\id 2CO - Maxakal'i NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h 2 KONĨN \toc1 Paot Te Konĩn Xop Pu Kax'ãmi' 2 \toc2 2 Konĩn \toc3 2 Ko \mt1 PAOT TE KONĨN XOP PU KAX'ÃMI' II \c 1 \p \v 1 'Ũgmũn Paot. Topa tep-tup, huk xix Yeyox Kunnix yõg mõ'pok xop kopah. 'Ãte 'ãxop pu' kax'ãmi nũhũ tappet yãy taknõy Tĩmõn mũtik. 'Ũgmũ'ãte 'ãxop pu' kax'ãmi, yã Topa kopa' kuxa mãm ka'ok xop pu kõmẽn Konĩn tu' xix Topa yõg tikmũ'ũn pu hãpxexka Genex xexka tu'. \v 2 'Ũgmũ'ãtep-tup, pu yũmũ yõg tak Topa xa hãmmaxnã', puyĩy 'ãkuxa mãmmã' xix yũmũ xuxyã Yeyox Kunnix xa hãmmaxnã' xix 'ãkuxa mãmmã'. \s1 'Ũmax Topah \p \v 3 'Ãpu yũmũ Topa pu hãm'ãktux, yã yũmũg xuxyã Yeyox Kunnux mũktak max pu hãm'ãktux, hu: \p —Xatek mũ'ã hã 'ãtehe'. Yã 'ãmax. Kaxĩy. \p Hamũn, yũmũ yõg tak Topa te yũmũg pẽnãhã', tu yũmũg kuxa ka', tu tikmũ'ũn xohix xexka hã' tehe'. \v 4 'Ũgmũ yõg hãpkummuk pip, ha Topa tek mũ'ã hã' tehe', yĩk mũ'ãte tikmũ'ũn hãg tehe'. Yã' pip tikmũ'ũn yõg hãpkummuk xohix kamah. Topa tek mũ'ã hã' tehe', hak mũ'ãte' pẽnãhã', tu hãmyũmmũg, tu tikmũ'ũn hãg tehe', yã Topa putuk. \v 5 Hõmã Kunnix xũy, ha ta hõnhã kamak mũg xũy, yã Kunnix putuk. Topa te Kunnix hã' tehe', ha ta Kunnix tek mũ'ã hã' te xexka'. Yã yũmũg xũy, Kunnix putuk, ha Topa tek mũ'ã hã' tehe', yã tute Kunnix hã' te putuk. \v 6 'Ũgmũg xũy, tu 'ãxop pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, nũy 'ãxop hãg tehet, ha Topa te 'ãkuxa kummuk xit, nũy 'ãkuxa max tat, 'ũyãnãn tu'. Topa te yũmũ'ã hã' tute', kopxik mũg 'ãxop hãg tehet kamah, nũy 'ãxop ka'ogã', xayĩy 'ãxop xũy hã tot, tu hãmmax hip. Yãk mũg putuk, 'ũgmũ'ãte xũy hã tot kamah 'ãxop putuk. \v 7 'Ũgmũ'ãte xa hãmmax hip punethok. Yãg mũ'ãte' yũmmũg 'ãxop xũy 'ũgmũg putuk, ha Topa te 'ãxop hã tep-tup, tutek mũ'ã' tep-tup putuk. \p \v 8 'Ũkxape xop, 'ũgmũ'ãte xa hãm'ãktux 'ũxeheh, hõmã 'ũgmũg xũy hãpxexka 'Ax tu'. Yã hãpkummuk xexka 'ũgmũ yõg, yã' kuxa mãm hok xop tek mũg kute'ex kummuk, huk mũ'ãte hãmpekpaxex 'ũgmũg xakix kõmnãg. \v 9 'Ũgmũ'ãte hãmpekpaxex tikmũ'ũn te' xat, puk mũg kix. Yã hãpkummuk pip, yã' kuxa mãm hok xop tek mũg kute'ex kummuk, 'ũyĩg kuxa mãm ka'ok Topa kopah, 'ũyĩy yãy yõg ka'ok'ax kopak kuxa mãm hok. Yã Topa 'ũka'ok, tu tikmũ'ũn putpu' hĩnnã yũmmũg. Yã' ka'ok Topah. \v 10 'Ũgmũ yõg hãpkummuk xekxa' pip, hak mũg xakix kõmnãg, pa Topa te' kummuk kopak mũg mõy, tuk mũg mõy putup kamah. 'Ũgmũg kuxa mãm Topa kopah, tuk mũ'ãte' yũmmũg Topa te' kummuk kopak mũg mõy putup 'ũxeheh. \v 11 'Ãxop tek mũg hã 'ã tehe kamah, yã 'ãxop te Topa puk mũg 'ãktux, yã 'ãxop te Topa puk mũg 'ãktux punethok, ha Topa te' xupak putup, tu' mĩy putup punethok, tuk mũ'ã maxnãp-tup, ha xohix te' pẽnãp-tup, hu hãm'ãktux putup, hu: \p —Yã' max Topah. Kaxĩy. \s1 Paot te hãpxopmã nõy \p \v 12 'Ũgmũ'ãte yãy xexka 'ãktux putup. 'Ũgmũ'ãte hãpxopmã max punethok, huk yãyhãhup 'ohnãg, yãg mũ'ãte 'ãxop pu hãpxopmã max xexka', tuk mũ'ãte hãmyũmmũg xaptop 'ohnãg, tuk mũg kuxa te' yũmmũg yã' max. Yã Topa tek mũg maxnãhã hã kaxĩy, hak mũ'ãte tikmũ'ũn yõg hãmyũmmũg'ax 'ãktux 'ohnãg, pa Topa yõg hãmyũmmũg'ax 'ãktux. \v 13 'Ũgmũ'ãte xa' kax'ãmi hãpxop, ha 'ãxop te nõm mõkupix, tu hãmyũmmũg mõ'ka'ok, yã 'ãte' kax'ãmi 'ãhĩynãg 'ohnãg. 'Ãte' yũmmũg 'ãxop te hãmyũmmũg xexkap-tup. \v 14 Hõnhã 'ãxop te xahix yũmmũg, pa 'ãte' yũmmũg, hãpxip 'ĩhã 'ãxop te hãmyũmmũg xexkap-tup, xayĩy 'ãxop 'ũgmũg 'ãktux maxp-tup, 'ĩhã putpu' nũn Yeyox, hak mũ'ãte 'ãxop 'ãktux maxp-tup kamah. \p \v 15 Hõmã 'ãte nõm yũmmũg xe'e, hu hãmpekpaxex 'ãxop hak mõg, nũy xa maxnã 'ũxeheh. \v 16 Yã 'ãte hãmpekpaxex 'ũgmõg hãpxexka Mãxenõm tu', nũy 'ãxop hak mõg kamah, nũy putpuk nũn, nũy 'ãxop hak mõg 'ũxeheh, xayĩy 'ã hã tehet, yã 'ã xit'ax hõm, ha ta putpuk nũn putup hãpxexka Yonex tu'. Yã 'ãte hãmpekpaxex te kaxĩy, pa 'ãmhok, 'ak mõg'ah. \v 17 'Ok 'ãxop te hãmpe'ãpaxex 'ãte hãmpekpaxex hitop? 'Ok 'ãte: “'Ok pek mõg putup tikmũ'ũn hah, pek mõg putup'ah? 'Ĩntu'.” Kaxĩy. 'Ãmhok, hã kaxĩy 'ãte hãm'ãktux 'ohnãg. Pa 'ãte: “'Ãtep-tup. 'Ũgmõg putup.” Kaxĩy. \v 18 Topa te hãm'ãktux xe'e', ha 'ãte hãm'ãktux xe'e kamah. 'Ãte hãm'ãktux 'ohnãg, hu: “'Ok pek mõg putup, pek mõg putup'ah? 'Ĩntu'.” Kaxĩy. Hã kaxĩy 'ãte hãm'ãktux 'ohnãg. \v 19 Hõmã Xinex te xa Topak-tok 'ãktux, yã Yeyox Kunnix 'ãktux xix Tĩmõn te' xix 'ãte'. 'Ok 'ũgmũ'ãte hãm'ãktux hitop? 'Ãmhok. 'Ok 'ũgmũ'ãte: “'Ok pe Yeyox te kaxĩy pe' kaxĩy? 'Ĩntu'.” Kaxĩy. Hã kaxĩy 'ũgmũ'ãte hãm'ãktux 'ohnãg. Pak mũ'ãte: “Yeyox te kaxĩy.” Hã kaxĩy 'ũgmũ'ãte hãm'ãktux xe'e'. \v 20 Hamũn, hõmã Topa te tikmũ'ũn pu hãm'ãktux xex, nũy Yeyox nũ'kutnã'. Hãpxip 'ĩhã' nũn Yeyox. Yã Topa te hãpxe'e 'ãktux. Hak mũ'ãte Yeyox 'ãktux, tu hãpxe'e 'ãktux kamah. \v 21 Ha Topa te yũmũ'ã Yeyox yũmmũgãhã', ha yũmũ'ãte Yeyox yũmmũg xe'e', tu yũmũg kuxa mãm ka'ok Yeyox kopah. Yã Topa te yũmũg yĩmõgãtux, kopxix yũmũg Yeyox yũmmũg. \v 22 Topa te yũmũg yĩmũ kax'ãmi, hu: “Topa yõg”. Kaxĩy. Tute yũmũ'ã' hõm Topa Koxuk. Hã kaxĩy yũmũ'ãte' yũmmũg yũmũg yã Topa yõg xop, ha Topa te yũmũ'ã popmãp-tup hãpxop xohix, yã yũmũ'ã hãmmaxnãp-tup punethok. \p \v 23 'Ãte hãm'ãktux, ha Topa te' xupak, tuk kuxa yũmmũg. Hõmã 'ãxop hak mõg 'ohnãg. 'Ãtep-tup'ah 'ãxop mãnõg, huk mõg 'ohnãg 'ãxop ha kõmẽn Konĩn tu'. \v 24 'Ũgmũ'ãte' yũmmũg 'ãkuxa mãm Yeyox kopah, yĩy tak mũ'ãte xe 'ãxop mõgãp-tup'ah, xayĩy 'ãkuxa mãm ka'ok, pa yũmũ'ãtep-tup, nũy 'ãxop pu hãmyũmmũgã', xayĩy 'ãkuxa hittup. \c 2 \p \v 1 Yã 'ãte hãmpekpaxex 'a 'ãxop hak mõg putup'ah, nũy 'ãxop mãnõg hok. Yã 'ãtep-tup'ah 'ãkuxa hittup 'ohnãg. \v 2 'Ãte 'ãxop kuxa hittup 'ohnãg mĩy, kopxix 'ũgkuxa hittup 'ohnãg kamah. Tep-te 'ũgkuxa hittupmãp-tup? Yã 'ãxop te', pa 'ãkuxa hittup 'ohnãg. \v 3 Hõmã 'ãte 'ãxop pu tappet kax'ãmi, pa 'ãxop hak mõg 'ohnãg, nũy 'ãxop mãnõg hok, pa 'ãte 'ãxop mãnõg tappet tu'. Pax 'ãxop hak mõg, kopxix 'õg hãpkummuk mĩy'ax pẽnã', nũy 'ũgkuxa hittup 'ohnãg. Pa 'ãxop tek kuxa hittupmãhã', pu' max. 'Ãte' yũmmũg, 'ũgkuxa hittup, ha ta 'ãxop kuxa hittup kamah. \v 4 Hõmã 'ãte xa kax'ãmi, nũy 'õg hãpkummuk mĩy'ax 'ãktux, nũy 'ãxop mãnõg, tuk kuxa hittup 'ohnãg, tuk kuxa nõg, tuk pota punethok. 'A 'ãte putup'ah, nũy 'ãkuxa hittup 'ohnãg mĩy, pa 'ãtep-tup, xayĩy 'ãxop yũmmũg 'ãte 'ãxop putuppax. \s1 Tik yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxok, ha' kux \p \v 5 Yã hõmã 'ãte 'ãxop pu tappet kax'ãmi, nũy 'ãxop pu hãm'ãktux hu: “'Ãpu tik yõg hãpkummuk mĩy'ax hã yãnãn, nõm te' tut mũti' nõm, nõm te 'ãxop kopa' xip”. Kaxĩy. Yã' xip 'ãxop kopah, ha 'ãxop kummugã miax. Yã nõm tik xip'ah 'ũgmũtik, hu 'ãte nõm kummugã 'ohnãg. \v 6 Pa 'ãxop xohix te' yãnãn. Puxix. 'Ũkux. \v 7 'Ãpu 'ũxaxogã', pu tu kux. 'Ãpu tik kuxa hittupmã', puyĩy 'ũkuxa tuknõg xexka hok, nũy Topa yõg putat max xak hok. \v 8 'Ãpu tik pu hãm'ãktux 'ãxop te' putuppax. \v 9 Texĩy 'ãte xa tappet kax'ãmi'? Yã 'ãtep-tup, nũy 'õg hãxopmã'ax kopit. 'Ok 'ãxop te' mĩy 'ãte nõm xat? 'Ok 'ãxop te tik yõg hãpkummuk mĩy'ax yãnãn putup? 'Ok 'ãxop te' xaxok putup, pu tu' kux? \v 10 Yã 'ãxop te tik yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxok, ha' kux, ha 'ãte' xaxok kamah, ha' kux. Tik te 'ũgkummugã 'ohnãg, pa 'ãte' xaxok, ha' kux. 'Ãte Kunnix pu nõm 'ãktux, 'ãxop te' xaxok hah. Yã 'ãxop te tik pu hãm'ãktux 'ãxop te' xaxok. \v 11 Yũmũ'ãte' xaxok, puyĩy Hãmgãyãgnãg xut hok, pa yũmũ'ãte' xut. Hamũn yũmũ'ãte' yũmmũg Hãmgãyãgnãg tep-tup, nũy tik koxyõy. \s1 Paot kuxanõg, hu ta' mõg \p \v 12 Hõmãg mõg kõmẽn Tonot tu', tu mõktuk xupep, tu Kunnix yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, tu' yũmmũg Topa tep-tup 'ãte Topa pu hãpxopmã 'õnteh, nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. \v 13 Pak kuxanõg, 'ãte yũmũg taknõy Tit xipix 'ohnãg tu', hu' kuxa mãm ka'ok xop pu hãm 'ãktux hu: “'Ũgmõg.” Kaxĩy. Hu tak mõg hãpxexka Mãxenõn tu'. \s1 Topa yõg hãm'ãpakmax'ax 'ãktux max \p \v 14 Yã' max Topah. Xonat xop mõg, tu mõktu xonat puknõg xop mũtik yãykix xix tikmũ'ũn mũtik, tu' xut, tu' pop xonat puknõg xop xix tikmũ'ũn, tu nõm nũnnãhã', tu nũktu' mõxaha'. Ha' xape xop te' pẽnãhã, tu' yũmmũg xonat xop ka'ok. Hã kaxĩy Topa te yũmũg mĩy yãy yõg xop, ha tikmũ'ũn te' pẽnãhã', 'ũka'ok Topah. Ha ta' hax max te hãpxumãhã'. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te xohix nõy nã' mõg nõm te' yũmmũg 'ũmax Topah. \v 15 Ha ta 'ãmãnex xop te' puk kõnnõn kugõy hax max yõg, ha hax max mõg pepix Topa tu' hãptox tu'. Hã kaxĩy yũmũ'ãte tikmũ'ũn pu Kunnix 'ãktux, ha mõktu tikmũ'ũn xohix te Kunnix yũmmũg hãptox tu'. Yã yũmũ'ãte xohix pu Kunnix 'ãktux, yã' kuxa kummuk xit xop pu', xi' kuxa kummuk xit hok xop pu'. \v 16 Pa yã hax max 'ohnãg 'ũkuxa kummuk xit hok xop pu', yã hax kummuk, yã xok kutox hax putuk, pa yã hax max 'ũkuxa kummuk xit xop pu', tu nõm hĩnnãhã'. Yũmũ'ãte hax max putuk. 'Ok yũmũg max, nũy hax max putuk? \v 17 'Ũgmũ'ãte Topa yõg hãm'ãpak max 'ãktux, yã' max Topa yõg hãm'ãpak, tu hãpxop takat putuk. Yũmũ'ãte tikmũ'ũn putuk 'ohnãg, nõm te Topa yõg hãm'ãktux 'ãktux kummuk, tu hãpxop tamanat hãmenex putuk. Pa Topa te yũmũg mõkpok, kopxix hãm'ãktux, ha tikmũ'ũn te' xupak, ha Topa te' xupak kamah. Yũmũ'ãte hãpxe'e 'ãktux. Yũmũg yã Kunnix yõg kãmãnat. \c 3 \s1 Topa yõg pa'ax tup \p \v 1 'Ãxop te putep mũn pe'ãpaxex? 'Õk 'ũgmũ'ãte yãy xexka 'ãktux? 'Ãmhok. Õk 'ũgmũ'ãte tik nõy putuk? 'Ãmhok. Yã tik tep-tup, puyĩy tikmũ'ũn tappet kax'ãmi'. Tappet te: “'Ũmax tihik nũhũ'. 'Ãpu nõm 'ãpax!” Kaxĩy. 'Ok 'ũgmũ'ãtep-tup tappet te kaxĩy, 'ãxop te nõm kax'ãmi' pe' nõy te' kax'ãmi'? 'Ãmhok. 'Ãtep-tup'ah. \v 2 Tikmũ'ũn te nõm tappet mõkupix, tu' yũmmũg, 'ũmax tihik. Hã kaxĩy tikmũ'ũn xohix te 'ãxop pẽnãhã', tu' yũmmũg, 'ãte 'ãxop pu hãmyũmmũgã max, yã 'ũgkuxa max. \v 3 'Ũnõy te tappet kax'ãmi', hak mũ'ãte' mõgãhã tikmũ'ũn tu'. Hã kãxĩy Kunnix tek mũg pu hãm yũmmũgãhã', hak mũ'ãte tikmũ'ũn pu nõm yũmmũgãhã'. Hõmã tikmũ'ũn te pipkup xox hã kax'ãmi mĩkaxxap pe yĩmũ'. Hã kaxĩy Topa Koxuk te tikmũ'ũn kuxa maxnãhã', puyĩy hãpxopmã max. \p \v 4 'Ũgmũ'ãte hãpxe'e 'ãktux nõ'õm, yã 'ũgmũg kuxa mãm xe'e Topa kopah, yã 'ũgmũg kuxa mãm Kunnix kopah. \v 5 'Ũgmũg ka'ok 'ohnãg, tu' yũmmũg 'ohnãg Topa pu hãpxopmã', nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. Pa Topa tek mũg ka'ogãhã', 'ũyĩy Topa pu hãpxopmã'. \v 6 Tutek mũg ka'ogãhã', 'ũyĩy tikmũ'ũn pu Topa yõg pa'ax tup yũmmũgã'. Topa yõg pa'ax tup te Topa yõg xat'ax putuk 'ohnãg. Topa yõg pa'ax tup kax'ãmi 'ohnãg tappet tu'. Pa Topa Koxuk te yũmũ'ã hãmyũmmũgãhã'. Topa yõg xat'ax te hãm'ãktux 'ũkummuk tikmũ'ũn, yĩy ta' xakix tikmũ'ũn. Pa Topa Koxuk te tikmũ'ũn kuxa maxnãhã', tu tikmũ'ũn mĩy Topa yõg tikmũ'ũn, yã tikmũ'ũn hĩnnãhã'. \p \v 7 Hõmã 'ũhittap 'ũkax'ãmi Topa yõg xat'ax mĩkaxxap pe yĩmũ' pipkup xox hã, ha tikmũ'ũn te' pẽnãhã yã' max xe'ẽgnãg Topah. Ha ta' xip Mõyyex, ha tikmũ'ũn te' pẽnãhã Mõyyex pa yĩn max xe'ẽgnãg, pa hãpxip 'ĩhã Mõyyex pa yĩn max xe'ẽgnãg kutõgnãg nõy nã' mõg. Tikmũ'ũn pa te mãyõn yãnãm tot 'ohnãg. Hã kaxĩy tikmũ'ũn te Mõyyex pa yĩn pẽnã tot 'ohnãg. Hã kaxĩy Topa te yãy yõg xat'ax popmãhã'. Topa yõg xat'ax te hãm'ãktux tikmũ'ũn 'ũkummuk, tu' xakix putup. Topa te' xat'ax popmãhã', ha tikmũ'ũn te' pẽnãhã 'ũmax xe'ẽgnãg Topah. Hã kaxĩy 'ũmax xe'ẽgnãg Topa te yãy xat'ax popmãhã', \v 8 pa' max xe'ẽgnãgnãm Topa Koxuk te tikmũ'ũn mĩy Topa yõg tikmũ'ũn. \v 9 Topa yõg xat'ax te hãm'ãktux 'ũkummuk tikmũ'ũn, pa' max xe'ẽgnãg Topa yõg xat'ax, pa' max xe'ẽgnãg Topa Koxuk te tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, nũy 'ũyãnãn tu' max tat. \v 10 Yã' max xe'ẽgnãgnãm hõnhã. Hõmã yã' max xe'ẽgnãg, pa' nõg. \v 11 Hãmyãxatamuk xohix hã' pip 'ũxat'ax, tu' max xe'ẽgnãg, pa' nõg. Pa hãmyãxatamuk xohix hã' max xe'ẽgnãgnãm hõnhã! \p \v 12 'Ũgmũg kuxa mãm Topa yõg pa'ax tup kopah, huk mũg nõm 'ãktux ka'ok, tuk mũg kuxanõg 'ohnãg. \v 13 'Ap Mõyyex putuk'ah 'ũgmũ'ãte'. Mõyyex te yãy pa yĩn mõ'nĩy topixxax hã, puyĩy 'Iyaet yõg tikmũ'ũn pẽnã hok 'ũpa yĩn te' max xe'ẽgnãg kutõgnãg nõy nã' mõg, tu mõktu' nõg. \v 14 Yã 'Iyaet yõg tikmũ'ũn te nõm putuk. Hõmã xix hõnhã 'Iyaet yõg tikmũ'ũn te' mõkupix Topa yõg pa'ax hittap yõg tappet, tu' pa te hãmyũmmũg 'ohnãg, yã topixxax te' pa yĩn mõ'nĩy putuk, yĩy ta hãm yũmmũg 'ohnãg. Ha ta tik kuxa mãm Kunnix kopah, tu' tihi Kunnix mũtik, hu' pa pip, tu hãmyũmmũg, ha 'ap xip'ah topixxax putuk, yã 'ũpa mõ'nĩy'ax xip 'ohnãg. Yã hãmyũmmũg. \v 15 Hõnhã ha ta' pip Yoneo xop, tu' mõkupix Topa yõg xat'ax yõg tappet. Mõyyex te nõm kax'ãmi', pa tikmũ'ũn pa te hãmyũmmũg 'ohnãg, yã topixxax te' pa mõ'nĩy putuk. \v 16 Pa Topa tappet te Mõyyex 'ãktux, hu: “Tute yõkanãm, nũy yũmũg xuxyã pẽnã', ha' xut topixxax 'ũpa yĩn tu'”. Kaxĩy. Hã kaxĩy Topa te tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax mõy, ha tikmũ'ũn te hãmyũmmũg. \v 17 Yã Topa yõg tappet te: “Yũmũg xuxyã'”. Kaxĩy. Yã Topa Koxuk. Topa Koxuk xip tikmũ'ũn mũtik, puxix tikmũ'ũn kuxa kummuk xit. \v 18 Topa 'ũmax xe'ẽgnãg, ha hõmã Mõyyex te Topa mũtik hãm'ãktux, yĩy ta' max xe'ẽgnãg Mõyyex pa'. Hã kaxĩy yũmũg xuxyã Topa Koxuk max xe'ẽgnãg, tu' nũn tu nũktu yũmũg kuxa tupmã nõy nã' mõg. \c 4 \s1 Nax takat 'ohnãg te hãpxop max xe'ẽgnãg tat \p \v 1 Topa tek mũg pẽnãhã', tuk mũg kuxa ka', tuk mũg xat, 'ũyĩy tikmũ'ũn pu Topa yõg pa'ax yũmmũgã', yĩy tak mũg kuxanõg 'ohnãg. \v 2 'Ũgmũ'ãte hãpkummuk mĩy'ax xohix xaptop'ax kux, nũy yãyhãhup hok, hu' koit 'ohnãg, tuk mũ'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux max, tu' koit 'ohnãg 'ũgmũ'ãte', pak mũ'ãte hãpxe'e 'ãktux, ha tikmũ'ũn te' xupak, ha Topa te' xupak kamah, ha tikmũ'ũn te yãy kuxa kopa' yũmmũg 'ũgmũ'ãte hãpxe'e 'ãktux, tu' yũmmũg 'ũgmũ'ãte hãpxopmã max. \v 3 'Ũgmũ'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. 'Ũkuxa mãm hok xop pa te Topa yõg hãm'ãpak max'ax yũmmũg 'ohnãg, pa' nõy xop te' yũmmũg. \v 4 Teptu 'ũkuxa mãm 'ohnãg? Yã Hãmgãyãgnãg, yã nõm te hãm xexka yõg tikmũ'ũn xat, tu tikmũ'ũn putox ka'ogãhã', puyĩy tikmũ'ũn Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãpak kummuk, xix Yeyox max xe'ẽgnãg 'ãpak kummuk xix Topa max xe'ẽgnãg yũmmũg 'ohnãg. Hamũn, Yeyox te Topa putuk xe'e'. \v 5 'Ũgmũ'ãte yãy 'ãktux 'ohnãg, pak mũ'ãte Yeyox Kunnix 'ãktux nõm te tikmũ'ũn xat, tuk mũ'ãte hãm'ãktux 'ũgmũ'ãte 'ãxop pu hãpxopmãhã', yã Yeyox te nõm putup. \v 6 Hõmã Topa te: “Pu yã xip kũyãnãm, puyĩy nõã' hãpkoxtap”. Kaxĩy. Topa te' mĩy kama kũyãnãm putuk yũmũg kuxa kopah, yã yũmũg kuxa tupmãhã'. Yã yũmũg kuxa tup, kopxix yũmmũg 'ũmax xe'ẽgnãg Topah, tu Kunnix pa max yũmmũg kamah. \p \v 7 Yã hãpxop xohix max xe'ẽgnãg pip yũmũg kopah, pa yũmũg max 'ohnãg, yã takat 'ohnãg putuk. Yã' nax putuk, yã nax te hãpxop max xe'ẽgnãg tat, pa' pu'uk nax, tu' takat 'ohnãg. Tikmũ'ũn te yũmũg pẽnãhã', tu' yũmmũg Topa 'ũka'oknãm, pa yũmũg pu'uk, yã nax putuk. \v 8 Tikmũ'ũn kummuk te yũmũg kute'ex, pa yũmũ'ãte hãpxopmã max kux 'ohnãg. Hãpxip 'ĩhã yũmũg kuxa mãm pu'uk, pa yũmũg kuxa mãm kux 'ohnãg. \v 9 Tikmũ'ũn punethok te yũmũg tu' gãy, pa yũmũg xape pip. Yũmũg xũy, pa yũmũg kuxa mãm kux 'ohnãg. \v 10 Yũmũg xakix kõmnãg punethok, yã Yeyox putuk, puyĩy tikmũ'ũn pẽnã' Yeyox mõg yũmũg mũtik. \v 11 Hãpkummuk pip, ha yũmũ yõg hãmyãxatamuk tox hã yũmũg xakix kõmnãg, tu Yeyox pu hãpxopmã max, puyĩy tikmũ'ũn pẽnã' Yeyox mõg yũmũg mũtik. Yũmũg xakix putup, pa Yeyox hi hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã. \v 12 'Ũgmũg xakix kõmnãg, xayĩy tu xa Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, xayĩy hi xe'ẽgnãg mõkuma'ãmõg, ha' kux 'ohnãg. \p \v 13 Topa yõg tappet te: “'Ũgkuxa yũm, hu 'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux”. Kaxĩy. Topa Koxuk te yũmũg kuxa mãmmãhã kamah, ha yũmũg kuxa mãm, hu yũmũ'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. \v 14 'Ũgmũ'ãte' yũmmũg, hõmã Topa te yũmũg xuxyã Yeyox putpu' hĩnnãhã', tuk mũg putpuk hĩnnãp-tup kamah, tuk mũg mõgãp-tup 'ãxop mũtik Topa hah, tu mõktu yũmũg pip putup Topa keppah. \v 15 Pa hõnhã 'ũgmũg xũy, xayĩy 'ãxop hãpxop max pop, ha Topa te tikmũ'ũn pu hãmmaxnãp-tup, ha nõm xohix nõynãp-tup, tu Topa pu hãm'ãktux nõynãp-tup, tu Topa pu hãm'ãktux, hu: “'Ãmax, xatek mũ'ã hãmmaxnãhã'”. Kaxĩy. Ha Topa te yãy xexka mĩy nõynã' mõg putup 'ũkuxa kopah. \s1 Yũmũ'ãtep-tuppax pepix pip xop Topa yõg \p \v 16 Yĩy tak mũg hup 'ohnãg, tuk mũg kuxa nõg 'ohnãg. 'Ũgmũg yĩn pu'uk nõynã' mõg 'ãmnĩy xohix 'ĩhã, pa Topa te yũmũg kuxa ka'ogãhã 'ãmnĩy xohix 'ĩhã'. \v 17 Yũmũg xũy kutõgnãg hõnhã nũnte hãm xexka tu', pa' nõg putup, ha hãpxip 'ĩhã' max xe'ẽgnãg, tu' kux putup 'ohnãg pexkox tu'. Yã hõnhã yũmũg xũy, yã hãpxop kutõgnãg, pa pexkox tu' max xe'ẽgnãg, yã hãpxop xexka'. \v 18 Yũmũ'ãtep-tup 'ohnãg hãm xexka yõg hãpxop tikmũ'ũn te nõm pẽnãhã', pa yũmũ'ãtep-tuppax pepix pip xop Topa yõg tikmũ'ũn te nõm pẽnã 'ohnãg. Yã hãmpẽnã xop 'ũnõg putup, pa hãmpẽnã 'ohnãg xop pip mõkuma' mõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã. \c 5 \p \v 1 Hamũn, yũmũ'ãte' yũmmũg yũmũg pip yãy pet kopah. Hã kaxĩy yũmũg pip yãy yĩn kopa kamah nũnte hãm xexka tu'. 'Ũkpet nõg. Hã kaxĩy 'ũkxok putup, yãg yĩn xok putup, puxix Topa yũmũ'ã 'ũgyĩn nõy mĩy pexkox tu', ha yũmũg pip putup 'ũgyĩn tup kopah, yã 'ũkpet tup putuk. Topa mũn te nõm mĩy, ha' xip putup mõkuma' mõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã. \v 2 Pa hõnhã yũmũ'ãtep-tup xexka yãy pet pexkox tu', yã yũmũg yĩn tup putup, nũy nõm kopa' pi'. \v 3 Yũmũg pip putup yãy pet tup kopah, yã yũmũ'ãte mõ'tat putup yãy yĩn tup, nũy yũmũg koxuk hok pip'ah. \v 4 Hõnhã yũmũg pip yãy pet kopah, yã yũmũg yĩn kopah, tu yũmũg kokõn. 'Ap max'ah. 'A yũmũ'ãtep-tup'ah yãy yĩn putyõn, pa yã yũmũ'ãtep-tup pexkox yõg pet, yã yũmũg yĩn tup putup. 'Ap yũmũ'ãtep-tup'ah yãy yĩn nõm xok putup, pa yã yũmũ'ãtep-tup yãy yĩn tup nõm xok putup 'ohnãg. Yũmũg yĩn hittap xok putup, ha ta' pip putup yũmũg yĩn tup pexkox tu'. \v 5 Topa te yũmũg mĩy, 'ũyĩy yũmũg yãy pet hã' nõy yãnãn, yã yãy yĩn hã' nõy yãnãn, hu Topa te yũmũ'ã' hõm yãy Koxuk. 'Ũxip Topa Koxuk, kopxix yũmũ' yũmmũg Topa te yũmũ'ã yũmũg yĩn tup popmãp-tup. \p \v 6 Hã kaxĩy yũmũg kuxa hittup. Yũmũ'ãte' yũmmũg yũmũg pip yãy yĩn kopa nũnteh, pa yũmũg pip 'ohnãg Topa pet kopa pexkox tu'. \v 7 Hamũn, 'a yũmũ'ãte' pẽnã'ah pexkox yõg hãpxop, pa yũmũg kuxa mãm ka'ok, hu hãmyũmmũg. \v 8 Yũmũg kuxa hittup xexka', tup-tup, nũy xok, yã yãy yĩn nĩm, nũy pet nõy pa', yã yãy yĩn tup pa', nũy Topa mũtik pi'. \v 9 Pa yũmũ'ãtep-tup, nũy Topa kuxa hittupmã', pe yũmũg pip yãy yĩn kopah, pe yũmũg pip yãy yĩn tup kopa pexkox tu'. \v 10 Hãpxip 'ĩhã yũmũg xohix mõg putup, nũy Kunnix keppak pi', ha tute yũmũ yõg hãpxopmã'ax kopit putup yũmũ'ãte nõm mĩy nũnte hãm xexka tu', ha yũmũg xohix te' pop putup yãy yõg hãpxop. Yũmũ'ãte hãpxopmã kummuk nũnte hãm xexka tu', kopxix hãpxop kummuk pop putup. Pa yũmũ'ãte hãpxopmã max nũnteh, kopxix hãpxop max pop putup. \s1 Topa xape xop \p \v 11 Yũmũ'ãte Topa yĩpkutuk yũmmũg, hu yũmũ'ãte tikmũ'ũn xapit, puyĩy Topa yõg putat hã mõg. Topa te yũmũg yũmmũg xe'e'. 'Ãtep-tup, xayĩy 'ãxop 'ũgmũg yũmmũg kama 'ãkuxa kopah. \v 12 'Ak mũ'ãtep-tup'ah, nũy xa yãy 'ãktux 'ũxeheh, xayĩy 'ãxop 'ũgmũg putup. Pak mã'ãtep-tup, xayĩy 'ãxop 'ũgmũ yõg hãpxopmã'ax max yũmmũg, xayĩy 'ãxop 'ũgmũg 'ãktux max. 'Ũgmũ'ãtep-tup, xayĩy 'ãxop tikmũ'ũn pu hãm'ãktux max yũmmũg nõm te hãptopa pẽnãhã', pa' kuxa yũmmũg 'ohnãg. \v 13 Pa 'ãte yãy xexka 'ãktux, kopxik putox kummuk putuk. Pa 'ãte yãy xexka 'ãktux, nũy Topa 'ãktux max. Pa 'ũkputox max putuk, kopxix 'ũp-tup, xa hãmmaxnã'. \v 14 Kunnix te yũmũg putuppax, yĩy yũmũ'ãte hãpxopmã max. Hamũn, yũmũ'ãte' yũmmũg tik puxet te' hep xop xohix pupi' xok, yã tikmũ'ũn xohix 'ũkummuk, hu' xakix. \v 15 Kunnix te' hep xop xohix pupi' xok, puyĩy tikmũ'ũn yãy pu hãpxopmã pax hok, pa Kunnix pu hãpxopmã'. Tute nõm pupi' xok, tu putpu' hi'. \p \v 16 Tikmũ'ũn te Kunnix yõg hãpxopmã'ax kopit mõ'ka'ok, yã hãmpe'paxex kutõgnãg, tu hãm'ãktux mõ'ka'ok, hu: “Kunnix 'ũkummuk”. Kaxĩy. Yã yũmũg putuk hõmã. Yã hõmã yũmũ'ãte Kunnix yõg hãpxopmã'ax kopit mõ'ka'ok kamah. Pa hõnhã 'ap kaxĩy'ah. Yã 'ãte Kunnix yũmmũg xe'e'. \v 17 Tikmũ'ũn 'ũm kuxap-xet Kunnix kuxa mũtik, yã tikmũ'ũn kuxa tup. Hãpxop kummuk xohix 'ũhittap nõg, pa hõnhã 'ũtup hãpxop xohix, yã hi'ax tup, tu' max. \v 18 Yã Topa te hãpxopmã xohix te kaxĩy. Hõmã yũmũg 'ũgãy xop, tu Topap-tup nõg. Pa Topa te nũ'kutnãhã Kunnix, tu nõmhã yũmũg mĩy Topa xape xop, tu mõ yũmũg pok, 'ũyĩy hep xop xohix mĩy Topa yõg xape xop. \v 19 Yũmũ'ãte tikmũ'ũn pu hãm'ãktux Topa te Kunnix mũtik tikmũ'ũn xohix mĩy Topa xape xop, tu tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax xaxok, pu tu' kux. \p \v 20 'Ũgmũ'ãte Kunnix pu hãpxopmã max, tuk mũ'ãte Kunnix 'ãktux, yã Topa tek mũ'ã' hõm yãy 'ãxet'ax, 'ũyĩy hãm'ãktux max, tuk mũ'ãte 'ãxop xãnãhã'. 'Ũgmũ'ãte Kunnix mũtik 'ãxop xãnãhã'. 'Ãpu 'ũtux hok, puyĩy Topa 'ãxop mĩy Topa xape xop, yã 'ãxop gãy tu' kux. \v 21 Kunnix te hãpkummuk mĩy 'ohnãg. Pa Topa tep-tup, yĩy Kunnix te yũmũ yõg hãpkummuk mĩy'ax tat, tu yũmũg pupi' xok, 'ũyĩy yũmũg yãyhãk max xe'ẽgnãg Topa keppah, tu yũmũg kuxap-xet Kunnix kuxa mũtik. \c 6 \p \v 1 'Ũgmũ'ãte hãpxopmã max Topa mũtik, tu 'ãxop pu hãm'ãktux, hu: Hõmã Topa te 'ãxop pu hãmmaxnãhã'. 'Ãpu hãpxopmã hitop hok hõnhã. Kaxĩy. \v 2 Topa te hãm'ãktux. 'Ãpu 'ũxupax. Topa te: “Nõmhã 'ãmnĩy max xupep. 'Ãte 'ãxop 'ãpak nõmhã. 'Ãtep-tup nõmhã, nũy 'ãkuxa kummuk xit, nũy 'ãxop hãg tehet”. Kaxĩy. 'Ũxupax. Topa tep-tup, nũy 'ãxop pu hãpxopmã max. 'Ãpu nõm pop, puyĩy Topa 'ãkuxa kummuk xit, nũy 'ãkuxa max tat, 'ũyãnãn tu'. \p \v 3 'Ũgmũ'ãte Topa pu hãpxopmã max, tuk mũ'ãtep-tup'ah hãpkummuk mĩy. Tikmũ'ũn te' xak putup, pak mũ yõg hãpkohe xipip-tup'ah. \v 4 Pak mũ'ãtep-tup, nũy hãmmax mĩy xohix, puyĩy tikmũ'ũn pẽnã', tu' yũmmũg 'ũgmũg yã Topa yõg kãmãnat. 'Ũgmũ'ãte hãmmax mĩy, tu hãpkummuk hã tot, xix hãpkute'ex kummuk hã tot, xik xũy hã tot. \v 5 Yã tikmũ'ũn tek mũg kix xikot hã, tuk mũg xex kanet ka'ok kopah, tu tikmũ'ũn xohix te yãy tu nũ'nãhã', nũy 'ũgmũg kute'ex kummuk, hak mũ'ãte Topa pu hãpxopmã punethok, tu mõgyõn kutõgnãg, tuk mũg xit kutĩgnãg. \v 6 'Ũgmũ'ãte hãpxe'e mĩy, tu hãmyũmmũg, tu tikmũ'ũn pu hãmmax mĩy, yĩy tikmũ'ũn te' yũmmũg 'ũgmũg yã Topa yõg kãmãnat. Topa Koxuk xip 'ũgmũtik, hak mũ'ãte Topap-tuppax xix tikmũ'ũn putuppax, ha Topa 'ũka'ok, tu' xip 'ũgmũg mũtik, yĩy tikmũ'ũn te' yũmmũg 'ũgmũg yã Topa yõg kãmãnat. \v 7 'Ũgmũ'ãte hãpxopmã xe'e'. Hã kaxĩy 'ũgmũ'ãte Hãmgãyãgnãg kummugãhã', ha Hãmgãyãgnãg tek mũ'ã kummugã 'ohnãg. \v 8 Tikmũ'ũn yãg tek mũg 'ãpak, pa' yãg tek mũg 'ãpak 'ohnãg. 'Ũyãg tek mũg 'ãktux kummuk, pa yã yãg nõy tek mũg 'ãktux max. 'Ũyãg te hãmpe'paxex 'ũgmũ'ãte' koit, pa' yãg nõy te hãmpe'paxex 'ũmũ'ãte' koit 'ohnãg. \v 9 Tikmũ'ũn tek mũg yũmmũg 'ohnãg putuk, pa tikmũ'ũn xohix tek mũg yũmmũg. Tikmũ'ũn te hãmpe'paxex 'ũgmũg xakix putũmnãg, pa yãg mũg hi'. Tikmũ'ũn tek mũg kix mĩm topnãg hã, pak mũg xakix 'ohnãg. \v 10 'Ũgmũg xũy, pa yãg mũg kuxa hittuppax. 'Ũgmũg yã hok xop, pak mũ'ãte tikmũ'ũn putexop xexkanãhã putuk. Yũmũ yõg hãpxop pip 'ohnãg putuk, pa yã hãpxop xohix yũmũ yõg, yã Topa yõg hãpxop. \p \v 11 'Ũkxape xop kõmẽn Konĩn tu', 'ũgmũ'ãte 'ãxop pu hãm'ãktux punethok, nũy xa' xuktux hãpxop xohix 'ũgmũg kuxa kopah. \v 12 'Ũgmũ'ãte yãy kuxa yõg hãpxop 'ãktux. Yã xate yũmũg yũmmũg. Pa 'ãxop tep-tup, nũy yãy kuxa yõg hãpxop 'ãktux hok, hak mũ'ãte' yũmmũg 'ohnãg 'ãxop kuxa'. \v 13 'Ãte 'ãxop pu hãm'ãktux, yã yãy kutok pu hãm'ãktux putuk. 'Ãte yãy kuxa yõg hãpxop 'ãktux. 'Ãpu xuktux kama 'ãkuxa yõg hãpxop 'ũgmũg putuk. \s1 'Ũkummuk xop nĩm \p \v 14 'Ãpu kuxa mãm hok xop mũtik 'ãmõg hok. 'Ap max'ah. Texĩy max xop mõg 'ũkummuk xop mũtik? 'Ap mõg'ah, yã' max'ah. Texĩy kuyãnãm xip hãpkoxtap kopah? 'Ãmhok. 'Ũxip kuyãnãm, puxix tu' nõg hãpkoxtap. \v 15 Texĩy Kunnix mõg Hãmgãyãgnãg mũtik? 'Ap mõg'ah, yã' max'ah. Texĩy kuxa mãm xop te kuxa mãm hok xop hã' xape'? Yã 'ap xape'ah. \v 16 'Ok max tikmũ'ũn te Topa pet ha' mõg xix topa komut pet ha' mõg kamah? 'A' max'ah. Yã Topa te: \q1 “'Ũkxip putup yãy yõg tikmũ'ũn mũtik, tu nõm xop kopak xip putup. \q1 'Ũgmũn yã nõm yõg Topah, ha nõm yã yõgnũ tikmũ'ũn.” Kaxĩy. \q1 \v 17 Topa te xe: \q1 “'Ãpu kummuk xop nĩm, nũy mõg. \q1 'Ãpu xupxet xop nĩm, \q1 ha 'ãte 'ãxop pop putup, \q1 \v 18 nũy 'ãxop hã 'õg 'ãtak 'ũgmũn, \q1 hak-tok pit xik hex 'ãxop. \q1 Hã kaxĩy hãm'ãktux Topa, nõm te hãpxop xohix mĩy yũmmũg.” \q1 Kaxĩy. \c 7 \p \v 1 'Ũkxape max xop, Topa te yũmũ'ã hãpxop xohix 'ãktux xex. 'Ãpu yũmũ hãpkummuk mĩy'ax kux, puyĩy Topa yũmũg kuxa pix, tu yũmũg putup'ax kummuk nõã'. 'Ãpu yũmũ hãmmãynãg mĩy, nũy Topa 'ãpax max. \s1 'Ũkuxa hittup Paot \p \v 2 Pu yã 'ãkuxa 'ũkxax. 'Ũgmũ'ãte tikmũ'ũn kummugã 'ohnãg, tu tikmũ'ũn koxyõy 'ohnãg, tu tikmũ'ũn yõg hãpxop pop 'ohnãg. \v 3 'A 'ãte hãm'ãktux'ah 'ãxop kummuk. Pa hõmã 'ãte hãm'ãktux, xix hõnhã hãm'ãktux 'ãte 'ãxop xak, yã hõnhã 'ãxop xak, xix pexkox tu 'ãxop xak putup kamah. \v 4 'Ũgkuxa yũm 'ãxop kopah, tu hãmpekpaxex 'ãxop max. Yõgnũ hãpkummuk pip, pak kuxa yũm, tuk kuxa hittup xexka'. \p \v 5 Hõmãg mũg mõg hãpxexka Mãxenõn tu', tu mõktuk mũg mõxaha', hak mũ yõg hãpkummuk punethok pip, yã tikmũ'ũn tek mũg kute'ex kummuk, hak mũg kuxanõg. \v 6 Pa Topa te tikmũ'ũn kuxa hittupmãhã', tuk mũg kuxa hittupmãhã kamah. Yã Tit nũn, nũy 'ũgkuxa hittupmã'. \v 7 Yã Tit xupep, yĩg mũg kuxa hittup. Yã 'ãxop max, yĩy Tit kuxa hittup, hu 'ã nõm 'ãktux, yĩg mũg kuxa hittup kamah. Tit te hãm'ãktux 'ãxop tek xak punethok, tu 'ãxop te nõm tik kummuk tu yãyhãhup, tu 'ãxop tep-tup punethok, nũy 'ã hã 'ãtehet. \p \v 8 Hõmã 'ãte 'ãxop mãnõg tappet hã, yĩy 'ãxop kuxa hittup 'ohnãg. Pa puxix, 'ũmax tappet. 'Ok pe' kummuk 'ãkuxa hittup 'ohnãg? 'Ãmhok. Yã' max. Yã' max tappet. \v 9 Hõnhã 'ũgkuxa hittup. 'Ok 'ãkuxa hittup 'ohnãg, 'ũyĩg kuxa hittup? 'Ãmhok. Pa 'ãkuxa hittup 'ohnãg, hu hãpkummuk mĩy'ax kuxyãhã'. Topa teptup 'ãxop kuxa hittup 'ohnãg, nũy hãpkummuk mĩy'ax kuxyã'. \v 10 Yã Topa tep-tup 'ãxop kuxa hittup 'ohnãg, nũy hãpkummuk mĩy'ax kuxyã, ha Topa te 'ãkuxa kummuk xit'ax. Yã hãmmax, 'ãxop kuxa hittup 'ohnãg, yã' max. Pax xa kuxa hittup 'ohnãg te' kuxa mãm hok xop putuk, puxix tu' kummuk. Yã' kuxa hittup 'ohnãg te tikmũ'ũn kix. \v 11 Pẽnã', Topa te hãpxop max mĩy, 'ĩhã 'ãkuxa hittup 'ohnãg. 'Ãxop te hãmmax xak punethok, tup-tup punethok, pu tikmũ'ũn yũmmũg 'ãxop te hãpxe'e mĩy. 'Ãxop te hãpkummuk mĩy'ax putup nõg xexka', tu nõm hãpkummuk mĩy'ax yĩpkutuk xexka', tu 'ãxop tek xak punethok. 'Ãxop te nõm hãpkummuk mĩy'ax yãnãn mõ'ka'ok, yã nõm tik kummuk yõg hãpkummuk mĩy'ax yãnãn mõ'ka'ok. Tikmũ'ũn te' yũmmũg 'ãxop te hãpxe'e xohix mĩy. \p \v 12 Yã hõmã 'ãte xa tappet kax'ãmi, xayĩy 'ãxop yũmmũg 'ãxop tek mũg putuppax, tu Topap-tuppax kamah. Hã kaxĩy 'ãte xa tappet kax'ãmi'. Nõm tik kummuk te' tut mũtik nõm, tu' tak pu hupmãhã'. Pa hã kaxĩy 'ãte xa' kax'ãmi 'ohnãg. \v 13 Hõnhã 'ũgmũg kuxa hittup. \p Yã 'ãxop te Tito kuxa hittupmãhã', yĩg mũg kuxa hittup punethok kamah. \v 14 Hõmã 'ãte Tit pu hãm'ãktux 'ãxop max. Hamũn, hõnhã 'ãte hãmpekpaxex 'ãxop max. 'Ũgmũ'ãte 'ãxop pu hãpxe'e 'ãktux mõkumakmõg, tu Tit pu hãm'ãktux 'ãxop max. \v 15 Ha Tit te 'ãxop putuppax nõy nã' mõg, tu' yũmmũg 'ãxop yĩpkox pip, tu Tit yõg hãm'ãktux 'ãpak, tu' mĩy. \v 16 'Ũgkuxa hittup, yã 'ũgkuxa yũm 'ãxop kopah. \c 8 \s1 Tayũmak nĩm punethok \p \v 1 'Ũkxape xop, 'ũgmũ'ãtep-tup, xayĩy 'ãxop yũmmũg Topa te hãmmaxnãhã Yeyox kopa kuxa mãm xop pu hãpxexka Mãxenõn tu'. \v 2 'Ũyõg hãpkummuk punethok pip, nũy yõg kuxa mãm'ax kopit, pa' kuxa hittup xexkanãm, tu tayũmak punethok popmãhã'. Yãp-te xop kutõgnãg, pa' popmãhã 'ũpunethok. \v 3 Nõm te' popmãhã tayũmak xohix yãy yõg, tu tehomi' popmãhã'. Yã 'ũp-tup, \v 4 tuk mũ'ã hãm'ãktux, hu: “'Ũgmũ'ãtep-tup xexka' nũ tayũmak popmã' Topa yõg tikmũ'ũn pu hãpxexka Yonex tu'.” Kaxĩy. \v 5 'Ũgmũ'ãte hãmpekpaxex, yã' xohix popmãhã'. Yã' xohix, ha nõm te Topa pu yãy popmãhã hãmãxap, tuk-nãy tu 'ũgmũ'ã yãy popmãhã kamah, ha Topa tep-tup. \v 6 Tit te 'ãxop hã' tehe', xayĩy tayũmak yãy tu nũ'xoh, hak mũ'ãte Tit mũtik hãm'ãktux, puyĩy xe 'ãxop hã tu tehet, puyĩy tayũmak yãy tu nũ'xo kux. 'Ãxop te' nõy putuppax, hu tayũmak popmãhã'. \v 7 'Ãxop yãp-te xop kutognãg, pap-te xop xexka putuk. Yã 'ãxop kuxa mãm xexka', tu hãm'ãktux max yũmmũg, tu hãmyũmmũg xexka', tu' nõy hã 'ãtepax xexka', tuk mũg putuppax xexka'. 'Ãpu tayũmak xohix popmã kamah. \p \v 8 'Ãte 'ãxop xat 'ohnãg, pa 'ãtep-tup, nũy 'õg putuppax'ax kopit. Yã 'ãxop te' nõy putuppax, yã Yeyox putuk. \v 9 'Ãxop te' yũmmũg yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix te' nõy hã' tehe'. Hõmã 'ũhittap Yeyox 'ũp-te xop xexka pexkox tu', pa' nũn hãm xexka tu', tu yãyhãp-te xop kutõgnãg, nũy yũmũ'ã hã tu tehet. Yeyox 'ũp-te xop 'ohnãg, pa yũmũp-te xop xexka mĩy, yã yũmũ'ã hãmmaxnãhã'. \p \v 10 'Ãte hãmpekpaxex hã kaxĩy. Hõmã hãmyãxatamuk nõy 'ĩhã 'ãxop te tayũmak yãy tu nũ'xoh kõnãmãhã'. Hõnhã tayũmak yãy tu nũ'xoh kux, pu' max. 'Ãxop te tayũmak popmãhã', ha ta' nõy xohix te' popmã 'ohnãg. 'Ãxop tep-tuppax, nũy tayũmak popmã'. \v 11 'Ãpu tayũmak yãy tu nũ'xoh kux hõnhã. 'Ãxop te tayũmak nĩm putuppax hãmãxap. 'Ãpu tayũmak nĩm putuppax hõnhã, nũy nĩm kuxyã. \v 12 'Ãxop te tayũmak nĩm pax, puxix Topa tep-tuppax 'õg nĩm'ax. Pa' pip 'ohnãg 'õg hãpxop, puxix Topa pu' max kamah. \v 13 'A 'ãtep-tup'ah, xayĩy 'ãxop tayũmak xohix nĩm, pa' nõy te' nĩm 'ohnãg. Yã' max 'ũnõy te tayũmak nĩm kamah 'ãxop putuk. \v 14 Pa hõnhã 'õg hãpxop punethok pip. Yã' max, 'ãxop te nõm hã 'ãtehet. Hãpxip, puxix tu' pip 'ohnãg 'õg hãpxop, puxi' nõy 'ãxop hã' tep-tup, yã' nõy yõg hãpxop punethok pip. Yã hã kaxĩy 'ãxop te hãpxop hok nĩm putup, ha' nõy te hãpxop hok nĩm putup yãy putuk. \v 15 Yã Topa yõg tappet te nõm 'ãktux, hu: \q1 “Tik te' pop hãpxop xohix, pap-te xop xexka 'ohnãg \q1 Ha ta tik nõy te' pop hãpxop tĩgnãg, pap hok xop 'ohnãg.” Kaxĩy. \s1 Tit xix yãy xape xop \p \v 16 'Ãte Topa pu hãm'ãktux, hu: “Topa, 'ãmax. Xate Tit pu hãm maxnãhã', ha tutep-tup tikmũ'ũn hã' tehe 'ũgmũn putuk”. Kaxĩy. \v 17 Hamũn, hõmã 'ãte Tit pu' xak, ha tutep-tup xexka', nũy 'ãxop hã tu tehet. Tutep-tup, hu 'ãxop ha' mõg. \v 18 'Ũgmũ'ãte taknõy mõkutnãp-tup Tit mũtik. Yeyox kopa kuxa mãm xop xohix te nõm putuppax, tu nõm 'ãpak. Tute Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. \v 19 Yeyox kopa kuxa mãm xop te nõm yãykutnãhã', puyĩg mũg mũtik mõg, nũy 'õg nĩm'ax xop mõgã', nũy yũmũg xuxyã Yeyox 'ũxexka mĩy, xayĩy 'ãxop yũmmũg 'ũgmũ'ãtep-tup xexka', nũy 'ãxop hãg tehet. \p \v 20 'Ũgmũ'ãtep-tup 'ohnãg, puyĩy tikmũ'ũn hãm'ãktux, hu: “Paot te tayũmak yãg hã' xupxet”. Kaxĩy. Yã 'ãtep-tup'ah. \v 21 Pak mũ'ãtep-tup, nũy hãpxe'e mĩy. Yã Topa te' pẽnãhã xix tikmũ'ũn te' pẽnãhã kamah. \p \v 22 'Ũgmũ'ãte taknõy mõkutnãhã 'ũnõy mũtik. 'Ũgmũ'ãte taknõy yõg hãpxopmã'ax kopit punethok, huk mũ'ãte' yũmmũg 'ũmax, tup-tup xexka, nũy tikmũ'ũn hã tu tehet. Nõm taknõy kuxa yũm 'ãxop kopah, hu 'ãxop hã tep-tup xexka'. \v 23 Tit yã yõgnũ kãmãnat, tu hãpxopmãhã 'ũgmũtik, nũy 'ãxop hã tu tehet. 'Ũmõg putup 'ũtaknõy xop Tit mũtik. Yã' max 'ũtaknõy xop. Yeyox kopa kuxa mãm xop te nõm mõ'pok, nũy Kunnix pu' mĩy hãpxop max, nũy Kunnix 'ãktux max. \v 24 'Ãpu nõm putuppax, puyĩy Yeyox kopa kuxa mãm xop yũmmũg 'ãxop te nõm putuppax, tu' yũmmũg 'ũgmũ'ãte 'ãxop 'ãktux max, tu' koit 'ohnãg. \c 9 \s1 Tayũmak nĩm hãpxexka Yonex xop pu' \p \v 1 Yeyox kopa kuxa mãm xop xohix te hãpxexka Yonex yõg Yeyox kopa kuxa mãm xop pu' nĩm tayũmak, ha 'ãte xe xa kax'ãmi putup'ah. \v 2 'Ãte' yũmmũg 'ãxop tep-tup, nũy tayũmak nõ 'ã tehet, ha 'ãte 'ãxop 'ãktux max hãpxexka Mãxanõn xop pu'. 'Ãte: “'Ãxape xop hãpxexka Genex yõg xop tep-tup, nũy tayũmak nõm hã tu tehet. Yã hãmyãxatamuk puxet hã Genex xop tep-tup”. Kaxĩy. Ha Mãxanõn xop te nõm mõkupix, tu hõnhã tutep-tup, nũy tayũmak nĩm kamah. \v 3 Hõnhã 'ãte 'ũtaknõy mõ'pok 'ãxop hah, nũy 'ãxop 'ãktux max hitop hok, pa 'ãxop te tayũmak nĩm putup. Yã hã kaxĩy 'ãte hãm'ãktux hõmã. \v 4 Pa Mãxanõn yõg xop mõg 'ũgmũtik 'ãxop hah, tu' pẽnãhã 'ãxop yõg tayũmak nĩm'ax pip 'ohnãg, kopxix 'ũgyãyhãhup putup, xix 'ãxop yãyhãhup putup kamah. Hamũn 'ũgkuxa yũm 'ãxop kopah. \v 5 'Ãte hãmpekpaxex 'ũmax 'ũtaknõy xop mõ'pok hãmãxap 'ãxop hah, puyĩy 'õg tayũmak nĩm'ax yãy tu nũ'xoh, 'ãxop te hãm'ãktux xex, hak-nãy tu 'ãxop hak mõg putup, tuk xupep putup, ha' pip 'õg tayũmak nĩm'ax, ha tikmũ'ũn te' pẽnãp-tup 'ãxop tep-tup, hu' nĩm tayũmak, pa' nõy te 'ãxop xat 'ohnãg, pu' nĩm. \p \v 6 'Ãpu 'ũxaxok hok, tikmũ'ũn te hãpxop xap xok tĩgnãg, puxix mĩnta ta tĩgnãg pop, pa tikmũ'ũn te hãpxop xap punethok xok, puxix mĩnta ta punethok pop putup. Hã kaxĩy 'ãxop te' nĩm tayũmak tĩgnãg, nũy ta hãmmaxnãk-tõgnãg, pa 'ãxop te' nĩm tayũmak xohix, nũy ta hãmmaxnã punethok. \v 7 'Ãxop te hãmpe'ãpaxex 'ãkuxa kopa tayũmak xohix nĩm putup. 'Ãpu 'ũnĩm. 'Ũxupkũmĩy xop kuxa hittup 'ohnãg. 'Ãpu 'ãxupkumĩy hok. Tikmũ'ũn te' nĩm, 'ũnõy te' xat hah. 'Ãmhok, yã' max'ah. Pa 'ãkuxa tu hittup hã' nĩm, yã' max, yã Topa tep-tuppax. \v 8 Ha Topa te 'ãxop pu popmãhã 'õg hãpxop xohix, ha mõktu 'õg hãpxop xohix xexka' pip, tu 'ãxop 'ũm hok'ah, yã mõkuma 'ãmõg, tu 'õg hãpxop pip, nũy 'ãxop hãpxopmã max. \v 9 Hamũn, Topa yõg tappet te: “Topa te' popmãhã hãpxop xohix 'ũhok xop pu', tu hãmmaxnãhã mõkuma' mõg, ha' kux 'ohnãg”. Kaxĩy. \p \v 10 Topa te hãpxop xap popmãhã', puyĩy tikmũ'ũn xoh hãpxopxap. Topa te xit'ax popmãhã', puyĩy tikmũ'ũn mã'. Topa te tikmũ'ũn pu hãpxop xap xohix popmãp-tup, tu' tukgãp-tup, ha tikmũ'ũn te mĩnta ta xohix popmãp-tup. Hã kaxĩy Topa te xa hãpxop xohix popmãhã', ha 'ãxop te' nĩm tayũmak xohix, ha Topa te tikmũ'ũn pu' maxnãp-tup nõm te' pop. \v 11 Topa te 'ãxop mĩy putup 'ũp-te xop xexka putuk, xayĩy 'ãxop tikmũ'ũn pu' nĩm mõkuma'ãmõg, ha tikmũ'ũn xohix te hãm'ãktux putup, hu: “Topa, 'ãmax. Xatek mũ'ã popmãhã hãpxop xohix”. Kaxĩy. \v 12 'Ãxop te tikmũ'ũn pu' nĩm hãpxop xohix, yĩy yõg hãpxop pip, puxix tu Topa pu hãm'ãktux, hu: “Topa, 'ãmax, xate' popmãhã hãpxop xohix”. Kaxĩy. \v 13 'Ãxop te Kunnix yõg hãm'ãpak max'ax 'ãpak, tu' mĩy mõkuma'ãmõg, tu nõm 'ãktux mõkuma 'ãmõg, tu tayũmak xohix nĩm hãpxexka Yonex yõg xop pu' xix tikmũ'ũn nõy pu'. 'Ãxop te' nĩm punethok, yĩy tikmũ'ũn xohix te Topa 'ãktux maxp-tup. \v 14 Tikmũ'ũn te Topa pu 'ãxop 'ãktux maxp-tup, tu 'ãxop putuppax. Topa te 'ãxop pu' hõm hãpxop max, yã Topa te 'ãxop pu' hõm yãy Koxuk. \v 15 Topa te yãy kutok xe'ẽgnãg hõm. 'Ãpu yũmũ Topa pu hãm'ãktux, hu: “Topa, 'ãmax. Xate yãy Koxuk hõm”. Kaxĩy. \c 10 \p \v 1 'Ũgmũn Paot, tu yãy kutõgnãg pekpaxex, tuk gãy 'ohnãg, tu hãm'ãktux pu'uk, tu 'ãxop puk max, yã Kunnix putuk. Pa tikmũ'ũn te: “Paot te yãy kutõgnãg pe'paxex, tu hãm'ãktux pu'uk nũnte 'ũgmũg mũtik, pa hãm'ãktux ka'ok hato'ah”. Kaxĩy. \v 2 Hãpxip 'ĩhãg mõg'ax, nũy xihip 'ãxop mũtik. 'Ãxop yãg te hãpkummuk mĩy, kopxix hãm'ãktux ka'ok. Pa 'a 'ãtep putup'ah. 'Ãpu hãpkummuk mĩy hok. Hamũn, 'ãte hãm'ãktux ka'ok 'ũkummuk xop pu'. Nõm te hãm'ãktux 'ãte hãpxopmã kummuk, nũy yãy yõg putup'ax mĩy. Yã' koit. \v 3 Hamũn, 'ũkxip hãm xexka tu', pa Topa pu hãpxopmã max, nũy tikmũ'ũn kuxa mãmmã Yeyox kopah, tu tikmũ'ũn mũtik yãykix 'ohnãg, yã' kuxa mãm hok xop putuk 'ohnãg 'ãte'. \v 4 'Ũkuxa mãm hok xop te mĩm topnãg hã yãy kix xix pox hã, xix mĩkax hã. 'Ak mũ'ãte yãy kix hã kaxĩy'ah. Pa Topa te 'ũgmũg ka'ogãhã', 'ũyĩy Hãmgãyãgnãg yõg yãmĩy xop yõg hãpkummuk mĩy'ax nõã', xix Hãmgãyãgnãg yõg tikmũ'ũn yõg hãpkummuk mĩy'ax nõã', xix koit'ax nõã', xix hãmyũmmũgã'ax te koit nõã'. \v 5 Hãm te' tux hok, pu tikmũ'ũn Topa yũmmũg hok, ha 'ãte nõm hãpxop ka'ok xohix koxyõy. 'Ũgmũ'ãte tikmũ'ũn pu hãmyũmmũgãhã', puyĩy Kunnix pe tu paxeh punethok, nũy Kunnix 'ãpax. \v 6 'Ãxop te Kunnix tu' pip ka'ok, tu 'ãyĩpkox pip. Yã' max. Pak mũ'ãte yĩpkox 'ohnãg xop te hãpkummuk mĩy'ax yãnãn putup. \v 7 'Ãxop te hãmyũmmũg kutõgnãg. 'Ok xip tihik, tu hãmpe'paxex, yã Kunnix yõg tihik? 'Ũgmũg yã Kunnix yõg tihik kamah. \v 8 Topa tek xexkanãhã', pa 'ãte nõm 'ãktux kutõgnãg, pak yãyhãhup 'ohnãg. Nõm 'ãktux, pu' max. Topa tek ka'ogãhã', 'ũyĩy 'ãkuxa hittupmã'. 'Ãtep-tup'ah 'ãxop nõã'. \v 9 'Ap 'ãtep-tup'ah 'ãkuxanõã' yõgnũ tappet hã. \v 10 Tikmũ'ũn te: “Paot te hãm'ãktux ka'ok yãy yõg tappet tu', pa' xip nũnte yũmũg kopah, puxix hãm'ãktux pu'uk, tu hãm'ãktux hitop mĩy”. Kaxĩy. \v 11 'Ũmax, puyĩy tikmũ'ũn yũmmũg, pek mũ'ãte tappet kax'ãmi', pek mũ'ãte 'ãxop pu hãm'ãktux, yã yãy putuk. Pek xip nũnte, pek mõg, nũy 'ãxop kopak xihip, yã yõgnũ hãm'ãktux te yãy putuk. \p \v 12 'Ũtihi 'ãxop kopa Yeyox yõg mõ'pok xop te' koit xop, tu yãy xexka 'ãktux. 'Ãtep-tup'ah yãy xexka 'ãktux, nũy 'õm xop putuk. Yã tik hitop. 'Õm te yãy yõg hãpxopmã'ax kopit, tu Topa yõg xat'ax 'ãpak 'ohnãg, tu yãy yõg xat'ax mĩy. \v 13 Topa tek mũg mõkpok, 'ũyĩy mũg tikmũ'ũn kopa hãpxopmã max xix 'ãxop kopa hãpxopmã max. 'Ãte nõm 'ãktux maxp-tup. Pa Topa tek mũg mõkpok, 'ũyĩy hãpxopmã nõy 'ohnãg. \v 14 Hõmãg mũg mõg 'ãxop hah, nũy Kunnix yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux 'ãxop pu'. Topa tek mũg xat, 'ũyĩy hãpxopmã', ha 'ãte hãpxopmã nõy mĩy putup'ah. \v 15 Pa tik nõy te Topa pu' hãm, nũy tikmũ'ũn kuxa mãmmã', ha 'ãte nõm 'ãktux putup'ah 'ãte nõm kuxa mãmmãhã'. 'Ãmhok. Yã' nõy te nõm kuxa mãmmãhã'. Pak mũ'ãte' hip 'ãxop kuxa mãm nõy nã' mõg putup, hak mũ'ãte' hip, 'ũyĩy mũg hãpxopmã nõy nãg mõg 'ãxop kopah. 'Ũgmũ'ãte hãpxopmã max, ha Topa te nõm putup, hak mũ'ãte hãpxop nõy mĩy putup'ah 'ãxop kopah, \v 16 tuk mũ'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux yũmmũg hãpxexka nõy tu', ha tik nõy te Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux kamah. 'Ap 'ãte nõm 'ãktux putup'ah 'ũkpuxet te hãm'ãpak max'ax 'ãktux. 'Ãmhok. Yã' nõy te' kamah. \v 17 Pa Topa yõg tappet te: “'Ok 'ãxop te yãy xexka 'ãktux putup? 'Ãpu Topa xexka 'ãktux”. Kaxĩy. \v 18 Topa te tikmũ'ũn 'ãktux max, puyĩy tikmũ'ũn tu max. Pa tikmũ'ũn te yãy xexka 'ãktux, puyĩy tikmũ'ũn tu kummuk. \c 11 \s1 Paot xix Yeyox yõg mõ'pok te' koit xop \p \v 1 'Ãte hãm'ãktux hã hãpkute'ex kutõgnãg putup. 'Ãpu 'ũg 'ãpax. \v 2 'Ãte 'ãxop yĩpkũmĩy, ha Topa te 'ãxop yĩpkũmĩy. 'Ãtak te yãy kutok hex xat, pu yãy tax tik puxet mũtik. Yãk-tok hex yã tuk tup max. Hã kaxĩy 'ãte 'ãxop popmãhã Kunnix pu', yã yãp-xet pu'. Hã kaxĩy 'ãxop te hex tuktup max putuk. \v 3 Pa 'ũgkuxanõg. Hõmã 'ãxop te Kunnix tu 'ãpip ka'ok, tu Kunnix putuppax xe'e'. Pa 'ãte hãmpekpaxex 'ãxop te hãmpe'ãpaxex kummuk putup, nũy Kunnix nĩm, yã 'Ema putuk. Tute hãmpe'paxex kummuk. Yã kãyã yõg koit'ax kopa' kuxa yũm. \v 4 Hamũn nõm Yeyox yõg mõ'pok xop te' koit xop te 'ãxop ha' mõg, nũy Kunnix nõy 'ãktux, yã yõgnũ Kunnix xe'e 'ohnãg, pa 'ãxop te tik yõg hãm'ãktux 'ãpak. 'Ãxop te' koxuk nõy paha', 'a Topa Koxuk'ah. Hõmã 'ãxop te Topa Koxuk paha', hak mũg pip 'ãxop kopah. Pa 'ãxop te hãm'ãpak nõy paha', 'a yõgnũ putuk'ah 'ũgmũ'ãte 'ãxop pu nõm 'ãktux. \p \v 5 'Ãxop te hãmpe'ãpaxex Yeyox te mõ'pok nõm te' koit xop. 'Ok xexka 'õhõm, ha tak mũn kutõgnãg? 'Ãmhok. \v 6 'Ãte' yũmmũg 'ãte hãm'ãktux max yũmmũg 'ohnãg, pa 'ãte hãmyũmmũg, tu nõ hãmyũmmũgã max. 'Ãxop tek mũg 'ãpak punethok, hu' yũmmũg. \p \v 7 Hõmã 'ãte 'ãxop pu Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux, pa 'õg tayũmak pop 'ohnãg. 'Ãte yãy kutõgnãg mĩy, xayĩy 'ãxop 'ãxexka'. 'Ok 'ãte hãpkummuk mĩy? 'Ãmhok. \v 8 Hõmã 'ãte hãpxopmã max 'ãxop kopah, 'ĩhã Yeyox kopa kuxa mãm xop nõy te 'ã' popmãhã tayũmak. 'Ãte 'ũyõg hãpxop pop, nũy 'ãxop hãg tehet, yã' xupxet putuk. \v 9 'Ãte hãpxopmã max 'ãxop kopah, pa 'ãte 'ãxop yõg hãpxop xak 'ohnãg xix 'õgnũ tayũmak xak 'ohnãg, pa hãpxexka Mãxenõn yõg taknõy xop te 'ã' nũnnãhã hãpxop xohix. Hõmã 'ãte 'õg hãpxop pop 'ohnãg, tu 'a 'ãte 'õg hãpxop pop putup'ah. 'Ãte 'õg hãpxop pop 'ohnãg putup. \v 10 'Ãte hãm'ãktux Kunnix mũtik. 'Ãte hãm'ãktux 'ãte Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux putup hãpxexka Genex yõg tikmũ'ũn pu', pa 'ãte 'ũyõg hãpxop pop putup'ah, ha tikmũ'ũn tek hupmãp-tup'ah. \v 11 Teptu 'ãte nõm 'ãktux? 'Ok 'ãte 'ãxop putuppax 'ohnãg? 'Ãmhok. 'Ãte 'ãxop putuppax. \p \v 12 Hõnhã 'ãte Kunnix puk hãm putup, puyĩy tikmũ'ũn yũmmũg 'ũkummuk Yeyox yõg mõ'pok te' koit xop, puyĩy yãy xexka 'ãktux hok. Hamũn, nõm te hãm'ãktux hãpxopmã yãg mũn putuk. Pa' koit. \v 13 'Ãp Kunnix yõg mõ'pok xop xe'e'ah nõ'õm, yã' koit xop. Nõm te hãm'ãktux hãpxopmã max, tu Kunnix yõg mõ'pok xop putuk. \v 14 Hãmũn, Hãmgãyãgnãg te yãyhã pexkox yõg nũ'pok xop putuk, yã' max xe'ẽgnãg xop putuk. \v 15 Tikmũ'ũn xohix te' yũmmũg Hãmgãyãgnãg yõg tikmũ'ũn te hãpxe'e mĩy xop putuk. Nõm te hãpkummuk mĩy, ha Topa te yõg hãpkummuk mĩy'ax xohix yãnãn putup. \s1 Hãpxop kummuk Paot yõg \p \v 16 'Ãte xe hãm'ãktux, 'ãpu hãmpe'ãpaxex hok, 'ãte hãpxopmã hitop. Pa 'ãxop te hãmpe'ãpaxex, 'ãte hãpxopmã hitop, kopxix yãy xexka 'ãktux, yã tik hitop putuk. \v 17 'Ãte hãm'ãktux putup, pa Topa te hãm'ãktux te kaxĩy putup'ah. 'Ãte yãy xexka 'ãktux, kopix tik hitop putuk. \v 18 Pa' pip tikmũ'ũn xohix, tu yãy xexka 'ãktux, yã hãm xexka yõg tikmũ'ũn kummuk putuk, yĩy 'ãte yãy xexka 'ãktux putup kamah. \v 19 'Ãxop te hãmpe'ãpaxex hãmyũmmũg xexka', xayĩy 'ãxop hitop 'ãpakpax. \v 20 Tik te 'ãxop xatpax, ha ta 'ãxop nõm 'ãpax, tu' mĩy. Tik te 'õg hãpxop pop, ha ta 'ãxop nõm popmã'. Tik te 'ãxop tuxhok, xa hãpxopmã hok, ha ta 'ãxop nõm mĩy 'ohnãg. Tik te yãy xexka 'ãktux, ha ta 'ãxop hãmpe'ãpaxex 'ũxexka tihik. Tik te yãy yĩm hã 'ãpa yĩn kix, ha ta 'ãxop hãmpe'ãpaxex yã' max tihik. \v 21 'Ũgyãyhãhup, pa 'ãte hãm'ãktux putup, 'ũgmũg pu'uk hu nõm tik te hãpxopmã putuk 'ohnãg. \p Pa tik te yãy xexka 'ãktux, kopxix yãy xexka 'ãktux putup kamah, tu hãm'ãktux hitop. \v 22 'Ok tik te 'Emeneo xop kopa' pip? Hamũn, yãg mũn kamah. 'Ok tik te 'Iyaet xop kopa' pip? Hamũn, yãg mũn kamah. 'Ok 'Amanãm yõg xupepmã xop kopa' pip tihik? Hamũn, yãg mũn kamah. \v 23 'Ok tik te Kunnix pu hãpxopmã max? Hamũn. 'Ãte Kunnix pu hãpxopmã max punethok. Yã 'ãte hãm'ãktux hitop, tup-tox kummuk putuk. 'Ũhãm pu'uk tihik pak hãm ka'ok. Tik pip kutõgnãg kanet ka'ok kopah, pak xip punethok kanet ka'ok kopah. Tikmũ'ũn te nõm kix kutõgnãg xikot hã, pak kix punethok xikot hã. Tik xakix kutõgnãg kõmnãg, pak xok punethok kõmnãg. \v 24 Yoneo xop tek kix xikot hã 'ũxohix te' 39. Hã kaxĩy 'ũgkix xohix te' 5. \v 25 Hõm xop tek kix punethok xikot hã. Hã kaxĩy 'ũgkix 'ũxohix te' 3. Yoneo xop te mĩkaxxap punethok hãg tux yãp-xet, nũy 'ũkputex. 'Ũgmũ yõg mĩpkox yãy koxyõy tikoyuk kõnãg yĩmũ', tuk xip puxet kõnãg kopa mãyõn mõg tox hã xix 'ãmnĩy tox hã. \v 26 'Ãte hãpkumep punethok, tuk xok punethok kõmnãg kõnãg xexka kopah, tu xupxet tep-tex punethok kõmnãg, ha Yoneo xop tek kummugãhã' xix Yoneo kũnãpa pip xop te'. 'Ũkxok kõmnãg kõmẽn kopah, xix mĩmãtik kopah, xix kõnãg xexka kopah, ha' xape te' koit xop tek kummugãhã'. \v 27 'Ũghãm ka'ok, hu 'ãmnĩy punethok 'ĩhã mõgyõn kutõgnãg, tu putup tek putex punethok, tu kõnãg putup tek putex punethok, tuk xit'ax pip kutõgnãg, xik pet pip kutõgnãg, xix yõg topixxax kutõgnãg, \v 28 xix hãpxop xohik-tõgnãg, tu 'ãmnĩy xohix hã 'ãte hãpxopmãhã Yeyox kopa kuxa mãm xop xohix pu', yãg hãm ka'ok. \v 29 Hamũn, Yeyox kopa' kuxa mãm xop pu'uk, kopxix 'ũgkuxa hittup 'ohnãg, tuk pu'uk kamah. Tikmũ'ũn te Yeyox kopa kuxa mãm xop mõgãhã', pu hãpkummuk mĩy, kopxix 'ũggãy, tuk kuxa hittup 'ohnãg. \p \v 30 Pax 'ũ yãy xexka 'ãktux, kopxix yãy pu'uk 'ãktux putup. \v 31 'Ũxip Topa yã yũmũg xuxyã Yeyox mũktak. 'Ũmax xe'ẽgnãg Topah, tu yõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg. Tute' yũmmũg 'ãte' koit 'ohnãg. \v 32 Hõmã 'ũkxip kõmẽn Namãn tu', ha ta' xip hãpxexka yõg xat'ax yõg gohenanok te mõ'pok xonat, puyĩy kõmẽn pak'ax yõg hãmyĩkox pẽnã', puyĩy xonat 'ũgmũy. Yã mĩkaxxap hã nõ'õm hãmpak'ax, tu' tox. \v 33 Pa' xip hãmkoxnãg hãmpak'ax tu', ha 'ãte nõm hãg xupep, tu manex kopak yũm, hak xape tek yĩyxohõnnãhã manex hã poxit hã, ha tak mõg. \c 12 \s1 Paot te hãpxop xe'ẽgnãg pẽnãhã pexkox tu' \p \v 1 'A' max'ah, yãy xexka 'ãktux, yã' kummuk, yã 'ãte xe yãy xexka 'ãktux putup. 'Ãte yãy yõnkup'ax 'ãktux putup, yã Topa te 'ã' mũg hãpxop xohix 'ũgyõnkup hã. \v 2 Hõmã hãmyãxatamuk te' 14 'ĩhã hãm tek mũg, nũy 'ũgmõgã pepix pexkox tu'. 'Ãte' yũmmũg'ah, 'ok pek mõg, 'ok pek yõnkup, 'ãte' yũmmũg'ah. Yã Topap-xet te' yũmmũg. \v 3 'Ãte xe hãm'ãktux. 'Ok pe hãm tek mũg, nũy mõgã pepix pexkox tu', 'ok pek yõnkup, 'ãte' yũmmũg'ah, pa Topap-xet te' yũmmũg. \v 4 'Ũkxip 'õnte pexkox tu', tu hãpxop xe'ẽgnãg 'ãpak, pa nõm 'ãktux yũmmũg 'ohnãg. Tikmũ'ũn te nõm xop 'ãktux yũmmũg 'ohnãg. \v 5 'Ãte yãy xexka 'ãktux putup'ah, pa yãy pu'uk'ax 'ãktux putup. \v 6 Pax 'ũ yãy xexka 'ãktux, kopxix hãm'ãktux hitop putup'ah, pa hãpxe'e 'ãktux. Pa 'ãte yãy xexka 'ãktux putup'ah. 'Ãte yãy xexka 'ãktux, puxix tikmũ'ũn hãmpe'paxex 'ũgxexka'. Pa 'ãmhok, tikmũ'ũn te yõgnũ hãpxopmã'ax pẽnãhã', tu yõg hãm'ãktux 'ãpak, puxix tikmũ'ũn 'ũgyũmmũg. \p \v 7 Pa Topa tep-tup'ah, 'ãte yãy xexka pekpaxex. 'Ãte' pẽnãhã' hãpxop max xe'ẽgnãg pexkox tu', yĩy ta 'ã' hõm Topa te' hãpxũy, yã mĩmyãm putuk 'ũgyĩn kopah, yã Hãmgãyãgnãg yõg mõ'kutnã'ax putuk tuk xũygãhã', 'ũyĩy yãy xexka pekpaxex hok. \v 8 'Ãte Topa pu yãy xũy 'ãktux tikoyuk, tu Topa pu' kax, puyĩy 'ũkxũy xut. \v 9 Pa Topa te: “'Ãmhok, puxix. 'Ũkxip 'ãmũtik, tu xa hãmmaxnãhã'. Puxix. 'Ũgka'ok, 'ĩhã 'ãpu'uk”. Kaxĩy. Topa tek hittupmã 'ohnãg. Puxix, 'ũgkuxa hittup. 'Ãte yãy pu'uk'ax 'ãktux maxp-tup, ha Kunnix xip 'ũgmũtik, tu hãpxopmã max punethok putup. Yã' ka'ok Kunnix. \v 10 'Ũgpu'uk, ha tikmũ'ũn tek mũn 'ãktux kummuk, hak xũy, ha tikmũ'ũn tek kute'ex kummuk, ha' max'ah hãpxop, 'ĩhã 'ãte Kunnix pu hãpxopmãhã'. Pa puxix. 'Ũgkuxa hittup. 'Ũkpu'uk, kopxix 'ũgka'ok. \s1 Putep mũn mĩy putup Yeyox kopa kuxa mãm xop \p \v 11 Hamũn, 'ãte hãm'ãktux hitop nõmhã, pa 'ãxop tep-tup. 'Ãxop te hãmpe'ãpaxex 'ohnãg 'ũgmax. Hamũn, 'ũkpu'uk, pak max kamah, yã Yeyox yõg mõ'pok te' koit xop putuk, nõm tihi 'ãxop kopah. \v 12 'Ũkxip Yeyox yõg mõ'pok xop kopah. 'Ãxop te' yũmmũg, tu' pẽnãhã hãpxopmã'ax 'ãte nõm mĩy punethok. 'Ãte hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg 'ãxop kopah, ha 'ãxop te' yũmmũg Topa te' mĩy, ha 'ãkuxa te' yẽy. Yã hãpxopmã ka'ok xe'ẽgnãg. \v 13 'Ãte 'ãxop kopa hãpxopmãhã', Yeyox kopa kuxa mãm xop nõy xohix kopa putuk, pa 'ãte 'õg hãpxop pop 'ohnãg xix 'õg tayũmak, pa Yeyox kopa kuxa mãm xop nõy xohix te 'ã hã' teheh, tu 'ã' popmãhã hãpxop xix tayũmak. Yã hã kaxĩy max'ah. 'Ãte' kummuk mĩy. 'Apu 'ũxaxogã', pu tu' kux. \p \v 14 Hõnhã putat tikoyuk 'ĩhãg mõg putup 'ãxop hah, tu 'a 'ãte xa tuk kax putup'ah. 'Ãte 'ãxop putup, pa 'õg tayũmak putup'ah. Hamũn, 'ũmax'ah 'ũk-tok te yõg 'ãtak pu popmãhã hãpxop xohix xi' tut pu', pa' max 'ãtak tek-tok pu' popmãhã hãpxop xohix xi' tut te'. \v 15 Hak kuxa hittup, tu yõgnũ hãpxop xohix põpmãhã', tu xa hok hãm ka'ok putup, nũy 'ãxop hãg tehet. 'Ãte 'ãxop putuppax xexka'. 'Ok 'ãxop tek putuppax putup kutõgnãg? \p \v 16 'Ãxop te' yũmmũg 'ãte' pop 'ohnãg 'õg hãpxop, pa tikmũ'ũn te hãm'ãktux putup 'ãte 'ãxop pu' koit, tu 'ãxop mõgãhã, pa' koit. \v 17 Texĩy? 'Ok 'ãte tik mõ'pok, puyĩy 'õg hãpxop pop? 'Ãmhok. \v 18 'Ãte Tit pu: “'Ãpu mõg tikmũ'ũn hah”. Kaxĩy. Yĩy ta' mõg Tit 'ãxop hah. Ha 'ãte taknõy nõy mõ'kutnãhã Tit mũtik. 'Ok Tit te 'õg hãpxop pop? Putep hãmpe'ãpaxex? 'Ãmhok. 'Ok Tit te hãpxopmã tek mũn putuk? 'Ok Tit tep-tup 'ãte nõm putup? Hamũn. \v 19 'Ok 'ãxop te hãmpe'ãpaxex 'ũgmũ'ãtep-tup, tu hãm'ãktux punethok, xayĩy 'ãxop 'ũgmũn putup? 'Ãmhok. Pak mũ'ãte hãm'ãktux, ha Topa te nõm 'ãpak, ha Kunnix tep-tup nõm hãm'ãktux. 'Ũgmũ'ãte hãpxopmã xohix, nũy 'ãxop hãg tehet. \v 20 'Ũgkuxa nõg. 'Ãte hãmpekpaxex 'ũgmũg mõg putup 'ãxop hah, pa 'ãxop te yãyhã kummuk, tu' putuk 'ohnãg 'ãte nõm putup. 'Ãte hãmpekpaxex 'ãte' putuk 'ohnãg 'ãxop te nõm putup. 'Ũgkuxa nõg. 'Ãte hãmpekpaxex 'ãte 'ãxop pẽnãp-tup, 'ĩhã 'ãxop te yãy mãnõg, tu 'ãxop te' yĩpkumĩy, tu 'ãxop gãy, tu 'ãxop te' xupkũmĩy, tu hãm'ãktux kummuk, tu hãpxũmãhĩy, tu yãy xexka pe'ãpaxex, tu yãy kute'ex pax. \v 21 'Ũgkuxa nõg. 'Ãxop hak mõg putup. 'Ãte hãmpekpaxex Topa tek mũn yãyhãhupmãp-tup 'ãxop kopah, hak kuxa hittup 'ohnãg putup. 'Ãte' pẽnãp-tup tikmũ'ũn kummuk nõm te hãpkummuk mĩy, pa' yãyhãhup 'ohnãg, tu hãpkummuk mĩy'ax kux 'ohnãg, yã' nõy hã' xupxet, tu hãpkummuk mĩy'ax xohix putuppax. \c 13 \s1 Hãm'ãktux kux'ax \p \v 1 Yã putat tikoyuk nõmhã, ha tak mõg putup 'ãxop hah. Topa yõg tappet te: “Tikmũ'ũn tix 'ok pe tikoyuk te, ‘Nõm te hãpkummuk mĩy, hak mũ'ãte hãpkummuk mĩy'ax pẽnãhã'’. Kaxĩy. 'Ãpu nõm 'ãpax. Pa yãp-xet te nõm 'ãktux, 'ãpu nõm 'ãpax hok.” Kaxĩy. \v 2 Hõmã putat tix 'ĩhã 'ãte hãpkummuk mĩy xop pu hãm'ãktux, hu, “'Ãxop te hãpkummuk mĩy. 'Ãpu 'ũhup!” Kaxĩy. Hõmã 'ãte xe nõm 'ãktux. Hãpxip 'ĩhãg mõg putup 'ãxop hah, tu 'ãte hãpkummuk mĩy xohix xop xũygãp-tup. \v 3 'Ãte hãpxop xe'e mĩy putup, ha 'ãxop te' pẽnãp-tup, tu' yũmmũg Kunnix te 'ã yãy 'ãxet'ax hõm. Kunnix 'ũka'ok. 'Ãxop te nõm pẽnãhã'. \v 4 Pa hõmã Kunnix 'ũpu'uk, yã tikmũ'ũn tep-tex mĩpkupnix yĩmũ', pa hõnhã 'ũxip, ha Topa te' hĩnnãhã', yĩy hõnhã' ka'ok. Yũmũ'ãte Kunnix kopa kuxa mãm, tu nũmũtik mõg, tu yũmũg pu'uk, pak mũg tip-tup 'ãxop kopah, ha Topa tek mũg ka'ogãp-tup. \p \v 5 'Ãpu yãy yõg hãpxopmã'ax kopit. 'Ãpu yãy kopit, nũy yãy kuxa yũmmũg. 'Ok 'ãkuxa mãm Yeyox kopah? Hamũn, 'ãxop te' yũmmũg Yeyox xip 'ãkuxa kopah. Pa 'ãkuxa mãm 'ohnãg Yeyox kopah, puxix Yeyox xip'ah 'ãkuxa kopah. \v 6 'Ãte' hip 'ãxop te' yũmmũg putup 'ũgmũg xe'e', tuk mũg pip Yeyox yõg mõ'pok xop kopah. \v 7 'Ũgmũ'ãte Topa pu hãm'ãktux, tu' xak, xayĩy 'ãxop hãpkummuk mĩy hok. 'Ak mũ'ãtep-tup'ah, pu tikmũ'ũn hãm'ãktux 'ũgmũg hãm max 'ãxop kopah, yã 'ãxop te hãmmax mĩy, pak mũ'ãtep-tup, xayĩy 'ãxop hãmmax mĩy, puyĩy tikmũ'ũn yũmmũg 'ũgmũg pu'uk, pa Topa 'ũka'ok. \v 8 'Ũgmũ'ãte hãpxe'e koxyõy 'ohnãg, pa hãpxe'e 'ãktux yũmmũg. \v 9 'Ũgmũg pu'uk, ha tikmũ'ũn tek mũg putup nõg, kopxik mũg kuxa hittup. 'Ãxop ka'ok, kopxik-mũg kuxa hittup, tuk mũ'ãte Topa pu hãm'ãktux, tu ta tuk kax, pu Topa 'ãxop max xe'e mĩy. \v 10 'Ũkxip hãptox 'ãxop tu', tu nũ' tappet kax'ãmi', nũy 'ũggãy 'ohnãg 'ãxop kopah, yã Topa tek xexka mĩy putup 'ãxop kopah, 'ũyĩy 'ãxop hãg tehet, 'ũyĩy 'ãxop koxyõy hok. \p \v 11 'Ũkux'ax tappet. 'Ũkxape xop, 'ãpu 'ũxax, nũy hãpxopmã max xohix. 'Ãpu yõgnũ hãm'ãktux 'ãpax. 'Ãpu 'ãp-tox puxet 'ãxop. Yãy kix hok, ha Topa te mõ 'ãxop yãy xe'ẽgnãg, tu 'ãxop kopa xip putup, nũy 'ãkuxa mãmmã'. \p \v 12 'Ãpu yãy mũy xape max xop putuk. Yeyox kopa kuxa mãm xop xohix te hãm'ãktux 'ãxop pe'paxex. \p \v 13 Topa yõg tikmũ'ũn xohix te 'ãxop pe'paxex. \v 14 'Ũgmũ'ãtep-tup, puyĩy yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix 'ãxop pu hãmmaxnã', xayĩy 'ãxop mũtik mõg. Tu ta tu' kux.