\id 1PE - Maxakal'i NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h 1 PET \toc1 Pet Te Tappet Kax'ãmi 1 \toc2 1 Pet \toc3 1 Pe \mt1 PET TE TAPPET KAX'ÃMI I \c 1 \p \v 1 'Ũgmũn Pet, ha Yeyox Kunnix te nũgkutnãhã'. 'Ãte 'ãxop pu' kax'ãmi nũhũ tappet. Topa te 'ãxop yĩmõgãtux, yã Topa yõg xop 'ãxop. 'Ãte xa' kax'ãmi', tu xa nũ tappet mõ'kutnãhã hãpxexka Põ'õn tu', xix hãpxexka Genex tu', xix hãpxexka Kapanox tu', xix hãpxexka 'Ax tu', xix hãpxexka Mitĩn tu', yã hãpxexka xohix tu 'ãxop nũpaha'. \v 2 Hõmã 'ũhittap yũmũg 'ãtak Topa tep-tup, hu 'ãxop yĩmõgãtux, ha Topa Koxuk te 'ãxop hã' mĩy Topa yõg xe'e xop, xayĩy 'ãxop Yeyox Kunnix 'ãpax, nũy 'ãyĩpkox pi', ha Yeyox Kunnix te 'ãxop pupi' xok, hu 'ãkuxa kummuk xit. Puyã Topa xa maxnã xexka'. Puyã Topa 'ãkuxa mãmmã xexka'. \s1 Hãmmax hip \p \v 3 'Ãpu yũmũ yũmũg xuxyã Yeyox Kunnix mũktak pu hãm'ãktux, hu: “Xate yũmũ'ã maxnãhã'. 'Ãmax”. Kaxĩy. Topa te yũmũg kuxa ka xexka', tu Yeyox Kunnix putpu' hĩnnãhã', nũy yũmũ'ã kuxa tup popmã'. Yũmũg kuxa 'ũtup, hu' max hip punethok. \v 4 Topa te yũmũ'ã' popmãp-tup hãpxop max xohix pexkox tu', tu yũmũ'ã hãpxopmã maxp-tup. Yũmũ'ãte nõm hip, ha Topa te yũmũ'ã nõm popmãp-tup pexkox tu'. Pa hõnhã Topa te nõm pẽnãhã 'õnteh pexkox tu'. 'Ãk-nox putup'ah, tu 'a hãpxop kummuk hã kotĩnnãp-tup'ah, tu 'ap kutut putup'ah. \v 5 Yã 'õgnũ hãpxop, ha Topa 'ũka'ok, tu 'ãxop pẽnã max, ha 'ãkuxa mãm Topa kopah, ha hãmyãxatamuk xohix xox putox 'ĩhã Topa te' mõy putup 'õg hãpkummuk xohix. \p \v 6 Yã' max. 'Ãpu 'ãkuxa hittup. Pa hõnhã 'a 'ãhittup'ah. Yã 'ãxop xũy punethok, ha' kuxa mãm hok xop te 'ãxop kute'ex kummuk. \v 7 'Ãxop te 'ũkummuk hã tot, ha Topa te' yũmmũg 'ãkuxa mãm ka'ok. Yã hãpkummuk pip, pa 'ãkuxa mãm xe'e'. Tikmũ'ũn te yãnãm 'ãta yĩxux kopit kuxap kopah. Hã kaxĩy Topa te 'ãxop yõg hãpxopmã'ax kopit, 'ĩhã' pip 'õg hãpkummuk. Pa yãnãm 'ãta yĩxux yãy koxyõy, pa tikmũ'ũn te nõm kopit kuxap kopah. Takat 'ũyãnãm 'ãta yĩxux, pa takat xexka 'ãkuxa mãm'ax. Tikmũ'ũn te yãnãm 'ãta yĩxux kopit, ha ta Topa te 'ãkuxa mãm'ax kopit kamah, pu tu xip ka'ok 'ãkuxa mãm'ax. 'Ãxop te' kummuk hã tot, pu tu' kux, ha ta' putpu' nũn putup Yeyox Kunnix, ha Topa te 'ãxop 'ãktux max putup, tu xa max xe'ẽgnãg mĩy putup, tu hãm'ãktux putup 'ãxop max. \v 8 'Ãxop te Yeyox Kunnix pẽnã 'ohnãg, pa 'ãxop te Yeyox putuppax. 'Ãxop te nõm pẽnã 'ohnãg, pa 'ãkuxa mãm nõm kopah, tu mõktu 'ãkuxa hittup max xexka'. Tep-te nõm hãpxop max 'ãktux yũmmũg? 'Ap yũmmũg'ah. Yã 'ãkuxa hittup xexka'. \v 9 'Ãkuxa hittup xexka', yã Topa te 'ãxop mõy xet putup hãpkummuk mĩy'ax kopah. 'Ãkuxa mãm, puyĩy 'ãkuxa mõy hãpkummuk mĩy'ax kopah. \p \v 10 Hõnhã Topa te Yeyox Kunnix nũ'kutnãhã', puyĩy 'ãkuxa kummuk xit. Ha ta hõmã Topa pupi hãm'ãktux xop te Yeyox nũn yũmmũg xak, tu' yũmmũg xak punethok, tu hãm'ãktux Topa te yãy kutok nũ'kutnãp-tup. \v 11 Hãm'ũmhã nũ'kutnãp-tup? Texĩy hu' nũn putup? Yã nõm te' yũmmũg xak. Topa Koxuk, yã Kunnix Koxuk te Topa pupi hãm'ãktux xop pu Yeyox xok 'ãktux, tu putpu' hi 'ãktux, tu pexkox tu' mõg 'ãktux. \v 12 Topa pupi hãm'ãktux xop te yĩykopit, hu: “Hãm'ũm'hã' nũn? Hãm'ũmhã' xok putup, nũy putpu' hi'?” Kaxĩy. Ha Topa te: “Yã hõnhã'ah. Yã 'ãxape mõgputox xop te' pẽnãp-tup”. Kaxĩy. Ha ta hõnhã 'ãxop te' xupak, tu' yũmmũg. Yã Topa te 'ãxop pu tik nũ'kutnãhã', pu xa Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux. Ha ta' xip Topa Koxuk pexkox tu', ha Topa te nõm nũ'kutnãhã', pu tikmũ'ũn ka'ogã', puyĩy xa Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãktux max. Ha ta pexkox yõg nũ'pok xop te' xak, nũy Topa yõg hãm'ãpak max'ax yũmmũg. \s1 Topa te 'ãxop xãnãhã', xayĩy Topa putuk \p \v 13 'Ãpu hãmpe'ãpaxeh xe'e', nũy hãpxopmã max. 'Ãpu pa 'ãtix. 'Ãpu hãpxop max hip punethok. Topa te xa nõm popmãp-tup, 'ĩhã putpu' nũn putup Yeyox Kunnix. \v 14 'Ãpu Topa 'ãpax, nũy 'ãyĩpkox pi'. Hõmã 'ãxop te hãmyũmmũg 'ohnãg, tu' mĩypax xate nõm putup. 'Ãpu xe' mĩy hok xate nõm putup, yã hãpxopmã'ax kummuk. \v 15 Pa 'ãpu 'ãkuxa tup tat. 'Ãpu hãm yok mĩypax, nũy Topa putuk. Yã Topa te 'ãxop xãnãhã', xayĩy Topa putuk. \v 16 Yã Topa te yãy yõg tappet kopa hãm'ãktux, hu: “'Ãpu 'ãkuxa tup tat, nũy hãmyok mĩypax, nũy 'ũgmũn putuk”. Kaxĩy. \p \v 17 'Ãxop te Topa pu hãm'ãktux, hu: “'Ãtak”. Kaxĩy. Topa te tikmũ'ũn xohix yõg hãpxopmã'ax kopit. Tikmũ'ũn te hãpkummuk xexka mĩy, puxix yãnãn xexka'. Tikmũ'ũn te hãpkummuk kutõgnãg mĩy, puxix yãnãn kutõgnãg. Tikmũ'ũn te hãmmax xexka mĩy, puxix hãpxop max xohix popmã'. Tikmũ'ũn te hãmmax kutõgnãg mĩy, puxix hãpxop max kutõgnãg popmã'. Yã tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kopit xe'e', tu' kopit yãy putuk. Xate' yũmmũg. 'Ãpu Topa yĩpkutuk 'õg hãmyãxatamuk tox hã. \v 18 Hamũn, 'ãxop te' yũmmũg hõmã 'ãxop te mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax hitop tat, pa Topa te pago takat, yã yãy kutok nũ'kutnãhã, xayĩy 'ãxop mõnãyxop yõg hãpxopmã'ax hitop tat kuxyã'. Yã tute pago takat xexkanãm, Topa te yãnãm ponnok pago'ah xix yãnãm 'ãta yĩxux pago'ah. Yã nõm takat miax. Pa Topa te' pago xexkanãm. \v 19 Yã tute Kunnix nũ'kutnãhã', puyĩy 'ãxop pupi tu' xok, nũy 'ãkuxa kummuk xit. Kunnix xok, yã kahnẽn max putuk. Yã kahnẽn max kup kohe 'ohnãg xi' kup yãy xa'a 'ohnãg. Hã kaxĩy putuk Kunnix, yã hãpkummuk mĩy 'ohnãg. \v 20 Hõmã 'ũhittap 'ap xip'ah hãm xexka', ha Topa te Kunnix yãykutnãhã', puyĩy yũmũg pupi tu xok. Hõnhã yã hãm xexka yõg hãmyãxatamuk xox putox 'ĩhã Topa te yũmũ'ã Yeyox mũg. \v 21 'Ãkuxa mãm Yeyox Kunnix kopah, tu mõktu 'ãkuxa mãm Topa kopa kamah. Yã Topa te yãy kutok putpu' hĩnnãhã', tu yãy kutok xexka mĩy, puyĩy tikmũ'ũn xohix Yeyox 'ãktux max. Yã 'ãkuxa mãm Topa kopah, tu hãpxop max hip Topa yõg. \v 22 'Ãxop te hãm'ãktux xe'e 'ãpak, tu 'ãyĩpkox pip, tu yãy kuxa kummuk xit, nũy hãpkummuk mĩy hok, nũy Yeyox kopa kuxa mãm xop putuppax xe'ẽgnãg. 'Ãpu nõm putuppax xexkanãm. \v 23 Topa yõg hãm'ãktux pip ka'ok, tu yõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg. Topa te hãm'ãktux, yĩy ta 'ãxop yãyhã Topa yõg tikmũ'ũn. Topa yã yũmũg 'ãtak, tu yõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg. \v 24 Hamũn, Topa yõg tappet tu' kax'ãmi, hu: \q1 “Hãpxip kutõgnãg 'ĩhã mĩxux nak, \q1 ha hãpxip kutõgnãg 'ĩhã nũ'nãhã mĩnnut. \q1 Hã kaxĩy tikmũ'ũn xohix xexka', yã hãpxip kutõgnãg 'ĩhã' xakix. \q1 \v 25 Pa Topa xexka yõg hãm'ãktux pip ka'ok mõkuma'mõg hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã.” Kaxĩy. \m Topa yõg hãm'ãktux, yã Topa yõg hãm'ãpak max'ax, yã 'ũgmã'ãte xa nõm 'ãktux \c 2 \s1 Topa pet yã Topa yõg tikmũ'ũn \p \v 1 'Ãpu hãpkummuk xohix mĩy kux. 'Ãpu' koit kux, nũy mõ'ãmã kux. 'Ãpu 'ãyĩpkũmĩy kux. 'Ãpu hãm'ãktux kux. \v 2 kakxop pu'ũgnãg te yõktat hep putup xexka', tu xo'op, tu' tuk. Hã kaxĩy 'ãxop. 'Ãpu kakxop pu'ũgnãg putuk. Topa yõg hãm'ãktux te yõktat hep putuk. 'Ãxop te Topa yõg hãm'ãktux pop, ha hãpxop max xohix nõy nã' mõg 'ãkuxa kopah, tu 'ãxop tuk putup. Yã Topa te 'ãkuxa kummuk xit, tu 'ãkuxa maxnãhã'. \v 3 Yã Topa yõg tappet te: “'Ũxit'ax max yã' xuxpex. Hã kaxĩy 'ũmax tikmũ'ũn te Topa yũmmũg, yã' xuxpex putuk.” Kaxĩy. \p \v 4 'Ãxop kuxa mãm yũmũg xuxyã Yeyox kopah. Mĩkaxxap hi 'ohnãg, pa Yeyox hi'. 'Ũkuxa mãm hok xop te Yeyox putup nõg, pa Topa tep-tup, tu' yũmmũg 'ũmax. \v 5 Tikmũ'ũn te mĩkaxxap hã' mĩy mĩptut. Hã kaxĩy 'ãxop te mĩkaxxap putuk, ha Topa te 'ãxop hã mĩy yãy pet, ha Topa Koxuk xip 'ãkuxa kopa xix 'ãxop kopah. Mã, puyĩy Topa 'ãxop hã' mĩy yãy pet. 'Ãmãnex te Topa pet kopa Topa pu' hãpxopmãhã'. Hã kaxĩy Topa Koxuk te 'ãxop ka'ogãhã', ha Yeyox Kunnix te 'ãxop maxnãhã', xaxĩy Topa pu hãpxopmã xe'ẽgnãg. 'Ãmãnex xop te Topa pu mõ'hap xokxop, nũy Topa pu' popmã'. Hã kaxĩy 'ãxop te Topa pu hãpxopmã max. \v 6 Yã Topa yõg tappet te: \q1 “'Ãte yãy nõm kutnãhã', yã' max nõ'õm, yã takat. \q1 'Ũxip putup kõmẽn Xiãm tu'. \q1 Hã kaxĩy mĩptut mĩy xop te' yãy kutnãhã mĩkaxxap takat, tu nõmhã' mĩy 'ũkupkũnĩy. Hã kaxĩy nõm te yãy yõg xop ka'ogãhã'. Tikmũ'ũn te nõm kopa' kuxa mãm, tu yãyhãhup putup 'ohnãg, yã' kuxa hittup.” Kaxĩy. \p \v 7 'Ãxop kuxa mãm Yeyox kopah, tu' yũmmũg 'ũmax xe'ẽgnãg Yeyox, yã takat xexka putuk. Pa' kuxa mãm hok xop tep-tup nõg Yeyox. 'Ũp-tup nõg, pa Topa te' mĩy 'ũxexka', yã Topap-tup xop yõg xexka'. Hã kaxĩy Topa yõg tappet te: \q1 “Mĩptut mĩy'ax te mĩkaxxap putup'ah, \q1 pa' nõy te nõm hã' mĩy 'ũkupkũnĩy xexka', \q1 ha mĩptut te nõm yĩmũ' yũm.” Kaxĩy. \p \v 8 Topa yõg tappet te xe: \q1 “Mĩkaxxap te tikmũ'ũn nũ'xok. \q1 Hã kaxĩy tikmũ'ũn te nõm kopa kuxa mãm putup'ah, \q1 tu nõm hã yãy koxyõy putup.” Kaxĩy. \p Hamũn, 'ũkuxa mãm 'ohnãg Topa yõg hãm'ãktux kopah, yã Topa te nõm xat. \p \v 9 Pa Topa te 'ãxop yĩmõgãtux, yã hep puxet yĩmõgãtux putuk. 'Ãmãnex xop te Topa pu hãpxopmãhã'. Hã kaxĩy 'ãxop te Topa xexka pu hãpxopmãhã'. 'Ãxop te hãm xexka yõg tikmũ'ũn putuk 'ohnãg, pa yã Topa yõg xop 'ãxop. Topa te 'ãxop yĩmõgãtux, xayĩy tikmũ'ũn pu Topa max xe'ẽgnãg 'ãkutux. Hõmã 'ãxop te hãpkummuk mĩy, yã hãpkoxtap putuk. Pa Topa te 'ãkuxa kummuk xit, tu 'ãkuxa maxnãhã', yã kuyãnãm putuk Topa yõg. \v 10 Hõmã 'ãxop yã Topa yõg tikmũ'ũn 'ohnãg, pa hõnhã 'ãxop yã Topa yõg. Hõmã Topa te 'ãxop kuxa ka', pa 'ãxop te' yũmmũg 'ohnãg. Pa hõnhã 'ãxop te' yũmmũg. \s1 Topa yõg kãmãnat \p \v 11 'Ũkxape xop, 'ãxop te hãm xexka yõg puknõg xop putuk, yã' kuxa mãm hok xop hã puknõg. 'Ãpu hãpkummuk mĩy hok, 'ãxop te nõm putup. Pox te xonat putex. Hã kaxĩy hãpkummuk mĩy'ax te tikmũ'ũn koxyõy. \v 12 Topa yũmmũg 'ohnãg xop pip, hu 'ãxop xakot. 'Ãpu hãpxopmã max xexka'. Nõm te 'õg hãpxopmã max pẽnãp-tup. Nõm te hãm'ãktux putup 'ãxop kummuk, pa nõm te' yũmmũg putup 'ãxop te hãpxopmã max punethok. Nõm te' yũmmũg putup nõm hãptup 'ĩhã putpu' nũn Yeyox Kunnix. Nõm te' yũmmũg putup 'ãxop max. Yã Topa 'ãkutux max putup. \p \v 13 'Ãpu hãm xexka yõg gohet yõg xat'ax xop 'ãpax, nũy 'ãyĩpkox pi', yã Topa xexka tep-tup. Yã Hõm yõg xat'ax 'ãpax, yã' xexkanãm. \v 14 'Ãpu gohet yõg gohenanok xop 'ãpax kamah, nũy 'ãyĩpkox pi', yã Topa xexka tep-tup. Yã Hõm yõg xat'ax te gohenanok xop yĩmõgãtux, puyĩy tikmũ'ũn hãpkummuk mĩy'ax hã yãnãn, puyĩy tikmũ'ũn hãmmax mĩy xop pu hãpxopmã max. \v 15 Tikmũ'ũn te hãm'ãktux hitop, yã tikmũ'ũn hitop. Topa tep-tup, puyĩy tikmũ'ũn 'õg hãpxopmã max pẽnã', nũy tu' yẽy, yã hãm'ãktux hitop kux. \v 16 Kãmãnat xop te' xuxyã pu' hãm, ha' xuxyã te nõm xatpax. Topa yõg xat'ax te tikmũ'ũn xat kamah, tu hãm'ãktux 'ũkummuk tikmũ'ũn. Pa Topa yõg xat'ax te xa hãm'ãktux te kaxĩy 'ohnãg. Pa 'ãpu xe hãpxopmã kummuk hok, pa 'ãpu Topa 'ãpax, nũy Topa pu hãpxopmã'. \v 17 'Ãpu tikmũ'ũn xohix 'ãpax. 'Ãpu' kuxa mãm xop putuppax. 'Ãpu Topa yĩpkutuk. 'Ãpu Hõm yõg xat'ax 'ãpax. \s1 Kunnix te yũmũg pupi' xũy \p \v 18 Kãmãnat xop, 'ãpu 'ũxat'ax xop 'ãpax max, nũy 'ãyĩpkox pi'. 'Ãpu xuxyã 'ãpax, yã nõm max 'ãpax xix nõm gãy kamah. \v 19 'Ãxop te' mĩy, puxix Topa xa maxnã'. 'Ãxop te' yũmmũg Topa tep-tup. 'Ãxop te hãpkummuk hã tot, puxix Topa xa maxnãp-tup. Yã 'ãxop te hãpxopmã max, pa tikmũ'ũn te 'ãkummugãhã', \v 20 pa 'ãxop te hãpkummuk mĩy, ha' nõy te 'ãxop kix, ha ta' kummuk hitop hã tot. Pa 'ãxop te hãpxopmã max, pa tikmũ'ũn te 'ãxuygãhã', ha 'ãxop te' xũy hã tot max, puxix Topa xa maxnã'. \v 21 Yã Topa te' xat, xayĩy 'ãxũy. Yã hõmã Kunnix te 'ãxop pupi' xũy, xayĩy 'ãxop nõm pẽnã', tu kama' mĩy Kunnux putuk. \v 22 Kunnix te hãpkummuk mĩy 'ohnãg, hu' koit 'ohnãg. Tikmũ'ũn te Yeyox te' koit 'ãpak 'ohnãg. \v 23 Tikmũ'ũn te Yeyox pu hãm'ãktux kummuk, pa Yeyox te' yãnãn 'ohnãg. Tute' xũy hã' tot, pa hãm'ãktux kummuk yãnãn 'ohnãg, pa Topa kopa' kuxa yũm, ha Topa te tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kopit putup, nũy kummuk hã yãnãn. \v 24 Kunnix te yũmũg pupi' xok. Kunnix te hãpkummuk mĩy 'ohnãg, ha ta yũmũ'ãte hãpkummuk mĩy, ha Topa te yũmũg pupi Kunnix xũygãhã mĩpkupnix yĩmũ', kopxix yũmũg hãpkummuk mĩy kux, nũy hãpxe'e mĩypax. Kunnix kayax pip, puyĩy yũmũg hittupmã'. \v 25 Kahnẽn te yãy xaxok, tu putat yũmmũg 'ohnãg. Hã kaxĩy 'ãxop hõmã, tu Topa yõg putat max yũmmũg 'ohnãg. Kahnẽn pẽnã'ax te kahnẽn xipihi', tu' nũnnãhã', ha kahnẽn te' pe' mõg, ha pẽnã'ax te kahnẽn pẽnãhã'. Hã kaxĩy Topa te 'ãxop nũnnãhã', Topa yõg putat tu' mõxaha', ha 'ãxop pip Topa mũtik, ha Topa te 'ãxop pẽnãhã', tu 'ãkuxa maxnãhã'. \c 3 \s1 'Ĩpxox xi' xetut xop \p \v 1 Kãmãnat xop, 'ãpu xat'ax xop 'ãpax. Xetut xop, 'ãpu 'ãyĩpxox xop 'ãpax kamah. 'Ãyĩpxox kuxa mãm hok Topa yõg hãm'ãktux kopah, puxix 'õg hãpxopmã max pẽnã', hu' kuxa mãm putup. Yã xate hãm'ãktux putup'ah, \v 2 pa 'ãyĩpxox te' pẽnãp-tup xate hãpxe'e mĩy, tu 'ãyĩpxox 'ãpak. \v 3 'Ũn te yãy xe panip xap, tu xapmax xohix tat, tu topixxax max mõ'tat, puyĩy tikmũ'ũn xohix 'ũn 'ãktux max. 'Ãpu kaxĩy hok. \v 4 Pa 'ãpu 'ãmax yãy putuk 'ãkuxa kopah, yã 'ãkuxa yũm, tu 'ãkuxa gãy 'ohnãg. Hã kaxĩy 'ãmax yãy putuk xexka Topa pu'. \v 5 Yã hõmã 'ũn xop hã kaxĩy, yã' kuxa max, tu Topa kopa kuxa mãm, nũy hãmmax hip, tu yãy kuxa max mĩy, yã 'ĩpxox 'ãpak, tu' yĩpkox pip. \v 6 Hõmã Xat te kaxĩy, tu 'ĩpxox 'Amanãm 'ãpak, tu' yĩpkox pip. Xat te 'ĩpxox pu: “'Ãpu xat. 'Ãte nõ' mĩy putup.” Kaxĩy. Xix hõnhã 'ãxop te hãpxopmã max, tu 'ãkuxa mãm, nũy ta Xat putuk. \p \v 7 Hã kaxĩy 'ĩpxox xop. 'Ĩpxox xop, 'ãpu yãy xetut pe'ãpaxeh max, yã 'ãxetut pu'uk, ha ta 'ãmũn ka'ok. 'Ãpu yã xetut 'ãpax. Yã Topa te 'ãxop hĩnnãhã mõkuma'ãmõg, ha' kux 'ohnãg, xix 'ãxetut hĩnnãhã kamah, ha' kux 'ohnãg. Xate yãy xetut pu 'ãmax, nũy ta Topa pu hãm'ãktux maxp-tup. Pa xate yãy xetut pu 'ãkummuk, nũy ta Topa pu hãm'ãktux kummuk putup. \s1 Nõm te hãpxopmã max, yĩy tikmũ'ũn te nõm xũygãhã' \p \v 8 Xix 'ãxop kamah. Yã' max 'ãp-tox puxet xix 'ãkuxap-xet. 'Ãpu yãy putuppax, nũy 'ãtaknõy xop max putuk. 'Ãpu tikmũ'ũn pu hãpxopmã max, nũy nõm 'ãpax. \v 9 Tikmũ'ũn te 'ãxop kummugãhã'. 'Ãpu 'ũyãnãn hok. Tikmũ'ũn te 'ãmãnõg kummuk. 'Ãpu 'ũyãnãn hok. Pa 'ãpu nõm kummuk xop pu hãpxopmã max. 'Ãpu nõm pu hãm'ãktux max. Hamũn, Topa te 'ãxop xãnãhã', tu xa hãm'ãktux xex, nũy xa hãpxopmã max. \v 10 Yã Topa yõg tappet te: \q1 “'Ok xatep-tup hãpxop max 'õg hãmyãxatemak xohix tox hã, nũy 'ãkuxa hittup? \q1 'Ãpu hãm'ãktux kummuk hok, nũy koit hok, \q1 \v 11 nũy hãpkummuk mĩy kux, \q1 nũy yãy kix kuxyã pax, \q1 nũy yãy kix kux. \q1 \v 12 Hamũn, Topa te' pẽnã max hãpxe'e mĩy xop, \q1 ha nõm te Topa pu hãm'ãktux, \q1 ha Topa te' xupak, nũy mĩy. \q1 Pa Topa te hãpkummuk mĩy'ax xop 'ãpak 'ohnãg.” Kaxĩy. \p \v 13 'Ãxop te hãpxopmã max putuppax, puxix 'ãkoxyõy ka'ok putup'ah. \v 14 Pa 'ãxop te hãpxe'e mĩy, pa tikmũ'ũn te 'ãk-te'ex kummuk, ha ta 'ãkuxa hittup. 'Ãpu tikmũ'ũn yĩpkutuk hok. 'Ãpu 'ãkuxanõg hok. \v 15 Pa 'ãpu Kunnix 'ãpax, nũy nõm xexka mĩy 'ãkuxa kopah, yã 'ãxuxyã xexka'. Texĩy 'ãkuxa mãm Topa kopah, nũy hãmmax hip? 'Ãpu nõm pe'ãpaxeh. Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn te xa yĩkopit putup, hu: “Texĩy 'ãkuxa mãm? Texĩy xate hãmmax hip?” Kaxĩy. Yã xate nõm 'ãktux yũmmũg putup nõmhã. \v 16 Xate yãy kuxa mãm'ax 'ãktux putup, tu xate hãm'ãktux max putup, tu' nõy 'ãpak max putup. \v 17 'Ãxop te hãpxopmã max, yĩy tikmũ'ũn te 'ãxop kute'ex kummuk, yã' max, yã Topa tep-tup. Pa 'ãxop te hãpxopmã kummuk, yĩy tikmũ'ũn te 'ãxop kute'ex kummuk, puxix tu' kummuk. \v 18 Hamũn, Kunnix te tikmũ'ũn pupi' xok. Kunnix 'ũmax, pa tikmũ'ũn te hãpkummuk mĩy, yã nõm max te nõm kummuk xop pupi' xok, nũy tikmũ'ũn kuxa mãmmã Topa kopah. Kunnix yĩn xok, pa' koxuk hi', \v 19 tu ta' mõg Kunnix koxuk, tu mõktu yãmĩy pu hãm'ãktux kanet ka'ok kopah. \v 20 Yã tikmũ'ũn yõg yãmĩy. Hõmã 'ũhittap nõm tikmũ'ũn pip hãm xexka tu', tu Topa kopa kuxa mãm 'ohnãg, ha Topa te' hip punethok, ha Nõe te mĩpkox xexka mĩy, yã mĩptut xexka', yã kõnãg yĩmũ' mõg nõ'õm. Hãpxip 'ĩhã tikmũ'ũn xohix xakix kõnãg kopah, pa xohix te' 8 mõxakux mĩpkox kopah, tu' xakix 'ohnãg, 'ap xakix'ah kõnãg kopah. \v 21 Yã mĩpkox kopa' xakix 'ohnãg, yã' hi'. Hã kaxĩy tikmũ'ũn hi xe'ẽgnãg mõkuma'mõg, ha' kux 'ohnãg. Tikmũ'ũn kuxa tup, tu' kuxa mãm Topa kopah, hap-tox pix. Yã putox pix'ax te tikmũ'ũn xax pix 'ohnãg. Yeyox Kunnix putpu' hi', nũy tikmũ'ũn hĩnnã'. \v 22 Tu ta' mõg Yeyox Kunnix pepix pexkox tu', tu mõktu' yũm Topa yĩm xe'e tu', tu pexkox yõg nũ'pok xop xohix xat, xix pexkox yõg xexka xop xat, xix pexkox yõg xexkanãg xop xat. \c 4 \p \v 1 Hõmã Kunnix yĩn xũy. Hã kaxĩy 'ãxop xũy putup kamah. 'Ãpu hãmpe'ãpaxeh Kunnix te hãmpe'paxex putuk. Hamũn, tikmũ'ũn xũy, puxix hãpkummuk mĩy putuppax'ah. \v 2 'Ãpu 'ũmĩypax Topa te nõm putup, tu mõktu 'ãxakix, ha Topa te 'ãxat putup. 'Ãpu 'ũmĩy hok xate nõm putup. \v 3 Hõmã 'ãxop te nõm mĩy punethok, tu Topap-tup nõg xop te' mĩy putuk. Yã Topap-tup nõg xop te hãpkummuk mĩy pax, tu' nõy hã xupxetpax, tu' paptuxpax, tu hãpkute'expax, tu' xitpax tikmũ'ũn xohix mũtik, tu yãy kotĩnnãhã', nũy kenmuk xo'oppax, tu topa komut xop pu hãm'ãktuxpax. \v 4 Pa hõnhã 'ãxop te hã kaxĩy mĩy 'ohnãg Topap-tup nõg xop mũtik. Ha Topap-tup nõg xop te: “Teptu 'ãxop te hãpxopmã hok 'ũgmũg mũtik?” Kaxĩy. Yã 'ãxop gãy 'ohnãg, tu hãpkummuk mĩy 'ohnãg nũmũtik, yĩy 'ãxop mãnõg, nũy 'ãxop 'ãktux kummuk. \v 5 Pa hãpxip 'ĩhã nõm kummuk xop te Topa keppa' pip putup, ha Topa te nõm yõg hãpxopmã'ax kopit putup, ha nõm te yãy yõg hãpxopmã'ax 'ãktux putup. Yã Topa te hi xop yõg hãpxopmã'ax kopit putup, ha ta' xakix xop putpu' hip-tup, ha Topa te yõg hãpxopmã'ax kopit putup kamah. \v 6 Hã kaxĩy xakix xop te Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãpak. Hõmã nõm xakix xop yã tikmũ'ũn, tu' pip hãm xexka tu', ha Topa te yõg hãpxopmã'ax kopit. Nõm xop yõg yãmĩy te Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãpak, nũy hãpxopmã'ax te Topa yõg putuk. \p \v 7 Hãpxip 'ĩhã hãpxop xohix nõg putup. Yã' kux. 'Ãpu 'ãp-tox max. Pa 'ãtix, nũy Topa pu hãm'ãktux max. \v 8 'Ãpu 'ãnõy putuppaxnãm. Xate 'ãnõy putuppax, nũy ta' nõy yõg hãpkummuk mĩy'ax yũmmũg kutõgnãg. \v 9 'Ãpu 'ãpet xõnpax, puyĩy puknõg xop mõxakux. 'Ãpu hãm'ãktux hok, hu: “'Ãtep-tup'ah puknõg xop nũnteh.” Kaxĩy. \v 10 Topa te tikmũ'ũn ka'ogãhã', puyĩy Topa pu hãpxopmã max. Tute yãp-xet ka'ogãhã', pu hãpxopmã', tu' nõy ka'ogãhã', pu hãpxopmã' nõy mĩy, yã 'ũxohix ka'ogãhã te kaxĩy. 'Ãpu nõm xohix mĩy, nũy tikmũ'ũn hã 'ãtehet, \v 11 Topa te 'ãka'ogãhã', xayĩy 'ãxop tikmũ'ũn xohix pu hãm'ãktux. 'Ãpu Topa yõg hãm'ãktux 'ãktux tikmũ'ũn pu'. Topa te 'ãka'ogãhã', xayĩy 'ãxop kuxa mãm xop pu hãpxopmã max. 'Ãpu hãpxopmã max, 'ĩhã Topa te 'ãka'ogãhã', puyĩy tikmũ'ũn te: “Yã' max xe'ẽgnãg Yeyox Kunnix”. Kaxĩy. 'Ãpu Topa pu nõm 'ãktux kamah, hu: “Ãmax xe'ẽgnãg. 'Ãka'oknãm. 'Ũgmũ'ãte nõm 'ãktux putup hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã. Kaxĩy. \s1 Yeyox kopa' kuxa mãm xop xũy \p \v 12 'Ũkxape xop, 'ãte 'ãp-tuppax. 'Ãxop te' xũy xexka hã tot, yã tikmũ'ũn te 'ãxop kute'ex kummuk. 'Ãpu hãm'ãktux hok, hu: “Teptu 'ũkxũy xexka'?” Kaxĩy. Hã kaxĩy hãm'ãktux hok. Yã Topa te' xat, pu' kuxa mãm xohix xop xũy hã tot. \v 13 'Ãpu 'ãkuxa hittup. Yã Kunnix te' xũy hã tot, ha ta 'ãxop te xũy hã tot kamah. 'Ãxop te xũy hã tot, xayĩy 'ãxop kuxa hittup xexka putup, 'ĩhã putpu' nũn Yeyox, ha tikmũ'ũn xohix te' yũmmũg putup 'ũmax xe'ẽgnãg Yeyox. \v 14 'Ãxop kuxa mãm Yeyox kopah, tu Kunnix mũtik 'ãmõg, yĩy ta tikmũ'ũn te 'ãxop mãnõg, nũy 'ãxop 'ãktux kummuk. 'Ãpu 'ãkuxa hittup. Tikmũ'ũn te 'ãxop kute'ex kummuk, Topa Koxuk mõg 'ãxop mũtik hah, yã' Koxuk xe'ẽgnãg. \v 15 Pa xate' nõy putex, pe' xupxet, pe hãpkummuk mĩy, pe hãpxũmãhĩy, ha' nõy te xa hã yãnãn, yĩy 'ãxũy. 'Ãmhok! Kaxĩy hok. Yã hitop 'ãxũy. \v 16 Pa 'ãkuxa mãm Yeyox Kunnix kopah, yĩy ta' nõy te 'ãkute'ex kummuk, ha 'ãxũy. Hamũn. Yã' max nõmhã'. 'Ãpu 'ãyãyhãhup hok. 'Ãpu Topa pu hãm'ãktux, hu: “Kunnix, 'ãmõg 'ũgmũtik. 'Ãmax”. Kaxĩy. \p \v 17 Hãpxip 'ohnãg 'ĩhã Topa te tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax xohix kopit putup, tu yãy yõg tikmũ'ũn yõg hãpxopmã'ax kopit putup hãmãxap. Texĩy Topa te tikmũ'ũn yõg hãmxopmã'ax kopit kux putup? Yã tute Topa yõg hãm'ãpak max'ax 'ãpak hok xop yõg hãpxopmã'ax kopit putup, nũy hãpkummuk hã yãnãn. \v 18 Yã Topa yõg tappet te: \q1 “Yã hãpxopmã'ax ka'ok Topa te tikmũ'ũn kuxa kummuk xit, puyĩy hãpkummuk mĩy'ax hã yãnãn hok. \q1 Texĩy Topap-tup nõg xop nõm te hãpkummuk mĩy? Yã Topa te yõg hãpkummuk mĩy'ax hã yãnãn putup.” Kaxĩy. \p \v 19 'Ãxop te' xũy hã tot, Topa te' xat hah. 'Ãpu Topa kopa 'ãkuxa mãm ka'ok. Topa te 'ãxop mĩy. 'Ãpu 'ãkuxa mãm Topa kopah, nũy hãpxopmã max. Topa te xa hãm'ãktux xex, tu nõm xohix mĩy. \c 5 \s1 Yeyox kopa kuxa mãm xop pẽnã'ax xop \p \v 1 'Ũkuxa mãm xop pẽnã'ax max xop, 'ãte xa' kax'ãmi'. 'Ũgmũn yã' kuxa mãm xop yõg pẽnã'ax max kamah 'ãxop putuk. Hõmã Yeyox xũy, tu' xok, ha 'ãte' pẽnãhã', tu tikmũ'ũn pu nõm 'ãktux, yĩy tikmũ'ũn tek kummugãhã'. Hãpxip 'ĩhã putpu' nũn putup Yeyox, ha 'ãte Kunnix pẽnãp-tup yã' max xe'ẽgnãg, ha Kunnix te xa maxnãp-tup. \v 2 'Ãpu 'ũkuxa mãm xop pẽnã max, yã kahnẽn pẽnã'ax te kahnẽn pẽnã max putuk. Topa te xa' popmãhã 'ũkuxa mãm xop, xayĩy pẽnã'. 'Ãpu 'ũp-tuppax, nũy nõm pẽnã'. Yã Topa tep-tup. 'Ãpu 'ãkokõn hok, pa nõm xop pẽnã max. Xate' kuxa mãm xop pẽnãhã', nũy tayũmak pop, puxix tu' kummuk. Pa xate' kuxa mãm xop pẽnãp-tuppax, puxix tu' max. \v 3 'Ãpu' kuxa mãm xop xatpax hok, xate nõm pẽnãhã', pa 'ãpu hãpxopmã max, puxix nõm 'ãpẽnã', nũy kama' mĩy 'ãputuk. \v 4 Hãpxip 'ĩhã putpu' nũn putup Yeyox. Kahnẽn xuxyã te' pẽnã'ax pẽnã max. Hã kaxĩy Yeyox te 'ãxop pẽnã max, tu xa' popmãp-tup 'ũxat'ax xexka yõg kuxxax max xe'ẽgnãg, nũy 'ãxexka mĩy. \p \v 5 Tik tup xop, 'ãpu tik hitap xop 'ãpax, nũy 'ãyĩpkox pi'. 'Ãpu yãy kutõgnãg pe'ãpaxeh, nũy nõy hã 'ãtehet. Yã Topa yõg tappet te: “Topa tep-tup'ah yãy xexka pe'paxex xop, pa Topa te yãy kutõgnãg pe'paxex xop pu hãmmaxnãhã'”. Kaxĩy. \v 6 'Ãpu yãy kutõgnãg pe'ãpaxeh nõy nã mõg, ha Topa ka'ok te 'ãxop hã tep-tup, tu hãpxip 'ĩhã tutep-tup putup, tu 'ãxop xexka mĩy putup. \v 7 'Ok 'ãkuxanõg? 'Ãpu hãm'ãktux Topa mũtik, nũy 'ãkuxa mãm ka'ok Topa kopah, nũy 'ãkuxanõg kux. \p \v 8 Pa 'ãtix! Hãmpẽnã'. Yã Hãmgãyãgnãg 'ũgãy, tu hãpkumep. Hãmgãy te': mit, mit, mit. Yã xok xak, nũy putex. Hã kaxĩy Hãmgãyãgnãg tep-tup, nũy 'ãkuxa mãm'ax kuxyã'. \v 9 'Ãpu 'ãkuxa mãm mõkumamõg. 'Ãpu 'ũtuxhok, pu Hãmgãyãgnãg 'ãxop mõgã hok, xayĩy hãpkummuk mĩy hok. Yã xate' yũmmũg 'ãxape kuxa mãm xop xohix pip hãpxexka xohix tu', ha' kuxa mãm hok xop te nõm kummugãhã', yã 'ãxop kummũgã putuk. \v 10 'Ãxop xũy putup 'ũxeheh, pa hãpxip 'ĩhã' kux, ha Topa max xe'e te xa maxnãp-tup, tu 'ãxop xãnãp-tup, xayĩy pi' 'ãxop Kunnix mũtik mõkuma'ãmõg, ha' kux 'ohnãg. Yã' max xe'ẽgnãg. Topa te 'ãkuxa mãmmãp-tup, tu xa ka'ok hõm putup. 'Ãkuxa mãm putup Topa ka'ok kopah. \v 11 Yũmũ'ãte: “Topa 'ũka'ok xexka hãmyãxatamuk xohix kux 'ohnãg hã. Hamũn.” Kaxĩy. \s1 Tikmũ'ũn te 'ãxop pe'paxex \p \v 12 'Ãte hãm'ãktux, ha Xinax te hãm'ãktux kax'ãmi nũ tappet tu'. 'Ãte' yũmmũg Xit yã yũmũg taknõy putuk, tu 'ãtu' xip ka'ok. 'Ãtep-tup, nũy 'ãkuxa hittupmã'. 'Ãte xa hãm'ãktux 'ũxe'e nũhũ hãm'ãktux Topa max yõg. 'Ãpu 'ãkuxa mãm Topa yõg hãm'ãktux kopah. \p \v 13 'Ũpip Yeyox kopa kuxa mãm ka'ok xop hãpxexka Maminõn tu', yã 'ãxape xop. Topa te nõm yĩmõgãtux. Nõm te 'ãxop pu hãm'ãktux 'ãxop pe'paxex. Ha ta' xip kama 'ũk-tok pit putuk Mã'ak, tu 'ãxop pu hãm'ãktux kamah 'ãxop pe'paxex. \p \v 14 'Ãxop yãy tu nũ'nãhã'. 'Ãpu yãy putuppax, yã xape xop max putuk. 'Ãtep-tup, xayĩy 'ãxop kuxa mãm max, yã 'ãxop yã Kunnix yõg xop. Hamũn. \p Tu ta tu' kux.