\id GEN - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h Genesis \toc1 Genesis \toc2 Genesis \toc3 Gen \mt1 Genesis \c 1 \s1 Is Kedlimbaǥa \p \v 1 Diyà te puunà midlimbag te Megbevayà is langit wey is kelibutan. \v 2 Ne zutun, kenè pa hustu is kegkeveeli te kelibutan ne wazè din taǥù. Ne ziyà te zivavew te utew mezalem he wahig ne utew merusirem, diyà medriǥuriǥu is Mulin-ulin te Megbevayà. \p \v 3 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Mehimu is kerayag!” Ne nehimu en dutun is kerayag. \v 4 Ne naahà te Megbevayà he meupiya haazà is kerayag, ne impedsivey zin is kerayag wey is kerusireman. \v 5 Ne haazà is kerayag, migngezanan te Megbevayà te “maandew”, ne haazà is kerusireman, ne migngezanan din te “mezukilem.” Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is nehuna he andew. \p \v 6 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Mehimu is elang dutun te wahig su wey mezezuwa he vahin.” \v 7 Ne zutun nehimu is elang ne pinaaǥi kayi impedsivey zin is wahig he ziyà te zizalem wey is wahig he ziyà te zivavew. \v 8 Ne haazà is elang, migngezanan te Megbevayà he “hewhewanan.” Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is ikezuwa he andew. \p \v 9 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Mesevaha ziyà te sevaha he lugar is wahig kayi te kelibutan para medlepew is memaza he lugar.” Ne nehimu haazà. \v 10 Ne haazà is memaza, migngezanan te Megbevayà he “tanà” ne haazà is insivey zin he wahig, migngezanan din he “zaǥat.” Ne naahà te Megbevayà he meupiya haazà. \v 11 Ne zutun migkaǥi is Megbevayà te, “Medtuvù diyà te tanà is migkelingulingu he menge pinemula: is menge pinemula he zuen menge lisu wey is minsan hengkey he kayu he ebpemeǥas sumalà te kelasi zan.” Ne nehimu haazà. \v 12 Midtuvù dutun te tanà is langun he kelasi te menge sagbet he zuen dan lisu wey is minsan hengkey he kayu he ebpemeǥas he zuen lisu ziyà te menge veǥas dan. Ne naahà te Megbevayà he meupiya zaan haazà. \v 13 Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is iketelu he andew. \p \v 14 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Mehimu ziyà te langit is menge mesiǥa su wey zuen tuus te maandew wey mezukilem. Egkehimu zaan haazà he tuus te menge timpu te menge tuig wey menge andew. \v 15 Egkehimu haazà he menge idtayew ziyà te langit su wey meteyawi is kelibutan.” Ne nehimu haazà. \v 16 Su midlimbag dutun te Megbevayà sikan is dezuwa he utew mesiǥa: ne haazà is dekelà, ibpetayew zin te tanà emun maandew, ne haazà daan is sevaha, ne ibpetayew zin te tanà emun mezukilem. Ne midlimbag din daan is menge vituen. \v 17 Ne heini is langun, insavuk din diyà te langit wey meteyawi is kelibutan, \v 18 ne wey pinaaǥi zutun metapid is maandew wey mezukilem, wey is merayag wey merusirem. Ne naahà te Megbevayà he meupiya zaan haazà. \v 19 Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is ikeepat he andew. \p \v 20 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Mehimu ziyà te menge wahig is utew medmezakel he linimbag he egeǥehinawa wey ebpezumdumahà ne mehimu zaan is utew mezakel he menge tagbis he ebpemenlayang diyà te hewhewanan he zivavew te tanà.” \v 21 Umbe midlimbag te Megbevayà is utew zekelà he menge isdà wey is langun he menge linimbag he egeǥehinawa wey ebpenlayewlayew wey ebpezumdumahà he utew medmezakel ziyà te wahig. Ne midlimbag din daan is minsan hengkey he kelasi te menge tagbis. Ne naahà te Megbevayà he meupiya zaan haazà. \v 22 Ne midtuvazan heini te Megbevayà ne ke sikandin te, “Mengevuwad kew ne mebmahabet kew utew su wey mepenù is daǥat te menge linimbag ku. Ne mebmahabet kew zaan is menge tagbis diyan te tanà.” \v 23 Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is ikelima he andew. \p \v 24 Ne migkaǥi en maan is Megbevayà te, “Melimbag he ebpuun diyà te tanà is mezakel he kelasi te menge linimbag he egeǥehinawa. Melimbag is menge langgam he menge ayam wey menge leew wey is menge keranapranap.” Ne nehimu haazà. \v 25 Su midlimbag dutun te Megbevayà is menge langgam he leew wey ayam wey is menge keranapranap he ebpenanap wey edula zini te tanà, ne naahà dutun te Megbevayà he meupiya zaan haazà. \p \v 26 Ne zutun migkaǥi is Megbevayà te, “Edhimuwen tew is menusiyà he iring kenitew su wey zan meveyveyai is menge isdà diyà te zaǥat wey is menge tagbis diyà te hewhewanan wey is menge langgam he ayam wey leew wey is menge keranapranap he ebpenanap wey edula ziyà te tanà. Ebeyveyaan dan is tivuuk he tanà.” \v 27 Ne midlimbag dutun te Megbevayà is menusiyà he iring kandin. Midhimu zin sikandan he mekeiring kandin te Megbevayà. Maama wey vahi is midlimbag din. \v 28 Ne midtuvazan sikandan te Megbevayà ne migkeǥiyan din sikandan te, “Mevuwad kew ne mebmehabet kew su wey niw meeneb is kelibutan. Iyan kew mebayàbayà dini te tanà. Iyan kew mebayàbayà te menge isdà diyà te zaǥat wey te menge tagbis he ebpemenlayang diyà te hewhewanan wey te menge linimbag he egeǥehinawa he edhipanew zini te tanà.” \v 29 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Idtuǥut ku keniyu he egkeenen niw is minsan hengkey he sagbet he zuen din beǥas wey is minsan hengkey he veǥas te kayu he ebpemeǥas he zuen lisu ziyà te menge veǥas din. \v 30 Ne haazà is menge langgam he ziyà te tanà, wey is menge tagbis he ebpemenlayang diyà te hewhewanan, wey is menge keranapranap he ebpenanap, wey is minsan hengkey he egeǥehinawa, idtuǥut ku kandan he egkeenen dan is minsan hengkey he menge meilem he sagbet.” Ne nehimu haazà. \v 31 Ne zutun mid-ahà te Megbevayà is langun he nelimbag din, ne utew iyan haazà meupiya. Ne mibmezukilem dutun, ne hein nepawè en, ne nehimu is ikeenem he andew. \c 2 \p \v 1 Ne zutun nepasad te Megbevayà is kedlimbaǥa te langit, te kelibutan, wey te langun he taǥù dutun.\fig Is kedlimbaǥa te kelibutan wey te menge taǥù dutun|src="co00604b.TIF" size="span" loc="Genesis 2:1" copy="David C. Cook" ref="Genesis 2:1" \fig* \v 2 Ne zutun te ikepitu he andew, geina te nepasad en te Megbevayà haazà is langun he menge vaal zin, midhimeley sikandin he ebaal. \v 3 Ne midtuvazan te Megbevayà is ikepitu he andew ne migkaǥi zin daan he segradu haazà su midhimeley sikandin dutun te kedlimbaǥa zin te langun. \v 4 Iyan heini sikan is keguǥuza te kedlimbaǥa zengan te langit wey kelibutan. \s1 Si Adan wey si Eva \p Dengan hein midlimbag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà is langit wey kelibutan, \v 5 wazè pa pinemula kayi te kelibutan wey wazè pa zaan benì he nenuvù, su wazè din pa ipeuzan su wazà etew he ebpekaatur te tanà. \v 6 Dutun he timpu zuen gapun he ebpuun te tanà ne pinaaǥi zutun egkahames is tivuuk he tanà. \p \v 7 Ne zutun midlimbag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà is etew, ne iyan inlimbag din dutun is eliyavuk he ebpuun dini te tanà. Ne inhiyup din dutun te izung duen te etew is kandin en he ǥehinawa he ebpekeuyag, ne zutun nehimu is etew he linimbag he ebpekeǥeǥehinawa. \p \v 8 Ne zutun mibeelan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà is pemuleey ziyà te Eden he ziyà te zapit te edsilaan, ne insavuk din dutun haazà is etew he midlimbag din. \v 9 Ne zuen menge kayu he impetuvù dutun te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà. Utew meupiya he ed-ahaan haazà is menge kayu ne meupiya zaan he egkeenen is menge veǥas dan. Ne zutun te teliwazà duen te pemuleey impetuvù din daan is kayu he ebpekeveǥey te untung wey is kayu he ebpekeveǥey te kegketau te meupiya wey mezaat. \p \v 10 Ne zuen wahig diyà te Eden he ziyà ebayà te pemuleey su wey mevinyaǥi is menge pinemula zutun. Ne zutun nehimu haazà is wahig he ebpuunan duen te heepat he menge wahig. \v 11 Is ngazan te nehuna he wahig ne Pishon. Iyan haazà sikan is wahig he ziyà edtudà te tivuuk he tanà he Havila he zutun duen egkaahà he vulawan. \v 12 Lunsey he vulawan is ebpuun dutun, ne zuen daan dutun sikan is mahalen he pehemut he bidilyum wey zuen daan dutun menge mahalen he vatu he uniks. \v 13 Is ngazan dutun te ikezuwa he wahig ne Gihon. Diyà heini edtudà te tivuuk he tanà he Cush. \v 14 Is ngazan dutun te iketelu he wahig ne Tigris. Diyà heini edtudà te edsilaan te Asiria. Ne is ikeepat he wahig iyan is Eufrates. \p \v 15 Ne haazà is etew he midlimbag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà, diyè din isavuk te pemuleey he Eden su wey zin maatur wey meventayi haazà is pemuleey. \v 16 Ne haazà is etew, mibpeketelteleenan te Megbevayà he egkaǥi te, “Idtuǥut ku kenikew he megkaan ka te veǥas te menge kayu zini te pemuleey, \v 17 iyan, sikan is beǥas te kayu he ebpekeveǥey te kegketau te meupiya wey mezaat, utew kinahanglan he kenè nu heeyan keena. Su zutun dà te kegkaan nu keniyan te veǥas din kenà duwazuwa he ebpatey ka.” \p \v 18 Ne migkaǥi zutun is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te, “Kenà meupiya zuen te etew emun sebsevaha zà sikandin. Umbe ebeelan ku sikandin te zuma zin he zait he ebpeketavang kandin.” \v 19 Ne zutun, puun dutun te tanà, midlimbag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà is langun he menge leew he menge langgam wey is langun he menge tagbis he ziyà ebpemenlayang te hewhewanan. Ne impeetuvang din haazà is langun dutun te etew su ed-ahaan din ke hengkey is menge igngazan kandan duen te etew. Ne sumalà is igngazan te etew te uman sevaha zutun te linimbag he egeǥehinawa ne iyan en ngazan din. \v 20 Ne migngezanan dutun te etew is langun he menge ayam he langgam dutun, wey is menge tagbis he ziyà ebpemenlayang te hewhewanan wey is langun he menge leew he langgam. Ne minsan pa zutun wazè pa hustu he zuma zutun te etew he ebpeketavang kandin. \v 21 Ne tenged dutun impelipezeng te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà haazà is etew ne hein utew en nehurep, migkuwa zin is sevaha zuen te menge ǥusuk kayi ne midlimeng din haazà is ebpuunan duen te ǥusuk. \v 22 Ne puun dutun te ǥusuk he migkuwa zin puun dutun te maama, midhimu te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà is bahi. Ne impeehè din haazà is bahi zutun te maama. \v 23 Ne zutun migkaǥi kes maama te, \q1 “Duen ku en human duma! Is menge tulan din, ne zini ebpuun te tulan ku wey is sapù din daan, ne zini ebpuun te sapù ku. Egngezanan ku sikandin he ‘vahi’ su zini sikandin ebpuun te kedì te maama,” ke sikandin. \m \v 24 Iyan heini hinungdan ke maan is ed-ewaan te maama is amey zin wey iney zin ne ebpengesawa te vahi, ne zutun egkehimu haazà is maama wey vahi he sevaha zà. \p \v 25 Ne lelevas haazà is dezuwa, sikan is maama wey esawa zin, iyan, kenè dan haazà igkeeled. \c 3 \p \v 1 Sikan is uled, ne utew metau he ed-akal te langun he menge langgam he linimbag te \sc Nengazen \sc* he Megbevayà. Migkeǥiyan din kes bahi te, “Kenà buwa iyan migkaǥi te Megbevayà is kenè din idtuǥut keniyu is kegkaan te veǥas te minsan hengkey he kayu zini te pemuleey?” \v 2 Ne midtavak haazà is bahi te, “Intuǥut din kenami is kegkaan te langun he menge veǥas te zuma he kayu kayi te pemuleey, \v 3 iyan, haazà is beǥas te kayu he ziyà te teliwazà te pemuleey. Indawey kenami te Megbevayà su ke sikandin te, ‘Kenè niw heeyan keena etawa minsan is kedsenggira zà duen. Su emun egkeenen niw heini ne ebpatey kew.’ ” \v 4 Ne migkaǥi kes uled diyà te vahi te, “Kenè kew ebpatey, \v 5 su netuenan en te Megbevayà he zutun dà te kegkeena niw zuen, egkehimu kew he utew metau ne ebpekeiring kew te Megbevayà su egketuenan niw is meupiya wey mezaat.” \p \v 6 Ne hein nesavut te vahi he metaam bes he egkeenen haazà is beǥas te kayu, wey meupiya zaan he ed-ahaan wey nesavut din daan he utew haazà egkinehenglana su wey zan mehimu he utew metau, ne midrupù sikandin dutun ne migkaan din. Ne mibeǥayan din daan is esawa zin he zuma zin daan dutun ne migkaan daan sikandin. \v 7 Ne zutun te nekepasad dan he egkaan, netuenan dan ke hengkey is meupiya wey mezaat, ne neseǥipè dan human he lelevas dan bes. Umbe mibpenahì dan is menge zahun te kayu he higus su wey zan duen igketambun te lawa zan. \p \v 8 Ne hein mahapun en dutun he ebpengpengeramag, nezineg dan is \sc Nengazen \sc* he Megbevayà he edhiphipanew zutun te pemuleey. Ne haazà is maama wey esawa zin, mid-elesan dan is Megbevayà dutun te menge kayu he ziyà te pemuleey. \v 9 Ne mid-umew te \sc Nengazen \sc* he Megbevayà sikan is maama he ke sikandin te, “Hendei ka?” \v 10 Ne midtavak is maama te, “Nezineg ku sikew is edhiphipanew zini te pemuleey, ne nahandek a, su lelevas a, umbe mid-eles a.” \v 11 Ne migkaǥi is \sc Nengazen \sc* he Megbevayà te, “Hentei is migkaǥi kenikew he lelevas ka? Migkaan ke ve zuen te veǥas te kayu he indawey ku keniyu?” \v 12 Ne midtavak is maama te, “Haazà is bahi he impezuma nu kediey, mibeǥayan e zin ne migkaan a.” \p \v 13 Ne mid-insaan te \sc Nengazen \sc* he Megbevayà kes vahi, ke sikandin te, “Hengkey heini is mid-ulaula nu?” Ne midtavak dutun is bahi te, “Mid-ekalan a te uled, umbe migkaan a.” \p \v 14 Ne zutun migkeǥiyan te \sc Nengazen \sc* he Megbevayà kes uled, ke sikandin te, “Te langun he menge langgam he ayam wey ke leew ve, iyan ka edrewakan ku tenged te mid-ulaula nu heini. Ebpekelangkeb ke zà ne ebpekezula ka taman te kenè ke pa ebpatey. \v 15 Edhimuwen ku he kuntada nu haazà is bahi, ne ebpekigkuntada zaan is kevuwazan din te kevuwazan nu. Edrupeten din is ulu nu ne edkeǥaten nu is palu zin.” \v 16 Ne zutun migkeǥiyan din daan is bahi, ke sikandin te, “Tenged te mid-ulaula nu, edhimuwen ku he utew mesakit is kebelilita kenikew ke ed-anak ka. Merasey is ked-enaka nu te menge vatà, ne minsan pa zutun egkeeriǥan ke zed te esawa nu ne iyan sikandin ebayàbayà kenikew.” \p \v 17 Ne zutun migkeǥiyan te Megbevayà is maama te, “Tenged te mibpemineg ka te esawa nu ne migkaan ka zuen te veǥas te kayu he indawey ku he ke siak te, ‘Kenè niw heeyan keena,’ ne edrewakan ku is tanà tenged keniyu. Ne taman te kenè ke pa ebpatey wey ke zà ebpekekaan te veǥas te edtuvù dutun te tanà ke egkerasey ka he edhaǥù. \v 18 Su menge meǥarang wey menge zuǥiyen is edtuvù dutun te kebasuk nu. Ne ebpekekaan ka te veǥas te menge pinemula nu. \v 19 Ne taman te kenè ke pa idleveng dini te tanà, wey ke zà ebpekekaan ke edrimusengan ka. Is eliyavuk te tanà iyan puunà te lawa nu ne ziyà daan heini keuzemà te eliyavuk ebpekeulì.” \p \v 20 Sikan is maama, migngezanan din is esawa zin he “Eva” su egkehimu sikandin he iney te tivuuk he menusiyà. \v 21 Ne zutun mibaal is \sc Nengazen \sc* he Megbevayà te visti he lundis te menge langgam ne insun-ud din haazà dutun te ki Adan wey te esawa zin. \p \v 22 Ne migkaǥi zutun is \sc Nengazen \sc* he Megbevayà te, “Nehimu en is menusiyà he iring kenitew su egketuusan din en is meupiya wey mezaat. Umbe utew kinahanglan kenè sikandin edtuǥutan he mekekaan dutun te veǥas te kayu he ebpekeveǥey te untung, su emun ebpekekaan sikandin ne kenè en ebpatey te wazà pidtemanan.” \v 23 Ne tenged dutun midsegseg te \sc Nengazen \sc* he Megbevayà sikan is menusiyà puun dutun te pemuleey he Eden, ne impevasuk din sikandin duen te tanà he zutun sikandin ebpuun. \p \v 24 Ne hein midsegseg din en haazà is etew, impevantey zin dutun te zapit te pemuleey he Eden sikan is menge velinsuǥuen din he kirubin wey zuen daan egkeregreg he ispada he ebiyuviyu su wey wazà minsan hentei he ebpekehendiyà te kayu he ebpekeveǥey te untung. \c 4 \p \v 1 Ne zutun mid-uvayan ni Adan haazà is esawa zin he si Eva, ne mibmeǥingey sikandin ne mid-anak sikandin te maama, ne ke si Eva te, “Midtevangan a te \sc Nengazen\sc* he mekeanak a, umbe egngezanan ku sikandin te Cain.” \v 2 Ne mibmeǥingey en maan si Eva ne mid-anak sikandin te maama, ne mid-ngezanan din te Abel. \p Ne hein midekelà en si Abel, perevantey sikandin te menge kerehidu, ne si Cain, ne mibasuk mulà. \v 3 Ne neuma is andew he nemuhat si Cain diyà te \sc Nengazen\sc*. Ne iyan impemuhat din is menge veǥas te menge pinemula zin. \v 4 Ne si Abel mulà migkuwa sikandin te kinekekayan duen te menge uyaǥen din ne midlapè din, ne impemuhat din is kineupiyahan he vahin diyà te Megbevayà. Nelipey is \sc Nengazen\sc* ki Abel wey zuen te pemuhat din,\fig Is kebpemuhat ni Abel wey ni Cain|src="CO00615b.tif" size="span" loc="Genesis 4:3,4" copy="David C. Cook" ref="Genesis 4:3,4" \fig* \v 5 piru wazè din mulà dewata si Cain wey is kandin he impemuhat. Ne zutun utew nepauk si Cain ne mibmerembunut is dagwey zin. \v 6 Ne migkaǥi zutun is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Cain te, “Maan is utew ka egkepauk wey maan is mibmerembunut is dagwey nu? \v 7 Su emun hustu is ed-ul-ulahan nu edewaten ku sikew; ne emun kenà, melemu ka ebpekesalà, su is salà ne iring te kumekaid he langgam he ed-ayan kenikew keniyan te ǥemawan. Utew zin egkesuati he mezaag ke zin, iyan, kinahanglan he iyan ka edaag kandin.” \p \v 8 Sevaha zutun he andew, migkaǥi si Cain diyà te hazi zin he si Abel te, “Edhendiyè ki te vevesukà.” Ne hein diyè dan en, midhimetayan ni Cain si Abel. \p \v 9 Ne mid-insaan te \sc Nengazen\sc* si Cain te, “Hendei is hazi nu he si Abel?” Ne midtavak si Cain te, “Hanew ta. Bantey e ve te hazi ku?” \v 10 Ne migkeǥiyan te Megbevayà si Cain te, “Utew mezaat is mid-ulaula nu! Is lengesa te hazi nu ne henduen be te ebpehizuhizu he edsilutan ku is etew he midhimatey kandin. \v 11 Ne ǥuntaan tenged te mid-ulaula nu, edrewakan ku sikew ne edhimuwen ku he kenè ke en ebpekevasuk kayi te tanà su netiǥisan is tanà te lengesa te hazi nu he mibunù nu. \v 12 Minsan duen ibpemula nu kayi te tanà ne ebpengelinteuwan ku he kenè en ebeǥasan heini. Wazè en egketendù he egkeubpaan nu umbe ebpekeriǥuriǥu ke zà te minsan hendei zini te lumpad.” \p \v 13 Ne zutun migkaǥi si Cain diyà te \sc Nengazen\sc* te, “Utew meveǥat is silut nu kediey. Kenè ku egkaantus. \v 14 Midsegseg a kenikew kayi he tanà wey nekepekeziyù ad kenikew. Ne wazè en egketendù he egkeubpaan ku, umbe ebpekeriǥuriǥu a zini te lumpad. Ne egkehimu he edhimetayan a te minsan hentei he egkeuma ku.” \v 15 Ne midtavak kandin dutun is \sc Nengazen\sc* te, “Kenà egkehimu su ebpengelinteuwan ku he ke zuen edhimatey kenikew, Cain, ne kepipitu ku edtekepa is keveǥat te silut ku kandin.” Ne zutun midtuusan si Cain te \sc Nengazen\sc* ne zutun ke egkeuma sikandin te minsan hentei ne egkeehè dan haazà is tuus ne kenè dan edhimetayan. \v 16 Ne mibpekeziyù si Cain te \sc Nengazen\sc*, ne ziyà med-ubpà te tanà he Nod he ziyà te zapit te edsilaan te Eden. \s1 Is menge Kevuwazan ni Cain \p \v 17 Ne mid-uvayan ni Cain is esawa zin ne mibmeǥingey ne in-anak din is batà he maama ne migngezanan dan te Enoc. Ne midtukud dutun si Cain te inged ne migngezanan din te Enoc su in-iring din te ngazan te anak din. \v 18 Ne hein neuǥet nevuwad daan si Enoc ne nehimu sikandin he amey ni Irad. Ne si Irad, amey ni Mehuel; ne si Mehuel amey ni Metushael; ne si Metushael, ne amey ni Lamec. \v 19 Dezuwa is esawa ni Lamec, is sevaha, ne iyan si Ada, ne is sevaha, ne iyan si Zila. \v 20 In-anak ni Ada si Jabal he iyan nehuna te langun he ed-elima te menge ayam wey ed-ubpà te menge tulda. \v 21 Duen hazi ni Jabal he maama ne iyan ngazan din si Jubal, he nehuna te langun he metau he ebpen alpa wey ebpemulalà. \v 22 Si Zila mid-anak daan te maama ne iyan ngazan din si Tubal Cain he iyan dengan utew metau he pandey te ǥalang wey putew. Ne is etevey ni Tubal Cain ne iyan si Naama. \p \v 23 Ne zutun he andew migkaǥi si Lamec diyà te menge esawa zin te, \q1 “He Ada wey Zila, pemineg kew te egkeǥiyen ku. \q1 Midhimetayan ku is kengkenakan he midrasey wey mibpalì kedì. \q1 \v 24 Ne emun kepipitu egketakep is silut te edhimatey ki Cain, \q1 ne 77 is kegketakep is silut te edhimatey kediey.” \s1 Is menge Kevuwazan ni Set \p \v 25 Ne mid-umanan ni Adan uvayi is esawa zin he si Eva, ne mid-anak te maama, ne migngezanan din ki Set, he ke và dà egkeǥiya, imbeǥey, su ke sikandin te, “Mibeǥayan a te Megbevayà te anak he ilis ki Abel.” Umbe iyan heini mid-ulaula te Megbevayà su mibunù ni Cain si Abel. \v 26 Ne hein neuǥet, nevuwad daan si Set te maama ne migngezanan din ki Enosh. Iyan haazà timpu zengan he ebpuunan te menge etew is paaǥi te ked-azap he egemiten is ngazan te \sc Nengazen\sc* dutun te kebpengumew-umew zan. \c 5 \s1 Is menge Kevuwazan ni Adan \r (1 Cronica 1:1-4) \p \v 1 Iyan heini keguǥuza te menge kevuwazan ni Adan. Dutun te kedlimbaǥa te Megbevayà te menusiyà, midhimu zin is etew iring te kandin he zagwey. \v 2 Maama wey vahi is midlimbag din. Ne hein nepasad din, midtuvazan din sikandan, ne migngezanan din sikandan he “menusiyà”. \p \v 3 Hein 130 en is penuiǥen ni Adan nevuwad sikandin te maama he utew midsempù kandin ne migngezanan din ki Set. \v 4 Ne puun dutun te ked-enaka ki Set, 800 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Adan, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \v 5 Ne hein 930 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 6 Hein 105 en is penuiǥen ni Set nevuwad sikandin ki Enosh. \v 7 Ne puun dutun te ked-enaka ki Enosh, 807 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Set, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \v 8 Ne hein 912 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 9 Hein 90 en is penuiǥen ni Enosh nevuwad sikandin ki Kenan. \v 10 Ne puun dutun te ked-enaka ki Kenan, 815 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Enosh, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \v 11 Ne hein 905 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 12 Hein 70 en is penuiǥen ni Kenan nevuwad sikandin ki Mahalalel. \v 13 Ne puun dutun te ked-enaka ki Mahalalel, 840 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Kenan, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \v 14 Ne hein 910 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 15 Hein 65 en is penuiǥen ni Mahalalel nevuwad sikandin ki Jared. \v 16 Ne puun dutun te ked-enaka ki Jared, 830 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Mahalalel, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \v 17 Ne hein 895 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 18 Hein 162 en is penuiǥen ni Jared nevuwad sikandin ki Enoc. \v 19 Ne puun dutun te ked-enaka ki Enoc, 800 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Jared, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he maama wey vahi. \v 20 Ne hein 962 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 21 Hein 65 en is penuiǥen ni Enoc nevuwad sikandin ki Metusela. \v 22-24 Ne puun dutun te ked-enaka ki Metusela, 300 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Enoc, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he vahi wey maama. Dutun he timpu utew meupiya is kedepità ni Enoc wey Megbevayà, umbe nekeuma te 365 is keluǥayad te untung din ne nahanew sikandin, su midtulus sikandin te Megbevayà. \p \v 25 Hein 187 en is penuiǥen ni Metusela nevuwad sikandin ki Lamec. \v 26 Ne puun dutun te ked-enaka ki Lamec, 782 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Metusela, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he maama wey vahi. \v 27 Ne hein 969 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 28 Hein 182 en is penuiǥen ni Lamec nevuwad sikandin te maama. \v 29 Ne migngezanan din ki Noe su ke sikandin te, “Pinaaǥi kayi te vatà malù ebmahagkap is meveǥat he terebahu tew te kebasuk he imbeǥey kenitew tenged te midrewakan dengan te \sc Nengazen\sc* is tanà.” \v 30 Ne puun dutun te ked-enaka ki Noe, 595 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Lamec, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he vahi wey maama. \v 31 Ne hein 777 en he tuig is penuiǥen din, minatey sikandin. \p \v 32 Hein 500 en is penuiǥen ni Noe nevuwad sikandin ki Shem, ki Ham, wey ki Jafet. \c 6 \s1 Is Mezaat he Ulaula te Etew \p \v 1 Ne hein mibmezakel en utew is menge etew zini te kelibutan wey zuen en menge anak dan he vahi. \v 2 Naahà duen te menge anak te Megbevayà he memekempet is menge vahi he anak te menge etew, ne mid-esawa zan dutun is menge vahi sumalà is egkesuatan dan. \v 3 Ne migkaǥi zutun is \sc Nengazen\sc* te, “Haaza is gehinawa ku he imbeǥey ku ziyà te menusiyà, kenè ku idtuǥut he wazà pidtemanan te kedtuvey zin diyà te kandan, su menge etew zà duen sikandan. Ne tenged dutun, edhimuwen ku he puun guntaan, iyan kelugayad te untung din is 120 dà he tuig.” \p \v 4 Ne zutun he timpu hein neked-esawa is menge anak te Megbevayà wey is menge vahi he anak te etew, pinaaǥi zutun duen in-anak dini te tanà he menge etew he egngezanan te Nefilim. Ne haazà is menge Nefilim, ne utew menge ǥemhanan he etew ne utew zan nengevantug dengan. \v 5 Ne naahà te \sc Nengazen\sc* he utew mezakel is menge kelelalung he ebeelan te menge etew wey iyan dà layun ed-isipen wey ed-ul-ulahan dan is mezaat. \v 6 Ne neisip din he zeyzey pezem ke wazè din limbaǥa is menusiyà ne utew sikandin dutun neseeng. \v 7 Umbe ke sikandin te, “Edlumpiyuwan ku is kelibutan su edlimasen ku zutun is menge etew he linimbag ku. Edhimetayan ku is menge etew, menge langgam, menge keranapranap wey is menge tagbis he ziyà te hewhewanan, su deyzey pa pezem ke wazè ku sikandan limbaǥa.” \v 8 Iyan, si Noe mulà, nekepenunuat sikandin te \sc Nengazen\sc*. \s1 Si Noe \p \v 9 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Noe. \p Metazeng he etew si Noe. Dutun he timpu iyan dà sikandin etew he wazà igkesawey zuen; utew sikandin mibpekid-emiǥu te Megbevayà. \v 10 Tetelu is anak din he maama: si Shem, si Ham, wey si Jafet. \p \v 11 Naahà te Megbevayà he utew meremerik is menge ulaula te tivuuk he menusiyà wey utew kenà memetazeng is menge vaal zan. \v 12 Neehè din he utew lalung iyan is menge etew su nehimu en is menge ulaula te minsan hentei zini te kelibutan he utew en meremerik, \v 13 ne migkaǥi sikandin diyà te ki Noe te, “Neisip ku en he edlimasen ku is tivuuk he menusiyà. Su tenged kandan, nekeeneb te kelibutan is kelelalung, ne tenged dutun id-awè ku sikandan dini te tanà. \v 14 Baal ka te arka he kayu he sipru. Beeli nu zutun te arka is menge ruǥu ne pezeketi nu te merumiket he sulù is seled din wey is gawas din. \v 15 Is paaǥi te kebeeli nu zuen, ne iyan heini: 450 he giek is belavag din, 75 he giek is keluaǥan din, ne 45 he giek is ketikang din. \v 16 Beeli nu is sulawà te arka he senge siku is elang din puun dutun te atep ne ziyà te kilid te arka beeli niw is gemawan. Tetelu he endana is dutun te arka; duen diyà te zivavew, duen diyà te zizalem, wey zuen daan diyà te teliwazà. \v 17 Su ibpelapey ku is langun he menge wahig dini te tanà su wey melimas is minsan hengkey he egeǥehinawa zini te kelibutan. Ne egkeǥerà is minsan hengkey zini te tanà. \v 18 Iyan, sikew mulà, edhimuwen ku is utew melig-en he kebpekid-uyun ku kenikew. Ne ibpeseled ku sikew zuen te arka zuma is menge anak nu wey is esawa nu wey is menge ambey nu. \v 19 Ne ibpeseled nu zaan duma keniyu zutun te arka is langun he kelasi te menge linimbag he egeǥehinawa su wey kenè dan daan melimas. Tig-dezuwa te kada kelasi is ibpedparis niw he meemahan wey vehiyan. \v 20 Is menge tagbis daan sumalà is kelasi zan wey is menge langgam sumalà daan is kelasi zan wey is menge keranapranap daan sumalà is kelasi zan, tig-dezuwa te langun dutun is edhendiyan te kenikew su wey kenè dan melimas. \v 21 Ne sikew, kinahanglan he idseled nu zaan is minsan hengkey he kelasi te egkeenen su wey zuen egkeenen niw, wey egkeenen daan te menge langgam wey menge keranapranap.” \v 22 Ne midtuman ni Noe is langun he insuǥù kandin te Megbevayà. \c 7 \p \v 1 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Noe te, “Sikew, wey is tivuuk he pemilya nu, seled kew en diyà te arka, su iyan ke zà neehè ku he metazeng he etew te langun he menge etew ǥuntaan. \v 2 Ipeseled nu zaan dutun is pitu he perisan te langun he menge langgam he lumpiyu. Ne haazà is menge langgam he kenà lumpiyu senge paris dà mulà is ibpeseled nu. \v 3 Ne kuwa ka zaan te ebpemenlayang diyà te hewhewanan, he pitu he perisan ne ipeseled nu ziyan su wey zuen egkesamà he egkevuwad diyan te kelibutan. \v 4 Su egkepasad is pitu he andew puun guntaan, ibpeuzanan ku is tivuuk he kelibutan, taman te 40 he andew wey 40 he kezukileman, su wey melimas is minsan hengkey he egeǥehinawa he linimbag ku.” \v 5 Ne sumalà is insuǥù ki Noe te \sc Nengazen\sc* iyan daan mibeelan din. \p \v 6 Mibpenuiǥen dutun si Noe te 600 he tuig hein kedlapey te wahig dini te kelibutan. \v 7 Ne si Noe, is menge anak din, wey is esawa zin, wey menge ambey zin, ne midseled dan dutun te arka su wey zan melibri zutun te kedlapey te menge wahig. \v 8-9 Sumalà te insuǥù te Megbevayà ki Noe, impeseled din diyà te arka is tigsenge perisan te langun he menge langgam he lumpiyu wey kenà lumpiyu he midhendiyà te kandin. \v 10 Ne hein netuman en haazà is pitu he andew, midlapey is menge wahig diyà te kelibutan. \p \v 11 Mibpenuiǥen dutun si Noe te 600 he tuig. Ne hein ike-17 he andew te ikezuwa he vulan, mid-uzan te utew mereǥes wey midlepew zutun is utew zekelà he wahig he edtudà he ebpuun diyà te utew mezalem he zaǥat, ne ingkevusbus daan is utew zekelà he wahig he ziyà ebpuun te hewhewanan. \v 12 Ne mid-uzanan is kelibutan taman te 40 he andew wey 40 he kezukileman. \v 13 Ne zutun te andew he mibpuun en is uzan, si Noe wey is esawa zin, duma te menge anak din he si Shem, si Ham, wey si Jafet wey is menge esawa zan, midseled dan dutun te arka. \v 14 Elin daan impeseled dutun is langun he kelasi te menge langgam: he edhipanew, ebpemenanap, wey is ebpemenlayang. \v 15-16 Sumalà te insuǥù te Megbevayà ki Noe, impeseled din diyà te arka is tigsenge paris he kelasi te langgam he mid-uvey ziyà te kandin. Ne midlekevan te \sc Nengazen\sc* haazà is arka. \p \v 17-18 Midsigudu med-uzan kayi te kelibutan seled te 40 he andew. Mibmezalem is wahig taman te midletew sikan is arka. \v 19 Ne mid-iseg pa utew mebmezalem haazà is wahig ne nesapal is langun he memetikang he menge vuntud. \v 20 Ne mid-iseg pa zaan memezalem taman te menge 20 he ǥiek is kezalem din diyà te puntur te utew metikang he vuntud. \v 21 Ne nelimas dutun is minsan hengkey he menge linimbag he egeǥehinawa zini te lumpad. Is menge tagbis, menge ayam, menge leew he langgam, menge keranapranap, wey is tivuuk he menusiyà, nelimas dutun is langun. \v 22 Mibpatey zutun is minsan hengkey he egeǥehinawa he ed-ubpà dini te tanà. \v 23 Midlimas te Megbevayà is minsan hengkey he egeǥehinawa he ed-ubpà dini te kelibutan: etew, langgam, keranapranap, wey is menge tagbis. Iyan dà nelibri si Noe wey is menge zuma zin diyà te seled te arka. \v 24 Ne taman te 150 he andew zutun, wazà tanà he nekelepew su nelapew haazà te wahig. \c 8 \s1 Is Ked-engked te Zalem \p \v 1 Wazà melipati te Megbevayà si Noe wey is duma zin he menge langgam he zutun te seled te arka. Umbe impepengeramag din kayi te kelibutan ne midnaneynaney mebmevavew is wahig. \v 2 Mid-engked haazà is kedtudà te wahig he ebpuun te utew mezalem he zaǥat ne mid-engked daan is kegkevusbus te utew zekelà he wahig he ziyà ebpuun te hewhewanan, ne midtikdew haazà is utew mereǥes he uzan. \v 3 Ne zutun mid-iseg is kebmevavew te wahig taman te neuma is 150 he andew puun te kedlapey. \v 4 Ne hein ike-17 he andew te ikepitu he vulan, diyà mekesavuk is arka te Buntud he Ararat. \v 5 Mid-iseg mebmevavew is wahig taman te ike-10 he vulan. Ne zutun te egkehuna he andew te ikesepulù he vulan, egkeehè en is menge puntur te menge vuntud. \p \v 6 Kedlavey te 40 he andew, mibpuwasan ni Noe is sulawà duen te arka \v 7 ne zuen uwak he impelayang din. Ne haazà is uwak wazà medlikù su midtulung dà medlayanglayang taman te wazè pa memezahi is tanà. \v 8 Ne impelayang en daan ni Noe is limuken su ed-ahaan din ke wazè en wahig diyà te tanà, \v 9 piru wazà naahà duen te limuken he egkeletunan din su kemulu pa is wahig nekeeneb te tivuuk he kelibutan. Umbe midlikù haazà is limuken diyà te ki Noe ziyà te arka. Ne impelatun ni Noe haazà is limuken diyà te velad din. \v 10 Ne midtaǥad pa si Noe te pitu he andew ne impelayang din en maan haazà is limuken he ebpuun te arka. \v 11 Ne hein mahapun en dutun, midlikù haazà is limuken he ebangà te mehilew he zahun te kayu he ulibu. Ne netuenan dutun ni Noe he midtighak en is wahig. \v 12 Ne midtaǥad pa maan si Noe te pitu pa he andew zutun, ne impelayang din en maan haazà is limuken, piru wazè en medlikù diyà te kandin. \p \v 13 Ne 601 en is penuiǥen ni Noe. Ne zutun te egkehuna he andew te nehuna he vulan, wazè en wahig diyà te tanà. Ne in-awà dutun ni Noe is atep duen te arka ne neehè din he nemezahan en iyan is tanà. \v 14 Hein iyan en ike-27 he andew zutun te ikezuwa he vulan, nemezahan en is tivuuk he kelibutan. \p \v 15 Ne zutun migkaǥi is Megbevayà diyà te ki Noe, ke sikandin te, \v 16 “Liǥawang kew en keniyan te arka. Dumaha nu is esawa nu, is menge anak nu, wey is menge ambey nu. \v 17 Ipeliǥawang nu zaan haazà is langun he menge linimbag he menge langgam wey menge keranapranap, su wey mengevuwad sikandan wey zan meeneb is tivuuk he kelibutan.” \v 18 Ne zutun migawas si Noe duma is menge anak din, wey esawa zin, wey menge ambey zin. \v 19 Ne migawas daan dutun is kada paris te langun he menge kelasi te egeǥehinawa sumalà is kelasi zan: menge langgam, menge keranapranap, wey menge tagbis. \p \v 20 Ne mibaal si Noe te pemuhatà para te \sc Nengazen\sc*. Ne migkuwa zin dutun te menge langgam is lumpiyu ragkes daan is kada kelasi te menge lumpiyu he tagbis, ne midtutung din heini zutun te pemuhatà he iyan pemuhat para te \sc Nengazen\sc*. \v 21 Ne nahazek te \sc Nengazen\sc* is kehemut te evel zutun, ne ke sikandin diyà te ǥehinawa zin te, “Kenè ku en maan edezeetan is menusiyà, minsan netuenan ku en he mekesesalà sikandan puun pa te ked-enaka kandan. Kenè ku en maan ed-umanan edlimasa iring te mibeelan ku. \v 22 Taman en te kenè pa egkehanew is kelibutan, kenà egkehimu he edhelinen ku is menge timpu, kekenà, ibpaaǥi ku zed is timpu te kebpemula wey tiraǥun, is timpu te meǥenew wey meinit, is timpu te ǥulavung wey tipenguzan, is maandew wey mezukilem.” \c 9 \p \v 1 Ne zutun midtuvazan te Megbevayà si Noe wey is menge anak din, ne ke sikandin te, “Mevuwad kew ne mebmahabet kew utew su wey meeneb is kelibutan te menge etew. \v 2 Utew egkehandek keniyu is langun he menge langgam: is ebpemenhipanew, is ebpemenlayang, is ebpemenanap, wey is diyà ebpen-ubpà te wahig. Iyan kew ebayàbayà kandan te langun. \v 3 Is minsan hengkey he linimbag he ebpekewaleng he egeǥehinawa, ne idtuǥut ku he egkeenen niw su ibeǥey ku en keniyu, iring te kebeǥaya ku zengan keniyu te menge sagbet. \v 4 Piru kenè niw keena is langgam he wazè pa maawà dutun is lengesa zin, he iyan igkeuyag din. \v 5 Ke zuen etew wey minsan langgam he ibpetiǥis din is lengesa niw te menusiyà wey kew mebpatey, ebelesan ku. Ebelesan ku is minsan hentei he ebunù te zuma zin he etew. \v 6 Ke zuen etew he edhimatey te zuma zin he etew edhimetayan daan sikandin te zuma zin he etew. Su midlimbag te Megbevayà is etew he iring te zagwey zin. \v 7 Ne mesigudu kew mevuwad wey kew mebmezakel ne wey kew mekeeneb te tivuuk he kelibutan.” \p \v 8 Ne migkaǥi pa is Megbevayà diyà te ki Noe wey ziyà te menge anak din te, \v 9 “Edtukuzen ku en guntaan is kebpekid-uyun ku keniyu wey te menge kevuwazan niw, \v 10 wey is minsan hengkey he linimbag ku he egeǥehinawa he zuma niw keniyan te arka, is menge tagbis, is menge ayam, is menge leew he menge langgam, wey is minsan hengkey zaan he linimbag ku zini te kelibutan. \v 11 Ne iyan heini kebpekid-uyun ku keniyu: Kenè ku en maan edlimasen is langun he egeǥehinawa pinaaǥi te wahig. Kenè ku en maan edèdeetan is kelibutan pinaaǥi te wahig.” \v 12 Ne migkaǥi zaan is Megbevayà te, “Duen ibpeehè ku keniyu he egkehimu he tuus te wazà pidtemanan he kebpekid-uyun ku keniyu wey te langun he menge linimbag ku he egeǥehinawa he zuma niw he midlawang keniyan te arka. Ne iyan is: \v 13 Idsavuk ku en is belugtu ziyà te menge ǥapun he iyan tuus te kebpekid-uyun ku keniyu. \v 14 Emun edhimuwen ku he ebpenggapun ne egkeehè niw zutun is belugtu, \v 15 ne kenè ku edlipatan is kebpekid-uyun ku keniyu wey te langun he menge linimbag ku he egeǥehinawa, Kenè ku en maan ibpelapey is menge wahig para te kedlimasa te langun he menge linimbag he egeǥehinawa. \v 16 Emun egkeehè niw is belugtu ziyà te menge ǥapun, ed-ahaan ku zaan, ne edtenuzan ku is wazà pidtemanan he kebpekid-uyun ku keniyu te langun he linimbag ku ziyan te kelibutan he egeǥehinawa.” \v 17 Ne migkaǥi zaan is Megbevayà diyà te ki Noe te, “Is belugtu, ne iyan tuus te kebpekid-uyun ku keniyu te langun he egeǥehinawa zini te kelibutan.” \p \v 18 Is menge anak ni Noe he migawas dutun te arka ne iyan si Shem, si Ham, wey si Jafet. (Nehimu si Ham he amey ni Canaan.) \v 19 Iyan heini sikan is tetelu he anak ni Noe ne iyan sikandan menge kepuun te langun he menge etew he nekeeneb te tivuuk he kelibutan. \p \v 20 Si Noe sevaha te menge te perevasuk, ne iyan sikandin nehuna he nekepemula te paras. \v 21 Sevaha zutun he andew, mid-inum sikandin te vinu he zutun ebpuun te menge pinemula zin he paras, ne nelangut sikandin ne midhizeǥà he nelevasan diyà te tulda zin. \v 22 Si Ham (is amey ni Canaan), mid-ehè din is amey zin he nelevasan ne midtudtulan din is menge kakey zin he ziyè pa te ǥawas te valey. \v 23 Iyan, si Shem wey si Jafet mulà, migkuwa zan te malung ne insinabley zan ne midseled dan dutun is ed-endud ne midtembunan dan is amey zan he nelevasan. Wazè dan tengtengi sikandin su wey kenè dan maahà haazà is amey zan he nelevasan. \v 24 Ne hein nepukew si Noe zutun te kegkelangut din, ne netuenan din ke hengkey is mibeelan kandin te anak din he hazi, \v 25 ke sikandin te, \q1 “Berakat he rewaki ka te Megbevayà, Canaan. Mehimu ka he uripen te menge suled nu, ne mehimu he utew minus is pid-etawan nu.” \m \v 26 Ne migkaǥi zaan sikandin te, “Berakat daan he zeliǥa is \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayà ni Shem! \q1 Ne verakat he mehimu he uripen ni Shem si Canaan. \q1 \v 27 Berakat daan he utew meluag is tanà he ebpeubpaan te Megbevayà te menge kevuwazan ni Jafet, \q1 ne berakat he ikeǥalew sikandan te menge kevuwazan ni Shem, iyan, uripen dan mulà si Canaan,” ke si Noe. \p \v 28 Ne puun dutun te kedlapey te zaǥat, 350 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Noe. \v 29 Ne hein 777 en is penuiǥen din, minatey sikandin. \c 10 \s1 Is menge Kevuwazan ni Noe \r (1 Cronica 1:5-23) \p \v 1 Si Shem, si Ham, wey si Jafet, iyan heini guǥud te menge kevuwazan dan he impenganak dutun te timpu hein neipus en is kedlapey te zaǥat. \p \v 2 Iyan heini menge anak ni Jafet he menge maama: si Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshec, wey si Tiras. \v 3 Is menge kevuwazan ni Gomer ne iyan si Ashkenaz, Rifat, wey Togarma. \v 4 Is menge anak ni Javan ne iyan si Elisha, Tarshish, Kitim, wey si Dodanim. \v 5 Iyan heini kevuwazan ni Jafet. Iyan sikandan mibpuunan te menge tribu he ziyà med-ubpà te veyvey te zaǥat. Is kada pemilya zan ne ziyà med-ubpà te keugelingen dan he inged he sakup te nasyun dan, wey zuen dan keugelingen he kineǥiyan. \p \v 6 Is menge anak ni Ham he menge maama: si Cush, Mizraim, Put, wey si Canaan. \v 7 Si Cush ne zuen din menge anak he iyan heini si Sheba, Havila, Sabta, Raama, wey si Sabteca. Ne iyan heini menge anak ni Raama, si Sheba wey si Dedan. \v 8 Duen pa sevaha he anak ni Cush he iyan ngazan din si Nimrod. Si Nimrod nehimu he gemhanan he etew kayi te kelibutan. \v 9 Nevantug si Nimrod he mengenganup tenged te intuǥut haazà kandin te \sc Nengazen\sc*. Ne tenged dutun, duen layun dan egkekaǥi zengan he ke sikandan te, “Iring ki Nimrod is utew nevantug he mengenganup su iyan intuǥut kandin te \sc Nengazen\sc*.” \v 10 Iyan menge zekelà he inged diyà te ǥinhedian din is Babilonia, is Erec, wey is Acad, he menge inged diyà te tanà he sakup te Shinar. \v 11 Mid-awà si Nimrod dutun ne midhendiyà te Asiria ne zutun midtukud din is menge inged he Nineve, Rehobot Ir, Cala \v 12 wey Resen he ziyà te pid-elangan te Nineve wey Cala, he iyan nevantug he inged. \p \v 13 Si Mizraim, ne iyan kepuun te menge Ludhanen, menge Anamnen, menge Lihabnen, menge Naftanen, \v 14 menge Patrusnen, menge Caslunen, wey is menge Caftornen he iyan menge kepuun te menge Filistihanen. \p \v 15 Si Canaan iyan amey ni Sidon wey ni Het. Ne iyan kakey si Sidon. \v 16 Kepuun daan si Canaan te menge Jebusihanen, menge Amorihanen, menge Girgasihanen, \v 17 menge Hivihanen, menge Erekihanen, menge Sinihanen, \v 18 menge Arbedihanen, menge Simarihanen, wey menge Hamatihanen. \p Hein neuǥet, nekedsisivey is menge kepuun he menge kevuwazan ni Canaan. \v 19 Is dulunà te menge tanè dan diyà te zivavà, puun te Sidon pehendiyà te Gerar ne nekeuma heini ziyà te Gasa. Is dulunà diyà te edsilaan nekeuma ziyà te Sodom, Gomora, Adma, wey Zeboyim taman te Lasha. \p \v 20 Iyan heini menge kevuwazan ni Ham. Is kada pemilya zan ne ziyà med-ubpà te keugelingen dan he inged he sakup te nasyun dan, wey zuen dan keugelingen he kineǥiyan. \p \v 21 Si Shem ne kakey ni Jafet he iyan kepuun te langun he menge kevuwazan ni Eber. \v 22 Is menge anak ni Shem he menge maama iyan si Elam, si Ashur, si Arfaxad, si Lud, wey si Aram. \v 23 Is menge anak ni Aram iyan si Uz, si Hul, si Geter, wey si Meshec. \v 24 Ne si Arfaxad ne iyan amey ni Shela, ne si Shela ne iyan amey ni Eber. \v 25 Dezuwa is menge anak ni Eber. Is sevaha, ne migngezanan ki Peleg, he ke và dà egkeǥiya, “kebpekedsusuwey”, su zutun he timpu nekedsusuwey is menge etew zini te lumpad. Is hazi zin ne migngezanan ki Joktan. \v 26 Si Joktan ne iyan amey ni Almodad, Shelef, Hazarmavet, Jera, \v 27 Hadoram, Uzal, Dikla, \v 28 Obal, Abimael, Sheba, \v 29 Ofir, Havila, wey Jobab. Heini is langun, ne menge anak ni Joktan. \v 30 Is netemanan te tanà he mid-ubpaan dan ne puun diyà te inged he Mesha pehendiyà te inged he Sefar he ziyà te menge vuvungan te zapit te edsilaan. \v 31 Iyan heini menge kevuwazan ni Shem. Is kada pemilya zan ne ziyà med-ubpà te keugelingen dan he inged he sakup te nasyun dan, wey zuen dan keugelingen he kineǥiyan. \p \v 32 Iyan heini menge kevuwazan te menge anak ni Noe. Heini sikandan ne nekedsisivey zan te neubpaan he menge nasyun. Tenged kandan, netukud is menge nasyun kayi te tivuuk he kelibutan hein neiwas is kedlapey te zaǥat. \c 11 \s1 Is Turi te Babilonia \p \v 1 Ne zutun he timpu, sebsevaha pa is kineǥiyan te langun he menge etew te tivuuk he kelibutan. \v 2 Ne zutun te kedhalinhalin te menge etew pehendiyà te zapit te edsilaan, neehè dan is meluag he menge suǥud diyà te Shinar, ne zutun dan med-ubpà. \v 3-4 Ne zutun, pesikaǥi zan te, “Ebaal kiw te sevaha he inged he zuen turi he ebpekeuma ziyà te langit, para mehimu kiw he bentuǥan wey para zaan kenè kiw mekedsusuwey kayi te tivuuk he kelibutan.” Umbe mibaal sikandan te brik, ne mid-init dan heini para mebmezesen utew. Brik is migamit dan batu man pezem. Ispaltu is migamit dan wey mekedezeket haazà. \p \v 5 Ne zutun, mibulus is \sc Nengazen\sc* su ed-ahaan din is mibeelan te etew he inged wey turi. \v 6 Migkaǥi sikandin te, “Heini he menge etew, nesevaha zan wey sevaha zà is kineǥiyan dan. Ne heini is mibeelan dan ne puunè pa heini. Kenà egkeuǥet ne ebeelan dan is minsan hengkey he egkesuatan dan. \v 7 Kuwa kew en, edhendiyè kiw, ne ibpedseselekawè tew is kineǥiyan dan su wey zuen mezakel he menge kineǥiyan su wey kenè dan mekedsesevutà.” \v 8 Umbe mibpedsusuwey te sikandan te \sc Nengazen\sc* kayi te tivuuk he kelibutan, ne neengkezan dan is kedtukud dan te inged. \v 9 Umbe, migngezanan haazà is inged he Babel, he ke và dà egkeǥiya, “Kegkengeliveǥi,” su zutun impedseselekawà te \sc Nengazen\sc* is kineǥiyan te tivuuk he menusiyà. Ne puun dutun midhimu te Megbevayà he mekedsusuwey sikandan pehendiyà te minsan hendei zini te kelibutan. \s1 Is menge Kevuwazan ni Shem \r (1 Cronica 1:24-27) \p \v 10 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Shem. \p Hein menge dezuwe en he tuig puun dutun te timpu te kegkeiwas en te kedlapey te zaǥat, 100 en is penuiǥen ni Shem, ne zutun nevuwad sikandin ki Arfaxad. \v 11 Ne puun dutun te ked-enaka ki Arfaxad, 500 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Shem, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 12 Hein 105 en is penuiǥen ni Arfaxad nevuwad sikandin ki Shela. \v 13 Ne puun dutun te ked-enaka ki Shela, 403 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Arfaxad, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 14 Hein 30 en is penuiǥen Shela ne nevuwad sikandin ki Eber. \v 15 Ne puun dutun te ked-enaka ki Eber, 403 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Shela, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 16 Hein 34 en is penuiǥen ni Eber ne nevuwad sikandin ki Peleg. \v 17 Ne puun dutun te ked-enaka ki Peleg, 403 pa is keluǥayad te untung ni Eber, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 18 Hein 30 en is penuiǥen ni Peleg ne nevuwad sikandin ki Reu. \v 19 Ne puun dutun te ked-enaka ki Reu, 209 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Peleg, ne zuen duma pa he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 20 Hein 32 en is penuiǥen ni Reu ne nevuwad sikandin ki Serug. \v 21 Ne puun dutun te ked-enaka ki Serug, 207 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Reu, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 22 Hein 30 en is penuiǥen ni Serug ne nevuwad sikandin ki Nahor. \v 23 Ne puun dutun te ked-enaka ki Nahor, 200 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Serug, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 24 Hein 29 en is penuiǥen Nahor ne nevuwad sikandin ki Tera. \v 25 Ne puun dutun te ked-enaka ki Tera, 119 pa he tuig is keluǥayad te untung ni Nahor, ne zuen duma pa zaan he menge anak din he maama wey vahi. \p \v 26 Hein 70 is penuiǥen ni Tera ne nevuwad sikandin ki Abram, Nahor, wey si Haran. \s1 Is menge Kevuwazan ni Tera \p \v 27 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Tera. \p Si Tera, iyan amey eni Abram, si Nahor, wey si Haran. Ne si Haran, ne nevuwad sikandin ki Lot. \v 28 Ne hein kemulu pa uuyag si Tera minatey is anak din he si Haran diyà te Ur he iyan inged dan te menge Kildiyanhen he zutun si Haran ianak. \v 29 Ne mibpengesawa si Abram wey si Nahor. Iyan esawa ni Abram si Sarai, ne iyan esawa ni Nahor si Milca. Anak si Milca ni Haran te amey zaan ni Isca. \v 30 Ne si Sarai, kenà ed-anak umbe wazè din menge anak. \p \v 31 Ne midumahan ni Tera is anak din he si Abram, is ambey zin he si Sarai, wey is apù din he si Lot he anak ni Haran, ne mid-awè dan diyà te Ur he sakup te inged te menge Kildiyanhen su edhendiyè dan pezem te Canaan. Piru hein nekeuma zan diyà te inged he Haran, diyè dan dà med-ubpà. \v 32 Ne ziyà en mebpatey si Tera te Haran hein mibpenuiǥen sikandin te 205 he tuig. \c 12 \s1 Is Ked-umawa te \sc Nengazen\sc* ki Abram \p \v 1 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Abram te, “Ewai nu is inged nu, wey is menge kezuzumahi nu, wey is menge pemilya te amey nu, ne hendiyà ka te inged he ibpeehè ku kenikew. \p \v 2 “Edhimuwen ku is menge kevuwazan nu he utew zekelà he nasyun. Ne edtuvazan ku sikew ne edhimuwen ku he utew mevantug is ngazan nu. Ne pinaaǥi zaan kenikew, edtuvazan ku is mezakel he menge etew. \q1 \v 3 Is menge etew he edtavang kenikew, edtuvazan ku. \q1 Is menge etew he ebpesipala kenikew, edrewakan ku. \q1 Ne pinaaǥi kenikew edtuvazan ku te meupiya is langun he menge etew ziyan te kelibutan.” \p \v 4-5 Ne zutun, migenat si Abram sumalà is insuǥù kandin te \sc Nengazen\sc* ne miduma zaan si Lot. Menge 75 is penuiǥen ni Abram dutun te timpu te ked-awè din dutun te Haran. Miduma zin is esawa zin he si Sarai wey is enaken din he si Lot. Elin daan miduma zin is langun he menge etew he nengesakup dan hein diyè dan pa te Haran. Ne mid-uwit dan daan is langun he menge azen dan. Midhipanew sikandan pehendiyà te tanà he Canaan. \p \v 6 Ne hein nekeuma zan diyà te Canaan midlaus pa ensi Abram taman te zekelà he kayu he More he ziyà te inged he Shekem. (Ne zutun he timpu iyan meǥinged dutun is menge kevuwazan ni Canaan.) \v 7 Ne mibpaahà is \sc Nengazen\sc* ki Abram ne ke sikandin te, “Heini is tanà, ne ibeǥey ku ziyà te menge kevuwazan nu.” Ne zutun mibaal si Abram te pemuhatà su ebpemuhaten din is \sc Nengazen\sc* he iyan mibpaahà kandin. \v 8 Ne midlaus pa ensi Abram pehendiyà te vuvungan he ziyà te zapit te edsilaan te inged he Betel ne zutun din ipehitindeg is tulda zin. Diyà te zapit din te edsenlepan is inged he Betel wey ziyà te zapit te edsilaan is inged he Ai. Ne zutun mid-uman si Abram mebaal te pemuhatà ne mibpengumew-umew zin is \sc Nengazen\sc*. \v 9 Ne zutun migenat en maan ensi Abram ne midlaus dan pa pehendiyà te tanà he egngezanan te Negev. \s1 Midhendiyà si Abram te Ehipto \p \v 10 Ne mid-aǥi is bitil zutun te tanà ne tenged dutun midhipanew si Abram pehendiyà te tanà he Ehipto su wey zan mekeubpà diyà. \v 11 Ne hein meǥaan dan en ebpekeuma ziyà te Ehipto, migkeǥiyan din is esawa zin te, “Sikew, utew ka mekempet he vahi. \v 12 Ne emun egkeehè ka te menge Ehiptohanen siguradu egkaǥi zan te, ‘Esawa zin bes heini!’ Ne zutun, edhimetayan e zan, iyan, kenè ke zan mulà edhimetayan. \v 13 Keǥiya nu he etevey ku sikew su wey e zan mepurungi tenged kenikew ne kenè e zan edhimetayan tenged te etevey ku sikew.” \p \v 14 Ne hein nekeuma ensi Abram diyà te Ehipto, naahà iyan te menge Ehiptohanen he utew mekempet he vahi si Sarai. \v 15 Ne is menge upisyal te hadì te Ehipto, hein neehè dan si Sarai, midtudtulan dan is hadì te utew mekempet sikandin he vahi ne mid-uwit si Sarai ziyà te turuǥan. \v 16 Tenged ki Sarai mibpurungan dutun te hadì si Abram, ne mibeǥayan din si Abram te menge vaka, kerehidu, menge asnu he vehiyan wey meemahan, wey menge kemilyu, wey menge uripen he vahi wey maama. \p \v 17 Piru tenged ki Sarai, he esawa ni Abram, duen utew gerabi wey egkein-inuwan he zaru he imbeǥey te \sc Nengazen\sc* diyà te hadì te Ehipto wey te langun he menge etew ziyà te turuǥan din. \v 18 Ne netuenan duen te hadì te Ehipto, is hinungdan dutun te neulaula kandan, mid-umew zin si Abram ne ke sikandin te, “Utew mezaat is mid-ulaula nu kedì! Maan is wazè nu keǥiya he esawa nu si Sarai? \v 19 Migkaǥi nu he etevey nu, ne migkuwa ku sikandin, su mid-esawa ku. Heini zed is esawa nu. Kuwaa nu ne awè kew kayi!” \v 20 Ne midsuǥù din is menge sundaru zin ne inhated dan si Abram wey esawa zin wey langun te menge azen dan pehendiyà te ǥawas dutun te ǥinhedian. \c 13 \s1 Mibpesuwayà si Abram wey si Lot \p \v 1 Ne mid-awà ensi Abram dutun te Ehipto ne midlikù diyà te tanà he egngezanan te Negev, duma is esawa zin. Ne mid-uwit dan is langun he ketiǥeyunan dan. Ne miduma zaan kandan si Lot. \v 2 Utew en sepian si Abram su utew mezakel is menge ayam din wey mezakel is menge azen din he pelata wey vulawan. \v 3 Ne puun dutun te Negev midhalinhalin sikandin taman te nekeuma en maan diyà te uvey te Betel he iyan sikan is daan he nesevukan te tulda zin he ziyà te pid-elangan te Betel wey Ai. \v 4 Ne iyan daan haazà inged he zuen pemuhatà he mibeelan din dutun. Ne mid-umanan din dutun pengum-umawa is \sc Nengazen\sc*.\fig Batu he pemuhatà|src="hk00251c.tif" size="span" loc="Genesis 13:4" copy="Horace Knowles" ref="Genesis 13:4" \fig* \p \v 5 Ne si Lot daan he edumazuma ki Abram, duen daan menge uyaǥen din wey menge tulda. \v 6 Ne tenged kayi kenà ereg is tanà he egkepenebtavan te langun he menge ayam dan ki Abram. Ne tenged te utew mezakel is menge sakup dan wey menge ayam dan, kenè en egkehimu he ebpeemurè dan dutun te tanà he ed-ubpaan dan. \v 7 Ne tenged dutun, mibpetebtebekè en is menge bekidu ni Abram wey is menge bekidu ni Lot. (Ne kenà duen dà taman su zuen daan menge tribu he Canaanhen wey menge Pirisihanen he zaan he menge meǥinged dutun.) \p \v 8 Ne migkaǥi zutun si Abram diyà te ki Lot te, “Kenè ki edtebek ne kenà kinahanglan he ebpekedtebek is menge bekidu ta su enaken ku sikew. \v 9 Meupiya pa ke ebpesuwayè ki, su mezakel pa is lugar he egkehelinan, ne pilì ka, ke hendei is egkesuatan nu, emun iyan ebpilien nu is dapit te egkeǥivang ne ziyà a edhalin te zapit te egkekewanan. Piru ke iyan ebpilien nu is dapit he egkekewanan, ne ziyà a te zapit te egkeǥivang.” \p \v 10 Ne zutun mibpememantew si Lot ne neehè din he utew meupiya haazà is tanà he uvey te Suǥud he Jordan su mezakel is menge wahig dutun te zapit te inged he Zoar. Iring haazà te pemuleey te Eden sikan is pemuleey zengan te \sc Nengazen\sc* wey iring daan te tanà he Ehipto. (Ne zutun he timpu wazè pa dèdeeti te \sc Nengazen\sc* is menge inged he Sodom wey Gomora.) \v 11 Ne zutun mibpilì ni Lot haazà is tivuuk he Suǥud te Jordan ne midhipanew en sikandin dutun pehendiyà te zapit te edsilaan. Ne iyan haazà kebpesuwayè dan ki Abram. \v 12 Ne si Abram, diyà sikandin med-ubpà te tanà he Canaan; ne si Lot mulà, diyà sikandin med-ubpà te menge inged diyà te menge suǥud he uvey te Sodom ne zutun ne ziyè din benguna is menge tulda zin. \v 13 Ne is menge meǥinged dutun te Sodom, utew menge mekesesalà. Utew mezaat is menge salè dan he supak te \sc Nengazen\sc*. \p \v 14 Ne si Abram, hein mid-ewaan en sikandin ni Lot, migkeǥiyan sikandin te \sc Nengazen\sc* te, “Pememantew ka puun diyan te edhitindeǥan nu ne ahaa nu is tanà he ziyà te zapit te edsilaan, wey ziyà te zapit te edsenlepan. \v 15 Is taman te egkeehè nu he tanà, ibeǥey ku kenikew wey ziyà te menge kevuwazan nu, ne egkaangken dan te taman te taman. \v 16 Ne is menge kevuwazan nu, edhimuwen ku sikandan he iring te eliyavuk. Emun kenà egkevilang is eliyavuk, kenà egkevilang daan is menge kevuwazan nu. \v 17 Ne hipanew ka ne susiya nu is tivuuk he tanà su ibeǥey ku en heini kenikew.” \v 18 Ne zutun inhalin ni Abram is tulda zin, ne ziyà sikandin med-ubpà te uvey te menge kayu he ulayan ni Mamre he ziyà te Hebron, ne mibaal sikandin te pemuhatà para te \sc Nengazen\sc*. \c 14 \s1 Midlibri ni Abram si Lot \p \v 1 Ne iyan haazà timpu he iyan si Hadì Amrafel he hadì te Shinar, si Hadì Arioc he hadì te Elasar, si Hadì Kedorlaomer he hadì te Elam, wey si Hadì Tidal he hadì te Goyim. \v 2 Heini is menge hadì, ne midtebek dan ki Hadì Bera he hadì te Sodom, ki Hadì Birsha he hadì te Gomora, ki Hadì Shinab he hadì te Adma, ki Hadì Shemeber he hadì te Zeboyim, wey te hadì te Bela he iyan daan inged he Zoar. \v 3 Heini is lelima he hadì, ne midsevaha zan is menge sundaru zan diyà te Suǥud he Sidim he iyan guntaan sikan is Daǥat he Minatey. \v 4 Su heini is lelima he hadì, dutun he timpu, 12 he tuig, ne menge sakup sikandan ni Kedorlaomer, iyan, dutun te ike-13 he tuig ne midsukul sikandan. \v 5 Ne zutun te ike-14 he tuig, mibpengayew si Kedorlaomer wey is menge zuma zin he hadì, ne midtebek dan wey nengezaag dan is menge Ripanhen diyà te Ashterot Karnaim, is menge Zuzhanen diyà te Ham, is menge Emhanen diyà te menge suǥud te Kiryataim, \v 6 wey is menge Hurhanen diyà te menge vuvungan he Seir taman te inged he El Paran he ziyà te uvey te tanà he sibsivayan. \v 7 Ne zutun midlikù dan ne midhendiyè dan te inged he En Mishpat (he iyan Kadesh), ne nengezaag dan is menge meǥinged diyà te tivuuk he tanà te menge Amalikanhen ne nengezaag dan daan is menge Amorihanen diyà te inged he Hazazon Tamar. \p \v 8 Ne zutun is menge hadì te Sodom, Gomora, Adma, Zeboyim, wey is hadì te Bela, midtiǥum dan is menge sundaru zan diyà te Suǥud he Sidim \v 9 ne nekidtebek dan ki Hadì Kedorlaomer he hadì te Elam, ki Hadì Tidal he hadì te Goyim, ki Hadì Amrafel he hadì te Shinar, wey ki Hadì Arioc he hadì te Elasar. Heepat he hadì is edtebeken te lelima. \v 10 Ne haazà is Suǥud he Sidim, mezakel is menge vudsi zutun he nepenù te merumiket he espaltu. Ne nengezaag is menge sundaru te hadì te Sodom wey Gomora, ne hein mibpelaǥuy zan, nengeulug is duma kandan diyà te menge vudsi, is duma, ne mibpelaǥuy zan diyà te menge vuvungan. \v 11 Ne zutun mibpenavan te heepat he hadì is langun he menge azen wey egkeenen te menge meǥinged te Sodom wey Gomora, ne midhipanew zan. \v 12 Nevihag dan daan sikan is enaken ni Abram he si Lot ne mid-aǥew zan daan is langun he menge azen din, su ziyà sikandin med-ubpà te Sodom. \p \v 13 Duen sevaha he tig-Sodom he nekepelaǥuy, ne midhendiyà sikandin te Hebriyuhanen he si Abram ne impenudtul zin haazà is langun he neulaula. Dutun he timpu, ziyà si Abram med-ubpà te uvey te menge kayu he ulayan ni Mamre te Amorihanen. Heini si Mamre wey is menge suled din he si Iskul wey si Aner ne neupakat sikandan engki Abram. \v 14 Ne hein nezineg ni Abram he nevihag is enaken din, midtiǥum din is 318 he sakup din he egkeseriǥan din. Heini sikandan, menge sakup din puun pa te ked-enaka kandan, ne miduma zin sikandan, ne midal-as dan sikan is heepat he hadì taman te inged he Dan. \v 15 Ne hein mezukilem, mibahin ni Abram te dezuwa he grupu is menge sundaru zin. Ne zutun midsurung dan is menge kuntada zan, ne nezaag dan heini. Ne haazà is menge kuntada zan ne mibpemelaǥuy midal-as eni Abram taman te inged he Hoba, he ziyà te zapit te egkezizaya te inged he Damascus. \v 16 Midhawì ni Abram is langun he menge azen he nengaaǥew te menge kuntada. Ne midhawì din daan si Lot wey is langun he menge azen ni Lot. Elin daan midlibri zin is nengevihag he vahi wey is duma pa he menge etew. \s1 Mibpenubtuvazan ni Melkizedek si Abram \p \v 17 Ne zutun te ed-ulì en si Abram he ebpuun te kedeeǥa zin ki Kedorlaomer wey is menge zuma he hadì, midsinuǥung sikandin te hadì te inged he Sodom. Diyè din sinuǥunga te Suǥud he Shave he egngezanan daan te Suǥud te Hadì. \v 18 Ne zuen hadì te inged he Salem he si Melkizedek he midsinuǥung daan kandan. Mid-uwit sikandin te supas wey vinu su ibpekaan din wey ibpeinum din ki Abram. Memumuhat si Melkizedek te Utew Lavew he Megbevayà. \v 19 Mibpenubtuvazan din si Abram te egkaǥi te, \q1 “Berakat, Abram, he tuvazi ka te Utew Lavew he Megbevayà \q1 he nenlimbag te langit wey tanà. \q1 \v 20 Deliǥa is Utew Lavew he Megbevayà, \q1 su midhimu zin he mekezaag ka te menge kuntada nu.” \m Ne zutun, imbeǥey kandin ni Abram is ikepulù he vahin te langun he netavan din. \p \v 21 Ne zutun migkeǥiyan si Abram duen te hadì te Sodom te, “Is langun he menge azen dey he nahawì nu ne kenikew en, piru egkuwaan ku zed is langun he menge sakup ku.” \v 22 Ne midtavak si Abram te, “Ebpenangdù a kayi te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, te Utew Lavew he Megbevayà he iyan nenlimbag te langit wey tanà. \v 23 Minsan tanur zà etawa hiket te sandalyas, ne kenè ku edewaten. Ne kenè ku egkuwaan is minsan hengkey he azen nu su kela ke mekekaǥi ka he iyan ka insepian ku. \v 24 Kenè ku edewaten is minsan hengkey he para zà kedì. Iyan dà edewaten ku is nekaan en te menge sakup ku, kenè ku en id-ulì kenikew, ne iveǥey nu zaan is bahin te menge midtavang kediey he si Eshcol, si Aner, wey si Mamre.” \c 15 \s1 Is Kebpekid-uyun te Megbevayà ki Abram \p \v 1 Ne hein neiwas haazà, mibpekidlalag ki Abram is \sc Nengazen \sc*, ke sikandin te, “Abram, kenè ka mahandek, su edlevanan ku sikew wey ebeǥayan ku sikew te utew zekelà he suhul.” \v 2 Ne midtavak dutun si Abram te, “Sikew is \sc Nengazen \sc* he Megbevayà, wazà igkeveǥey nu kediey he ibmeupiya te ǥehinawa ku su kenè bes egkehimu he egkevuwad a, ne iyan ebpekepengevilin te menge azen ku si Eliezer he tig-Damascus.” \v 3 Ne impelaus pa ni Abram is egkeǥiyen din, ne ke sikandin te, “Geina te wazè nu himuwa he mevuwad a, iyan ebpekepengevilin te menge azen ku is suluǥuen ku zà.” \v 4 Ne zutun midtavak kandin is \sc Nengazen \sc*, ke sikandin te, “Kenà iyan heini si Eliezer ebpekepengevilin su iyan dà ebpekepengevilin te menge azen nu is hustu en he anak nu.” \v 5 Ne zutun impeǥawas din si Abram ne ke sikandin te, “Lingehè ka ziyà te langit ne vilanga nu is menge vituen emun egkevilang nu.” Ne ke sikandin daan te, “Iring keniyan is menge kevuwazan nu keuzemà su kenà sikandan egkengevilang.” \v 6 Ne zutun, tenged te midtuu si Abram te \sc Nengazen \sc*, mid-isip sikandin te \sc Nengazen \sc* he metazeng. \p \v 7 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen \sc* te, “Iyan a sikan is \sc Nengazen \sc*. Umbe impehendini ku sikew he ebpuun te inged he Ur te menge Kildiyanhen su wey ku ikeveǥey kenikew heini is tanà wey nu maangken.” \v 8 Ne zutun migkaǥi si Abram te, “He \sc Nengazen \sc* he Megbevayà, hengkey is tuus wey ku metueni he egkaangken ku heini?” \v 9 Ne midtavak dutun is \sc Nengazen \sc* te, “Uwita nu zini is dumeraǥa he vaka, sevaha he vehiyan he kambing, wey sevaha he meemahan he kerehidu, tigtetelu he tuig is penuiǥen te uman sevaha kandan. Uwit ka zaan dini te sevaha he limuken wey sevaha he merepatik.” \v 10 Ne mid-uwit ni Abram haazà diyà te \sc Nengazen \sc*, ne mibpemaas heini ni Abram ne imped-atbang din is kedsevuka zin dutun te kada vaas. Iyan dà wazè din baasa sikan is merepatik wey limuken. \v 11 Ne zutun duen menge dezekelà he zumezaas he menge tagbis he midlatun dutun te mibaas, piru mibuǥew sikandan ni Abram. \p \v 12 Ne hein edsanlep en is andew, Nekelipezeng si Abram he utew nehurep. Ne neǥezam din dutun is utew subra he kegkahandek. \v 13 Ne migkeǥiyan sikandin dutun te \sc Nengazen \sc* te, “Tentenuzi nu he is menge kevuwazan nu, ne egkehimu zan keuzemà he menge lumelengyawà ziyà te zuma he nasyun. Egkengeuripen sikandan wey ebpesipelahan sikandan seled te 400 he tuig. \v 14 Piru haazà is nasyun he ed-uripen kandan, edsilutan ku ne zutun ebpekaawè dan, ne utew mezakel is menge azen dan. \v 15 Sikew mulà, ebpekeluǥeyazen ku is untung nu; ebpatey ka tenged te keǥuǥurangi nu he melinawen. \v 16 Ke heepat egkelapis is menge kevuwazan nu ziyà te senge nenasyun, ne human dan ed-ulì dini su wazè pa metuman is timpu te kedsiluti ku te menge Amorihanen tenged te menge salè dan.” \p \v 17 Ne midsanlep en is andew ne mibmerusirem en, ne zuen migkivelat he naahà ni Abram he iring te kuzen he ed-evel wey egkeregreg he ziyà mebayà te pid-elangan dutun te mibaas he imped-aatbang. \v 18 Ne zutun he andew, midtukud is \sc Nengazen \sc* te kebpekid-uyun din ki Abram. Ke sikandin te, “Ibeǥey ku te menge kevuwazan nu heini he tanà. Puun diyà te wahig te Ehipto pehendiyà te zekelà he Wahig he Eufrates. \v 19 Heini he tanà iyan guntaan ed-ubpaan te menge Kinhanen, menge Kinisihanen, menge Kidmunihanen, \v 20 menge Hitihanen, menge Pirisihanen, menge Ripanhen, \v 21 menge Amorihanen, menge tig-Canaan, menge Girgasihanen, wey menge Jebusihanen.” \c 16 \s1 Si Hagar wey si Ishmael \p \v 1 Ne si Sarai, sikan is esawa ni Abram, kenà ed-anak. Duen uripen din he Ehiptohanen he egngezanan ki Hagar. \v 2 Ne migkaǥi si Sarai ziyà te ki Abram te, “Tenged te wazà ituǥut te \sc Nengazen\sc* he mekaanak a, deyzey pa vuwa ke edhulizan nu is uripen ku, su kela ke egkehimu he pinaaǥi kandin duen ku zed menge anak.” Ne mid-uyun dutun si Abram te sambag ni Sarai. \v 3 (Sepulù en he tuig dutun is ked-ubpà eni Abram diyà te tanà he Canaan.) Ne mibeyaan dutun ni Sarai haazà is uripen din he tig-Ehipto he si Hagar ne imbeǥey zin diyà te esawa zin wey zin meesawa. \v 4 Ne midhulizan ni Abram si Hagar ne mibmeǥingey si Hagar. \p Ne si Hagar, hein nesavut din he meǥingey sikandin, mibpelevawan din is egalen din he si Sarai. \v 5 Ne migkaǥi zutun si Sarai ziyà te ki Abram te, “Kenikew he salà heini is kebpelevawi kediey ni Hagar. Minsan pa te iyan a mibeǥey kandin diyan te kenikew, ebpelevawan e zin gihapun hein netuenan din he meǥingey en su kenè nu edewayen. Nesayud is \sc Nengazen\sc* ke hentei kenita is ebpekevenar!” \v 6 Ne midtavak dutun si Abram diyà te ki Sarai te, “Emun iyan heeyan, idlikù ku sikandin diyan te kenikew ne bayèbayè ka ke hengkey is ed-ul-ulahan nu kandin.” Ne puun dutun, kenà meupiya is ebelan ni Sarai ki Hagar, umbe hein neuǥet ne mibpelaǥuy sikandin. \p \v 7 Ne zutun naahà si Hagar te velinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* diyà te uvey te serebseb he ziyà te sibsivayan. Iyan haazà sikan is serebseb he ziyà te zalan pehendiyà te inged he Shur. \v 8 Ne mid-insaan dutun te velinsuǥuen sikandin te, “Hagar he suluǥuen ni Sarai, hendei ka ebpuun wey hendei ka ebpevayà?” Ne midtavak si Hagar te, “Ebpeleǥuyan ku is egalen ku he si Sarai.” \v 9 Ne zutun migkaǥi ziyà te kandin is belinsuǥuen te \sc Nengazen\sc*, ke sikandin te, “Ulì ka ziyà te egalen nu ne pevayàbayè ka kandin.” \v 10 Ne migkaǥi zaan is belinsuǥuen te, \q1 “Edhimuwen ku he utew medmezakel keuzemà is menge kevuwazan nu, ne kenè dan egkengevilang.” \q1 \v 11 Ne impelaus din is egkeǥiyen din kandin te, “Meǥingey ka, ne maama is id-anak nu. Ishmael is igngazan nu kandin, su nezineg te \sc Nengazen\sc* is menge pengemuyù nu kandin tenged te merasey is egkeulaula nu. \q1 \v 12 Ne heini is anak nu, iring sikandin keuzemà te asnu he leew su kenà ebpevayàbayà te minsan hentei. Ebpekigkuntada sikandin te minsan hentei ne egkuntedahan daan sikandin te langun. Minsan is langun he menge kezuzumahi zin, egkuntedahan din pa.” \p \v 13 Umbe migngezanan ni Hagar is \sc Nengazen\sc* te, “El-roi,” su ke sikandin te, “Neehè ku ve is Megbevayà, ne kemulu e pa he uuyag guntaan?” \v 14 Tenged dutun migngezanan haazà is kalut te Beer Lahai Roi, he ke và dà egkeǥiya, “Kalut te uuyag he Megbevayà he nekaahà kediey.” Kemulu pa haazà is kalut diyà te pid-elangan te inged he Kadesh wey inged he Bered. \p \v 15 Ne mid-anak si Hagar te maama pinaaǥi ki Abram. Ne haazà is anak din, migngezanan ni Abram ki Ishmael. \v 16 Is penuiǥen ni Abram ne 86 he tuig hein ked-enaka ni Hagar ki Ishmael. \c 17 \s1 Is Kedsirkunsidar Tuus te Kebpekid-uyunà \p \v 1 Ne hein 99 en is penuiǥen ni Abram, mibpaahà kandin is \sc Nengazen \sc* ne migkaǥi kandin te, “Siak, iyan a Megbevayà he Mekeǥeǥehem. Sunuza nu is menge penurù ku ne kinahanglan he wazà igkesewayi kenikew. \v 2 Edtukuzen ku is kebpekid-uyun ku kenikew: ne edhimuwen ku he utew medmezakel is menge kevuwazan nu.” \v 3 Ne zutun midlangkeb si Abram diyà te tanà ne migkaǥi en maan kandin is Megbevayà te, \v 4 “Iyan kebpekid-uyun ku kenikew is: Egkehimu ka he amey te langun he menge nasyun. \v 5 Kenè ke en egngezanan ki Abram, kekenà, egngezanan ku en sikew ki Abraham, su edhimuwen ku sikew he kepuun te medmezakel he menge nasyun. \v 6 Edhimuwen ku he mepurung mevuwad is menge kevuwazan nu, ne egkehimu sikandan he zekelà he nasyun, ne is duma kandan ne egkehimu he menge hadì. \v 7 Edtumanen ku is kebpekid-uyun ku kenikew wey te menge kevuwazan nu te peleebuten he lapis te kevuwazan, ne pedayun a he Megbevayè niw. Heini he kebpekid-uyun ku ne taman te taman. \v 8 Ne is tivuuk kayi he tanà te Canaan he mid-ubpaan nu ǥuntaan te lumelengyawà, ibeǥey ku heini kenikew wey ziyà te menge kevuwazan nu. Egkeangken niw heini te taman te taman, ne pedayun he iyan a Megbevayè niw.” \p \v 9 Ne migkaǥi en maan is Megbevayà diyà te ki Abraham te, “Kenè nu lipati is kebpekid-uyun ku kenikew. Iyan daan heini meupiya he ed-ul-ulahan te menge kevuwazan nu te peleebuten he lapis te kevuwazan nu. \v 10 Ne mehitenged keniyan he kebpekid-uyun, kinahanglan he ebpesirkunsidar is langun he menge maama ziyan te keniyu. \v 11 Kinahanglan he edsirkunsidaren is langun he menge maama, ne iyan haazà tuus te kebpekid-uyun ku keniyu. \v 12-13 Puun guntaan taman te peleebuten he lapis te kevuwazan, kinahanglan he sirkunsidara niw is menge vatà he menge maama zutun te ikewalu he andew puun te ked-enaka kandin. Sirkunsidara niw zaan is menge uripen niw he maama he neetew ziyà te valey niw ragkes is nengepemasa niw he ziyà ebpuun te zuma he menge inged. Heeyan he tuus te lawa niw, iyan tistiǥus he tutuu is kebpekid-uyun ku keniyu, ne kenà heini egkahanew taman te taman. \v 14 Ne ke zuen minsan hentei he maama he zuma niw he kenà ebpesirkunsidar, kenè niw en isipa he zuma niw sikandin, su wazè din ilelenged is kebpekid-uyun ku.” \p \v 15 Ne elin daan migkaǥi te Megbevayà diyà te ki Abraham is: “Ne haazà is esawa nu he si Sarai, kenè nu en ngezani ki Sarai, kekenà, iyan nu en ingazan kandin si Sara, he ke và dà egkeǥiya, ‘Bai’. \v 16 Edtuvazan ku sikandin ne ebmeǥingey ne pinaaǥi kandin ibeǥey ku kenikew is anak he maama. Egkehimu sikandin he kepuun te mezakel he menge nasyun, ne is duma he menge kevuwazan din ne egkehimu he hadì.” \p \v 17 Ne zutun midlangkeb en maan si Abraham diyà te tanà, ne mid-engit su ke sikandin diyà te ǥehinawa zin te, “Egkehimu ves he egkevuwad a, is maama he 100 en is penuiǥen din? Ne egkehimu ves daan he ed-anak si Sara is 90 en is penuiǥen din?” \v 18 Ne ke sikandin diyà te Megbevayà te, “Emun iyan heeyan egkehitavù, edhengyuen ku he ikeǥaǥew nu zaan is anak ku he si Ishmael.” \v 19 Ne midtavak is Megbevayà te, “Iyan heini tutuu: Si Sara is esawa nu, ed-anak te maama, ne iyan ingazan nu kandin si Isaac, he ke và dà egkeǥiya, ‘Ked-engit’. Ibpelaus ku ziyà te kandin wey ziyà te menge kevuwazan din te wazà pidtemanan sikan is kebpekid-uyun ku kenikew taman te taman. \v 20 Ne si Ishmael zaan, ebpemineǥen ku is hangyù nu mehitenged kandin. Edtuvazan ku zaan sikandin ne edhimuwen ku he mezakel is menge kevuwazan din. Egkehimu sikandin he amey te 12 he menge pengulu, ne is menge kevuwazan din egkehimu he utew egkevantug he menge etew. \v 21 Piru haazà is kebpekid-uyun ku kenikew, ibpelaus ku zaan diyà te anak nu he si Isaac he id-anak ni Sara seled te senge tuig pa ǥuntaan.” \v 22 Ne hein nekeipus he edlalag is Megbevayà diyà te ki Abraham, nahanew sikandin dutun te ked-ahà ni Abraham. \p \v 23 Ne zutun dà he andew, midtuman ni Abraham is insuǥù kandin te Megbevayà. Midsirkunsidar zin is anak din he si Ishmael wey is langun he maama he ziyà te valey zin: is menge uripen he ziyà ianak te valey zin wey is menge uripen he mibpemasa zin. \v 24 Ne 99 he tuig is penuiǥen ni Abraham dutun te andew he mibpesirkunsidar sikandin. \v 25 Ne 13 he tuig is penuiǥen ni Ishmael zutun te kedsirkunsidara kandin. \v 26 Dutun he andew nesirkunsidar si Abraham, is anak din he si Ishmael, \v 27 wey is langun he menge uripen din he maama he ziyà ianak te valey zin, wey menge uripen he maama he mibpemasa zin diyà te menge lumelengyawà. \c 18 \s1 Is Tetelu he Meǥeliyug ni Abraham \p \v 1 Ne mid-uman mebpaahà is \sc Nengazen\sc* ki Abraham diyà te uvey te menge kayu he ulayan ni Mamre. Hein ebmeudtu zutun is andew, ebpimpinuu si Abraham diyà te ǥemawan te tulda zin. \v 2 Mibpememantew si Abraham ne neehè din is tetelu he maama ziyà te uvey. Ne zutun te kegkaahaa zin, migaanggaan medsinuǥung ne midlangkeb diyà te tanà su edtahud. \v 3 Ke sikandin te, “Datù, emun meupiya zà te ǥehinawa niw, ne tuluy kew zèpa kayi te kenami. \v 4 Ituǥut niw he ed-uwit key te wahig wey kew mekepenlùlù te menge paa niw. Himeley kew zèpa kayi te sihung te kayu. \v 5 Ne ituǥut niw zaan he ibpekaan dey pa sikiyu te zeisek su wey kew meulii te zesen te kenè kew pa edlaus te hipenawan niw su iyan buwa heini ketezengan ke maan is imbanglis kediey is kedhendini niw te kediey te suluǥuen niw.” Ne zutun midtavak dan te, “Uya, meupiya iyan ke egkeulaula haazà is migkaǥi nu.” \p \v 6 Ne zutun migaanggaan si Abraham ne midhendiyà te ki Sara he ziyà te tulda ne ke sikandin te, “Ganggaang ka, kuwa ka te menge pitu he ǥantang he herina wey vaal ka te supas.” \v 7 Ne mibpelelaǥuy sikandin pehendiyà te uyaǥen din ne mibpilì te nati he vaka he utew meupiya ne impelapè din duen te betan-en he suluǥuen din ne impehilutù din. \p \v 8 Ne hein naandam en is langun, midtangel en ni Abraham haazà is usa wey zuen daan gatas wey kisu. Ne migkaan dan diyà te sihung te kayu ne zutun daan si Abraham is ebpenilbi kandan. \p \v 9 Ne zutun mid-insaan dan si Abraham te, “Hendei is esawa nu he si Sara?” Ne midtavak sikandin te, “Diyè ded te seled te tulda.” \v 10 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Senge tuig pa ǥuntaan, edlikuan ku sikiyu ne zutun he timpu, si Sara, is esawa nu, id-anak din is maama.” \p Ne ziyà si Sara te ǥemawan te valey he egkeiniyuǥan dan is ebpemineg te vitiyara zan. \v 11 (Si Abraham wey si Sara, utew zan en meǥurang ne wazà bahi he ebpekaanak emun is penuiǥen din, iring te penuiǥen ni Sara.) \v 12 Ne tenged dutun nekeengit si Sara ziyà te ǥehinawa zin, ne neisip din is, “Egkehimu ve he egkeulaula heini is meupiya kediey te nemezahan e en wey utew en meǥurang is esawa ku?” \p \v 13 Ne zutun migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Abraham te, “Maan is mid-engit si Sara he egkaǥi te, ‘Egkehimu ve he ed-anak a is utew en meǥurang?’ ” \v 14 Ne mid-uman megkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Duen be minsan hengkey he kenà egkehimu te \sc Nengazen\sc*? Sumalà is migkaǥi ku, edlikuan ku sikiyu seled te senge tuig ne ed-anak iyan dutun si Sara te maama.” \p \v 15 Ne mibarew zutun si Sara tenged kegkahandek din he egkaǥi te, “Wazà a med-engit!” Ne midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Mid-engit ka iyan.” \s1 Mibpehizuhizu si Abraham para te Inged he Sodom \p \v 16 Ne migenat en dutun haazà is tetelu he maama. Inhated sikandan ni Abraham taman te nepantew zan is inged he Sodom. \v 17 Ne migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ǥehinawa zin te, “Kenè ku id-eles ki Abraham is ebeelan ku. \v 18 Su kepuun si Abraham te utew zekelà wey mekeǥeǥehem he nasyun wey is kevuwazan din te peleebuten. Pinaaǥi kandin edtuvazan ku is langun he menge nasyun dini te kelibutan. \v 19 Mibpilì ku si Abraham su wey zin ikepenurù diyà te menge anak din wey menge kevuwazan din he med-ikul zan te ibayè ku te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te ked-ul-ulaha zan te metazeng wey hustu. Pinaaǥi kayi, egketuman is menge pesarig ku kandin.” \p \v 20 Ne migkaǥi zutun is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Abraham te, “Utew kun mezaat is menge ulaula te menge tig-Sodom wey menge tig-Gomora wey utew kun meveǥat is menge salè dan. \v 21 Umbe edhendiyà a su ed-ahaan ku is menge ulaula zan ke utew subra he mezaat he iring te nezineg ku, su kinahanglan he egketuenan ku.” \p \v 22 Ne zutun migenat is dezuwa he menge maama su edhendiyè dan te Sodom, piru si Abraham, diyè ded edhithitindeg te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \v 23 Ne mid-uvayan ni Abraham is \sc Nengazen\sc* ne nenginginsà te, “Tutuu ve he idragkes nu is menge metazeng dutun te kedlimasa nu te utew menge mekesesalà he etew? \v 24 Penenglitan ke zuen 50 he menge metazeng he etew ziyà te inged, tutuu ve he edlimasen nu? Ne kenè nu egkehizuwan haazà is menge meǥinged minsan pa te zuen 50 he menge metazeng dutun? \v 25 Kenà haazà dait he edsilutan nu is menge metazeng duma te menge mekesesalà. Kenà egkehimu he id-iring nu is menge lalung kandan. Iyan ka ebayàbayà te tivuuk kelibutan, kenè be kinahanglan he ebeelan nu ke hengkey is hustu?” \v 26 Ne midtavak dutun is \sc Nengazen\sc* te, “Emun duen egkeehè ku he 50 he menge metazeng he etew zutun te inged, kenè ku edèdeetan is tivuuk he inged tenged dutun te 50.” \p \v 27 Ne mid-uman dutun si Abraham megkaǥi te, “Peseyluwa a, su ǥeina te mibpekevurut a he egkaǥi ziyan te kenikew te Nengazen, ibpelaus ku pa is egkeǥiyen ku, minsan pa te kayi te etuvangan nu iring a te eliyavuk dà wey igmuk su utew minus is pid-etawan ku. \v 28 Penenglitan, ke wazà 50 he menge metazeng dutun te inged su 45, edlimasen nu zed be haazà is inged su egkurang te lelima he menge metazeng?” Ne midtavak is Nengazen te, “Emun duen egkeehè ku he 45, ne kenè ku en edlimasen.” \p \v 29 Ne mid-insè pa maan si Abraham te, “Ne emun iyan nu zà egkaahà dutun is 40 he menge metazeng?” Ne midtavak is Nengazen te, “Emun duen egkeehè ku he 40 ne kenè ku edlimasen.” \p \v 30 Ne migkaǥi en maan si Abraham te, “Pekelalaglalag ka, Nengazen, ne kenà a kenikew mepeuki su ebpenginginsè e pa. Penenglitan ke zuen egkeehè nu he 30 he menge metazeng?” Ne midtavak is Nengazen te, “Emun duen egkeehè ku he 30 ne kenè ku zaan edlimasen.” \p \v 31 Ne migkaǥi en maan si Abraham te, “Nengazen, ǥeina te mibpekevurut e pa maan he egkaǥi ziyan te kenikew te, ibpelaus ku pa is egkeǥiyen ku. Ne penenglitan, emun duen 20 he metazeng he egkeehè nu, edlimasen nu zed be?” Ne midtavak is Nengazen te, “Ke zuen minsan 20, kenè ku en edlimasen is inged.” \p \v 32 Ne migkaǥi pa maan si Abraham te, “Nengazen, Kenà a kenikew mepeuki, ketepusan en heini he id-insè ku. Penenglitan ke zuen 10 he menge metazeng he egkeehè nu zutun?” Ne midtavak is Nengazen te, “Ke zuen egkeehè ku ziyà he minsan 10 dà he menge metazeng, ne kenè kud edlimasen.” \p \v 33 Ne zutun nepasad is kebitiyara zan, nahanew is \sc Nengazen\sc*, ne mid-ulì si Abraham diyà te kandan. \c 19 \s1 Is Kegkemekesesalà te menge Etew ziyà te Sodoma \p \v 1 Ne haazà is dezuwa he menge velinsuǥuen te \sc Nengazen\sc*, hein nekeuma zan diyà te inged he Sodom ne mahapun en, diyà si Lot ebpimpinuu te uvey te pultahan dutun te inged. Ne hein neehè din sikandan, midhitindeg sikandin ne midsinuǥung din ne midlangkeb sikandin diyà te tanà te kedtahud, he egkaǥi te, \v 2 “Edhengyuan ku sikiyu, menge zatù, tuluy kew pa ziyà te valey ku te suluǥuen niw. Penlùlui niw is menge paa niw wey hulavung kew pa. Keeselem kew en laus te hipenawan niw.” Ne midtavak sikandan te, “Maambe en su zini key zà edhulavung te pelasa.” \v 3 Piru midteǥel sikandan ni Lot, umbe miduma zan diyà te valey zin. Ne mid-andam si Lot te menge inumen wey egkeenen dan, ne mibpevaal zaan sikandin te supas he wazè din tapey, ne midlavung sikandan. \p \v 4 Ne zutun te wazè dan pa mekehizeǥà, nemekeuma is langun he menge maama zutun te tivuuk he inged he Sodom, menge kengkenakan wey menge meǥurang he maama, ne midlingutan dan is baley ni Lot. \v 5 Mid-umew zan si Lot, ne mid-insaan dan te, “Hendei sikan is menge maama he meǥeliyug nu he nekeuma ǥeina te mahapun? Ipeǥawas nu su egkesuat key he ebpekidhilavet kandan.” \p \v 6 Ne migawas dutun si Lot te valey su edlelaǥan din sikandan. Ne hein nekeǥawas en sikandin, ne midlekevan din is gemawan. \v 7 Migkeǥiyan din sikandan te, “Menge geli ku, kenà haazà egkehimu. Edhangyù a he kenè niw ul-ulaha heeyan is utew mezaat. \v 8 Heini zed is menge anak ku he raǥa. Wazè pa sikandan meuvayi te maama. Ibpeǥawas ku en sikandan ne egkehimu he ziyè niw ul-ulaha te kandan is egkesuatan niw, iyan, kenè niw pesipelahi heini is dezuwa he maama su menge meǥeliyug ku man ne kinahanglan he ed-elimahan ku sikandan.” \v 9 Piru nasì dan medtavak te, “Lumelengyawè ke zà dini, hentei ka is uvag en ebpelavetlavet kenami. Awè ka keniyan! Kela ke tuwas pa he mezaat is ed-ul-ulahan dey kenikew kenà kandan.” Ne zutun insinumag dan si Lot, ne ed-uvey zan en pezem duen te ǥemawan su egkebrahan dan is lekeb kayi. \v 10 Piru haazà is dezuwa he maama he ziyà te seled, mibpuwasan dan is gemawan ne midsengguyud dan si Lot ne inseled dan dutun te valey ne midlelekeb dan. \v 11 Ne haazà is menge etew he ziyà te ǥawas, mibpengelinteuwan kayi te zezuwa he melakap sikandan para kenà sikandan meketuredu te ǥemawan. \s1 Impepelaǥuy si Lot puun diyà te Sodom \p \v 12 Ne migkaǥi haazà is dezuwa ziyà te ki Lot te, “Emun duen nu pa menge zuma kayi, iring te menge anak nu he maama wey vahi, wey menge mekaamung nu, wey is minsan hentei pa he menge sakup nu kayi te inged, kinahanglan he zumaha nu en ne pelaǥuy kew pehendiyà te ǥawas te inged, \v 13 su edèdeetan dey en heini is inged. Nezineg en te \sc Nengazen\sc* is menge riklamu kandan tenged te menge ulaula zan he mezaat. Umbe midsuǥù key zin dini su ibpelimas din kenami heini he inged.” \p \v 14 Ne zutun mibeyaan ni Lot is menge maama he nekekaǥun te menge anak din, ke sikandin te, “Kuwa kew en su ebpelaǥuy kiw kayi su edlimasen en te \sc Nengazen\sc* heini is inged tew.” Piru wazè dan mebpemineg su kunaan dan ke suyat dà haazà ni Lot. \p \v 15 Ne hein egkeriwaswas en, impeǥaangaan en si Lot dutun te zezuwa he velinsuǥuen he med-awè dan en dutun te inged, ke sikandan te, “Gaanggaan ka! Genat ke en, dumaha nu is esawa nu wey is menge anak nu he raǥa, su kela ke mekeragkes kew kayi te kedlimasa kayi te inged, tenged te utew meremerik he ulaula te menge etew kayi.” \v 16 Ne minsan pa zutun midlanganlangan pa si Lot. Ne tenged te nehizuwan sikandan te \sc Nengazen\sc*, migewezan sikandan duen te menge velinsuǥuen diyà te zezuwa he velad dan, su wey zan mekeǥawas dutun te inged. \p \v 17 Ne hein diyè dan en te ǥawas, migkaǥi is sevaha he velinsuǥuen diyà te ki Lot te, “Pelaǥuy kew en! Kenè kew lilingey wey kenè kew teren kayi te menge suǥud. Diyè kew petandang te menge vuvungan para kenè kew meragkes mepatey.” \v 18 Piru midtavak si Lot te, “Egalen ku, kenè ad kenikew epepelaǥuy diyà te vuntud. \v 19 Utew zekelà is tavang niw kediey te suluǥuen niw ne utew zekelà is gaǥew niw kediey su midlibri a keniyu wey a kenà mebpatey. Utew zà meziyù haazà is buntud; kenà a ebpekepelaǥuy pehendiyà te vuvungan su egkesaut e zed kayi te kedlimas ne ebpatey a ǥihapun. \v 20 Neehè nu ve heeyan is deisey he inged keniyan te egkehunaan? Egkesiguru ku he egkeuma ku heeyan su uvey zà. Egkehimu ve he keniyan e zà ebpevayà te zeisey he inged su wey a meluwas?” \p \v 21 Ne midtavak dutun is belinsuǥuen te, “Uya, egkehimu; idtuǥut ku heini is hangyù nu. Kenè ku en edèdeetan haazà is inged he egkeǥiyen nu. \v 22 Sigi, pelaǥuy kew. Hendiyan kew en, su wazà egkehimu ku taman te kenè kew pa ebpekeuma zutun.” \p Ne tenged dutun, egngezanan haazà is inged te Zoar, he ke và dà egkeǥiya, “Deisek.” \p \v 23 Ne hein midsilè en is andew nekeume en ensi Lot diyà te Zoar. \v 24 Segugunà mibpeuzan is \sc Nengazen\sc* te egkeregreg he esupri ziyà te inged he Sodom wey Gomora. \p \v 25 Pinaaǥi zutun midlimas te \sc Nengazen\sc* haazà is dezuwa he inged wey sikan is tivuuk he suǥud. Neǥerà is langun he menge meǥinged dutun wey nezeetan is langun he edtuvù dutun. \v 26 Piru midlilingey sikan is esawa ni Lot su ed-ahaan din is neewaan dan, ne mibaluy sikandin he timus he iring te tukud. \p \v 27 Ne zutun te sunud he andew, midselem med-enew si Abraham, ne midlikù diyà te zaan he midhitindeǥan din hein mibpekidlaglag kandin is \sc Nengazen\sc*. \v 28 Ne mibpememantew sikandin diyà te Sodom wey Gomora wey ziyà te tivuuk he suǥud. Ne neehè din is dekelà he evel he ebpuun dutun te tanà he iring te evel te selsalan. \p \v 29 Wazà melipati te \sc Nengazen\sc* is kebpekid-uyun din diyà te ki Abraham, su zutun te kedèdeeti zin te menge inged diyà te suǥud he zutun med-ubpà si Lot, impepelaǥuy zin si Lot su wey kenà meragkes. \p \v 30 Ne mid-awà dutun si Lot wey is menge anak din he raǥa te inged he Zoar su egkahandek sikandin dutun he ed-ubpà, ne ziyè dan medhalin te vuntud, ne ziyè dan med-ubpà te surung. \v 31 Dutun he timpu, migkaǥi is kakey he anak din diyà te hazi zin te, “Utew en meǥurang is amey ta ne wazà kayi zuma pa he maama he ebpekeesawa kenita wey edhulid kenita sumalà is betasan te tivuuk he menusiyà. \v 32 Edlenguten ta nasì is amey ta te vinu, ne edhulizen ta sikandin su wey zuen te zed kevuwazan pinaaǥi te amey ta.” \v 33 Ne zutun he kezukileman, midlangut dan is amey zan, ne mibpekidhulid haazà is kakey te amey zan. Tenged te utew nelangut si Lot, wazè din metueni haazà is neulaula. \p \v 34 Ne hein nepawà, migkaǥi haazà is kakey ziyà te hazi zin te, “Geina te mezukilem, iyan a midhulid ki amà. Kengkuwan te mezukilem edlenguten te en maan sikandin, ne iyan kad maan hulid kandin su wey zuen te zed kevuwazan pinaaǥi te amey ta.” \v 35 Umbe, zutun he kezukileman, midlangut dan en maan is amey zan, ne iyan maan haazà is hazi mibpekidhulid te amey zan. Tenged te utew nelangut si Lot, wazè din metueni is neulaula. \p \v 36 Ne pinaaǥi zutun neǥingey ni Lot haazà is menge anak din he vahi. \v 37 Mid-anak haazà is kakey, ne maama is anak din, ne migngezanan din ki Moab. Iyan sikandin kepuun te menge Moabitanhen guntaan. \v 38 Mid-anak daan haazà is hazi, ne maama zaan is anak din, ne migngezanan din ki Ben Ami. Iyan sikandin kepuun te menge Amunihanen guntaan. \c 20 \s1 Si Abraham wey si Abimelec \p \v 1 Ne zutun midlaus medhipanew ensi Abraham ne midhendiyè dan te tanà he Negev. Ne ziyè dan med-ubpà te pid-elangan te inged he Kadesh wey Shur. Ne hein neuǥet midhalin si Abraham diyà te inged he Gerar. \v 2 Hein dutun dan en, ne migkeǥiyan din is menge etew he etevey zin si Sara. Umbe impaangey ni Hadì Abimelec he hadì te Gerar si Sara su ed-esewaan din. \p \v 3 Sevaha zutun he mezukilem, mibpeteǥeinep is \sc Nengazen\sc* ki Abimelec he egkaǥi te, “Ebpengelinteuwan ku he mebpatey ka, su haazà is bahi he migkuwa nu, duen din en esawa.” \v 4 Piru wazè pa uvayi ni Abimelec si Sara, ne tenged dutun migkaǥi sikandin te, “Nengazen, maan is edhimetayan nu is menge etew ku? Wazà a mekesalà? \v 5 Migkeǥiyan a ni Abraham he etevey zin si Sara, ne si Sara zaan migkeǥiyan e zin he meemahan din si Abraham. Angin ke netuenan ku he esawa zin su wazè ku pezem kuwaa si Sara, iyan, wazè ku metueni.” \v 6 Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Uya, netuenan ku he wazà mezaat he tuyù nu kandin, umbe mibpengelinteuwan ku he kenè ka mekeuvey kandin, su wey ka kenà mekesalà kedì. \v 7 Kinahanglan he ilikù nu sikandin diyà te ki Abraham, su ebpeneuven sikandin, ne id-ampù ke zin su wey ka kenà mebpatey. Piru emun kenè nu id-ulì, ebpetizeenan ku sikew he kenè en ebperis ne ebpatey ke en iyan ragkes is langun he menge sakup nu.” \p \v 8 Ne hein nepawà dutun te sunud he andew, mid-umew ni Abimelec is langun he menge upisyal zin, ne midtudtulan din sikandan mehitenged te teǥeinep din. Ne utew sikandan nahandek. \v 9 Ne zutun mid-umew ni Abimelec si Abraham ne mid-insaan din te, “Hengkey ves heini is mid-ulaula nu kenami? Hengkey is salè ku kenikew he iyan inhimuwa nu he mekesalà a wey is tivuuk he ginhedian ku? Kenà hustu heini is mid-ulaula nu.” \v 10 Ne ke sikandin en maan diyà te ki Abraham te, “Hengkey is tuyù nu kayi te mid-ulaula nu?” \v 11 Midtavak si Abraham te, “Mid-ulaula ku heini, su neisip ku is kela ke wazà minsan sevaha kayi he edtahud te Megbevayà, umbe neisip ku is iring kayi su kela ke himetayi a keniyu ne egkuwaan niw is esawa ku. \v 12 Tutuu iyan he etevey ku si Sara, su anak te amey ku, piru selakew is iney zin, ne mid-esawa ku. \v 13 Hein migkeǥiyan a te \sc Nengazen\sc* he med-awà a ziyà te inged te amey ku, migkeǥiyan ku si Sara he ipekilala zin he telesuled key minsan hendei key mekepevayà. Pinaaǥi kayi igkepeehè din is dekelà he gaǥew zin kedì.” \p \v 14 Ne zutun in-ulì ni Abimelec si Sara ziyà te ki Abraham, ne mibeǥayan din si Abraham te menge kerehidu, baka, wey menge uripen he maama wey vahi. \v 15 Ne migkeǥiyan ni Abimelec si Abraham te, “Andam a te kebpeubpà keniyu kayi te tanè ku, ne iyan ka pilì ke hendei ka egkesuat he ed-ubpà.” \v 16 Ne migkeǥiyan din si Sara te, “1,000 he vuuk he pelata is ibeǥey ku ziyà te meemahan nu. Iyan heini ibpayùpayù ku keniyu su wey metueni te langun he menge zuma niw he wazà a mekesalà wey wazè ka mekepehilavet kedì.” \p \v 17-18 Tenged te kegkuwaa ni Abimelec ki Sara, mibpengelinteuwan te Megbevayà he kenà mekaanak is langun he menge vahi zutun te valey zin. Umbe mid-ampù si Abraham diyà te Megbevayà, ne mibpengelinteuwan te Megbevayà he meulii si Abimelec te zaru zin wey is esawa zin wey is menge uripen din he vahi su wey zan mekeuman mekaanak. \c 21 \s1 Is Ked-enaka ki Isaac \p \v 1 Midtentenuzan te \sc Nengazen\sc* is migkaǥi zin he edhimuwen din diyà te ki Sara sumalà is insaad din. \v 2 Mibmeǥingey si Sara ne in-anak din is maama minsan pa te meǥurang en si Abraham. Is timpu te ked-enaka zuen te vatà, ne iyan en kes timpu he midtelaan he zaan te Megbevayà. \v 3 Ne haazà is batà, migngezanan ni Abraham ki Isaac. \p \v 4 Ne hein ikewalu he andew puun dutun te ked-enaka ki Isaac, midsirkunsidar sikandin ni Abraham sumalà is insuǥù kandin te \sc Nengazen\sc*. \v 5 Ne 100 en is penuiǥen ni Abraham dutun te ked-enaka te anak din he si Isaac. \v 6 Ne migkaǥi si Sara te, “Midhimu human te Megbevayà he mekeengit a te kegkelipey ne ebpekeengit daan te kegkelipey is minsan hentei he egketudtulan mehitenged kayi. \v 7 Hentei vuwa is ebpekekaǥi ki Abraham he ebpekepesusu e pa te vatà? Piru nekaanak e pa minsan meǥurang en sikandin.” \p \v 8 Ne hein malù en dekelà si Isaac, wey hein nelutas en sikandin, midtukud si Abraham te zekelà he keemuran. \s1 Midsegseg si Hagar wey si Ishmael \p \v 9 Ne sevaha he andew, naahà ni Sara si Ishmael (haazà is anak ni Abraham diyà te ki Hagar te Ehiptohanen) is edsudì te anak din he si Isaac. \v 10 Umbe migkaǥi si Sara ziyà te ki Abraham te, “Segseǥa nu heeyan is uripen he vahi wey is anak din, su kenà egkehimu he ebpekaambit is anak te uripen te egkepenunud te anak ku he si Isaac.” \v 11 Utew heini ingkeseeng ni Abraham tenged te anak din man daan si Ishmael. \v 12 Piru migkaǥi is Megbevayà diyà te ki Abraham te, “Kenè nu ikeseeng si Ishmael wey si Hagar. Tumana nu is egkeǥiyen ni Sara, su pinaaǥi ki Isaac is ebpuunan te menge kevuwazan nu he insaad ku. \v 13 Piru edhimuwen ku zaan he utew zekelà he nasyun is menge kevuwazan ni Ishmael, su anak nu man daan sikandin.” \p \v 14 Meselem pa utew zutun te sunud he andew, migkuwa si Abraham te egkeenen wey lundis he teleǥuey te wahig, ne imbeǥey zin ki Hagar. Ne impevava zin haazà ne impeǥenat din haazà is bahi wey is batà. Ne migenat en dutun si Hagar ne midriǥuriǥu ziyà te sibsivayan te Beersheba. \v 15 Hein naamin en is wahig dutun te teleǥuey, intaǥak ni Hagar is anak din diyà te sihung te dezeisey he kayu. \v 16 Ne mid-awà sikandin, he menge 100 he mitrus is keziyù puun dutun te vatà. Dutun sikandin mebpinuu he edsineǥew, ne egkeisip din is, “Kenè ku egkaantus te ed-ahà is anak ku he ebpatey.” \p \v 17 Piru nezineg te Megbevayà is ked-erang te vatà. Umbe migkaǥi is belinsuǥuen te Megbevayà diyà te langit te, “Hagar, hengkey is idsineǥew nu? Kenè ka mahandek! Nezineg te Megbevayà is ked-erang keniyan te anak nu. \v 18 Hitindeg ka ne enawa nu heeyan is batà, su edhimuwen ku he utew zekelà he nasyun is menge kevuwazan din.” \v 19 Ne zutun impeturedu te Megbevayà si Hagar te kalut, ne midhendiyà sikandin ne midsekezu ne impeinum din is anak din. \p \v 20-21 Ne midtuvazan te Megbevayà haazà is batà ne midekelà, ne ziyà med-ubpà te sibsivayan te Paran. Nehimu sikandin he mememanà. Ne zutun impeesawa sikandin te iney zin te vahi he Ehiptohanen. \p \v 22 Ne zutun he timpu, midhendiyà si Abimelec te ki Abraham wey is pengulu te menge sundaru zin he si Ficol. Migkeǥiyan ni Abimelec si Abraham te, “Netuenan dey iyan he edtevangan ka te Megbevayà te langun he ed-ul-ulahan nu. \v 23 Umbe penangdù ka kayi te etuvangan te Megbevayà he kenà a kenikew ed-ekalan ragkes is menge kevuwazan ku. Ipeehè nu kediey is gaǥew nu wey te menge meǥinged kayi te tanà he ed ubpaan nu te lumelengyawà, iring te impeehè ku kenikew is gaǥew ku kenikew.” \p \v 24 Ne midtavak si Abraham te, “Ebpenangdù a kenikew.” \p \v 25 Piru zuen riklamu ni Abraham diyà te ki Abimelec mehitenged te kalut he mid-aǥew te menge sakup din. \v 26 Ne migkaǥi si Abimelec te, “Wazè ku metueni ke hentei ki vaal heini. Wazè nu keǥiya kediey ne sikan ku pa mezineg.” \v 27 Ne zutun mid-uwit ni Abraham is menge kerehidu wey vaka ne imbeǥey zin ki Abimelec ne midhimu sikandan is dezuwa te kesebutan. \v 28 Ne zutun migkuwa ni Abraham is pitu he vehiyan he nati he kerehidu zutun te menge kerehidu ne insivey zin heini. \v 29 Mid-insaan sikandin ni Abimelec te, “Ebmenuwen heini is pitu he vehiyan he nati he kerehidu he insivey nu?” \v 30 Ne midtavak si Abraham te, “Kuwaa nu heini is pitu he vehiyan he nati he kerehidu he tuus te neketistiǥus ka he iyan a mibangbang kayi te kalut.” \v 31 Tenged dutun te midhimu zan he kesebutan, migngezanan haazà is kalut te Beersheba su zutun dan himuwa is kesebutan dan. \p \v 32 Hein nepasad dan haazà is kesebutan dan diyà te Beersheba, migenat en si Abimelec duma ki Ficol, is pengulu te menge sundaru zin, ne mid-ulì dan diyà te tanè dan te menge Filistihanen. \v 33 Mibpemula si Abraham te sengepuun he kayu he tamarisko ziyà te Beersheba ne mid-azap din dutun is \sc Nengazen\sc*, he iyan kes wazà pidtemanan he Megbevayà. \v 34 Neuǥet pa zutun is ked-ubpà ni Abraham diyà te tanà te menge Filistihanen. \c 22 \s1 Midsuǥù si Abraham te Megbevayà he Ipemuhat Din si Isaac \p \v 1 Midlavey is nepipira he tuig ne neuma is timpu he migezaman si Abraham te Megbevayà. Migkeǥiyan sikandin te Megbevayà te, “Abraham!” Ne midtavak si Abraham te, “Hengkey!” \v 2 Ne migkaǥi zutun is Megbevayà te, “Kuwaa nu is budtung he anak nu he si Isaac he utew nu mibmahal ne hendiyè ka te tanà he Moria. Tekezeg kew zutun te vuvungan he ibpeehè ku kenikew ne ipemuhat nu sikandin kayi te kedì he pemuhat he edtutungen.” \p \v 3 Umbe, zutun te utew pa meselem te sunud he andew, midselem med-enew si Abraham ne midsilyahan din is asnu zin. Mibpengayu pa sikandin te idtavun dutun te pemuhat he edtutungen ne miduma zin is dezuwa he suluǥuen din wey is anak din he si Isaac ne migenat dan pehendiyà te vuvungan he migkaǥi te Megbevayà. \v 4 Dutun te iketelu he andew te kedhipanew zan, nepantew ni Abraham haazà is buvungan he malù pa meziyùdiyù. \v 5 Migkeǥiyan din is menge suluǥuen din te, “Dini kew zà dèpa taǥad duma is asnu, su edlaus key pa ziyà su ed-azap key te Megbevayà. Edlikù key zè kan dini.” \v 6 Migkuwa zutun ni Abraham sikan is menge kayu ne impeuwit din ki Isaac ne iyan sikandin migkulang te tigtiǥen wey ubpit. Ne midlaus dan dutun. \p \v 7 Dutun te kemulu zan en edhipanew, migkaǥi si Isaac diyà te amey zin he si Abraham te, “Amà!” Ne midtavak si Abraham te, “Hengkey, Mama?” Mid-insà si Isaac te, “Duen ta tigtiǥen wey kayu, piru hendei ta egkekuwa is nati he kerehidu he ibpemuhat he edtutungen?” \v 8 Ne midtavak dutun si Abraham te, “Is Megbevayà, Mama, iyan ebeǥey kenita te nati he kerehidu he egkehimu he ibpemuhat he edtutungen.” Ne midlaus dan en dutun is dezuwa he edhipanew. \p \v 9 Ne hein nekeuma zan en dutun te vuvungan he impaahà te Megbevayà ki Abraham, mibaal si Abraham te pemuhatà, ne insavuk din dutun is menge kayu. Mibakus din dutun si Isaac ne insavuk din daan sikandin dutun te zivavew te kayu he ziyà te pemuhatà. \v 10 Ne migewezan ni Abraham is ubpit su edhimetayan din en is anak din. \v 11 Mid-umew si Abraham te velinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* he ebpuun te langit te, “Abraham! Abraham!” Ne midtavak sikandin te, “Hengkey.” \v 12 Ne migkaǥi is belinsuǥuen te, “Isavuk nu zà heeyan is ubpit! Kenè nu pelii is batà te minsan deisek dà! Netuenan ku en he iyan a is Megbevayà, utew lavew he ebmahalen nu su minsan is anak nu he utew nu minahal, wazè nu isipa he kenè nu ibeǥey kediey.” \v 13 Dutun te nekelilingey si Abraham, ne neehè din is kerehidu he meemahan he nekesanggat is sungey zin diyà te dezeisey he kayu. Ne migkuwa ni Abraham haazà ne impemuhat din he pemuhat he edtutungen ilis te anak din. \v 14 Migngezanan ni Abraham haazà te, “Iyan Ebeǥey is \sc Nengazen\sc*.” Ne zuen pa erubasa ǥuntaan he edhenduen te, “Diyà te Buvungan te \sc Nengazen\sc* egkeveǥayan kiw te tavang.” \p \v 15 Ne zutun mid-uman med-umew is belinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* he ziyà te langit ki Abraham, \v 16-17 ke sikandin te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: Ibpenangdù ku kayi te gehinawa ku he edtuvazan ku iyan sikew tenged te wazè nu ikeleǥezi kedì is namànamà he anak nu. Edhimuwen ku he utew medmezakel is menge kevuwazan nu su iring te menge vituen diyà te langit wey iring te menge pantad diyà te veyvey te zaǥat. Egkeveyveyaan dan is menge inged te menge kuntada zan. \v 18 Ne pinaaǥi te menge kevuwazan nu, edtuvazan ku is langun he menge nasyun diyan te kelibutan, tenged te midtuman nu is suǥù ku kenikew.” \p \v 19 Hein nepasad haazà, midlikuan eni Abraham sikan is dezuwa he suluǥuen din, ne midhendiyè dan te Beersheba, ne ziyà si Abraham med-ubpà te Beersheba. \s1 Is menge Kevuwazan ni Nahor \p \v 20 Midlavey zutun is timpu, ne nezineg ni Abraham is tudtul te zuen en menge anak te hazi zin he si Nahor ziyà te ki Milca. \v 21 Is kinekekayan he anak dan he maama ne si Uz, is sunud ne si Buz, is sunud pa ne si Kemuel (he nehimu he amey ni Aram), \v 22 si Kesed, si Hazo, si Pildash, si Jidlaf, wey si Betuel. \v 23 Si Betuel, ne zuen anak din he raǥa he si Rebeka. Sikandan is walu ne menge anak ni Nahor ziyà te ki Milca. \v 24 Duen pa menge anak ni Nahor ziyà te sevaha he esawa zin he si Reuma. Iyan ensi Tiba, Gaham, Tahash wey si Maaca. \c 23 \s1 Minatey si Sara, ne Nemasa si Abraham te Edlevengan Kandin \p \v 1 Is keluǥayad te untung ni Sara 127 he tuig. \v 2 Diyà sikandin mebpatey te inged he Kiriat Arba (he iyan en guntaan inged he Hebron) diyà te tanà he Canaan. Utew inlalew ni Abraham is kebpatey ni Sara. \p \v 3 Ne mid-ewaan din dèpa is esawa zin he minatey ne midhendiyà te menge Hitihanen ne migkeǥiyan din sikandan te, \v 4 “Nekeubpà a kayi te lugar niw he sevaha he lumelengyawè dà, umbe emun egkehimu ipepemsa a keniyu te tanà he edlevengan ku te esawa ku.” \v 5 Ne midtavak dutun is menge Hitihanen te, \v 6 “Datù, pemineǥa nu is egkeǥiyen dey. Migkilala zey sikew he telehuzen he etew, umbe egkehimu he minsan hendei nu idleveng is esawa nu kayi te pinekemeupiya he penlevengè dey. Wazà minsan hentei kenami he kenà ebeǥey kenikew te edlevengan te esawa nu.” \v 7 Ne zutun, segugunà midluhud si Abraham diyà te etuvangan te menge Hitihanen he iyan tuus te kebpeselamat din. \v 8 Ke sikandin te, “Emun idtuǥut niw he idleveng ku kayi is esawa ku, edhengyuen ku keniyu he melelaǥi ku si Efron is anak ni Zohar, \v 9 su wey zin ivelegyà kayi te kedì haazà is surung he kilid te vevesukè din diyà te Macpela. Keǥiyi niw sikandin he ebeyazan ku te hustu he prisyu, kayi te etuvangan niw para egkehimu he penlevengè ku.” \p \v 10 Ebpimpinuu zutun si Efron duma te menge zuma zin he menge Hitihanen, umbe midtavak din si Abraham diyà te etuvangan te langun he menge zuma zin he menge Hitihanen he midtiǥum dutun te pultahan te inged. \v 11 Ke sikandin te, “Kayi te etuvangan te menge zuma ku, ibeǥey ku kenikew is tivuuk he vevesukè ku ragkes sikan is surung. Umbe egkehimu en idleveng nu is esawa nu.” \v 12 Ne mid-uman si Abraham medluhud he tuus te kebpeselamat din diyà te etuvangan te menge meǥinged dutun, \v 13 ne migkaǥi sikandin diyà te ki Efron he nezineg te langun te, “Pemineǥa a. Egkesuatan ku he ebeyazan ku haazà is bevesukà. Dewata nu en is ibayad ku, su wey zutun ku en ikeleveng is esawa ku.” \v 14 Ne midtavak dutun si Efron ki Abraham te, \v 15 “Datù, pemineǥa a zep-a. Is bali zuen te tanà, ne 400 he vuuk he pelata, piru kenà haazà ebpekesamuk kenita te teleemiǥu. Kuwaa nu en is tanà ne igkeleveng nu zutun is esawa nu.” \v 16 Ne mid-uyun dutun si Abraham sumalà is migkaǥi ni Efron, ne midtimbang din is 400 he vuuk he pelata sumalà is keveǥat he neuyunan he zaan te menge nigusyanti zutun. Ne imbayad din heini ki Efron dutun te etuvangan te menge Hitihanen. \p \v 17-18 Umbe naangken ni Abraham haazà is bevesukà ni Efron diyà te Macpela, he uvey te inged he Mamre, ragkes is surung wey is menge kayu he nekeelibet dutun te vevesukà. Nepirmahan te langun he menge Hitihanen he nevurun diyà te pultahan te inged. \v 19 Ne inleveng ni Abraham is esawa zin he si Sara ziyà te surung he ziyà te tanà he Macpela, he sakup te tanà he Canaan. Is Macpela uvey te Mamre he iyan guntaan kes inged he Hebron. \v 20 Umbe, is bevesukà ragkes is surung he iyan dengan teǥiǥaked kayi is menge Hitihanen, nehimu en heini he ki Abraham, ne midhimu zin heini he penlevengè din. \c 24 \s1 Is Ibpeesawa ki Isaac \p \v 1 Utew en meǥurang dutun si Abraham, ne midtuvazan sikandin te \sc Nengazen\sc* diyà te langun he menge vaal zin. \v 2-3 Sevaha zutun he andew, migkeǥiyan ni Abraham is egalen te menge suluǥuen din he iyan sineriǥan te langun he menge azen din te, “Isavuk nu is belad nu kayi te laang ku. Tuus heini te penaad nu he edtistiǥusan te \sc Nengazen\sc*, he iyan dà Megbevayà te langit wey tanà, ne kenè ka mebpilì te ed-esawaan te anak ku he si Isaac te vahi he tig-Canaan he emurè tew kayi te mid-ubpaan tew ǥuntaan. \v 4 Hendiyè ka te inged he mibpuunan ku, ne ziyè ka pilì te ed-esawaan te anak ku he si Isaac te menge kezuzumahi ku.” \v 5 Piru mid-insaan dutun si Abraham te suluǥuen din te, “Na, hengkey ve is ed-ul-ulahan ku emun kenà egkesuat is bahi he eduma kediey ke ed-ulì a zini? Egkesuatan nu ve he edumahan ku ziyà is anak nu?” \v 6 Ne midtavak si Abraham te, “Kenè nu zumaha si Isaac diyà! \v 7 Is \sc Nengazen\sc*, he iyan dà Megbevayà diyà te langit, migkaǥi kedì, he ewai ku is menge kezuzumahi te amey ku wey is inged ku he zutun a meetew. Ne nenangdù sikandin he ibeǥey zin heini is tanà he Canaan diyà te menge kevuwazan ku. Umbe hipanew ke en su ebpezumahan ke zin te menge velinsuǥuen din he ibpehuna kenikew ne iyan edtavang kenikew wey ka mekaahà diyà te egkeesawa te anak ku. \v 8 Piru emun kenà eduma haazà is bahi kenikew, wazè nu en televaken te heini he penangdù nu kediey. Piru kenè nu ziyà dumaha is anak ku.” \v 9 Umbe insavuk duen te suluǥuen is belad din diyà te laang ni Abraham te egalen din, ne nenangdù sikandin he edtumanen din is langun he insuǥù kandin. \v 10 Ne hein nepasad dutun, migkuwa is suluǥuen te sepulù he menge ayam he kemilyu ne migkergahan din te langun he kelasi te menge mahalen he igasa he ebpuun te egalen din he si Abraham. Migenat sikandin pehendiyà te inged he Aram Naharaim, he iyan inged he mid-ubpaan ni Nahor he hazi ni Abraham. \p \v 11 Impeleku zin is menge kemilyu ziyà te uvey te kalut he ǥawas te inged. Mahapun en dutun he iyan uras he edsekezu is menge vahi. \v 12 Ne zutun mid-ampù haazà is suluǥuen, “Sikew is \sc Nengazen\sc*, Megbevayà te egalen ku he si Abraham, tevangi a ǥuntaan ne ipeehè nu is gaǥew nu te egalen ku he si Abraham. \v 13 Kayi a medhithitindeg te uvey te kalut ne ebpekeume en is menge raǥa he menge meǥinged kayi te inged su edsekezu zan. \v 14 Emun ebuyù a te wahig duen te umuy te raǥa, ne emun ebpemineg sikandin he ibpeinum a ragkes is menge kemilyu ku, berakat he iyan sikandin kes mibpilì nu he egkehimu he esawa te suluǥuen nu he si Isaac. Pinaaǥi kayi egketuenan ku he impeehè nu is gaǥew nu te egalen ku he si Abraham.” \p \v 15 Wazè pa zutun sikandin mekepasad he ed-ampù, ne nekeuma si Rebeka he edtiang te umuy. Anak si Rebeka ni Betuel, ne si Betuel anak ni Nahor wey ni Milca. Si Nahor suled ni Abraham. \v 16 Utew mekempet he raǥa si Rebeka ne wazè pa sikandin meuvayi te maama. Mibpenaug sikandin dutun te kalut ne midteǥuan din is umuy zin te wahig. Ne hein nekepasad ne migaun sikandin dutun ne mid-ulì. \v 17 Ne migaanggaan sikan is suluǥuen te kedsinuǥung kandin ne migkaǥi te, “Ipeinum a, bayi, keniyan te sinekezu nu.” \v 18 Midtavak si Rebeka te, “Uya zatù, inum ka.” Impekevavè din is umuy zin ne impeinum din sikan is suluǥuen. \v 19 Hein nekeinum en haazà is suluǥuen, migkaǥi sikandin te, “Edsekezu e pa su ibpeinum ku zaan is menge kemilyu nu.” \v 20 Ne ingaanggaan din ivusbus haazà is sinekezu zin diyà te pelungan, ne midlikù en maan sikandin medsekezu taman te nekeinum is langun he menge kemilyu. \v 21 Mibpeniid dà haazà is suluǥuen, ne ed-is-isipen din ke ebmenmenuwen te \sc Nengazen\sc* te edhimu wey metuman is tuyù din te kedhendutun te haazà he lugar. \p \v 22 Ne hein nekeinum en is menge kemilyu, midkedkad duen te suluǥuen is uwiten din he ǥalunggalung he vulawan he heenem he gramu is keveǥat din. Midkedkad din daan is dezuwa he rintì he vulawan he 120 he gramu is keveǥat. Ne imbeǥey zin haazà ki Rebeka. \v 23 Ne mid-insaan din si Rebeka te, “Hentei ka ki anak? Egkehimu ve he ziyan key edhizeǥà guntaan te valey niw?” \v 24 Midtavak si Rebeka te, “Iyan amey ku si Betuel he anak ni Milca wey ni Nahor. \v 25 Duen egkehizeǥaan niw ziyà te kenami, wey zekelà daan is menge reǥami he idsamak para te menge kemilyu niw.” \v 26 Ne zutun midluhud is suluǥuen diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \v 27 Ke sikandin te, “Edeliǥen is \sc Nengazen\sc*, he iyan Megbevayà te egalen ku he si Abraham. Impeehè din is kenà egkahanew he ǥaǥew zin te egalen ku. Iyan sikandin migiya kedì wey a mekehendiyà te kezuzumahi te egalen ku.” \p \v 28 Ne mibpelelaǥuy si Rebeka is ed-ulì diyà te valey zan, ne midtudtulan din is iney zin te langun he nengeulaula. \v 29-30 Is suled din he si Laban dutun daan is ebpemineg te edtudtulen din, he ebpengeǥiyen duen te etew mehitenged kandin. Naahà ni Laban is galunggalung wey sikan is menge rintì diyà te velad te etevey zin he si Rebeka. Umbe mibpelelaǥuy sikandin pehendiyà te kalut ne midhendiyà te etew he migkaǥi ni Rebeka. Diyè ded haazà is etew medhithitindeg te uvey te kalut, duma te menge kemilyu. \v 31 Migkeǥiyan sikandin ni Laban te, “Iyan ke ves is midtuvazan te \sc Nengazen\sc*. Maan is kayi ke zà edhithitindeg? Laus ka ziyà te valey zey, su mid-endaman dey en sikew te edhizeǥaan nu wey lugar para te menge kemilyu nu.” \p \v 32 Miduma sikandin ki Laban. Hein nekeuma zan en diyà te valey, impenaug ni Laban is menge karga zuen te menge kemilyu, ne impekaan din haazà is menge kemilyu te reǥami wey kumpey. Mid-uwitan din daan te wahig haazà is suluǥuen wey is menge zuma zin, para mekepenlùlù dan te menge paa zan. \v 33 Hein netangel en is ibpekaan kandan, migkaǥi haazà is suluǥuen te, “Kenà a egkaan ke kenè ku egketudtul is tuyù ku te kedhengkayi.” Midtavak si Laban te, “Sigi en, tudtuli key en.” \p \v 34 Migkaǥi sikandin te, “Suluǥuen a ni Abraham. \v 35 Midtuvazan sikandin te \sc Nengazen\sc*, ne utew zekelà is ketiǥeyunan din guntaan. Mibeǥayan sikandin te \sc Nengazen\sc* te menge kerehidu, menge kambing, menge vaka, menge kemilyu, menge asnu, menge pelata, menge vulawan, wey menge suluǥuen he maama wey vahi. \v 36 Minsan meritan en si Sara is esawa zin, ne nekaanak pa sikandin. Ne heini is anak dan he maama iyan ebpekepenunud te langun he menge azen din. \v 37 Impenangdù ku te egalen ku he edtumanen ku is suǥù din he egkaǥi te, ‘Kenè ka mebpilì te ed-esewaan te anak ku kayi te menge tig-Canaan he is tanè dan iyan ed-ubpaan tew ǥuntaan. \v 38 Pehendiyè ka te pemilya te amey ku, ne ziyè ka pen-ahà te vahi he kezuzumahi ku he ibpeesawa nu te anak ku.’ \v 39 Piru nenginginsà a, ‘Na, hengkey is ed-ul-ulahan ku emun kenà eduma haazà is bahi kedì?’ \v 40 Midtavak sikandin te, ‘Is \sc Nengazen\sc* he iyan ebpezumdumahan ku layun, edsuǥuen din is belinsuǥuen din he ibpezuma kenikew ne ebpengelinteuwan din para mehimu is tuyù nu ziyan, ne ebpekeehè ka te ed-esawaan te anak ku ziyà te menge kezuzumahi ku he menge kevuwazan te amey ku. \v 41 Emun diyè ka ebpevayà te menge kezuzumahi ku, wazè nu televaken dutun te penangdù nu kedì emun kenè dan ebpemineg he ibpezuma kenikew is bahi.’ \p \v 42 “Umbe, geina te kebpekeuma ku ziyà te kalut, mid-ampù a. Ke siak te, ‘\sc Nengazen\sc*, Megbevayà te egalen ku he si Abraham, berakat he ituǥut nu he mehimu is tuyù ku te kedhengkayi ku. \v 43 Guntaan, dini a edhithitindeg te uvey kayi te kalut. Emun duen ebpekeuma he raǥa he edhendini te kedsekezu, ne ebuyù a te zeisey zà he wahig duen te umuy zin. \v 44 Emun ebpemineg sikandin he ipeinum e zin ragkes is menge kemilyu ku, deyzey ke iyan en sikandin mibpilì nu he vahi he egkehimu he egkeesawa te anak te egalen ku.’ \p \v 45 “Ne te wazè e pa mekeipus he ed-ampù, nekeuma si Rebeka he edtiang te idsekezu zin he umuy. Midtupang sikandin pehendiyà te kalut su edsekezu. Migkeǥiyan ku sikandin te, ‘Ipeinum e kun.’ \v 46 Impekevavè din haazà is umuy ziyà te pemenayen din, he egkaǥi te, ‘Sigi, inum kad, ne ibpeinum ku zaan is menge kemilyu nu.’ Umbe mid-inum a, ne impeinum din daan is menge kemilyu. \v 47 Ne kegkepasad dutun, mid-insaan ku sikandin ke hentei sikandin ki anak. Midtavak sikandin te, ‘Anak a ni Betuel te anak ni Milca he esawa ni Nahor.’ Ne zutun mid-eritisan ku is izung din, ne imperirintì ku sikandin. \v 48 Midlangkeb a su ed-ezapen ku is \sc Nengazen\sc*. Midalig ku is \sc Nengazen\sc*, he Megbevayà te egalen ku si Abraham. Iyan sikandin mibpeturedu kedì te hustu he lugar, he zutun ku egkaahà is anak te kezuzumahi te egalen ku he egkehimu he esawa te anak din. \p \v 49 “Ne ǥuntaan, egkesuatan ku he metueni ku ke ibpeesawa niw si Rebeka ki Isaac he iyan kebpaahà niw te keupiya niw te egalen ku. Keǥi kew he zaan para metueni ku zaan ke hengkey is ed-ul-ulahan ku.” \v 50 Ne midtavak dutun si Laban wey si Betuel te, “Tenged te iyan egkesuatan heini te \sc Nengazen\sc*, hengkey pa is egkekaǥi zey. \v 51 Heini zed si Rebeka, dumaha niw en sikandin ke ed-ulì kew para egkehimu sikandin he iyan esawa te anak te egalen nu, sumalà is migkaǥi kenikew te \sc Nengazen\sc*.” \v 52 Ne hein nezineg duen te suluǥuen ni Abraham haazà is lalag dan midlangkeb en maan sikandin is ed-azap diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 53 Ne zutun migkuwa zin haazà is uwiten din he menge elahas he pelata ragkes is menge visti, ne imbeǥey zin ki Rebeka. Mibeǥayan din daan te mahalen he menge gasa he inggasa zin dutun te menge suled wey iney ni Rebeka. \v 54 Ne zutun, migkaan haazà is suluǥuen wey sikan is menge zuma zin. Ne zutun dan en mekehizeǥà te haazà he kezukileman. \p Ne hein nepawà mid-enew zan ne migkaǥi haazà is suluǥuen te, “Ed-ulì ad guntaan diyà te egalen ku.” \v 55 Ne midtavak dutun is iney wey is meemahan ni Rebeka te, “Deyzey ke kenè nu zèpa zumaha si Rebeka minsan taman dà te sepulù he andew, ne egkeiwas haazà ne human kew ebpekeǥenat.” \v 56 Piru migkaǥi haazà is suluǥuen te, “Kenà a keniyu senggena. Midhimu en te \sc Nengazen\sc* he metuman is tuyù ku kayi, umbe ipeulì e en keniyu ziyà te egalen ku.” \v 57 Ne midtavak sikandan te, “Ed-umawen tew zèpa si Rebeka, ne ed-insaan tew sikandin ke hengkey is egkesuatan din.” \v 58 Umbe mid-umew zan si Rebeka ne mid-insaan te, “Egkesuat ke ve he eduma kandin guntaan?” Midtavak si Rebeka te, “Uya, egkesuat a he eduma.” \v 59 Umbe, impezuma zan si Rebeka wey is meritan he ed-elima kandin diyà te suluǥuen ni Abraham wey zuen te menge zuma zin. \v 60 Mibpenubtuvazan dan si Rebeka zutun te kegenat din. Ke sikandan te, \q1 “Sikew is etevey zey, berakat he liblibuwen is menge kevuwazan nu. \q1 Berakat daan he mezaag te menge kevuwazan nu is menge kuntada zan.” \p \v 61 Ne nepasad dutun, mid-untud si Rebeka wey sikan is menge suluǥuen din he vahi duen te menge kemilyu zan, ne miduma sikandan duen te suluǥuen ni Abraham. \p \v 62 Ne si Isaac, diyà sikandin ed-ubpà te Negev, beǥu pa sikandin mekeulì he ebpuun te Beer Lahai Roi. \v 63 Duen timpu zutun ne malù en merusirem, migawas sikandin te valey ne midriǥuriǥu. Duen nepantew zin he kemilyu he ebpelingguma. \v 64 Hein nepantew ni Rebeka si Isaac, midrenà sikandin dutun te kemilyu zin \v 65 ne mid-insaan din sikan is suluǥuen ni Abraham te, “Hentei haazà is edsinuǥung kenitew?” Ne midtavak haazà is suluǥuen te, “Egalen ku sikandin he si Isaac.” Ne zutun migkuwa ni Rebeka is lembung din ne midtembunan din is dagwey zin. \p \v 66 Impenudtul zuen te suluǥuen diyà te ki Isaac is langun he mid-ulaula zin. \v 67 Ne miduma ni Isaac si Rebeka ziyà te tulda he mid-ubpaan dengan te iney zin he si Sara. Ne neked-esawa zan ne utew mibmahal ni Isaac si Rebeka. Human maawà is seeng ni Isaac tenged te kebpatey te iney zin. \c 25 \s1 Is Duma pa he menge Kevuwazan ni Abraham \r (1 Cronica 1:32, 33) \p \v 1 Ne mid-uman mebpengesawa si Abraham te vahi he migngezanan ki Ketura. \v 2 Is menge anak dan iyan ensi Zimran, Jokshan, Medan, Midian, Ishbak, wey si Shua. \v 3 Si Jokshan ne iyan anak din si Sheba wey si Dedan. Is menge kevuwazan ni Dedan ne iyan is menge Ashurnen, menge Litushnen, wey Liumnen. \v 4 Is menge anak ni Midian ne iyan si Efa, si Efer, si Hanoc, si Abida, wey si Eldaa. Iyan heini sikandan menge kevuwazan ni Ketura. \p \v 5 Iyan si Isaac ibpepengevilin te langun he menge azen ni Abraham. \v 6 Piru te wazè pa mebpatey si Abraham, duen daan impemeǥey zin diyà te menge anak din he maama he anak te zuma he menge esawa zin, ne ziyè din sikandan ipeubpà te tanà he zapit te edsilaan, he meziyù te anak din si Isaac. \p \v 7 Is keluǥayad te untung ni Abraham 175 he tuig. \v 8 Utew en meǥurang sikandin dutun te kebpatey zin, ne in-amur sikandin te menge kepuun din he nemematey en. \v 9 Inleveng sikandin te menge anak din he si Isaac wey si Ishmael ziyà te surung he Macpela, he uvey te Mamre, he vevesukà dengan ni Efron he anak ni Zohar he Hitihanen. \v 10 Haazà is tanà, ne mibpemasa ni Abraham dutun te menge Hitihanen. Diyà si Abraham ileveng wey is esawa zin he si Sara. \v 11 Ne hein minatey en si Abraham, midtuvazan te Megbevayà is anak din he si Isaac, ne ziyà si Isaac med-ubpà te Beer Lahai Roi. \s1 Is menge Kevuwazan ni Ishmael \r (1 Cronica 1:28-31) \p \v 12 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Ishmael he anak ni Abraham diyà te ki Hagar he Ehiptohanen, he uripen ni Sara. \p \v 13 Iyan heini menge ngazan te menge anak ni Ishmael he maama, puun te kinikekayan: si Nebayot, Kedar, Adbeel, Mibsam, \v 14 Mishma, Duma, Masa, \v 15 Hadad, Tema, Jetur, Nafish, wey Kedema. \v 16 Iyan heini sikandan menge anak ni Ishmael, ne nehimu sikandan he pengulu te 12 he tribu he kevuwazan ni Ishmael. Ne is menge ngazan dan, ne iyan daan inngazan te menge inged he mid-ubpaan dan. \p \v 17 Is keluǥayad te untung ni Ishmael 137 he tuig. Minatey sikandin ne in-amur sikandin te menge kepuun din he nemematey en. \v 18 Diyà med-ubpà is menge kevuwazan din te menge inged he ebpuun te Havila pehendiyà te Shur, he zapit te edsilaan te Ehipto pehendiyà te Asiria. Ne migkuntada zan is langun he menge kezuzumahi zan he kevuwazan ni Ishmael. \s1 Is Ked-enaka ki Esau wey ki Jacob \p \v 19 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Isaac he anak ni Abraham. \p \v 20 Menge 40 en is penuiǥen ni Isaac dutun te kebpekeesawa zin ki Rebeka he anak ni Betuel he Aramihanen he tig-Padan Aram. Etevey si Rebeka ni Laban he Aramihanen daan. \v 21 Tenged te kenà ed-anak si Rebeka, mid-ampù si Isaac diyà te \sc Nengazen\sc* he med-anak ded is esawa zin. Midtavak te \sc Nengazen\sc* is ked-ampù din, umbe mibmeǥingey zutun si Rebeka. \v 22 Egkeǥezam din is henduen be te ebpezumuǥà haazà is sereping he menge vatà diyà te ǥetek din. Migkaǥi si Rebeka te, “Emun iyan bes heini egkeulaula kandan te huziyan he timpu, deyzey nasì ke mebpatey ad.” Umbe mid-insà sikandin diyà te \sc Nengazen\sc* mehitenged kayi. Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te kandin te, \q1 \v 23 “Iyan heeyan ebpuunan is dezuwa he vatà he keniyan te getek nu te zezuwa he nasyun. \q1 Ne heini is dezuwa he grupu te menge etew ne ebpekuntedehey. \q1 Mezesen haazà is sevaha kenà haazà is duma zin. \q1 Is kakey egkehimu he suluǥuen te hazi zin.” \p \v 24 Ne hein mid-anak en si Rebeka, sereping iyan haazà is in-anak din. \v 25 Haazà is kakey, ne meriǥàriǥà wey vulvulen is tivuuk he lawa zin, umbe migngezanan dan ki Esau, he ke và dà egkeǥiya, “Bulvulen.” \v 26 Ne hein edlepew en haazà is ikezuwa, ne migewezan din is palu te sereping din, umbe migngezanan dan haazà ki Jacob, he ke và dà egkeǥiya, “Egawed diyà te palu.” Mibpenuiǥen en dutun si Isaac te 60 he tuig te ked-enaka ni Rebeka kayi te sereping. \p \v 27 Ne hein midekelè en haazà is menge vatà, utew metau si Esau he ebpenuǥes, ne layun sikandin egketalus. Ne si Jacob mulà ne mevented, diyè dà sikandin te menge tulda ed-ubpàubpà su perevantey te uyaǥen. \v 28 Pelanggà ni Isaac si Esau su egkesuat layun sikandin he egkaan te egkengepenganup ni Esau, piru si Jacob ne iyan mulà pinelanggà ni Rebeka. \p \v 29 Ne sevaha he andew, te kemulu en edhilutù si Jacob te menge tilas he meriǥà, ne nekeulì si Esau is nenuǥes ne utew sikandin nevitil. \v 30 Ne migkeǥiyan din si Jacob te, “Beǥayi e en kun, ipekaan ad keniyan te sinuba nu he meriǥàriǥà su utew ad egkevitil.” (Ne tenged dutun, egngezanan daan si Esau ki Edom, he ke và dà egkeǥiya, “Meriǥà”.) \p \v 31 Ne midtavak si Jacob te, “Wey ku sikew ebeǥayi kayi emun ibeǥey nu kedì is ketenged nu te kegkekakey.” \v 32 Ne midtavak si Esau te, “Uya, su hengkey is pulus te ketenged ku emun ebpatey a te kegkeumes.” \v 33 Piru midtavak si Jacob te, “Penangdù ka zèpa kedì.” Ne zutun nenangdù si Esau he ibeǥey zin en ki Jacob is ketenged din te kegkekakey. \p \v 34 Ne zutun mibeǥayan sikandin ni Jacob te sinevawan he tilas. Nekepasad sikandin he egkaan wey ed-inum, ne zutun migenat sikandin. Ne pinaaǥi zutun mid-engkezan ni Esau is ketenged din, he kegkekakey. \c 26 \s1 Si Isaac diyà Med-ubpà te Gerar \p \v 1 Ne mid-aǥi en is bitil zutun te lugar he mid-ubpaan ni Isaac, kenà haazà kes bitil te kaazen pa ni Abraham. Midhendiyà si Isaac te ki Abimelec, sikan is hadì te menge Filistihanen he ziyà te inged he Gerar. \v 2 Ne mibpaahà is \sc Nengazen\sc* kandin, he egkaǥi te, “Kenè ka hendiyà te Ehipto; diyan ke zà ubpà te lugar he ibpeehè ku kenikew. \v 3 Kayi ke zà ubpà dèpa su edumahan ku sikew wey edtuvazan ku sikew. Ibeǥey ku heini kenikew wey ziyà te menge kevuwazan nu heini is langun he tanà. Edtumanen ku is pesarig ku te amey nu he si Abraham. \v 4 Edhimuwen ku he medmezakel is menge kevuwazan nu iring kezakel te menge vituen diyà te langit, ne ibeǥey ku heini kandan is langun he tanà. Ne pinaaǥi kandan, edtuvazan ku is langun he etew kayi te kelibutan. \v 5 Ebeelan ku heini su mibpezumazuma si Abraham kedì. Midtuman din is langun he menge suǥù wey penurù ku.” \v 6 Umbe ziyà med-ubpà si Isaac te Gerar. \p \v 7 Mekempet si Rebeka, umbe emun ebpenginsà haazà is menge tig-Gerar ziyà te ki Isaac mehitenged te esawa zin, ne edtevaken din te etevey zin si Rebeka. Egkahandek sikandin he egkaǥi he esawa zin, su kela ke himetayi zan sikandin para maaǥew zan si Rebeka. \v 8 Malù en neuǥet is ked-ubpà eni Isaac diyà te Gerar. Sevaha he andew zutun, neserengà he midsinulew ziyà te bintanà si Abimelec he hadì te menge Filistihanen, ne neehè din he ebpekepkepà si Isaac wey si Rebeka. \v 9 Ne zutun impetawag din si Isaac, ke sikandin te, “Esawa nu ves sikandin? Maan is migkaǥi nu he etevey nu sikandin?” Ne midtavak si Isaac te, “Nahandek a, kela ke himetayi a tenged kandin.” \v 10 Ne migkaǥi si Abimelec te, “Kenà meupiya is mibeelan nu kenami. Penenglitan ke zuen kayi te menge sakup ku midhulid kandin, iyan ka pezem egkevasul te egkehimu he salè dey.” \v 11 Ne zutun impesavut ni Abimelec is langun he menge sakup din. Ke sikandin te, “Is minsan hentei he ebaal te kenà meupiya kayi te maama wey te esawa zin ne edhimetayan.” \p \v 12 Ne zutun he lugar mid-ezek si Isaac ne nekeraǥun sikandin te ke 100 metakep te haazè dà he tuig, tenged midtuvazan sikandin te \sc Nengazen\sc*. \v 13 Mid-iseg sikandin med-uswag taman te utew en sikandin midsepian. \v 14 Neima kandin is menge Filistihanen su utew mezakel is menge kerehidu zin, kambing, baka, wey menge suluǥuen din. \v 15 Ne tenged te kegkeima te menge Filitihanen ki Isaac, mibumbunan dan te tanà is menge kalut he mibpekelutan te menge suluǥuen dengan te amey zin he si Abraham. \p \v 16 Ne zutun migkaǥi si Abimelec diyà te ki Isaac te, “Deyzey ke ed-awè kew kayi, su lavew en is keniyu he ǥehem te kenami.” \v 17 Umbe mid-awè en dutun si Isaac, ne ziyà medhalin te zal-ug te Gerar ne midtutulda sikandin ne ziyà med-ubpà. \v 18 Ne mid-umanan din pekeluti haazà is menge kalut te amey zin dengan he si Abraham he mibumbunan te menge Filistihanen hein minatey en si Abraham. Ne is menge inngazan ni Abraham duen te menge kalut, ne iyan daan inngazan ni Isaac. \p \v 19 Diyà te zal-ug, mibangbang is menge suluǥuen ni Isaac te beǥu he kalut ne nekeehè dan te serebseb. \v 20 Piru mibpekidtebek is menge bekidu he tig-Gerar te menge bekidu ni Isaac su kandan kun haazà he kalut. Umbe migngezanan haazà ni Isaac he kalut te Esek, he ke và dà egkeǥiya, “Tebek,” tenged te mibpekidtebek is menge tig-Gerar kandin. \p \v 21 Ne mid-uman mebangbang is menge suluǥuen din te selakew en he kalut, piru midtebekaayan dan ded haazà te menge tig-Gerar. Umbe migngezanan ni Isaac haazà he kelut te Sitna, he ke và dà egkeǥiya, “Tebekaayaan.” \v 22 Mid-awà dutun ensi Isaac ne mid-uman mebangbang sikandan te selakew-en maan he kalut. Wazè dan human heini lewenaayi, umbe migngezanan ni Isaac haazà is kalut te Rehobot, he ke và dà egkeǥiya, “Melu-ag.” Su ke sikandin te, “Mibeǥayan kiw en human te \sc Nengazen\sc* te melu-ag he ubpaan para med-iseg kiw pa mebmezakel kayi.” \p \v 23 Ne puun dutun, midhalin si Isaac diyà te Beersheba. \v 24 Dutun te haazà he kezukilemi te kebpekeuma zin diyà, mibpaahà kandin is \sc Nengazen\sc* he egkaǥi te, “Iyan a kes Megbevayà te amey nu he si Abraham. Kenè ka mahandek su iyan a zuma nu. Edtuvazan ku sikew ne edhimuwen ku he utew medmezakel is menge kevuwazan nu tenged te suluǥuen ku he si Abraham.” \v 25 Umbe mibaal si Isaac dutun te pemuhatà ne mid-azap te \sc Nengazen\sc*. Impehitindeg din dutun he lugar is tulda zin ne impevangbang din is menge suluǥuen din te kalut. \p \v 26 Midhendiyà si Hadì Abimelec he ebpuun te Gerar ne miduma zin is sumesambag din he si Ahuzat wey sikan is egalen te menge sundaru zin he si Picol. \v 27 Mid-insaan ni Isaac sikandan te, “Maan is midhengkayi kew te kedì? Egkepeukan e man keniyu, umbe impaawà a keniyu ziyan te lugar niw?” \v 28 Ne midtavak dan te, “Nesavut dey he is \sc Nengazen\sc* eduma kenikew, umbe neisip dey he kinanahanglan he edhimu kiw te kebpekid-uyun duma zutun is penangdù. Penaad ka kenami \v 29 he kenè key keniyu pesipelahi, su wazè dey man daan sikew pesipelahi hein diyè ka te kenami. Mibpurungan dey sikew, impeǥenat dey sikew he melinawen. Deyzey pezem he tuvazi ke pa te \sc Nengazen\sc*.” \v 30 Umbe midtukud si Isaac te keemuran para kandan, ne migkaan dan wey nemen-inum dan. \p \v 31 Utew pa meselem dutun te sunud he andew, ne mibpesèsaazè dan. Ne hein nepasad, ne impeǥenat ni Isaac sikandan he melipayen. \p \v 32 Haazà he andew, nekeuma is menge suluǥuen ni Isaac, ne midtudtulan dan sikandin he zuen wahig duen te kalut he mibengbangan dan. \v 33 Migngezanan ni Isaac haazà te Siba. Umbe taman en guntaan iyan ngazan dutun is Beersheba. \p \v 34 Ne hein 40 en is penuiǥen ni Esau, mid-esawa zin si Judith he anak ni Beeri he Hitihanen, wey si Besemat he anak ni Elon he Hitihanen daan. \v 35 Utew ingkeseeng ni Isaac wey ni Rebeka haazà is menge ambey zan. \c 27 \s1 Mibpenubtuvazan ni Isaac si Jacob \p \v 1 Utew en meǥurang si Isaac ne kenè en utew ebpekaahà. Ne mid-umew zin is anak din he kakey he si Esau. Ke sikandin te, “Mama.” Ne midtavak si Esau te, “Hengkey, amà?” \v 2 Migkaǥi si Isaac te, “Meǥurang e en utew, ne kenè en egkeuǥet ne ebpatey a. \v 3 Kuwaa nu is panè nu, ne hendiyè ka te unayan ne penuǥesi a ziyà. \v 4 Ne hilutua nu kedì is utew ku egkesuati he keenen ne uwita nu kayi te kedì su egkeenen ku. Egkepasad dutun ne ebpenubtuvazan ku sikew te kenè e pa ebpatey.” \p \v 5 Mibpemineg bes dutun si Rebeka te kemulu edlelaǥi ni Isaac si Esau. Umbe hein migenat en si Esau is ebpenuǥes diyà te unayan dan, \v 6 migkeǥiyan ni Rebeka is anak din he si Jacob te, “Nezineg ku ǥeina he migkeǥiyan te amey nu is kakey nu he si Esau te, \v 7 ‘Penuǥesi a ne hilutui a te utew ku egkesuati he linutuan. Su ebpenubtuvazan ku sikew kayi te etuvangan te \sc Nengazen\sc* te kenè e pa ebpatey.’ \v 8 Umbe mama, pemineg ka te idsuǥù ku kenikew: \v 9 Hendiyè ka te uyaǥen tew ne kuwa ka te zezuwa he nati he kambing he utew melambeg su edhilutuen ku heini te egkesuatan te amey nu te egkaan he linutuan. \v 10 Ne uwita nu heini ziyà te kandin su wey iyan ke zin mepenubtuvazi te kenè pa sikandin ebpatey.” \p \v 11 Ne midtavak si Jacob diyà te iney zin te, “Kenà buwa egkehimu, su vulvulen utew si Esau ne siak kenà mulà. \v 12 Kela ke ǥewezi a ni amà ne egketuenan din he mid-ilad ku sikandin, ne kenè e zin en ebpenubtuvazan kekenà, nasì e zin dà edrewaki.” \v 13 Midtavak si Rebeka te, “Mama, kediey en he televaken emun edrewakan ke zin. Beeli nu is ebpeelan ku kenikew. Genat ke en ne kuwai a te menge kambing.” \p \v 14 Ne migenat si Jacob is egkuwa te kambing, ne mid-uwit din diyà te iney zin, ne midhilutù haazà ni Rebeka te utew egkesuati ni Isaac te egkaan he linutuan. \v 15 Ne zutun migkuwa zin is utew meupiya he visti ni Esau ziyà te valey zan, ne inseluub din heini ki Jacob. \v 16 Midsevukan din te lundis dutun te kambing is beklawan ni Jacob wey lieg din. \v 17 Ne imbeǥey zin ki Jacob haazà is keenen wey supas he midhilutù din. \p \v 18 Mid-uwit haazà ni Jacob diyà te amey zin, ke sikandin te, “Amà!” Midtavak si Isaac te, “Hentei ka he anak ku?” \v 19 Ne midtavak si Jacob te, “Iyan a si Esau, kes kakey he anak nu. Midtuman ku en is insuǥù nu kedì. Enew ka wey ka mekekaan duen te neutel ku su wey a kenikew mepenubtuvazi.” \v 20 Ne mid-insà si Isaac te, “Mama, maan is utew ka meǥaan nekeutel?” Midtavak si Jacob te, “Mid-uǥupan a te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu.” \v 21 Migkaǥi si Isaac te, “Uvey ka, mama, su wey ku sikew meǥewezi wey ku mesusi ke tutuu ve iyan he iyan ka si Esau he anak ku.” \v 22 Ne mid-uvey zutun si Jacob, ne mibpanamsam sikandin te amey zin he egkaǥi te, “Is laǥeng nu ne laǥeng ni Jacob, piru is menge velad nu ne ki Esau iyan.” \v 23 Wazà ni Isaac mekilala si Jacob, su is menge velad din bulvulen iring te velad ni Esau. \p Umbe te wazè din pa penubtuvazi, \v 24 mid-insè pa maan si Isaac te, “Tutuu ve iyan he iyan ka si Esau?” Ne ke si Jacob te, “Tutuu iyan su si Esau a.” \v 25 Migkaǥi zutun si Isaac te, “Na, uwita nu en kayi heeyan is midhilutù nu he netuǥesan nu, ne emun ebpekekaan ad ne epenubtuvazan ku sikew.” Ne zutun imbeǥey ni Jacob haazà is egkeenen wey vinu, ne migkaan sikandin wey mid-inum. \v 26 Ne migkeǥiyan ni Isaac sikandin te, “Uvey ke kun kayi, mama, ne hezeki a.” \v 27 Ne mid-uvey si Jacob diyà te kandin ne midhezekan din. Ne hein nahazek ni Isaac is ngazeg te visti zin, ne mibpenubtuvazan din si Jacob he egkaǥi te, \q1 “Heini is ngazeg kayi te anak ku iring te ngazeg te vevesukà he midtuvazan te \sc Nengazen\sc*. \q1 \v 28 Berakat he veǥayi ka te Megbevayà te uuzaran he tanà he layun egkahames te zehemug he ibeǥey zin, su wey utew zekelà is keuyaǥan nu wey vinu. \q1 \v 29 Berakat he mezakel he menge tribu is egkehimu menge suluǥuen nu, wey edtahud dan kenikew. \q1 Berakat he iyan ka mehimu he egalen te menge suled nu, wey medtahud kenikew is menge hazi nu. \q1 Berakat he is edrawak kenikew ne iyan merewaki, \q1 ne tuvazi mulà is ebpenuvadtuvad kenikew.” \s1 Mibpehizuhizu si Esau he Penubtuvazi zaan Sikandin \p \v 30 Ne hein neipus ni Isaac is kebpenubtuvazi zin ki Jacob, ne migenat si Jacob. Beǥu pa utew zutun mid-awà si Jacob, ne iyan daan kebpekeulì ni Esau te nenuǥes. \v 31 Midhilutù daan sikandin te metaam he idsezà ne mid-uwit din diyà te amey zin. Ke sikandin diyà te amey zin te, “Amà, enew ka wey ka mekekaan kayi te netuǥesan ku su wey a kenikew mepenubtuvazi.” \v 32 Mid-insà si Isaac kandin te, “Hentei ka?” Midtavak sikandin te, “Si Esau a, is kakey he anak nu.” \v 33 Hein nezineg haazà ni Isaac, migkerker sikandin ne nemensag, “Hentei ves haazà is neketuǥes duen te mid-uwit kayi te kedì he keenen? Beǥu e pa nekepasad he egkaan kayi te kebpekeuma nu. Mibpenubtuvazan ku en sikandin ne kenè ku en egkehimu te edhawì.” \v 34 Hein nezineg haazà ni Esau, nekelelendag is edsineǥew ne migkeǥiyan din is amey zin te, “Amà, penubtuvazi a zaan!” \v 35 Midtavak si Isaac te, “Mid-ekalan a te hazi nu ne mid-eǥawan ke zin te ibpenuvadtuvad ku pezem kenikew.” \v 36 Ne migkaǥi si Esau te, “Ikezuwe en heini te kebinuangi zin kedì. Umba ves Jacob is inngazan kandin. Mid-eǥawan e zin te ketenged te kegkekakey ku, ne ǥuntaan migkuwa zin pa is kebpenubtuvad he para kedì.” Ne zutun mid-isaan din is amey zin te, “Ama, wazè nu en be igkepenuvadtuvad kediey?” \v 37 Ne midtavak si Isaac te, “Midhimu ku en he iyan sikandin egalen nu ne is langun he menge kezuzumahi zin ne midhimu ku en he menge suluǥuen din. Impenuvadtuvad ku en diyà te kandin is idsegkayà he egkekaan wey egkeinum. Umbe wazè en egkehimu ku para kenikew?” \v 38 Ne mibpehizuhizu pa utew si Esau te amey zin te, “Amà, wazè en be iyan minsan sevaha zà he igkepenuvadtuvad nu? Penubtuvazi a zaan.” Ne zutun midsineǥew en maan sikandin. \p \v 39 Midtavak si Isaac te, \q1 “Diyè ka ebpekeubpà te tanà he kenà uuzaran, \q1 wey kenà heini lelayun egkahames te zehemug he tuvad te Megbevayà. \q1 \v 40 Pinaaǥi zà te kebpekidtebek egkekuwa nu is igkeuyag nu, \q1 ne egkehimu ka he suluǥuen te hazi nu. \q1 Piru emun ed-atu ka kandin, \q1 ebpekeǥawas ka te kegkeveyveyai zin kenikew.” \p \v 41 Ne midumutan ni Esau si Jacob tenged te kebpenubtuvazi ki Jacob te amey zin. Nekekaǥi si Esau ziyà te ǥehinawa zin te, “Kenè en utew egkeuǥet ne ebpatey si amà; emun ebpatey en sikandin, edhimetayan ku si Jacob.” \v 42 Piru netudtulan si Rebeka te egkeisip ni Esau, umbe mid-umew zin si Jacob ne migkeǥiyan din te, “Is kakey nu he si Esau, iyan ebpekepayùpayù te ǥehinawa zin is egkeisip din he edhimetayan ke zin. \v 43 Umbe, mama, pemineǥa nu is egkeǥiyen ku: Pelaǥuy ka ziyà te Haran, diyà te meemahan ku he si Laban. \v 44 Ne ziyè ka ubpà dèpa taman te egkaawà is pauk kenikew te kakey nu, \v 45 ne egkelipatan din en is mibeelan nu kandin. Ebpeveyaan ku zà sikew ziyan emun egkaaween is rerangit din kenikew. Kenè ku egkesuatan he egkaawè kew is dezuwa kayi te kedì te senga andew zà.” \p \v 46 Ne migkeǥiyan dutun ni Rebeka si Isaac te, “Utew ku en igkerasey te ed-isip-isip is tenged kayi te menge esawa ni Esau he menge Hitihanen. Emun iyan ed-esewaan ni Jacob is tig-kayi zed he vahi he Hitihanen, deyzey pa ke ebpatey e en nasì.” \c 28 \p \v 1 Ne mid-umew zutun ni Isaac si Jacob, ne mibpenubtuvazan din, wey migkeǥiyan din te, “Kenè ka limbe pengesawa te vahi he tig-Canaan. \v 2 Penines ka, ne pehendiyè ka te Padan Aram, diyà te apù nu he si Betuel he amey te iney nu. Diyè ka pengesawa te sevaha te menge raǥa he anak ni Laban te meemahan te iney nu. \v 3 Berakat he tuvazi ka te Megbevayà he Mekeǥeǥehem, ne veǥayi ke zin te mezakel he kevuwazan, su wey ka mehimu he amey te mezakel he grupu te menge etew. \v 4 Berakat he iveǥey zin kenikew wey te kevuwazan nu is tuvad he imbeǥey zin diyà te apù nu he si Abraham, su wey mehimu heini he kenikew he tanà is neubpaan nu ǥuntaan te sevaha he lumelengyawà. Heini he tanà ne imbeǥey te Megbevayà diyà te ki Abraham.” \v 5 Ne impehipanew ni Isaac si Jacob pehendiyà Padan Aram, diyà te lugar ni Laban he anak ni Betuel he Aramihanen. Si Laban meemahan ni Rebeka he iney ni Jacob wey ni Esau. \p \v 6 Netuenan ni Esau he mibpenubtuvazan ni Isaac si Jacob wey impehendiyè din te Padan Aram su wey ziyà sikandin mekepengesawa. Ne nezineg din daan he zutun te kebpenuvadtuvad ni Isaac intelaan din ki Jacob he kenà sikandin mebpengesawa te vahi he tig-Canaan. \v 7 Ne netuenan din daan he mibpemineg si Jacob te suǥù te amey zin wey iney zin su migenat en pehendiyà te Padan Aram. \v 8 Ne human dutun mesavut ni Esau he kenè bes iyan egkesuatan te amey zin he si Isaac sikan is menge vahi he tig-Canaan. \v 9 Ne zutun midhendiyà sikandin te anggam din he si Ishmael he anak ni Abraham diyà te ki Hagar. Gawas dutun te zezuwa he esawa zin, mid-esawa zin daan si Mahalat he anak ni Ishmael wey etevey ni Nebayot. \p \v 10 Mid-awà si Jacob dutun te Beersheba ne midhendiyà sikandin te Haran. \v 11 Ne hein nekeuma sikandin diyà te sevaha he lugar, ne zutun dà sikandin medhizeǥà te haazà he kezukilemi su midsanlep en is andew. Migkuwa sikandin te vatu, ne mid-ulunè din haazà dutun te kedlipezeng din. \v 12 Ne zutun te kedlipezeng din, neketeǥeinep sikandin te heǥezan he nekehitindeg kayi te tanà ne nekeuma ziyà te langit. Neehè din is menge velinsuǥuen te Megbevayà he ebpememenahik wey ebpemenaug dutun te heǥezan. \v 13 Ne ziyà te zivavew zutun te heǥezan, neehè din is \sc Nengazen\sc* he edhithitindeg ne migkaǥi sikandin te, “Iyan a sikan is \sc Nengazen\sc*, is Megbevayà ni Abraham wey ni Isaac. Ibeǥey ku kenikew wey te menge kevuwazan nu heini he tanà is midhizeǥaan nu.\fig Neketeǥeinep si Jacob te heǥezan wey menge velinsuǥuen|src="CO00683b.tif" size="span" loc="Genesis 28:12,13" copy="David C. Cook" ref="Genesis 28:12,13" \fig* \v 14 Is menge kevuwazan nu egkehimu he iring kezakel te eliyavuk te tanà. Pinaaǥi kenikew wey te menge kevuwazan nu, edtuvazan ku is langun he menge etew kayi te kelibutan. \v 15 Tentenuzi nu he layun a eduma kenikew wey ebentayan ku sikew minsan hendei ka ebpevayà. Ibpelikù ku sikew kayi he tanà, ne kenè ku sikew ed-ewaan taman te egketuman ku is menge saad ku kenikew.” \p \v 16 Ne nepukew si Jacob, ne ke sikandin te, “Wazè ku metueni he mibulusan bes te \sc Nengazen\sc* heini he lugar.” \v 17 Ne nahandek sikandin, ke sikandin te, “Utew a ebpendeǥubduva kayi he lugar! Ubpeey heini te Megbevayà ne kayi ves is gemawan pehendiyà te langit!” \p \v 18 Utew pa zutun meselem te ked-enew ni Jacob. Migkuwa zin haazà is batu he mid-ulunè din, ne impehitindeg din haazà he tedeman din. Mid-itisan din haazà te lana su wey mehimu he segradu. \v 19 Migngezanan haazà ni Jacob he lugar te Betel, he ke và dà egkeǥiya, “Baley te Megbevayà.” Piru is inged dutun dengan migngezanan te Luz. \v 20 Ne mibpenangdù dutun si Jacob he egkaǥi te, “He Megbevayà, emun edumahan a wey ebentayan a kenikew kayi te hipenawan ku wey emun ebeǥayan a kenikew te egkeenen wey igkevisti, \v 21 wey emun ebpekelikù a ziyà te ubpaan te amey ku he wazà mezaat he egkehitavù kedì, ne sikew is \sc Nengazen\sc*, iyan ka Megbevayà he ed-ezapen ku. \v 22 Ne heini is batu he impelastar ku kayi he tedeman ku, ebpekepenistiǥus he kayi ka ed-ubpà he lugar. Ne ibeǥey ku kenikew is ikesepulù te langun he ibeǥey nu kediey.” \c 29 \s1 Nekeuma si Jacob diyà te Valey ni Laban \p \v 1 Ne midlaus si Jacob te kedhipanew zin, ne nekeuma sikandin diyà te tanà te menge etew he zapit te edsilaan. \v 2 Ne zuen neehè din diyà te unayan he sevaha he kalut, ne ziyà te uvey kayi zuen tetelu he leyuzan he kerehidu, su ziyà egkuwa is menge etew zutun te wahig he ibpeinum dan te menge kerehidu zan. Heini he kalut ne midtengevan te zekelà he vatu. \v 3 Edteǥan te menge bekidu te kerehidu he egkevurunburun is langun he menge kerehidu zan ne human dan id-awà haazà is batu he intangeb. Emun egkepasad dan te kebpeinum is menge kerehidu zan, ne idlikù dan haazà is batu. \p \v 4 Ne mid-insaan ni Jacob haazà is menge bekidu te kerehidu te, “Geli, hendei kew ebpuun?” Midtavak sikandan te, “Tig-Haran key.” \v 5 Ne mid-insè en maan si Jacob te, “Egkekilala niw ve si Laban he apù ni Nahor?” Midtavak dan te, “Uya, egkekilala zey.” \v 6 Ne mid-insaan en maan ni Jacob te, “Egkemenumenu en sikandin?” Midtavak dan te, “Meupiya zed man. Ahaa nu, heeyan ded is anak din he si Raquel is ebpelingguma duma te menge kerehidu zin.” \v 7 Ne migkeǥiyan en maan ni Jacob te, “Metikang pa is andew, ne kenè pa uras he edtudilen is menge kerehidu, deyzey vuwa ke ibpeinum niw sikandan, ne ipeuman niw pa ipepenabtab.” \v 8 Midtavak sikandan te, “Kenà egkehimu emun kenè dey pa egkevurunburun is menge kerehidu zey. Emun kayi en is langun he kerehidu ne edlilizen dey haazà is intangeb he vatu su wey mekeinum sikandan.” \p \v 9 Kemulu pa ebpekibitiyara si Jacob kandan dutun kebpekeuma ni Raquel he edtundan te menge kerehidu te amey zin, su sikandin is ed-elima kayi. \v 10 Ne hein naahà ni Jacob si Raquel, is anak te anggam din he si Laban he edtundan te menge kerehidu, midhendutun sikandin te kalut, ne in-awè din is batu he intangeb dutun, ne impemeinum din is menge kerehidu te anggam din he si Laban. \v 11 Nepasad haazà, ne midhezekan din si Raquel, ne nekesineǥew sikandin su nehilelaut. \v 12 Migkeǥiyan din si Raquel te, “Anak a ni Rebeka, umbe enaken a te amey nu.” Mibpelelaǥuy si Raquel is ed-ulì ne midtudtulan din is amey zin. \v 13 Hein nezineg ni Laban he zutun si Jacob is enaken din he anak te etevey zin he si Raquel, migègaanan din sinuǥunga. Migkepkepan din ne midhezekan din ne miduma zin diyà te valey zan. Ne ipenudtul ni Jacob ki Laban is langun he nengeulaula. \v 14 Ne migkeǥiyan sikandin ni Laban te, “Tutuu iyan he mesipeg ku sikew.” \s1 Mibpenilbi si Jacob diyà te ki Laban Tenged ki Raquel wey ki Lea \p \v 15 Ne hein senge vulan en is ked-ubpà ni Jacob diyà te ki Laban, migkeǥiyan ni Laban sikandin te, “Kenà meupiya he edterebahu ka kayi te kedì he wazè nu suhul minsan pa te enaken ku sikew. Keǥiyi a kenikew ke hengkey is egkesuatan nu he idsuhul ku kenikew?” \p \v 16 Duen dezuwa he anak ni Laban he raǥa. Iyan ngazan te kakey si Lea ne si Raquel is hazi. \v 17 Meupiya he ed-ahaan is mata ni Lea, piru edhuna he mekempet wey mezagwey he ed-ahaan is dagwey ni Raquel. \v 18 Tenged te egkesuatan ni Jacob si Raquel, migkeǥiyan din si Laban te, “Edterebahu a kayi te kenikew seled te pitu he tuig emun ibpeesawa nu kedì si Raquel.” \v 19 Migkaǥi si Laban te, “Deyzey pa ke iyan ke zà ebpekeesawa kandin kenà te zuma he maama. Kayi ke zà ubpà.” \v 20 Ne zutun, impepeniwakà ni Laban si Jacob taman te pitu he tuig wey zin meesawa si Raquel. Tenged te utew zin nesuati si Raquel henduen te pira zà he andew ziyà te kandin haazà is pitu he tuig. \p \v 21 Hein netuman en haazà is pitu he tuig, migkeǥiyan ni Jacob si Laban te, “Nepasad-en is kebpeniwakè ku kenikew, iveǥey nu en kediey si Raquel su ebpehulizè key en.” \v 22 Mid-uyun dutun si Laban, umbe midtukud sikandin te keemuran ne mid-imbita zin is langun he menge meǥinged dutun. \v 23 Piru hein mezukilem en, iyan miduma ni Laban si Lea ziyà ki Jacob, he si Raquel man pezem. Ne mibpehulizà si Jacob wey si Lea. \v 24 (Ne zaan he imbeǥey ni Laban si Zilpa is suluǥuen din he vahi ziyà te ki Lea wey mehimu he suluǥuen din.) \p \v 25 Hein nepawà, netuenan ni Jacob he si Lea ves is hulid din. Ne zutun mibeyaan din si Laban he egkaǥi te, “Maan is mid-ulaula nu heini kediey? Mibpeniwakà a kenikew para meesawa ku si Raquel. Maan is mid-ekalan a kenikew?” \v 26 Ne midtavak si Laban te, “Kenà heeyan betasan kayi te kenami he lugar is iyan ibpehuna ibpeesawa is hazi kenà is kakey. \v 27 Teǥazi nu zèpa he mepasad heini is pitu he andew he keemuran te eseweey niw ki Lea, su ibpeesawa ku human kenikew si Raquel, emun ebpekeuman ka ebpekepenilbi kedì te pitu pa maan he tuig.” \p \v 28 Ne mid-uyun dutun si Jacob te migkaǥi ni Laban. Hein nepasad haazà is sengesimana he keemuran te eseweey ni Lea, impeesawa zaan ni Laban kandin si Raquel. \v 29 (Imbeǥey zaan ni Laban si Bilha is suluǥuen din he vahi ziyà te ki Raquel su wey mehimu he suluǥuen din.) \v 30 Ne mibpekidhulid si Jacob ki Raquel. Utew minahal ni Jacob si Raquel kenà si Lea. Ne mid-uman en maan si Jacob mebpeniwakà diyà te ki Laban te pitu pa maan he tuig. \p \v 31 Naahà te \sc Nengazen\sc* he kenà mahal ni Jacob si Lea, umbe mibpengelinteuwan din he mekaanak si Lea, piru si Raquel ne kenà. \v 32 Mibmeǥingey si Lea ne mid-anak te maama ne migngezanan din ki Reuben, su ke sikandin te, “Naahà te \sc Nengazen\sc* is merasey he egkeulaula ku, guntaan siguradu he ebmahalen ad human te esawa ku.” \v 33 Ne mid-uman sikandin mebmeǥingey, ne mid-anak en maan sikandin te maama. Migkaǥi sikandin te, “Mid-umanan a veǥayi te \sc Nengazen\sc* te sevaha he anak he maama su nezineg din he wazà a mahala te esawa ku.” Umbe migngezanan din haazà is batà te Simeon. \v 34 Ne mibmeǥingey en maan si Lea, ne mid-anak sikandin te sevaha pa maan he maama. Migkaǥi sikandin te, “Human ad buwa ebmahala te esawa ku su tetelu en is anak dey he maama.” Umbe migngezanan din haazà is batà ki Levi. \v 35 Mibmeǥingey med-uman si Lea ne mid-anak sikandin te sevaha pa he maama. Migkaǥi sikandin te, “Edeliǥen ku is \sc Nengazen\sc*.” Umbe migngezanan din haazà is batà te Juda. Puun dutun, wazè en sikandin med-anak. \c 30 \p \v 1 Hein naahà ni Raquel he kenà sikandin ed-anak, neima sikandin ki Lea. Migkeǥiyan din si Jacob te, “Beǥayi a te anak su emun kenà a kenikew ebeǥayan te vatà ne ebpatey e en!” \v 2 Ne nepeukan sikandin ni Jacob he egkaǥi te, “Maan, Megbevayè e ve? Kandin he ketau is kenè nu kebpekaanak!” \v 3 Migkaǥi si Raquel ziyà te ki Jacob te, “Emun iyan heeyan, pekidhulid ka ki Bilha he uripen ku su minsan pinaaǥi zà kandin is kebpekekuwa ku te vatà.” \v 4 Ne imbeǥey ni Raquel ki Jacob si Bilha is uripen din para mehimu he esawa zin daan, ne mibpekidhulid si Jacob kandin. \p \v 5 Mibmeǥingey si Bilha, ne mid-anak te maama. \v 6 Ne migkaǥi si Raquel te, “In-awà human te Megbevayà is keelezan ku. Midtavak din is pengemuyù ku, su imbeǥey zin kedì is sevaha he anak he maama.” Umbe migngezanan din haazà is batà ki Dan. \p \v 7 Ne mibmeǥingey en maan si Bilha is suluǥuen ni Raquel, ne mid-anak sikandin te maama, ikezuwe en haazà he anak dan ki Jacob. \v 8 Migkaǥi si Raquel te, “Mibpurung a mebpekidlawan te suled ku, ne nezaag ku sikandin.” Umbe migngezanan din haazà ki Naftali. \p \v 9 Ne hein kenè en si Lea ebpekaanak, ne impeesawa zin ki Jacob is uripen din he si Zilpa. \v 10 Mibmeǥingey si Zilpa, ne mid-anak te maama. \v 11 Migkaǥi si Lea te, “Utew meupiya is palad ku!” Umbe migngezanan din haazà is batà ki Gad. \p \v 12 Mid-uman med-anak si Zilpa te maama he ikezuwa he anak dan ki Jacob. \v 13 Migkaǥi si Lea te, “Utew a nelipey! Ebpekekaǥi is menge zuma ku he vahi he utew ad melipayen.” Umbe migngezanan din haazà is batà ki Asher. \p \v 14 Sevaha zutun he timpu he iyan ting-eǥani te trigu, midhendiyà si Reuben te vevesukà, ne zuen neehè din he pinemula he mandaǥura. Mibpenguwa sikandin te veǥas kayi, ne mid-uwit din diyà te iney zin he si Lea. Hein naahà haazà ni Raquel, migkaǥi sikandin te, “Beǥayi ad kun keniyan te mandragura he mid-uwit te anak nu.” \v 15 Ne midtavak si Lea te, “Wazè nu pe bes ikesuat is ked-eǥawa nu te esawa ku? Egkuwaan nu pa zaan is mandragura te anak ku?” Migkaǥi si Raquel te, “Emun ebeǥayan a kenikew te mandragura ne ibpehulid ku si Jacob kenikew kengkuwan ke mezukilem.” \p \v 16 Hein mahapun en, ne ebpelingguma si Jacob is ebpuun diyà te vevesukà is ed-ulì en, ne midsinuǥung sikandin ni Lea, he egkaǥi te, “Kinahanglan he kayi ka edhulid te kedì guntaan te mezukilem, su mibeyazan ku en sikew ziyà te ki Raquel te mandragura he mid-uwit te anak ku.” Umbe ziyà te ki Lea medhulid si Jacob dutun te kezukilemi. \p \v 17 Midtavak te Megbevayà is pengemuyù ni Lea, ne mibmeǥingey sikandin. Ne mid-anak sikandin te maama he ikelima te anak dan ki Jacob. \v 18 Migkaǥi si Lea te, “Midsuhulan a te Megbevayà su impeesawa ku is uripen ku te esawa ku.” Umbe migngezanan din haazà is batà ki Isacar. \p \v 19 Mibmeǥingey en maan si Lea ne mid-anak te maama he ikeenem te anak dan ki Jacob. \v 20 Migkaǥi si Lea te, “Utew mahal is imbeǥey kediey te Megbevayà. Edtehuzen ad human te esawa ku su neveǥayan ku en sikandin te heenem he anak he maama.” Umbe migngezanan din haazà is batà te Zebulun. \p \v 21 Ne is huziyan he in-anak ni Lea vahi, ne migngezanan din ki Dina. \p \v 22 Si Raquel ne wazà daan melipati te Megbevayà. Midtavak din daan is pengemuyù din he mekaanak daan sikandin. \v 23 Mibmeǥingey sikandin ne mid-anak te maama. Migkaǥi sikandin te, “In-awà human te Megbevayà is utew ku igkeeled.” Umbe migngezanan din haazà is batà te Jose, su ke sikandin te, \v 24 “Berakat he umani e pa te \sc Nengazen\sc* te sevaha pa he anak.” \s1 Is Neuyunan ni Jacob wey ni Laban \p \v 25 Hein in-anak en ni Raquel si Jose, migkeǥiyan ni Jacob si Laban te, “Tuǥuti e en human he mekeulì a ziyà te inged dey. \v 26 Iveǥey nu en kediey is menge esawa ku he mibpenilbiyan ku ziyan te kenikew wey menge anak ku, su ed-ulì e en. Netuenan nu ke hengkey kezekelà is nehimu ku te kebpenilbi ku kenikew.” \v 27 Midtavak si Laban te, “Emun meupiya zà is gehinawa nu, ne zini ke pa ubpà. Su sumalà te kebarè ku, netuenan ku he midtuvazan a te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi kenikew. \v 28 Keǥiya nu ke pira is idsuhul ku kenikew, su ebeyazan ku sikew.” \v 29 Ne midtavak si Jacob te, “Nesavut nu en he utew a midhaǥù dini te kenikew, ne nesavut nu zaan ke hengkey is uswag te menge uyaǥen nu tenged te ked-elima ku. \v 30 Hein nekeuma a keyi pirapira zà is menge uyaǥen nu, piru ǥuntaan utew en mibmezakel, su midtuvazan ka te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi kedì. Umbe ǥuntaan kinahanglan he edsiguruwen ku is para te keugelingen ku he pemilya.” \v 31 Nenginginsà si Laban te, “Hengkey is egkesuatan nu he ibayad ku kenikew?” Midtavak si Jacob te, “Kenè e en kenikew suhuli. Emun ebpemineg ka te egkesuatan ku ne kenà a ed-awà kayi, su ed-elimahan ku is menge uyaǥen nu. \v 32 Iyan heini: edsusiyen ku ǥuntaan is menge uyaǥen nu ne egkuwaan ku is meitem he menge kerehidu wey kevangan he menge kambing. Iyan dà haazà suhul ku. \v 33 Ne emun egkeuǥet en, egketuenan nu ke egkeseriǥan a wey ke kenà, su edsusiyen nu haazà is menge uyaǥen he insuhul nu kedì. Emun duen egkeehè nu he kambing he kevangan etawa kerehidu he kenà meitem, keǥiya nu he tinakew ku.” \v 34 Midtavak si Laban te, “Emun iyan heeyan egkesuatan nu, ebpemineg a.” \p \v 35 Piru te haazà he andew, insivey ni Laban is kevangan he kambing, meemahan wey vehiyan, ragkes is meitem he menge kerehidu. Mibpeelimahan din heini te anak din he maama. \v 36 Insivey ni Laban is kandin he menge uyaǥen dutun te menge uyaǥen ni Jacob te keziyù he tetelu he andew emun edhipenawen. Iyan dà nesamà he uyaǥen dutun is mid-elimahan ni Jacob. \p \v 37 Ne zutun, migkuwa si Jacob te menge subpang te kayu he alamu, ebilyanu wey platanu ne mibpenluk-itan din. Piru wazè din emini penluk-iti, umbe mibpemelvel-etan din te wazà luk-iti su wey mebeverekà he ed-ehaan haazà is subpang. \v 38 Diyè din haazà ipasek te uvey te peinumà te menge uyaǥen para maahà haazà dutun te menge uyaǥen emun ebpekeinum dan. \v 39 Dutun te egkesineruwan te subpang ebpepenpeniwelayà haazà is menge kambing emun edhendutun dan is ed-inum. Emun ed-anak dan, ne kevengan is anak dan. \v 40 Piru is ki Jacob he mibeelan te menge kerehidu: Zutun te kemulu en ebpepenpeniwelayà haazà is menge uyaǥen, ibpesinaru zin sikandan duen te kevangan he kambing wey zuen te menge meitem he kambing ni Laban. Ne pinaaǥi zutun te paaǥi ni Jacob, mibmezakel is kandin he menge uyaǥen, ne insivey zin te menge uyaǥen ni Laban. \v 41 Emun ebpepenpeniwelayè en haazà is menge uyaǥen he memeupiya is lawa ziyà te peinumà, ne ibpasek en maan ni Jacob haazà is beverekà he subpang dutun te egkesineruwan dan. \v 42 Emun memeluya haazà is menge uyaǥen he ebpepenpeniwelayà, ne kenè din ibpasek haazà is subpang. Umbe egketuusan is ki Laban su memeluya piru is ki Jacob ne memeupiya is menge lawa mulà. \v 43 Pinaaǥi kayi, midsepian utew si Jacob. Ne utew midmezakel is menge uyaǥen din ragkes is menge kemilyu wey menge asnu. Mezakel zaan is menge suluǥuen din he menge maama wey vahi. \c 31 \p \v 1 Nezineg ni Jacob is lalag te menge anak ni Laban, ke sikandan te, “Migkuwe en ni Jacob is hapit langun he menge azen te amey tew. Is langun he ketiǥeyunan din ne ebpuun te menge azen te amey tew.” \v 2 Neǥezam ni Jacob he nahalin en is gehinawa ni Laban kandin kenà te nehuna. \p \v 3 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Jacob te, “Ulì ke en diyà te lugar he mid-ubpaan te menge kepuun nu, ziyà te menge kezuzumahi nu, ne iyan a eduma kenikew.” \p \v 4 Ne zutun mibpesuǥuan ni Jacob is menge esawa zin he si Raquel wey si Lea he medhendiyè dan te kandin, diyà te pepenebtavà te menge uyaǥen. \v 5 Migkeǥiyan din sikandan te, “Neǥezam ku he nahalin en is gehinawa zin kedì guntaan kenà te nehuna. Piru is Megbevayà te amey ku iyan edtavang kedì. \v 6 Netuenan niw en he mid-amin ku is taman te egkehimu ku te kebpenilbi ku ziyà te amey niw, \v 7 piru midterteruan e zin pa. Kesepulù din en helina is paaǥi zin te kedsuhuli kedì. Piru wazà ituǥut te \sc Nengazen\sc* he mezaagdaag e zin. \v 8 Piru emun egkaǥi sikandin te, ‘Iyan suhul ku kenikew is menge uyaǥen he beverekà,’ ne beverekà is langun he anak te menge uyaǥen. \v 9 Ne pinaaǥi zutun migkuwa te Megbevayà is menge uyaǥen te amey niw ne imbeǥey zin kediey.” \p \v 10 Ne mid-uman megkaǥi si Jacob te, “Duen timpu he ebpemelelevag is menge uyaǥen, ne neketeǥeinep a. Neteǥeinep ku he is menge meemahan he kambing ne ebpemeniwaley te menge vehiyan he menge beverekà he kambing. \v 11 Dutun te teǥeinep ku, migkeǥiyan a te velinsuǥuen te Megbevayà. Ke sikandin te, ‘Jacob!’ Midtavak a te, ‘Heini e zed!’ \v 12 Ne ke sikandin te, ‘Ahaa nu is langun he menge meemahan he kambing ne nekepeniwaley te menge vehiyan he menge beverekà he kambing. Mid-ulaula ku heini tenged te neehè ku is langun he mibeelan ni Laban. \v 13 Iyan a sikan is Megbevayà he mibpaahà kenikew ziyà te Betel kes lugar he zutun nu ipelastar kes tedeman nu he vatu he mid-itisan nu te lana. Dutun ka zaan mebpesarig kediey. Ne ǥuntaan, awè ka kayi te inged ne ulì ke en diyà te kenikew en he inged he zutun ka ianak.’ ” \p \v 14 Ne zutun midtavak si Raquel wey si Lea ziyà te ki Jacob te, “Wazè dey en egkepengevilin te amey zey. \v 15 Mid-isip key zin en he iring te kenè din menge anak. Imbelegyè key zin ne mid-amin din en te egastu is ingkepemasa kenami. \v 16 Is langun he ketiǥeyunan he midhawì te Megbevayà diyà te amey zey, ne egkeisip dey he iyan egkepengevilin dey wey te menge anak dey. Umbe pemineǥa nu is egkeǥiyen te Megbevayè nu.” \p \v 17-19 Ne zutun, mibpenines si Jacob su ed-ulì diyà te Canaan, kes lugar te amey zin he si Isaac. Impeuntud din is menge esawa zin wey menge anak din te kemilyu. Mid-uwit din is menge uyaǥen wey is langun he menge azen he netiǥum din diyà te Padan Aram. Neserengà haazà duen te kegenat ni Laban hein mibpen-elutan din is menge kerehidu zin, ne zutun te wazè pa sikandin mekeulì, migkuwa ni Raquel kes ed-ezapen te amey zin. \v 20 Neekalan ni Jacob si Laban is Aramihanen su wazè din keǥiyi he ed-awè dan en dutun. \v 21 Ne zutun te kegenat eni Jacob, mid-uwit din is langun he keleglaǥan din. Midrapas dan te Wahig he Eufrates ne ziyè dan medtandang te menge vuvungan te Gilead. \s1 Midal-as ni Laban si Jacob \p \v 22 Tetelu en dutun he andew is midlavey te kebpelaǥuy eni Jacob, ne human metueni ni Laban. \v 23 Ne zutun midtiǥum din is menge kezuzumahi zin ne midal-as dan. Ne hein ikepitu en he andew te kedal-as dan, ne neseutan dan si Jacob diyà te menge vuvungan te Gilead. \v 24 Ne zutun he kezukilemi, mibpaahà is Megbevayà ki Laban te Aramihanen pinaaǥi te teǥeinep. Migkeǥiyan sikandin te Megbevayà te, “Kenè nu pesipelahi si Jacob.” \p \v 25 Mibpehitindeg si Jacob te tulda zin diyà te menge vuvungan te Gilead dutun te kegkeumahi kandin ni Laban. Ne zutun daan mebpehitindeg si Laban wey is menge zuma zin te menge tulda zan. \v 26 Ne migkeǥiyan ni Laban si Jacob te, “Maan is mid-ulaula nu heini kedì! Maan is mid-ekalan a kenikew? Mid-uwit nu pa is menge anak ku, he henduen be te nengevihag te tebek. \v 27 Maan is mid-ekalan a kenikew ne migenat kew he wazà mebpenanghid kedì? Angin pezem ke migkaǥi kew kedì, minsan pezem mekeǥenat kew ne edlipeylipey kiw he edsunetahan te tamburin wey alpa. \v 28 Wazè e en ganì kenikew ipehazek te menge apù ku wey menge anak ku te kegenat dan. Kenà meupiya is mid-ulaula nu. \v 29 Duen ku ketezengan pezem te kebpesipala kenikew, piru mibpaahà kedì is Megbevayà geina te mezukilem he ed-ezapen te amey nu, ke sikandin te, ‘Kenè nu pesipelahi si Jacob.’ \v 30 Netuenan ku he utew ka ebulunga ziyà te keniyu, umbe egkesuatan nu en he mekeulì ka. Piru maan is midtakew nu is menge ed-ezapen ku?” \p \v 31 Midtavak si Jacob te, “Wazà ad mebpenanghid kenikew su egkahandek a he kela ke teǥela nu hewia kayi te kedì is menge anak nu. \v 32 Piru emun mehitenged te ed-ezapen nu he netazin, emun egkehè nu heini kayi te minsan hentei kayi te kenami, ne siluti nu sikandin te kemetayen. Kayi te etuvangan te menge kezuzumahi ku he iyan ebpemekepenistiǥus, ahaa nu emun duen egkeehè nu he menge azen nu kayi te kenami, emun duen ne kuwaa nu.” Wazà metueni ni Jacob he si Raquel ves is migkuwa zuen te menge ed-ezapen ni Laban. \p \v 33 Ne zutun, mibpen-ahà ni Laban haazà is menge ed-ezapen din dutun te tulda ni Jacob, diyà te ki Lea ragkes is menge tulda zuen te zezuwa he menge uripen he vahi te menge esawa ni Jacob. Piru wazè din maahà haazà is ed-ezapen din. Dutun te kedliǥawang din duen te tulda ni Lea, midseled sikandin daan diyà te tulda ni Raquel. \v 34 Piru ingke-eles-en ni Raquel ziyà te bulsavulsa zuen te silya te kemilyu zin, ne mibpinuuwan din heini. Ne midsusi ni Laban is langun he menge taǥù dutun te tulda ne wazè din maahà. \v 35 Ne migkaǥi si Raquel ziyà te amey zin te, “Amà, kenà a kenikew mepeuki te kenà a ebpekehitindeg su neumahan a te binulan he zaru te vahi.” Wazà mesanggen si Laban he ebpen-ahà piru wazè din iyan maahà sikan is menge ed-ezapen din. \p \v 36 Wazà meeǥen ni Jacob is kegkepauk din, umbe migkeǥiyan din si Laban te, “Hengkey ves is mezaat he neveelan ku? Hengkey utew is salè ku maan is midtelukunan e pa kenikew? \v 37 Guntaan te nesusi nu en is langun he azen ku, emun duen azen nu he neehè nu, isavuk nu kayi te etuvangan te menge kezuzumahi ku wey te menge kezuzumahi nu, para meehè dan, ne iyan en sikandan metau ke hengkey is kandan he kukuman para kenita. \v 38 Seled te 20 he tuig is ked-ubpè ku ziyan te keniyu, ne wazà merenrani is menge vehiyan he kerehidu wey kambing nu minsan kesevaha. Wazà a zaan mekekaan te menge kerehidu nu he meemahan. \v 39 Wazè ku en uwita ziyan te kenikew is menge uyaǥen nu he midhimetayan te menge zumezaas he menge langgam; segugunè ku heini ed-ilisi. Mibpeveyazan nu zaan kedì is menge uyaǥen nu he midtakew te timpu te maandew wey te mezukilem. \v 40 Iyan heini egkeulaula ku: utew a egkeiniti emun maandew, utew a egkeǥenew emun mezukilem, ne layun a egkepurang. \v 41 Menge 20 en he tuig is ked-ubpè ku ziyan te keniyu, 14 he tuig is kebpenilbi ku kenikew para kayi te zezuwa he anak nu he menge vahi. Ne mid-uman e pa medterebahu te heenem he tuig te kebekidu te menge uyaǥen nu. Piru hengkey heini is mibeelan nu? Ne kesepulù nu en helhelina is suhul ku. \v 42 Emun buwa wazà a tevangi te Megbevayà te amey ku he si Isaac, kes Megbevayà ni Abraham, kela ke midsegseg e en kenikew he wazà uwiten he minsan hengkey. Piru naahà te Megbevayà is kedhaǥù ku wey kedterebahu ku, umbe midawey ke zin geina he mezukilem.” \p \v 43 Midtavak si Laban te, “Heini is menge vahi he esawa nu ne menge anak ku, is menge anak dan ne menge apù ku. Heeyan is menge uyaǥen nu ne kediey zaan. Langun he egkeehè nu kayi ne kediey. Piru ǥuntaan, kenè ku en egkahawì is menge anak ku wey menge apù ku? \v 44 Meupiya vuwa ke edhimu ki te uyun. Edtukud ki te tedeman he vatu he iyan ebpenistiǥus te kebpeked-uyun ta.” \p \v 45 Umbe migkuwa zutun si Jacob te zekelà he vatu ne impelastar zin he tedeman. \v 46 Ne zutun midsuǥù din is menge kezuzumahi zin he medtambù dan te menge vatu. Kebpekepasad dan he edtambù te menge vatu ne zutun dan mebpemengaan. \v 47 Migngezanan haazà ni Laban is intambù he menge vatu te Jegar Sahaduta. Piru migngezanan heini ni Jacob te Galeed. Diyà te Hebreo, he ke và dà egkeǥiya, “Intambù he Ebpeketistiǥus.” \p \v 48 Migkaǥi si Laban te, “Heini is intambù he menge vatu, ne iyan ebpenistiǥus te kebpeked-uyun ta te dezuwa.” Iyan heeyan mibpuunan ke maan is migngezanan haazà is intambù he menge vatu te Galeed. \v 49 Migngezanan daan te, “Mizpa,” he ke và dà egkeǥiya, “Ebantey,” su migkaǥi si Laban te, “Berakat he iyan ebantey kenitew is \sc Nengazen\sc* emun ebpesuwayè kiw. \v 50 Emun ebpesipelahan nu is menge esawa nu he menge anak ku, wey emun ebpengesawa ke pa te zuma pa he vahi, tentenuzi nu he minsan ke kenè ku egkaahà, egkeehè ka mulà te Megbevayà he iyan ebpenistiǥus te neuyunan ta.” \p \v 51 Ne mid-uman pa megkaǥi si Laban diyà te ki Jacob te, “Heini zed is menge vatu he intambù he iyan tedeman wey ebpenistiǥus te kebpeked-uyun ta. \v 52 Iyan menge tuus he ebpeketistiǥus is Megbevayà. Tuus heini is intambù wey tuus daan heini is impelastar he vatu te uyun ta he kenà a edlavey kayi te intambù te kebpesipala kenikew, ne sikew zaan, kenè ka edlavey kayi te kebpesipala kedì. \v 53 Ne ke edsupaken heini te minsan hentei kenita, berakat he siluti sikandin te Megbevayà ni Abraham wey Megbevayà ni Nahor he iyan daan Megbevayà te amey zan.” Ne mibpesarig daan si Jacob ne mibpetistiǥus te Megbevayà he edtehuzen te amey zin he si Isaac. \v 54 Ne mibpemuhat sikandin dutun te vuvungan ne impekaan din te menge kezuzumahi zin. Ne hein nekekaan dan, dutun dan medhulavung. \p \v 55 Ne hein nepawà, midhezekan ni Laban is menge apù din wey menge anak din he esawa ni Jacob ne mibpenubtuvazan din. Ne zutun migenat su ed-ulì. \c 32 \s1 Nengandam si Jacob te Kebpekidhinguma ki Esau \p \v 1 Ne migenat en daan dutun ensi Jacob ne neumahan sikandin te menge velinsuǥuen te Megbevayà. \v 2 Ne hein naahà sikandan ni Jacob, ke sikandin te, “Menge sundaru heini te Megbevayà!” Ne migngezanan din haazà is tanà te Mahanaim. \p \v 3 Ne zuen menge midsuǥù ni Jacob he impehuna zin diyà te ki Esau ziyà te tanà he Seir, kes lugar he egngezanan daan he Edom. \v 4 Mibpenurù din sikandan ke hengkey is egkeǥiyen dan diyà te ki Esau. Migkaǥi si Jacob te, “Keǥiyi niw si Esau te ziyà a med-ubpà te ki Laban ne wazè e pa ganì mekeulì taman guntaan. \v 5 Ne keǥiyi niw sikandan he zuen ku en menge vaka, menge asnu, menge kerehidu, wey menge kambing, ne zuen ku zaan menge suluǥuen he vahi wey maama. Keǥiyi niw sikandin he midsuǥù ku sikiyu he edhangyù kandin he ikeǥaǥew e zin ded.” \p \v 6 Ne hein nekelikù is menge midsuǥù ni Jacob, ke sikandan te, “Midhendiyè key te ki Esau, ne migenat en su edsinuǥungen ke zin. Duen din duma he 400 he menge maama.” \v 7 Ne zutun utew nahandek si Jacob ne kenà ebpeketareg, ne mibahin din te zezuwa he grupu is menge sakup din ragkes is menge kerehidu, baka, kambing, wey kemilyu. \v 8 Tenged te neisip din is penenglitan ke ebpekeuma si Esau ne edsurungen din haazà is senge grupu ne ebpekepelaǥuy pa haazà is senge grupu. \p \v 9 Ne zutun mid-ampù si Jacob te, “He Megbevayà te apù ku he si Abraham wey Megbevayà te amey ku he si Isaac, iyan ka kes \sc Nengazen\sc* he migkaǥi kediey he med-ulì a ziyà te menge kezuzumahi ku, diyà te tanà he zutun a ianak, ne edtuvazan a kenikew. \v 10 Ne siak is suluǥuen nu, kenà a zait te zekelà he ǥaǥew nu kediey he kenà egkaamin. Dengan hein midrapas a kayi te wahig he Jordan su edhendiyà a te ki Laban ne iyan dà naazen ku zutun is tuked ku. Ne ǥuntaan utew mezakel is menge azen ku su egkehimu he ebehinen te zezuwa he vahin. \v 11 Ne tevangi a ǥuntaan kenikew su wey a kenà mekeizi te kakey ku he si Esau su utew ad egkahandek su kela ke edtebeken e zin, ne ebpesipelahan din is menge esawa ku wey menge anak ku. \v 12 Piru mibpesarig ka kedì he edtuvazan a kenikew ne edhimuwen nu is menge kevuwazan ku he iring kezakel te pantad diyà te veyvey te zaǥat su kenè en egkengevilang.” \p \v 13 Ne ziyà medhulavung ensi Jacob. Ne hein meselem, mibpilì si Jacob te menge uyaǥen he igasa zin ki Esau: \v 14 200 he menge vehiyan he kambing wey 20 daan he menge meemahan he kambing, 200 he menge vehiyan he kerehidu wey 20 daan he menge meemahan he kerehidu, \v 15 30 he menge vehiyan he kemilyu wey menge nati zan, 40 he vehiyan he vaka wey 10 he menge tudu he vaka, 20 he vehiyan he asnu wey 10 he menge meemahan he asnu. \v 16 Mibahin ni Jacob is menge uyaǥen din, ne kada grupu ne zuen dutun impevantey zin. Migkeǥiyan din dutun is menge suluǥuen din te, “Huna kew kedì, ne hipanew kew he kenà utew ebpesundulà is kada grupu.” \v 17 Migkeǥiyan din kes menge suluǥuen he edtundan duen te nehuna he grupu te, “Emun ebpeked-uma kew ki Esau ne ebpenginginsà sikandin ke hentei kew ki suluǥuen wey hendei kew ebpevayà, wey ke hentei ki uyaǥen heeyan is edtundanen niw, \v 18 tevaka niw sikandin te kedì heini he menge uyaǥen ne igasa ku heini kandin. Keǥiyi niw zaan sikandin te keniyan en edtundug.” \v 19 Iyan ded haazà migkaǥi zin dutun te ikezuwa, wey te iketelu wey te langun he menge suluǥuen he edtundan duen te menge uyaǥen. \v 20 Ne mibpetizeenan din sikandan he kenè dan lipati he keǥiyi zan si Esau he edtundug en sikandin. Su neisip ni Jacob he, “Ebpeypeyuan ku si Esau kayi te menge igasa ku he ibpehuna ku. Su kela ke meked-ehè key ne ebpeseyluwen e zin ded.” \v 21 Umbe impehuna zin haazà is menge igasa zin, piru sikandin mulà dutun dà mebpelintetaǥak te haazà he kezukilimi te mid-ubpaan dan. \p \v 22 Ne hein mezukilem, mid-enew si Jacob ne miduma zin is dezuwa he esawa zin, is dezuwa he menge suluǥuen dan he vahi, wey is 11 he anak din he maama, ne imperapas din sikandan ipehuna te repasan te Jabok. \v 23 Ne impenlayun daan ni Jacob is langun he menge azen din. \v 24 Ne hein iyan dà si Jacob netaǥak dutun, duen nekeuma he sevaha he maama ne mibuteng din si Jacob. Mibuteng sikandan taman te egkepawà. \v 25 Hein neisip dutun te etew he kenè din egkezaag si Jacob, migewezan din is seǥang ni Jacob ne nekiluwan haazà is midsuuran te tulan kayi. \v 26 Ne zutun migkaǥi haazà is etew te, “Lekai a kenikew su egkepawè en.” Ne midtavak si Jacob te, “Kenè ku sikew edlekaan emun kena a kenikew ebpenubtuvazan.” \v 27 Ne mid-insaan sikandin dutun te etew te, “Hentei is ngazan nu?” Ne midtavak sikandin te, “Si Jacob.” \v 28 Ne migkaǥi haaza is etew te, “Puun guntaan kenè en maan Jacob is igngazan kenikew, kekenà, Israel en tenged te nekibuteng ka te Megbevayà wey te etew, ne nekezaag ka.” \v 29 Ne migkeǥiyan sikandin ni Jacob te, “Tezemi a kenikew ke hentei is ngazan nu?” Ne midtavak haazà is etew te, “Kenè nu en i-insai ke hentei is ngazan ku.” Ne zutun mibpenubtuvazan din si Jacob. \p \v 30 Migngezanan haazà ni Jacob he tanà te Peniel, he ke và dà egkeǥiya, “Neehè ku is dagwey te Megbevayà piru uuyag e zed.” \v 31 Ne hein midsilà is andew mid-awà si Jacob diyà te Peniel. Ebpiangpiang sikandin tenged te kegkekiluwi te midsuuran te tulan te seǥang din. \v 32 Iyan heini hinungdan ke maan is taman guntaan he is menge Israilihanen ne kenà egkaan te uǥat he zutun te tulan he zapit te seǥang. Su keniyan dapit gewezi te Megbevayà si Jacob. \c 33 \s1 Is Kebpeked-uma ni Esau wey ni Jacob \p \v 1 Ne hein kebpantew ni Jacob, neehè din si Esau is ebpelingguma he edumahan te 400 he menge maama. Ne zutun, impedtetepizè din is menge anak din diyà te menge esawa zin he si Lea wey si Raquel, wey ziyà te menge suluǥuen dan he vahi. \v 2 Ne hein migenat sikandan, impehuna zin is dezuwa he menge suluǥuen din wey is menge anak dan, ne edtinundug si Lea wey is menge anak din, ne midtinundug si Raquel wey is anak din he si Jose. \v 3 Ne iyan sikandin midhuna te langun kandan ne kepipitu sikandin medlangkeb diyà te tanà dutun te ked-uvey zin diyà te kakey zin. \p \v 4 Ne si Esau mibpelelaǥuy is edsinuǥung ki Jacob ne migkepkepan din ne midhezekan din, ne nekesineǥew zan is dezuwa. \v 5 Ne hein neehè din is menge vahi wey menge vatà, ne mid-insaan din si Jacob te, “Hentei heini is menge zuma nu?” Ne midtavak si Jacob te, “Iyan heini menge anak ku he imbeǥey kediey te Megbevayà su ingkehizu e zin.” \v 6 Ne mid-uvey ziyà te ki Esau haazà is dezuwa he suluǥuen he vahi wey is menge anak dan, ne midluhud sikandan he iyan kedtahud dan kandin. \v 7 Ne midsunud si Lea wey is menge anak din, ne midluhud daan sikandan. Ne iyan nehuziyan he mid-uvey he ed-luhud si Jose wey is iney zin he si Raquel. \p \v 8 Ne mid-insaan ni Esau si Jacob te, “Hengkey is ibpesavut dutun te nesinuǥung ku he grupu te menge uyaǥen nu?” Midtavak si Jacob te, “Ibpayùpayù ku kenikew para mezawat a kenikew.” \v 9 Ne migkaǥi si Esau te, “Mezakel en is menge azen ku, geli, umbe kenikew zed haazà.” \v 10 Piru midteǥel ni Jacob, ke sikandin te, “Sigi en, dewata nud haazà. Su emun tutuu he igkeǥaǥew a kenikew dewata nu en is gasa ku kenikew. Su hein kedtengtengi ku te zagwey nu ne henduen be te zagwey te Megbevayà. Ne ǥuntaan te midawat a kenikew, \v 11 dewata nu en is ibeǥey ku kenikew su nehizuwan a te Megbevayà ne wazà a mekurangi te menge penginehenglanen ku.” Midteǥel ni Jacob si Esau taman te nezawat en nasì ni Esau haazà is igasa zin. \p \v 12 Ne migkaǥi si Esau te, “Kuwa kiw en su egenat kiw en. Ebpezumehè kiw en.” \v 13 Piru midtavak si Jacob te, “Netuenan nu he utew key menaney he edhipanew su memenaney he edhipanew is menge vatà, ne egkesuatan ku zaan he egkepurungan egkeelimahi is menge uyaǥen he edsusuwan. Emun ebpeǥesen ta te kedhipanew is menge uyaǥen te tivuuk he andew ne kela ke mebpematey sikandan. \v 14 Deyzey ke edhuna ke en kenami. Ednaneynaney key en edsunud kenikew sumalà te kegaan kayi te menge vatà wey te menge uyaǥen he egketundug dey. Diyè kiw en ebpeked-uuma te Seir.” \v 15 Ne migkaǥi si Esau te, “Emun iyan heeyan, idtaǥak ku nasì is duma he menge sakup ku kenikew.” Midtavak si Jacob te, “Kenè en kinahanglan. Is impurtanti ne midawat a kenikew.” \v 16 Ne zutun he andew migenat si Esau is ed-ulì diyà te Seir. \v 17 Piru ziyà mebpevayà ensi Jacob te Sucot, he ke và dà egkeǥiya, “Helungà,” ne hein nekeuma zan diyà, midlelawig si Jacob te helungà te menge uyaǥen din. Umbe Sucot is inngazan dan dutun te inged. \p \v 18 Hein neuǥet ne nekeuma sikandan diyà te Canaan puun te Padan Aram he wazà mezaat he neulaula kandan. Nekeuma zan diyà te inged he Shekem. Ne impehitindeg dan dutun is menge tulda zan diyà te uvey zutun te inged. \v 19 Ne haazà is tanà he mibpehitindeǥan dan te tulda ne mibpemasa ni Jacob diyà te menge anak ni Hamor te 100 he vuuk he pelata. Si Hamor ne iyan amey ni Shekem. \v 20 Ne zutun mibaal si Jacob te pemuhatà he migngezanan din te El Elohe Israel, he ke và dà egkaǥiya, “Utew mekeǥeǥehem is Megbevayà he ed-ezapen ni Israel.” \c 34 \s1 Midlayug si Dina \p \v 1 Si Dina, sikan is anak ni Jacob he raǥa he anak ni Lea, mibpenumbaley ziyà te menge vahi he menge meǥinged dutun te inged. \v 2 Naahà sikandin ni Shekem he anak ni Hamor he Hivihanen, he pengulu zengan dutun he lugar. Mid-eǥen din si Dina ne midlayug din. \v 3 Utew zin nesuati si Dina, ne utew zin mibmahal ne midneyneyuan din. \v 4 Ne migkeǥiyan din is amey zin he si Hamor te, “Ipeesawa nu kedì heeyan is bahi.” \p \v 5 Hein netuenan ni Jacob he midlayug ni Shekem si Dina, wazè din pa ul-ulaha is egkeisip din su wazè pa mekeulì is menge anak din he menge maama he ziyà te unayan su abantey te menge uyaǥen dan. \v 6 Midhendiyà si Hamor wey is anak din he si Shekem te ki Jacob su ebpekidlalag kandin. \p \v 7 Ne hein netudtulan is menge anak ni Jacob he menge maama zutun te neulaula, segugunè dan mid-ulì. Utew mibmezaat is gehinawa zan ne utew zan egkepeuki si Shekem tenged te mid-ulaula zin he kenà meupiya he vaal, he nekeveǥey te keelezan te pemilya ni Jacob. \v 8 Piru migkeǥiyan sikandan ni Hamor te, “Utew nesuati te anak ku he si Shekem is raǥa niw, umbe edhangyù a he ipeesawa niw en sikandin ki Shekem. \v 9 Egkesuatan dey zaan he ebpengesawa kew kayi te kenami. Is menge anak niw he vahi, ne ipeesawa niw kenami ne ibpeesawa zey zaan is menge anak dey keniyu. \v 10 Egkehimu he ebpekeubpè kew kayi te kenami he tanà su kenè dey keniyu ibarew. Dini kew ubpà; dini kew petiǥayun minsan hendei ne ebpekaangken kew te tanà.” \p \v 11 Midhangyù daan si Shekem diyà te amey wey menge suled ni Dina te, “Emun egkehizuwan a keniyu ne ipeesawa niw en kedì si Dina, ne minsan hengkey he ebuyuen niw ibeǥey ku. \v 12 Minsan pira is ibpesunggud niw kediey wey is minsan hengkey he ebuyuen he igasa ku kandin ne ibeǥey ku asal ipeesawa niw kediey si Dina.” \p \v 13 Tenged te midèdeetan ni Shekem is dengeg ni Dina, mid-ekalan te menge anak ni Jacob si Shekem wey is amey zin he si Hamor. \v 14 Ke sikandan te, “Kenà egkehimu he ibpeesawa zey is etevey zey te maama he wazà mesirkunsidar, su utew heeyan mekeeled-eled dini te kenami. \v 15 Ebpemineg key he ibpeesawa kenikew is etevey zey ke ebpekeiring kew kenami. \v 16 Emun ebpesirkunsidar kew ne human egkehimu he ibpeesawa zey keniyu is menge anak dey he raǥa. Human egkehimu he zini key ed-ubpà te keniyu ne egkehimu kiw he sevaha zà he tribu. \v 17 Piru emun kenè kew ebpesirkunsidar, ne egkuwaan dey is etevey zey ne egenat key.” \p \v 18 Nesuat dutun si Hamor wey si Shekem. \v 19 Umbe tenged te utew nesuati ni Shekem si Dina, wazè en sikandin medlanganlangan ne midtuman din is migkaǥi kandin te menge anak ni Jacob. \p Si Shekem utew midtahud kandin is pemilya te amey zin. \v 20 Umbe midhendiyè dan te amey zin te pultahan te inged su edlelaǥan dan is menge maama zutun te inged dan. \v 21 Ke sikandan te, “Haazà is menge etew, ne ebpekid-emiǥu zan kenitew, umbe meupiya ke kayi tew en sikandan ibpeubpà te kenitew. Meluag daan heini is tanè tew. Ebpekepengesawa kiw te menge anak dan he raǥa ne ebpekepengesawa zan daan te kenitew he menge raǥa. \v 22 Iyan, wey zan dà ebpekeuyun he zini zan ed-ubpà te kenitew ke ebpesirkunsidar kiw is langun he menge maama iring kandan. \v 23 Ne emun ebpekeubpè dan en kayi, egkehimu en he is langun he uyaǥen dan wey menge azen dan ne kenitew en daan. Umbe ebpemineg kiw en te egkesuatan dan su wey zan mekeubpà kayi zuma kenitew.” \v 24 Ne mid-uyunan te langun he menge maama he meǥinged dutun haazà is sambag ni Hamor wey te anak din he si Shekem. Umbe mibpesirkunsidar is langun he menge maama zutun te inged. \p \v 25 Kedlevey zutun te tetelu he andew, zutun te kemulu pa egkesekiti is menge maama te kedsirkunsidara kandan, midseled dutun te inged kes dezuwa he menge anak ni Jacob, si Simeon wey si Levi, is menge kakey ni Dina. Wazà metueni te menge etew zutun he mezaat bes is tuyù dan. Mid-uwit dan te ispada ne mibpenhimetayan dan is langun he menge maama zutun. \v 26 Midhimetayan dan si Hamor wey is anak din he si Shekem, ne migkuwa zan dutun si Dina te valey ni Shekem ne migenat dan. \v 27 Ne zutun, nekeuma zaan is duma pa he menge anak ni Jacob dutun te inged ne mibpenavan dan is menge azen dutun te inged. Mid-ulaula zan haazà tenged te midèdeetan is dengeg te etevey zan he si Dina. \v 28 Mibpenguwa zan is menge kerehidu, menge vaka, menge asnu, wey is minsan hengkey he menge azen diyà te inged wey minsan is diyà te menge unayan. \v 29 Mibpenguwa zan is langun he ketiǥeyunan dutun te inged, ragkes is menge azen he zutun te seled te menge valey. Ne mibpemihag dan is langun he menge vahi wey menge vatà. \p \v 30 Ne migkeǥiyan ni Jacob si Simeon wey si Levi te, “Mibeǥayan a keniyu te utew zekelà he samuk. Edumutan kiw en te menge Canaanhen wey menge Pirisihanen he menge meǥinged kayi te tanà. Mezakel zan, kenè kiw, ne emun ebpetebtevangè dan ne edsurungen kiw zan, egkaamin kiw zan te edhimatey.” \v 31 Piru midtavak haazà is dezuwa he anak din te, “Idtuǥut dey ve he ebpesipelahan is etevey zey su id-iring te vahi he ebelegyà te zengeg din?” \c 35 \s1 Mibpenubtuvazan te Megbevayà si Jacob diyà te Betel \p \v 1 Ne zutun migkaǥi is Megbevayà diyà te ki Jacob te, “Penines ka ne halin ka ziyà te Betel ne ziyè ka ubpà. Ne vaal ka ziyà te pemuhatà para kediey, kes Megbevayà he mibpaahà kenikew zengan dutun te timpu he ebpeleǥuyan nu is kakey nu he si Esau.” \p \v 2 Umbe migkeǥiyan ni Jacob is tivuuk he pemilya zin wey is langun he menge sakup din te, “Ipenimbag niw is menge ed-ezapen niw. Mebpenlumpiyu kew te keugelingen niw ne ilisi niw is bisti niw. \v 3 Ne edhendiyè kiw te Betel; ne ebaal a zutun te pemuhatà ne ed-ezapen ku is Megbevayà he midtavang kedì te menge kelised ku, wey miduma kedì minsan hendei a ebpevayà.” \v 4 Ne haazà is menge ed-ezapen dan wey menge eritis, imbeǥey zan ki Jacob ne inleveng din diyà te sihung te kayu he ulayan diyà te uvey te Shekem. \v 5 Ne hein migenat en dutun ensi Jacob, mibpengelinteuwan te Megbevayà he mahandek is menge meǥinged te menge siringan dan he inged, umbe wazè dan mezal-as ensi Jacob. \p \v 6 Nekeuma ensi Jacob wey is menge zuma zin diyà te inged he Luz he egngezanan daan he Betel ziyà te tanà he Canaan. \v 7 Ne mibeelan din dutun is pemuhatà. Iyan inngazan din dutun he lugar is El Betel, he ke và dà egkeǥiya, “Megbevayà te Betel,” su hein mibpeleǥuyan din is kakey zin he si Esau, dutun mebpaahà kandin is Megbevayà. \p \v 8 Ne zutun, minatey si Debora he mid-uyamu zengan ki Rebeka. Ne ziyà ileveng sikandin te sihung te kayu he ulayan he ziyà te alug te Betel. Egngezanan haazà he kayu he Alon Bacut, he ke và egkeǥiya, “kayu he midsineǥawan.” \p \v 9 Ne zutun te timpu he nekeulì ensi Jacob he ebpuun te Padan Aram, mid-uman en maan mebpaahà is Megbevayà diyà te kandin, ne mibpenubtuvazan din si Jacob. \v 10 Migkeǥiyan sikandin te Megbevayà te, “Jacob is ngazan nu, puun guntaan ne kenè en maan Jacob is igngazan kenikew, kekenà, Israel en.” Umbe Israel en is ngazan ni Jacob. \p \v 11 Ne mid-uman megkaǥi is Megbevayà diyà kandin te, “Iyan a sikan is Mekeǥeǥehem he Megbevayà. Edhimuwen ku he mevuwad ka. Egkehimu ka he kepuun te sevaha he nasyun wey te mezakel he menge nasyun, ne egkehimu he hadì is duma he menge kevuwazan nu. \v 12 Heini is tanà he imbeǥey ku ziyà te ki Abraham wey ziyà te ki Isaac, ibeǥey ku zaan kenikew wey ziyà te menge kevuwazan nu.” \v 13-14 Ne mid-awà is Megbevayà dutun te tanà he zutun mebpekidlalag ki Jacob. Ne impelastar ni Jacob dutun is batu. Mid-itisan din te vinu wey lana su wey mehimu he segradu. \v 15 Ne haazà is tanà, migngezanan ni Jacob te Betel, he ke và egkeǥiya, “baley te Megbevayà.” \p \v 16 Ne mid-awà ensi Jacob dutun te Betel duma is pemilya zin. Meǥaan dutun ed-anak si Raquel. Ne te wazè dan pa mekeuma ziyà te inged he Efrat ne ebeliliten en si Raquel su ed-anak. Ne utew sikandin midlised. \v 17 Ne zutun te egkeseǥunsun en is belilit, migkaǥi is mengunguyamu te, “Kenè ka meseeng su maama en maan is id-anak nu.” \v 18 Ne hein edluwèluwe en te ǥehinawa si Raquel, migngezanan din is anak din ki Ben Oni. Piru migngezanan mulà ni Jacob haazà is batà ki Benjamin. \v 19 Ne mibpatey zutun si Raquel ne ziyè dan ileveng te uvey te zalan pehendiyà te inged he Efrat. (Ne haazà is inged he Efrat ne iyan guntaan inged he Betlehem.) \v 20 Ne zuen batu he impelastar ni Jacob diyà te leveng ni Raquel, ne taman en guntaan kemulu pa egketuusi is leveng ni Raquel tenged dutun. \p \v 21 Ne midlaus pa medhipanew ensi Jacob ne ziyà dan med-ubpà te tanà he ziyà dapit te inged he Migdal Eder. \v 22 Ne zutun te timpu he kemulu pa ed-ubpà ensi Jacob dutun, midhulizan ni Reuben is esawa te amey zin he si Bilha. Hein netuenan haazà ni Jacob, utew sikandin nepauk. \s1 Is menge Anak ni Jacob he menge Maama \r (1 Cronica 2:1, 2) \p Duen 12 he menge anak ni Jacob. \v 23 Is menge anak din diyà te ki Lea ne iyan si Reuben, is kakey, ne sunud si Simeon, si Levi, si Juda, si Isacar, wey si Zebulun. \v 24 Is menge anak din diyà te ki Raquel, ne iyan si Jose wey si Benjamin. \v 25 Is menge anak din diyà te ki Bilha, sikan is suluǥuen ni Raquel he vahi, ne iyan si Dan wey si Naftali. \v 26 Is menge anak din diyà te ki Zilpa, sikan is suluǥuen ni Lea he vahi, ne iyan si Gad wey si Asher. Iyan heini sikandan langun menge anak ni Jacob he maama he in-anak diyà te inged he Padan Aram. \p \v 27 Mid-ulì si Jacob diyà te amey zin he si Isaac he ziyà te Mamre he uvey te inged he Kiriat Arba (he iyan daan Hebron). Iyan haazà mid-ubpaan dengan ni Abraham wey ni Isaac. \v 28 Is keluǥayad te untung ni Isaac 180 he tuig. \v 29 Meǥurang en utew sikandin te kebpatey zin, ne in-amur sikandin te menge kepuun din he nemematey en. Inleveng sikandin te menge anak din he si Esau wey si Jacob. \c 36 \s1 Is menge Kevuwazan ni Esau \r (1 Cronica 1:34-37) \p \v 1 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Esau (he egngenazan daan te Edom). \p \v 2 Nengesawa si Esau te menge vahi he tig-Canaan. Iyan sikandan si Ada he anak ni Elon te Hitihanen, si Oholibama he anak ni Ana wey apù ni Zibeon te Hivihanen, \v 3 wey si Basemat he suled ni Nebayot te anak ni Ishmael. \v 4 Is anak ni Esau ziyà te ki Ada ne iyan si Elifaz. Is anak din diyà te ki Basemat ne iyan si Reuel. \v 5 Ne is menge anak din diyà te ki Oholibama ne iyan si Jeush, Jalam, wey Kora. Iyan sikandan menge anak ni Esau he neetew ziyà te Canaan. \p \v 6 Miduma ni Esau is menge esawa zin, menge anak din, wey is langun he sakup te pemilya zin, wey mid-uwit din is menge azen din wey menge uyaǥen din he nekuwa zin diyà te Canaan, ne midhalin sikandin te sevaha he lugar, he meziyù te mid-ubpaan te suled din he si Jacob. \v 7 Su kenà sikandan egkehimu he ebpeemurà diyà te sevaha zà he lugar su mahabet is menge azen dan; ne kenà ereg kandan haazà is lugar he mid-ubpaan dan tenged te kahabet te menge uyaǥen dan. \v 8 Umbe, si Esau (he egngenazan daan ki Edom) diyà med-ubpà te menge vuvungan he Seir. \p \v 9 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Esau he iyan kepuun te menge Edomanhen he meǥinged diyà te menge vuvungan he Seir. \p \v 10 Is maama he anak ni Esau ziyà te ki Basemat ne iyan si Reuel, ne is anak din he maama ziyà te ki Ada ne iyan si Elifaz. \p \v 11 Is menge anak ni Elifaz he menge maama ne iyan ensi Teman, Omar, Zefo, Gatam, wey Kenaz. \v 12 Ne zuen daan anak din diyà te esawa zin he si Timna he si Amalek. Iyan sikandan menge apù ni Esau ziyà te esawa zin he si Ada. \p \v 13 Is menge anak ni Reuel he menge maama ne iyan ensi Nahat, Zera, Shama, wey Miza. Iyan sikandan menge apù ni Esau ziyà te esawa zin he si Basemat. \p \v 14 Is maama he menge anak ni Esau ziyà te ki Oholibama ne iyan ensi Jeush, Jalam, wey si Kora (si Oholibama anak ni Ana wey apù ni Zibeon). \p \v 15 Iyan heini nehimu he menge pengulu te menge kevuwazan ni Esau: si Teman, si Omar, si Zefo, si Kenaz, \v 16 si Kora, si Gatam, wey si Amalek. Heini sikandan menge pengulu ziyà te lugar he Edom, menge anak sikandan ni Elifaz wey menge apù ni Ada. \p \v 17 Nehimu zaan he menge pengulu te Edom is menge anak ni Reuel he iyan ensi Nahat, Zera, Shama, wey Miza. Menge apù sikandan ni Esau ziyà te esawa zin he si Basemat. \v 18 Nehimu zaan he menge pengulu is menge anak ni Esau ziyà te ki Oholibama te anak ni Ana. Iyan sikandan si Jeush, si Jalam, wey si Kora. \p \v 19 Pudu sikandan menge kevuwazan ni Esau he menge pengulu ziyà te Edom. \s1 Is menge Kevuwazan ni Seir \r (1 Cronica 1:38-42) \p \v 20 Iyan heini menge maama he kevuwazan ni Seir he Hurhanen he meǥinged diyà te Edom: Si Lotan, Shobal, Zibeon, Ana, \v 21 Dishon, Ezer, wey Dishan. Nehimu sikandan he menge pengulu te menge Hurhanen he meǥinged diyà te Edom. \p \v 22 Is menge anak ni Lotan iyan si Hori wey si Hemam. Telesuled si Lotan wey si Timna he sevaha zuen te menge asawa ni Elifaz. \p \v 23 Is menge anak ni Shobal iyan si Alvan, Manahat, Ebal, Shefo, wey si Onam. \p \v 24 Is menge anak ni Zibeon iyan si Aya wey si Ana. Iyan si Ana sikan is neketuredu te serebseb diyà te sibsivayan hein ebantey sikandin te menge asnu te amey zin. \v 25 Is menge anak ni Ana iyan si Dishon wey si Oholibama. \p \v 26 Is menge anak ni Dishon he menge maama, iyan si Hemdan, Eshban, Itran, wey si Keran. \p \v 27 Is menge anak ni Ezer iyan si Bilhan, Zaavan, wey si Akan. \p \v 28 Is menge anak ni Dishan iyan si Uz wey si Aran. \v 29-30 Iyan heini sikandan menge pengulu te menge Hurhanen he midumala te menge lugar ziyà te Seir: Si Lotan, si Shobal, si Zibeon, si Ana, si Dishon, si Ezer, wey si Dishan. \s1 Is menge Hadì te Edom \r (1 Cronica 1:43-54) \p \v 31 Iyan heini sikandan menge hadì diyà te Edom dutun te timpu he wazè pa menge hadì te menge Israilihanen: \v 32 Si Bela he tig-Dinhaba he anak ni Beor nehimu he hadì te Edom. \v 33 Hein minatey sikandin, iyan mid-ilis kandin si Jobab he anak ni Zera te tig-Bozra. \v 34 Hein minatey si Jobab, iyan mid-ilis kandin si Husham he tig-Teman. \v 35 Ne hein minatey si Husham, iyan mid-ilis kandin si Hadad he tig-Avet he anak ni Bedad. Si Hadad iyan kes nekezaag te menge Midianhen diyà te Moab. \v 36 Hein minatey si Hadad, iyan mid-ilis kandin si Samla he tig-Masreka. \v 37 Hein minatey si Samla, iyan mid-ilis kandin si Shaul he tig-Rehobot he uvey te Wahig he Eufrates. \v 38 Hein minatey si Shaul, iyan mid-ilis kandin si Baal Hanan he anak ni Acbor. \v 39 Hein minatey si Baal Hanan, iyan mid-ilis kandin si Hadar he tig-Pau. Iyan esawa zin si Mehetabel he anak ni Matred wey apù ni Mezahab. \p \v 40-43 Si Esau (he migngezanan daan te Edom) iyan kepuun te menge Edomanhen. Ne iyan heini nehimu he menge pengulu te menge kevuwazan ni Esau he is menge tribu zan wey menge inged dan iyan inngazan kandan: Timna, Alva, Jetet, Oholibama, Elah, Pinon, Kenaz, Teman, Mibzar, Magdiel, wey Iram. \c 37 \p \v 1 Ne ziyà med-ubpà si Jacob te tanà he Canaan he iyan daan sikan is tanà he mid-ubpaan dengan te amey zin he si Abraham. \v 2 Iyan heini guǥud mehitenged te pemilya ni Jacob: \p Hein 17 is penuiǥen ni Jose, mid-uǥup en sikandin te menge kakey zin te kebantey te menge uyaǥen. Haazà he menge kakey zin, ne menge anak ni Bilha wey ni Zilpa he menge esawa te amey zin. Ebpenudtulen ni Jose ziyà te amey zin mezaat he menge ulaula te menge kakey zin. \p \v 3 Ne si Jacob, edhuna is kebmahala zin ki Jose kenà haazà is duma he menge anak din, su ǥeina te meǥurang en sikandin te kegkeetew ni Jose. Umbe mibpetehìan din si Jose te meupiya he visti wey melayat. \v 4 Ne hein nesavut te menge kakey ni Jose he mibmahal si Jose te amey zan, kenà sikandan, nepeukan dan si Jose ne layun en memesakit he lalag dan emun ebpekidlalag dan kandin. \p \v 5 Sevaha he kezukileman neketeǥeinep si Jose. Hein midtudtul zin haazà is teǥeinep din diyà te menge kakey zin, ne mid-iseg is kegkepeuki zan kandin. \v 6 Su iyan heini midtudtul zin diyà te menge kakey zin, ke sikandin te, “Neteǥeinep ku \v 7 he zutun te ziyè kiw te vevesukà is ebpemagkes te ǥinarab, ne netekewtekew kiw te zuen binagkes ku he mid-enew he midhitindeg he midlingutan duen te keniyu he menge vinagkes su edtahud dan.” \v 8 Migkaǥi haazà is menge suled din te, “Hengkey? Egkehimu ka edhadì wey ebayàbayà kenami?” Umbe mid-iseg pa is kegkepeuki zan ki Jose. \p \v 9 Ne nekeuman si Jose meketeǥeinep ne midtudtul zin en maan diyà te menge kakey zin. Ke sikandin te, “Nekeuman a meketeǥeinep, neehè ku is andew, vulan, wey 11 he menge vituen he edtahud kedì.” \v 10 Midtudtul zaan ni Jose haazà is teǥeinep din diyà te amey zin piru midsawey sikandin te amey zin. Migkaǥi is amey zin te, “Hengkey, mama, is ibpesavut nu? Egkehimu ve he siak wey is iney nu wey is menge suled nu ne ebpekepevayàbayè key kenikew?” \v 11 Ne utew neepesi si Jose te menge suled din, piru si Jacob mulà mid-isip-isip din heini he menge hitavù. \p \v 12 Sevaha zutun he andew, midhendiyà is menge kakey ni Jose te Shekem su ebpemepenabtab te menge uyaǥen te amey zan. \v 13 Ne zutun, migkeǥiyan ni Jacob si Jose te, “Is menge kakey nu ne ziyà te Shekem su ebpemepenabtab dan te menge uyaǥen tew. \v 14 Hendiyè ka wey nu melauy ke meupiya ve is egkeulaula te menge kakey nu wey te menge uyaǥen, ne meǥaan ke zà likù kayi wey a metudtuli kenikew.” Midtavak si Jose te, “Uya, amà.” \p Umbe, puun dutun te Hebron, midhendiyà si Jose te Shekem. \v 15 Ne hein diyè en sikandin is edriǥuriǥu ziyà te unayan, duen etew he nenginginsà kandin ke hentei is ebpen-ahaan din. \v 16 Midtavak si Jose te, “Ebpen-ahaan ku is menge kakey ku. Netuenan ve ke hendei zan ebpemepenabtab?” \v 17 Migkaǥi haazà is etew te, “Mid-awè dan en kayi. Nezineg ku he ebpehendiyè kun sikandan te Dotan.” Ne midtelukun si Jose ziyà, ne neturedu zin sikandan diyà te Dotan. \p \v 18 Hein malù pa meziyù si Jose is ebpelingguma, ne naahà sikandin te menge suled din, ne mibpelenuwan dan en sikandin te edhimatey. \v 19 Ke sikandan te, “Heeyan en kes meneneǥeinep is ebpelingguma. \v 20 Kuwa kew en su edhimetayan tew sikandin, ne id-ulug tew sikandin kayi te vudsi he punduwà te wahig. Egkeǥiyen tew zà he midhimetayan sikandin te dumezaas he langgam. Ed-ahaan te kun be ke metuman is menge teǥeinep din.” \v 21 Ne hein nezineg heini ni Reuben is pelanu, egkesuatan din he edluwasen din si Jose. Ke sikandin te, “Kenè tew edhimetayan. \v 22 Iulug niw zà sikandin te vudsi kayi te sibsivayan, kenè niw sikandin himetayi.” Umbe migkaǥi heini ni Reuben su wey zin melibri si Jose wey zin ikeulì diyà te amey zan. \p \v 23 Ne hein nekeuma si Jose ziyà te kandan, migewezan dan ne midluwas dan sikan is bisti ni Jose he nepurung mezeyzeyani \v 24 ne intimbag dan sikandin diyà te vudsi he punduwà te wahig. Ne haazà is budsi ne wazè din taǥù he wahig. \p \v 25 Ne te egkaan sikandan, ne zuen dan nepantew he ebpemelingguma he nigusyanti he menge Ismailihanen he ebpuun diyà te Gilead. Duen menge kemilyu zan he migkergahan dan te menge penaket, bawì, wey menge perehemut he ed-uwiten dan diyà te Ehipto. \v 26 Migkeǥiyan ni Juda haazà is menge suled din te, “Hengkey is egkepupulus tew ke edhimetayan tew is hazi tew he id-eles tew is kedhimetayi tew kandin? \v 27 Deyzey pa vuwa ke ibelegyè tew sikandin keniyan te menge Ismailihanen. Kenè tew edhimetayan su hazi tew man sikandin.” Ne mid-uyunan haazà te menge suled din. \p \v 28 Hein midsaǥad haazà is menge nigusyanti he tig-Midian, mibatun dan si Jose puun dutun te vudsi, ne imbelegyè dan sikandin te 20 he vuuk he pelata. Ne mid-uwit dan si Jose ziyà te Ehipto. \p \v 29 Ne hein midlikuan ni Reuben haazà is budsi ne wazè en dutun si Jose, ne mibindas din is bisti zin su utew neseeng. \v 30 Ne zutun, midlikù sikandin diyà te menge suled din he egkaǥi te, “Wazè en dutun kes hazi tew. Ebmenmenu ad be te ked-ulì ku ziyà te ki amà?” \p \v 31 Midhimatey sikandan te kambing ne midlupit dan te lengesa is bisti ni Jose. \v 32 Ne mid-uwit dan is bisti ni Jose ziyà te amey zan, migkaǥi sikandan te, “Neehè dey heini. Ahaa kun heini, ki Jose ve heini etawa kenà.” \v 33 Nekilala ni Jacob haazà is bisti. Ke sikandin te, “Kumbalà heeyan ni Jose. Midhimetayan sikandin te kumekaid he langgam! Siguradu he mibpurungan sikandin deesi te langgam.” \v 34 Ne mibindas ni Jacob is bisti zin ne mibivisti te saku he tuus te kegkeseeng din. Neuǥet is kedlalew zin te anak din. \v 35 Midhendutun te kandin is langun he menge anak din su edlenganen dan, piru wazà maawà is kegkeseeng din. Ke sikandin te, “Beleǥaza ad keniyu! Iyan ibpatey ku is kegkeseeng ku tenged te kebpatedany te anak ku.” Ne midsigudu en sikandin medsineǥew tenged ki Jose. \p \v 36 Ne mid-uwit si Jose te menge Midianhen diyà te Ehipto ne imbelegyè dan sikandin diyà te ki Potifar he sevaha he upisyal te hadì te Ehipto, he kepitan te menge vantey te turuǥan. \c 38 \s1 Si Juda wey si Tamar \p \v 1 Dutun he timpu, midsuwey si Juda te menge suled din ne ziyà sikandin med-ubpà te ed-ubpaan ni Hira he tig-Adulam. \v 2 Ne zutun nekilala ni Juda is anak ni Shua he tig-Canaan ne mid-esawa zin haazà. \v 3 Ne mibmeǥingey haazà ne mid-anak te maama ne migngezanan haazà ni Juda te Er. \v 4 Mid-uman sikandin mebmeǥingey ne mid-anak en maan te maama ne migngezanan din te Onan. \v 5 Ne mid-uman en maan sikandin mebmeǥingey ne mid-anak en maan te maama ne migngezanan din haazà te Shela. In-anak si Shela ziyà te Kezib. \p \v 6 Impeesawa ni Juda is kinekekayan he anak din he si Er te vahi he iyan ngazan din si Tamar. \v 7 Piru mezaat is ulaula ni Er ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, umbe midhimetayan sikandin te \sc Nengazen\sc*. \v 8 Umbe, migkeǥiyan ni Juda si Onan te, “Esawaa nu is ipag nu su veveluwan nu sikandin su suled nu is minatey he esawa zin, su wey pinaaǥi kenikew egkevuwad is minatey he suled nu.” \v 9 Netuenan ni Onan he is egkehimu he anak dan ki Tamar ne kenà heini ed-isipen he keugelingen din he kevuwazan. Umbe kada zin edhileveti si Tamar ne kenè din ibpeseled is similya zin su para kenà sikandin mekaanak para zuen te minatey he suled din. \v 10 Ne mezaat diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* haazà is mibeelan ni Onan, umbe midhimetayan din si Onan. \p \v 11 Ne migkeǥiyan ni Juda haazà is ambey zin he si Tamar te, “Ulì ka zèpa ziyà te amey nu, ne kenè ka mebpeesawa taman te egkenakan en si Shela.” Migkaǥi haazà ni Juda su nahandek sikandin he kela ke mebpatey zaan si Shela iring duen te menge suled din. Umbe mid-ulì dèpa si Tamar ziyà te amey zin. \p \v 12 Ne hein neuǥet en minatey is esawa ni Juda. Ne hein netapus is timpu te kedlalew zin, ne midhendiyà sikandin te menge peraalut te menge kerehidu zin diyà te Timnah. Duma zin te midhendutun is emiǥu zin he si Hira he tig-Adulam. \p \v 13 Ne netudtulan si Tamar he edhendiyà is enuǥang din te Timnah su ed-elutan din is menge kerehidu zin. \v 14 Kegkezineǥa zutun ni Tamar, mid-ilisan din is bisti zin he visti te valu, ne midtembunan din te lembung is buked din. Ne mibpimpinuu sikandin diyà te pultahan te inged he Enaim, he ziyà te kilid te zalan he ibpehendiyà te Timnah. Iyan diyà te isip din he edlimbungan din si Juda su neseǥipè din he wazà gihapun sikandin ipeesawa ki Shela minsan pa te kenakan en heini. \p \v 15-16 Ne hein naahà ni Juda si Tamar, wazè din mekilala he iyan kes ambey zin su netembunan man is buked din. Kunaan din ke vahi haazà he ebelegyà te zengeg din. Umbe mid-uvayan din haazà dutun te kilid te zalan he ke sikandin te, “Hendini ka su ebpehilevetè ki.” Ne midtavak si Tamar te, “Hengkey is ibayad nu kedì ke ebpehilavet a kenikew?” \v 17 Migkaǥi si Juda te, “Ebeǥayan ku sikew te kambing he ebpuun diyà te menge uyaǥen ku.” Midtavak si Tamar te, “Edsukul a emun duen idsandè nu he wey nu en egkahawì emun igkepeuwit nu en sikan is kambing.” \v 18-19 Mid-insà si Juda te, “Hengkey is ibpesandè nu kedì?” Midtavak si Tamar te, “Iveǥey nu kediey is penmarka nu wey is hiket din he imbevelieg nu, ragkes en is tuked nu.” Umbe imbeǥey haazà ni Juda ne mibpekidhilavet sikandin ki Tamar. Ne hein nepasad haazà mid-ulì si Tamar, ne in-awè din is tambun te vuked din ne mid-uman mebivisti te visti he para te valu. Ne hein malù en neuǥet mibmeǥingey sikandin. \p \v 20 Wazè en meuǥet ne impahated en ni Juda zuen te emiǥu zin he si Hira he tig-Adulam sikan is kambing he idlekat duen te menge azen he insandè din diyà te vahi, piru wazè din meturedu haazà is bahi. \v 21 Nenginginsà si Hira te menge tig-Enaim ke hendei en sikan is bahi he ebelegyà te zengeg din, he ebpimpinuu ziyà te kilid te zalan. Piru midtavak is menge etew te, “Wazè man bahi kayi he ebelegyà te zengeg din.” \p \v 22 Umbe, midlikù si Hira ziyà te ki Juda he ke sikandin te, “Wazè ku sikandin meturedu. Ne iyan lalag te menge etew zutun he wazà bahi zutun he ebelegyà te zengeg din.” \v 23 Migkaǥi si Juda te, “Ebey-anan en sikan is menge azen ku he ziyà te kandin, su kela ke và ki zà eengiti te menge etew is edtulung ebpen-ahà te wazà duen. Mibpeuwitan ku en man pezem sikandin te kambing piru wazè nu sikandin meturedu ziyà.” \p \v 24 Hein midlavey en is tetelu he vulan, netudtulan si Juda he is ambey zin he si Tamar ebpemelegyà te zengeg din ne mibmeǥingey en. Umbe migkaǥi si Juda te, “Uwita niw sikandin diyà te ǥawas te inged ne binsuli niw.” \v 25 Piru hein ed-uwiten dan en si Tamar, duen impekaǥi zin diyà te ki Juda he ziyà te kandin is penmarka wey is hiket kayi, ragkes en is tuked. Ne is teǥiǥaked dutun iyan nekeǥingey kandin. Ne kinahanglan he egkilelaan ke hentei is teǥiǥaked dutun. \p \v 26 Nekilala ni Juda he kandin haazà he menge azen, umbe migkaǥi sikandin te, “Wazà mekesalà si Tamar. Iyan a nekesalà su wazè ku sikandin ipeesawa te anak ku he si Shela.” Ne wazè en si Juda med-uman medhilavet ki Tamar. \p \v 27 Hein hapit en ed-anak si Tamar, netuenan he sereping is keǥingayan din. \v 28 Hein ebeliliten en sikandin, migawas is belad te sevaha he vatà. Ne is mengunguyamu midhiketan din heini te meriǥà he hiket su wey metuusi he iyan kakey. \v 29 Piru inseled dutun te vatà is belad din ne iyan midhuna megawas sikan is sereping din. Ne migkaǥi is mengunguyamu te, “Mibpekid-aǥew ka te kegawas.” Umbe migngezanan haazà is batà te Perez. \v 30 Ne migawas daan sikan is sereping din he midhiketan te meriǥà he hiket is belad din. Ne migngezanan sikandin te Zera. \c 39 \s1 Si Jose wey is Esawa ni Potifar \p \v 1 Hein mid-uwit en duen te menge Ismailihanen si Jose ziyà te Ehipto, imbelegyà sikandin diyà te ki Potifar he sevaha te menge upisyal te hadì te Ehipto he kepitan te menge vantey te turuǥan. \v 2 Midumahan te \sc Nengazen\sc* si Jose umbe mid-iseg mebmeupiya is kebpekesavuk din. Diyà sikandin med-ubpà te valey te egalen din he tig-Ehipto he si Potifar. \v 3 Naahà te egalen din he midumahan si Jose te \sc Nengazen\sc* wey midtuvazan is langun he menge vaal zin, \v 4 umbe utew zin ingkeǥaǥew si Jose. Midhimu zin si Jose he sineriǥan din te kedumalaha te langun he menge suluǥuen din diyà te valey zin wey is kebayàbayà te langun he menge azen din. \v 5 Ne puun dutun te kedseriǥi ki Jose, midtuvazan te \sc Nengazen\sc* is pemilya ni Potifar he Ehiptohanen wey is langun he menge azen din diyà te baley zin wey ziyà te vevesukè din. Midhimu heini te \sc Nengazen\sc* tenged ki Jose. \v 6 Ne tenged dutun, insarig ni Potifar ki Jose is langun he azen din su emun iyan si Jose edumala ne kenè en sikandin egkesamuk gawas te kegkaan. \p Metaid si Jose wey meupiya is kedlelawa zin. \v 7 Ne wazà meuǥet, neimahan sikandin te esawa te egalen din. Ne midhinggat din si Jose he ebpehulizè dan.\fig Midhinggat te esawa ni Potifar si Jose he ebpehulizè dan|src="CO00716B.TIF" size="span" loc="Genesis 39:7" copy="David C. Cook" ref="Genesis 39:7" \fig* \v 8 Ne si Jose, wazè din pemineǥa, kekenà, migkeǥiyan din te, “Sikan is egalen ku, wazà igkesamuk din he minsan hengkey tenged te insarig din kediey is langun he menge azen din. \v 9 Henduen be te nekedrepeng key kayi te valey, su insarig din is langun kediey kayi ǥawas kenikew su esawa ke zin man. Kenà egkehimu he edlimbungan ku is egalen ku wey ebaal a te salà diyà te Megbevayà.” \v 10 Ne minsan pa te andew-andew is kedhinggata zuen te vahi ki Jose he ebpehulid, wazà si Jose mebpemineg. \p \v 11 Sevaha zutun he andew, midseled si Jose ziyà te valey su zuen din ebeelan, ne wazà dutun is menge zuma zin he menge suluǥuen. \v 12 Migewezan duen te esawa zuen te egalen ni Jose bisti zin ne migkeǥiyan din te, “Hulid ka kedì.” Piru mibpelaǥuy si Jose pehendiyà te ǥawas, piru netaǥak din is samput din dutun te vahi. \v 13 Hein naahà duen te vahi he migawas si Jose ne neǥewezan din is bisti ni Jose, \v 14 ne mid-umew zin is menge suluǥuen din, he egkaǥi te, “Ahaa niw man heini! Mid-uwitan kiw kayi te esawa ku te Hebriyuhanen para mepeel-elezi kiw. Kunaan niw vuwa, midseled sikandin kayi te ruǥu ku su edleyuǥen e zin, piru nengulahì a. \v 15 Ne tenged dutun, mibpelaǥuy sikandin diyà te gawas, piru netaǥak din is samput din.” \p \v 16 Ne intaǥù dutun te vahi haazà is samput ni Jose taman te nekeulì is esawa zin. \v 17 Ne midtudtul zin haazà diyà te esawa zin. Ke sikandin te, “Kes Hebriyuhanen he uripen nu he mid-uwit nu zini, egkesuatan din he mepeel-elezi a su midseled geina kayi te ruǥu ku su edleyuǥen e zin. \v 18 Piru hein migkulahì a ne mibpelaǥuy sikandin pehendiyà te gawas, ne netaǥak ganì is samput din.” \p \v 19 Hein nezineg ni Potifar haazà is tudtul te esawa zin mehitenged ki Jose, utew sikandin nepauk. \v 20 Ne tenged dutun, impezakep din si Jose ne inseled duen te pirisuan te menge pirisu te hadì. Piru minsan pa te ziyà si Jose te pirisuwan, \v 21 midumahan ded si Jose te \sc Nengazen\sc*. Tenged te tuvad te \sc Nengazen\sc*, nehizuwan duen te ebantey zuen te pirisuwan si Jose. \v 22 Ne tenged dutun, insarig duen te ebantey te pinirisu ki Jose is kebayàbayà te langun he menge pirisu ziyà te pirisuwan ne iyan impezumala sikandin te langun he menge vaal zutun. \v 23 Haazà is egalen te pirisuwan, wazè en igkesemuki zin duen te langun he insarig din ki Jose su midtuvazan man si Jose te \sc Nengazen\sc* ne mibpengelinteuwan din he layun meupiya is minsan hengkey he ebeelan ni Jose. \c 40 \s1 Inseysey ni Jose is Kehuluǥan te Zezuwa he Teǥeinep \p \v 1-2 Mibpenlavey is timpu, is pengulu te pereuwit te vinu te hadì wey kes pengulu te mememaal te supas ne nekesalà diyà te kandin. Utew nepeuki te hadì haazà is dezuwa he menge upisyal zin. \v 3 Umbe, impepirisu sikandan diyà te valey te kepitan te menge vantey ziyà te pirisuwan he iyan ded sikan is mibpirisuan daan ki Jose. \v 4 Si Jose is midseriǥan te kepitan te menge vantey he iyan ebeǥey kandan te egkinehenglanen dan. Neuǥet is kegkepirisuwa kandan. \p \v 5 Sevaha zutun he mezukilem, neketeǥeinep kes pereuwit te inumen wey mememaal te supas dutun te kemulu pa sikandan nepirisu. Uman sevaha kandan ne selakew is teǥeinep din wey selakew is kehuluǥan te teǥeinep din. \v 6 Ne hein nepawà te kedleuya kandan ni Jose, neehè din he utew zan neseeng. \v 7 Mid-insaan din haazà is dezuwa he upisyal te hadì te Ehipto ke maan is utew zan neseeng. \v 8 Ne midtavak dan te, “Geina te neketeǥeinep key, iyan, wazà ebpekeseysey ke hengkey is kehuluǥan duen te teǥeinep dey.” Ne migkaǥi zutun si Jose te, “Megbevayè dà is ebpekepezayag kenitew te kehuluǥan te menge teǥeinep. Keǥiya niw kun kediey is teǥeinep niw.” \p \v 9 Ne zutun impenudtul ki Jose te egalen te menge pereuwit te inumen is teǥeinep din. Ke sikandin te, “Neteǥeinep ku he zuen gawed diyà te egkesineruan ku. \v 10 Ne tetelu is subpang duen te ǥawed. Ne mibpeneringsing ne mibpengevukad ne mibpemeǥas ne nengelutuan is beǥas din. \v 11 Migewezan ku kun is tasa te hadì te Ehipto ne midrupù ku haazà is menge paras ne migkeres ku ne midtiǥis is wahig din diyà te tasa. Ne nepasad ne imbeǥey ku haazà is tasa ziyà te hadì.” \p \v 12 Ne migkaǥi si Jose te, “Iyan heini kehuluǥan te teǥeinep nu: Sikan is tetelu he subpang ne iyan kehuluǥan din is tetelu he andew. \v 13 Dutun te kenè pa egkeuma is tetelu he andew, ne ibpeǥawas ke en te hadì kayi te pirisuwan, ne ibpelikù ke zin diyà te zaan he terebahu nu he iyan is ked-uwiti nu kandin te vinu. \v 14 Berakat he kenà a kenikew lipati emun meupiya en is kebpekesavuk nu, he iyan kebpaahà a nu te keupiya nu kedì, keǥiya nu ziyà te hadì is ngazan ku su wey a kenikew metevangi wey a mekeǥawas kayi te pirisuwan. \v 15 Migebpaan a puun te inged dey te menge Hebriyuhanen, ne wazà salè ku he zait he igkepirisuwa kedì.” \p \v 16 Hein nezineg duen te egalen te mememaal te supas he meupiya is kehuluǥan duen te teǥeinep, midtudtul zin daan is teǥeinep din diyà te ki Jose. Ke sikandin te, “Neketeǥeinep a zaan he zuen ku ed-utuken he tetelu he revan he nepenù te supas. \v 17 Ne is kinezivevawan en utew zutun te revan, ne zuen taǥù he nekedseselekawà he kelasi he supas he para te hadì, piru mibpengaan heini te menge tagbis.” \p \v 18 Ne midtavak si Jose te, “Iyan heini kehuluǥan te teǥeinep nu: Sikan is tetelu he revan, ne tetelu zaan he andew. \v 19 Seled te tetelu he andew ebpepungelan ka te hadì te ulu ne ibitey ka ziyà te kayu ne ebpengeenen te menge tagbis is sapù nu.” \p \v 20 Ne netuman iyan haazà su neketelu pa zutun iyan kedsilibra te ked-enaka te hadì te Ehipto ne midtukud sikandin te keemuran ne impetampu zin is langun he menge upisyal zin. Mid-umew zin is egalen te menge pereuwit te inumen wey is egalen te menge mememaal te supas ne impeetuvang sikandan te menge zuma zan he upisyal. \v 21 Ne sikan is egalen te menge pereuwit te inumen, impelikù din te zaan he vaal zin ne iyan en maan sikandin eduwal te inumen diyà te hadì. \v 22 Ne sikan is egalen te menge mememaal te supas, impevitey te hadì sumalà is kehuluǥan he midseysey ni Jose. \v 23 Piru sikan is pereuwit te inumen, wazè din tevangi si Jose su nelipatan din. \c 41 \s1 Inseysey ni Jose is Kehuluǥan te Teǥeinep te Hadì \p \v 1 Ne hein midlavey en is dezuwa he tuig ne neketeǥeinep is hadì te Ehipto he edhithitindeg sikandin diyà te veyvey te Wahig he Nilo. \v 2 Ne neehè din he zuen egaun diyà te wahig he pitu he vaka he utew memeupiya wey memelambù he mibpemenabtab dan te menge sagbet diyà te veyvey. \v 3 Ne zuen daan neehè din he pitu he vaka he nekesunud he migaun, he memeǥasà wey memezaat. \v 4 Ne heini is nengehuziyan he vaka he memeǥasà wey memezaat, migkaan dan haazà is nengehuna he utew memelambù wey memeupiya. Ne zutun nepukew haazà is hadì. \p \v 5 Ne midlipezeng en maan sikan is hadì ne nekeuman meketeǥeinep. Ne zutun te teǥeinep din duen neehè din he menge pungu he utew memeupiya wey memetiugkey. \v 6 Ne huziyan dutun duen mibpenuvù he pitu zaan he pungu he mid-ukap dà he nezeetan te keramag he ziyà ebpuun te edsilaan. \v 7 Ne mibpengeveleng duen te nengepis haazà is pitu he utew memerimiǥas. Ne zutun nepukew haazà is hadì ne teǥeinep dè bes. \p \v 8 Ne hein nepawà, utew neliveg haazà is hadì tenged dutun te menge teǥeinep din, ne impetawag din is langun he menge selemengkiru wey uluwanen he menge etew ziyà te ǥinhedian din he Ehipto. Ne midtudtulan din sikandan te menge teǥeinep din, piru wazà minsan hentei kandan he ebpekeseysey zutun te hadì ke hengkey is kehuluǥan dutun. \v 9 Ne zutun mid-uvayan duen te egalen te pereuwit te vinu sikan is hadì te Ehipto he egkaǥi te, “Netenuzan ku ǥuntaan is menge salè ku. \v 10 Netenuzan ku is kegkepeuki nu zengan kedì wey zuen te egalen te mememaal te supas, ne impepirisu key kenikew ziyà te valey te kepitan te menge vantey te turuǥan? \v 11 Sevaha zutun he kezukileman, neketeǥeinep key is dezuwa, ne nekedselekawà is kehuluǥan te teǥeinep dey. \v 12 Duen duma zey ziyà he kenakan he Hebriyuhanen, he suluǥuen te kepitan te menge vantey te turuǥan. Midtudtul zey kandin is menge teǥeinep dey ne midseysey zin kenami is kehuluǥan dutun. \v 13 Ne sumalà is kehuluǥan te kada sevaha ne iyan daan neulaula kenami, su siak, impelikù a kenikew kayi te zaan he terebahu ku ne sikan is sevaha, ne impevitey nu.” \p \v 14 Ne zutun mibpeveyaan te hadì si Jose, ne segugunà impeǥawas sikandin duen te pirisuwan. Hein nepesazan sikandin te ed-alut wey ebpemarbas, ne mid-ilis sikandin ne mid-etuvang diyà te hadì. \v 15 Ne migkaǥi is hadì diyà te ki Jose te, “Neketeǥeinep a piru wazà minsan hentei he ebpekeseysey te kehuluǥan din. Duen mibpenudtul kedì he metau ka he edseysey te kehuluǥan te menge teǥeinep.” \v 16 Ne midtavak si Jose te, “Kenà a iyan, Mahal he Hadì, kekenà, iyan dà is Megbevayà ebpekeveǥey te kehuluǥan te menge teǥeinep he meupiya para kenikew.” \p \v 17 Ne migkaǥi zutun te hadì is menge teǥeinep din diyà te ki Jose. Ke sikandin te, “Neteǥeinep ku he ziyà a edhithitindeg te veyvey te Wahig he Nilo. \v 18 Ne zuen neehè ku he pitu he menge vaka he memeupiya wey memelambù he migaun, ne mibpemenabtab te menge sagbet. \v 19 Ne netegteǥaad duen migaun daan he pitu he vaka he memezaat wey memeǥasà. Wazà a mekaahà te vaka kayi te tivuuk he ǥinhedian ku he Ehipto te iring dutun te utew mezaat. \v 20 Ne migkaan dutun te memezaat wey memeǥasà haazà is pitu he memelambù he nengehuna he migaun. \v 21 Piru hein nekaan dan en, kenà egketuusan he nekaan dan su memeǥasè ded gihapun sikandan. Ne zutun nepukew a. \v 22 Ne nekeuman a mekelipezeng ne neketeǥeinep ad maan he zutun duen neehè ku he senge puun te parey he trigu he pitu is pungu zin he utew memeupiya wey memetiugkey. \v 23 Ne zutun midlepew zaan is pitu he pungu he mid-ukap dà he nezeetan te keramag he ziyà ebpuun te edsilaan. \v 24 Ne haazà is menge pungu he mid-ukap, ne mid-eveleng dan is pitu he pungu he memeupiya. Ne impenudtul ku heini ziyà te menge selemengkiru, iyan, wazà minsan hentei kandan he nekeseysey kediey te kehuluǥan din.” \p \v 25 Ne migkaǥi zutun si Jose ziyà te hadì te, “Mahal he Hadì, sebsevaha zà is kehuluǥan duen te zezuwa he teǥeinep nu. Impezayag en kenikew te Megbevayà ke hengkey is ed-ul-ulahan din. \v 26 Su haazà is pitu he vaka he memelambù wey kes pitu he memetiugkey he menge parey ne sevaha zà is kehuluǥan din he iyan is pitu he tuig. \v 27 Ne haazà is pitu he vaka he memeǥasà wey memezaat wey haazà is pitu he pungu te parey he mid-ukap ne iyan ibpaalung dutun is pitu he tuig he vitil. \v 28 Ne haazà he egkehitavù ne iyan en kes migkaǥi ku kenikew, Mahal he Hadì, he impezayag en kenikew te Megbevayà ke hengkey is ed-ul-ulahan din. \v 29 Puun guntaan ebpekesunud is pitu he tuig he utew zekelà is uzar he parey zini te tivuuk he ǥinhedian te Ehipto. \v 30 Piru zuen daan pitu he tuig he vitil he ebpekesunud dutun te egkehuna he pitu he tuig ne tenged dutun egkelipatan en haazà is nehuna he menge tuig he zekelà is egkeenen su haazà is bitil ebpekezezaat kayi te tanà te Ehipto. \v 31 Ne tenged dutun te utew mepait he vitil, ne henduen be te wazà mekesaǥad is tig-Ehipto te zekelà he uzar. \v 32 Kezezuwa ipeteǥeinep te Megbevayà kenikew, Mahal he Hadì, su ibpesavut din he siguradu he ed-ul-ulahan din haazà wey meǥaan en utew is kegkeul-ulaha zuen. \p \v 33 “Umbe, Mahal he Hadì, kinahanglan he ebpen-ahaan nu is sevaha he etew he uluwanen para egkehimu he iyan edumala te tanà te Ehipto. \v 34 Ne kinahanglan daan he zuen ebpilien nu he menge egalen dini te tivuuk he Ehipto para ibpepenukut te ikelima he vahin te langun he egkeraǥun seled te pitu he tuig he zekelà is uzar. \v 35 Kinahanglan he ibeǥey nu kandan is keǥehem wey zan mekepenguwa te egkeenen dutun te menge tuig he meupiya is menge abut su wey zan ikepezerengdeng wey ikepeventayi kandan seled te menge inged. \v 36 Ne haazà is iderengdeng, ne egkehimu he iyan egkeenen te menge meǥinged dini te Ehipto emun ed-aǥi en is pitu he tuig he vitil, su wey kenà sikandan mengevitil.” \p \v 37 Ne haazà is hadì wey is menge upisyal zin, ingkesuat dan utew heini is sambag ni Jose. \v 38 Ne migkaǥi haazà is hadì diyà te menge upisyal zin te, “Wazè en duma pa he egkeehè tew he iring ki Jose su mid-ulinan iyan sikandin te Megbevayà.” \v 39 Ne migkeǥiyan din si Jose te, “Geina te iyan ka kes mibpezayaǥan te Megbevayà te langun kayi, nesavut dey he wazà duma pa he etew he metau wey zuen din kedsavut he iring kenikew. \v 40 Edhimuwen ku sikew he iyan ebayàbayà te turuǥan ku ne kinahanglan he ebpevayàbayà kenikew is minsan hentei he sakup ku. Iyan e zà lavew kenikew su iyan a hadì.” \v 41 Ne mid-uman megkaǥi is hadì diyà te ki Jose te, “Idsarig ku en kenikew ǥuntaan is kebayàbayà te tivuuk he ǥinhedian ku he Ehipto.” \v 42 Ne mibpul-ut dutun te hadì is sising din he iyan tuus te keǥehem din he insarig din ki Jose. Mibpesun-uzan din si Jose te utew mahal he manggad he meputì ne mibpevelieǥan din sikandin te rantey he vulawan. \v 43 Ne insuǥù din he ibpeuntud si Jose te ikezuwa he lavew he kerwahi zin, ne insuǥù din daan he zuen menge etew he edhuna ki Jose wey zan mekevensag te, “Luhud kew!” Ne iyan haazà neulaula hein insarig duen te hadì te Ehipto ki Jose is kebayàbayà te tivuuk he ǥinhedian din he Ehipto. \p \v 44 Ne migkeǥiyan te hadì si Jose te, “Minsan pa te iyan a sikan is hadì, wazà minsan hentei he menge sakup ku kayi te tivuuk he ǥinhedian ku he Ehipto he ebpekeulaula te minsan hengkey emun kenè nu idtuǥut.” \v 45 Ne migngezanan dutun te hadì si Jose te si Zafenat Panea, ne impepengesawa zin ki Asenat he anak ni Potifera he iyan lavew he memumuhat diyà te inged he On. Ne nehimu si Jose he gubirnedur te tivuuk he ǥinhedian te Ehipto. \v 46 Mibpenuiǥen dutun si Jose te 30 zutun te timpu te kedhimuwa kandin he lavew he upisyal te hadì. Ne mid-awà sikandin dutun te etuvangan te hadì ne midhipanew he midtukid din susiya is langun he menge inged diyà te Ehipto. \p \v 47 Ne zutun te netagnà he pitu he tuig he zekelà is uzar, dekelà iyan is menge abut dan diyà te menge tanè dan. \v 48 Ne heini he menge tuig, impetiǥum ni Jose is langun he nekulikta he ebpuun te menge neraǥun. Ne impezerengdeng din diyà te kada inged is menge neraǥun he ebpuun te menge vevesukà diyà te pelingut kayi. \v 49 Utew zekelà he parey he trigu is impezerengdeng ni Jose; iring kezekelà haazà is parey te pantad diyà te veyvey te zaǥat. Ne ǥeina te utew haazà dekelà mid-engkezan en ni Jose is kedtimbanga wey kebilanga zuen su kenè en egkengevilang. \p \v 50 Ne te wazè pa meuma sikan is pitu he tuig he vitil duen dezuwa he anak he maama ni Jose he in-anak te esawa zin he si Asenat, sikan is anak ni Potifera he memumuhat diyà te On. \v 51 Is kakey he anak ni Jose, ne migngezanan din ki Manase su ke sikandin te, “Geina te midhimu te Megbevayà he melipati ku is langun he menge keseengan ku wey is kebulunga ku te amey ku wey menge kezuzumahi ku.” \v 52 Ne haazà is hazi he anak din, migngezanan din ki Efraim su ke sikandin te, “Midhimu te Megbevayà he mebmeuswaǥen a zini te tanà he mezakel is menge kemereǥenan ku.” \p \v 53 Ne nepangkus haazà is pitu he tuig he utew zekelà is neraǥun diyà te Ehipto, \v 54 ne neume en haazà is pitu he tuig he vitil sumalà is netagnà ni Jose. Mibitil is menge meǥinged te minsan hendei he ǥinhedian, iyan, duen mulà egkeenen diyà te ǥinhedian he Ehipto. \v 55 Ne hein neǥezam en te langun he menge tig-Ehipto is bitil midhengyuan dan is hadì dan he veǥayi sikandan te egkeenen. Ne migkeǥiyan din sikandan te, “Hendiyè kew te ki Jose ne veeli niw is egkeǥiyen din.” \p \v 56 Ne hein nekeeneb en is bitil ziyà te tivuuk he ǥinhedian, mibpepuwasan ni Jose is menge budiga ne mibelegyà te egkeenen diyà te menge tig-Ehipto su utew en mepait is bitil ziyà te tivuuk he Ehipto. \v 57 Ne zuen menge etew he ebpuun te langun he menge zuma he ǥinhedian ne midhendiyè dan te Ehipto, su ebpemasa zan te egkeenen diyà te ki Jose, su mepait daan is bitil ziyà te minsan hendei he lugar. \c 42 \s1 Midhendiyà is menge Suled ni Jose te Ehipto su Ebpemasa Zan te Keuyaǥan \p \v 1 Hein nezineg ni Jacob he zuen belegyà he egkeenen diyà te Ehipto, migkeǥiyan din is menge anak din he maama te, “Hengkey pa is edteǥazan niw? \v 2 Nezineg ku he zuen kun egkeenen diyà te Ehipto. Hendiyè kew ne pemasa kew te egkeenen su wey kiw kenà mebpatey kayi te vitil.” \v 3 Ne zutun midhendiyà te Ehipto is sepulù he kakey ni Jose su ebpemasa zan te egkeenen. \v 4 Wazà ni Jacob ibpezuma si Benjamin is hazi ni Jose te menge kakey zin, su egkahandek si Jacob kela ke zuen mezaat he egkeulaula ki Benjamin. \p \v 5 Ne midhendiyà is menge anak ni Jacob te Ehipto, ne zuen menge zuma zan he ziyà te zuma he inged su ebpemasa zaan te egkeenen, su bitil en diyà te tivuuk he Canaan. \v 6 Ne iyan si Jose gubirnedur te tivuuk he ǥinhedian te Ehipto, iyan sikandin ebelegyà te egkeenen diyà te tivuuk he menge meǥinged dutun. Ne zutun te kebpekeuma te menge kakey zin, midluhud dan diyà te etuvangan ni Jose he iyan kedtahud dan. \v 7-9 Ne zutun te naahà sikandan ni Jose, nekilala zin sikandan, piru henduen be te kenè din uvag egkengekilala ne midhenggeran din sikandan ne ke sikandin te, “Hendei kew ebpuun?” Ne midtavak dan te, “Diyè key ebpuun te Canaan, ne midhengkayi key su ebpemasa key te egkeenen.” Ne netenuzan din is menge teǥeinep din mehitenged kandan ne ke sikandin diyà te kandan te, “Teruen kew! Umbe midhendini kew su ed-ahaan niw is kebpekesavuk dey wey niw metueni ke egkezaag key keniyu!” \p \v 10 Ne midtavak dan te, “Es! Es! Kenà iyan, datù, su sikami is menge suluǥuen nu, iyan dey zà inhendini is kebpemasa te egkeenen. \v 11 Su menge anak key pudu te sevaha zà he etew. Kenè key teruen su sikami is menge suluǥuen nu, kenà iyan dey inhendini is kebpeniid!” \v 12 “A, teruen kew iyan,” ke si Jose, “su midhendini kew wey niw iyan maahà is kebpekesavuk dey wey niw metueni ke egkezaag key keniyu.” \v 13 Ne midtavak dan te, “Sikami, datù, is menge suluǥuen nu, ne sepulù key wey zezuwa he menge anak te sevaha zà he etew. Diyè pa is amey zey te Canaan. Diyà daan te kandin is hazi zey. Duen pa sevaha he hazi zey he minatey en.” \p \v 14 Ne midtavak si Jose te, “Tutuu ves iyan he kebpeniid dà is inhendini niw. \v 15 Egezaman ku sikiyu wey ku metueni ke tutuu ve is migkaǥi niw. Idsesapè ku he mintras uuyag pa is hadì te Ehipto ne kenè kew ebpekaawà kayi emun kenà edhendini is hazi niw. \v 16 Kinahanglan he ebpeveyaan te sevaha keniyu is hazi niw. Is duma keniyu ne ebpirisuwen ku su egezaman ku sikiyu wey ku metueni ke teruen kew. Su emun kenà tutuu is migkaǥi niw ne egketuenan ku he tutuu ves iyan he iyan inhendini niw is kebpeniid.” \v 17 Ne mibpirisu zin sikandan taman te tetelu he andew. \p \v 18 Ne zutun te iketelu he andew migkeǥiyan sikandan ni Jose te, “Duen ebpeveelan ku keniyu wey kew melibri su siak, edtahud a te Megbevayà. \v 19 Emun tutuu is migkaǥi niw, kinahanglan he itaǥak niw is sevaha keniyu te teltelesuled kayi ne ulì kew wey niw ikehated is egkeenen diyà te menge pemilya niw he egkengevitil. \v 20 Ne zumaha niw zini sikan is hazi niw su wey ku metueni he wazè kew medtarùtarù para kenè ku sikiyu ebpehimetayan.” Ne mibeelan dan haazà. \p \v 21 Ne pesikaǥi zan dutun te, “Umbe egkeulaula en heini kenitew su silut tenged te mid-ulaula tew ziyà te hazi tew he si Jose. Su minsan pa te utew sikandin nerasey wey midhengyuan kiw zin, midtengtengan tew zà ne wazè kiw mebpehangyù. Umbe edlised kiw en guntaan.” \v 22 Ne migkaǥi zutun si Reuben te, “Migkeǥiyan ku zengan sikiyu te, ‘Kenè niw pesipelahi is hazi tew? Piru wazè kew mebpemineg kedì. Umbe edsilutan kiw en guntaan tenged te kemetayen din.’ ” \v 23 Wazè dan metueni he egkesavut ni Jose is egkeǥiyen dan, su emun ebpekidlalag sikandin kandan ne zuen tigseysey zin. \v 24 Mid-awà dèpa si Jose ziyà te kandan su edsineǥew. Ne netetegteǥaad ne midlikù sikandin ne mid-uman mebpekidlalag kandan. Ne zutun mibpilì din si Simeon dutun te kandan ne impevakus din diyà te etuvangan dan. \p \v 25 Ne midsuǥù ni Jose is menge suluǥuen din he penua zan te keuyaǥan is menge saku te menge kakey zin ne insuǥù din daan he ieles diyà te saku te kada sevaha is selapì he imbayad din dutun, ne insuǥù din daan he veǥayi sikandan te lutù para te ked-ulì dan. Ne netuman is langun he insuǥù ni Jose. \v 26 Ne hein nepasad heini migkergahan dan is menge asnu zan te keuyaǥan, ne migenat dan. \p \v 27 Ne hein mezukilem en midhulavung dan diyà te sevaha he lugar. Ne mibengkasan te sevaha kandan is saku zin su ibpekaan din is asnu zin ne neehè din is selapì he imbayad din. \v 28 Ne migkeǥiyan din is menge suled din te, “Inlikù is imbayad ku! Su neketaǥù kayi te saku ku.” Ne zutun mibpengguyaan sikandan langun is mibpengulbaan. Mibpein-inseey sikandan te, “Hengkey vuwa heini is mid-ulaula te Megbevayà kenitew?” \p \v 29 Ne hein nekeulì dan diyà te amey zan he si Jacob he ziyà te Canaan midtudtulan dan sikandin te langun he neulaula kandan. Ke sikandan te, \v 30 “Sikan is gubirnedur he impevayàbayà te tivuuk he ginhedian, mid-eǥetan key zin he migkaǥi te iyan inhendiyè dey is kebpeniid kandan. \v 31 Piru midtavak dey sikandin te kenè key menge meniniid, ne tutuu is egkeǥiyen dey. \v 32 Migkaǥi key zaan he 12 key he teltelesuled he menge anak te sevaha zà he etew. Minatey is sevaha he hazi zey, ne ziyè ded mulà is sevaha te amey zey ziyà te Canaan. \v 33 Piru migkeǥiyan key zin te, ‘Egezaman ku sikiyu ke tutuu ve iyan is migkaǥi niw. Kinahanglan he itaǥak niw zini is sevaha keniyu ne ulì kew wey niw ikehated is keuyaǥan diyà te menge pemilya niw he egkengevitil. \v 34 Ne kinahanglan he edumahan niw is hazi niw kayi su wey ku metueni ke kenè kew teruen wey kenà kebpeniid dà is inhendini niw. Ne idlikù ku is sevaha he suled niw ziyan te keniyu, ne edtuǥutan ku sikiyu te kednigusyu zini te Ehipto.’ ” \p \v 35 Ne hein imbusbus dan is taǥù te menge saku zan neehè dan diyà te kada saku is selapì he imbayad te kada sevaha. Ne zutun te kegkaahaa ni Jacob wey is menge anak din te selapì dan ne utew zan migkulbai. \p \v 36 Ne migkaǥi si Jacob diyà te kandan te, “Pinaaǥi keniyu egkeewaan a te menge anak ku. Su minatey en si Jose, neewaan a ni Simeon, ne egkuwaan niw pe bes si Benjamin? Utew e en nerasey.” \v 37 Ne migkaǥi si Reuben diyà te amey zin te, “Amà, iyan e en metau ki Benjamin. Himetayi nu is menge anak ku he zezuwa emun kenè ku sikandin egkezuma te ed-ulì dini te kenikew.” \v 38 Piru midtavak si Jacob te, “Kenà egkehimu he ibpezuma ku keniyu si Benjamin. Minatey en is kakey zin ne iyan dà sikandin nesamà is sebsevaha. Kele ke zuen mezaat he egkeulaula kandin diyà te hipenawan, ne siak meǥurang e en, kela ke iyan ibpatey ku is kegkeseeng ku.” \c 43 \s1 Midlikù diyà te Ehipto is menge Suled ni Jose \p \v 1 Ne utew en mid-iseg haazà is bitil ziyà te Canaan. \v 2 Ne hein naamin dan en is egkeenen he migkuwa zan diyà te Ehipto migkaǥi si Jacob diyà te kandan te, “Hendiyè kew en maan wey kew mekepemasa te egkeenen tew minsan deisey zà.” \v 3 Ne midtavak si Juda te, “Haazà is gubirnedur, mibpeketelteleenan key zin he kenà egkehimu he ebpekeetuvang key ziyà te kandin emun kenè dey egkezuma is hazi zey. \v 4 Ne emun ibpezuma nu si Benjamin edhendiyè key ne ebpemasa key te egkeenen tew. \v 5 Iyan, emun kenè nu ibpezuma, ne kenè key zaan edhendiyà su migkaǥi sikan is gubirnedur he emun kenè dey egkezuma is hazi zey ne kenà egkehimu he ebpekeetuvang key ziyà te kandin.” \p \v 6 Ne migkaǥi si Jacob te, “Maan is midhimu niw he utew a meseeng? Maan is migkaǥi niw kandin he zuen niw pa hazi?” \v 7 Ne midtavak dan te, “Geina te mibpeniguduwan key zin insai mehitenged te pemilya tew. Ke sikandin te, ‘Uuyag pe be is amey niw? Duen niw pe be hazi?’ Umbe intug-an dey su wazè dey isipa he egkeǥiyen din he kinahanglan he edumahan dey pa is hazi zey ziyà te Ehipto.” \p \v 8 Ne zutun migkaǥi si Juda ziyà te amey zin he si Israel te, “Isarig nu kediey si Benjamin ne egenat key en guntaan su wey kiw kenà meumes te vitil. \v 9 Iyan a ebantey kandin ne iyan a ebpesarig kenikew he emun kenè ku sikandin igkeulì dini te etuvangan nu ne kediey he salà diyà te kenikew te wazà pidtemanan. \v 10 Angin ke wazè key mesanggen su kezezuwa key en pezem mekehendiyà wey mekeulì dini.” \p \v 11 Ne migkaǥi zutun is amey zan te, “Emun iyan en heeyan egkeulaula su wazà duma he paaǥi, ne zeyzey ke zuen edtinesen niw he menge meupiya he igasa he zini ebpuun te kenitew wey niw meuwit diyà te egalen dan. Uwit kew te menge bawì, teneb, penaket, menge perehemut, wey menge veǥas te kayu he pistasyu wey almindru. \v 12 Tekepa niw is selapì niw wey niw ikeulì haazà is selapì he neketaǥù diyà te menge saku niw su kela ke nesayep dan dà. \v 13 Ne zumaha niw zaan is hazi niw ne ǥaanggaan kew likù dutun te gubirnedur. \v 14 Berakat he pengelinteuwi te Mekeǥeǥehem he Megbevayà he mehizuwi kew zin su wey ituǥut din he mekeulì si Simeon wey si Benjamin. Ne siak, emun iyan imbanglis kediey he egkeewaan e pa te menge anak ku ne kinahanglan he ed-entusen ku.” \p \v 15 Ne zutun mibpenines dan is menge igasa zan ne midtakep dan is selapì dan. Migenat dan ne miduma zan si Benjamin pehendiyà te Ehipto, ne mibpekid-ehè dan te ki Jose. \v 16 Hein naahà sikandan ni Jose he nezuma zan si Benjamin, migkeǥiyan din is suluǥuen din te, “Dumaha nu heini is menge etew ziyà te valey ku. Lapè ka te uyaǥen wey susuba ka, su kayi sikandan ebpeniudtu zuma kedì.” \v 17 Ne midtuman dutun te suluǥuen is insuǥù kandin. Ne miduma zin sikandan diyà te valey ni Jose. \p \v 18 Ne utew sikandan nahandek dutun te kedumaha kandan diyà te valey ni Jose su neisip dan is, “Kela ke iyan indumaha kenitew kayi is tenged te selapì he neketaǥù diyà te menge saku tew zutun te nehuna he kedhendini tew. Kela ke edekepen kiw ne ed-uripenen kiw ne egkuwaan dan is menge asnu tew.” \v 19 Ne tenged dutun mid-uvayan dan haazà is suluǥuen ni Jose ne mibpekidlalag dan diyà te ǥemawan dutun te valey. \v 20 Ke sikandan te, “Datù, midhendini key zengan su mibpemasa key te egkeenen. \v 21 Piru hein nezukileman key ne nekehulavung key ziyà te sevaha he lugar, ne mibengkasan dey is menge saku zey, ne neehè dey zutun te menge saku zey sikan is selapì he impemasa zey te egkekaan. Heini zed, id-ulì dey. \v 22 Ne zuen selakew en maan he selapì dey ǥuntaan he ibpemasa te egkeenen. Wazè dey metueni ke hentei is midtaǥù te selapì diyà te menge saku zey.” \v 23 Ne midtavak is suluǥuen te, “Wazà kinahanglan he igkeseeng niw heeyan. Kenè kew mahandek. Is Megbevayè niw he Megbevayà te amey niw, iyan buwa mibeǥey keniyu te selapì diyà te menge saku niw, su nezawat ku man is selapì niw.” Ne mid-uwit din diyà te kandan si Simeon. \p \v 24 Impeseled din dutun sikandan te valey ni Jose ne mibeǥayan din sikandan te wahig he ibpenlùlù te menge paa zan. Ne migkumpayan din daan is menge asnu zan. \v 25 Ne mid-andam dan dutun is menge igasa zan ki Jose ke ed-ulì te meudtu su nezineg dan he ziyè din sikandan ibpekaan te valey zin. \p \v 26 Ne hein nekeuma si Jose, midluhud dan he iyan kedtahud dan kandin ne imbeǥey zan is menge igasa zan. \v 27 Ne nenginginsà si Jose kandan ke egkemenumenu zan en. Ne nenginginsè en maan sikandin te, “Egkemenumenu en is amey niw he meǥurang en he midtudtul niw zengan kedì? Uuyag pe be sikandin?” \v 28 Ne midtavak dan te, “Uuyag pa is amey zey wey meupiya zed daan sikandin.” Ne mid-uman dan medluhud su ibpeehè dan is kedtahud dan kandin. \p \v 29 Hein naahà ni Jose si Benjamin is lumunè din en te ǥetek, ke sikandan te, “Iyan be heini sikan is hazi niw he migkaǥi niw zengan kedì?” Ne migkeǥiyan din si Benjamin te, “Mama, berakat he tuvazi ka te Megbevayà.” \v 30 Ne zutun utew si Jose nerurunù te kebulunga zin te hazi zin. Migaanggaan sikandin med-awà dutun ne midseled diyà te ruǥu zin ne ziyà medsineǥew. \v 31 Ne hein netegteǥaad, mibpendapug ne midlikuan din is menge suled din ne midtigker zin is gehinawa zin ne ke sikandin diyà te menge suluǥuen te, “Isavuk niw en is egkeenen.” \p \v 32 Impedsisivey zan is egkeenan: is egkeenan ni Jose, is egkeenan te menge suled din, wey is egkeenan te menge etew zutun he tig-Ehipto. Su is menge tig-Ehipto kenè dan ebpekidtuǥen te menge Hebriyuhanen su utew haazà supak te menge vetasan dan. \v 33 Impemepinuu is menge suled ni Jose sumalà is idad dan puun duen te kakey kandan pehendiyà te hazi ne tenged dutun mibpetengtengtengè dan su utew zan nengeinuinu. \v 34 Duen menge idsezà he ebpuun te lemisahan ni Jose he impehated din diyà te kandan ne is imbeǥey ki Benjamin, ne kelelima metakep te kezekelà te imbeǥey ziyà te menge kakey zin. Ne migkaan dan ne mid-inum dan duma ki Jose ne mibmeupiya is gehinawa zan. \c 44 \s1 Is Tasa he Netazin \p \v 1 Ne zuen insuǥù ni Jose ziyà te suluǥuen din he ebayàbayà diyà te valey zin. Ke sikandin te, “Penua nu is saku te kada sevaha kandan sumalà is egkehenat te menge asnu zan, ne itaǥù nu is selapì he ibpemasa te kada sevaha ziyà te saku zin. \v 2 Ne haazà is saku te hazi zan, dutun nu itaǥù is tasa ku he pelata zuma te selapì din he ibpemasa zin te egkeenen.” Ne midtuman din haazà is insuǥù ni Jose. \p \v 3 Ne hein nepawà impeǥenat din en is menge suled ni Jose wey menge asnu zan. \v 4 Ne hein kenè pa utew meziyù is imbayè dan migkaǥi si Jose ziyà te suluǥuen din te, “Gègaani nu telukuni haazà is menge etew ne emun egkesaut nu, keǥiyi nu sikandan te, ‘Maan is utew mezaat is imbales niw te ǥaǥew te egalen ku? \v 5 Maan is migkuwa niw kes tasa he inumà te egalen ku he egemiten din te kebpenagnà? Kenà meupiya hini is mid-ulaula niw.’ ” \p \v 6 Ne nesaut din sikandan ne migkaǥi zin kandan haazà is impekaǥi kandin ni Jose. \v 7 Piru midtavak dan te, “Datù, maan is egkaǥi ka te iring keniyan? Kenà egkehimu he zuen ebeelan dey he iring te migkaǥi nu. \v 8 Netuenan nu en man he puun pa te Canaan, inlikù dey is neehè dey he selapì duen te saku zey ziyan te kenikew. Maan is egkinahanglan key pa te kebpenakew te selapì wey vulawan diyà te valey te egalen nu? \v 9 Emun duen kayi te kenami egkaahaan nu keniyan te tasa he nekaǥi nu, himetayi sikandin ne uripena key is duma.” \v 10 Ne midtavak haazà is suluǥuen ni Jose te, “Uya, emun duen minsan hentei keniyu he egkaahaan ku kayi ne ed-uripenen ku sikandin, ne is duma keniyu ne wazè din mulà televaken.” \v 11 Ne zutun migègaanan hew-asa te kada sevaha is saku zin ne mibengkasan din. \v 12 Ne zutun midsusi te suluǥuen is saku te kada sevaha puun dutun te kakey kandan pehendiyà te kineheziyan, ne ziyè din meturedu is tasa te saku ni Benjamin. \v 13 Ne hein naahà heini zutun te teltelesuled, mibindas dan is menge ugelingen dan tuus te utew zan kegkeseeng. Migkergahan dan en maan is menge asnu zan ne midlikù dan diyà te inged. \p \v 14 Ne hein nekeuma si Juda wey is menge suled din, ne zutun ded si Jose te valey zin. Midseled sikandan dutun te valey ne midluhud dan diyà te etuvangan ni Jose. \v 15 Migkeǥiyan ni Jose sikandan te, “Hengkey heini is mid-ulaula niw? Wazè niw ves metueni he metau a he edtagnà?” \v 16 Ne midtavak si Juda te, “Datù, wazè dey en igkepengetezengan kenikew, ne kenè dey zaan egkekaǥi he wazè dey salà. Iyan is Megbevayà mibpezayag te salè dey. Sikami is langun ne menge uripen key en kenikew wey kes naahaan nu zuen te tasa.” \v 17 Iyan, midtavak dutun si Jose te, “Kenà egkehimu he pudu kew ed-uripenen ku su kenà haazà metazeng he kukuman. Iyan dà ed-uripenen ku is sevaha he ziyà te kandin maahà kes tasa ku. Is duma keniyu ne egkehimu he ed-ulì kew ziyà te amey niw te wazà samuk.” \s1 Mibpehizuhizu si Juda para ki Benjamin \p \v 18 Ne zutun mid-uvayan si Jose ni Juda ne ke si Juda te, “Pekelalaglalag ka, datù, ne tuǥuti a kenikew is suluǥuen nu he mekekaǥi a ziyà te kenikew. Ne minsan pa te nekedrepeng kew te hadì te Ehipto ne kenà a kenikew mepeuki. \v 19 Dutun te nehuna he kedhendini zey, in-insè nu kenami te menge suluǥuen nu ke zuen dey pa amey wey hazi. \v 20 Ne midtavak key te duen dey iyan amey he meǥurang en utew wey zuen dey pa hazi he in-anak te meǥurang en utew is amey zey. Iyan dà sikandin nesamà te menge anak te iney zin su minatey en is kakey zin. Ne utew sikandin pinelanggà te amey zey. \v 21 Ne migkaǥi nu he kinahanglan he edumahan dey sikandin dini wey nu zaan maahà. \v 22 Ne migkaǥi key he kenà egkehimu he ed-ewaan din is amey zey su ebpatey is amey zey ke egkeewaan sikandin te hazi zey. \v 23 Ne iyan migkaǥi nu is: ‘emun kenè dey edumahan dini is hazi zey ne kenè en egkehimu he ebpekeetuvang key maan kenikew.’ \v 24 Ne hein mid-ulì key ziyà te suluǥuen nu he amey zey midtudtul zey kandin haazà is migkaǥi nu. \v 25 Ne zuen timpu he migkaǥi is amey zey he kinahanglan he medlikù key kayi te Ehipto wey key mekepemasa en maan te egkeenen. \v 26 Ne migkaǥi key zutun he kenè key ebpekelikù. Wey key zà ebpekelikù ke egkezuma zey is hazi zey su migkaǥi key he kenà egkehimu he ebpekeetuvang key kenikew emun kenà ebpekezuma is hazi zey. \v 27 Ne zutun migkaǥi kenami is suluǥuen nu he amey zey, ke sikandin te, ‘Netuenan niw he zuen dezuwa he maama he in-anak te esawa ku. \v 28 Neewaan a te sevaha, ne migkaǥi ku zutun he siguradu midawi sikandin te kumekaid, ne taman en guntaan wazè ku en maan sikandin maahà. \v 29 Ne emun edumahan niw si Benjamin ne ke zuen mezaat he egkeulaula kandin, siak is uvanen en, tenged keniyu kenè en egkaawà is utew ku kegkeseeng taman te kenè e pa ebpatey.’ \p \v 30-31 “Ne emun kenà ebpekezuma kenami is hazi zey ke ed-ulì key ziyà te amey zey, ne is amey zey emun kenè din egkaahà is anak din, ebpatey sikandin su iring te untung din heini is anak din. Ne sikami is menge suluǥuen nu, tenged kenami utew en egkeseeng is amey zey he uvanen en ne kenà egkaawà is seeng din taman te kenè pa sikandin ebpatey. \v 32 Siak is sevaha he suluǥuen nu, mibpesarig a ziyà te amey zey he wazà mezaat he egkeulaula te anak din he ke siak te, ‘Emun kenè ku sikandin igkeulì kayi ne kediey he salà diyà te kenikew te wazà pidtemanan.’ \v 33 Ne pekelalaglalag ka ǥuntaan ne ituǥut nu he iyan a is suluǥuen nu ebpetaǥak kayi su iyan a ed-uripenen he id-ilis te hazi ku ne ipeulì nu zed sikandin duma is menge suled din. \v 34 Su kenà a ebpekeulì diyà te amey ku emun kenà ebpekezuma is hazi ku. Kenè ku egkaantus is utew gerabi he kegkeseeng te amey ku.” \c 45 \s1 Mibpekilala si Jose te menge Suled Din \p \v 1 Kenè en dutun egketigker ni Jose is gehinawa zin, umbe impeliǥawang din is menge suluǥuen din. Hein wazè en dutun menge etew he zuma ni Jose, mibepekilala sikandin te menge suled din. \v 2 Midsineǥew zutun si Jose, ne nezineg haazà te menge Ehiptohanen, ne netudtulan dutun is pemilya te hadì. \p \v 3 Migkaǥi si Jose ziyà te menge suled din te, “Iyan a si Jose! Uuyag pe be is amey ku?” Piru wazà meketavak dutun is menge kakey zin su utew zan netentani. \v 4 Ne zutun migkeǥiyan ni Jose is menge suled din te, “Uvey kew kayi te kedì.” Ne hein mid-uvayan dan en, ke sikandin te, “Iyan a sikan is suled niw he si Jose, kes imbelegyè niw ne mid-uwit dini te Ehipto. \v 5 Kenè kew meseeng, ne kenè kew mebasul te ingkevelegyà a keniyu kayi, su paaǥi heini te Megbevayà is impehuna a kayi para meluwas kew te mereǥen he ked-ubpà. \v 6 Dezuwe en he tuig is ked-aǥi te vitil zini te kenitew ne egkeumanan pa heini te lelima he tuig he wazà egkeraǥun te ebasuk. \v 7 Piru impehuna a zini te Megbevayà su ebpengelinteuwan din he kenè kew mebpatey te vitil ne zuen samà kenitew zini te kelibutan. \v 8 Umbe, kenè kew iyan mibpuwit kayi kedì, kekenà, iyan is Megbevayà. Midhimu e zin he peresambag te hadì kayi te Ehipto wey ibpezumala te pemilya zin, wey edumala te tivuuk he ginhedian te Ehipto. \v 9 Ne ǥuntaan, gaanggaan kew ulì diyà te amey tew ne keǥiya niw kandin he is anak din he si Jose ne midhimu te Megbevayà he iyan ebayàbayà te tivuuk he ginhedian te Ehipto. Ne keǥiyi niw sikandin te ibpeǥaanggaan ku ibpehendini. \v 10 Keǥiyi niw sikandin he egkehimu he ebpekeubpà sikandin diyà te inged he Goshen duma te menge anak din wey menge apù din, menge uyaǥen, wey is langun he menge azen din, para uvey zà sikandin kayi te kedì. \v 11 Ne emun diyè en sikandin te Goshen, ne ed-elimahan ku sikandin su zuen pa lelima he tuig he vitil he ebpeebuten. Kenè ku egkesuatan he egkeumes sikandin wey is menge pemilya zin ragkes is menge uyaǥen din.” \p \v 12 Ne impelaus ni Jose is menge lalag din te, “Guntaan, wazè en mekeeles keniyu, wey te suled ku he si Benjamin he tutuu iyan he iyan a si Jose is ebpekidlalag keniyu. \v 13 Keǥiya niw ziyà te amey ku is mehitenged te ketengdanan ku kayi te Ehipto wey is langun he neehè niw parti kedì, ne ǥègaani niw sikandin ipehendini te kedì.” \v 14 Ne zutun migkepkepan din is hazi zin he si Benjamin ne midsineǥawan din, ne midsineǥew zaan si Benjamin is egkepkep daan kandin. \v 15 Ne midhezekan ni Jose is langun he menge kakey zin he edsineǥaw sikandin. Ne zutun human mekepekidlalag kandin is menge suled din. \p \v 16 Ne hein netudtul haazà diyà te turuǥan te hadì te Ehipto he nemekeuma is menge suled ni Jose, utew nesuat kes hadì ne nesuat daan is menge upisyal zin. \v 17 Migkaǥi haazà is hadì diyà te ki Jose te, “Keǥiyi nu is menge suled nu he iyan ibpeulaula ku kandan is: ‘Kergahi zan is menge asnu zan ne med-ulì dan diyà te Canaan. \v 18 Ne dumaha zan is amey niw wey is menge pemilya zan dini te kediey. Ebeǥayan ku sikandan te utew meupiya he tanà dini te ǥinhedian ku he Ehipto. Ibpekaan ku sikandan te utew meupiya zini te ǥinhedian ku.’ \v 19 Keǥiyi nu sikandan he med-uwit dan te menge kerumata he ebpuun kayi te Ehipto he egkeuntuzan te menge esawa zan wey te menge anak dan wey zan mekahalin dini. Ne uwita zan dini is amey zan. \v 20 Kenè dan menuǥuni is menge azen dan he egkengetaǥak dan su is menge meupiya he menge azen kayi te tivuuk he Ehipto ne egkaangken dan.” \p \v 21 Midtuman heini te menge anak ni Jacob. Ne sumalà te suǥù te hadì te Ehipto, impeuwit ni Jose is menge suled din te menge kerumata ne impelulutù din te egkekaan dan te edhipanew. \v 22 Mibeǥayan ni Jose te ed-ilisan is kada sevaha kandan; piru is imbeǥey zin ki Benjamin ne lelima he ed-ilisan wey 300 he elad he pelata. \v 23 Mibpeuwitan din daan is amey zin te 10 he asnu he migkergahan te menge meupiya he menge pruduktu te Ehipto, wey 10 he asnu he menge vehiyan he migkergahan te veǥas te trigu, supas, wey edlutuen te amey zan te kedhipanew. \v 24 Ne hein impeǥenat din is menge suled din, ke sikandin te, “Kenè kew mebpeeg-eǥetà diyà te zalan.” \p \v 25 Ne mid-awè dan diyà te Ehipto ne nekeuma zan diyà te amey zan he si Jacob diyà te Canaan. \v 26 Hein nekeuma zan diyà, midtudtulan dan is amey zan te uuyag pa si Jose, ne iyan sikandin ebayàbayà te tivuuk he ǥinhedian te Ehipto. Ne netentanan dutun si Jacob ne wazà mekekaǥi; henduen te kenà dutun ebpeketuu sikandin. \v 27 Piru hein midtudtulan dan sikandin te langun he migkaǥi ni Jose ziyà te kandan, wey hein neehè din is menge kerwahi he impeuwit ni Jose he ebpeuntuzan kandin wey mekehalin sikandin diyà te Ehipto, ne nekelikù is hustu he ked-isip-isip din. \v 28 Ne migkaǥi si Jacob te, “Nevenaran a human! Uuyag pe bes iyan is anak ku he si Jose! Edhendiyà a te kandin wey ku sikandin maahà te kenè e pa ebpatey!” \c 46 \s1 Midhendiyà si Jacob te Ehipto \p \v 1 Ne zutun migenat si Jacob duma te pemilya zin, ne mid-uwit dan is langun he menge azen dan. Ne hein nekeuma zan diyà te Beersheba, mibpemuhat din is Megbevayà te amey zin he si Isaac. \v 2 Ne hein mezukilem, mibpaahà is Megbevayà ki Jacob. Ne mid-umew te Megbevayà si Jacob, ke sikandin te, “Jacob.” Ne midtavak si Jacob te, “Heini e zed.” \v 3 Ne ke sikandin te, “Megbevayà a; iyan a kes Megbevayà te amey nu. Kinahanglan he kenè ka mahandek he ebpehendiyà te Ehipto, su edhimuwen ku sikiyu he utew zekelà he nasyun. \v 4 Eduma a keniyu ke edhendiyè kew te Ehipto ne edhimuwen ku he mekeulì daan keuzemà is menge kevuwazan nu. Ne sikew, emun ebpatey ka ne iyan si Jose edleveng kenikew.” \p \v 5 Ne zutun, migenat en maan ensi Jacob he ebpuun te Beersheba, ne impeuntud dan sikandin te menge kerwahi he imbeǥey te hadì te Ehipto para kandin. Ne impeuntud dan daan is menge esawa zan wey menge anak dan. \v 6-7 Midtundan dan daan is langun he menge uyaǥen dan wey mid-uwit dan is menge ketiǥeyunan dan he nekuwa zan diyà te tanà he Canaan. Miduma ni Jacob pehendiyà te Ehipto is langun he menge kevuwazan din: is menge anak din wey menge apù din. \p \v 8 Iyan heini menge ngazan te menge Israilihanen he menge kevuwazan ni Jacob he midhendiyà te Ehipto: \li1 si Reuben is kinekekayan he anak ni Jacob, \v 9 ne is menge anak he maama ni Reuben ne iyan si Hanoc, si Palu, si Hezron, wey si Carmi. \li1 \v 10 Is menge anak he maama ni Simeon iyan ensi Jemuel, si Jamin, si Ohad, si Jakin, si Zohar, wey si Shaul ne iyan heini anak ni Simeon pinaaǥi te vahi he tig-Canaan. \li1 \v 11 Is menge anak he maama ni Levi ne iyan si Gershon, si Kohat, wey si Merari. \li1 \v 12 Is menge anak he maama ni Juda ne iyan si Er, si Onan, si Shela, si Perez, wey si Zera (piru si Er wey si Onan, diyè dan dà mebpatey te Canaan), ne zuen menge anak ni Perez he si Hezron wey si Hamul. \li1 \v 13 Is menge anak he maama ni Isacar ne iyan si Tola, si Pua, si Jashub, wey si Shimron. \li1 \v 14 Is menge anak he maama ni Zebulun ne iyan si Sered, si Elon, wey si Jaleel. \p \v 15 Iyan heini menge anak wey menge apù ni Jacob he in-anak ni Lea ziyà te inged he Padan Aram. Ne 33 is langun he menge kevuwazan ni Jacob wazà lavet te anak din he vahi he si Dina. \p \v 16 Is menge anak he maama ni Gad ne iyan si Zefon, si Hagi, si Shuni, si Ezbon, si Eri, si Arodi, wey si Areli. \p \v 17 Is menge anak he maama ni Asher ne iyan si Imnah, si Ishva, si Ishvi, si Beria, wey is etevey zan he si Sera. Duen menge anak ni Beria he iyan si Heber wey si Malkiel. \p \v 18 Menge kevuwazan heini ni Zilpa, is suluǥuen he imbeǥey ni Laban diyà te anak din he si Lea. Ne heini is 16 ne menge kevuwazan ded daan ni Jacob. \p \v 19-20 Is menge anak he maama ni Jacob pinaaǥi te esawa zin he si Raquel ne iyan si Jose wey si Benjamin. Is menge anak ni Jose, ne si Efraim wey si Manase. Diyà sikandan ianak te Ehipto. (In-anak sikandan ni Asenat, sikan is anak ni Potifera he iyan memumuhat diyà te inged he On.) \p \v 21 Is menge anak he maama ni Benjamin ne iyan si Bela, si Beker, si Ashbel, si Gera, si Naaman, si Ehi, si Rosh, si Mupim, si Hupim, wey si Ard. \p \v 22 Iyan sikandan kes 14 he menge anak wey menge apù ni Jacob diyà te ki Raquel. \p \v 23 Is anak he maama ni Dan ne iyan si Hushim. \p \v 24 Is menge anak he maama ni Naftali ne iyan si Jaziel, si Guni, si Jezer, wey si Shilem. \p \v 25 Menge kevuwazan heini ni Bilha, sikan is suluǥuen he imbeǥey ni Laban diyà te anak din he si Raquel. Pitu sikandan he menge kevuwazan daan ni Jacob. \p \v 26 Is kezakel te menge anak wey apù ni Jacob he midhendiyà te Ehipto ne 66 langun, kenà ragkes is menge esawa te menge anak din. \v 27 Is menge anak he maama ni Jose he in-anak diyà te Ehipto, ne zezuwa. Ne 70 is langun he menge kevuwazan ni Jacob dutun te timpu te kedseled dan diyà te Ehipto. \p \v 28 Si Jacob, ne impehuna zin si Juda ziyà te ki Jose su wey ikepenurù kandin is ibayà pehendiyà te tanà he Goshen. Ne hein nekeume en ensi Jacob diyà te tanà he Goshen, \v 29 impaandam ni Jose is kerwahi zin, ne mid-untud sikandin su egenat te kedtelavuk te amey zin diyà te Goshen. Ne hein nekeuma si Jose migkepkepan din is amey zin ne utew neuǥet is kedsineǥew zin. \v 30 Ne migkaǥi si Jacob diyà te anak din he si Jose te, “Egkehimu en ke ebpatey a su neehè ku en he uuyag ke pa iyan.” \p \v 31 Ne migkaǥi zutun si Jose ziyà te menge suled din wey ziyà te langun he menge sakup te amey zin te, “Edhendiyà a te hadì su kinahanglan he edlelaǥan ku sikandin te, ‘Sikan is menge suled ku wey is langun he menge sakup te amey ku nekeuma zan en dini te kediey he ebpuun te ed-ubpaan dan diyà te Canaan.’ \v 32 Egkeǥiyan ku sikandin te, ‘Is menge maama, ne menge bekidu sikandan te menge uyaǥen, ne mid-uwit dan daan is langun he menge azen dan wey is langun he menge uyaǥen dan.’ \v 33 Ne emun ibpeumew kew te hadì ne ed-insaan kew zin ke hengkey is terebahu niw, \v 34 kinahanglan he medtavak kew, ke sikiyu te, ‘Sikami is menge suluǥuen nu, menge bekidu key; puun dà te kedekdekelè dey su iyan daan heini ulaula te menge ginikanan dey.’ ” Ne ke si Jose te, “Dutun edtuǥutan kew zin he ed-ubpà diyà te tanà he Goshen, su is menge Ehiptohanen utew zan egkeepesi is minsan hentei he menge bekidu te menge uyaǥen.” \c 47 \p \v 1 Ne midhendiyà si Jose te hadì te Ehipto ne ke sikandin te, “Nemekeume en is amey ku wey menge suled ku he ebpuun te tanà he Canaan, ne uwiten dan is langun he menge azen dan wey menge uyaǥen dan, ne ziyè dan en te Goshen.” \v 2 Impekilala zutun ni Jose te hadì is lelima zuen te menge suled din. \v 3 Ne mid-insaan sikandan dutun te hadì te, “Hengkey is terebahu niw?” Ne midtavak sikandan te, “Menge bekidu key te menge uyaǥen, iring te menge ginikanan dey.” \v 4 Ne migkaǥi zan daan te, “Midhendini key su zini key zèpa ed-ubpà su utew gerabi he vitil ziyà te Canaan, ne wazè en egkepenebtavan te menge uyaǥen dey. Pekelalaglalag ka he tuǥuti key he mekeubpè key ziyà te Goshen.” \p \v 5 Ne migkaǥi haazà is hadì diyà te ki Jose te, “Guntaan te nekeuma en is amey nu wey menge suled nu, \v 6 egkehimu he ebpekeubpà is pemilya nu kayi te Ehipto. Diyè nu ipeubpà sikandan te Goshen, he sevaha te meupiya he tanà te Ehipto. Emun duen nu netuenan kandan he egkeseriǥan, himuwa nu sikandan he menge bekidu te menge uyaǥen ku.” \p \v 7 Ne impeetuvang daan ni Jose is amey zin he si Jacob ne impekilala zin dutun te hadì, ne mibpenubtuvazan ni Jacob haazà is hadì. \v 8 Mid-insaan dutun te hadì si Jacob, ke sikandin te, “Pira, anggam, is penuiǥen nu?” \v 9 Ne midtavak si Jacob te, “130 en is penuiǥen ku. Mevavè dà is kedì he untung ne mereǥen is neulaula ku. Is keluǥayad te kedì he untung ne kenà ebpekerepeng te keluǥayad te untung te menge kepuun ku.” \v 10 Ne zutun, mibpenubtuvazan en maan ni Jacob haazà is hadì ne mid-ewaan din. \p \v 11 Ne mibeǥayan ni Jose is amey zin wey is menge suled din te utew memeupiya he tanà diyà te Ehipto ziyà te tanà he Rameses sumalà is insuǥù kandin dutun te hadì. \v 12 Ne is amey zin, is menge suled din, wey is langun he menge sakup te amey zin ragkes te menge vatà, ne midsupurtar ni Jose te egkeenen. \p \v 13 Ne zutun, mid-iseg pa utew is bitil, umbe wazè en keuyaǥan diyà te minsan hendei he lugar. Is menge meǥinged diyà te Ehipto wey ziyà te Canaan, ne utew zan midlised tenged dutun te vitil. \v 14 Midtiǥum ni Jose is langun he selapì te menge tig-Ehipto wey tig-Canaan he ingkepemasa zan te keuyaǥan. Ne haazà is selapì, mid-uwit ni Jose ziyà te turuǥan te hadì. \v 15 Ne hein naamin en is selapì te menge tig-Ehipto wey menge tig-Canaan, midhendiyà te ki Jose is langun he menge tig-Ehipto. Ke sikandan te, “Wazè dey en selapì. Beǥayi key te keuyaǥan su henduen be te ebpatey key en te kegkevitil.” \v 16 Migkaǥi si Jose te, “Emun wazè niw en selapì, uwita niw zini is menge uyaǥen niw ne egkehimu he idliwè niw te keuyaǥan.” \v 17 Ne zutun mid-uwit dan diyà te ki Jose is menge uyaǥen dan he menge kudà, asnu, vaka, wey kerehidu, ne inliwè dan haazà diyà te ki Jose te keuyaǥan. Ne pinaaǥi kayi te kedliwaa zan te menge uyaǥen dan midhimu ni Jose he kenè dan bitila taman te senge tuig. \p \v 18 Kedlavey te senge-tuig, midhendiyè en maan is menge etew te ki Jose, ke sikandan te, “Wazà mekeeles kenikew he wazè dey en selapì, ne is menge uyaǥen dey diyan en te kenikew. Wazè en nesamà kenami, gawas te lawa zey wey tanà. \v 19 Umbe tevangi key he kenè key mebpatey wey kenè dey mevey-ani is menge tanè dey. Ebpezumazuma key he egkehimu he menge uripen te hadì wey mekuwa zin is menge tanè dey asal zà duen dey keuyaǥan. Beǥayi key en te menge venì he ibpemula zey su wey key kenà mebpematey wey kenè dey mevey-ani is menge tanè dey.” \v 20 Umbe imbelegyà te langun he tig-Ehipto is menge tanè dan diyà te ki Jose tenged te utew mepait he vitil. Ne mibpemasa ni Jose haazà is langun he menge vevesukà diyà te Ehipto su wey meǥaked te hadì. \v 21 Pinaaǥi zutun midhimu ni Jose he menge suluǥuen te hadì is menge etew ziyà te tivuuk he tanà te Ehipto. \v 22 Iyan dà tanà he wazè din mekuwa sikan is gaked te menge memumuhat su zuen layun idsuhul kandan te hadì ne tenged dutun wazè dan mulà bitila ne wazè dan ikevelegyà is tanè dan. \p \v 23 Ne zuen migkaǥi ni Jose ziyà te menge etew, ke sikandin te, “Guntaan te nepemasa ku en sikiyu wey is menge tanè niw he para te hadì, ebeǥayan ku sikiyu te venì wey kew mekepemula. \v 24 Ne emun edraǥun kew en, iveǥey niw ziyà te hadì is ikelima he vahin te egkeraǥun niw. Ne keniyu en haazà is nesamà, para zuen niw igkepemula wey zuen daan keuyaǥan te tivuuk he pemilya niw.” \v 25 Ne midtavak dan te, “Datù, utew meupiya is mibeelan nu kenami, su midlibri key kenikew. Ne ebpezumazuma key he egkehimu he menge uripen te hadì.” \v 26 Umbe midhimu ni Jose is belaud diyà te tanà te Ehipto he is ikelima he vahin te egkeraǥun ne para te hadì. Heini he velaud kemulu pa taman en guntaan. Iyan dà wazà maangken te hadì is tanà te menge memumuhat. \p \v 27 Is menge kevuwazan ni Israel, ne ziyè dan med-ubpà te tanà he Goshen he sakup te Ehipto. Nekaangken sikandan te menge tanà dutun ne mibmezakel zan utew. \v 28 Si Jacob, ne 17 he tuig is ked-ubpè din diyà te Ehipto ne is keluǥayad te untung din, ne 147 he tuig. \v 29 Hein egkeǥezam din he meǥaan en sikandin egkeumuri, mid-umew zin si Jose, ne ke sikandin diyà te kandin te, “Emun egkehimu isavuk nu is belad nu kayi te laang ku, ne penangdù ka he ipeehè nu he kenà egkaawà is gaǥew nu kedì. Kenà a ileveng kayi te Ehipto. \v 30 Emun ebpatey ad, ne ileveng a kenikew ziyà te penlevengà te menge kepuun ku.” Ne midtavak dutun si Jose te, “Uya, edtumanen ku is intelaan nu kediey.” \v 31 Ne migkaǥi si Jacob te, “Penangdù ka kediey he edtumanen nu iyan heini.” Ne mibpenangdù si Jose. Ne zutun midlangkeb si Jacob dutun te hizeǥaan din su ebpeselamat te Megbevayà. \c 48 \s1 Si Manase wey si Efraim \p \v 1 Neuma is timpu he netudtulan si Jose he edezaru is amey zin he si Jacob. Umbe miduma zin is dezuwa he anak din he si Manase wey si Efraim ne midhendiyà dan te amey zin. \v 2 Hein netudtulan si Jacob he nekeuma is anak din he si Jose, midteǥel sikandin med-enew ne mibpinuu ziyà te hizeǥaan din. \v 3 Ne migkaǥi si Jacob diyà te ki Jose te, “Mibpaahà dengan kediey is Mekeǥeǥehem he Megbevayà diyà te inged he Lus he ziyà te Canaan ne zutun midtuvazan e zin. \v 4 Ke sikandin te, ‘Ebeǥayan ku sikew te mezakel he menge kevuwazan su wey ka mehimu he amey te mezakel he menge etew. Ne ibeǥey ku heini is tanà te Canaan diyà te menge kevuwazan nu, ne egkehimu heini he kandan te taman te taman.’ ” \p \v 5 Ne ke si Jacob en maan te, “Ne ǥuntaan, sikan is dezuwa he anak nu he maama he kayi ianak te Ehipto te wazè e pa mekeuma zini, ne egkeragkes sikandan te kediey he menge anak. Kediey en si Efraim wey si Manase, iring te menge anak ku zaan si Reuben wey si Simeon. \v 6 Ke zuen menge anak nu he wazè pa ianak ne kenikew mulà. Ke zuen menge kevuwazan dan ne elin ebpekepengevilin te menge azen he ebpuun ki Efraim wey ki Manase.” \p \v 7 Ne zutun migkaǥi pa maan sikandin te, “Egketenuzan ku is kebpatey te iney nu. Ebpuun key zengan diyà te Padan ne midhipanew key pehendiyà te tanà te Canaan. Hein uvey key en diyà te Efrat ne minatey sikandin, umbe ziyè ku zà sikandin ileveng te kilid te zalan pehendiyà te Efrat.” (Ne haazà is inged he Efrat ne iyan guntaan inged he Betlehem.) \p \v 8 Ne hein naahà ni Israel is dezuwa he anak ni Jose, mid-insà sikandin te, “Hentei heini?” \v 9 Ne midtavak si Jose te, “Iyan en heini, amà, sikan is menge anak ku he imbeǥey kediey te Megbevayà.” Ne migkaǥi si Israel te, “Ipeuvey nu sikandan kayi su wey ku sikandan mepenubtuvazi.” \v 10 Egkezeetan en dutun is menge mata ni Israel su utew en sikandin meǥurang, ne tenged dutun henduen te kenè en sikandin ebpekaahà, umbe impeuvey ni Jose is menge anak din diyà te ki Israel. Ne midhezekan wey migkepkepan sikandan ni Israel. \v 11 Ne migkaǥi si Israel ziyà te ki Jose te, “Kunaan ku zengan ke kenè ku en sikew egkaahà, piru ǥuntaan intuǥut te Megbevayà he kenà iyan ke zà neehè ku, kekenà, elin daan is menge anak nu.” \p \v 12 Ne migkuwa ni Jose is menge anak din he midsekepu ni Israel, ne midlangkeb sikandin he iyan kedtahud din te amey zin. \v 13 Ne zutun impeuvey en maan ni Jose is menge anak din diyà te apù dan su wey mepenubtuvazi sikandan. Ne ziyà si Efraim te egkekewanan ni Jose, ne si Manase ziyà te egkeǥivang ni Jose. \v 14 Ne si Israel, impedlambid din is menge velad din ne ingkawè din is kewanan he velad din ne indampè din te purù ni Efraim minsan pa te iyan si Efraim hazi. Ne is givang he velad din indampè din diyà te purù ni Manase he iyan sikan is kakey. \v 15 Ne zutun mibpenubtuvazan din sikandan ke sikandin te, \q1 “Berakat he ebpenubtuvazan heini he menge vatà te Megbevayà he ed-ezapen te menge kepuun ku he si Abraham wey si Isaac, kes Megbevayà he mid-elima kedì te tivuuk he untung ku taman en guntaan. \q1 \v 16 Ne verakat he tuvazi zaan sikandan duen te velinsuǥuen he midlibri kedì te langun he menge kezeetan. \q1 Berakat he kenà a melipati wey is menge kepuun ku he si Abraham wey si Isaac. \q1 Berakat he mebmahabet utew is menge kevuwazan dan dini te kelibutan.” \p \v 17 Ne hein naahà ni Jose he indampè te amey zin is kewanan he velad din diyà te purù ni Efraim, wazè din haazà mesuati umbe migewezan din is kewanan he velad te amey zin su wey iyan din mezampà is purù ni Manase. \v 18 Migkaǥi si Jose te, “Amà, kenà haazà hustu. Su iyan heini kakey; kinahanglan he iyan nu sikandin edempaan te kewanan.” \v 19 Piru midtavak is amey zin te, “Uya, mama, netuenan ku. Is menge kevuwazan ni Manase egkehimu he egkevantug ded daan he menge etew. Piru egkelewanan sikandin ni Efraim su egkehimu he utew bentuǥan is menge kevuwazan din, ne egkehimu sikandan he mezakel he menge grupu te menge etew.” \v 20 Umbe midhimu zin he lavew si Efraim ki Manase. Ne zutun he andew, mibpenubtuvazan din sikandan he egkaǥi te, “Egemiten te menge Israilihanen is menge ngazan niw te kebpenuvadtuvad. He egkaǥi te, ‘Berakat he tuvazi kew te Megbevayà he iring ki Efraim wey ki Manase.’ ” \p \v 21 Ne zutun migkaǥi si Israel ziyà te ki Jose te, “Meǥaan en is kebpatey ku, iyan, edumahan kew zed te Megbevayà, ne ibpeulì din ded keuzemà is menge kevuwazan tew ziyà te tanà he mid-ubpaan te menge kepuun tew. \v 22 Ne sikew Jose is ebpekepenunud te Shekem kenà is menge suled nu. Heeyan he lugar ne naaǥew ku te kebpekidtebek ku te menge Amorihanen.” \c 49 \s1 Mibpenubtuvazan ni Jacob is menge Anak Din \p \v 1 Ne zutun mid-umew ni Jacob is menge anak din, ne ke sikandin te, “Pen-uvey kew kayi su wey ku sikiyu mekeǥiyi ke hengkey is egkeulaula keniyu keuzemà. \v 2 Sikiyu is menge anak ku, uvey kew wey pemineg kew te menge lalag ku te amey niw. \p \v 3 “Sikew Reuben, is kinekekayan he anak ku, iyan ka nehuna he veǥas te kegkemaama ku. Edhuna is kegkeventuǥa wey kedtehuza kenikew te menge suled nu. \v 4 Piru iring ka te edìdì he wahig, su kenè nu egkeeǥen is kegkeiveg nu. Umbe mibpekidhilavet ka te esawa ku he suluǥuen, kenè ke en maan lavew te zuma. \p \v 5 “Sikiyu Simeon wey Levi, ebpeked-iring kew su egemiten niw is gumaan niw te kebpendaagdaag. \v 6 Kenà a edtampu etawa edtelavuk te menge kevurunan niw su tenged te kegkepauk niw ne ebpenhimetayan niw is menge etew, ne emun meupiya is gehinawa niw ne ebpiangan niw is menge vaka. \v 7 Edrewakan ku sikiyu tenged te kegkepauk niw he utew subra. Ebpedsusuwayen ku is menge kevuwazan niw kayi te Israel. \p \v 8 “Sikew Juda, edeliǥen wey edtehuzen ka te menge suled nu. Ne egkezaag nu is menge kuntada nu. \v 9 Iring ka te nati he erimaung he ebpekaahà te edewiyen din, ne edlikù sikandin diyà te elesè din, ne ziyà sikandin edleku. Ne wazà minsan hentei he ebpekesamuk kandin. \v 10 Pedayun ka he edumala, Juda. Ebpuun te kevuwazan nu is egkehimu he menge sineriǥan. Umbe ebeǥey is menge nasyun te vuhis diyà te kenikew wey ebpevayèbayè dan kenikew. \v 11 Ne utew uuzaran is tanè nu; umbe minsan pa ke idtagkes nu is asnu ziyà te ǥawed he paras he utew merapung, ne kenè din pa egkeamin te edtabtab tenged te kehabet din. Ne minsan pa ke ibpemìpì nu pa is binu ne kenè pa heini egkaamin. \v 12 Umbe te subra he ked-inum nu te vinu, ne ebmeziǥà is mata nu. Ne tenged daan te subra he ked-inum nu te ǥatas, ne ebmeputì is ngipen nu. \p \v 13 “Sikew Zebulun, ed-ubpè ka ziyà te veyvey te zaǥat. Ne is kenikew he lugar ne egkehimu he zungguan te menge untuzà. Ne is kenikew he tanà ne taman diyà te Sidon. \p \v 14 “Sikew Isacar, iring ka te utew mezesen he asnu piru edleku ke zà diyà te ubpeey te menge kerehidu. \v 15 Ed-entusen nu is ked-uripena kenikew minsan pa ke ibpetiang ka te meveǥat wey ebpeǥesen ka he edterebahu, asal meupiya wey uuzaran is lugar he egkeubpaan nu. \p \v 16 “Sikew Dan, ne metazeng he kukuman is ibeǥey nu ziyà te menge sakup nu he sevaha he tribu te menge Israilihanen. \v 17 Egkeiring ka te uled diyà te zalan he ebpemengaǥat te paa te kudà, ne egkeulug is ed-untud dutun.” \p \v 18 Ne migkaǥi si Jacob te, “He \sc Nengazen\sc*, edteǥad a te kedlibri nu.” \v 19 Ne impelaus ni Jacob is egkeǥiyen din, ke sikandin te, \p “Sikew Gad, edsurungen ka te grupu te menge tulisan, piru edel-asen nu sikandan dutun te kebpelaǥuy zan, ne ebelesan nu sikandan. \p \v 20 “Sikew Asher, egkehimu ka he uuzaran. Ebpekeraǥun ka te menge keenen he para te menge dungganen he menge etew. \p \v 21 “Sikew Naftali, iring ka te impelayud he selazeng he utew memekempet is menge nati zin. \p \v 22 “Sikew Jose, iring ka te meseǥila he asnu he ziyà te kilid te serebseb etawa ziyà te kelendiǥan. \v 23 Edumutan ka te menge mememanà. Ne ebpenaan ke zan tenged te kegkeuringer zan, \v 24 piru edsiguduwan nu zaan sikandan ebpenaa. Ne kenà egkeewaan te zesen is beklawan nu, tenged te tavang te Gemhanan he Megbevayè ku he ebantey wey eputà he vatu te Israel. \v 25 Iyan sikandin kes Mekeǥeǥehem he Megbevayà he ed-ezapen te menge kepuun nu he edtavang wey ebpenuvadtuvad kenikew. Ebeǥayan ke zin te uzan wey wahig diyà te serebseb. Ebeǥayan ke zin daan te mezakel he menge anak wey menge uyaǥen. \v 26 Guntaan, utew pa mezakel is menge ibpenuvadtuvad ku; lavew pa te meupiya he menge vuvungan he utew uuzaran. Berakat he mezawat nu heini he menge penuvadtuvad, Jose–iyan ka lavew te menge suled nu. \p \v 27 “Sikew Benjamin, iring ka te zumezaas he asu, he maandew wey mezukilem is kebpenhimatey zin wey kegkaan.” \p \v 28 Iyan heini sikan is 12 he anak ni Jacob he menge tribu te Israel. Ne iyan haazà menge petizaan ni Jacob te kada sevaha kandan. \p \v 29 Ne zutun duen intelaan ni Jacob diyà te menge anak din, ke sikandin te, “Meǥaan e en ebpekaamur te menge kepuun ku he nemematey en. Ne emun egkehitavù en heini, ne ziyà a keniyu ileveng te surung duma te menge kepuun ku he ziyà te vevesukà ni Efron he Hitihanen. \v 30 Haazà he vevesukà ne ziyà te Macpela, he ebpekesinaru te inged he Mamre, he sakup te Canaan. Mibpemasa ni Abraham haazà is bevesukà diyà te ki Efron he Hitihanen su wey zuen penlevengè din. \v 31 Diyà ileveng si Abraham wey is esawa zin he si Sara, ne ziyà daan ileveng is amey ku he si Isaac wey is iney ku he si Rebeka, ne ziyè ku zaan ileveng si Lea. \v 32 Iyan haazà sikan is surung wey vevesukà he mibpemasa zengan diyà te menge Hitihanen.” \p \v 33 Ne hein nepasad ni Jacob is menge idtelaan din te menge anak din, mid-ayun sikandin medhizeǥà diyà te hizeǥaan ne minatey sikandin. Ne nekaamur sikandin te menge kepuun din he nemematey en. \c 50 \p \v 1 Ne zutun midlingketawan ni Jose is amey zin ne midsineǥawan din wey midhezekan din. \v 2 Ne midsuǥù din dutun is menge perebelsamar he belsemara zan is lawa te amey zin. Umbe mibelsamar zan dutun is lawa ni Jacob. \v 3 Ne 40 he andew is keluǥayad te kebelsemara zan su iyan haazà hustu he keluǥayad te kebelsemar te minatey. Ne 70 he andew is kedlalew te menge Ehiptohanen tenged ki Jacob. \p \v 4 Ne hein netapus haazà is timpu te kedlalew zan, midlelaǥan ni Jose is menge upisyal te hadì te Ehipto, ke sikandin te, “Emun egkehimu ne lelaǥi niw is hadì \v 5 he tuǥuti e zin te kedleveng te amey ku ziyà te Canaan. Su zuen intelaan kediey te amey ku, ne impepenangdù e zin he ke sikandin te, ‘Emun ebpatey a kinahanglan he ziyà a kenikew ileveng te penlevengà he zaan he mid-andam ku ziyà te tanà he Canaan.’ Ne emun egkepasad is kedlevenga kandin, ne edlikù e zed dini.” \v 6 Ne hein netuenan duen te hadì, ne midtavak sikandin te, “Tumana nu is impenangdù nu ziyà te amey nu. Ne ǥenat kad ne ileveng nu en sikandin.” \p \v 7 Ne zutun migenat si Jose, ne miduma kandin is mezakel he menge upisyal te hadì te Ehipto, wey is menge lavew he menge sineriǥan din wey is langun he menge ebmeǥurangen te tivuuk he tanà te Ehipto. \v 8 Ne miduma zaan is langun he menge sakup ni Jose, is menge suled din wey is menge sakup te amey zin. Ne iyan dà nesamà diyà te Goshen is menge anak dan wey is menge uyaǥen dan. \v 9 Duen daan mibpemen-untud te kudà wey kerwahi he mibpemenduma, ne utew zan mezakel is midhendiyà. \p \v 10 Ne hein nekeuma sikandan diyà te ǥunasà diyà te Atad he uvey te Wahig he Jordan, ne midlalew sikandan para ki Jacob, ne utew subra is kedlelendag dan. Ne midlalew si Jose seled te pitu he andew. \v 11 Ne is menge tig-Canaan he meǥinged dutun, hein neehè dan is ebpemenlelendag dutun te gunasà diyà te Atad, ne migkaǥi zan te, “Utew neseeng is menge Ehiptohanen.” Ne tenged dutun haazà is inged he uvey te Wahig he Jordan ne migngezanan te Abel Mizraim, he ke và dà egkeǥiya, midlelendaǥan te menge Ehiptohanen. \p \v 12 Midtuman te menge anak ni Jacob is intelaan din kandan. \v 13 Ne mid-uwit dan is lawa zin diyà te Canaan ne inleveng dan diyà te surung he ziyà te vevesukà te Macpela, diyà te edsilaan te Mamre. Heini he vevesukà mibpemasa ni Abraham diyà te ki Efron he Hitihanen, su ebeelan din he penlevengà. \v 14 Ne si Jose, hein nepasad en haazà is kedlevenga te amey zin, mid-ulì sikandin diyà te Ehipto zuma te menge suled din wey is langun he menge etew he miduma kandin te kedleveng te amey zin. \p \v 15 Ne haazà is menge suled ni Jose, dutun te minatey en is amey zan, pesikaǥi zan te, “Kela ke ebelesan kiw en ni Jose tenged te mezaat he mid-ulaula tew zengan kandin.” \v 16 Ne tenged dutun duen surat he impeuwit dan diyà te ki Jose he edhenduen te, “Is amey tew, te wazè pa sikandin mebpatey intelaan din kenami \v 17 he megkaǥi key ziyan te kenikew te egkeǥiyen din kenikew he iyan is: ‘Edhengyuan ku sikew, mama, he peseyluwa nu is salà wey mezaat he mid-ulaula kenikew te menge kakey nu su mibpesipelahan ke zan,’ ke sikandin. Ne sikami zaan is menge suluǥuen te Megbevayà te amey tew, edhengyuan dey sikew he peseyluwa nu is salè dey kenikew.” Ne hein nekeuma heini is surat diyà te ki Jose, mibpenluluhaan sikandin su nerurunù. \p \v 18 Ne zutun nemekeuma is menge suled din ne midlangkeb dan diyà te etuvangan din. Ke sikandan te, “Menge uripen key en kenikew.” \p \v 19 Piru midtavak si Jose ziyà te kandan te, “Kenè kew mahandek. Kenè ku sikiyu ebelesan su kenà egkehimu he iyan a ed-ilis te Megbevayà! \v 20 Su minsan pa te mezaat is tuyù niw kediey, mibpengelinteuwan te Megbevayà he meupiya is pangkus din. Su impelavew e zin su wey kiw is mezakel melibri ne kenà meumes. \v 21 Umbe kenè kew mahandek su ed-elimahan ku sikiyu wey is menge anak niw.” Iyan heini menge lalag din kandan he menayù su wey mekesarig dan kandin. \p \v 22 Ne si Jose wey is langun he menge sakup wey kevuwazan te amey zin, diyè dan med-ubpà te Ehipto. Is keluǥayad te untung ni Jose 110 he tuig. \v 23 Neseutan pa sikandin te menge apù din te veul he menge kevuwazan ni Efraim. Ne neseutan pa zaan sikandin te menge apù din he menge anak ni Makir he anak ni Manase. \p \v 24 Duen timpu he migkaǥi si Jose ziyà te menge suled din te, “Meǥaan en is kebpatey ku, piru kenà egkehimu he kenè kew en edtevangan te Megbevayà. Ne ibpaawè kew zin ded kayi he tanà, ne ibpeulì kew zin diyà te tanà he impesarig din te menge kepuun tew he si Abraham, si Isaac, wey si Jacob.” \v 25 Ne zutun, impepenangdù ni Jose is menge Israilihanen. Ke sikandin te, “Ipenangdù niw he emun ibpeawè kew en te Megbevayà kayi he lugar ne uwita niw is menge tulan ku.” \p \v 26 Ne hein 110 en is penuiǥen ni Jose ne minatey sikandin. Mibelsamar zan is lawa zin ne insavuk dan diyà te lungun diyà te Ehipto.