\id ECC - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h Is Megwewali \toc1 Is Megwewali \toc2 Megwewali \toc3 Meg \mt1 Is Megwewali \c 1 \s1 Wazà Pulus te Minsan Hengkey \p \v 1 Iyan heini menge lalag te megwewali\f + \fr 1:1 \ft megwewali: etawa, menunudlù; etawa, uluwanen he etew.\f* he anak ni Hadì David, he hadì diyà te Jerusalem: \p \v 2 Wazà pulus te minsan hengkey. Wazà iyan menge pulus te langun! \v 3 Hengkey is egkekuwa te menge etew ziyà te langun he hineǥuan dan kayi te kelibutan? \v 4 Egkeawà is sevaha he lapis te kevuwazan ne egkepuliyan en maan te sevaha, piru is kelibutan kenà egkahalin. \v 5 Edsilà is andew, ne edsanlep; ne edlikù-likù dutun te mibpuunan din. \v 6 Edsamber is keramag pehendiyà te zivavà wey zizaya; ne edlibut-libut dà heini wey edlikù-likù. \v 7 Is menge wahig edtudà pehendiyà te zaǥat, ne kenà heini egkepenù. Ne haazà is wahig ne ebpekelikù gihapun diyà te mibpuunan din, ne ed-uman en maan edtudà pehendiyà te zaǥat. \v 8 Mekeveveley he ed-is-isipen is minsan hengkey! Minsan utew en mahabet is neehè ta ne egkesuat ki pa he ed-uman ed-ahà. Ne minsan utew en mahabet is nezineg ta ne egkesuat ki pa he ed-uman ebpemineg. \v 9 Is nengehitavù en ne egkeuman gihapun egkengehitavù. Is egkengehitavù guntaan ne nengehitavù en dengan. Umbe wazà beǥu he nengehitavù kayi te kelibutan. \v 10 Kayi te kelibutan wazà egkekaǥi ta he veǥu su is egkeǥiyen ta he veǥu ne zengan dà heeyan. \v 11 Kenè te en egketenuzan is mengehitavù te nehuna he menge timpu. Ne is huziyan he menge lapis te menge kevuwazan, ne kenè dan en daan egketenuzan keuzemà is mibpemeelan tew ǥuntaan. \s1 Is Kenà Kebpulus te Ketau \p \v 12 Siak is megwewali ne hadì a te Israel, ne ziyà a ed-ubpà te Jerusalem. \v 13 Mibpurungan ku istudyuwi is mehitenged te kedsavut, ne pinaaǥi te ketau ku, mibpurungan ku susiya is minsan hengkey he egkengeulaula kayi te kelibutan. Ne zutun, netuenan ku he utew merasey is ibanglis te Megbevayà te menusiyà. \v 14 Neehè ku is langun he ebpen-ul-ulahan kayi te kelibutan, ne wazè din menge pulus; iring dà te edal-as a te keramag. \v 15 Ke hengkey is sayep ne kenè en egkevelvelewanan. Ne is wazà meengkà ne kenè en egkehimu he ed-engkaan. \p \v 16 Ne neisip ku is, “Edhuna a he metau te nehuna kedì he menge hadì he nemendumala te Jerusalem. Lavew is ketau ku wey keuluwanen ku te minsan hentei kandan.” \v 17 Nenigudu a wey ku metueni is mibizahayan te ketau wey ketutulebungi. Ne ǥuntaan neisip-isip ku he wazà daan kayi pulus; iring dà te edal-as a te keramag. \v 18 Su is ked-iseg te ketau ku, ne iyan daan ked-iseg te seeng ku. \c 2 \s1 Is Kenà Kebpulus te Kedlipeylipey \p \v 1 Guntaan egezaman ku is kedlipeylipey para metueni ku ke hengkey is meupiya he kebpengungubpaan. Ne nesusi ku he wazà daan dutun pulus. \v 2 Su is ked-engit wey kedlipeylipey tinulebung dà ne wazè din pulus. \v 3 Migezaman ku he edlipeylipey a pinaaǥi te vinu. Ne minsan uluwanen a, migezam a medtinulebung. Neisip ku he kela ke iyan heini kineupiyahan he ereg he ebeelan te etew kayi te mevavà he kebpengungubpaan din kayi te kelibutan. \v 4 Mibaal a te zezekelà he menge vutang: midtukud a te menge valey ku ne mibpemula a te menge paras. \v 5 Mibpevaal a zaan te menge pemuleey he mibpepemulaan ku te langun he kelasi te menge prutas. \v 6 Mibaal a zaan te menge risirbuwir para metiǥum ku is wahig su wey ku mepetudai is mahabet he menge kayu ku. \v 7 Nemasa a te menge uripen menge maama wey menge vahi, ne is duma ne ziyè en mengeetew te valey ku. Ne iyan a utew mahabet is menge uyaǥen te langun he nekeubpà diyà te Jerusalem. \v 8 Ne midtiǥum a zaan te zekelà he selapì, bulawan, wey zuma he menge ketiǥeyunan he ebpuun te menge hadì wey ziyè te menge lugar he nesakup ku. Mezakel is memetau he menge perekanta ku, he menge maama wey menge vahi, ne zuen ku mahabet he menge esawa. Naangken ku is minsan hengkey he egkesuatan te etew! \v 9 Iyan a pinekesepian te langun he etew he nekeubpà diyà te Jerusalem, ne wazà maawà is keuluwanen ku. \v 10 Migkuwa ku is minsan hengkey he egkesuatan ku. Mibeelan ku is minsan hengkey he ebpekelipey kedì. Ne utew ku ingkelipey is langun he menge vaal ku, ne iyan heini vales te menge kedhaǥù ku. \v 11 Piru hein mibpurungan ku is-isipa is langun kayi te mibeelan ku, iyan neuma te isip ku is wazà pulus kayi te langun. Iring dà te edal-as a te keramag. Wazà iyan pulus te kedhaǥù kayi te kelibutan. \v 12 Hengkey pa is egkehimu te ebpekesunud he menge hadì? Hengkey pa kekenà, iyan ded kes neveelan en duen te nehuna kandan. \p Migezaman ku te edhindeg is ketau wey ketutulebungi. \v 13 “Meupiya is ketau kenè te ketutulebungi, su iring ded heini te kerayag su zeyzey heini te kerusireman.” \v 14 Su is uluwanen he etew egketuenan din ke hendei sikandin ebpekepevayà, iyan is tulebung mulà ne kenà. Iyan, netuenan ku he ebpeked-iring is egkepegkusan dan te dezuwa su ebpatey zan pudu. \v 15 Umbe, nekekaǥi a ziyà te ǥehinawa ku te, “Ke hengkey is egkeula-ula te tulebung iyan daan egkeulaula kedì. Umbe hengkey is egkekuwa ku he keupiyaanan kayi te ketau ku? Wazà iyan kayi pulus! \v 16 Su ebpatey pudu is uluwanen he etew wey is tulebung, ne te huziyan he menge andew ne pudu sikandan egkelipati.” \s1 Is Kenà Kebpulus te Terebahu \p \v 17 Umbe, wazà mekepenunuat kedì is kebpengungubpaan ku, su is menge vuluhaten kayi te kelibutan ne iyan nekeuwit kedì diyà te kemereǥenan. Heini is langun wazè din pulus; henduen e zà te edal-as te keramag. \v 18 Nesuǥey a su geina te kinahanglan he igketaǥak ku ziyà te zuma is rimeǥas te menge kedhaǥù ku. \v 19 Ne wazà ku en metueni ke metau ve wey ke tulebung is ebpekepangevilin. Piru iyan dan en ebpekevayàbayà te minsan hengkey he egkekuwa ku pinaaǥi te ketau ku wey kedhaǥù ku. Wazè kayi pulus. \v 20 Umbe, nesuǥey-a te langun he midheǥuan ku kayi te kelibutan. \v 21 Minsan pa ke edhaǥù ka duma is keuluwanen wey abilidad, igketaǥak nu zà is langun he midheǥuan nu ziyà te menge etew he wazà iyan medhaǥù kayi. Wazà kayi pulus, ne utew heini mezaat. \v 22 Hengkey is egkekuwa te etew te kedhaǥù din wey kebpeningkamut din kayi te kelibutan? \v 23 Dutun te kedterebahu zin egkeseǥazan din is kegkesekiti wey kegkeseeng ne minsan mezukilem ne kenè en ebpekehimeley is isip din. Utew heini wazè din pulus. \p \v 24 Umbe, is utew meupiya he ed-ul-ulahan te etew iyan is kegkaan wey ked-inum, kedlipeylipey zuen te hineǥuan din. Ne neisip ku he minsan heini ebpuun diyà te Megbevayà. \v 25 Su ebmenmenuwen ta he mekekaan ki wey mekelipeylipey te hineǥuan ta emun kenà heini ibeǥey te Megbevayà? \v 26 Megbevayà is ebeǥey te ketau, keuluwanen wey kelipey zutun te menge etew he ebpekepenunuat kandin. Iyan, is menge mekesesalà mibpengelinteuwan din he mebpenigudu sikandan te kedtiǥum te menge azen su is egkengetiǥum dan ne ibeǥey zin diyà te menge etew he nekepenunuat kandin. Is kedhaǥù te menge mekesesalà wazè din pulus; henduen dà te edal-as sikandan te keramag. \c 3 \s1 Is Timpu te Minsan Hengkey \p \v 1 Duen netail he timpu te kada vuluhaten kayi te kelibutan: \q1 \v 2 Duen timpu te kegkeetew wey timpu zaan te kebpatey, \q1 duen timpu te kebpemula wey timpu zaan te kedraǥun, \q1 \v 3 duen timpu te kedhimatey wey timpu zaan te kebawì, \q1 duen timpu te kedrundus wey timpu zaan te ked-uman kedtukud, \q1 \v 4 duen timpu te kedsineǥew wey timpu zaan te ked-engit, \q1 duen timpu te kedlalew wey timpu zaan te kedsayew, \q1 \v 5 duen timpu te kebpeyapat te menge vatu wey timpu zaan te kedtiǥum te menge vatu, \q1 duen timpu te kegkepkep wey timpu zaan te kenà kegkepkep, \q1 \v 6 duen timpu te kebpen-ahà wey timpu zaan te kedtazin, \q1 duen timpu te kedtipig wey timpu zaan te kedlaga, \q1 \v 7 duen timpu te kebindas wey timpu zaan te kedapi, \q1 duen timpu te kebpereremek wey timpu zaan te kegkaǥi, \q1 \v 8 duen timpu te kebmahal wey timpu zaan te kedumut, \q1 duen timpu te kedtebek wey timpu zaan te kebpeelukuyà. \p \v 9 Hengkey is egkekuwa te menge etew pinaaǥi te langun he hineǥuan dan? \v 10 Neehè ku is menge vuluhaten he imbeǥey te Megbevayà he igkeipeng te etew. \v 11 Ne heini ne inteǥane en te Megbevayà is egkengehitavù dutun te hustu he timpu. Mibeǥayan ki zin te penganduy he metueni ta is peleebuten, piru kenè ta heini egketegkad is menge mibeelan din puun pa te puunà taman te ketepusan. \v 12 Netuenan ku he is pinekemeupiya he ebeelan te etew te kemulu pa sikandin uuyag ne iyan is kedlipey, is kebaal te meupiya, \v 13 is kegkaan wey ked-inum, wey kedlipey zin te midheǥuan din. Heini he menge vutang ne tuvad te Megbevayà. \v 14 Ne netuenan ku he is mibeelan te Megbevayà ne ebpedayun taman te taman, ne kenè en heini egkevelvelewanan. Mibeelan heini te Megbevayà para medtahud is etew kandin. \v 15 Ne ke hengkey is nehitavù guntaan wey is egkehitavù pa te huziyan he timpu nehitavù en heeyan. Su id-ulit-ulit dà te Megbevayà is menge nehitavù. \p \v 16 Neehè ku he kayi te kelibutan he kelelalung is ebpedayun, ne kenà iyan is hustu he kukuman wey ketazeng. \v 17 Ne nekekaǥi a ziyà te ǥehinawa ku te, “Edhukuman te Megbevayà is metazeng wey menge lalung he menge etew, su zuen intail zin he timpu te uman sevaha he vuluhaten. \v 18 Migezaman te Megbevayà is menge etew para ikepaahà kandan he iring dà sikandan te menge langgam. \v 19 Is etew wey langgam ne neked-iring dà is egkepengkusan dan; pudu sikandan ebpatey. Neked-iiring sikandan he egeǥehinawa, umbe wazà mibizahaayan te etew wey langgam. Tutuu iyan he is langun wazè din pulus. \v 20 Neked-iiring is egkepengkusan te langun he egeǥehinawa he linimbag. Sikandan pudu ne ziyà ebpuun te tanà, ne ziyè ded te tanà sikandan edlikù. \v 21 Wazà nesayud ke is gimukud te etew ebpehendiyè be te zivavew wey is gimukud te langgam ne ebpehendiyà be te zizalem te tanà?” \v 22 Ne tenged kayi, neehè ku he wazè en duma pa he meupiya para te etew, kekenà, iyan dà is kedlipey pinaaǥi te hineǥuan din, su para heini kandin. Su wazà ebpekepenudtul te etew ke hengkey is egkeulaula ke ebpatey en sikandin. \c 4 \p \v 1 Ne neehè ku is menge kebpenlupig kayi te kelibutan. Neehè ku is menge luhà te menge edèdaaǥen, ne wazà ebpekelangan wey edlig-en kandan. Dekelà is gehem te menge edaagdaag kandan. \v 2 Umbe, nekekaǥi a te zeyzey pa sikan is menge nemematey en kenà is menge uuyag. \v 3 Ne iyan edhuna utew he zeyzey sikan is wazè en ipen-anak, su wazè en sikandan mekaahà te langun he menge mezaat he menge vaal kayi te kelibutan. \p \v 4 Neehè ku he is etew ebpenigudu wey ebeelan din is taman te egkehimu zin su egkesina sikandin te zuma zin. Wazà daan kayi pulus; henduen dà te edal-as ka te keramag. \p \v 5 Is tulebung he etew ebpepepeǥul, ne pinaaǥi kayi ne midezeetan din is keugelingen din. \v 6 Meupiya pa ke zeisey zà is keenen ta he melinawen ki, kenà ke zekelà is keenen ta he utew ta ingkeveley is kedleǥuza kayi, su wazà kayi pulus. Henduen dà te edal-as ka te keramag. \p \v 7 Duen pa neehè ku kayi te kelibutan he wazè din pulus: \v 8 Duen sevaha he etew he sebsevaha zin; wazè din anak wey suled. Piru edsigudu en sikandin edhaǥù su kenà sikandin kuntintu te netiǥeyunan din. Kesikandin diyà te gehinawa zin te, “Kenà ad ebpekelipeylipey tenged te subra he kebpenigudu ku kedhaǥù.” Piru wazà ku egketeǥakan te hineǥuan ku. Wazà kayi pulus! Mekeseseeng heini he kelasi te ked-ubpà! \p \v 9 Meupiya ke zuen nu zuma kenè ke sebsevaha nu, su is ikeupiya ke zuen nu zuma ne iyan heini: \v 10 emun edlised ka, ne egketevangan ka te zuma nu. Piru mekehizuhizu ka ke edlised ka he wazà ebpeketavang kenikew. \v 11 Emun meǥenew, ebpehulizè kew zutun te zuma nu ne ebpeked-initè kew. Piru kenà heeyan egkehitavù emun sebsevaha nu. \v 12 Melemu ka egkezaag emun sebsevaha nu, piru emun duen nu zuma, ne mereǥen kew he edaaǥen. Iring ded heini te pisì he emun tetelu he luvid ne mereǥen he ebidtawen. \p \v 13 Meupiya pa is betan-en he pubri piru metau kenà is meǥurang he hadì he tulebung, he kenà egkesuat he edsembaǥan. \v 14 Ne haazà is betan-en egkehimu he egkahadì sikandin minsan nepirisu sikandin, ne haazà is hadì egkehimu he egkepubri sikandin minsan pa te neetew sikandin he ebpuun diyà te lavew he pemilya. \v 15 Piru netuenan ku he minsan mahabet is menge etew kayi te kelibutan he edsunud te paaǥi te kedumala zuen te vetan-en he nekeilis te hadì, \v 16 ne kenè egkevilang is menge etew he edumelahan din, ne egkehimu ǥihapun he kenà sikandin ebpekepenunuat te huziyan he menge lapis te kevuwazan. Ne wazà daan kayi pulus; henduen dà te edal-as ka te keramag. \c 5 \s1 Kenè Nu Degdeǥusuwi is Kebpenaad Nu te Megbevayà \p \v 1 Kinahanglan he ebpekeventayan nu is ed-ul-ulahan nu ke edhendiyè ka te valey te Megbevayà. Meupiya pa ke egkezumahan te kebmetinumanen is ked-uvey nu zutun, kenà te ebpemuhat ke zà te iring te kebpemuhat te menge tulebung he wazà mesayud he sayep is baal zan. \v 2 Kenè nu zegdeǥusuwi is egkeǥiyen nu. Kinahanglan he ebpurung ka ed-isip-isip ne human ka ebpenaad diyà te Megbevayà. Tentenuzi nu he ziyà te langit is Megbevayà ne sikew kayi ke zà te tanà, umbe kenè ka mebpetakè dà megkaǥi. \v 3 Su iring te melemu ke zà ebpeketeǥeinep emun egketulung ka egkeseeng, ne melemu ke zà daan ebpekekaǥi te tinulebung emun ebpetakè ka egkaǥi. \v 4 Emun duen ibpenaad nu ziyà te Megbevayà, ne kenè nu pekeuǥeta is kedtumana nu zutun. Tumana nu is penaad nu kandin su kenè din igkesuat is menge tulebung he wazà medtuman te menge penaad dan. \v 5 Meupiya pa nasì ke kenè ke en edsaad emun kenè nu edtumanen is saad nu. \v 6 Kenè ka mebaal te salà pinaaǥi te kegkaǥi nu, emun ebpekekaǥi ka te sayep ne kenè ka megkaǥi te wazè nu haazà tivevaa, su igkepauk te Megbevayà ke egkeǥiyen nu haazà ne edèdeetan din is hineǥuan nu. \v 7 Is subra he kebpeneǥeinep wey kegkaǥi ne wazè din pulus. Umbe tehuza nu is Megbevayà. \s1 Wazà Pulus te Ketiǥeyunan \p \v 8 Kenè ka meinuinu emun egkeehè nu ziyà te inged niw he edèdaaǥen is menge pubri, ne kenà ibeǥey kandan is hustu he kukuman wey kenà ebeliyen is ketenged dan. Su haazà is upisyal he edlupiglupig kandan edlevanan te upisyal he lavew kandin, ne heini is dezuwa edlevanan te upisyal he lavew pa kandan. \v 9 Ne ke ebpekevintahà is menge upisyal ne lavew pa he ebpekevintahà is hadì kayi te tanà. \p \v 10 Is minsan hentei he mahal ziyà te gehinawa zin is selapì wey is duma pa he ketiǥeyunan ne kenè din haazà igkekuntintu. Ne wazà daan kayi pulus. \v 11 Emun egkeumanan is ketiǥeyunan ta, ne egkeumanan daan is egastu zutun, ne kenè ta haazà egkepehimulusan. \v 12 Is terebahanti zà ne meupiya is kedlipezeng din deisey se zekelà is keuyaǥan din, piru is sepian mulà ne kenà meupiya is kedlipezeng din minsan dekelà is ketiǥeyunan din. \p \v 13 Duen pa neehè ku kayi te kelibutan he kenà meupiya: Is ketiǥeyunan te sevaha he etew egkehimu he ebpekezezaat kandin \v 14 etawa egkahanew heini pinaaǥi te kenà meupiya he paaǥi te kebpetiǥeyuna zuen, ne wazè en egkesamà para te menge anak din. \v 15 Neetew kiw he wazè din uwiten, ne ebpatey kiw zaan he wazè din uwiten. Wazè tew en egkevulug egkeuwit duen te menge hineǥuan tew. \v 16 Ne kenà heini meupiya! Ebpatey ki he wazè din egkeuwit iring te kegkeetew ta. Hengkey is egkekuwa ta pinaaǥi te kedhaǥù ta he wazè man kayi pulus? \v 17 Kayi te ked-ubpè ta ne mahabet he menge timpu he zutun edlised ki, egkeseeng ki, egkezeruwan ki, wey egkepauk ki. \p \v 18 Umbe, netaǥù kayi te isip ku he is meupiya he ed-ul-ulahan te etew seled kayi te mevavà he untung he imbeǥey kandin te Megbevayà iyan is kegkaan, ked-inum, wey kedlipeylipey pinaaǥi te hineǥuan din kayi te kelibutan, su para man heini kandin. \v 19 Mibeǥayan te Megbevayà is etew te azen wey zuma pe he menge ketiǥeyunan, ne midtuǥutan din te kebpehimulus kayi, su para mezawat te etew is para kandin ne igkelipey zin is hineǥuan din. Imbeǥey heini kandin te Megbevayà. \v 20 Is kelipey, imbeǥey te Megbevayà su para kenè utew meseǥipà te etew is kedseengseeng tenged te kevavè dà te untung din. \c 6 \p \v 1 Duen pa neehè ku kayi te kelibutan he kenà meupiya he igkeveǥati te etew: \v 2 Duen menge etew he mibeǥayan te Megbevayà te langun he egkesuatan dan he mekuwa zan: dengeg, azen wey zuma pa he ketiǥeyunan. Piru wazè din sikandan tuǥuti he ebpekepehimulus dutun, kekenà, iyan is duma he etew. Wazà kayi pulus, ne kenà heini meupiya. \v 3 Egkehimu he mahabet is anak te sevaha he etew wey meluǥayad is untung din, piru minsan meluǥayad is untung din ke wazè din kelipey zuen te meupiya he menge vutang he nezawat din wey kenà sikandin igkeleveng ke ebpatey, ne meupiya pa is batà he neranran kenà sikandin. \v 4 Minsan wazà pulus te kegkeetew te vatà, ne minsan midhendiyà sikandin te lugar te menge minatey he zutun kenè en sikandin egketenuzan, \v 5 wey minsan kenè en sikandin ebpekaahà te kereyag te andew wey minsan wazè din en hanew mehitenged te untung, duen din mulà kelinew kenà duen te etew \v 6 he wazè din kelipey zuen te meupiya he menge vutang he nezawat din. Uya, minsan utew pa melugayad is untung dutun he etew. Kenè be neked-iring dà he lugar is egkepeveyaan te langun he etew? \p \v 7 Is etew edhaǥù su para zuen din egkekaan, piru kenà gihapun sikandin egkekuntintu. \v 8 Hengkey is ibpekevintahà te etew he uluwanen te etew he tulebung? Hengkey is keupiyaanan he egkekuwa te pubri he etew emun metau sikandin te paaǥi te kebpengungubpaan? \v 9 Wazà kayi pulus; henduen dà te edal-as ka te keramag. Umbe meupiya pa ke egkekuntintu ke en ke hengkey is naazen nu, ne kenè ke en medtulung mebpenganduy te zuma pa. \p \v 10 Dengdengani zà is kegketueni te Megbevayà te langun, ne netuenan din en ke hengkey is egkehitavù kenitew. Umbe kenè tew egkevarew is imbanglis kenitew te Megbevayà, su mezesen pa sikandin kenà kenitew. \v 11 Emun edtulung ki ebpemarew ne ebpekeuman dà heini te nengekaǥi ta he wazè din pulus, ne kenà heini ebpekeveǥey kenita te keupiyaanan. \v 12 Wazà nesayud ke hengkey is meupiya para kenita te etew seled kayi te mevavà wey wazè din pulus he ked-ubpè ta he iring dà te alung su edlavey zà. Wazà ebpekepenudtul kenita ke hengkey is egkeulaula kayi te kelibutan emun ebpatey ki en. \c 7 \s1 Menge Sambag \p \v 1 Meupiya pa is meupiya he zengeg kenà te mahalen he pehemut, ne iring din ded daan meupiya pa is andew te kebpatey ta kenà te andew te ked-enaka kenita. \p \v 2 Meupiya pa is kedhendiyà te mibpetayan kenà te kedhendiyà te keemuran he zuen gastu, su kemetayen man is egkepengkusan te langun. Ne kinahanglan he edtentunuzan heini te menge uuyag pa. \p \v 3 Meupiya pa is kegkeseeng kenà te kegkelipey su is kegkeseeng ebpeketulid kenita. \p \v 4 Is metau he etew layun din ed-isipa is mehitenged te kemetayen, piru is tulebung he etew iyan din layun ed-isipa is kedlipeylipey. \p \v 5 Meupiya pa ke edsewayen ki te metau he etew kenà te edeliǥen ki te tulebung he etew. \p \v 6 Is engit te tulebung he etew ne iring te menge zuǥi he ebpenleleǥetì diyà te hapuy. Wazà kayi pulus. \p \v 7 Is metau he etew egkehimu he tulebung emun ebpenlimbung sikandin wey mekeselapì. Su emun ebpesipsip ka ne paaǥi heeyan te kedezeeti nu te ked-etew nu. \p \v 8 Meupiya pa is kedhimasad kenà te kebpuunà. Meupiya pa is kebmepelevayen kenà te kebpelavew. \p \v 9 Kenè ka melemu he mepauk, su is kegkepauk ne iyan neleyaman he ed-ul-ulahan te menge tulebung he etew. \p \v 10 Kenè ka insà te, “Maan is meupiya is nehuna he timpu kenà te ǥuntaan?” Su kenà heeyan hustu he insà. \p \v 11 Meupiya is ketau, iring heini keupiya te menge vutang he egkepengevilin ta. Ebpeketavang heini kenita kayi te ked-ubpè ta kayi te kelibutan, \v 12 wey eputè ta heini iring te selapì. Umbe utew ebpeketavang is keuluwanen; ebpeketavang heini wey ki luǥeyazi te untung. \p \v 13 Isipa nu ke hengkey is mibeelan te Megbevayà. Hentei is ebpeketulid te mibulegkù te Megbevayà? \p \v 14 Medlipey ka emun meupiya is kebpekesavuk nu. Piru emun edlised ka, tentenuzi nu he iyan is Megbevayà mibeǥey te meupiya he kebpekesavuk wey te kelised. Umbe kenè ta egketuenan ke hengkey is huziyan he egkehitavù. \p \v 15 Kayi te untung ku he wazè din pulus, neehè ku is langun: is menge metazeng ne nemematey zutun te metazeng he kebpengungubpaan wey is menge mezaat ne ebpengungubpaan te meluǥayad dutun te mezaat he kebpengungubpaan dan. \p \v 16 Kenè nu pesubrahi is ked-isipa nu te keugelingen nu he metazeng ka etawa metau ka. Su paaǥi heini te kedezeeti nu te keugelingen nu. \v 17 Kenè nu zaan pesubrahi is kegkezaat nu, wey kenè ka medtinulebung. Su emun ebeelan nu heini egkepenggevuan is umur nu. \v 18 Kenè nu haazà pesubrahi; kinahanglan he ziyè ke zà te liwezaan, su kenà ebpesubra is etew he edtahud te Megbevayà. \p \v 19 Dekelà is egkehimu pinaaǥi te ketau te sevaha he etew kenà te egkehimu te sepulù he pengulu te inged. \p \v 20 Wazà etew kayi te kelibutan he layun dà metazeng is menge vaal zin wey kenà egkesayep. \p \v 21 Kenè nu siǥipaa is langun he egkeǥiyen te etew, su kela ke mezineg nu he ed-rewakan ka te suluǥuen nu. \v 22 Su netuenan nu he sikew mismu layun nu ed-rewaki is duma. \p \v 23 Migezaman ku te edsavut is langun he nengehitavù kayi te kelibutan pinaaǥi te ketau ku. Ed-is-isipen ku he mesavut ku, piru kenè bes haazà. \v 24 Kenè ku egketegkad is nengehitavù; mereǥen heini he edsevuten. Ne wazà ebpekesavut kayi. \v 25 Piru mibpedayun a he ed-istudyu wey edsusi, su wey a mekaangken te ketau wey tavak te menge insè ku, wey para mesavut ku ke maan is tulebung is etew he ebaal te mezaat ne taleng is etew he edtinulebung. \p \v 26 Nesusi ku he is meungangen he vahi ne mepait pa te kemetayen. Is arig din ne iring te litag, wey is menge velad din he igkepkep din kenikew ne iring te kedina. Ebpekelikey kandin is ebpenunuat te Megbevayà, iyan, egkelitag din mulà is mekesesalà. \v 27-28 Siak is megwewali egkaǥi te, “Mibpurungan ku te ed-isip-isip is minsan hengkey te kebpen-ahà te tavak te menge insè ku. Piru wazè ku ǥihapun meturedu is menge tavak kayi. Piru nesusi ku: te 1,000 he menge maama ne zuen dà sevaha kandan he metazeng: ne te 1,000 he menge vahi ne wazà minsan sevaha zà kandan he metazeng. \v 29 Ne lavew te langun, nesusi ku he midlimbag te Megbevayà is etew para medtinazeng piru kezekelan te menge paaǥi te etew ne kenà metazeng.” \c 8 \p \v 1 Wazà ebpekerepeng te uluwanen he etew, he metau he edseysey te menge egkengeulaula. Melipayen is kebuvuked te metau he etew ne kenà ebmerembunut. \s1 Tumana is Suǥù te Hadì \p \v 2 Tumana nu is suǥù te hadì su insaad nu ziyà te Megbevayà he ebeelan nu heini. \v 3 Kenè nu pesegdana is ketengdanan nu ziyà te hadì, ne kenè ka medtampu te menge etew he ebpelanu ebaal te mezaat diyà te hadì, su egkehimu te hadì is minsan hengkey he egkesuatan din. \v 4 Duen gehem te menge suǥù te hadì, ne wazà ebpekesupak kayi. \v 5 Ne kenà egkemenu is minsan hentei he edtuman kayi. Is uluwanen he etew netuenan din ke keenu wey ke ebmenmenuwen is kebeeli te vuluhaten. \v 6 Su is kada vuluhaten ne zuen hustu he timpu wey paaǥi te kebeeli zuen minsan mahabet he menge kelised is egkeetuvang te etew. \p \v 7 Ne ǥeina te wazà etew he netau mehitenged te huziyan he timpu, ne wazà ebpekekaǥi ziyà te minsan hentei ke hengkey is egkehitavù. \v 8 Is keramag kenà egkeeǥen te etew, ne kenà daan egkeeǥan te etew is kemetayen din. Kebpekidtebek heini he kenà egkepeliǥuyan. Ne is kelelalung te etew ne kenà ebpekelibri kandin te kemetayen. \p \v 9 Neehè ku heini langun hein mid-isip-isip ku is mehitenged te minsan hengkey he ebpen-ul-ulahan kayi te kelibutan, iring te emun is sevaha he etew he zuen din gehem te kedezaat te zuma zin he etew. \v 10 Ne neehè ku zaan is menge lalung he inleveng. Heini sikandan layun edseled diyà te segradu he inged he iyan is Jerusalem ne zutun sikandan mebaal te kelelalung. Ne zutun daan sikandan mezeliǥi te menge etew. Wazà kayi pulus. \p \v 11 Emun kenà segugunà edhukumi is etew he ebpekesalà, ne ebpekeisip daan is duma te kebaal te mezaat. \v 12 Minsan utew mezakel is salà te etew, egkehimu ǥihapun he edluǥeyazan sikandin te untung. Tutuu iyan he netuenan ku he meupiya is egkehitavù diyà te etew he edtahud te Megbevayà, \v 13 ne mezaat is egkehitavù diyà te lalung he etew he kenà edtahud te Megbevayà, ne kenà sikandin egkembuwayan, kekenà, egkeiring is untung din te lambung he meǥaan dà egkaawà. \v 14 Piru zuen egkengeulaula kayi te kelibutan he kenè ta egkesavut. Usahay iyan is metazeng ebpekezawat te silut he para pezem te lalung he etew, ne is lalung iyan ebpekezawat te suhul he para pezem te metazeng. Ne iyan egkekaǥi ku is wazà kayi pulus. \p \v 15 Umbe para kediey, iyan meupiya he ed-ul-ulahan te etew is kedlipey kayi te kebpengungubpaan din. Wazà duma he meupiya para kandin kayi te kelibutan, kekenà, iyan is kegkaan, ked-inum wey kedlipey. Pinaaǥi kayi egkeseǥazan din is kelipey zutun te kedterebahu zin seled te tivuuk he untung din he imbeǥey kandin te Megbevayà kayi te kelibutan. \p \v 16 Maandew wey mezukilem kenà a ebpekelipezeng tenged te kebpeninguhè ku he maangken ku is ketau he iyan igkesevuta ku te egkengeulaula kayi te kelibutan. \v 17 Neehè ku is langun he mibpemeelan te Megbevayà kayi te kelibutan, ne wazà etew he ebpekesavut kayi. Minsan sengemenu pa is kebpeninguhà te etew he mesavut din heini, ne kenè din heini egkesavut. Minsan egkaǥi pa is metau he etew he nesavut din en heini, piru iyan tutuu is wazè din heini mesavut. \c 9 \p \v 1 Mibpurungan ku is-isipa haazà is langun he egkengeulaula ne netuenan ku he vineyveyaan te Megbevayà is menge vaal te metazeng wey uluwanen he etew. Piru wazà metueni kayi he etew ke gaǥew ve etawa pauk is egkepaabut din. \v 2 Neked-iring dà is egkepengkusan te minsan hengkey he kelasi te etew–metazeng wey lalung, meupiya wey mezaat, lumpiyu wey meremerik, is ebpemuhat wey kenà ebpemuhat. Neked-iring dà is egkepengkusan te meupiya he etew wey mekesesalà, wey neked-iring dà sikan is nenangdù wey wazà mebpenangdù. \v 3 Iyan heini edhuna he kenà meupiya te langun he egkengeulaula kayi te kelibutan: neked-iring dà is egkepeveyaan te langun. Ne te kemulu pa uuyag is etew ne iyan ebpeketaǥù te isip din is mezaat wey tinulebung; ne te huziyan he timpu ebpatey sikandin iring te zuma. \v 4 Is uuyag he asu meupiya pa kenà te minatey he erimaung, is uuyag he etew ne meupiya pa kenà te minatey he etew. Su is menge uuyag ne zuen din pa egkeperateng, \v 5 ne netuenan din he ebpatey sikandin. Piru is minatey en ne wazè en egketuenan din ne wazè en egkezawat din wey egkelipatan en sikandin. \v 6 Wazè dan en gaǥew, pauk wey kesina. Ne wazè dan en lavet te langun he egkengehitavù kayi te kelibutan. \p \v 7 Megkaan ka wey med-inum ka te vinu he melipayen, su intuǥut heini te Megbevayà. \v 8 Mebivisti ka te mekempet duma is kebpehemut, he ka và dà egkeǥiya layun ka medlipey. \v 9 Ikelipey nu is ked-ubpè nu zuma te esawa nu he mibmahal nu. Is tivuuk he untung nu he wazè din pulus he imbeǥey kenikew te Megbevayà kayi te kelibutan ne ikelipey nu. Su iyan heeyan pulus te kedhaǥù nu kayi te kelibutan. \v 10 Beeli nu is minsan hengkey he ebeelan nu he egkehimu nu, su ziyà te ubpaan te menge minatey, he zutun is egkepengkusan nu, ne wazè en ketau etawa keuluwanen. \p \v 11 Duen pa neehè ku kayi te kelibutan: kenà is langun he mezesen he ebpelelaǥuy he ebpekezaag te lumbà, wey kenà is langun mezesen he ebpekezaag te tebek. Kenà is langun he uluwanen he ebpekaahà te igkeuyag-uyag dan, kenà is langun he uluwanen ne edsepian. Su egkeseǥazan te uman sevaha he etew is imbanglis kandin. \v 12 Ne wazà hanew te etew ke keenu heeyan egkehitavù. Umbe iring is etew te tagbis he nelitag etawa isdà he nepuket; egkebiktima sikandin te mezaat he hitavù he egketik-ew egkeulaula ziyà te kandin. \s1 Is Ketau wey is Ketutulebungi \p \v 13 Neehè ku zaan kayi te kelibutan is sevaha he penenglitan te ketau he utew ku nesuati: \v 14 Duen sevaha he zeisey he inged, ne zeisey zà daan is meǥinged kayi. Ne midlingutan heini te mekeǥeǥehem he hadì duma te menge sundaru zin. Mibaal sikandan te ibpenrudus dan duen te verengbeng, ne midsurung dan haazà is inged. \v 15 Dutun te inged duen etew he pubri piru uluwanen, he iyan pezem ebpekelibri zutun te inged pinaaǥi te ketau zin. Piru wazà nekeseǥipà kandin. \v 16 Ne nekekaǥi a te meupiya pa is ketau kenè te zesen, piru is ketau zuen te pubri he etew ne wazà beǥeyi te keveǥat ne wazà midseǥipà te lalag din. \v 17 Meupiya pa is kebpemineg te menayù he kegkaǥi te uluwanen he etew kenà te kebpemineg te bensaǥen te egalen te menge tulebung. \v 18 Is ketau meupiya pa kenà te menge ǥumaan te tebek. Piru is mekesasalà ebpekezezaat te mahabet he menge keupiyaanan. \c 10 \p \v 1 Is minatey he langew ebpekemahu te pehemut, ne is deisey he tinulebung ebpekezezaat te ketau wey zengeg. \p \v 2 Is uluwanen he etew egkesuat he ebaal te meupiya, piru is tulebung he etew egkesuat he ebaal te mezaat. \v 3 Minsan diyà te hinipenawan te tulebung egketuusan ta he wazè din kedsavut. Ibpeehè din te langun is ketutulebung din. \p \v 4 Emun egkepeukan ka te pengulu kenè nu vey-ani is ketengdanan nu, su emun egkevehew en is pauk din kela ke peseyluwa ke zin minsan dekelà is salà he nehimu nu. \p \v 5 Duen pa sevaha he kenà meupiya he neehè ku kayi te kelibutan, ne ed-ul-ulahan heini te menge pengulu: \v 6 Is menge tulebung ebeǥayan dan te metikang he keǥehem, piru is menge sepian mulà ebeǥayan te mevavà he keǥehem. \v 7 Neehè ku zaan he zuen menge uripen he ebpurung dà ebpemen-untud te kudà ne sikan is dungganen he menge etew ne ebpemenhipanew zà he iring te menge uripen. \p \v 8 Emun ebangbang ka, kela ke meulug ka zuen. Emun edlesag ka ziyà te verengbeng te inged, kela ke keǥata ka te uled. \v 9 Emun edlekat ka te vatu etawa egurey ka te kayu, kela ke mepelii ka, \v 10 Emun mezumpel is wasey nu ne wazè nu heini kemengaa, ne kinahanglan he ebpendesendesen ka is egamit dutun. Meupiya ke uluwanen ka su pinaaǥi kayi ebpekezaag ka. \p \v 11 Emun duen nu ketau para kenà mekekaǥat is uled ne wazà dutun pulus emun nekaǥat ke zin en. \v 12 Is menge ebpengeǥiyen te uluwanen he etew ne ebpekeveǥey kandin te keupiyaanan, piru is menge ebpengeǥiyen te tulebung he etew ne ebpekezezaat kandin. \v 13 Kebpuun din kegkaǥi ne tinulebung en is menge ebpengeǥiyen din, ne emun ebpengkusen din en is menge lalag din ne mezaat en is ebpengeǥiyen din, ne henduen be sikandin te ebuneǥen en. \v 14 Ne kenè en sikandin ed-engked he egkaǥi. \p Wazà netau te edtelinguma, ne wazà ebpekekaǥi ziyà te kenita ke hengkey is egkehitavù emun ebpatey ki en. \p \v 15 Igkeveley te tulebung is terebahu zin, umbe egkeisip din he kenè en sikandin edhendiyà te inged su para kenà meketerebahu. \p \v 16 Mekehizuhizu is nasyun he mid-aǥi te kegkeuripen is hadì duen, ne is menge pengulu kayi ne ebpetakè en ebpengemuran. \v 17 Iyan, utew zeyzey is nasyun he is hadì duen neetew he ebpuun te pemilya he meupiya is dengeg din, ne is menge pengulu zuen id-ehè dan te hustu he timpu is kedlipeylipey zan pinaaǥi te kegkaan wey egkeeǥen dan is suat dan ne kenè dan ebpekepelelangut. \p \v 18 Emun igkepeǥuli te etew is kebpurung ta atep te valey zin, ne edtiǥisan heini ne egkewaǥey. \p \v 19 Is kegkaan wey ked-inum ebpekeveǥey te kelipey ziyà te etew, ne is selapì ebpekeveǥey te langun he egkinehenglanen te etew. \p \v 20 Kenè nu rewaki is hadì minsan pinaaǥi zà te isip nu, wey is sepian minsan meeles dà, su kela ke zuen meketudtul kayi ziyà te kandan. \c 11 \s1 Is Ebeelan te Uluwanen he Etew \p \v 1 Isavuk nu is selapì nu ziyà te petiǥayun ne ebpekegenansya ka te huziyan he timpu. \v 2 Isavuk nu is selapì nu ziyà te nekedseselekawà he petiǥayun, su wazè nu metueni ke hengkey he mezaat he hitavù is egkehitavù kayi te kelibutan. \p \v 3 Emun mekepal is kivel ne ed-uzan, ne ke hendei mepiley is kayu ne kenè heini egkaawà dutun. \p \v 4 Emun timpu zà is ebentayan nu ne kenè ka ebpekepemula ne wazà nu egkeraǥun. \p \v 5 Iring te kenè nu egkesavut ke egkemenumenu is kebpuun te untung te vatà diyà te ǥetek te iney zin, ne kenè nu zaan egkesavut is menge vaal te Megbevayà he iyan mibaal te langun. \p \v 6 Pemula te tivuuk he andew, su kenè nu egketuenan ke meupiya ve is kedtuvù dutun etawa ke iyan dè be haazà is duma. \p \v 7 Meupiya utew ke uuyag ke pa. \v 8 Minsan sengemenu keluǥayad is untung nu, medlipey ka seled te tivuuk he untung nu. Piru tentenuzi nu is menge andew te kerusireman su ebmahabet heini. Kenà egkeseriǥan is egkengehitavù te huziyan he timpu. \p \v 9 Sikew is betan-en, medlipey ka kayi te kebpengungubpaan nu te vetan-en ke pa. Beeli nu is egkesuatan nu te ebaal, piru tentenuzi nu he edhukuman ka te Megbevayà pinaaǥi te langun he menge vaal nu. \v 10 Kenè ka medseengseeng wey kenè nu lisliseza is keugelingen nu. Pemulpulusi nu is kegkevetan-en nu su edlavey zà heini. \c 12 \p \v 1 Tentenuzi nu is Midlimbag kenikew mintras betan-en ke pa, zutun te kenè pa egkeuma is timpu te kelised he zutun ebpekekaǥi ka te, “Wazà a melipey kayi te kebpengungubpaan ku.” \v 2 Tentenuzi nu sikandin te kenè pa ebmerusirem diyà te kenikew is kerayag ta andew, bulan wey menge vituen, wey kenè pa ebmerusirem diyà te kenikew is nekeliǥuy kenikew he henduen be te layun ebmerusirem tenged te ǥapun. \v 3 Egkeuma is andew he zutun ebpengerkeren en is menge vekelawan nu wey ebmeluye en is menge paa nu. Ne kenè en ebpekesepà is menge ngipen nu su pira zà he leǥas, ne is menge mata nu kenè en utew ebpekaahà. \v 4 Is menge telinga nu ne kenè en ebpekepurung ebpekezineg, te minsan keǥurub te ǥelingan wey kegkaǥi te menge tagbis etawa sunata. \v 5 Egkahandek ke en he ebpenekezeg etawa edhipanew ziyà te kersada. Ebmeputì en is menge vulvul nu ne egkaawè en is arig nu. Ne te huziyan he timpu ebpekehendiyè ka te lugar he iyan egkeubpaan nu te wazà pidtemanan, ne mezakel is egkeseeng kenikew ziyà te menge kersada. \p \v 6 Umbe, tentenuzi nu is Megbevayà te wazè ke pa mebpatey, zutun te kenè pa egkevidtew is pelata he kedina wey kenè pa egkaawa is bulawan he teleǥuey, etawa zutun te kenè pa egkevidtew is hiket te tivud he idsekilut diyà te teheb, ne egkerupet haazà is tivud. \v 7 Edlikù ka ziyà te tanà he iyan mibpuunan nu, ne sikan is gehinawa he mibeǥey kenikew te untung ne edlikù diyà te Megbevayà he iyan mibeǥey kayi. \p \v 8 Siak is megwewali egkaǥi te, “Wazà iyan pulus! Wazà iyan pulus kayi te langun!” \s1 Tehuza wey Tumana is Megbevayà \p \v 9 Uluwanen haazà is megwewali ne kenà iyan dà sikandin mibpulus te ketau zin, su impenurù din diyà te menge etew is netuenan din. Mibpurungan din istudyuwi is menge erubasa ne impelastar zin haazà kayi te surat din. \v 10 Midtinguhè din he meǥamit din is hustu he menge lalag, ne hustu wey tutuu is insurat din kayi. \v 11 Is menge lalag te uluwanen he etew iring te medidis he tuked te pereelima te menge uyaǥen he egemiten din te kegiya zuen te ebpen-elimahan din, wey iring daan heini te ransang he ebpurung ed-uteng. Imbeǥey heini te Megbevayà he iyan perevantey kenitew. \p \v 12 Mamà, heini pa is ibpetizaan ku kenikew: Kenà egkepangkus is kedsurat te menge velesahan, ne mekeveveley kenikew is kebpurung ked-istudyu. \p \v 13 Ne ǥuntaan te nevasa nu en heini is langun, ne iyan heini penapus he egkeǥiyen ku kenikew: Tehuza nu is Megbevayà wey tumana nu is menge suǥù din, su iyan heini ketengdanan te kada etew. \v 14 Su edhukuman kiw te Megbevayà pinaaǥi te langun he menge vaal tew, meupiya etawa mezaat, ragkes en is meeles is ked-ul-ulaha tew zuen.