\id JER - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h Jeremias \toc1 Jeremias \toc2 Jeremias \toc3 Jer \mt1 Jeremias \c 1 \p \v 1 Iyan heini menge lalag ni Jeremias he anak ni Hilkia. Si Hilkia sevaha te menge memumuhat diyà te Anatot he ziyà te tanà ni Benjamin. \v 2 Impahayag te \sc Nengazen\sc* is menge lalag he ibpekaǥi zin ki Jeremias hein ike-13 he tuig te kedhadì ni Josia diyà te Juda. Heini si Josia anak ni Amon. \v 3 Ne mibpedayun is kebpahayag te \sc Nengazen\sc* te menge lalag he ibpekaǥi zin ki Jeremias taman te timpu te kedhadì ni Jehoyakim, ne pehendiyè en te ike-11 he tuig te kedhadì ni Zedekia he anak ni Josia. Ne ikelima he vulan dutun he tuig mibihag is menge etew ziyà te Jerusalem. \s1 Is Kedtewaga ki Jeremias \p \v 4 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 5 “Hein wazè ku pa sikew purmaha ziyà te ǥetek te iney nu, mibpilì ku en sikew. Te wazè ke pa meetew, insivey ku en sikew. Mibpilì ku sikew he ebpeneuven ku wey ka mehimu he perekaǥi ziyà te menge nasyun.” \p \v 6 Midtavak a te, “He Nengazen MEGBEVAYÀ, kenà a metau he ebpengaǥikaǥi, ne vetan-en e pa.” \v 7 Piru migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Kenè ka megkaǥi te vetan-en ke pa. Kinahanglan he hipanew ka minsan hendei ku sikew edsuǥua, ne keǥiya nu is minsan hengkey he ibpekaǥi ku kenikew. \v 8 Kenè ka mahandek te menge etew su eduma a is edtavang kenikew.” \p \v 9 Ne migkevit te \sc Nengazen\sc* is bèbè ku he ke sikandin te, “Idsavuk ku guntaan diyà te vèbè nu is menge lalag ku he egkeǥiyen nu. \v 10 Guntaan he andew mibpilì ku sikew he perekaǥi ziyà te menge nasyun wey menge ginhedian. Keǥiyi nu is menge etew ziyà te menge nasyun wey menge ginhedian he is duma kandan egkengepiley wey egkengezeetan. Ne is duma kandan, ed-enew ne ed-uman edhitindeg.” \p \v 11 Ne mid-uman megkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Jeremias, hengkey is neehè nu?” Ne midtavak a te, “Subpang te kayu he almindru.” \v 12 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Hustu is neehè nu, ne ebpesavut heeyan he ebpekeventayan ku he metuman is lalag ku.” \v 13 Mid-uman med-insà is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Hengkey pa is neehè nu?” Midtavak a te, “Sevaha he ziniyun he zuen din wahig he edìdì, ne henduen be te egkeulaan heini puun te zizaya.” \v 14 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Duen kezeetan he ebpuun diyà te zizaya he egkeseǥazan te langun he ed-ubpà kayi he tanà. \v 15 Pemineg ka! Edsuǥuen ku is menge sundaru ziyà te menge ginhedian diyà te zizaya he surunga zan is Jerusalem. Is menge hadì dan ne edsavuk te menge pinuuwè dan te kedhadì diyà te menge pultahan te Jerusalem. Edliǥuyan dan is menge verengbeng kayi, wey edsurungen dan daan is duma he menge inged kayi te Juda. \v 16 Edsilutan ku is menge etew ku tenged te kelelalung dan. Inselikwey e zan pinaaǥi te kedtutung dan te veyewà para te zuma he menge ed-ezapen. Uya, mid-azap dan is menge ledawan he vineelan dan. \v 17 Ne ǥuntaan, endama nu is keugelingen nu. Genat ka ne keǥiya nu kandan is langun he insuǥù ku kenikew. Kenè nu sikandan ikahandek. Su emun egkahandek ka, ibpeiseg ku pa is kegkahandek nu ziyà te etuvangan dan. \v 18 Pemineg ka! Guntaan he andew, edlig-enan ku sikew iring te inged he melig-en etawa putew he tukud, emun kenà ne brunsi he verengbeng. Kenè ka egkezaag te menge hadì, menge upisyal, menge memumuhat, etawa menge etew ziyà te Juda. \v 19 Egkuntedahan ke zan, piru kenè ke zan egkezaag, su zuma a kenikew ne edtevangan ku sikew. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 2 \s1 Inselikwey te menge Israilihanen is \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 2 “Genat ka ne keǥiya nu heini ziyà te menge tig-Jerusalem: ‘Netenuzan ku is keheǥet te gehinawa niw kayi te kedì wey is kebpelenggaa niw kedì dengan he iring te kebpelenggaa te maama te betan-en he vahi he sikan din pa meesawa. Midsunud kew kedì minsan diyà te sibsivayan he wazà duen menge pinemula. \v 3 Sikiyu is menge Israilihanen insivey kew para kediey. Ne iring kew te nehuna he neraǥun he imbeǥey kayi te kediey. Is menge midaagdaag keniyu, midsilutan ku, ne nengezeetan sikandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ ” \v 4 Pemineǥa niw is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, diyà te keniyu te menge etew ziyà te Israel he menge kevuwazan ni Jacob. \v 5 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Hengkey is sayep ku he naahà te menge kepuun niw he iyan hinungdan te kebpekeziyui zan kedì? Iyan dan midsunud is menge ed-ezapen he wazà menge pulus, ne tenged dutun nehimu zaan sikandan he wazà menge pulus. \v 6 Wazè e zan en pen-ahaa minsan pa te iyan a mid-uwit kandan diyà te gawas te Ehipto, ne migiyahan ku sikandan pehendiyà te sibsivayan he wazà duen menge pinemula. Haazà he tanà disirtu, duen menge vudsi, memaza, dilikadu, wey wazà duen ed-ubpà wey minsan edsaǥad. \v 7 Mid-uwit ku sikiyu ziyà te meupiya he tanà su wey niw mepulusi is meupiya he menge sebpet kayi. Iyan, hein nekeuma kew zuen, pinaaǥi te menge salè niw, midremerikan niw haazà is tanà he ǥaked ku, ne midhimu niw heini he utew meremerik. \v 8 Minsan is menge memumuhat ne wazè en mebpen-ahà kedì. Is ebpenurù te kesuǥuan wazà mekekilala kedì. Is menge pengulu ne nekidsukulà kedì. Ne is menge ebpeneuven, midheǥet dan is menge lalag dan pinaaǥi te ed-ezapen he egngezanan ki Baal, ne midsunud dan te zuma he menge ed-ezapen he wazà menge pulus. \v 9 Umbe, id-uman ku sikiyu ibpedsalà pehendiyè en te huziyan he menge kevuwazan niw. Iyan a is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 10 “Hendiyè kew te edsenlepan, diyà te isla te Kitim, wey hendiyè kew te edsilaan, diyà te tanà he Kedar. Purungi niw susiya ke zuen be nehitavù he iring kayi: \v 11 Duen be nasyun he is menge meǥinged duen, mid-ilisan dan is midtuuwan dan he megbevayà, minsan ke kenà heini tutuu he megbevayà? Piru siak is dungganen he Megbevayà, mid-ilisan a te menge etew ku te menge ed-ezapen he wazà pulus. \v 12 Netingkemed is menge linimbag diyà te langit kayi te mibeelan dan; migkerker sikandan tenged te utew zan kegkelimezangi. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 13 “Is menge etew ku, nekehimu te zezuwa he salà: Mid-iniyuǥan e zan, is serebseb he ebpekeveǥey te untung, wey migkalut dan te vudsi he punduwà te wahig he egkemezahan, he iyan is ked-azap te zuma he menge ed-ezapen. \v 14 Is Israel wazà meetew he uripen. Piru maan is midezeetan sikandin te menge kuntada zin? \v 15 Is menge kuntada zin henduen be te erimaung he edhiniǥer ziyà te kandin. Mibpendezeetan dan is menge tanà kayi, wey mibpemengkag dan is menge inged duen, ne wazè en ed-ubpà duen. \v 16 Is menge tig-Memfis wey tig-Tapanhes is midezaat kayi. \p \v 17 “Iyan kew mismu is menge Israilihanen, mid-uwit kayi he kezeetan diyà te keniyu. Su hein mibpenguluwan ku sikiyu ziyà te zalan, inselikwey a keniyu, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà, \v 18 Guntaan, hengkey is nekuwa niw te kedangep niw ziyà te Ehipto wey Asiria? Kunaan niw vuwa ke ebpekeinum kew pa ziyà te Wahig he Nilo wey te Wahig he Eufrates. \v 19 Tenged te kelelalung niw wey ked-iniyuǥi niw kedì, edsilutan ku sikiyu. Purungi niw is-isipa ke hengkey is ikezaat wey ikereǥen te kedselikwaya niw wey kenè niw kedtehuza te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw. Iyan a, is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi. \p \v 20 “Hein menge uripen kew pa, iring kew te vaka he mid-eyuǥuwan wey pinirisu he migkedinahan, piru hein midlibri ku en sikiyu, kenè kew ebpenilbi kedì. Mid-azap kew hinuun te zuma he menge ed-ezapen diyà te kada metikang he vuvungan wey ziyà te sihung te kada merapung he kayu. Iring kew te vahi he ebelegyà te zengeg din. \v 21 Iring kew man pezem te meupiya he klasi te paras he impemula ku. Piru neiring kew te leew he paras he wazè din pulus. \v 22 Minsan ebpemeziǥù kew pa wey ebpurung ebpenabun egkeehè ku gihapun is keremerik te salè niw. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà, is migkaǥi kayi. \p \v 23 “Maan is nekekaǥi kew he wazè kew meremeriki wey wazè kew med-azap te menge ledawan ni Baal? Susiya niw ke hengkey he salà is nehimu niw ziyà te suǥud-suǥud te Hinom. Is-isipa niw is salà he neveelan niw. Iring kew te behiyan he kemilyu he mibpelelevag he kenà ebpeketeren. \v 24 Iring kew te behiyan he asnu he ebpekemurmuriwad te kebpelelevag din. Emun egkesuat he ebpeniwelayan ne wazè en ebpekeeǥen kandin. Melemu he ebpen-ahaan te meemahan emun timpu te kebpepeniwaley. \p \v 25 “Sikiyu is menge Israilihanen, egkehilis en is sendalyas niw, wey egkemezahan en is bekereng niw te kedtulung niw kedtundug te zuma he menge ed-ezapen. Egkaǥi kew pa te, ‘Kenà egkehimu ke ed-iniyuǥan dey is duma he menge ed-ezapen. Mahal zey sikandan ne edsunud key kandan.’ \p \v 26 “Iring te egkepeel-elezan is tekawen emun egkezekepan, ne egkepeel-elezan kew zaan is menge etew te Israel. Uya, egkepeel-elezan kew wey is menge hadì niw, menge upisyal niw, menge memumuhat niw, wey menge ebpeneuven diyà te keniyu. \v 27 Egkeǥiyen niw he kayu is amey niw ne vatu is iney niw. Mid-iniyuǥan a keniyu, piru emun edlised kew, ebuyù kew te tavang kayi te kediey. \v 28 Hendei en is menge ed-ezapen he mibeelan niw para keniyu? Ipeuvey niw ziyà te keniyu su ed-ahaan ta ke ebpekehimu ve sikandan he edlibri keniyu te kelised niw. Su utew mezakel is menge ed-ezapen niw iring kezakel te menge inged diyà te Juda. \v 29 Maan is edriklamu kew kayi te kedì? Kenè be iyan kew nekidsukulà kedì? \v 30 Midsilutan ku is menge anak niw para memansu, piru wazà heini medrimeǥas te meupiya ziyà te kandan. Kenà sikandan egkesuat he ebpenuruen. Iyan kew mismu midhimatey te menge ebpeneuven diyà te keniyu; neiring kew te egkevitil he erimaung. \p \v 31 “Sikiyu is menge etew kayi he lapis te kevuwazan, pemineǥa niw is egkeǥiyen ku. Neiring e ve te disirtu ziyà te Israel etawa neiring a te utew merusirem he lugar? Maan is migkaǥi kew te, ‘Ebeelan dey en is minsan hengkey he egkesuatan dey te ebaal. Ne kenè key en ed-uvey ziyà te Megbevayà.’ \p \v 32 “Egkelipatan be te raǥa is elahas din etawa visti zin te eseweey? Kenà, piru sikiyu is menge etew ku, nelipatan a keniyu seled te neuǥet he timpu. \v 33 Metau kew te paaǥi para mahala kew te mibmahal niw he menge ed-ezapen. Minsan is bahi he metau he ebelegyà te zengeg din ne ebpekeistudyu pa ziyà te keniyu. \v 34 Is menge visti niw nezekiyan te lengesa te wazà mekesalà he menge pubri. Mibpenhimetayan niw sikandan minsan wazà sikandan mezekepi he midseled diyà te valey niw te kebpenakew. Ne minsan mibeelan niw heini, \v 35 egkaǥi pa is kada sevaha keniyu te, ‘Wazà a mekesalà. Ne kenà a egkepeukan te \sc Nengazen\sc*.’ Piru edsilutan ku sikiyu tenged te kegkaǥi niw he wazè kew mekesalà. \p \v 36 “Melemu zà diyà te keniyu is ked-ilis-ilis te kezapig niw he menge nasyun. Piru utew kew ebpeel-elezi te Ehipto he kezapig niw iring te kebpeel-elezi keniyu te Asiria. \v 37 Ibpaawè ku sikiyu kayi he tanà he idampè niw is menge velad niw ziyà te menge ulu niw tenged te kegkeseeng niw. Su inselikwey ku is menge nasyun he midseriǥan niw. Heini he menge nasyun kenà ebpeketavang keniyu.” \c 3 \p \v 1 “Emun edsuwayan te maama is esawa zin ne mibpeuman mebpeesawa, ne kenè din en haazà ed-umanan ed-esewaa su utew heini ebpekeremerik te tivuuk he tanà. Piru sikiyu is menge Israilihanen nengungubpaan kew he iring te vahi he ebelegyà te zengeg din. Mahabet is menge ed-ezapen he mibmahal niw. Piru minsan pa te iyan haazà, mid-umew ku pa ǥihapun sikiyu te kedlikù kayi te kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 2 “Tengtengi niw is demilag te menge vuvungan. Duen pe be lugar zutun he wazè niw meremeriki? Midremerikan niw is tanà pinaaǥi te ked-azap niw te zuma he menge ed-ezapen wey menge kelelalung niw. Iring kew te vahi he ebelegyà te zengeg din he ebpimpinuu ziyà te kilid te zalan is edtaǥad te maama. Iring kew zaan te tulisan he ed-ayan te egkeizen din. \v 3 Tenged keniyan, wazà med-uzan diyà te keniyu minsan timpu pezem te tipenguzan, su iring kew te vahi he ebelegyà te zengeg din he kenà egketau he egkeeled. \v 4 Ne ǥuntaan egkaǥi kew kayi te kedì te, ‘Amey ku, duma ku sikew puun pa te vatè e pa. \v 5 Egketulungan e ve kenikew egkepeuki? Ebpedayun be is pauk nu taman te taman?’ Iyan heeyan menge lalag niw, piru ebeelan niw is langun he mezaat he egkesuatan niw te ebaal.” \s1 Midawat te Juda is Israel \p \v 6 Dutun te timpu te kedhadì ni Josia migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Neehè nu ve is mibeelan te kenà menge metinumanen he menge Israilihanen? Mid-azap dan is duma he menge ed-ezapen diyà te kada metikang he vuntud wey ziyà te sihung te kada merapung he kayu. Iring sikandan te vahi he ebelegyà te zengeg din. \v 7 Kunaan ku ke edlikù sikandan kayi te kedì emun egkepasad dan en te ebaal is langun, iyan, wazà sikandan medlikù. Ne naahà heini te meluiven he suled dan he iyan is Juda. \v 8 Midsuwayan ku is Israel ne midsegseg ku tenged te kebpekimaama zin. Piru minsan pa te iyan heini wazà mehandek is meluiven he suled din he iyan is Juda. \v 9 Ne tenged te wazè din beliya is kebpekimaama he iyan is ked-azap te zuma neremerikan din is tanà pinaaǥi te ked-azap din te menge ed-ezapen he vatu wey kayu. \v 10 Minsan pa kayi te langun, kenà tinutuuwà is kedlikù te meluiven he Juda kayi te kedì. Uvag-uvag dà is kedlikù din kayi te kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 11 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Minsan midluib kediey is Israel, deyzey heini kenà te meluiven he Juda. \v 12 Ne ǥuntaan, genat ka, ne keǥiya nu heini he lalag diyà te Israel: Iyan a is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te: Likù ka kayi te kedì, sikew is kenà metinumanen he Israel, su hihizuwen a. Kenè ku en sikew egkepeukan. \v 13 Engkena nu zà he nekesalè ka pinaaǥi te kebpekidsukulè nu te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu, wey midsunud ka te zuma he menge ed-ezapen pinaaǥi te ked-ezapa nu kandan diyà te sihung te kada merapung he kayu. Engkena nu he wazè ka mebpezumazuma kediey. Iyan a is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 14 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc*, “Likù kew is kenà metinumanen he menge anak, su ǥaked ku sikiyu. Egkuwaan ku is sevaha etawa zezuwa keniyu ziyà te kada inged etawa tribu ne ed-uwiten ku ziyà te Jerusalem. \v 15 Ne ebeǥayan ku sikiyu te menge pengulu he mid-isip ku he zait he ebpengulu keniyu he zuen dan ketau wey kedsavut. \v 16 Emun egkeume en is timpu he utew kew en ebmahabet keniyan he tanà, ne kenè niw en human edtentenuzan is Kavan te Kebpekid-uyun ku keniyu. Kenè niw en heini ed-isipen wey edtentenuzan. Kenè kew en ebulungen kayi wey kenè kew en ed-uman ebaal te iring kayi. \v 17 Dutun he timpu egngezanan niw is Jerusalem he ‘Pinuuwà te \sc Nengazen\sc* te Kedhadì Din,’ ne is langun he menge etew ziyà te menge nasyun edtiǥum dan diyà te Jerusalem te kebayew te ngazan te \sc Nengazen\sc*. Kenè dan en ebpezumdumahan is kegkemesinupaken te mezaat he ǥehinawa zan. \v 18 Dutun he timpu, is menge tig-Juda wey menge tig-Israel ebpezumahà te ked-ulì is ebpuun te kegkevihaǥa kandan diyà te zizaya; diyà sikandan ebpevayà te tanà he imbeǥey ku te menge kepuun dan para egkepengevilin dan. \v 19 Iyan a mismu migkaǥi te, ‘Utew a melipayen pezem he egkilelaan ku sikiyu he menge anak ku ne ebeǥayan ku sikiyu te meupiya he tanà he kinemeupiyahan he kevilin kayi te tivuuk he kelibutan.’ Kunaan ku ke ‘Amey’ is id-umew niw kedì ne kenà ad keniyu ed-ewaan. \v 20 Piru iring is ked-isipa ku keniyu te vahi he meluiven te esawa zin. He menge etew te Israel, iyan a, is \sc Nengazen\sc* migkaǥi kayi. \p \v 21 “Egkezineg is keǥurub diyà te zemilag te menge vuvungan. Ed-erang wey ebpehizuhizu is menge etew te Israel tenged te mezaat he menge vaal zan wey kedlipati zan kedì, te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan. \v 22 Sikiyu is kenà metinumanen he menge etew, likù kew kayi te kediey su ebewian ku is kegkeengey-engey niw.” \p Midtavak dan te, “Uya, ed-uvey key ziyà te kenikew su iyan ka \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey. \v 23 Tutuu iyan he is ked-azap dey te zuma he menge ed-ezapen diyà te menge vuntud ne zekelà he sayep. Diyè dà te kenikew is kelibriyanan te Israel, \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey. \v 24 Puun pa te vetan-en key pa is mekeeled-eled he menge ed-ezapen iyan en nekepehimulus te veǥas te kedhaǥù te menge kepuun dey, he iyan is menge uyaǥen dan wey menge anak dan. \v 25 Ereg key he ed-eles tenged te kegkeeled su sikami wey is menge kepuun dey nekesalà diyà te kenikew, \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey. Puun pa te kegkevatè dey taman en guntaan ne wazè key medsunud kenikew.” \c 4 \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “He Israel, likù ka pezem kayi te kediey. Emun idselikwey nu en is utew mezaat he zuma he menge ed-ezapen ne kenà ad kenikew ewai, \v 2 ne ngazan ku zà is gemita nu emun edheǥeten nu is penangdù nu ne pengungubpaan ka he egkeseriǥan, hustu wey metazeng, ne egkehimu ka he tuvad te menge nasyun, ne ebeǥayan ke zan te zengeg.” \p \v 3 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem: “Iringi niw is ebasuk he edhimu te paaǥi wey mebmelemineg is tanà, kinahanglan he pekelemineǥa niw zaan is mesinupaken he ǥehinawa niw; wey iring te ebasuk he ibpen-awà din is duǥiyen he menge sagbet su wey meketuvù is benì din, kinahanglan he kenè niw ul-ulaha is salà he ebpekezezaat te untung niw. \v 4 Sikiyu is menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem, lumpiyuwi niw is gehinawa niw ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, su emun kenà, ne egkeǥezaman niw is pauk ku he iring te hapuy he kenà egkeevukan tenged te kezaat te vaal niw. \s1 Is Silut he Idsilut diyà te Juda \p \v 5 “Keǥiyi is menge tig-Juda wey menge tig-Jerusalem he ipezaǥing dan is budyung diyà te tivuuk he tanà. Ne kulehia zan te mezaǥing is menge etew he mebpelaǥuy zan wey med-eles diyà te menge inged he neliǥuy te menge verengbeng. \v 6 Ivayew is bendirà wey metueni te menge etew he ibpehendiyà sikandan te Jerusalem. Genat kew en ne eles kew su ebpeuwit a te zekelà he kezeetan he ebpuun diyà te zizaya.” \p \v 7 Edsurung en is ebpendezaat te menge nasyun he henduen be te erimaung he migawas puun te elesè din. Migenat en sikandin puun te inged din su edezeetan din is tanè niw. Ebengkaǥen din is menge inged niw taman te kenè en egkehimu he ed-ubpaan. \v 8 Umbe, bivisti kew te saku he tuus te kegkeseeng niw. Lelendag kew su utew kiw egkepeuki te \sc Nengazen\sc*. \v 9 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Dutun he andew, is hadì wey menge upisyal egkaawà is kevurut dan, egkulbaan is menge memumuhat, wey is menge ebpeneuven, ne egkeinu-inu.” \v 10 Ne migkaǥi a te, “He Nengazen he MEGBEVAYÀ, nelimbungan nu is menge etew tenged te migkaǥi nu, su midsaad ka te kelinew te Jerusalem. Piru naandam en bes is ispada he idhimatey kandan.” \p \v 11 Egkeuma is timpu he zutun egkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem te, “Ebpengeramag te utew meinit ebpuun diyà te zemilag he menge vuvungan te disirtu pehendiyà te menge etew ku. Ne kenà heini para te kebpalid dà te trigu zan. \v 12 Utew heini mevendes he keramag he ebpuun kayi te kediey. Guntaan, egkeǥiyen ku ziyà te kandan is idsilut ku.” \p \v 13 Tengteng kew! Ebpekeume en is kuntada tew he iring te ǥapun. Is menge kerwahi zin, henduen be te eribpures, ne is menge kudè din, edhuna pa he elistu te menge mendereǥit. Mekehizuhizu kiw! Su egkezeetan kiw en. \p \v 14 “Menge tig-Jerusalem, lumpiyuwi niw is kezaat te gehinawa niw su wey kew melibri. Ebpedayun en be is kezaat te isip niw? \v 15 Is kezeetan niw midtudtul en te menge menunudtulà puun te Dan pehendiyà diyà te vuvungan te Efraim. \v 16 Midsuǥù sikandan he mebpetizaan dan diyà te menge nasyun wey ziyà te Jerusalem he zuen edsurung he menge sundaru he ebpuun diyà te meziyù he inged. Edhinggaten dan te tebek is menge meǥinged diyà te menge inged te Juda. \v 17 Midliǥuyan dan is Jerusalem he henduen be te ebantey sikandan te pinemula zan, su midsukulan a te menge tig-Jerusalem. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 18 Keniyu mismu he menge vetasan wey menge vaal is mid-uwit kayi he kezeetan diyà te keniyu. Iyan heini silut niw. Utew heini merasey! Henduen be te midsundang is gehinawa niw tenged kayi.” \s1 Midsineǥew si Jeremias tenged te menge Emurè Din te Inged \p \v 19 Kenè ku en egkaantus is kegkeseeng ku; utew subra is kebpekezag-es ku. Henduen be te ebpemevayu is kumeng ku tenged te kekulbà ne kenà a ebpeketeren. Su nezineg ku is daǥing te vudyung ne nezineg ku zaan is kulehian te ebpekidtebek. \v 20 Ebpekedtitinundug dà is menge kezeetan. Ne nevengkag is tivuuk he tanà. Minsan is menge tulda he ubpeey ku, segugunè dà neregdas. \v 21 Keenu pa vuwa egkeengked is kegkaahaa ku te bendirà te ebpekidtebek wey is kegkezineǥa ku te zaǥing te vudyung? \p \v 22 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Tulebung is menge etew ku; wazè e zan mekilala. Iring sikandan te engey he menge vatà he kenà ebpekesavut. Utew zan metau he ebaal te mezaat, ne kenè dan mulà egketau he ebaal te meupiya.” \s1 Is Nelewasan ni Jeremias Mehitenged te Ebpekeuma he Kezeetan \p \v 23 Neehè ku is kelibutan he wazè din purma wey taǥù. Neehè ku zaan is langit he wazè din kerayag. \v 24 Neehè ku is menge vuntud wey menge vuvungan he nengehuyung. \v 25 Neehè ku zaan he wazà menge etew, ne is langun he menge tagbis midlayang pehendiyà te meziyù. \v 26 Neehè ku he is daan he selebpeten he tanà ne nehimu he disirtu. Nengezeetan is langun he menge dezekelà he menge inged tenged te utew kegkepauk te \sc Nengazen\sc*. \v 27 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Egkevengkag is tivuuk he kelibutan, piru kenè ku heini ebpurungan edezeeti. \v 28 Egkeseeng is kelibutan ne ebmerusirem is langit, su nekaǥi ku en is silut, ne kenè ku en ebelvelewanan is nekaǥi ku. Nekedisisyun ad ne kenè en egkahalin is isip ku.” \p \v 29 Tenged te keǥurub te ebmartsa he menge pereuntud te kudà wey menge mememanà, nemelaǥuy tenged te kegkahandek is menge meǥinged diyà te menge inged. Is duma ziyà mebpelaǥuy te ketelunan, wey is duma midtekezeg diyà te menge vetuwen. Mid-ewaan is langun he menge inged ne wazè en dutun meǥinged. \v 30 He Jerusalem he midezeetan, hengkey is baal nu? Maan is midsul-ub ka te mekempet he visti wey menge elahas? Maan is mibpintalan nu is menge mata nu? Is kebpemekempet nu ne wazè din en pulus. Is mibmahal nu he kezapig nu he menge nasyun midselikwey en kenikew ne egkesuatan ke zan en te edhimatey. \p \v 31 Nezineg ku is erang wey zag-es, he iring te erang wey zag-es te vahi he ed-anak te penganey. Erang heini te menge meǥinged diyà te Jerusalem he kenè en ebpekeǥehinawa is ebpenepayà he egkaǥi te, “Mekehizuhizu key; henduen be egkevidtawan key en. Su heeyan en is menge kuntada zey he edhimatey kenami.” \c 5 \s1 Is menge Salà te menge Tig-Jerusalem \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge meǥinged diyà te Jerusalem, hendiyè kew te menge zalan! Ne ehàa niw is menge pelasa! Emun duen egketuredu niw he minsan sevaha zà he metazeng wey egkeseriǥan he etew, ebpeseyluwen ku is menge meǥinged te inged niw. \v 2 Iyan, minsan pa te edheǥeten niw is penangdù niw pinaaǥi te ngazan ku, edtarùtarù kew ǥihapun.” \p \v 3 Ne zutun migkaǥi a te, “He \sc Nengazen\sc*, kenè be nengeehè ka te etew he egkeseriǥan? Mibpesekitan nu is menge etew nu, piru wazè dan heini seǥipaa. Midsilutan nu sikandan wey zan mepenurù, piru kenè dan egkesuat he ebpenuruen. Wazè dan en keelezan ne kenè en sikandan ed-engked te kebaal te mezaat. \p \v 4 “Kunaan ku ke menge pubri zà sikandan, iyan, menge tulebung dan bes. Su wazè dan metueni is menge paaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan he ibpetuman kandan. \v 5 Umbe, midhendiyà a te menge pengulu zan su wey ku sikandan melelaǥi. Siguradu he netuenan dan is menge paaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan he ibpetuman kandan.” Piru minsan sikandan, inselikwey zan daan is menge ibpetuman te Megbevayà. \v 6 Umbe, edsurungen sikandan te menge kuntada zan he henduen be te erimaung he ebpuun diyà te ketelunan etawa zumezaas he asu he ebpuun diyà te disirtu, wey iring te liyupardu he ed-ayan diyà te uvey te inged su edawi te minsan hentei he egawas. Neulaula heini kandan su utew en subra is kebpekidsukulè dan te Megbevayà wey layun dan en ed-iniyuǥi sikandin. \p \v 7 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kenè ku en sikiyu ebpeseyluwen. Su minsan is menge anak niw midselikwey kedì, wey emun edheǥeten dan is penangdù dan, ngazan te tarù he megbevayà is egemiten dan. Imbeǥey ku kandan is menge kinahanglan dan piru nekehimu zan gihapun he ebpengumpadi, ne edhahasekhasek dan en diyà te valey te menge vahi he ebelegyà te zengeg dan. \v 8 Neiring sikandan te menge tudu he kudà he mibpelelevag is nepurungan meelimahi. Is kada sevaha kandan egkeeriǥan te esawa te zuma. \v 9 Kenè be ereg he edsilutan ku sikandan tenged kayi? Kenè be ereg he ebelesan ku is menge meǥinged diyà te nasyun he iring kayi is baal zan? Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 10 “Sikiyu is menge kuntada te menge Israilihanen, dèdeeti niw is menge pemuleey te paras dan, piru kenè niw emina. Penempeza niw is menge subpang kayi, su kenè ku en gaked heini he menge etew. \v 11 Is menge etew ziyà te Israel wey Juda, ne kenè en ebpezumazuma kediey. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 12 Wazè dan megkaǥi te tutuu mehitenged kedì. Migkaǥi sikandan te, ‘Kenè kiw ebmenuwen te \sc Nengazen\sc*! Wazà kezeetan he ebpekeuma ziyà te kenitew; wazà tebek etawa vitil. \v 13 Is menge ebpeneuven wazè dan pulus, is menge lalag dan, kenà diyà ebpuun te kediey. Berakat he mehitavù diyà te kandan is menge tagnè dan.’ ” \p \v 14 Umbe, iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà he Mekeǥeǥehem kayi te kediey: “He Jeremias, geina te iyan heini migkaǥi kayi he menge etew, ibeǥey ku kenikew is menge lalag he iring te hapuy he ebpeketutung kandan. Egkeiring dan te kayu he netutung.” \p \v 15 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Menge etew te Israel, ebpeuwitan ku sikiyu te menge etew he ebpuun diyà te meziyù he nasyun he edsurung keniyu. Mekeǥeǥehem heini wey kezaan en he nasyun; is kineǥiyan dan kenè niw egkesavut. \v 16 Ebpekepatey is menge gumaan dan, ne memevurut sikandan he menge sundaru. \v 17 Ed-eminen dan is menge abut niw, menge keenen niw, menge paras wey menge higus niw. Ebpenhimetayan dan is menge anak niw wey is menge uyaǥen niw. Ebengkaǥen dan is dezekelà he menge inged niw he neliǥuy te verengbeng he midseriǥan niw. \v 18 Piru minsan pa te iyan heeyan egkehitavù dutun he timpu, ne kenè ku sikiyu ebpurungan edezeeti. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 19 Emun ed-insà is menge etew te, ‘Maan is mibeelan heini is langun te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew ziyà te kenitew?’ Keǥiyi nu sikandan te, ‘Geina te inselikwey niw is \sc Nengazen\sc*, ne nenilbi kew te zuma he menge ed-ezapen diyà mismu te tanè niw. Ne ǥuntaan ebpekepenilbi kew te menge lumelengyawà dutun te kenà keniyu he tanà.’ \p \v 20 “Ipetueni nu heini te menge etew ziyà te Israel wey Juda: \v 21 Pemineǥa niw heini te tulebung he menge etew. Duen niw menge mata piru kenà ebpekaahà, duen niw menge telinga piru kenà ebpekezineg. \v 22 Wazà niw ve kedtahud kediey? Maan is wazè kew kerkera ziyà te etuvangan ku? Iyan a is \sc Nengazen\sc* migkaǥi te mibeelan ku is beyvey he netemanan te zaǥat. Pirmeninti heini he dulunà ne kenà egkelapew. Edtampil kayi is baǥel piru kenè en edlavey is daǥat kayi. \v 23 Piru heini he menge etew menge mesinupaken wey mesinukulen. Mid-iniyug dan wey mibpekeziyù kayi te kedì. \v 24 Kenà ebpuun diyà te ǥehinawa zan is kegkaǥi zan te, ‘Edtehuzen tew is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew he mibeǥey te uzan dutun te hustu he timpu wey mibeǥey kenitew te sebpet dutun te timpu te kedraǥun.’ \v 25 Is kelelalung niw iyan hinungdan he wazà heini mesigudu meulaula ziyà te keniyu. Is menge salè niw iyan mid-eǥen para kenè niw mezawat heini he menge tuvad. \p \v 26 “Duen lalung he menge etew keniyan te menge etew ku he edtaǥad te egkebiktima zan, iring sikandan te etew he ebpenlitag te tagbis. Midlitag dan para melitag is duma he etew. \v 27 Iring te beleyanà he nepenù te menge tagbis, is baley kayi he menge etew nepenù te ketiǥeyunan he nekuwa zan te mezaat he paaǥi. Umbe midsepian sikandan wey nehimu he gehemanen. \v 28 Midlambù dan wey mibmeupiya is lawa zan. Kenè en edtaman is kebaal zan te mezaat. Wazè dan beǥayi te hustu he kukuman is menge ilu, wazè dan depiǥi is ketenged te menge pubri he menge etew. \v 29 Kenè be ereg he edsilutan ku sikandan tenged kayi? Kenè be ereg he ebelesan ku is menge meǥinged diyà te menge nasyun he iring kayi is baal zan? \v 30 Mekahandekhandek wey mekulba is nengehitavù kayi he tanà: \v 31 Is menge ebpeneuven tarù is tagnè dan. Is menge memumuhat kandan he keǥehem is egemiten dan te kedumala zan. Ne nekaangey kayi is menge etew ku. Piru hengkey vuwa is ebeelan dan emun egkeume en is ketepusan he timpu?” \c 6 \s1 Midsurung is menge Tig-Jerusalem te menge Kuntada Zan \p \v 1 “Pelaǥuy kew wey med-eles is menge kevuwazan ni Benjamin! Gawas kew ziyà te Jerusalem! Ipezaǥing niw is budyung diyà te Tekoa ne uyawi niw is Bet Hakerem. Su ebpekeuma is dekelà he kezeetan he ebpuun diyà te zizaya. \v 2 Egevaan ku is mekempet he inged he Jerusalem. \v 3 Edliǥuyan heini te menge peremandar wey menge sundaru zan. Idlelawig dan is menge tulda zan diyà te peliǥuy kayi ne zutun dan ebpelastar. \v 4 Ne egkaǥi sikandan te, ‘Ebpengandam kiw te kedsurung te Jerusalem. Edsurungen tew pezem sikandan te meudtu. Iyan, ǥuntaan hapit en edsanlep is andew ne ebpehendiyè en te kebmerusirem. \v 5 Umbe, nasì tew en sikandan edsurunga kengkuwan te mezukilem ne ebengkaǥen tew is melig-en he menge vahin kayi he inged dan.’ ” \p \v 6 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem: “Penamped kew te menge kayu he egkeǥamit niw te kebengkag te verengbeng te Jerusalem, ne tambù kew te tanà diyà te kilid te verengbeng he iyan egkepemenehikan niw. Heini he inged ereg en he edezeetan, su midelandap en kayi he lugar is kebpendaagdaag. \v 7 Iring heini te serebseb he kenà ed-engked he edtuda, su kenà daan egkeengked is kebaal te mezaat kayi. Layun egkezineg kayi he inged is kebpaantus wey kebpendezaat. Is daru wey palì kayi iyan layun ku egkaahà. \v 8 Ebpetizeenan ku sikew is Jerusalem: emun kenè ka ebpemineg, ed-iniyuǥan ku sikew; ne edhimuwen ku he mekevulungbulung is tanè nu su para wazè en ed-ubpè kayi.” \p \v 9 Ne heini pa is migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem: “Is egkesamà he uuyag diyà te Jerusalem ibpepenginrarew ku te menge kuntada, iring te kebpekirarew te ebpenrupù te paras he midliku su edsusiyen din is menge subpang ne midrarew zin is nesamà he menge veǥas kayi.” \p \v 10 Midtavak a te, “Piru hentei man is ebpetizeenan ku? Hentei man is ebpemineg kedì? Midampè dan is menge telinga zan para kenà sikandan mekezineg. Wazè dan kedtahud te lalag te \sc Nengazen\sc*, ne kenè dan igkelipey is kebpemineg kayi. \v 11 Neǥezam ku zaan is dekelà he pauk he iyan is pauk te \sc Nengazen\sc*, ne kenè ku heini egkeeǥen.” \p Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ibpeǥezaman ku is pauk ku ziyà te menge vatà he eguǥusà diyà te zalan, diyà te menge vetan-en he menge maama he edtitiǥum, diyà te menge telteleesawa, wey ragkes en is utew en memeǥurang. \v 12 Is menge valey zan ibeǥey ziyà te zuma, ragkes en is menge pemuleey zan wey menge esawa zan. Egkehitavù heini emun edsilutan ku en is menge etew he ed-ubpà kayi he tanà. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 13 “Puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zin, ne ebpenlimbung su para mekeselapì. Minsan is menge ebpeneuven wey is menge memumuhat ne ebpengilad daan. \v 14 Wazè dan seǥipaa is palì te menge etew ku he iyan is uvag dà he kedtuu. Minsan gerabi heini, egkaǥi zan te ‘melinawen kiw’ minsan pa te iyan tutuu is duen tebek. \v 15 Neeled dan be tenged te utew mezaat he vetasan dan? Wazà! Su wazè dan en keelezan, minsan deisek! Umbe egkezeetan daan sikandan iring te kezekelan. Egkezeetan sikandan dutun te timpu te kedsiluti ku kandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 16 Ne heini pa is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Hitindeg kew ziyà te lembaǥan te menge zalan ne purung kew pekisusi. Insè kew ke hendei is kezaan wey meupiya he zalan he meupiya he ed-ikulen, ne zutun kew ikul. Emun ed-ul-ulahan niw heini ne ebpekaangken kew te kelinew. Piru migkaǥi kew te, ‘Kenè key mulà keniyan ed-ikul.’ \v 17 Mibpilì a te vantey he ibpekaǥi ku keniyu te, ‘Pemineǥa niw is kebpezaǥing te vudyung su wey kew mekepengandam.’ Piru migkaǥi kew te, ‘Kenè key mulà ebpemineg.’ \p \v 18 “Umbe pemineg kew is menge nasyun. Ahàa niw ke hengkey is egkehitavù te menge etew ku. \v 19 Pemineg ka, is kelibutan! Ebpeuwitan ku te kezeetan heini he menge etew he idsilut ku kandan tenged te mezaat he menge planu zan. Su wazè dan pemineǥa is menge lalag ku wey inselikwey zan is kesuǥuan ku. \v 20 Kenè ku ebeliyen is edtutungen dan he veyewà he ebpuun pa te Sheba, wey is menge pehemut he ebpuun pa ziyà te meziyù he lugar. Kenè ku egkezawat is menge pemuhat dan he edtutungen. Is menge pemuhat dan kenà ebpekelipey kedì. \v 21 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te, ‘Edsavuk a te ebpekeseligkat kayi he menge etew. Ne tenged kayi egkezeetan is menge ginikanan wey is menge anak dan, ragkes en is telteleemiǥu wey teltelesiringan.’ ” \p \v 22 Mid-uman pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te: “Tengteng kew! Duen menge sundaru he ebpekeuma he ebpemuun diyà te tanà he zizaya. Ebpuun sikandan diyà te sevaha he nasyun he mekeǥeǥehem he ziyà te meziyù he lugar he andam en te kedsurung. \v 23 Neǥumeenan sikandan te menge panà wey menge vangkew. Mesipala sikandan wey wazè dan hizu. Is keǥurub dan henduen be te keǥurub te zezekelà he menge vaǥel dutun te ked-untud dan te menge kudè dan. Ebpekeuma zan su edsurungen kew zan, is menge tig-Jerusalem.” \p \v 24 Mahabet is nezineg dey he tudtul mehitenged kandan ne midluyahan key. Kegkehandek wey kesakit te gehinawa is neǥezam dey iring te kegkesekiti te vahi he ebeliliten. \v 25 Kenè kew hendiyà te menge vevesukà wey kenè kew hiphipanew ziyà te menge zalan, su zuen menge kuntada he andam he edhimatey kenitew. Mekahandekhandek is minsan hendei he nekeelingkus kenitew. \v 26 Sikiyu is menge emurè ku te inged, bivisti kew te saku wey telilid kew te avu he tuus te kedlalew niw. Purung kew seengseeng he iring te minatey is budtung he anak niw he maama. Su kenè en egkeuǥet edsurungen kiw en te kuntada tew. \p \v 27 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Midhimu ku sikew he iring te pereǥezam te mital su wey nu meǥezami is menge vetasan te menge etew ku. \v 28 Pudu sikandan mesinupaken wey kenà ebpezumazuma; iring sikandan te kenà egkepekù he brunsi wey putew. Wazà duma he vaal zan, kekenà, iyan dà is kebutangbutang wey kedtuntu te zuma. \v 29 Is hapuy ebpurungan edregreǥa su wey metunew pezem is timeǥà he nekesahug te pelata, piru kenà egketunew. Ne iring keniyan is menge etew ku, wazà pulus te kedhimuwa kandan he lunsey, su is menge kelelalung wazà gihapun maawà diyà te kandan. \v 30 Egkengezanan sikandan te, ‘Inselikwey he Pelata,’ su inselikwey ku sikandan.” \c 7 \s1 Midwali Si Jeremias \p \v 1 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias: \v 2 “Hitindeg ka ziyà te ǥemawan te valey ku ne keǥiya nu heini he menge lalag: ‘Pemineg kew is menge etew kayi te Juda he edseled kayi te ked-azap te \sc Nengazen\sc*. \v 3 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Helina niw en is menge vetasan niw wey menge ulaula niw, su para ibpeubpè ku zed sikiyu kayi he lugar. \v 4 Kenè kew pelimbung te menge etew he edtulung egkaǥi te kenè kiw egkemenu su kayi te kenitew is baley te \sc Nengazen\sc*. \p \v 5 “ ‘Helina niw is betasan wey ulaula niw. Ipedrerepeng niw is kedseǥipaa niw te kada sevaha. \v 6 Kenè niw en dèdaaǥa is menge langyew, menge ilu, wey menge valu he vahi. Engkezi niw is kedhimatey te wazà mekesalà, wey kenè kew azap te zuma he menge ed-ezapen he ebpekezezaat dà keniyu. \v 7 Emun egkeveelan niw heini, ibpeubpè ku ǥihapun sikiyu kayi te tanà he imbeǥey ku ziyà te menge kepuun niw te wazà pidtemanan. \p \v 8 “ ‘Piru hengkey is mibeelan niw! Midsarig kew te tarù he menge lalag he kenà ebpeketavang keniyu. \v 9 Nenakew kew, nememunù, nengumpadi, nenangdù te tarù, midtutung te veyewà diyà te ki Baal, wey mid-azap kew te zuma he menge ed-ezapen he wazè niw ganì mekilala. \v 10 Ne mid-uvey kew wey midhitindeg diyà te etuvangan ku kayi te valey ku, he mibpili ku he kayi a ebeǥayi te zengeg. Ne migkaǥi kew te, “Wazè kiw memenu.” Ne mibpedayun kew gihapun mebaal te utew mezaat he menge vaal. \v 11 Egkeisip niw ve he heini is baley ku, he mibpili ku he kayi a ebeǥayi te zengeg, egkehimu he elesà te menge tulisan? Neehè ku is langun he mezaat he menge vaal niw keniyan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 12 “ ‘Hendiyè kew te Shilo he iyan kes nehuna he lugar he zutun a ebeǥayi te zengeg, ne ahàa niw ke hengkey is mibeelan ku zutun he lugar tenged te kelelalung te menge etew ku he Israilihanen. \v 13 Dutun te kebeeli niw kayi te mezaat he menge vaal, edtulungan ku en sikiyu ebpetizeeni, piru wazè kew mebpemineg. Mid-umew ku sikiyu piru wazè kew medtavak. \v 14 Umbe, ke hengkey is mibeelan ku ziyà te Shilo, iyan daan ebeelan ku ǥuntaan diyà te valey ku he zutun a ebeǥayi te zengeg, kes baley ku he midseriǥan niw he zutun te lugar he imbeǥey ku keniyu wey te menge kepuun niw. \v 15 Sikiyu is menge tig-Juda, edsegseǥen ku sikiyu ziyà te etuvangan ku iring te mibeelan ku ziyà te menge kezuzumahi niw, he menge etew he tig-Israel.’ \p \v 16 “Umbe sikew, Jeremias, kenè ka ampù para kayi he menge etew. Kenè ka pehizuhizu wey hangyù kayi te kedì para kandan, su kenè ku sikew ebpemineǥen. \v 17 Wazè nu ve maahà is menge ebeelan dan guntaan diyà te menge inged diyà te Juda wey te menge zalan diyà te Jerusalem? \v 18 Ebpengayu is menge vatà, ne idtetavun haazà te menge amey zan, ne is menge vahi ebmasa te herina, su ebeelan dan he supas para te ed-ezapen he egngezanan te Rayna ziyà te Langit. Ebpemuhaten dan daan te inumen is duma he menge ed-ezapen su wey a mepauk. \v 19 Piru iyan a vè egkezeetan keniyan? Kenà! Kandan he keugelingen is midezeetan dan wey mibpeel-elezan. \v 20 Ne iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà, migkaǥi kayi: Ibpeǥezaman ku is utew ku kegkepauk kayi te lugar, ziyà te menge etew, ziyà te menge uyaǥen, diyà te menge kayu, wey menge abut te tanà. Is pauk ku iring te hapuy he kenà egkeevukan.” \p \v 21 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, “Sigi, kuwaa niw is menge pemuhat niw he edtutungen duma te zuma pa he menge pemuhat niw, ne keena niw is usa kayi! \v 22 Hein impeǥawas ku is menge kepuun niw ziyà te Ehipto kenà iyan dà insuǥù ku kandan is kebpemuhat te menge pemuhat he edtutungen wey zuma pa he menge pemuhat, \v 23 kekenà, midsuǥù ku zaan sikandan he ke siak te: ‘Pezumdumahi a keniyu, ne egkehimu a he Megbevayè niw ne egkehimu kew he menge etew ku. Pengungubpaan kew te sungkad te menge paaǥi he insuǥù ku keniyu su wey mebmeupiya is kebpekesavuk niw.’ \p \v 24 “Piru wazè dan mebpemineg wey medtuman te migkaǥi ku. Su iyan dan mibpezumdumahan is indikta te mezaat he gehinawa zan. Wazà sikandan med-uvey kayi te kedì, kekenà, mid-iniyuǥan e zan. \v 25 Puun pa te ked-awà te menge kepuun niw ziyà te Ehipto ne taman en guntaan edsigudu ad edsuǥù diyà te keniyu te menge suluǥuen ku he ebpeneuven ku. \v 26 Piru wazè niw sikandan pemineǥa wey tuuwi. Edhuna kew pa he menge mesinupaken wey edhuna pa he mezaat is menge vaal niw kenà te menge kepuun niw. \p \v 27 “Jeremias, emun egkeǥiyen nu heini is langun diyà te kandan, ne kenà sikandan ebpemineg kenikew. Emun ed-umawen nu sikandan su wey zan mekeuvey kayi te kedì, ne kenà sikandan edtavak. \v 28 Umbe, keǥiya nu heini ziyà te kandan: Iyan heini he nasyun he is menge etew zuen kenè dan ebpezumazuma te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan, wey kenà egkesuat he edewayen. Wazè en diyà te kandan is ketutuanan; kenè dan en egkaǥi te tutuu. \v 29 He menge tig-Jerusalem, pekiskisi niw is menge ulu niw ne itimbag is menge vulvul niw he tuus te kegkeseeng niw. Lalew kew ziyà te menge zemilag he menge vuvungan, su inselikwey wey mibey-anan kew te \sc Nengazen\sc* is lapis te menge kevuwazan niw he egkepeukan din.” \s1 Is Suǥud-suǥud he Lepeey \p \v 30 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mezaat is menge vaal te menge etew ziyà te Juda. Diyè dan ipenavuk is utew mezaat he menge ed-ezapen dan te valey ku, he mibpili ku he zutun a ebeǥayi te zengeg, ne tenged dutun mibmeremerik heini. \v 31 Mibangun daan sikandan te menge pemuhatà diyà te Tofet, he ziyà te Suǥud-suǥud he Ben Hinom, ne zutun dan edtutunga is menge anak dan he ibpemuhat dan. Wazè ku heini isuǥù kandan; wazè man ganì heini metaǥù te isip ku. \v 32 Pemineg kew su egkeuma is timpu he kenè en maan heini egngezanan he Tofet etawa Suǥud-suǥud he Ben Hinom, kekenà, Suǥud-suǥud he Lepeey, su zutun ibpenleveng is utew mahabet he ebpematey taman te wazè en lugar zutun he egkelevengan. \v 33 Is ebpematey he menge etew ku egkeenen te menge tagbis wey zumezaas he menge langgam, ne wazà ebuǥew kandan. \v 34 Ibpeengked ku en is kegalew wey kedlipey ziyà te menge zalan te Jerusalem. Is melipayen he kegkaǥi te beuǥu kenè en egkezineg diyà te menge inged te Juda su egkehimu heini he mekevulungbulung.” \c 8 \p \v 1 Midpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Dutun he timpu ibpen-awà diyà te menge leveng is menge tulan te menge hadì wey menge upisyal ziyà te Juda, wey is menge tulan te menge memumuhat, menge ebpeneuven, wey menge etew ziyà te Jerusalem. \v 2 Ne ebpekepeyapat heini ziyà te tanà he egkesilaan te andew, bulan wey menge vituen he mibmahal zan, midsunud dan, midengepan dan, wey mid-azap dan. Kenè en edtiǥumen is menge tulan dan wey ikeleveng, kekenà, ebpekepeyapat dà heini ziyà te tanà he henduen be te menge tai. \v 3 Is egkesamà he uuyag kayi te mezaat he nasyun ibpeyapat ku ziyà te zuma he menge nasyun, ne zutun edtumuen dan is kebpatey kenà te kegkeuyag. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi.” \s1 Is Salà wey is Silut \p \v 4 Migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc* he keǥiya ku heini he menge lalag diyà te menge etew: “Emun egkepiley is etew, kenè be ed-enew man sikandin? Emun egketazin sikandin, kenè be edlikù sikandin diyà te mibeyaan din? \v 5 Maan is sikiyu is menge tig-Jerusalem mibpedayun kew med-iniyug kedì? Maan is kenè niw egkehimu te ed-awà is menge ed-ezapen niw he edtuntu keniyu. Maan is kenè kew edlikù kayi te kediey? \v 6 Mibpurungan ku pemineǥa is menge lalag niw ne wazà nekaǥi niw he hustu. Wazà minsan sevaha keniyu he mid-engked te kelelalung din. Wazà nekekaǥi keniyu te, ‘Utew mezaat is neveelan ku?’ Is kada sevaha keniyu elistu he ebaal te salà, iring te kudà he ed-untuzan te edhendiyà te tebek. \v 7 Is tagbis he tulabung, is merepatik, is selimbatang wey is dugwak, netuenan dan ke keenu zan edlayang pehendiyà te zuma he lugar wey keenu zan edlikù, piru sikiyu is menge etew ku wazè niw mulà metueni is menge velaud ku. \v 8 Maan is egkaǥi kew he uluwanen kew su ziyà te keniyu is kesuǥuan te \sc Nengazen\sc*? He iyan man tutuu is, midhalin heini te menge teruen he menunudlù niw. \v 9 Egkepeel-elezan is migkilala zan is keugelingen dan he uluwanen sikandan. Utew sikandan egkengahandek su ebihaǥen man sikandan, tenged te kedselikwaya zan te menge lalag ku. Tutuu ve he metau sikandan? \v 10 Umbe, ibeǥey ku ziyà te zuma he menge etew is menge esawa zan wey menge vevesukè dan. Su ǥeina te puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zin, ne ebpenlimbung dan su para mekeselapì. Minsan is menge ebpeneuven wey is menge memumuhat edpenlimbung daan. \v 11 Wazè dan seǥipaa is palì te menge etew ku minsan pa te grabi en heini. Kesikandan te meupiya zed is langun minsan pa te kenà haazà tutuu. \v 12 Ingkeeled dan be haazà is utew mezaat he vaal zan? Wazà! Su wazè dan en keelezan! Umbe ebpematey sikandan iring te zuma he menge etew. Ebpematey sikandan dutun te timpu te kedsiluti ku kandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 13 Egkuwaan ku is menge sebpet dan te paras wey higus. Minsan is menge zahun kayi egkengeǥangu. Is menge imbeǥey ku kandan edhewien ku ziyà te kandan. \p \v 14 “Ne zutun egkaǥi sikandan te, ‘Na, hengkey pa is edteǥazan tew? Kuwa kew en su edhendiyè kiw te menge inged he vinerengbeng, ne zutun kiw ebpekimatey. Su iyan en hukum te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew is edhimetayan kiw. Iring te mibeǥayan kiw zin te wahig he zuen duen hilu he egkeinum tew, su ǥeina te nekesalè kiw ziyà te kandin. \v 15 Ngenaan tew he mebmelinew piru wazà mebmelinew. Edtaǥad kiw te keupiyaanan piru kegkahandek is nekeuma ziyà te kenitew. \v 16 Is mezaǥing he herìhian te menge kudà te menge kuntada tew iyan nezineg tew ziyà te Dan. Minsan herìhian dà dutun te menge kudè dan egkahandek kiw en is langun he meǥinged kayi he tanà. Nekeuma zan su edezeetan dan heini he tanà wey is menge netaǥù kayi–is menge inged wey is langun he menge meǥinged kayi.’ ” \v 17 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Pemineg kew! Edsuǥuen ku ziyà te keniyu is menge kuntada he iring te menge uled he edhereg he kenà egketawaran, ne ebpengeǥaten kew zan.” \p \v 18 Ne migkaǥi si Jeremias te: Kenà egkaawà is kegkeseeng ku. Utew mesakit is gehinawa ku. \v 19 Pemineǥa is kebpekitavang te menge emurè ku te inged; egkezineg heini kayi te tivuuk he tanà. Ke sikandan te, “Wazè en be ziyà te Jerusalem is \sc Nengazen\sc*? Wazè en be kayi is Megbevayà he Hadì te Jerusalem?” Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Maan is midhimu niw he mepauk a pinaaǥi te ked-azap niw te zuma he menge ed-ezapen he wazà menge pulus?” \v 20 Midriklamu is menge etew he ke sikandan te, “Nepasad en man is tiraǥun, piru wazè key ǥihapun melibri.” \p \v 21 Migkaǥi si Jeremias te, “Utew mesakit is gehinawa ku. Ingkesekiti ku is utew kegkerasey te menge emurè ku te inged. Midlalew a wey utew a neseeng. \v 22 Wazè be bawì diyà te Gilead? Wazè be ebpemawì diyà? Maan is wazà meulii is palì te menge emurè ku te inged? \c 9 \p \v 1 “Angin pezem ke serebseb te menge luhà is menge mata ku su edsineǥew e en te maandew wey mezukilem tenged te menge emurè ku te inged he mibpenhimetayan. \v 2 Angin pezem ke zuen ku egkeubpaan diyà te sibsivayan su ebpekeziyuan ku en is menge emurè ku te inged, su pudu sikandan menge meluiven he iring te vahi he mengungumpadi.” \p \v 3 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Menge tarù is egawas diyà te vèbà te menge etew ku he iring te panà he andam en he ibpanà. Tarù is egkeseksiyan kayi he tanà ne kenà tutuu. Midsubre en is kebaal zan te salà, ne wazè e zan kilelaa. \p \v 4 “Mebpekevantey kew te zuma niw, ne kenè kew sarig te kezuzumahi niw, su limbungan is kada sevaha ne ebpen-ulug te kewusa. \v 5 Is kada sevaha edlimbungan din is iring din he etew, ne wazà minsan sevaha he egkaǥi te tutuu. Nelayam en is dilè dan te kedtarùtarù, ne edheǥuan dan is kebaal te salà. \v 6 Pudu kedlimbung is menge vaal zan, ne wazè dan en megkilala kediey. \v 7 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, edhimuwen ku he lunsey is menge etew ku iring te vulawan, ne egezaman ku sikandan. Su iyan heini ereg he ebeelan ku ziyà te kandan. \v 8 Su is menge zilè dan iring te ibpatey he panà, ne pudu tarù is ebpengeǥiyen dan. Uvag egkaǥi sikandan te meupiya ziyà te iring dan he etew, piru ziyà te gehinawa zan ebpelanu zan te kedezaat kandan. \v 9 Umbe, ereg he edsilutan ku sikandan. Ereg he ebelesan ku is nasyun he iring kayi.” \p \v 10 Migkaǥi si Jeremias te: Edlelendag a tenged te menge vuntud; edlalew a tenged te menge penebtavà diyà te sibsivayan. Su egkehimu en heini he mekevulungbulung ne wazè en edsaǥad kayi. Kenè en egkezineg kayi is ked-engà te menge vaka, ne mibpekeziyù en is menge tagbis wey minsan is dumezaas he menge langgam. \v 11 Su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Edezeetan ku is Jerusalem, ne egkehimu zà heini he ubpeey te leew he menge asu. Is menge inged diyà te Juda egkeiring te disirtu he wazà duen ed-ubpà.” \p \v 12 Mid-insaan ku is \sc Nengazen\sc*, “Hentei is uluwanen he etew he ebpekesavut kayi he menge hitavù? Hentei is midseysayan nu mehitenged kayi he iyan ebpekepesavut kayi? Ke maan is nezeetan heini he tanà he henduen be te nehimu he sibsivayan he wazè en duen ebayà?” \p \v 13 Midtavak is \sc Nengazen\sc*, “Neulaula heini su ǥeina te wazè dan tumana is menge suǥù he imbeǥey ku kandan. Wazà sikandan mebpezumazuma kedì wey wazè dan sunuza is menge kesuǥuan ku. \v 14 Iyan dan nasì midsunud is kemesinupaken te ǥehinawa zan. Mid-azap dan is duma he menge ed-ezapen sumalà te impenurù kandan te menge kepuun dan. \v 15 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi a te ibpekaan ku heini he menge etew te mepait he menge keenen wey ibpeinum ku te wahig he zuen duen hilu. \v 16 Ibpeyapat ku sikandan diyà te zuma he menge nasyun he wazè dan duen hanew wey is menge kepuun dan. Ibpezal-as ku sikandan te menge kuntada zan taman te egkaamin sikandan egkepatey.” \p \v 17 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, “Ngunngunua niw is nengehitavù. Umawa niw is menge vahi he peresineǥew, lavew en sikan is utew metau he edluluǥib. \v 18 Ipeǥaangaan utew sikandan ipehengkayi, su wey zan mesineǥawi is menge etew ku taman te medtiǥis is menge luhè dan. \v 19 Pemineǥa niw is kedlelendag diyà te Jerusalem. Egkaǥi is menge etew te, ‘Nezeetan kiw! Mekeeled-eled heini is nehitavù kenitew! Kinahanglan he ed-ewaan tew heini is tanè tew su mibpenregdas is menge valey tew!’ ” \p \v 20 Guntaan, sikiyu is menge vahi, pemineǥa niw is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*. Purungi niw heini pemineǥa. Penurua niw is menge anak niw he menge vahi wey menge zuma niw te kedruǥur wey te kegkanta para te minatey. \v 21 Nekeuma ziyà te pemilya tew wey inged tew is kemetayen wey te melig-en he parti kayi. Mibpenhimetayan is menge vatà he ebevaleyvaley ziyà te menge zalan wey is betan-en he menge maama he midtiǥum diyà te menge pelasa. \v 22 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ne nekepeyapat diyà te tanà is nemematey he henduen be te menge tai. Wey henduen be te menge pungu he netaǥak te menge ebpemenraǥun, ne wazè en heini seǥipaa.” \v 23 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Kenà ereg he ibpahambug te uluwanen is ketau zin, wey is desen din emun mezesen sikandin, wey is ketiǥeyunan din emun sepian sikandin. \v 24 Iyan ereg he ibpegalbu zin is kegkesevuta zin wey kegkekilelaa zin kedì he iyan a \sc Nengazen\sc* he mepinelenggaan; iyan a ebaal te hustu wey metazeng kayi te kelibutan su iyan heini ebpekelipey kediey.” \p \v 25 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Egkeuma is timpu he edsilutan ku is langun he nesirkunsidar he wazà mahalin is ulaula zan: \v 26 is menge tig-Ehipto, tig-Juda, tig-Edom, tig-Amon, tig-Moab wey is langun he ebpemen-ubpà diyà te sibsivayan he mibpen-elutan is dapit te kendingen dan. Iyan tutuu is, heini is langun he meǥinged diyà te menge nasyun, ragkes en is langun he menge etew ziyà te Israel, henduen be te neked-iring dà he wazà menge sirkunsidar su meremerik is netaǥù diyà te gehinawa zan.” \c 10 \s1 Nekeuwit te Kezeetan is Ked-ezapa te zuma he menge Ed-ezapen \p \v 1 Sikiyu is menge etew te Israel, pemineǥa niw is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Migkaǥi sikandin te, “Kenè niw iringi is baal te menge etew ziyà te zuma he menge nasyun, ne kenè kew mahandek te menge tuus diyà te langit minsan pa te igkehandek heini te ziyà te zuma he menge nasyun. \v 3 Wazà pulus te neleyaman he menge vaal keniyan he menge etew. Edtamped dan te kayu ziyà te ketelunan ne ibpeukiran dan te pandey. \v 4 Mideyzeyanan heini te pelata wey vulawan, ne impurung iransang su wey kenà mepiley. \v 5 Heini he menge ed-ezapen iring dà te menge etew-etew he pelihandek te maya su kenà ebpekekaǥi. Kinahanglan he ebitbiten su kenà ebpekehipanew. Kenè niw ikahandek heini he menge ed-ezapen su kenà heini ebpekevaal te kezeetan wey keupiyaanan.” \p \v 6 He \sc Nengazen\sc*, wazà iring kenikew. Mekeǥeǥehem ka ne utew lavew is ngazan nu. \v 7 Hentei man is kenà edtahud kenikew te hadì te menge nasyun? Utew ke man dait he edtehuzen. Wazà ebpekeiring kenikew zuen te langun he uluwanen diyà te nekedseselekawà he menge nasyun, ne kenà ebpekeiring kenikew is langun he menge hadì dan. \v 8 Menge wazà dan pereg wey menge tulebung. Is penurù mehitenged te ed-ezapen dan he menge kayu, ne wazè din pulus. \v 9 Ebpevaal zan te menge pandey wey menge platiru te menge ledawan he ed-ezapen dan he ebpekeplaan te pelata he ebpuun diyà te Tarshish wey vulawan he ebpuun diyà te Ufaz. Ne ebistiyan heini te meitem is kaavuavu zin merudtem he manggad he midtahì te memetau he menge menenahì. \v 10 Piru iyan is \sc Nengazen\sc* tutuu he Megbevayà. Iyan sikandin uuyag he Megbevayà ne Hadì sikandin te wazà pidtemanan. Emun egkepauk sikandin, egkehuyung is kelibutan ne ed-eles is diyà te menge nasyun. \v 11 Keǥiya heini te menge ed-azap te zuma he menge ed-ezapen: “Is menge ed-ezapen niw he wazà iyan medlimbag te kelibutan wey langit, ne egkahanew kayi te kelibutan.” \p \v 12 Piru iyan is Megbevayà midlimbag te langit wey kelibutan pinaaǥi te ǥehem din wey ketau zin. \v 13 Pinaaǥi te kebmandù din, edreǥuuk is wahig diyà te langit. Iyan sikandin ebpeǥawas te menge kivel he ebpuun diyà te meziyù he vahin te kelibutan. Ibpekilat din ke ed-uzan, wey ibpepengeramag din te ebpuun diyà te midteǥuan din duen. \v 14 Is menge ed-azap te zuma he menge ed-ezapen, menge paglung wey wazà menge ketau. Egkepeel-elezan dà is menge platiru tenged te menge vineelan dan he menge ed-ezapen, su kenà heini tutuu. Wazà kayi untung. \v 15 Wazè kayi pulus wey telemayen heini. Emun timpu en te kedsilut ne egkezeetan sikandan is langun. \v 16 Piru kenà mulà iring keniyan is Megbevayà ni Jacob. Iyan sikandin mibaal te langun, ragkes en is Israel, he iyan kes menge etew he migaked din. \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is ngazan din. \s1 Is Ebpekeuma he Kezeetan \p \v 17 Sikiyu is menge etew ziyà te Jerusalem, tinesa niw en is menge azen niw ne ǥenat kew en, su hapit en edsurunga is inged niw. \v 18 Su iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Pemineg kew! Ibpaawè ku sikiyu kayi he tanà. Edresayen ku sikiyu wey niw meǥezami is pauk ku. \p \v 19 Migkaǥi is menge tig-Jerusalem te, “Mekehizuhizu kiw tenged te kezeetan tew. Kenè en heini egkeulian. Piru kinahanglan he ed-entusen tew heini. \v 20 Nerundus en is tulda tew; nengevidtew en is menge hiket kayi. Nahanew en is menge anak tew; wazè en nesamà he ed-uman ebpehitindeg te tulda he mid-ubpaan tew.” \p \v 21 Midtavak a te, “Wazà pereg te menge pengulu tew; wazà sikandan medangep diyà te \sc Nengazen\sc*. Umbe wazà sikandan med-uswag, ne nekepeyapat is langun he menge sakup dan. \v 22 Pemineǥa niw is utew subra he keǥurub te menge sundaru he ebpuun diyà te zizaya. Edezeetan dan is menge inged kayi te Juda, ne egkehimu zà heini he ubpeey te leew he menge asu.” \s1 Is Kebpengemuyù ni Jeremias \p \v 23 He \sc Nengazen\sc*, netuenan ku he is untung te etew ne kenè kandin. Kenè din egkeveyveyaan is ebpekeuma he menge hitavù. \v 24 Mensuwa key \sc Nengazen\sc*, piru kenè nu heini pesubrahi. Beeli nu heini kenè tenged te pauk nu su kela ke maamin key. \v 25 Ipeǥezami nu is pauk nu ziyà te menge etew he wazà megkilala kenikew, wey wazà medangep diyà te kenikew. Su midezeetan dan is menge kevuwazan ni Jacob wey mibpenregdas is menge ubpeey zan. \c 11 \s1 Wazà Tumana te Juda is Kebpekid-uyun te \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Migkaǥi en maan is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 2 “Petentenuzi nu te menge tig-Juda wey menge tig-Jerusalem is menge sulunuzen dutun te kebpekid-uyun dey. \v 3 Kegiyi nu sikandan he iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, migkaǥi a he edrewakan ku is etew he kenà edtuman te tulumanen kayi te kebpekid-uyun ku. \v 4 Heini he menge sulunuzen impetuman ku te menge kepuun niw hein impeǥawas ku sikandan diyà te Ehipto, he iyan kes lugar he iring keinit te rapug. Migkeǥiyan ku sikandan te, ‘Emun ebpezumdumahan a keniyu wey edtumanen niw is langun he menge suǥù ku, egkehimu kew he menge etew ku, ne egkehimu a he Megbevayè niw. \v 5 Ne zutun, edtumanen ku is impenaad ku ziyà te menge kepuun niw he ebeǥayan ku sikandan te meupiya wey selebpeten he tanà. Ne haazà is tanà, iyan is tanè niw ǥuntaan.’ ” \p Midtavak a te, “Berakat he metuman, \sc Nengazen\sc*.” \p \v 6 Migkaǥi en maan is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Kegiya nu heini he menge lalag diyà te menge inged diyà te Juda wey ziyà te menge zalan diyà te Jerusalem: Tentenuzi niw wey tumana niw is menge sulunuzen dutun te kebpekid-uyun ku keniyu. \v 7 Puun pa te timpu te kebpeǥewasa ku te menge kepuun niw ziyà te Ehipto ne taman en guntaan, edsiguduwan ku en sikandan ebpetizeeni he pezumdumahi e zan. \v 8 Piru wazà sikandan mebpemineg wey medtuu. Iyan dan nasì mibpezumdumahan is kesinupaken te mezaat he gehinawa zan. Midsuǥù ku sikandan he tumana zan is kebpekid-uyun ku kandan, piru wazè dan heini tumana. Umbe mibpeseǥazan ku kandan is langun he rawak he ingkesurat kayi te kebpekid-uyun ku.” \p \v 9 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Duen menge tig-Juda wey menge tig-Jerusalem he mibpelanu te ebpekesuǥat kayi te kedì. \v 10 Midsunud dan is menge salà te menge kepuun dan he wazà mebpemineg te menge lalag ku. Mid-azap daan sikandan te zuma he menge ed-ezapen. Is menge tig-Israel wey menge tig-Juda neked-iring su pudu zan midrapas te kebpekid-uyun ku he midhimu ku ziyà te menge kepuun dan. \v 11 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te ibpaaǥi ku ziyà te kandan is kezeetan he kenè dan egkelikayan. Ne minsan ebuyù pa sikandan te tavang kayi te kediey ne kenè ku sikandan ebpemineǥen. \v 12 Ne ziyà sikandan ebuyù te tavang te menge ed-ezapen he ebpemuhaten dan te edtutungen he veyewà, piru kenà heini ebpeketavang kandan emun egkeumahan dan en te kezeetan. \p \v 13 “He menge tig-Juda, utew mezakel is menge ed-ezapen niw, iring kezakel te menge inged niw. Ke sengemenu kahabet is menge zalan diyà te Jerusalem ne iyan daan kahabet te menge pemuhatà he para edtutungan niw te veyewà he para te utew mezaat he ed-ezapen he si Baal. \p \v 14 “Umbe sikew Jeremias, kenè ka pengemuyù para kayi he menge etew. Kenè ka pehizuhizu kedì para kandan, su kenè ku sikandan ebpemineǥen emun ed-umawen e zan dutun te timpu te kedlised dan. \v 15 Is menge etew he mibmahal ku mibaal te mahabet he mezaat he menge vaal. Guntaan, wazè dan ketenged te kedhendiyà te valey ku he ed-ezapan. Is menge pemuhat dan kenà ebpekeeǥen te kezeetan he ebpekeuma ziyà te kandan. Emun ebaal zan te mezaat igkelipey zan pa heini!” \p \v 16 Dengan impetug-iring sikandan te \sc Nengazen\sc* te merapung he kayu he ulibu he zuen din mahabet he meupiya he menge veǥas. Piru ǥuntaan kesevaha zà sikandan egkeremaǥa te vagyu ne egkengezeetan dan en, he iring te nengetamped he menge subpang he inrapug. \v 17 Is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem iyan midtukud te Juda wey Israel, iyan, guntaan midsuǥù sikandin he zezeeti heini tenged te mezaat he menge vaal te menge etew kayi. Midhimu zan he mepauk sikandin tenged te kebpemuhata zan ki Baal pinaaǥi te kedtutung te veyewà. \s1 Is Kebpelenuwi ki Jeremias \p \v 18 Migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc* mehitenged te kebpelenuwi kedì te menge kuntada. \v 19 Iring a te kerehidu he wazè din hanew he ed-uwiten en bes diyà te lepeey. Wazè ku metueni he zuen bes pelanu zan he edhimetayan e zan. Ke sikandan te, “Edhimetayan tew sikandin iring te kebpiley te kayu he zuen din beǥas, su para maawà sikandin kayi te kelibutan su wey kenè en metenuzi.” \p \v 20 Piru mid-ampù a, ke siak te, “He \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, metazeng is kedhukum nu wey nesayud ka te isip wey gehinawa te etew. Ipeehè nu kedì is kebelesi nu kandan, su insarig ku kenikew is kasu ku.” \p \v 21-22 Egkesuatan te menge etew ziyà te Anatot he himetayi a emun kenà a ed-engked te kebpenudtul te menge lalag te \sc Nengazen\sc*. Umbe iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, “Edsilutan ku sikandan. Ebpematey te tebek is menge vetan-en he menge maama kandan, ne ebpematey te vitil is menge vatà kandan. \v 23 Wazà egkesamà he uuyag te menge tig-Anatot, su ebpeeǥiyan ku sikandan te kezeetan dutun te timpu te kedsiluti ku kandan.” \c 12 \s1 Is menge Riklamu ni Jeremias \p \v 1 He \sc Nengazen\sc*, layun hustu is kukuman nu emun edriklamu a ziyà te kenikew. Ne ǥuntaan ed-insà a mehitenged te hustu he kukuman nu: Maan is ed-uswag is menge lalung? Maan is dezeyaan is ked-ubpà te menge etew he midluib kenikew? \v 2 Midtuvazan nu sikandan iring te kayu he nendalid he midtuvù wey nemeǥas. Ne pinaaǥi zà te vèbà is kebeǥayi zan kenikew te zengeg ne kenà diyà ebpuun te ǥehinawa zan. \v 3 Piru siak nekilala a kenikew, \sc Nengazen\sc*. Neehè nu is mibpemeelan ku ne netuenan nu ke hengkey is kegkilelaa ku kenikew. Guyuza nu heini he menge etew he iring te eguyud ka te kerehidu he edlepaan. Itapid nu sikandan he para te edlepaan. \v 4 Keenu egkeengked is kebmemaza te tanà wey kegkeǥangu te menge sagbet diyà te langun he menge vevesukà? Nemematey is menge langgam wey menge tagbis tenged te kelelalung te menge etew he ed-ubpà keniyan he tanà. Migkaǥi pa sikandan te, “Wazè mebpekilavet is Megbevayà te egkepeveyaan tew.” \s1 Is Tavak te \sc Nengazen\sc* \p \v 5 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Jeremias, emun neveley ka te kebpekidlumbè nu te menge etew, wey pe man ke kudà is edlumbaan nu? Emun ebpeketulung ka ebpekeuseng diyà te mehiǥawan he lugar, wey pe man ke diyè ka te ketelunan he uvey te Wahig he Jordan? \v 6 Minsan is menge suled nu he maama, he sakup pezem te pemilya nu, ne midluib kenikew. Mezaat is pelanu zan diyà te kenikew. Kenè ka sarig kandan minsan meupiya pa is egkeǥiyen dan diyà te kenikew. \p \v 7 “Inselikwey ku is menge etew ku he iyan is nasyun he migaked ku. Imbeǥey ku is mibmahal ku he menge etew ziyà te menge kuntada zan. \v 8 Midsukul zan kediey he iring te edhiniǥer he erimaung diyà te ketelunan, umbe egkeepesan ku sikandan. \v 9 Iring sikandan te tagbis he ebpendawi. Ne ǥuntaan, iyan sikandan edewiyen te midliǥuy he menge tagbis he ebpendawi. Edtiǥumen ku is langun he zumezaas he menge langgam su ibpezawi ku zaan sikandan. \v 10 Midezeetan te mahabet he menge pengulu is Juda he mid-isip ku he pemuleey ku te paras. Midtekutakan dan heini is mekempet he tanè ku ne midhimu zan he sibsivayan. \v 11 Midhimu zan heini he lugar he wazè din en pulus diyà te etuvangan ku. Ne nehimu heini he sibsivayan su wazè en edseǥipà kayi. \v 12 Ebpekeuma ziyà te zemilag he menge vuvungan diyà te disirtu is ebpendezaat te tivuuk he tanà, ne wazà ebpekepelaǥuy te menge etew zutun. \v 13 Ebpemula is menge etew ku te trigu piru zuǥi is egkeraǥun dan. Mibpurung dan medhaǥù piru wazè dan nekuwa. Nekeraǥun dan te keelezan tenged te utew ku kegkepauk.” \p \v 14 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Iyan heini ebeelan ku ziyà te langun he mezaat he meǥinged diyà te menge nasyun he nekeelingkus te Israel, he midezaat te tanà he imbeǥey ku te menge etew ku para mepengevilin dan: Ebpepeleǥuyan ku kandan is tanè dan, iring te kebpepeleǥuwi ku te menge tig-Juda te tanà te mibihag kandan. \v 15 Piru ziyà te huziyan he timpu egkehizuwan ku heini he menge meǥinged ne idlikù ku sikandan diyà te keugelingen dan he tanà. \v 16 Emun ebpurungan dan ed-istudyuwi is menge paaǥi te kebpengungubpaan te menge etew ku ne edheǥeten dan is penangdù dan pinaaǥi te ngazan ku, iring te impenurù dan dengan te menge etew ku he kedheǥeta te penangdù pinaaǥi te ngazan ni Baal, egkehimu zan he kevahin te menge etew ku. \v 17 Piru emun kenà dan ebpezumazuma kedì, ebpepeleǥuyan ku iyan kandan is tanè dan wey edezeetan ku. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 13 \s1 Is Sempità Mehitenged te Bahag he Linu \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Hipanew ka ne pemasa ka te vahag he linu, ne ivevahag nu heini. Piru kenè nu heini pìpii.” \v 2 Umbe, nemasa a te vahag he linu, ne imbevahag ku heini, su iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*. \p \v 3 Ne mid-uman en maan megkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 4 “Levasa nu heeyan is mibpemasa nu he vahag ne hendiyè ka te Perath ne ieles nu heeyan is bahag diyà te budsi te vatu.” \v 5 Umbe, midhendiyà a te Perath ne in-eles ku ziyà sikan is bahag sumalà te insuǥù te \sc Nengazen\sc* kediey. \p \v 6 Ne hein neuǥet en, migkeǥiyan ad maan te \sc Nengazen\sc* te, “Hendiyè ka te Perath ne kuwaa nu sikan is bahag he impeeles ku kenikew ziyà.” \v 7 Umbe, midhendiyà a te Perath, ne migkuwa ku kes bahag diyà te mid-elesan ku zuen, piru merunut en heini ne kenè en egkeǥamit. \v 8-9 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Iring daan keniyan is egkehitavù te kebpehambug te menge tig-Juda wey kebpelavew te menge tig-Jerusalem. \v 10 Heini is lalung he menge etew kenè dan edtuman te menge lalag ku. Ebpezumdumahan dan is kenà kegkemepezumdumahan te gehinawa zan, ne ebpenilbi zan wey ed-azap te zuma he menge ed-ezapen. Ne egkeiring sikandan te vahag he wazè din en pulus. \v 11 Is bahag egkeheǥet diyà te hawak te etew, ne egkesuatan ku zaan he is langun he menge etew ziyà te Israel wey Juda ne meheǥet is kegewezi zan kediey. Midhimu ku sikandan he menge etew ku, su para mevantug a wey para meveǥayi a te zengeg, piru kenè dan ebpemineg kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \s1 Is Sempità Mehitenged te Lundis he Teleǥuey te Binu \p \v 12 “Jeremias, keǥiyi nu is menge etew ziyà te Israel he siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, migkaǥi a te, ‘Is langun he lundis he teleǥuey niw te vinu ne kinahanglan he egkepenù te vinu.’ Ne emun egkeǥiyan ke zan te, ‘Netuenan dey en he pudu egkepenù te vinu is langun he lundis he teleǥuey zey.’ \v 13 Keǥiyi nu sikandan he iyan heini ibpesavut ku: Edsilutan ku is langun he meǥinged kayi he tanà ragkes is menge hadì, he menge kevuwazan ni David, menge memumuhat, menge ebpeneuven wey is langun he meǥinged te Jerusalem. Edhimuwen ku sikandan he iring te egkengelangut. \v 14 Ibpebevantig ku sikandan, is menge ginikanan wey menge anak. Kenè ku ibpeehè kandan is hizu ku zutun te kedezeeti ku kandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \s1 Petizaan Mehitenged te Kebpelavew \p \v 15 Purung kew pemineg, ne kenè kew mebpelavew su migkaǥi heini te \sc Nengazen\sc*. \v 16 Beǥayi niw te zengeg is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw mintras wazè din pa ipeseǥazi keniyu is kerusireman, wey mintras wazè kew pa mekesukung te merusirem he menge vuntud. Is kerayag he ebperetengen niw edhimuwen din he utew merusirem. \v 17 Emun kenè kew pa edtuu, ne edsineǥew a te meeles tenged te utew niw kebpelavew. Edsineǥew a te kenà alang-alang he edtudà is menge luhè ku, su ebihaǥen man is menge etew te \sc Nengazen\sc*. \p \v 18 Midsuǥù a te \sc Nengazen\sc* te kegkaǥi ziyà te hadì wey ziyà te iney zin he mebpenaug en sikandan diyà te pinuuwè te kedhadi dan su hapit en id-awà diyà te kandan is mekempet he menge kuruna zan. \v 19 Edsirahan is menge pultahan te menge inged diyà te Negev, ne wazè en ebpekeǥawas wey wazè en ebpekeseled kayi. Ne ebihaǥen is langun he menge etew ziyà te Juda. \p \v 20 Ahàa niw is menge kuntada he ebpekeuma he ebpuun diyà te zizaya. He Jerusalem, hendei en is menge meǥinged he impehivantug nu, he insarig ku kenikew wey nu maatur? \v 21 Kenè be ibmesakit te ǥehinawa nu ke egkezizalem ka te ǥehem te nasyun he kunaan nu ke kezapig nu? Kenè ke ve vuwa egkesekitan iring te vahi he ed-anak? \v 22 Kenè ke ve vuwa ebpekeinsà diyà te ǥehinawa nu ke maan is nehitavù heini ziyà te kenikew? Midezeetan ka he iring te vahi he midlayug, su tenged te mahabet he menge salè nu. \v 23 Egkehimu ve he ed-ilisan te meitem he etew is meitem he kedlulundis din? Egkehimu ve ke id-awà te langgam he liyupardu is kavang din? Kenà egkehimu! Umbe sikiyu zaan is menge tig-Jerusalem, kenè kew ebpekevaal te meupiya, su neleyaman niw en is kebaal te mezaat. \p \v 24 Ibpeyapat ku sikiyu he iring te ukap he inlayap te keramag he ebpuun te disirtu. \v 25 Iyan heini egkepeveyaan niw he kediey he kebayà para keniyu, su ǥeina te midlipatan a keniyu, ne midsarig kew te kenà tutuu he menge megbevayà. \v 26 Edlevasan ku sikiyu su wey kew mepeel-elezi. \v 27 Neehè ku is utew mezaat he menge vaal niw he iyan is ked-azap niw te zuma he menge ed-ezapen diyà te menge vuvungan wey menge vevesukà. Neiring kew te vahi he mengungumpadi he utew subra is kegkeeriǥi zin, wey te mekeeled-eled he vahi he ebelegyà te zengeg din. Mekehizuhizu kew is menge tig-Jerusalem! Keenu vuwa egkaawà is keremerik niw? \c 14 \s1 Is Utew Gulavung diyà te Juda \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* kayi te kedì mehitenged te meluǥayad he ǥulavung: \v 2 “Egkeseeng utew is Juda; is menge inged kayi ebpengguyaan. Ebpemekepimpinuu is menge meǥinged kayi he tanà is egkengeseeng, ne egkezineg is ebpemenineǥew ziyà te Jerusalem. \v 3 Midsuǥù te menge sepian is menge suluǥuen dan te kedsekezu. Midhendiyè dan te menge vudsi he punduwà te wahig piru wazà wahig. Umbe midlikù dà sikandan he wazè meteǥui is menge teleǥuey zan. Ne tenged te kegkeseeng dan wey kegkeeled dan, midtembunan dan is menge ulu zan. \v 4 Nemeka is tanà su wazà uzan. Ne tenged te kegkeeled te menge perevasuk midtembunan dan is menge ulu dan. \v 5 Minsan is selazeng mid-ewaan din is beǥu pa he in-anak din su wazè sagbet he egketabtab din. \v 6 Is leew he menge asnu ebpemenhitindeg diyà te zemilag he menge vuvungan is ebelhalen he henduen be te egkemezahan he leew he menge asu. Mibmerusirem en is ked-ehè dan tenged te wazè dan en egketabtab.” \p \v 7 Migkaǥi is menge etew te, “He \sc Nengazen\sc*, nekesalè key ziyà te kenikew. Layun dey sikew ed-iniyuǥi, ne ereg key he edsilutan. Piru tevangi key para meveǥayi ka te zengeg. \v 8 He \sc Nengazen\sc*, diyè dà te kenikew is perateng dey te menge Israilihanen. Iyan ka ebpekelibri kenami emun timpu he edlised key. Maan is henduen te lumelengyawè ke zà kayi te kenami? Maan is henduen te humuhulevungè ke zà kayi te tanè dey? \v 9 Ingketingkemed nu ve heini he menge hitavù? Maan is henduen ka te sundaru he wazè din egkehimu te kedtavang? Duma zey sikew, \sc Nengazen\sc*. Ne menge etew key kenikew, umbe kenè key kenikew pesegdana.” \p \v 10 Iyan heini tavak te \sc Nengazen\sc* te menge etew: “Ingkelipey niw is kebpekeziyu kediey; mid-ulaula niw is minsan hengkey he egkesuatan niw. Umbe kenè ku en sikiyu egkilelaan he menge etew ku. Edtentenuzan ku is kelelalung niw ne edsilutan ku sikiyu tenged te menge salè niw.” \p \v 11 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Kenè ka pengemuyù para te keupiyaanan kayi he menge etew. \v 12 Minsan mebpuasa pa sikandan, ne kenè ku ebpemineǥen is kebuyù dan te tavang kayi te kediey. Minsan mebpemuhat pa sikandan te menge pemuhat he edtutungen wey pemuhat he para gasa, ne kenè ku heini edewaten. Kekenà, ebpenhimetayan ku sikandan pinaaǥi te tebek, bitil, wey menge vangkit.” \p \v 13 Piru migkaǥi a te, “He Nengazen he MEGBEVAYÀ, netuenan nu he layun sikandan egkeǥiyi te menge ebpeneuven he wazè kun ebpekeuma he tebek wey vitil, su geina te migkaǥi ka he ebeǥayan nu sikandan te kelinew kayi te nasyun dan.” \v 14 Midtavak is \sc Nengazen\sc*, “Ne haazà he menge ebpeneuven tarù is menge tagnè dan pinaaǥi te ngazan ku. Wazè ku sikandan suǥùa, ne wazà a mebpekidlalag kandan. Is inseysey zan keniyu he nengelewasan dan ne kenà diyà ebpuun te kediey; is menge tagnè dan he wazè din pulus diyè dà ebpuun te limbungan he isip dan. \v 15 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc*, egkaǥi a he edsilutan ku heini is teruen he menge ebpeneuven. Ebpenagnè dan pinaaǥi te ngazan ku, minsan wazè ku sikandan suǥua. Egkaǥi pa sikandan he wazà tebek wey vitil he egkehitavù kayi he nasyun. Piru heeyan he menge ebpeneuven egkengezeetan gihapun pinaaǥi te tebek wey vitil. \v 16 Ne mehitenged te menge etew he midseysayan dan te menge ibpeseyuzan dan, ebpemematey zan ne ibpenimbag sikandan diyà te menge zalan te Jerusalem. Ebpematey zan tenged te tebek wey vitil. Wazè edleveng kandan wey te menge esawa zan wey menge anak dan. Ibpeǥezaman ku kandan is silut he ereg kandan.” \p \v 17 “Jeremias, keǥiya nu heini te menge etew, ‘Maandew wey mezukilem ne kenè en egkeengked is kebpekesineǥew ku su zekelà is palì te menge etew ku ne utew sikandan egkesekiti. \v 18 Emun edhendiyà a te menge vevesukà wey menge inged, egkeehè ku is mibpematey te tebek wey vitil. Is menge ebpeneuven wey is menge memumuhat mibpedayun te vuluhaten dan, piru wazè dan metueni ke hengkey is mibeelan dan.’ ” \s1 Midangep is menge Etew ziyà te \sc Nengazen\sc* \p \v 19 He \sc Nengazen\sc*, inselikwey nu en be is Juda? Egkeepesan nu ve is Jerusalem? Maan is mibpurungan key kenikew pelii, ne kenè key en egkeulian? Ebperateng key he ebeǥayan key kenikew te kelinew, piru wazè dey heini mezawat. Ebperateng key he ebewian key kenikew wey key meulii, piru kegkahandek is nekeuma ziyà te kenami. \v 20 He \sc Nengazen\sc*, mid-angken dey is kelelalung dey wey is menge salà te menge kepuun dey. Nekesalè key ziyà te kenikew. \v 21 He \sc Nengazen\sc*, tenged te zengeg te ngazan nu, edhengyuan ku sikew he kenè key kenikew iselikwey. Kenè nu ituǥut he egkependezeisey is lavew he pinuuwè nu te kedhadì. Tentenuzi nu is kebpekid-uyun nu kenami, ne kenè nu heini pekyasa. \v 22 Ebpekehimu ve te ebpeuzan is menge ed-ezapen diyà te menge nasyun? Minsan is langit kenà ebpekehimu he ebpeuzan te kandin dà he ketau, kekenà, iyan ke zà, \sc Nengazen\sc*, he Megbevayè dey. Iyan ke zà ebpekehimu kayi, umbe ebperateng key ziyà te kenikew. \c 15 \s1 Is Silut para te menge Etew te Megbevayà \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Minsan si Moises pa wey si Samuel is ebpehizuhizu kediey para kayi he menge etew, ne kenè ku sikandan egkehizuwan. Umbe ipekeziyù sikandan kayi te etuvangan ku. Ipawè niw en sikandan! \v 2 Emun ed-insà sikandan ke hendei zan ebpevayà, keǥiyi nu te iyan heini migkaǥi ku: Is midtelaan en is kebpatey zin ne ebpatey. Is duma ibanglis kandan is kebpatey pinaaǥi te tebek, ne is duma pinaaǥi te vitil. Ne is duma pa ibanglis kandan is kegkevihag. \v 3 Ibpeseǥazan ku kandan is heepat he klasi te kezeetan: Ebpenhimetayan sikandan pinaaǥi te tebek, idtangag te menge asu is menge lawa zan te ebpematey, egkeenen sikandan te menge tagbis, ne is egkesamà he menge lawa zan ed-eminen egkeena te zumezaas he menge langgam. \v 4 Edhimuwen ku he kerkera tenged te kegkelimezangi is langun he ginhedian te kelibutan he ebpekaahà te egkeula-ula kandan te menge etew ku. Egkeula-ula heini tenged te mibeelan ni Manase he anak ni Hezekia diyà te Jerusalem hein iyan sikandin nehimu he hadì te Juda. \p \v 5 “Sikiyu is menge etew te Jerusalem, hentei vuwa is egkehizu keniyu? Hentei is egkeseeng keniyu? Hentei vuwa is ebpenginginsà ke hengkey en is kebpekesavuk niw? Wazà! \v 6 Inselikwey a keniyu; layun a keniyu ed-iniyuǥi. Umbe egemiten ku is gehem ku te kedezaat keniyu. Neperahan ad he ebpaahà te hizu ku keniyu. \v 7 Edsilutan ku sikiyu ziyà te menge pultahan te inged pinaaǥi te kebpeyapata ku keniyu iring te ukap he inlayap te keramag. Edezeetan ku sikiyu wey is menge anak niw, su wazè kew med-engked te mezaat he menge vaal niw. \v 8 Ibpemahabet ku is menge vahi keniyu he egkevalu, henduen be te edhuna pa he mahabet sikandan kenà te pantad diyà te veyvey. Meudtu, ne edsuǥuen ku is ebpendezaat te menge iney te menge anak niw he maama. Egketik-awan kew egkeumahi te kegkeseeng wey kegkahandek. \v 9 Egkelipeng wey edlised he egehinawa is iney he ebpatey is pitu he anak din he menge maama. Is menge anak din egkeiring te andew he midsayu medsanlep. Egkepeel-elezan sikan is egkaawà diyà te kandin is menge anak din. Ne is egkesamà he uuyag ibpehimetayan ku te menge kuntada zan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \s1 Midriklamu si Jeremias \p \v 10 Utew a mekehizuhizu! Deyzey pa ke wazà ad ianak te iney ku! Layun a egkuntedaha te menge etew ziyà te tivuuk he Juda. Wazè ku man pezem neutangan etawa impeutang, piru edrewakan a te langun. \v 11 Midtavak a te \sc Nengazen\sc* te, “Benar iyan, egkehimu zed he meupiya is langun para kenikew. Emun timpu te kedlised wey kegkezeeti te menge kuntada nu edhangyù dan he ipengemuyù nu sikandan.” \v 12 Iring te wazà ebpekevadtì te kebilya he putew etawa brunsi, ne wazà daan ebpekezaag te menge kuntada he ebpuun diyà te zizaya. \v 13 Ibpaaǥew ku te menge kuntada niw is menge ketiǥeyunan niw wey menge azen niw tenged te langun he salà he nehimu niw kayi te tivuuk he nasyun. \v 14 Ibpeuripen ku sikiyu te menge kuntada niw ziyà te lugar he wazè niw metueni. Ne ibpeǥezaman ku keniyu is pauk ku he iring te edriyubriyub he hapuy. \p \v 15 Migkaǥi si Jeremias te, “He \sc Nengazen\sc*, netuenan nu is langun he nehitavù kediey. Tentenuzi a wey uǥupi a. Belesi nu is edtinguhà te kezeetan ku. Netuenan ku he kenè ka melemu egkepauk, umbe kenè nu kuwaa is untung ku. Tentenuzi nu is ked-entusa ku te keelezan tenged kenikew. \v 16 Hein nekidlalag ka kedì nemineg a kenikew. Is menge lalag nu iyan ebpekelipey kedì ne migkaǥi ka he ǥaked a kenikew, he \sc Nengazen\sc* he Megbevayà he Mekeǥeǥehem. \v 17 Wazà a medtampu te kedlipeylipey wey kegkebibu te zuma. Mibpimpinuu a he midsebsevaha su netuenan ku is menge paaǥi nu ne midhimu nu he utew ku igkererengiti is kelelalung dan. \v 18 Maan is kenè en egkepangkus is kegkesekiti ku? Maan is kenà egkeulian is palì ku? Kenè en be heini egkevewian? Id-awè nu ve is perateng ku he iring te wahig he egkemezahan penahun te gulavung?” \p \v 19 Umbe, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Emun ed-iniyuǥan nu is salè nu, ibpelikù ku sikew kayi te kedì su wey ka mekepedayun he ebpenilbi kedì. Emun egkaǥi ka te menge lalag he zuen din pulus ne kenà menge lalag he wazè din pulus, edhimuwen ku sikew he perekaǥi ku. Kinahanglan he iyan sikandan ebpekezangep diyà te kenikew, ne kenè ka iyan ebpekezangep diyà te kandan. \v 20 Edhimuwen ku sikew he iring te melig-en he verengbeng he brunsi he kenà egkelewangan kayi he menge etew. Ebpekidtebek sikandan kenikew piru kenè ke zan egkezaag, su eduma a kenikew para te kedlavan wey kedlibri kenikew. \v 21 Uya, edlibriyen ku sikew puun te ǥehem te menge lalung wey mesipala he menge etew.” \c 16 \s1 Wazà Itugut ki Jeremias is Kebpengesawa \p \v 1 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 2 “Kenè ka mebpengesawa wey med-anak kayi he lugar. \v 3 Egkeǥiyen ku kenikew ke hengkey is egkehitavù te menge vatà he egkengeetew kayi he lugar wey te menge ginikanan dan. \v 4 Ebpematey sikandan tenged te grabi he zaru. Wazè en egkesamà he egkeseeng wey edleveng kandan, kekenà, ebpekepeyapat is menge lawa zan he henduen be te menge tai he ebpekepeyapat diyà te tanà. Is duma kandan ebpematey tenged te tebek wey vitil, ne egkeenen sikandan te menge tagbis wey zumezaas he menge langgam.” \p \v 5 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Kenè ka medseled diyà te valey he zuen duen egkeseeng tenged te minatey. Kenè ka meseeng wey kenè ka mebpaahà te hizu ziyà te minsan hentei. Su in-awè ku en is tuvad ku, kebmahal ku, wey hizu ku kayi he menge etew. \v 6 Ebpematey is minsan hentei kayi he tanà, sepian man etawa pubri, ne wazà ebpekeleveng kandan wey wazà edlalew tenged kandan. Wazè en ebpelian din is lawa zin etawa ebpevangul su ibpetuusan din is kedlalew zin tenged te minatey he zuma zin. \v 7 Wazà ebpekeveǥey te keenen wey inumen he idlangan te edlalew he mibpetayan, minsan is mibpetayan te iney etawa amey. \v 8 Kenè ka zaan medseled diyà te valey he zuen duen keemuran te kegkaan wey ked-inum dutun. \v 9 Su iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi kayi: ‘Ibpeengked ku is kedlilipeylipey wey kedlipey kayi he lugar, minsan is kedlipey te beuǥu. Egkesaksiyan nu heini kayi te kenikew he timpu.’ \p \v 10 “Emun egkeǥiyen nu heini ziyà te menge etew, ne ke ed-insè sikandan te, ‘Hengkey ves is salà he nehimu zey ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew he iyan hinungdan te kebpetizeeni zin kenitew he egkeumahan kiw te zekelà he kezeetan?’ \v 11 Keǥiyi nu sikandan he iyan heini tavak ku: Iyan imbeeli ku kayi is geine te inselikwey a te menge kepuun niw. Nenilbi zan wey mid-azap te zuma he menge ed-ezapen. Inselikwey e zan ne wazè dan tumana is menge kesuǥuan ku. \v 12 Ne sikiyu edhuna kew pa he lalung kenà te menge kepuun niw. Wazè kew mebpezumazuma kedì, kekenà, iyan niw mibpezumdumahan is kenà mepezumdumahan he mezaat he gehinawa niw. \v 13 Umbe, edsegseǥen ku sikiyu puun kayi he tanà pehendiyà te tanà he sikiyu wey is menge kepuun niw wazè niw zuen hanew. Ne zutun ebpekevayèbayè kew te kedsilbi te zuma he menge ed-ezapen; ne kenè ku sikiyu egkehizuwan. \p \v 14 “Piru egkeuma zed is timpu he is menge etew kenè en maan ebpenangdù pinaaǥi te kegkaǥi te, ‘Ebpenangdù a pinaaǥi te uuyag he \sc Nengazen\sc* he mibpeǥawas te menge Israilihanen diyà te Ehipto.’ \v 15 Kekenà, egkaǥi zan te, ‘Ebpenangdù a pinaaǥi te uuyag he \sc Nengazen\sc* he mibpeǥawas te menge Israilihanen diyà te menge nasyun diyà te zizaya wey ziyà te langun he menge lugar he zutun din sikandan ipeyapat.’ Su idlikù ku sikandan diyà te tanà he imbeǥey ku ziyà te menge kepuun dan. \p \v 16 “Piru ǥuntaan, ibpehendiyè ku zep-a te kandan is mezakel he menge kuntada zan he iring te menge mengingisdà he edhingutel kandan. Is menge kuntada zan iring daan te menge mengengasu he ebpen-ahà kandan diyà te menge vuntud, menge vuvungan, wey ziyà te menge sihung te vatu. \v 17 Neehè ku is langun he menge vaal zan. Wazà nekeeles kayi te kediey. Neehè ku is menge salè dan. \v 18 Umbe, edtekepen ku is ibpevayad ku kandan tenged te kelelalung dan wey menge salè dan, su midremerikan dan is tanè ku pinaaǥi te mezaat wey wazè din untung he menge ed-ezapen.” \p \v 19 Migkaǥi a te, “He \sc Nengazen\sc*, iyan ka zesen ku wey eputà emun timpu te kelised. Ed-uvey ziyà te kenikew is menge etew ziyà te menge nasyun he ebpemuun diyà te nekedseselekawà he vahin kayi te kelibutan ne ke sikandan te, ‘Wazà pulus te menge ed-ezapen te menge kepuun dey. Wazà keupiyaanan he nehimu kayi ziyà te kandan. \v 20 Egkeveelan be te etew is megbevayè din? Emun egkeveelan din, ne kenà heeyan tutuu he megbevayà!’ ” \p \v 21 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Umbe ibpeehè ku kandan is gehem ku wey ebilidad ku su wey zan metueni he iyan a \sc Nengazen\sc*.” \c 17 \s1 Is Salà wey is Silut diyà te Juda \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge etew ziyà te Juda, is menge salè niw in-ukir ziyà te kenà mepezumdumahan he gehinawa niw, henduen be te menge litra he in-ukir ziyà te vatu etawa menge sungeysungey te menge suyuk te menge pemuhatè niw. \v 2 Minsan is menge anak niw ed-azap diyà te menge pemuhatè niw wey te menge tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera diyà te sihung te merapung he kayu wey ziyà te puntur te menge vuntud, \v 3 ragkes is diyà te menge vuvungan diyà te vevesukà. Umbe ibpaaǥew ku te menge kuntada niw is menge ketiǥeyunan niw wey menge azen niw, ragkes en is menge simbahan niw ziyà te metikang he menge lugar, tenged te salà he neveelan kayi te tivuuk he nasyun. \v 4 Egkaawà diyà te keniyu is tanà he imbeǥey ku keniyu. Ibpeuripen ku sikiyu te menge kuntada niw ziyà te tanà he wazè niw zuen hanew, su midhimu niw he mepauk a te pauk he zekelà su henduen be te edriyubriyub he hapuy he kenà egkeevukan.” \p \v 5 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Edrewakan ku is etew he ed-awà kayi te kedì ne edsarig dà te etew. \v 6 Iring sikandin te pinemula ziyà te sibsivayan he kenè en edekelà. Ebpekeubpà sikandin diyà te memaza wey timusen he tanà he wazà duen ed-ubpà. \v 7 Piru deyzey mulà is etew he edsarig kedì, he kayi te kedì is perateng din. \v 8 Iring sikandin te kayu he impemula ziyà te veyvey te wahig, he edhendiyà is menge zalid din te wahig. Heini he kayu kenè egkahandek wey egkeseeng emun ebpekeuma is meluǥayad he gulavung. Is menge zahun din layun meilem ne kenà edsalang he ebpemeǥas. \v 9 Utew limbungan is gehinawa te etew ne wazà meupiya he egkehimu zin. Hentei is egketau ke sengemenu is kezaat kayi? \v 10 Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, netau a te gehinawa wey isip te etew. Ebelesan ku is etew sumalà te vetasan din wey menge ulaula zin. \v 11 Is etew he nekaangken te ketiǥeyunan pinaaǥi te mezaat he paaǥi ne iring te tagbis he mid-eren te kenà kandin he impis. Diyà te huziyan he timpu emun edliwezeenan en sikandin, egkaawà diyà te kandin is ketiǥeyunan din ne ebpekelepew is ketetaleng din.” \p \v 12 He \sc Nengazen\sc*, is baley nu iyan mekempet he pinuuwè nu te kedhadì puun pa zengan. \v 13 Iyan ka \sc Nengazen\sc*, egkeperateng te menge Israilihanen. Egkepeel-elezan is langun he mid-awà diyà te kenikew. Idleveng sikandan diyà te zizalem te tanà, su inselikwey ke zan, is serebseb he ebpekeveǥey te untung. \p \v 14 He \sc Nengazen\sc*, iyan ke zà ebpekevawì kedì wey a meulii; iyan ke zà ebpekelibri kediey. Iyan ka midalig ku. \v 15 Migkaǥi is menge etew kayi te kedì te, “Hendei en sikan is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*? Maan be te wazè pa heini mehitavù.” \v 16 He \sc Nengazen\sc*, wazè ku lemlemuwi is buluhaten ku he kebantey te menge etew nu. Wazè ku sikew peǥesa he ipeseǥazi nu en kandan is kezeetan. Netuenan nu is mibpengaǥi ku. \v 17 Kenà a kenikew pelihendeka, su iyan ka eputè ku emun timpu te kezeetan, \v 18 Peel-elezi nu wey pelihendeka nu is menge edtinguhà te kezeetan ku, ne kenà a mulà. Ipeseǥazi nu kandan is kezeetan su para mengezeeti sikandan is langun. \s1 Is Andew te Kedhimeley \p \v 19 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Hitindeg ka ziyà te menge pultahan te Jerusalem. Diyè ka huna hitindeg te pultahan he veyeey te menge hadì te Juda, ne emun egkepasad, ne ziyè ke en te zuma he menge pultahan. \v 20 Ne keǥiyi nu is menge etew te, ‘Pemineǥa niw is lalag te \sc Nengazen\sc*, sikiyu is menge hadì wey menge meǥinged kayi te Juda, ragkes kew en is menge meǥinged te Jerusalem he ebayà kayi he pultahan. \v 21 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Emun mibpekeveǥat niw is keugelingen niw, kenè kew edterebahu wey ed-uwit te menge velegyè niw zutun te timpu te Andew te Kedhimeley. \v 22 Uya, kenè kew iyan edterebahu wey ed-uwit te menge velegyè niw puun te menge valey niw zutun he andew. Isipa niw heini he segradu he andew. Insuǥù ku heini te menge kepuun niw, \v 23 piru wazè dan mebpemineg kediey. Kenà sikandan mepezumdumahan! Kenè dan edewaten is kebmensuwa ku kandan. \v 24 Piru emun ebpezumazuma kew kedì, he kenè kew edterebahu etawa ed-uwit te menge velegyè niw ziyà te menge pultahan te Jerusalem dutun te Andew te Kedhimeley, kekenà, ed-isipen niw heini he segradu he andew para kediey, \v 25 ne layun duen egkahadì kayi te Jerusalem he kevuwazan ni David. Ed-untud is hadì wey menge upisyal zin te menge kerwahi wey menge kudà ne ebparid sikandan pinaaǥi te kedselang te menge pultahan te inged, duma te menge etew te Juda wey Jerusalem. Ne heini is inged he Jerusalem egkeubpaan taman te taman. \v 26 Edsimba is menge etew ziyà te valey te \sc Nengazen\sc* he ebpemuun diyà te menge lugar he nekeelingkus te Jerusalem wey ziyà te menge inged diyà te Juda wey Benjamin, wey ziyà te menge mibuntud-buntud diyà te edsenlepan, diyà te menge vuvungan, wey ziyà te Negev. Ed-uwit dan diyà te valey ku is menge pemuhat he edtutungen wey zuma pa he menge pemuhat, iring te pemuhat he para gasa, pemuhat he para te kebpeselemat, wey menge veyewà. \v 27 Iyan, emun kenè kew edsunud kediey su kenè niw ed-isipen he segradu he andew is Andew te Kedhimeley, kekenà, ed-uwit kew te menge velegyè niw ziyà te menge pultahan te Jerusalem dutun he andew, ebinsulan ku is menge pultahan te Jerusalem ragkes is melig-en he menge vahin kayi he inged, ne wazà ebpekeevuk kayi he hapuy.’ ” \c 18 \p \v 1 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 2 “Hendiyè ka te valey te mendiziyun, ne zutun egkeǥiyen ku kenikew is menge lalag ku.” \v 3 Umbe, midhendiyà a te valey te mendiziyun ne zutun neehè ku he kemulu pa sikandin ebaal te ziniyun. \v 4 Emun ganì kenà meupiya is purma zutun te ziniyun he ebeelan din, ne edhelinen din heini taman te egkehimu is purma he egkesuatan din. \p \v 5 Ne zutun migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc*, \v 6 “He menge etew te Israel, kenè ku ve egkehimu ziyà te keniyu is iring te mibeelan duen te mendiziyun duen te vasak? Iring te sikan is basak ne ziyà te velad duen te mendiziyun, ne sikiyu ziyè kew zaan te velad ku. \v 7 Emun egkaǥi a he is sevaha he nasyun etawa ginhedian egkaawà is gehem din wey egkezeetan, \v 8 ne is menge meǥinged dutun te nasyun etawa ginhedian ed-engked te kelelalung, kenè ku edleusen is pelanu ku te kedezaat kandan. \v 9 Ne emun egkaǥi a he ebpekeenew wey ed-umanan ebenguna is sevaha he nasyun etawa ginhedian, \v 10 ne is menge meǥinged dutun te nasyun ebaal te kelelalung wey kenà ebpezumazuma kediey, ne kenè ku edleusen is pelanu ku he para te keupiyaanan dan. \p \v 11 “Umbe keǥiyi nu is menge etew ziyà te Jerusalem he iyan heini migkaǥi ku: ‘Pemineg kew! Mid-andam ku is mibpelanuwan ku he kezeetan para keniyu. Umbe engkezi niw en is mezaat he vetasan niw. Beǥuwe en te kada sevaha keniyu is menge vetasan din wey menge ulaula zin.’ \v 12 Piru edtavak is menge etew te, ‘Kenè en egkehimu! Edsiguduwan dey en is menge vaal zey; edsunuzen dey is kenà kegkemepezumdumahan te gehinawa zey!’ ” \p \v 13 Umbe, iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Duen be nehitavù diyà te zuma he menge nasyun he migkaǥi te iring kayi? Is Israel he iring te vahi he wazè pa mehileveti mibaal te utew mezaat he vaal. \v 14 Netunew ve is ayis ziyà te vetuwen he vuntud te Lebanon? Ed-engked be te kedtudà is meǥenew he wahig puun te menge vuntud? Kenà! \v 15 Piru is menge etew ku nelipatan e zan en. Midtutungan dan te veyewà is wazè din pulus he menge ed-ezapen. Mid-ewaan dan is hustu he zalan he kezaan en ne ziyè dan med-ikul te kenà hustu he zalan ne zutun sikandan meseligkat. \v 16 Egkehimu he mekevulungbulung is tanè dan ne edsudien heini taman te taman. Is langun he edsaǥad kayi ebpekepengelengkeleng tenged te kegkeinuinu wey kegkehandek dan. \v 17 Egkeiring a te keramag he ebpuun diyà te edsilaan he ebpeyapat kandan dutun te etuvangan te menge kuntada zan. Ed-iniyuǥan ku sikandan ne kenè ku edtevangan dutun te timpu te kegkezeeti zan.” \p \v 18 Ne migkaǥi is menge etew te, “Hendini kew, su ebpen-ehè kiw te paaǥi wey tew ikepeengked si Jeremias te kegkaǥi! Duen tew man daan menge memumuhat he ebpekepenurù kenitew te kesuǥuan wey menge ebpeneuven he ebpekeseysey ziyà te kenitew te menge lalag te Megbevayà. Umbe ebaal kiw te serupet he tudtul he ebpekezezaat kandin ne kenè tew en ebpemineǥen is ebpengeǥiyen din.” \p \v 19 Umbe, mid-ampù a, ke siak te, “He \sc Nengazen\sc*, tevangi a! Pemineǥa nu is ebpengeǥiyen te menge kuntada ku he idezaat dan kedì. \v 20 Meupiya is mibeelan ku ziyà te kandan ne ebelesan e zan te mezaat. Mibangbang sikandan su para meulug a zutun. Tentenuzi nu he midangep a ziyà te kenikew te kedhangyù he kenè nu en sikandan kepeuki. \v 21 Piru ǥuntaan, bey-ani nu en ke ebpematey is menge anak dan te vitil wey tebek. Bey-ani nu en he mevalu wey meewai te menge anak dan is menge vahi. Bey-ani nu en he ebpematey te zaru is menge maama kandan wey ebpematey te tebek is menge vetan-en he menge maama kandan. \v 22 Ipeerang nu sikandan tenged te utew kegkahandek emun ibpetik-ew nu ibpesurung diyà te menge valey zan is menge kuntada zan. Su mibangbang dan su para meulug a, wey midlitag sikandan su wey a melitag. \v 23 Piru netuenan nu \sc Nengazen\sc* is langun he pelanu zan te kedhimatey kedì. Umbe kenè nu sikandan peseyluwa te menge salè dan wey kelelalung. Pengelinteuwi nu he mezaag sikandan te menge kuntada zan dutun te edtengtengan nu sikandan. Siluti nu sikandan tenged te pauk nu.” \c 19 \s1 Is Neǥevà he Umuy \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Pemasa ka te umuy ziyà te mendiziyun. Ne zumaha nu is menge edumala te menge etew wey menge edumala te menge memumuhat, \v 2 ne hendiyè kew te Suǥud-suǥud he Ben Hinom, he uvey te Pultahan te Ibpehendiyà te Timbaǥà te Egkengeǥevà he menge Ziniyun. Ne tudtula nu zutun is migkaǥi ku ziyà te kenikew. \v 3 Kaǥi ka te, ‘He menge hadì te Juda wey menge etew ziyà te Jerusalem, pemineǥa niw is menge lalag te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel. Iyan heini migkaǥi zin: Ebpeeǥiyan ku te kezeetan heini he lugar he igketingkemed te minsan hentei he ebpekezineg duen. \v 4 Umbe ebeelan ku heini, su inselikwey a te menge etew ku, ne heini he suǥud-suǥud midhimu zan he pemuhatà te menge pemuhat he edtutungen he para te zuma he menge ed-ezapen. Menge ed-ezapen he wazè dan ganì mekilala wey minsan is menge kepuun dan wey is menge hadì diyà te Juda ne wazà mekekilala. Ne ebpenhimatey pa sikandan te wazè pa hanew he menge vatà kayi he lugar. \v 5 Mibpetukud pa sikandan te menge simbahan he para ki Baal, ne zutun dan ibpemuhat is menge anak dan he pemuhat he edtutungen para kandin. Wazè ku heini isuǥù kandan; wazè ku ganì meisip heini. \v 6 Umbe, pengandam kew, su iyan a, is \sc Nengazen\sc* migkaǥi te egkeuma is timpu he heini he lugar kenè en maan egngezanan te menge etew te Tofet etawa Suǥud-suǥud he Ben Hinom, kekenà, egngezanan dan te Suǥud-suǥud he Lepeey. \v 7 Kayi he lugar edezeetan ku is pelanu te menge tig-Juda wey menge tig-Jerusalem. Ibpehimetayan ku sikandan te menge kuntada zan pinaaǥi te tebek, ne ibpekaan ku is menge lawa zan te menge tagbis wey zumezaas he menge langgam. \v 8 Ibpezezeetan ku heini he inged ne egkehimu heini he edsudien. Egkeinuinu is langun he edsaǥad ne ebpekepenerektek sikandan tenged te kegkezeeti kayi. \v 9 Edliǥuyan heini he inged su edhimetayan is meǥinged kayi te menge kuntada zan. Egkeeminan is menge meǥinged duen te keenen. Umbe, egkeenen dan en is duma zan he etew, minsan is menge anak dan.’ ” \v 10 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Rupeta nu is umuy ziyà te etuvangan te menge etew he eduma kenikew. \v 11 Ne keǥiyi nu sikandan te, iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem migkaǥi te, ‘Ebpurungan ku edezeeti is Juda wey is Jerusalem iring te kegkerupet kayi te umuy he kenè en egkehimu he ebpurungan. Ibpenleveng is utew mahabet he ebpematey ziyà te Tofet taman te wazè en lugar he egkelevengan. \v 12 Iyan heini ebeelan ku ziyà te Jerusalem wey te menge meǥinged kayi. Ed-isipen heini he meremerik iring te Tofet. \v 13 Uya, is langun he ubpeey ziyà te Jerusalem, ragkes en is turuǥan te menge hadì te Juda, ed-isipen he meremerik iring te Tofet. Diyà te atep kayi he menge valey, edtutung is menge etew te menge veyewà he para te ed-ezapen dan he menge vituen, wey ebpemuhat dan kayi te pemuhat he inumen he para te zuma he menge ed-ezapen.’ ” \p \v 14 Ne mid-awà si Jeremias diyà te Tofet, he zutun din keǥiya is menge lalag te \sc Nengazen\sc*, ne midhendiyà te lama zuen te valey te \sc Nengazen\sc* ne migkeǥiyan din is menge etew te, \v 15 “Pemineg kew, su iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Ibpaaǥi ku kayi he inged wey ziyà te menge inged he nekeelingkus kayi is kezeetan he nekaǥi ku he idezaat kandan, geina te utew sikandan mesinupaken ne wazè dan mebpemineg te menge lalag ku.” \c 20 \s1 Si Jeremias wey si Pashur \p \v 1 Dutun he timpu, is memumuhat he si Pashur he anak ni Imer, iyan kinelevawan he upisyal ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne hein nezineg din is menge lalag ni Jeremias, \v 2 impevuǥel zin heini ne impepirisu zin diyà te uvey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc* he migngezanan te Pultahan ni Benjamin. \v 3 Ne sunud he andew impeǥawas ni Pashur si Jeremias. Ne migkeǥiyan sikandin ni Jeremias te, “Pashur, mid-ilisan en te \sc Nengazen\sc* is ngazan nu. Guntaan iyan en igngazan kenikew si Magor Misabib (he ke và dà egkegiya, ‘Is Etew he Layun Egkeherati’). \v 4 Su iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Igkeherati nu is kebpekesavuk nu wey is kebpekesavuk te langun he menge emiǥu nu. Egkeseksiyan nu is kebpenhimetayi kandan te menge kuntada zan diyà te tebek. Ibeǥey ku is tivuuk he Juda ziyà te hadì te Babilonia. Is duma he menge meǥinged kayi ebpenhimetayan, ne is duma ebihaǥen. \v 5 Ibeǥey ku te menge kuntada is langun he ketiǥeyunan diyà te inged he Jerusalem: is langun he midheǥuan dan, is langun he mahalen he menge azen wey is langun he ketiǥeyunan te menge hadì te Juda. Edleglaǥen dan heini is langun diyà te Babilonia. \v 6 Ne minsan sikew Pashur, wey is tivuuk he pemilya nu, ebihaǥen diyà te Babilonia. Diyè ka ebpatey te Babilonia wey idleveng, ragkes is langun he menge emiǥu nu he tarù is tagnè nu mehitenged kandan.” \s1 Midriklemuwan ni Jeremias is \sc Nengazen\sc* \p \v 7 He \sc Nengazen\sc*, midlimbungan a kenikew wey mibpildi. Nehimu a he ed-eengitan te menge etew, ne kenè e zan ed-engkezan te edsudì. \v 8 Su emun egkaǥi a ne ibpengulahì ku is kebpendaagdaag wey kezeetan. Ne iyan heini he menge lalag is ebpuun diyà te kenikew igkeengiti wey igkesudii kedì. \v 9 Usahay ebpekekaǥi a te kenà ad egkaǥi mehitenged kenikew wey ebpenudtul te menge lalag nu. Piru kenè ku egkeeǥen, su is menge lalag nu henduen be te hapuy he egkeregreg diyà te gehinawa ku wey menge tulan ku. Neveley a te ked-eǥen kayi para kenè ku pezem mekaǥi. \v 10 Nezineg ku is ked-undaunda kedì te menge etew. Ke sikandan te, “Mekaharatharat is nekeliǥuy! Idsumbung tew sikandin!” Minsan is langun he menge emiǥu ku, edtaǥad he mesayep a. Ke sikandan te, “Kela ke egkelimbungan tew sikandin. Ne egkelupig tew sikandin ne ebpekevales kiw.” \p \v 11 Piru zuma ku sikew, \sc Nengazen\sc*. Iring ka te mevurut he sundaru, umbe is menge edal-as kedì egkezeetan wey kenà edlampus. Egkepeel-elezan sikandan ne kenè dan edlampus, ne kenà egkelipatan is keelezan dan taman te taman. \v 12 He \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, netuenan nu ke hentei is metazeng. Netuenan nu is gehinawa wey isip te etew. Ipeehè nu kedì is penimales nu kandan, su insarig ku kenikew is kasu ku. \p \v 13 Egkanta kiw wey edalig te \sc Nengazen\sc*! Su midlibri zin is menge egkengaayu-ayu puun te ǥehem te menge etew he lalung. \p \v 14 Piru ǥuntaan ingkeepes ku is andew te ked-enaka kedì! Wazè ku ikesuat is andew te ked-enaka kedì te iney ku. \v 15 Midrewakan ku is etew he migkaǥi ziyà te amey ku te, “Maama is anak nu!” he utew ingkelipey te amey ku. \v 16 Deyzey ke heeyan he etew egkeiring te menge inged he midezeetan te \sc Nengazen\sc* he wazè din mehizuwi is menge meǥinged duen. Berakat he mezineg din seled te tivuuk he andew is erang wey kulehian dutun te timpu te tebek. \v 17 Su wazè e zin himetayi hein diyè e pa te ǥetek te iney ku. Ne iyan en pezem egkehimu he leveng ku is getek te iney ku. \v 18 Maan is neetew e pa? Te iyan dè bes egkeehè ku is keǥuvut wey kelised, ne ebpatey a te kegkeeled? \c 21 \s1 Midtagnà is Kegkezeeǥa te Jerusalem \p \v 1 Mibpekidlalag is \sc Nengazen\sc* pinaaǥi ki Jeremias hein si hadì Zedekia, he hadì te Juda, midsugù din diyà te ki Jeremias si Pashur he anak ni Malkia wey is memumuhat he si Zefanias he anak ni Maasea. Ne migkaǥi sikandan diyà te ki Jeremias te, \v 2 “Betbetai nu hengyui is \sc Nengazen\sc* te kedtavang kenami, su midsurung key ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia. Su kela ke mebaal is \sc Nengazen\sc* te egkein-inuwan iring te mibeelan din dengan, su para meengked is kedsurung ni Nebucadnezar.” \p \v 3 Piru midtavak si Jeremias te, \v 4 “Keǥiyi niw si Zedekia te iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: Edhimuwen ku he kenà mebpulus is menge ǥumaan niw, he egemiten niw te kebpekidtebek ki Nebucadnezar wey te menge sundaru zin he edliǥuy ziyà te menge verengbeng niw. Edtiǥumen ku sikandan kayi te inged. \v 5 Iyan a mismu ebpekidtebek keniyu pinaaǥi te ǥehem ku tenged te utew ku kegkepauk. \v 6 Egeraan ku is langun he ed-ubpà kayi he inged, etew etawa ayam. Ebpematey sikandan te grabi he zaru. \v 7 Ne sikew Hadì Zedekia he hadì te Juda, wey is menge upisyal nu, wey is menge etew he egkesamà he kenà ebpatey te zaru, te vitil, wey te tebek, ibeǥey ku sikiyu te kuntada niw he si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia wey te zuma pa he menge kuntada niw he egkesuat he edhimatey keniyu. Kenà sikandin egkehizu he edhimatey keniyu. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 8 “Keǥiyi niw zaan is menge etew ziyà te Jerusalem he iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: ‘Guntaan ibpepilì ku sikiyu te zalan pehendiyà te untung etawa zalan pehendiyà te kemetayen. \v 9 Is minsan hentei he kenà ed-awà kayi he inged ebpatey te tebek, bitil, etawa zaru. Piru sikan is egawas wey edsurindir ziyà te menge tig-Babilonia he edsurung keniyu ne egkeuyag-uyag. Uya, egkelibri is untung din. \v 10 Nekehukum ad he ibpaaǥi ku kayi te inged is kezeetan ne kenà keupiyaanan. Ibeǥey ku heini ziyà te hadì te Babilonia ne ebinsulan din heini.’ \p \v 11-12 “Keǥiyi niw zaan is lavew he menge pemilya ziyà te Juda, he menge kevuwazan ni David, he pemineǥa zan heini is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Kenè niw engkezi te ed-ikul is hustu he kukuman. Layun niw tevangi is mibpenekawan; libriya niw sikandan te kedresaya kandan. Su emun kenà, egkeregreg is pauk ku he iring te hapuy he kenà egkeevukan tenged te mezaat he menge vaal niw. \v 13 Kuntada ku sikiyu is menge tig-Jerusalem, sikiyu is ebpemen-ubpà diyà te melig-en he lugar he ebpekepantew te suǥud. Sikiyu is ebpegalbu he egkaǥi te, ‘Kenè kiw egkemenu kayi! Wazà ebpekeseled kayi te melig-en he inged tew.’ \v 14 Piru edsilutan ku sikiyu ǥihapun te sungkad te menge vaal niw. Ebinsulan ku is turuǥan te hadì niw ne egkevinsulan is langun diyà te peliǥuy kayi. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 22 \s1 Is Silut te \sc Nengazen\sc* te menge Hadì diyà te Juda \p \v 1 Migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc* te, “Hendiyè ka te turuǥan te hadì te Juda ne keǥiya nu heini he menge lalag: \v 2 ‘He hadì te Juda, he kevuwazan ni David, pemineǥa nu heini is menge lalag te \sc Nengazen\sc*. Ipepemineg nu is menge upisyal nu wey is menge etew nu he kayi ebayà te menge ǥemawan te turuǥan. \v 3 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te: Baal kew te hustu wey metazeng. Tevangi niw is menge mibpenekawan; libriya niw sikandan puun te gehem te midrasey kandan. Kenè niw dèdaaǥa wey pesipelahi is kenà menge Israilihanen, is menge ilu, wey is menge valu. Kenè kew zaan himatey te wazà mekesalà. \v 4 Su emun edtumanen niw heini he menge suǥù, ne layun duen egkahadì kayi te Jerusalem he kevuwazan ni David. Ed-untud is hadì te menge kerwahi wey menge kudà, ne ebparid pinaaǥi te kedselang te menge pultahan kayi te turuǥan, duma te menge upisyal wey menge etew zin. \v 5 Piru emun kenè niw edtumanen heini he menge suǥù, ne ibpenangdù ku he egkezeetan heini he turuǥan, ne siak is \sc Nengazen\sc*, egkeǥiyen ku keniyu he kenà egkehimu he kenà heini egketuman.’ ” \p \v 6 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* bahin duen te turuǥan te hadì te Juda: \p “Diyà te kediey iring is kekempet kayi te kekempet te Gilead etawa puntur te vuntud he Lebanon. Piru siguradu he edhimuwen ku heini he disirtu, iring te inged he wazà duen ed-ubpà \v 7 Duen menge etew he edsuǥuen ku te kedrundus kayi he turuǥan. Is kada sevaha kandan duen din gelemiten he para te idtamped te menge pinilì nu he tukud he sidru, ne idrapug dan heini. \v 8 Is menge etew he ebpemuun diyà te nekedseselekawà he menge nasyun he edsaǥad kayi he inged ebpein-inseey te, ‘Maan buwa is mibeelan heini te \sc Nengazen\sc* kayi te nevantug he inged?’ \v 9 Ne is tavak iyan heini, ‘Tenged te inselikwey zan is kebpekid-uyun te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan, ne mid-azap wey nenilbi sikandan te zuma he menge ed-ezapen.’ ” \s1 Is Lalag Mehitenged ki Jehoahaz \p \v 10-11 Sikiyu is menge etew ziyà te Juda, kenè niw sineǥawi si Hadì Josia is minatey en, kekenà, iyan niw purungi sineǥawi is anak din he si Jehoahaz he mid-ilis kandin te kedhadì diyà te Juda, su mibihag sikandin ne kenè en ebpekelikù diyà te tanà he mid-enakan kandin. Su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kenè en sikandin ebpekelikù. \v 12 Ebpatey sikandin diyà te inged he zutun sikandin bihaǥa. Kenè din en egkeuman egkaahà heini he tanà.” \s1 Is Lalag Mehitenged ki Jehoyakim \p \v 13 Mekehizuhizu ka, Hadì Jehoyakim, is mibpevangun te turuǥan nu pinaaǥi te kenà metazeng he paaǥi. Impeterebahu nu is iring nu he etew he wazè nu veyazi. \v 14 Migkaǥi ke pa te, “Ebangun a te turuǥan he zuen din meluag he menge ruǥu diyà te zivavew. Ebpeveelan ku heini te meluag he menge sulawà ne ebpeelevetan ku te kisami he sidru, ne ebpepintalan ku te meriǥà.” \p \v 15 Egkeisip nu ve is egkehimu ka he ventuǥan he hadì emun ebpekepehitindeg ka te turuǥan he sidru? Maan is kenè nu edsunuzen is amey nu? Hustu wey metazeng is menge vaal zin, umbe mid-uswag sikandin wey meupiya is kebpengungubpaan din. \v 16 Midlevanan din is ketenged te menge pubri wey egkengeey-eyuwan, umbe midlampus sikandin. Iyan heeyan hustu he paaǥi te kedtehuza kedì te \sc Nengazen\sc*. \v 17 Ne sikew mulà, wazè duma he tinguhè nu, kekenà, iyan dà is kebpenlimbung, kebpemenhimatey te menge wazà mekesalà, kebpendaagdaag, wey kebpenhukhuk. \p \v 18 Umbe, iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* mehitenged ki Hadì Jehoyakim he hadì te Juda, he anak ni Josia: “Wazà egkeseeng emun ebpatey sikandin. Is pemilya zin, is menge upisyal zin, wey kandan he ginsekupan ne kenà egkeseeng kandin. \v 19 Is kedlevenga kandin egkeiring dà te kedlevenga te minatey he asnu; eguyuzen ne idtimbag diyà te ǥawas te menge pultahan te Jerusalem.” \p \v 20 Sikiyu is menge etew ziyà te Juda, sineǥew kew su nezeetan en is kezapig niw he menge nasyun. Lalew kew ziyà te menge vuvungan te Lebanon. Sineǥawi niw sikandan diyà te Bashan wey Abarim. \v 21 Mibpetizeenan ku sikiyu hein meupiya pa is kebpekesavuk niw, piru wazè kew mebpemineg. Iyan en iyan heeyan betasan niw puun pa te kegkevatè niw; wazè kew mebpezumazuma kedì. \v 22 Ibpeyapat ku is langun menge pengulu niw, ne ebihaǥen is menge etew ziyà te kezapig niw he menge nasyun. Egkepeel-elezan kew tenged te langun he kelelalung niw. \p \v 23 Sikiyu is ebpemen-ubpà diyà te turuǥan he mibeelan pinaaǥi te menge kayu he sidru he ebpuun diyà te Lebanon, ebpekezag-es kew emun egkeumahan kew en te kemeresayan, iring te kedag-es te vahi he ebeliliten. \s1 Is Lalag Mehitenged ki Jehoyakin \p \v 24 “Siak, is uuyag he \sc Nengazen\sc*, ebpenangdù a he idselikwey ku sikew, Hadì Jehoyakin he hadì te Juda, he anak ni Jehoyakim. Minsan pa neiring ka te sising diyà te kewanan he velad ku ebpul-uten ku sikew. \v 25 Ibeǥey ku sikew te edtinguhà he edhimatey kenikew he igkahandek nu. Uya, ibeǥey ku sikew ziyà te ki Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia wey te menge sundaru zin. \v 26 Idtimbag ku sikew wey is iney nu ziyà te selakew en he lugar, he kenà iyan mid-anakan keniyu, ne zutun kew is dezuwa ebpatey. \v 27 Kenè kew en ebpekelikù diyà te tanà he iyan pezem suat niw he mekelikù kew zutun. \v 28 Jehoyakin, neiring ka te nerupet he ziniyun he intimbag su wazè din en pulus. Iyan heeyan hinungdan ke maan is idtimbag ku sikew wey is menge anak nu ziyà te inged he wazè niw zuen hanew.” \p \v 29 Sikiyu is menge tig-Juda, pemineǥa niw is lalag te \sc Nengazen\sc*. \v 30 Su iyan heini migkaǥi zin, “Idsurat he heini si Jehoyakin wazè din anak, su wazà minsan sevaha zuen te menge anak din he ebpekepengevilin te kedhedii ni David te Juda. Heini he etew ebpengungubpaan he kenà ebmeuswaǥen.” \c 23 \s1 Is Egkeperateng diyà te Huziyan he Timpu \p \v 1-2 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel te, “Mekehizuhizu kew is menge pengulu te menge etew ku! Iring kew pezem te menge perevantey te menge kerehidu. Iyan kew pezem ed-elima te menge etew ku, piru mibelaǥad niw sikandan ke ebpematey wey egkengetazintazin. Umbe, geina te migurigew niw is menge etew ku ne wazè niw etura, edsilutan ku sikiyu tenged kayi te mezaat he vaal niw. \v 3 Iyan a mismu edtiǥum te nesamà he menge etew ku puun diyà te nekedseselekawà he menge lugar he zutun ku sikandan ipeyapat, ne idlikù ku sikandan diyà te tanè dan, ne zutun ebmahabet sikandan utew. \v 4 Ebeǥayan ku sikandan te menge pengulu he ed-atur kandan, ne kenè dan en egkahandek wey egkeheratan, ne wazè en egketazin kandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 5 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Egkeuma is timpu he ibpahadì ku is sevaha he metazeng he hadì he kevuwazan ni David. Edhadì sikandin he zuen din ketau, ne edhimuwen din is metazeng wey hustu para kayi he tanà. \v 6 Iyan heini ngazan he igngazan kandin: ‘Is \sc Nengazen\sc* iyan Mibeǥey Kenitew te Ketazeng.’ Dutun he timpu egkelibri is Juda wey ebpekaangken te kelinew is Israel. \p \v 7 “Dutun he timpu is menge etew he ebpenangdù, kenè dan en egkaǥi te, ‘Ebpenangdù a pinaaǥi te uuyag he \sc Nengazen\sc* he mibpeǥawas te menge Israilihanen puun te Ehipto.’ \v 8 Kekenà, egkaǥi sikandan te, ‘Ebpenangdù a pinaaǥi te uuyag he \sc Nengazen\sc* he mibpeǥawas te menge Israilihanen puun te nasyun diyà te zizaya wey ziyà te langun he nasyun he zutun din sikandan ipeyapat.’ Ne zutun ed-ubpà sikandan diyà te keugelingen dan he tanà.” \s1 Is Silut te Teruen he menge Ebpeneuven \p \v 9 Henduen be te egkaawè en is gehinawa ku tenged te teruen he menge ebpeneuven. Mibpengerker is menge tulan ku, ne henduen be te nelangut a tenged te kegkesegradu te menge lalag he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he ebpekesuǥat kandan. \v 10 Nepenù en is tanà te menge etew he ed-azap te tarù he menge megbevayà, su mibaal te mezaat is menge ebpeneuven wey mezaat is kegemita zan te ǥehem dan. Ne tenged kayi midrewakan te \sc Nengazen\sc* is tanà, umbe mibmemaza heini ne nengeǥangu is menge pinemula. \v 11 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Is menge memumuhat wey is menge ebpeneuven pudu kenà edsunud te Megbevayà, ne mibaal sikandan te mezaat minsan diyà te valey ku. \v 12 Umbe, egkehimu he melandeg wey merusirem is dalan dan. Ebpemekezulas wey egkengepiley sikandan, su ibpaaǥi ku ziyà te kandan is kezeetan dutun te timpu te kedsiluti ku kandan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 13 “Neehè ku he utew subra is kelelalung te menge ebpeneuven diyà te Samaria, su edheǥeten dan is menge tagnè dan pinaaǥi te ngazan ni Baal ne midtazin dan is menge etew ku he Israilihanen. \v 14 Piru neehè ku he edlavew pa he lalung is menge ebpeneuven diyà te Jerusalem. Mid-azap dan te zuma he menge ed-ezapen ne midtarùtarù dan pa. Ed-iniyaten dan is menge lalung te kebpeiseg te kelelalung dan. Umbe wazè dan engkezi is kelelalung dan. Is menge etew ziyà te Jerusalem, iring kezaat te menge etew ziyà te Sodom wey Gomora. \p \v 15 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, migkaǥi a mehitenged kayi te menge ebpeneuven te: Ibpekaan ku sikandan te mepait he menge keenen wey ibpeinum ku te inumen he edsehuǥan te hilu; su tenged kandan midelandap en is kelelalung keniyan te tivuuk he tanà.” \p \v 16 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is menge etew ziyà te Jerusalem te, “Kenè kew pemineg te egkeǥiyen kayi te teruen he menge ebpeneuven. Ibpeperateng kew zan dà te tarù. Is egkeǥiyen dan he nengelewasan dan ne kenà diyà ebpuun te kediey su ziyè dà te isip dan. \v 17 Iyan heini layun egkeǥiyen dan diyà te menge etew he edsudì kedì wey ebpezumazuma te mesinupaken he ǥehinawa zan: ‘Egkehimu he utew meupiya is kebpekesavuk niw, migkaǥi is \sc Nengazen\sc*. Wazà mezaat he egkehitavù keniyu.’ \v 18 Piru hentei man kayi te menge teruen he ebpeneuven is netau te isip ku? Wazè man ganì sikandan mebpemineg te lalag ku wey wazè dan beliya is mibpengaǥi ku. \v 19 Pemineg kew! Is pauk ku iring te vagyu etawa eribpures he ebpekesuǥat te lalung he menge etew. \v 20 Kenà iyan egkaawà is pauk ku taman te egkeveelan ku is egkesuatan ku te ebaal. Ne ziyà te huziyan he timpu egkepurung niw zed egkesavut heini. \v 21 Wazè ku suǥua heini he menge ebpeneuven, piru migenat sikandan gihapun. Wazè ku sikandan lelaǥi, piru nenagnè dan ded. \v 22 Emun pezem netuenan dan ke hengkey is diyà te isip ku, midtudtul zan en pezem is menge lalag ku ziyà te menge etew ku, su para meengkezi zan is mezaat he menge vetasan dan wey menge vaal zan. \v 23 Megbevayà a he ziyà te minsan hendei ne kenà diyè dà te sevaha he lugar. \v 24 Wazà etew he ebpekeeles diyà te meeles he lugar he kenè ku egkaahà. Wazè niw ve metueni he ziyà a te minsan hendei ziyà te langit wey ziyà te tanà? Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 25 “Nezineg ku is tarù he mibpengaǥi te menge ebpeneuven he midheǥet dan pinaaǥi te ngazan ku. Egkaǥi sikandan te, ‘Duen menge lalag he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te kenami pinaaǥi te teǥeinep!’ \v 26 Keenu ves buwa sikandan ed-engked he egkaǥi te tarù he ebpuun dà diyà te limbungan he isip dan? \v 27 Kunaan dan ke pinaaǥi te kedtudtula zan te menge teǥeinep dan, igketukù dan is menge etew ku para melipat kedì, iring te kegkelipati kedì te menge kepuun dan he pinaaǥi te ked-azap dan ki Baal. \v 28 Bey-ani en heini he menge ebpeneuven ke ebpenudtul zan te menge teǥeinep dan, piru sikan is menge ebpeneuven he nekezineg te lalag ku kinahanglan he edtudtulen dan heini te tinutuuwà. Su zuen kebpekedselekawà te teǥeinep dan wey is lalag ku iring te kebpekedselekawà te reǥami wey veǥas din. \v 29 Kenè be mekeǥeǥehem is lalag ku? Iring heini te hapuy he ebpeketutung wey masu he ebpekerupet te vatu. \p \v 30 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te kuntada ku is menge ebpeneuven he ebpenudtul te menge lalag he ebpuun dà diyà te zuma he menge ebpeneuven ne egkeǥiyen dan he ziyà ebpuun te kedì. \v 31 Kuntada ku zaan is menge ebpeneuven he ebpenudtul te kandan dà he menge lalag ne egkeǥiyen dan te iyan a migkaǥi. \v 32 Kuntada ku is menge ebpeneuven he ebpenudtul te tarù he menge teǥeinep dan, ne midtazin dan is menge etew ku pinaaǥi te kebpenarùtarù dan. Wazè ku sikandan suǥùa te kebpenudtul. Umbe, wazà minsan hengkey he keupiyaanan he igkeveǥey zan diyà te menge etew. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 33 “Jeremias, emun ed-insà diyà te kenikew heini he menge etew, etawa ebpeneuven, etawa memumuhat ke hengkey is menge lalag ku, ne keǥiyi nu sikandan he iyan migkaǥi ku is inselikwey ku sikandan. \v 34 Emun duen ebpeneuven, etawa memumuhat, etawa minsan hentei he egkaǥi te zuen menge lalag he edtudtulen din he ibpetudtul ku, edsilutan ku haazà he etew wey is pemilya zin. \v 35 Deyzey pa ke ed-insà is kada sevaha keniyu ziyà te menge emiǥu zin wey menge kezuzumahi zin ke hengkey is menge lalag ku, \v 36 kenè te egkaǥi sikandin te, ‘Duen menge lalag he ibpetudtul kandin te \sc Nengazen\sc*.’ Su iyan heini egkeǥiyen dan su para tuuwi sikandan te zuma, umbe egketuis is menge lalag te uuyag he Megbevayà, he \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \p \v 37 “Jeremias, emun ed-insaan nu is sevaha he ebpeneuven ke zuen be egketudtul zin he ebpuun kayi te kediey, \v 38 ne ke egkaǥi sikandin te, ‘Uya, zuen egketudtul ku he ebpuun diyà te \sc Nengazen\sc*.’ Kinahanglan he egkeǥiyan nu sikandin te iyan heini migkaǥi ku: ‘Geina te migkaǥi ka he zuen nu egketudtul he ebpuun kayi te kediey, minsan te imbandu ku kenikew is kegkaǥi keniyan, \v 39 edlipatan ku en sikew ne edsegseǥen ku sikew puun te etuvangan ku. Ne ebey-anan ku heini is inged he imbeǥey ku te menge kepuun niw. \v 40 Ibpeseǥazan ku keniyu is keelezan he taman te taman, he kenà egkelipatan.’ ” \c 24 \s1 Is Dezuwa he Baskit he Beǥas te Higus \p \v 1 Duen impelewasan kedì te \sc Nengazen\sc* hein mibihag en ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia si Hadì Jehoyakin he hadì te Juda, he anak ni Jehoyakim. Mid-uwit si Jehoyakin diyà te Babilonia ragkes is menge upisyal zin wey is memetau he menge pandey wey menge terebahanti. Hein neipus heini he hitavù ne zuen impelewasan te \sc Nengazen\sc* kedì. Dutun te nelewasan ku neehè ku is dezuwa he vaskit he veǥas te higus he ziyà te egkesineruwan duen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Is menge higus diyà te sevaha he vaskit utew memeupiya wey nengelutuan. Piru is menge higus duen te sevaha pa he vaskit ne memezaat ne kenà egkekaan. \p \v 3 Ne zutun mid-insà is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Jeremias, hengkey is neehè nu?” Midtavak a te, “Menge higus. Is duma utew memeupiya, ne is duma utew memezaat ne kenà egkekaan.” \p \v 4 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 5 “Siak is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, egkaǥi a te ed-isipen ku he iring te meupiya he menge higus is menge Israilihanen he impevihag ku ziyà te Babilonia. \v 6 Ebentayan ku sikandan wey ed-eturen ku, ne idlikù ku sikandan kayi he tanà. Ibpeuswag ku sikandan ne kenè ku en edezeetan. Edlig-enan ku sikandan ne kenè ku ebpilayen. \v 7 Idsavuk ku ziyà te ǥehinawa zan is tinguhà te kegkilala kediey te \sc Nengazen\sc* dan. Egkehimu sikandan he menge etew ku ne egkehimu a he Megbevayè dan, su edlikù sikandan kayi te kediey te kedlikù he ebpuun diyà te gehinawa zan. \p \v 8 “Piru ed-isipen ku he iring te mezaat he menge higus he kenà egkekaan si Hadì Zedekia he hadì te Juda wey is menge upisyal zin, wey is menge Israilihanen he egkesamà he uuyag keniyan te Jerusalem wey sikan is diyà te Ehipto. \v 9 Edhimuwen ku he ebpendemisan sikandan diyà te langun he ginhedian kayi te kelibutan. Edsudien sikandan wey ed-un-undahan wey ebpenrewakan diyà te langun he lugar he edsegseǥan ku kandan. \v 10 Ibpaaǥi ku ziyà te kandan is tebek, bitil, wey menge zaru taman te egkaamin ebpematey sikandan keniyan te tanà he imbeǥey ku kandan wey te menge kepuun dan.” \c 25 \s1 Is 70 he Tuig he Kegkevihag \p \v 1 Heini he tudtul mehitenged te menge etew ziyà te Juda migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias hein ikeepat he tuig te kedhadì ni Jehoyakim diyà te Juda, te anak ni Josia. Ne iyan daan heini nehuna he tuig te kedhadì ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia. \p \v 2 Migkeǥiyan te ebpeneuven he si Jeremias is langun he menge etew ziyà te Juda wey is langun he meǥinged diyà te Jerusalem te: \v 3 Seled te 23 he tuig–puun te ike-13 he tuig te kedhadì ni Josia ziyà te Juda, he anak ni Amon ne taman en guntaan is kebpekidlalag te \sc Nengazen\sc* kedì. Ne edtulungan ku en edtudtula ziyà te keniyu is menge lalag din, piru wazè kew iyan mebpemineg. \v 4 Ne minsan layun edsuǥù is \sc Nengazen\sc* te menge suluǥuen din he menge ebpeneuven diyà te keniyu, wazè kew ǥihapun medseǥipà wey mebpemineg. \v 5 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te menge ebpeneuven din te, “Engkezi niw en is mezaat he menge vetasan niw wey menge ulaula niw su para meubpai niw taman te taman heeyan is tanà he imbeǥey ku keniyu wey te menge kepuun niw. \v 6 Kenè kew penilbi wey azap te zuma he menge ed-ezapen. Kenè niw himuwa he mepauk a pinaaǥi te kebpenilbi niw wey ked-azap te menge ed-ezapen he bineelan niw zà, su para kenè ku sikiyu siluti.” \p \v 7 Piru wazè kew iyan mebpemineg te \sc Nengazen\sc*. Midhimu niw he mepauk sikandin pinaaǥi te menge vineelan niw he zuma he menge ed-ezapen. Umbe iyan kew mismu mid-uwit te silut para keniyu. \v 8 Umbe, iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem: “Ǥeina te wazè kew mebpemineg te menge lalag ku, \v 9 ibpesurung ku sikiyu te menge etew ziyà te zizaya he ebpenguluwan te suluǥuen ku he si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia. Edsurungen dan heini he tanà wey is langun he meǥinged kayi, ragkes en is langun he menge nasyun diyà te nekeelingkus kayi. Ebpurungan ku sikiyu edezeeti, ne egkeheratan is menge etew he ebpekaahà te egkehitavù keniyu ne egkehimu kew he telemayen. Uya, egkezeetan kew taman te taman. \v 10 Edhimuwen ku he kenè kew en ebpekeǥusà wey ebpekelipeylipey. Kenè en egkezineg is kebpeeyuwà te veuǥu, wey wazè en daǥing te ebpenggaling te trigu wey edtemtem te sulù ke mezukilem. \v 11 Egkehimu he mekevulungbulung heini is tivuuk he tanà. Heini he nasyun wey is menge nasyun diyà te peliǥuy kayi ebpenilbi te hadì te Babilonia seled te 70 he tuig. \p \v 12 “Iyan, emun egketapus en is 70 he tuig, edsilutan ku is hadì te Babilonia wey is menge etew zin tenged te salè dan. Edhimuwen ku zaan is nasyun dan he mekevulungbulung taman te taman. \v 13 Ibpeǥezaman ku ziyà te nasyun dan is langun he migkaǥi ku he ebpekesuǥat kandan wey is langun he nekaǥi ni Jeremias he ebpekesuǥat te zuma he menge nasyun he ingkesurat kayi te libru. \v 14 Egkeuripen sikandan te mahabet he menge nasyun wey te mekeǥeǥehem he menge hadì. Edsilutan ku sikandan te sungkad te menge vaal zan.” \s1 Is Tasa he Nepenù te Pauk te \sc Nengazen\sc* \p \v 15 Migkaǥi kayi te kedì is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel te, “Kuwaa nu ziyà te velad ku is tasa he nepenù te pauk ku, ne ipeinum nu te menge etew ziyà te langun he menge nasyun he zutun ku sikew suǥùa. \v 16 Emun ebpekeinum sikandan kayi, ebpekeziregdireg sikandan is henduen be te ebuneǥen, tenged te tebek he ibpaaǥi ku ziyà te kandan.” \p \v 17 Umbe, migkuwa ku haazà is tasa ziyà te velad te \sc Nengazen\sc* ne impeinum ku te menge etew ziyà te langun he menge nasyun he zutun e zin suǥùa. \v 18 Impeinum ku is menge etew ziyà te Jerusalem, wey is menge etew ziyà te menge inged diyà te Juda, ragkes is menge hadì dan wey menge upisyal su para mezeeti sikandan. Igkeherati is egkeula-ula kandan; edsudien wey ebpenrewakan sikandan iring te nehitavù guntaan. \v 19 Impeinum ku zaan is Faraon he hadì te Ehipto, is menge upisyal zin, menge pengulu wey is langun he menge etew zin, \v 20 ragkes en is kenà menge Ehiptohanen he ed-ubpà dutun te Ehipto. Impeinum ku zaan is menge hadì wey menge etew kayi he menge lugar: Uz, menge meǥinged diyà te menge inged diyà te Filistia (he iyan is Ashkelon, Gaza, Ekron, wey Ashdod), \v 21 Edom, Moab, Ammon, \v 22 Tyre, Sidon, is menge lugar he zehipag te zaǥat, \v 23 Dedan, Tema, Buz, is menge mibpen-elutan is dapit te kendingen dan, \v 24 Arabia, is menge tribu ziyà te disirtu, \v 25 Zimri, Elam, Media, \v 26 is menge lugar ziyà te zizaya, meziyù etawa uvey–is langun he ginhedian kayi te kelibutan. Ne is huziyan he ibpeinum ku iyan is diyà te Babilonia. \p \v 27 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Keǥiya nu kayi he menge nasyun he siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi te, ‘Sigi, inum kew kayi te tasa te pauk ku taman te egkengelangut kew, ebpengutè kew, ne egkengepiley he kenè en ebpemekeenew, su ebpeeǥiyan ku sikiyu te tebek.’ \p \v 28 “Emun kenè dan ed-inum, ne keǥiyi nu sikandan he iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem migkaǥi te: Kinahanglan he ed-inum kew! \v 29 Ahàa niw man! Mibpuunan ku en is kebpaaǥi te kezeetan diyà te Jerusalem, kes inged he para te zengeg ku. Guntaan egkeisip niw ve he kenè ku sikiyu edsilutan? Edsilutan ku sikiyu! Su ibpedtetebek ku is langun he menge nasyun kayi te tivuuk he kelibutan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi. \p \v 30 “Jeremias, keǥiya nu ziyà te kandan is langun he migkaǥi ku, ke sikew te: ‘Puun te langit iring te erimaung he edhiniǥer is \sc Nengazen\sc*; edraǥeb is laǥeng din he ebpuun diyà te segradu he ubpeey zin. Ebpekezeǥingen din is kedhinigera zin te menge etew zin. Egkulehian din is langun he ed-ubpà kayi te kelibutan iring te etew he ebpengulahì emun egkeres sikandin te paras. \v 31 Is laǥeng din egkezineg kayi te tivuuk he kelibutan, su ed-ekusaran din is menge nasyun. Edhukuman din is langun he menge etew, wey edsintinsyahan din pinaaǥi te tebek is menge lalung.’ ” \p \v 32 Impelaus te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is menge lalag din: “Pengandam kew! Is kezeetan ebpekeuma ziyà te menge nasyun he henduen te mevendes he bagyu he ebpuun diyà te kinemeziyuan he vahin te kelibutan.” \p \v 33 Dutun he andew mahabet is ebpenhimetayan te \sc Nengazen\sc*. Ne minsan ebpekepeyapat diyà te minsan hendei is ebpematey, ne wazà egkeseeng etawa edtiǥum etawa edleveng kandan. Ebey-anan dà sikandan he henduen be te menge tai he nemekesavuk diyà te tanà. \p \v 34 Sikiyu is menge pengulu, purung kew sineǥew he edtelulid diyà te eliyavuk tuus te utew niw kegkeseeng. Su neume en is timpu he edhimetayan kew he iring te edlepaan he kerehidu. Egkeruntek kew iring te mahalen he ziniyun he nerupet. \v 35 Wazà lugar he egkehelinan niw etawa egkepeleǥuyan niw. \v 36 Egkezineg is kedsineǥew wey kedlelendag niw, su midezeetan te \sc Nengazen\sc* is nasyun niw. \v 37 Tenged te utew kegkepauk te \sc Nengazen\sc*, is melinawen he penebtavà egkehimu he disirtu. \v 38 Is \sc Nengazen\sc*, egkeiring te erimaung he migawas puun te elesè din su ebpen-ahà te edewiyen din. Egkehimu is tanà he mekevulungbulung tenged te tebek, wey tenged te utew kegkepauk te \sc Nengazen\sc*. \c 26 \s1 Nekelingkawas si Jeremias te Kemetayen \p \v 1-2 Hein beǥu pa he midhadì diyà te Juda si Jehoyakim, he anak ni Josia, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Hitindeg ka ziyà te lama te valey ku ne keǥiyi nu is langun he menge etew he ebpemuun diyà te menge inged diyà te Juda he edhendutun te ked-azap. Keǥiya nu ziyà te kandan is langun he ibpekaǥi ku kenikew, ne kenè nu heini terini. \v 3 Su kela ke mebpemineg ded sikandan kenikew ne ed-engkezan dan is mezaat he vetasan dan. Su emun ebeelan dan heeyan, ne kenè ku edleusen is kezeetan he mibpelenuwan ku te ebaal ziyà te kandan tenged te mezaat he menge vaal zan. \v 4 Keǥiya nu kandan he iyan heini migkaǥi ku: Emun kenè kew ebpemineg kedì wey kenè kew edtuman te menge kesuǥuan ku he imbeǥey ku keniyu, \v 5 wey emun kenè niw ebpemineǥen is mibpengaǥi te menge suluǥuen ku he menge mibpenaub ku, he layun ku ibpehendiyà te keniyu piru wazè niw gihapun pemineǥa, \v 6 edezeetan ku heini is baley ku iring te kedezeeti ku te Shilo. Ne heini he inged, edrewakan te menge etew ziyà te langun he menge nasyun kayi te tivuuk he kelibutan.” \p \v 7 Is menge memumuhat, is menge ebpeneuven, wey is langun he menge etew nekezineg te migkaǥi ni Jeremias diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 8 Ne hein nekepasad si Jeremias te kegkaǥi kayi, midakep sikandin te menge memumuhat, menge ebpeneuven, wey zuma he menge etew, ne migkeǥiyan dan te, “Ereg ka he ebpatey! \v 9 Maan is migkaǥi ka pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc* he heini is baley te \sc Nengazen\sc* edezeetan iring te kedezeeti te Shilo, ne heini is inged egkehimu he mekevulungbulung ne kenè en egkeubpaan?” Ne midakep dan si Jeremias dutun te valey te \sc Nengazen\sc*. \p \v 10 Ne hein nezineg heini te menge upisyal te Juda, migenat dan puun te turuǥan, ne midhendiyè dan te valey te \sc Nengazen\sc*. Mibpinuu zan diyà te veyeey he migngezanan te Beǥu he Gemawan he valey te \sc Nengazen\sc* he para te kedhukum. \v 11 Ne migkaǥi is menge memumuhat wey is menge ebpeneuven diyà te menge upisyal wey ziyà te langun he menge etew zutun te, “Heini he etew ereg he edhukuman te silut he kemetayen, su migkaǥi sikandin te mezaat he ebpekesuǥat kayi he inged. Iyan kew mismu nekezineg kandin!” \p \v 12 Ne zutun migkeǥiyan ni Jeremias is menge upisyal wey is langun he menge etew zutun te, “Midsuǥù a te \sc Nengazen\sc* te kegkaǥi te mezaat he ebpekesuǥat kayi te valey zin wey kayi te inged, ne iyan heini nezineg niw. \v 13 Umbe, beǥuwa niw en is betasan niw wey menge vaal niw, ne sunuza niw is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw. Su emun ebeelan niw heini kenà edleusen te \sc Nengazen\sc* is kezeetan he nekaǥi zin he ebpekesuǥat keniyu. \v 14 Ne bahin kedì, ne wazè ku egkehimu. Beeli niw kayi te kedì ke hengkey is meupiya wey hustu para keniyu. \v 15 Piru tentenuzi niw heini: Emun edhimetayan a keniyu, zuen niw televaken wey is menge etew kayi te inged tenged te kedhimatey niw te wazà mekesalà, su is tutuu midsuǥù a te \sc Nengazen\sc* te kegkaǥi kayi te langun he nezineg niw ǥuntaan.” \p \v 16 Ne migkeǥiyan te menge upisyal wey te langun he menge etew zutun is menge memumuhat wey menge ebpeneuven te, “Kenà sikandin ereg he edhukuman te silut he kemetayen, su migkaǥi sikandin diyà te kenitew pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew.” \p \v 17 Ne zuen nepipira he menge edumala he midhitindeg diyà te etuvangan ne migkeǥiyan dan is langun he netiǥum dutun, te, \v 18 “Hein si Hezekia pa is hadì te Juda, si Mica he tig-Moreshet, midtudtul zin diyà te langun he menge etew kayi te Juda is menge lalag te \sc Nengazen\sc*. Ke sikandin te, ‘Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he edezeetan is Zion, is inged te Jerusalem. Egkeiring heini te mid-eradu he bevesukà, ne egkehimu heini he egketembuan te menge nengeǥevà. Ne egkehimu heini he ketelunan is buvungan he mibengunan te valey te \sc Nengazen\sc*.’ \v 19 Ne midhimetayan be sikandin ni Hezekia wey te minsan hentei kayi te Juda? Wazà! Su midtahud ni Hezekia is \sc Nengazen\sc* ne midangep diyà te kandin. Umbe wazà leusa te \sc Nengazen\sc* is kezeetan he migkaǥi zin he ebpekesuǥat kandan. Ne ǥuntaan emun edhimetayan niw si Jeremias, ne iyan kew mismu ed-uwit te mekahandekhandek he idsilut keniyu.” \p \v 20 Dutun he timpu, zuen etew he midtudtul zin is ibpekaǥi te \sc Nengazen\sc*. Is ngazan din iyan si Uria he anak ni Shemaya he tig-Kiriat Jearim. Migkaǥi zin daan is mezaat he ebpekesuǥat kayi he inged wey nasyun iring te migkaǥi ni Jeremias. \v 21 Ne hein nezineg ni Hadì Jehoyakim wey te langun he menge upisyal zin wey te menge pengulu is migkaǥi ni Uria, midtinguhè dan is kedhimetayi kandin. Piru nezineg haazà ni Uria umbe mibpelaǥuy sikandin pehendiyà te Ehipto tenged te kegkahandek din. \v 22 Piru midsuǥù ni Hadì Jehoyakim si Elnatan he anak ni Acbor zuma te zuma he menge etew te kedhendiyà te Ehipto. \v 23 Migkuwa zan si Uria ne miduma zan diyà te ki Hadì Jehoyakim, ne impehimetayan sikandin ni Hadì Jehoyakim pinaaǥi te ispada ne impetimbag din diyà te penlevengà te menge etew zà duen. \p \v 24 Si Jeremias midtevangan ni Ahikam te anak ni Shafan. Umbe wazà sikandin ikeveǥey ziyà te menge etew wey zan mehimetayi. \c 27 \s1 Mid-eyuǥuwan ni Jeremias is Tengel Zin \p \v 1-2 Hein beǥu pa he midhadì si Zedekia ziyà te Juda is anak ni Josia, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Jeremias, baal ka te eyuǥu ne lìlìeǥi nu te panit ne ieyuǥu nu ziyà te tengel nu. \v 3 Ne heini is menge lalag, tudtula nu ziyà te menge hadì te Edom, Moab, Ammon, Tyre, wey Sidon pinaaǥi te menge perekaǥi zan he midhendiyà te Jerusalem su ebpekidhinguma ki Hadì Zedekia te Juda. \v 4 Keǥiya nu ziyà te kandan heini he menge lalag; ne para heini te menge hadì dan. Ne ke sikew te, ‘Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: \v 5 Pinaaǥi te zekelà he ǥehem ku midlimbag ku is kelibutan, is menge etew, wey is menge langgam, ne iyan a ebayàbayà ke hentei is ibpezumala ku kayi. \v 6 Guntaan ganì ne ibeǥey ku is menge nasyun niw ziyà te suluǥuen ku he si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia. Minsan is dumezaas he menge langgam ibpezizalem ku te kedumala zin. \v 7 Ebpenilbi kandin is menge etew ziyà te langun he menge nasyun. Ebpenilbi zan daan te menge anak din wey menge apù din taman te timpu he iyan en maan edezeetan is Babilonia. Dutun he timpu, iyan en maan ebpekepenilbi is menge tig-Babilonia te mahabet he menge nasyun wey te mekeǥeǥehem he menge hadì. \p \v 8 “ ‘Piru ǥuntaan, emun duen nasyun etawa ginhedian he kenà ebpenilbi etawa kenà ebpesakup ki Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia, edsilutan ku haazà he nasyun etawa ginhedian pinaaǥi te tebek, bitil, wey menge zaru taman te igkepesakup ku sikandan ki Nebucadnezar. \v 9 Umbe, kenè kew tuu te menge ebpeneuven niw, menge menenagnà, menge edluwas te kehuluǥan te menge teǥeinep, menge veyilan etawa menge etew he edsarig te menge mulin-ulin, su egkaǥi zan he kenè kew edsekupen te hadì te Babilonia. \v 10 Tarù is egkeǥiyen dan diyà te keniyu su pinaaǥi kayi, egkengaawè kew kayi te tanè niw. Edsegseǥen ku sikiyu wey edezeetan. \v 11 Piru is menge etew ziyà te nasyun he ebpesakup wey ebpenilbi te hadì te Babilonia, idtugut ku he kenà egkengaawà sikandan diyà te keugelingen dan he tanà. Dutun dan egkeuyag-uyag wey ed-ubpà. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ ” \p \v 12 Iyan ded heini he menge lalag migkaǥi ku ziyà te ki Hadì Zedekia he hadì te Juda. Migkaǥi a te, “Pesakup kew te hadì te Babilonia. Penilbi kew kandin wey te menge etew zin ne egkeuyag-uyag kew. \v 13 Su emun kenà, ebpatey ka wey is menge etew nu te tebek, bitil, wey zaru, iring te nekaǥi te \sc Nengazen\sc* he egkehitavù te menge etew ziyà te nasyun he kenà ebpenilbi te hadì te Babilonia. \v 14 Kenè kew tuu te egkeǥiyen te menge ebpeneuven he kenè kew edsekupen te hadì te Babilonia, su tarù is egkeǥiyen dan diyà te keniyu. \v 15 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: ‘Wazè ku suǥùa heeyan is menge ebpeneuven. Edheǥeten dan is tarù he egkeǥiyen dan pinaaǥi te kegemita zan te ngazan ku. Umbe emun edtuu kew kandan, ne edsegseǥen ku sikiyu wey edezeetan, ragkes en heeyan is menge ebpeneuven.’ ” \p \v 16 Ne migkeǥiyan ku is langun he menge memumuhat wey is langun he menge etew te, “Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he kenè kew tuu te menge ebpeneuven he egkaǥi te kenè en egkeuǥet idlikù en puun te Babilonia is menge gelemiten diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. Tarù is egkeǥiyan dan diyà te keniyu. \v 17 Kenè kew pemineg kandan. Kekenà, silbiyi niw is hadì te Babilonia, ne egkeuyag-uyag kew. Kinahanglan pe be he egkezeetan heini he inged! \v 18 Emun tutuu sikandan he menge ebpeneuven ne is ebpengeǥiyen dan ne ziyà ebpuun te \sc Nengazen\sc*, ne ipahangyù sikandan diyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he sikan is nesamà he menge gelemiten diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, diyà te turuǥan te hadì te Juda, wey turuǥan te hadì te Jerusalem, ne kenè en meuwit diyà te Babilonia. \v 19 Su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te: Sikan is brunsi he menge tukud duen te valey te \sc Nengazen\sc*, sikan is teleǥuey te wahig he egngezanan te Daǥat, sikan is menge untuzà, wey is duma pa he menge gelemiten kayi he inged, ne ed-uwiten diyà te Babilonia. \v 20 Heini he menge gelemiten wazà uwita ni Hadì Nebucadnezar ziyà te Babilonia hein mibihag din puun te Jerusalem si Hadì Jehoyakin he hadì te Juda, he anak ni Jehoyakim, duma te menge upisyal ziyà te Juda wey Jerusalem. \v 21-22 Iyan guntaan migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, ‘Heini he menge gelemiten ed-uwiten diyà te Babilonia ne ziyè dà heini taman te timpu te kegkuwaa ku kayi su idlikù ku ziyà te Jerusalem.’ ” \c 28 \s1 Si Jeremias wey si Hanania \p \v 1 Dutun te iyan ded he tuig, hein ikelima he vulan dutun te ikeepat he tuig te kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda, is ebpeneuven he si Hanania he anak ni Azur he tig-Gibeon, migkaǥi kayi te kediey ziyà te valey te \sc Nengazen\sc* diyà te etuvangan te menge memumuhat wey te langun he menge etew zutun. Ke sikandin te, \v 2 “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Egevaan ku en is gehem te hadì te Babilonia. \v 3 Seled te zezuwa he tuig idlikù kayi he lugar is langun he ǥelemiten diyà te valey ku he mibpenguwa ni Hadì Nebucadnezar ne mid-uwit din diyà te Babilonia. \v 4 Ibpelikù ku zaan kayi si Hadì Jehoyakin he hadì te Juda he anak ni Jehoyakim, wey is langun he menge tig-Juda he mibihag diyà te Babilonia, su egevaan ku en is gehem te hadì te Babilonia. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 5 Ne midtavak te ebpeneuven he si Jeremias is ebpeneuven he si Hanania diyà te etuvangan te menge memumuhat wey te ebpemenhitindeg he menge etew ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 6 Ke sikandin te, “Amen! Deyzey pezem ke ebeelan te \sc Nengazen\sc* heeyan is migkaǥi nu he idlikù din kayi is menge gelemiten kayi te valey zin wey is langun he mibihag pehendiyà te Babilonia. \v 7 Piru pemineǥa nu heini is egkeǥiyen ku ziyà te kenikew wey ziyà te langun he menge etew he nemineg. \v 8 Is menge ebpeneuven he nehuna kenita nenagnè dan dengan he zuen ebpekeuma he tebek, vitil, wey menge zaru diyà te mahabet he menge nasyun wey ziyà te mekeǥeǥehem he menge ginhedian. \v 9 Umbe, is ebpeneuven he edtagnà te kelinew kinahanglan he zuen din puriba. Emun egkehitavù is migkaǥi zin, egkilelaan sikandin he tutuu he midsuǥù te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 10 Ne zutun, migkuwa zuen te ebpeneuven he si Hanania sikan is eyuǥu ziyà te tengel ni Jeremias ne mibadtì din heini. \v 11 Ne migkeǥiyan din is menge etew zutun te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Is menge etew ziyà te menge nasyun he midsakup ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia iring te mid-eyuǥuwan. Piru edezeetan ku is eyuǥu seled te zezuwa he tuig.” Ne mid-awè dutun si Jeremias. \p \v 12 Ne wazè en meuǥet dutun te kebedtia te ebpeneuven he si Hanania zuen te eyuǥu ziyà te tengel ni Jeremias, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 13 “Genat ka, ne keǥiyi nu si Hanania he iyan heini migkaǥi ku: Mibadtì nu is eyuǥu he kayu piru ed-ilisan ku heini te eyuǥu he putew. \v 14 Siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel migkaǥi a te: Ed-eyuǥuwan ku kayi te eyuǥu he putew is menge etew ziyà te langun he menge nasyun, su wey zan mekepenilbi ki Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia. Minsan is dumezaas he menge langgam ibpezizalem ku te kedumala zin.” \v 15-16 Ne migkaǥi is ebpeneuven he si Jeremias diyà te ebpeneuven he si Hanania te, “Pemineg ka, Hanania! Is \sc Nengazen\sc* wazà medsuǥù kenikew! Ne impetuu nu is menge etew kayi te nasyun te tarù. Umbe iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Id-awè ku sikew kayi te kelibutan. Guntaan mismu he tuig ebpatey ka su mibpenurù nu is menge etew te kebpekidsukulà kedì!” \v 17 Umbe, hein ikepitu he vulan dutun he tuig, minatey is ebpeneuven he si Hanania. \c 29 \s1 Is Surat ni Jeremias para te menge Mibihag \p \v 1-2 Diyà te Jerusalem, midsurat si Jeremias te para te ebpemendumala, menge memumuhat, menge ebpeneuven, wey te zuma pa he mibihag ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia puun te Jerusalem. Insurat heini ni Jeremias hein nevihag en si Hadì Jehoyakin, is iney zin, is menge upisyal ziyà te turuǥan, is menge ebpemendumala ziyà te Juda wey Jerusalem, wey is memetau he menge pandey wey menge terebahanti. \v 3 Impeuwit ni Jeremias haazà is surat din diyà te ki Elasa he anak ni Shafan, wey ziyà te ki Gemaria he anak ni Hilkia. Midsuǥù heini sikandan ni Hadì Zedekia he hadì te Juda pehendiyà te ki Nebucadnezar ziyà te Babilonia. Iyan heini taǥù dutun: \p \v 4 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel ziyà te langun he menge tig-Jerusalem he mibihag ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia: \v 5 “Petukud kew te menge valey ne zutun kew ubpà. Pemula kew ne kaan kew te sebpet niw. \v 6 Mebpengesawa is menge maama ne mebpeesawa is menge vahi ne penganak kew. Ipeesawa niw is menge anak niw su wey zan mekaanak daan. Mebpekahabet kew. \v 7 Uǥup kew para mebmeupiya wey mebmeuswaǥen is inged he zutun kew ed-ubpà is impevihag ku. Ipengemuyù niw heini, su emun ed-uswag heini, ne ed-uswag kew zaan.” \p \v 8 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, “Kenè kew peuwit te menge ebpeneuven wey menge menenagnà he ziyà te keniyu. Kenè niw zaan tuuwi is menge teǥeinep dan, \v 9 su edtarùtarù sikandan ne egemiten dan is ngazan ku. Wazè ku sikandan suǥùa. \v 10 Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi he emun egketapus en is 70 he tuig he kebpensakup te Babilonia, ne edlikuan ku sikiyu ne edtumanen ku is insaad ku he idlikù ku sikiyu ziyà te keniyu he lugar. \v 11 Netuenan ku ke ebmenmenuwen ku te edtuman is pelanu ku para keniyu, pelanu te kebpeuswag keniyu ne kenà kedrasey, pelanu te kebeǥey keniyu te perateng he zuen meupiya ziyà te egkeumahan niw he timpu. \v 12 Ne edsampit kew wey ebpengemuyù kayi te kedì, ne zutun ebpemineǥen ku sikiyu. \v 13 Emun edangep kew kayi te kedì te ebpuun diyà te gehinawa niw, ne edtevangan ku sikiyu. \v 14 Uya, edtevangan ku sikiyu, ne idlikù ku ziyà te keniyu is ketiǥeyunan niw. Edtiǥumen ku sikiyu puun te nekedseselekawà he menge nasyun he zutun ku sikiyu ipeyapat, ne idlikù kew ziyà te keugelingen niw he lugar. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 15 “Kela ke egkaǥi kew te zuen menge ebpeneuven he midsuǥù ku ziyà te keniyu ziyan te Babilonia, \v 16 piru iyan heini migkaǥi ku mehitenged te menge hadì he ebpuun diyà te kevuwazan ni David wey ziyà te langun he menge zuma niw he kemulu ziyà te inged he Jerusalem su wazà meduma keniyu te mibihag: \v 17 Ebpeeǥiyan ku sikandan te tebek, bitil, wey menge zaru. Egkeiring sikandan te neredak he higus he kenà egkekaan. \v 18 Uya, edlislisezen ku sikandan pinaaǥi te tebek, bitil, wey zaru, ne egkahandek is langun he menge ginhedian tenged te egkehitavù kandan. Edsegseǥen ku sikandan pehendiyà te zuma he menge nasyun ne zutun sikandan ebpenrewaki, edsudien, wey ed-un-undahan. \v 19 Su wazà sikandan mebpemineg te menge lalag ku he layun ku ibpetudtul ziyà te kandan pinaaǥi te menge suluǥuen ku he menge ebpeneuven ku, wey minsan sikiyu is nevihag en wazè kew ǥihapun mebpemineg.” \p \v 20 Umbe, pemineg kew te migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, sikiyu is impevihag puun te Jerusalem pehendiyà te Babilonia. \v 21 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, mehitenged ki Ahab he anak ni Kolaya wey ki Zedekia he anak ni Maasea, “Heini he menge etew egkaǥi te tarù diyà te keniyu, ne egemiten dan is ngazan ku. Umbe ibeǥey ku sikandan ki Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia ne ibpehimetayan din sikandan diyà mismu te etuvangan niw. \v 22 Heini is egkehitavù kandan egemiten te menge tig-Juda he mibihag diyà te Babilonia emun ebpenrawak dan te zuma. Egkaǥi zan te, ‘Berakat he himetayi ka te \sc Nengazen\sc* iring ki Zedekia wey ki Ahab he intavun te hadì te Babilonia.’ \v 23 Egkehitavù heini kandan su nekevaal zan te mezaat he vaal ziyà te Israel. Nengumpadi sikandan te esawa te zuma wey migamit dan is ngazan ku zutun te kedtarùtarù dan, ne wazà ku isuǥù kandan is kebaal kayi. Netuenan ku heini is mibeelan dan, ne igkepeehè ku is puriba kayi. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \s1 Is Lalag para ki Shemaya \p \v 24-25 Duen menge lalag he insarig kedì te \sc Nengazen\sc* he para ki Shemaya he tig-Nehelam: “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Mibpeuwit ka te surat diyà te ki Zefanias he anak ni Maasea he memumuhat he keugelingen nu zà he keǥehem is migamit nu, ne mibpeuwitan nu te menge kupya kayi is duma pa he menge memumuhat wey is langun he menge etew ziyà te Jerusalem. Iyan heini taǥù te surat nu ziyà te ki Zefanias, \v 26 ‘Mibpilì ka te \sc Nengazen\sc* he liwan ki Jehoyada te memumuhat he edumala te valey te \sc Nengazen\sc*. Ketengdanan nu is kedakep wey kegkedina te lieg te minsan hentei he tulebung he uvag ebpeneuven. \v 27 Piru maan is mibey-anan nu si Jeremias he tig-Anatot, he uvag kun ebpeneuven diyà te keniyu? \v 28 Mibpesuratan key zin pa ganì kayi te Babilonia he egkeuǥet key pe kun kayi. He ke sikandin te mebpetukud key te menge valey he egkeubpaan dey, wey mebpemula key wey megkaan key te menge sebpet dey.’ ” \p \v 29 Ne hein nezawat ni Zefanias he memumuhat haazà is surat ni Shemaya, mibasa zin haazà diyà te ki Jeremias he ebpeneuven. \v 30 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 31 “Ipetueni heini he menge lalag te langun he menge vihag. Keǥiyi nu sikandan he iyan heini migkaǥi ku vahin ki Shemaya he tig-Nehelam: Wazè ku suǥùa si Shemaya te kebpenudtul ziyà te keniyu. Impetuu kew zin te tarù din. \v 32 Umbe, migkaǥi a, is \sc Nengazen\sc* te, ‘Edsilutan ku sikandin wey is menge kevuwazan din. Wazà minsan sevaha te menge kevuwazan din he ebpekaahà te meupiya he ebeelan ku ziyà te keniyu, su mibpenurù kew zin te kebpekidsukulè kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ ” \c 30 \s1 Is menge Saad te \sc Nengazen\sc* te menge Etew Zin \p \v 1-2 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Jeremias te, “Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, migkaǥi he isurat nu ziyà te sevaha he libru is langun he migkaǥi ku kenikew. \v 3 Su egkeuma is timpu he ibpeuli ku is nengevihag he menge etew ku he menge tig-Israel wey menge tig-Juda ziyà te tanè dan. Uya, ibpeuli ku sikandan diyà te tanà he imbeǥey ku ziyè te menge kepuun dan wey zan meengken. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 4-5 Mid-uman pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* mehitenged te Israel wey Juda: “Egkezineg is kedlelendag te menge etew, kenà tenged te kegkelipey, kekenà, tenged te utew kegkahandek. \v 6 Guntaan duen id-insè ku keniyu. Ed-anak be is maama? Kenà. Piru, maan is neehè ku is menge maama he mibmemeluntak he egawed te ǥetek dan he henduen be te vahi he ebeliliten? \v 7 Utew subra is mekahandekhandek emun egkeume en heeyan he timpu! Wazè en ebpekeiring keniyan he timpu. Timpu heeyan te kelised te menge kevuwazan ni Jacob, piru ziyà te huziyan he timpu egkelibri sikandan keniyan he kebpekesavuk. \v 8 Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, migkaǥi he zutun he timpu, kenè dan en uripen te menge lumelengyawà. Iring te mibadtì ku en is eyuǥu ziyà te tengel zan wey midtangtang ku en is ingkedina kandan. \v 9 Ebpenilbi zan en kedì, te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan, wey te hadì dan he kevuwazan ni David he edsuǥuen ku. \p \v 10 “Umbe kenè kew mahandek wey mesuǥey is menge kevuwazan ni Jacob he menge suluǥuen ku. Iyan a is \sc Nengazen\sc* migkaǥi te egkuwaan ku sikiyu ziyà te meziyù he lugar he zutun kew uwita te mibihag keniyu. Ne ed-ubpè kew he zuen kelinew. Wazè en igkehandek niw wey wazè en ebpekezezaat keniyu. \v 11 Su zuma a keniyu ne edlibriyen ku sikiyu. Ebpurungan ku edezeeti is menge nasyun he zutun kew ipeyapat. Piru kenè ku mulà heini ed-ul-uluhan diyà te keniyu. Piru kenà heini ebpesavut he kenè ku sikiyu edsilutan. Ebmensuwen ku sikiyu te hustu he paaǥi.” \p \v 12-13 Migkeǥiyan pa te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin te, “Is menge palì niw kenè en heini egkeulian su utew en grabi. Wazà ebpeketavang wey ebpeketambar keniyu. Wazè en bawì para keniyu. \v 14 Midlipatan kew en te kezapig niw he menge nasyun; wazè kew zan en seǥipaa. Midsurung ku sikiyu iring te kedsurung te kuntada niw. Mibpurungan ku sikiyu siluti su utew en meveǥat is menge salè niw wey utew en heini mahabet. \v 15 Kenè kew riklamu tenged te palì niw he kenà egkeulian. Midsilutan ku sikiyu su utew en meveǥat is menge salè niw wey utew en mezakel. \p \v 16 “Piru is langun he midezaat keniyu edezeetan daan; is langun he menge kuntada niw ebihaǥen. Is langun he midsurung keniyu wey mid-aǥew te menge azen niw ne edsurungen daan, ne ed-eǥawen is menge azen dan. \v 17 Piru sikiyu ebewian ku mulà, edtembaran ku is menge palì niw. Minsan egkaǥi is duma te, sikiyu is menge tig-Jerusalem inselikwey wey mibey-anan en.” \p \v 18 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Idlikù ku is menge ketiǥeyunan diyà te menge inged te menge kevuwazan ni Jacob, ne egkehizuwan ku sikandan. Ed-umanan dan ebenguna is inged wey is turuǥan diyè mismu te lugar he zutun dan heini tukuza hein aney. \v 19 Ne egkanta sikandan te menge peselamat wey ed-ugyab dan tenged te kegkelipey. Ibpemahabet ku sikandan wey ebeǥayan ku te zengeg. \v 20 Is menge anak dan ed-uswag iring dengan. Edlig-enan ku sikandan diyà te etuvangan ku, ne edsilutan ku is minsan hentei he edrasey kandan. \v 21 Is pengulu zan, ne ziyè mismu ebpuun te kandan. Ibpeuvey ku sikandin kayi te kediey, ne ed-uvey sikandin. Su wazà etew he ebpeǥaruǥaru ed-uvey kayi te kedì emun kenè ku ibpeuvey. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 22 Egkehimu sikandan he menge etew ku ne egkehimu a he Megbevayè dan. \v 23 Pemineg kew! Is pauk ku egkeiring te vagyu etawa eribpures he ebpekeigù te ulu te lalung he etew. \v 24 Ne kenà egkaawà is utew ku kegkepauk emun kenè ku pa egkeveelan is egkesuatan ku te ebaal. Ne ziyà te huziyan he menge andew egkesavut niw zed heini.” \c 31 \s1 Is Ked-ulì te menge Israilihanen \p \v 1 Mibpedayun pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Dutun he timpu, egkehimu a he Megbevayà te langun he pemilya te Israel, ne egkehimu zan he menge etew ku. \v 2 Iyan a is \sc Nengazen\sc* migkaǥi he ed-eturen ku is nesamà kandan he menge uuyag dutun te kedhipanew zan diyà te sibsivayan. Edlikù a te kebeǥey te menge Israilihanen te egkehimelayan dan.” \p \v 3 Dengan mibpaahà is \sc Nengazen\sc* te menge Israilihanen he migkaǥi te, “Mahal ku sikiyu te wazà pidtemanan he kebmahal. Tenged te keupiya ku, impeuvey ku sikiyu kayi te kedì. \v 4 Ibpeuman ku sikiyu ibpehitindeg is menge tig-Israel he iring te vahi he wazè pa mehileveti. Ne ebpekesayew kew tenged te kegkelipey te ebpezumahan te tukar te menge tamburin niw. \v 5 Ne ebpemula kew en maan te menge paras diyà te menge vuntud te Samaria, ne iyan kew ebpekepulus te menge veǥas din. \v 6 Egkeuma is timpu he zutun is menge vantey ziyà te menge vuvungan he Efraim ne ebpemensag, ‘Hendini kew, su edtekezeg kiw ziyà te Jerusalem te ked-azap te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew.’ ” \p \v 7 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Kanta kew wey ugyab kew tenged te kegkelipey para te Israel he iyan lavew te langun he menge nasyun. Dalig kew wey ihabet niw ivensag is, ‘\sc Nengazen\sc*, libriya nu is menge etew nu he nengesamà he uuyag he menge Israilihanen.’ \v 8 Pemineg kew! Iyan a mismu egkuwa wey edtiǥum kandan puun te zizaya wey ziyà te minsan hendei he vahin te kelibutan. Ragkes en he ebpekezuma kandan, is menge lakap wey menge pigket. Iring din daan is menge meǥingey wey umaanak. Utew mahabet is ebpemen-ulì. \v 9 Ed-umanan ku sikandan ed-uwità is edsineǥew wey ebpengemuyù. Ed-uwiten ku sikandan diyà te menge wahig, ne ed-ikul sikandan diyà te meupiya he zalan he kenè dan duen ebpekesipà. Su iyan a amey te menge Israilihanen, ne si Efraim is kakey he anak ku. \p \v 10 “Sikiyu is menge etew ziyà te menge nasyun, pemineǥa niw is egkeǥiyen ku te \sc Nengazen\sc*, ne tudtula niw ziyà te meziyù he lugar: Impeyapat ku is menge Israilihanen, piru edtiǥumen ku zed sikandan, ne ebentayan ku sikandan iring te kebantey te ebantey te menge kerehidu. \v 11 Edlibriyen ku sikandan is menge kevuwazan ni Jacob diyà te ǥehem te menge etew he edhuna he mekeǥeǥehem kandan. \v 12 Edhendiyè dan te Buvungan he Zion ne ed-ugyab sikandan tenged te kegkelipey. Egkelipey zan tenged te menge keupiyaanan he ibeǥey ku kandan–he iyan is uzar he trigu, binu, lana, wey menge uyaǥen. Egkeiring sikandan te pemuleey he layun ebinyaǥi, ne kenè dan en egkeseeng. \v 13 Is menge raǥa wey menge kenakan kandan ragkes en is memeǥurang, edsayew tenged te kegkelipey. Edliwanan ku is kebpekesineǥew zan te kelipey. Kenè en sikandan ebpekelalew su edlipayen ku sikandan. \v 14 Edhentayen ku is menge memumuhat te utew zekelà wey metaam he menge keenen. Ebpezaharan ku is menge etew ku te meupiya he menge vutang.” \p \v 15 Mibpedayun te \sc Nengazen\sc* is menge lalag din te, “Duen egkezineg he sineǥawan wey lendag diyà te inged he Rama. Edsineǥew si Raquel tenged te menge anak din. Egketulung en sikandin egkeiinek su nemematey is menge anak din.” \p \v 16 Piru guntaan migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kenè ke en meiinek su edsuhulan ku sikew tenged te menge vaal nu. Ed-ulì is menge anak nu puun te tanà te menge kuntada zan. \v 17 Umbe, duen nu egkeperateng diyà te egkehuziyanan. Su kenà duwazuwa he edlikù is menge anak nu ziyà te keugelingen dan he tanà. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 18 Nezineg ku is sineǥawan te menge tig-Efraim. Ke sikandan te, “\sc Nengazen\sc*, neiring key te nati he vaka he wazà melayam te eyuǥu, iyan, mibpenurù key kenikew te kebpezumazuma kenikew. Iyan ka \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey, umbe ilikù key kenikew ziyà te tanè dey. \v 19 Dengan mid-ewaan dey sikew, iyan, guntaan kenè dey en heeyan ed-ul-ulahan. Hein neseǥipè dey en he nekesalè key nekeisip-isip key tenged te kegkeseeng dey. Utew zey ingkeeled is mibeelan dey hein menguhed key pa.” \p \v 20 Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge tig-Efraim he pelanggè ku he menge anak, ingkelipey ku sikiyu. Minsan migkaǥi a te ebpekesuǥat keniyu, pinelanggè ku ǥihapun sikiyu. Mibulung a keniyu wey nehizuwan ku sikiyu. \p \v 21 “Sevuki niw te tuus etawa menge pasek he iyan ibpeketuredu niw te zalan. Purungi niw tentenuzi is mid-ikul niw su iyan ded heini egkeikul niw emun ed-ulì kew en. He menge tig-Israel he iring te vahi he wazè pa mehileveti, likù kew en diyà te menge inged niw. \v 22 Keenu kew pe bes edlikù kayi te kedì, is menge anak ku he nengetazin. Ebaal a te veǥu kayi te kelibutan–iring te is bahi iyan en maan pengalang te maama.” \s1 Is Egkeuma he Keuswagan te Israel \p \v 23 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, “Emun igkepelikù ku en is menge etew ziyà te Juda ziyà te tanè dan, ne egkaǥi en maan sikandan te, ‘Berakat he tuvazi te \sc Nengazen\sc* is segradu he vuntud he iyan is Jerusalem, he iyan ubpeey zin.’ \v 24 Ed-ubpaan te menge etew is Juda wey is menge inged he nesakup kayi, ragkes en he ed-ubpà kayi is menge perevasuk wey is menge perevantey te menge kerehidu. \v 25 Su ibpehimeley ku is nengeveley ne edhentayen ku is menge midluyahan tenged te kegkevitil. Umbe egkaǥi is menge etew te, \v 26 ‘Hein nepukew a, neǥezam ku he utew meupiya is kedlipezeng ku.’ ” \p \v 27 Midpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Egkeuma is timpu he utew ku ibpemahabet is menge etew ziyà te Israel wey Juda ragkes is menge uyaǥen dan. \v 28 Dengan midezeetan ku, mibengkag ku, wey midaag ku sikandan. Piru ziyà te huziyan he timpu edtukuzen ku wey ibpeuman ku ibpehitindeg sikandan. \v 29 Dutun he timpu is menge etew kenè en ebpekekaǥi te, ‘Migkaan is ginikanan te mepezes he paras ne elin kayi egkepezesan is menge anak dan.’ \v 30 Dutun, iyan dà egkepezesan sikan is migkaan te mepezes he paras. Iyan dà edhimetayan is etew he ebpekesalà.” \p \v 31 Mibpedayun pa keǥiya te \sc Nengazen\sc* is menge lalag din te, “Egkeuma is timpu he zutun edhimu a te veǥu he kebpekid-uyun ku te menge tig-Israel wey menge tig-Juda. \v 32 Ne kenà heini iring te paaǥi he midhimu ku ziyà te menge kepuun dan hein migiyahan ku pa sikandan is ebpuun diyà te Ehipto. Minsan neiring a te esawa zan, wazè dan medtuman duen te nehuna he kebpekid-uyun ku kandan.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 33 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Is beǥu he kebpekid-uyun he edhimuwen ku ziyà te menge tig-Israel te egkeuma he timpu iyan heini: Idtaǥù ku is menge suǥù ku ziyà te isip dan wey idsurat ku heini ziyà te gehinawa zan. Egkehimu a he Megbevayè dan, ne egkehimu zan he menge etew ku. \v 34 Wazè en egkaǥi ziyà te emurè din te inged etawa suled din te kinahanglan he egkilelaan nu is \sc Nengazen\sc*. Su pudu en sikandan egkilala kedì, puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zan. Su ebpeseyluwen ku sikandan te menge mezaat he neveelan dan, ne kenè ku en edtentenuzan is menge salè dan.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 35 Mid-uman pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Iyan a midsuǥù te andew te kedsilà emun maandew, wey te vulan wey menge vituen emun mezukilem. Ne migkutew ku is daǥat wey medreǥuuk is menge vaǥel. Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc* is ngazan ku. \v 36 Mintras kemulu pa is langit wey is kelibutan, ne ebpedayun daan is sevaha he nasyun is Israel te wazà pidtemanan. \v 37 Iring te kenà egkesukud is langit wey kenà egketegkad is kezalem te pundasyun te kelibutan diyà te kinezizeleman, ne kenè ku zaan idselikwey is langun he kevuwazan ni Israel tenged te menge salà he neveelan dan.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 38 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Egkeuma is timpu he ed-umanan ebenguna is Jerusalem puun te Turi ni Hananel pehendiyà te Pultahan diyà te Suyuk. \v 39 Ne puun keniyan he lugar, ebpedayun heini pehendiyà te vuntud he Goreb, ne ebulegkù pehendiyà te Goa. \v 40 Minsan is tivuuk he suǥud-suǥud he timbaǥà te ebpematey wey menge igmuk te menge pemuhat, ne idsivey para kedì; ragkes en is langun he vevesukà diyà te Kidron he zal-ug diyà te edsilaan, pehendiyà te Pultahan te menge Kudà diyà te zizaya. Kenè en egkeuman egkezeeti heini he inged.” \c 32 \s1 Mibpemasa si Jeremias te Bevesukà \p \v 1 Duen migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias hein ikesepulù he tuig te kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda. He iyan daan haazà ike-18 he tuig te kedhadì ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia. \v 2 Dutun he timpu midliǥuyan te menge sundaru te Babilonia is Jerusalem, ne si Jeremias he ebpeneuven mibpirisu ziyà te ubpeey te menge vantey ziyà te turuǥan. \v 3 Impepirisu sikandin ni Hadì Zedekia tenged te migkaǥi sikandin te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Ibeǥey ku heini he inged diyà te hadì te Babilonia, ne egkaaǥew zin heini. \v 4 Kenà ebpekelikey si Hadì Zedekia te gehem te menge tig-Babilonia. Su siguradu he ibeǥey ku sikandin te hadì te Babilonia ne ebpeked-etuvang wey ebpekedlalag sikandan. \v 5 Edumahan si Zedekia ziyà te Babilonia, ne kenà sikandin egkaawà diyà taman te egkesilutan ku sikandin. Minsan edsukul kew te menge tig-Babilonia ne kenè kew ǥihapun ebpekezaag. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 6 Mid-uman pa megkaǥi si Jeremias te, “Migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc*, ke sikandin te \v 7 si Hanamel he anak ni Shalum te anggam nu, edhengkayi te kenikew is egkaǥi te, ‘Pemesaha nu is bevesukè ku ziyà te Anatot. Su iyan ka utew megeget he kezuzumahi ku, duen nu ketenged wey ketengdanan te kebpemasa kayi.’ \p \v 8 “Ne ǥeina te iyan heeyan migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, midhengkayi te kediey si Hanamel he id-aǥew ku, kayi te ubpeey te menge vantey. Ke sikandin te, ‘Deyzey ke ebpemesahan nu is bevesukè ku ziyà te Anatot he nesakup te tanà te tribu ni Benjamin. Duen nu ketenged wey ketengdanan te kedlekat wey ked-angken kayi, umbe pemesaha nu en heini para kenikew.’ ” \p Netuenan ku he iyan migkaǥi zutun is \sc Nengazen\sc*, \v 9 umbe mibpemasa ku haazà is bevesukà diyà te Anatot diyà te ki Hanamel te 17 he vuuk he pelata. \v 10 Mibpirmahan ku wey midtetakan is pepilis te kebpemasa ku ziyà te etuvangan te menge tistiǥus. Ne midtimbang ku haazà is pelata ne imbayad ku ki Hanamel. \v 11 Ne migkuwa ku sikan is pepilis he midtetakan wey is kupya zin he wazà tetaki, he zutun mekesurat is neuyunan dey te kebpemasa ku. \v 12 Ne imbeǥey ku haazà diyà te ki Baruc he anak ni Neria wey apù ni Masea, diyà te etuvangan ni Hanamel he id-aǥew ku wey te menge tistiǥus he nemirma zutun te pepilis, wey ziyà te etuvangan te menge Judio he ebpemimpinuu zutun te ubpeey te menge vantey. \p \v 13 “Ne ziyà te etuvangan dan migkeǥiyan ku si Baruc te, \v 14 ‘Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Uwita nu is pepilis he midtetakan wey is wazà tetaki, ne itaǥù nu heini ziyà te tivud su wey kenà mezeeti seled te meluǥayad he timpu. \v 15 Su egkeuma is timpu he is menge etew ebpememase en maan te menge valey, menge vevesukà, wey menge pemuleey te paras kayi he lugar.’ ” \p \v 16 Ne hein ingkeveǥey ku en haazà is pepilis diyà te ki Baruc he anak ni Neria, ne nengemuyù a te, \v 17 “He Nengazen he MEGBEVAYÀ, midlimbag nu is kelibutan wey is langit pinaaǥi te zekelà he ǥehem nu. Wazà minsan hengkey he kenè nu egkehimu. \v 18 Impeehè nu is kebmahala nu te linibu he menge etew, piru midsilutan nu is menge anak tenged te salà te menge ginikanan dan. Utew ka mekeǥeǥehem he Megbevayà. Iyan ngazan nu is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \v 19 Utew meupiya is menge pelanu nu wey egkein-inuwan is menge vaal nu. Egkeehè nu is langun he ebeelan te menge etew, ne ebelesan nu sikandan sumalà te vetasan dan wey menge vaal zan. \v 20 Mibaal ka te menge singyal wey menge egkein-inuwan he menge vaal ziyà te Ehipto ne taman en guntaan is kebeeli nu zutun kayi te Israel wey ziyà te zuma he menge nasyun. Ne pinaaǥi kayi nehimu ka he velentuǥen taman en guntaan. \v 21 Pinaaǥi te menge singyal wey menge egkein-inuwan he menge vaal nu, wey te ǥehem nu he ingkahandek te menge Ehiptohanen, impeǥawas nu ziyà te Ehipto is menge etew nu he Israilihanen. \v 22 Imbeǥey nu kandan heini is meupiya wey selebpeten he tanà he insaad nu is kebeǥaya nu zuen diyà te menge kepuun dan. \v 23 Naangken dan heini piru wazè dan medtuman te kesuǥuan nu. Wazè dan beeli is langun he ebpeveelan nu kandan. Umbe impaaǥi nu ziyà te kandan heini is kezeetan. \v 24 Ne ǥuntaan midtambù te tanà is menge tig-Babilonia kayi te kilid te verengbeng te Jerusalem he egkeveyaan dan te kedseled dan kayi te inged su wey zan maaǥew heini. Ne tenged te tebek, bitil, wey zaru, egkaaǥew te menge tig-Babilonia heini is inged su iyan heeyan migkaǥi nu. \v 25 Piru minsan pa te iyan heini, Nengazen he MEGBEVAYÀ, midsuǥù a kenikew te kebpemasa te vevesukà he ebeyazan heini te pelata ziyà te etuvangan te menge tistiǥus, Minsan pa te hapit en egkaaǥew te menge tig-Babilonia heini is inged.” \p \v 26 Ne migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Jeremias te, \v 27 “Siak is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te langun he menge etew. Duen be kenè ku egkehimu? \v 28 Umbe, ibeǥey ku heini he inged diyà te menge tig-Babilonia wey ziyà te hadì dan he si Nebucadnezar, ne egkaaǥew zan heini. \v 29 Edselezan dan heini he inged ne ebinsulan. Elin daan ebinsulan dan is menge valey he zutun te atep dan edtutungen is beyewà para ki Baal. Ne zutun daan edhalad dan te idhalad he menge inumen para te zuma he menge ed-ezapen he utew ku ingkeepes. \p \v 30 “Puun pa zengan wazà duma he vaal te menge etew ziyà te Israel wey Juda, kekenà, pudu kebaal te salà. Midhimu zan he mepauk a pinaaǥi te menge vaal zan. \v 31 Puun pa te kegketukud kayi he inged taman en guntaan, midhimu te menge meǥinged kayi he mepauk a. Umbe edezeetan ku heini. \v 32 Midhimu te menge etew ziyà te Israel wey Juda he mepauk a tenged te mezaat he menge vaal zan. Pudu sikandan–is menge hadì dan wey menge upisyal zan, is menge memumuhat dan, is menge ebpeneuven, wey is langun he menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem. \v 33 Mid-iniyuǥan e zan minsan layun ku sikandan ebpenurùa. Kenè dan ebpemineg wey kenè dan egkesuat he ebpenuruen. \v 34 Diyà te valey ku he mibpilì ku he zutun a ebeǥayi te zengeg, ne midremerikan dan heini pinaaǥi te kedsevuki zan te utew mezaat he menge ed-ezapen. \v 35 Mibangun dan te menge simbahan he para ki Baal ziyà te Suǥud-suǥud he Ben Hinom, para ikepemuhat dan is menge anak dan diyà te ed-ezapen he si Molec. Ne wazè ku heini isuǥù kandan; wazè ku man ganì meisip he ebeelan dan heini is utew mezaat he menge vaal he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge etew ziyà te Juda. \p \v 36 “Jeremias, tutuu is migkaǥi nu he pinaaǥi te tebek, bitil, wey zaru egkezizalem heini he inged te ǥehem te hadì te Babilonia. Piru ǥuntaan siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, egkaǥi a te, \v 37 edtiǥumen ku is menge etew ku puun te langun he lugar he zutun ku sikandan ipeyapat tenged te utew ku kegkepeuki kandan. Ed-umanan ku sikandan ed-uwita kayi he lugar ne ebpekepengungubpaan dan he melinawen. \v 38 Egkehimu sikandan he menge etew ku ne egkehimu a he Megbevayè dan. \v 39 Edhimuwen he mesevaha is ketuyuan dan te kebpengungubpaan, su wey zan layun medtahud kediey, ne para heini te keupiyaanan dan wey keupiyaanan te menge kevuwazan dan. \v 40 Ebpekid-uyun a kandan te wazà pidtemanan, idsaad ku kandan he layun a ebaal te meupiya ziyà te kandan. Ebeǥayan ku sikandan te tinguhà te kedtahud kediey, su wey zan kenà med-awà kayi te kedì. \v 41 Igkelipey ku is kebaal te meupiya ziyà te kandan, ne ebpuun diyà te tivuuk he ǥehinawa ku is kebpeubpaa ku kandan kayi he tanà.” \p \v 42 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Iring te impeseǥazan ku kayi he menge etew is dekelà he kezeetan, ibeǥey ku zaan kandan is menge keupiyaanan he insaad ku kandan. \v 43 Duen egkagi he heini is tana utew en mekevulungbulung wey wazà duen ed-ubpà he etew etawa langgam, su imbeǥey ku en heini te menge tig-Babilonia. Piru minsan pa zutun, keuzemà duen ebpememasa te menge vevesukà kayi te tanà. \p \v 44 “Uya, egkehitavù ded is kebeyazi te menge etew te pelata te menge vevesukà. Ebaal sikandan te kesebutan. Ebpirmahan, edtetakan is menge pepilis, ne edtistiǥusan. Egkeulaula heini ziyà te menge tanà ni Benjamin, wey ziyà te zezeisey he menge inged he nekeliǥuy te Jerusalem, malù dezekelà he menge inged diyà te Juda, wey te menge inged diyà te menge vuvungan, diyà te inged te menge mibuntud-buntud diyà te edsenlepan, wey ziyà te inged he Negev. Ibpelikù ku is menge etew ku wey ibpeuswag ku sikandan ibpeuman. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 33 \s1 Is Penaad te Kedtuvad \p \v 1 Hein diyè pa si Jeremias te mibpirisuwan kandin he ubpeey te menge vantey te turuǥan, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te kandin te ikezuwa. \v 2 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he midlimbag wey mibpelastar te kelibutan. Iyan sikandin mibpurma kayi, ne \sc Nengazen\sc* is ngazan din: \p \v 3 “Umawa a kenikew su edtevangan ku sikew. Ne ibpezayag ku ziyà te kenikew is egkengein-inuwan wey in-eles he wazè nu pa metueni. \v 4 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel vahin te menge valey kayi he inged wey te turuǥan te hadì he impenrundus niw, su wey niw mekuwa zutun is menge himan he ebeelan niw he pengalang te edsurung he menge kuntada niw, \v 5 edsurung gihapun is menge tig-Babilonia ne ebpenuen dan heini te ebpemematey he ebpenhimetayan ku tenged te utew ku kegkepauk. Idselikwey ku heini he inged tenged te utew subra is kelelalung te menge etew kayi. \p \v 6 “Piru egkeuma is timpu he ebpurungan ku heini he inged wey is menge meǥinged kayi. Ne ebpekepengungubpaan sikandan he meuswaǥen wey melinawen. \v 7 Ibpelikù ku is menge tig-Israel wey menge tig-Juda ziyà te tanè dan, ne ed-umanan ku ebenguna is menge inged dan iring te nehuna he timpu. \v 8 Edlumpiyuwan ku sikandan wey ebpeseyluwen te langun he menge salè dan kayi te kediey. \v 9 Emun egkeuleule en heini, ne ebeǥey kedì te zengeg is inged he Jerusalem, ne egkelipey a wey edeliǥen a, ne is menge etew ziyà te menge nasyun kayi te kelibutan ebpengerkeren te kegkahandek dan emun egkezineg dan is meupiya he ebeelan ku keuzemà kayi he inged, ragkes is kebpeuswag wey kebeǥayi ku kayi te kelinew.” \p \v 10 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Migkaǥi kew te mekevulungbulung wey wazà menge etew wey menge langgam diyà te Juda wey Jerusalem. Piru ziyà te huziyan he timpu egkezineg en maan kayi he lugar \v 11 is kedlipey wey keguǥusà. Egkezineg is kebpeeyuwà te beuǥu, wey is kedlipey te ebpemen-uwit te menge pemuhat diyà te valey te \sc Nengazen\sc* he para te kebpeselamat. Egkaǥi zan te, ‘Ebpeselamat kiw te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, su meupiya sikandin. Wazà pidtemanan te ǥaǥew zin.’ Edlipey is menge etew su idlikù ku is meupiya he kebpekesavuk dan kayi he tanà iring te kebpekesavuk dan dengan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 12 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Kayi te mekevulungbulung he tanà guntaan, ne wazè en duen menge etew wey menge langgam, iyan diyà te huziyan he timpu duen en maan menge penebtavà diyà te langun he menge inged kayi he zutun ed-uwita te menge vantey te menge kerehidu is menge kerehidu zan. \v 13 Dutun ebmahabet en maan is menge uyaǥen dan diyà te menge inged he ziyà te menge vuvungan, diyà te menge mibuntud-buntud diyà te edsenlepan, diyà te Negev, diyà te menge tanà ni Benjamin, diyà te zezeisey he menge inged he nekeelingkus te Jerusalem, wey ziyà te menge inged diyà te Juda. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 14 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Egkeuma is timpu he edtumanen ku is meupiya he insaad ku te menge etew ziyà te Israel wey Juda. \v 15 Dutun he timpu iyan ku ibpezumala is metazeng he hadì he kevuwazan ni David. Ne ebeelan din is metazeng wey hustu kayi te tivuuk he tanà. \v 16 Dutun daan he timpu egkelibri is menge tig-Juda ne ebpengungubpaan he melinawen is menge tig-Jerusalem. Is Jerusalem egngezanan te, ‘\sc Nengazen\sc* is Mibeǥey Kenitew te Ketazeng.’ ” \p \v 17 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Layun duen kevuwazan ni David he edhadì te menge etew te Israel. \v 18 Wey layun daan duen menge memumuhat he menge kevuwazan ni Levi he ebpenilbi kedì wey ebpemuhat te menge pemuhat he edtutungen, menge pemuhat he para gasa, wey zuma pa he menge pemuhat.” \p \v 19 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias, \v 20 “Nekid-uyun a te maandew wey mezukilem he medlepew sikandan te hustu he timpu, ne heini he uyun kenè en egkahalin. \v 21 Ne iring daan keniyan is kebpekid-uyun ku ki David he suluǥuen ku, he iyan is layun din duen kevuwazan he egkehimu he hadì. Ne iring din daan is menge memumuhat he kevuwazan ni Levi ebpenilbi ǥihapun sikandan kediey. \v 22 Ibpemahabet ku is menge kevuwazan ni David he suluǥuen ku wey ni Levi he iring kahabet te menge vituen diyà te langit wey pantad diyà te veyvey te zaǥat he kenà egkevilang.” \p \v 23 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 24 “Wazè nu ve mezineg is migkaǥi te menge etew mehitenged te menge etew ku? Migkaǥi sikandan te, ‘Inselikwey te \sc Nengazen\sc* is dezuwa he ginhedian he mibpilì din.’ Umbe midsudì dan is menge etew ku ne wazè dan en heini isipa he sevaha he nasyun. \v 25 Piru migkaǥi a te iring te kenà egkahalin is kebpekid-uyun ku te maandew wey mezukilem wey is belaud ku he para te minsan hengkey he linimbag ku diyà te langit wey tanà, \v 26 kenà daan egkahalin is kebpekid-uyun ku te menge kevuwazan ni Jacob wey ki David he suluǥuen ku. Ebpilì a puun diyà te menge kevuwazan ni David te edhadì te menge kevuwazan ni Abraham, ki Isaac, wey ki Jacob. Egkehizuwan ku is menge etew ku ne idlikù ku sikandan diyà te tanè dan wey ziyà te meupiya he kebpekesavuk dan.” \c 34 \s1 Is Petizaan ki Zedekia \p \v 1-2 Midsurung ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia is Jerusalem wey is menge inged diyà te peliǥuy kayi. Duma zin te nenurung is langun he menge sundaru zin ragkes is menge sundaru he ebpuun diyà te langun he menge ginhedian he nesakup din. Dutun he timpu migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, diyà te ki Jeremias te: “Hendiyè ka te ki Hadì Zedekia he hadì te Juda, ne keǥiyi nu te siak is \sc Nengazen\sc* migkaǥi te: Ibeǥey ku heini he inged te hadì te Babilonia ne ebinsulan din heini. \v 3 Ne kenè ka ebpekelikey kandin, su egkezekepan ka ne ibeǥey ka kandin. Ed-etuvang ka kandin su wey ke zin mehukumi, ne zutun ebihaǥen ka pehendiyà te Babilonia. \v 4 Piru pemineǥa nu, Hadì Zedekia, heini is idsaad ku kenikew: Kenè ka ebpatey te tebek, \v 5 kekenà, ebpatey ka he melinawen. Edtutung te veyewà is menge etew nu su ebeǥayan ke zan te zengeg iring te mibeelan dan hein inleveng is menge kepuun nu he nehuna kenikew he midhadì. Igkeseeng ke zan ne ke sikandan te, ‘Minatey en is hadì dey!’ Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 6 Ne midhendiyà si Jeremias te Jerusalem, ne migkaǥi zin haazà is langun diyà te ki Hadì Zedekia he hadì te Juda. \v 7 Dutun he timpu midsurung te menge sundaru te hadì te Babilonia is Jerusalem, Lakish, wey Azeka. Iyan dà heini nesamà te menge vinerengbeng he menge inged diyà te Juda. \s1 Is Ked-engkezi Ked-uripena te menge Uripen \p \v 8 Duen pa migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias hein timpu te kebpekid-uyun ni Hadì Zedekia te langun he menge etew ziyà te Jerusalem he ibpeengkezan din en te ed-uripen is menge uripen. \v 9 Mibmandù si Zedekia he is minsan hentei he zuen din menge uripen he Hebriyuhanen, maama etawa vahi, kinahanglan he veǥayi zan sikandan te vayàbayà. Wazà Judio he ed-uripen te iring din he Judio. \v 10 Ne mid-uyun kayi he kesebutan is langun he menge etew zutun ragkes en is menge upisyal, ne mibeǥayan dan te vayàbayà is menge uripen dan, maama man etawa vahi. \v 11 Piru nahalin is isip dan ne mid-uman dan ded uripena is menge uripen dan he mibeǥayan dan en pezem te vayàbayà. \p \v 12-13 Umbe, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, ziyà te ki Jeremias te, “Midhimu ku is kebpekid-uyun te menge kepuun niw hein impeǥawas ku sikandan diyà te Ehipto he zutun sikandan mengeuripen. Ke siak te, \v 14 ‘Kada pitu he tuig kinahanglan he ebeǥayan niw te vayàbayà is duma niw he Hebriyuhanen he imbelegyà diyà te keniyu su wey niw meuripen. Emun ebpekepenilbi en sikandin diyà te keniyu te heenem he tuig, kinahanglan he ebeǥayan niw sikandin te vayàbayà.’ Piru wazà mebpezumazuma kedì is menge kepuun niw mehitenged kayi. \v 15 Diyà te nenlavey he menge andew neisip-isip niw he kenà haazà hustu, ne mibeelan niw is hustu ziyà te etuvangan ku. Pudu kew mibpezumazuma he ebeǥayan niw te vayàbayà is menge uripen niw he zuma niw he Hebriyuhanen. Nekid-uyun kew pa man ganì kediey mehitenged kayi ziyà te valey ku he mibpili ku he zutun a ebeǥayi te zengeg. \v 16 Piru, nahalin is isip niw ne wazà a keniyu tehuza. Mid-umanan niw uripena is menge uripen niw he impeǥawas niw en. Egkesuat pezem sikandan he mekeǥawas te kegkeuripen, piru mibpeǥes niw sikandan umana uripena. \p \v 17 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te geina te wazà a keniyu pezumdumahi su wazè niw veǥayi te vayàbayà is menge uripen niw he iring niw he Hebriyuhanen, ebeǥayan ku sikiyu te vayàbayà he ebpematey pinaaǥi te tebek, bitil, wey menge zaru. Tenged te egkeulaula keniyu egkelimezangan is langun he ginhedian kayi te kelibutan. \v 18-19 Is menge upisyal ziyà te Juda wey Jerusalem, wey is menge upisyal ziyà te turuǥan, ragkes is menge memumuhat wey zuma pa he menge meǥinged, nekid-uyun kediey pinaaǥi te kebaas te nati he vaka he imped-atbang is kedsevuka zuen, ne mibayà sikandan diyà te pid-elangan kayi. Piru wazè dan tumana haazà is kebpekid-uyun dan kedì. Umbe ebeelan ku zaan diyà te kandan is mibeelan dan duen te nati he vaka. \v 20 Ibeǥey ku sikandan diyà te menge kuntada zan he egkesuat he edhimatey kandan. Ne is menge lawa zan egkehimu he keenen te menge tagbis wey zumezaas he menge langgam. \p \v 21 “Ibeǥey ku si Hadì Zedekia he hadì te Juda wey is menge upisyal zin diyà te menge kuntada zan he egkesuat he edhimatey kandan, he iyan is menge sundaru te hadì te Babilonia. Minsan mid-engked dan en he edsurung keniyu, \v 22 edsuǥuen ku sikandan te ked-uman kedsurung diyà te inged niw. Edsurung dan kayi ne ed-eǥawen dan heini, ne ebinsulan dan. Edhimuwen ku he mekevulungbulung is menge inged diyà te Juda ne wazè en ed-ubpè kayi. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 35 \s1 Is menge Rikabnen \p \v 1 Hein iyan hadì diyà te Juda si Jehoyakim he anak ni Josia, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias, \v 2 “Hendiyè ka te pemilya te menge Rikabnen, ne keǥiyi nu sikandan he medhendiyè dan te sevaha zuen te menge ruǥu te valey ku, ne ipeinum nu sikandan te vinu.” \p \v 3 Umbe, mibeyaan ku si Jaazania (anak sikandin te egngezanan daan te Jeremias, he anak ni Habazinia) wey is langun he menge suled din wey menge anak. Iyan sikandan tivuuk he pemilya te menge Rikabnen. \v 4 Miduma ku sikandan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, diyà te ruǥu te menge anak he maama ni Hanan he anak ni Igdalia te suluǥuen te Megbevayà. Heini he ruǥu avey te ruǥu te upisyal ne ziyà heini te zivavew te ruǥu ni Maasea he anak ni Shalum, he vantey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 5 Ne midsavuk a te pitsil he midteǥuan te vinu wey menge tasa ziyà te etuvangan te menge Rikabnen ne migkeǥiyan ku sikandan he med-inum dan. \p \v 6 Piru midtavak sikandan te, “Kenè key ed-inum te vinu. Is kepuun dey he si Jonadab he anak ni Recab mibmandù kenami wey te menge kevuwazan dey he kenè key iyan ed-inum te vinu. \v 7 Wey heini pa is inmandù din kenami: ‘Kenè kew mebangun te menge valey wey kenè kew pemula minsan menge paras. Indawey zaan kenami is ked-angken keniyan he menge vutang. Kinahanglan he ziyè key zà ed-ubpà te tulda. Ne emun edtumanen dey heini, egkeuǥet is ked-ubpè dey zutun te tanà he ebpeveyaan dey.’ \v 8 Midtuman dey is langun he insuǥù kenami ni Jonadab. Sikami wey is menge esawa zey wey is menge anak dey wazà med-inum te vinu, \v 9 wey wazè mebangun te menge valey he egkeubpaan, wey wazè key med-angken te menge pemuleey te paras wey menge vevesukà. \v 10 Diyè key med-ubpà te menge tulda ne mibpurungan dey tumana is langun he insuǥù kenami ni Jonadab te kepuun dey. \v 11 Piru hein midsurung ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia heini is nasyun, nahandek key te menge sundaru te Babilonia wey Aram, umbe nekedisisyun key he edhengkayi key te Jerusalem umbe kayi key ǥuntaan med-ubpà.” \p \v 12-13 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, diyà te ki Jeremias te, “Genat ka, ne keǥiyi nu is menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem te: Maan is kenè kew ebpemineg wey edtuman te menge lalag ku? \v 14 Si Jonadab he anak ni Recab mibmandù te menge kevuwazan din he kenè dan med-inum te vinu ne midtuman dan heini. Ne taman en guntaan wazè dan med-inum te vinu su midtuman dan is suǥù te kepuun dan. Piru sikiyu mulà wazà a keniyu pezumdumahi minsan edsubsublien ku en is kegkeǥiyi ku keniyu \v 15 pinaaǥi te menge ebpeneuven he menge suluǥuen ku. Migkeǥiyan kew zan te, ‘Engkezi niw en is mezaat he menge kineiya niw, ne veǥuwa niw en is menge vetasan niw, ne kenè kew en azap wey penilbi te zuma he menge ed-ezapen. Ne pengungubpaan kew ziyà te tanà he imbeǥey ku keniyu wey te menge kepuun niw.’ Wazè kew iyan mebpezumazuma wey mebpemineg kedì. \v 16 Is menge kevuwazan ni Jonadab he anak ni Recab midtuman te insuǥù kandan te kepuun dan. Piru sikiyu, wazè kew mulà mebpezumazuma kediey. \v 17 Umbe, siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi te: Pemineg kew! Is menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem, ibpaaǥi ku ziyà te keniyu is langun he kezeetan he migkaǥi ku he idezaat keniyu. Mibpekidlalag a keniyu piru wazà a keniyu pemineǥa; mid-umew ku sikiyu piru wazè kew medtavak.” \p \v 18 Ne migkeǥiyan ni Jeremias is menge pemilya te menge Rikabnen te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te: ‘Mid-ikul niw is langun he insuǥù te kepuun niw he si Jonadab. \v 19 Umbe, edsaad a he si Jonadab he anak ni Recab, ne kenà egkeewaan te kevuwazan he ebpenilbi kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, is migkaǥi kayi.’ ” \c 36 \s1 Mibasa ni Baruc is menge Lalag te \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Hein ikeepat he tuig te kedhadì ni Jehoyakim he anak ni Josia diyà te Juda, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 2 “Kuwa ka te linulun he suratà ne isurat nu is langun he migkaǥi ku kenikew vahin te Israel, Juda, wey langun he menge nasyun. Isurat nu is langun he migkaǥi ku puun te puunà te kebpekidlalag ku kenikew (hein si Josia pa is hadì diyà te Juda) taman en guntaan. \v 3 Su kela ke mahalin is isip te menge etew ziyà te Juda emun egkezineg dan is menge kezeetan he mibpelenuwan ku te ebaal ziyà te kandan ne ed-engkezan dan is mezaat he menge vetasan dan. Emun egkeulaula heini, ebpeseyluwen ku sikandan te kelelalung dan wey menge salè dan.” \p \v 4 Umbe, impetawag ni Jeremias si Baruc he anak ni Neria ne indikta zin kandin is langun he migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, ne insurat heini ni Baruc diyà te linulun he suratà. \v 5 Migkeǥiyan ni Jeremias si Baruc te, “Imbandu kedì is kedhendiyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 6 Umbe, iyan ke zà hendiyà te valey te \sc Nengazen\sc* dutun te andew te kebpuasa. Edtiǥum dutun is menge etew ziyà te Juda he ebpuun diyà te menge inged dan, ne vesaha nu ziyà te kandan is menge lalag te \sc Nengazen\sc* kayi te velesahan he indikta ku kenikew is kedsurata zuen. \v 7 Su kela ke pinaaǥi kayi edangep sikandan diyà te \sc Nengazen\sc*, ne ed-engkezan dan is mezaat he vetasan dan. Su mibpetizeenan en sikandan te \sc Nengazen\sc* he edsilutan sikandan tenged te utew zin kegkepauk.” \p \v 8 Umbe, mibasa ni Baruc is menge lalag te \sc Nengazen\sc* diyà te valey te \sc Nengazen\sc* sumalà te insuǥù kandin ni Jeremias. \v 9 Neulaula heini hein andew te kebpuasa zuen te ikesiyam he vulan te ikelima he tuig te kedhadì ni Jehoyakim diyà te Juda, he anak ni Josia. Dutun midtiǥum diyà te valey te \sc Nengazen\sc* is menge meǥinged diyà te Jerusalem wey ziyà te menge inged diyà te Juda. \v 10 Ne zutun te ebpemineg is menge etew, mibasa ni Baruc is menge lalag ni Jeremias he ingkesurat diyà te linulun he velesahan. Mibeelan heini ni Baruc diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, diyà te ruǥu ni Gemaria he sikritaryu he anak ni Shafan. Heini is ruǥu ni Gemaria diyà te zivavew te lama zuen te valey te \sc Nengazen\sc* he uvey te veyeey pehendiyà te migngezanan he Beǥu he Pultahan. \p \v 11 Ne hein nezineg ni Micaya he anak ni Gemaria wey apù ni Shafan is menge lalag te \sc Nengazen\sc* he mibasa ni Baruc, \v 12 midhendiyà sikandin te turuǥan, diyà te ruǥu te sikritaryu he zutun edtiǥum is langun he menge upisyal. Dutun si Elishama he sikritaryu, si Delaya he anak ni Shemaya, si Elnatan he anak ni Acbor, si Gemaria he anak ni Shafan, si Zedekia he anak ni Hanania, wey is duma pa he menge upisyal. \v 13 Midtudtul kandan ni Micaya is langun he nezineg din he mibasa ni Baruc diyà te menge etew. \v 14 Ne zutun, midsuǥù te menge upisyal si Jehudi he anak ni Netania he apù ni Shelemia wey apù te vuel ni Cushi, te kedhendiyà te ki Baruc, ne mibpekeǥiyan dan te, “Uwita nu sikan is linulun he velesahan ne hengkayi ka te kenami.” Umbe midhendiyà si Baruc te kandan he uwiten din sikan is linulun he velesahan. \p \v 15 Ne hein nekeume en si Baruc, migkaǥi haazà is menge upisyal te, “Pinuu ka ne vesaha nu kayi te kenami is ingkesurat keniyan te linulun he velesahan.” Umbe mibasa haazà ni Baruc diyà te kandan. \v 16 Ne hein nezineg dan is langun dutun nekedsisirapà sikandan tenged te kegkehandek dan ne ke sikandan diyà te ki Baruc te, “Kinahanglan he edtudtulen tew heini ziyà te hadì.” \v 17 Ne zutun migkeǥiyan dan si Baruc, “Keǥiyi key ke mibmenumenu nu heini te edsurat. Midiktahan ke ve ni Jeremias?” \p \v 18 Midtavak si Baruc te, “Uya, indikta kedì ni Jeremias heini is langun, ne insurat ku heini kayi te velesahan.” \v 19 Ne migkeǥiyan dutun te menge upisyal si Baruc te, “Eles kew en ki Jeremias ne kenè niw ipetueni te minsan hentei ke hendei kew.” \p \v 20 Ne insavuk duen te menge upisyal sikan is linulun he velesahan diyà te ruǥu ni Elishama te sikritaryu, ne midhendiyè dan te hadì diyà te lewahan duen te turuǥan, ne midtudtul zan is langun. \v 21 Ne midsuǥù dutun te hadì si Jehudi he kuwaa zin sikan is linulun he velesahan. Ne migkuwa haazà ni Jehudi diyà te ruǥu ni Elishama ne mibasa zin duen te hadì wey te langun he ebpemenhitindeg diyà te avey zin he menge upisyal. \v 22 Timpu haazà te meǥenew ne sikan is hadì diyà te ruǥu he hizezengà, is edhidhizazang. \v 23 Ne kada ebpekepasad si Jehudi he ebasa te heepat he linya, ne edtempezen duen te hadì te kutsilyu zin haazà he vahin ne idtimbag din duen te hapuy, taman te naamin metutung haazà is belesahan. \v 24 Ne wazà mahandek haazà is hadì wey is langun he menge upisyal zin he nekezineg te menge lalag dutun te velesahan. Wazè dan ganì bindasa is kumbalè dan te kepaahà te kegkeseeng dan. \v 25 Minsan midhangyù si Elnatan, si Delaya, wey si Gemaria zutun te hadì he kenè din tutunga sikan is belesahan, ne wazà mebpemineg haazà is hadì. \v 26 Kekenà, midsugù dutun te hadì si Jerameel he anak din, si Seraya he anak ni Azriel, wey si Shelemia he anak ni Abdeel te kedakep ki Baruc he sikritaryu wey ki Jeremias he ebpeneuven. Piru in-eles sikandan te \sc Nengazen\sc*. \p \v 27 Ne hein kegketutunge en te hadì duen te linulun he velesahan he midsuratan te menge lalag he indikta ni Jeremias diyà te ki Baruc, migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Jeremias te, \v 28 “Kuwa ka te selakew en he linulun he velesahan ne iuman nu isurat sikan is langun he ingkesurat duen te nehuna he velesahan he midtutung ni Hadì Jehoyakim he hadì te Juda. \v 29 Ne keǥiyi nu sikan is hadì te iyan heini migkaǥi ku, ‘Midtutung nu sikan is linulun he velesahan su nekaǥi zutun he edezeetan te hadì te Babilonia heini he tanà ne ebpenhimetayan din is menge etew wey menge uyaǥen. \v 30 Umbe, iyan heini migkaǥi ku mehitenged kenikew, Hadì Jehoyakim he hadì te Juda: Wazè nu kevuwazan he egkahadì diyà te ginhedian ni David. Edhimetayan ka, ne idtimbag dà is lawa nu. Egkekagkag heini emun maandew ne egkezehemuǥan emun mezukilem. \v 31 Edsilutan ku sikew wey is menge anak nu, ragkes en is menge upisyal nu tenged te kelelalung niw. Ibpeseǥazan ku keniyu wey te menge etew te Jerusalem wey Juda is langun he kezeetan he nekaǥi ku he idezaat keniyu, su geina te wazè kew mebpemineg kedì.’ ” \p \v 32 Umbe, migkuwa si Jeremias te selakew en he linulun he velesahan ne imbeǥey zin haazà ki Baruc, ne insurat dutun ni Baruc is langun he indikta kandin ni Jeremias, iring te mibeelan dan duen te nehuna he linulun he velesahan he midtutung ni Hadì Jehoyakim he hadì te Juda. Piru zuen in-uman ni Jeremias kayi he ebpekeiring ded duen te nehuna he insurat. \c 37 \s1 Impetawag ni Zedekia si Jeremias \p \v 1 Midhimu ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia si Zedekia he anak ni Josia he hadì te Juda he ilis ki Jehoyakin he anak ni Jehoyakim. \v 2 Piru si Zedekia wey is menge upisyal zin, wey is menge meǥinged diyà te Juda, wazè dan daan mebpemineg te menge lalag te \sc Nengazen\sc* he midtudtul ni Jeremias he ebpeneuven. \p \v 3 Ne midsuǥù ni Hadì Zedekia si Jehucal he anak ni Shelemia wey is memumuhat he si Zefanias he anak ni Maasea he medhendiyà te ki Jeremias he ebpeneuven, ne hengyui zan sikandin he mebpengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan para kandan. \v 4 Dutun he timpu wazè pa mepirisu si Jeremias, umbe wazè pa ebpekevayàbayà kandin minsan hendei sikandin ebpevayà. \v 5 Dutun daan he timpu midsurung te menge tig-Babilonia is Jerusalem. Piru hein netuenan dan he ebeyaan sikandan te menge sundaru te hadì te Ehipto, mid-engkezan dan te edsurung is Jerusalem. \p \v 6-7 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel ziyà te ki Jeremias te, “Keǥiyi nu si Hadì Zedekia he hadì te Juda he midsuǥù kenikew te ked-insà kayi te kedì ke hengkey is egkehitavù, ‘Ebpelinggumeen is menge sundaru te Ehipto te kedtavang keniyu, piru edlikù sikandan diyà te Ehipto. \v 8 Ne edlikuan te menge tig-Babilonia heini he inged. Ed-eǥawen dan heini ne ebinsulan dan.” \v 9 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te: Kenè niw limbungi is gehinawa niw te ked-isip he kenè kew en edlikuan te menge tig-Babilonia, su siguradu he edlikù dan. \v 10 Minsan egkezaag niw pa is langun he menge sundaru he edsurung keniyu, ne iyan dà egkesamà kandan is menge teǥepalì he ziyà te menge tulda zan, edsurung gihapun sikandan kayi te inged, ne ebinsulan dan heini.’ ” \s1 Is Kebpirisuwa ki Jeremias \p \v 11 Hein mibpekeziyù is menge sundaru te Babilonia puun te Jerusalem tenged te menge sundaru te hadì te Ehipto, \v 12 migenat daan diyà te Jerusalem si Jeremias su edhendiyà te tanà ni Benjamin, su wey zin mekuwa is kandin he vahin duen te tanà te pemilya zin. \v 13 Piru hein nekeuma sikandin diyà te migngezanan te Pultahan ni Benjamin, midakep sikandin te kepitan te menge vantey he si Iria he anak ni Shelemia he apù ni Hanania. Migkeǥiyan sikandin te, “Nekidsevaha ka te menge tig-Babilonia.” \v 14 Midtavak si Jeremias te, “Kenà heeyan tutuu! Wazà a mebpekidsevaha te menge tig-Babilonia.” Iyan, kenà edtuu si Iria, kekenà, midakep din si Jeremias ne miduma zin diyà te menge upisyal. \v 15 Utew nepauk is menge upisyal ki Jeremias. Impevuǥel zan wey mibpirisu zan diyà te valey ni Jonatan he sikritaryu. Su haazà he valey midhimu zan he pirisuwan. \v 16 Inseled dan si Jeremias diyà te silda he ziyà te zizalem te tanà ne neuǥet sikandin dutun. \p \v 17 Ne mibpeveyaan sikandin ni Hadì Zedekia ne impezuma zin diyà te turuǥan. Mid-insaan sikandin ni Zedekia te meelas. Ke sikandin te, “Duen be menge lalag nu he ebpuun diyà te \sc Nengazen\sc*?” Ne midtavak si Jeremias te, “Uya, duen. Ibeǥey ka ziyà te hadì te Babilonia.” \p \v 18 Ne mid-insaan ni Jeremias haazà is hadì te, “Hengkey ves is salà he neveelan ku ziyà te kenikew, ziyà te menge upisyal nu, wey ziyà te zuma he menge etew he iyan impepirisuwa nu kedì? \v 19 Hendei en be sikan is midseriǥan niw he menge ebpeneuven he nenagnà he kenà edsurungen te hadì te Babilonia heini is inged? \v 20 Mahal he Hadì, emun egkehimu ne pemineǥa a kenikew. Edhangyù a ziyà te kenikew he kenà ad kenikew ilikù diyà te valey ni Jonatan he sikritaryu su ebpatey a emun diyà a.” \p \v 21 Umbe, mibmandù si Hadì Zedekia he ziyè dà ebpirisuwa si Jeremias te ubpeey te menge vantey te turuǥan. Mibmandù daan haazà is hadì he ebeǥayan si Jeremias te keenen he ebpuun diyà te menge panadiru zutun te inged andew-andew taman te zuen pe pan dutun te inged. Umbe mibpedayun is kegkepirisuwa ki Jeremias diyà te ubpeey te menge vantey. \c 38 \s1 Inteyuntun si Jeremias diyà te Budsi he Punduwà te Wahig \p \v 1 Nekezineg si Shefatia he anak ni Matan, si Gedalia he anak ni Pashur, si Jehucal he anak ni Shelemia, wey si Pashur he anak ni Malkia te migkaǥi ni Jeremias diyà te menge etew te, “Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te \v 2 is minsan hentei he kenà ed-awà kayi te inged ebpatey te tebek, bitil, wey zaru. Piru is minsan hentei he edsurindir ziyà te menge tig-Babilonia ne kenà ebpatey. Egkelibri sikandin ne egkeuyag-uyag. \v 3 Migkaǥi zaan is \sc Nengazen\sc* te siguradu he egkaaǥew heini he inged te menge tig-Babilonia ne edsekupen dan heini.” \p \v 4 Umbe, migkeǥiyan dutun te menge upisyal sikan is hadì te, “Kinahanglan he edhimetayan heini he etew. Su id-awè din is kezasig te menge sundaru he nesamà kayi te inged, ragkes en is langun he menge etew kayi, tenged te mibpengaǥi zin diyà te kandan. Wazà sikandin medtinguhà te keupiyaanan te menge etew, kekenà, kezeetan dan.” \v 5 Midtavak si Hadì Zedekia te, “Idsarig ku en sikandin keniyu. Iyan kew en metau kandin.” \p \v 6 Umbe, migkuwa zan si Jeremias ne midteyuntun dan diyà te vudsi he punduwà te wahig diyà te ubpeey te menge vantey. Heini he vudsi he punduwà te wahig ne iyan teǥiǥaked si Malkia he anak te hadì. Wazè en kayi wahig piru zuen kayi vasak he ebpekerevur ki Jeremias. \p \v 7-8 Piru hein nezineg ni Ebed Melec he tig-Etiopia he sevaha zuen te menge upisyal ziyà te turuǥan, he in-ahuk si Jeremias duen te vudsi he punduwà te wahig, midhendiyà sikandin te hadì he ziyà te turuǥan. Dutun he timpu ebpimpinuu sikan is hadì diyà te Pultahan he Benjamin. Migkeǥiyan din haazà is hadì te, \v 9 “Mahal he Hadì, mezaat is mibeelan kayi he menge etew ziyà te ki Jeremias. Midteyuntun dan sikandin diyà te vudsi, ne ebpatey sikandin te kegkevitil, su hapit en egkaamin is keenen kayi te inged.” \v 10 Ne zutun midsuǥù duen te hadì si Ebed Melec te, “Dumaha nu is 30 he menge etew puun dini ne vetuna niw si Jeremias puun dutun te teheb su wey kenà mebpatey.” \p \v 11 Umbe, miduma ni Ebed Melec haazà he menge etew ne midhendiyè dan te budiga zuen te turuǥan. Ne nenguwa si Ebed Melec dutun te menge tuǥak ne inteyuntun dan heini duma te pisì diyà te ki Jeremias dutun te vudsi. \v 12 Migkeǥiyan ni Ebed Melec si Jeremias te, “Ihanig nu te irek nu heeyan is menge tuǥak su para kenè ka mesekiti keniyan te pisì.” Ne mibeelan ni Jeremias haazà, \v 13 ne miguyud dan sikandin su wey mekeǥawas dutun te vudsi. Ne hein nepasad haazà mibpedayun is kegkepirisuwa ki Jeremias diyà te ubpeey te menge vantey te turuǥan. \s1 Impetawag en maan ni Hadì Zedekia si Jeremias \p \v 14 Dutun impetawag ni Hadì Zedekia si Jeremias diyà te iketelu he ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. Migkaǥi si Zedekia ziyà te ki Jeremias te, “Duen ku id-insà kenikew, ne iyan suat ku he keǥiya nu kayi te kediey is tutuu.” \p \v 15 Migkaǥi si Jeremias diyà te ki Zedekia te, “Emun egkeǥiyen ku ziyà te kenikew is tutuu, ne ibpehimetayan a gihapun kenikew. Minsan edsembaǥan ku sikew, kenè ka ǥihapun ebpemineg kedì.” \v 16 Piru meeles he nenangdù si Hadì Zedekia ziyà te ki Jeremias. Ke sikandin te, “Ebpenangdù a pinaaǥi te \sc Nengazen\sc* he uuyag, he iyan mibeǥey kenitew te untung, he kenè ku sikew edhimetayan wey kenè ku sikew ibeǥey ziyà te menge etew he egkesuat he edhimatey kenikew.” \p \v 17 Migkaǥi si Jeremias diyà te ki Zedekia te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: Emun edsurindir ka ziyà te menge upisyal te hadì te Babilonia, egkelibri nu is untung nu ne kenà heini ebinsulan is inged. Ne sikew wey is pemilya nu ne egkeuyag-uyag. \v 18 Iyan, emun kenè ka edsurindir, ne ibeǥey heini he inged diyà te menge tig-Babilonia, ne ebinsulan dan heini ne kenè ka ebpekelikey.” \v 19 Migkaǥi si Hadì Zedekia te, “Egkahandek a te menge Judio he nekidsevaha te menge tig-Babilonia. Kela ke iveǥey a te menge tig-Babilonia ziyà te kandan ne edresayen e zan.” \p \v 20 Midtavak si Jeremias te, “Kenè ka ibeǥey ziyà te kandan emun ebpezumdumahan nu is \sc Nengazen\sc*. Egkelibri is untung nu ne wazà egkehitavù kenikew. \v 21 Iyan, emun kenè ka edsurindir ne iyan heini impezayag te \sc Nengazen\sc* kayi te kedì he egkehitavù kenikew: \v 22 Is langun he menge vahi he nesamà diyà te turuǥan nu ed-uwiten te menge upisyal te hadì te Babilonia. Heini he menge vahi, egkaǥi sikandan diyà te kenikew te, ‘Midtuntu ke zà te utew nu menge emiǥu. Guntaan te nekeleveng en diyà te basak is menge paa nu, ne mid-ewaan ke zan.’ \p \v 23 “Is langun he menge esawa nu wey menge anak nu ebihaǥen te menge tig-Babilonia. Sikew mismu ne kenè ka ebpekelikey kandan; ebihaǥen ka te hadì te Babilonia, ne ebinsulan dan heini he inged.” \p \v 24 Ne zutun migkaǥi si Zedekia ziyà te ki Jeremias te, “Kenè nu tudtula is nevitiyeraan ta su wey ka kenà mebpatey. \v 25 Kela ke metudtuli is menge upisyal he mibitiyara ki ne ed-insà sikandan diyà te kenikew te, ‘Hengkey is midhisgutan niw te hadì? Ne emun kenè nu idtug-an ne edhimetayan dey sikew!’ \v 26 Kegiyi nu sikandan te, ‘Mibpehizuhizu a te hadì he kenà ad ilikù diyà te valey ni Jonatan su ebpatey a zutun.’ ” \p \v 27 Ne midhendiyà iyan is menge upisyal te ki Jeremias ne mid-insaan dan sikandin. Ne midtavak din sikandan duen te ibpetavak te hadì kandin. Umbe wazè dan en medsigudu medsusi. Wazà nekezineg te nevitiyeraan ni Jeremias wey haazà is hadì. \p \v 28 Mibpedayun is kegkepirisuwa ki Jeremias diyà te ubpeey te menge vantey te turuǥan taman te andew te kegkeeǥawa te Jerusalem. \c 39 \s1 Iyan heini paaǥi te Kegkesekupa te Jerusalem \p \v 1 Hein ikesepulù he vulan duen te ikesiyam he tuig te kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda, nenurung si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia wey is langun he menge sundaru zin diyà te Jerusalem. \v 2 Ne hein ikeepat he vulan duen te ike-11 he tuig te kedhadì ni Zedekia, nevengkag en te menge tig-Babilonia sikan is berengbeng te inged. \v 3 Ne hein neselezan dan en is Jerusalem, is langun he menge upisyal te hadì te Babilonia mibpinuu ziyà te Teliwazà he Pultahan te kebpaahà he naaǥew zan en haazà is inged. Iyan sikandan ensi Nergal Sharezer he tig-Samgar, si Nebo Sarsekim he sevaha he pengulu he upisyal, wey is sevaha pa he Nergal Sharezer he sevaha zaan he lavew he upisyal, wey is duma pa he menge upisyal te hadì te Babilonia. \p \v 4 Ne hein naahà heini ni Hadì Zedekia wey te langun he menge sundaru zin, mibpelaǥuy sikandan. Mezukilem is ked-awè dan dutun te inged, ne ziyè dan mebayà te pemuleey te hadì; migawas dan he zuen mebayà te pultahan he nekepetug-elang te zezuwa he verengbeng, ne midhendiyè dan te Araba. \p \v 5 Piru midal-as sikandan te menge sundaru te Babilonia, ne ziyè dan mesaut te menge suǥud diyà te Jerico. Midakep dan si Zedekia ne mid-uwit dan diyà te ki Hadì Nebucadnezar ziyà te Ribla he sakup te Hamat, ne zutun midhukuman sikandin ni Hadì Nebucadnezar. \v 6 Diyà te Ribla, midhimetayan te hadì te Babilonia is menge anak he maama ni Zedekia ziyà mismu te etuvangan ni Zedekia. Midhimetayan daan is langun he menge upisyal te Juda. \v 7 Impeluǥit dutun te hadì is menge mata ni Zedekia ne migkedinahan sikandin ne mid-uwit diyà te Babilonia. \p \v 8 Ne elin daan nehitavù is, mibinsulan te menge tig-Babilonia is menge valey ziyà te Jerusalem ragkes en is turuǥan te hadì, ne mibpemengkag dan is menge verengbeng. \v 9 Mibpenduma ni Nebuzaradan he pengulu te menge vantey is menge etew he nesamà dutun te inged pehendiyà te Babilonia, ragkes en sikan is nekidsevaha kandin. \v 10 Piru intaǥak ni Nebuzaradan diyà te Juda is nepipira he pubri he menge etew he wazè dan menge tanà, ne mibeǥayan dan te menge pemuleey te paras wey menge vevesukà dutun he andew. \v 11 Dutun, mibmenduan ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia si Nebuzaradan he pengulu te menge vantey te mehitenged ki Jeremias. Ke sikandin te, \v 12 “Etura niw si Jeremias, ne kenè niw menuwa. Iveǥey niw kandin ke hengkey is ebuyuen din.” \v 13 Ne midtuman heini ni Nebuzaradan he pengulu te menge vantey, ni Nebuzaradan he pengulu he upisyal, ni Nergal Sharezer he sevaha zaan he metikang he upisyal, wey te zuma pa he menge upisyal te hadì te Babilonia. \v 14 Impekuwa zan si Jeremias puun duen te ubpeey te menge vantey ne insarig dan ki Gedalia he anak ni Ahikam wey apù ni Shafan, he iyan miduma kandin wey mekeulì diyà te valey zin. Umbe mibpedayun is ked-ubpà ni Jeremias diyà te Juda duma te zuma he menge emurè din te inged. \p \v 15 Hein mibpirisu pa si Jeremias diyà te ubpeey te menge vantey te turuǥan, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te kandin te: \v 16 “Hendiyè ka te ki Ebed Melec he tig-Etiopia ne keǥiyi nu sikandin he siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi te, ‘Edtumanen ku en is migkaǥi ku he ebpekesuǥat kayi he inged. Ibpaaǥi ku is kezeetan ne kenà keupiyaanan. Ne egkeehè nu is kegkehitevua kayi. \v 17 Piru edlibriyen ku sikew zutun he timpu. Kenè ku sikew ibeǥey ziyà te menge etew he igkahandek nu. \v 18 Edlibriyen ku sikew. Kenè ka ebpatey te tebek, su midsarig ka kedì. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ ” \c 40 \s1 Impaawà si Jeremias puun te Pirisuwan \p \v 1 Duen migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias hein impaawè en sikandin ni Nebuzaradan he pengulu te menge vantey diyà te Rama. Migkedinahan dutun si Jeremias duma te zuma he menge vihag he menge tig-Jerusalem wey menge tig-Juda he ebpendumahan diyà te Babilonia. \v 2 Hein naahà ni Nebuzaradan si Jeremias, migkeǥiyan din si Jeremias te, “Is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu migkaǥi he edezeetan din is Jerusalem. \v 3 Ne ǥuntaan nehitavù en heini; mibeelan iyan te Megbevayà is migkaǥi zin. Nehitavù heini is langun su ǥeina te mibaal kew te salà diyà te \sc Nengazen\sc*, ne wazè kew mebpezumazuma kandin. \v 4 Piru ǥuntaan, ebengkasen ku is ingkedina kenikew ne ibpaawè ku sikew. Emun egkesuat ka, ne zuma ka kedì diyà te Babilonia su ed-etimanen ku sikew. Piru emun kenè ka, ne kenà heini ibmezaat te gehinawa ku. Ahàa nu is tivuuk he lugar; ne vayàbayà ke en ke hendei ka ebpevayà. \v 5 Emun kayi ke zà, ne likù ka ziyà te ki Gedalia he anak ni Ahikam wey apù ni Shafan. Midhimu sikandin te hadì te Babilonia he perezumala te menge inged kayi te Juda. Ubpè ka zuma kandin wey te zuma he menge etew, etewa minsan hendei he zutun ka egkesuat.” \p Ne mibeǥayan sikandin ni Nebuzaradan te menge keenen wey gasa ne impeǥenat din. \v 6 Umbe, midhendiyà si Jeremias te ki Gedalia ziyà te Mizpa, ne mid-ubpà sikandin dutun duma te menge etew he nesamà diyà te Juda. \s1 Is Kedumala ni Gedalia ziyà te Juda \r (2 Menge Hadì 25:22-24) \p \v 7 Duen nepipira he menge upisyal wey menge sundaru te Juda he ziyà te menge unayan he wazà medsurindir te Babilonia. Netudtulan sikandan he midhimu te hadì te Babilonia si Gedalia he gubirnedur te Juda ne iyan sikandin midumala te pubri he menge etew, he wazà bihaǥa ziyà te Babilonia. \v 8 Umbe, midhendiyè dan te ki Gedalia ziyà te Mizpa. Heini he menge upisyal iyan ensi Ishmael he anak ni Netania, si Johanan wey si Jonatan he anak ni Karea, si Seraya he anak ni Tanhumet, is menge anak he maama ni Efai he tig-Netofa, wey si Jaazania he anak te tig-Maaca. Miduma zaan kandan is menge sakup dan. \v 9 Mibpeseriǥan sikandan ni Gedalia wey is menge sakup dan he kenà ereg he igkahandek dan is kebpesakup dan te menge tig-Babilonia. Migkeǥiyan din sikandan te, “Ubpè kew zà kayi ne silbiyi niw is hadì te Babilonia, ne wazà mezaat he egkehitavù keniyu. \v 10 Siak, kenà a ed-awà kayi te Mizpa he beǥelawa niw ziyà te menge tig-Babilonia emun ebpekeuma zan kayi te kenitew. Ubpè kew ziyà te menge lugar he zutun kew egkesuat. Ebpekepenguwa kew te menge paras, menge ulibu, wey zuma pa he menge prutas, ne itaǥù niw heini ziyà te menge teleǥuey niw.” \p \v 11 Nezineg daan te menge Judio he nemelaǥuy ziyà te Moab, Ammon, Edom, wey zuma pa he menge nasyun he intuǥut ni Hadì Nebucadnezar he zuen egketaǥak he menge etew ziyà te Juda ne iyan midhimu si Gedalia he anak ni Ahikam wey apù ni Shafan he pengulu kayi he menge etew. \v 12 Umbe, nemenlikù sikandan is langun diyà te Juda is ebpemuun diyà te nekedseselekawà he menge lugar he zutun dan mebpevayà, ne midhendiyè dan te ki Gedalia ziyà te Mizpa. Ne nenguwa zan te utew mahabet he menge paras wey zuma pa he menge prutas. \v 13 Ne zutun si Jonatan he anak ni Karea wey is duma pa he menge upisyal te menge sundaru he wazà medsurindir te Babilonia, midhendiyà te ki Gedalia ziyà te Mizpa \v 14 ne ke sikandan te, “Wazè nu ve metueni he si Hadì Baalis he hadì te Ammon midsuǥù din si Ishmael he anak ni Netania te kedhimatey kenikew?” Piru wazà medtuu si Gedalia kandan. \p \v 15 Ne hein neipus haazà, nekidhinguma si Johanan ki Gedalia te meeles ne ke sikandin te, “Edhimetayan ku si Ishmael te meeles. Su kenà meupiya ke ebey-anan dà sikandin is edhimatey kenikew. Su egkehimu heini he hinungdan te kebpekepeyapat wey kegkengetazin te menge Judio he nesamà kayi te Juda he midumala nu.” \v 16 Piru migkaǥi si Gedalia ziyà te ki Johanan te, “Kenè nu heeyan beeli. Kenà tutuu is migkaǥi nu vahin ki Ishmael.” \c 41 \s1 Midhimetayan si Gedalia \p \v 1 Heini si Ishmael anak ni Netania wey apù ni Elishama. Nesakup sikandin te lavew he pemilya ne sevaha sikandin duen te menge upisyal te hadì dutun te nehuna he timpu. Ne hein ikepitu he vulan dutun he tuig, midhendiyà si Ishmael te ki Gedalia diyà te Mizpa duma te sepulù he etew. Ne zutun te egkaan sikandan, \v 2 midhitindeg si Ishmael wey sikan is sepulù he etew, ne midhimetayan dan si Gedalia pinaaǥi te ispada. Umbe mibpatey sikan is midhimu te hadì te Babilonia he gubirnedur ziyà te Juda. \v 3 Midhimetayan daan eni Ishmael is langun he upisyal te menge Judio ziyà te Mizpa, ragkes is menge sundaru he menge tig-Babilonia. \p \v 4 Ne kegkemeselem dutun te wazè pa netau te kedhimetayi ki Gedalia, \v 5 duen 80 he menge etew he edhendiyà te Mizpa he ebpuun diyà te Shekem, Shilo, wey Samaria. Migkiskisan dan is menge sumpè dan, mibindasbindas dan is menge visti zan, wey mibpemelian dan is menge lawa zan tenged te kedlelaw zan. Duen uwiten dan he menge pemuhat he para gasa wey veyewà he edtutungen dan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 6 Midsinuǥung sikandan ni Ishmael he ebpuun te Mizpa is uvag kun edsineǥew. Migkaǥi si Ishmael te, “Hendini kew, ahàa niw is nehitavù ki Gedalia.” \p \v 7 Ne hein nekeuma zan diyà te inged, is duma kandan mibpenhimetayan ni Ishmael wey zuen te menge zuma zin. Ne kegkeipus dutun, impen-ulug dan is nemematey ziyà te vudsi he punduwà te wahig. \v 8 Is sepulù kandan wazà mulà penhimetayi su migkeǥiyan dan si Ishmael te, “Kenè key himetayi! Ibeǥey zey kenikew is menge trigu zey, barli, lana, wey teneb he nekeeles diyà te vevesukà.” \v 9 Is budsi he mibpen-uluǥan ni Ishmael te nemematey he mibpenhimetayan din duma te lawa ni Gedalia, gaked ni Hadì Asa he impekalut din hein midsurung sikandan ni Hadì Baasha he hadì te Israel. Heini he vudsi mibpenù ni Ishmael te nemematey. \p \v 10 Mibihag ni Ishmael is nesamà he menge etew ziyà te Mizpa–is menge anak he vahi ni hadì Zedekia wey is menge etew he insarig ni Nebuzaradan ki Gedalia wey zin meetiman. Ne midlikù si Ishmael ziyà te Ammon duma te menge vihag din. \p \v 11 Ne nezineg ni Johanan he anak ni Karea wey zuen te zuma zin he menge upisyal te menge sundaru is kebpenhimatey ni Ishmael. \v 12 Umbe, midtiǥum dan is langun he menge sakup dan ne migenat dan su ebpekidtebek dan ki Ishmael. Neseutan dan sikandin diyà te zekelà he peneng he ziyà te Gibeon. \v 13 Ne hein naahà duen te menge vihag ni Ishmael si Johanan wey is duma zin he menge upisyal, nelipey sikandan. \v 14 Sikan is langun he mibihag ni Ishmael puun te Mizpa pudu mibpelelaǥuy pehendiyà te ki Johanan. \v 15 Piru si Ishmael wey is walu he menge sakup din mibpelaǥuy pehendiyà te Amon. \p \v 16 Ne zutun midtiǥum ni Johanan wey zuen te zuma zin he menge upisyal is langun he mibihag ni Ishmael puun te Mizpa hein nepatey zin en si Gedalia he anak ni Ahikam. Ne puun diyà te Gibeon, \v 17 midhendiyà sikandan te Gerut Kimhan he uvey te Betlehem, ne zutun nengandam sikandan te kedhendiyà te Ehipto. \v 18 Su nahandek dan te menge tig-Babilonia tenged te kedhimetayi ni Ishmael ki Gedalia he iyan midhimu te hadì te Babilonia he gubirnedur te Juda. \c 42 \s1 Midhengyuan te menge Etew si Jeremias he Mebpengemuyù Sikandin para Kandan \p \v 1 Ne, mid-uvey ziyà te ki Jeremias si Johanan he anak ni Karea, si Jezaria he anak ni Hoshaya, wey is menge zuma zin he upisyal te menge sundaru, ragkes is langun he menge etew zutun puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zin. \v 2 Migkaǥi zan diyà te ki Jeremias te, “Edhangyù key ziyà te kenikew he pengemuyù ka ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu para kenami te nesamà. Neehè nu he mezakel key zengan, iyan, guntaan deisey key zà. \v 3 Pengemuyù ka ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu he ipezayag din kenami ke hendei key ebpevayà wey ke hengkey is ereg he ebeelan dey.” \v 4 Midtavak si Jeremias te, “Uya, ibpengemuyù ku ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw heeyan is hangyù niw, ne egkeǥiyen ku ziyà te keniyu ke hengkey is egkeǥiyen din. Wazè ku id-eles diyà te keniyu.” \p \v 5 Ne migkeǥiyan dan si Jeremias te, “Berakat he is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu mehimu he tutuu wey egkeseriǥan he tistiǥus kuntra kenami emun kenè dey edtumanen is langun he egkeǥiyen din pinaaǥi kenikew. \v 6 Mesuati zey heini se kenà, ne ebpezumdumahan dey is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey, su wey mebmeupiya is langun para kenami.” \p \v 7 Kedlavey te sepulù he andew, nekidlalag is \sc Nengazen\sc* ki Jeremias. \v 8 Umbe, impetiǥum ni Jeremias ensi Johanan duma te langun he menge zuma zin he menge upisyal te menge sundaru, ragkes en is langun he menge etew zutun puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zin. \v 9 Migkaǥi si Jeremias diyà te kandan te, “Midhengyuan a keniyu he mebpekidlalag a te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, ne iyan heini tavak din: \v 10 Emun kenè kew ed-awà kayi he tanà ed-enawen ku sikiyu wey edlig-enan, ne kenè ku sikiyu edezeetan. Su ingkeseeng ku is kezeetan he impeseǥazan ku keniyu. \v 11 Kenè kew en egkahandek te hadì te Babilonia su zuma a keniyu ne edlibriyen ku sikiyu emun edezeetan kew zin. \v 12 Egkehizuwan ku sikiyu. Ebpengelinteuwan ku he mehizuwi kew zin, su para tuguti kew zin he kenè kew maawà kayi te tanè niw.” \p \v 13 “Iyan, emun kenè niw edtumanen heini is nekaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw su egkaǥi kew te, ‘Ed-awè key kayi he tanà. \v 14 Edhendiyè key te Ehipto ne ziyè key ed-ubpà su wazà diyà tebek wey vitil.’ \v 15 Iyan heini idtavak keniyu te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he Megbevayà te Israel: ‘Sikiyu is nesamà he menge etew te Juda, emun disididu kew he ziyè ed-ubpà te Ehipto, \v 16 is tebek wey vitil he igkahandek niw edtundug keniyu, ne ebpematey kew ziyà. \v 17 Uya, is langun he egkesuat he ed-ubpà diyà te Ehipto ebpatey te tebek, bitil, wey zaru. Wazà minsan hentei kandan he egkelibri etawa ebpekelingkawas te kezeetan he ibpeseǥazan ku kandan.’ \p \v 18 “Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, ‘Iring te impeseǥazan ku te menge etew ziyà te Jerusalem is rimeǥas te utew ku kegkepauk, ibpeseǥazan ku zaan heini keniyu emun edhendiyè kew te Ehipto. Edrewakan kew wey egkelimezangan is menge etew tenged keniyu. Ed-un-undahan kew zan wey edsudien, ne kenè kew en ebpekelikù diyà te tanè niw.’ \p \v 19 “Sikiyu is nesamà he menge etew te Juda, migkeǥiyan kew te \sc Nengazen\sc* he kenè kew iyan medhendiyà te Ehipto. Purungi niw tentenuzi heini is impetizaan ku keniyu ǥuntaan. \v 20 Kenè iyan meupiya heini is ulaula niw! Midhengyuan a keniyu he medangep a ziyà te \sc Nengazen\sc* para keniyu, ne migkaǥi kew pa he ebeelan niw is langun he egkeǥiyen din diyà te keniyu. \v 21 Ne ǥuntaan migkaǥi ku en is langun he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, piru wazè niw ǥihapun heini tumana. \v 22 Umbe, egkeǥiyen ku keniyu he siguradu he ebpematey kew te tebek, bitil, wey zaru diyà te Ehipto, he iyan egkesuatan niw te ed-ubpa.” \c 43 \s1 Miduma Zan si Jeremias diyà te Ehipto \p \v 1 Ne hein neipus ni Jeremias te egkaǥi is langun he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan mehitenged kandan, \v 2 migkeǥiyan sikandin ni Azaria he anak ni Hoshaya, ni Johanan he anak ni Karea, wey te zuma pa he gelbuwen he menge etew te, “Midtarùtarù ka! Is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew wazà medsuǥù kenikew te kegkaǥi kenami te kenè key medhendiyà te Ehipto te ked-ubpà diyà. \v 3 Si Baruc he anak ni Neria migkeǥiyan ke zin he iveǥey key kenikew ziyà te menge tig-Babilonia, para penhimetayi key zan etawa vihaǥa key zan diyà te Babilonia.” \p \v 4 Tenged kayi, si Johanan wey is duma zin he menge upisyal te menge sundaru, wey is langun he menge etew zutun, wazà medtuman te suǥù te \sc Nengazen\sc* he kenè dan med-awà diyà te Juda. \v 5 Kekenà, miduma ni Johanan wey zuen te zuma zin he menge upisyal te menge sundaru is menge etew pehendiyà te Ehipto. Iyan heini sikan is menge etew he nemenlikù he ebpemuun diyà te nekedseselekawà he menge nasyun he zutun sikandan mebpevayà. \v 6 Ragkes en kayi is menge maama, menge vahi, menge vatà, wey sikan is menge anak he vahi ni Hadì Zedekia he insarig ni Nebuzaradan he pengulu te menge vantey ziyà te ki Gedalia he anak ni Ahikam wey apù ni Shafan. Miduma zan daan is ebpeneuven he si Jeremias wey si Baruc he anak ni Neria. \v 7 Wazè dan pezumdumahi is \sc Nengazen\sc*. Ne midhendiyè dan te Ehipto, ne nekeuma zan diyà te inged he Tapanhes. \p \v 8 Diyà te Tapanhes, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias te, \v 9 “Diyà te etuvangan te menge etew te Juda, kuwa ka te zekelà he menge vatu ne ileveng nu ziyà te tanà, diyà te teliwazà te veyeey pehendiyà te turuǥan te Faraon te Tapanhes. \v 10 Ne zutun, keǥiyi nu sikandan he siak is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel migkaǥi te, ‘Edsuǥuen ku pehengkayi is suluǥuen ku he si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia, ne ibpelastar ku is pinuuwè din te kedhadì kayi te menge vatu he impeleveng ku ne ibpelastar zin is tulda zin he tulda te hadì diyà te zivavew kayi. \v 11 Edsurungen din is Ehipto ne ebpematey is imbanglis kandan is kebpatey pinaaǥi te kezeetan, ne ebihaǥen is imbanglis kandan is ebihaǥen, wey ebpematey pinaaǥi te espada is imbanglis kandan is kebpatey pinaaǥi te tebek. \v 12 Ebinsulan din is menge simbahan he para te zuma he menge ed-ezapen diyà te Ehipto, ne egkengevinsulan is menge ed-ezapen. Ne ebihaǥen din is menge etew pehendiyà te Babilonia. Edlumpiyuwan din is tanà te Ehipto te menge etew iring te kedlumpiyuwi te perevantey te kerehidu te kumbalè din he tumahan. Ne ed-awà si Nebucadnezar he kenà egkemenu. \v 13 Edrupeten din is menge segradu he tukud diyà te Betshemes he diyà te tanà he Ehipto, ne ebinsulan din is menge simbahan he para te zuma he menge ed-ezapen diyà te Ehipto.’ ” \c 44 \s1 Is Lalag te \sc Nengazen\sc* para te menge Israilihanen diyà te Ehipto \p \v 1 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is menge Israilihanen diyà te Ehipto he ziyà med-ubpà te zizaya he vahin te Ehipto he iyan is menge inged diyà te Migdol, Tapanhes, wey Memfis, ragkes daan is diyà te zivavà he vahin te Ehipto. \v 2 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: “Neehè niw is dekelà he kezeetan he impeseǥazan ku ziyà te Jerusalem wey ziyà te langun he menge inged diyà te Juda. Nengevengkag en heini ne wazè en duen ed-ubpà \v 3 tenged te mezaat he menge vaal te menge meǥinged duen. Midhimu zan he mepauk a pinaaǥi te kedtutungi zan te veyewà wey ked-ezapa zan te menge ed-ezapen he wazè dan duen hanew wey te menge kepuun dan. \v 4 Layun a edsuǥù diyà te kandan te menge ebpeneuven he menge suluǥuen ku te kegkaǥi ziyà te kandan he kenè dan beeli heini is utew mezaat he vaal he igkeepes ku, \v 5 piru wazè dan pemineǥa wey pezumdumahi is menge ebpeneuven. Wazè dan engkezi is kelelalung dan wey is kedtutung dan te veyewà para te zuma he menge ed-ezapen. \v 6 Umbe, impeǥezaman ku kandan is beǥas te utew ku kegkepauk. Henduen be heini te hapuy he mid-epur te menge inged diyà te Juda wey Jerusalem, ne nehimu heini he mekevulungbulung he menge lugar taman en guntaan. \p \v 7 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel mid-insà te: Maan is midezeetan niw is keugelingen niw? Egkesuat kew ve he maamin is menge etew te Juda–is menge maama, is menge vahi, is menge vatà, wey is menge edsusu pa? \v 8 Maan is midhimu niw he mepauk a pinaaǥi te kebaal niw te menge ed-ezapen? Edtutung kew pa te veyewà para kayi zini te Ehipto he iyan ed-ubpaan niw guntaan. Pinaaǥi kayi midezeetan niw is keugelingen niw wey midhimu niw he telemayen wey mekeeled-eled diyà te etuvangan te menge etew ziyà te langun he nasyun kayi te kelibutan. \v 9 Nelipatan niw en be is kelelalung te menge kepuun niw wey te menge hadì wey menge rayna te Juda, wey is mezaat he menge vaal niw wey te menge esawa niw hein diyè kew pa te Juda wey Jerusalem? \v 10 Taman en guntaan is kebpelavew niw wey is kenè niw kedtehuza kedì. Wazè kew zaan medtuman te kesuǥuan ku wey te menge sulunuzen he ibpetuman ku keniyu wey te menge kepuun niw. \p \v 11 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, andam e en he edezaat keniyu wey te tivuuk he tig-Juda. \v 12 Sikiyu is menge tig-Juda he nesamà he uuyag he migaanggaan medhengkayi su wey mekeubpà kayi te Ehipto. Ebpatey kew is langun puun te kinemevevaan pehendiyà te kinetikangan is ked-etew zin. Uya, ebpematey kew kayi pinaaǥi te tebek wey vitil kayi te Ehipto. Edrewakan kew wey egkelimezangan is menge etew tenged keniyu. Ed-un-undahan kew zan wey edsudien. \v 13 Ebeelan ku ziyà te keniyu kayi te Ehipto is iring te mibeelan ku ziyà te Jerusalem. Edsilutan ku zaan sikiyu pinaaǥi te tebek, bitil, wey zaru. \v 14 Ebpematey kew is langun he nengesamà he uuyag he menge tig-Juda he mid-ubpà diyà te Ehipto. Kenè kew en ebpekelikù diyà te Juda, he egkesuat kew pezem edlikù su ziyà kew ed-ubpà. Wazà ebpekelikù keniyu he egkelibri gawas te egkepipira he ebpekepelaǥuy.” \p \v 15 Utew mahabet is menge Judio he netiǥum te kebpemineg ki Jeremias. Heini sikandan nemen-ubpà diyà te zizaya wey zivavà he vahin te Ehipto. Is langun he menge maama he nesayud he is menge esawa zan midtutung te veyewà para te zuma he menge ed-ezapen, wey is langun he menge vahi zutun, migkaǥi ziyà te ki Jeremias te, \v 16 “Kenè key edtuu te migkaǥi nu pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc*! \v 17 Ebeelan dey is langun he egkesuatan dey te ebaal: is kedtutung te veyewà he para te ed-ezapen dey he ‘Rayna te Langit’ wey is kedhalad diyà te kandin te pemuhat he inumen iring te mibeelan dey ziyà te menge inged diyà te Juda wey ziyà te menge zalan te Jerusalem. Ne iyan daan heini mibeelan te menge kepuun dey wey menge hadì dey wey menge upisyal. Dutun he timpu meupiya man is kebpekesavuk dey; dekelà is keenen dey wey wazà mezaat he nehitavù kenami. \v 18 Piru hein mid-engked key he edtutung te veyewà he para te Rayna te Langit wey wazè key en medhalad te pemuhat he inumen diyà te kandin, naawà hinuun diyà te kenami is langun, ne ebpematey key en nasì te tebek wey bitil.” \p \v 19 Migkaǥi zaan is menge vahi te, “Kada timpu te kedtutung dey te veyewà he para te Rayna te Langit wey ke edhalad key te pemuhat he inumen para kandin, wey ke edhilutù key te supas para kandin he in-iring te zagwey zin, egketuenan heini te menge esawa zey.” \p \v 20 Migkeǥiyan ni Jeremias sikandan is langun he menge maama wey menge vahi he midtavak kandin, \v 21 “Egkeisip niw ve he wazà metueni te \sc Nengazen\sc* is kedtutung niw te veyewà wey is kedtutung te veyewà te menge kepuun niw, menge hadì wey menge upisyal wey menge etew ziyà te menge inged diyà te Juda wey ziyà te menge zalan te Jerusalem? \v 22 Hein kenè en egkaantus te \sc Nengazen\sc* is kelelalung wey utew mezaat he menge vaal niw, midhimu zin is tanè niw he telemayen wey mekevulungbulung, he wazè en duen ed-ubpà, he iyan is nehitavù en guntaan. \v 23 Nehitavù heini he kezeetan diyà te keniyu su midtutung kew te veyewà wey mibaal kew te salà diyà te \sc Nengazen\sc*. Wazè kew medtuman te kesuǥuan din wey wazè kew medsunud te menge sulunuzen wey menge penurù.” \p \v 24 Mid-umanan pa keǥiyi ni Jeremias is langun he menge etew zutun, ragkes is menge vahi te, “Sikiyu is menge etew ziyà te Juda he kayi ed-ubpà te Ehipto, pemineǥa niw is lalag te \sc Nengazen\sc*. \v 25 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel: ‘Midtuman niw wey te menge esawa niw is impenaad niw he kedtutung te veyewà wey kedhalad te pemuhat he inumen he para te Rayna te Langit. Sigi en, leusa niw en is baal niw. Tumana niw is impenaad niw. \v 26 Piru pemineǥa niw is menge lalag ku, ziyà te keniyu te menge etew ziyà te Juda he kayi med-ubpà te Ehipto. Impenangdù ku ziyà te ǥehinawa ku he wazè en keniyu ebpekeǥamit te mekeǥeǥehem he ngazan ku. Kenè ku en idtuǥut ke egemiten niw is ngazan ku te kebpenangdù niw te iring kayi: “Ebpenangdù a pinaaǥi te ngazan te uuyag he Nengazen he MEGBEVAYÀ.” \v 27 Su kenè ku sikiyu ebeǥayan te keupiyaanan pinaaǥi te ked-ipata ku keniyu, kekenà, edsilutan ku sikiyu. Ebpematey kew kayi te Ehipto pinaaǥi te tebek etawa vitil taman te wazè en egkesamà keniyu. \v 28 Emun duen egkesamà he kenà ebpatey te tebek he ebpekeulì diyà te Juda, ne zeisey zà utew. Ne egkesayud is nesamà he menge etew diyà te Juda he nemen-ubpà diyà te Ehipto ke hentei ki lalag is egketuman, iyan be is kedì etawa iyan is kandan. \v 29 Iyan heini tuus he edsilutan ku sikiyu kayi he lugar, su wey egketuenan niw he egketuman en is kezeetan he migkaǥi ku he idezaat keniyu pinaaǥi kayi: \v 30 Ibeǥey ku si Faraon Hofra he hadì te Ehipto te menge kuntada zin he egkesuat he edhimatey kandin, iring te kebeǥaya ku ki Hadì Zedekia he hadì te Juda ziyà te kuntada zin he si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia he egkesuat he edhimatey kandin.’ ” \c 45 \s1 Is Lalag para ki Baruc \p \v 1 Hein ikeepat he tuig te kedhadì ni Jehoyakim diyà te Juda he anak ni Josia, insurat ni Baruc is indikta kandin ni Jeremias. \v 2 Migkaǥi si Jeremias te, “Baruc, iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel ziyà te kenikew: \v 3 Migkaǥi ka te, ‘Mekehizuhizu a su mid-umanan te \sc Nengazen\sc* is menge igkerasey ku. Neveley e en te kedag-es, wey wazè ku en kebpekehimeley.’ \p \v 4 “Baruc, migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, ‘Ebengkaǥen ku is nasyun he mibangun ku. Ebezuten ku is impemula ku. Ebeelan ku heini ziyà te tivuuk he tanà. \v 5 Edtinguhè ke pe be te zekelà he menge vutang? Kenè en kinahanglan, su ibpesaǥad ku te kezeetan is langun he menge etew, piru edlibriyen ku mulà sikew te kemetayen minsan hendei ka ebpevayà. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ ” \c 46 \s1 Is Lalag para ziyà te menge Nasyun \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias mehitenged te menge nasyun: \p \v 2 Is Lalag Mehitenged te Ehipto: \p Iyan heini menge lalag he ebpekesuǥat diyà te menge sundaru ni Faraon Neco he hadì te Ehipto. Nezaag heini sikandan ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia, diyà te Carkemish uvey te Wahig he Eufrates, hein ikeepat he tuig te kedhadì ni Jehoyakim, he anak ni Josia he hadì te Juda: \p \v 3 “Iandam niw is menge kelasag niw, dekelè man etawa zeisey, ne ǥenat kew pehendiyà te tebek! \v 4 Iandam niw zaan is menge kudè niw ne untuzi niw en! Ikekalù niw is menge hilmit niw, kemengaa niw is menge vangkew niw, ne iseluub niw is menge limbutung niw. \v 5 Piru hengkey heini is neehè ku? ed-insà is \sc Nengazen\sc*. Nahandek kew ne mid-endud kew. Nezaag kew, ne migaan-gaan kew mebpelaǥuy is kenè en ebpenlilingey tenged te kegkahandek niw. \v 6 Elistu kew wey meǥaan he ebpelelaǥuy, piru kenè kew ǥihapun ebpekelikey. Egkengezeetan kew ziyà te zapit te zizaya he uvey te Wahig he Eufrates. \p \v 7 “Hengkey heini he nasyun is nehimu he mekeǥeǥehem, iring te Wahig he Nilo he ebpekelapew ziyà te pangpang? \v 8 Is Ehipto nehimu he mekeǥeǥehem. Iring te Wahig he Nilo he nekelapew ziyà te menge pangpang duen. Migkaǥi is Ehipto te, ‘Edekelà a he iring te midalem he Wahig te Nilo; edlepayan ku is tivuuk he kelibutan. Edezeetan ku is menge inged wey is menge etew zuen.’ \p \v 9 “Sigi en, menge tig-Ehipto, ipepelelaǥuy niw en is menge kudè niw wey menge kerwahi! Surung kew en ragkes is langun he kezapig niw he ebpemuun diyà te Etiopia, Libya, wey Lydia, he menge mahagtì he egamit te kelasag wey panà. \v 10 Piru iyan ebpekezaag is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem kayi he tebek. Kayi he timpu ebpenimales sikandin te menge kuntada zin. Is ispada zin egkeiring te egkevitil he langgam he ed-emeluk kandan wey edhiǥup te lengesa zan taman te egkahantey wey egkeperahan. Egkehimu sikandan he pemuhat diyà te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem diyà te tanà he zapit te zizaya, he uvey te Wahig he Eufrates. \p \v 11 “Sikiyu is menge etew ziyà te Ehipto, minsan edhendiyè kew pa te Gilead su ebpenguwa kew te vawì, ne kenà ebpulus is langun he vawì niw su kenà ebpekeulì keniyu. \v 12 Egketuenan te menge etew ziyà te menge nasyun kayi te tivuuk he kelibutan is keelezan niw wey kebpekesineǥew niw. Su ebpekedrurumbag is menge sundaru niw he egkengepiley.” \p \v 13 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias he mehitenged te kedsurung ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia ziyà te Ehipto: \p \v 14 “Jeremias, tudtula nu heini ziyà te Ehipto, Migdol, Memfis, wey Tapanhes: Pengandam kew su naandam en is ispada he idezaat keniyu. \v 15 Maan is mid-endud is memevurut he menge sundaru niw? Mid-endud dan su midsegseg dan te \sc Nengazen\sc*. \v 16 Ebpekedrurumbag is menge sundaru niw he egkengepiley. Egkaǥi sikandan te, ‘Ed-enew kiw, ne ed-ulì kiw ziyà te menge zuma tew, ziyà te tanà he mid-enakan kenitew. Su wey kiw kenà mepatey te menge kuntada tew.’ \v 17 Ne emun diyè dan en, ke sikandan te, ‘Is Faraon he hadì te Ehipto tekew en melambù is menge lalag din, piru ibpelavey zin is kebpekepebur zin.’ \p \v 18 “Siak, is uuyag he Hadì he \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, ebpenangdù a he iring te lavew he metikang is Buntud te Tabor te zuma he menge vuntud, ne is buntud he Carmel ebpekehinungew te zaǥat, iring daan keniyan is gehem te edsurung te Ehipto. \v 19 Sikiyu is menge meǥinged diyà te Ehipto, tinesa niw en is ed-uwiten niw su ebihaǥen kew en. Egkezeetan is Memfis ne egkehimu heini he mekevulungbulung ne wazè en ed-ubpà kayi. \v 20 Is Ehipto egkeiring te zumeraǥa he vaka, piru zuen menge zezeizey he keranapranap he edsurung kayi he ebpuun diyà te zizaya. \v 21 Minsan is menge sundaru he sinuhulan din he henduen be te nati he menge vaka he nepurung meelimahi, kenà ebpekesukul te tebek; ebpemen-endud ne ebpemelaǥuy sikandan. Egkehitavù heini su timpu en te kedsiluti wey kedezeeti te menge tig-Ehipto. \v 22 Ebpemelaǥuy is menge tig-Ehipto, egkeiring sikandan te uled he ebpemunsuwit dutun te edula heini. Edsurung is menge kuntada zin he ed-uwit te menge wasey iring te ebpemiley te kayu. \v 23 Minsan iring kezakel te menge kayu te mekepal he ketelunan is menge tig-Ehipto, egkezaag gihapun sikandan su is menge kuntada zan iring kezakel te terapan he kenà egkevilang. \v 24 Egkepeel-elezan iyan is menge tig-Ehipto. Ibeǥey sikandan diyà te menge etew he ebpuun diyà te zizaya.” \p \v 25 Mibpedayun megkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, “Edsilutan ku en si Amon, is ed-ezapen diyà te Tebes, wey is duma pa he menge ed-ezapen diyà te Ehipto. Edsilutan ku zaan is hadì te Ehipto wey is menge pengulu zin, ragkes is menge midsarig kandin. \v 26 Ibeǥey ku sikandan diyà te egkesuat he edhimatey kandan he iyan si Hadì Nebucadnezar wey is menge upisyal zin. Piru ziyà te huziyan he timpu ebpeumanan ku zed ebpeubpai is Ehipto iring te zengan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 27 “Piru sikiyu is menge Israilihanen he menge kevuwazan te suluǥuen ku he si Jacob, kenè kew luyahi wey mahandek su edlibriyen ku sikiyu puun diyà te meziyù he lugar he zutun kew vihaǥa. Ed-uman kew ebpengungubpaan he melinawen wey wazà kezeetan, ne wazè en ebpelihandek keniyu. \v 28 Umbe, kenè kew en egkahandek, is menge kevuwazan te suluǥuen ku he si Jacob, su zuma a keniyu. Ebpurungan ku edezeeti is langun he menge nasyun he zutun ku sikiyu ipeyapat, piru kenè ku mulà sikiyu ebpurungan edezeeti. Ebmensuwen ku sikiyu, sumalà is ereg keniyu. Kenà egkehimu he kenè ku sikiyu edsilutan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 47 \s1 Is Lalag Mehitenged te Filistia \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias he ebpeneuvan mehitenged te Filistia hein wazè pa surunga te hadì te Ehipto is Gaza: \p \v 2 “Duen menge etew ziyà te nasyun diyà te zizaya he edsurung he egkeiring te zalem he edlapey ziyà te tivuuk he tanà. Edezeetan kayi he menge etew is langun he menge inged wey is menge meǥinged dutun. Ebpekekulahì is menge etew tenged te kegkahandek dan wey ebpemekeerang sikandan te kenà alang-alang. \v 3 Egkezineg dan is keǥurub te menge kerwahi wey dabekdabek te menge kudà. Is menge amey kenè dan en edlilingayen te edtavang is menge anak dan. Edluyahan sikandan. \v 4 Su neume en is timpu he edezeetan is langun he menge Filistihanen duma te menge kezapig dan he ebpuun diyà te Tyre wey Sidon. Edezeetan te \sc Nengazen\sc* is menge Filistihanen, is menge etew he ebpuun diyà te isla te Caftor. \v 5 Is menge tig-Gaza ebpemevangul su ibpeehè dan is kedlalew zan, ne is menge tig-Ashkelon ebpereremek he egkengeseeng. Sikiyu is menge meǥinged diyà te menge suǥud, kenè bes egkeengked is kebpelii niw te lawa niw he tuus te kedlalew? \v 6 Mid-insè kew ke keenu a ed-engked he edsilut keniyu pinaaǥi te ispada ku? Migkeǥiyan a keniyu te iǥumè ku en heini ne vey-ani ku en sikiyu. \v 7 Piru ebpedayun pa is kebpekezezaat kayi te ispada ku su midsuǥù ku man heini te kedsurung diyà te Ashkelon wey te menge etew he ziyà ed-ubpà te veyvey te zaǥat.” \c 48 \s1 Is Lalag Mehitenged te Moab \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, mehitenged te Moab: \p “Mekehizuhizu is menge tig-Nebo su edezeetan heini. Egkepeel-elezan wey ebihaǥen is menge tig-Kiriataim, ne egkengetempag is menge eputà dan he metikang he lugar. \v 2 Kenè en edeliǥen is nasyun he Moab. Diyà te Heshbon, mibpelanu is menge kuntada te kedezaat te Moab. Ke sikandan te, ‘Agpas kew su edezeetan tew is Moab.’ Is inged he Madmen edsurungen te kuntada, ne egkehimu he mekevulungbulung. \v 3 Pemineǥa niw is kulehian diyà te Horonaim tenged te zekelà he tebek wey kezeetan. \v 4 Egkezeetan is Moab, ne ed-erang is menge vatà. \v 5 Is menge meǥinged diyà te Moab ebpemenlelendag is edtekezeg diyà te Luhit wey ebpemenupang diyà te Horonaim. Uya, egkezineg is erang dan tenged te kezeetan. \p \v 6 “Libriya niw is keugelingen niw! Pelaǥuy kew ziyà te sibsivayan. \v 7 Sikiyu is menge tig-Moab, midsarig kew te ebilidad niw wey ketiǥeyunan niw. Umbe ebihaǥen kew, ragkes en is ledawan he ed-ezapen niw he si Kemosh wey is menge memumuhat para kayi wey is menge upisyal. \p \v 8 “Ebpekeuma ziyà is ebpendezaat te kada inged, ne wazà inged he kenà egkezeetan. Egkezeetan daan is menge inged diyà te menge suǥud wey suǥud-suǥud diyà te vuvungan. Egkehitavù heini, su iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 9 Angin pezem ke zuen pakpak te menge meǥinged te Moab ne ebpekelayang dan pezem pehendiyà te meziyù, su egkengezeetan is menge inged kayi ne kenè en egkeubpaan. \v 10 Edrewakan is etew he kenà edseǥipà te vuluhaten te \sc Nengazen\sc* he kedezaat te Moab. Edrewakan is etew he kenà egamit te ispada te kedhimatey te menge tig-Moab. \v 11 Dezeyaan is ked-ubpà diyà te Moab puun pa te nehuna he timpu. Wazè keenu mevihag is menge etew kayi. Neiring heini te vinu he wazà welenga etawa wazà ihalin diyà te selakew en he teleǥuey. Umbe wazà mahalin is taam din wey ngazeg din. \p \v 12 “Piru egkeuma is timpu he edsuǥuen ku is kuntada te kedsurung te Moab. Ne zutun egkeiring is nasyun he Moab te vinu he mid-ulaan puun te midteǥuan duen ne edrunteken din daan heini. \v 13 Ne zutun igkeeled te menge tig-Moab is ed-ezapen dan he si Kemosh iring te ingkeeled te menge Israilihanen is kenà tutuu he megbevayà he mid-azap dan diyà te Betel. \v 14 Mibpahambug is menge tig-Moab he mevurut kun is menge sundaru zan he ebpekidtebek. \v 15 Piru egkezeetan utew is menge tig-Moab wey is menge inged kayi. Ebpenhimetayan is kinemevurutan he menge vetan-en dan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he Hadì, is migkaǥi kayi. \p \v 16 “Hapit en egkezeeti is Moab. \v 17 Keseeng kew is langun he nasyun he kezapig te Moab, sikiyu is langun he nesayud te kegkevantug te Moab! Keseeng kew ne ke sikiyu te, ‘Netapus en is Moab! Netamped en is tuked din, kes tuked he simbulu te kegkemekeǥeǥehem din wey kegkeventuǥan.’ \p \v 18 “Sikiyu is menge meǥinged diyà te Dibon, pekevavè kew ne lumpeng kew ziyà te tanà. Su is edezaat te Moab edsurung daan diyà te keniyu; ebengkaǥen dan is menge inged niw he mibpeliǥuyan te verengbeng. \v 19 Sikiyu is menge meǥinged diyà te Aroer, hitindeg kew ziyà te kilid te zalan, ne taǥad kew. Insai niw is ebpemelaǥuy ke hengkey is nehitavù. \v 20 Ne edtavak dan te, ‘Nezeetan en is Moab, ne nepeel-elezan en is menge etew zuen. Umbe keseeng kew wey sineǥew kew. Kulehia niw is menge tig-Arnon he nezeetan en is Moab.’ \p \v 21 “Edsilutan daan is menge inged diyà te suǥud-suǥud diyà te vuvungan: is Holon, Jaza, Mefaat, \v 22 Dibon, Nebo, Bet Diblataim, \v 23 Kiriataim, Bet Gamul, Bet Meon, \v 24 Keriot, wey Bozra. Egkeumahan en te silut is langun he ziyà te menge inged diyà te Moab, uvey man etawa meziyù. \v 25 Naawè en is kegkemekeǥeǥehem te Moab ne meluya en heini ǥuntaan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 26 “Lenguta is Moab, su nekidsukulà kediey. Egkelilid sikandin diyà te keugelingen din he utà ne egkehimu he egkeengitan. \v 27 Sikiyu is menge meǥinged diyà te Moab, kenè be midsudì niw is Israel? Maan, nezekepan be heini he nenakew? Ne maan is ebpenggemen-gemen kew zà te kedsudì kayi? \v 28 Awè kew en diyà te menge inged niw ne ziyè kew ubpà te vetuwen, he iring te menge merepatik he ed-impis diyà te pangpang. \v 29 Utew kew menge gelbuwen. Netuenan ku ke sengemenu ketikang is galbu niw wey kegkemepelevawen. \v 30 Siak is \sc Nengazen\sc*, netuenan ku he utew kew menge hembugiru, piru wazè kayi pulus. \v 31 Umbe, edsineǥawan ku is Moab wey menge tig-Kir Hareset. \v 32 Edsineǥawan ku zaan is menge etew ziyà te Sibma, he lavew pa te kedsineǥawi ku te menge tig-Jazer. He Sibma, neiring ka te sengepuun he paras he nekeuma is menge subpang din diyà te Daǥat he Minatey ne taman en te Jazer. Piru ǥuntaan mid-amin penguwaa te ebpendezaat is menge veǥas nu. \v 33 Kenè en egkezineg diyà te tanà te Moab is kedlipey wey keguǥusà diyà te vevesukà wey menge pemuleey te paras. Wazè en edtudà he vinu ziyà te keresà. Wazè en egkeres te paras he ed-uruhuy tenged te kegkelipey zin. Duen hinuun kulehian piru kenà kulehian tenged te kegkelipey. \v 34 Is erang te menge tig-Heshbon taman en is kegkezineǥa zuen diyà te Eleale wey Jahaz. Is erang te menge tig-Zoar, taman en is kegkezineǥa zuen diyà te Horonaim wey Eglat Shelishiya. Su minsan is wahig he Nimrim nemezahan en. \v 35 Ebpenhimetayan ku is menge tig-Moab he ebpememuhat diyà te menge simbahan diyà te Moab he ziyà te metikang he menge lugar wey edtutung te veyewà he para te zuma he menge ed-ezapen. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 36 “Umbe neseeng a tenged te Moab wey menge tig-Kir Hareset; neiring a te etew he ebpemulalà he ediyaga. Naawè en is ketiǥeyunan he naangken dan. \v 37 Is kada sevaha kandan mibpaahà te kegkeseeng din pinaaǥi te kebpevangul, kegkiskis te sumpà, kebpemelìi te velad, wey kebivisti te saku. \v 38 Nemen-erang is menge etew ziyà te atep te menge valey zan wey ziyà te menge pelasa, su midezeetan ku is Moab ne neiring heini te umuy he nerupet he wazè en seǥipaa. \v 39 Nezeetan en is Moab! Pemineǥa is erang te menge meǥinged kayi. Utew egkepeel-elezi is Moab, ne edsudien heini ne igkelimezangi heini te langun he menge nasyun he nekeelingkus kayi he nekaahà te nehitavù.” \p \v 40 Mibpedayun pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ehàa niw man! Is kuntada te menge tig-Moab neiring te kulaǥu he midlayang he edawi kandan. \v 41 Egkaaǥew zan is menge inged wey menge kampu te Moab. Dutun he timpu egkulbaan is menge sundaru te Moab ne egkeiring te vahi he ebeliliten. \v 42 Egkezeetan is nasyun he Moab tenged te mid-isip din is keugelingen din he lavew pa sikandin he gemhanan kenà is \sc Nengazen\sc*. \v 43 Kegkeherati, budsi, wey litag is egkepeveyaan te menge tig-Moab. \v 44 Is minsan hentei kandan he ebpelaǥuy su egkahandek ne egkeulug diyà te vudsi. Ne is ebpekeǥawas puun te vudsi, ne egkelitag. Su edsilut a ziyà te Moab emun egkeume en is midtelaan ku he timpu. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 45 Is mekehizuhizu he ebpemekepelaǥuy egkesuat dan he ed-eles diyà te Heshbon. Piru heini is Heshbon he midhedian dengan ni Hadì Sihon egkiràkirà is hapuy zuen. Egkevinsulan is menge vuvungan he mid-elesan te menge tig-Moab he zengan, utew susuaten te kebpekidtebek. \p \v 46 “Mekehizuhizu kew is menge tig-Moab! Nengezeetan kew is ed-azap te ed-ezapen he si Kemosh, ne mibihag is menge anak niw. \v 47 Piru ziyà te huziyan he timpu, idlikù ku zed is meupiya he kebpekesavuk diyà te Moab. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” Iyan heini menge lalag mehitenged te Moab. \c 49 \s1 Is Lalag Mehitenged te Amon \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he mehitenged te menge Amunihanen: \p “Sikiyu is menge etew he ed-azap te ed-ezapen he si Molec, maan is mid-ubpaan niw is menge inged diyà te tanà ni Gad? Wazè be menge kevuwazan ni Israel he nekepengevilin kayi he tanà? \v 2 Siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a te egkeuma is timpu he ibpesurung ku te menge kuntada niw is Raba. Ebengkaǥen dan heini is dekelà he inged niw ne ebinsulan dan is dezeisey he menge inged diyà te peliǥuy zin. Pinaaǥi kayi egkesegseg te menge Israilihanen is menge midsegseg kandan. \p \v 3 “Ebpekesineǥew kew taman te egkehimu niw, is menge etew ziyà te Heshbon, su egkezeetan is Ai. Ebpekesineǥew kew zaan is menge meǥinged diyà te Raba! Ebivisti kew te saku is edlikù-likù ebpelelaǥuy ziyà te kilid te verengbeng te kebpaahà he edlalew kew. Su ebihaǥen is ed-ezapen niw he si Molec duma te menge memumuhat wey te menge upisyal zin. \v 4 Sikiyu is menge meluiven, maan is impurung niw ipahambug is selebpeten he menge suǥud he tanè niw? Midsarig kew te ketiǥeyunan niw ne ke sikiyu te wazà ebpekehimu he edsurung keniyu. \v 5 Edsuǥù a te menge kuntada niw he ebpuun diyà te menge nasyun diyà te peliǥuy keniyu he ebpelihandek keniyu. Edsegseǥen kew zan puun te tanè niw, ne wazà edumala keniyu te ebpemelaǥuy. \v 6 Piru ziyà te huziyan he timpu, ne idlikù ku is meupiya he kebpekesavuk te menge Amunihanen. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Edom \p \v 7 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem bahin te Edom: \p “Hendei en is uluwanen diyà te Teman? Wazè en be nesamà he metau he edsambag? \v 8 Sikiyu is nemen-ubpà diyà te Dedan, ebpemelaǥuy kew ne ed-eles kew ziyà te mezalem he menge surung. Su ebpeeǥiyan ku te kezeetan is menge kevuwazan ni Esau dutun te timpu te kedsiluti ku kandan. \v 9 Kenè be is ebpenrupù te paras kenè din ed-eminen is menge veǥas kayi, kekenà, edsemaan din? Kenè be is tekawen kenè din ed-eminen te egkuwa is menge azen diyà te seled te valey, kekenà, iyan dà egkuwaan dan is kinahanglan he egkuwaan dan? \v 10 Piru ed-eminen mulà egkuwaa is menge azen te menge kevuwazan ni Esau. Edluwisan ku is elesè dan, su wey kenà sikandan mekeeles. Ebpematey is menge anak dan, menge kezuzumahi zan, wey is menge siringan dan. Ne wazà egkesamà kandan. \v 11 Piru itaǥak niw kayi te kediey is menge neilu keniyu su ed-eturen ku. Ne is nengevalu keniyu he menge vahi ne ebpekesarig kayi te kediey.” \p \v 12 Mibpedayun pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Is wazà mekesalà ne egkerasey man ganì, ne iyan kew pe be? Edsilutan ku iyan sikiyu! \v 13 Nenangdù a ziyà te ǥehinawa ku he edezeetan ku is inged he Bozra. Egkehimu heini he mekeharatharat he ed-ahaan, edsudien heini, ne egemiten is ngazan din te kebpenrawak. Is langun he menge inged kayi kenè en egkepurungan te taman te taman.” \p \v 14 Nezineg ku is tudtul he ebpuun diyà te \sc Nengazen\sc*, he midsuǥù kun sikandin te menge menunudtulà pehendiyà te menge nasyun su wey zan metudtuli he mebpengandam dan para te tebek, wey edhinggaten din sikandan he medsurung dan diyà te nasyun he Edom. \v 15 Su migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is menge tig-Edom te, “Pemineg kew! Edhimuwen ku sikiyu he edhuna pa he egkaayuayu te zuma he menge nasyun, ne utew mezaat is ked-isipa zan keniyu. \v 16 Midlimbungan kew te galbu niw wey te kedtuu niw he egkahandek keniyu is duma he menge nasyun. Mibpahambug kew he ziyè kew ed-ubpà te vetuwen he metikang he lugar. Piru minsan idrepeng niw pa is ketikang te ubpeey niw te ketikang te impisà te kulaǥu, edezeetan ku ǥihapun sikiyu.” \p \v 17 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Igkahandek te menge etew is mezaat he kebpekesavuk te Edom. Is langun he edsaǥad kayi ne egkeinuinu ne henduen be te kenà ebpeketuu te egkehitavù kayi he nasyun. \v 18 Iring te nezeetan is Sodom wey Gomora wey is menge inged diyà te peliǥuy kayi, egkezeetan daan is Edom. Ne wazè en ed-ubpà dutun. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi \v 19 Edtik-ew a edsurung diyà te Edom he iring a te erimaung he ebpuun te ketelunan diyà te Jordan he edhendiyà te menge kerehidu ziyà te penebtavà. Edsegseǥen ku sikandan ne iyan ku ibpezumala te Edom is etew he mibpilì ku. Hentei is iring kediey? Hentei is ebpeǥaruǥaru he edsukul kediey? Hentei is pengulu he ebpekigkuntada kedì? \v 20 Umbe, pemineǥa niw is mibpelenuwan ku te ebaal he idezaat te Edom, wey menge meǥinged diyà te Teman: Minsan is menge anak dan ne ebihaǥen, ne edezeetan daan is tanè dan tenged te mibeelan dan. \v 21 Tenged te utew subra he kegkezeeti te Edom egkeenluwag is tanà, ne is erang dan ebpekeuma is kegkezineǥa zuen diyà te Daǥat he Meriǥà. \v 22 Tengteng kew! Is kuntada henduen be te kulaǥu he edlayang su edawi te Bozra. Dutun he timpu egketeranta is menge sundaru te Edom he henduen be te vahi he ebeliliten.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Damascus \p \v 23 Iyan heini menge lalag mehitenged te Damascus: “Netingkemed is menge tig-Hamat wey menge tig-Arpad te mezaat he tudtul he nezineg dan. Neliveǥan sikandan wey kenà ebpekehulenà is ked-isip-isip dan; neiring dan te ebpemaǥel he zaǥat. \v 24 Midluyahan is menge tig-Damascus ne mibpelaǥuy zan tenged te kegkahandek dan. Migkulbaan dan wey neseeng dan, neiring dan te vahi he ebeliliten. \v 25 Is inged he Damascus he nevantug wey melipayen is menge meǥinged duen, inselikwey en! \v 26-27 Is menge vetan-en he menge maama kayi ebpematey ziyà te menge kersada ragkes en is menge sundaru kayi. Ebinsulan ku is berengbeng te Damascus wey is melig-en he menge vahin kayi he inged ni Hadì Ben Hadad. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Kedar wey Hazor \p \v 28 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* mehitenged te Kedar wey te menge ginhedian diyà te Hazor he midsurung ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia: \p “Pengandam kew ne surunga niw is Kedar! Dezeeti niw heini he menge etew is diyà te edsilaan. \v 29 Ne eǥawa is menge tulda wey menge ayam dan. Kuwaa is menge vutang dan wey menge kemilyu zan. Edhabet sikandan ebpemensag te, ‘Midliǥuyan kiw te mekahandek-handek he menge kuntada tew.’ \p \v 30 “Sikiyu is menge tig-Hazor, gaanggaan kew pelaǥuy! Iyan is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi he eles kew ziyà te menge surung. Mibpelanu te kedezaat keniyu si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia. \v 31 Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, midsuǥù kandan he surunga zan is menge etew he ebpeeyehey zà he wazà igkeipeng. Is pultahan te inged dan wazè din lekeb etawa terangka, ne nengungubpaan dan he iyan dan dà. \v 32 Is menge kemilyu zan wey is langun he menge uyaǥen dan ne egkehimu he keniyu. Ibpeyapat ku ziyà te minsan hendei heini is menge etew he mibpen-elutan is dapit te kendingen dan, ne ibpeseǥazan ku kandan is kezeetan he ebpuun diyà te minsan hendei. \v 33 Egkehimu he mekevulungbulung is Hazor taman te taman ne wazè en etew he ed-ubpà dutun, kekenà, iyan dà is leew he menge asu.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Elam \p \v 34 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias he ebpeneuven bahin te Elam, dutun te iyan pa kebpuun te kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda. \v 35 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Ebpenhimetayan ku is menge mememanà diyà te Elam he memetau he menge sundaru zan. \v 36 Edsurungen is Elam te menge kuntada he ebpemuun diyà te heepat he menge lugar kayi te kelibutan, ne ibpeyapat ku is menge meǥinged dutun diyà te minsan hendei. Ne ebihaǥen sikandan diyà te langun he menge nasyun kayi te kelibutan. \v 37 Edezeetan ku sikandan diyà te etuvangan te menge kuntada zan he egkesuat he edhimatey kandan. Uya, edezeetan ku sikandan tenged te utew ku kegkepauk. Ibpesurung ku sikandan te menge kuntada zan taman te egkaamin sikandan is langun. \v 38 Ibpelastar ku ziyà te Elam is pinuuwè ku te kedhadì, ne edhukuman ku sikandan ne edezeetan ku is hadì wey menge upisyal zutun. \v 39 Piru ziyà te huziyan he timpu idlikù ku zed is meupiya he kebpekesavuk diyà te Elam. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 50 \s1 Is Lalag Mehitenged te Babilonia \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jeremias mehitenged te Babilonia wey te menge etew kayi: \v 2 “Ipetueni nu ziyà te menge nasyun is tudtul! Ne ivayew is bendirà ne ipetueni te langun: ‘Egkezeetan is Babilonia! Egkerupet wey egkepeel-elezan is menge ed-ezapen kayi he si Bel wey si Marduk.’ \v 3 Su edsurungen is Babilonia te sevaha he nasyun he ebpuun te zizaya, ne egkehimu heini he mekevulungbulung ne wazè en ed-ubpà kayi, su ebpemelaǥuy en is menge etew kayi wey menge uyaǥen.” \p \v 4 “Dutun he timpu is menge etew ziyà te Israel wey Juda edsineǥew is edangep kayi te kedì, te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan. \v 5 Id-insè dan is beyeey pehendiyà te Jerusalem ne edhendiyè dan. Ne ebpekid-uyun dan kedì te uyun he wazà pidtemanan, ne kenè dan heini egkelipatan. \p \v 6 “Is menge etew ku neiring te netazin he menge kerehidu. Mibey-anan sikandan te menge ebantey kandan he metazin diyà te menge vuntud wey menge vuvungan, ne kenè ne sikandan ebpeketuredu he ed-ulì. \v 7 Edsurungen sikandan te ebpekaahà kandan. Egkaǥi is menge kuntada zan te, ‘Nekesalè dan diyà te \sc Nengazen\sc* he iyan tutuu he eputè dan wey egkeperateng te menge kepuun dan, umbe wazè tew televaken emun edsurungen tew sikandan.’ \p \v 8 “Sikiyu is menge Israilihanen, awè kew puun te Babilonia! Ewai niw heeyan he nasyun! Huna kew awà! \v 9 Su ibpesurung ku is Babilonia te menge sundaru he gurupu he ebpuun diyà te gemhanan he menge nasyun diyà te zizaya. Edsurung dan diyà te Babilonia ne egkaaǥew zan heini. Metau utew sikandan he menge mememanà ne kenà ebperis is kebpanè dan. \v 10 Ed-eǥawen dan is menge azen diyà te Babilonia, ne egkuwaan dan is egkesuatan dan te egkuwa. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 11 “Sikiyu is menge etew ziyà te Babilonia mid-eǥawan niw te menge azen is menge etew he ǥaked ku. Midlipey kew wey miguǥusà he iring te mid-elimahan he dumeraǥa he vaka ziyà te penebtavà wey kudà he edherìhì. \v 12 Piru ebpeel-elezan ku is tivuuk he meǥinged diyà te nasyun niw. Egkehimu heini utew mevavà te langun he nasyun, wey egkehimu heini he mekevulungbulung wey disirtu he nasyun. \v 13 Tenged te pauk ku wazè en ebpekeubpà diyà te Babilonia ne egkehimu heini he mekevulungbulung he lugar. Is langun he edsaǥad kayi ne ebpekepenerektek dan tenged te langun he egkehitavù kayi he nasyun. \p \v 14 “Sikiyu is menge mememanà, pelastar kew en diyà te peliǥuy te Babilonia. Ne iamin niw ipanà is menge vesut niw ziyà te kandin su nekesalà sikandin diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Kulahì kew en te egkezineg minsan hendei! Ahàa niw man! Midsurindir en is Babilonia! Nengerundus en is menge turi zin ne nengewaǥey en is menge verengbeng din. Ne penimales heini te \sc Nengazen\sc* kandin. Umbe velesi niw sikandin ne veeli niw ziyà te kandin is mibeelan din diyà te zuma. \v 16 Puawa niw ziyà te Babilonia is menge ebpememula wey menge ebpemenraǥun. Libriya niw mulà is menge vinihag te ispada te menge kuntada wey kenà mehimetayi, ne ipeulì sikandan diyà te kandan he menge lugar. \p \v 17 “Is menge Israilihanen neiring te netazin he menge kerehidu he midal-as te menge erimaung. Hein aney, migkaan sikandan te hadì te Asiria, ne mid-ul-ulan is menge tulan dan te Babilonia. \p \v 18 “Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel, migkaǥi a te, ‘Edsilutan ku is hadì te Babilonia iring te midsilutan ku is hadì te Asiria. \v 19 Piru ibpelikù ku is menge Israilihanen diyà te nasyun dan. Ne egkeiring dan te menge kerehidu; egkaan sikandan te egkeraǥun dan puun te Carmel, te Bashan, wey ziyà te vuvungan te Efraim wey Gilead, ne egkeperahan sikandan. \v 20 Dutun he timpu, egkehanew en is menge salà wey is menge kedsupak te nesamà he menge etew ziyà te Israel wey Juda, su ebpeseyluwen ku sikandan.’ ” \s1 Is Silut te \sc Nengazen\sc* diyà te Babilonia \p \v 21 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Surunga niw is Merataim wey is Pekod. Penhimetayi niw is menge etew zutun ne purungi niw dezeeti. Beeli niw is langun he insuǥù ku keniyu. \v 22 Egkezineg is kulehian diyà te tebek wey is keǥurub te kegkepurung kegkezeeti te tivuuk he tanà. \v 23 Is Babilonia neiring te masu he edrupet te menge nasyun piru ǥuntaan nerupet en heini. Nahandek is langun he menge nasyun te nehitavù kayi! \p \v 24 “Ne Babilonia, midlitaǥan ku sikew ne wazè ka meketukew he nelitaǥan ke en. Nezekepan ka su nekigkuntada ka kediey. \v 25 Mibpuwasan ku is teleǥuey te menge gumaan ku ne impeǥawas ku is menge ǥumaan he egemiten ku zutun te kebpeǥazami ku te pauk ku. Siak, is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem, duen ebeelan ku ziyà te kenikew, he Babilonia. \p \v 26 “Sikiyu is menge kuntada te menge tig-Babilonia he ebpuun diyà te meziyù he lugar, surung kew ziyà te Babilonia! Puwasi niw is menge budiga kayi. Itambù niw is menge azen he egkaaǥew niw he iring te edtambù kew te trigu. Purungi niw dezeeti is menge tig-Babilonia ne kenè niw en semai. \v 27 Penhimetayi niw is langun he menge sundaru zan. Lepaa niw he iring te menge turiti he vaka. Mekehizuhizu sikandan su neume en is timpu te kedsiluti kandan. \p \v 28 “Pemineǥa niw is menge etew he nekepelaǥuy puun te Babilonia. Nenudtul zan diyà te Jerusalem ke mibmenumenu te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew is kebelesi zin te Babilonia tenged te mibeelan te menge tig-Babilonia ziyà te baley zin. \p \v 29 “Ipesurung niw te menge mememanà is Babilonia! Peliǥuwi niw para wazà ebpekepelaǥuy. Belesi niw sikandin sumalà te mibeelan din. Beeli niw ziyà te kandin is mibeelan din diyà te zuma, su midsukulan din is \sc Nengazen\sc*, kes Waǥas he Megbevayà te Israel. \v 30 Umbe, ebpematey is menge vetan-en din he menge maama ziyà te menge zalan, ragkes en is langun he menge sundaru zin. \p \v 31 “Siak, is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem, migkaǥi a te, ‘Kuntada ku sikew he Babilonia he mepelevawen! Neume en is timpu te kedsiluti ku kenikew. \v 32 Sikew is gelbuwen he nasyun utew ka egkezeeti, ne wazà ebpekeuǥup te ked-enew kenikew. Ebinsulan ku is dezekelà he menge inged nu wey is malù dezekelà diyà te peliǥuy kayi.’ ” \p \v 33 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Midaagdaag is menge etew ziyà te Israel wey Juda. Mibihag wey mibpurungan sikandan bentayi wey kenè en meveǥayi te vayàbayà. \v 34 Piru gehemanen a, is Menluluwas dan; \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is ngazan ku. Edlevanan ku sikandan wey meveǥayi te kelinew wey kebpekehimeley is kelibutan, piru egurigawen ku mulà is menge meǥinged diyà te Babilonia. \p \v 35 “Siak, is \sc Nengazen\sc*, migkaǥi a he ebpeǥezaman ku te menge etew ziyà te Babilonia is ispada te kezeetan, te menge upisyal zin, wey uluwanen he menge etew! \v 36 Ibpeǥezaman daan heini te teruen he menge ebpeneuven, ne ebuneǥen sikandan. Wey ziyà daan te menge sundaru zan, ne egkengeheratan dan utew! \v 37 Heini is ispada ibpeǥezaman daan te menge kudè din wey menge kerwahi, wey ziyà te langun he ebpuun te zuma he lugar he kezapig din. Ne edluyahan sikandan iring te vahi! Egkeulaula zaan heini ziyà te menge ketiǥeyunan din, ne ed-eǥawen heini. \v 38 Ne egkemezahan is langun he menge wahig din. Su is Babilonia lugar he mahabet is menge ed-ezapen duen ne netazin is isip te menge etew kayi te mekeharatharat he menge ed-ezapen. \p \v 39 “Ed-ubpaan dà is Babilonia te leew he menge langgam, dumezaas he menge langgam he henduen be te menge asu wey te menge ekang. Ne kenè en ed-uman ed-ubpà is menge etew zutun taman te taman. \v 40 Iring te midezeetan ku zengan is Sodom wey Gomora, wey is menge inged diyà te peliǥuy kayi, edezeetan ku zaan is Babilonia. Wazè en ed-ubpà dutun. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 41 “Tengteng kew! Duen menge sundaru he ebpekeuma he ebpemuun diyà te tanà he zizaya. Sevaha he mekeǥeǥehem he nasyun ne mahabet he menge hadì he ebpuun diyà te meziyù he lugar is nengandam te kebpekidtebek te Babilonia. \v 42 Neǥumeenan sikandan te menge panà wey menge vangkew. Mesipala sikandan ne wazè dan hizu. Emun ed-untud sikandan te menge kudè dan ne iring is keǥurub dan te keǥurub te dezekelà he menge vaǥel ziyà te zaǥat. Ebpekeuma sikandan is andam en he edsurung keniyu te menge meǥinged diyà te Babilonia. \v 43 Egkezineg heini te hadì te Babilonia ne egkeewaan sikandin te zesen. Handek wey kesakit te gehinawa is egkeǥezam din egkeiring is kegkerasey zin te kegkerasey te vahi he ebeliliten. \p \v 44 “Edtik-ew a edsurung diyà te Babilonia he iring a te erimaung he ebpuun te ketelunan diyà te Jordan he edhendiyà te menge kerehidu ziyà te penebtavà. Edsegseǥen ku sikandan ne iyan ku ibpezumala te Babilonia is etew he mibpilì ku. Hentei is iring kediey? Hentei is ebpeǥaruǥaru he edsukul kediey? Hentei is pengulu he ebpekigkuntada kedì? \v 45 Umbe, pemineǥa niw is mibpelenuwan ku te ebaal he idezaat te Babilonia. Minsan is menge anak dan ne ebihaǥen, ne is menge tanè dan edezeetan tenged te mezaat he mibeelan dan. \v 46 Tenged te utew subra he kegkezeeti te Babilonia egkeenluwag is tanà, ne is erang dan ebpekeuma is kegkezineǥa zuen diyà te zuma he menge nasyun.” \c 51 \s1 Is Duma pa he Silut diyà te Babilonia \p \v 1 Elin heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* bahin te Babilonia: “Ibpesurung ku te ebpendezaat is Babilonia. \v 2 Edsuǥuen ku is menge lumelengyawà te kedsurung wey kedezaat te Babilonia su wey mehimu heini he iring te ukap he idlayap te keramag. Edsurungen dan is Babilonia ziyà te minsan hendei zutun te timpu te kezeetan. \v 3 Kenè dan en ebeǥayan te timpu is menge mememanà diyà te Babilonia te kegamit te menge panè dan wey menge kelasag dan. Ne wazà edsemaan dan he vetan-en he maama. Ebpurungan dan edezeeti is menge sundaru ziyà te Babilonia. \v 4 Egkengepelian sikandan wey ebpekepeyapat is menge lawa zan diyà te menge zalan. \v 5 Su siak, is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem, wey Waǥas he Megbevayà te Israel, wazè ku iselikwey is Israel wey Juda minsan pa te nekeeneb kayi he tanà is kelelalung. \p \v 6 “Sikiyu is menge tig-Juda wey tig-Israel, ewai niw is Babilonia su wey kew melibriyi! Kenè kew pekimatey tenged dà te salà te menge tig-Babilonia. Timpu en he ebelesan ku sikandan te ereg te mibeelan dan. \v 7 Neiring is Babilonia te vulawan he tasa he migewezan ku he nepenù te vinu. Impeinum ku is menge etew ziyà te menge nasyun kayi te tivuuk he kelibutan, umbe nengelangut sikandan wey mibuneg. \v 8 Egketik-ew egkezeeti is Babilonia! Egkeseeng kew tenged kayi! Bewii niw is menge palì din, su kela ke meulii pa.” \p \v 9 Migkaǥi is menge Israilihanen he ed-ubpà diyà te, “Mibpeniguduwan dey te ebawì is Babilonia piru kenè en sikandin egkeulian. Hendiyè kiw en, ed-awà kiw en kayi ne ed-ulì kiw ziyà te kenitew he menge lugar. Su nekesungkul en te langit is menge salè din, umbe edsilutan en sikandin te \sc Nengazen\sc*. \v 10 Ibpenimales kiw te \sc Nengazen\sc*! Gaanggaan kew su edhendiyè kiw te Jerusalem ne edtudtulen tew ziyà is mibeelan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew.” \p \v 11 Ebelesan te \sc Nengazen\sc* is menge tig-Babilonia su midrundus dan is baley zin. Ibpezezeetan te \sc Nengazen\sc* is hadì te Babilonia te hadì diyà te Media su iyan heini tuyù din. Migkeǥiyan te menge edumala sikandan te, “Kemengaa niw is menge panè niw wey iandam niw is menge kelasag niw. \v 12 Ivayew niw is bendirà niw he tuus te kedsurung niw ziyà te Babilonia. Umani niw pa is menge vantey ne ipepelastar sikandan peliǥuy te inged! Ne ibpepurung ibpepengandam para te tebek su timpu en heini he ebeelan te \sc Nengazen\sc* is pelanu zin te kedezaat te menge etew ziyà te Babilonia.” \p \v 13 He Babilonia, utew ka mid-uzar te wahig wey mahabet is ketiǥeyunan nu. Piru neume en is kepengkusan nu; neume en is timpu te kegkezeeti nu. \v 14 Nenangdù is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem diyà te gehinawa zin, he ke sikandin te, “Ed-eneven ku te menge sundaru te menge kuntada nu he iring kezakel te terapan is tanè nu, ne egkulehien kew zan.” \s1 Is Kedeliǥa te \sc Nengazen\sc* \p \v 15 Midlimbag te Megbevayà is langit wey is kelibutan pinaaǥi te ǥehem din wey ketau zin. \v 16 Pinaaǥi te kebmandù din, edreǥuuk is wahig diyà te langit. Iyan sikandin ebpeǥawas te menge kivel he ebpuun diyà te meziyù he vahin te kelibutan. Ibpekilat din ke ed-uzan, wey ibpepengeramag din te ebpuun diyà te midteǥuan din duen. \p \v 17 Is menge ed-azap te zuma he menge ed-ezapen, menge paglung wey wazà menge ketau. Egkepeel-elezan dà is menge platiru tenged te menge vineelan dan he menge ed-ezapen, su kenà heini tutuu. Wazà kayi untung. \v 18 Wazè kayi pulus wey telemayen heini. Emun timpu en te kedsilut ne egkezeetan sikandan is langun. \v 19 Piru kenà mulà iring keniyan is Megbevayà ni Jacob. Iyan sikandin mibaal te langun, ragkes en is menge etew he migaked din. \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is ngazan din. \s1 Is Masu te \sc Nengazen\sc* \p \v 20 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Babilonia, iyan ka masu ku wey ǥumaan ku te tebek. Pinaaǥi kenikew edezeetan ku is menge nasyun wey menge ginhedian, \v 21 is menge kudà wey is ebpemen-untud duen, is menge kerwahi wey is menge ebpen-untud duen. \v 22 Edezeetan ku zaan pinaaǥi kenikew is menge maama wey menge vahi, is menge meǥurang wey menge vatà, is menge kenakan wey menge raǥa. \v 23 Ragkes is menge uyaǥen wey is menge ebantey zuen, is menge perevasuk wey menge vaka, is menge pengulu wey menge upisyal edezeetan ku pinaaǥi kenikew. \p \v 24 “Sikiyu is menge etew ku, ibpeehè ku keniyu is kebelesi ku te Babilonia wey te menge meǥinged kayi he lugar, tenged te langun he mibeelan dan diyà te Jerusalem. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \p \v 25 “Kuntada ku sikew is Babilonia, sikew is migngezanan te Buntud he Ebpendezaat! Midezeetan nu is tivuuk he kelibutan. Egemiten ku is gehem ku te kebpuawa kenikew ne ebinsulan ku sikew. \v 26 Wazè en batu he egkekuwa he ebpuun diyà te kenikew he egkeǥamit te kebpehitindeg te bilding. Egkehimu ka he mekevulungbulung taman te taman. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 27 Ivayew niw is bendirà he tuus te kebpekidtebek! Ipezaǥing is menge vudyung diyà te menge nasyun! Ipepengandam niw sikandan para te kedsurung diyà te Babilonia. Suǥùa niw te kedsurung is menge sundaru ziyà te Ararat, Mini, wey Ashkenaz. Pilì kew te pengulu wey peuwit kew te menge kudà he iring kezakel te terapan. \v 28 Ipepengandam niw te kedsurung diyà te Babilonia is menge hadì diyà te Media, duma te menge perezumala wey menge upisyal, wey is menge etew ziyà te langun he menge nasyun he nesakup dan. \p \v 29 Iring te etew he egkerkeren wey ebpekeerumpasey te kegkesekiti is Babilonia, su ebeelan te \sc Nengazen\sc* is pelanu zin he ebpekesuǥat te Babilonia, ne egkehimu heini he mekevulungbulung he lugar su zutun wazè en ed-ubpà. \p \v 30 Ed-engked en he ebpekidtebek is menge sundaru te Babilonia ne ziyè dan dà te kampu zan. Neewaan dan en te zesen ne egkeiring dan te vahi he meluya. Nevinsulan is menge valey ziyà te Babilonia wey nengezeetan is menge terangka te pultahan te menge inged kayi. \v 31 Ebpekedtutundug is menge menunudtulà te kegkaǥi ziyà te hadì te Babilonia he is tivuuk he inged din, naaǥew en. \v 32 Naaǥew en is menge repasan diyà te wahig. Ne nengevinsulan is menge elesà, ne neteranta is menge sundaru. \p \v 33 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel te, “Is Babilonia iring te trigu he meǥaan en egkeuma is timpu te kedreǥuna kandin.” \p \v 34-35 Migkaǥi is menge tig-Jerusalem te, “Si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia iring te deragun he mid-eveleng kenami. Midhantey zin is getek din te menge ketiǥeyunan dey. Mid-ewaan din is inged dey he wazè din midsamà neiring heini te umuy he wazè din taǥù. Midsegseg key zin ne nekedsusuwey key. Berakat he veeli zaan diyà te Babilonia is mibeelan dan diyà te kenami wey te menge anak dey. Berakat he sukuta ziyà te menge meǥinged diyà te Babilonia is subra he kebpesipelahi zan kenami.” \p \v 36 Umbe, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge etew ziyà te Jerusalem, edlevanan ku sikiyu, wey ibpenimales ku sikiyu. Ebpemezahan ku is menge wahig wey is menge serebseb diyà te Babilonia. \v 37 Egkevengkag heini he nasyun! Ed-engitan wey edtemayen heini he lugar, ne wazà ed-ubpè kayi gawas te leew he menge asu. \v 38 Is menge tig-Babilonia edhiniǥer he iring te menge erimaung. \v 39 Ne ǥeina te nevitil sikandan, ebpengemuran a para kandan. Edlenguten, edlipayen, wey ibpelipezeng ku sikandan he kenè en egkepukew. \v 40 Ed-uwiten ku sikandan he iring te menge kerehidu wey menge kambing diyà te lepeey. \v 41 Mekahandekhandek is kegkezeeti te Babilonia, kes nasyun he nezeliǥan kayi te tivuuk he kelibutan! Igkelimezangi te menge nasyun is egkehitavù kandin! \v 42 Egkelapew te zezekelà wey edeǥurus he menge vaǥel is Babilonia. \v 43 Egkehimu he mekevulungbulung is menge inged kayi; egkeiring heini te disirtu he memaza he wazè duen ed-ubpà wey minsan edsaǥad. \v 44 Edsilutan ku si Bel is ed-ezapen diyà te Babilonia. Ibpeutè ku kandin is mibpen-eveleng din. Kenè en ebpekeuma is mahabet he menge etew he ebpuun diyà te menge nasyun he ed-azap kandin. Ne egkengetempag is berengbeng te Babilonia. \p \v 45 “Sikiyu is menge etew ku, pekeziyù kew ziyà te Babilonia! Libriya niw is untung niw mintras wazè ku pa ipeǥezami kandan is pauk ku. \v 46 Piru kenè kew mahandek wey luyahi emun ebpekeuma ziyà te keniyu is menge tudtul vahin te tebek. Su is menge tudtul vahin te kegira te menge hadì egketudtul kada tuig. \v 47 Egkeuma is timpu he edsilutan ku is menge ed-ezapen diyà te Babilonia. Egkepurung egkeeled-eled is tivuuk he Babilonia, wey ebpemekesesavuk is ebpemematey he menge etew kayi. \v 48 Ne ebpengulahì te kegkelipey is langit wey is kelibutan, wey is langun he netaǥù kayi, su edsurungen is Babilonia te menge ebpendezaat he ebpuun diyà te zizaya. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \p \v 49 “Kinahanglan he edezeetan is Babilonia tenged te kebpenhimetayi zin te menge Israilihanen wey zuma pa he menge etew kayi te kelibutan.” \s1 Is Lalag te \sc Nengazen\sc* diyà te menge Israilihanen he ziyà te Babilonia \p \v 50 “Sikiyu is nekelikey te kemetayen, awè kew en keniyan te Babilonia. Kenè kew en ubpà keniyan! Tentenuzi niw is \sc Nengazen\sc* wey is Jerusalem minsan nekeziyù kew. \v 51 Ke sikiyu te, ‘Neeled key. Mid-insultuwan key wey mibpeel-elezan geina te midremerikan is baley te \sc Nengazen\sc* te kenà menge Israilihanen.’ \v 52 Piru egkeuma iyan is timpu he edsilutan ku is menge ed-ezapen diyà te Babilonia. Ne is dag-es te menge teǥepalì he menge tig-Babilonia, egkezineg diyà te tivuuk he nasyun dan. \v 53 Minsan mekeuma pa ziyà te langit is berengbeng te Babilonia wey minsan utew pa heini melig-en, duen gihapun edsuǥuen ku te kedezaat kayi. \v 54 Egkezineg is erang te kebpetavang te Babilonia tenged te kegkezeeti kayi. \v 55 Edezeetan ku is Babilonia ne ebpekepereremek heini. Edsurung kayi is menge kuntada he henduen be te edeǥurus he menge vaǥel. Edsagkung is keǥurub te kedsurung dan. \v 56 Ebpekeuma is edezaat te Babilonia ne ebihaǥen is menge sundaru zin, ne egkengevadtì is menge panè dan. Su siak, is \sc Nengazen\sc*, iyan Megbevayà he edsilut te menge lalung. Idsilut ku ziyà te Babilonia is silut he ereg kayi. \v 57 Edlenguten ku is menge upisyal te Babilonia, is menge uluwanen he menge etew, menge perezumala, menge peremandar, wey is menge sundaru zan. Ebpekelipezeng dan ne kenè dan en egkepukew. Iyan a, is Hadì, migkaǥi kayi. \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is ngazan ku.” \p \v 58 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Ebengkaǥen is mekepal he verengbeng te Babilonia, ne ebinsulan is metikang he menge pultahan kayi. Is langun he menge hineǥuan te menge etew kayi egkehimu he wazè din pulus su egkevinsulan dà heini.” \s1 Is Lalag ni Jeremias Mehitenged te Babilonia \p \v 59 Iyan heini menge lalag he migkaǥi ni Jeremias diyà te ki Seraya te sevaha he lavew he upisyal ni Hadì Zedekia. Si Seraya anak ni Neria wey apù ni Masea. Heini he menge lalag migkaǥi ni Jeremias hein midhendiyà si Seraya te Babilonia duma ki Hadì Zedekia. Ikeepat haazà he tuig te kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda. \v 60 Insurat ni Jeremias diyà te linulun he velesahan is langun he kezeetan he edhimuwen diyà te Babilonia, wey is minsan hengkey he egkehitavù diyà te Babilonia. \v 61 Iyan heini migkaǥi ni Jeremias diyà te ki Seraya, “Emun ebpekeuma ka ziyà te Babilonia, besaha nu ziyà te menge etew te mezaǥing he kebasa is ingkesurat kayi te velesahan. \v 62 Ne pengemuyù ka, he ke sikew te, ‘He \sc Nengazen\sc*, migkaǥi ka he edezeetan nu heini he lugar, su para kenà heini meubpai te etew wey minsan langgam, ne egkehimu heini he mekevulungbulung te wazà pidtemanan.’ \v 63 Ne emun egkepasad nu en te ebasa heini, ihiket nu ziyà te vatu ne itimbag nu ziyà te Wahig he Eufrates. \v 64 Ne kaǥi ka te, ‘Iring keniyan is egkeulaula te Babilonia–idlegdang heini ne kenè en ebpekelepew tenged te kedezeeti kayi te \sc Nengazen\sc*. Egkeǥerà is menge etew kayi.’ ” \p Kayi mepasad is menge lalag ni Jeremias. \c 52 \s1 Is Kegkezeeti te Jerusalem \r (2 Menge Hadì 24:18–25:30; 2 Cronica 36:11-21) \p \v 1 Mibpenuiǥen si Zedekia te 21 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 11 he tuig. Is iney zin iyan si Hamutal he anak ni Jeremias he tig-Libna. \v 2 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan ni Jehoyakim. \v 3 Umbe, hein neuǥet impaawà te \sc Nengazen\sc* diyà te lugar zan is menge tig-Jerusalem wey menge tig-Juda wey mekepekeziyù kandin. Neulaula heini ziyà te kandan tenged te kegkepeuki te \sc Nengazen\sc* kandan. \p Ne nekidsukulà si Zedekia te hadì te Babilonia. \v 4 Umbe, hein ikesiyam he tuig te kedhadì din, dutun te ikesepulù he andew te ikesepulù he vulan, nenurung si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia wey is langun he menge sundaru zin diyà te Jerusalem. Migkampu zan diyà te ǥawas te inged ne mibaal zan te menge turi-turi te peliǥuy kayi. \v 5 Midliǥuyan dan haazà is inged taman te ike-11 he tuig te kedhadì ni Zedekia. \p \v 6 Ne hein ikesiyam he andew te ikeepat he vulan dutun he tuig, utew mepait he vitil zutun te inged, ne wazè en egkekaan te menge etew. \v 7 Dutun he timpu, duen kevahin duen te verengbeng he midrundus te menge tig-Babilonia, umbe nekeisip si Zedekia wey is langun he menge sundaru zin he ebpelaǥuy zan. Piru ǥeina te neliǥuyan te menge tig-Babilonia haazà is inged, ne midteǥazan dan is kebmezukilem. Diyè dan mebayà te pultahan, he ziyà te pid-elangan te zezuwa he verengbeng uvey te pemuleey te hadì. Mibpelaǥuy zan diyà te Araba, \v 8 piru midal-as sikandan te menge sundaru te Babilonia, ne nesaut dan diyà te menge suǥud diyà te Jerico. Midsuwey ki Zedekia is langun he sundaru zin, \v 9 ne nezekepan sikandin. Ne mid-uwit dan sikandin diyà te hadì te Babilonia he ziyà te Ribla, he sakup te tanà he Hamat, ne zutun sikandin hukumi. \v 10 Diyà te Ribla, midhimetayan te hadì te Babilonia is menge anak he maama ni Zedekia ziyà mismu te etuvangan ni Zedekia. Midhimetayan daan is langun he menge upisyal te Juda. \v 11 Impeluǥit dutun te hadì is menge mata ni Zedekia ne migkedinahan sikandin ne mid-uwit diyà te Babilonia. Ne ziyà sikandin pirisuwà taman te minatey. \p \v 12 Ne hein ikesepulù he andew te ikelima he vulan dutun te ike-19 he tuig te kedhadì ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia, midhendiyà te Jerusalem is peremandar te menge vantey te Babilonia he si Nebuzaradan. \v 13 Mibinsulan din is baley te \sc Nengazen\sc*, is turuǥan, is langun he menge valey ziyà te Jerusalem, wey is langun he impurtanti he menge bilding. \v 14 Ne iyan sikandin midumala te menge sundaru te Babilonia te kebengkag duen te verengbeng he nekeliǥuy te Jerusalem. \v 15 Ne mibihag din is nesamà he menge etew zutun te inged, ragkes is duma he kinepubriyan he menge etew wey is menge etew zutun he zumezapig te hadì te Babilonia. \v 16 Piru intaǥak din is duma he utew pubri he menge etew su para maatur zan is pemuleey te paras wey zuma he menge vevesukà. \p \v 17 Mibengkag te menge tig-Babilonia is menge azen diyà te valey te \sc Nengazen\sc* he iyan is: brunsi he menge tukud, menge untuzà he para te kedhakut te wahig, wey is dekelà he teleǥuey te wahig he brunsi he migngezanan te Daǥat. Ne mid-uwit dan sikan is menge brunsi ziyà te Babilonia. \v 18 Migkuwa zan daan is menge karà, menge pala, menge penamped te pebilu, menge yehung, menge tasa, wey is duma pa he menge gelemiten he brunsi zutun te Baley te \sc Nengazen\sc*. \v 19 Mibpenguwa zaan ni Nebuzaradan is menge visin, menge selevukà te vaǥa, menge yehung, menge diniyun, menge selevukà te sulù, menge tasa, menge yehung he egemiten te kebusbus te pemuhat he inumen, wey is duma pa he menge vulawan wey menge pelata he menge gelemiten. \v 20 Dekelà, umbe hapit kenà egketimbang is menge brunsi he nekuwa zuen te zezuwa he tukud, duen te zekelà he teleǥuey te wahig he egngezanan te Daǥat, duen te 12 he mibpurma he vaka he mibpeuntuzan dutun, wey zuen te menge untuzà he para te kedhakut te wahig. Heini he menge azen mibpeveelan dengan ni Solomon he para zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 21 Is kelayat kayi te zezuwa he menge tukud ne 27 he ǥiek ne 18 he ǥiek is peliǥuy te kezekelè din. Budsi is diyà te teliwazà kayi, ne menge heepat he vaney is kekepal te brunsi kayi. \v 22 Is keluǥayad te brunsi he in-ulu te kada tukud menge pitu wey tengà he ǥiek. Heini is menge in-ulu mideyzeyanan te henduen be te menge kedina he impedlambid ne midlituwan deyzeyani te mid-iring te menge prutas he pumigranata. \v 23 Is kilid te kada tukud duen 96 he henduen be te menge prutas he pumigranata ne nenggatus is nekeliǥuy zuen te henduen be te menge kedina he impedlambid duen te in-ulu te tukud. \p \v 24 Mibihag daan ni Nebuzaradan si Seraya he lavew he memumuhat, si Zefanias he ebpeketinundug is kegkelavew zin ki Seraya, wey is tetelu he perevantey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 25 Ne heini pa is neturedu zin dutun te inged he mibihag din: is upisyal te menge sundaru ziyà te Juda, is pitu te perezumala te hadì, is peremandar te menge sundaru he ebpen-ahà te edsunderuwen, wey is 60 he menge meǥinged dutun. \v 26 Miduma sikandan is langun ni Nebuzaradan diyà te hadì te Babilonia he ziyà te Ribla, \v 27 he sakup te Hamat. Ne zutun impehimetayan sikandan duen te hadì. \p Umbe is menge etew ziyà te Juda nekepekeziyù diyà te tanè dan he menge vihag. \v 28-30 Iyan heini kezakel te menge Israilihanen he mibihag ni Hadì Nebucadnezar: \p Hein ikepitu he tuig te kedhadì din, 3,023 he menge etew. \p Hein ike-18 he tuig te kedhadì din, 832 he menge etew. \p Hein ike-23 he tuig te kedhadì din, 745 he menge etew. (Si Nebuzaradan he peremandar te menge vantey te hadì is mibihag kandan.) \p 4,600 langun is menge etew he nevihag. \s1 Impeǥawas Puun te Pirisuwan si Jehoyakin \r (2 Menge Hadì 25:27-30) \p \v 31 Hein ike-37 he tuig te kegkevihag ni Hadì Jehoyakin he hadì te Juda, nehimu he hadì diyà te Babilonia si Evil Merodac. Ne impeǥawas din diyà te pirisuwan si Jehoyakin hein ike-25 he andew te ike-12 he vulan dutun he tuig. \v 32 Mibpurungan din si Jehoyakin, ne impelavew zin te zuma he menge hadì he mibihag daan diyà te Babilonia. \v 33 Umbe, wazè en mebivisti si Jehoyakin te visti te pinirisu, ne puun dutun dumè en sikandin duen te hadì emun egkaan dan. \v 34 Ne kada andew ebeǥayan sikandin duen te hadì te Babilonia te menge kinahanglan din taman te timpu te kebpatey zin.