: \p —Xix 'ãxop, putep xuktux 'ãxop, 'ũ'ũm 'ũgmũn? Kaxĩy. \p Ha Pet te: \p —Yã Topa te 'ãyãykutnãhã'. Kaxĩy. \p \v 30 Ha Yeyox te tik xat, puyĩy nõm 'ãktux hok. \s1 Yeyox te' xuktux 'ũxok putup, tu putpu' hip-tup \p \v 31 Tu ta hãm'ãktux Yeyox te yãy yõg tik xop pu, tu: \p —'Ũgmũn, yã Tikmũ'ũn Kutok, tuk xũy xexkap-tup, yã Yoneo xop yõg xexka xop tek putup nõg putup, xix 'ãmãnex xexka xop te', xix tik te hãmyũmmũg xop te', tu' nõy xat putup, puyĩy 'ũkputex. 'Ũkxok xe'e putup, pa 'ãmnĩy tikoyuk nõg, 'ĩhã putpuk hip-tup. Kaxĩy. \p \v 32 Yã hãm'ãktux xe'e Yeyox te', ha Pet te: \p —'Ãmhok. Kaxĩy hok! Kaxĩy. \p \v 33 Ha Yeyox yõkãnãm, nũy yãy yõg tik xop pẽnã', nũy Pet pu hãm'ãktux, hu: \p —'Õg hãm'ãktux'ax yã Hãmgãyãgnãg yõg. 'Ãpu 'ũkxãmpa mõg! Xate hãmpe'ãpaxex, yã tikmũ'ũn te hãmpe'paxex putuk, yã 'ap Topa te hãmpe'paxex putuk'ah. Kaxĩy. \p \v 34 Tu ta tikmũ'ũn xãnãhã Yeyox te, xix yãy yõg tik xop xãnãhã', ha' nũn, ha Yeyox te: \p —Tikmũ'ũn tek mũn mũtik hãpkumep putup, puxix yãy kutõgnãg pe'paxex, puxix yãy yõg putup'ax mĩy 'ohnãg, nũy 'ãmnĩy xohix hã' yãy yõg mĩpkupnix tat, nũy xũy, nũy 'ũkxũy putuk, tuk mũn mũtik hãpkumep putup nõmhã'. \v 35 Ha tikmũ'ũn te' yãy xaxok hok, puxix tu' hi xe'e 'ohnãg, pa tikmũ'ũn xok 'ũgmũn hah, puxix tu hip-tup mõkuma' mõg, tu hi kux 'ohnãg. \v 36 Teptu hãm xexka yõg hãpxop xohix pop, pãyã' xok? 'Ũp-texop, tu' xok, tu hãpxop xohix xaxok, 'ũxok tu', puxix' hok xe'ẽgnãg. \v 37 'Ok max, pu tikmũ'ũn putexop xexkah, tu hãm xexka yõg tayũmak xohix xexka pop, pa' xok? 'A' max'ah. Yã' xok, tu tayũmak xohix xaxok, tu hok xe'ẽgnãg, ha tayũmak xohix te tikmũ'ũn putpu' hĩnnã hok. \v 38 Tikmũ'ũn tek mũn hã yãyhãhup, xix yõgnũ hãm'ãktux ha yãyhãhup, yã 'ũnõy xop pu yãyhãhup, hu: “'Agmũn Yeyox yõg'ah.” Kaxĩy. Kopxix 'ãte nõm hã yãyhãhup, 'ũyãnãn tu'. 'Ãtak Topa pu 'ãte nõm xop hã yãyhãhup, 'ĩhãg nũn, tu: “'Õhõm 'a' yõg'ah.” Kaxĩy. 'Ĩhãg xexka xe'ẽgnãg nũn 'ãtak Topa putuk, xix pexkox yõg nũ'pok xop putuk. \c 9 \p \v 1 Tu ta xe hãm'ãktux Yeyox te, hu: \p —'Ãte xa hãm'ãktux, yã' pip tikmũ'ũn nũnteh, tu xakix hãmãxap'ah, pa' pẽnãp-tup hãmãxap Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat xe'e putup, ha' yĩpkox pip putup. Kaxĩy. \s1 Yeyox, xix Mõyyex, xix 'Enit \p \v 2 Ta 'ãmnĩy xohix te' 6 nõg, 'ĩhã' mõg Yeyox, tu Pet mõgãhã', xix Tiak, xix Yoãm, tu' nõy mõgã 'ohnãg, tu' mõg yĩktix tox tu', tu' mõxaha', ha' xip Yeyox tik keppah, tu yãyhã kuyãnãm putuk, \v 3 ha' topixxax yãyhã 'ũmnok tũmnãg, tu yõg kuyãnãm pip. Yã tikmũ'ũn te topixxax pix hã kaxĩy yũmmũg 'ohnãg. \v 4 Ha tik tikoyuk te' pẽnãhã 'Enit te Yeyox mũtik hãm'ãktux, xix Mõyyex te', \v 5 ha Pet te Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Yãyã, yã' max yũmũg pip nũnteh. 'Ũgmũ'ãte xa' mĩy putup 'ãpetnãg, yã 'õgnũ', xix Mõyyex yõg, xix 'Enit yõg. Kaxĩy. \p \v 6 Yã' kuxa nõg tihik, yĩy hãm'ãktux hitop Pet te'. \v 7 Hãpxip 'ĩhã' nũn hãmgõy xexkah, nũktu kũyãnãm mõ'nĩy, ha Topa te hãm'ãktux hãmgõy xexka kopah, hu: \p —Yã 'ũgkutok pit nõ'õm. 'Ãte mõ'yãy xe'ẽgnãg. 'Ãpu 'ũyõg hãm'ãktux 'ãpax! Kaxĩy. \p \v 8 Ha tik te yãy yĩmap pẽnãhã mõ'ka'ok, pa Yeyox puxet pẽnãhã'. Yã' nõy pip'ah. \p \v 9 Tu ta yĩktix hã kukpa yĩxohoh Yeyox xix tihik, ha Yeyox te: \p —'Ãpu hãmpẽnã'ax 'ãktux hok. Nãy. 'Ũgmũn Tikmũ'ũn Kutok te putpuk hip-tup, ha nõmhã nõm 'ãktux putup. Kaxĩy. \p \v 10 Ha tik te nõm 'ãktux 'ohnãg, pa yãy yĩkopit, hu: \p —Putep xuktux 'ũputpu' hip-tup? Kaxĩy. \p \v 11 Tu Yeyox pu yĩkopit, hu: \p —Teptu tik te hãmyũmmũg xop te hãm'ãktux 'Enit nũn putup hãmãxap? Kaxĩy. \p \v 12 Ha Yeyox te: \p —Hamũn, 'Enit nũn hãmãxap, nũy hãmmaxnã'. Pa Topa tappet tu hãm'ãktux 'ũgmũn Tikmũ'ũn Kutok xũy putup, ha tikmũ'ũn tek putup nõg putup, \v 13 pa 'ãte xa hãm'ãktux, hõmã yã' nũn 'Enit nũnteh, ha tikmũ'ũn te' kute'ex kummuk pax. Yã hõmã Topa tappet tu hãm'ãktux, hu: \p —Tikmũ'ũn te 'Enit kute'ex kummuk putup. Kaxĩy. \s1 Yeyox te kakxop hittupmãhã' \p \v 14 'Ũpip Yeyox yõg tik xop, tu tik te hãmyũmmũg xop mũtik hãm'ãktux, \v 15 ha tikmũ'ũn xohix pip 'ũyĩmap, tu Yeyox pẽnãhã', hu' nũn, nũy Yeyox mũtik hãm'ãktux. \v 16 Ha Yeyox te yãy yõg tik xop pu hãm'ãktux, hu: \p —Putep 'ãktux 'ãxop yãy mũtik? Kaxĩy. \p \v 17 Ha ta' xip tihik tikmũ'ũn kopah, tu: \p —Notot, 'ãte yãy kutok pit nũnnãhã', yã' kopa' xip yãmĩy kummuk, ha 'ũgkutok te hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg. \v 18 Yãmĩy kũmmuk te' mũkpax, tu hãm tu mõ'yõnpax, ha' yĩkox hã' konnoppax, tu' xox hã' nõy nahatpax, hu' pu'uk 'ũgkutok. Ha 'ãte yãy kutok nũnnãhã, puyĩy 'õgnũ tik xop yãmĩy kummuk xut, pa' xut yũmmũg 'ohnãg. Kaxĩy. \p \v 19 Ha Yeyox te: \p —Yã tik kuxa mãm kutõgnãg 'ũgkopah! 'Ãmnĩy xohix texĩy hãg nox xip'ax 'ãxop mũtik, xayĩy 'ãkuxa mãm? 'Ãmnĩy xohix texĩy hã 'ãte 'õg hãpkummuk hã tot putup? 'Ãpu' nũnnã 'ãk-tok. Kaxĩy. \p \v 20 Yã' nũnnãhã', ha yãmĩy kummuk te Yeyox pẽnãhã', tu kakxop yãy nuhugã ka'ok, ha' nãhã', tu' yõkanãm nã' mõg, tu' yĩkox hã konnop. \v 21 Ha Yeyox te 'ãtak pu hãm'ãktux, hu: \p —Hãmyãxatamuk xohix texĩy hã' kummuk hã kaxĩy? Kaxĩy. \p Ha 'ãtak te: \p —Yã hõmã yã' pu'ũgnãg xix hõnhã'. \v 22 Yã yãmĩy kummuk te mõ nõy yõn punethok kuxap kopah, xix kõnãg kopah, nũy putex. Xate hãpxopmã yũmmũg, hu tak mũ'ã teh. 'Ãpu 'ũgmũg kuxa ka'. Kaxĩy. \p \v 23 Ha Yeyox te: \p —'Ok 'ãte xa hãpxopmã yũmmũg? 'Ok 'ãkuxa yũm ka'ok? Yã 'ãte' kuxa mãm ka'ok xop pu hãpxopmã xohix yũmmũg. Kaxĩy. \p \v 24 Ha hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —Yã 'ũgkuxa yũm 'ãkopah. 'Ãpu 'ũgka'ogã', 'ũyĩy 'ũgkuxa yũm ka'ok punethok. Kaxĩy. \p \v 25 Ha tikmũ'ũn xohix yĩnnãhã' tu' nũn, ha Yeyox te yãmĩy kummuk xat, hu: \p Yãmĩy kummuk, xate' nõy yĩpkox hogãhã'. Yãmĩy kummuk, 'ãpep, nũy putpu mõnã hok. Kaxĩy. \p \v 26 Ha yãmĩy kummuk te hãm'ãktux ka'ok, tu kakxop yãy nuhugã xexkah, tu ta' mõg, ha ta' pip kakxop, ha tikmũ'ũn te: \p —Yã' xok. Kaxĩy. \p \v 27 Pa Yeyox te' nõy yĩm hã' mũg, tu' yĩm xĩnnãhã', hak-nĩhã' xip. \p \v 28 Ha ta' mõg Yeyox, tu mõktu mĩptut hã mõ'nãhã', ha Yeyox yõg tik xop te: \p —Teptuk mũ'ãte yãmĩy kummuk xut yũmmũg 'ohnãg? \p \v 29 Ha: \p —Tikmũ'ũn te Topa pu hãm'ãktux. Hã kaxĩy nõm yãmĩy kummuk xut. Kaxĩy. \s1 Yeyox te xe hãm'ãktux 'ũxok putup, tu putpu' hip-tup \p \v 30 Tu ta' mõg Yeyox yãy yõg tik xop mũtik, tu mõktu hãpxexka Ganinet tu hãpkumep. Yeyox te yãy xaptop putup, puyĩy tikmũ'ũn pẽnã hok, \v 31 yã yãy yõg tik xop pu hãmyũmmũgãhã', tu: \p —Tik te' gãy xop mõgãp-tup, puyĩy 'ũgmũy, nũy 'ũkputex, yã Tikmũ'ũn Kutok putex, hak xok putup, pa 'ãmnĩy tikoyuk nõg 'ĩhã putpuk hip-tup. Kaxĩy. \p \v 32 Pa tik te Yeyox yõg hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg, pa' kuxa nõg, hu xe yĩkopit 'ohnãg. \s1 Tik 'ũm xexkanãm \p \v 33 Ta' mõg Yeyox yãy yõg tik xop mũtik, tu mõktu kõmẽn Kapãnãm tu' mõxaha', tu mĩptut hã' mõxaha'. Yeyox te tik te 12 xop pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãxop te putep yãy mũtik hãm'ãktux putat kopah? Kaxĩy. \p \v 34 Pa yã' yẽy. Yã tik te hãm'ãktux, hu: \p —Tik 'ũm xexkanãm Yeyox yõg tik xop kopah? Kaxĩy. \p \v 35 Yeyox yũm, tu' xãnãhã yãy yõg tik xop, ha' nũn, ha: \p —'Ok xatep-tup, xayĩy xexkah? 'Ãpu yãy kutõgnãg pe'ãpaxeh, nũy nõy pu 'ãhãm, yã' xohix yõg kãmãnat. Kaxĩy. \p \v 36 Yeyox te kakxop paha', tu tik xop kopa' xix, tu' nõy yĩmũ' yĩm xex, tu: \p \v 37 —Tikmũ'ũn 'ũm te kakxop te kaxĩy putup, nũy kakxop pẽnã', 'ũkputuppax tu'. Yã nõm tek putup kamah. Tikmũ'ũn 'ũm tek putup, yã Topap-tup kamah, yã nõm te nũgkutnãhã'. Kaxĩy. \s1 Tikmũ'ũn te yũmũg hã' gãy 'ohnãg, puxix yũmũg hã xape' \p \v 38 Ha Yoãm te: \p —Yãyã', 'Ũgmũ'ãte' pẽnãhã tihik, ha yãmĩy kummuk mõy. Tute: \p “Yeyox te 'ã yãy 'ãxet'ax hõm, 'ũyĩy yãmĩy kummuk mõy. Yãmĩy kummuk, 'ãpep!” Kaxĩy. \p Hak mũ'ãte: \p “'Ãmhok! 'Ũmõy hok!” Kaxĩy. \p Yã tik xip'ah 'ũgmũg xop kopah. Kaxĩy. \p \v 39 Ha Yeyox te: \p —Kaxĩy hok. Yã' max. 'Ãte yãy 'ãxet'ax hõm, puyĩy yãmĩy kummuk mõy, puxix tik 'ũgmũn 'ãktux kummuk putup'ah. \v 40 Yã yũmũg hã' gãy 'ohnãg, puxix yũmũg hã xape tikmũ'ũn. \v 41 'Ãpu 'ũxaxok hok, tikmũ'ũn te xa kõnãg tat, 'ũkuxa mãm 'ũgkopah tu', puxix Topa nõm hã maxnã'. Kaxĩy. \s1 Pa 'ãtix. Hãpkummuk mĩy hok \p \v 42 Tu xe: \p —Tikmũ'ũn 'ũm te' kuxyãhã kakxop kutõgnãg kuxa yũm'ax 'ũgkopah. Yã' max, pu nõm kummuk xop xuknĩkup tu mĩkaxxap xexka hĩy poxit hã, nũy kõnãg xexka kopa mõ'yõn. \v 43 Paxpu 'ãyĩm te 'ãkummugã', xayĩy hãpkummuk mĩy, 'ãpu kuyut, nũy 'ũxak, nũy putyõn. Yã' max, pexkox hã mõnãy 'ãyĩm puxet hã. Pa' kummuk, 'ũnõy te 'ãxix kuxap kopah, ha 'ãyĩm tix pip. Yã kuxap xok 'ohnãg. \v 44 Yã 'ũk-tox nõy nã' mõg putup hãpxop xohix, ha kuxap xok 'ohnÃg. \v 45 Paxpu 'ãpata te 'ãkummugã, xayĩy hãpkummuk mĩy, 'ãpu kuyut, nũy 'ũxak, nũy putyõn. Yã' max, pexkox hã mõnãy 'ãpata puxet hã. Pa' kummuk, 'ũnõy te 'ãxix kuxap kopah, ha 'ãpata tix pip. \v 46 Yã 'ũk-tox nõy nã' mõg putup hãpxop xohix, ha kuxap xok 'ohnãg. \v 47 Paxpu 'ãpa te 'ãkummugã, xayĩy hãpkummuk mĩy, 'ãpu 'ũxut, nũy putyõn. Yã' max, Topa yõg xop hã mõnãy 'ãpa puxet hã. Pa' kummuk, 'ũnõy te 'ãxix kuxap kopah, ha 'ãpa tix pip. \v 48 Yã 'ũk-tox nõy nã' mõg putup hãpxop xohix, ha kuxap xok 'ohnãg. \p \v 49 Kuxap te pipkup kopit, pe' max pe' kummuk. Hã kaxĩy Topa te tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kopit putup. \v 50 Tikmũ'ũn te' putyõn 'ãmotxuxpex kummuk. Hã kãxĩy Topa te hãpkummuk mĩy xop putyõn putup. Pa 'ãpu hãmmax mĩy, nũy tikmũ'ũn pu hãmmaxnã'. Kaxĩy. \c 10 \s1 'Ok 'ĩpxox te' xetut nĩm, pu' kummuk \p \v 1 Tu ta' mõg Yeyox hãpxexka Yonex tu', tu kõnãg kox Yohnãm xak. Ha ta' yãy tu nũ'nãhã tikmũ'ũn xohix Yeyox yĩmãp 'ũxehet, ha xe tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã'. Yã Yeyox te hãmyũmmũgã pax. \v 2 Ha ta' nũn Paniye xop, tup-tup, puyĩy Yeyox koit, tu: \p —Putep kax'ãmi yũmũ yõg xat'ax yõg tappet tu? Topa te putep xat? 'Ok xat, pu tik xetut nĩm? Kaxĩy. \p \v 3 Ha Yeyox te: \p —Mõyyex te putep xat? Kaxĩy. \p \v 4 Ha: \p —Mõyyex te' xat, pu tik tappet kax'ãmi, nũy xetut nĩm, puyĩy xetut mõg. Kaxĩy. \p \v 5 Ha Yeyox te: \p —Hamũn. Hõmã tikmũ'ũn yĩpkox 'ohnãg, yĩy' xat'ax te kaxĩy kax'ãmi'. \v 6 Pa 'ãmhok. Hõmã Topa te' mĩy hãhãm xix hãpxop xohix, 'ĩhã Topa yõg tappet te: “Topa te' mĩy tihik xix 'ũhũn, \v 7 yĩy ta tik te' tak nĩm xi' tut, nũy xetut mũtik yãytax, \v 8 ha nõmhãp-xet. Yã' tix'ah 'ĩpxox xix xetut, yãp-xet. \v 9 Yã Topa te yãytagãhã', ha tikmũ'ũn te nõm nĩmmãhã', pu' kummuk. Kaxĩy. \p \v 10 Ta' mõg Yeyox xix yãy yõg xop, tu nũktu mĩptut hã' mõxaha', ha Yeyox yõg tik xop te: \p —Putep xuktux hato'ah? Kaxĩy. \p \v 11 Ha Yeyox te: \p —'Ĩpxox te' xetut nĩm, nũy nõy mũy, yã hãpkummuk mĩy. Yã' nõy hã' xupxet. \v 12 Ha ta' xetut te 'ĩpxox nĩm, nũy nõy mũy, hã hãpkummuk mĩy. Yã' nõy hã' xupxet. Kaxĩy. \s1 Yeyox xix kakxop \p \v 13 Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te kakxop nũnnãhã Yeyox tu', puyĩy Yeyox kakop pu hãmmaxnã', pa Yeyox yõg tik xop te: \p —'Ãmhok, 'ũnũnnã hok. Kaxĩy. \p \v 14 Pa Yeyox te' xupak, tup-tup nõg, tu: \p —'Ũtux, puk ha nũ' kakxop. Hãm'ãktux hok, hu: “'Ũnũnnã hok.” Kaxĩy. Yã Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, ha' yĩpkox pip. Yã nõm xop te kakxop putuk. \v 15 'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux: Kakxop yĩpkox pip Topa xat'ax pu', ha Topa tep-tup, pu tikmũ'ũn yĩpkox pip kamah, kakxop putuk, nũy Topa yõg tikmũ'ũn kopa' pi'. Kaxĩy. \p \v 16 Yeyox te kakxop yĩmũ' yĩm xex, tu kakxop pu hãmmaxnãhã'. \s1 Tik 'ũp-texop xexka' \p \v 17 Tu ta xe' mõg Yeyox, tu' mõg kutõgnãg, ha ta nũ'xupaha tihik, tu nũktu Yeyox keppa' kopaxux hã' xip, tu: \p —Notot max, 'ãte putep mũn mĩy putup, nũy hi xe'ẽgnãg mõkumakmõg, ha' kux 'ohnãg? Kaxĩy. \p \v 18 Ha Yeyox te \p —Teptu xate: “Notot max”? Kaxĩy. Yã Topa 'ũmax, yãp-xet 'ũmax, ha ta' nõy max 'ohnãg. \v 19 Xate' yũmmũg Topa te' xat, hu: “Tikmũ'ũn putex hok, 'ãnõy hã xupxet hok, hãm xupxet hok, 'ãnõy hã kupex kummuk hok, koit hok, 'õg 'ãtak tu 'ãyĩpkox pi' xix 'ãtut tu'.” Kaxĩy. \p \v 20 Ha tik te: \p —Notot, 'ãte' mĩy xohix. Yã hõmã 'ũgmũn yã kakxop xix hõnhã hã' mĩy xohix. Kaxĩy. \p \v 21 Ha Yeyox te tik pẽnãhã', tu mõ'yãy xe'ẽgnãg, tu: \p —Xate hãpxopmã'ax puxet xip'ax hok. Mõg, nũy 'õg hãpxop xohix hãmenex, nũy tayũmak pop, nũy 'ũhok xop pu' nĩm, nũy pi' 'õg hãpxop max xe'ẽgnãg pexkox kopah, nũy nũ', nũy 'ũkpe mõg. Kaxĩy. \p \v 22 Yã tik te hãm'ãktux 'ãpak, tu' yẽy, tu' kuxa hittup 'ohnãg, tu ta' mõg nũpeheh. Yã 'ũp-texop xexkãnãm. \p \v 23 Ha Yeyox te yãy yõg tik xop te' yĩmap pẽnãhã', tu: \p —Yã 'ũp-texop xexka kutĩgnãg te Topa yõg putat hã' mõg, Topa yõg xat'ax pu' yĩpkox pip hok tu'. Kaxĩy. \p \v 24 Ha Yeyox yõg tik xop te' yẽy, ha Yeyox te: \p —'Ũgnix mũnõm xop, yã tikmũ'ũn kutĩgnãg te Topa yõg putat hã' mõg, nũy Topa yõg xat'ax pu' yĩpkox pi'. Yã hãpxopmã ka'ok. \v 25 Xok xexka kãmẽn te 'ãmuxnãg ta kup kox hã mõ'tat hok, ha tap-texop xexka xop te Topa yõg putat hã mõg 'ohnãg, tu Topa yõg xat'ax pu' yĩpkox pip 'ohnãg. \p \v 26 Ha Yeyox yõg tik xop kuxa te' yẽy, tu yãy mũtik hãm'ãktux, hu: \p —'Ok Topa te tikmũ'ũn kuxa kummuk xit 'ohnãg? Kaxĩy. \p \v 27 Ha Yeyox te' nõy pẽnãhã, tu: \p —Hamũn, Topa tep-texop xexka xop kuxa kummuk xit yũmmũg, nũy kuxa max mõ'tat 'ũyãnãn tu', pa yã tikmũ'ũn te kuxa kummuk xit yũmmũg 'ohnãg. Kaxĩy. \p \v 28 Ha Pet te: \p —Xate' yũmmũg, 'ũgmũ'ãte yãy yõg hãpxop xohix nĩm, nũy 'ãpek mũg mõg. Kaxĩy. \p \v 29 Ha Yeyox te: \p —'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux, tikmũ'ũn te' yãy pet nĩm, nũy 'ũkpe mõg, pe' taknõy nĩm, pe' pit, pe' tutnõy, pe' hex, pe' tut, pe' tak, pek-tok, nũy 'ũkpe mõg, nũy 'ũkpupi hãpxopmã', nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. \v 30 Ha Topa te nõm pu popmãp-tup nũnte hãm xexka tu', yã' popmãp-tup 'ũpet xohix te' 100, xi' taknõy 100, xi' pit 100, xi' tutnõy 100, xi' hex 100, xi' tut 100, xik-tok 100, xix hãm te' 100, ha tikmũ'ũn te nõm kute'ex kummuk xexkap-tup. Hãpxip 'ĩhã Topa te nõm hĩnnãp-tup, puyĩy hi xe'ẽgnãg mõkuma' mõg, ha' kux 'ohnãg. \v 31 Yã tikmũ'ũn te mãxap yãyhã ka'ax putup, ha ta ka'ax xop yãyhã mãxap putup. Kaxĩy. \s1 Yeyox te xe hãm'ãktux 'ũxok putup, tu putpu' hip-tup \p \v 32 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu putat hã' mõg kõmẽn Yenoyanẽn tu', ha Yeyox yõg tik xop te Yeyox pe' mõg, ha tikmũ'ũn te' pe' mõg kamah, ha Yeyox yõg tik xop kuxa te' yẽy, ha tikmũ'ũn kuxa nõg, ha Yeyox te yãy yõg tik xop mõgãhã', tu tikmũ'ũn nĩm, tu: \p \v 33 —'Ũyũmmũg? Yũmũg mõg kõmẽn Yenoyanẽn tu', ha ta 'õnte tik te 'ãmãnex xexka xop mõgãp-tup xix tik te hãmyũmmũg xop mõgãp-tup, puyĩy 'ũgmũn Tikmũ'ũn Kutok mũy, tu hãm'ãktux putup, hu: \p —'Ãpu 'ũp-tex! Kaxĩy. \p Tu puknõg xop puk hõm putup, \v 34 hak mũn 'ãktux kummuk putup, tu' yĩypu'ĩn putup, tuk kix putup, tuk putex putup, hak xok putup. Pa 'ãmnĩy tikoyuk nõg putup, 'ĩhã putpuk hip-tup. Kaxĩy. \s1 Tiak tep-tup hãpxop xix Yoãm te' \p \v 35 Hãpxip 'ĩhã' nũn Yemeneo kutok Tiak xix Yoãm, nũktu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Yãyã, 'ũgmũ'ãtep-tup, xayĩy hãpxopmã'. Kaxĩy. \p \v 36 Ha Yeyox te: \p —Putep putup? Kaxĩy. \p \v 37 Ha: \p —Hãpxip 'ĩhã 'ãyũm putup 'ũxexka yõg mĩmpe yũm'ax xe'ẽgnãg yĩmũ', nũy yãy yõg tikmũ'ũn xat. 'Ãpuk mũg xat, 'ũ mãm yãpxet 'ãyĩm xe'e ha xi' nõy 'ãyĩm xax ha 'õnteh. Kaxĩy. \p \v 38 Ha Yeyox te: \p —'Ãxop te' yũmmũg 'ohnãg 'ãxop te nõm putup. Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn tek xũygãp-tup, tuk kute'ex kũmmuk putup, tup-tex putup. 'Ok 'ãxop te' xũy hã kaxĩy tot kamah? Kaxĩy. \p \v 39 Ha: \p —Yã hamũn. Kaxĩy. \p Ha Yeyox te: \p —Yã hamũn. Tikmũ'ũn te 'ãxop xũygãp-tup, tu 'ãxop kute'ex kummuk putup, tu 'ãxop kix putup, \v 40 pa 'a 'ãte' xat'ah, pa Topa te' xat, pu tikmũ'ũn mãm 'ũgyĩm xe'e ha xix 'ũgyĩm xax hah, yã 'ũnõy yõg xip'ax. Kaxĩy. \p \v 41 Ha ta' xupak Yeyox yõg tik te 10 te', hu' gãy. \p \v 42 Ha Yeyox te yãy yõg tik xohix xãnãhã', yĩy ta' nũn. Yeyox te: \p —'Ãxop te' yũmmũg, 'ũxat'ax xop te' xat pax 'ũkuxa mãm kũnãpa pip xop. \v 43 Pa 'ãxop kopa hã kaxĩy yã' kummuk. 'Ãpu Topa kopa kuxa mãm xop xat pax hok. 'Ok xatep-tup, xayĩy 'ãxexka'? 'Ãpu tikmũ'ũn pu hãpxopmã max, yã tikmũ'ũn yõg kãmãnat max putuk. \v 44 'Ok xatep-tup, xayĩy 'ãxexka'? 'Ãpu tikmũ'ũn xohix yõg kãmãnat putuk. \v 45 Yã 'ũgmũn Tikmũ'ũn Kutok nũn nũnte hãm xexka tu', nũy tikmũ'ũn pu hãpxopmã max, yã tikmũ'ũn yõg kãmãnat putuk. 'Ũgnũn, nũy tikmũ'ũn pupik xok, nũy tikmũ'ũn xohix kuxa kummuk xit, nũy kuxa max mõ'tat, 'ũyãnãn tu'. Kaxĩy. \s1 Yeyox xix Matimẽo yã pa hok \p \v 46 Tu ta' nũn Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu nũktu' mõxaha kõmẽn Yenikot tu'. 'Ũpip kõmẽn tu', tu ta' mõg kõmẽn kũnãpa', ha ta' mõg tikmũ'ũn xohix kamah, pa' xip tihik, yã pa hok, yã' xuxet'ax Matimẽo, yã Timeo kutok. Tik yũm putat pukah, tu tayũmak xak, puyĩy tikmũ'ũn tayũmak nĩm. \v 47 Ha tikmũ'ũn te hãm'ãktux Yeyox te kõmẽn Nãyane tu' nũn, ha Matimẽo te' xupak, tu hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —Yeyox, yã Namix mõkputox, 'ãpu 'ũgmũn kuxa ka'! Kaxĩy. \p \v 48 Ha tikmũ'ũn te: \p —'Ãyĩy hok! Kaxĩy. \p Pa tik yĩy ka'ok nõy nã' mõg, hu: \p —Namix mõkputox, 'ãpu 'ũgmũn kuxa ka'! Kaxĩy. \p \v 49 Ha Yeyox hup, tu: \p —'Ãpu tik pa hok nũnnã'. Kaxĩy. \p Ha tikmũ'ũn te tik pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãkuxa nõg hok. 'Ãpu 'ãyok. Tute 'ãxãnãhã', xa nũ'! Kaxĩy. \p \v 50 Ha Matimẽo te yãy kayak putxok, tu pepi' xip, tu ta' mõg Yeyox hah, tu mõktu' xupep. \p \v 51 Ha Yeyox te: \p —Putep putup, 'ũ mĩy? Kaxĩy. \p Ha: \p —Notot, 'ãtep-tup, 'ũyĩy hãmpẽnã 'ũxeheh. Kaxĩy. \p \v 52 Ha Yeyox te: \p —Mõg! 'Ãpa hittup, 'ãkuxa yũm ka'ok 'ũgkopa hah. Kaxĩy. \p Hãpxip 'ohnãg 'ĩhã Matimẽo te xe hãmpẽnãhã', tu ta' mõg Yeyox peheh. \c 11 \s1 Yeyox te kõmẽn Yenoyanẽn tu' nũn \p \v 1 Ta xe' nũn Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu nũktu kõmẽn Yenoyanẽn yĩka' pip yĩktix 'Onimet Kup tu' xiptuxexka Metpaye yĩka' xix xiptuxexka Metãn yĩka'. Ha Yeyox te yãy yõg xop xat, \v 2 hu: \p —Mõg xiptuxexka tu'. Xiptuxexka tu 'ãmõxap-tup, pa' xip putup yomẽnnãg, yã' hĩy, yã tikmũ'ũn te nõm yĩmũ' yũm 'ohnãg. 'Ãpu 'ũko'a', nũy nũnnã'. \v 3 Ka tikmũ'ũn te: “Teptu 'ũmõgãhã?” Kaxĩy. Ha 'ãxop te hãm'ãktux putup, hu: “Yã 'ũgmũg xuxyã tep-tup. Hãpxip 'ĩhã' nũnnãp-tup 'ũgmũ'ãte'.” Kaxĩy. \p \v 4 Ha ta' mõg, pa' xip yomẽnnãg, 'ũhĩy hãmyĩkox yĩka'. Tik te' ko'a', \v 5 ha ta' nũn tikmũ'ũn, tu: \p —Teptu yomẽn ko'a'? Kaxĩy. \p \v 6 Ha tik te: \p —Yã 'ũgmũg xuxyã tep-tup. Hãpxip 'ĩhã' nũnnãp-tup 'ũgmũ'ãte'. Kaxĩy. \p Ha tikmũ'ũn te: \p —'Ãpu yomẽnnãg mõgã'. Kaxĩy. \p \v 7 Ha ta' mõg tihik, tu yomẽnnãg nũnnãhã Yeyox tu', tu yãy yõg kayak xex yomẽnnãg yĩmũ', ha Yeyox te nõm yĩmũ' yũm. \v 8 Ha ta tikmũ'ũn xohix te putat yĩmũ yãy yõg kayak xatat ha' mõg, ha ta tikmũ'ũn xohix nõy te mĩm tu' mep mĩmmãg, tu nõm putat yĩmũ' xatat ha' mõg. \v 9 Ha ta' mõg tikmũ'ũn Yeyox keppah, ha ta' mõg tikmũ'ũn nõy Yeyox peheh. 'Ũxohix te hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —Yã' max xe'ẽgnãg Topah! Topa te nũ'ãkutnãhã', tu 'ãka'ogãhã'! \v 10 Yã' max xe'ẽgnãg, xate yãy yõg tikmũ'ũn xat kõnãmãhã', hã yĩpkox pip. Xate mõnãyxop Namix putuk, yã tikmũ'ũn xat putup. Yã' max xe'ẽgnãg Topah! Kaxĩy. \p \v 11 'Ũnũn Yeyox, tu nũktu' xupep kõmẽn Yenoyanẽn tu', tu ta' mõg, tu mõktu Topa pet xexka hã mõ'nãhã', tu hãpxop xohix yĩmap pẽnãhã'. 'Ãmãxak'ax ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik te 12 xop, tu nũktu xiptuxexka Metãn hã' moxaha'. \s1 Piget kup \p \v 12 Hãptup ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, ha Yeyox putup xũy, \v 13 pa hãptox tu' pẽnãhã piget kup, ha yõg mĩxux punethok, ha ta' mõg, nũy piget ta pẽnã', tu' mõg, pa piget ta pẽnã 'ohnãg, yã mĩxux pẽnãhã', yã piget ta yõg mõ'ãgmũg'ah, \v 14 ha Yeyox te piget kup pu hãm'ãktux, hu: \p —Tikmũ'ũn te 'õg mĩnta xe mãp-tup'ah. Kaxĩy. \p Ha Yeyox yõg tik xop te' xupak. \s1 Yeyox xip Topa pet xexka tu' \p \v 15 'Ũnũn Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu nũktu' mõxaha kõmẽn Yenoyanẽn tu', tu ta' mõg Topa pet xexka tu', ha' nũn Yeyox, pa' pip tikmũ'ũn, tu' nõmenex, tu' pop tayũmak Topa pet xexka kopah, ha Yeyox te' xohix papuk, ha ta' mõg hãptopah, ha ta' mãm tikmũ'ũn, tu tãyũmak nõy yãnãn, ha Yeyox te yõg mĩmpe xit'ax putxok, ha ta' mãm tikmũ'ũn, tu kuxxuxtut hãmenex, ha Yeyox te yõg mĩmpe yũm'ax putxok, \v 16 tu' xat, pu Topa pet xexka kopa hãpxop tat hok, \v 17 tu tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', hu: \p —Topa yõg tappet tu' kax'ãmi Topa yõg hãm'ãktux. Yã Topa te: “'Ũkpet 'ãxet'ax putup 'ũhep xop xohix yõg Topa pu hãm'ãktux'ax pet.” Kaxĩy. Pa 'ãxop te' mĩy xupxet'ax pet, nũy yãy xaptop! Kaxĩy. \p \v 18 Yã 'ãmãnex xexka xop te' xupak xix tik te hãmyũmmũg te', tu hãmpe'paxex texĩy Yeyox putex, pa' yĩpkutuk, yã tikmũ'ũn tep-tup pax Yeyox yõg hãmyũmmũg'ax. \p \v 19 'Ãmãxak ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop kõmẽn kũnãpa'. \s1 'Ãpu 'ãkuxa mãm Topa kopah \p \v 20 Hãptup ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu piget kup yĩka' mõg, tu' pẽnãhã', yã' nak piget kup, yã' xexka 'ũnak, \v 21 ha Pet te' xutigãhã', tu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Notot, pẽnã'. Hõmã xate piget kup mãnõg, ha ta hõnhã' nak. Kaxĩy. \p \v 22 Ha Yeyox te: \p 'Ãkuxa mãm Topa kopah, \v 23 hu ta yĩktix pu hãm'ãktux, hu: “'Ãpep, nũy mõg kõnãg xexka tu'”, kaxĩy, puxix' mõg putup kõnãg xexka tu'. 'Ãkuxa mãm ka'ok Topa kopah, puxix mõg kõnãg xexka tu'. \v 24 Yã 'ãte xa hãm'ãktux: 'Ãxop te Topa pu hãm'ãktux, nũy tatu hãpxop 'ũm xak. 'Ãpu 'ãkuxa mãm Topa kopah, nũy yũmmũg xe'e Topa te xa' popmãp-tup, ha Topa te xa' popmãp-tup 'ũxohix. \v 25 'Ãxop te Topa pu hãm'ãktux. 'Ãpu 'ũxaxogã', 'ũnõy te 'ãkute'ex kummuk. 'Ãpu 'ũxaxogã', putu' kux, ha ta pexkox tu Topa te' xaxogap-tup 'õg hãpkummuk mĩy'ax, putu' kux. \v 26 Xate tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxogã 'ohnãg, puxix 'Ãtak pexkox yõg te 'õg hãpkummuk mĩy'ax xaxogã 'ohnãg. Kaxĩy. \s1 Tep-te Yeyox pu yãy 'ãxet'ax hõm \p \v 27 Ta' nũn Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu nũktu' mõxaha kõmẽn Yenoyanẽn tu', tu ta' mõg tu mõktu Topa pet xexka hã' mõxaha', ha ta' nũn 'ãmãnex xexka xop xix tik te hãmyũmmũg xop, xix Yoneo xop yõg xexka xop, tu nũktu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p \v 28 —Tep-te xa yãy 'ãxet'ax hõm, xayĩy hãpxopmã nũhũ'? Tep-te' xat, xayĩy mĩy? Kaxĩy. \p \v 29 Ha Yeyox te: \p —'Ãte xa yĩkopit kamah. 'Ãxop te hãm'ãktux xe'e', kopxix xa nõm 'ãktux. \v 30 'Ãpu hãm'ãktux: Tep-te Yoãm pu yãy 'ãxet'ax hõm, puyĩy tikmũ'ũn putox pix? 'Ok pe Topa te 'ok pe tikmũ'ũn te'? Tep-te' xat? Kaxĩy. \p \v 31 Ha yãy mũtik hãm'ãktux, hu: \p —Yũmũ'ãte hãm'ãktux yã Topah, puxix yĩkopit putup, hu: “Teptu 'ãkuxa mãm 'ohnãg Yoãm kopah?” \v 32 Pa yũmũ'ate hãm'ãktux yã tikmũ'ũn, puxix xok 'ũm? Kaxĩy. \p Yã nõm te tikmũ'ũn yĩpkutuk. Yã tikmũ'ũn te hãmpe'paxex Yoãm te Topa pupi hãm'ãktux. \v 33 Ha: \p —'Ĩntu', 'ap yũmmũg'ah 'ũgmũ'ãte'. Kaxĩy. \p Ha Yeyox te: \p —Tep-te 'ã yãy 'ãxet'ax hõm, 'ũyĩy hãpxopmã nũhũ'? 'Ãte xa nõm 'ãktux putup'ah kamah. Kaxĩy. \c 12 \s1 Kãmãnat kummuk \p \v 1 Hãpxip 'ĩhã Yeyox te tikmũ'ũn pu hãm'ãktux'ax hã hãmyũmmũgãhã', nũy Topa yõg hãpxopmã'ax yũmmũgã', tu: \p —Tik yõg mĩnta 'op tox pip hãm xa'ax xexka kopah, tu hãm pak'ax mĩy tu' yĩmap, tu hep tat'ax xexka mĩy, nũy nõm kopa xupyãg mĩy, tu mĩptut tox mĩy, nũy nõm kopa tik xix, puyĩy hãpxop xohix pẽnã'. Tik te kãmãnat pu' hõm hãm xa'ax, puyĩy pẽnã', tu ta' mõg hato'a'. \v 2 Hãpxip 'ĩhã mĩnta yãy koxuk, ha hãm xa'ax yõg xuxyã te tik nũ'kutnãhã', puyĩy mĩnta yõg tayũmak pop, \v 3 ha ta' mõg, pa kãmãnat te tik mũg, tu' kix, tu nũ'kutnãhã', 'ũhok tat. \v 4 Ha hãm xa'ax yõg xuxyã te xe tik nõy nũ'kutnãhã', pa kãm'ãnat xop te nõm hãpkute'ex kummuk kamah, tu tik putox kix. \v 5 Ha hãm xa'ax yõg xuxyã te tik nõy nũ'kutnãhã', pa kãmãnat xop tep-tex. Ha xe' punethok mõ'pok, pa kãmãnat xop te yãg kute'ex kummuk, tu' yãg kix, ha' xakix. \v 6 Nõmhã' xip yãp-xet, puyĩy mõ'kutnã', yã hãm xa'ax yõg xuxyã kutok pit, ha hãm xa'ax yõg xuxyã te hãmpe'paxex hu: “Kãmãnat tek-tok 'ãpak putup.” Kaxĩy, tuk-tok nũ'kutnãhã', \v 7 pa kãm'ãnat xop te yãy mũtik hãm'ãktux, hu: “Yã hãm xa'ax yõg xuxyãk-tok. 'Ãpu yũmũp-tex, nũy pa hãm xa'ax, nũy yũmũ yõg hãm xa'ax.” Kaxĩy. \p \v 8 —Kãmãnat tek-tok mũg, tuptex, tu xok-xax putyõn hãm xa'ax nãpah. Kaxĩy. \p \v 9 Tu Yexox te xe: \p —Putep mũn mĩy putup hãm xa'ax yõg xuxyã nõmhã'? Yã' mõg putup, nũy kãmãnat kix, ha' xakixp-tup, ha kãmãnat nõy pu hãm xa'ax hõm putup. \v 10 'Ok 'ãxop te mõ'kupix Topa yõg tappet tu'. Yã' kax'ãmi, hu: “Mĩptut mĩy'ax te mĩkaxxap paha', tu hãmpe'paxex, yã' kũmmuk, tu' putyõn. Pa 'ãmhok, yã' max xe'ẽgnãg mĩkaxxap, \v 11 Yã Topa te' mĩy, yã' max xe'ẽgnãg!” Kaxĩy. \p \v 12 Ha ta' yũmmũg nõmhã Yoneo xop yõg xexka xop te', yã Yeyox te nõm xop 'ãktux. Yã nõm tep-tup, nũy Yeyox kute'ex kummuk, pa 'ãmhok, 'ũmĩy 'ohnãg, yã tikmũ'ũn yĩpkutuk. Yã hãpxop mĩy 'ohnãg, tu ta' mõg hato'a'. \s1 'Ok max gohet pu tayũmak pagok \p \v 13 Hãpxip 'ĩhã tik te nũ'pok Paniye xop xix 'Enot xop, puyĩy Yeyox koit'ax xak. \v 14 'Ũnũn tu nũktu: \p —Notot, 'ũgmũ'ãte' yũmmũg xate hãpxe'e 'ãktux, tu tikmũ'ũn yĩpkutuk 'ohnãg. Xate' xexka xop yĩpkutuk 'ohnãg, pa xate tikmũ'ũn pu' yũmmmũgãhã Topa te nõm putup. 'Ãpu hãm'ãktux: putep xuktux yũmũ yõg Topa yõg tappet tu'. 'Ok pe' max gohet pu tayũmak tanemẽn'ax pagok, yã Hõm xop yõg xat'ax Xet pu pagok? 'Ok pe' kummuk? Kaxĩy. \p \v 15 Pa Yeyox te' yũmmũg, tik pa max, pa yã' kuxa kummuk. Yeyox te: \p —Teptu 'ãxop te' xak 'ãte' koit. Paxnũ tayũmak 'ãnuk, 'ũ pẽnã'. Kaxĩy. \p \v 16 Ha ta' mõg, tu putpu' nũnnãhã', ha Yeyox te: \p —'Ũ'ũm yõg 'ãxet'ax kax'ãmi tayũmuk 'ãnuk tu'? Xix 'ũ'ũm yõg xumix xip tayũmak 'ãnuk tu'? \p Ha: \p —Yã gohet yõg xat'ax Xet yõg. Kaxĩy. \p \v 17 Ha Yeyox te: \p —'Ãpu gohet yõg xat'ax pu gohet yõg xat'ax yõg hãpxop pagok. 'Ãpu Topa pu Topa yõg hãpxop pagok kamah. Kaxĩy. \p Ha' kuxa te' yẽy. \s1 Texĩy tikmũ'ũn te putpu' hix \p \v 18 Ha ta' nũn Xanuxeo xop, yã Xanuxeo xop te hãmpe'paxex tikmũ'ũn putpu' hip-tup'ah. 'Ũnũn, tu nũktu Yeyox pu hãm'ãktux hu: \p \v 19 —Notot, hõmã Mõyyex te yũmũ'ã tappet kax'ãmi, hu: “'Ũxok tihik, ha ta' xip xetut, pak-tok 'ũm xip'ah. Mõyyex te' xat, tik taknõy te xetut hokyũm mũtik yãytaha', pu' max, nũy nõy xok pu' pop kakxop. \v 20 Hõmã' pip 'ũtaknõy xohix te' 7. Tik mãxap te 'ũn mũtik yãytaha', pak-tok 'ohnãg, tu' xok. \v 21 Ha' taknõy 'ũg-nãy tu te' yãytaha', tuk-tok put 'ohnãg, tu' xok, ha' taknõy yãykote hã kaxĩy kama'. \v 22 Hã kaxĩy 'ũxohix te' 7 te yãytaha 'ũn mũtik, 'ũk-tok 'ũm pop 'ohnãg, tu' xakix 'ũxohix. Hãpxip 'ĩhã' xok kama 'ũhũn. \v 23 Hãpxip 'ĩhã Topa te tikmũ'ũn xohix putpu' hĩnnãp-tup, 'ũ'ũm yõg xetut nõmhã'? Yã xohix te' 7 te yãytaha 'ũn mũtik! Kaxĩy. \p \v 24 Ha Yeyox te: \p —'Ãxop te hãmyũmmũg 'ohnãg! Texĩy? Yã 'ãxop te' yũmmũg 'ohnãg Topa yõg tappet. 'Ãxop te' yũmmũg 'ohnãg Topa 'ũka'ok xexka'. \v 25 Yã xakix xop putpu' hip-tup. Topa yõg nũ'pok xop te yãyta 'ohnãg pexkox tu'. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te yãyta 'ohnãg pexkox tu'. \v 26 Hõmã Mõyyex te' kax'ãmi tappet tu', tu putpu' hĩnnã'ax kax'ãmi'. 'Ok 'ãxop te nõm mõkupix 'ohnãg? Yã 'ũkax'ãmi Topa te mĩm pahok kup puk kopa Mõyyex pu hãm'ãktux, hu: “'Ũgmũn yã 'Amanãm yõg Topah, xix 'Iyak yõg, xix Yako yõg.” Kaxĩy. \v 27 Hã kaxĩy Topa te' xuktux 'ap xakix xop yõg Topa'ah, pa yã hi xop yõg. 'Ãxop te hãmyũmmũg 'ohnãg. Kaxĩy. \s1 Topa yõg xat'ax xexkanãm \p \v 28 Ha ta' xip tihik, tu' xip tik te hãmyũmmũg xop kopah, tu hãm'ãktux 'ãpak, tu' yũmmũg Yeyox te hãm'ãktux max. Tik te Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Topa te tikmũ'ũn xat. Xat'ax 'ũm xexkanãm? Kaxĩy. \p \v 29 Ha Yeyox te: \p —Yã Topa te tikmũ'ũn xat, hu: “'Iyaet xop, 'ãpu 'ũxupax. Yũmũg xuxyã yã yũmũ yõg Topa yãp-xet, yã' nõy xip'ah. \v 30 'Ãpu 'ãxuxyã Topap-tuppax 'ãkuxa xexka hã xix 'ãkoxuk xexka hã xix 'ãp-tox xexka hã xix 'õg ka'ok'ax xexka hã'.” Kaxĩy. \v 31 Ha Topa te xe tikmũ'ũn xat, yã xat'ax 'ũk-nãy tu'. Topa te: “'Ãpu 'ãnõy putup pax xate yãy putup pax putuk.” Kaxĩy. Yã' xat'ax tix 'ũxexkanãm, ha ta xat'ax nõy 'ũxexka'. Kaxĩy. \p \v 32 Ha tik te: \p —Notot, yã hãm'ãktux max! 'A' koit'ah. Yã' xip Topap-xet, ha ta' nõy 'ũm 'ap xip'ah. \v 33 Yã' max yũmũ'ãte Topap-tuppax yãy kuxa xexka hã xix yãy putox xexka hã xix yãy ka'ok'ax xexka hã. Yã' max kama yũmũ'ãte yãy nõy putup pax yũmũ'ãte yãy putup pax putuk. Yã' max xexka yũmũ'ãte xat'ax tix mĩy nõ'õm, ha ta' max miax yũmũ'ãte xokxop mõ'hap, nũy Topa pu haxyã'. Kaxĩy. \p \v 34 Ha Yeyox te' yũmmũg tik te hãmyũmmũg, yã hãm'ãktux max. Yeyox te: \p —'Ãxip Topa yõg xop yĩka' Topa te nõm xat, ha' yĩpkox pip. Kaxĩy. Ha tikmũ'ũn kuxa nõg, hu xe hãpxop nõy yĩkopit 'ohnãg. \s1 Topa yõg yãykutnã'ax \p \v 35 'Ũxip Yeyox Topa pet xexka tu', tu tikmũ'ũn pu hãm'ãktux, hu: \p —Teptu tik te hãmyũmmũg xop te tikmũ'ũn pu' yũmmũgãhã Topa yõg yãykutnã'ax yã Namix mõkputox? \v 36 Pa Topa Koxuk te Namix kax'ãmiyãhã', ha tute kax'ãmi', hu: “Yũmũg xuxyã Topa te 'ũgxuxyã pu hãm'ãktux, hu: Yũhũm 'ũgyĩm xe'e tu', ha 'ãte puknõg gãy xop xix putup 'ãpata yĩkãgnãg.” Kaxĩy. \v 37 Yã Namix te: “'Ũkxuxyã'.” Kaxĩy. Yã Topa yõg yãykutnã'ax xãnãhã, hu: “'Ũkxuxyã'.” Kaxĩy. Texĩy Topa yõg yãykutnã'ax yã Namix mõkputox? Kaxĩy. \s1 Yeyox xix tik te hãmyũmmũg xop \p Ha tikmũ'ũn xohix te Yeyox yõg hãm'ãktux putup pax. \v 38 Ha Yeyox te: \p —Pa 'ãtix, tik te hãmyũmmũg xop tep-tup pax, nũy hãpkumep, nũy topixxax xe'ẽgnãg ta', puyĩy tikmũ'ũn nõm 'ãktux max, yã nõm 'ãpak nãpet tu'. Tik te hãmyũmmũg xop te' pop 'ũxexka xop yõg pip'ax Yoneo xop yõg Topa pet kopa \v 39 xix 'ãmuk xexka tu', \v 40 tu hokmãm xop yõg hãpxop pop, tu' xupxet, tu Topa pu hãm'ãktux, puyĩy tikmũ'ũn hãmpe'paxex yã' max. Topa te yõg hãpkummuk mĩy'ax yãnãn xexkap-tup! Kaxĩy. \s1 'Ũn hok yũm te tayũmak nĩm \p \v 41 'Ũxip Yeyox Yoneo yõg Topa pet kopa tayũmak tat'ax mĩpkox yĩkak, tu' pẽnãhã tikmũ'ũn nũn, nũy tayũmak nĩm tayũmak tat'ax kopah. Tikmũ'ũn punethok 'ũp-texop xexka te tayũmak xohix nĩm, \v 42 ha ta' nũn 'ũhũn, yã hok yũm, yã hãm hõgnãg. 'Ũnũn, tu nũktu tayũmak 'ãnuk tix mõ'tat mĩpkox kopah, yã tayũmak kutõgnãg. \v 43 Ha Yeyox te yãy yõg tik xop xãnãhã', tu: \p —'Ãte xa hãpxe'e 'ãktux, nũ 'ũn hok yũm, yã hãm hõgnãg, pa yã hãpxop xohix mõ'tat, pa nõm nõy xohix te hãpxop kutĩgnãg mõ'tat. \v 44 Yã 'ũp-texop xexka xop yõg hãpxop punethok, tu tayũmak yãgnãg xut, nũy mõ'tat, ha yõg hãpxop punethok pip, pa 'ũn hok yũm te yãy yõg hãpxop xohix mõ'tat, ha' nõg. Kaxĩy. \c 13 \s1 Topa pet xexka kõyyõy putup \p \v 1 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, ha tik xop te: \p —Yãyã, pẽnã Topa pet xexka 'ũmax xe'ẽgnãg, yã mĩptut max! \p \v 2 Ha Yeyox te: \p —'Ok mĩptut max xe'ẽgnãg pẽnãhã'? Hãpxip 'ĩhã yõg mĩkaxxap te' nõy yĩmũ' mãm putup'ah, yã' xohix xexka koxyõy putup! Kaxĩy. \s1 Tikmũ'ũn te 'ãxop xũygãp-tup \p \v 3 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu mõktu yĩktix 'Onimet yĩmũ' mãm, ha Pet te' yĩkopit, xix Tiak te, xix Yoãm te, xix 'Ãnene te', hu: \p \v 4 —Hãm'ũmhã nõm hãpxopmãp-tup? Tikmũ'ũn te hãpxopmã'ax 'ũm pẽnãp-tup, 'ĩhã nõm hãpxopmãp-tup? Kaxĩy. \p \v 5 Ha Yeyox te hãmyũmmũgãhã kõnãmãhã', hu: \p —Pa 'ãtix, nũy hãmyũmmũg, nũy 'ãkuxa mãm hok koit'ax kopah. \v 6 Yã' nũn putup 'ũxohix, tu hãm'ãktux putup, hu: “'Ũgmũn nõ'õm, Topa tek mũn yãy kutnãhã', yã Yeyox 'ũgmũn!” Kaxĩy. Ha tikmũ'ũn xohix kuxa mãm putup koit'ax kopah. \v 7 'Ãxop te' xupak putup hãmnũhũn xexka hãmhũmnãg, yã tikmũ'ũn te yãy kix kakĩynãg. Ha tikmũ'ũn nũn putup, tu: “Yã yãy kix kakĩynãg tikmũ'ũn hãptox tu'.” Kaxĩy. 'Ãpu 'ãkuxa nõg hok. Yã tikmũ'ũn te yãy kix putup te kaxĩy, pa hãpkux 'ohnãg. \v 8 Hãpxexka yõg tikmũ'ũn te hãpxexka nõy yõg tikmũ'ũn mũtik yãykix putup, ha ta' hep xop te' hep xop nõy mũtik yãy kix putup, ha ta hãm xexka yãy nuhuk nãm panip putup, ha ta hãmhõgnãg, ha putup te tikmũ'ũn kix putup. 'Ũn tek-tok put putup, tu' xũy xexka'. Hã kaxĩy tikmũ'ũn xũy putup, ha mõktu hãpkux. \p \v 9 Pa 'ãtix, tikmũ'ũn te 'ãxop mõgãp-tup 'ũpa te hãmyũmmũg xop tu', puyĩy 'ãxop kopit, yã 'ãxop kummugãp-tup. Ha tikmũ'ũn nũn putup kamah, nũy 'ãxop kix xikot hã Yoneo xop yõg Topa pet kopah. Yã 'ãkuxa mãm 'ũgkopah, yĩy ta' nũn putup tikmũ'ũn, nũy 'ãxop mõgã gohenanok tu' xix gohet yõg xat'ax xexka tu', puyĩy 'ãxop kopit, ha 'ãxop te nõm pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, \v 10 ha tikmũ'ũn te' hep xop xohix xexka pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux putup hãmãxap, hak-nãy tu hãpkux. \v 11 Tikmũ'ũn te 'ãxop mũg, nũy 'ãxop mõgã' gohet yõg xexka xop tu'. 'Ãpu 'ãkuxa nõg hok. 'Ãpu hãmpe'ãpaxe hok, hu: “'Ãte putep xuktux putup?” Kaxĩy. Pa 'ãmhok, 'ãmõg putup gohet yõg xexka tu', ha Topa te xa hãm'ãktux'ax hõm putup, xayĩy hãm'ãktux, yã 'õg hãm'ãktux 'ohnãg, pa yã Topa Koxuk mũn yõg. \v 12 Tikmũ'ũn punethok te yãy taknõy mõgãp-tup gohet yõg xexka xop tu', puyĩy nõm kix, ha ta 'ãtak te yãy kutok mõgãp-tup kamah xi' tut te', puyĩy nõm kix. Ha tak-tok te 'ãtak mõgãp-tup kama xi' tut, puyĩy nõm kix, ha' xakix putup 'ũxohix. \v 13 'Ãkuxa mãm 'ũgkopah, yĩy tikmũ'ũn te 'ãp-tup nõg putup, pa 'ãpu 'ãkuxa mãm ka'ok mõkuma'ãmõg, ha Topa te 'ãhĩnnãp-tup. Kaxĩy. \s1 'Ũxũy xexka' \p \v 14 Yeyox te xe: \p —'Ãxop te' pẽnãp-tup hãpxop yãy 'ĩgã xexka 'ũnõy yõg xip'ax tu'—xate nũ mõkupix, 'ãpu hãmyũmmũg—'ãxop pip hãpxexka Yonex tu', nũy ta mõg mõ'ka'ok yĩktix tu'. \v 15 'Ãxop mãm mĩptut yĩmũ, nũy ta mõg mõ'ka'ok. Mĩptut hã mõxa hok, nũy hãpxop pa'. \v 16 'Ãxop pip hãpxa tu', nũy ta mõg mõ'ka'ok, yãy pet hã mõxa hok, nũy topixxax pa' \v 17 Yã' kummuk xexkap-tup 'ũn tek-tok xuk xop pu' xix 'ũn tek-tok put xop pu'. \v 18 'Ãpu Topa pu hãm'ãktux, nũy ta tu' xak, puyĩy tikmũ'ũn 'ãxop kummugã mõ'ãgmũg pukpex 'ĩhã'. \v 19 Yã nõm 'ãmnĩy hã 'ãxop xũy xexkap-tup, pa hõmã Topa te' mĩy hãm xexka xix hõnhã' xũy kutõgnãg. \v 20 Topa te' xat, xayĩy 'ãmnĩy xohix'ah hã 'ãxop xũy putup. Topa te' xat hok, puxix xakix xohix xexka'. Pa' pip Topa kopa kuxa mãm ka'ok xop, yã Topa te nõm yĩmõgãtux, nũy nõm hĩnnã', hu' xat putup, puyĩy 'ãmnĩy xohix'ah hã' xũy. \p \v 21 —Tikmũ'ũn te hãm'ãktux putup, hu: “Mũ, nũy pẽnã', Topa yõg yãykutnã'ax xip nũnteh.” Kaxĩy. Ha ta' nõy te hãm'ãktux putup, hu: “Mõg, nũy pẽnã', Topa yõg yãykutnã'ax xip 'õnteh, yã' xip Yeyox.” Kaxĩy. 'Ãpu 'ãyĩpkox pip hok. Yã' koit. \v 22 Yã nõm koit xop te Topa pupi hãm'ãktux xop putuk putup, tu Topa yõg yãykutnã'ax putuk putup, tu hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg, nũy Topa putuk, puyĩy tikmũ'ũn kuxa' yẽy. Nõm tep-tup, nũy Topa yõg yĩmõgãtux xop kuxa mãm koit'ax kopah. \v 23 Pa 'ãtix. 'Ãte 'ãxop pu hãmyũmmũgãhã' hõnhã'. Hãpxip 'ĩhã nõm hãpxopmã'ax pẽnãp-tup, tu' yũmmũg putup. Kaxĩy. \s1 Tikmũ'ũn Kutok putpu' nũn \p \v 24 Yeyox te xe: \p —Yã' xũy xexka nõg putup, ha ta mãyõn yãyhãp-tup hãpkoxtap, ha ta mãyõn hex yãnãm pip putup'ah, \v 25 ha ta mãyõnnãg pip pexkox yo'oma', pa xakux putup, ha ta hãpxop xohix ka'ok nuhuk putup pexkox yo'oma' xix pexkox kopah, \v 26 ha ta pexkox tuk yĩxop-tup, yã Tikmũ'ũn Kutok, tu hãmgõy xexka kopak yĩyxop-tup, yã' max xe'ẽgnãg, ha tikmũ'ũn xohix te' pẽnãp-tup, \v 27 ha 'ãte yãy yõg pexkox yõg nũ'pok xop mõ'pok putup hãpxexka xohix tu'. 'Ũmõg putup, nũy Topa yõg yĩmõgãtux xop nũnnã', puyĩy xohix yãy tu nũ'nã'. Kaxĩy. \s1 Piget kup \p \v 28 Yeyox te xe: \p —'Ãpu hãmyũmmũg. 'Ũxip piget kup, tu yõg mĩmmãg tup, tu yõg mĩxux xupep. 'Ãxop te' pẽnãhã' tu' yũmmũg mõ'ãgmũg pukpex, yã tex tihix. \v 29 Hã kaxĩy xate nõm hãpxopmã'ax pẽnãp-tup 'ãte xa nõm 'ãktux, tu' yũmmũg putup 'ũgnũn putup putpu'. \v 30 'Ãpu hãmyũmmũg, hõnhã' pip tikmũ'ũn, ha ta' yãg te nõm hãpxopmã'ax xohix pẽnãp-tup, pa yã' yãg te' pẽnãp-tup 'ohnãg, pa xakix putup hãmãxap. \v 31 'ũnõg putup hãmnõgnõy xix hãm xexka', pa yõgnũ hãm'ãktux pip mõkuma'mõg, tu' nõg putup 'ohnãg. Kaxĩy. \s1 Hãm'ũmhã \p \v 32 Yeyox te xe: \p —Hãm'ũmhã tikmũ'ũn te nõm hãpxopmã'ax pẽnãp-tup? Hãptup 'ũm, pe 'ãmnĩy 'ũm? Mãyõn yũm 'ũm? Yã pexkox nũ'pok xop te' yũmmũg 'ohnãg, ha Topak-tok te' yũmmũg 'ohnãg, pa 'ãtak Topa puxehnãg te' yũmmũg. \v 33 Pa 'ãtix. 'Ãpu 'ũkhip, nũy hãmpẽnã'. Yã 'ãxop te' yũmmũg 'ohnãg. Hãm'ũmhã nõm hãpxopmã'ax pẽnãp-tup? Yã 'ãxop te' yũmmũg 'ohnãg. \v 34 Yã hã kaxĩy putuk. Tik mõg putup hãptox tu', tu kãmãnat xex, puyĩy hãm, tu hãmyĩkox pẽnã'ax xat, puyĩy hãmpẽnã', tu ta' mõg tihik. \v 35 Hãm'ũmhã putpu' nũn putup tihik, 'ok pe 'ãmãxak, 'ok pe 'ãmnĩy kote hã, 'ok pe xokakkak tak xata hã, 'ok pe hãm yãy kuhmõy hã? Yã kãmãnat te' yũmmũg 'ohnãg. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te' yũmmũg 'ohnãg, hãm'ũmhã 'ũgnũn putup putpu'. \v 36 'Ũgnũn putup, pa tikmũ'ũn mõ'yõn, yã' kummuk. \v 37 'Ãte xa hãm'ãktux, xix tikmũ'ũn xohix pu nõm 'ãktux, hu: “Pa 'ãtix!” Kaxĩy. \c 14 \s1 'Ũp-tup, nũy Yeyox putex \p \v 1 Hõnhã 'ãmnĩy tix 'ĩhã 'ãmuk xexka xip'ax, yã 'ãmuk xexka 'ãxet'ax Nõa' Yẽn xix Pãm Tokatok Hok. Ha 'ãmãnex xexka xop tep-tup xix tik te hãmyũmmũg xop tep-tup, puyĩy xonat xop Yeyox mũy, puyĩy kĩy, 'ũp-tex putup hah, \v 2 tu yãy mũtik hãm'ãktux, hu: \p —Pa 'ãmhok hõnhã'ah. Yã 'ãmuk xexka xip. Hõnhã yũmũ'ãte Yeyox putex, puxix tikmũ'ũn gãy xexkah. Nãy, pu 'ãmuk xexka mã kux. Kaxĩy. \s1 Yeyox xip xiptuxexka Metãn tu' \p \v 3 'Ũxip Yeyox xiptuxexka Metãn tu' Xĩmãm pet kopah, yã Ximãm xax kunutnãm. Ha ta' nũn 'ũhũn, tu mĩkaxxap koxnãg max nũnnãhã', yã mĩkaxxap 'anamax hã' mĩy, ha' kopa' xip hep haxnãg max 'ũxuxet'ax nãn, yã takat xexkah. 'Ũn nũn, tu nũktu mĩkaxxap koxnãg koxyõy, tu Yeyox putox yĩmũ hep pux. \v 4 Ha ta' pip tikmũ'ũn, tu' gãy, tu yãy mũtik hãm'ãktux, hu: \p —Yã' kummuk. Teptu hã kaxĩy hep haxnãg max putyõn? \v 5 Yã hep nõmenex, pu' max, nũy tayũmak pop, nũy 'ũhok xop pu nõm popmã'. Yã yõg tayũmak xexkah, yã yõg tayũmak 'ãnuk, yã yãnãm ponnok hã mĩy, yã xohix te' 300 'ũyõg tayũmak 'ãnuk. Kaxĩy. \p Yã tikmũ'ũn te 'ũn mãnõg, \v 6 pa Yeyox te: \p —'Ũmãnõg hok' Teptu 'ãxop gãy xexkah? 'Ũn te hãpxopmã max. \v 7 Yã' hok xop pip mõkuma'mõg 'ãxop kopah. 'Ãxop tep-tup, nũy ta nõm hã tehet, pak xip ka'ok 'ohnãg 'ãxop kopah. \v 8 'Ũn te hãpxopmã max yũmmũg, hu' mĩy. 'Ũkxok putup, hak hãpkot putup, yĩy ta hõnhã 'ũn tek yĩn muk, nũy haxyã max, xokxax putuk. \v 9 'Ãte xa' hãpxe'e 'ãktux tikmũ'ũn te hãpxexka xohix tu' Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux putup, tu nũ 'ũn 'ãktux putup kamah. \s1 Yot te gãy xop mõgãp-tup Yeyox ha \p \v 10 Ha ta' mõg Yot 'Ĩxkanot, yã' xip Yeyox yõg tik te 12 xop kopah, tu' mõg, tu mõktu 'ãmãnex xexka xop mũtik hãm'ãktux, nũy gãy xop mõgã Yeyox ha, puyĩy xũygã', \v 11 ha 'ãmãnex xexka xop te' xupak, hu' kuxa hittup, tu: \p —'Ũgmũ'ãte xa tayũmak popmãp-tup. Kaxĩy. \p Hã kaxĩy Yot te gãy xop mõgãp-tup Yeyox ha, puyĩy xũygã'? Yã Yot te hãmpe'paxex. \s1 'Ãmuk xexka 'ãxet'ax Nõa' Yẽn \p \v 12 'Ãmuk xexka xip 'ãxet'ax Pãm Tokatok Hok, yã 'ãmnĩy mãxap, 'ĩhã Yoneo xop te kahnẽn kutok kix 'ãmuk xexka 'ãxet'ax Nõa' Yẽn pu'. Ha ta' pip Yeyox yõg tik xop, tu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —Pi'yã xatep-tup? Pi'yã 'ũgmũ'ãte 'ãmuk xexka Nõa' Yẽn mĩy putup? Kaxĩy. \p \v 13 Ha Yeyox te yãy yõg tik mõ'pok, tu' xat, hu: \p —Mõg kõmẽn tu'. 'Ãmõg putup, pa' mõg putup tihik, tu naxtox hã kõnãg tat putup. 'Ãpu nõm pe mõg. \v 14 Tik te mĩptut hã mõ'nãp-tup. 'Ãpu nõm hã mõxã kamah, nũy xuxyã pu hãm'ãktux. 'Ãpu hãm'ãktux, hu: “Yãyã te' yĩkopit. Pi'yã' yũm hãm'ãta kox? 'Ũgmũ'ãte 'ãmuk xexka Nõa' Yẽn mĩy putup 'õnteh, 'ũgmũn xix yãy yõg tik xop.” Kaxĩy. \v 15 Ha tik te xa' mũg hãm'ãta kox max, yã pepi' yũm, ha' pip mĩmpe max. 'Õnte 'ãxop te' mĩy putup 'ãmuk xexkah. Kaxĩy. \p \v 16 Ha ta' mõg Yeyox yõg tik tix, tu mõktu hãpxop xohix pẽnãhã Yeyox te nõm xuktux, tu 'ãmuk xexka 'ãxet'ax Nõa' Yẽn mĩy. \p \v 17 'Ãmãxak ha ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop, tu mõktu hãm'ãta kox hã' mõxaha', \v 18 tu mĩmpe xit'ax tu' mãm, tu' xit, ha Yeyox te: \p —Hamũn, 'ãte xa hãm'ãktux. 'Ũxip tihik 'ãxop kopah, tuk mũtik xit. Tute' gãy xop nũnnãp-tup, puyĩy 'ũgxũygã'. Kaxĩy. \p \v 19 Ha Yeyox yõg tik xop kuxa hittup 'ohnãg, ha yãp-xet te: \p —Yãyã, 'ũ'ũm? 'Ok 'ũgmũn? Kaxĩy. \p Ha ta' nõy te yĩykopit, ha' nõy te, tu mõktu xohix te' yĩykopit kamah. \p \v 20 Ha Yeyox te: \p —Yã tik puxet 'ãxop kopah, yã nõm te pãm pix putup kãnẽy pet xax kopah. \v 21 Yã 'ũkxok putup, yã Tikmũ'ũn Kutok xok putup. Yã hã kaxĩy Topa yõg tappet te nõm 'ãktux. Tik te gãy xop mõgãp-tup Tikmũ'ũn Kutok ha, puyĩy xũygã'. Yã' kummuk xexka nõm pu'. 'Ũtut te nõm put 'ohnãg, pu' max! Kaxĩy. \s1 Pãm mãhã', tu xupyãg xo'op, nũy Yeyox pe'paxeh \p \v 22 'Ũxit Yeyox xix yãy yõg tik xop, ha Yeyox te pãm paha', tu Topa pu hãm'ãktux, hu: \p —Xatek mũ'ã pãm popmãhã'. 'Ãmax. Yã' max. Kaxĩy. \p Yeyox te pãm koxip, tu yãy yõg tik xop pu nõm popmãhã', tu: \p —'Ãpu 'ũpop. Nũhũ yã 'ũgyĩn. Kaxĩy. \p \v 23 Tu kãnẽy xo'op'ax paha', tu Topa pu hãm'ãktux, hu: \p —Topa, yã' max, 'ãmax. Kaxĩy. \p Tu ta yãy yõg tik xop pu' hõm, ha' xo'op. \v 24 Ha Yeyox te: \p —Nũhũ yã 'ũkhep 'ãta. 'Ãte yãy hep 'ãta tikmũ'ũn xohix pupi nũ'nãp-tup. 'Ũkhep 'ãta yã pa'ax tup Topa yõg xix tikmũ'ũn yõg. \v 25 'Ãte xa hãm'ãktux xe'e', 'ãte xe xupyãg xo'op putup'ah. Nãy, pu Topa yãy yõg tikmũ'ũn xat putup, ha' yĩpkox pĩp, 'ĩhã xe' xo'op. \v 26 Ha' xohix te Topa puk-tex, tu ta' mõg yĩktix 'Onimet tu'. \s1 Yeyox te Pet pu hãm'ãktux \p \v 27 Ha Yeyox te yãy yõg tik xop pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãxop xohix tek nĩm putup. Yã Topa yõg tappet te: “Tikmũ'ũn te kahnẽn pẽnã'ax putex putup, ha ta kahnẽn xumãp-tup.” Kaxĩy. \v 28 Pa putpuk hip-tup 'ũgmũn, tu tak mõg putup 'ãxop keppa hãpxexka Ganinet tu'. Kaxĩy. \p \v 29 Ha Pet te: \p —'Ãmhok! 'Ãte 'ãnĩm putup'ah. Nõm xohix te 'ãnĩm putup, kopxix 'ãnĩm putup'ah. Kaxĩy. \p \v 30 Ha Yeyox te: \p —'Ãte xa hãm'ãktux xe'e: 'ãmnĩy ha ta hãm'ãktux tikoyuk xate, hu: “'Ãte Yeyox yũmmũg 'ohnãg!” Kaxĩy. Hãpxip 'ĩhã xokakkak tak xatap-tup tix. Kaxĩy. \p \v 31 Pa Pet te xe hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —'Ãmhok! 'Ãte nõm 'ãktux putup'ah, 'ãyũmmũg 'ohnãg. 'Ũkxok 'ãmũtik, kopxix nõm 'ãktux putup'ah. Kaxĩy. \p Ha ta nõm 'ãktux kamah Yeyox yõg tik xohix xop. \s1 Yeyox xip mĩm mãtiknãg Yetxẽm tu' \p \v 32 Tu ta' mõg Yeyox xix yãy yõg tik xop mũtik mĩm mãtiknãg tu' 'ũxuxet'ax Yetxẽm, tu' mõg, tu mõktu' mõxaha', ha Yeyox te: \p —Mãhãm nũnteh, 'ĩhãg mõg, nũy Topa pu hãm'ãktux. Kaxĩy. \p \v 33 Tu ta' mõg Yeyox, tu' mõgãhã Pet, xix Tiak xix Yoãm, tu hãpxip 'ĩhã Yeyox kuxa hittup 'ohnãg kõnãmãhã', tu' kuxanõg xexkah, \v 34 tu: \p —'Ũgkuxa hittup 'ohnãg, yãg xok putup putuk. 'Ãpu nox 'ãti nũnteh, nũy 'ũkhip. Pa 'ãtix. Kaxĩy. \p \v 35 Tu ta' mõg kutõgnãg, tu mõ hãm nĩy, tu Topa pu hãm'ãktux, hu: \p —Topa, xate' xat, kopxik xũy putup'ah. \v 36 Tak yõgnũ 'ãtak, xate hãpxopmã xohix yũmmũg. 'Ãpu xat, 'ũyĩy xũy hok. Pa 'ãtep-tup'ah 'ãte nõm putup, pa 'ãtep-tup xate nõm putup. Kaxĩy. \p \v 37 Tu ta' nũn putpu', tu nũktu yãy yõg tik tikoyuk pẽnãhã', ha mõ'yõn, ha Yeyox te Pet pu: \p —Xĩmãm, 'ok mõ'õn? 'Ok mãyõn mõg kutõgnãg hãg hip 'ohnãg? \v 38 'Ãpu 'ãpa ka'ok, nũy Topa pu hãm'ãktux, puyĩy nõy 'ãxapit hok, xayĩy hãpkummuk mĩy. 'Ãkoxuk tep-tup, nũy mõ'yõn hok, pa 'ãyĩn tep-tup, nũy mõ'yõn, yã 'ãkoxuk ka'ok, pa 'ãyĩn pu'uk. Kaxĩy. \p \v 39 Tu ta xe' mõg Yeyox, nũy Topa pu hãm'ãktux, tu yõg hãm'ãktux 'ãktux 'ũxehet, yã' yãy putuk, \v 40 tu ta xe' nũn putpu', pa' pip yãy yõg tik xop, tu mõ'yõn. Yã kũmĩm tep-tex xexkah, tu' pa ka'ok yũmmũg 'ohnãg, tu yãnãn hãm'ãktux yũmmũg 'ohnãg. \p \v 41 Ha ta' xe' mõg Yeyox, tu xe' nũn putpu', yã' nũn tikoyuk, tu: \p —'Ok mõ'õn kux'ah, 'ok kũmĩm te 'ãp-tex? Puxix! Yã nõmhã'! Yã nõmhã tik nũn, nũy hãpkummuk mĩy xop nũnnã', puyĩy 'ũgmũn Tikmũ'ũn Kutok xũygã'. \v 42 Pepix 'ãpip. 'Ãpu yũmũ mõg. Pẽnã', 'ũnũn tihik, tu' gãy xop nũnnãhã, puyĩy 'ũkxũygã'! Kaxĩy. \s1 Tikmũ'ũn te Yeyox mũg \p \v 43 Yeyox te hãm'ãktux, 'ĩhã' xupep Yot, yã nõm te Yeyox yõg tik te 12 xop kopa' xip, ha nũmũti' mõxaha tikmũ'ũn, ha' taha mĩkaxxexka xix mĩptopnãg. Yã 'ãmãnex xexka xop te nũ'pok, xix tik te hãm yũmmũg xop te', xix Yoneo xop yõg xexka xop te'. \v 44 Yã Yot tep-tup, nũy gãy xop mõgã', puyĩy Yeyox xũygã', hu nũmũtik hãm'ãktux, “'Ãte tik kep hã' mũg putup. 'Ãpu nõm mũy, nũy mõgã'. Yã nõ'õm.” Kaxĩy. \p \v 45 Hãpxip 'ĩhã' nũn Yot, tu nũktu Yeyox yĩkãgnãg xip, tu: \p —Yãyã'! Kaxĩy. \p Tu' nõy kep hã' mũg, yã xape xop putuk. \v 46 Ha tikmũ'ũn te Yeyox mũg, tu' hĩy. \v 47 Ha ta' xip tihik, tu mĩkaxxexka xut, tu tik te 'ãmãnex xop xat yõg kãmãnat yĩpkox xak, \v 48 ha Yeyox te tikmũ'ũn pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ok 'ãxop nũn, tu' taha mĩkaxxexka xix mĩptopnãg, nũy xupxet hĩy? Yã' putuk. \v 49 Hõmãg xip ka'ok 'ãxop kopah, nũy 'ãxop pu hãmyũmmũgã' Topa pet xexka tu', pa 'ãxop tek hĩy 'ohnãg. Pa hõmã 'ũhittap nõm te kax'ãmi Topa yõg tappet tu', ha ta hõnhã nõm putuk. Kaxĩy. \p \v 50 Ha Yeyox yõg tik xop te Yeyox nĩm, tu hãpxũmãnãm. \p \v 51 Yã' xip tik tuktup, tu komenok ponnok hã' taha', ha tikmũ'ũn te' hĩy putup, \v 52 pa tik te' nĩm komenok, tu' xaxtop, tu ta' mõxupaha' \s1 Yoneo xop yõg xexka xop te Yeyox kopit \p \v 53 Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te Yeyox mõgãhã tik te 'ãmãnex xop xat pet tu', tu mõktu' mõxaha', ha' pip 'ãmãnex xexka xop, xix Yoneo xop yõg xexka xop, xix tik te hãmyũmmũg xop. \p \v 54 Ha ta' xip Pet, tu hãptox tu Yeyox pe' mõg, tu mõktu' xupep tik te 'ãmãnex xop xat pet yõg hãmnuhnõg tu', tu' yũm kuxap yĩkak xonat xop mũtik, nũy xapuk. \v 55 Ha ta' pip 'ãmãnex xexka xop, xix tik pa te hãmyũmmũg xop te hãmpe'paxex, texĩy Yeyox 'ãktux kummuk putup, puyĩy putex. Pa 'ãmhok, 'ap yũmmũg'ah. \v 56 Tikmũ'ũn xohix te' kupex, tu' koit, pa' yãy yõg hãm'ãktux te' nõy yõg putuk 'ohnãg. \p \v 57 Yã tikmũ'ũn tek-nĩhã' pip, tu' koit, hu: \p \v 58 —'Ũgmũ'ãte Yeyox yõg hãm'ãktux 'ãpak, yã tute: “Tikmũ'ũn te Topa pet xexka mĩy, ha ta 'ãte' koxyõy putup, pa 'ãte xe' mĩy putup 'ãmnĩy tikoyuk hã. Yã tikmũ'ũn te nõm mĩy putup 'ohnãg.” Kaxĩy. \p \v 59 Tikmũ'ũn te hãm'ãktux, pa' yõg kupex'ax te yãy putuk 'ohnãg. \p \v 60 Ha tak-nĩhã' xip tik te 'ãmãnex xop xat tikmũ'ũn kopah, tu Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ok xate hãm'ãktux yãnãn 'ohnãg? Kaxĩy. \p \v 61 Pa' yẽy. Yã hãm'ãktux yãnãn 'ohnãg, ha tik te 'ãmãnex xop xat te xe: \p —'Ok Topa te 'ãyãykutnãhã'? 'Ok Topa xe'ẽgnãg kutok? Kaxĩy. \p \v 62 Ha Yeyox te: \p —Yã hamũn. 'Ãxop xohix tek pẽnãp-tup, yã Tikmũ'ũn Kutok pẽnãp-tup. 'Ũgyũm putup Topa ka'ok yĩm xe'e tu'. 'Ãxop te kamak pẽnãp-tup, 'ũkxip putup pexkox kopah, tu ta yĩxop-tup hãmgõy xexka kopah! Kaxĩy. \p \v 63 Ha tik te 'ãmãnex xop xat te yãy topixxax pot, yã' gãy, tu: \p —Puxix. Yã hãm'ãktux kummuk! \v 64 Tute Topa 'ãktux kummuk. 'Ãxop te' xupak. Putep hãmpe'ãpaxex nõmhã'? Kaxĩy. \p Ha tikmũ'ũn xohix te Yeyox putup nõg, tu hãm'ãktux, hu: \p —'Ãpu 'ũp-tex! Kaxĩy. \p \v 65 Ha tikmũ'ũn te yĩynĩn xõn kõnãmãhã Yeyox tu', tu' nõy putox mõ'nĩy, tu' kix, tu: \p —'Ãpu hãm'ãktux. Tep-te 'ãkix? Kaxĩy. \p Ha ta' pip xonat, tu Yeyox kix yãy yĩm hã. \s1 Pet te hãm'ãktux Yeyox yũmmũg 'ohnãg \p \v 66 Ha ta' xip Pet kukpa hãmnuhnõg tu', ha' nũn tik te 'ãmãnex xop xat yõg kãmãnat hex, \v 67 tu nũktu Pet pẽnãhã', tu: \p —Hõmã 'ãxip kõmẽn Nãyane yõg Yeyox mũtik, yã yõg xop kopa 'ãxip. Kaxĩy. \p \v 68 Pa Pet te: \p —'Ap 'ãte nõm yũmmũg'ah. Putep 'ãktux? Kaxĩy. Tu ta' mõg Pet hãmpak'ax mõ'nĩnyĩn'ax tu', 'ĩhã xokakkak tak xataha'. \v 69 Ha kãmãnat hex te Pet pẽnãhã', ha yĩka' nõy pip, ha kãmãnat hex te: \p —Hamũn, tihik 'õhõm yã Yeyox yõg xop kopa' xip. Kaxĩy. \p \v 70 Pa Pet te: \p —'Ãk mũn'ah. Kaxĩy. \p Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te: \p —Hamũn. 'Ũgmũ'ãte' yũmmũg xe'e. 'Ãxip Yeyox yõg tik xop kopah. Hamũn, 'ãmũn yã hãpxexka Ganinet yõg tihik kamah. Kaxĩy. \p \v 71 Ha Pet te: \p —'Ãte xa hãm'ãktux, ha Topa te' xupak, tu' yũmmũg. 'Ãxop te tik 'ãktux, pa 'ãte nõm yũmmũg 'ohnãg! 'Ãte' koit, puxix Topa 'ũgkix! Kaxĩy. \p \v 72 Hãpxip 'ohnãg 'ĩhã xe' xataha xokakkak tak, ha Pet te' xutigãhã', yã hõmã Yeyox te: “Xate hãm'ãktux tikoyuk, hu: 'Ãte Yeyox yũmmũg 'ohnãg! Kaxĩy. 'Ĩhã xokakkak tak xatap-tup tix.” Kaxĩy. \p Ha Pet kuxa hittup 'ohnãg, hu' potaha'. \c 15 \s1 Yeyox xip Pinat keppah \p \v 1 Mãyõn xupep 'ĩhã yãytunũ'nãhã 'ãmãnex xexka xop, xix Yoneo xop yõg xexka xop, xix tik te hãmyũmmũg xop, tu hãm'ãktux tik pa te hãmyũmmũg xop mũtik. \p Ha ta xonat xop te Yeyox hĩy, tu ta' mõgãhã Pinat hah, tu mõktu Pinat pu Yeyox hõm. \v 2 Ha Pinat te Yeyox pu hãm'ãktux, hu: \p —'Ok xate Yoneo xop xat? Kaxĩy. \p Ha Yeyox te: \p —Hamũn. Xate hãm'ãktux. Kaxĩy. \p \v 3 Ha 'ãmãnex xexka xop te Yeyox 'ãktux kummuk punethok. \v 4 Ha Pinat te xe yĩykopit, hu: \p —'Ok xate hãm'ãktux hã yãnãn 'ohnãg? 'Ãpu 'ũxupax, nõm xop te hãm'ãktux 'ãkummuk! Kaxĩy. \p \v 5 Pa Yeyox te xe hãm'ãktux yãnãn 'ohnãg, yĩy Pinat kuxa kopa' yẽy. \s1 Tikmũ'ũn te hãm'ãktux Yeyox 'ũkummuk \p \v 6 'Ãmuk xexka 'ãxet'ax Nõa' Yẽn xip, ha tikmũ'ũn te ta tu' xak, yĩy ta Pinat te tik xut kanet ka'ok kopah, pu mõg. Yã hãmyãxatamuk xohix hã kaxĩy. \v 7 Ha ta' xip tihik 'ãxet'ax Mahamax kanet ka'ok kopa yãy xape xop mũtik. Yã hõmã tikmũ'ũn te gohet yõg xop mũtik yãy kix, ha Mahamax te tikmũ'ũn kix, ha' xakix. \p \v 8 Ha ta' nũn nõmhã tikmũ'ũn, nũy ta tu' xak, puyĩy tik xut kanet ka'ok kopah, pu mõg, Yã hãmyãxatamuk nõy xohix putuk. \v 9 Ha Pinat te: \p —'Ok 'ãxop tep-tup, 'ũyĩy xut, pu mõg Yoneo xop yõg xat'ax Yeyox? Kaxĩy. \p \v 10 Yã Pinat te' yũmmũg 'ãmãnex xexka xop Yeyox hã yĩpkumĩy, hu Yeyox nũnnãhã Pinat hah, \v 11 tu hãm'ãktux hã tikmũ'ũn gãyãhã', puyĩy ta tu' xak, puyĩy Pinat Mahamax xut pu mõg, 'ap Yeyox'ah, \v 12 ha Pinat te: \p —'Ãxop te putep-tup, 'ũ mĩy tik mũtik? Yã 'ãxop te nõm xãnãhã nõm te Yoneo xop xat. Kaxĩy. \p \v 13 Ha tikmũ'ũn te: \p —'Ãpu mĩpkup nix yĩmũp-tex pipkup hã. Kaxĩy. \p \v 14 Ha Pinat te: \p —Teptu, putep kummuk mĩy? Kaxĩy. \p Ha tikmũ'ũn te hãm'ãktux ka'ok nõy nã' mõg, hu: \p —'Ãpu mĩpkupnix yĩmũp-tex! 'Ãpu mĩpkupnix yĩmũp-tex! Kaxĩy. \p \v 15 Ha Pinat tep-tup, nũy tikmũ'ũn kuxa hittupmã', hu Mahamax xut, pu mõg, tu hãpxip 'ĩhã xat, puyĩy xonat Yeyox kix xikot hã, tu xonat xop pu Yeyox hõm, pup-tex. \s1 Xonat te Yeyox kute'ex kummuk \p \v 16 Ha ta' mõg xonat xop, tu Yeyox mõgãhã gohenanok pet tu', tu mõktu' mõxaha', ha xonat xohix te yãy tu nũ'nãhã'. \v 17 Hãpxip 'ĩhã xonat te Yeyox pu mõ xax tat, yã topixxax tox 'ãta', puyĩy xexka xop putuk, tu Yeyox putox yĩmũ' xix kuxxax, puyĩy xexka xop putuk, yã mĩmyãmtoxmãg hã' mĩy. \v 18 Xonat te: \p —'Ãmax xe'ẽgnãg! Xate Yoneo xop xat! Kaxĩy. \p \v 19 Xonat te Yeyox putox kix mĩm xahix hã, tu mõg yĩyhep yõn, tu kopaxux tu' pip Yeyox keppah, yã' xexka xop keppa putuk, yã' xexka xop 'ãpak putuk, \v 20 tu Yeyox kute'ex kummuk kux, tu topixxax tox 'ãta xut, tu mõ xax tat, yã Yeyox yõg, tu Yeyox mõgãhã hãptopah, nũy mĩpkupnix yĩmũp-tex. \s1 Yeyox putex mĩpkupnix yĩmũ' \p \v 21 Tu ta' mõg, tu putat hã' mõg, pa' xip tihik 'ãxet'ax Xĩmãm, yã hãm panip tu' nũn, tu kõmẽn tu' mõg, yã kõmẽn Xinẽn yõg tihik, yã 'Anexãn mũktak xix Hop mũktak. Ha ta' xat xonat te, pu Xĩmãm mĩpkupnix tat, ha' taha', \v 22 ha xonat xop te Yeyox mõgãhã hãm tu 'ãxet'ax Gok, yã tikmũ'ũn yĩy'ax hã: “Hãm tu' xip putox kup.” Kaxĩy. Tu' mõg tu mõktu' mõxaha', \v 23 ha xonat te Yeyox pu' hõm xupyãg xix hehmẽn, yã xupyãg hã' kanop hehmẽn, pa yã' xo'op'ah, \v 24 ha xonat te Yeyox xix mĩpkupnix yĩmũ' pipkup hã, tu mõ' xap yõn, nũy xonat puxet pu Yeyox xax hõm, ha ta' nõy pu' nõy hõm hã kaxĩy. \v 25 Yã mãyõn te pexkox puka' yũm 'ĩhã mĩpkupnix yĩmũ' xup Yeyox pipkup hã. \p \v 26 Ha ta 'õm xip, tu' kax'ãmi, hu: “Tik te Yoneo xop xat”. Kaxĩy. Tu nõm xix mĩpkupnix yĩmũ'. \p \v 27 Ha xonat xop te mĩpkupnix yĩmũ xupxet tix kix pipkup hã, yãp-xet xup Yeyox yĩm xe'e tu', ha ta' nõy xup 'ũyĩm xax tu'. \v 28 Hã kãxĩy Topa yõg tappetxax te hãm 'ãktux xe'e'. Yã Topa yõg tappetxax te, “Yã' xip 'ũkummuk xop mũtik.” \p \v 29 Ha ta' nũn tikmũ'ũn, tu nũktu Yeyox mãnõg, tup-tox mahap, tu: \p —'Ũgãynãm! Tute hãm'ãktux Topa pet xexka koxyõy yũmmũg, tu xe' mĩy yũmmũg 'ãmnĩy tikoyuk hã' \v 30 Pu yã yĩyxox mĩpkupnix tu', nũy xok hok. Kaxĩy. \p \v 31 Ha ta Yeyox mãnõg kama 'ãmãnex xexka xop te' xix tik te hãmyũmmũg xop te', tu: \p —Tute tikmũ'ũn hĩnnã yũmmũg, pa yãy hĩnnã yũmmũg 'ohnãg! \v 32 Topa te 'ãyãykutnãhã, ha xate Yoneo xop xat. 'Ãpu mĩpkupnix tu yĩyxox. 'Ũgmũ'ãte' pẽnãp-tup, huk mũg kuxa mãm putup 'ãkopah! Kaxĩy. \p Ha ta xupxet te Yeyox kute'ex kummuk kamah. \s1 Yeyox xok \p \v 33 Mãyõn te yãykote' yũm, pa hãm xohix tu hãpkoxtap, tu mõktu mãyõn he'. \p \v 34 Ha mãyõn he 'ĩhã Yeyox te hãm'ãktux ka'ok, hu: \p —“'Enix, 'Enix, nẽmã xamatãn?” Kaxĩy. Yã tikmũ'ũn yĩy'ax hã: “Yõgnũ Topa, yõgnũ Topa, teptuk nĩm?” Kaxĩy. \p \v 35 Ha tikmũ'ũn te' xupak, tu: \p —'Ũxupax! Tute 'Enit xãnãhã'! Kaxĩy. \p \v 36 Ha 'õm xip, tu ta' mõg, tu tohok hã xupyãg kummuk xup, tu mĩm hã' xuhmĩy, tu' nũnnãhã', tu Yeyox pu' hõm, pu xo'op. Tute: \p —'Ãpu yũmũ'ãte pẽnã'. 'Ok 'Enit nũn, nũy mĩpkupnix tu' xut? Kaxĩy. \p \v 37 Ha Yeyox te hãm'ãktux ka'ok, tu' xok xe'e'. \p \v 38 Ha ta Topa pet xexka yõg topixxax mõhãmnĩnyĩn'ax pot 'ũpepix mõktu' kakak. \v 39 Ha ta' xip xonat yõg kapitãm Yeyox keppah, tu Yeyox te hãm'ãktux ka'ok 'ãpak, tu Yeyox xok pẽnãhã', tu: \p —Hamũn, tihik nũhũ' yã Topak-tok! Kaxĩy. \p \v 40 Ha ta' pip 'ũhũn hãptox miax tu', tu' pẽnãhã', yã 'ũn xop kopa' pip Mãnix Mãnanẽn, xix Xanomẽ', xix Manix, yã Yoye mũktut xix Tiak mũktut, yã Tiak yã tuktup. \v 41 Yã hõmã 'ũn te Yeyox mũtik mõg pax tu hãpxexka Ganinet tu', tu Yeyox pu hãpxop max mĩy. Ha ta' pip kama 'ũn nõy xohix. Yã' nũn Yeyox mũtik kõmẽn Yenoyanẽn tu'. \s1 Yeyox yĩn xix mĩkaxxap kox kopah \p \v 42-43 'Ãmãxak 'ĩhã' nũn Yoye', yã kõmẽn 'Animãtex yõg tihik, yã' xexkah, tu tik pa te hãmyũmmũg xop kopa' xip. Yã tute' hip Topa te yãy yõg tikmũ'ũn xat, ha' yĩpkox pip. Yã xexta pet 'ãmãxak 'ĩhã Yoneo xop te hãmmaxnãhã nit xap pu', yĩy ta Yoye kuxanõg 'ohnãg, hu ta' mõg Pinat hah, nũy ta tu Yeyox xokxax xax. \v 44 Pinat te' xupak Yeyox xok xe'e nõmhã, tu' yẽy, yã' xok mõ'ka'ok. Pinat te' xãnãhã Hõm yõg xonat xop yõg xat'ax, yĩy ta' nũn, tu nũktu' xupep. Ha Pinat te: \p —'Ok xok tãmnãg Yeyox? Kaxĩy. \p \v 45 Ha: \p —Hamũn. Kaxĩy. \p Ha Pinat te Yoye pu xokxax hõm. \p \v 46 Ha ta' mõg Yoye, tu topixxax paha', tu ta' mõg, tu mĩpkupnix tu Yeyox yĩn putxok, tu topixxax hã' kĩy, tu' nũn, tu nũktu mĩkaxxap kox kopa' xix, tu mĩkaxxap xexka yõkãnãmãhã hãmyĩkox kopah, \v 47 ha Mãnix Mãnanẽn te' pẽnãhã xix Mãnix te', yã Yoye mũktut. Yã Yeyox yĩn pẽnãhã' xix mĩkaxxap kox. \c 16 \s1 Yeyox te putpu' hix \p \v 1 Nit xap 'ãmnĩy tuknõg nõg 'ĩhã' mõg Mãnix Mãnanẽn, xix Xanomẽ', xix Mãnix, yã Tiak mũktut, tu hep hãynãg max paha', nũy Yeyox yĩn muk. \v 2 Yenomĩy mãyõn xupep 'ĩhã' mõg mĩkaxxap kox tu', \v 3 tu putat kopa yãy mũtik hãm'ãktux, hu: \p —'Ũ'ũm tek mũ'ã mĩkaxxap xexka yõkãnãmãp-tup, nũy xut hãmyĩkox tu'? Kaxĩy. \p \v 4 Yã' xexkanãm mĩkaxxap, yĩy nõm 'ãktux. Pa' pẽnãhã', pa' xip'ah hãmyĩkox tu'. Tep-te' yõkãnãmãhã'? \v 5 'Ũn te mĩkaxxap kox hã' mõxaha', pa' yũm tihik, tu yõg topixxax tox ponnok, yã' yũm 'ũn yĩm xe'e tu', yĩy 'ũn te' yĩpkutuk xexkah. \v 6 Pa tik te: \p —'Ãkuxanõg hok! 'Ãte' yũmmũg, 'ãxop te' xak kõmẽn Nãyane yõg Yeyox. 'Ap xip'ah nũnteh. Yã putpu' hi'. Pẽnã 'ũyõg xip'ax nũnteh. \v 7 Mõg, nũy Pet pu hãm'ãktux xix Yeyox yõg tik nõy pu'. 'Ãpu hãm'ãktux, hu: “Yeyox te 'ãkeppa mõg hãpxexka Ganinet tu'. 'Ãxop te' pẽnãp-tup 'õnteh. Yã Yeyox te xa nõm 'ãktux hõmã.” Kaxĩy. \p \v 8 Ha ta' mõg 'ũhũn, tu' mõg mõ'ka'ok, yã' yĩpkutuk, yã' kuxanõg, hu' yẽy, yã hãm'ãktux 'ohnãg. \s1 Yeyox te Mãnix Mãnanẽn pu yãy mũg \p \v 9 Hãptup yenomĩy 'ĩhã putpu' hix Yeyox, tu Mãnix Mãnanẽn pu yãy mũg hãmãxap. Yã hõmã Yeyox te' mõy yãmĩy kummuk te' 7 Mãnix Mãnanẽn kopah, \v 10 ha ta' mõg, pa' pip Yeyox mũtik mõg xop, tu' kuxa hittup 'ohnãg, tu' potaha', ha Mãnix Mãnanẽn te: \p —'Ũputpu' hix Yeyox. Kaxĩy. \p \v 11 Ha' xupak, yã putpu' hi', tu tikmũ'ũn pu yãy mũg, pa' kuxa mãm 'ohnãg hãm'ãktux kopah. \s1 Yeyox te yãy yõg tik tix pu yãy mũg \p \v 12 Hãpxip 'ĩhã Yeyox te yãy yõg tik tix pu yãy mũg. Yã tik mõg hãm panip tu', tu Yeyox pẽnãhã', \v 13 tu putpu' nũn, tu nũktu Yeyox yõg tik nõy pu nõm 'ãktux, pa' kuxa mãm 'ohnãg hãm'ãktux kopah. \s1 Yeyox te yãy yõg tik te 11 xop pu yãy mũg \p \v 14 Ha ta' mõg Yeyox, tu yãy yõg tik te 11 xop pu yãy mũg. Yã' xit tihik, ha' nũn Yeyox, tu tik pu yãy mũg, tu: \p —Teptu 'ãkuxa mãm 'ohnãg. Tikmũ'ũn te: “'Ũgmũ'ãte' pẽnãhã Yeyox. Yã putpu' hi'”. Kaxĩy. Pa 'ãkuxa mãm 'ohnãg hãm'ãktux kopah. Yã' kummuk. Kaxĩy. \p \v 15 Tu xe: \p —'Ãpu mõg hãpxexka xohix xexka tu', nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux tikmũ'ũn xohix xexka pu'. \v 16 Tikmũ'ũn 'ũm kuxa yũm ka'ok 'ũgkopah, hap-tox pix, puxix Topa kuxa kummuk xit, nũy kuxa max mõ'tat, 'ũyãnãn tu'. \v 17 Topa te' kuxa mãm ka'ok xop ka'ogãp-tup, puyĩy hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg. Yã yãmĩy kummuk mõy putup, tu' yĩy'ax tup punethok hã' xuktux putup. \v 18 Kãyã gãy tep-top, puxix xũy 'ohnãg. Hep kummuk xo'op nõm te tikmũ'ũn kix, puxix xũy 'ohnãg, tu pakut xop yĩmũ yãy yĩm xex, puxix hittup. \s1 Yeyox mõg pexkox tu' \p \v 19 Yũmũg xuxyã Yeyox te hãm'ãktux kux, ha' nõy te' mõgãhã pepix pexkox tu', ha' yũm Topa yĩm xe'e tu'. \v 20 Ha ta' mõg Yeyox yõg tik xop, tu tikmũ'ũn pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux hãpxexka xohix tu'. Ha yũmamũg xuxyã te yõg hãm'ãktux ka'ogãhã', yã nõm mõ'nĩgnãm, puyĩy hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te' yũmmũg 'ũxe'e yõg hãm'ãpak max'ax. \p Tu ta tu' kux.