\id JAS - Mangseng NT [mbh] -Papua New Guinea 1999 (DBL 2014) \h Jems \toc1 Malueng ako Jems i wat i \toc2 Jems \toc3 Jems \mt2 Malueng ako Jems i wat i \mt1 Jems \imt1 Ritetong nge a Jems \ip Ava Jems ako i wat malueng ake ini a Jisas iteinnga. Na ini mun i lotu a mukalinga ako a Jerusalem. (Pakeke 15:13) Na i wat malueng ake a toko lemioonga pelie ako or ini Judare. (1:1; 2:1) Na ur aolonga ako i voth a malueng ake lemi i vene: Toko e avele i pavurvur ako aro i ri inga ako ve, ilemio nge a Krais. Avele, ile vothung sivenga aro i pathengal tokokoere ako ve, ile lemioong aken i nunganga. Na aro ve vothung sivenga e avele i voth a ile mimiong, aken ile lemioong aken ini ur polpolnga. (2:26) Na tongporumong na matheong ako aro i velpoltun it, kene i pathengal mun it ako ve, ler lemioong aken i nunganga. (1:2-18) Aro te mothong tova te nongpol polpol Panongpolong Sivenga, aveto aro te panes i. (1:19-27) Jems i ri pompom nge vothung ako toko lemioongare aro o oma i, ranga ve ako aro te naktet ler riong, (3:1-12) naro te el mire ako ini Pen a Urvet anga, (3:13-18) naro te paruru sivenger nge vothung sivenga omanga, (4:1-17) aro vene mo aro te mit nge riong. (5:1-11) Na Jems ile patoraling i ranga ve ini a Jisas ile patoraling ako i voth nge a Matiu 5-7. \c 1 \ms1 Aro te mit engeng nge tongporumong, maken aro God ilemi sivenga nge it \mr (Vonge 1:1–1:18) \p \v 1 Tho a Jems, ako ini a God na Toko Pomnga a Jisas Krais ole umonga. \p Na tho wat malueng ake a thomu toko na seng alavusnga ako o voth nge Israelre ole net or mule pa omole pothoi or aini, na o voth mela nge lomu rem tepun, ma o vra a pen elonga ake ru a ulue. \p Na tho pasungalu mun lek nang sivenga a thomu alavusnga nge. \s1 Ine tongporumong ini ur ako aro i pavengveng it. \p \v 2 Titeikre, aro lomumu i sivenga rintet tova ve tongporumong rel relnga i velpoltun thomu, \v 3 eneke lomumu mire ako ve, aro ve lomu lemioong i mit engeng nge tongporumong areken, aken i pathengal ako lomu lemioong aken i nunganga, maken thomu o pavurvur aro o mit engeng evelelnga. \v 4 Maken aro thomu o mit engeng evelelnga mo aro i oma thomu mo aro thomu o voth ini tokokoe areko o motu rintet nge vothung riringa, naro thomu o oror nge vothung sivenga e avele. \s1 Aro ve toko e i oror nge lemi rumong sivenga, aro i nong a God nge mo i sungu i a i nge. \p \v 5 Na aro ve omu e i oror nge lemi rumong sivenga, aken aro i nong a God nge ako ini God sungonga, maken aro i sungu inga a i nge, eneke God i sungu lemi rumong sivenga aken a or alavusnga ako o nong i a i nge, na ikei palil or nge avele. \v 6 Na aro ve wong nong, aro lomumo ve, God kene i sivenga, naro i sungu i a ong nge, na mothong tova lomum aini nge, eneke toko ako i nong na ilemi venen aken, i ranga ve ini thev le lolikong ako sa thuu thua i ma i ngo pis avele. \v 7 Na toko ako i venen aken i mothong tova ilemi ve, Toko Pomnga aro i sungu ur e a i nge. Aken aro avele. \v 8 Eneke ilemi omoletet inga a God nge avele, na ilemi ngo pis mun avele nge ile omaing elonga. \s1 Areko ole ur elonga avele na areko ole ur elonga pom o vur e pel inga a God itheki. \p \v 9 Toko lemioonga areko ole ur elonga avele aro olemi ngo senu, eneke God i paesa oion roro tomo nge a Krais lale. \v 10 Na areko ole ur elonga pom aro olemi ngo senu nge ako o ranga ve ini toko vulutnga a God itheki. Eneke ole mimiong i lollo avele, ranga ve ini kolkolung punpolnga ako i punpola inga, lamako i movur werer mun. \v 11 Na riong aken i nunganga, eneke nang i ina me, ma ivelvelnga i totun kolkolung punpolnga aken, ma i molit, mako ipunpolnga i matu, na ile sivengaing ako te thopol i nge, kene i kerenga. Na toko le urngare kene o vene re aken, aro o penthal leltun ole ur elonga alavusnga ako o mostun omanga nge ole mimiong. \s1 God i oma inga vothung sivenga nge it, na i tongporum it nge vothung kerenga omanga avele. \p \v 12 Sapase toko ako i mit engeng nge tongporumong, eneke aro ve i mit engeng na ile mong tongporumong areken, aro i el mimiong ako aro ile vusonga avele, aken ini ile sungong vet ako God i kin ile riong nomenga lale ve aro i sungu i nge areko oa sagu i. \p \v 13 Aro ve tongporumong e i velpol a toko e nge ve aro i oma vothung kerenga, i mothong tova i ri ve, “Tongporumong ake i es a God nge me.” Eneke ur e avele i pavurvur ako aro i tongporum a God ve aro i oma vothung kerenga. Na e mun e ako God i tongporum toko nge vothung kerenga omanga avele. \v 14 Aveto tongporumong i velpol a toko omole omole nge vene: Lemi rumong kerenga i mita a ilemi, ma ilemi altetpot nge omanga, mako i oma i. \v 15 Maken aro ve lemi rumong kerenga aken i tea a toko ilemi, aro i papel vothung kerengare. Na aro ve vothung kerenga areken i motu aro i papel rinong. \p \v 16 Titeik areko ok sagu thomu, o mothong tova o nongal riong ako o ri ve, “God i sung tongporumong a tokokoere nge” aken aro i patelek thomu. \v 17 Na sungong alavusnga areko o sivenga na o riri, kene o esu a Pen a Urvet me, na o esu a God nge me ako i pamen pen lalanga alavusnga ako a sepsa. Na ini a God ako i eksing avele, na i eksing mun ranga ve ini mlil ako i eksingu eksinga, kene avele. \v 18 Na nge isivenga ilemi vet i pavelpol ol it mo ini itutunre nge ile riong nunganga ako i sungu i a it nge. Na i oma it vene aken mo aro te mukal nge ur alavusnga ako i pamenu ir oelwerernga mo ini ile ol. \ms1 Aro ve ler lemioong i nunganga nge a God, aro te oma mun vothung sivenga \mr (Vonge 1:19–5:6) \s1 Aro te panes riong, na te mothong tova te nongpol polpol i. \p \v 19 Titeik areko ok sagu thomu, aro lomumu rum senu nge lek riong ake. Aro thomu o paviri nge ako aro o ta telngomu, na o mothong tova o ases virialpot lomu riong, naro o mothong tova lomumu kling viri viri. \v 20 Eneke toko ile lemi klingong i pavurvur avele ako aro i pavelpol vothung vengvenga ako God i sis ve aro te oma i. \v 21 Maken aro thomu o modop lomu vothung akromnga tomo nge ni silalpeling ako thomu pulua o oma i. Na o paesu thomu ruru, na o elo riong ako God i o i lale a opomu lemi, eneke ini riong ako i pavurvur aro i pamimi thomu. \p \v 22 Maken aro thomu o nongal riong aken. Na aro ve thomu o nongpol inga riong na o panes i avele, aken kene lomu apaltet sivengomu, \v 23 eneke toko e ako i nongpol inga riong na i panes i avele, kene i ranga ve ini toko ako i thepol isivenga itheki lemi nge thealuonga. \v 24 Ma i thepol itheki lemi ma vus, ma i es na a ur e avele, nako ilemi simikal werer mun itheki lemi aken kene i vava ol. \v 25 Aveto toko ako i thepol senu patorong ako i alarorol, ako i pavthopot tokokoere, na i pesrou nge omanga avele, na ilemi simikal ur ako i nongpol i avele, aveto i oma ir, aken kene God aro i pamen senu toko aken nge ile omaing alavusnga. \p \v 26 Aro ve toko ilemi ve i panes senu lotu, aveto i naktet senu ile muma avele, aken kene ile apaltet isivenga, na ile ni sisiong nge lotu panesnga, aken kene ini ur polpolnga. \v 27 Na lotuong panesnga ako i riri rintet, na i nunganga a Titemer a God itheki kene i vene: Aro te opoal patungtungere tomo nge basbasuere nge ole matheong. Na e mun e ako aro te naktet ler mimiong, aro vene mo vothung ulue anga i pamatu it. \c 2 \s1 Ler vothung nge tokokoere aro i vur e pel inga. \p \v 1 Titeikre, lomumuo nge ar Pomnga a Jisas Krais na o papomnga rintet i. Na o mothong tova o paroro toko pelie na o paruru pelie. \v 2 Na aro ve toko le urnga e ako i teun malmaling ako iolonga roro na i es me mo i lotu tomo nge thomu, na toko le ur avelenga mun e ako i teun ur minriranga i eso mun me, \v 3 na aro ve thomu o naktet senu toko ako ia malmaling i sivenga rintet mo aro o ria i ve, “Aro wong menu nge menonga sivenga ake.” Na aro ve thomu o ria toko le ur avelenga aken ve, “Aro wong mit inga ako la,” eve “Aro wong menu inga a ulue totho a evek tepun.” \v 4 Na aro ve thomu o oma vothung ako i vene aken, akennga lomu vothung nge tokokoere i vur e pel avele, ma thomu o omreu sivengomu nge lomu lemi rumong kerenga aken. \p \v 5 Titeik areko ok sagu thomu, aro thomu o nongpol! Lomumu mire ako God i ateal toko le ur avelengare ake ru a ulue, ve aro o velpol ranga ve ini toko le urnga nge ole lemioong, na i ateal mun or ve aro o eso a God ile menong e nepes ako i kin ile riong nomenga lale ve aro i sungu i nge areko oa sagu i. \v 6 Aveto thomu o paruru toko le ur avelenga areken. Aveto ini toko le urnga areko o sung matheong a thomu nge ma o pamit thomu nge riong! \v 7 Na ini toko le urnga mun inga areko o ri tangatun nge a Toko Pomnga iion sivenga ako thomu ini ile. \p \v 8 Aveto i sivenga tova ve thomu o panes patorong avera ako i voth a God ile erere nge ako i ri ve, \q1 “Aro om sagu toko alavusnga \q2 ranga ve ako om sagu mun sivengom.” \rq Wok Pris 19:18\rq* \p \v 9 Aveto aro ve thomu o paroro toko pelie, na o paruru pelie, akennga thomu o matu nge vothung kerenga lale, na Moses ile patorong i teltun omu ako thomu ini patorong avsangare. \v 10 Na i vene ake, eneke toko e ako i panes patorong alavusnga, ave i avsa inga patorong omole inga, aken i matu lale ranga ve ako i avsa patorong alavusnga lale. \v 11 Na lek riong aken i nunganga, eneke God ako i ri ve, \q1 “Thomu o mothong tova o ngo tomo nge areko or ini ewomu avele.” \rq Lo 5:18\rq* \p I ri mun ve, \q1 “O mothong tova o so rin polpol toko.” \rq Lo 5:17\rq* \p Na aro ve wong ngo tomo nge toko relnga iewo avele, aveto wong so rin polpol toko, akennga wong avsa patorong lale. \p \v 12 Na i sivenga ako aro thomu o naktet lomu vothung na lomu riong alavusnga, eneke aro thomu o mit nge riong mo aro God i olal i a thomu nge, nge ako thomu o panes patorong ako i pavthopot thomu. \v 13 Naro thomu o oma venen aken, eneke toko e ako i themosal tokokoere avele, panen tova i mit nge riong, God aro i themosal mun i avele, naro i sung inga paomelaling a i nge, aveto themosaling a vothung, kene i pavthopot toko nge a God ile paomelaling. \s1 Aro ve lemioong i es tomo nge vothung sivenga omanga avele, aken ini ur polpolnga. \p \v 14 Titeikre, aro i vava, aro ve toko e i ri ve, “Lek lemioong i voth,” aveto i oma vothung sivenga avele, ile lemioong aken i pavurvur aro i pamimi ol i eve avele? \v 15 Aro ve titeir eve lulur lemioonga e i oror nge teunong na aning, \v 16 na aro ve omu e i ria i ve, “Nak lom esong ti la. Naro mesi pun ong avele, naro num merir mun avele.” Aveto i sungu ur areko aro i opoal ile mimiong avele, aro ile riong aken aro i opoal i vava? \v 17 Na i vene mun nge lemioong, aro ve toko e i ri ve ile lemioong i voth, aveto ile vothung i panes ile lemioong avele, nge vothung sivenga omanga, aken kene ile lemioong aken i rin lale. \p \v 18 Na ava toko e aro i ri vene, “Toko e ile lemioong i voth, na toko mun e ile vothung sivenga i voth.” \p Aro tho olal riong aken ve, “Aro ve lomumo inga na wong oma vothung sivenga mun avele, aken aro lemik mire ol nge lom lemioong vava? Aveto lek vothung sivenga aro i pathengal wong ako lek lemioong i nunganga.” \v 19 Na lomumo ve God omole inga ako i voth. Ur mun e avele, eneke tamata kerengare or mun olemio mun venen aken, ma saluk or. \p \v 20 Wong ini ngongong! Wong sis ve aro tho patheng vengveng i a ong nge ako ve, aro ve lom lemioong inga i voth, na wong oma vothung sivenga mun avele, aken lom lemioong aken kene ini ur polpolnga inga? \v 21 Na i vava nge titevir a Abraham ako i voth nomenga, e? I nongal a God, nge ako i kin itun a Aisak ma i ronga i a sungong a lekleka nge mo ini ile sungong.\f + \fr 2:21 \ft O thepol a Stat 22:9-12.\f* Na God i thopol ile omaing aken, mako i apet i ve ini toko vengvenga. \v 22 Aro lomum mire senu ako, Abraham ile lemioong i um tomo nge ile vothung sivenga. Na ile vothung aken i pathengal i ako ve, ile lemioong aken i nunganga. \v 23 Ma i velpol ranga ve ako God ile erere i ri nge, ako i ri vene, \q1 “Abraham ilemio nge a God, \q2 mako God i apet i ve ini toko vengvenga.” \rq Stat 15:6\rq* \p Mako o apet a Abraham ini a God ithanga. \v 24 Maken aro lemir mire senu ako ve, God i apet toko ini toko vengvenga nge ile vothung sivenga omanga, na nge ile lemioong ako i voth polpol, kene avele. \p \v 25 Na i vava nge seng sovengalo anga ako ini a Rahap? I vene mun re ako God i apet i ve ini seng vengvenga nge ile vothung sivenga ako i nongpoo Israelre ole pen rengare, ma i opoal or mo aro o lo ol nge sovengalo relnga e. \v 26 Maken aro ve toko ako ini peti inga, na ioni i voth avele, aken i rin lale. Na i ranga ve mun nge lemioong, aro ve lemioong inga, na vothung sivenga i voth tomo nge avele, aken i rin mun lale. \c 3 \s1 Aro te naktet senu wor nge riong. \p \v 1 Titeikre, aro thomu pulua o mothong tova o velpol ini pamirealongare, eneke lomumu mire ako ve, them areko ini pamirealongare, God aro i avrum lemem vothung, na ile avrumong aken aro i aolo leltun toko polpolngare ole. \v 2 Na tho ri vene aken, eneke it alavusnga te matu nge vothung rel relnga pelie. Aveto aro ve toko e i naktet ile riong alavusnga, aken ini toko vengvenga ako i pavurvur aro i naktet mun ile vothung alavusnga. \p \v 3 Na aro ve te sis ve hos aro i panes inga ako ini lemir, aro te kino we a iwo, na nge sovengalo aken te pavurvur ako aro te paes ilopat alavusnga nge pen kathnga ako te sis ve aro te es nge la. \v 4 Naro lomumu rum mun nge imot, ini ur ako i aolonga rintet, na thue engenga inga ako aro i patho i a thev stha, aveto sauthonga ako i patho vengveng imot ini ur ako i tunti. Aveto imot pathonga i pavurvur ako aro i paes imot aken nge wop kathnga ako i sis ve aro i es nge. \v 5 Na i ranga ve ini mun i nge ler muma, ini nir peti epee ako i tunti, aveto i pavurvur ako aro i risea nge ur aoliloenga. Naro lomumu rum mun won mikeri inga ako i pavurvur ako aro i ongris kleng epee aolonga e. \v 6 Na ler muma i ranga ve ini won sesenga. Na i ranga ve ako vothung ulue anga elonga i voth a i nge. Na ini nir peti epee omole mun e ako, aveto i pakerenga ler mimiong alavusnga ranga ve ini won sesenga ako i ongtun kleng alavusnga. Na won sesenga aken kene Satan i papola i. \p \v 7 Na mekerem elonga ako ranga ve ini men, na mekerem areko o re nge oopo, na silangre, or alavusnga tokokoere o pavurvur ako aro o papolul or, \v 8 aveto toko e avele i pavurvur aro i oma venen aken nge ile muma. Evelelnga i sesa ses nge riong kerenga omanga, na i ranga ve ini pilimo ako iwo ei i kerenga. \p \v 9 Na nge ler muma te oma riong ako te paesa Toko Pomnga iion nge, ako ini Titemer, na nge ler muma mun kene te ri tangatun nge tokokoere, na or ini areko God i pamen or nge isivenga ia sei. \v 10 Na riseaing a riong tomo nge ri tangatunong a riong, or alaini o espot inga ako a pen omole ako ini wor. Titeikre, i mothong tova i venen aken. \v 11 Na nge thei povovloainga omole kene i pavurvur aro thei sivenga tomo nge thei welwelnga aro o lel tomopot nge me avele. \v 12 Titeikre, i pavurvur ako aro vero aro i mon mo i pavelpol vuvi? Eve ine wain aro i mon mo i pavelpol vero? Avele! Na i pavurvur mun ako aro thei sivenga na thei kerenga aro o lel tomopot nge thei povovloainga omole, kene avele. \s1 Mire sivenga ako i esu a God nge me. \p \v 13 Anga a thomu nge ilemi ve ini toko ako ile lemi rumong i sivenga ma ile mire i nine, e? I sivenga ako toko aken aro i pathengalpot ile omaing a tokokoere nge, ako ranga ve ini ile vothung sivenga ako i oma i, nge ako i paruru isivenga, na i panes lemi rumong sivenga. \v 14 Aveto aro ve opom lemi i vual nge thesealing nge mukaling a menong, na nge riong welwelnga, na nge sivengom thealngom, mothong tova ong pasea sivengom nge, aro vene mo lom apaltet nge a God ile riong nunganga. \v 15 Na vothung ako i venen aken, ako thomu o apet i ve ini lemi rumong sivenga, kene i esu a Pen a Urvet me avele, ini ulue anga vet aken, na Oni Riringa i pavelpol i avele, ini tamata kerenga areko o pavelpol i. \v 16 Tho ri venen aken, eneke pen ako vothung nge thesealing nge mukaling a menong, na sivengom thealngom o voth nge, kene men kerereong na vothung kerenga elonga o voth mun nge. \p \v 17 Aveto tokokoe areko o el lemi rumong sivenga ako i esu a Pen a Urvet me, aro o oma vothung ako i vene: Vothung ako i mukal nge vothung elonga i vene: Aro lemir omoletet inga nge vothung riringa omanga. Naro te men senu tomo nge tokokoere, naro te panes mosing a vothung, naro te nongal riong, naro te vual nge themosaling ako aro i pavelpol imonnga sivenga, naro te paruru toko pelie na te paroro pelie, kene avele, naro te panes neoong a vothung avele. \v 18 Areko o men senu, na o engeng nge men senupeling, o pavelpol vothung vengvenga nge tokokoere. \c 4 \s1 Toko ako ia sagu vothung ulue anga ini a God ile ngarang. \p \v 1 Na ur nekenga i patea punpeling nge riong, na volpeling ako ru a thomu nge, e? Aken ini lemi rumong kerenga ako i vurpol ma i pun tomo pel nge lemi rumong sivenga. \v 2 Na thomu o sis rintet ur puluanga elnga, aveto thomu o el vet i avele. Na thomu o so rin toko, na o theseal ole ur, aveto thomu o pavurvur nge ur aken elnga avele. Na thomu o vol pel na o patea sisoing nge ur pelie elnga, aveto thomu o el i avele, eneke thomu o nong a God nge avele. \v 3 Na nge ako thomu o nong nge ur e, thomu o el vet i avele, eneke lomumu i sivenga nge avele, ako ranga ve thomu o sis ve aro o papomnga inga lomu lemi rumong kerenga nge. \p \v 4 Thomu o mothong a God lale, ranga ve ini seng ako i mothong iewo, na i ngo pelekpol tomo nge toko elonga. Lomumu mire senu ol ako ve, toko ako ia sagu vothung ulue anga, akennga ini silal a God. Maken toko e ako i panes vothung ulue anga ranga ve ako i panes ithanga, akennga i velpol ini a God ile ngarang. \v 5 Naro thomu o mothong tova lomumu ve, riong ako God ile erere i ri nge kene ini ur polpolnga, ako i ri vene: “God ilemi i engeng rintet nge ioni ako i pango i a it nge.” \v 6 Aveto God ile themosaling ako i sungu i a it nge, kene i engeng rintet. Maken God ile erere i ri vene, \q1 “Na God i paesu areko o paesa oion roro. \q2 Aveto i sungu ile themosaling \q2 nge areko o paruru or.” \rq Gutpela Sindaun 3:34\rq* \p \v 7 Maken aro thomu o paesu thomu ruru a God isa thewo. Aro thomu o mothong a Satan ile tongporumongre, maken aro i lo lelpot thomu. \v 8 Aro thomu o eso totho a God nge, naro i eso totho a thomu nge. Na i sivenga ako aro thomu toko le vothung kerengare aro thomu o pariri thomu. Na thomu toko lemi aini ainingare aro thomu o eksing mo lomu lemi rumong i omoletet inga a God nge. \v 9 Naro lomumu kerere na o tang nge lomu vothung kerengare. Na thomu tokokoe areko o ngenge sise, aro lomu ngenge siseong i eksing mo thomu o tang ol. Na thomu areko o men senu nge lomu vothung kerenga, aro thomu o mothong ol lomu men senuong aken, naro lomumu kerere ol nge lomu vothung kerenga areken. \v 10 Naro thomu o paesu sivengomu a Toko Pomnga itheki, aken aro Toko Pomnga aro i paesa thomu roro. \s1 Aro te mothong tova te oma riong kerenga nge thengengerre. \p \v 11 Titeikre, o mothong tova keumu paenal pel. Na aro ve toko e ikei paenal itein eve i avrum ile vothung, akennga ikei paenal nge a God ile patorong na i avrum ile patorong aken, ako kathnga i sivenga. Na aro ve ong avrum a God ile patorong venen aken, akennga wong panes i avele, aveto ong paesu patorong aken nge ako ong avrum kathnga nge ako i sivenga. \v 12 Na God ienga inga ako i sung patorong a it nge me, na ienga mun inga ini riong nongpolnga ako i pavurvur aro i pamimi toko, eve i pakerenga toko. Aveto wong, wong ini ao ako ong avrum thongongomre ole vothung, e? \s1 Te mothong tova lemir simikal a God nge ler omaing elonga. \p \v 13 Thomu o nongpol, thomu tokokoe areko o ri ve, “Ponange eve lelken aro te pe nge rem e ako mo te voth nge tovu po omole, naro te kath sovengalo pelie ako aro te el umtun puluanga nge.” \v 14 Na thomu o ri venen aken, aveto lomumu mire nge lomu mimiong ako ve, lelken aro i vava? Lomu mimiong i ranga ve ini songen ako aro i velpola na palolo avele, nako i penthal werer mun. \v 15 Aveto i sivenga ako aro thomu o ri inga ve, “Tova ve Toko Pomnga i sis ve aro te oma vene, aro te mimi palolo mo aro te oma venen aken.” \v 16 Aveto ponange thomu o risea thomu nge lomu magoning aken, aveto riseaing areko i venen aken ini vothung kerenga. \v 17 Maken aro ve toko e ilemi mire nge vothung sivenga e ako i sivenga ako aro i oma i, aveto i oma i avele, akennga ini vothung kerenga re aken. \c 5 \s1 Panakaling a riong nge toko le urnga areko ole vothung kerenga. \p \v 1 Thomu toko le urngare, thomu la, aro thomu o tang na o wal nge kerengaing ako aro i esa a thomu nge. \v 2 Lomu ur elonga aro i keimu re, na omu teunongre inanre aro o atiti ir. \v 3 Na lomu umtun alavatharnga ako o oma i nge gol ome silva, ine lumlum aro i tea ol nge. Na ine lumlum areken ru aro i pathengalpot lomu vothung kerengare,\f + \fr 5:3 \ft Lumlum aro i pathengalpot ole vothung kerenga, eneke ole umtun i ngo polpol inga na o opoal tokokoere nge avele.\f* naro i an vustetu numu peti ranga ve ini won sesenga. Na nang le vusonga i velpol lale, ave thomu o vura vura ol nge ur elonga paen tomoalnga ol. \v 4 Na thomu o nongpol, nomenga thomu o pake toko umongare ma o lel omu ometa. Aveto thomu o ol or avele. Na o thepol vet nge ole pareking aken, ma i eso a God ako ini Pen a Urvet a punongare oa Pomnga itelnga lale. \v 5 Na nge lomu mimiong ake ru a ulue, thomu o el ur sivesivengare, na thomu o opoal inga sivengomu nge lomu menong le sivengaing. Na thomu o paan sivengomu, mola enongomu i aolonga, mo i vengtunu ol nge nang ako aro o so rin ol thomu nge. \v 6 Na thomu o teltun toko vengvengare oa, ma o so rin polpol or, na tokokoe areken o oma ur pelie avele a thomu nge. \ms1 Aro te mit engeng, na te nong a God nge, na aro te men sial nge a Toko Pomnga ile lo wererong me \mr (Vonge 5:7-20) \s1 Aro te mit engeng na te potun matheong i pavurvur ako la Jisas aro i lo werer. \p \v 7 Maken titeikre aro thomu o men punapo inga na o el inga matheong mola i pavurvur nge a Toko Pomnga ile lo wererong me. Naro lomumu rum ako ve, toko ako i o ur elonga a ometa, i pakinkinal avele na i punapoaltun inga vit, makola i pavurvur nge ako la ometa lemia i motu ma o pavelpol ol oenanga sivesivengare. \v 8 Na thomu mun aro o punapo na o mit engeng, eneke nang ako aro Toko Pomnga i lo werer nge me, i toth me lale. \v 9 Na titeikre, o mothong tova keumu paenal pel, aro vene mo God aro i pamit thomu nge riong. Na riong nongpolnga aken, i ake i tothtuno it lale. \p \v 10 Titeikre, aro lomumu rum werer nge ako nomenga God ile riong elngare o panongpol nge a Toko Pomnga iion, na o men punapo inga nge matheong elnga, na i sivenga ako aro thomu o oma ranga ve ini or. \v 11 Na lomumu mire ako te ri ve, sapase areko o mit engeng nge matheongre lale. Na thomu o nongpol lale nge a Jop ile mit engenging nge matheongre ako i velpoltun i, na lomumu mire mun lale nge ur sivenga ako Toko Pomnga i oma i a i nge tova matheong areken i vus. Maken aro lemir mire nge ako, Toko Pomnga ilemi esal rintet it na i themosal it. \s1 O mothong tova o olotet tokokoere nge lomu riong. \p \v 12 Titeikre, ur aolonga mun e ako aro thomu o oma i kene i vene: O mothong tova o apet Pen a Urvet iion, eve ulue, eve ur pelie mun mo aro o paengeng lomu riong nge. Aro ve thomu o ri ve, “Ena” akennga aro i mirenga ako ve, “I nunganga.” Na aro ve thomu o ri ve, “Avele” akennga aro i mirenga ako ve, “Avele” aro vene mo God aro i teltun omu. \s1 Toko vengvenga ile nongong kene ile engenging i voth. \p \v 13 Na omu anga e i voth tomo nge lemi kerereong, e? I sivenga ako aro i nong a God nge. Na omu anga e ilemi ngo senu, e? I sivenga ako aro i vo riseaing a voing a God nge. \v 14 Na omu anga e ini multhang, e? I sivenga ako aro ikei song lotu a mukalingare ako ole lemioong i motu, mo o es me, naro o nong ile na o taultun ini peti nge wel nge a Toko Pomnga iion. \v 15 Na aro ve o nong na ole lemioong omoletet inga a God nge, aro ole nongong aken aro i pamimi ni multhanginga aken, naro Toko Pomnga aro i palosa i. Na aro ve ile vothung kerenga i voth, na i pamilempot i, God aro ilemi simikal i. \v 16 Maken aro thomu o pamilem pel nge lomu vothung kerengare, naro thomu o nong pel epee epeenga, maken God aro i pasenu werer thomu. Eneke toko vengvenga ile nongong, kene i engeng rintet nge ur ako i pavurvur ako aro i oma i. \p \v 17 Na Elaija ini toko neneanga ranga ve ini it. Ma i nong engeng a God nge ve aro vit i mothong tova i molu, mako vit i molu avele a ulue, nge tovu po or me na ngov or limae. \v 18 Lamako i nong mun a God nge, mako vit i molu mun a sepsa me ma ur oingare o plo werer mun ma o mon. \p \v 19 Titeikre, aro ve omu e i leklek nge riong nunganga panesnga, na omu e mun e i pavengveng werer mun i, \v 20 aro toko aken ilemi mire nge ako ve: Aro ve toko e i pavengveng toko le vothung kerenga e nge ile leklekong aken, akennga i pamimi toko aken nge rinong, na God aro i pasopal ile vothung kerenga puluanga aken. \p Na i re aken. I vus.