\id ISA - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h Isaias \toc1 Isaias \toc2 Isaias \toc3 Isa \mt1 Isaias \c 1 \p \v 1 Heini he libru, ne mehitenged te impahayag te Megbevayà diyà te ki Isaias he anak ni Amoz. Ne heini, mehiten ged te Jerusalem wey Juda hein kedhadì diyà te Juda ni Uzia, ne nesunuzan ki Jotam, ki Ahaz, wey ki Hezekia. \s1 Is Mekesesalà he Nasyun \p \v 2 Pemineg ka is langit wey is tanà, su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mid-elimahan ku wey impezekelè ku is menge Israelinhon he menge anak ku, piru midsukul sikandan kediey. \v 3 Minsan ganì is menge vaka ebpekekilala te egalen dan, is menge asnu ebpeketuredu te selemakà he zutun sikandan ibpekaan te egalen dan, piru is menge kevuwazan ni Israel he menge etew ku ne wazà mekekilala kediey.” \p \v 4 Mekesesalà sikandan he nasyun, menge etew he utew subra is kelelalung dan, kevuwazan sikandan te mememaal te mezaat wey mesipala. Inselikwey zan wey mid-undaunda is \sc Nengazen\sc*, kes Waǥas he Megbevayà te Israel, ne mid-iniyuǥan dan sikandin. \p \v 5 Menge tig-Israel, maan is mibpedayun kew mebpekidsukulà? Egkesuat kew ve he edsilutan? Iring kew te etew he nepurung te palì is ulu zin wey utew mesakit is gehinawa zin. \v 6 Puun te ulu zin taman te parapara zin ne wazè en egkekaǥi ta he meupiya, su pudu en palì, daǥem, wey levag. Wazà heini melùlui, etawa mevukusi, etawa mevewii. \p \v 7 Nehimu he mekevulungbulung is nasyun niw; ne nengevinsulan is menge inged niw. Ne nevembentayan niw is kebpenguwaa te menge veǥas te pinemula niw ziyà te vevesukè niw te menge etew ziyà te zuma he lugar. Edezeetan dan is tanè niw taman te kenè en heini egkepulusan. \v 8 Ne wazè en nesamà gawas te Jerusalem. Neiring heini te helungà diyà te pemuleey te paras etawa lawig diyà te menge pemuleey te timun he iyan dà nekehitindeg. Ne iring daan heini te inged he edliǥuyan te menge kuntada. \v 9 Emun wazà uuyag he midsamà kenitew te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, ne egkeiring kiw en te Sodom wey Gomora. \p \v 10 Sikiyu is menge ebpemendumala wey menge etew ziyà te Jerusalem, he iring te menge tig-Sodom wey tig-Gomora, pemineǥa niw is lalag wey kesuǥuan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew. \v 11 Ke sikandin te, “Wazà bali kayi te kediey te mahabet he menge pemuhat niw. Midsemu ad te menge pemuhat niw he edtutungen menge kerehidu wey menge tavà te menge uyaǥen he impelambù niw. Wazè ku ikelipey is lengesa te menge tudu he vaka, menge kerehidu, wey menge kambing. \v 12 Hentei ves is midsuǥù keniyu he uwita niw heini is langun emun uvag ed-ezapen a keniyu? Hentei is midsuǥù keniyu te kedtekutak te valey ku? \v 13 Engked kew en te ked-uwit te menge pemuhat he wazè dan pulus. Igkeremerik ku is beyewè niw. Kenè ku en egkaantus is menge kevurunan niw emun Pista te Kebpuun te Hayag wey emun Andew te Kedhimeley, su minsan edtiǥum kew ne mezaat is baal niw. \v 14 Egkeepesan ku is menge Pista niw te Kebpuun te Hayag wey is duma he menge pista niw. Igkeveǥati ku heini; ne kenè ku egkaantus. \p \v 15 “Emun ebpengemuyù kew ne kenè ku sikiyu ebpemineǥen. Kenà a ebpemineg minsan kepipira kew pa med-ampù, su mahabet en is mibpenhimetayan niw he menge etew. \v 16 Mebpekelumpiyu kew! Engked kew en he ebaal te mezaat diyà te etuvangan ku. \v 17 Penginenau kew te kebaal te meupiya, wey iyan niw ikula is hustu he kukuman. Dewaya niw is menge ebpemeǥespeǥes, wey levani niw is ketenged te menge ilu wey menge valu he vahi.” \p \v 18 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Hendini kew, su edhusayen tew heini. Minsan sengemenu keremerik is menge salè niw, edlumpiyuwan ku heeyan su wey kew mehimu he lumpiyu. \v 19 Emun ebpezumazuma kew kedì, ne edtuvazan ku sikiyu. \v 20 Piru emun edsupak kew wey ebpekidsukulè kew, ne siguradu ebpemematey kew. Egkehitavù heini, su iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \s1 Is Mekesesalà he Inged \p \v 21 Ahàa niw man is inged he Jerusalem. Hein aney metinumanen is menge meǥinged kayi, piru ǥuntaan neiring en sikandan te vahi he ebelegyà te zengeg din. Hein aney metazeng he menge etew is ebpemen-ubpà diyà te Jerusalem, piru ǥuntaan menge teremunù. \v 22 He Jerusalem, hein aney mevali ka iring te pelata, piru ǥuntaan wazè nu en pulus. Hein aney iring ka te vinu he wazè din sahug piru ǥuntaan nesehuǥan te wahig. \v 23 Is menge pengulu nu ne mibpekidsukulà wey miduma te menge tekawen. Egkesuat dan he layun edsipsip, wey ebuyù sikandan te menge gasa. Wazè dan levani is ketenged dutun te menge ilu wey wazè dan pemineǥa is riklamu te valu he menge vahi. \p \v 24 Umbe, migkaǥi is \sc Nengazen\sc*, he Mekeǥeǥehem he Megbevayà te Israel te, “Ebelesan ku sikiyu is menge tig-Jerusalem he menge kuntada ku, su wey kenà ad mesekiti tenged te menge vaal niw. \v 25 Edsilutan ku sikiyu su wey kew melumpiyuwi iring te pelata he edlunsayen pinaaǥi te hapuy. \v 26 Ed-umanan ku sikiyu ebeǥayi te menge pengulu wey menge sumesambag iring duen te nehuna. Ne ziyà te huziyan he timpu egkengezanan is inged niw te inged te menge metazeng wey menge metinumanen he menge etew.” \p \v 27 Pinaaǥi te metazeng he kukuman te Megbevayà, edlibriyen din is Jerusalem wey is menge meǥinged kayi he ed-iniyug te mezaat. \v 28 Piru edezeetan din mulà is menge mesinupaken wey menge mekesesalà, he edselikwey te \sc Nengazen\sc*. \p \v 29 Egkepeel-elezan kew is menge tig-Jerusalem tenged te ked-azap niw ziyà te menge kayu he ulayan wey ziyà te pinilì niw he menge pemuleey. \v 30 Egkeiring kew te kayu he ulayan he neǥangu, wey te pemuleey he wazà mevinyaǥi. \v 31 Is menge gehemanen diyà te keniyu egkeiring te kayu he neǥangu he melemu zà egkevinsuli, ne is mezaat he menge vaal zan egkeiring te regreg he iyan ebpekevinsul kandan, ne wazà ebpekeevuk keniyan he hapuy. \c 2 \s1 Is Kedhadì te \sc Nengazen\sc* te Huziyan he Timpu \r (Micas 4:1-3) \p \v 1 Iyan heini impehayag te Megbevayà diyà te ki Isaias he anak ni Amoz mehitenged te Juda wey Jerusalem: \q1 \v 2 Diyà te huziyan he menge andew, sikan is buvungan he edhitindeǥan duen te valey te \sc Nengazen\sc* egkehimu he lavew he impurtanti te langun he menge vuvungan. \q1 Ne ebpekeuma kayi he vuvungan is mahabet he menge etew he ebpemuun diyà te langun he menge nasyun. \q1 \v 3 Egkaǥi sikandan te, “Hendini kew en, su edtekezeg kiw ziyà te vuntud te \sc Nengazen\sc*, diyà te valey te Megbevayà ni Jacob. Su ebpenuruen kiw zin te menge paaǥi zin su wey tew metuman heini.” Umbe, ed-ulì is menge etew he ebpuun diyà te Zion, he iyan is inged he Jerusalem, ne ed-uwiten dan is kesuǥuan te \sc Nengazen\sc*. \q1 \v 4 Ne pinaaǥi te kesuǥuan din, edhusayen din is menge kebikilan te mahabet he menge nasyun. Umbe kenè ne ebpetebtebekà is menge etew ziyà te menge nasyun, wey kenè dan en mebpenurù te menge etew te para te kebpekidtebek. Ebeelan dan dà maan he punta te menge eradu is menge ispada zan, wey ebeelan dan dà he para te igkamet is menge vangkew zan. \q1 \v 5 Hendini kew is menge kevuwazan ni Jacob, ebpengungubpaan kiw he sungkad te ketutuanan he ibeǥey kenitew te \sc Nengazen\sc* tew. \s1 Is Petizaan Mehitenged te Kedhukum \p \v 6 Tutuu iyan he inselikwey nu, \sc Nengazen\sc*, is menge etew nu, kes menge kevuwazan ni Jacob, su midtuu sikandan te menge tuluuwen he ebpuun diyà te edsilaan wey te menge menenagnà iring te menge Filistihanen. Mid-iringan dan is menge vetasan te menge lumelengyawà. \v 7 Mahabet he menge pelata wey vulawan diyà te tanè dan, ne kenà egkaamin is ketiǥeyunan dan. Mahabet is menge kudè dan, ne kenà egkaamin is menge kerwahi zan. \v 8 Mahabet is menge ed-ezapen dan. Ed-ezapen dan is menge vutang he vineelan dan dà. \v 9 Umbe, ebminusen is ked-etew te kada sevaha kandan wey ebpeel-elezan nu. Kenè nu sikandan peseyluwa, \sc Nengazen\sc*! \p \v 10 Menge Israilihanen, pelaǥuy kew pehendiyà te menge surung etawa menge vudsi su wey niw meelesi is egkepeuk he \sc Nengazen\sc* wey is utew zekelà he ǥehem din. \v 11 Egkeuma is andew he iyan dà is \sc Nengazen\sc* edeliǥen. Ibpekevavè din is ked-etew te menge hembugiru wey menge mepelevawen. \v 12 Su zuen andew he midtelaan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he zutun ibpekevavè din is ked-etew te menge hembugiru, menge mepelevawen, wey mid-isip dan he gemhanan sikandan. \v 13 Ebpemilayen din is langun he metawis he kayu he sidru ziyè te Lebanon, wey is langun he kayu he ulayan diyà te Bashan. \v 14 Ebpetaǥen din is langun he metikang he menge vuntud wey menge vuvungan, \v 15 wey edtempaǥen din is langun he metikang he menge turi wey menge verengbeng. \v 16 Edlenezen din is langun he menge varku ziyà te Tarshish wey is mekempet he menge untuzà. \v 17 Dutun he andew iyan dà edeliǥen is \sc Nengazen\sc*. Ibpekevavè din is ked-etew te menge hembugiru wey menge mepelevawen. \v 18 Ne egkahanew is langun he tarù he menge ed-ezapen. \p \v 19 Ebpememelaǥuy is menge etew pehendiyà te menge surung diyà te kelendiǥan wey ziyà te menge vudsi te tanà su ed-elesan dan is \sc Nengazen\sc* he egkepauk wey is utew subra he ǥehem din emun edhuyungen din en is kelibutan. \v 20 Dutun he andew, is menge ed-ezapen he menge pelata wey menge vulawan he mibeelan dan su ed-ezapen dan, ibpenimbag dan diyà te menge rumat wey menge kaveg. \v 21 Ebpememelaǥuy zan pehendiyà te menge surung diyà te kelendiǥan wey ziyà te zezekelà he menge vatu su ed-elesan dan is \sc Nengazen\sc* he egkepauk wey is utew subra he ǥehem din emun edhuyungen din en is kelibutan. \p \v 22 Kenè kew sarig te etew su ebpatey heini. Ne wazè kayi igketavang. \c 3 \s1 Is Silut te Jerusalem wey Juda \p \v 1 Pemineg kew! Egkuwaan te Nengazen, sikan is Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc*, is langun he edseriǥan te menge etew ziyà te Jerusalem wey Juda: is keenen dan wey wahig, \v 2 is menge bentuǥan he menge etew, is menge sundaru, is menge zatù, is menge ebpeneuven, is menge menenagnà, is menge edumala, \v 3 is menge pengulu te menge sundaru, is menge dungganen he menge etew, is menge sumesambag, is memetau he menge selemengkiru zan, wey menge veyilan. \v 4 Ibpezizalem sikandan te \sc Nengazen\sc* te ǥehem te menge vetan-en. \v 5 Edluplupiǥen te kada sevaha he etew is iring din he etew. Is menge vatà edsukul te menge meǥurang, wey edsukul zaan is menge egkaayuayu te menge dungganen. \p \v 6-7 Dutun he timpu ebeyaan te sevaha he etew is kezuzumahi zin ne egkeǥiyan din te, “Tenged te meupiya pa is bisti nu, ne iyan ke en pengulu kenami kayi te timpu he nevengkag is lugar tew.” Piru egkaǥi haazà te, “Kenè ku sikiyu egketevangan. Wazè man ganì egkekaan wey igkevisti te pemilya ku, umbe kena a keniyu himuwa he pengulu.” \p \v 8 Kenà duwazuwa he egkezeetan is Jerusalem wey is Juda, tenged te iyan dan ebeelan wey ebpengeǥiyen is igkeepes te \sc Nengazen\sc*. Wazè dan mebpezizalem te zekelà he keǥehem te \sc Nengazen\sc*. \v 9 Is dagwey zan midtistiǥus te ebpekesuǥat kandan. Utew keladu is kebaal zan te salà iring te mibeelan te menge tig-Sodom. Wazè dan heini ieles. Mekehizuhizu sikandan! Iyan dan mismu mid-uwit te kandan he kezeetan. \p \v 10 Keǥiyi niw is menge metazeng te meupiya is ukur zan, su egkeraǥun dan is beǥas te meupiya he menge vaal zan. \v 11 Piru mekehizuhizu mulà is menge lalung, su ebpekeuma ziyà te kandan is bangkit. Ebelesan sikandan tenged te menge vaal zan. \p \v 12 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Edèdaaǥen te menge vetan-en is menge etew ku. Iyan ebpengulu kandan is menge vahi. \p “Sikiyu is menge etew ku, edtezinen kew te menge pengulu niw. Diyè kew zan ibpeikul te kenà hustu he zalan.” \p \v 13 Andam en is \sc Nengazen\sc* he edhukum te menge etew zin \v 14 Edhukuman din is menge ebpemendumala wey menge pengulu te menge etew zin. Iyan heini sumbung din kandan, “Midezeetan niw is pemuleey ku te paras he iyan is menge etew ku. Nepenù is menge valey niw te menge azen he mibpenguwa niw ziyà te menge pubri. \v 15 Maan is edèdaaǥen niw is menge etew ku wey edresayen niw is egkengaayuayu?” Iyan heini migkaǥi te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem. \p \v 16 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Gelbuwen is menge vahi ziyà te Jerusalem. Henduen be te hentei sikandan emun edhipanew zan wey edtitikes sikandan te menge elahas. Ne emun edtengteng sikandan ne ebpezumahan dan te kebpengendat. \v 17 Umbe, ibpemezeǥes ku is ulu zan, ne egkeupew sikandan.” \p \v 18 Dutun he timpu egkuwaan te Nengazen is menge elahas diyà te menge paa zan, ulu zan, wey lieg dan. \v 19 Egkuwaan daan diyà te kandan is menge eritis dan, rintì dan, lambung dan, \v 20 tengkulu zan, elahas dan diyà te velad, bagkes dan, pehemut dan, wey hinepetan dan. \v 21 Egkuwaan pa is menge sising dan diyà te tezù dan wey ziyà te izung dan, \v 22 is mahalen he menge visti zan, apid te visti, samput, kahita, \v 23 peǥelungan, bisti he linu, tengkulu, wey tezung. \v 24 Kenè en hinuun sikandan ebmehemut, kekenà, ebmemahù dan. Pisì dà is bagkes dan, ne ed-upawan is meupiya he vulvul zan. Is mahalen he menge visti zan ed-ilisan te saku, ne egkaawà is kekempet dan. \p \v 25 Epemematey tenged te tebek is menge maama ziyà te Jerusalem minsan is memevurut he menge sundaru zan. \v 26 Duen edlalew wey ebpemenineǥew ziyà te menge pultahan dutun te inged. Ne haazà is inged egkeiring te vahi ha nekezuzungul ziyà te tanà he nahanew is langun he azen din. \c 4 \p \v 1 Dutun he timpu, pitu he vahi is ebpeeg-eǥawà te sevaha he maama he ke sikandan te, “Iyan key en metau te egkekaan dey wey visti zey, esewaa key zà su wey key kenà mepeel-elezi tenged te wazè dey esawa.” \s1 Ed-umanan Edtuvazi te Megbevayà is Tanà diyà te Jerusalem \p \v 2 Egkeuma is timpu he ibpeuswag wey ibpemekempet te \sc Nengazen\sc* is menge pinemula ziyà te Israel, ne is menge sebpet dutun te tanà, egkehimu he zengeg wey kelipey te egkesamà he menge etew ziyà te Israel. \v 3 Egngezanan he menge segradu is menge etew he egkesamà diyà te Zion, he iyan is inged he Jerusalem. \v 4 Pinaaǥi te ǥehem din edhukuman din wey edlumpiyuwan din is kelelalung te menge vahi ziyà te Jerusalem wey is kebpemenhimatey zutun. \v 5 Ne ebaal is \sc Nengazen\sc* te ǥapun he ebpekelambung te Jerusalem wey te mid-amur-amur zutun. Wey ebaal zaan sikandin te edriyubriyub he hapuy he ebpeketeyew emun mezukilem. Epeketambun heini te Jerusalem iring te meluag he tulda. \v 6 Ne egkeiring heini te lawig he egkehelungan emun meinit is andew wey egkehelungan daan amun duen bagyu wey uzan. \c 5 \s1 Is Kanta Mehitenged te Pemuleey te Paras \p \v 1 Egkanta a mehitenged te minahal ku, mehitenged te pemuleey zin te paras: \q1 Duen pemuleey te paras te minahal ku ziyà te vuvungan he meupiya is tanà duen. \q1 \v 2 Mid-eradu zin heini wey mibpen-awè din is menge vatu zuen, ne mibpemulaan din te utew meupiya he menge paras. \q1 Mibaal sikandin te ubpeey te ebantey ziyà te teliwazà kayi te pemuleey, ne mibpevudsiyan din is batu he para egkeresan te paras. \q1 Midtaǥad sikandin he mebeǥas heini te meemis, piru mibeǥas heini te mepezes. \p \v 3 Iyan heini migkaǥi te teǥiǥaked te pemuleey te paras: “Sikiyu is menge meǥinged diyà te Jerusalem wey Juda, hukumi a keniyu wey is pemuleey ku. \v 4 Hengkey pa vuwa is nelipatan ku te ebaal zutun te pemuleey ku? Midtaǥad a he mebeǥas heini te meemis, piru mibeǥas heini te mepezes. \p \v 5 “Guntaan egkeǥiyan ku sikiyu ke hengkey is ebeelan ku zutun te pemuleey ku. Id-awè ku is menge nenuvù diyà te nekeliǥuy kayi he iyan nehimu he kudal zin, wey ebengkaǥen ku is menge alad kayi su para penebtavà heini te menge langgam ne wey zan daan metekutaki. \v 6 Ebpesegdanen ku en heini he pemuleey. Kenè ku en ebpenempezen is subpang etawa edterebehuwen is tanà duen. Etuvuan dà heini te menge sagbet wey duǥiyen he dezeisey he kayu. Ne egkeǥiyan ku is menge ǥapun he kenè dan heini petiǥisi te uzan.” \p \v 7 Is pemuleey te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he mid-elimahan din wey igkelipey zin, iyan is menge etew ziyà te Israel wey Juda. Edtaǥad sikandin he tumana zan is hustu he kukuman, piru nasì dan mebpenhimatey. Edtaǥad sikandin he veeli zan is metazeng, piru nasì dan mebpendaagdaag. \s1 Is Mezazat he Mibeelan te menge Etew \p \v 8 Mekehizuhizu kew is mibpekezakel te menge valey wey mibpekeluag te tanà taman te wazè en lugar para te zuma, ne iyan kew zà nesamà he ed-ubpà kayi he tanà. \v 9 Nezineg ku he migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Heeyan is dezekelà wey mekempet he menge valey, kenè en egkeubpaan. \v 10 Is dezuwa he hiktaryas he perasan ne menge heenem dà he gelun he vinu is egkekuwa zuen. Ne is ingkeezek he sepulù he ǥantang ne senge-ǥantang dà is egkeraǥun duen.” \p \v 11 Mekehizuhizu kew is utew pa meselem he ed-enew en wey mekepuun en he ed-inum, ne taman te mezukilem is kebpelelengut niw. \v 12 Diyà te menge keemuran niw duen niw banda wey vinu. Piru wazè niw seǥipaa is menge vaal te \sc Nengazen\sc*. \v 13 Umbe sikiyu is menge etew ku, ebihaǥen kew su wazè niw mesavut is menge vaal ku. Egkeǥerè kew wey is menge edumala keniyu tenged te kegkevitil wey kegkemezahi. \p \v 14 Egingange en is penlevengà. Edtaǥad en heini he ed-ahuk duen is dungganen he menge etew ziyà te Jerusalem, ragkes en is menge meǥinged kayi he ebpemen-ugyab wey edlilipeylipey. \v 15 Ebpekevevaan is ked-etew te langun he etew, lavew en sikan is menge gelbuwen. \v 16 Piru is \sc Nengazen\sc* mulà he Mekeǥeǥehem edeliǥen tenged te kedhukum din. Pinaaǥi te metazeng he kedhukum din, ibpeehè din he waǥas sikandin he Megbevayà. \v 17 Is nevengkag he menge inged he iyan mid-ubpaan te menge sepian, egkehimu he penebtavà te kerehidu. \p \v 18 Mekehizuhizu kew is mibaal te salà wey kelelalung pinaaǥi te kedtarùtarù. \v 19 Ed-undaunda kew pa he ke sikiyu te, “Egègaanen te Waǥas he Megbevayà te Israel is kedsilut din sumalà te migkaǥi zin he ebeelan din, su wey zey maahà. Deyzey ke egkehitavù en is pelanu zin su wey zey metueni heini.” \p \v 20 Mekehizuhizu kew is iyan niw ed-isipen he mezaat is meupiya, ne is meupiya ne iyan niw ed-isipen he mezaat. Is kerusireman ne iyan niw egngezanan he kerayag, ne is kerayag iyan niw egngezanan he kerusireman. Is mepait edhimuwen niw he meemis ne is meemis edhimuwen niw he mepait. \p \v 21 Mekehizuhizu kew is ed-isipen niw he metau kew wey uluwanen. \p \v 22 Mekehizuhizu kew is buleǥuk te vinu, wey iyan layun edtimpla te menge inumen. \v 23 Edlibriyen niw is ebpekesalà tenged te sipsip, piru wazè niw veǥayi te hustu he kukuman is wazà mekesalà. \v 24 Umbe, iring kew te neǥangu he reǥami wey sagbet he meǥaan dà edeketi te hapuy wey egkeigmuk; segugunè kew egkengezeeti. Egkeiring kew te pinemula he neredak is dalid din, ne is menge kevukad din, inlayap he henduen dà te eliyavuk, su geina te inselikwey niw is Kesuǥuan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, kes Waǥas he Megbeveyà te Israel. \v 25 Umbe tenged te utew kegkepeuki keniyu te \sc Nengazen\sc* te menge etew zin, ne edsilutan kew zin. Egkehuyung is menge vuvungan ne ebpekepeyapat kew ziyà te kersada is ebpemematey he egkeiring te menge vesura. Ne minsan pa zutun kenè pa egkaawà is pauk te \sc Nengazen\sc*. Andam pa ǥihapun sikandin he edsilut keniyu. \p \v 26 Ed-uyawan din is menge nasyun diyà te meziyù; egkulehian din te ked-umew is menge meǥinged diyà te utew meziyù he vahin te kelibutan, ne segugunà sikandan ebpekeuma is edsurung keniyu. \v 27 Wazà minsan sevaha kandan he edluyahan wey ebpekeuseng, wazà minsan sevaha kandan he edhimeley etawa edlipezeng. Wazà bakes dan he egkepekas etawa hiket te sendalyas he egkevidtew. \v 28 Merewidit is basut te menge panè dan ne naandam en is menge panè dan. Is sulu te menge kudè dan iring te utew mezesen he vatu, henduen be te eribpures is kegketileng te ligid te menge kerwahi zan. \v 29 Dutun te ked-surung dan ebpengulahì dan he iring te edhiniǥer he erimaung. Ne is egkebiktima zan, ed-uwiten dan diyà te meziyù ne wazà egkelibri kandan. \p \v 30 Dutun te kedsurunga zan te Israel, ebpengulahì dan te iring te deǥurus te zaǥat. Ne emun edtengtengan te etew is tanà te Israel, iyan egkeehè din is kerusirem wey kelised. Is kereyag ebmerusirem su edtembunan te mekepal he menge ǥapun. \c 6 \s1 Is Kedtewaǥa ki Isaias \p \v 1 Dutun te tuig te kebpatey ni Hadì Uzia, neehè ku is \sc Nengazen\sc* he ebpimpinuu ziyà te metikang he pinuuwà te kedhadì. Is melayat he visti zin nekeeneb duen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Duen menge ilengiten he linimbag he ziyà dapit te ulu zin. Ne is kada sevaha zutun, ne heenem is pakpak din: is dezuwa he pakpak dan neketambun diyà te vuked dan, ne is dezuwa neketambun te menge paa zan, ne is dezuwa pa egemiten dan te kedlayang. \v 3 Ne ebpekegkeǥiyà sikandan te: \q1 “Waǥas, waǥas, waǥas is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he is kebpekiduma zin nekeeneb te tivuuk he kelibutan.” \p \v 4 Tenged te laǥeng dan, nehuyung is menge pundasyun te valey te \sc Nengazen\sc* ne nepenù te evel is baley te \sc Nengazen\sc*. \v 5 Ne migkaǥi a te, “Mekehizuhizu a! Su kenà duwazuwa he edezeetan a, su mezaat is ebpengeǥiyen ku wey is menge etew he emurè ku, mezaat daan is kandan he ebpengeǥiyen. Ne ǥuntaan neehè ku is Hadì he iyan is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem.” \p \v 6 Ne zutun is sevaha zuen te menge ilengiten he linimbag din, midlayang pehendiyà te kedì is ed-uwit te vaǥa he midsipit din diyà te pemuhatà. \v 7 Ne indegkit din haazà diyà te vèbè ku; ke sikandin te, “Indegkit heini ziyà te vivig nu, ne ǥuntaan wazè nu en salà su mibpesaylu ke en.” \v 8 Ne nezineg ku is laǥeng te \sc Nengazen\sc* he migkaǥi te “Hentei vuwa is edsuǥuen ku? Hentei vuwa is edhipanew para kenami?” Midtavak a te, “Heini e zed! Iyan a suǥua.” \p \v 9 Ne migkaǥi sikandin te, “Genat ka ne keǥiyi nu is menge etew ziyà te Israel te, ‘Edsigudu kew zà ebpemineg, piru kenè kew ebpekesavut. Edtulung kew zà edtengteng, piru kenè kew ebpekaahà.’ ” \p \v 10 Ne migkaǥi pa sikandin te, “Ipemezesen nu is gehinawa kayi he menge etew. Himuwa nu sikandan he vengel wey lakap, su kela ke mekeehè dan wey mekezineg, ne ebpekesavut sikandan ne edlikù dan kayi te kediey, ne egkeulian sikandan.” \p \v 11 Ne mid-insà a te, “Sengemenu is kegkeuǥet kayi, Nengazen?” Midtavak sikandin te, “Taman te egkengewaǥey is menge inged diyà te Israel ne wazè en duen menge etew. Taman te wazè en ebpen-ubpà diyà te menge valey, ne is tanà egkepurung en egkezeeti. \v 12 Taman te edsegseǥen ku is menge Israilihanen ne is tanè dan henduen te pinesagdan. \v 13 Minsan mesamè pa is ikesepulù he vahin te menge Israilihanen diyà te tanà te Israel, edezeetan ǥihapun sikandan. Piru zuen mibpilì ku ziyà te kandan ne iyan sikandan egkesamà. Egkeiring sikandan te tued te kayu he ulayan he mibpiley.” \c 7 \s1 Is Lalag para ki Hadì Ahaz \p \v 1 Si Ahaz he anak ni Jotam wey apù ni Uzia, hein hadì sikandin diyà te Juda, duen midsurung diyà te Jerusalem. Is nenurung iyan si Hadì Rezin he hadì te Aram wey si Hadì Peka he hadì te Israel, he anak ni Remalia. Piru wazè dan maaǥew is Jerusalem. \p \v 2 Ne hein nezineg te hadì te Juda he midsevaha is Aram wey Israel, migkerker sikandin wey is menge etew zin tenged te kegkahandek. Migkerker zan iring te menge kayu he egkehuyung te keramag. \p \v 3 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Isaias te, “Dumaha nu is anak nu he si Shear Jashub ne sinuǥunga niw si Ahaz diyà te netemanan te zal-ug diyà te zivavew he peneng, dutun te kilid te zalan pehendiyà te lugar he pemìpiey. \v 4 Ne iyan heini keǥiya nu kandin, ‘Pengandam ka! Ipehulenè nu is gehinawa nu wey kenè ka mahandek. Kenè ka mebpekulbà tenged dà te utew kegkepauk ni Hadì Rezin he hadì diyà te Aram wey ni Hadì Peka he anak ni Remalia. Heini sikandan, iring dà te zezuwa he tued he ed-evel piru wazà duen hapuy. \v 5 Mibpelanu sikandan te kedezaat kenikew. Ke sikandan te, \v 6 “Edsurungen ta is Juda ne edaaǥen ta. Ebehinen ta is tanà kayi ne iyan ta ibpahadì duen is anak ni Tabeel.” \p \v 7 “ ‘Piru migkaǥi is Nengazen he MEGBEVAYÀ te kenà heeyan egkehitavù. \v 8-9 Su is Damascus iyan dà kepital te Aram, ne si Rezin, diyè dà sikandin midhadì te Damascus. Ne is Samaria iyan dà kepital te Israel, ne si Peka he anak ni Remalia ziyè dà sikandin midhadì te Samaria. Egkezeeten is Israel seled te 65 he tuig, umbe kenè ne heini egketawag he sevaha he nasyun. Emun kenà melig-en is kedtuu niw ne egkezeetan kew iyan.’ ” \p \v 10 Dutun mid-uman megkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Ahaz te, \v 11 “Buyù ka te tuus kayi te kediey, te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu he ebpenistiǥus he edtumanen ku is impenaad ku. Ibeǥey ku minsan pa ke haazà is tuus diyà ebpuun te zizalem, he ziyà te iveyaan, etawa ziyà te zivavew, diyà te langit.” \v 12 Midtavak si Ahaz te, “Kenà a ebuyù te tuus. Kenè ku egezaman is \sc Nengazen\sc*.” \p \v 13 Migkaǥi si Isaias te, “Pemineg kew is menge kevuwazan ni David! Kenè be subre en is kebpetigkerà niw te menge zuma niw he menge etew? Ne ǥuntaan iyan niw en maan ibpetigker is Megbevayè ku! \v 14 Umbe iyan mismu is Nengazen ebeǥey keniyu te tuus. Ne iyan heini tuus: Ebmeǥingey is betan-en he vahi ne ed-anak te maama. Ne egngezanan din haazà is batà te ‘Emmanuel.’ \v 15 Gatas wey teneb is egkehimu he keuyaǥan kayi he vatà taman te egketeǥuan en te hustu he isip. \v 16 Ne te kenè pa sikandin egketeǥuan te hustu he isip, is tanà duen te zezuwa he hadì he igkahandek nu, Ahaz, egkezeeten ne ebey-anan dà heini. \v 17 Diyà te huziyan he timpu, sikew wey is menge etew nu, ragkes en is lavew he pemilya nu, ibpesurung te \sc Nengazen\sc* te hadì te Asiria. Ne egkeseǥazan niw is kelised he wazè niw pa keenu meseǥazi puun te kebpekidsivayà te Israel te Juda. \p \v 18 “Dutun he timpu, ebpemunsuwit is \sc Nengazen\sc* he ed-umew te menge tig-Ehipto wey tig-Asiria. Ne ebpekeuma is menge tig-Ehipto he henduen be te menge langew he ebpuun diyà te meziyù he menge wahig diyà te Ehipto, ne ebpekeuma zaan is menge tig-Asiria he henduen be te menge petiyukan. \v 19 Ebpekeuma heini sikandan ne ed-ubpè dan diyà te minsan hendei: diyà te merusirem he menge zal-ug, diyà te vudsi te zezekelà he menge vatu, diyà te zuǥiyen he zezeisey he kayu, wey ziyà te menge penebtavà. \p \v 20 “Dutun he timpu, egemiten te \sc Nengazen\sc* is hadì te Asiria te kebpurung kedezaat te tanè niw. Iring sikandin te men-aalut he ebpuun te ziyà layun te Wahig he Eufrates he midsuhulan te kegkiskis te vulvul niw, berehibu niw, wey ragkes en is sumpè niw. \p \v 21 “Dutun he timpu, is egkeelimahan te menge etew tigselimbaha zà he zumeraǥa he vaka wey zezuwa he kambing, \v 22 ne iyan dà haazà egkuwaan dan te ǥatas. Gatas wey teneb is egkehimu he keuyaǥan te langun he egkesamà diyà te Juda. \v 23 Dutun daan he timpu, is pemuleey te paras he zuen duen 1,000 he puun he 1,000 he pelata is bali zin egkeeneb te zuǥiyen he zezeisey he kayu ne ebmeribpesen en heini. \v 24 Ebpenuǥes is menge etew zutun he uwiten dan is menge panà wey vangkew zan, su geina te meribpesen en heini he neeneb te zuǥiyen he dezeisey he kayu. \v 25 Wazè en edhendiyà te menge vuvungan dutun he hein aney ebpemulaan, su ǥeina te neeneb en heini te zuǥiyen he zezeisey he kayu. Egkehimu zà heini he penebtavà te menge vaka wey menge kerehidu.” \c 8 \s1 In-anak is Sevaha he Anak he Maama ni Isaias \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Kuwa ka te meluag he edsuratan, ne isurat nu heini he menge lalag is edhenduen te: ‘Maher Shalal Hash Baz.’ \v 2 Ne zutun migkuwa a te zezuwa he egkeseriǥan he menge tistiǥus he edtistiǥus he insurat ku heini. He iyan si Uria he memumuhat wey si Zacarias he anak ni Jeberekia.” \p \v 3 Ne midhilevetan ku is esawa ku he ebpeneuvan, ne mibmeǥingey sikandin ne mid-anak te maama. Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Ngezani nu heeyan is batà te Maher Shalal Hash Baz. \v 4 Ne te kenè pa egketau heeyan is batà he edsampit te Amà etawa Inà, ne is ketiǥeyunan diyà te Damascus wey is midtavan te menge tig-Samaria ne egkuwaan te hadì te Asiria.” \p \v 5 Mid-uman pa megkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, \v 6 “Geina te inselikwey kayi he menge etew is wahig te Shiloa he midtudà te menaney, ne ingkelipey zan is kebpekidtampu ki Hadì Rezin wey ki Hadì Peka, \v 7 ibpesurung ku sikandan te hadì te Asiria wey te menge sundaru zin he iring te zalem te Wahig he Eufrates he ebpekelapew te menge pangpang din. \v 8 Edeǥurus sikandan diyà te Juda he iring te zalem he teǥelieg is kezalem ne edlepayan dan is tivuuk he tanà.” \p Piru zuma zey ǥihapun is Megbevayà! \v 9 Sikiyu is menge etew ziyà te menge nasyun, minsan mebpetemtempuwè kew pa, ebpekedsusuwey kew ǥihapun. Pemineg kew is diyà te menge meziyù! Minsan mebpengandam kew pa para te kebpekidtebek, egkezaag kew ǥihapun. \v 10 Ke hengkey is pelanu niw he ebpekesuǥat kenami, kenà heini ebmezeeǥen, su zuma zey is Megbevayà. \s1 Penenawag te Kedsarig te Megbevayà \p \v 11 Mibpetizeenen a te \sc Nengazen\sc* he ke sikandin te, “Kenè kew med-iring te menge paaǥi te menge emurè niw te inged. \v 12 Kenè niw tuuwi is egkeǥiyen dan he menge meluiven kew. Kenè kew mahandek te igkahandek dan, ne kenè kew mebpekulbà. \v 13 Siak, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, kinahanglan he egkilelaan a keniyu he waǥas. Iyan a ereg he egkehendekan niw. \v 14 Iyan a egkehimu he eputè niw. Piru para te menge tig-Israel wey tig-Juda, iring a te vatu he egkesipè dan wey ebpekeurambak dan, ne para te menge etew ziyà te Jerusalem, iring a te penuǥes. \v 15 Mezakel kandan is egkeseligkat, ebpekeurambak, wey egkezeetan. Egkeutel sikandan wey egkezekepan.” \p \v 16 Sikiyu is menge edsunud kedì, kenè niw lipati is menge penurù ku. \v 17 Ebperateng a ziyà te \sc Nengazen\sc* minsan pà te mid-iniyuǥan din is menge kevuwazan ni Jacob. Edsarig a ziyà te kandin. \v 18 Heini e zed wey is menge anak ku he imbeǥey te \sc Nengazen\sc* kedì. Menge tuus key para te Israel he ebpuun diyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. Ed-ubpà sikandin diyà te Buvungan he Zion. \v 19 Emun duen egkaǥi keniyu he penginginsè kew te menge minatey pinaaǥi te menge veyilan wey menge etew he edsarig te menge mulin-ulin, ne kenè niw haazà beeli. Insè kew ziyà te Megbevayè niw. Heeyan sikandan ebekèbekè dà is bèbè dan. Ne maan is ed-insè kew ziyà te menge minatey te para te menge uuyag? \v 20 Kinahanglan he is kesuǥuan wey penurù te \sc Nengazen\sc* ne iyan niw ebpemineǥen. Emun duen menge etew he egkaǥi te supak te menge penurù te \sc Nengazen\sc*, heeyan he menge etew wazà meteyawi is isip dan. \p \v 21 Edhipanew zan he egkeveley wey egkevitil. Ne tenged te kegkevitil zan, egkepauk sikandan ne edrewakan dan is hadì dan wey is Megbevayè dan. Ne edlingahà sikandan diyà te langit \v 22 etawa edtengteng dan diyà te tanà, wazè duma he egkeehè dan, kekenà, iyan dà is kelised wey kerusireman. Ne ziyè dan ed-uwita te mekahandek-handek he kerusireman. \c 9 \s1 Is Perateng Tenged te Hadì he Pinilì te Megbevayà \p \v 1 Piru egkeuma is timpu he egkaawè en is merusirem dutun he tanà te zutun is kemereǥenan. Dutun te nehuna he timpu mibpeel-elezan te \sc Nengazen\sc* is menge etew ziyà te Zebulun wey Naftali, piru ziyà te huziyan he timpu, ebeǥayan din sikandan te zengeg is menge etew he ed-ubpà diyà te veyeey pehendiyà te zaǥat he ziyà layun te Wahig he Jordan. Heini he menge lugar sakup te Galilea he ed-ubpaan te kenà menge Judio. \v 2 Is menge etew keniyan he nerusireman, ebpekaahà te utew merayag. Is menge nerusireman he egkahandek he ebpatey, egketeyawan. \p \v 3 \sc Nengazen\sc*, ebeǥayan nu sikandan te utew zekelà he kelipey. Egkelipey sikandan diyà te etuvangan nu iring te menge etew he egkelipey emun tiraǥun etawa iring te menge etew he igkelipey zan is bahin dan te menge azen he netavan dan diyà te kebpekidtebek dan. \v 4 Su ibpekeziyù nu sikandan diyà te midlupiglupig kandan. Iring sikandan te uyaǥen he ebedtien nu is id-eyuǥu zuen wey is tuked he idlagkut duen. Is ebeelan nu kandan iring te mibeelan nu zengan hein midaag nu is menge Midianhen. \s1 Is Epeebuten he Hadì \p \v 5 Egkelipey zaan sikandan su egkeengked en is kebpetebtebekà. Ebinsulan is menge yunipurmi te menge sundaru he nengelupit te lengesa, ragkes en is menge butas dan. \v 6 Egkelipey pa zaan sikandan su id-anak is batà he maama ne edhedian key zin. Egngezanan sikandin te, “Egkein-inuwan he Sumesambag, Mekeǥeǥehem he Megbevayà, Wazà Pidtemanan he Emey, wey Pengulu he Ebpekeveǥey te Kelinew!” \v 7 Wazà pidtemanan is ked-uswag te kedumala zin, ne layun dà melinawen heini. Ebpengevilinen din is ginhedian ni David. Ibpemelig-en din heini ne edhedian din he zuen hustu he kukuman wey ketazeng he wazà pidtemanan. Edsigureduwen te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he metuman heini. \s1 Is Pauk te Megbevayà te Israel \p \v 8 Migkaǥi is Nengazen he edsilutan din is menge Israilihanen, he menge kevuwazan ni Jacob. \v 9 Ne egketuenan heini te langun he menge etew ziyà te Israel, ragkes en is diyà te Samaria he kepital zin. Ne ǥuntaan ebpelavew zan pa wey ebpahambug he ke sikandan te, \v 10 “Nengerundus is menge valey zey he iyan inhiman duen is brik wey kayu he sikemur, piru edliwanan dey heini te melig-en wey mekempet he menge valey he iyan idhiman duen is batu he vinesbasan wey kayu he sidru.” \p \v 11 Umbe ibpesurung sikandan te \sc Nengazen\sc* te menge tig-Asiria, he menge kuntada ni Hadì Rezin. \v 12 Edezeetan dan te menge Aramihanen he ziyà te edsilaan wey menge Filistihanen he ziyà te edsenlepan, he iring te zumezaas he menge langgam he andam he ed-emeluk. Piru kenè pa egkeengked is pauk te \sc Nengazen\sc*. Andam pa ǥihapun sikandin te kedsilut kandan. \p \v 13 Piru is menge etew te Israel kenà gihapun edlikù diyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he midsilut kandan. \p \v 14 Umbe, edtik-ew edsilut is \sc Nengazen\sc* diyà te tivuuk he Israel. Egkeiring sikandan te uyaǥen he edtempezan te ikug wey ebpungelan te ulu. \v 15 Is ulu iyan is ebpemendumala wey menge dungganen he menge etew, ne is ikug iyan is teruen he menge ebpeneuven. \v 16 Is menge mibpengulu te menge etew te Israel iyan neketazin kandan, ne heini he menge etew nengetazin. \v 17 Umbe kenà igkelipey te \sc Nengazen\sc* is betan-en dan he menge maama, ne kenè din egkehizuwan is menge ilu kandan wey menge valu he vahi. Su lalung sikandan is langun ne kenà edsunud te Megbevayà; pudu mekeeled-eled is ebpengeǥiyen dan. \p Piru is pauk te \sc Nengazen\sc* kenè pa egkeengked. Andam gihapun sikandin he edsilut kandan. \v 18 Su is kelelalung dan iring te hapuy he nekevinsul te zuǥiyen he zezeisey he kayu. Edriyubriyub heini iring te hapuy he nekevinsul te menge kayu, ne mekepal he evel is midlipuwak pehendiyà te zivavew. \v 19 Tenged te pauk te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, egkevinsulan is tanè dan, ne egkehimu sikandan he tavun he ed-epuren te hapuy. \p Kenè dan egkehizuwan minsan is iring dan he menge Israilihanen. \v 20 Minsan hengkey he keenen is egkeehè dan diyà te peliǥuy egkuwaan dan ne egkeenen dan piru kenè dan gihapun egkahantey. Ragkes en he egkeenen dan is menge anak dan. \v 21 Ebpetebekà is tribu he Manase wey Efraim, ne heini is dezuwa ne edsurung diyà te Juda. Piru kenè pa egkeengked is pauk te \sc Nengazen\sc*. Andam pa ǥihapun sikandin he edsilut. \c 10 \p \v 1-2 Mekehizuhizu kew is ebaal te kenè hustu he menge kesuǥuan he nenlupiglupig te menge pubri he emurè ku te inged, wey mibpekewazà te ketenged dan wey wazà medtuman te hustu he kukuman para kandan. Pinaaǥi kayi he menge kesuǥuan egkuwaan niw is azen te menge valu he vahi wey menge ilu. \v 3 Hengkey is ebeelan niw zutun te andew he edsilutan kew? Hengkey is ed-ul-ulahan niw emun ebpekeuma is kezeetan he ebpuun te meziyù? Hentei is ebuyuan niw te tavang? Wey hendei niw id-eles is ketiǥeyunan niw? \v 4 Wazà egkesamà keniyu, kekenà, egkengevihag kew etawa ebpemematey. Piru kenè pa ǥihapun egkeengked is pauk te \sc Nengazen\sc*! Andam pa ǥihapun sikandin he edsilut keniyu. \s1 Is Silut te Megbevayà te menge Tig-Asiria \p \v 5 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mekehizuhizu is menge tig-Asiria. Iyan sikandan egemiten ku he lagkut he para te kedsilut te menge egkeepesan ku. \v 6 Edsuǥuen ku is menge tig-Asiria te kedsurung te egkeepesan ku he nasyun. Heini is nasyun, kenà sikandan edsunud kedì te Megbevayè dan. Heini sikandan, edezeetan ku iring te vasak diyà te kersada he edtekutakan, wey mepenguwa te menge tig-Asiria is langun he menge azen dan.” \p \v 7 Piru kenà egketuenan te hadì te Asiria he egemiten dà sikandin te \sc Nengazen\sc*. Kunaan din ke ebpendezeetan din dà is mezakel he menge nasyun. \v 8 Ebpahambug sikandin he egkaǥi te, “Is menge peremandar te menge sundaru ku ne henduen be te menge hadì. \v 9 Wazà mibizahayan te Carkemish te Calno, wey Arpad te Hamat, wey is Damascus te Samaria? Neked-iiring dà heini he menge inged su pudu ku naaǥew. \v 10 Kayi en te palad ku heini is menge ginhedian he ed-azap te menge ed-ezapen he lavew pa te menge ed-ezapan diyà te Jerusalem wey Samaria. \v 11 Midezeetan ku en is Samaria wey menge ed-ezapen kayi. Ne iyan gihapun heeyan ebeelan ku te Jerusalem wey te menge ed-ezapen kayi.” \p \v 12 Piru iyan heini migkaǥi te Nengazen he egkehitavù emun egkepasad din en is ebeelan din he ebpekesuǥat te Buvungan he Zion wey ziyà te Jerusalem: “Edsilutan ku is hadì te Asiria tenged te kegkemepelevawen din wey kegkegelbuwen! \v 13 Su migkaǥi is hadì te Asiria te, ‘Nehimu ku heini tenged te zesen ku wey ketau ku: Midpen-aǥew ku is mezakel he menge nasyun wey is menge ketiǥeyunan dan. Iring a te tudu he vaka; nezaag ku is menge hadì dan. \v 14 Mibpenguwa ku is ketiǥeyunan te menge nasyun he iring dà te nenguwa a te impis diyà te mid-ewaan he selaǥà. Wazè en midrerekubkub etawa nemekak.’ ” \p \v 15 Lavew ve is wasey etawa gavas te migamit duen? Iyan be egkevitbit te lagkut is migawed duen? \v 16 Umbe, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem ebpeeǥiyan din te zaru is menge sundaru te hadì te Asiria, he menge meupiya is kedlelawa. Ebinsulan te \sc Nengazen\sc* is ketiǥeyunan kayi te edriyubriyub he hapuy. \v 17 Is \sc Nengazen\sc* he iyan sulù te Israel wey waǥas he Megbevayè dan, egkeiring sikandin te edriyubriyub he hapuy. Ebinsulan din seled te meǥaan dà heini is duǥiyen he zezeisey he kayu he iyan is Asiria. \v 18 Iring te edezeetan te zaru is lawa te etew, edezeetan daan te \sc Nengazen\sc* is ketelunan wey is uuzaran he vevesukà te hadì te Asiria. \v 19 Deisey zà is egkesamà he menge kayu ziyà te menge ketelunan din. Ne minsan is batà ebpekehimu he ebilang kayi. \p \v 20-21 Egkeuma is andew he is egkengesamà he menge kevuwazan ni Israel, he iyan si Jacob, kenè ne edsarig te Asiria he mibpaantus kandan, kekenà, diyè en edsarig te \sc Nengazen\sc*, he Waǥas he Megbevayà te Israel. Ebpekid-uliey zan te Mekeǥeǥehem he Megbevayà. \v 22-23 Minsan pa te iring kehabet is menge kevuwazan ni Israel te pantad diyà te veyvey te zaǥat, piru zeisey zà kandan is edlikù. Netelaan en is kedezeeti te tanè dan. Kenè en egkeeǥen is metazeng he kedsilut te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem. Edtumanen din iyan heini. \v 24 Umbe, migkaǥi is Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem, “Sikiyu is menge etew ku he meǥinged te Jerusalem, kenè kew mahandek te menge tig-Asiria minsan pa te edresayen kew zan iring te mibeelan te menge tig-Ehipto ziyà te keniyu. \v 25 Su kenè en egkeuǥet ne egkaawè en is pauk ku keniyu ne ziyè ku maan te kandan ibpaahà is pauk ku taman te ebpemematey sikandan. \v 26 Edsilutan ku sikandan iring te mibeelan ku ziyà te menge Midianhen diyà te Batu he Oreb wey te menge tig-Ehipto hein midlened ku sikandan diyà te zaǥat. \v 27 Dutun he andew, ibpeǥawas ku sikiyu puun te ǥehem te Asiria he henduen be te meveǥat he uwiten he midtiang niw wey iring te eyuǥu he nekeveǥat te tengel niw. Ebpekeǥawas kew puun te ǥehem din su egkehimu kew he gemhanan.” \s1 Nenurung is menge Tig-Asiria \p \v 28 Midsurung te menge tig-Asiria is Ayat. Diyà sikandan mebayà te Migron ne intaǥak dan diyà te Micmash is menge uwiten dan. \v 29 Mibayè dan diyà te leyunà, ne ziyè dan mebpemenlipezeng te Geba. Nengahandek is menge tig-Rama, ne nemelaǥuy is menge meǥinged te Gibea he iyan inged ni Hadì Saul. \v 30 Kulahì kew is menge tig Galim! Pemineg kew is menge tig-Laish wey sikiyu is menge tig-Anatot he menge mekehizuhizu! \v 31 Nemelaǥuy en is menge meǥinged te Madmena wey Gebim. \v 32 Guntaan he andew ebpekeuma is menge tig-Asiria ziyà te Nob. Ne ed-uyew sikandan su edsurung dan diyà te Jerusalem, kes Buvungan he Zion. \v 33 Pemineg kew! Is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem edezeetan din is menge tig-Asiria pinaaǥi te utew zekelà he ǥehem din. Ed-iringen din sikandan te ebpenempezen he menge subpang te kayu. Ebpekevevaan din sikandan is menge gelbuwen iring te kebpemiley te memetawis he kayu. \v 34 Edezeeten din sikandan he iring te ebpemilayen sikandan he kayu ziyà te ketelunan pinaaǥi te wasey heini skandan is iring te menge kayu ziyà te Lebanon, edezeetan te mekeǥeǥehem Megbevayà. \c 11 \s1 Is Melinew he Ginhedian \p \v 1 Is menge kevuwazan ni David he menge hadì dengan, iring sikandan te mibpiley he kayu. Ne ǥeina te neneringsing en guntaan is tued kayi, duen gihapun kevuwazan daan ni David he egeraran te Subpang. Egkehimu sikandin he veǥu he hadì tew. \v 2 Edumelahan sikandin te Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc* su wey meveǥayi sikandin te ketau, kedsavut, ebilidad te kebpelanu, gehem, keuluwanen, wey kedtahud diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 3 Ne igkelipey zin is kedtahud te \sc Nengazen\sc*. Kenà sikandin edhukum tenged dà te neehè din etawa nengezineg din he tudtul, kekenà, \v 4 ebeǥayan din te metazeng he kukuman is menge pubri ne edlevanan din sikandan pinaaǥi te kebeǥey kandan te ketenged dan. Ne pinaaǥi te kebmandù din, edsilut sikandin kayi te kelibutan ne ebpematey is lalung he menge etew. \v 5 Layun diyà te kandin is ketazeng wey kegkeseriǥi, iring te idseluub din heini. \p \v 6 Duen kelinew zutun te kedhadì din. Ne zutun ebpeemurà is dumezaas he menge asu wey is menge kerehidu. Edleku is liyupardu zuma te menge kambing. Ebpezumahà is nati he vaka wey is anak te erimaung, ne iyan ed-atur kandan is dezeisey pa he menge vatà. \v 7 Ebpezumahà is baka wey is bir emun egkaan dan, ne is menge nati zan ebpezumdumahà he ebpemenleku. Is erimaung ebpenabtab te reǥami iring te vaka. \v 8 Minsan egusà is batà diyà te uvey te vudsi te uled he edhereg, etawa idsikep din dutun is belad din, ne kena sikandin egkemenu. \v 9 Wazè en ebpesipala etawa ebpendezaat te segradu he vuvungan ku. Su is menge linimbag kayi te kelibutan egkepurung egketeǥui te keuluwanen mehitenged te \sc Nengazen\sc*, iring te kegkepenua te zaǥat te wahig. \p \v 10 Egkeuma is andew he is beǥu he hadì he kevuwazan ni David, egkeiring te bendirà he iyan tuus te menge etew ziyà te menge nasyun he kinahanglan edtiǥum dan. Edtiǥum dan diyà te kandin. Ne egkevantug is ubpeey zin. \v 11 Dutun daan he timpu, ed-umanan egemita te \sc Nengazen\sc* is gehem din te kebpeulì te nesamà he menge etew zin diyà te Asiria, Ehipto, Patros, Etiopia, Elam. Babilonia, Hamat, wey is diyà te menge pulu. \p \v 12 Ibayew te \sc Nengazen\sc* is sevaha he bendirà su ibpeehè din te menge nasyun he edtiǥumen din en is menge etew zin diyà te Israel wey Juda he ebpuun te nekedseselekawà he vahin te kelibutan. \v 13 Egkeawà is kesina te Israel te Juda ne kenè dan en edtebek. \v 14 Edsevaha sikandan te kedsurung te menge Filistihanen diyè dapit te edsenlepan. Edsurungen dan daan is menge nasyun diyà te edsilaan ne edtevanen dan is menge azen kayi. Edsekupen dan is Edom wey Moab, ne is menge Amunihanen ebpesakup daan kandan. \v 15 Ebpekemezahan te \sc Nengazen\sc* is Daǥat te Ehipto, ne ebpekeremaǥan din te meinit he keramag is Wahig he Eufrates para mehimu zà heini he pitu he zezeisey he menge zal-ug para egkehimu zà heini he edrepasen te etew he edlayun. \v 16 Ne iring te zuen meluag he zalan he mid-ikul te menge etew te Israel hein mid-awà sikandan diyà te Ehipto, ne zuen daan meluag he zalan he egkeikul te menge nesamà he menge etew zin diyà te Asiria. \c 12 \s1 Kanta te Kebpeselamat \p \v 1 Emun egkeume en haazà he andew megkanta kew te: \q1 “\sc Nengazen\sc*, edeliǥen ku sikew. \q1 Nepeukan a kenikew, piru ǥuntaan naawè en is pauk nu, \q1 ne edlipeyen a kenikew. \q1 \v 2 Sikew Megbevayà, iyan ka menluluwas ku. \q1 Edsarig a kenikew ne kenà a egkahandek. \q1 Iyan ka, \sc Nengazen\sc*, mibeǥey kedì te zesen, \q1 ne iyan ka egkentahan ku. \q1 Iyan ka midlibri kedì.” \p \v 3 Iring te ebpekeveǥey te kelipey is wahig he meǥenew te egkemezahan, ne egkelipey kew ke edluwasen kew en te \sc Nengazen\sc*. \v 4 Emun egkeuma en haazà he andew, ne egkanta kew te: \q1 “Deliǥa niw is \sc Nengazen\sc*! \q1 Ezapa niw sikandin! \q1 Tudtula niw ziyà te menge etew is menge vaal zin. \q1 Penudtul kew he ereg sikandin he edeliǥen. \q1 \v 5 Kentahi niw is \sc Nengazen\sc* su ǥeina te egkein-in-inuwan is menge mibeelen din. Ipetueni niw heini ziyà te tivuuk he kelibutan. \q1 \v 6 Ugyab kew wey megkanta te kelipey, is menge etew te Jerusalem. \q1 Su mekeǥeǥehem is Waǥas he Megbevayà te Israel he iyan duma niw.” \c 13 \s1 Is Lalag Mehitenged te Babilonia \p \v 1 Iyan heini lalag he mehitenged te Babilonia he impehayag te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Isaias he anak ni Amoz: \p \v 2 Ivayew is sevaha he bendirà diyà te puntur te mehiǥawan he vuntud. Ne zutun kulehia niw te mezaǥing is menge sundaru ne uyawi niw sikandan wey zan mekesurung duen te menge pultahan te inged te menge dungganen he menge etew. \v 3 Midsuǥù ku en is pinilì ku he menge sundaru te kedsilut te menge etew he egkeepesan ku. Heini he menge sundaru nengelipey sikandan su edsarig dan he edhimuwen ku heini he kedsilut. \p \v 4 Pemineǥa niw is keǥurub diyà te menge vuvungan te utew mahabet he menge etew. Pemineǥa niw is keǥurub diyà te menge ginhedian wey menge nasyun he edtiǥum. Edtiǥumen te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is menge sundaru zin he para te tebek. \v 5 Ebpuun sikandan diyà te utew meziyù he menge lugar. Edezeetan te \sc Nengazen\sc* wey te menge sundaru zin is tivuuk he tanà. \p \v 6 Sineǥew kew su hapit en is andew te \sc Nengazen\sc*, kes andew te kebpendezaat te Mekeǥeǥehem he Megbevayà. \v 7 Dutun he timpu eguyaan is langun he menge velad. Egkaawà is kevurut te langun he menge etew. \v 8 Egkerkeren sikandan tenged te kegkahandek. Egkeǥezam dan is utew mesakit; iring dan te vahi he ebeliliten. Ebpetengtengtengà sikandan he egkengehilewhilew su egkengeeled. \v 9 Pemineg kew! Egkeume en is andew te \sc Nengazen\sc*, is andew te kegkaid wey utew zekelà he pauk. Edezeetan is tanà taman te kenè en egkeubpaan, ne ragkes en he edezeetan is mekesesalà dutun. \v 10 Kenè en ed-anlag is menge vituen. Egawas is andew he merusirem, wey minsan is bulan ne kenè en ed-anlag. \p \v 11 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ebpeeǥiyan ku te limas is kelibutan tenged te kelelalung kayi, wey is menge mekesealà tenged te salè dan. Ibpeengked ku is menge gelbuwen, wey is menge mepelevawen he wazè dan hizu. \v 12 Deisey zà is egkesamà he menge etew. Edhuna pa he mereǥen is kebpen-ahà kandan kenà te lunsey he vulawan he ebpuun diyà te Ofir. \v 13 Edhuyungen ku is langit wey is kelibutan. Ebeelan ku heini zutun te andew he ibpeehè ku is utew ku kegkepauk.” \p \v 14 Is menge midlangyew ziyà te Babilonia ebpemelaǥuy he ebpemenlikù diyà te menge lugar he ebpuunan dan ne henduen be te selazeng he ebpendel-asen. Ed-ulì dan he henduen be te kerehidu he wazè duen ebantey. \v 15 Is kada egkezekepan ne edresayen pinaaǥi te ispada taman te ebpatey. \v 16 Edrunteken is dezeisey pa he menge anak dan diyà te etuvangan dan. Egkuwaan is menge azen dan diyà te menge valey zan ne edleyuǥen is menge esawa zan. \p \v 17 Pemineg kew! Ibpesurung ku is menge tig-Babilonia te menge tig-Media he kenà ebpevayad te pelata wey vulawan. \v 18 Ebpenhimetayan dan pinaaǥi te panà is menge vetan-en diyà te Babilonia. Kenè dan egkehizuwan is menge vatà wey minsan is peririǥè pa. \v 19 Edezeetan ku iring te Sodom wey Gomora is Babilonia; iyan heini utew mekempet he ginhedian te langun, bentuǥan heini wey zekelà is dengeg te menge meǥinged kayi. \v 20 Ne kenè en heini egkeubpaan minsan keenu. Wazà Arabo he ebangun te tulda zin dutun. Wey wazà daan ebantey te menge kerehidu he ebpepenabtab te menge kerehidu zin dutun. \v 21 Egkehimu zà heini he ubpeey te menge leew he menge langgam. Is menge valey zan egkehimu zà he ubpeey te menge ekang wey zuma pa he langgam. Edlinglingketew zutun is leew he menge kambing. \v 22 Is menge langgam he henduen be te menge asu, ne edtaul ziyà te menge turi wey menge turuǥan dutun te Babilonia. Meǥaan en is ketepusan te Babilonia; kenè en heini egkeuǥet. \c 14 \s1 Ed-ulì is menge Israilihanen Puun te Kegkevihaǥa Kandan \p \v 1 Benar iyan, egkehizuwan te \sc Nengazen\sc* is menge tig-Israel ne ed-umanan din sikandan ebpilia he menge etew zin. Ne ibpeuman din sikandan ibpeubpà diyà te keugelingen dan he tanà, ne zuen menge lumelengyawà he ed-ubpà duma kandan. \v 2 Edtevangan te zuma he menge nasyun is Israel su para mekelikù is menge Israilihanen diyà te tanà he imbeǥey kandan te \sc Nengazen\sc*. Ne zutun egkehimu he uripen dan is ebpemuun diyà te zuma he menge nasyun. Egkengevihag dan is mibihag dengan kandan, ne edhimuwen dan he menge sakup dan is midaagdaag kandan. \s1 Ebpatey is Hadì te Babilonia \p \v 3 Sikiyu is menge tig-Israel, dutun te timpu te kebpehimelaya keniyu te \sc Nengazen\sc* te menge ked-antus, kelised, wey kegkeuripen, \v 4 ne un-undaha niw is hadì te Babilonia. Ne iyan heini keǥiya niw: \p “Nezeetan en is hadì he ebpendaagdaag. Netapus en is kebpegalbu zin. \v 5 In-awà te \sc Nengazen\sc* is gehem te lalung he menge pengulu, \v 6 he tenged te pauk dan wazà sikandan med-engked he ebpaantus te menge etew wey utew zan mibpesipelahi is menge etew ziyà te menge inged he nelupig dan. \v 7 Ne kayi te huziyan he timpu, melinawen en is tivuuk he kelibutan, ne egkezineg en kayi is kanta te kegkelipey. \v 8 Minsan is menge kayu he sipris wey sidru ziyà te Lebanon nengelipey tenged te nehitavù duen te hadì. Henduen be sikandan te etew he egkaǥi te, ‘Guntaan te naawè ke en wazè en human ebpiley kenami!’ \p \v 9 “Is lugar te menge minatey edtaǥad kenikew he egkeǥalew; nengandam en heini te kesinuǥung kenikew. Is menge ǥimukud te menge etew he menge gemhanan dengan kayi te kelibutan, utew egkegalew kenikew. Nemenhitindeg puun te pinuuwà is menge ǥimukud te menge hadì su edsinuǥungen ke zan. \v 10 Egkaǥi sikandan te: ‘Meǥuyè ke en guntaan iring kenami. Neked-iiring kiw en. \v 11 Guntaan te minatey ke en, ne naawè en is kegkemekeǥeǥehem nu zuma te zaǥing te alpa he mibeǥey kenikew te zengeg. Menge tagkey is hizeǥaan nu ne menge tagkey zaan is malung nu.’ \p \v 12 “Neulug ka puun te langit is egngezanan te Mekevugwas. Intimbag ka ziyà te tanè, is nendezaat te menge nasyun. \v 13 Migkaǥi ka ziyà te ǥehinawa nu te, ‘Ebpemenahik a ziyà te langit, ne idsavuk ku is pinuuwè ku te kedhadì diyà te zivavew te menge vituen te Megbevayà. Ebpinuu a ziyà te zivavew te vuntud he ziyà te zizaya he zutun edtiǥuman is menge ed-ezapen. \v 14 Ebpemenahik a ziyà te zivavew te menge ǥapun; ne edrepeng a te Utew Lavew he Megbevayà.’ \p \v 15 “Piru ziyè ka uwita te lugar te menge minatey he ziyà te kinezizeleman te vudsi. \v 16 Edtengtengan ka te menge minatey ne egkaǥi sikandan te, ‘Kenè be iyan heini sikan is etew he igkikinehendekà te menge etew ziyà te kelibutan wey mibpelihandek din is menge ginhedian? \v 17 Kenè be iyan sikandin kes mibengkag te menge inged wey midhimu te kelibutan he iring te disirtu, wey wazè din engkezi te ed-uripen is mibihag din?’ \p \v 18 “Is langun he menge hadì kayi te kelibutan duen dengeg te kebpelestara kandan diyà te menge leveng dan. \v 19 Iyan, sikew mulà, kenè ka idleveng diyà te penlevengè nu, kekenà, idtimbag dà is lawa nu iring te subpang he wazè din pulus. Iyan idtambun kenikew is menge lawa te nemematey he menge sundaru tenged te tebek, ne id-ulug ka zuma kandan diyà te vudsi ne edtembakan te menge vatu. Egkeiring ka te minatey he edtekutakan dà. \v 20 Kenè ka idleveng iring te zuma he menge hadì, su midezeetan nu is nasyun nu ne mibpenhimetayan nu is menge etew nu. Wazà egkesamà he uuyag diyà te mezaat he pemilya nu. \p \v 21 “Endama is lugar he zutun edhimetayi is menge anak din tenged te menge salà te menge kepuun dan! Kenè en sikandan dait he ed-angken te menge tanà etawa ebangun te zezekelà he menge inged diyà te tivuuk he kelibutan.” \p \v 22 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Edsurungen ku wey edezeetan ku is Babilonia. Wazà edsemaan ku he uuyag dutun he lugar. Wazà egkesamà te menge kevuwazan dan. \v 23 Edhimuwen ku heini he sibsivayan he mahabet is menge linew zuen. Edezeetan ku heini, ne is kedezeeti ku kayi, iring te ebpeyupasen ku is menge meǥinged kayi. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, migkaǥi kayi.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Asiria \p \v 24 Utew meheǥet is kegkeǥiya te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te, “Siguradu he egketuman is pelanu ku wey ketuyuan ku. \v 25 Edezeetan ku is menge tig-Asiria emun diyà sikandan te Israel he tanè ku. Edtekutakan ku sikandan diyà te menge vuvungan ku. Ne kenè dan en uripen is menge etew ku. \v 26 Iyan heini pelanu ku para te tivuuk he kelibutan. Iyan heini silut he ibpeehè ku ziyà te langun he menge nasyun.” \v 27 Wazà ebpekehimu he edhalin te pelanu te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. Wazà ebpekeeǥen kandin emun edsilut. \s1 Is Lalag Mehitenged te menge Filistihanen \p \v 28 Heini he menge lalag impahayag te Megbevayà hein tuig te kebpatey ni Hadì Ahaz: \p \v 29 Sikiyu is menge Filistihanen, kenè kew lipey tenged te kebpatey zuen te hadì he midsurung keniyu. Su is anak din he ebpekeilis kandin edhuna pa he ebpekezezaat kenà sikandin, iring sikandin te uled he minatey he nekaanak te edlayang he uled he edhuna pa he edhereg. \v 30 Is menge etew ku he menge pubri ed-elimahan ku wey ibpehimeley he wazà edhilavet kandan. Piru sikiyu is menge Filistihanen, ebpenhimetayan ku is menge kevuwazan niw pinaaǥi te vitil. Ne is egkesamà kandan ebpenhimetayan ku gihapun. \v 31 Lelendag kew is menge meǥinged diyà te menge inged he sakup te Filistia. Su zuen edsurung keniyu he iring te evel he ebpuun diyà te zizaya ne pudu sikandan memevurut. \p \v 32 Hengkey is idtavak tew te menge menunudtulà he ebpuun te Filistia? Egkeǥiyan tew sikandan te, “Is \sc Nengazen\sc* iyan mibangun te Jerusalem, ne dengepà heini te menge etew zin he nengerasey.” \c 15 \s1 Is Lalag Mehitenged te Moab \p \v 1 Heini he menge lalag ne mehitenged te Moab: \p Seled dà te sengekezukileman ne egkevengkag en is menge inged he Ar wey Kir he sakup te Moab. \v 2 Edtekezeg is menge tig-Dibon diyà te lavew he simbahan dan wey ziyà te menge simbahan dan diyà te metikang he menge lugar su edsineǥew zan dutun. Edsineǥawan te menge tig-Moab is Nebo wey Medeba. Is kada sevaha kandan mibpevangul wey mibpemarbas su ibpeehè dan is kedlalew zan. \v 3 Ebivisti sikandan te saku zutun te kedhipanew zan diyà te kersada. Midsineǥew sikandan diyà te atep te menge valey zan wey ziyà te menge pelasa. \v 4 Edsineǥew is menge tig-Heshbon wey menge tig-Eleale, ne taman en te Jahaz is kegkezineǥa kayi. Umbe is menge sundaru ziyà te Moab nemengulahì tenged te kegkehandek dan. \p \v 5 Ingkeseeng ku is menge tig-Moab. Mibpelaǥuy is menge etew zutun pehendiyà te Zoar wey Eglat Shelishiya. Midsineǥew sikandan is edtekezeg diyà te Luhit. Is duma kandan nemen-eerang dutun te kedhendiyè dan te Horonaim, tenged te nehitavù kandan. \v 6 Nemezahan is wahig he Nimrim, ne neǥangu is menge sagbet. Wazè en midtuvù he pinemula. \v 7 Umbe, inlayun dan te zal-ug he Arabim is menge ketiǥeyunan he midheǥuan dan wey netiǥum dan. \v 8 Is kegkezineǥa te ked-erang dan ne taman en te zulunà te Moab wey Eglaim wey taman te Beer Elim. \v 9 Mibmeriǥà tenged te lengesa is wahig he Dibon, piru zuen ku pa ibpezezaat kandan he edhuna pa: erimaung is edsuǥuen ku wey zin mezawi is nemelaǥuy puun te Moab wey is nengesamà keniyan he inged. \c 16 \p \v 1 Is menge tig-Moab he nemelaǥuy pehendiyà te Sela, he sevaha he inged diyà te sibsivayan, mibpeuwitan dan te gasa he nati he menge kerehidu is midhadì diyà te Jerusalem. \v 2 Is menge vahi he menge tig-Moab he ziyà te repasan te Arnon neiring sikandan te menge tagbis he mibuǥew puun te menge salag dan. \p \v 3 Migkeǥiyan te menge vahi he tig-Moab is menge tig-Juda te: “Sembaǥi key ke hengkey is ereg he ebeelan dey. Pengelangi key keniyu he iring te ebpekehelung key ziyà te merapung he kayu ke meudtu. Mibpelaǥuy key puun diyà te kenami, ne wazè key en diyà te kenami he ubpeey. \v 4 Ipeubpè key is menge tig-Moab diyà te tanè niw. Pengelangi key keniyu te egkesuat he edezaat kenami.” \p Egkeengked is kebpendaagdaag wey kebpendezaat. Egkaawè en is ebpendaagdaag diyà te tanà he Israel. \v 5 Ne zutun edhadì en is sevaha he kevuwazan ni David he metinumanen wey beliǥeǥawen. Emun edhukum sikandin ibpeletew zin is hustu he kukuman. Wey abtik sikandin he ebaal te metazeng. \p \v 6 Nezineg dey is kegkegelbuwen te menge tig-Moab. Menge gelbuwen sikandan wey menge mepelevawen, iyan, wazè en kayi pulus. \v 7 Umbe, edsineǥawan te menge tig-Moab is nasyun dan. Edsineǥew sikandan is langun tenged te kegkaawà te metaam he keenen dan diyà te Kir Hareset. \v 8 Nengezeetan is menge vevesukè diyà te Heshbon ragkes en is menge pemuleey te paras diyà te Sibma. Midezeetan te menge pengulu te menge nasyun is menge pemuleey te paras he taman en diyà te Jazer, pehendiyà te disirtu, wey taman en te Daǥat he Meriǥà. \v 9 Umbe edsineǥew a, iring te tig-Jazer he midsineǥew tenged duen te pemuleey te paras diyà te Sibma. Edsineǥawan ku is Heshbon wey Eleale su kenè ne egkezineg dutun is kedlipey te menge kedraǥun dan. \v 10 Naawà is kelipey wey kegkebibu tenged te zekelà he selebpeten he menge vevesukà. Wazè en egkanta etawa ed-ugyab diyà te menge pemuleey te paras. Wazè en egkeres te paras he para ebeelan he vinu. Impeengked en te \sc Nengazen\sc* is kebpekeugyab dan. \v 11 Umbe, neiring is gehinawa ku te mekevulungbulung he zaǥing te alpa su ingkeseeng ku is nehitavù diyà te Moab. Ingkeseeng ku zaan is nehitavù te Kir Hareset. \v 12 Bà dà egkeveley is menge tig-Moab te kedlikù-likù diyà te menge simbahan dan diyà te metikang he menge lugar. Kenà ebpulus is kedhendiyè dan te lavew he simbahan dan para te kebpengemuyù. \p \v 13 Nekaǥi en heini zengan te \sc Nengazen\sc* is mehitenged te Moab. \v 14 Ne ǥuntaan iyan en maan heini egkeǥiyen din, “Seled te tetelu he tuig egkaawà is ketiǥeyunan te Moab, ne egkepeel-elezan is menge etew kayi. Deisey zà is egkesamà he uuyag te menge etew kayi, ne heini sikandan kenè pa memelig-en.” \c 17 \s1 Is Lalag Mehitenged te Damascus \p \v 1 Heini he menge lalag mehitenged te Damascus: \p “Pemineg kew! Kenè en maan inged is Damascus su egkevengkag heini. \v 2 Wazè en ed-ubpà diyà te menge inged diyà te Aroer. Egkehimu zà heini he pepenebtavà te menge langgam, ne wazà ebuǥew kandan. \v 3 Egkengevengkag is binerengbeng he menge inged diyà te Israel, ne egkaawà is kegkemekeǥeǥehem te Damascus. Is egkehitavù diyà te egkesamà he menge tig-Aram egkeiring te nehitavù te menge Israilihanen.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi. \p \v 4 “Dutun he andew, egkaawè en is gehem te Israel, wey is ketiǥeyunan din, ne egkehimu heini he pubri. \v 5 Egkeiring is Israel te pemuleey he is menge pungu zuen midlegtey en te ebpemenraǥun, iring te pemuleey ziyà te Suǥud he Refaim he netevasan. \v 6 Deisey zà is egkesamà he menge etew zutun. Egkeiring te kayu he ulibu he mibpenrupù en is menge veǥas din: egkesemaan dà heini te zezuwa etawa tetelu he veǥas diyà te kinepuruan he menge subpang din; ne heepat etawa lelima he veǥas diyà te zuma he menge subpang.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, is migkaǥi kayi. \p \v 7 Dutun he andew, edangep en is menge etew ziyà te midlimbag kandan he iyan is Waǥas he Megbevayà te Israel. \v 8 Kenè dan en edangep diyà te menge pemuhatà he mibeelan dan dà. Kenè dan en edseǥipaan is menge tukud he simbulu te ed-ezapen he si Ashera, wey is menge pemuhatà he edtutungan dan te veyewà, menge pemuhatà he vineelan dan dà daan. \p \v 9 Dutun he andew egkengevengkag is melig-en he menge inged dan, ne ed-ewaan dan dà heini. Egkeiring heini te menge inged te menge Amunihanen wey menge Hivihanen he mid-ewaan dan hein nekeuma is menge Israilihanen. \p \v 10 Egkehitavù heini keniyu te menge tig-Israel, su ǥeinà te midlipatan niw is Megbevayà he menluluwas niw, he iyan batu he egkeendilungan niw. Umbe minsan ebpemula kew pa te meupiya he kelasi te menge pinemula, iring te paras he ebpuun pa ziyà te zuma he lugar, \v 11 minsan pa ke edtuvù heini wey ebpengevukad dutun mismu te andew te kebpemulaa niw zuen, ne wazà beǥas he egkekuwa niw puun kayi, su iyan dà egkekuwa niw is kedlised wey kenà egkeengked he kegkerasey. \p \v 12 Is keǥurub diyà te mahabet he menge etew, iring te deǥurus te zezekelà he menge vaǥel. \v 13 Iyan, minsan meǥurub sikandan iring te zezekelà he menge vaǥel, ebpemelaǥuy sikandan emun edewayen dan te Megbevayà. Egkeiring sikandan te ukap diyà te vuvungan he idlayap te keramag, wey reǥami he idlayap te eribpures. \v 14 Ebpenginggat sikandan te tebek emun mezukilem, piru egkahanew sikandan ke egkepawà. Iyan heini egkehitavù te menge midsurung kenitew wey mid-aǥew te menge azen tew. \c 18 \s1 Is Lalag Mehitenged te Etiopia \p \v 1 Mekehizuhizu is menge etew ziyà te veyvey te zezekelà he menge wahig diyà te Etiopia, he zutun egkezineg is rekubkub te zezeisey he menge keranapranap. \v 2 Ebpuun kayi he lugar, duen menge menunudtulà he midsuǥù he ed-untud te mibeelan he ǥakit he tigbew ne midlayun dan te Wahig he Nilo. \p Sikiyu is meǥaan he edhipanew he menge menunudtulà, likù kew ziyà te tanè niw he nevahin pinaaǥi te zezekelà he menge wahig, diyà te menge zuma niw he memelangkew wey metilak is kedlulundis, menge etew he gemhanan he igkikinehendekà diyà te minsan hendei. \p \v 3 Sikiyu is langun he meǥinged kayi te kelibutan, bentayi niw is kebeyawa te bendirà diyà te vuntud, ne pemineǥa niw is daǥing te vudyung. \v 4 Su iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* kayi te kediey: “Ke hendei a ebpinuu ne edtengteng a puun dutun he melinawen. Iring te kedsilà te andew emun meudtu wey kegkepurma te zehemug dutun te meǥenew he kezukileman emun tiraǥun.” \p \v 5 Kenè pa egkeuma is tiraǥun, su timpu pa te kebpengevukad te paras wey egkenaneynaney pa egkengelutui is beǥas kayi, ebpenempezen te Megbevayà is menge subpang kayi. \v 6 Uya, edezeetan din is menge tig-Etiopia, ne ebey-anan en is menge lawa zan ke egkeenen te menge tagbis wey te zumezaas he menge langgam. Egkehimu sikandan he keenen te menge tagbis emun gulavung wey te zumezaas he menge langgam emun timpu te meǥenew. \v 7 Piru zuen timpu he egkeuma he zutun edawat is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te gasa he ebpuun kayi te tanà he nevahin pinaaǥi te zezekelà he menge wahig. Ibeǥey heini te menge etew kayi he memelangkew wey memetilak is kedlulundis. Mekeǥeǥehem sikandan ne igkikinehendekà diyà te minsan hendei. Ed-uwiten dan is menge gasa zan diyà te Buvungan he Zion, he zutun ebeǥayi te zengeg is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \c 19 \s1 Is Lalag Mehitenged te Ehipto \p \v 1 Heini he menge lalag ne mehitenged te Ehipto: \p Pemineg kew! Ed-untud is \sc Nengazen\sc* te meǥaan he ǥapun su edhendiyà sikandin te Ehipto. Ne emun ebpekeume en, ne ebpengerkeren te kegkahandek is menge ed-ezapen diyà te Ehipto, ne egkeheratan is menge Ehiptohanen. \p \v 2 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ibped-uney ku ibpedtetebek is menge Ehiptohanen: suled kuntra te suled, siringan kuntra te siringan, inged kuntra te inged, wey ginhedian kuntra te ginhedian. \v 3 Egkaawà is kevurut te menge Ehiptohanen, ne edhimuwen ku he meliveg sikandan is ebpelanu. Edangep dan diyà te menge ed-ezapen dan, diyà te menge ǥimukud te nemematey en, diyà te menge veyilan, wey menge etew he edsarig te menge mulin-ulin. \v 4 Ibpezizalem ku sikandan te gehem te mesipala he hadì.” Iyan heini migkaǥi te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem. \p \v 5 Ebmevavew is Wahig he Nilo taman te egkemezahan heini. \v 6 Ebmengazeg is menge edtudaan dutun te wahig wey egkemezahan heini. Egkengeǥangu is menge memelayat he menge sagbet, \v 7 ragkes is menge pinemula ziyà te veyvey te Wahig he Nilo. Ebadtik is langun he menge vevesukà diyà te uvey te Wahig he Nilo, ne ebpematey is menge pinemula kayi. \v 8 Edsineǥew wey ebpenhulùhulù is menge mengingisdà diyà te Wahig he Nilo, \v 9 ne edlalew is menge mememaal te manggad he linu. \v 10 Egkeseeng is menge mengengavel wey is duma he menge terebahanti. \p \v 11 Menge tulebung is menge upisyal ziyà te Zoan! Egkilelaan sikandan he kinemeteuwan he menge sumesambag te hadì te Ehipto, piru wazà pulus te menge sambag dan. Ne kenà sikandan ereg he egkaǥi te, “Menge kevuwazan key te uluwanen he menge etew wey menge hadì dengan.” \p \v 12 Sikew is hadì te Ehipto, hendei en is uluwanen he menge etew nu? Emun uluwanen sikandan, ne ipekaǥi kandan ke hengkey is pelanu te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem para te Ehipto. \v 13 Utew menge tulebung is menge upisyal ziyà te Zoan, wey is menge upisyal ziyà te Memfis egkehimu he edigdiǥen. Iyan pezem sikandan sikan is menge pengulu he ereg he egiya te menge etew ziyà te Ehipto, piru iyan en hinuun sikandan midtazin kayi he menge etew. \v 14 Edlivegen te \sc Nengazen\sc* is menge Ehiptohanen. Egkengeliveg sikandan te langun he ebeelan dan. Iring sikandan te egkelangut he ebpekeziregdireg is ebpekeutà. \v 15 Wazà minsan sevaha ziyà te Ehipto he ebpekehimu he ebpekelibri te nasyun dan, sepian man etawa pubri, dungganen man etawa kenà dungganen. \p \v 16 Dutun he timpu, is menge Ehiptohanen egkehimu he meluya iring te vahi. Ebpengerkeren sikandan tenged te kegkahandek dan te silut he idsilut kandan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \v 17 Igkahandek dan is Juda, minsan egkezineg dan dà is kegngezani kayi ne egkengeheratan en sikandan. Egkeulaula heini tenged te pelanu te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he nekesuǥat diyà te kandan. \p \v 18 Dutun daan he timpu is menge meǥinged diyà te lelima he inged diyà te Ehipto edsunud en te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, ne Hebriyuhanen is kineǥiyan he egemiten dan. Is sevaha kayi he inged egngezanan te Inged te Andew. \p \v 19 Dutun he timpu ebengunen is pemuhatà para te \sc Nengazen\sc* diyà te teliwazà te tanà he Ehipto, ne ibpelastar zaan is tedeman he vatu ziyà te dulunà kayi. \v 20 Egkehimu heini he tuus wey pengintutuu he zutun is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te tanà he Ehipto. Emun ebuyù te tavang is menge Ehiptohanen diyà te \sc Nengazen\sc* tenged te kebpeentusa wey kedèdaaǥa kandan, edsuǥù sikandin te ebpekelibri wey ebpekepengalang kandan. \v 21 Ibpekilala te \sc Nengazen\sc* is keugelingen din diyà te kandan, ne zutun he timpu egkilelaan dan is \sc Nengazen\sc*. Ed-ezapen dan sikandin pinaaǥi te kebpemuhat te nekedseselekawà he menge pemuhat. Ebpenaad dan diyà te \sc Nengazen\sc* ne edtumanen dan heini. \v 22 Edsilutan te \sc Nengazen\sc* is menge Ehiptohanen pinaaǥi te kebpeeǥiya zin te vangkit diyà te kandan, piru ebewian din sikandan. Edangep sikandan diyà te kandin, ne ebpemineǥen din is menge kebpengemuyù dan ne ebewian din sikandan. \p \v 23 Dutun he timpu zuen meluag he zalan he ebpuun te Ehipto pehendiyà te Asiria. Umbe ebpekedsusuvar zà is menge Ehiptohanen wey menge Asiryanhen, ne edsevaha sikandan te kedsimba. \v 24 Dutun he timpu ebpekidsevaha is Israel te Ehipto wey Asiria, ne heini is tetelu he nasyun egkehimu he tuvad te kelibutan. \v 25 Ebpenubtuvazan sikandan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem he edhenduen te, “Ebpenubtuvazan ku is menge Ehiptohanen he menge etew ku, is menge Asiryanhen he menge linimbag ku, wey is menge Israilihanen he ǥaked ku.” \c 20 \s1 Is Lalag Mehitenged te Ehipto wey Etiopia \p \v 1 Tenged te suǥù ni Hadì Sargon te hadì te Asiria, midsurung te peremandar te menge sundaru ziyà te Asiria is Ashdod, ne mid-aǥew zan heini. \v 2 Dutun te wazè pa heini mehitavù ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Isaias he anak ni Amoz te, “Luwasa nu is bisti nu he saku wey pul-uta nu is sendalyas nu.” Midtuman heini ni Isaias, ne midhiphipanew sikandin is wazà bisti wey sendalyas. \p \v 3 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Is suluǥuen ku he si Isaias midhiphipanew he wazè din bisti wey sendalyas seled te tetelu he tuig. Ne sevaha heini he simbulu wey petizaan te Ehipto wey Etiopia. \v 4 Su ebihaǥen te hadì te Asiria is menge tig-Ehipto wey menge tig-Etiopia, batà etawa meǥurang. Ne ibpehipanew zin sikandan he wazà menge visti wey menge sendalyas. Egkaahà sikandan he menge lelevas, ne egkepeel-elezan is menge Ehiptohanen. \v 5 Is menge midsarig te Etiopia wey is ebantug te Ehipto egkengeheratan wey egkengepeel-elezan. \v 6 Ne emun egkehitavù en heini, egkaǥi is menge Filistihanen te, ‘Ahàa niw man is nehitavù te menge nasyun he midseriǥan tew wey mibuyuan tew te tavang su para melibri kiw te kedeezeti kenitew te hadì te Asiria. Ne ebmenumenu kiw en buwa wey kiw mekelikey?’ ” \c 21 \s1 Is Lalag Mehitenged te Babilonia \p \v 1 Heini he menge lalag ne mehitenged te Babilonia: \p Edsurung is menge kuntada he iring te eribpures he edeǥurus pehendiyà te Negev. Ebpuun heini ziyà te sibsivayan, he ziyà te mekahandekhandek he tanà. \v 2 Nekelawas a te mekahandekhandek mehitenged te kedluib wey kebpendezaat. \p Sikiyu is menge tig-Elam wey menge tig-Media, liǥuwi niw is Babilonia ne surunga niw. Edhimesazen te Megbevayà is kebpeentusa zin te zuma he menge nasyun. \p \v 3 Migkerker a wey mibmesakit is lawa ku tenged te neehè ku wey nezineg ku pinaaǥi te kebpekelawas ku, nesekitan a iring te vahi he ebeliliten. \v 4 Nekehuyabhuyab is kumeng ku su egkerkeren a tenged te kegkahandek ku. Kenà a ebpekehimeley ke mezukilem, tenged te kegkulbai kedì. \p \v 5 Nengandam te keemuran is menge upisyal. Midempasan dan is ebpinuuwan dan. Migkaan sikandan wey mid-inum, ne netekewtekew zan te mibensaǥan sikandan te, “Hendini kew, pengandam kew para te tebek!” \p \v 6 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Savuk ka te vantey he ibpevantey te inged, ne ipekaǥi kandin is egkeehè din. \v 7 Kinahanglan he ebpurung sikandin ebantey ne emun ebpekaahà sikandin te kerwahi wey pereuntud te kudà he ebparisparis, wey menge etew he ebpemen-untud te menge asnu wey menge kemilyu, kinahanglan he segugunè din petueni.” \p \v 8 Ne mibensag is bantey te, “Datù, maandew wey mezukilem is kebantey ku he kayi a te turi. \v 9 Ne ǥuntaan, ahàa niw man duen egkeehè ku he edhendini he menge kerwahi wey pereuntud te kudà he mibparisparis.” Ne mibpedayun megkaǥi haazà is bantey te, “Nezeetan en bes utew is Babilonia. Nengerupet en is langun he menge ledawan he menge ed-ezapen kayi ne nekepeyapat diyà te tanà.” \p \v 10 Ne migkaǥi a te, “Sikiyu is menge emurè ku te inged he menge Israilihanen, he henduen be te trigu he migunas, edtudtulen ku keniyu is nezineg ku ziyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Edom \p \v 11 Heini he menge lalag ne mehitenged te Edom: \p Duen etew ziyà te Edom he edtulung ed-insà kayi te kediey te, “Bantey, egkeuǥet pe be egkepawà.” \v 12 Ne ke siak te, “Kenè en egkeuǥet ne egkepawè en, piru egkeuman ded egkezukilem. Ne emun egkesuat ka he ed-uman ed-insà, ne umani a kenikew insai.” \s1 Is Lalag Mehitenged te Arabia \p \v 13 Heini he menge lalag ne mehitenged te Arabia: \p Sikiyu is menge etew ziyà te Dedan, he is menge grupu te menge nigusyanti niw he ebpemenhipanew he egkampu ziyà te sibsivayan te Arabia, \v 14 beǥayi niw te wahig is egkengemezahan. Sikiyu is menge meǥinged diyà te Tema, beǥayi niw te keenen is menge etew he nemelaǥuy puun te inged dan. \v 15 Nemelaǥuy zan tenged te zekelà he tebek; edel-asen sikandan te neǥumeenan te ispada wey panà he menge kuntada zan. \p \v 16 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Seled te senge-tuig, ne egketapus is kegkemekeǥeǥehem te Kedar. \v 17 Deisey zà is egkesamà te menge mevurut he mememanà kayi. Egkehitavù heini su iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, is migkaǥi kayi.” \c 22 \s1 Is Lalag Mehitenged te Jerusalem \p \v 1 Heini he menge lalag ne mehitenged te suǥud-suǥud he zuen duen egkengelewasan: \p Hengkey is nehitavù. Maan is nemenahik kew is langun diyà te menge atep? \v 2 Negurigew wey nemengulahì is menge etew ziyà te tivuuk he inged. Is nemematey keniyu ne wazà mebpatey te tebek. \v 3 Nemelaǥuy is langun he menge pengulu niw, ne utew zà sikandan meǥaan nezekepi. Is duma keniyu neninguhà he mekepelaǥuy, piru nezekepan gihapun. \v 4 Guntaan, bey-ani ad keniyu ke edsineǥawan ku is menge siringan ku he nemematey. Kenà ad keniyu lengana. \v 5 Su iyan en heini timpu he midtelaan te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem he timpu te kegkegurigew, kebpemelaǥuy, wey kegkengeliveǥi te menge etew ziyà te suǥud-suǥud he zutun duen egkengelewasan. Egkengetempag is menge verengbeng kayi, ne is kulehian te menge etew ebpekeuma is kegkezineǥa zuen diyà te menge vuvungan. \v 6 Nenurung is menge sundaru he tig-Elam he ebpemen-untud te menge kudà he zuen dan menge panà. Is menge sundaru ziyà te Kir nenurung daan he zuen dan egewazan he menge kelasag. \v 7 Edliǥuyan dan is uuzaran he menge suǥud diyà te keniyu, ne ed-amur-amur zan diyà te menge pultahan te inged niw. \v 8 Naaǥew zan is menge pengalang te Juda. \p Dutun he andew migkuwa kew te menge ǥumaan niw ziyà te teleǥuey kayi. \v 9 Mid-ehè niw is menge verengbeng te Inged ni David su wey niw metueni ke hendei is nengeǥevà kayi. Midtiǥum kew te wahig he ebpuun diyà te peneng he ziyà te alug. \v 10 Mid-ehè niw is menge valey ziyà te Jerusalem ne midrundus niw is duma zutun su egemiten niw is menge vatu zuen te kebpurung te verengbeng te inged. \v 11 Mibaal kew te punduwà te wahig diyà te mid-elangan te zezuwa he verengbeng, su para egketiǥum dutun is wahig he ebpuun diyà te zaan he peneng. Iyan, wazà kew medsarig wey medseǥipà te Megbevayà he iyan mibpelanu kayi, wey iyan mibayàbayà te kegkehitevùa kayi. \p \v 12 Dutun he andew mid-umew kew te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem su ibperuǥur kew zin wey ibpesineǥew. Migkeǥiyan kew zin he ipetuusi niw is kedlalew niw pinaaǥi te kepevangul niw wey kebivisti niw te saku. \v 13 Piru midlipey kew wey midsilibra kew hinuun. Midlapè kew te menge vaka wey menge kerehidu, ne migkaan kew te usa wey mid-inum kew te vinu. Ke sikiyu te, “Egkaan kiw wey edlipey kiw su kela ke mebpatey kiw en keeselem.” \p \v 14 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem kayi te kediey te heini is salè niw kenè din ebpeseyluwen taman te kebpatey niw. \s1 Is Lalag para ki Shebna \p \v 15 Midsuǥù a te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem te kedhendiyà te ki Shebna, he iyan edumala te turuǥan, ne egkeǥiyen heini ziyà te kandin: \v 16 “Hentei ka is edturtur keniyan te kelendiǥan te para te edlevengan kenikew zuma te dungganen he menge etew? Hentei is midtuǥut kenikew te kebaal keniyan? \v 17 Bantey ka su minsan mekeǥeǥehem ka, ne edekepen ka te \sc Nengazen\sc*, ne idtimbag ke zin. \v 18 Egketilengtileng ka he iring te vula ne idtimbag ke zin diyà te meluag he lugar. Ne ebpatey ka zutun, ne egkengewaǥey zaan dutun is ibpahambug nu he menge kerwahi. Mibeǥayan nu te keelezan is pemilya te egalen nu. \v 19 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te kenikew te, ‘Ibpeawè ku sikew ziyà te terebahu nu! \v 20 Dutun he andew ibpetawag ku is suluǥuen ku he si Eliakim he anak ni Hilkia. \v 21 Ibpeǥamit ku kandin is bisti nu, wey vakes nu he para te kegkeupisyal nu, ne ibeǥey ku kandin is keǥehem nu. Ne egkeiring sikandin te amey te menge tig-Jerusalem wey menge tig-Juda. \v 22 Idsarig ku kandin is yawi te ginhedian ni David. Is ebpuwasan din ne wazà duen ebpekelekeb ne is edlekevan din ne wazà duen ebpekepuwas. \v 23 Edhimuwen ku sikandin he melig-en diyà te ketengdanan din iring te senggatà diyà te elavat. Ne ebpekeveǥey sikandin te zengeg diyà te pemilya zin. \v 24 Ne is tivuuk he pemilya zin wey menge kezuzumahi zin ne edsarig kandin. Iring sikandin te selenggatà he zutun isanggat is nekedseselekawà he zezeisey he menge teleǥuey, puun te menge yehung pehendiyà te menge tivud. \v 25 Ne emun mahabet en is idsanggat dutun, ne egketangtang haazà is selenggatà ne egkengeulug wey egkengewaǥey is langun he insanggat dutun. Egkeulaula heini su iyan a is \sc Nengazen\sc* migkaǥi kayi.’ ” \c 23 \s1 Is Lalag Mehitenged te Tyre wey Sidon \p \v 1 Heini he menge lalag ne mehitenged te Tyre: \p Sineǥew kew is menge ebpemen-untud te menge varku ziyà te Tarshish! Su nezeetan is pentalan niw ziyà te Tyre. Midtudtul en heini keniyu te ebpemuun diyà te Cyprus. \v 2 Pereremek kew is menge meǥinged diyà te pulu, ragkes kew en is menge nigusyanti ziyà te Sidon. Is menge nigusyanti niw he iyan insepian niw, ed-untud sikandan te menge varku \v 3 ziyà te menge zaǥat su para mekepemasa zan wey mekepemelegyà te menge abut he ebpuun diyà te Shihor he uvey te Wahig he Nilo. Ne mibpetiǥayun diyà te keniyu is menge nasyun. \v 4 Meeled ka is inged he Sidon he iyan edengepan te menge etew he ziyà ed-ubpà te veyvey te zaǥat. Ke và dà etew is daǥat ne idselikwey zin en is Sidon he ke sikandin te, “Wazè ku en anak, wazè ku mid-anak-anak he vatà he maama etawa vahi.” \p \v 5 Egkeseeng is menge Ehiptohanen emun egkezineg dan is nehitavù diyà te Tyre. \v 6 Sineǥew kew is ebpemen-ubpà diyà te pulu. Layun kew ziyà te Tarshish! \v 7 Dengan, ne menge melipayen is ed-ubpà kayi te inged he Tyre he mibangun dutun te nehuna he timpu; is menge ed-upà kayi, ne nemekeuma ziyà te meziyù he menge lugar ne midsakup dan haazà he menge lugar. Piru ǥuntaan hengkey en is nehitavù kayi he inged? \v 8 Hentei is mibpelanu para mezeeti is Tyre he iyan kes inged he midsakup din dengan is duma he menge lugar, wey nekilala kayi te kelibutan is dungganen he menge nigusyanti zuen? \v 9 Is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem iyan mibpelanu kayi su ibpekevavè din is ebpelavew te kegkemekeǥeǥehem din wey is egkilelaan he ventuǥan kayi te kelibutan. \v 10 Sikiyu is menge meǥinged diyà te Tarshish, melinawen en human is kedsaǥad niw ziyà te Tyre iring en heini te melinawen he kedtuda te Wahig he Nilo, su wazè en ebpekeeǥen keniyu. \v 11 Imbayew te \sc Nengazen\sc* is belad din diyà te zaǥat su edezeetan din heini, umbe mibpengerker tenged te kegkahandek is menge meǥinged diyà te menge ginhedian. Mibmandar sikandin he bengkaǥa is melig-en he verengbeng te Fenecia. \v 12 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge meǥinged diyà te Sidon, egkeengked en is kegkelipey niw. Nezeetan kew en. Minsan ebpelaǥuy kew pehendiyà te Cyprus, wazè niw ǥihapun egkehimelayan diyà.” \p \v 13 Ahàa niw is tanà te menge tig-Babilonia. Hendei en buwa is menge meǥinged duen? Midhimu te Asiria heini he lugar he ubpeey zà te leew he menge langgam. Su midsurung dan heini, midrundus dan is menge melig-en he vahin kayi, ne mibey-anan dan en heini is lugar he nevengkag. \v 14 Sineǥew kew is ebpemen-untud te varku ziyà te Tarshish, su nevengkag en is inged he dengepè niw. \v 15 Egkelipatan is Tyre seled te 70 he tuig, he iyan keluǥayad te untung te hadì. Ne emun edlavey en haazà, ne egkehimu is Tyre he iring te vahi he ebelegyà te zengeg din he iyan edhisgutan kayi te kanta: “Sikew is bahi he ebelegyà te zengeg din, nelipatan ke en. \v 16 Umbe, kuwaa nu is alpa nu, ne purungi nu heini te edtukar zutun te edrigurigu ka ziyà te inged. Mehebeta nu is kanta nu, su wey ka metenuzi.” \p \v 17 Ne kedlavey te 70 he tuig, edtentenuzan en maan te \sc Nengazen\sc* is Tyre. Piru ed-umanan ebeeli te Tyre is nehuna he mibeelan din, iring te ebeelan te vahi he ebelegyà te zengeg din. Ebeelan din is mezaat su para mepenepii zin is langun he menge ginhedian kayi te kelibutan. \v 18 Piru ziyà te huziyan he timpu, is genansya zin ne kenà edtipiǥan, kekenà, idhalad diyà te \sc Nengazen\sc* su wey ikepemesa te zekelà he keenen wey meupiya he menge visti he para te menge etew he ebpenilbi te \sc Nengazen\sc*. \c 24 \s1 Edezeetan te \sc Nengazen\sc* is Kelibutan \p \v 1 Pemineg kew! Edezeetan te \sc Nengazen\sc* is kelibutan taman te kenè en heini egkepulusan, ibpeyapat din is menge meǥinged kayi. \v 2 Sevaha zà is egkepeveyaan te langun–memumuhat etawa meǥinged, egalen etawa suluǥuen, ebpememelegyà etawa ebpememasa, ebpeutang etawa ed-utang. \v 3 Egkepurung egkezeeti is kelibutan ne wazè en egkesamà kayi he menge azen. Egkehitavù heini su iyan is \sc Nengazen\sc* migkaǥi kayi. \v 4 Egkemezahan wey ebadtik is tanà. Ebmeluya is menge etew te tivuuk he kelibutan, ragkes en is dungganen he menge etew kayi te kelibutan. \v 5 Midremerikan is kelibutan te menge meǥinged kayi, su wazè dan tumana is menge kesuǥuan wey menge sulunuzen he ibpesunud te Megbevayà. Midrapas dan is wazà pidtemanan he kebpekid-uyun te Megbevayà kandan. \v 6 Umbe, edrewakan te Megbevayà is kelibutan, ne televaken heini te menge meǥinged kayi tenged te menge salè dan. Edezeetan sikandan he iring te ebinsulan te hapuy, ne zeisey zà is egkesamà kandan. \v 7 Egkeǥangu is menge paras ne egkaamin is binu. Egkengeseeng is ebpemenlipeylipey, \v 8 ne kenè en egkezineg is egkezumahan te kelipey he tukar te menge tamburin wey menge alpa, wey is ugyab te menge etew he edsilibra. \v 9 Kenè en egkezumahan te kanta is ked-inum dan, ne ebmepait is inumen dan. \v 10 Egkevengkag is inged ne kenè en heini egkepulusan. Kada valey ne edlekevan is gemawan din su para wazà ebpekeseled. \v 11 Ebpemengulahì is menge etew ziyà te menge zalan su ebuyù dan te vinu. Is kelipey zan egkeliwanan te kegkeseeng. Wazè en kelipey kayi te kelibutan. \v 12 Egkevengkag is inged ne kenè en egkepurungan, ne egkengeǥevà is menge pultahan kayi. \v 13 Deisey zà is menge etew he egkesamà kayi te langun he menge nasyun kayi te kelibutan, egkeiring te ulibu etawa paras he rerawen dà is egkesamà. \v 14 Is egkesamà he menge etew ne ebpemen-ugyab te kegkelipey zan. Is diyà te edsenlepan idsangyew zan is kegkemekeǥeǥehem te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Umbe, is menge etew ziyà te edsilaan wey is diyà te menge veyvey te zaǥat, ereg sikandan he edalig te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel. \v 16 Egkezineg is kanta ziyà te kinemeziyuan he vahin te kelibutan he edhenduen te, “Edeliǥen is Metazeng he Megbevayà!” \p Piru mekehizuhizu a su midluyahan a. Su mibpedayun gihapun is kedluib te menge meluiven he menge etew. \v 17 Sikiyu is menge etew kayi te kelibutan, kegkahandek, budsi, wey litag is edtaǥad keniyu. \v 18 Is ebpelaǥuy su egkahandek, ne egkeulug diyà te vudsi ne is egawas puun dutun te vudsi ne egkelitag. \p Edtanà is mereǥes he uzan, ne egkehuyung is pundasyun te kelibutan. \v 19 Ebeka is tanà ne egketevì heini. \v 20 Ebpekeziregdireg heini iring te egkelangut. Egkehuyung heini he iring te lawig he egkesuǥat te keramag. Egkeveǥatan heini tenged te salà, ne egkezeetan ne kenè en ebpekeuman ebpekeenew. \p \v 21 Dutun he timpu edsilutan te \sc Nengazen\sc* is mekeǥeǥehem he menge linimbag diyà te langit, wey is menge hadì dini te kelibutan. \v 22 Edtiǥumen sikandan diyà te vudsi iring te menge pinirisu. Ebpirisuwen sikandan, ne edsilutan keuzemà. \v 23 Ebmerusirem is andew wey vulan su edhadì is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem diyà te Buvungan he Zion diyà te Jerusalem. Ne zutun egkezayag is gehem din diyà te etuvangan te ebpemendumala te menge etew zin. \c 25 \s1 Ereg he Edeliǥen is \sc Nengazen\sc* \p \v 1 \sc Nengazen\sc*, iyan ka Megbevayè ku! Edalig a wey ebeǥey te zengeg kenikew su utew egkein-inuwi is menge mibpemeelan nu. Midtuman nu is menge pelanu nu he midhimu nu zengan te nehuna he timpu. \v 2 Mibengkag nu is binerengbeng he menge inged te menge etew ziyà te zuma he menge nasyun. Midrundus nu is melig-en he menge vahin te inged dan, ne kenè en heini egkeuman egkevangun. \v 3 Umbe, ebeǥayan ka te zengeg te mekeǥeǥehem he menge etew, wey edtehuzen ka te mesipala he menge nasyun. \v 4 Iyan ka kes melig-en he eputà te menge pubri emun timpu te kedlised. Helungè ka emun timpu te vagyu wey gulavung. Su is kedsurung te mesipala he menge etew, iring te vagyu he ebpekesuǥat diyà te verengbeng, \v 5 wey iring te keinit diyà te disirtu. Piru impeengked nu is kulehian te menge etew ziyà te zuma he nasyun. Impeengked nu is kegkanta te mesipala he menge etew, iring te keinit te andew he naawà su nenggapun. \p \v 6 Kayi te Buvungan he Zion, ebpengandam is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem te sevaha he keemuran te para te langun he menge etew. Ne zutun metaam he menge keenen wey menge inumen is id-andam din. \v 7 Ne kayi zaan he vuvungan, id-awè te \sc Nengazen\sc* is kegkeseeng te menge etew ziyà te langun he menge nasyun. \v 8 Id-awà te Nengazen he MEGBEVAYÀ is gehem te kemetayen ne ebpunasen din is luhà te langun he menge etew. Id-awè din is keelezan te menge etew zin puun te tivuuk he kelibutan. Egkehitavù heini su iyan migkaǥi kayi is \sc Nengazen\sc* \p \v 9 Emun egkeulaula en heini, egkaǥi is menge etew te: “Iyan sikandin Megbevayè tew! Midsarig kiw kandin, ne midlibri kiw zin. Iyan sikandin \sc Nengazen\sc* he midseriǥan tew. Edlipey kiw wey edlipeylipey su midlibri kiw zin.” \p \v 10 Benar iyan, edtevangan te \sc Nengazen\sc* is menge etew ziyà te Buvungan he Zion, ne edsilutan din mulà is menge tig-Moab. Edtekutakan din sikandan iring te kedtekutaki te reǥami ne ebpesegdanen en he meredak. \v 11 Ebpenigudu zan para mekelingkawas sikandan keniyan te mezaat he kebpekesavuk iring te kebpenigudu kegkapeykapey te etew he ed-emparas. Piru minsan metau sikandan he ed-emparas, edlenezen dan gihapun te \sc Nengazen\sc*; ibpekevavè din sikandan is menge gelbuwen. \v 12 Ebengkaǥen din is metikang wey melig-en he menge verengbeng dan taman te ebpekepeyapat heini ziyà te tanà. \c 26 \s1 Kanta he Idalig te Megbevayà \p \v 1 Dutun he timpu, heini he kanta egkentahan diyà te Juda: “Melig-en en is inged tew. Is kedlibriya kenitew te Megbevayà ne iring te melig-en he verengbeng he nekeliǥuy kenitew. \v 2 Puwasi is menge pultahan te inged su wey mekeseled is metazeng he menge etew ziyà te menge nasyun, menge etew he mepezumdumahan te \sc Nengazen\sc*. \p \v 3 “Ebeǥayan nu, \sc Nengazen\sc* te kelinew he wazè din kurang is etew he iyan ka zekelà diyà te isip din, su midsarig sikandin kenikew. \p \v 4 “Layun kew sarig te \sc Nengazen\sc*, su is \sc Nengazen\sc* iyan endilungè tew te wazè din pidtemanan. \v 5 Benar iyan, ibpekevavè din is menge mepelevawen. Midezeetan din is menge inged dan taman te netempag heini ziyà te tanà. \v 6 Midtekutakan heini te menge pubri he menge dinaagdaag. \p \v 7 “Patag is dalan te menge metazeng, ne iyan ka is Metazeng he Megbevayà, mibpekeupiya kayi. \v 8 \sc Nengazen\sc*, edsunuzen dey is menge suǥù nu, ne midsarig key kenikew. Iyan penganduy zey he meveǥayi ka te zengeg. \v 9 Ebpengenduyen ku sikew ke timpu te mezukilem, te ebpuun te tivuuk he gehinawa ku. Tutuu he emun edhukuman nu is menge etew kayi te kelibutan, ne egketau sikandan te metazeng he kebpengungubpaan. \v 10 Minsan egkehizuwan nu is lalung he menge etew, wazà gihapun sikandan mebpenginenau te metazeng he kebpengungubpaan. Minsan diyà sikandan ed-ubpà te tanà te menge metazeng, edsigudu zan gihapun ebaal te mezaat, ne wazè dan kilelaa is kegkemekeǥeǥehem nu. \v 11 \sc Nengazen\sc*, andam ke en he edsilut kandan, iyan, wazè dan metueni heini. Petueni nu kandan \sc Nengazen\sc*! El-eleza nu sikandan pinaaǥi te kebpaahaa nu kandan te kebmahala nu te menge etew nu. Binsuli nu sikandan te hapuy is menge kuntada nu. \p \v 12 “\sc Nengazen\sc*, beǥayi key te meupiya he kebpkesavuk. Su is langun he nehimu zey nehimu zey tenged te tavang nu. \v 13 \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey, nezizalem key te gehem te zuma he menge egalen, piru iyan ke zà ed-ezapen dey. \v 14 Guntaan nemematey en sikandan ne kenè en sikandan egkeuyag. Midsilutan nu sikandan wey midezeetan nu; midhimu nu he melipati sikandan. \v 15 \sc Nengazen\sc*, impeiseg nu is kezekelà te nasyun dey; impemeluag nu heini pinaaǥi te kebpeiseǥa nu te menge zulunà kayi, ne nekeveǥey heini kenami te zengeg, \v 16 \sc Nengazen\sc*, mibmansu nu is menge etew nu, ne tenged te kedlised dan midangep dan wey mibpengumew-umew kenikew. \v 17 Neehè nu \sc Nengazen\sc* is kemeresayan dey. Iring key te vahi he ebeliliten he ebpekepengulahì tenged te utew mesakit. \v 18 Ebpekezag-es key te kesakit piru wazà batà he inlusad. Wazè dey egkehimu para kenà maaǥew is menge tanè dey, ne wazè dey zaan mezezeeti is menge etew kayi te kelibutan he menge kuntada zey. \v 19 Piru egkevanhew is menge etew nu he nemematey. Ed-enew sikandan is egkanta tenged te kelipey iring te zehemug emun meselem he ebpekeveǥey te keǥenew te tanà, sikew \sc Nengazen\sc* ebenhawen nu is menge minatey.” \p \v 20 Sikiyu is menge emurè ku te inged, seled kew ziyà te menge valey niw ne lelekeb kew. Eles kew zèpa taman te egkaawà is pauk te \sc Nengazen\sc*. \v 21 Su edhendini en sikandin puun te ubpeey zin su edsilutan din is menge meǥinged kayi te kelibutan tenged te menge salè dan. Ibpeǥawaǥawe en diyà te tanà is menge etew he mibpenhimetayan; ne kenè din en heini id-eles. \c 27 \p \v 1 Dutun he timpu, egemiten te \sc Nengazen\sc* is meǥarang wey mekeǥeǥehem he ispada zin te kedhimatey te Leviatan, kes edlayewlayew he langgam diyà te zaǥat. \p \v 2 Dutun daan he timpu, egkanta kew mehitenged te zekelà he sebpet he egkekuwa niw ziyà te pemuleey niw te paras. \v 3 Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, mid-etiman keniyan he pemuleey te paras. Layun ku heini ebinyaǥi. Ebentayan ku heini te maandew wey mezukilem su para wazà ebpekezezaat kayi. \v 4 Naawè en is pauk ku kayi he pemuleey. Piru emun duen egkeehè ku ziyà te kandin he zuǥiyen he zezeisey he menge kayu, egkuntedahan ku sikandin ne ebinsulan ku. \v 5 Piru egkelibri sikandin emun ebpekid-emiǥu sikandin kediey, ne edhangyù he pengelangi ku. \p \v 6 Egkeuma is timpu he zutun is menge tig-Israel, he menge kevuwazan ni Jacob, ebpendalid iring te pinemula. Ebpeneringsing heini wey ebpengevukad. Ebpemeǥas heini te mahabet ne ebpekeeneb te tivuuk he kelibutan. \v 7 Wazà siluti wey wazà penhimetayi te \sc Nengazen\sc* is menge tig-Israel iring te kedsiluti zin wey kebpenhimetayi zin te menge kuntada zan. \v 8 Impevihag te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin su iyan silut din kandan. Midsegseg din sikandan pinaaǥi te kegkesuǥata kandan te mevendes he keramag he ebpuun te edsilaan. \v 9 Wey zà sikandan egkepesaylu emun edrupeten dan is menge vatu he pemuhatè dan, ne ebekbeken dan heini, wey id-awè dan is menge tukud he simbulu te ed-ezapen he si Ashera, wey is menge pemuhatà he edtutungan dan te veyewà. \p \v 10 Nevengkag en is inged he neliǥuy te verengbeng. Nehimu en heini he mekevulungbulung iring te sibsivayan, ne wazè en ed-ubpà kayi. Nehimu zà heini he penebtavà wey himelayà te menge vaka. Ed-eminen edtebtava te menge vaka is menge zahun te menge subpang. \v 11 Ne hein nengeǥangu en haazà is menge subpang ne nengevadtì heini, ne ed-em-emuren te menge vahi su wey iketavun. Su is menge etew kayi he inged ne wazè dan kedsavut, kenà sikandan egkehizuwan te Megbevayà he mibaal kandan. \p \v 12 Emun egkeume en haazà, edtiǥumen te \sc Nengazen\sc* is menge Israilihanen puun te Wahig he Eufrates taman te zal-ug te Ehipto he iring te kedtiǥum te ginunas he trigu. \v 13 Dutun he timpu ibpezaǥing is mezaǥing he vudyung. Ne ebpemenlikù diyà te Jerusalem is menge Israilihanen he nekaantus te kegkevihaǥa kandan diyà te Asiria wey Ehipto. Ne ed-ezapen dan is \sc Nengazen\sc*, diyà te segradu he vuvungan diyà te Jerusalem. \c 28 \s1 Is Lalag Mehitenged te Samaria \p \v 1 Mekehizuhizu is Samaria, he henduen be te kuruna he vulak, he ibpegalbu te menge lelenguten he menge pengulu te Israel. Heini he inged diyà mekepelastar te uuzaran he suǥud, piru egkaawà is kekempet din iring te vulak he egkeǥangu. \v 2 Pemineg kew! Duen melig-en wey mekeǥeǥehem he nasyun he id-andam te Nengazen he ibpezezaat din te Samaria. Iring heini te ebpekezezaat he vagyu he egkelepikan te ǥiyew, wey iring te mevendes he zalem. \v 3 Edtekutakan is Samaria, he henduen be te kuruna he vulak, he ibpegalbu te menge lelenguten he menge pengulu te Israel. \v 4 Heini he inged diyà mekepelastar te uuzaran he suǥud, piru egkaawà is kekempet din iring te vulak he egkeǥangu. Segugunà heini egkezeeti. Iring te egkehuna egkelutui he menge beǥas te higus he edrupuen te ebpekaahà duen su egkeenen din. \p \v 5 Dutun he timpu, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, egkehimu he iring te mekempet he kuruna he vulak te nesamà he menge etew zin. \v 6 Ebeǥayan din is menge zatù te tinguhà te layun kebeǥey te hustu he kukuman. Wey ebeǥayan din te kevurut is menge sundaru he ebantey su wey kenà ebpekeseled is menge edsurung diyà te inged. \p \v 7 Piru ǥuntaan ebpemekeziregdireg te kegkelangut is menge memumuhat wey menge ebpeneuven he kenè en hustu is isip dan. Kenà egkesavut te menge ebpeneuven is ibpelewasan kandan, ne egkengesayep is menge memumuhat emun edhukum dan. \v 8 Neketambù is utè dan diyà te lemisahan dan, ne wazè en dutun lugar he wazà meremeriki. \v 9 Ne edriklamu zan pa mehitenged kediey he ke sikandan te: “Hengkey ves is ked-isipa zin kenitew, menge vatà he sikan pa lutasa? Maan is binatà is kebpenurua zin kenitew? \v 10 Emun ebpenurù sikandin utew zin en ebpurpurungi te ebpesavut is ibpenurù din.” \p \v 11 Ne ǥeina te kenà sikandan ebpemineg, ebpekidlalag is \sc Nengazen\sc* kandan pinaaǥi te kegemita zin te menge lumelengyawà he selakew en is kandan he kineǥiyan. \v 12 Iyan heini egkeǥiyen din: “Deyzey ke ebpekaangken kew te egkehimelayan niw ziyà te tanè niw. Piru kenè kew egkesuat he ebpemineg kediey.” \p \v 13 Umbe, ebpenuruen sikandan te \sc Nengazen\sc* ne ebpurungan din sikandan ebpenurùa. Ne nasì en sikandan ebpemekeurambak, egkengepelian, egkengelitag, wey egkengezekepan. \p \v 14 Umbe, sikiyu is memesudì he menge edumala kayi te menge etew ziyà te Jerusalem, pemineǥa niw is \sc Nengazen\sc*. \v 15 Su ibpehambug niw is kegkaǥi niw te, “Nekidsebutè key te kemetayen he kenè key zin kevuta, wey nekid-uyun key te iveyaan he kenè key zin ipehendiyà. Umbe kenè key egkekeizan minsan ebpekeuma is bangkit he iring te zalem, su midsarig key te menge ketetarù wey mid-endilung key ziyà te menge limbung.” \p \v 16 Umbe, iyan heini egkeǥiyen te Nengazen he MEGBEVAYÀ: “Pemineg kew! Idsavuk ku ziyà te Zion is batu he pundasyun; batu he egkeseriǥan, melig-en wey mevali. Is midtuu kandin ne kenà meǥègaanen te menge ebeelan dan. \v 17 Edhimuwen ku he sukud is hustu he kukuman ne edhimuwen ku he tuntun is ketazeng. Ibpelayap ku te vagyu wey ed-enuzen ku te zalem is kedtarùtarù he edseriǥan niw he iyan egkeendilungan niw. \v 18 Kenà ebpulus is kebpekidsebutè niw te kemetayen, wey is kebpekid-uyun niw te iveyaan. Su emun ebpekeuma is bangkit he iring te zalem, ne egkezeetan kew. \v 19 Layun heini ebpekeuma su kada andew, meselem wey mezukilem, ne edezaat heini keniyu.” \p Egkahandek kew emun egkesavut niw heini he menge lalag. \v 20 Su egkeiring kew te etew he edhizeǥà he kenà ebpekepengengeteng su mevavà is katri wey zeisey is malung din. \v 21 Siguradu he edsurung is \sc Nengazen\sc* iring te mibeelan din diyà te Buntud he Perazim wey ziyà te Suǥud te Gibeon. Edhimuwen din is kezeetan he kunaan te menge etew zin ke kenà egkehitavù. \p \v 22 Umbe, kenè kew en medwalìwalì, su kela ke ibpeiseg din pa is idsilut din keniyu. Su nezineg ku he impesavut te Nengazen he MEGBEVAYÀ he Mekeǥeǥehem he edezeetan din is tivuuk he tanà. \v 23 Purungi niw pemineǥa is egkeǥiyen ku. \v 24 Edsigudu zè be ed-eradu is ebasuk, ne kenè en ebpemula? \v 25 Kenè be emun egkaandam en is tanà he vevesukè din, ed-ezekan din heini te menge venì he nekedseselekawà para te kada pemuleey kayi, iring te menge penaket, trigu, barli, wey zuma pa? \v 26 Ebpenuruen te Megbevayà is ebasuk te hustu he ebeelan umbe egketuenan din ke hengkey is ereg he ebeelan. \v 27 Kenè din edliǥisen te ligid te kerumata zin is rinaǥun he menge penaket para meǥunas heini, kekenà, ebpenlempesan din dà heini. \v 28 Is trigu he ebeelan he supas, melemu egkerupet. Umbe kenè din heini edsiguduwan te egunas. Kerumata is igunas din kayi, piru ebpekeventayan din he kenà heini egkengerupet. \v 29 Heini he ketau ebpuun diyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. Utew meupiya is sambag din wey utew egkein-inuwi is ketau zin. \c 29 \s1 Is Lalag Mehitenged te Jerusalem \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mekehizuhizu is Jerusalem, kes inged he mid-ubpaan ni David! Edtulung edsilibra te menge pista is menge meǥinged kayi kada tuig, \v 2 piru edsurungen ku heini, ne ebpemekesineǥew wey ebpemenhulùhulù haazà is menge meǥinged. Ne edhimuwen ku haazà is tivuuk he inged he iring te pemuhatà he egkepenù te lengesa. \v 3 Ebpeliǥuyan ku is inged he Jerusalem. Ne ebpeveelan ku te menge turi-turi he veyeey te edsurung kayi, ne ebdtembuan ku te tanà is kilid te verengbeng su wey meǥampan heini. \v 4 Egkezeetan heini, ne egkeiring te ǥimukud he ebpengumew, iyan, ebpekenaasnaas dà diyà te zizalem te tanà. \v 5 Piru ziyà te huziyan he timpu is mahabet he menge kuntada zin, egkeiring te eliyavuk etawa ukap he idlayap te keramag. Egketik-ew zà heini egkehitavù diyà te kandan. \v 6 Edtentenuzan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem is Jerusalem, ne ebpekeuma sikandin he zuen ruǥung, linug, dekelà he keǥurub, eribpures, bagyu, wey edriyubriyub he hapuy. \v 7-8 Egkahanew iring te teǥeinep is mahabet he menge nasyun he nekidtebek te Jerusalem wey mibengkag te verengbeng kayi. Egkeiring sikandan te etew he neketeǥeinep he egkaan, piru kegkepukew zin ne egkevitil pa sikandin, etawa iring te etew he neketeǥeinep he ed-inum, piru te kegkepukew zin ne egkemezahan pa sikandin.” \p \v 9 Sikiyu is menge tig-Juda, liveǥa niw is isip niw wey tinulebung kew. Sebpengi niw is menge mata niw ne mebpekelakap kew. Pelelangut kew piru kenà pinaaǥi te vinu, diregdireg kew piru kenà tenged te visa te vinu. \v 10 Su impelipezeng kew te \sc Nengazen\sc*. Midtembunan din is menge ulu niw wey menge mata niw he iyan is menge ebpeneuven diyà te keniyu. \p \v 11 Su ziyà te keniyu, heini is langun he impezayag keniyu iring te libru he siradu. Ne emun ibpevasa heini te etew he metau he ebasa, ne ke sikandin te, “Kenè ku heeyan ebesahan su siradu.” \v 12 Ne emun ibpevasa nu te kenà metau he ebasa, ne ke sikandin te, “Kenà a metau he ebasa.” \p \v 13 Migkaǥi is Nengazen te, “Heini he menge etew ziyè dà te vèbè dan is kedeliǥa wey kebeǥayi zan kedì te zengeg, piru meziyù kayi te kedì is gehinawa zan. Ne is ked-ezapa zan kedì, ne tenged dà te edtumanen dan is kandan dà he sulunuzen. \v 14 Umbe, ed-umanan ku edhimuwa heini kayi te menge etew is ebpekedsusunud he menge egkein-inuwan he menge vaal ku. Id-awè ku is ketau te menge uluwanen wey is kedsavut te menge metau.” \p \v 15 Mekehizuhizu kew is nenigudu para mekeeles diyà te \sc Nengazen\sc* is menge pelanu niw. Mibeelan niw is menge vuluhaten niw ziyà te merusirem, ne ke sikiyu te, “Wazà ebpekaahà wey egketau te ebeelan tew.” \v 16 Menge tulebung kew! Ed-isipen niw he iring te ziniyun is mendiziyun. Ebpekekaǥi ve is bineelan diyà te mibaal zuen te, “Kenè ke iyan mibaal kedì?” Ebpekekaǥi vè is diniyun diyà te midiyun duen te, “Kenè ka metau?” \p \v 17 Kenà egkeuǥet ne egkehimu is ketelunan diyà te Lebanon he uuzaran he pemuleey, ne is uuzaran he pemuleey iyan egkehimu he ketelunan. \v 18 Dutun he timpu, is bengel ebpekezineg en te menge lalag he ebesahan diyà te libru. Ne is lakap he merusirem dà is egkeehè din ne ebpekeehè en. \v 19 Ed-uman edlipey is kenà menge mepelevawen wey is menge egkengeey-eyuwan tenged te \sc Nengazen\sc*, he Waǥas he Megbevayà te Israel. \v 20 Su egkaawè en is menge mesipala wey menge mesudì he menge etew. Ebpematey is langun he zekelà diyà te gehinawa zan is kebaal te salà \v 21 ragkes is langun he ebpen-ulug te kewusa, is edtuis te ketazeng diyà te hukmanan, wey is menge tistiǥus he edtarùtarù su para kenà mevaǥayì te hustu he kukuman is wazà mekesalà. \p \v 22 Umbe is \sc Nengazen\sc*, is Megbevayà he midlibri ki Abraham, migkaǥi mehitenged te menge kevuwazan ni Jacob, ke sikandin te, “Puun guntaan, wazè en ereg he igkeeled dan wey wazè dan en igkahandek. \v 23 Su emun egkeehè dan is menge vaal ku para kandan, ne edtehuzen e zan is Waǥas he Megbevayà ni Jacob, ne egkilelaan dan is kegkewaǥas ku. Igkahandek e zan is Megbevayà te Israel. \v 24 Is menge egkeliveg ebpekesavut en te tutuu, ne is layun ebegulbul ne igkelipey zin en is kebpenurua kandin.” \c 30 \s1 Is Neuyunan te Juda wey Ehipto he Wazà Pulus \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mekehizuhizu is menge anak ku he menge mesinukulen. Mibpelanu sikandan te menge pelanu he supak te egkesuatan ku. Nekid-uyun sikandan te zuma te kandan dà he ketau, ne kenà kediey. Umbe mid-iseg medekelà is salè dan. \v 2 Midhendiyà sikandan te Ehipto su ebpelavan dan te hadì, ne wazè en sikandan mebpekisambag kedì. \v 3 Piru egkepeel-elezan dà sikandan dutun te kebpelavan dan te hadì te Ehipto. \v 4 Su minsan pa te nekeuma ziyà te Zoan wey Hanes is gehem te hadì te Ehipto, \v 5 egkepeel-elezan dà is menge tig-Juda su is menge etew ziyà te Ehipto wazè dan pulus. Wazà kayi igketavang kekenà, ebpekeveǥey zà sikandan te keelezan.” \p \v 6 Iyan heini menge lalag te Megbevayà mehitenged te menge langgam diyà te Negev: Ingkevayà te menge tig-Juda is sibsivayan he mereǥen he ibayà, he zuen menge erimaung, wey edhereg he menge uled, wey henduen be te ebpemenlayang. Igkarga zan te menge asnu wey menge kemilyu is menge ketiǥeyunan dan su igasa zan diyà te Ehipto he kenà ebpeketavang kandan. \v 7 Is tavang te nasyun he Ehipto, ne wazè din pulus. Umbe egngezanan ku heini te “Dragun he Midleku.” \p \v 8 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi te kedì te, “Genat ka, isurat nu ziyà te libru is egkeǥiyen ku he ebpekesuǥat te menge Israilihanen su wey zuen pengintutuu ziyà te menge etew te huziyan he timpu. Egkehimu heini he wazè din pidtemanan he pengintutuu te kelelalung dan. \v 9 Su menge mesinupaken sikandan, menge teruen, wey kenà egkesuat he ebpemineg te menge penurù ku. \v 10 Migkeǥiyan dan is menge ebpeneuven ku te, ‘Kenè niw en tudtula ziyà te kenami is impezayag te Megbevayà diyà te keniyu. Kenè key en keniyu keǥiyi te hustu. Iyan tudtula niw kenami is ebpekelipey kenami wey is menge nelewasan niw he kenà egkehitavù. \v 11 Awè kew ziyà te ibayè dey, kenè key keniyu elangi. Kenè key en keniyu tudtuli mehitenged te Waǥas he Megbevayà te Israel.’ ” \p \v 12 Umbe, migkaǥi is Waǥas he Megbevayà te Israel te, “Geina te inselikwey niw is menge lalag ku wey midsarig kew te kebpendaagdaag niw wey kebpenlimbung niw, \v 13 segugunè kew egkezeeti. Is salè niw egkeiring te veka te metikang he verengbeng. \v 14 Egkerupet kew iring te ziniyun he egkepurung egkerupet ne wazè en keving kayi he egkehimu he idsekilut te vaǥa ziyà te avu etawa idsekilut te wahig diyà te teleǥuey zuen.” \p \v 15 Migkaǥi pa is Nengazen he MEGBEVAYÀ, is Waǥas he Megbevayà te Israel te, “Likù kew kayi te kediey ne ipehulenè niw is gehinawa niw su edlibriyen ku sikiyu. Pekelinew kew ne sarig kew kedì su edlig-enan ku sikiyu. Piru kenè niw heini egkesuatan te ebaal. \v 16 Migkaǥi kew hinuun te, ‘Ebpeleǥuyan dey is menge kuntada zey pinaaǥi te menge kudà he mezesen he ebpelelaǥuy.’ Uya, ebpelaǥuy kew, piru edhuna pa he meǥaan is edal-as keniyu. \v 17 Is kebpenhulgà te sevaha kandan ne ibpekepelaǥuy te nengkelibu he menge sundaru niw. Ne is kebpenhulgà te lelima kandan ibpekepelaǥuy niw te langun. Egkeiring kew te tukud te bendirà he sebsevaha zà diyà te puntur te vuntud.” \p \v 18 Piru edtaǥad is \sc Nengazen\sc* te ked-uvey niw ziyà te kandin su para ikepeehè din is hizu zin keniyu. Andam sikandin he ebpaahà te kegkeipeng din keniyu. Su is \sc Nengazen\sc*, metazeng he Megbevayà, ne utew zeyzey is langun he midsarig diyà te kandin. \v 19 Sikiyu is menge etew ziyà te Zion he menge meǥinged diyà te Jerusalem, kenè kew en ebpekeuman ebpekesineǥew! Egkehizuwan kew te \sc Nengazen\sc*, emun ebpetavang kew kandin. Emun egkezineg din is pengemuyù niw, ne edtevaken kew zin. \v 20 Minsan imbeǥey te \sc Nengazen\sc* keniyu is kemeresayan wey kelised he henduen be te iyan en heini keenen niw wey inumen niw, iyan sikandin is menunudlù niw ne kenè kew zin en human ed-elesan. Egkeehè niw sikandin \v 21 wey egkezineg niw is laǥeng din he iyan egiya keniyu ziyà te hustu he zalan, minsan hendei kew. \v 22 Igkeremerik niw en is menge ed-ezapen niw he mibpekeplaan te pelata wey vulawan. Idtimbag niw heini iring te meremerik he terapu, ne egkaǥi kew te, “Kenè ku en sikiyu egkesuatan te ed-ahà!” \v 23 Ebeǥayan kew te \sc Nengazen\sc* te uzan dutun te timpu te kebpemula, ne ed-uzaren kew. Dutun he timpu ebpenabtab is menge ayam niw ziyà te meluag he menge penebtavà. \v 24 Is menge vaka niw wey menge asnu he para te id-eradu, ebpenabtab te igketaami zan he kumpey. \v 25 Dutun te andew te kebpenhimetayi te menge kuntada niw wey kedrundusa te menge turi zan, edtudà is wahig diyà te kada metikang he vuntud wey vuvungan. \v 26 Is kerayag te vulan egkehimu he iring te kerayag te andew, ne is kerayag te andew ne kepipitu egketakep, iring kerayag te kerayag te pitu he andew he impedtempuwà. Egkeulaula heini zutun te timpu te kebewii te \sc Nengazen\sc* te menge palì he nehimu tenged te kedletiguwa zin keniyu te menge etew zin. \p \v 27 Pemineg kew! Edhendini is \sc Nengazen\sc* he ebpuun diyà te meziyù he utew egkepauk, ne neliǥuy sikandin te evel. Is menge lalag din he egkezumahan te pauk he henduen be te edriyubriyub he hapuy. \v 28 Is gehinawa zin iring te zalem he teǥelieg. Edezeetan din is menge nasyun he henduen be te ebpesiriyen din iring te trigu. Iring sikandan te uyaǥen he mibusalan wey miguyud. \v 29 Piru sikiyu is menge etew te Megbevayà egkanta kew mulà iring te layun niw ebeeli zutun te mezukilem he edsilibrahan niw is pista te kebeǥayi te \sc Nengazen\sc* te zengeg. Edlipey kew mulà iring te menge etew he ebmartsa he egkumpas te zaǥing te pulalà dutun te kedhendiyè dan te Buntud te \sc Nengazen\sc* te ked-azap kandin te vatu he endilungà te Israel. \v 30 Ibpezineg te \sc Nengazen\sc* is mezaǥing he laǥeng din, wey ibpeehè din is belad din he andam en he edsilut tenged te utew zin kegkepauk. Egkezumahan heini te edriyubriyub he hapuy, egketik-ew he kedtanà te uzan, kebpenruǥung wey kebpengilat, wey ked-uzan te ǥiyew he iring kengezekelà te menge vatu. \v 31 Siguradu he egkahandek is menge tig-Asiria emun egkezineg dan is laǥeng te \sc Nengazen\sc*. Ebpurungan din sikandan edsiluti. \v 32 Edsurungen din sikandan. Ne kada sikandan edlegkuta te \sc Nengazen\sc* ne eduyuǥan haazà te zaǥing te tamburin wey alpa. \v 33 Neuǥet en he naandam is lugar he zutun ebinsuli is hadì te Asiria. Meluag wey mezalem heini he lugar, ne zutun dekelà is hapuy wey kayu he tavun. Is gehinawa te \sc Nengazen\sc* he iring te edriyubriyub he esupri ne iyan ebpekeregreg duen te tavun. \c 31 \s1 Mekehizuhizu is menge Etew he Midsarig te Ehipto \p \v 1 Mekehizuhizu kew is mibuyù te tavang diyà te Ehipto. Midsarig kew te meǥaan he menge kudè dan, mahabet he menge kerwahi zan, wey memezesen he menge pereuntud dan te kudà. Piru wazè kew midsarig te \sc Nengazen\sc*, he Waǥas he Megbevayà te Israel, ne wazè kew mebuyù te tavang din. \v 2 Tenged te ketau te \sc Nengazen\sc*, ne ibpaaǥi zin is kezeetan; ne kenè din ebelvelewanan is nekaǥi zin. Edsilutan din is pemilya te lalung he menge etew wey is menge midtavang kandan. \v 3 Is menge Ehiptohanen menge etew zà ne kenè Megbevayà. Is menge kudè dan, ne kenà heini menge mulin-ulin, kekenà, iring ded te zuma he menge kudà. Emun edsilut en is \sc Nengazen\sc*, egkezeetan is Ehipto ragkes is menge nasyun he edtevangan kayi. Pudu heini egkezeeti. \p \v 4 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* kayi te kedì, “Wazà ebpekeeǥen te erimaung te kedawi te edewiyen din minsan ebpengulahì pa is menge ebantey zutun te edewiyen. Ne iring daan kediey, wazà ebpekeeǥen kedì te kedipinsahi ku te Buvungan he Zion. \v 5 Iyan a, \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, iyan a ebantey te Jerusalem he iring te tagbis he ebantey te salag din. Edipinsahan ku wey edlibriyen ku heini.” \p \v 6 Sikiyu is menge Israilihanen, likù kew en diyà te \sc Nengazen\sc* he midsupak niw. \v 7 Su egkeuma is timpu he idselikwey niw is tarù he menge ed-ezapen niw he pelata wey vulawan, he mibeelan niw tenged te mekesesalè kew. \p \v 8 Ebpematey is menge tig-Asiria, piru kenà tenged te ispada te etew. Ebpeleǥuyan dan is tebek, ne egkehimu he menge uripen is menge vetan-en kandan. \v 9 Ebpemelaǥuy is menge sundaru zan tenged te utew zan kegkahandek ne ebpekedsusuwey is menge upisyal zan emun egkeehè dan is bendirà te menge kuntada zan. Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, he egkeregreg is hapuy zin diyà te Zion, kes inged he Jerusalem. \c 32 \s1 Is Metazeng he Hadì \p \v 1 Duen keuzemà hadì he metazeng, ne is menge upisyal zin, wazà egkevintahaan diyà te kedumala zan. \v 2 Is kada sevaha kandan egkehimu he iring te endilungà emun duen mevendes he keramag wey bagyu. Egkeiring daan sikandan te zezeisey he wahig he midtudà diyà te disirtu, wey alung te zekelà he vatu ziyà te meinit wey memaza he lugar. \v 3 Ebpen-ehè en wey ebpemineg en is menge etew te Megbevayà. \v 4 Is meǥègaanen ebpurung en ed-isip-isip su wey zin metueni ke hengkey is ereg he ebeelan din. Is etew he kenà egketau ke hengkey is egkeǥiyen din, ebpekekaǥi en te hustu wey keladu. \v 5 Is menge tulebung kenè en ebeǥayan te zengeg, ne is menge limbungan kenè en edtehuzen. \v 6 Su tinulebung is egkeǥiyen te tulebung, ne is mezaat he isip din dutun is pelanu te kebaal te vaal he kenà sungkad te egkesuatan te Megbevayà, tarù is menge lalag din mehitenged te \sc Nengazen\sc*, wey kenè din edseǥipaan is menge egkevitil wey egkemezahan. \v 7 Mezaat is menge paaǥi te limbungan he etew. Ed-isip sikandin he edezeetan din is menge pubri pinaaǥi te kedtarùtarù, minsan dutun te timpu he ebuyù te hustu he kukuman is menge pubri. \v 8 Piru sikan is etew he tutuu he dungganen ebpelanu te kebaal te dungganen he menge vaal, ne edtumanen din heini layun. \p \v 9 Sikiyu is menge vahi he ebpeeyehey zà wey wazà igkeipeng, pemineǥa niw is egkeǥiyen ku ziyà te keniyu! \v 10 Subra zà he senge-tuig puun guntaan, ne ebpengerkeren kew en su kenè en ebpekeveǥas is paras, ne wazè niw egkepenrupù. \v 11 Kinahanglan he utew kew mahandek, is menge vahi he ebpeeyehey zà wey wazà igkeipeng. Luwasa niw is menge visti niw ne tetapis kew te saku. \v 12 Tebpia niw is kumeng niw tenged te kegkeseeng niw te egkehitavù te selebpeten he vevesukè niw wey pemuleey niw te paras. \v 13 Is tanà te menge etew ku edtuvuan dà te zuǥiyen he zezeisey he kayu wey menge sagbet. Ne egkaawà is melipayen he menge pemilya wey is inged he melipayen is menge etew zuen. \v 14 Is inged he mezakel zengan is mid-ubpà duen, ne kenè en maan ed-ubpaan. Is melig-en he menge vahin kayi, ebey-anan en. Is mibuntud-buntud wey turi kayi egkeiring te sibsivayan minsan keenu. Edriǥuriǥu kayi is menge asnu ne ebpemenabtab is menge langgam. \v 15 Egkehitavù heini taman te ibpehendini te kenitew is Mulin-ulin he ebpuun te langit. Ne is sibsivayan egkehimu he uuzaran he vevesukà. \v 16 Ne zutun te sibsivayan wey uuzaran he vevesukà, wazà pidtemanan te hustu he kukuman wey ketazeng. \v 17 Is beǥas te ketazeng iyan is meupiya he ked-ubpà, kelinew, wey kenà egkekeizan te wazè din pidtemanan. \v 18 Sikiyu is menge etew te Megbevayà, ebpekeubpè kew ziyà te melinawen he menge ubpeey, he meziyù te vangkit, ne wazà edsamuk keniyu. \v 19 Minsan egkezeetan is ketelunan wey egkengevengkag is menge inged tenged te ǥiyew he iring te menge vatu, \v 20 edtuvazan kew te Megbevayà. Layun egkevinyagì is menge pinemula niw, ne ebpekeuyayà he ebpenabtab is menge ayam niw ziyà te minsan hendei. \c 33 \s1 Edtevangan te Megbevayà is menge Etew Zin \p \v 1 Mekehizuhizu kew is menge ebpendezaat he wazà mekesaǥad he edezeetan. Mekehizuhizu kew is menge meluiven he wazà mekesaǥad he edluivan. Emun egkepasad en is kebpendezaat niw wey kebpenluib, ne iyan kew en maan edezeetan wey edluivan. \p \v 2 \sc Nengazen\sc*, kehizuwi key. Midsarig key kenikew. Lig-eni key kada andew, wey libriya key zutun te timpu te kelised. \v 3 Ebpemelaǥuy is menge etew emun egkezineg dan is daǥing te laǥeng nu he henduen be te ruǥung. Emun edhitindeg ka su edsilut ka ebpekedsusuwey is menge etew ziyà te menge nasyun. \v 4 Edtevanen is menge azen dan; egkeiring sikandan te pinemula he midterapan. \p \v 5 Is \sc Nengazen\sc*, lavew te langun! Su ziyà sikandin ed-ubpà te langit. Kenè din id-awà diyà te Jerusalem is hustu he kukuman wey ketazeng. \v 6 Edlig-enan kew zin dutun te keniyu he timpu. Layun kew zin edlibriya wey ebeǥayan kew zin te ketau wey keuluwanen. Is mahal he ketiǥeyunan niw iyan is kedtehuza niw te \sc Nengazen\sc*. \p \v 7 Pemineg kew! Is duma niw he menge mevurut nengulahì diyà te menge zalan is ebpetevang; edsineǥew is menge imbehedur niw su iyan suat dan he kenà maawà is kelinew. \v 8 Wazè en ebayà diyà te menge zalan; wazè en edriǥuriǥu zuen. Midsupak en is neuyunan ne wazè en beliya is menge tistiǥus kayi. Wazè en dutun etew he edtehuzen. \v 9 Nezeetan is tanà he Israel. Nengeǥangu is menge kayu ziyà te Lebanon, ne ke và dà etew ne neeled-eled heini. Neiring te sibsivayan is menge suǥud diyà te Sharon. Netaktak is menge zahun te menge kayu ziyà te Bashan wey Carmel. \v 10 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Iyan en heini timpu te kedwaleng ku, ne ebeǥayan a te zengeg te menge etew. \v 11 Sikiyu is menge tig-Asiria, wazà pulus te pelanu niw wey vaal niw. Is pauk niw he henduen be te egkeregreg he hapuy, ne iyan dà ebpekezezaat keniyu. \v 12 Egkevinsulan kew taman te egkeiring kew te apug. Egkeiring kew te zuǥiyen he zezeisey he kayu he ebpenempezen ne ebinsulan. \v 13 Sikiyu is menge meǥinged diyà te menge nasyun diyà te meziyù wey ziyà te uvey, pemineǥa niw ke hengkey is mibeelan ku wey kilelaa niw is kegkemekeǥeǥehem ku.” \p \v 14 Mibpengerker tenged te kekahandek is menge mekesasalà diyà te Zion. Egkaǥi sikandan te, “Is Megbevayà, iring te edriyubriyub he hapuy he kenà egkeuvukan. Hentei man kenitew is ebpekeubpà diyà te etuvangan te Megbevayà?” \v 15 Is ebpekeubpà dutun, iyan is etew he nengungubpaan he metazeng wey tutuu is menge lalag din, ne wazà mebpenapì, wey wazà medawat te sipsip. Wazà sikandin mebpekiduma te mibpelanu te kebpemenhimatey wey te kebaal te zuma pa he mezaat he menge vaal. \v 16 Iyan heini ked-etew te menge etew he ebpekelingkawas te vangkit, ne iring te ziyè dan med-ubpà te metikang he menge lugar, ne iyan egkehimu he endilungè dan is dezekelà he menge vatu. Ne kenà sikandan egkeewaan te keenen wey wahig. \p \v 17 Sikiyu is menge Israilihanen, egkeehè niw is sevaha he hadì he mekeǥeǥehem, he utew meluag is ginhedian din. \v 18 Egketenuzan niw is nehuna he mekahandekhandek he hitavù he zutun midhendiyà te keniyu is menge upisyal ziyà te Asiria, ne mibilang dan ke pira is menge turi niw, wey midsusi zan ke pira he menge azen is egkekuwa zan diyà te keniyu. \v 19 Piru kenè niw en egkeuman egkaahà haazà is gelbuwen he menge etew he kenè niw egkesavut is kineǥiyan dan. \v 20 Ahàa niw is Zion, kes inged he zutun kiw edsilibra te menge pista. Heini he inged, egngezanan daan te Jerusalem, egkeehè niw he melinawen wey melig-en. Iring heini te melig-en he tulda, he kenà egkevazut is menge palpal zin wey kenà egkevidtew is menge hiket din. \v 21 Kayi he lugar ibpeehè te \sc Nengazen\sc* kenitew he mekeǥeǥehem sikandin. Is Jerusalem, egkeiring te sevaha he lugar he meluag is menge zezekelà wey zezeisey he menge wahig duen he edtudà, ne kenà ebpekehimu he edlayun duen is untuzà te menge kuntada. \v 22 Ebeelan heini te \sc Nengazen\sc* su iyan sikandin perehukum tew, perevaal te kesuǥuan tew, wey edhadì kenitew. Ne iyan sikandin edlibri kenitew. \p \v 23 Is Jerusalem guntaan, iring te untuzà diyà te zaǥat he nelugkà is menge hiket din wey menge layag, ne kenà egkevekar is menge layag din. Piru egkeuma is timpu he mahabet he menge azen is egkaaǥew te menge tig-Jerusalem diyà te menge kuntada zan. Umbe minsan is menge piang ne egkevehinan. \v 24 Dutun he timpu, wazà meǥinged diyà te Jerusalem he ebpekekaǥi te, “Deruwanen a.” Ebpeseyluwen te \sc Nengazen\sc* is menge salè dan. \c 34 \s1 Edsilutan te Megbevayà is menge Kuntada Zin \p \v 1 Uvey kew, is menge etew ziyà te menge nasyun, ne purung kew pemineg. Is tivuuk he kelibutan wey is langun he netaǥù kayi, kinahanglan he mebpemineg. \v 2 Su nepeukan te \sc Nengazen\sc* is langun he menge meǥinged diyà te menge nasyun; nepeukan din is menge sundaru zan. Umbe ebpurungan din sikandan edezeeti, ne ebpenhimetayan din sikandan is langun. \v 3 Kenè en idleveng is menge lawa zan, umbe edsengew is kemahù kayi, ne edranew is lengesa ziyà te menge vuvungan. \v 4 Egketunew is langun he ziyà te langit, ne egkelulun is langit iring te papil. Egkengeulug is menge vituen iring te neǥangu he menge zahun te paras wey higus he egketaktak. \v 5 Ne emun egkepasad en te egamit te \sc Nengazen\sc* is ispada zin diyà te langit, ne ebpenaug en sikandin diyà te Edom he zutun is menge etew he edezeetan din su edsilutan din sikandan. \v 6 Is ispada te \sc Nengazen\sc* egkelupit te lengesa wey tavà, egkeiring te egemiten te kedlapà te menge ibpemuhat he kambing wey kerehidu. Su ebpenhimetayan te \sc Nengazen\sc* is menge etew ziyà te Bozra ne pemuhat haazà diyà te kandin. Mahabet is ebpenhimetayan din diyà te zuma pa he menge inged diyà te Edom. \v 7 Ebpenhimetayan din daan is mekeǥeǥehem he menge etew he henduen be te menge tudu te vaka. Ebpeketambù diyà te tanè dan is lengesa wey tavà. \v 8 Su zuen timpu he idteǥana te \sc Nengazen\sc* he zutun ebelesan din is menge kuntada zin su edtevangan din is menge tig-Jerusalem. \v 9 Is menge zal-ug diyà te Edom, egkehimu he ispaltu, ne is tanà ne egkehimu he esupri. Is tivuuk he nasyun egkehimu he ispaltu he egkeregreg. \v 10 Ne kenà heini egkeevukan te maandew wey mezukilem. Is evel kayi edlipuwak te wazà pidtemanan. Wazè en ed-ubpà wey edsaǥad diyà te Edom taman te taman. \v 11 Ed-ubpaan dà heini te menge ekang wey menge uwak. Mibpelenuwan en te \sc Nengazen\sc* is ked-ewaa zin te purma wey taǥù kayi. \v 12 Egngezanan heini te, “Wazè din Pulus he Ginhedian.” Egkahanew is langun he menge ebpemendumala kayi. \v 13 Ebpenuvuan dà te menge zuǥiyen he zezeisey he kayu is binerengbeng he menge inged dan wey is melig-en he menge vahin kayi. Ne ed-ubpà dutun is menge ekang wey is leew he menge asu. \v 14 Is leew he menge langgam wey is dumezaas he menge langgam he henduen be te menge asu, ne ebpeked-uuma zutun. Is leew he menge kambing ebpengumew zutun te menge zuma zan, ne is menge langgam he mezukilem dà is kegawas dan, edhendutun su edhimeley. \v 15 Is menge ekang, edsesalag dutun, ed-impis, ebpesà, ne edipinsahan dan is menge pispis dan pinaaǥi te kedlekupi zan duen. Edhendutun daan is menge uwak he ebparisparis. \p \v 16 Ahaa niw is libru te \sc Nengazen\sc* ne vesaha niw. Wazà minsan hengkey he migkaǥi ku he kenà egketuman. Wazà minsan sevaha he egkaawà kayi he menge langgam, ne wazà sevaha kandan he wazè din paris. Su iyan heini kebayà te \sc Nengazen\sc*, ne iyan mismu sikandin edtiǥum kayi he menge langgam. \v 17 Inteǥana zin en is tanà he imbahin din te menge langgam. Ne egkaangken dan heini taman te taman, ne zutun dan ebpekeubpà te wazà pidtemanan. \c 35 \s1 Is Kelipey te menge Midlibri \p \v 1 Ke vè dà etew is disirtu etawa memaza he menge tanà, ne edlipey heini. Ebpemekar is menge vulak dutun te sibsivayan. \v 2 Iring heini te etew su egkanta zaan wey ed-ugyab te kegkelipey, ne ebpemekar is mahabet he menge vulak kayi. Ne egkehimu heini he mekempet iring te Buntud he Lebanon. Ne uuzaran heini iring te pemuleey iring te Carmel wey Sharon. Ne egkaahà dutun is gehem wey utew kegkelavew te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew. \p \v 3 Umbe, lig-eni niw is menge mibmeluya. \v 4 Kegiyi niw is menge egkahandek te, “Mebpekelig-en kew wey kenè kew mahandek. Ebpekeuma is Megbevayè niw su ebelesan din is menge kuntada niw, ne edlibriyen kew zin.” \v 5 Ne zutun ebpekeehè en is lakap wey ebpekezineg en is bengel. \v 6 Edlinglingketew en is piang iring te selazeng, ne egkulahì is emew tenged te kegkelipey zin. Ebugwak is wahig diyà te disirtu, wey edtudà is menge zal-ug pehendiyà te sibsivayan. \v 7 Is meinit he pantad egkehimu he wehiǥen, ne is memaza he tanà egkehimu he serebseb. Edtuvù is nekedseselekawà he menge sagbet diyà te menge lugar he ubpeey zengan te leew he menge asu. \v 8 Ebeelan dutun te disirtu is meluag he kersada, ne egngezanan heini te “Segradu he Zalan.” Wazà mekesesalà wey tulebung he ebpekeikul zutun. Su para zà haazà te menge etew he edsunud te menge paaǥi te Megbevayà. \v 9 Wazà menge erimaung wey minsan hengkey he kelasi te zumezaas he menge langgam he ebpekevayà dutun. Iyan dà ebpekeikul zutun is menge etew he midlibri te \sc Nengazen\sc*. \v 10 Heini is menge nevelukasan te \sc Nengazen\sc* edlikù sikandan diyà te Jerusalem is ebpemenganta. Melipayen dan layun; egkaawè en is menge seeng dan wey menge kegkerasey zan. \c 36 \s1 Midsurung te Tig-Asiria is Juda \r (2 Menge Hadì 18:13-27; 2 Cronica 32:1-19) \p \v 1 Hein ike-14 he tuig te kedhadì ni Hezekia ziyà te Juda, midsurung ni Hadì Senakerib he hadì te Asiria is langun he vinerengbeng he menge inged diyà te Juda, ne naaǥew zin heini. \v 2 Ne zutun te ziyà si Senakerib te Lakish, midsuǥù din is peremandar te menge sundaru zin duma te mahabet he menge sundaru he menge sakup din te kedhendiyà te Jerusalem te kebpekidhinguma ki Hadì Hezekia. Ne hein diyè en is peremandar te gawas te inged he Jerusalem, diyà sikandan mebpundu te uvey te veyeey te wahig he ebpuun diyà te egkezivavew he peneng, he ziyà dapit te zalan he ibpenhendiyà te pemìpiey. \v 3 Midhendiyà te kandin si Eliakim he anak ni Hilkia, te edumala te turuǥan, si Shebna he sikritaryu, wey si Joa he anak ni Asaf, he sineriǥan te menge libru te ginhedian. \v 4 Migkaǥi ziyà te kandan sikan is peremandar te menge sundaru te, “Keǥiyi niw si Hezekia he iyan heini egkeǥiyen duen te mekeǥeǥehem he hadì te Asiria: \p “Hengkey is edseriǥan nu? \v 5 Egkeisip nu ve he ebpekezaag ka te tebek pinaaǥi zà te lalag, ne kenà pinaaǥi te ebilidad wey zesen te menge sundaru nu? Hentei is edseriǥan nu he iyan ibpekidsulè nu kediey? \v 6 Iyan be is Ehipto? Heini he nasyun wey is hadì duen, iring dà te nevadtì he tuked he emun idtutuked nu ne ebpekepalì te belad nu. \v 7 Kela ke iyan egkeǥiyen nu kayi te kedì is iyan edseriǥan niw is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw. Kenè be imperundus nu man is menge simbahan he para kandin diyà te metikang he menge lugar ragkes en is menge pemuhatà kayi, ne migkeǥiyan nu is menge meǥinged diyà te Juda wey Jerusalem he kinahanglan he ziyè dan dà med-azap te sevaha zà he pemuhatà?” \p \v 8 Impelaus dutun te peremandar is lalag din, “Ne guntaan keǥiyi niw is hadì niw he zuen idhanyag kandin te egalen ku he hadì te Asiria. Ebeǥayan dey sikandin te 2,000 he menge kudà emun duen din daan 2,000 he pereuntud te kudà. \v 9 Wazè din igkesukul minsan te kinemevevaan he upisyal te egalen ku. Edsarig dà sikandin te Ehipto he ebeǥey kandin te menge kerwahi wey menge pereuntud te kudà. \v 10 Kunaan din buwa ke wazà a suǥua te \sc Nengazen\sc* te kedhendini te kedezaat kayi he nasyun? Iyan mismu is \sc Nengazen\sc* midsuǥù kedì te kedsurung wey kedezaat kayi he nasyun.” \p \v 11 Migkeǥiyan ni Eliakim, ni Shebna, wey ni Joa haazà is peremandar te sundaru te, “Deyzey ke iyan nu egemiten te kebpekidlalag kenami is kineǥiyan he Aramico, su egkesavut dey heini. Kenè ka kaǥi te Hebriyuhanen su egkezineg ka te menge etew he ziyà te menge verengbeng te inged.” \v 12 Piru midtavak haazà is peremandar te menge sundaru te, “Midsuǥù a te egalen ku he ibpetuenan is lalag din te langun he meǥinged kayi te Jerusalem, kenà diyè dà te keniyu wey te hadì niw. Sikiyu is langun, egkengevitil kew wey egkengemezahan kew zutun te timpu te kedsurunga zey keniyu. Egkeenen niw is tai niw wey ed-inumen niw is ihì niw.” \p \v 13 Ne zutun, midhitindeg haazà is peremandar te menge sundaru ne nemensag te Hebriyuhanen te, “Pemineǥa niw is migkaǥi te mekeǥeǥehem he hadì diyà te Asiria! \v 14 Iyan heini egkeǥiyen din: Kenè kew petuntu ki Hezekia. Kenè kew zin egkelibri puun te kegkesekupa ku keniyu! \v 15 Kenè kew petuntu kandin mehitenged te kedsarig te \sc Nengazen\sc*, emun egkaǥi sikandin te, ‘Siguradu he edlibriyen kiw te \sc Nengazen\sc*; heini is inged tew, kenè din ibeǥey ziyà te hadì te Asiria.’ \p \v 16 “Kenè kew pemineg ki Hezekia! Iyan heini egkeǥiyen te hadì te Asiria: Kenè kew en pekidtebek kediey; surindir kew en! Ne idtuǥut ku keniyu is kegkaan te veǥas te paras wey higus niw, ne ebpekeinum kew te wahig diyà te menge punduwè niw te wahig, \v 17 taman te edliku a is eduma keniyu pehendiyà te tanà he iring te tanè niw–tanà he zuen duen menge pemuleey te paras he ebpekeveǥey keniyu te vinu, wey zuen duen menge trigu he egkehimu he keuyaǥan niw. \v 18 Kenè kew pelimbung ki Hezekia emun egkaǥi sikandin te edlibriyen kew te \sc Nengazen\sc*. Duen be menge ed-ezapen diyà te minsan hendei he menge nasyun he nekelibri te menge meǥinged duen para kenà sikandan mezaag te hadì te Asiria? \v 19 Duen be nehimu te menge ed-ezapen diyà te Hamat, Arpad, wey Sefarvaim? Nelibri ve te menge ed-ezapen diyà te Samaria is tanè dan puun te gehem ku? Wazà daan! \v 20 Hentei te menge ed-ezapen kayi he menge nasyun is nekelibri te nasyun dan puun te gehem ku? Ne ebmenmenuwen man te \sc Nengazen\sc* is kedlibriya zin te Jerusalem puun te gehem ku?” \p \v 21 Piru wazà medtavak is menge etew su mibmandù si Hadì Hezekia he kenè dan medtavak. \v 22 Ne zutun mibindas ni Eliakim, ni Shebna, wey ni Joa is bisti zan tenged te kegkeseeng dan, ne midhendiyè dan te ki Hezekia ne midtudtul zan is menge lalag duen te peremandar te menge sundaru. \c 37 \s1 Mibpesambag si Hadì Hezekia ki Isaias \r (2 Menge Hadì 19:1-7) \p \v 1 Ne hein nezineg ni Hadì Hezekia is tudtul zan diyà te kandin, mibindas din is bisti zin ne midseluub sikandin te saku su ibpetuusan din is kedlalew zin, ne midhendiyà sikandin te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Ne impehendiyè din te ki Isaias he anak ni Amoz ensi Eliakim he edumala te turuǥan, si Shebna he sikritaryu, wey is lavew he menge memumuhat. Pudu sikandan mibivisti te saku. \p \v 3 Ne hein nekeuma zan diyà te ki Isaias, migkaǥi sikandan diyà te kandin te, “Iyan heini egkeǥiyen ni Hezekia: ‘Menge andew heini te zekelà he samuk! Edsilutan kiw wey ebpeel-elezan. Iring kiw te vahi he ed-anak he wazè din en desen te ked-ineǥed para ilusad is anak din.’ \v 4 Midsuǥù te hadì te Asiria is peremandar te menge sundaru zin te ked-undaunda te uuyag he Megbevayà. Kela ke seǥipaa te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu is mibpengaǥi zuen te peremandar te menge sundaru ne edsilutan sikandin tenged dutun, umbe pengemuyù ka para kenitew te nengesamà.” \p \v 5 Ne hein nekepasad he egkaǥi haazà is menge upisyal he midsuǥù ni Hadì Hezekia, \v 6 migkaǥi si Isaias diyà te kandan te, “Keǥiyi niw is egalen niw he si Hadì Hezekia he iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: Kenè ka mahandek te nezineg nu he ked-un-undaha kedì duen te menge sakup te hadì te Asiria. \v 7 Pemineg ka! Edtezinen ku is hadì te Asiria. Ebpekezineg sikandin te tudtul he ebpekepelikù kandin diyà te nasyun din. Ne zutun ibpehimetayan ku sikandin pinaaǥi te ispada.” \p \v 8 Ne hein nezineg duen te peremandar te menge sundaru te Asiria he mid-awè en diyà te Lakish is hadì dan, ne nekidtebek diyà te Libna, midtelukun sikandin diyà. \v 9 Ne si Hadì Senakerib he hadì te Asiria, duen nezineg din he tudtul he si Hadì Tirhaka he hadì te Etiopia, migenat en te kebpekidtebek kandin. Ne zutun, midsuǥù sikandin te menge menunudtulà diyà te ki Hezekia te kegkaǥi kayi he menge lalag: \v 10 “Kenè ka petuntu te ed-ezapen he edseriǥan nu emun egkaǥi sikandin te, ‘Kenè ku ibeǥey ziyà te hadì te Asiria is Jerusalem.’ \v 11 Pemineg ka! Iyan ka mismu nekezineg ke hengkey is mibeelan te menge hadì te Asiria ziyà te hapit langun he menge nasyun. Mibpendezeetan dan heini purungi. Ne sikew, egkeisip nu ve he egkelibri ka mulà? \v 12 Mibpendezeetan dengan te menge kepuun ku is menge inged he Gosan, Haran, Resef, wey is menge etew ziyà te Eden he ziyà te Telasar. Ne wazà mekelibri kandan is menge ed-ezapen dan? \v 13 Duen be nehimu te menge hadì diyà te Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, wey Iva?” \s1 Is Pengemuyù ni Hezekia \p \v 14 Ne hein nepasad ni Hezekia te ebasa is surat he imbeǥey kandin duen te menge menunudtulà, midhendiyà sikandin te valey te \sc Nengazen\sc* ne mibekar zin haazà is surat diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Ne nengemuyù sikandin te, \v 16 “\sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, he Megbevayà te Israel he ebpimpinuu ziyà te pinuuwè din te kedhadì diyà te teliwazà te menge kirubin, iyan ke zà Megbevayà he edumala te langun he menge ginhedian kayi te kelibutan. Mibeelan nu is langit wey is kelibutan. \v 17 \sc Nengazen\sc*, pemineg ka, ne tengtengi nu is langun he nehitavù. Pemineǥa nu is langun he migkaǥi ni Senakerib te ked-undaunda kenikew te uuyag he Megbevayà. \v 18 Tutuu, \sc Nengazen\sc*, he mibpendezeetan te menge hadì diyà te Asiria is mahabet he menge nasyun, \v 19 wey is menge ed-ezapen dan pinaaǥi te kebpenimbaǥa zan kayi ziyà te hapuy. Su kenà heini tutuu he menge Megbevayà, kekenà, menge vatu zà wey menge kayu he vineelan te etew. \v 20 Umbe ǥuntaan, \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey, libriya key puun te ǥehem te menge tig-Asiria, su para metueni te langun he ginhedian kayi te kelibutan he iyan ke zà \sc Nengazen\sc* he Megbevayà.” \s1 Is Kegkezeeti ni Hadì Senakerib he hadì te Asiria \r (2 Menge Hadì 19:20-37) \p \v 21 Ne mibpeuwit te lalag si Isaias he anak ni Amoz diyà te ki Hezekia he edhenduen te: Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: Geina te nengemuyù ka mehitenged ki Hadì Senakerib he hadì te Asiria, \v 22 iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he ebpekesuǥat diyà te kandin: “Ed-engitan ka wey edsudien ka te menge meǥinged diyà te Zion, he inged he Jerusalem. Ebpemengelengkeleng sikandan is ed-undaunda kenikew zutun te kebpelaǥuy nu. \v 23 Hentei is mid-insultuwan nu wey edwelwelien? Hentei is midhenggeran nu wey mibpehembuǥan? Kenè be iyan a is Waǥas he Megbevayà te Israel? \v 24 Pinaaǥi te menge suluǥuen nu, midsudì a kenikew. Migkaǥi ke pa te, ‘Pinaaǥi te mahabet he menge kerwahi ku netekezeg ku is metikang he menge vuntud, is puntur te menge vuntud he Lebanon. Mibpemiley ku is kinetewisan he menge kayu he sidru kayi wey is kinemeupiyahan he menge sipris. Nekeuma a ziyà te puntur kayi he zuen duen merapung he menge kayu. \v 25 Nekepekalut a te menge teheb diyà te zuma he menge lugar, ne nekeinum a puun dutun he menge teheb. Tenged te kedsaǥad ku, nemezahan is menge wahig diyà te Ehipto.’ \p \v 26 “Tutuu iyan he mibpemengkag nu is binerengbeng he menge inged. Piru wazè nu ve metueni he siak, is Megbevayà, neuǥet en he imbanglis ku is kegkeul-ulaha kayi? Neuǥet en diyà te pelanu ku is kegkeul-ulaha kayi ne ǥuntaan edtumanen ku en heini. \v 27 Is menge meǥinged diyà te menge inged he mibpemengkag nu, naawè en is desen dan; nahandek sikandan wey nepeel-elezan. Neiring sikandan te menge sagbet diyà te pemuleey he meǥaan dà egkeǥangu dutun te kedtuvù dan etawa iring te menge sagbet he nenuvù diyà te atep he seǥuǥunè dà egkeǥangu zutun te kedtuvù dan. \p \v 28 “Piru netuenan ku is langun mehitenged kenikew, ke hendei ka ed-ubpàubpà, etawa hendei ka ebpuun wey ebpevayà, wey ke hengkey is igkepeuki nu kediey. \v 29 Su nezineg ku is kegkepeuki nu kedì wey is kebpehambug nu, egkew-itan ku is izung nu wey ebusalan ku is bèbè nu, ne eguyuzen ku sikew ziyà te zalan he mibeyaan nu, su wey ka mekelikù diyà te ebpuunan nu.” \p \v 30 Ne migkeǥiyan ni Isaias si Hezekia te: Iyan heini tuus he edipinsahan te \sc Nengazen\sc* is Jerusalem te kedezaat te menge tig-Asiria: Guntaan he tuig is egkekaan niw, iyan is menge veǥas te pinemula he nenuvù dà, ne ed-ilis he tuig iyan is beǥas te menge pinemula he nenuvù diyà te midtuvuan duen te nehuna. Piru te iketelu he tuig, ebpekepemula kew en te trigu ne ebpekeraǥun kew en. Ebpekepemula kew en daan te paras ne ebpekekaan kew te veǥas kayi. \v 31 Ne ziyà te Juda, sikiyu is nengesamà he uuyag ed-uswag kew iring te pinemula he mibpurung mebpendalid ne ebpemeǥas. \v 32 Su zuen egkengesamà he uuyag he ebpekepeyapat he ebpuun te Jerusalem, diyà te Buvungan he Zion. Ne kenà duwazuwa is kedtumana kayi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \p \v 33 “Ne iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* mehitenged te hadì te Asiria: Kenà sikandin ebpekeseled diyà te inged he Jerusalem wey kenè din heini egkepanà. Kenà sikandin ebpekeuvey kayi he kekelasag etawa kenà sikandin ebpekesurung kayi zuma te menge etew zin he edliǥuy kayi. \v 34 Edlikù sikandin diyà te mibpuunan din, he ed-uman ed-ikul ziyà te zalan he mid-ikul zin. Kenà sikandin ebpekeseled kayi he inged. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 35 Edipinsahan ku wey edlibriyen ku heini he inged para meveǥayi a te zengeg wey tenged te penaad ku ki David he suluǥuen ku.” \p \v 36 Ne zutun midhendiyà is belinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* te kampu te menge tig-Asiria ne migerè din is 185,000 he menge sundaru. Ne hein meselem en, ked-enew zuen te nesamà he menge uuyag, neehè dan is utew mahabet he nemematey. \v 37 Tenged kayi mid-ulì si Senakerib diyà te Nineve ne zutun med-ubpàubpà. \p \v 38 Ne sevaha he andew, zutun te edsimba si Senakerib diyà te simbahan te ed-ezapen din he si Nisroc, midhimetayan sikandin te zezuwa he anak din he maama he si Adramilec wey si Sharezer pinaaǥi te ispada. Ne mibpelaǥuy sikandan diyà te Ararat. Ne is anak din he si Esarhadon iyan mid-ilis kandin te kedhadì. \c 38 \s1 Nezeruwan si Hezekia \r (2 Menge Hadì 20:1-11; 2 Cronica 32:24-26) \p \v 1 Dutun he timpu, nezeruwan si Hezekia ne henduen be te ebpatey en. Midhendiyà te kandin is ebpeneuven he si Isaias he anak ni Amoz ne migkaǥi te, “Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he veeli nu en is egkesuatan nu te ebaal su kenè ke en egkeulian, kekenà, ebpatey kad.” \v 2 Ne hein nezineg haazà ni Hezekia, midsinaru sikandin diyà te elavat ne nengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc* \v 3 Ke sikandin te, “\sc Nengazen\sc*, tentenuzi nu is kegkemepezumdumahan ku kenikew kayi te kebpengungubpaan ku, nenilbi a kenikew te ebpuun diyà te gehinawa ku, wey meupiya is baal ku ziyà te etuvangan nu.” Ne utew sikandin nekesineǥew. \p \v 4 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Isaias \v 5 he medlikù sikandin diyà te ki Hezekia ne keǥiya zin heini: “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*, sikan is Megbevayà te kepuun nu he si David; ke sikandin te, ‘Nezineg ku is pengemuyù nu wey neehè ku is menge luhè nu. Ne ed-umanan ku pa te 15 he tuig is untung nu. \v 6 Edlibriyen ku sikew wey heini is inged puun te gehem te hadì te Asiria. Ebpengelangan ku heini he inged. \v 7 Iyan heini tuus he ibeǥey ku he kemetuuzan he edtumanen ku heini is insaad ku: \v 8 Ibpelikù ku te sepulù he sigundu is alung te andew ziyà te urasan he mibpeveelan ni Ahaz.’” Ne netuman heini. \p \v 9 Iyan heini insurat ni Hadì Hezekia he hadì te Juda hein neulian sikandin te zaru zin: \v 10 Kunaan ku ke ebpatey ad he vetan-en e pa, ne kenà ad egkaawà diyà te lugar te menge minatey. \v 11 Kunaan ku ke kenè ku en egkaahà is \sc Nengazen\sc* kayi te kelibutan te menge uuyag, etawa kenè ku en egkaahà is menge etew kayi he kelibutan. \v 12 Hapit en egkahanew is untung ku iring te tulda te ebantey te kerehidu he inlayap te keramag. Kunaan ku ke egketamped en is untung ku iring te manggad he midtamped te mengengavel. Puun te meselem taman te mezukilem, edtaǥad a te kedtepusa nu te untung ku. \v 13 Wazà a mebpelavew is midtaǥad taman te meselem, ne egkeisip ku he ebpatey ad, henduen be te edrupeten te erimaung is menge tulan ku. Puun te meselem taman te mezukilem midtaǥad a he edtepusen nu en is untung ku. \v 14 Mibpetavang a he is laǥeng ku henduen be te kegkaǥi te tagbis he sayaw etawa dugwak. Midag-es a he is laǥeng ku henduen be te kegkaǥi te merepatik. Neveley is menge mata ku te kedlingehè ku ziyà te langit. Ke siak te \sc Nengazen\sc*, tevangi a kayi he kelised. \p \v 15 Piru hengkey pa is egkekaǥi ku? Midtavak e zin ne iyan mismu sikandin mibawì kedì wey a meulii. Ebpengungubpaan a he kenà ebpelavew tenged te mereǥen he neseǥazan ku. \p \v 16 Pinaaǥi kayi Nengazen, ebmelig-en is untung te etew, ne siak mismu, mibmelig-en a. Neulian a te kebewii nu kedì ne intuǥut nu he meuyag a. \v 17 Tutuu, he is kemeresayan ku para te keupiyaanan ku. Tenged te kebmahala nu kedì, midlibri a kenikew te kezeetan wey mibpesaylu a kenikew te menge salè ku. \v 18 Ebmenmenuwen ku is kedalig kenikew emun minatey ad? Is menge minatey kenè en ebpekezalig kenikew wey kenè en ebpekeperateng te kebmetinumanen nu. \v 19 Iyan dà ebpekezalig kenikew is menge uuyag iring te ebeelan ku ǥuntaan. Is kada lapis te kevuwazan ebpenudtul ziyà te edsunud he lapis te kevuwazan te kebmetinumanen nu. \v 20 \sc Nengazen\sc*, edlibriyen a kenikew, umbe seled te tivuuk he untung dey, egkanta key ziyà te valey nu he eduyuǥan te menge instrumintu. \p \v 21 Hein wazè pa meulii si Hezekia, migkeǥiyan sikandin ni Isaias he kepii zin te vinekbek he veǥas te higus is levag din wey meulii sikandin. \v 22 Ne mid-insà si Hezekia te, “Hengkey is tuus he tutuu he egkeulian a ne ebpekehendiyà a te valey te \sc Nengazen\sc*?” \c 39 \s1 Is menge Menunudtulà he Ebpuun diyà te Babilonia \p \v 1 Dutun he timpu nezineg ni Merodac Baladan he hadì diyà te Babilonia, he anak ni Baladan he neulian en si Hezekia te zaru zin. Umbe mibpeuwit sikandin te menge surat wey gasa ziyà te ki Hezekia pinaaǥi te menge menunudtulà. \v 2 Mibpurungan seǥipaa ni Hezekia is menge menunudtulà ne impeehè din kandan is menge azen diyà te teleǥuey zin te ketiǥeyunan, is menge pelata, menge vulawan, menge penaket, menge meupiya he klasi te lana, is menge ǥumaan din wey zuma pa he menge ketiǥeyunan din. Wazà minsan hengkey he ziyà te turuǥan din etawa ginhedian din he wazè din ipeehè kandan. \p \v 3 Dutun he timpu, is ebpeneuven he si Isaias midhendiyà te ki Hadì Hezekia ne mid-insà te, “Hendei ebpuun heeyan he menge etew, wey hengkey is kinahanglan dan?” Midtavak si Hezekia te, “Ebpuun sikandan diyà te meziyù he lugar, he Babilonia.” \v 4 Mid-insè pa haazà is ebpeneuven te, “Hengkey is neehè dan diyà te turuǥan nu?” Midtavak si Hezekia te, “Neehè dan is langun he ziyà te turuǥan ku. Wazà minsan hengkey he ketiǥeyunan ku he wazè ku ipaahà kandan.” \v 5 Ne zutun migkaǥi si Isaias diyà te ki Hezekia te, “Pemineǥa nu heini is lalag te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \v 6 Egkeuma is timpu he ed-uwiten diyà te Babilonia is langun he menge azen diyà te turuǥan nu, sikan is langun he netiǥum te menge kepuun nu he menge azen he kemulu pa taman en guntaan. Ne wazà egkesamà, migkaǥi is \sc Nengazen\sc*. \v 7 Ne is duma te huziyan he menge kevuwazan nu, ebihaǥen ne egkehimu sikandan he menge suluǥuen diyà te turuǥan te hadì te Babilonia.” \v 8 Mid-isip ni Hezekia he kenà haazà egkehitavù dutun te kandin he timpu, kekenà, duen kelinew wey wazà kezeetan dutun te uuyag pa sikandin. Umbe migkaǥi sikandin diyà te ki Isaias te, “Meupiya heeyan is menge lalag te \sc Nengazen\sc* he migkaǥi nu kedì.” \c 40 \s1 Is Kedlipey te menge Etew te Megbevayà \p \v 1 Migkaǥi is Megbevayà te, “Lipaya niw wey desiǥa is menge etew ku. \v 2 Lelaǥi niw te menayù is menge etew ziyà te Jerusalem. Tudtula niw kandan he nepasad en is kegkerasey zan wey nepesaylu en is menge salè dan. Su nezawat dan en is silut he para te langun he menge salè dan.” \v 3 Duen menunudtulà he ebpemensag diyà te sibsivayan. Ke sikandin te, “Endama niw is beyeey ziyà te sibsivayan he zutun ed-ikul is \sc Nengazen\sc*. Tendanga niw is dalan he ed-ikulen te Megbevayè tew. \v 4 Is kada lis-evu, edtembakan te tanà, ne is kada vuntud etawa buvungan, ne ebpenhayen, ragkes is menge lugar he ebpemukbuketur. \v 5 Ne ibpezayag is mekeǥeǥehem he kebpekiduma te \sc Nengazen\sc*, ne egkaahà heini te langun he menge etew. Su iyan mismu migkaǥi is \sc Nengazen\sc* kayi.” \v 6 Duen migkaǥi kayi te kediey te, “Wali ka!” Midtavak a te, “Hengkey is idwali ku?” Migkaǥi sikandin te, “Iwali nu he is langun he etew, ne iring te sagbet, ne is bentuǥan dan, iring te vulak te sagbet. \v 7 Is sagbet egkeǥangu ne egketaktak is menge vulak din su egkeremaǥen heini te keramag he ibpekeramag te \sc Nengazen\sc*. Tutuu he iring te sagbet is etew. \v 8 Is sagbet egkeǥangu ne egkengeulug is menge kevukad din, piru is lalag te Megbevayè tew ebpedayun te wazà pidtemanan.” \v 9 Sikiyu is edsangyew ziyà te Zion, is inged he Jerusalem te meupiya he tudtulanen, tekezeg kew ziyà te metikang he vuntud, ne pekezaǥing kew is edsangyew te meupiya he tudtulanen. Kenè kew mahandek he ebpemensag. Keǥiyi niw is menge etew ziyà te menge inged he sakup te Juda he nekeume en is Megbevayè dan. \v 10 Uya, nekeume en is Nengazen he MEGBEVAYÀ he mekeǥeǥehem, ne edhadì sikandin he mekeǥeǥehem. Ebpekeuma sikandin he ed-uwit te suhul he para te menge etew zin. \v 11 Ed-etimanen din is menge etew zin iring te ked-etiman te ebantey te menge kerehidu: Edsepipiyen din is dezeisey pa he menge kerehidu ne meelima sikandin he egiya zuen te menge telenati. \p \v 12 Hentei is ebpeketakes te zaǥat diyà te palad din wey ebpekesukud te langit pinaaǥi te kedrengawa kayi? Hentei is igkaahuk din diyà te tekesà is langun he tanà, etawa ebpekehimu he edtimbang te menge vuntud wey menge vuvungan? \v 13 Hentei is nesayud te isip te \sc Nengazen\sc* etawa ebpekepenurù kandin ke hengkey is ereg he ebeelan din? \v 14 Hentei is mibuyuan din te sambag para mekesavut sikandin wey hentei is nenurù kandin te hustu he zalan? Hentei is mibeǥey kandin te ketau etawa migiya kandin pehendiyà te zalan te kedsavut? Wazà! \v 15 Iyan benar, is menge nasyun iring dà te tiǥis te wahig puun te teleǥuey kayi, etawa eliyavuk diyà te timbangan. Para te Megbevayà, is menge isla ke ebitbiten din, iring dà kahagkap te eliyavuk. \v 16 Is langun he menge langgam diyà te Lebanon, kenà ereg he ibpemuhat diyà te kandin, ne is menge kayu kayi, kenè pa zaan ereg he idtavun te menge pemuhat. \v 17 Kenà ebpekesusuluwan kandin is menge nasyun. Diyà te isip din, wazà bali te menge nasyun. \v 18 Umbe hentei is igkehindeg niw te \sc Nengazen\sc*? Etawa hengkey is ibpetug-iring niw kandin? \v 19 Iyan be is menge ed-ezapen he ebeelan dà te pandey, ne ed-epizan te vulawan wey edeyzeyanan te kedina he pelata? \v 20 Etawa iyan is menge ed-ezapen he ed-as-as he kayu, he ebpeveelan te pubri he etew su idhalad din? Ebpeveelan din heini te metau he pandey su para kenà mepiley. \p \v 21 Wazè kew ve mesayud etawa wazà kew ve mekezineg? Wazè be nenudtul ziyà te keniyu puun te puunà ke mibmenumenu is kedlimbaǥa te kelibutan? \v 22 Iyan midhimu kayi is Megbevayà he ebpimpinuu ziyà te pinuuwè din te kedhadì diyà te zivavew te kelibutan, ne is kandin he ked-ahaa te menge etew kayi te zizalem henduen dà te menge lemetik. Mibekar zin is langit iring te kurtina. Mibekar zin heini he iring te tulda su para meubpai. \v 23 Id-awè din is gehem te menge pengulu kayi te kelibutan, ne midhimu zin sikandan he wazà menge pulus. \v 24 Neiring sikandan te pinemula he veǥu pa he midtuvù, he henduen te wazè pa mekependalid. Ne hein midhiyup te \sc Nengazen\sc* ne neǥangu heini, ne neiring te ukap he inlayap te eribpures. \p \v 25 Migkaǥi is Waǥas he Megbevayà te, “Hentei is ebpetug-iringan niw kediey? Duen be iring kediey?” \p \v 26 Lingehè kew ziyà te langit! Hentei man is midlimbag keniyan te menge vituen? Is midlimbag keniyan iyan is Megbevayà. Midtigseselimbaha zin is kebpelepawa zin kandan ne migngezanan din te menge ngazan dan. Ne tenged te ǥehem din ne wazà minsan sevaha kandan he naawà. \v 27 Sikiyu is menge etew ziyà te Israel he menge kevuwazan ni Jacob, maan is edriklamu kew he wazà beliya te Megbevayà is menge pelanu niw wey ketenged niw? \v 28 Wazè niw ve metueni wey mezineg he is \sc Nengazen\sc* iyan kes wazà pidtemanan he Megbevayà he midlimbag te tivuuk he kelibutan? Kenè sikandin egkeveley wey edluyahan, ne wazà ebpeketegkad te isip din. \v 29 Ebeǥayan din te zesen is menge meluya wey nengeveley. \v 30 Minsan is menge vetan-en egkeveley wey ebmeluya, ne egkengepiley sikandan, \v 31 piru sikan is edsarig te \sc Nengazen\sc* ebpekeuman ebpekaangken te zesen. Egkeiring sikandan te edlayang he vanug; emun ebpelelaǥuy sikandan ne kenè dan egkeveley, emun edhipanew sikandan kenè dan edluyahan. \c 41 \s1 Edtevangan te Megbevayà is menge Israilihanen \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Sikiyu is menge etew ziyà te meziyù he menge lugar, kenè kew megurub ne pemineg kew kedì. Sikiyu is menge meǥinged diyà te menge nasyun, mebpekelig-en kew ne uvey kew kayi te kediey, ne keǥiya niw is menge riklamu niw. Edtiǥum kiw ne edhusayen tew heini. \v 2 Hentei is mid-umew zin is metazeng wey mezeeǥen puun te edsilaan para mekepenilbi kandin? Hentei is mibeǥey ziyà te kandin te meǥinged diyà te menge nasyun wey te menge hadì kayi? Ebpendezeetan din sikandan pinaaǥi te ispada zin wey panà; neiring sikandan te eliyavuk wey ukap he inlayap te keramag. \v 3 Edel-asen din sikandan ne wazà ebpekevelavag kandin, minsan diyà te menge lugar he sikan din pa meveyai. \v 4 Hentei man is mibaal kayi te langun? Hentei man is mibayàbayà te langun he nehitavù puun pa te nehuna he lapis te kevuwazan? Kenè be iyan a, is \sc Nengazen\sc* he zaan en puun pa te kebpuunà te kelibutan ne kemulu gihapun taman te kegketapus te kelibutan. \p \v 5 “Is menge etew ziyà te meziyù he menge lugar, minsan is diyà te kinemeziyuan he vahin te kelibutan, nekaahà te menge vaal ku, ne migkerker sikandan te kegkahandek. Midtiǥum sikandan \v 6 ne mibpetebtevangè dan wey midinesiǥà. \v 7 Is menge pandey, menge platiru, wey zuma pa he menge terebahanti he ebpemaal te menge ed-ezapen midinesiǥà, he ke sikandan te, ‘Meupiya is terebahu tew.’ Ne idransang dan haazà is menge ed-ezapen diyà te selevukà duen su para kenà mepiley. \p \v 8 “Piru sikew Israel, is suluǥuen ku wey pinilì, he iyan menge etew nu is menge kevuwazan ni Abraham te emiǥu ku, \v 9 midtawag ku sikew wey migkuwa puun te utew meziyù he vahin te kelibutan, ne migkeǥiyan ku sikew te iyan ka suluǥuen ku. Mibpilì ku sikew ne wazè ku sikew iselikwey. \v 10 Kenè ka mahandek su iyan a zuma nu. Kenè ka meipeng su iyan a Megbevayè nu. Edlig-enan ku wey edtevangan ku sikew. Ebpengelangan ku sikew pinaaǥi te gehem ku he iyan daan ebpekeluwas kenikew. \v 11 Is langun he egkepeukan ke zan ne kenà duwazuwa he egkepeel-elezan wey egkeliveǥan. Ebpematey is langun he zuen dan pauk kenikew. \v 12 Minsan ebpen-ahaan nu pa is menge kuntada nu ne kenè nu en sikandan egkaahà. Su is nekidtebek kenikew egkehimu he wazè dan pulus. \v 13 Su siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu, midlig-enan ku sikew wey migkeǥiyan te, kenè ka mahandek su edtevangan ku sikew. \v 14 Minsan deisey ka wey meluya, kenè ka mahandek su iyan a mismu edtavang kenikew. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. Iyan a menluluwas nu, is waǥas he Megbevayà te Israel. \v 15 Pemineg ka! Edhimuwen ku sikew he iring te gelemiten te kegunas he veǥu wey zuen din mahabet wey meǥarang he menge ngipen. Egunasen nu wey edrunteken is menge vuntud, ed-iringen nu te ukap is menge vuvungan. \v 16 Ed-ukapan nu haazà ne idlayap te keramag, ne ibpedsusuwey te eribpures. Piru sikew mulà igkelipey nu is \sc Nengazen\sc*; edeliǥen nu is Waǥas he Megbevayà te Israel. \p \v 17 “Emun ebpen-ahà te wahig is pubri he menge etew ku, ne wazè dan egkaahà ne ebmemaze en is bekereng dan tenged te kegkemezahi, ne siak is \sc Nengazen\sc* iyan edtavang kandan; siak is Megbevayà te Israel kenè ku sikandan idselikwey. \v 18 Ibpetudè ku is dekelà he menge wahig diyà te zemilag he menge vuvungan wey ibpelepew ku is menge serebseb diyà te menge suǥud. Edhimuwen ku he wehiǥen is disirtu, ne is memaza he tanà edhimuwen ku he zuen dutun teheb. \v 19 Ibpetuvù ku ziyà te disirtu is menge kayu he sidru, ekasya, mirtu, ulibu, pinu, inibru, wey sipris, \v 20 para maahà, metueni, wey mesavut te menge etew he iyan a is \sc Nengazen\sc*, Waǥas he Megbevayà te Israel, ne iyan a midlimbag kayi.” \s1 Wazè Pulus te zuma te menge Ed-ezapen \p \v 21 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc*, he hadì te Israel ziyà te menge ed-ezapen te, “Sigi, riklamu kew en wey mebpengetezengan! \v 22 Uvey kew ne keǥiya niw kenami ke hengkey is huziyan he egkehitavù. Keǥiya niw kenami is migkaǥi niw zengan su para metimbangtimbang dey ke netuman be heini. \v 23 Keǥiya niw kenami ke hengkey is egkehitavù keuzemà su para metueni zey he menge megbevayà kew. Baal kew te meupiya etawa mezaat su wey key meinuinu ne egkahandek key keniyu. \v 24 Piru iyan tutuu is, wazè niw pulus, ne wazè niw egkehimu. Is menge etew he mibpilì kew zan he iyan ed-ezapen dan ne utew lalung. \v 25 Mibpilì ku he edumala is sevaha he etew he ziyà ebpuun te zizaya. Midangep sikandin kayi te kediey; ne ǥuntaan ebpekeuma sikandin puun te edsilaan. Edezeetan din is menge ebpemendumala iring te kedtekutaki te mendiziyun te vasak he ebeelan din he ziniyun. \v 26 Hentei keniyu is mibpezayag he egkehitavù heini su para metueni zey ne ebpekekaǥi key he hustu is impezayag din? Wazè minsan sevaha keniyu he mibpezayag mehitenged kayi, ne wazà nekezineg te migkaǥi niw mehitenged kayi. \v 27 Iyan a, is \sc Nengazen\sc* nehuna he migkaǥi kayi ziyà te Zion, is inged he Jerusalem. Impehendiyè ku is sevaha he menunudtulà su wey zin metudtul is meupiya he tudtul he zuen en edtavang kandan. \v 28 Mid-ehè ku ke zuen be selakew en he ed-ezapen he ebpekesambag, iyan, wazè ku naahà. Wazà minsan sevaha kandan he ebpeketavak te menge insè ku. \v 29 Pudu zan wazà pulus, ne kenà sikandan ebpekehimu. Iring dan te keramag he edlavey zà.” \c 42 \s1 Is Suluǥuen te \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Heini zed is suluǥuen ku he edlig-enan ku. Mibpilì ku heini ne ingkelipey ku sikandin. Midumala ku sikandin te Mulin-ulin ku, ne edhimuwen din diyà te menge nasyun is paaǥi he wazà duen egkevintahaan. \v 2 Kenà sikandin ebpengulahì etawa ebpemensag diyà te menge zalan. \v 3 Kenè din ebey-anan is menge meluya is kedtuu zan, etawa kenè din ed-iniyuǥan is neewaan te perateng. Tenged te kebmetinumanen din ibpetuman din is hustu he kukuman. \v 4 Kenà sikandin egkeewaan te perateng wey kezasig taman te pinaaǥi kandin kenè en egkeengkezan te edtuman is hustu he kukuman kayi te kelibutan. Minsan is menge etew ziyà te meziyù he menge lugar ebperateng te menge penurù din.” \v 5 Iyan heini egkeǥiyen te Megbevayà, kes \sc Nengazen\sc* he mibaal te langit he henduen be te manggad he indempas din. Mibeelan din is kelibutan wey is langun he uuyag he netaǥù kayi. Iyan daan sikandin mibeǥey te ǥehinawa te menge etew wey te langun he uuyag he menge linimbag kayi te kelibutan. \v 6 Migkaǥi sikandin diyà te suluǥuen din te, “Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, midtawag kenikew su ibpeehè ku is ketazeng ku. Edtevangan ku wey ebpengelangan ku sikew ne pinaaǥi kenikew ebaal a te kebpekid-uyun ku te menge etew. Edhimuwen ku sikew he iring te sulù he ebpeketeyew te menge nasyun, \v 7 su wey mekaahà is menge lakap ne wey zaan ikepeǥawas is menge vihag, he nengepirisu ziyà te merusirem he pirisuwan. \v 8 Iyan a \sc Nengazen\sc*, iyan heeyan ngazan ku! Kinahanglan he kenà ibeǥey ziyà te minsan hentei is kediey he zengeg wey kenà idalig diyà te zuma he menge ed-ezapen is kedalig he para kediey. \v 9 Is menge midtagnè ku ne nengetuman en, ne ǥuntaan ibpezayag ku is huziyan he egkengehitavù te kenè pa heini egkehitavù.” \s1 Kanta he para Idalig te Megbevayà \p \v 10 Kentahi niw is \sc Nengazen\sc* te veǥu he kanta! Kanta kew te menge idalig kandin, minsan sikiyu is diyà te meziyù he vahin kayi te kelibutan. Deliǥa niw sikandin, sikiyu is ebpemen-untud te varku wey is langun he menge linimbag diyà te zaǥat, wey sikiyu is diyà ed-ubpà te meziyù he menge lugar. \v 11 Deliǥa niw sikandin, sikiyu is diyà te menge inged he ziyà te sibsivayan wey sikiyu is menge meǥinged diyà te Kedar. Kanta kew tenged te kegkelipey, is menge etew ziyà te Sela. Ugyab kew ziyà te puntur te menge vuntud. \v 12 Beǥayi niw te zengeg wey deliǥa niw is \sc Nengazen\sc*, sikiyu is diyà te meziyù he menge lugar. \v 13 Ebpekidtebek is \sc Nengazen\sc* he iring te sundaru he andam en he ebpekidtebek. Ebpengulahì sikandin he tuus te edsurung en, ne egkezaag din is menge kuntada zin. \v 14 Egkaǥi sikandin te, “Neuǥet en he timpu he mibpereremek e zà wey mid-eǥen ku is gehinawa ku. Iyan, guntaan ibuswang ku en is pauk ku. Ebpengulahì a he ebpekeeǥes-eǥes iring te vahi he edheǥed is ebeliliten. \v 15 Edtempaǥen ku is menge vuntud ne egenguwen ku is nenuvù he menge pinemula zutun. Edhimuwen ku he memaza he tanà is menge wahig he edtudà ne ebpemezahan ku is menge wahig. \v 16 Ed-eǥaken ku is lakap he menge etew ku pehendiyà te ketutuanan, diyà te zalan he wazè dan pa zuen hanew wey wazè dan pa meikul. Is kerusireman diyà te veyeey zan edhimuwen ku he kerayag, ne ebpetaǥen ku is menge ebpemukbuketur he menge lugar ziyà te edhipenawan dan. Ebeelan ku heini, ne kenè ku sikandan idselikwey. \v 17 Piru sikan is iyan menge midseriǥan dan is menge ed-ezapen, sikan is mid-isip dan he iyan megbevayè dan is midtunew zan he menge ledawan, ebpemelaǥuy he egkengeeled-eled.” \s1 Is menge Israilihanen Iring te Bengel wey Lakap \p \v 18 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin te, “Sikiyu is iring te vengel wey lakap, pemineg kew wey tengteng kew! \v 19 Menge suluǥuen ku sikiyu wey menge pinilì, edsuǥuen ku sikiyu wey kew mekepenudtul, piru wazà ebpekelavew te kegkelakap wey kegkevengel niw. \v 20 Mahabet en is neehè niw piru wazè niw seǥipaa. Ebpekezineg kew pezem piru kenè kew ebpemineg.” \p \v 21 Egkesuatan te \sc Nengazen\sc* he ikepaahà is ketazeng din, su wey meveǥayi te zengeg is kesuǥuan din. \v 22 Piru ǥuntaan is menge etew zin, mibpenekawan, mid-aǥew is menge azen dan, mibpirisu zan diyà te vudsi wey pirisuwan, ne wazà midtavang kandan. \v 23 Duen be keniyu egkesuat he ebpemineg etawa edseǥipà kayi te nezineg niw puun guntaan? \v 24 Hentei is midtuǥut he ebpenekawan wey ed-eǥawan te menge azen is menge Israilihanen? Kenè be iyan is \sc Nengazen\sc* he neselaan tew? Su wazè kiw medsunud te menge paaǥi zin wey wazè kiw medtuman te kesuǥuan din. \v 25 Umbe impaahà te \sc Nengazen\sc* kenitew is dekelà he pauk din pinaaǥi te kebpeentusa zin kenitew te tebek. Is pauk din iring te hapuy he nekevekuku wey neketutung kenitew, piru wazè tew heini isipa wey seǥipaa. \c 43 \s1 Midsaad is Megbevayà he Edlibriyen Din is Israel \p \v 1 Piru ǥuntaan iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*, he midlimbag kenikew, He Israel: “Kenè ka mahandek su edlibriyen ku sikew, ngazan nu is in-umew ku kenikew, ne ǥaked ku sikew. \v 2 Emun ebayè ka ziyà te wahig, ne eduma a kenikew. Emun edlayun ka ziyà te zezekelà he menge wahig he edtudà ne kenè ka egkelened. Emun ebayè ka ziyà te hapuy, ne kenè ka egketutung; is regreg kayi ne kenà ebpekemenu kenikew. \v 3 Su iyan a, is \sc Nengazen\sc* Megbevayè nu, he Waǥas he Megbevayà te Israel, ne iyan a menluluwas nu. Ibeǥey ku ziyà te zuma he nasyun is Ehipto, Etiopia wey Seba he ilis kenikew. \v 4 Ibeǥey ku is duma he menge etew ilis kenikew, tenged te mevali wey dungganen is ked-isipa ku kenikew, wey tenged te minahal ku sikew. \v 5 Kenè ka mahandek su zuma a kenikew. Edtiǥumen ku is menge kevuwazan nu puun te edsilaan wey edsenlepan. \v 6 Egkaǥi a ziyà te menge nasyun he ziyà te zizaya wey zivavà te vey-ani zan en is menge kevuwazan nu he edlikù diyà te tanè dan, ne ibpeulì en sikandan puun te meziyù he menge lugar. \v 7 Iyan sikandan menge etew he midtawag ku; midlimbag ku sikandan para meveǥayi a te zengeg.” \p \v 8 Migkaǥi zaan is \sc Nengazen\sc* te, “Umawa is menge etew ku he zuen dan menge mata piru kenè dan ebpekaahà, duen dan menge telinga piru kenè dan ebpekezineg! \v 9 Sevahaa te kedtiǥum is langun he menge etew ziyà te nasyun. Hentei te menge ed-ezapen dan is ebpeketagnà te egkengehitavù te huziyan he timpu? Hentei kandan is nekepezayag dengan te nengehitavù guntaan? Ipezuma sikandan te menge tistiǥus he hustu is nekaǥi zan su para mezineg heini te zuma ne ebpekekaǥi zan te tutuu iyan. \v 10 Sikiyu is menge etew ziyà te Israel, iyan kew menge tistiǥus ku. Mibpilì ku sikiyu he menge suluǥuen ku wey a keniyu mekilala, ne edtuu kew kedì ne egkesavut niw he iyan e zà Megbevayà. Ne wazè en duma he Megbevayà he nehuna kedì etawa ebpeketinundug kedì. \v 11 Iyan e zà \sc Nengazen\sc*, ne ǥawas kedì wazè en duma pa he Menluluwas. \v 12 Iyan e zà midtagnà he egkelibri kew, ne midtuman ku heini. Wazà duma he ed-ezapen he mibaal kayi ziyà te keniyu; iyan kew menge tistiǥus ku.” \p Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Iyan a Megbevayà. \v 13 Puun pe zengan iyan e en Megbevayà. Wazà ebpekelingkawas puun te ǥehem ku. Wazà ebpekehimu he edhalin te menge vaal ku.” \s1 Midsaad is Megbevayà he Edtevangan Din is menge Etew Zin \p \v 14 Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*, he menluluwas niw, he Waǥas he Megbevayà te Israel, “Para melibri kew, ibpesurung ku is Babilonia te menge sundaru te sevaha he nasyun, ne ebpemelaǥuy is menge tig-Babilonia ziyà te menge varku he ibpahambug dan. \v 15 Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, he Waǥas he Megbevayè niw, iyan a mibaal te Israel, iyan a hadì niw. \v 16 Iyan a, kes \sc Nengazen\sc* he mibaal te veyeey ziyà te teliwazà te zaǥat. \v 17 Midtiǥum ku is menge kerwahi, menge kudà, wey menge sundaru te Ehipto, ne midezeetan sikandan diyà te zaǥat, ne kenè en sikandan ebpekeenew. Neiring sikandan te sulù he neevukan. \v 18 Piru kenè niw en siguduwi isipa is midlavey en, \v 19 su beǥu en is menge ebeelan ku. Ne neveelan en heini, wazè niw ve maahà? Ebaal a te zalan wey menge teheb diyà te disirtu. \v 20 Minsan is leew he menge langgam ebeǥey kedì te zengeg, ragkes is leew he menge asu wey is menge ekang, su mibeǥey a te menge teheb diyà te disirtu su para zuen meinum te menge etew he pinilì ku. \v 21 Iyan heini menge etew he midlimbag ku su para mehimu he kediey, wey para deliǥa e zan. \p \v 22 “Piru wazè ka mebuyù te tavang kayi te kediey, Israel, su midsemu ke en kediey. \v 23 Wazà a kenikew pemuhata te menge kerehidu he pemuhat he edtutungen. Wazà a kenikew beǥayi te zengeg pinaaǥi te menge pemuhat su wazè ku man sikew lisliseza wey ka bungasa pinaaǥi te kebuyù diyà te kenikew te menge pemuhat he para gasa wey menge veyewà. \v 24 Wazà a kenikew pemesahi te veyewà etawa wazà a kenikew pezaa te tavà te menge pemuhat nu. Piru mibpeveǥatan a hinuun kenikew wey midsamuk nu te menge salè nu. \p \v 25 “Iyan a mismu mid-awà te menge salè nu su para meveǥayi a te zengeg, ne kenè ku en heini edtentenuzan. \v 26 Ed-isipen ta is nenlavey en; ne edhusey ki. Ipahayag nu is ketezengan nu te kepengintutuu he wazè nu salà. \v 27 Nekesalà is nehuna he kepuun nu, wey midsupak kedì is menge pengulu nu. \v 28 Umbe mibpeel-elezan ku is menge memumuhat nu ne mibpezèdeetan ku sikew, Israel, wey mibpeel-elezan. \c 44 \s1 Is Penaad te Megbevayà te Israel \p \v 1 “Piru ǥuntaan, pemineg ka, Israel is suluǥuen ku, kes menge etew he mibpilì ku, he menge kevuwazan ni Jacob. \v 2 Iyan a \sc Nengazen\sc*, iyan a midlimbag kenikew wey midtavang kenikew. Kenè ka mahandek, is suluǥuen ku wey pinilì ku he menge etew. \v 3 Su ebeǥayan ku sikew te wahig he ebpekevawì te kegkemezahi nu wey edhames te memaza he tanè nu. Ebpeulinan ku te Mulin-ulin ku is menge kevuwazan nu wey edtuvazan ku sikandan. \v 4 Ed-uswag dan iring te merapung he menge sagbet diyà te wehiǥen etawa menge kayu ziyà te veyvey te dezeisey he menge wahig. \v 5 Duen egkaǥi te, ‘Gaked a te \sc Nengazen\sc*,’ ne is duma egkaǥi te, ‘Kevuwazan a ni Jacob.’ Duen daan idsurat dan diyà te menge velad dan is ngazan te \sc Nengazen\sc*, ne ed-isipen dan is keugelingen dan he ragkes sikandan te menge Israilihanen. \s1 Wazà Pulus te zuma he menge Ed-ezapen \p \v 6 “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*, kes hadì wey Menluluwas te Israel, he Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc*: Iyan a kes nehuna wey egkepengkusan te langun. Wazè en duma he Megbevayà gawas kediey. \v 7 Hentei is iring kediey? Ipekaǥi sikandin diyà te etuvangan ku ke hengkey is nehitavù puun te kedhimuwa ku te menge etew ku he sevaha he nasyun dutun te nehuna he timpu. Ne keǥiya zin daan ke hengkey is egkehitavù keuzemà. \v 8 Kenè kew mahandek wey kulbai. Kenè be impezayag ku en keniyu zengan is menge tuyù ku keniyu? Ne iyan kew mismu menge tistiǥus ku is menge Israilihanen. Duen pe be selakew en he Megbevayà gawas kedì? Wazè en! Wazè en netuenan ku he endilungà he vatu gawas kediey.” \v 9 Wazà pulus te langun he ebaal te menge ed-ezapen. Heini is menge ed-ezapen he mid-isip dan he mahal ne wazè din bali. Iyan mismu sikandan ebpekepengintutuu he wazà kayi vali. Su kenà heini ebpekaahà wey wazà netuenan din. Umbe và dà egkepeel-elezi is ed-azap kayi. \v 10 Tulebung is etew he ebaal te menge ed-ezapen su kenè man heini ebpulus diyà te kandin. \v 11 Pemineg kew! Egkepeel-elezan is langun he ed-azap te zuma he menge ed-ezapen, su is mibaal kayi menge etew zà daan. Ipetiǥum sikandan is langun para mepengelangi zan is keugelingen dan, ne egkahandek dan su egkepeel-elezan dan. \p \v 12 Is pandey te vulawan etawa pelata idsavuk din haazà diyà te vaǥa. Ne ebpendesdesenan din heini te ebmasu su para mepurma he ledawan he ed-ezapen. Edluhayan sikandin tenged te kegkevitil wey henduen be te egkevidtawan en tenged te kegkemezahi zin. \v 13 Is pandey te kayu edsukuzen din is sengetamped he kayu. Edtuusan din heini ne ebpurmahan din he etew pinaaǥi te menge himan din ne ebeelan din heini te mekempet he zagwey te etew ne ibpelastar zin diyà te simbahan. \v 14 Ne para zuen kayu he egkeǥamit din te kebaal kayi, edtamped sikandin te kayu he sidru, etawa ulayan he ibpetuvù din diyà te ketelunan. Ebpemula zaan sikandin te kayu he pinu, ne pinaaǥi te uzan edtuvù heini. \v 15 Ne egemiten din is duma he menge kayu he para te idtavun din, su wey sikandin mekehizazang, ne wey zaan mekehilutù te supas. Ne is duma zutun ebeelan din he ed-ezapen, ne edluhuzan din heini wey ed-ezapen. \v 16 Idtavun din is duma he menge kayu su wey sikandin meketuug te usa diyà te vaǥa kayi. Ne egkeenen din haazà is tinuug ne egkahantey sikandin. Edhizazang daan sikandin dutun te hapuy, ne ke sikandin te, “Meupiya su neinitan a.” \v 17 Ne is duma he menge kayu ebeelan din he ed-ezapen. Edluhuzan din wey ed-ezapen din heini he ed-ezapen, ne ebpengemuyù sikandin dutun he egkaǥi te, “Libriya a, su iyan ka megbevayè ku.” \p \v 18 Heini he menge etew wazà mesayud wey wazà mekesavut te ebeelan dan. Nesebpengan is menge mata zan umbe kenà sikandan ebpekaahà. Nesirahan is menge isip dan umbe kenè dan ebpekesavut. \v 19 Wazè en kandan ebpurung ed-isip-isip wey zin meisip te, “Intavun ku is duma zuen te menge kayu, ne midhilutù a te supas, ne midtuug a te usa diyà te vaǥa kayi, ne migkaan a. Ne ǥuntaan ebeelan ku ve he utew mezaat he vutang is nesamà he kayu? Ed-ezapen ku ve is sevaha he tamped te kayu?” \p \v 20 Iring dà sikandin te migkaan te avu. Is nerusireman he isip din iyan midtazin kandin, ne kenè din egkelibri is keugelingen din. Kenè din egkezawat he haazà is ed-ezapen he migewezan din ne kenà tutuu he megbevayà. \p \v 21 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “He Israel, tentenuzi nu heini, su suluǥuen ku sikew. Midlimbag ku sikew su wey a kenikew mesilbiyi, ne kenè ku sikew egkelipatan. \v 22 Id-awè ku en is menge salè nu iring te kivel etawa gapun. He Israel, likù ka kayi te kedì, su edlibriyen ku sikew.” \p \v 23 Megkanta tenged te kegkelipey, is langit! Habet ka pengulahì, is kelibutan! Kanta kew is menge vuvungan wey menge kayu ziyà te ketelunan, su ebeelan heini te \sc Nengazen\sc*. Edlibriyen din is menge kevuwazan ni Jacob; ibpeehè din diyà te Israel is kegkemekeǥeǥehem din. \p \v 24 Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he Menluluwas niw, he midlimbag keniyu: Iyan a \sc Nengazen\sc* he mibaal te langun he menge vutang. Iyan e zà midempas te langit wey mibaal te kelibutan. \v 25 Wazè ku mehimuwa he metuman is menge tagnà te teruen he menge ebpeneuven. Ne edhimuwen ku he menge tulebung is menge menenagnà. Edhimuwen ku he kenà medselir is ketau te menge uluwanen, wey edhimuwen ku he kenà ebpulus is netuenan dan. \v 26 Edtumanen ku is menge tagnà te suluǥuen ku wey menunudtulà. Migkaǥi a he egkeumanan egkeubpai is Jerusalem, ne ed-umanan ebenguna is menge inged diyà te Juda he nengevengkag. \v 27 Emun edsuǥuen ku is wahig he edtudà he mebpekemaza ne egkemezahan heini. \v 28 Migkeǥiyan ku si Cyrus te, “Iyan ka ed-elima te menge etew ku, ne veeli nu is langun he egkesuatan ku. Ne suǥù ka he ed-umanan ebenguna is Jerusalem wey is baley kayi.” \c 45 \s1 Mibpilì te \sc Nengazen\sc* si Cyrus \p \v 1 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Cyrus he pinilì din, ne iyan sikandin midlig-en te ǥehem kayi, “Sekupa nu is menge nasyun, ne zaaǥa nu is menge hadì. Puwasi nu is menge pultahan te menge inged dan te ked-aǥew kayi ne kenè en heini edlekevan. \v 2 Ebpetelihuna a su ed-endamen ku is beyeey nu, ne ebpetaǥen ku is menge vuvungan. Ebengkaǥen ku is menge pultahan he brunsi wey is putew he menge trangka kayi. \v 3 Ibeǥey ku kenikew is nekeeles he menge ketiǥeyunan, su wey nu metueni he iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel midtawag kenikew. \v 4 Midtawag ku sikew su wey nu metevangi is Israel he suluǥuen ku, he iyan kes menge etew he pinilì ku. Mibeǥayan ku sikew te zengeg minsan wazè ka mekekilala kedì. \v 5 Iyan a \sc Nengazen\sc*, ne wazè en duma; gawas kediey ne wazè en duma he Megbevayà. Ebeǥayan ku sikew te zesen minsan wazà a kenikew mekilala, \v 6 su para metueni te menge etew kayi te tivuuk he kelibutan he wazè en duma he Megbevayà gawas kedì. Iyan a \sc Nengazen\sc*, ne wazè en duma. \v 7 Iyan a mibaal te kerayag wey kerusireman. Kediey he ketau is keupiyaanan wey kezeetan. Iyan a \sc Nengazen\sc*, iyan a mibaal kayi te langun. \v 8 Ebeǥey a te kezeeǥan duma is ketazeng, iring te kebeǥey te langit etawa kivel te uzan. Ne edewaten heini te menge etew kayi te kelibutan. Ebpekelepew is keluwasan wey is kezeeǥan duma is ketazeng iring te pinemula he edtuvù. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* midhimu kayi. \v 9 Mekehizuhizu is ebpekiberawà te Megbevayà he mibaal kandin. Iring dà sikandin te diniyun. Ebpekeriklamu ve is tanà diyà te mendiziyun ke hengkey is ebeelan din? Etawa ebpekeriklamu ve sikandin te kenà utew metau is mendiziyun? \v 10 Mekehizuhizu is anak he egkaǥi ziyà te ginikanan din te, ‘Maan is in-anak a keniyu he iring kayi?’ ” \p \v 11 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he Waǥas he Megbevayà te Israel wey midlimbag kandin, “Edriklamu kew ve tenged te menge vaal ku? Ebeyveyaan e ve keniyu te ereg he ebeelan ku? \v 12 Iyan a mibaal te kelibutan, wey te etew he ed-ubpà kayi. Is menge velad ku iyan midempas te langit, ne kediey he suǥù is kedlepew te andew, bulan, wey menge vituen. \v 13 Iyan a mismu mibpezumala ki Cyrus te kedtuman te metazeng he tuyù ku. Iyan a metau para hustu is langun he menge paaǥi zin. Ed-umanan din ebenguna is inged ku ne ebeǥayan din te vayàbayà is menge etew ku he menge vinihag. Ebeelan din heini, kenà tenged te edsuhulan sikandin etawa ebprimyuwan.” Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is migkaǥi kayi. \p \v 14 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is Israel te, “Egkehimu he sakup nu is menge tig-Ehipto wey menge tig-Etiopia, ragkes en is menge tig-Seba he memelangkew is menge maama kandan. Edhendiyà sikandan te kenikew he ed-uwit te menge ketiǥeyunan dan wey menge pruduktu. Egkehimu sikandan he menge vihag nu. Edluhuzan ke zan duma is kebpehizuhizu he egkaǥi te, ‘Tutuu he nekiduma kenikew is Megbevayà ne iyan dà sikandin Megbevayà!’ ” \p \v 15 He Megbevayà wey Menluluwas te Israel, tutuu he Megbevayè ka he kenà ebpaahà. \v 16 Egkepeel-elezan wey edsudien is langun he mibaal te menge ledawan he ed-ezapen. \v 17 Piru edlibriyen nu mulà, \sc Nengazen\sc*, is Israel, ne wazà pidtemanan te kelibriyanan dan. Kenè en sikandan egkepeel-elezan taman te taman. \v 18 Iyan ka \sc Nengazen\sc*, kes Megbevayà. Midlimbag nu is langit wey is kelibutan. Wazè nu himuwa is kelibutan he mehiǥawan, kekenà, mibeelan nu heini su wey meubpai. Migkaǥi ka te, “Iyan a \sc Nengazen\sc*, ne wazè en duma pa. \v 19 Wazè ku ieles is kegkaǥi ku, he wazà duen netau. Wazè ku keǥiyi is menge kevuwazan ni Jacob he medangep dan kayi te kedì he wazè dan egkepupulus. Siak, is \sc Nengazen\sc*, egkeǥiyen ku is tutuu. Ibpehayag ku ke hengkey is hustu.” \p \v 20 Migkaǥi zaan is \sc Nengazen\sc* te, “Medtiǥum kew ne uvey kew kayi te kediey, sikiyu is nemekepelaǥuy puun te menge nasyun. Wazà ketau te menge etew he ed-uwit-uwit te menge kayu he ed-ezapen dan. Mibpengemuyù dan kayi te menge ed-ezapen dan he kenà ebpekelibri kandan. \v 21 Pein-inseey kew, ne ipezayag niw is ketezengan niw. Hentei is midtagnè dengan te egkengehitavù? Kenè be iyan a, is \sc Nengazen\sc*? Wazè en duma he Megbevayà, kekenà, iyan e zà–kes metazeng he Megbevayà wey Menluluwas. \p \v 22 “Sikiyu is langun he menge etew kayi te tivuuk he kelibutan, dangep kew kayi te kediey su wey kew melibri, su iyan a Megbevayà, ne wazè en duma. \v 23 Nenangdù a pinaaǥi te keugelingen ku, ne egkeseriǥan is mibpengaǥi ku ne kenè en heini egkahalin: Edluhuzan a te langun he etew, ne ebpenangdù dan he ebpekid-uunungen sikandan kediey. \v 24 Egkaǥi sikandan te, ‘Pinaaǥi zà te \sc Nengazen\sc* ebpekaangken is etew te zesen wey kezeeǥan duma is ketazeng.’ ” Is langun he edumut te \sc Nengazen\sc* ed-uvey ziyà te kandin is egkengepeel-elezan. \v 25 Tenged te tavang te \sc Nengazen\sc*, is langun he kevuwazan ni Israel ebpekaangken te kezeeǥan duma is ketazeng, ne edalig dan kandin. \c 46 \s1 Is menge Ed-ezapen diyà te Babilonia \p \v 1 Is menge ed-ezapen diyà te Babilonia he si Bel wey si Nebo ebpekezungul zutun te kegkergaha kandan te kerwahi he eguyuzen te menge asnu. Meveǥat heini he karga te egkeveley he menge asnu. \v 2 Pudu heini ebpekezungul ne kenè dan ebpekehimu he edlibri te mid-uwit kandan. Ragkes mismu heini is dezuwa he mibihag. \p \v 3 Pemineg kew kediey is menge kevuwazan ni Jacob, wey sikiyu is langun he nesamà he menge etew te Israel. Mid-atur ku sikiyu puun pa te kegkeetew niw. \v 4 Minsan ebmeǥurang kew en wey ed-uvanen en, iyan a ed-atur keniyu. Midlimbag ku sikiyu ne ebentayan ku sikiyu. Edtevangan ku sikiyu wey edlibriyen. \v 5 Hentei is ebpetug-iringan niw kediey? Duen be iring kedì? \v 6 Is duma he menge etew ibpeǥawas dan is bulawan wey pelata zan, ne edsuluhan dan is platiru su wey zin heini meveeli he ledawan su ed-ezapen dan, ne ed-ezapen dan heini. \v 7 Edtiangen dan heini, ne id-untud dan diyà te selevukà duen, ne zutun dà heini. Ne kenè en ebpekaawà dutun. Emun duen ebpengemuyù dutun, ne kenà heini edtavak, ne kenà heini ebpekelibri kandan te menge kelised dan. \v 8 Tentenuzi niw heini, sikiyu is menge mesinupaken, ne ipemula niw heini ziyà te isip niw. \v 9 Tentenuzi niw zaan is menge mibeelan ku zutun te nengehuna he timpu. Su iyan e zà Megbevayà, ne wazè en duma. Iyan a Megbevayà ne wazà iring kediey. \v 10 Puunè pa, impezayag ku en is diyà te egkehunaan. Puun pa zengan, midtagnè ku en ke hengkey is egkehitavù. Egketuman is menge pelanu ku; ebeelan ku is langun he egkesuatan ku te ebaal. \v 11 Ed-umew a te sevaha he etew he ebpuun diyà te meziyù he lugar ziyà te edsilaan, ne edtumanen din is pelanu ku. Edagmang sikandin iring te tagbis he ebpendawi. Is nekaǥi ku wey pelanu ku ne edtumanen ku heini. \v 12 Pemineg kew kediey, is utew menge mesinupaken. Kenè kew ebpekaangken te metazeng he kezeeǥan. \v 13 Kenà egkeuǥet, ebeǥayan ku te kezeeǥan wey ketazeng is Jerusalem. Uya, meǥaan ku en heini edlibriya, ne ebeǥayan ku te zengeg is Israel. \c 47 \s1 Is Kedezeeti te Babilonia \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Pinuu ka ziyà te tanà, Babilonia. Pinuu ka he wazè nu pinuuwà te kedhadì. Sikew is iring te vahi he wazè pa mehileveti kenè ke en edtewaǥen he mezagwey etawa meredtan. \v 2 Neuripen ke en guntaan, umbe kuwa ka te ǥelingan ne ǥaling ka te trigu. Iawè nu is lembung nu, ne lislisa nu is bisti nu su para maahà is menge vuvun nu zutun te kedlayun nu te wahig. \v 3 Egkaahà is kegkelavasi nu ne egkepeel-elezan ka. Ebelesan ku sikew ne kenè ku en sikew egkehizuwan.” \p \v 4 Is Menluluwas tew, he iyan ngazan din is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, iyan Waǥas he Megbevayà te Israel. \p \v 5 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “He Babilonia, pinuu ka he melinawen diyà te merusirem he lugar. Su kenè ke en maan egngezanan te rayna te menge ginhedian. \v 6 Nepeukan ku is menge etew he ǥaked ku, ne inselikwey ku sikandan. Umbe imbeǥey ku sikandan kenikew, ne wazè nu sikandan mehizuwi. Ne minsan ganì is menge meǥurang en kandan ne midaagdaag nu. \v 7 Migkaǥi ke pa te is kegkerayna nu ne wazà pidtemanan! Umbe wazè nu en is-isipa heini is mibeelan nu te menge etew ku wey ke hengkey is egkehimu he rimeǥas kayi ziyà te kenikew. \v 8 Umbe ǥuntaan pemineǥa nu heini, sikew is dekelà is gehinawa zin te kedlipeylipey wey egkeisip nu he wazè en ebpekezezaat kenikew. Migkaǥi ka ziyà te gehinawa nu he iyan ke en Megbevayà, ne wazè en duma gawas kenikew. Mid-isip nu he kenè ke en egkevalu etawa egkeewaan te anak. \v 9 Piru egketik-ew heini egkehitavù kenikew: Egkevalu ka wey egkaawà diyà te kenikew is menge anak nu. Egkehitavù heini is langun diyà te kenikew minsan mahabet is netuenan nu he kedserumangka wey kedlamat. \v 10 Minsan lalung ka ne kunaan nu ke wazà ebpekezezaat kenikew su wazà nekaahà kenikew zutun te kedlalunglalung nu. Is ketau wey keuluwanen nu iyan neketazin kenikew, wey midsuǥù kenikew te kegkaǥi te, ‘Iyan a Megbevayà, ne wazè en duma gawas kediey.’ \v 11 Umbe, ebpekeuma ziyà te kenikew is kezeetan ne kenè nu egketuenan ke ebmenmenuwen nu te edsegseg pinaaǥi te kegkeselemengkiru nu. Ebpekeuma ziyà te kenikew is kezeetan he kenà egkehimu he ebayad ka para med-engked. Ebpeketik-ew ebpekeuma ziyà te kenikew is kezeetan he wazè nu isipa. \v 12 Sigi, ipelaus nu en is kegkeselemengkiru nu wey lamat he ebeelan nu puun te vatè ke pa. Kela ke mebmezeeǥen ka, etawa egkahandek is menge kuntada nu. \v 13 Emun edtepulen ke en te mahabet he egkesuatan nu te ebaal, ne peuǥup ka te menge etew nu he menge memimituen wey menge menenagnà he kada vulan is kedtegnaa zan te egkehitavù kenikew. \v 14 Benar iyan, iring dà sikandan te reǥami he melemu zà egkevinsuli. Kenà ganì sikandan ebpekelibri te keugelingen dan wey zan kenà metutung. Heini he hapuy kenà egkehimu he edhizezangan su utew meinit. \v 15 Ne hengkey is egkehimu te menge etew he ebuyuan nu te sambag puun te vatè ke pa? Ne netazin is kada sevaha kandan ne kenè dan ebpekelibri kenikew. \c 48 \s1 Utew Mesinupaken is menge Israilihanen \p \v 1 “Pemineg kew is menge kevuwazan ni Jacob, he egngezanan te Israel, he ebpuun diyà te tribu ni Juda. Nenangdù kew pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc*, wey mid-umew niw is Megbevayà te Israel. Piru kenà heini ebpuun diyà te gehinawa niw, su kenè kew menge metazeng. \v 2 Egngeranan niw is keugelingen niw he meǥinged diyà te segradu he inged, ne egkaǥi kew te edsarig kew te Megbevayà te Israel, he iyan ngazan din is \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem.” \v 3 Egkeǥiyan kew zin te, “Midtagnè ku en dengan ke hengkey is egkehitavù keuzemà te huziyan he timpu. Ne midtik-awan ku heini tumana. \v 4 Netuenan ku ke sengemenu is kebmesinupaken niw. Is tengel niw igkepetug-iring te kezesen te putew ne is buked niw igkepetug-iring te kezesen te brunsi. \v 5 Umbe, zaan ku en he migkaǥi ziyà te keniyu is ebeelan ku. Te wazè pa heini mehitavù mibpeseyuzan ku en keniyu su para kenè kew mekekaǥi he iyan is menge kayu wey menge mital he ed-ezapen niw midtagnà wey midtuman kayi. \v 6 Nezineg niw is menge tagnè ku wey neehè niw is kegketumana kayi, piru kenè niw edewaten he kediey he vaal haazà. Puun guntaan egkeǥiyan ku sikiyu te veǥu he egkengeulaula he wazè ku pa ikepezayag diyà te keniyu; ne wazè niw pa metueni. \v 7 Guntaan ku pa heini ebeeli; wazè niw pa heini mezineg dutun te nehuna he timpu su para kenè kew mekekaǥi te, ‘A, netuenan ku en heeyan!’ \v 8 Wazè niw mezineg wey mesavut heini he menge hitavù su puun pa zengan mibpevevengel kew en. Netuenan ku ke sengemenu is kemeluiven niw, su puun pa te kegkeetew niw ne menge mesinupaken kew en. \v 9 Ne para meveǥayi a te zengeg, ed-eǥenen ku is pauk ku keniyu, su wey kew kenà mezeeti. \v 10 Pemineg kew! Edlumpiyuwan ku sikiyu, piru kenà iring te kedlumpiyuwi te pelata; su edlumpiyuwan ku sikiyu pinaaǥi te kemeresayan. \v 11 Ebeelan ku heini para te zengeg ku. Kenè ku idtuǥut he mepeel-elezi a. Kenè ku idtuǥut he iyan egkeveǥayan te zengeg is duma he menge ed-ezapen. \p \v 12 “Pemineg kew, is menge tig-Israel he menge pinilì ku. Iyan a Megbevayà; iyan a kes nehuna wey egkepengkusan te langun. \v 13 Iyan a mismu midsavuk te pundasyun te kelibutan wey iyan a midempas te langit. Ne ebpezumazuma heini ke edsuǥuen ku. \p \v 14 “Medtiǥum kew is langun, ne pemineg kew: Hentei te menge ed-ezapen is midtagnè din he edsurungen te emiǥu ku is Babilonia su wey zin metuman is pelanu ku he ebpekesuǥat kayi he nasyun? Wazà! \v 15 Iyan a mismu migkaǥi wey mid-umew kayi te emiǥu ku. Edsuǥuen ku sikandin ne edlampus sikandin te ebeelan din. \v 16 Uvey kew kayi te kediey ne pemineǥa niw heini. Puun pa te puunà ne wazà a megkaǥi ziyà te meeles; ne zutun te timpu te kegkehitevua te migkaǥi ku, ne zutun a.” \p Ne ǥuntaan, is Nengazen he MEGBEVAYÀ wey is Mulin-ulin din midsuǥù kediey wey ku metudtul heini he menge lalag: \v 17 “Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he Menluluwas niw, he iyan kes Waǥas he Megbevayà te Israel: Iyan a kes \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, nenurù keniyu ke hengkey is meupiya para keniyu wey migiya keniyu pehendiyà te hustu he zalan. \v 18 Angin pezem ke midtuman niw is menge suǥù ku, su egkeiring pezem te wahig he edtudà diyà te keniyu is menge keupiyaanan, ne ebpekedtutundug dà pezem is menge kezeeǥan niw iring te menge vaǥel he ebpenhendiyà te veyvey. \v 19 Egkeiring pezem te pantad he kenà egkevilang is menge kevuwazan niw, ne kenà pezem sikandan egkezeetan wey egkahanew ziyà te etuvangan ku.” \p \v 20 Awè kew ziyà te Babilonia! Isangyew niw kayi te tivuuk he kelibutan duma is kelipey he midlibri te \sc Nengazen\sc* is menge suluǥuen din, he iyan is menge etew ziyà te Israel. \v 21 Wazà sikandan memezahi hein mibpenguluwan sikandan te Megbevayà diyà te sibsivayan, su impetudè din puun te vatu is wahig he egkeinum dan. Impeveka zin is batu ne midlepew zutun is wahig. \v 22 Piru is menge lalung kenà sikandan ebpekaangken te meupiya he kebpekesavuk. \c 49 \s1 Is Buluhaten te Suluǥuen te \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Pemineg kew kediey, sikiyu is diyà te meziyù he menge lugar. Hein wazà e pa ianak mid-umew e en te \sc Nengazen\sc* te kedsilbi kandin. \v 2 Midhimu zin is menge lalag ku he iring keǥarang te ispada. Midipinsahan e zin pinaaǥi te ǥehem din. Midhimu e zin he iring kesinew te besut te panà he andam en he egemiten. \v 3 Migkaǥi sikandin kayi te kedì te, “Israel, iyan ka suluǥuen ku. Pinaaǥi kenikew, ebeǥayan a te menge etew te zengeg.” \v 4 Piru migkaǥi a te, “Wazà mebpulus is kedhaǥù ku; tekew e zà neveley te kebaal te wazè din pulus.” Piru idsarig ku en heini te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè ku; iyan en sikandin metau he edsuhul kedì. \p \v 5 Puun pa ziyà te ǥetek te iney ku in-andam ad te \sc Nengazen\sc* he egkehimu he suluǥuen din su para metiǥum wey ikelikù is menge Israilihanen diyà te kandin. Mibeǥayan a te \sc Nengazen\sc* te zengeg, ne mibeǥayan a te zesen kayi te Megbevayè ku. \v 6 Migkaǥi sikandin te, “Sikew is suluǥuen ku, zuen pa zekelà he vuluhaten ku he ebpeveelan ku kenikew, gawas te kebpelikùa nu te menge Israilihanen he ebpengelangan ku. Edhimuwen ku pa sikew he iring te sulù he ebpeketayew te menge nasyun, su para zuen kelibriyanan kayi te tivuuk he kelibutan he egkaangken te menge etew.” \p \v 7 Is \sc Nengazen\sc*, he Menluluwas wey Waǥas he Megbevayà te Israel, migkaǥi sikandin diyà te etew he edsudien wey igkeremerik te menge etew ziyà te menge nasyun, wey te suluǥuen te menge pengulu. Ke sikandin te, “Egkaahà te menge hadì ke hentei ka ne edhitindeg sikandan te kedtahud kenikew. Is menge pengulu edunghuy te kebeǥey te zengeg kenikew. Egkeulaula heini tenged kediey te \sc Nengazen\sc* he metinumanen, he iyan kes Waǥas he Megbevayà te Israel. Iyan a mibpilì kenikew.” \s1 Ed-umanan Ebenguna is Jerusalem \p \v 8 Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: “Dutun te hustu he timpu edlibriyen ku sikew, edtevaken wey edtevangan ku sikew. Edipinsahan ku sikew ne pinaaǥi kenikew ebpekid-uyun a te menge etew. Ed-umanan nu ebenguna is nasyun he Israel he nevengkag, ne idlikù nu ibeǥey te menge etew ku. \v 9 Egkeǥiyan nu is menge Israilihanen he vinihag wey pinirisu ziyà te merusirem he lugar te, ‘Gawas kew! Su gewasnen kew en!’ \p “Ne egkeiring sikandan te menge kerehidu he ebpemenabtab diyà te kilid te menge zalan wey menge vuvungan he mehiǥawan dengan. \v 10 Kenà sikandan egkevitil wey egkemezahan. Kenà ebpekekaid kandan is keinit te andew wey meinit he keramag diyà te disirtu. Su siak is hihizuwen, egiyahan ku sikandan diyà te menge teheb. \v 11 Ebeelan ku he zalan is menge vuvungan ku su para veyeey zan. Ne is metikang he menge lugar egkehimu he meluag he menge zalan. \v 12 Ebpekeuma is menge etew ku he ebpemuun diyà te meziyù–is duma ebpuun diyà te zizaya, is duma ebpuun diyà te edsenlepan, ne is duma pa ebpuun diyà te Sinim.” \p \v 13 Kanta ka te kegkelipey, is langit! Lipey ka, is kelibutan! Kanta kew is menge vuvungan! Su edlipayen wey egkehizuwan te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin he nengerasey. \v 14 Piru migkaǥi is menge etew ziyà te Jerusalem te, “Inselikwey key en te \sc Nengazen\sc*; midlipatan key zin en.” \p \v 15 Iyan, midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Egkelipatan be te iney is anak din? Kenè din be egkehizuwan is batà he in-anak din? Minsan egkelipatan din, ne kenè ku mulà sikiyu egkelipatan! \p \v 16 “He Jerusalem, kenè ku sikew egkelipatan. Insurat ku is ngazan nu ziyà te menge palad ku. Layun ku ed-is-isipa is ked-umana kebenguna te menge verengbeng nu. \v 17 Hapit en ebpekeuma is ed-uman ebangun kenikew, ne ed-ewaan ke en duen te menge midezaat kenikew. \v 18 Ahaa nu is peliǥuy nu, is menge etew nu, midtiǥum en ne mid-uvey ziyà te kenikew. Siak, is uuyag he \sc Nengazen\sc*, ebpenangdù a he igkepehivantug nu sikandan iring te kebpehivantug te vahi he ed-esewaan te menge zayandayan he egemiten din. \v 19 Nezeetan ka wey nehimu he mekevulungbulung, piru ǥuntaan ed-ubpaan ke en te menge etew nu; hapit sikandan kenà ed-ereg diyà te kenikew. Ne sikan is menge midezaat kenikew ne ebpekepeziyù en. \v 20 Is menge etew nu he nengeetew zutun te timpu te kedlalew nu, egkaǥi ziyà te kenikew te, ‘Utew zà meliǥet heini he lugar para kenami. Kinahanglan dey is meluag pa kayi he lugar.’ \v 21 Ne egkaǥi ka ziyà te gehinawa nu te, ‘Hentei ves is mid-anak kandan para kediey? Neǥerà is mahabet he menge etew ku, ne tenged kayi neseeng a. Is duma kandan mibihag pehendiyà te zuma he lugar, ne sebsevaha ku zà te nesamà. Ne hendei heini sikandan ebpuun? Hentei is mid-anak-anak kandan?’ ” \p \v 22 Iyan heini egkeǥiyen te Nengazen he MEGBEVAYÀ: “Pemineg ka! Ed-uyawan ku is menge nasyun, ne idlikù dan diyà te kenikew is menge etew nu he iring te menge vatà he edsepipiyen. \v 23 Ebpenilbi kenikew is menge hadì wey menge rayna. Iyan sikandan ed-atur kenikew. Edluhud sikandan is edtahud kenikew, ne ebpesakup dan kenikew. Ne zutun egketuenan nu he iyan a \sc Nengazen\sc*, ne is edsarig kediey ne kenà egkepakyas.” \p \v 24 Egkahawì nu ve is mibpen-aǥew te mesipala he menge sundaru? Egkelibri nu ve is menge mibihag dan? \p \v 25 Piru iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: “Uya, egkelibri nu is menge mibihag te mesipala he menge sundaru, ne egkahawì nu is mibpen-aǥew zan. Su ebpekidtebek a te menge nekidtebek kenikew, ne edlibriyen ku is menge etew nu. \v 26 Ibpekaan ku te menge midaagdaag kenikew is keugelingen dan he lawa, ne iring te vinu egkelangut dan te keugelingen dan he lengesa. Ne egketuenan te langun he etew he iyan a \sc Nengazen\sc*, iyan a Menluluwas nu wey Perevelukas, iyan a Mekeǥeǥehem he Megbevayà ni Jacob.” \c 50 \p \v 1 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin te, “Inselikwey ku ve is Jerusalem iring te maama he mid-engkezan din is esawa zin? Peǥumbenara niw! Impevihag ku ve sikiyu iring te etew he impeuripen din is anak din diyà te neutangan din su wey mekevayad? Wazà! Nevihag kew tenged te menge salè niw; inselikwey is Jerusalem tenged te menge kedrapas niw. \v 2 Maan is hendei kew vuwa hein nekeuma a? Maan is wazà midtavak te pengumawan ku? Kenè e ve ebpekehimu he edlibri keniyu? Egkehimu ku man ganì te ebpekemaza is daǥat pinaaǥi zà te kedsuǥù ku wey kedhimu te menge wahig he iring te disirtu he egkehimu he hinungdan te kebpematey te menge isdà. \v 3 Egkehimu ku zaan te ebpekerusirem is langit he iring keitem te visti he ibivisti te edlalew.” \s1 Is Metinumanen he Suluǥuen te Megbevayà \p \v 4 Mibpenurù a te Nengazen he MEGBEVAYÀ ke hengkey is egkeǥiyen ku para mezasig ku is ebpenluyahan. Ebpukawen e zin kada meselem su wey a mekepemineg te ibpenurù din kedì. \v 5 Midlelaǥan a te Nengazen he MEGBEVAYÀ, ne nemineg a. Wazà a medsupak wey mebpekeziyù diyà te kandin. \v 6 Idtaan ku is peka ku ziyà te menge edlagkut kedì wey is buked ku ziyà te menge ebpemazut te sumpè ku. Ebpesegdanen ku en sikandan te kebpe-el-elezi zan kedì wey ked-ilevi zan te vuked ku. \v 7 Piru wazè ku meǥezam is kegkeeled, su edtevangan a te Nengazen he MEGBEVAYÀ. Umbe mebpekelig-en a iring te lintikan he vatu, su nesayud a he kenà a egkepeel-elezan. \v 8 Kayi te uvey ku is Megbevayà he mibpahayag he wazà a mekesalà. Hentei is ebpekesumbung kedì? Mebpaahà sikandin su ebpeetuvangè key! \v 9 Pemineg kew! Is Nengazen he MEGBEVAYÀ, iyan midtavang kedì. Hentei is ebpekepengintutuu he nekesalà a? Ebmerunut dan iring te manggad he egketketen te dezeisey he menge keranapranap. \p \v 10 Hentei keniyu is edtahud te \sc Nengazen\sc* wey ebpezumazuma te menge penurù te suluǥuen din? Ereg sikandin he edsarig te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè din minsan midhipanew sikandin diyà te merusirem he wazà duen bulug kerayag. \v 11 Piru mebpekevantey kew mulà is ed-isip edezaat te zuma he etew; egkeuney kew zuen te mezaat he mid-isip niw! Iyan mismu is \sc Nengazen\sc* edsilut keniyu; ebpematey kew tenged te kebpurungi zin kedsiluti keniyu. \c 51 \s1 Is Pengumawan para te Kedsarig te \sc Nengazen\sc* \p \v 1-2 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Pemineg kew kediey, sikiyu is egkesuat he egkelibri wey midangep kayi te kediey. Tentenuzi niw si Abraham wey si Sara he kepuun niw, iring sikandan te vatu he zutun kew tipaka etawa vudsi he zutun kew keluta. Hein mid-umew ku si Abraham, ne sebsevaha zin dà, piru midtuvazan ku sikandin ne mibeǥayan ku te mahabet he menge kevuwazan. \p \v 3 “Egkenuǥunan ku utew is Jerusalem he nevengkag. Is menge disirtu kayi edhimuwen ku he iring te Eden he pemuleey ku, egkaahà diyà te Jerusalem is kelipey wey kedlipey wey egkezineg kayi he lugar is kebpeselamat wey menge kegkanta. \p \v 4 “Pemineg kew kediey! Sikiyu is menge etew ku, pemineǥa a keniyu, sikiyu is nesakup te nasyun ku! Ibeǥey ku is belaud ku, ne ebpekeveǥey heini te kerayag diyà te menge nasyun. \v 5 Hapit ku en sikiyu ebeǥayi te kezeeǥan duma is ketazeng. Kenè en egkeuǥet ne edlibriyen ku en sikiyu. Edumelahan ku is menge nasyun. Is diyà te meziyù he menge lugar edtaǥad kediey wey ebperateng te gehem ku. \v 6 Ahaa niw is langit wey is kelibutan. Egkahanew is langit iring te evel, ne ebmerunut is kelibutan iring te manggad, ne ebpematey is menge meǥinged kayi iring te menge dezeisey he menge keranapranap. Piru is kelibriyanan he ibeǥey ku, ebpedayun te wazà pidtemanan. Is kezeeǥan duma is ketazeng, egkaangken niw taman te taman. \v 7 Pemineg kew kediey is nengesayud ke hengkey is hustu wey edtuman te kesuǥuan ku! Kenè kew mahandek te kedsudì wey ked-eled-eled te menge etew keniyu. \v 8 Su iring dan dà te manggad he egketketen te dezeisey he menge keranapranap. Piru is ibeǥey ku he kezeeǥan duma is ketazeng wey kelibriyanan ebpedayun te wazà pidtemanan.” \p \v 9 Sigi en \sc Nengazen\sc*, tevangi key en. Gemita nu is gehem nu te kedlibri kenami. Tevangi key iring te mibeelan nu zengan. Kenè be iyan ka midtadtad te dragun he si Rahab? \v 10 Kenè be iyan ka mibpemaza te zaǥat para meveeli is beyeey ziyà te teliwazà kayi su wey mekelayun is menge etew he midlibri nu puun te Ehipto? \v 11 Edlikù diyà te Zion is menge etew he midlibri nu he ebpemenganta he kenà egkeengked is kegkelipey zan. Egkaawè en is kegkeseeng dan, ne utew subra is kegkelipey zan. \p \v 12 Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Iyan a midasig wey midlipey keniyu. Ne maan is egkahandek kew te menge etew zà duen he ebpatey iring te sagbet? \v 13 Nelipatan niw en be he iyan a mibaal keniyu? Iyan a midempas te langit wey mibpelastar te midtukuzan te kelibutan. Maan is nengungubpaan kew he layun egkahandek te pauk te ebpesipala wey egkesuat he edezaat keniyu? Is pauk dan kenè en ebpekekaid keniyu. \v 14 Kenè en egkeuǥet ibpaawè en is menge vinihag keniyu. Kenè dan ebpatey ziyà te mibpirisuwan kandan, wey kenè dan egkeewaan te keenen. \v 15 Su iyan a is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, migkutew te zaǥat wey mibpesenuhug te menge vaǥel kayi. Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc* is ngazan ku. \v 16 Impenurù ku keniyu is ereg he egkeǥiyen niw, wey ebpengelangan ku sikiyu pinaaǥi te ǥehem ku. Iyan a mibpelastar te langit wey midsavuk te menge midtukuzan te kelibutan, wey iyan a migkaǥi ziyà te Jerusalem te, ‘Gaked ku sikew.’ ” \v 17 Enew ke en Jerusalem! Is pauk te \sc Nengazen\sc* iring te inumen he mid-amin nu inuma taman te nekeziregdireg ka te kegkelangut nu. \v 18 Wazà minsan sevaha zuen te menge etew nu he ebpekaaǥak kenikew; wazà sevaha kandan he ebpeketavang kenikew. \v 19 Dezuwa he vangkit is nehitavù kenikew: nevengkag ka tenged te tebek wey nerasey te vitil is menge etew nu. Wazà nesamà duen te menge etew nu he egkehimu he edigdig wey edlipey kenikew. \v 20 Nengevidtawan sikandan ne nemekehidhizeǥà diyà te suyuk te kada kersada he henduen be te selazeng he nengelitag. Nesuǥat sikandan te utew kegkepauk te \sc Nengazen\sc*; wey kebpendawey te Megbevayè nu. \p \v 21 Umbe, sikiyu is nengerasey wey nengelangut te kenè binu, pemineǥa niw heini. \v 22 Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, kes Megbevayà he edlavan keniyu: “Pemineg kew! In-awè ku en is pauk ku keniyu he iring te inumen he ebpekelangut. Kenè ku en heini ibpeuman ibpeinum keniyu, kekenà, \v 23 diyè ku heini ibpeinum te midrasey keniyu, wey midsuǥù keniyu te kedlangkab su wey kew zan meǥieki, midhimu zan is peka niw he iring te zalan he zutun dan ed-ikul.” \c 52 \s1 Edlibriyen te Megbevayà is Jerusalem \p \v 1 He Zion, enew ke en, wey mebpekelig-en! Sikew is segradu he inged he Jerusalem, ipeehè nu is kegkemekeǥeǥehem nu! Su is menge kuntada nu he kenà menge Israilihanen he ed-isipen he meremerik, kenè en ebpekeseled diyà te kenikew. \v 2 Kenè ke en meseeng he iring te etew he edungdungerù diyà te tanà, kekenà, hitindeg ka hinuun wey pengandam ka te kedumala. Ne sikiyu is menge meǥinged diyà te Jerusalem, engked kew en he ebpeuripen. \v 3-4 Su iyan heini egkeǥiyen te Nengazen he MEGBEVAYÀ, “Mibihag kew he henduen te uripen he imbelegyà he wazà beyazi, umbe ebelukasan ku zaan sikiyu te wazà bayad. Dengan midhendiyè kew te Ehipto su zutun kew ed-ubpà, ne midaagdaag kew ziyà. Ne hein neuǥet iyan en maan midaagdaag keniyu is menge tig-Asiria. \v 5 Ne ǥuntaan hengkey en maan is nehitavù keniyu? Mibihag kew te menge tig-Babilonia te wazà hustu he hinungdan. Edumelahan kew zan wey edsudien. Ne layun e zan pa edsumpelita. \v 6 Piru egkeuma is timpu he zutun egkesayud kew ke hentei a is Megbevayà, su iyan a mismu migkaǥi ziyà te keniyu. Uya, iyan a mismu.” \p \v 7 Utew mekempet he ed-ahaan is menge menunudtulà he ed-abley ziyà te menge vuvungan su wey zan metudtul is meupiya he tudtul he zuen en kelinew ziyà te Jerusalem ne ebmeupiyè en is kebpekesavuk kayi su edlibriyen heini te Megbevayà. Egkeǥiyan dan is menge tig-Jerusalem te, “Midhadì is Megbevayè niw!” \v 8 Ebpengulahì tenged te kegkelipey is menge vantey te inged su egkeehè dan is kedlikù te \sc Nengazen\sc* diyà te Jerusalem. \v 9 Ebpengulahì te kegkelipey is Jerusalem he nevengkag su edlipayen wey edlig-enan te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin. Edlibriyen din is Jerusalem! \v 10 Ibpaahà te \sc Nengazen\sc* is nekeviza he ǥehem din diyà te langun he menge nasyun, ne egkaahà kayi te tivuuk he kelibutan is kedlibriya kenitew te Megbevayè tew. \p \v 11 Sikiyu is ed-uwit te menge gelemiten diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, awè kew en diyà te Babilonia! Gawas kew en keniyan! Kenè kew ǥawed te ed-isipen he meremerik. Gawas kew en diyà te Babilonia, ne mebpekewaǥas kew. \v 12 Piru kayi he timpu kenè en kinahanglan he edegdeǥusu kew te ked-awà he iring te ebpelaǥuy kew su ebpetelihuna is \sc Nengazen\sc* keniyu. Is Megbevayà te Israel iyan ebpengalang keniyu. \s1 Is Nerasey he Suluǥuen te \sc Nengazen\sc* \p \v 13 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Pemineg kew! Ebmeuswaǥen is suluǥuen ku, egkevantug sikandin wey ebeǥayan te zengeg. \v 14 Mahabet is egkeinuinu kandin, su egkezeetan is dagwey zin ne henduen be te kenè en paras te etew is paras din. \v 15 Minsan is menge meǥinged diyà te menge nasyun ne egkeinuinu zaan kandin. Kenà ebpekekaǥi is menge hadì mehitenged kandin, su egkeehè dan man is wazà keǥiya kandan, wey egkesavut dan is wazè pa keenu metudtul.” \c 53 \p \v 1 Hentei is ebpeketuu te menge lalag dey? Hentei is mibpeheyaǥan te \sc Nengazen\sc* te ǥehem din he midtuu? \v 2 Egkesuatan te \sc Nengazen\sc* he med-uswag is suluǥuen din he iring te pinemula he midtuvù he nendalid diyà te memaza he tanà. Wazè din keguwapu etawa tindeg he ibpekekabig din kenita. \v 3 Mid-undaunda sikandin wey inselikwey te menge etew. Mahabet is neseǥazan din he menge kemeresayan wey menge elentusen. Mid-iniyuǥan tew sikandin, midsudì tew, wey mid-isip tew he wazè din bali. \v 4 Benar iyan, mid-antus din is menge kemeresayan wey menge elentusen he para pezem kenitew. Piru kunaan tew ke midsilutan sikandin te Megbevayà tenged te menge salè din. \v 5 Iyan tutuu is, mibpelian sikandin tenged te menge kedrapas tew; nevuǥel sikandin tenged te kelelalung tew. Is silut he mid-antus din iyan nekeveǥey kenitew te meupiya he kebpekesavuk; ne pinaaǥi te menge palì din nengeulian kiw. \v 6 Iring kiw is langun te nengetazin he menge kerehidu; is kada sevaha kenitew ne iyan en mibeelan din is egkesuatan din. Piru iyan sikandin impaantus te \sc Nengazen\sc* te silut he para pezem kenitew te langun. \v 7 Midaagdaag sikandin wey mibpesekitan, iyan, wazà sikandin medriklamu. Iring sikandin te kerehidu he ed-uwiten diyà te lepeey, wey iring te kerehidu he ebpereremek dà emun ed-elutan. \v 8 Midakep sikandin, midhukuman, wey midhimetayan. Wazè nekeseǥipà dutun he lapis te kevuwazan he iyan inhimetayi kandin is tenged te menge salè dan, ne mid-antus din is silut he para pezem kandan. \v 9 Minsan wazà salà he nehimu zin wey wazà sikandin medlimbung, inleveng sikandin he henduen be te utew mekesesalà. Inleveng sikandin duma te menge sepian. \v 10 Piru egkasuatan te \sc Nengazen\sc* he edresayen wey ibpaantus sikandin. Piru minsan midhimu te \sc Nengazen\sc* is untung din he pemuhat para meveyazi is salà te menge etew, egkeehè din ded is menge kevuwazan din wey ebpekaangken ded sikandin te meluǥayad he untung, ne pinaaǥi kandin egketuman is egkesuatan te \sc Nengazen\sc*. \v 11 Emun egkeehè din is beǥas te menge ked-antus din, ne egkelipey sikandin. Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Pinaaǥi te ketau te metazeng he suluǥuen ku mahabet is ebmetzengen din; ed-antus sikandin para te menge salè dan. \v 12 Umbe, ebeǥayan ku sikandin te zengeg he para te ventuǥan wey gemhanan he menge etew, su imbeǥey zin is untung din: Mid-isip sikandin he sevaha te menge mekesesalà. Ne nekaantus sikandin para te mahabet he menge mekesesalà ne mid-ampù sikandin he peseyluwa sikandan te Megbevayà.” \c 54 \s1 Is Kebmahala te \sc Nengazen\sc* te Jerusalem \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kanta ka, Jerusalem, is iring te vahi he kenà ebpekaanak. Kanta ka wey derag-ey ka te kegkelipey, is wazè pa mekesaǥad te velilit. Su minsan mid-ewaan ka te esawa nu, egkehimu he mahabet pa is kenikew he menge anak kenè te vahi he wazà ewai te esawa zin. \v 2 Ipezekelè nu wey lig-eni nu is ubpeey nu. Kenè nu eǥena is kebpekeluaǥa kayi. \v 3 Su ibpeiseg ku is menge dulunè nu, edsekupen te menge etew nu is duma he menge nasyun, ne ed-ubpaan dan is menge inged kayi. \v 4 Kenè ka mahandek su kenè ka egkepeel-elezan. Egkelipatan nu is kegkeeled-eled nu hein betan-en ke pa wey is kegkevalu nu. \v 5 Su siak is midlimbag kenikew, egkehimu a he iring te esawa nu. Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc* is ngazan ku. Siak, is Waǥas he Megbevayà te Israel, iyan a Menluluwas nu. Egngezanan a he ‘Megbevayà te tivuuk he kelibutan.’ \p \v 6 “Jerusalem, iring ka te vetan-en he vahi he midlalew su mid-ewaan te esawa zin. Iyan, guntaan ed-umawen ku sikew he likù ka kayi te kedì. \v 7 Seled te mevavà he timpu mid-ewaan ku sikew, piru tenged te zekelà he hizu ku ed-umanan ku sikew egkuwaa. \v 8 Tenged te utew ku kenikew kegkepeuki, mid-iniyuǥan ku sikew seled te mevavà he timpu, piru tenged te gaǥew ku he wazà pidtemanan, egkehizuwan ku sikew. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he Menluluwas nu, is migkaǥi kayi. \p \v 9 “Iyan ked-isipa ku kayi is, iring te timpu ni Noe he zutun nenangdù a he kenè ku en ibpeuman ibpelapey is wahig kayi te kelibutan. Ne ǥuntaan ebpenangdù a zaan he kenè ku en sikew egkepeukan wey edsilutan. \v 10 Minsan egkengetempag pa is menge vuntud wey menge vuvungan, ne kenà mulà egkaawà is gaǥew ku wey penangdù ku he ebeǥayan ku sikew te meupiya he kebpekesavuk. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he nehizu kenikew, is migkaǥi kayi. \p \v 11 “He Jerusalem, he henduen be te migkusukusu te vagyu. Nerasey ka ne wazà midlipey wey midasig kenikew. Piru ed-umanan ku sikew ebenguna he ziyà ibpehitindeg te menge vatu he sepiru, ne egemiten ku is mahalen he menge vatu te kebaal te menge elavat te menge valey nu. \v 12 Egemiten ku is menge vatu he rubi he para te turi nu, wey is mekempet he menge vatu te kebaal te menge pultahan wey menge verengbeng nu. \v 13 Iyan a mismu ebpenurù te menge etew nu, ne utew sikandan ed-uswag. \v 14 Ebmelig-en ka su edtinazeng is menge etew nu. Ebpeleǥuyan ka te menge kuntada nu, umbe wazè nu en igkahandek. Kenè en ed-uvey ziyà te kenikew is menge kuntada nu, ne kenè ke en egkeheratan. \v 15 Emun duen edsurung kenikew; kenà heini kediey he suat. Ebpekesurindir is edsurung kenikew. \v 16 Pemineg ka! Iyan a mibaal te menge pandey te mital he edhiyup te hapuy wey vaǥa te uring wey ebpemaal te ǥumaan. Ne kediey zaan he limbag is menge ebpendezaat he egamit kayi he menge ǥumaan te kebpendezaat dan. \v 17 Is kada ǥumaan he mibeelan su igkuntra kenikew ne kenà ebpekekaid kenikew, ne egketavak nu is menge ibpesangil kenikew. Is egkepengevilin te menge suluǥuen ku, iyan is kezeeǥan duma is ketazeng. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 55 \s1 Is Hizu he Idhanyag te Megbevayà \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Uvey kew, sikiyu is langun he egkemezahan, su heini zed is wahig! Minsan wazè niw selapì, ne pemasa kew wey megkaan! Hendini kew en, pemasa kew te vinu wey ǥatas he wazè din bayad. \v 2 Maan is egastu kew te selapì niw te kenà egkekaan? Maan is egestuwen niw is menge suwildu niw te kenà ebpekahantey keniyu? Pemineg kew kediey, ne ebpekekaan kew te metaam he menge keenen ne egkahantey kew. \v 3 Uvey kew wey mebpemineg kediey su wey kew meuyag. Ebpekid-uyun a keniyu te wazà pidtemanan. Ibpeehè ku keniyu is gaǥew wey kebmetinumanen ku he insaad ku ki David. \v 4 Midhimu ku sikandin he pengulu te menge nasyun, ne pinaaǥi kandin impeehè ku kandan is gehem ku. \v 5 Ed-umawen niw is menge etew ziyà te menge nasyun he kenè niw zuma, ne egaangaan sikandan edhendiyà te keniyu su iyan a is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, he Waǥas he Megbevayà te Israel mibeǥey keniyu te zengeg.” \p \v 6 Dangep kew ziyà te \sc Nengazen\sc* ne umawa niw sikandin mintras wazè pa med-awà sikandin is edtavang keniyu. \v 7 Ipeengked en is menge lalung te kedlalunglalung, ne ipeengkezi kandan is mezaat he ked-isip-isip dan. Ipelikù en sikandan diyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew su egkehizuwan din sikandan wey ebpeseyluwen. \p \v 8 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Is ked-isip-isip ku, ne kenà iring te keniyu he ked-isip-isip, ne is menge ulaula ku, ne kenà iring te keniyu he menge ulaula. \v 9 Su iring te nekediyù is langit wey tanà, ne meziyù is ked-isip-isip niw te kedì he ked-isip-isip wey meziyù daan is keniyu he menge paaǥi te kedì he menge paaǥi. \v 10 Is uzan wey is ayis ne ebpuun te langit, ne kenè en heini edlikù diyà emun kenè pa ebpekeveǥey te wahig kayi te kelibutan he ebpetuvù te menge pinemula he ebpekeveǥey te venì te menge ebpemula wey keenen te menge etew. \v 11 Ne iring daan keniyan is menge lalag he egkeǥiyen ku, kenà egkehimu he wazà kayi pulus, kekenà, edtumanen kayi is pelanu ku; edlampus heini para meulaula is tuyù te kebpetudtula ku kayi. \p \v 12 “Menge Israilihanen, awè kew ziyà te Babilonia he melipayen, ne egiyan ku sikiyu wey kenà mekeizi. Henduen be te egkanta tenged te utew kegkelipey is menge vuntud wey menge vuvungan, ne henduen be te ebpakpak is langun he menge kayu. \v 13 Edtuvù is menge kayu he sipris wey mirtu ziyà te edtuvuan guntaan te zuǥiyen he zezeisey he kayu. Tenged te kegkeul-ulaha kayi egkeveǥayan a te zengeg; egkehimu heini he tuus te kegkemekeǥeǥehem ku te wazà pidtemanan.” \c 56 \s1 Is Tuvad para te Langun he menge Nasyun \p \v 1 Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: “Ipeehè niw is hustu he kukuman wey veeli niw is metazeng, su kenè en egkeuǥet edlibriyen ku en sikiyu wey egkeehè niw is ketazeng ku. \v 2 Utew zeysey is etew he ebaal wey edtuman te ebpeveelan ku zutun te Andew te Kedhimeley. Wey zeyzey zaan is etew he wazà mebaal te mezaat.” \p \v 3 Is kenà menge Israilihanen he mibpeveyveyaan dan is untung dan te \sc Nengazen\sc*, kenà ereg he ed-isip he kenà sikandan idtampu te \sc Nengazen\sc* te menge etew zin. Ne is menge etew he migkapun ne kenà daan ereg he ed-isipen he tenged te kenà sikandan ebpekaanak, kenà sikandan egkehimu he zuma te menge etew te Megbevayà. \v 4 Su iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: “Edtuvazan ku is migkapun he menge etew he edtuman te ebpeveelan ku mehitenged te Andew te Kedhimeley, wey ebaal te menge vaal he ebpekelipey kediey wey edtuman te kebpekid-uyun ku. \v 5 Edtuǥutan ku sikandan te kedseled diyà te valey ku ne ebeǥayan ku sikandan te zengeg he lavew pa te zengeg he egkezawat dan emun duen dan menge anak. Kenà sikandan egkelipatan te menge etew te taman te taman. \p \v 6 “Edtuvazan ku zaan is kenà menge Israilihanen he insarig dan kediey is untung dan su edsilbiyan e zan, ebmahalen e zan, wey ed-ezapen e zan, ne edtumanen dan is menge ibpetuman ku zutun te Andew te Kedhimeley, wey edtumanen dan is kebpekid-uyun ku. \v 7 Ed-uwiten ku sikandan diyà te segradu he vuvungan ku, ne edlipayen ku sikandan diyà te valey ku he elempuanan. Edewaten ku ziyà te pemuhatà he para kediey is menge pemuhat dan he edtutungen wey zuma pa he menge pemuhat; su is baley ku egngezanan te valey he elempuanan te menge etew ziyà te langun he menge nasyun.” \v 8 Migkaǥi zaan is Nengazen he MEGBEVAYÀ he midtiǥum te menge vinihag he menge Israilihanen te, “Edtiǥumen ku pa is duma, gawas duen te zaan en he netiǥum ku.” \s1 Is Kasu te menge Pengulu te Israel \p \v 9 Uvey kew is menge etew ziyà te menge nasyun he iring kemesipala te menge langgam, ne dèdeeti niw is menge etew ziyà te Israel. \v 10 Su is menge pengulu zan he iyan pezem impevantey kayi he nasyun, henduen be te menge lakap wey wazè dan ketau. Iring sikandan te menge perevantey he asu he emew he kenà ebpekeǥevu. Iyan dà egkesuatan dan is kedleku, kedlipezeng, wey kebpeneǥeinep. \v 11 Iring sikandan te leǥezen he menge asu he kenà egkepezaan. Menge perevantey sikandan te Israel he wazè dan kedsavut. Is kada sevaha kandan mibpenigudu en mebaal te egkesuatan din te ebaal ne iyan dà edtinguhaan din is kandin dà he keupiyaanan. \v 12 Ke sikandan te, “Hendini kew, su egkuwa kiw te inumen ne ebpelelangut kiw! Iring ded kayi is ed-ul-ulahan tew keeselem, ne edhimuwen tew he edhuna pa he zekelà is egkeinum tew!” \c 57 \s1 Is Wazà Pulus he menge Ed-ezapen diyà te Israel \p \v 1 Emun ebpatey is sevaha he etew he metazeng, wazà ed-insà ke maan. Wazà utew ebpekesavut he egkuwaan te Megbevayà is menge etew he edsunud kandin su wey zan mekelikey te kezeetan. \v 2 Emun ebpatey is etew he metazeng, ebpekehimeley en sikandin wey ebmelinawen en. \p \v 3 Piru sikiyu, iring kew te menge veyilan, menge mengungumpadi, wey menge vahi he ebelegyà te zengeg dan, uvey kew su wey kew mehukumi. \v 4 Ed-un-undahan niw is menge metazeng; ebingiǥan niw wey edyewyawan sikandan. Menge kevuwazan kew te menge mesinupaken wey menge teruen. \v 5 Ed-ezapen niw is menge ed-ezapen pinaaǥi te kebpekidhilavet diyà te sihung te kada merapung he kayu. Ibpemuhat niw pa is menge anak niw ziyà te zal-ug he alug te menge kelendiǥan. \v 6 Is metilak he menge vatu ziyà te menge zal-ug, iyan menge megbevayè niw. Ed-ezapen niw heini pinaaǥi te kebpemuhat te menge pemuhat he inumen wey pemuhat he para gasa. Kenè ku igkelipey heini is baal niw. \v 7 Edtekezeg kew ziyà te metikang he menge vuvungan ne ebpemuhat kew zutun wey ebpekidhilavet. \v 8 Idsavuk niw pa is menge ledawan te menge ed-ezapen niw ziyà te zivaluy te ǥemawan te menge valey niw. Idselikwey a keniyu. Iring kew te vahi he mengungumpadi he nemenahik diyà te meluag he katri zin he nekidsebutà te kumpadi zin he ebpehulizè dan. Egkelipey sikandin he ebpekidhilavet te kumpadi zin. Ebpezumdumahan din is arig din. \p \v 9 Midhendiyè kew te ed-ezapen niw he si Molec is ed-uwit te lana wey mahabet he menge pehemut. Midsuǥù niw pa is menge etew te kebpengahà te menge ed-ezapen diyà te meziyù he menge lugar su wey niw maazap. Ne ibpehendiyè niw is edsuǥuen niw minsan diyà te lugar te menge minatey. \v 10 Minsan egkeveley kew en he ebpen-ahà te menge ed-ezapen, wazà gihapun maawà is perateng niw he ebpeketuredu kew. Edlig-enan niw is keugelingen niw, umbe wazè kew luyahi. \p \v 11 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Hentei ves heini is menge ed-ezapen he utew niw igkahandek ne midterteruan a keniyu? Midlipatan ad keniyu ne wazà ad keniyu seǥipaa. Hengkey ves is hinungdan maan is wazè kew en medtahud kedì? Tenged be te mibpereremek e zà seled te meluǥayad he timpu? \v 12 Ed-isipen niw he metazeng en is ebeelan niw, piru ibpeehè ku ke hengkey kew he kelasi te menge etew. Ne kenà ebpeketavang keniyu is menge ed-ezapen niw. \v 13 Uya, kenà ebpeketavang is menge ed-ezapen niw emun ebuyù kew te tavang diyà te kandan. Id-amin sikandan idlayap te keramag; idlayap dan te sengehiyup dà. Piru is menge midsarig kediey ebpekeubpà diyà te tanà ne ed-ezapen e zin diyà te segradu he vuvungan. \v 14 Egkaǥi a te, ‘Purungi is dalan. Iawà is nemekevelavag diyà te veyeey te menge etew ku.’ ” \p \v 15 Iyan daan heini egkeǥiyen te Utew Lavew he Megbevayà, kes Waǥas he Megbevayà he wazà pidtemanan te untung din: “Diyà a ed-ubpà te metikang wey segradu he lugar, piru ed-ubpa a zaan duma te menge etew he kenà ebpelavew wey mid-iniyug te mezaat he ulaula su wey ku sikandan melig-eni. \v 16 Benar iyan, kenà a ebpekigkuntada wey kenà taman te taman is kegkepauk ku su emun ebeelan ku heini, ebpematey is menge etew he linimbag ku. \v 17 Nepauk a tenged te salà wey keleleǥed te menge tig-Israel, umbe midsilutan ku sikandan wey mid-iniyuǥan. Piru mibpedayun dan gihapun te kebaal te salà. \v 18 Neehè ku is mezaat he menge vaal zan, piru ebewian ku sikandan wey zan meulii. Egiyahan ku sikandan, wey edlipayen ku is egkengeseeng kandan. \v 19 Ne zutun ebpekezalig dan kedì. Ebeǥayan ku sikandan te meupiya he kebpekesavuk, ke ziyè dan man te meziyù etawa ziyè dà te uvey. Ebewian ku sikandan wey zan meulii. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 20 Piru is menge lalung, ne wazè dan kelinew; iring sikandan te ebpemaǥel he zaǥat he edtampil te menge sagbet wey menge meremerik diyà te veyvey. \v 21 Kenà ebpekaangken te meupiya he kebpekesavuk is menge lalung.” Iyan heini egkeǥiyen te Megbevayè ku. \c 58 \s1 Is Tinutuuwà he Kebpuasa \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Habet kew pengulahì; iringa niw te kezaǥing te vudyung! Kenè niw heini eǥena! Ipetueni niw te menge etew ku he menge kevuwazan ni Jacob is menge salè dan wey menge kedrapas. \v 2 Andew-andew is kedangep dan kayi te kediey, henduen be te egkesuat dan he metueni zan is menge paaǥi ku. Emun ed-ahaan, henduen be te metazeng sikandan he menge etew, ne henduen be te wazè dan iselikwey is menge suǥù ku. Ibpeehè dan he henduen te egkesuat dan he ed-uvey kayi te kediey is ebuyù te metazeng he kukuman. \v 3 Egkeǥiyan e zan pa te, ‘Mibpuasa key, piru wazè ka medseǥipà. Midrasey zey is keugelingen dey, piru wazè nu heini beliya.’ \p “Midtavak a te: Iyan tutuu is, dutun te kebpuasa niw keugelingen niw zà he kelipey is ed-isipen niw, ne edèdaaǥen niw is menge terebahanti niw. \v 4 Ebpuasa kew iyan piru ebpetebtebekà wey ebpelewlewanè kew, wey ebpesumsumbaǥè kew pa ganì. Kenè niw isipa he is puasa he ebeelan niw ǥuntaan ebpeketavang wey ku pemineǥa is menge kebpengemuyù niw. \v 5 Emun ebpuasa kew, edresayan niw is keugelingen niw. Idungul niw is menge ulu niw he henduen be te sagbet, ne edhizeǥè kew ziyà te avu is bivisti te saku. Iyan be heeyan egngezanan niw te puasa? Kunaan niw vuwa ke ebpekelipey en kediey heeyan? \v 6 Is kelasi te puasa he egkesuatan ku iyan is puasa he egkezumahan te metazeng he ulaula: Engkezi niw is kebpendaagdaag wey kebpepirisu te menge wazà mekesalà, wey libriya niw is menge edèdaaǥen. \v 7 Beǥayi niw te keenen is egkengevitil, ipeubpè niw ziyà te menge valey niw is menge wazà egkeubpaan, bistiyi niw is menge wazà bisti, wey tevangi niw is menge kezuzumahi niw he ebpenginahanglan. \v 8 Emun ebeelan niw heini, ebpekeuma ziyà te keniyu is kelibriyanan he iring te edsilà he andew, ne segugunè ku sikiyu ebewii wey kew meulii. Siak is metazeng he Megbevayè niw, ebpetelihuna a keniyu ne ebpengelangan ku sikiyu pinaaǥi te mekeǥeǥehem he kebpekiduma ku. \v 9 Emun ed-umawen a keniyu su ebpetavang kew, edtevaken ku sikiyu. \p “Emun ed-engkezan niw is kebpendaagdaag, is kebpemesangil te binèbeelan dà, wey is kegkaǥi te mezaat, \v 10 wey emun ibpekaan niw is menge egkengevitil wey ebeǥayan niw is menge pubri te menge kinahanglan dan, ebpekeuma ziyà te keniyu is kelibriyanan he edsiǥa ziyà te merusirem he kebpekesavuk niw ne egkeiring heini te meudtu. \v 11 Layun ku sikiyu egiyahi, ne edhimuwen ku he mekuntintu kew en minsan mereǥen is kebpekesavuk niw. Ebbeǥayan ku sikiyu te meupiya he kedlelawa, ne egkeiring kew te pemuleey he kenà egkekurang is wahig etawa serebseb he kenà egkemezahan. \v 12 Ed-umanan ebenguna te menge kevuwazan niw is menge inged niw he neuǥet en he nevengkag, ne ebpurungan dan is daan en he menge pundasyun. Egngezanan kew he menge etew he memumurung te nerundus he menge verengbeng wey menge valey. \p \v 13 “Kinahanglan he edtumanen niw is menge ebpeveelan ku zutun te Andew te Kedhimeley. Kenè niw veeli is menge vaal he para zà te keugelingen niw he kelipey zutun te segradu he andew. Ikelipey niw is Andew te Kedhimeley, ne pekeveǥata niw heini pinaaǥi te kenà kebpetuyang te egkesuatan niw, wey ked-engked kegkaǥi te menge lalag he wazè din pulus. Emun ebeelan niw heini, \v 14 ebmelipayen kew te kebpenilbi niw kedì. Ebeǥayan ku sikiyu te zengeg kayi te tivuuk he kelibutan, ne ebpezaharan ku sikiyu te menge abut te tanè he nepengevilin niw ziyà te kepuun niw he si Jacob. Egkehitavù heini, su iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 59 \s1 Is Petizaan te menge Mekesesalà \p \v 1 Pemineg kew! Kunaan niw vuwa ke meluya wey vengel is \sc Nengazen\sc*, ne tenged dutun kenè kew zin egkehimu te edlibri wey kenà sikandin ebpekezineg ke ed-umawen niw. \v 2 Iyan nekepesuwey keniyu puun te Megbevayà is menge salè niw ne iyan daan heini hinungdan he mid-iniyuǥan kew zin wey kenè en ebpemineg te menge kebpengemuyù niw. \v 3 Su ebpenhimatey kew te etew, wey ebaal kew te zuma pa he mezaat. Midtarùtarù kew wey migkaǥi kew te mezaat he menge lalag. \v 4 Wazà diyà te keniyu is hustu he kukuman; ne tarù is menge sumbung niw mehitenged te iring niw he etew. Ebpelanu kew te mezaat, ne ebeelen niw heini. \v 5-6 Is mezaat he menge pelanu niw, iring te impis te edhereg he uled, he ebpatey is egkaan duen. Iring daan heini te valey te kelelawà he kenà egkehimu he ebeelan he visti, umbe wazà pulus te mezaat he menge pelanu niw. Mezaat is menge vaal niw wey mesipala kew. \v 7 Elistu kew he ebaal te salà ne abtik kew he edhimatey te wazà mekesalà. Mezaat is menge ed-is-isipen niw, ne minsan hendei kew ebpevayà ne ebpendezaat kew. \v 8 Wazè niw netuenan mehitenged te melinew he kebpekesavuk. Wazè niw veliya is hustu he kukuman, kekenà, edtuisen niw heini. Is ed-iring kayi te menge vaal niw, ne kenè daan ebpekesaǥad te melinew he kebpekesavuk. \v 9 Tenged kayi wazè pa siluti te Megbevayà is menge kuntada tew, ne wazè kiw zin pa veǥayi te kezeeǥan duma is ketazeng. Edtaǥad kiw te kerayag piru kerusireman is nekeuma. Umbe midhipanew kiw ziyà te kerusireman. \v 10 Iring kiw te lakap he ebpekepenamsam diyà te elavat, ne ebpemekeurambak kiw minsan meudtu, henduen be te edhipanew kiw ziyà te merusirem. Minsan pa te mezesen is menge lawa tew, henduen kiw te menge minatey su wazè tew egkehimu. \v 11 Tenged te kegkeseeng tew nekezag-es kiw he henduen kiw te edhiniǥer he bir wey egkaǥi he merepatik. Ebperateng kiw he edsilutan te Megbevayà is menge kuntada tew ne edlibriyen kiw zin, piru wazà heini mehitavù. \v 12 Su mahabet en is menge salè tew ziyà te etuvangan te Megbevayà, ne iyan heini ebpeǥumbenar he ereg kiw he edsilutan. Uya, netuenan tew he layun kiw ebaal te salà. \v 13 Midsupak wey midluivan tew is \sc Nengazen\sc*; mid-iniyuǥan tew is Megbevayè tew. Edèdaaǥen wey ebpesipelahan tew is duma. Ebpurungan tew ed-is isipa ke ebmenmenuwen tew is kedtarùtarù tew. \v 14 Ne iyan heeyan hinungdan he wazè pa siluti te Megbevayà is menge kuntada tew wey wazè kiw zin pa veǥayi te kezeeǥan duma is ketazeng. Egketembunan en is tutuu ziyà te minsan hendei; is menge etew kenè en egkeseriǥan. \v 15 Uya, naawè en is ketutuanan, ne is menge edlikey te kebaal te mezaat ne ebpesipelahan. \p Naahà heini te \sc Nengazen\sc*, ne wazè din ikelipey is kenà ked-ikul te hustu he kukuman. \v 16 Neinuinu sikandin hein neehè din he wazà minsan sevaha he edtavang te menge edèdaaǥen. Umbe migamit din is kandin he gehem te kedluwas kandan, wey is kandin mismu he ketazeng iyan neketavang kandin. \v 17 Egemiten din he iring te pengalang te kumeng is ketazeng, ne egemiten din he iring te hilmit is keluwasan. Idsul-ub din iring te visti is penimales wey rerangit. \v 18 Ebelesan din is menge kuntada zin sumalà te menge vaal zan; minsan is diyà te meziyù. Egkeǥezaman dan is rerangit din. \v 19 Minsan hendei edtehuzen sikandin wey ebeǥayan te zengeg te menge etew, su ebpekeuma sikandin he iring te edeǥurus he wahig he edhiyupen te mevendes he keramag. \p \v 20 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ebpekeuma ziyà te Zion is menluluwas niw te menge kevuwazan ni Jacob, ne edlibriyen din is ed-engked he ebaal te salà. \v 21 Ne iyan heini kebpekid-uyun ku keniyu: Kenà egkaawà is Mulin-ulin ku he ziyà te keniyu wey is menge lalag he migkaǥi ku keniyu. Tudtula niw heini ziyà te menge anak niw, ne edtudtulen dan daan heini ziyà te kandan he menge anak, ne ebpedayun heini pehendiyà te huziyan he menge lapis te kevuwazan. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 60 \s1 Is Huziyan he Penggubirnuwan diyà te Jerusalem \p \v 1 Enew ka, Jerusalem, ne silè ka iring te andew su neume en is kegkelibri nu, ne midsilè en diyà te kenikew is mekeǥeǥehem he kebpekiduma te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Egketembunan te utew merusirem is menge nasyun kayi te kelibutan, ne sikew mulà, ed-enlaǥan te mekeǥeǥehem he kebpekiduma te \sc Nengazen\sc*. \v 3 Ed-uvey is menge etew ziyà te menge nasyun wey is menge hadì dan diyà te kerayag nu. \v 4 Tengteng ka ziyà te peliǥuy nu; netiǥum en is menge etew nu, ed-ulì en sikandan diyà te kenikew is ebpuun diyà te meziyù he menge lugar; henduen sikandan te menge vatà he edsepipiyen. \v 5 Emun egkeehè nu en heini ne melipayen ka, ne edrepey is kelipey ziyà te gehinawa nu, su is menge ketiǥeyunan diyà te menge nasyun ne ed-uwiten diyà te kenikew. \v 6 Ne sikew, Jerusalem, egkeeneb is menge tanè nu te menge kemilyu te menge tig-Median wey menge tig-Efa. Ne zuen menge etew ziyà te Sheba he ed-uwit te menge vulawan wey menge beyewà su ed-azap dan te \sc Nengazen\sc*. \v 7 Ed-uwiten te menge tig-Kedar wey menge tig-Nebayot is mahabet he menge kerehidu zan diyà te kenikew, ne ibpemuhat heini ziyà te pemuhatà he para te \sc Nengazen\sc* su wey melipey sikandin. Edhimuwen pa te \sc Nengazen\sc* he mevantug is baley zin. \v 8-9 Ebiyahi is menge varku he henduen be te menge ǥapun he ebpemenlayang, wey henduen be te menge merepatik he edhendiyà te menge salag dan. Heini he menge varku gaked te menge etew he ziyà ebpen-ubpà te meziyù he menge lugar he ebperateng te \sc Nengazen\sc*. Iyan ebpengegalen kandan is menge varku te Tarshish te ked-uwit te menge etew nu su wey mekelikù diyà te kenikew sikandan is ebpuun diyà te meziyù he lugar. Ed-uwit dan daan te menge vulawan wey menge pelata para te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu, he iyan kes waǥas he Megbevayà te Israel. Ne ebpekeveǥey heini kenikew te zengeg. \v 10 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* is Jerusalem te, “Ebengunen te menge lumelengyawà is menge verengbeng nu, ne ebpenilbi kenikew is menge hadì dan. Minsan midsilutan ku sikew tenged te pauk ku, egkehizuwan ku zed sikew tenged te keupiya ku. \v 11 Dutun layun en abri is pultahan nu maandew wey mezukilem, su edewaten nu is menge ketiǥeyunan puun te menge nasyun. Ebparid is menge hadì he edseled diyà te kenikew. \v 12 Su egkepurung egkezeeti is menge nasyun etawa menge ginhedian he kenà ebpenilbi kenikew. \v 13 Egkehimu he kenikew is menge ketiǥeyunan diyà te Lebanon ragkes en is menge kayu zutun he pinu, inibru, wey sipris–su wey ikezayandayan diyà te valey he ubpeey ku. \v 14 Is menge kevuwazan te menge midaagdaag kenikew, ed-uvey ziyà te kenikew is edunghuy. Edluhud diyà te uvey te menge paa nu is menge midsudì kenikew, ne egngezanan ke zan he ‘Inged te \sc Nengazen\sc*,’ etawa ‘Zion he Inged te Waǥas he Megbevayà te Israel.’ \v 15 Minsan inselikwey ka wey midumutan, wey wazà edseǥipà kenikew zengan, edhimuwen ku he mevantug ka te wazà pidtemanan, wey igkelipey te langun he lapis te kevuwazan. \v 16 Ed-eturen ka te menge etew ziyà te menge nasyun wey te menge hadì dan he iring te vatà he ibpesusu te iney zin. Ne egketuenan nu he iyan a is \sc Nengazen\sc*, kes Menluluwas nu wey Perevelukas, kes Mekeǥeǥehem he Megbevayà ni Jacob. \v 17 Edliwanan ku is menge inhiman te simbahan nu: is menge brunsi edliwanan ku te vulawan, is menge putew edliwanan ku te pelata, is menge kayu edliwanan ku te brunsi, is menge vatu edliwanan ku te putew. Ne kenà egkaawà diyà te kenikew is kelinew wey ketazeng. \v 18 Wazè en kebpenlupiglupig he egkehitavù diyà te tanè nu. Wazè en kezeetan he ebpekeuma ziyà te kenikew. Ebpekeliǥuy kenikew is kelibriyanan he iring te menge verengbeng, ne edalig kedì is edseled diyà te menge pultahan nu. \p \v 19 “Is andew wey vulan kenè en iyan ebpekeveǥey kenikew te kerayag maandew man etawa mezukilem, su siak, is \sc Nengazen\sc*, iyan e en kerayag nu te wazà pidtemanan. Siak is Megbevayà, iyan e en kempet nu. \v 20 Iyan a egkehimu he andew nu wey vulan nu he kenà edsanlep; iyan a kerayag nu te wazà pidtemanan. Ne egketapus en is menge kemereǥenan nu. \v 21 Is langun he menge etew nu egkehimu he metazeng, ne egkaangken dan is tanà he Israel taman te taman. Midlimbag ku sikandan; iring sikandan te pinemula he impemula ku su wey a meveǥayi te zengeg. \v 22 Deisey zà sikandan, piru ebmahabet sikandan. Menge egkaayuayu zan, piru egkehimu sikandan he gemhanan he nasyun. Iyan a, is \sc Nengazen\sc* he segugunà ebaal kayi zutun te hustu he timpu.” \c 61 \s1 Edlibriyen te \sc Nengazen\sc* is menge Etew Zin \p \v 1 Is Mulin-ulin te Nengazen he MEGBEVAYÀ ne kayi te kediey. Su mibpilì e zin he ibpewali te meupiya he tudtulanen diyà te menge pubri. Midsuǥù e zin te kedlipey te egkengeseeng wey kebpenudtul ziyà te menge vihag wey menge pirisu he ebpekeǥawas dan en. \v 2-3 Midsuǥù e zin daan te kebpenudtul he neume en is timpu te kedlibriya te \sc Nengazen\sc* te menge etew zin, ne edsilutan din is menge kuntada zan. Midsuǥù e zin daan te kedlipey te egkengeseeng diyà te Jerusalem, su para kenà avu is igkesavuk dan diyà te ulu zan he tuus te kegkeseeng dan, kekenà, kuruna he vulak, ne edlenahan dan is ulu zan he tuus te melipayen sikandan. Egkeiring dan te kayu he ulayan he impemula te \sc Nengazen\sc*. Egngezanan sikandan he menge metazeng para te zengeg te \sc Nengazen\sc*. \v 4 Ed-umanan dan ebenguna is menge inged dan he neuǥet en he nevengkag. \p \v 5 Sikiyu is menge etew te Megbevayà, ebpenilbi keniyu is menge lumelengyawà. Ebentayan dan is menge uyaǥen niw, wey edterebahu sikandan diyà te menge bevesukè niw wey menge pemuleey niw te paras. \v 6 Egngezanan kew he menge memumuhat te \sc Nengazen\sc*, wey menge suluǥuen te Megbevayè tew. Ebpezaharan kew te ketiǥeyunan te menge nasyun, ne egkelipey kew te kegkeengkena niw kayi. \v 7 Kenè kew egkepeel-elezan, kekenà, egketakep is tuvad he egkezawat niw puun te tanè niw, ne igkelipey niw haazà is egkezawat niw. Is kelipey niw ebpedayun taman te taman. \p \v 8 “Su siak, is \sc Nengazen\sc*, dekelà diyà te gehinawa ku is hustu he kukuman. Egkeepesan ku is kebpenakew wey zuma pa he mezaat he vaal. Tenged te kebmetinumanen ku ebeǥayan ku te suhul is menge etew ku wey ebpekid-uyun a kandan te uyun he wazà pidtemanan. \v 9 Is menge kevuwazan dan egkilelaan diyà te menge nasyun. Is langun he ebpekaahà kandan egkilala he iyan sikandan menge etew he edtuvazan ku.” \p \v 10 Utew ku igkelipey is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè ku, su iring te mibistiyan e zin te kelibriyanan wey kezeeǥan duma is ketazeng. Iring a te ebpengesawa he zuen din mekempet he tengkulu wey te ed-esewaan he midsun-ud te menge elahas. \v 11 Is tanà ebpetuvù te venì ne is Nengazen he MEGBEVAYÀ ebeǥey te kezeeǥan duma is ketazeng, ne edeliǥen sikandin te menge etew ziyà te langun he menge nasyun. \c 62 \p \v 1 Tenged te pelanggè ku is Zion, kes inged he Jerusalem, kenà a ebpereremek taman te ebpekeuma is kezeeǥan din duma is ketazeng he iring te edsilà he andew, wey taman te egkaangken din is kelibriyanan din he iring te edsiǥa he sulù. \v 2 Ne sikew is Jerusalem, egkaahà te menge etew ziyà te menge nasyun wey te menge hadì dan is kezeeǥan nu he zuma is ketazeng wey kegkemekeǥeǥehem nu. Ebeǥayan ka te \sc Nengazen\sc* te veǥu he ngazan. \v 3 Egkeiring ka te mekempet he kuruna he migewezan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu. \v 4 Kenè ke en egngezanan he “Sinelikwey” etawa “Mekevulungbulung,” kekenà, egngezanan ke en he “Kelipey te Megbevayà” etawa “Esawa te Megbevayà,” su ingkelipey ka te \sc Nengazen\sc* ne iring te mibpees-eseweey kew. \v 5 Is midlimbag kenikew, ed-esewaan ke zin iring te betan-en he maama he ebpengesawa te wazè pa mekeremaǥi. Ne iring te igkelipey te maama is ed-esewaan din, igkelipey ka zaan te Megbevayè nu. \p \v 6 He Jerusalem, mibpeventayan ku te menge vantey is menge verengbeng nu, ne kenà sikandan ed-engked te ked-ampù te \sc Nengazen\sc*. \p Sikiyu is ebuyù te tavang te Megbevayà, penigudu kew medhangyù.\fig Bantey|src="HK00228C.TIF" size="span" loc="Isaias 62:6" copy="Horace Knowles" ref="Isaias 62:6" \fig* \v 7 Kenè kew engked he edhangyù diyà te kandin he umana zin benguna is Jerusalem ne himuwa zin he egkezeliǥan heini kayi te kelibutan. \v 8 Nenangdù is \sc Nengazen\sc* he pinaaǥi te gehem din ebeelan din heini. Ke sikandin te, “Kenè ku en ibpekaan is menge trigu niw te menge kuntada niw he lumelengyawè, ne kenè dan en ed-inumen is binu he midheǥuan niw. \v 9 Sikiyu is edraǥun te trigu, ne iyan kew ebpekekaan dutun te rinaǥun niw, ne edeliǥen a keniyu. Sikiyu is ebpenrupù te menge paras ne iyan kew ed-inum te wahig dutun diyà te valey ku.” \p \v 10 Sikiyu is menge etew ziyà te Jerusalem, gawas kew ziyà te menge pultahan keniyan te inged niw, ne endama niw is egkeveyaan te zuma pa he menge zuma niw. Hiǥewani niw heini; iawè niw is menge vatu, ne ipekayabkayab niw is bendirà he iyan ebpetuus te menge etew ziyà te menge nasyun he ibpelikù en te \sc Nengazen\sc* is menge etew zin. \v 11 Pemineg kew! Mibpeuwit is \sc Nengazen\sc* kayi he menge lalag diyà te tivuuk he kelibutan: “Kegiyi niw is menge meǥinged diyà te Zion he ebpekeume en is Menluluwas dan, ne zuen din uwiten he suhul. \v 12 Egngezanan sikandan te ‘Segradu he menge Etew’ wey ‘Menge Linuwas te \sc Nengazen\sc*,’ ne is Jerusalem egngezanan he ‘Ebpengenduyen he Inged’ wey ‘Inged he Wazè en Iselikwey.’ ” \c 63 \s1 Is Penimales te \sc Nengazen\sc* \p \v 1 Hentei heini is ebpekeuma he ebpuun te Bozra he inged diyà te Edom, he nezekiyan te meriǥà is mekempet he visti zin? Ebpekeuma sikandin he utew zekelà is gehem din. \p Iyan sikandin kes \sc Nengazen\sc* he ebpenudtul he egkaangken en te menge etew zin is kezeeǥan duma is ketazeng. \v 2 Maan is utew meriǥa is bisti zin he iring te visti te etew he perekeres te paras. \v 3 Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Tenged te pauk ku migkeres ku is menge etew ziyà te menge nasyun iring te paras. Iyan e zà migkeres kayi, ne wazà miduma kedì. Is lengesa zan, midresik diyà te visti ku, umbe nezekiyan heini. \v 4 Mibeelan ku heini su neume en is andew te kebelesi ku te menge kuntada ku ne edlibriyen ku is menge etew ku. \v 5 Neinuinu a hein neehè ku he wazà minsan sevaha he mid-uǥup kedì pinaaǥi te kedtevangi zan te menge etew ku. Umbe iyan e zà midlibri te menge etew ku pinaaǥi te ǥehem ku. Is pauk ku iyan midtukù kedì te kedsilut te menge kuntada ku. \v 6 Tenged te pauk ku, midtekutakan ku is menge nasyun, ne impeziregdireg ku sikandan he iring te egkengelangut. Imperanew ku ziyà te tanà is lengesa zan.” \s1 Is Keupiya te \sc Nengazen\sc* \p \v 7 Edtudtulen ku is gaǥew te \sc Nengazen\sc*. Edeliǥen ku sikandin tenged te langun he mibeelan din kenitew. Mezakel is meupiya he mibeelan din diyà te kenitew te menge etew ziyà te Israel tenged te zekelà he hizu zin wey kebmahala zin kenitew. \p \v 8 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Tutuu iyan he menge etew ku sikandan; menge anak ku sikandan he kenà edluib kedì.” Umbe midlibri zin sikandan. \v 9 Diyà te langun he menge elentusen dan, nekaantus daan sikandin, ne midlibri zin sikandan pinaaǥi te velinsuǥuen he mibpezayag diyà te etuvangan din. Tenged te kebmahala wey kegkehizuwi zin kandan midlibri zin sikandan; mid-etiman din sikandan seled te langun he andew zutun te nehuna he timpu. \v 10 Piru nekidsukulà sikandan, ne pinaaǥi zutun midhimu zan he meseeng is Waǥas he Mulin-ulin din. Umbe migkuntada sikandan te \sc Nengazen\sc*, ne nehimu sikandin he kuntada zan. \v 11 Ne hein neuǥet, netenuzan dan is midlavey he timpu he zutun impeǥawas ni Moises is menge etew zin puun te Ehipto. Ne nekeinsè dan te, “Hendei en is \sc Nengazen\sc* he mibpelayun kenitew ziyà te zaǥat duma te pengulu tew he si Moises he iring te perevantey te menge kerehidu? Hendei en is \sc Nengazen\sc* he mibpeuwit diyà te kenitew te Waǥas he Mulin-ulin din? \v 12 Hendei en is \sc Nengazen\sc* he mibeǥey te gehem ki Moises, he midtevì din is daǥat diyà te etuvangan tew, su para mevantug sikandin te wazà pidtemanan. \v 13 Hendei en sikandin is nengulu kenitew te kedlayun te zaǥat? Wazè kiw mekeuseng, kekenà, iring kiw te kudà he ziyà mebayà te mehiǥawan he lugar. \v 14 Mibeǥayan kiw zengan te egkehimelayan tew te Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc* ne iring kiw te menge vaka he midtupang diyà te penebtavà diyà te suǥud.” \p \sc Nengazen\sc*, mid-aǥak key kenikew is menge etew nu su wey ka meveǥayi te zengeg. \v 15 \sc Nengazen\sc*, tengtengi key guntaan kenikew puun diyan te langit he segradu wey dungganen he ubpeey nu. Hendei en guntaan is ipeng nu kenami wey ǥehem nu he impeehè nu zengan kenami? Hendei en is kebmahala wey kegkehizuwi nu kenami? \v 16 Su iyan ka Amey zey minsan kenè key egkilelaan te menge kepuun dey he si Abraham wey si Jacob he menge kevuwazan dan. Uya, iyan ka \sc Nengazen\sc*, amey zey, iyan ka Menluluwas dey puun pa zengan. \p \v 17 \sc Nengazen\sc*, maan is idtuǥut nu he mekesuwey key ziyà te menge paaǥi nu? Maan is ibpemezesen nu is gehinawa zey, he tenged kayi naawà is kedtahud dey kenikew? Seǥipaa key en maan kenikew, su menge suluǥuen key kenikew wey ǥaked key kenikew. \v 18 Seled te mevavà he timpu naangken dey te menge etew he gaked nu is baley nu he, piru mibengkag heini te menge kuntada zey. \v 19 Gaked key kenikew puun pa zengan. Piru henduen be te ed-isipen nu he kenè key kenikew ǥaked, ne henduen be te wazè key kenikew dumelaha. \c 64 \p \v 1 Tevia nu is langit, \sc Nengazen\sc*, ne penaug ka su para mehuyung is menge vuvungan diyà te etuvangan nu. \v 2 Iring te hapuy ebpeketutung te neǥangu he menge subpang wey ebpekepezìdì te wahig, is kebpekeuma nu ebpekehuyung te menge nasyun he menge kuntada nu, ne egkekilala zan ke hentei ka. \v 3 Hein mibpenaug ka zengan is mibaal te egkengein-inuwan he wazè dey peebuta, nehuyung is menge vuvungan diyà te etuvangan nu. \v 4 Puun pa zengan wazè pa nekezineg wey nekaahà te Megbevayà he iring kenikew he edtavang te menge edsarig kandin. \v 5 Edewaten nu is menge etew he igkelipey zan is kebaal te metazeng, wey ed-ikul te menge paaǥi nu. Piru nepeukan key kenikew su mibpedayun key te kedsupak te menge paaǥi nu. Egkehimu ve ke egkelibri key? \v 6 Neiring key is langun te vutang he meremerik, ne is langun he meupiya he menge vaal zey, ne iring dà te meremerik he terapu. Iring key is langun te zahun he neǥangu, ne is kelelalung dey ne iring te keramag he midlayap kenami. \v 7 Wazà minsan sevaha kenami he midangep kenikew wey neninguhà he egawed kenikew. Iyan heeyan hinungdan ke maan is mid-iniyuǥan key kenikew, ne mibey-anan key en kenikew is ebpematey tenged te menge salè dey. \v 8 Piru minsan pa te iyan heeyan, iyan ka gihapun Amey zey, \sc Nengazen\sc*. Iring ka te mendiziyun, ne sikami iring te vasak. Iyan ka mibaal kenami te langun. \v 9 \sc Nengazen\sc*, kenè nu pesubrahi is kegkepeuki nu kenami; kenè nu tentenuzi taman te taman is menge salè dey. Edhangyù key ziyà te kenikew he seǥipaa key, su menge etew key kenikew is langun. \v 10 Is segradu he menge inged nu, ragkes en is Jerusalem neiring te sibsivayan he wazà duen ed-ubpa. \v 11 Nevinsulan is segradu wey mekempet he valey nu, he zutun ka ezapa te menge kepuun dey. Neǥevà is langun he menge vutang he utew zey mibmahal. \v 12 Ne minsan pa te iyan heini, kenè key pe be ǥihapun kenikew edtevangan, \sc Nengazen\sc*? Ebpereremek ke zè be, ne ebpurungan key en be kenikew edsiluti? \c 65 \s1 Silut wey Kelibriyanan \p \v 1 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Mibpekilala a te menge etew he wazà med-insa mehitenged kediey. Ebpeturedu a te wazà mebpen-ahà kediey. Impezayag ku is keugelingen ku ziyà te nasyun he wazà med-umew kedì is menge meǥinged duen. \p \v 2 “Edsigudu ad edtaǥad he mekelikù kayi te kedì is menge etew ku he menge mesinupaken, he wazà med-ikul te meupiya he vetasan, su iyan dan dà ebpezumdumahan is keugelingen dan he isip. \v 3 Edhimuwen dan he mepauk a; ibpeehè dan diyà te etuvangan ku is kebpedayun dan ked-azap te menge ed-ezapen dan pinaaǥi te kebpemuhat dan diyà te menge pemuleey zan wey kedtutung te veyewà diyà te atep te menge valey zan. \v 4 Emun mezukilem ebpinuu sikandan diyà te menge leveng wey ziyà te meeles he menge lugar su ebpekidlalag dan te ǥimukud te menge minatey en. Egkaan pa sikandan te usa he vavuy wey te zuma pa he keenen he indawey kandan. \v 5 Egkeǥiyan dan is duma te, ‘Kenè ka uvey kediey su kela ke meremeriki a kenikew. Lumpiyu a kenà sikew!’ Heini he menge etew layun dan edhimuwa he mepauk a. Is pauk ku kandan iring te egkeregreg he hapuy seled te tivuuk he andew.” \p \v 6-7 Migkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Pemineg kew! Kayi en te etuvangan ku is insurat ku he hukum ku te menge etew ku. Kenà a ebpereremek, kekenà, ebales a. Ebelesan ku sikandan. Ebpeveyazan ku kandan is langun he menge salè dan wey is menge salà te menge kepuun dan. Su edtutung man sikandan te veyewà wey edsumpeliten e zan diyà te menge vuntud wey menge vuvungan. Umbe ebelesan ku sikandan te timbang te mibeelan dan.” \v 8 Migkaǥi zaan is \sc Nengazen\sc*, “Wazà dèdeeti is mezaat he rupung dutun te menge paras su zuen pa zutun beǥas he egkepulusan, ne iring keniyan is ebeelan ku te menge etew ku, kenè ku zaan ed-eminen te edezaat is langun he menge etew ku. Edlibriyen ku is menge nenilbi kediey. \v 9 Duen edsemaan ku he menge uuyag diyà te menge kevuwazan ni Jacob wey ni Juda, ne iyan sikandan ebpekepengevilin te tanè ku he mahabet is menge vuntud duen. Iyan sikandan is menge pinilì ku wey menge suluǥuen ku ebpekeubpà kayi he tanà. \v 10 Edtuvazan ku sikandan is midangep kayi te kediey. Is menge suǥud diyà te Sharon wey Acor egkehimu he penebtavà te menge uyaǥen dan. \p \v 11 “Piru edsilutan ku sikiyu is edselikwey kediey wey kenà edseǥipà te segradu he vuvungan ku, kekenà, iyan ebpemuhaten niw is menge ed-ezapen he edtuuwan niw he ebpekeveǥey keniyu te meupiya he ked-ubpà. \v 12 Is ukur niw ne iyan is kemetayen, ne egkeamin kew ebpematey, su hein nengumew a ne wazè kew medtavak, ne hein migkaǥi a ne wazè kew mebpemineg. Mibaal kew te mezaat diyà te etuvangan ku, ne ke hengkey is kenè ku egkesuatan, ne iyan ebeelan niw. \v 13 Umbe, siak, is Nengazen he MEGBEVAYÀ migkaǥi a te, ‘Ebpekekaan wey ebpekeinum is menge suluǥuen ku, piru sikiyu mulà egkevitil wey egkemezahan kew. Egkelipey zan mulà piru sikiyu ebpeel-elezan kew. \v 14 Egkanta zan tenged te kegkelipey piru sikiyu, edsineǥew kew tenged te kegkeseeng wey kezaat te gehinawa niw. \v 15 Egemiten te menge pinilì ku is ngazan niw emun ebpenrawak dan, ne siak, is Nengazen he MEGBEVAYÀ, iyan a edhimatey keniyu. Piru is menge suluǥuen ku egngezanan ku te veǥu he ngazan. \v 16 Is minsan hentei ziyà te tanà te Israel he ebpenuvadtuvad etawa ebpenangdù, ebeelan din heini pinaaǥi te ngazan ku te Megbevayà he egkeseriǥan. Su edlipatan ku en is midlavey he menge kelised; id-awè ku en heini ziyà te ked-ehè ku.’ \p \v 17 “Pemineg kew! Ebaal a te veǥu he langit wey beǥu he tanà. Ne kenè en edtentenuzan is daan he langit wey tanà. \v 18 Umbe, medlipey kew wey medlipeylipey te wazà pidtemanan tenged kayi te ebeelan ku. Su edhimuwen ku is Jerusalem he kelipey te menge etew, ne ebpekeveǥey zaan te kelipey is menge meǥinged kayi. \v 19 Egkelipey a tenged te Jerusalem wey te menge meǥinged kayi. Kenè en egkezineg dutun is kedsineǥew etawa kebuyù te tavang. \v 20 Dutun wazè en ebpatey he edsusu pa etawa betan-en pa. Is ebpatey he 100 he tuig is keǥurang din ed-isipen he vetan-en pa, ne is ebpatey he kenè en ebpekeuma te 100 he tuig is keǥurang din ed-isipen he midsilutan ku. \v 21 Dutun he timpu ebangun is menge etew ku te menge valey ne ed-ubpaan dan heini. Ebpemula zan te menge paras wey egkeenen dan is beǥas kayi. \v 22 Kenè en iyan ebpekepehimulus te menge valey zan wey menge pinemula zan is menge kuntada zan. Is kayu kenà ebpatey seled te meluǥayad he timpu, ne kenè daan ebpatey is menge etew ku seled te meluǥayad he timpu, ne ebpekepurung sikandan ebpekepehimulus te hineǥuan dan. \v 23 Kenè dan en edhaǥù te wazè din pulus, wey kenè dan en ed-anak te mezaat is egkepengkusan din. Su sikandan he menge etew wey is menge kevuwazan dan, ne edtuvazan ku. \v 24 Dutun te kenè dan pa ebpekevuyù etawa zutun mismu te kebuyù dan, ne edtevaken ku en sikandan. \v 25 Ebpetuǥenà te kegkaan is dumezaas he menge asu wey menge kerehidu. Is menge erimaung ebpenabtab te reǥami iring te menge vaka. Ne is menge uled kenè en ebpemengaǥat. Wazè en ebpesipala etawa edezaat te segradu he vuvungan ku. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.” \c 66 \s1 Edhukuman te \sc Nengazen\sc* is menge Nasyun \p \v 1 Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: “Is langit iyan pinuuwè ku te edhadì, ne is tanà iyan ebpeuntuzan ku te menge paa ku. Egkehimu ve ke edtukuzan a keniyu te valey? Egkehimu ve ke ebeǥayan a keniyu te lugar he egkehimelayan ku? \v 2 Kenè be iyan a mibaal te langun he menge vutang? \p “Siak, is \sc Nengazen\sc* egkaǥi te: Edseǥipaan ku is menge etew he kenà ebpelavew wey ed-engked he ebaal te salà wey igkahandek dan is lalag ku. \v 3 Piru iyan heini paaǥi te kedseǥipaa ku te menge etew he iyan ebpezumdumahan dan is keugelingen dan dà he suat, ne igkelipey zan is utew mezaat he menge vaal zan: Emun edlapà sikandan te vaka he ibpemuhat dan, ne ibpeiring ku haazà te kedhimatey te etew. Emun ebpemuhat sikandan te kerehidu, ibpeiring ku haazà te midhimatey zan te asu. Emun ebpemuhat sikandan te pemuhat he para gasa, ibpeiring ku haazà te mibpelengesa zan te lengesa te vavuy. Ne emun edtutung sikandan te veyewà su edtentenuzan e zan, ibpeiring ku haazà te mibpenubtuvazan dan is duma he menge ed-ezapen. \v 4 Ne gawas keniyan, ebpeeǥiyan ku zaan sikandan te silut he igkeherati zan. Su hein nengumew a, wazà sikandan medtavak; ne hein migkaǥi a, wazà sikandan mebpemineg. Mibaal sikandan te kelelalung diyà te etuvangan ku, ne ke hengkey is kenè ku egkesuatan iyan ebeelan dan.” \p \v 5 Sikiyu is egkahandek he edsupak te lalag te \sc Nengazen\sc*, pemineǥa niw is lalag din: “Tenged te kegkemepezumdumahan niw kediey, is duma he menge emurè niw te inged edumut wey edselikwey keniyu. Ed-un-undahan kew zan, ke sikandan te, ‘Mebpaahà is \sc Nengazen\sc* te gehem din su wey zey maahà is kelipey niw!’ ” Piru egkepeel-elezan sikandan. \v 6 Nezineg niw ve is keǥurub diyà te inged wey ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*? Keǥurub heeyan te \sc Nengazen\sc* he ebpenimales te menge kuntada zin. \v 7 Egkaǥi pa is \sc Nengazen\sc* te, “Is Jerusalem, iring te vahi he ed-anak he wazè pa ganì belilita ne midlusazan en. \v 8 Hentei is nekezineg wey nekaahà te iring kayi? Segugunè be egkehimu is sevaha he inged etawa nasyun seled dà te mevavà utew he timpu? Piru sikan pa ganì belilita is Jerusalem, inlusad en is menge etew zin. \v 9 Kediey he suat he hapit en sikandan ianak. Ne ǥuntaan ed-eǥenen ku ve is ked-enaka kandan. Uya edtuǥutan ku sikandan! Kenè ku ed-eǥenen is ked-enaka kandan. Iyan a, is Megbevayè niw, is migkaǥi kayi.” \p \v 10 Sikiyu is langun he mibmahal niw is Jerusalem wey midlalew kew tenged kandin, lipey kew wey lipeylipey zuma kandin, \v 11 su wey kew mekeǥezam te keuswagan din iring te vatà he egkahantey te gatas te iney zin. \v 12 Su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ibpeuswag ku is Jerusalem; iring te edeleman te menge ketiǥeyunan, su ed-uwiten diyà te kandin is menge ketiǥeyunan te menge nasyun. Ed-etimanen kew te Jerusalem iring te vatà he edsepipiyen, ibpesusu, wey edsekepuwen te iney zin. \v 13 Edlipayen ku sikiyu ziyà te Jerusalem iring a te iney he edlipayen din is menge anak din.” \v 14 Emun egkemetmetahan niw en heini is mibpengaǥi ku, ne utew kew egkelipey, ebmelig-en kew egkeiring kew te pinemula he mehinuvù. Ibpaahà te \sc Nengazen\sc* is gehem din diyà te menge suluǥuen din, piru ibpeehè din diyà te menge kuntada zin is pauk din. \v 15 Pemineg kew! Ebpekeuma is \sc Nengazen\sc* he egkezumahan te hapuy. Ed-untud sikandin te menge kerwahi zin he henduen be te eribpures. Ibpeehè din te menge kuntada zin is pauk din, ne edsilutan din sikandan te edriyubriyub he hapuy. \v 16 Su edsilutan din pinaaǥi te hapuy wey ispada zin, is langun he mekesesalà he menge etew, ne mahabet is egkepatey zin. \p \v 17 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Ebpekedreredsà is kebpatey te menge etew he midwaǥas dan wey midlumpiyuwan dan is keugelingen dan pinaaǥi te ked-azap dan te menge ed-ezapen dan diyà te pemuleey. Ebpematey sikandan is egkaan te vavuy, rumat, wey te zuma pa he keenen he utew mezaat. \v 18 Netuenan ku is menge ulaula zan wey isip dan. Umbe edhendiyan a ne edtiǥumen ku is menge etew ziyà te langun he menge nasyun, ne egkeehè dan is gehem ku. \v 19 Ibpeehè ku sikandan te singyal. Ne is egkesamà kandan, edhimuwen ku he menge menunudtulà, ne edsuǥuen ku sikandan diyà te menge nasyun diyà te Tarshish, Pul, Lud (he nevantug is menge etew zuen te kegkemememanè dan), Tubal, Grecia, wey ziyà te zuma pa he meziyù he menge lugar he is menge etew zuen he wazà mekezineg te ventuǥan ku wey wazà mekaahà te ǥehem ku. Edtudtulen dan is gehem ku ziyà te menge nasyun. \v 20 Ne id-ulì dan is langun he menge zuma niw he Israilihanen puun keniyan he menge nasyun; ne ed-untud dan te menge kudà, menge mula wey menge kemilyu, wey menge kerwahi wey kerumata. Edumahan dutun te menge menunudtulà sikandan diyà te segradu he vuvungan ku ziyà te Jerusalem su iring sikandan te pemuhat kayi te kediey. Iring heini te ebeelan te menge Israilihanen he ed-uwit diyà te valey ku te menge pemuhat he para gasa he intaǥù diyà te lumpiyu he teleǥuey. \v 21 Ne edhimuwen ku is duma kandan he menge memumuhat wey menge Levihanen. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is egkaǥi kayi.” \p \v 22 Migkaǥi pa zaan is \sc Nengazen\sc* te, “Iring te kenà egkaawà te taman te taman is beǥu he langit wey beǥu he tanà he ebeelan ku, ne kenà daan egkaawà te wazà pidtemanan is menge kevuwazan niw, ne kenè kew egkelipatan. \v 23 Ne kada kebpuun te hayag wey kada Andew te Kedhimeley ne ed-azap kedì is langun he menge etew. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is egkaǥi kayi. \v 24 Ne emun egawas dan diyà te Jerusalem is ebpemen-azap dutun, egkeehè dan is menge lawa te mibpematey he menge etew he nekidsukulà kediey. Is menge tagkey he egkaan kandan ne kenà ebpatey, ne is hapuy he ebpeketutung kandan ne kenà egkeevukan. Ne igkelimezangi sikandan te langun he menge etew.”