\id JAS - Macushi NT -Brazil 2013 (DBL -2013) \h Tiago \toc1 Sîrîrî Kaareta Tiago Nîmenuka'pî \toc2 Tiago \toc3 Tg \mt2 SÎRÎRÎ KAARETA \mt1 TIAGO NÎMENUKA'PÎ \ip Morî pe anî' nîmenuka'pî sîrîrî kaareta esepu'tî pra awanî. Seurîwî'nankon warayo'kon to' ese' Tiago eseporî Bíblia po, tîîse tu'kankon esenumenka Tiago, Jesus yakon nîmenuka'pî pe awanî. Mîîkîrî pî' Paulo eseurîma (Gl 1.19). \ip Mîîkîrî Tiagoya imenuka'pî tiaronkon Judeuyamî' pia, manni'kan e'pîraipîka'san tiaron pata poro. Inkamoro panamaiya morî kupî to'ya wenai, tiaronkonya epu'tî, innape Paapa pemonkono pe to' wanî. Innape Jesus ku'to' wanî yairî pu'kuru. Innape ikupî to'ya neken pepîn, tîîse tewankon ya' iko'mannîpî to'ya yairî. \c 1 \p \v 1 Uurî Tiago wanî Paapa poitîrî pe, moropai Uyepotorîkon Jesus Cristo poitîrî pe nîrî. Uurîya kaareta yarima sîrîrî tamî'nawîronkon Judeuyamî' pia, pata kaisarî e'paraipîka'san Judeuyamî' pepîn kore'tawonkon pia. Umaimu man aapia'nîkon. \s1 Epu'nîto'kon \p \v 2 Uyonpayamî', sa'man erepamî ya apona'nîkon, teesewankono'mai pra e'tî, tîîse atausinpatî ipî'. \v 3 Maasa pra sa'man yapîtanîpîya'nîkon ya, meruntî ke eenakon. Mîrîrî epu'nîto' yapîtanîpîya'nîkon e'pai awanî. Mîrîrî ye'nen innape ikupî pî' aako'mamîkon tîwî tîku'se pra. Moropai meruntî ke eenakon, sa'man yapîtanî'nenan pe. Mîrîrî epu'tî pî' naatîi. \v 4 Mîrîrî ye'nen sa'man yapîtanî'tî, meruntî ke awanîkonpa, tamî'nawîrî morî pe awanîkonpa itu'se Paapa e'to' yawîrî. \p \v 5 Tîîse anî'rî akore'ta'nîkon manni' wanî ya, epu'nen ton pra, Paapa pî' esatîiya e'pai awanî, epu'nen tîîto'peiya. Maasa pra anne' pepîn mîîkîrî. Tîwakîri pe mîîkîrî repaiya teeseta'kai pra, tako'menkai pra. \v 6 Tîîse innape pu'kuru ikupîi'ma esatîiya e'pai awanî, itîrîiya naka tîkai pra. Innape ikupîi'ma Paapa pî' esatî anî'ya pra awanî ya, mîîkîrî wanî ike'ne, tuna yaapîtî a'situnya manni' warantî. \v 7 Mîrîrî warantî tîwe'sen ya, Paapa winîpainon yapisî tîuya kai'ma eesenumenka e'pai pra awanî. Maasa pra Î' rî yapisîiya pepîn. \v 8 Innape iku'nen pepîn esenumenkato' wanî pepîn tiwin. Ike'ne tîwe'sen î' rî yaapîtî a'situnya warantî eesenumenkato' wanî. Î' rî kupî tîuya epu'tîiya pepîn. \s1 Ipîkkukon Moropai Î' Ton Pînon \p \v 9 Uyakon, amîrî î' ton pra sa'ne wanî. Tîîse teesewankono'mai pra e'kî. Atausinpakî maasa pra Paapaya ayannosa' tîîpia aako'mamîpa. \v 10-11 Ipîkku kanan? Tu'ke temanne kenan tîîse mîîkîrî sa'manta. Parî' yari'ku ya'pi'ta warantî ipîkku sa'manta. Wei teepa'kasen a'ne' moropai yei yari'ku ya'pi'tanîpîiya, moropai awe'soroka. Moropai morî pe awe'to' ton pra awanî. Mîrîrî warantî ipîkku e'tî'ka mîrîrî, itu'se tîwe'to' kupî pî' aako'mamî tanne. Mîrîrî ye'nen —‍Temanne kenan uurî teuren. Tîîse Paapa pia î' pe pra man. Yairon pepîn uurî —‍kai'ma eesenumenka ya, aatausinpa e'pai awanî. \s1 Epu'nîto'kon Moropai \s2 Imakui'pî Kupî Emapu'tînenan \p \v 12 Taatausinpasen mîîkîrî pemonkon meruntî ke tîîko'mansen sa'man kore'ta si'ma. Maasa pra sa'man yentai tîwanî ye'nen, ipatîkarî tîîko'manto' ton yeporîiya. Mîrîrî Paapa nîtîrî tapurînenan pia, pena ta'pî tîuya yawîrî. \v 13 Imakui'pî anku'pai anî' wanî ya, —‍Sîrîrî esenumenkato' iipî Paapa winîpai —‍kîkatî. Maasa pra imakui'pî kupîya'nîkon emapu'tî Paapaya pepîn. Morî mîîkîrî. Imakui'pî anku'pai Paapa wanî pepîn. Moropai anî'ya imakui'pî kupî emapu'tînen pepîn mîîkîrî. \v 14 Mîrîrî ye'nen imakui'pî anku'pai anî' wanî ya, —‍Sîrîrî esenumenkato' uwinîpainon —‍ka'kî. Maasa pra imakui'pî anku'pai eesenumenka tîîwarîrî. \v 15 Mîrîrî pî' eesenumenka ko'mannîpî ya, imakui'pî kupîiya. Mîrîrî ya imakui'pî kupî pî' aako'mamî, maasa pra imakui'pî enasa' ye'nen itentai. Mîrîrî wenai aako'mamî pepîn Paapa pia. \p \v 16 Mîrîrî ye'nen uyonpayamî', unsa'namakon, mîrîrî pî' teesenku'tîi pra e'tî. \v 17 Tamî'nawîrî morî tekenan Paapa winîpai tui'sen. Mararî mîrikkî imakui'pî ton pîn. Pata weiyu ton konekatîpon mîîkîrî, morî. Moropai pata weiyu mo'ta warantî Paapa wanî pepîn. Teseru miakanmaiya pepîn. Tîîse morî teseru kupî pî' aako'mamî. \v 18 Tîîwarîrî uurî'nîkon kupî'pîiya tînmukuyamî' pe yairon tîmaimu ekaremekî tîuya wenai. Mîrîrî kupî'pîiya itu'se tîwanî ye'nen. Tamî'nawîronkon tînkoneka'san pemonkonyamî' kore'tapai uurî'nîkon mo'ka'pîiya tîmîrî pe e'nîto'pe. \s1 Etapai'nîkon Moropai Iku'pai'nîkon \p \v 19 Uyonpayamî', unsa'namakon, sîrîrî epu'tî. Tiaron eseurîma ya, morî pe etatî e'mai' pe, ka'ne' pe teeseurîmai pra, ka'ne' pe teekore'mai pra. \v 20 Maasa pra teekore'masa'kon ya, morî itu'se Paapa e'to' kupîya'nîkon pepîn. \v 21 Mîrîrî ye'nen tamî'nawîron î' imakui'pî pe tîwe'sen rumakatî. Ayewankon ya' tîîko'mansen nura ankupîkon rumakatî. Moropai Paapa ma're tîwe'ku'se imaimu yapi'tî. Paapa neka'ma'pî ayewankon ya' yapi'tî, maasa pra mîrîrî wenai awe'pîika'tîkon e'painon. \p \v 22 Imaimuya taasa' yawîrî iku'tî, eta pe neken pra, teesenku'tîi pra. \v 23 Maasa pra anî'ya imaimu eta, tîîse imaimu yawîrî ikupîiya pepîn, mîîkîrî wanî mîrîrî wanamari yai teesera'masen warantî. \v 24 Mîîkîrî teesera'ma tîpo attî. Moropai ka'ne' pe o'non ye'ka pe tîwanî'pî kupîiya tîîwanmîra. \v 25 Tîîse Paapa maimu pî' anî' esenupa ya, moropai mîrîrî yawîrî aako'mamî ya, tîîwanmîra tîku'se pra, mîîkîrî ko'mamî taatausinpai. Maasa pra Paapa maimu morî tekenan. Imakui'pî yentai e'nî emapu'tînen. \p \v 26 Anî'ya taa: —‍Crente uurî —‍taiya ya, tîîse imakui'pî pe eeseurîma, mîîkîrî esenku'tîsa' mîrîrî. Moropai —‍Uurî crente —‍taiya se' tapairî. Î' pe pra rî awanî. \v 27 Tîîse anî'ya yun pînon moropai isan pînon pîika'tî ya, moropai inyo sa'manta'san pîika'tî ya to' e'taruma'tî tanne, mîrîrî yu'se Paapa wanî. Moropai sîrîrî non po tîîko'mansenon ko'mamî warantî pra aako'mamî yu'se Paapa wanî, imakui'pî tîku'se pra. Mîrîrî ye'nen mîrîrî warantî aako'mamî ya, —‍Uurî crente —‍taiya ya, yairî awanî. \c 2 \s1 Se' Kaisarî Morî Pe Tiaronkon Yapi'pai'nîkon \p \v 1 Uyonpayamî', tamî'nawîronkon pemonkonyamî' yapi'tî morî pe e'sentai pra. Maasa pra amîrî'nîkonya Uyepotorîkon Jesus Cristo kupî innape. Mîîkîrî Jesus morî pu'kuru, tamî'nawîronkon yentainon. Mîîkîrî wenai morî pe tiaronkon yapi'tî. \v 2 A'kî, eepere'sa'kon kore'ta ipîkku warayo' ewomî morî pe teepontîi moropai epe'ke ouro itenya yeperu pokon. Moropai ite'ma'pî pî' tiaron warayo' ewomî ipoi'pî tîpon ya' teepontîi. \v 3 Moropai mîîkîrî morî pe epontî'pî pî' taaya'nîkon: —‍Seeni' pata ereutakî morî ya' —‍taaya'nîkon moropai itaponse' ton yenpoya'nîkon. Tîîse ipoi'pî sa'ne ipon pî' taaya'nîkon: —‍Satippe e'kî, mîrîrî ye'ka pe pra non pona ereutakî uyaponse' pia —‍taaya'nîkon. \v 4 Mîrîrî warantî taaya'nîkon ya, se' kaisarî to' kupîya'nîkon pepîn. E'sentai to' kupîya'nîkon. Pemonkonyamî' aako'menkanen pe awe'ku'sa'kon imakui'pî pe. Amîrî'nîkon imakui'pî pe teesenumenkasanon. \p \v 5 Etatî uyonpayamî', inkamoro î' ton pînon tîwe'taruma'tîsanon menka'pî Paapaya tîmîrî pe. Mîrîrî ye'kakon menka'pîiya kure'ne innape tîku'to'pe to'ya. To' menka'pîiya tîpata ponaron pe to' e'to'pe. Mîrîrî epu'tî pî' naatîi maasa pra pena ta'pîiya: —‍Uyapurînenan pia upata tîrîuya, ipatîkarî to' ko'manto'pe uupia —‍ta'pîiya. \v 6 Tîîse amîrî'nîkonya inkamoro tîwe'taruma'tîsanon yewankono'ma. To' yeppe'nîpîya'nîkon. Tîîse anî'kanya kin ataruma'tîkon, moropai ayarîkon surarayamî' esa' pia? Ipîkkukon, temanne kenankonya ataruma'tîkon. Î' ton pînonya aataruma'tîkon pepîn. \v 7 Moropai Jesus morî winîkîi to' eseurîma imakui'pî pe. Mîîkîrî aponaronkon Jesus pî' to' eseurîma îri pe. \p \v 8 Tîîse Paapa nekaremekî'pî yawîrî, morî pe tamî'nawîronkon yapisîya'nîkon ya se' kaisarî, morî pe awanîkon. Maasa pra Paapa maimu e'menukasa'ya taa: \q1 —‍Tiaronkon sa'namatî aawarîrî'nîkon awe'sa'namakon manni' warantî \rq Lv 19.18\rq* \m —‍ta'pîiya. \v 9 Tîîse morî ipîkku pe tîwe'sen wanî rî'pî pî' tiaron yentai ikupîya'nîkon ya, imakui'pî kupîya'nîkon mîrîrî. Unkupîkon ton, Paapa nekaremekî'pî pureme'nenan amîrî'nîkon tarîpai. \v 10 Maasa pra anî' wanî ya, tamî'nawîron Paapa nekaremekî'pî yawîrî, tîîse tiwin inekaremekî'pî yonpa pureme'sai'ya ya, inekaremekî'pî pureme'sai'ya mîrîrî. \v 11 Maasa pra Paapa nekaremekî'pî: \q1 —‍Tiaron no'pî, tiaron niyo yarakkîrî kîsi \rq Êx 20.14; Dt 5.18\rq* \m —‍ta'pîiya. Moropai inî'rî mîîkîrî rîya ta'pî: \q1 —‍Tiaron kî'wîi. \rq Êx 20.13; Dt 5.17\rq* \m Mîrîrî ye'nen tiaron no'pî yarakkîrî pra tîîse tiaron wîî anî'ya ya, mîrîrî wenai Paapa nekaremekî'pî pureme'sai'ya mîrîrî. \p \v 12 Moropai tiwinano'pî wei yai, uurî'nîkon ekaranmapo Cristoya: —‍Î' ton pe see umaimu yawîrî pra aako'mamî'pîkon? —‍taiya upî'nîkon. Mîrîrî namai ako'mantî Cristo maimu yawîrî. Moropai morî pe eseurîmatî itu'se Cristo e'to' yawîrî. Maasa pra Cristo maimu imakui'pî yentai e'nî emapu'tînen. \v 13 Maasa pra o'noko'pî pe tiaronkon era'masa' pra e'nî ya, uurî'nîkon nîrî era'ma Paapaya pepîn tî'noko'pî pe. Tîîse o'noko'pî pe uyonpakon era'masa' ya, mîrîrî wenai e'taruma'tînto' yuwa'ka'nîkon. \s1 Inna Taatîponkon \p \v 14 Uyonpayamî', î' pe pra rî awanî pemonkonya taa: —‍Uurî inna taawon —‍taiya morî kupîi'ma pra. Morî iteseru ton pra si'ma mîrîrî inna taatoi'ya ya neken awe'pîika'tî pepîn. \v 15-16 See warantî awanî. Ayonpa warayo', wîri' wanî ya ipon ton pra, itekkari ton pra, moropai ipî' taaya'nîkon: —‍Morî pe ako'mankî. Tîîwanmîra e'kî. Emi'ne pra ako'mankî. Komi' pe pra ako'mankî. Mîrîrî taaya'nîkon tanne, itu'se mîîkîrî e'to' tîîsa'ya'nîkon pra awanîkon ya, mîîkîrî pîika'tîya'nîkon pepîn. \v 17 Mîrîrî warantî inna taatîponya anî' pîika'tî pepîn. Inna taiya se' tapairî Paapa pemonkono pe pra si'ma. Mîrîrî warantî inna taato' neken wanî isa'manta'pî warantî. \p \v 18 Yai pra anî'ya taa: —‍Inna taatîpon mîîkîrî, tîîse tiaron pî' taiya: —‍Morî teseru kenan mîîkîrî —‍taiya. Mîrîrî pî' tauya apî'nîkon. O'non ye'ka pe epu'to'peuya innape iku'nen pe awanî iteseru morî pe pra si'ma? Epu'tîuya eserîke pra. Tîîse aronne epu'tîuya innape ikupîiya morî iteseru wenai. \v 19 Innape tiwin Paapa wanî ku'nen amîrî? Morî pe man. Tîîse o'ma'kon, Makui poitîrîtonon nîrî innape Paapa ku'nenan. Moropai mararî pra to' esi'nîpî ipî'. \p \v 20 Inna taawon neken morî kupîi'ma pra e'pîika'tî pepîn. Pakko amîrî. Inna taato' neken wanî î' pe pra rî. Mîrîrî epu'tîya pra nan? \v 21 Î' wenai Paapaya Abraão nurî'tî utamokon era'ma'pî yairon pe? Mîîkîrî Abraãoya tînmu, Isaque, tîrî'pî Paapa pia tînpo'tî pata'se' pona. Mîrîrî kupî'pîiya Paapa maimu yawîrî, innape ikupî tîuya ye'nen. Mîrîrî kupîiya wenai, morî pe, yairon pe era'ma'pî Paapaya. \v 22 Innape imaimu kupî'pî Abraãoya epu'tî pî' naatîi inkupî'pî wenai. Moropai inkupî'pî wenai yairî innape tîku'toi'ya epu'tî'pî Paapaya. \v 23 Mîrîrî warantî eesera'ma pena î' ta'pî Paapa kaaretarîya yawîrî. Ta'pîiya: \q1 —‍Innape Paapa kupî'pî Abraãoya. \q1 Mîrîrî ye'nen yairon pe era'ma'pî Paapaya \rq Gn 15.6\rq* \m —‍ta'pîiya. Taato' mîrîrî Paapa kaaretarî. Moropai tîwanîyakon pe Abraão esatî'pîiya. \v 24 Mîrîrî ye'nen pemonkon era'ma Paapaya yairon pe, tîmaimu yawîrî aako'mamî wenai. Tîîse inna taawon morî kupîi'ma pra, mîîkîrî era'maiya pepîn yairon pe. \p \v 25 Mîrîrî warantî Raabe nurî'tî e'pîika'tîsa' wanî'pî. Pena mîîkîrî Raabe wanî'pî eseporo rî tîwe'sen wîri'. Tîîse Paapa pemonkonoyamî' pata era'manenan yapisî'pîiya tewî' ta morî pe. To' pîika'tî'pîiya tiaron e'ma ta pî' to' wîtîto'pe ta'pîiya. Mîrîrî ku'sai'ya wenai Raabe era'ma'pî Paapaya yairon pe. \v 26 Isa'manta'pî wanî itekaton ton pra. Mîrîrî warantî awanî inna taatîpon Paapa maimu yawîrî pra si'ma. Tîwe'pîika'tîto' eporîiya pepîn. \c 3 \s1 Unukon \p \v 1 Uyonpayamî', uurî'nîkon tiaronkon yenupanenanya imakui'pî kupî ya, utaruma'tîkon Paapaya tiaronkon taruma'tî tîuya yentai. Mîrîrî epu'tî pî' naatîi. Mîrîrî ye'nen tiaronkon yenupanenan pe tu'ke amîrî'nîkon e'pai pra awanî. \v 2 Maasa pra tamî'nawîronkon uurî'nîkonya imakui'pî kupî unukon ke, uyeserukon ke, esenumenkanto' ke, tu'ke. Tîîse anî'ya tîwî imakui'pî teeseurîmato' rumakasa' ya, tamî'nawîrî imakui'pî teseru rumakasai'ya mîrîrî. Moropai morî pe pu'kuru awanî. \p \v 3 A'kî, uurî'nîkonya bridia yeka'ma sokoro'pan kaware mata ya' attîto'pe o'non poro itu'se e'nîto' yawîrî. \v 4 Moropai apo' yen pî' esenumenkanpai'nîkon. Kure'nan mîrîrî a'situnya itukka. Tîîse itesa'ya yarî si'mîrikkî naire ke, o'non poro itu'se tîwe'to' yawîrî. \v 5 Mîrîrî warantî uurî'nîkon wanî. Si'mîrikkî pe unukon wanî. Tîîse kure'ne imakui'pî pî' eseurîman eserîke awanî tiaronkon tîma'tanî'se. \p A'kî, kure'nan yu' aramî si'mîrikkî apo' yarîn wenai. \v 6 Mîrîrî warantî unukon wanî, apo' warantî. Imakui'pî pe pu'kuru unukon wanî uyawonkon pe. Mîrîrî imakui'pî sorokaiya mîrîrî tamî'nawîrî uuko'manto'kon ya'. Uyewankon kî'paiya. Mîrîrî imakui'pî Makui winîpai tui'sen. \p \v 7 A'kî, tamî'nawîronkon o'ma'kon toronyamî', îkîiyamî', moro'yamî' esepannîpî pemonkonyamî'ya tekînkon ton. \v 8 Tîîse anî'ya tînu esepannîpî eserîke pra awanî imakui'pî pe teeseurîma namai. Nari' pe awanî. Mai' warantî wîî ton pe awanî. Anî'ya ikoneka eserîke pra awanî. \p \v 9 Unukon ke Paapa, Uyepotorîkon yapurî moropai mîrîrî ke nîrî uyonpakon pî' eseurîman imakui'pî pe. Inkamoro uyonpakon Paapa nîkoneka'san tîwarantî. \v 10 Untakon yapai umaimukon epa'ka morî pe moropai imakui'pî pe nîrî. Mîrîrî warantî e'pai pra awanî, uyonpayamî'. \v 11 A'kî, tiwinan yani yapai tuna epa'ka pepîn morî moropai inî'ne nîrî. \v 12 Moropai paruru ye' epeta pepîn laranja pe. Moropai kuwai ye' epeta pepîn paruru pe. Mîrîrî warantî yani inî'ne pe teepa'kasen yapai morî tuna epa'ka pepîn. Mîrîrî warantî untakon yapai tiwin epa'ka e'pai awanî, morî. \s1 Yairon Epu'nen Pu'kuru \p \v 13 Moro nai epu'nen akore'ta'nîkon? Moriya tauya, morî pe ako'mankî, innape epu'nen pe awanî epu'to'peuya. Mîî pe pra, morî kupî pî' aako'mamî ya, ayeseru era'mauya. Moropai mîrîrî wenai, epu'nen pe awanî epu'tîuya. \v 14 Tîîse mîî pe awanîkon ya, itu'se awe'to'kon pî' neken eesenumenkakon ya: —‍Epu'nen uurî. Uurîya ayenupakon sîrîrî —‍kîkatî. Seru'ye' pe awanîkon, mîrîrî warantî taaya'nîkon ya. \v 15 Maasa pra mîrîrî esenumenkanto' Paapa winîpainon pepîn. Tîîse sîrîrî non po tîîko'mansenon winîpainon, Makui winîpai tui'sen mîrîrî esenumenkanto'. \v 16 Maasa pra tiaronkon yentai e'pai awanîkon ya, moropai itu'se awe'to'kon pî' neken eesenumenkakon ya, eekore'makon, eesiyu'pîtîkon. Moropai tamî'nawîrî imakui'pî kupîya'nîkon. \p \v 17 Tîîse epu'nen Paapa winîpainon mîrîrî ye'ka pepîn. Tekenan morî mîrîrî esenumenkanto'. Moropai ayewankon konekaiya tiaronkon pî' eekore'makon namai. Eranmîra amîrî'nîkon kupîiya. Se' kaisarî tiaronkon kupî emapu'tînen, e'sentai pra. Tiaronkon maimu yawîrî aako'mamîkon emapu'tînen. Tiaronkon sa'namaya'nîkon emapu'tînen. Tiaronkon pîika'tîya'nîkon emapu'tînen. Mîrîrî warantî ikupî pî' Paapa winîpainon ko'mamî, yairî, seru' pe pra. \v 18 Tiaronkon pîika'tînenan ko'mamî morî kupî pî', tiaronkon ekore'ma namai. Mîrîrî ye'nen arinîke inkamoroya morî kupî pia'tî. \c 4 \s1 Sîrîrî Non Po Tîîko'mansenon Yeseru Yu'sankon \p \v 1 O'non pata pai tui'sen eekore'mato'kon, eesiyu'pîtîto'kon? Aya'nîkon tîîko'mansen mîrîrî. Mîrîrî wenai itu'se awe'to'kon pî' eeseka'nunkakon mîîto'pe. \v 2 Mîrîrî warantî aako'mamîkon tîîse î' ton pra awanîkon. Tiaron wîîya'nîkon tîîse î' itu'se awe'to'kon eporîya'nîkon pepîn. Tiaronkon yemanne yu'se awe'pîtîkon tîîse yapisîya'nîkon eserîke pra awanî. Mîrîrî pî' eekore'makon moropai eesiyu'pîtîkon pî' aako'mamîkon. Aapia'nîkon î' ton pra awanî, maasa pra Paapa pî' esatîya'nîkon pra awanîkon. \v 3 Esatîya'nîkon, tîîse yapisîya'nîkon pra awanîkon. Amîrî'nîkon pe aatausinpakonpa itu'se awanîkon ye'nen yapisîya'nîkon pepîn. Maasa pra yairî pra esatîya'nîkon. \p \v 4 Amîrî'nîkon wanî see poro rî wîri'sanyamî' pî' tîwe'sanon warantî. Maasa pra imakui'san yeseru era'maya'nîkon awakîrikon pe, Paapa pemonkono pe si'ma. Îri pe awanîkon wenai, Paapa yeyaton pe eenakon. Maasa pra sîrîrî non po tîîko'mansenon yeseru yu'se awanîkon. Mîrîrî warantî anî' wanî ya, sîrîrî non po tîîko'mansenon yarakkîrî e'pai, Paapa yeyaton pe awanî. \v 5 Moropai Paapa maimu e'menukasa'ya taa see warantî: —‍Morî Yekaton Wannî tîrî'pî Paapaya uyewankon ya'. Kure'ne uurî'nîkon yu'se awanî moropai uurî'nîkon ko'mannî'nen pe awanî imakui'pî kupî namai —‍taiya. Mîrîrî ye'nen —‍Se' tapairî taasai'ya mîrîrî —‍kîkatî. \v 6 Moropai uurî'nîkon pîika'tî Paapaya. Inî' panpî' umeruntîrikon tîrîiya. Sîrîrî warantî Paapa maimu e'menukasa': \q1 Mîîpankon winîkîi Paapa ekore'ma \q1 tîîse mîîpankon pepîn pîika'tîiya \rq Pv 3.34\rq* \m taato' mîrîrî. \p \v 7 Mîrîrî ye'nen Paapa ma're e'ku'tî. Imaimu yawîrî ako'mantî. Meruntî ke e'tî Makui winîkîi, moropai eepe aapiapai'nîkon. \v 8 Aminke pra Paapa pia erepantî, moropai aapia'nîkon aako'mamî. Imakui'pî ku'nenan pî' tauya, erepantî tîwî amakuyikon tîku'se. Moropai amîrî'nîkon asakî'ne teesenumenkasanon pî' tauya, ayewankon ke innape iku'tî imakui'pî tîrumakai. Tîwî tiwin eesenumenkato'kon nîsi. \v 9 Imakui'pî ankupî'pîkon pî' teesewankono'mai e'tî. Akaruntî. Aatausinpa'pîkon ra'tîtî akaruwato'kon pe. Esewankono'matî. \v 10 Paapa ma're tîwe'ku'se e'tî. Moropai amîrî'nîkon yapurîiya. \s1 Tonpayamî' Pî' Teeseurîmasanon Imakui'pî Pe \p \v 11 Uyonpayamî', imakui'pî pe kîseurîmatî ayonpakon winîkîi. Anî' eseurîma ya imakui'pî pe tonpa winîkîi, imakui'pî pe eeseurîma nîrî unkupîkon ton pe Paapa nekaremekî'pî winîkîi. Paapa nekaremekî'pî yawîrî pra awanîkon ya itentai awe'kupîkon. —‍Morî pe pra man —‍taaya'nîkon Paapa maimu pî' ipureme'sa'ya'nîkon wenai. \v 12 Tîîse Paapa neken unkupîkon ton ekareme'nen. Mîîkîrî neken uyesa'kon pe uurî'nîkon pîika'tîiya, kaane ka'rî yenumîiya itu'se tîwe'to' yawîrî. Tîîse amîrî kanan? O'non ye'ka pe ayonpakon esa' pe awe'kupîkon Paapa warantî? \p \v 13 A'kî, see warantî taawonan: —‍Sîrîrîpe penane anna wîtî sîrîrî sinpata cidade pona. Miarî tiwin kono' yuwa'ka annaya esenyaka'mai kure'ne tîniru yapi'to'pe —‍kai'ma taawonan. \v 14 Tîîse î' e'kupî penane epu'tîya'nîkon pepîn tiwin kin. Maasa pra aako'manto'kon wanî katupuru warantî. Kure'ne aako'mamî pepîn, tîîse ka'ne' pe attî. \v 15 Mîrîrî ye'nen see warantî taaya'nîkon e'pai wanî: —‍Enen uuko'mamî yu'se Paapa wanî ya, uuko'mamî. Moropai î' kupîuya yu'se Paapa wanî ya, ikupîuya —‍taaya'nîkon e'pai awanî. \v 16 Tîîse aawarîrî'nîkon eeseurîmakon taatapurîi. Mîrîrî eeseurîmato'kon wanî imakui'pî pe. \v 17 Mîrîrî ye'nen anî'ya morî kupî pra awanî ya, morî kupî epu'tîi'ma, imakui'pî kupîiya nîrî mîrîrî. \c 5 \s1 Ipîkkukon \p \v 1 Moropai eseurîma sîrîrî ipîkkukon pî'. Eseurîma etapai'nîkon. Awe'taruma'tîkon kupî sîrîrî. Mîrîrî ye'nen akaruntî, entaimepî'tî teesewankono'mai. \v 2 Maasa pra ayemannekon e'tî'ka pe man. Aponkon yaku o'ma'konya pe man. \v 3 Ayemannekon ouro pe, prata pe tîwe'sen karawa pe man. Mîrîrî ayemannekon karawasa' era'maya'nîkon ya, awe'tî'kakon kupî epu'tîya'nîkon. Akaraukon kupî sîrîrî tîwe'taruma'tîi. Ayemannekon e'tî'ka kupî sîrîrî moropai amîrî'nîkon nîrî e'tî'ka kupî sîrîrî. Tu'ke ayemannekon konekaya'nîkon, Cristo ii'to' weiyu aminke pra tîîse. \v 4 A'kî, apoitîrîtonon teesenyaka'masanon anmîrikon pî' ye'maya'nîkon pra awanîkon, inkamoro yenku'tîi'ma. To' karau eta'pî Paapaya. Mîîkîrî Uyepotorîkon meruntî tamî'nawîronkon yentainon. \v 5 Amîrî'nîkon ko'manpîtî'pî tarî sîrîrî non po tu'ke ayemannekon pî', aya're'kon pî' taatausinpai. Î' itu'se awe'to'kon eporî'pîya'nîkon. Aakaiwantanî'sa'kon Paapaya awîkon kupî tanne. \v 6 Moropai morîkon pemonkonyamî' wîî me'po'pîya'nîkon, awinîkîi'nîkon î' ku'sa' to'ya pra tîîse. Inkamoroya î' kupî eserîke pra awanî'pî maasa pra to' yentai awanîkon. \s1 Uyepotorîkon Ii'to' Nîmîkî Pî' Ko'mannî \p \v 7 Mîrîrî ye'nen, uyonpayamî', e'taruma'tînto' pî' teesewankono'mai pra e'tî. Moropai Cristo iipî nîmî'tî teesemi'tapai pra, mîî esa'ya tînpîmî'pî yeperu nîmîkî warantî. Inîmîkî pî' aako'mamî kono' renato'pe, moropai inî'rî inîmîkîiya tînpîmî'pî epetato'pe. \v 8 Mîrîrî warantî teesemi'tapai pra e'tî. Ayewankon meruntîtannî'tî. Maasa pra Uyepotorîkon iipî kupî sîrîrî. \p \v 9 Uyonpayamî', tîwo'ma'tai pra e'tî. Maasa pra imakui'pî pe eeseurîmakon ya, ayonpa winîkîi ataruma'tîkon Paapaya. Aka, mîîkîrî ayesa'kon moro man mana'ta po. Aaipî kupî sîrîrî. \p \v 10 Uyonpayamî', penaronkon tîmaimu ekareme'nen pe Paapa nîmenka'san pî' esenumenkanpai'nîkon. Kure'ne to' e'taruma'tî'pî Paapa maimu ekaremekî tîuya'nîkon wenai. Mîîwîni tîîse mîrîrî pî' to' ko'mamî'pî tîwî tîku'se pra. \v 11 A'kî, tamî'nawîronkon anî'kan meruntî ke tîîko'mansenon, taatausinpasanon. Mîrîrî epu'tî pî' naatîi. Enpenatanpai'nîkon Jó nurî'tî yekare pî'. Tîwe'taruma'tîi'ma innape Paapa kupî pî' aako'mamî'pî tîwî tîku'se pra. Mîrîrî tîpo tî'noko'pî pe era'ma'pî Paapaya, moropai morî tîrî'pîiya Jó pia. Maasa pra Paapa wanî morî pe, pemonkonyamî' sa'namanen pe. \p \v 12 Uyonpayamî', tamî'nawîrî ayeurîma'pîuya'nîkon yentai ekaremekîuya sîrîrî. ˻Paapa pemonkono pe awanîkon ye'nen yairî teeseurîmasanon amîrî'nîkon.˼ Mîrîrî ye'nen inna taapai awanîkon ya, inna neken ka'tî. Moropai kaane taapai awanîkon ya, kaane neken ka'tî. Inî' panpî', —‍Useruku pepîn, useruku pepîn —‍kai'ma kîkatî. Innape eeseurîmakon epu'tî tiaronkonya yu'se awanîkon ya, inna, kaane, neken ka'tî, juro tîkai pra. Mîrîrî warantî eseurîmatî Paapaya ataruma'tîkon namai. \s1 Epîrematî \p \v 13 Anî' tîwe'taruma'tîsen moro nai akore'ta'nîkon? Paapa yarakkîrî eeseurîma e'pai man. Anî' taatausinpasen moro nai akore'ta'nîkon? Paapa yapurîiya e'pai man teeserenka pe. \v 14 Anî' pri'yawon pepîn moro nai akore'ta'nîkon? Soosi esanon yannoiya e'pai man. Inkamoro epîrema ipona e'pai man moropai ikarapaima to'ya kara' ke. Mîrîrî warantî ikupî to'ya Uyepotorîkon ese' yai, mîîkîrî Uyepotorîkonya yepi'tîto'pe. \v 15 Mîrîrî warantî to' epîrema innape Paapa kupîi'ma moropai mîîkîrî pri'yawon pepîn esepi'tî eserîke awanî. Mîîkîrî yepi'tî Uyepotorîkonya. Moropai imakui'pî ku'sai'ya ya, tîîwanmîra ikupî Paapaya. \v 16 Mîrîrî ye'nen imakui'pî ankupî'pîkon ekareme'tî ayonpakon pî'. Moropai epîrematî ayonpakon pona eesepi'tîkonpa. Maasa pra morî ku'nen epîrema ya, imaimu yawîrî ikupî Paapaya. \p \v 17 Mîrîrî warantî Elias nurî'tî wanî'pî pena. Uurî'nîkon warantî awanî'pî pemonkon pe. Moropai mîîkîrî epîrema'pî kono' rena namai. Kure'ne eepîrema'pî. Moropai kono' rena pra awanî'pî eseurîwî'ne kono' arakkita pairî kaisarî. \v 18 Mîrîrî tîpo eepîrema'pî inî'rî kono' ii'to'pe. Moropai kono' yarima'pî Paapaya. Moropai inî'rî yei ena'pî teperu ke tamî'nawîrî. \p \v 19-20 Uyonpayamî', anî' amîrî'nîkon kore'tawon atarima ya Paapa piapai, moropai inî'rî awenna'po emapu'tî tiaronya ya, mîîkîrî imakui'pî ku'nen pîika'tî mîîkîrîya aasa'manta namai. Moropai imakui'pî inkupî'pî mo'ka Paapaya. Mîrîrî pî' enpenatanpai'nîkon.