\id 2KI - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h 2 Menge Hadì \toc1 2 Menge Hadì \toc2 2 Hadì \toc3 2Had \mt1 2 Menge Hadì \c 1 \s1 Mid-etuvang ni Elias si Hadì Ahazia \p \v 1 Hein minatey en si Ahab, is nasyun he Moab wazè en mebpezizalem te keǥehem te Israel. \p \v 2 Ne sevaha he andew, neulug si Hadì Ahazia ziyà te rihas-rihas puun diyà te zivavew he endana te turuǥan din diyà te Samaria, ne nepurung sikandin meruuǥi. Tenged dutun duen menge etew he midsuǥù din he ibpehendiyà te simbahan he zutun ed-ezapa si Baal Zebub, he ed-ezapen diyà te Ekron, su wey zan mekeinsa ke egkeulian ded be sikandin. \p \v 3 Piru migkeǥiyan te velinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* si Elias he tig-Tishbe te, “Genat ka ne hingumaa nu sikan is menge etew he midsuǥù duen te hadì te Samaria ne keǥiyi nu te, ‘Maan is edhendiyè kew te ki Baal Zebub, he ed-ezapen diyà te Ekron? Wazè be Megbevayà te Israel? \v 4 Ne tenged keniyan heini zed is egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* diyà te hadì. Kenè ke en egkaawà keniyan te edhizeǥaan nu, su siguradu he ebpatey ka!’ ” Umbe migenat si Elias te kegkaǥi zutun te ibpekaǥi kandin. \p \v 5 Ne hein nelelaǥan en ni Elias sikan is menge menunudtulà, midlikù dan duen te hadì. Umbe mid-insaan sikandan dutun te hadì, “Maan is utew kew meǥaan he nekelikù?” \v 6 Ne midtavak dan te, “Duen etew he midhinguma kenami he ke sikandin te, ‘Likù kew ziyà te hadì ne tudtula niw heini is lalag te \sc Nengazen\sc* diyà te kandin: Maan is midsuǥù ka te ibpehendiyà te ki Baal Zebub he ed-ezapen diyà te Ekron, te ked-insà ke egkeulian ke zed be? Wazè be Megbevayà te Israel? Ne ǥeina te mibeelan nu heini, ne kenè ke en ebpekeenew keniyan te edhizeǥaan nu, su siguradu he ebpatey ka!’ ” \p \v 7 Mid-insà haazà is hadì te, “Hentei heini etawa? Memenumenu sikandin?” \v 8 Midtavak dan te, “Mibivisti sikandin te hinavel he vulvul te uyaǥen wey bevakes te lundis.” Ne migkaǥi haazà is hadì te, “Iyan sikandin si Elias he tig-Tishbe.” \v 9 Ne midsuǥù is hadì te sevaha he upisyal duma te 50 he menge etew te kedakep ki Elias. Hein neturedu zuen te upisyal si Elias he ebpimpinuu ziyà te puntur te vuvungan, migkeǥiyan dutun te upisyal te, “Sikew is suluǥuen te Megbevayà, midsuǥù a te hadì he ibpehendiyè ka te kandin.” \v 10 Ne midtavak ni Elias haazà is upisyal te, “Geina te suluǥuen a te Megbevayà ne meulug guntaan is hapuy he ebpuun te langit he edezaat kenikew wey te 50 he menge etew nu!” Ne neulug is hapuy he ebpuun te langit he nekepatey zuen te kepitan wey te 50 he menge etew zin. \p \v 11 Ne mid-uman medsuǥù is hadì te sevaha he pa upisyal duma te 50 he menge etew te kedakep ki Elias. Migkeǥiyan duen te upisyal si Elias te, “Sikew is suluǥuen te Megbevayà, migkaǥi is hadì te kinahanglan he pehendiyà guntaan te kandin!” \v 12 Ne midtavak si Elias te, “Geina te suluǥuen a te Megbevayà ne meulug guntaan is hapuy he ebpuun te langit he edezaat kenikew wey te 50 he menge etew nu!” Ne neulug en maan is hapuy te Megbevayà he ebpuun te langit he nekepatey kandan. \p \v 13 Mid-uman en maan medsuǥù haazà is hadì te iketelu he upisyal duma te 50 he etew. Ne hein nekeuma haazà is upisyal ziyà te ki Elias midluhud sikandin diyà te ki Elias su edtahud, wey ebpehizuhizu, “Sikew is suluǥuen te Megbevayà, ikehizu a kenikew wey is menge etew ku. Kenè key kenikew himetayi is menge suluǥuen nu. \v 14 Su emun kenà, ne egkeiring key zuen te zezuwa he grupu he nezeetan pinaaǥi te hapuy he ebpuun diyà te langit. Piru sikami mulà, ne ikehizu key!” \p \v 15 Ne zutun mid-umanan keǥiyi si Elias te velinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* te, “Kenè ka mahandek. Duma ka kandin.” Ne midhitindeg si Elias ne miduma pehendiyà te hadì. \p \v 16 Ne migkeǥiyan ni Elias haazà is hadì te, “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: ‘Maan is duen midsuǥù nu he menge etew he ibpehendiyà te ki Baal Zebub, he ed-ezapen diyà te Ekron, te ked-insà ke egkeulian ke zed be? Wazè be Megbevayà te Israel? Ne ǥeina te mibeelan nu heini, ne kenè ke en egkaawà keniyan te edhizeǥaan nu, su siguradu he ebpatey ka!’ ” \p \v 17 Umbe, minatey si Ahazia sumalà is nekaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi ki Elias. Ne ǥeina te wazè din anak he maama he ebpekeilis kandin, ne iyan si Joram he suled din nekeilis kandin te kedhadì. Mibpuun sikandin medhadì hein ikezuwa he tuig te kedhadì ni Jehoram he anak he maama ni Hadì Jehoshafat he hadì te Juda. \v 18 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Ahazia, wey is menge mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \c 2 \s1 Is Kebetuna ki Elias diyà te Langit \p \v 1 Hein hapit en ebetuna te \sc Nengazen\sc* si Elias pehendiyà te langit pinaaǥi te eribpures, ne midhipanew si Elias wey si Elisha puun te Gilgal. \v 2 Ne migkeǥiyan ni Elias si Elisha te, “Kayi ke zà, su ibpehendiyà a te \sc Nengazen\sc* te Betel.” Piru midtavak si Elisha te, “Ebpenangdù a ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* wey ziyà te kenikew he kenà a edsuwey kenikew.” Umbe mibpezumehè dan en diyà te Betel. \p \v 3 Ne zuen grupu te menge ebpeneuven he ebpuun diyà te Betel he midhendiyà te ki Elisha ne mid-insè dan te, “Netuenan nu ve he egkuwaan en te \sc Nengazen\sc* is egalen nu ǥuntaan he andew?” Midtavak si Elisha te, “Uya, netuenan ku, piru kenè tew en heeyan edlelaǥen.” \p \v 4 Migkaǥi en maan si Elias diyà te ki Elisha te, “Kayi ke zà, su ibpehendiyà a te \sc Nengazen\sc* te Jerico.” Ne mid-uman medtavak si Elisha te, “Ebpenangdù a ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* wey ziyà te kenikew he kenà a edsuwey kenikew.” Umbe mibpezumehè dan en diyà te Jerico. \p \v 5 Ne zuen grupu te menge ebpeneuven diyà te Jerico he midhendiyà te ki Elisha ne mid-insà sikandan te, “Netuenan nu ve he egkuwaan en te \sc Nengazen\sc* is egalen nu ǥuntaan he andew?” Midtavak si Elisha te, “Uya, piru kenè tew en heeyan edlelaǥen.” \p \v 6 Ne migkaǥi si Elias diyà te ki Elisha te, “Kayi ke zà, su ibpehendiyà a te \sc Nengazen\sc* te Wahig he Jordan.” Midtavak si Elisha, “Ebpenangdù a ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* wey ziyà te kenikew he kenà a edsuwey kenikew.” Umbe midlaus sikandan medhipanew is dezuwa. \p \v 7 Ne zuen 50 he menge etew he sakup te grupu te menge ebpeneuven he midtelukun, ne midhitindeg sikandan diyà te egkehunaan he ziyà medsinaru te lugar he mibpunduwan ni Elias wey ni Elisha he veyvey te Wahig he Jordan. \v 8 In-awà ni Elias is samput din ne midlumpì din, ne inlagkut din diyà te wahig. Ne neluwisan is nezalandalan he tanà ne zutun dan mebayà is edlayun. \v 9 Ne hein nekelayun dan en, migkeǥiyan ni Elias si Elisha te, “Hengkey is egkesuatan nu he ebeelan ku kayi te timpu he wazè e pa iawà diyà te kenikew?” Midtavak si Elisha te, “Egkesuatan ku he metakep is gehem nu he egkesunud ku.” \v 10 Migkaǥi si Elias te, “Mereǥen heeyan is ebuyuen nu. Piru egkezawat nu heeyan emun egkeventayan nu is kegkuwaa kedì, piru emun kenà, ne kenè nu heini egkezawat.” \p \v 11 Ne zutun te kedhipanew zan he ebpelelaǥà, neketik-ew mekeuma is kerwahi he hapuy he eguyuzen te menge kudà he hapuy. Mibayà heini ziyà te pid-elangan dan, ne imbpedsuwey zin sikandan, ne mid-uwit si Elias pehendiyà te langit pinaaǥi te eribpures. \v 12 Ne naahà heini ni Elisha ne nekevensag sikandin te, “Amey ku! Amey ku! Is menge kerwahi wey is ebpen-untud te menge kerwahi te Israel!” Ne hein wazè din en maahà si Elias, midliwazè din bindasa is kumbalè din su ibpeehè din he neseeng sikandin. \p \v 13 Ne mid-amì din sikan is samput ni Elias he neulug, ne midlikù sikandin diyà te veyvey te Wahig he Jordan ne midhitindeg dutun. \v 14 Ne inlagkut din diyà te wahig sikan is samput ni Elias ke sikandan te, “Hendei en is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà ni Elias?” Ne hein mibeelan din haazà, ne neluwisan dutun is nezalandalan he tanà ne segugunà sikandin midlayun. \v 15 Ne hein naahà haazà te grupu te menge ebpeneuven he ebpuun diyà te Jerico is nehitavù, ke sikandan te, “Diyà en bes te kandin is gehem ni Elias!” Umbe midsinuǥung dan sikandin ne midluhud dan su ibpeehè dan is kedtahud dan kandin. \v 16 Ke sikandan te, “Datù, sikami is menge suluǥuen nu, ne zuen dey 50 he melig-en he menge etew. Emun egkesuat ka, ne ibpepen-ehè tew kandan is egalen nu. Su kela ke mid-uwit dà sikandin te Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc* diyà te sevaha he vuvungan etawa suǥud-suǥud.” Midtavak si Elisha te, “Kenè niw sikandan ipeǥenat.” \v 17 Piru nekidteǥelà sikandan taman te egkeeled en si Elisha he ebarew. Umbe ke sikandin te, “Sigi, ipehipanew niw en nasì sikandan.” Umbe impeǥenat dan sikan is 50 he menge etew, ne seled te tetelu he andew is kebpen-ahaa zan ki Elias piru wazè dan maahà. \v 18 Ne kedlikù dan diyà te ki Elisha he kemulu pa ziyà te Jerico, migkeǥiyan sikandan ni Elisha te, “Kenè be migkeǥiyan ku en sikiyu he kenè kew en genat?” \s1 Is menge Singyal he Mibeelan ni Elisha \p \v 19 Is menge etew ziyà te inged he Jerico migkeǥiyan dan si Elisha te, “Datù, neehè nu man he meupiya is nesevukan te inged dey. Piru kenà meupiya is wahig, ne tenged kayi kenè en edtuvù is menge pinemula.” \v 20 Migkaǥi si Elisha te, “Uwiti a keniyu te veǥu he yehung ne teǥui niw te timus.” Ne mid-uwit dan haazà diyà te kandin. \v 21 Ne migenat sikandin pehendiyà te wahig ne insimburè din haazà is timus he ke sikandin te, “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: ‘Midlumpiyuwan ku en heini he wahig, ne kenè en heini ebpekepatey etawa ebpekepeengked te tuvù te pinemula.’ ” \v 22 Ne puun dutun, lumpiyu en haazà is wahig he sungkad te nekaǥi ni Elisha he egkeulaula. \p \v 23 Mid-awà si Elisha ziyà te Jerico ne midhendiyà te Betel. Ne zutun te kedhipanew zin diyà te zalan, duen menge vetan-en he menge maama he ebpuun diyà te sevaha he inged he ed-undaunda kandin. Ke sikandan te, “Awè ka kayi is bengulan! Awè ka kayi is bengulan!” \v 24 Nekelilingey si Elisha is edtengteng dutun te menge vetan-en ne midrewakan din sikandan pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc*. Ne zuen dezuwa he bir he ebpuun diyà te keyuwen ne mibpengaǥat sikan is 42 he menge vetan-en. \v 25 Ne midhendiyà si Elisha te Buntud he Carmel, ne hein mid-awà sikandin dutun midhendiyà sikandin te Samaria. \c 3 \s1 Mibpetebekà is Israel wey is Moab \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Israel si Joram he anak ni Ahab hein ike-18 he tuig te kedhadì ni Jehoshafat diyà te Juda. Diyà med-ubpà te Samaria si Joram, ne midhadì sikandin seled te 12 he tuig. \v 2 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, piru kenà iring kezaat te ulaula te amey zin wey iney zin. Imperupet din sikan is tedeman he vatu he mibpeveelan te amey zin he para te kebeǥey te zengeg ki Baal. \v 3 Piru mid-iringan din is menge salà ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. Ne wazè din engkezi heini he menge salà. \p \v 4 Si Hadì Mesha he hadì te Moab, mid-uyag te menge kerehidu, ne geina te sakup te Israel is Moab, ebeǥey si Mesha ziyà te hadì te Israel te 100,000 he nati he menge kerehidu he meemahan, wey vulvul te 100,000 he meǥurang en he meemahan he menge kerehidu. \v 5 Piru hein minatey en si Ahab, nekidsukulà sikandin te hadì te Israel. \v 6 Umbe zutun he timpu, midtiǥum ni Joram is tivuuk he menge Israilihanen he sundaru ne migawas dan diyà te Samaria su edsurung dan diyà te Moab. \v 7 Ne mibpeuwit si Joram te lalag diyà te ki Hadì Jehoshafat he hadì te Juda he edhenduen te: “Nekidsukulà kediey is hadì te Moab. Eduma ke ve kedì te kebpekidtebek kandan?” Midtavak si Jehoshafat te, “Uya, andam a he eduma kenikew, wey andam a he ebpeǥamit kenikew te menge sundaru ku wey menge kudè ku.” \v 8 Ne mid-insà si Jehoshafat te, “Hendei kiw ebayà emun edsurung kiw?” Midtavak si Joram te, “Diyè kiw ebayà te sibsivayan diyà te Edom.” \p \v 9 Umbe, mibpezumahà haazà is hadì te Israel wey hadì te Juda, ne miduma zaan kandan is hadì te Edom. Ne hein pitu en he andew is kedhipanew zan, neeminan te wahig is menge sundaru wey is menge uyaǥen dan. \v 10 Migkaǥi is hadì te Israel te, “Mekehizuhizu kiw is tetelu he hadì! Iyan dà in-uwita te \sc Nengazen\sc* kenitew kayi su ibeǥey kiw zin diyà te hadì te Moab.” \v 11 Piru mid-insà si Jehoshafat te, “Wazè tew ve zuma he ebpeneuven te \sc Nengazen\sc*? Emun duen, ne ebpekeinsè kiw ziyà te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi kandin ke hengkey is ereg he ebeelan tew.” Midtavak is sevaha he upisyal te hadì te Israel te, “Si Elisha he anak ni Shafat ne kayi te kenitew. Ed-uǥup sikandin dengan ki Elias.” \v 12 Migkaǥi si Jehoshafat te, “Uya, tutuu iyan he ebpekepekidlalag is \sc Nengazen\sc* pinaaǥi kandin.” Umbe midhendiyà te kandin haazà is hadì te Israel, Juda, wey Edom. \p \v 13 Ne migkeǥiyan ni Elisha haazà is hadì te Israel te, “Hengkey is lavet ku kenikew? Diyè ka pevayà te menge ebpeneuven he midseriǥan te amey nu wey iney nu!” Migkaǥi haazà is hadì te Israel te, “Kenà, su iyan is \sc Nengazen\sc* mid-uwit kenami te tetelu kayi he lugar su wey key zin ikeveǥey ziyà te hadì te Moab.” \v 14 Migkaǥi si Elisha te, “Egkaǥi a te tutuu ziyà te etuvangan te uuyag wey Mekeǥeǥehem he \sc Nengazen\sc*, he edsilbiyan ku, he kenè ku pezem sikew edseǥipaan emun kenà tenged te kedtahud ku ki Hadì Jehoshafat he hadì te Juda. \v 15 Sigi, dumaha kayi te kediey is etew he metau he edtukar te alpa.” \p Ne zutun te kedtukar te alpa, midumala si Elisha te ǥehem te \sc Nengazen\sc*, \v 16 ne ke sikandin te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc*: ‘Heini he zal-ug egkepurung egkewehiǥi. \v 17 Minsan wazà uzan wey keramag, egkepurung egkewehiǥi heini is dal-ug. Ne ebpekeinum kew wey is menge uyaǥen niw. \v 18 Melemu zà heini para te \sc Nengazen\sc*. Ne liyu keniyan, ibpezaag din daan keniyu is menge Moabitanhen. \v 19 Edezeetan niw is meupiya he menge inged dan he miberengbeng. Ebpemilayen niw is meupiya he menge kayu zan, ebumbunan niw is menge teheb dan, wey edezeetan niw is selebpeten he menge vevesukè dan pinaaǥi te kedtembui niw zuen te menge vatu.’ ” \v 20 Ne hein neume en is uras te kebpemuhat hein mid-ilis he andew, midtudà is wahig he ebpuun diyà te Edom, ne neeneb te wahig haazà he tanà. \p \v 21 Dutun he timpu, nekezineg te tudtul is langun he menge Moabitanhen he edsurungen sikandan te tetelu he hadì. Umbe midtiǥum dan is langun kandan he ebpekehimu he ebpekidtebek, batà etawa meǥurang, ne impepelastar sikandan diyà te zulunà te Moab. \v 22 Ne hein mid-enew zan su meselem en, neehè dan is wahig he egkesilaan te andew he henduen be te lengesa. \v 23 Ke sikandan te, “Lengesa heeyan! Siguradu he mibpetebekà is tetelu he hadì ne mibpehimhimetayà sikandan. Ne egkuwaan tew is menge azen dan!” \p \v 24 Piru hein nekeuma is menge Moabitanhen diyà te kampu te menge Israilihanen, nenggawas is menge Israilihanen ne mid-etaki zan is menge Moabitanhen taman te nekepelaǥuy is menge Moabitanhen. Ne midal-as sikandan te menge Israilihanen taman diyà te Moab ne mibpenhimetayan dan. \v 25 Mibengkag dan is menge inged, ne midtembuan dan te menge vatu is selebpeten he menge pemuleey taman te nekezengkuur is menge vatu zutun. Mibumbunan dan is menge teheb wey mibpemiley zan is meupiya he menge kayu. Ne iyan dà nesamà is inged he Kir Hareset, piru midliǥuyan heini te menge sundaru zan he zuen dan menge limpawes ne midsurung dan heini. \p \v 26 Ne hein naahà duen te hadì te Moab he nezaag dan en te tebek, miduma zin is 700 he menge etew zin he zuen dan menge ispada su ebpelaǥuy zan he edreseng duen te menge sundaru te hadì te Edom, piru wazà sikandan mekepelaǥuy. \v 27 Umbe, migkuwa zin is kinekekayan he anak din he iyan pezem ebpekeilis kandin te kedhadì, ne impemuhat din heini ziyà te verengbeng he pemuhat he edtutungen. Tenged kayi, is menge Israilihanen, utew zekelà is kegkepeuki kandan te menge Moabitanhen, umbe mibey-anan dan is hadì te Moab ne nemen-ulì dan diyà te nasyun dan. \c 4 \s1 Is Lana te Balu he Bahi \p \v 1 Duen balu he vahi he is esawa zin he minatey sevaha he sakup te grupu te menge ebpeneuven. Ne sevaha he andew, mibuyù sikandin te tavang diyà te ki Elisha. Ke sikandin te, “Minatey en is esawa ku he suluǥuen nu ne netuenan nu he edtahud sikandin te \sc Nengazen\sc*. Ne ǥuntaan nekeuma is etew he neutangan din ne egkuwaan din is tanè dey wey is dezuwa he anak dey he menge maama ne ed-uripenen din su iyan kun sikandan bayad te utang te esawa ku.” \v 2 Migkaǥi si Elisha ziyà te kandin te, “Hengkey is igketavang ku kenikew? Keǥiya nu kediey ke hengkey is diyà te valey nu?” Midtavak haazà is bahi te, “Wazà datù, gawas te zeisey he lana ziyà te tivud.” \v 3 Migkaǥi si Elisha te, “Hendiyè ka te langun he zuma nu he menge meǥinged, ne penambey ka te mahabet he menge teleǥuey. \v 4 Ne seled kew te menge anak nu ziyà te valey niw ne lekevi niw is gemawan. Ne itisi niw te lana is langun he menge teleǥuey. Ne kada egkepenù he teleǥuey ne itapid niw te edsavuk.” \p \v 5 Umbe, mibeelan dutun te vahi haazà is nekaǥi ni Elisha ziyà te kandin, ne midlelekeb sikandan te menge anak din diyà te valey zan. Ne mid-uwit te menge anak din diyà te kandin is menge teleǥuey, ne midteǥuan din haazà te lana. \v 6 Ne hein nepenù en is langun he menge teleǥuey, migkeǥiyan din is anak din te, “Duwali e pa keniyu te teleǥuey.” Midtavak is anak din te, “Wazè en teleǥuey.” Ne zutun dutun mid-engked is kedtudà te lana. \p \v 7 Ne midhendiyà haazà is bahi te ki Elisha he suluǥuen te Megbevayà ne midtudtul zin is nehitavù. Ne migkeǥiyan sikandin ni Elisha te, “Hipanew ka ne ivelegyè nu is lana ne veyazi nu is utang nu. Ne zuen pa subra he selapì he egkesamà he ereg he igkeuyag nu wey te menge anak nu.” \s1 Si Elisha wey is Bahi he Tig-Shunem \p \v 8 Ne sevaha he andew, midhendiyà si Elisha te Shunem. Ne zuen dutun sepian he vahi he midhinggat kandin te kegkaan. Ne puun dutun emun edsaǥad si Elisha ziyà te Shunem, ne edtuluy sikandin diyà te valey zuen te vahi su egkaan. \p \v 9 Ne migkaǥi haazà is bahi ziyà te esawa zin te, “Netuenan ku he heini is etew he layun edtuluy kayi te kenita, ne suluǥuen te Megbevayà. \v 10 Ebeelan ta sikandin te zeisey he ruǥu ziyà te atep, ne edsevukan ta te katri, lemisahan, bangkù, wey sulù, su para egkehimu he ed-ubpàubpà sikandin kayi emun edhengkayi.” \p \v 11 Ne sevaha he andew, midhendiyà si Elisha te Shunem, nemenahik sikandin duen te ruǥu ne midhimeley. \v 12 Midsuǥù din is suluǥuen din he si Gehazi he umawa zin sikan is bahi. Umbe mid-umew ni Gehazi haazà is bahi, ne hein nekeume en sikandin, \v 13 migkeǥiyan ni Elisha sikan is suluǥuen din te, “Insai nu ke hengkey is meupiya he igkevales ta kayi te ked-elimahi zin kenita. Kela ke zuen ibpahangyù din kenita ziyà te hadì etawa ziyà te peremandar te menge sundaru.” Midtavak haazà is bahi te, “Kenè en kinahanglan su meupiyè en is kebpekesavuk ku duma te menge zuma ku he meǥinged.” \v 14 Mid-insà si Elisha ziyà te ki Gehazi te, “Hengkey is ereg he ebeelan ta ziyà te kandin?” Midtavak si Gehazi te, “Wazè din anak he maama ne meǥurang en is esawa zin.” \v 15 Migkaǥi si Elisha te, “Umani nu umawa.” Umbe mid-umew sikandin ni Gehazi, ne midhitindeg sikandin diyà te ǥemawan. \v 16 Migkeǥiyan ni Elisha te, “Te iring kayi he timpu zutun te sunud he tuig ne zuen nu en edsepipiyen he vatà he maama.” Midtavak haazà is bahi te, “Datù, kenà a kenikew terterui, su suluǥuen ka te Megbevayà.” \p \v 17 Piru mibmeǥingey iyan haazà is bahi, ne mid-anak sikandin te maama hein sunud he tuig, sumalà is nekaǥi ni Elisha. \p \v 18 Ne sevaha he andew, hein dekelè en haazà is batà, nenelukun sikandin te amey zin he edterebahu ziyà te vevesukà duma te menge ebpemenraǥun. \v 19 Netekewtekew is amey zin te midhabet sikandin megkaǥi te, “Amà, mesakit is ulu ku! Mesakit is ulu ku!” Ne migkeǥiyan te amey zin is suluǥuen din te, “Uwita nu ziyà te iney zin.” \v 20 Umbe, mid-uwit duen te suluǥuen haazà is batà diyà te iney zin, ne midsekepu zin haazà. Iyan, hein neudtu minatey en haazà is batà. \v 21 Ne mid-uwit dutun te iney haazà is anak din he minatey ziyà te ruǥu ni Elisha ziyà te zivavew, ne insavuk din duen te katri. Ne migawas sikandin dutun te ruǥu ne midlekevan din is gemawan. \p \v 22 Ne mid-umew zutun te vahi is esawa zin ne migkeǥiyan din te, “Ipehengkayi nu is sevaha he suluǥuen he ibpetundan te sevaha he asnu su para mekaagpas a he edhendiyà te suluǥuen te Megbevayà, ne petuluy e zà ebpekelikù.” \v 23 Mid-insà is esawa zin te, “Maan is edhendiyè ka ǥuntaan he andew te kenè man heini Pista te Kebpuun te Hayag etawa Andew te Kedhimeley?” Midtavak haazà is bahi te, “Maambe en.” \v 24 Ne midsiyahan din sikan is asnu ne migkeǥiyan din is suluǥuen din te, “Gaanggaan ke en! Ne kenè nu ipenaneynaney heini is asnu emun kenè ku sikew egkeǥiyan.” \p \v 25 Umbe, migenat sikandan, ne nekeuma zan diyà te Buntud he Carmel, he zutun sikan is suluǥuen te Megbevayà. Ne hein naahà ni Elisha haazà is bahi ziyà te egkehunaan, migkeǥiyan din is suluǥuen he si Gehazi te, “Ahaa nu man, ebpekeuma sikan is bahi he tig-Shunem! \v 26 Peleleǥuya nu sikandin te edsinuǥung ne insai nu ke egkemenumenu en sikandin, is esawa zin, wey is anak din.” Ne migkeǥiyan dutun te vahi si Gehazi te meupiya zed is langun. \p \v 27 Piru hein nekeume en sikandin diyà te ki Elisha zutun te vuvungan, midluhud sikandin is egawed diyà te paa ni Elisha. Mid-uvey si Gehazi su ebpekasen din haazà is bahi, piru migkaǥi si Elisha te, “Bey-ani nu en sikandin! Su nereǥenan sikandin, piru wazà keǥiya te \sc Nengazen\sc* kedì ke maan.” \v 28 Migkaǥi haazà is bahi te, “Datù, wazà a mebuyù diyà te kenikew te anak he maama, iyan ka mismu migkaǥi he ebpekaanak a, migkaǥi e pa ganì diyà te kenikew te kenà a kenikew terterui.” \p \v 29 Ne hein nesavut ni Elisha he zuen nehitavù duen te vatà, migkeǥiyan din si Gehazì, “Pengandam ka te kedhendiyà te valey zin. Uwita nu is tuked ku ne pelelaǥuy ke en. Emun duen nu egkesinugung, ne kenè nu en lelaǥi, ne emun duen ebpekidlalag kenikew, ne kenè nu en tevaka. Ne emun ebpekeuma kad ne segugunè nu isavuk diyà te vuked duen te vatà is tuked ku.” \v 30 Piru migkaǥi is iney zuen te vatà te, “Ebpenangdù a ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* wey ziyà te kenikew, he kenà a ed-ulì emun kenè ka eduma kediey.” Umbe miduma si Elisha kandin. \p \v 31 Midhune en mulà si Gehazi ne insavuk din sikan is tuked diyà te vuked duen te vatà, piru wazè en mebulug med-eriǥues haazà is batà. Umbe midlikù si Gehazi te kedsinuǥung ki Elisha ne migkaǥi te, “Wazà meuyag sikan is batà.” \p \v 32 Ne hein nekeuma si Elisha ziyà te valey, neehè din sikan is batà he neketetayhad diyà te hizeǥaan din. \v 33 Midseled sikandin ne midlelekeb, ne mid-ampù diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 34 Ne midlengkevan din haazà is batà, ne indegkit din is bèbè din diyà te vèbà duen te vatà, is mata zin, indegkit din diyà te mata, is belad din indegkit din diyà te velad duen te vatà. Ne zutun te kedlengkevi zin duen te vatà, ne midnaneynaney mebmeinit is lawa zuen te vatà. \v 35 Midhitindeg si Elisha is ebpekesuǥuksuǥuk duen te ruǥu. Ne mid-umanan din lengkevi haazà is batà. Ne nekeetisà haazà is batà te kepipitu, ne migimerat sikandin. \p \v 36 Ne mid-umew ni Elisha si Gehazi ne migkeǥiyan din te, “Umawa nu is iney zin.” Umbe mid-umew zin, ne kebpekeuma zuen te vahi, migkeǥiyan ni Elisha te, “Kuwaa nu en is anak nu.” \v 37 Midseled haazà is bahi ne midluhud diyà te uvey te paa ni Elisha te kebpeselamat kandin. Ne migkuwa zin sikan is anak din ne impenaug din. \s1 Is Egkein-inuwan he Hitavù hein Timpu te Bitil \p \v 38 Hein midlikù si Elisha ziyà te Gilgal, ne vitil ziyà te Gilgal. Duen timpu he mibpekidlalag kandin is grupu te menge ebpeneuven, ne migkeǥiyan din is suluǥuen din te, “Iziken nu is dekelà he kuzen ne hilutù ka te supas para kayi te menge etew.” \v 39 Duen sevaha he ebpeneuven he midhendiyà sikandin te vevesukà su ebpekilumbey. Ne nekaahà sikandin te edlangkat he zuen din menge veǥas ne nenguwa sikandin te veǥas dutun he ereg he egkepuyut te kumbalè din. Ne hein nekeulì en sikandin, mibpengarad din haazà ne insahug din duen te edhilutuen he supas, he wazè din ganì metueni ke hengkey haazà. \v 40 Ne hein nelutù en haazà is supas impemeǥey en diyà te menge etew. Ne zutun te kegkaan dan, nekevensag sikandan te, “Suluǥuen te Megbevayà, kela ke ebpekehilu heini!” Ne kenè dan haazà egkehimu te egkaan. \v 41 Migkaǥi si Elisha te, “Kuwai a te herina.” Imbusbus din haazà is harina zuen te kuzen ne ke sikandin diyà te suluǥuen te, “Ipemeǥey nu en diyà te kandan su wey zan mekekaan en.” Ne meupiyè en human is taam kayi. \p \v 42 Duen timpu, ne zuen sevaha he etew he ebpuun diyà te Baal Shalisha ne mid-uwit sikandin diyà te ki Elisha te 20 he supas he iyan mibeelan is nehuna he neraǥun he barli, wey beǥu he neraǥun he trigu. Migkaǥi si Elisha te, “Iveǥey nu heeyan diyà te grupu te menge ebpeneuven su wey zan mekaan.” \v 43 Migkaǥi is suluǥuen din te, “Ebmenmenuwen ku para meketukid heini te 100 he menge etew?” Midtavak si Elisha te, “Iveǥey nu zà diyà te kandan su wey zan mekekaan. Su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te ebpekekaan dan ne zuen pa egkesamà.” \v 44 Umbe, imbeǥey heini zuen te suluǥuen diyà te menge ebpeneuven ne nekekaan sikandan, ne zuen dan pa samà, sumalà is nekaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi ki Elisha. \c 5 \s1 Mibewian is Daru te Lundis ni Naaman \p \v 1 Si Naaman he peremandar te menge sundaru ziyà te Aram, edtehuzen te hadì diyà te Aram, su pinaaǥi kandin mibpengelinteuwan te \sc Nengazen\sc* he mekezaag is Aram. Meupiya sikandin he sundaru, piru zuen utew mezaat he zaru te lundis he ed-isipen he meremerik. \p \v 2 Ne hein midsurung te menge sundaru te Aram is Israel, duen dan nevihag he raǥaraǥa he nehimu he suluǥuen te esawa ni Naaman. \v 3 Ne sevaha he andew, migkaǥi heini is raǥaraǥa ziyà te egalen din te, “Emun ebpekidhinguma is egalen ku he si Naaman te ebpeneuven he ziyà te Samaria, ne ebewian din is daru te lundis din.” \p \v 4 Umbe, migkeǥiyan ni Naaman is hadì dan mehitenged te nekaǥi zuen te raǥaraǥa he ebpuun te Israel. \v 5 Midtavak haazà is hadì te Aram te, “Genat ka, ne uwita nu is surat ku ziyà te hadì te Israel.” Umbe migenat si Naaman he mid-uwit te gasa he 350 he kilu he pelata, 70 he kilu he vulawan, wey sepulù he lukut he visti. \v 6 Ne iyan heini lalag he netaǥù duen te surat he mid-uwit din diyà te hadì: “Ibpehendiyan ku si Naaman he suluǥuen ku su wey nu mevewii is daru te lundis din.” \p \v 7 Ne hein nevasa zuen te hadì te Israel haazà is surat, mibindas din is bisti zin su mibmezaat is gehinawa zin he ke sikandin te, “Maan is kayi zin te kediey suǥùa heini is etew he zuen daru te lundis din? Hengkey e ves, Megbevayà a? Duen ku ve gehem te kedhimatey wey ked-uyag te etew? Ebpen-ehè dà sikandin te hinungdan wey key mekedtebek!” \v 8 Ne hein netuenan ni Elisha, he suluǥuen te Megbevayà, haazà he hitavù, mibpeuwitan din te lalag haazà is hadì he edhenduen te: “Maan is mibindas nu is kumbalè nu? Ipehengkayi nu te kedì heeyan is etew, ne egketuenan din he zuen ebpeneuven kayi te Israel.” \p \v 9 Umbe, midhendiyà si Naaman duma is menge kudà wey menge kerwahi ne mid-ubpàubpà diyà te ǥemawan te valey ni Elisha. \v 10 Midsuǥù si Elisha te ibpekaǥi ziyà te ki Naaman he medhendiyà sikandin te Wahig he Jordan ne lùlui zin is lawa zin te kepipitu, ne egkeulian sikandin. \v 11 Piru nepauk si Naaman ne migenat is ebpeneremudtemud. Ke sikandin te, “Kunaan ku ke egawas sikandin is ed-etuvang kedì. Iyan ebpeebuten ku he ebpengumew sikandin te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè din ne ibayew zin is belad din diyà te zivavew te lundis ku he zuen din daru ne ebewian e zin. \v 12 Kenè be meupiya pa is wahig diyà te Abana wey Farfar ziyà te Damascus kenà te zuma he menge wahig kayi te Israel? Kenè be ziyè e zà mebpenhugas para meulii a?” Umbe migenat sikandin he utew egkepauk. \p \v 13 Piru mid-uvey ziyà te kandin is menge suluǥuen din he ke sikandan te, “Datù, emun mereǥen he ebeelan is idsuǥù kenikew te ebpeneuven, kenè be ebeelan nu? Ne melemu zà he ebeelan is insuǥù din he kebpenlùlù para meulii ka.” \v 14 Umbe, midhendiyà si Naaman te Wahig he Jordan ne midlùluan din is lawa zin te kepipitu, sumalà is nekaǥi te suluǥuen te Megbevayà he si Elisha. Ne neulian is daru zin, ne mibmetilak is lundis din he henduen be te lundis te zeisey pa he vatà. \v 15 Ne zutun midlikù si Naaman duma te menge zuma zin duen te suluǥuen te Megbevayà. Midhitindeg sikandin diyà te etuvangan ni Elisha he ke sikandin te, “Guntaan netuenan ku en he wazè en duma he Megbevayà kayi te tivuuk he kelibutan, kekenà, iyan dà is Megbevayà te Israel. Umbe zewata nu heini is igasa ku kenikew, datù.” \p \v 16 Ne midtavak si Elisha he ebpeneuven te, “Nenangdù a ziyà te \sc Nengazen\sc* he edsilbiyan ku, he kenà a edawat te gasa.” Midteǥel sikandin ni Naaman he zewata zin haazà is gasa, piru wazè din dewata. \v 17 Migkaǥi si Naaman te, “Emun kenè ka edawat, datù, ne tuǥuti a kenikew he egkergahan ku te tanà he ebpuun kayì is dezuwa he asnu ku, ne haazà ed-uwiten ku ziyà te kenami su wey ku zuen egkepemuhatan. Su puun guntaan ed-engked ad he ebpemuhat te menge pemuhat he edtutungen wey zuma he menge pemuhat he para te zuma he menge ed-ezapen su iyan dà ebpemuhaten ku is \sc Nengazen\sc*. \v 18 Piru, datù, berakat he peseyluwa a te \sc Nengazen\sc* emun eduma a te hadì diyà te simbahan para te ed-ezapen he si Rimon te kedsimba zutun. Su iyan igkeveeli ku kayi su ǥeina te upisyal a he sineriǥan te hadì. Ne verakat he peseyluwa a te \sc Nengazen\sc* emun edluhud a zutun.” \v 19 Migkaǥi si Elisha te, “Berakat he meupiya is hipanew niw te ed-ulì.” \p Piru kenè pa ganì meziyù is nehipenawan ni Naaman, \v 20 ne sikan is suluǥuen ni Elisha he si Gehazi, neisip din is, “Impeǥenat te egalen ku si Naaman he Aramihanen he wazè din dewata is igasa zin. Ebpenangdù a ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* he edel-asen ku sikandin ne egkuwa a ziyà te kandin te minsan hengkey.” \p \v 21 Umbe, migègaanan del-asa ni Gehazi si Naaman. Ne hein naahà ni Naaman si Gehazi is ebpelelaǥuy pehendiyà te kandin, nenaug sikandin puun te kerwahi zin su edsinuǥung kandin. Mid-insà si Naaman te, “Duen be mezaat he nehitavù?” \v 22 Midtavak si Gehazi te, “Wazà. Midsuǥù e zà te egalen ku te kegkaǥi ziyà te kenikew he zuen nekeuma he zezuwa he menge vetan-en he sakup te grupu te menge ebpeneuven, he ebpuun diyà te vuvungan te Efraim. Ne edhangyù is egalen ku ziyà te kenikew te 35 he kilu he pelata wey zezuwa he lukut he visti.” \v 23 Migkaǥi si Naaman te, “Uya, heini zed is 70 he kilu he pelata.” Ne midteǥel sikandin ni Naaman he zewata zin haazà. Intaǥù ni Naaman sikan is pelata ziyà te zezuwa he bag ragkes en is dezuwa he lukut he visti, ne imbeǥey zin haazà diyà te zezuwa he suluǥuen din he iyan ed-uwit dutun para ki Gehazi. \v 24 Ne hein nekeuma zan en diyà te vuvungan, migkuwa ni Gehazi zuen te menge suluǥuen sikan is dezuwa he bag ne impelikù din sikandan. Ne mid-uwit din haazà diyà te valey ne in-eles din. \v 25 Ne zutun mibpaahà sikandin ki Elisha. Mid-insaan sikandin ni Elisha te, “Hendei ka ebpuun, Gehazi?” Midtavak si Gehazi te, “Wazà a medhipanew.” \v 26 Piru migkaǥi si Elisha te, “Wazè nu ve metueni he pinaaǥi te ǥehem te \sc Nengazen\sc* neventayan ku is kebpenaug ni Naaman puun te kerwahi zin te kedsinuǥung kenikew? Kenà heini timpu te kedawat te selapì, manggad, pemuleey te ulibu, pemuleey te paras, menge uyaǥen, wey menge suluǥuen. \v 27 Ne tenged te kebeeli nu kayi, edhalin diyà te kenikew is daru ni Naaman wey ziyà te menge kevuwazan nu taman te taman.” Ne hein mid-ewaan en ni Gehazi si Elisha mibmeputì is lundis din tenged duen te zaru. \c 6 \s1 Midletew ziyà te Wahig is Wasey \p \v 1 Duen timpu he migkaǥi ziyà te ki Elisha is grupu te menge ebpeneuven te, “Neehè nu mismu he zeisey heini is lugar he netiǥuman tew. \v 2 Umbe, edhendiyè kiw te Wahig he Jordan he mahabet is menge kayu zuen. Ebaal kiw te lugar he zutun kiw edtiǥum.” Migkaǥi si Elisha te, “Sigi, hipanew kew en.” \v 3 Piru migkaǥi is sevaha kandan te, “Datù, emun egkehimu ne zuma ke en kenami.” Ne ke sikandin te, “Uya.” \v 4 Umbe, miduma sikandin kandan. \p Midhendiyè dan te Wahig he Jordan ne nemiley zan te menge kayu. \v 5 Ne is sevaha kandan he ebpiley te kayu, nepul-ut is wasey zin ne neulug diyà te wahig, ne nekevensag sikandin te, “Datù, sinembayan ku zà sikan!” \v 6 Mid-insà si Elisha te, “Hendei zapit meulug?” Ne intezù duen te etew ke hendei meulug, ne mibadtì si Elisha te rasang ne intimbag din duen te neuluǥan. Ne midletew haazà is wasey. \v 7 Migkaǥi si Elisha te, “Kuwaa nu en.” Ne migkuwa zuen te etew. \s1 Mibelevagan ni Elisha is Kedsurung te menge Aramihanen \p \v 8 Dutun he timpu, edtebeken te hadì diyà te Aram is Israel. Midlelaǥan din is menge upisyal zin ke hendei zan he menge lugar egkampu. \p \v 9 Migkeǥiyan ni Elisha is hadì te Israel te, “Kenè kew ebpekevayà keniyan he lugar su keniyan ebantey is menge Aramihanen.” \v 10 Umbe, midsuǥù is hadì te Israel dutun te lugar he nekaǥi ni Elisha he kinahanglan he egkeǥiyan is menge meǥinged duen he med-andam dan. Layun heini ebeeli ni Elisha. \p \v 11 Tenged kayi nepauk is hadì diyà te Aram. Umbe impetawag din is menge upisyal zin ne migkeǥiyan din te, “Hentei keniyu is edlavan te hadì te Israel?” \v 12 Migkaǥi is sevaha zuen te menge upisyal zin te, “Wazà minsan sevaha kenami, Mahal he Hadì. Si Elisha is tig-Israel he ebpeneuven, iyan migkaǥi ziyà te hadì te Israel te langun he egkeǥiyen nu minsan is diyè nu keǥiya te ruǥu nu.” \v 13 Mibmandar haazà is hadì te, “Hipanew kew ne pen-ahaa niw sikandin su para mekesuǥù a te menge etew te kedakep kandin.” \p Ne hein migkeǥiyan haazà is hadì he ziyà si Elisha te Dotan, \v 14 impehendutun din is mahabet he menge sundaru he ebpemen-untud te menge kudà wey menge kerwahi. Mezukilem is kebpekeuma zan diyà te Dotan ne midliǥuyan dan heini. \v 15 Ne kegkemeselem, midselem med-enew is suluǥuen ni Elisha, ne neehè din is menge sundaru he ebpemen-untud te kudà wey menge kerwahi he midliǥuy zutun te inged. Migkaǥi sikandin diyà te ki Elisha te, “Datù, hengkey is ebeelan ta?” \v 16 Midtavak si Elisha te, “Kenè ka mahandek. Tuwas pa he mahabet kandan is kenita he zuma.” \v 17 Ne zutun mid-ampù si Elisha te, “\sc Nengazen\sc* luwisi nu is ked-ehè din su wey mekaahà sikandin.” Ne midluwisan te \sc Nengazen\sc* is menge mata zin, ne neehè din is menge vuvungan diyà te peliǥuy ni Elisha he gurenab is hapuy he menge kudà wey kerwahi. \p \v 18 Dutun te kebeyai ki Elisha te menge kuntada, mid-ampù sikandin te, “\sc Nengazen\sc*, lekapa nu heini he menge etew.” Umbe midlakap sikandan te \sc Nengazen\sc* sumalà is midhangyù ni Elisha. \v 19 Ne migkeǥiyan sikandan ni Elisha te, “Kenà heini iyan dalan wey kenà heini inged he Dotan. Tundug kew kedì su edumahan ku sikiyu ziyà te etew he ebpen-ahaan niw.” Ne ziyà sikandan dumaha ni Elisha te Samaria. \p \v 20 Ne hein nekeseled dan en dutun te inged, mid-ampù si Elisha te, “\sc Nengazen\sc*, luwisi nu is ked-ehè dan su wey zan mekaahà.” Midluwisan te \sc Nengazen\sc* is menge mata zan, ne neehè dan he ziyè dan bes te Samaria. \v 21 Ne hein naahà sikandan duen te hadì te Israel, mid-insaan din si Elisha te, “Datù, hengkey is kenikew? Ebpenhimetayan ku en be sikandan?” \v 22 Midtavak si Elisha, “Kenè nu sikandan penhimetayi. Su minsan pa is nengevihag pinaaǥi te tebek ne wazè tew penhimetayi. Beǥayi nu sikandan te keenen wey wahig su wey zan mekekaan wey mekeinum, ne kebpekepasad dan ne ipelikù nu sikandan diyà te hadì dan.” \v 23 Umbe, nengemuran haazà is hadì para kandan. Ne hein nepasad impeulì din sikandan diyà te hadì dan. Ne wazè en medsurung is menge Aramihanen diyà te tanà he Israel. \s1 Midliǥuyan is Samaria \p \v 24 Piru te huziyan he timpu midtiǥum ni Hadì Ben Hadad he hadì te Aram, is langun he menge sundaru zin ne midliǥuyan dan is Samaria. \v 25 Tenged kayi utew vitil zutun te inged, ne mibmahal en is egkengepemasa. Is bali te ulu te asnu, ne 80 he vuuk he pelata, ne is bali te subra he senge salmun he tai te merepatik, ne lelima he vuuk he pelata. \p \v 26 Duen timpu, he mibayà is hadì te Israel ziyà te zivavew te verengbeng, duen sevaha he vahi he midhabet megkaǥi ziyà te kandin te, “Tevangi a, Mahal he Hadì!” \v 27 Midtavak haazà is hadì te, “Emun kenè ka edtevangan te \sc Nengazen\sc* ne hengkey is kedì he egkehimu? Wazè ku en trigu etawa vinu he igkeveǥey ku kenikew.” \v 28 Ne zutun mid-insà haazà is hadì te, “Hengkey ves is prublima nu?” Midtavak haazà is bahi te, “Heini is bahi migkeǥiyan e zin he egkeenen dey is anak ku te egkehuna he andew, ne ed-ilis he andew ne iyan dey en maan egkeenen is kandin he anak. \v 29 Umbe, midhilutù dey is anak ku ne migkaan dey. Piru hein mid-ilis he andew, migkeǥiyan ku sikandin he iyan dey en maan egkeenen is kandin he anak piru in-eles din heini.” \p \v 30 Ne hein nezineg dutun te hadì haazà is migkaǥi zutun te vahi, mibindas din is bisti zin tenged te utew zin kegkeseeng. Dutun te kedhipanew zin diyà te zivavew te verengbeng, naahà sikandin te menge etew he mibpezizeleman din is bisti zin te visti he saku tenged te kedlalew zin. \v 31 Ke sikandin te, “Berakat he zekelà is silut kedì te \sc Nengazen\sc* ke kenè ku igkepetamped is lieg ni Elisha he anak ni Shafat guntaan he andew!” \p \v 32 Dutun he timpu, ebpimpinuu si Elisha ziyà te valey zin is ebpekidlalag te menge ebpemendumala te Israel. Midsuǥù haazà is hadì te etew he ibpehuna zin diyà te ki Elisha. Piru zutun te wazè pa mekeuma haazà is midsuǥù te hadì, migkeǥiyan ni Elisha haazà is ebpemendumala te, “Heeyan is hadì tew he ebpemenhimatey, midsuǥù sikandin te etew he ibpetamped te lieg ku. Ne emun ebpekeume en heeyan he etew ne lekevi niw is gemawan ne kenè niw ipeseled. Is hadì he egalen din, edtinundug kandin.” \v 33 Ne zutun te edlelaǥan pa sikandan ni Elisha, nekeume en sikan is midsuǥù te hadì ne migkaǥi sikandin te, “Heini he kezeetan, ketau te \sc Nengazen\sc* is kegkehitevua kayi. Umbe kenà ad edtaǥad te tavang din.” \c 7 \p \v 1 Midtavak si Elisha te, “Pemineǥa nu is egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: ‘Te iring kayi he uras keeselem, eberatu is egkengepemasa ziyà te velegyeey ziyà te Samaria. Is bali te tetelu he ǥantang he herina, senge vuuk dà he pelata, ne iring ded dutun is bali te heenem he ǥantang he barli.’ ” \v 2 Ne Migkaǥi haazà is upisyal he sineriǥan te hadì te, “Kenà heeyan egkehitavù, su minsan dekelà is menge sebpet su ibpeuzan te \sc Nengazen\sc*, ne kenà iring keniyan keveratu is keenen.” Midtavak si Elisha te, “Egkeehè nu is kegkeul-ulaha kayi, piru kenè ka ebpekekaan duen te nekaǥi ku.” \s1 Mid-engked he Ed-etaki is menge Aramihanen \p \v 3 Dutun he timpu, duen heepat he menge etew he zuen daru te lundis dan he ebpemimpinuu ziyà te pultahan te inged. He ke sikandan te, “Maan is edtulung kiw zà kayi ed-ubpàubpà taman te kebpatey tew? \v 4 Emun edseled kiw ziyà te inged ne ebpatey kiw te kegkevitil, ne emun edtulung kiw zà ebpimpinuu kayi, ebpatey kiw ǥihapun. Umbe nasì kiw en edhendiyà te kampu te menge Aramihanen ne edsurindir kiw. Ne emun kenè kiw zan ebmenuwen, ne meupiya, piru emun edhimetayan kiw zan ne maambe en.” \p \v 5 Umbe, hein mezukilem en, midhendiyè dan te kampu te menge Aramihanen. Ne hein nekeuma zan ne wazà etew zuen. \v 6 Su impezineg te \sc Nengazen\sc* is menge sundaru he menge Aramihanen te keǥurub te menge kerwahi, menge kudà, wey mahabet he menge sundaru, umbe kunaan duen te menge Aramihanen ke midsuhulan te hadì te Israel is hadì te menge Hitihanen wey is hadì te menge Ehiptohanen te kedsurung kandan. \v 7 Umbe, mibpelaǥuy sikandan hein mezukilem ne mid-ewaan dan is menge tulda zan, menge kudè dan, wey menge asnu zan. Mibpelaǥuy zan he wazè dan en meuwit is menge azen dan he zutun te kampu zan. \p \v 8 Ne kebpekeuma zuen te menge etew ziyà te kampu he zuen daru te lundis dan, midtigseselimbaha zan te edseled haazà is menge tulda. Edsigudu zan en egkaan wey ed-inum, wey ebpenguwa te menge pelata, menge vulawan, wey menge manggad. Ne impen-eles dan heini. \v 9 Ne hein malù neuǥet, ke sikandan te, “Kenà hustu heini is mibeelan tew. Midtudtul tew pezem guntaan he andew he nemelaǥuy en is menge kuntada tew, piru in-eles tew heini. Emun egkeeselemen tew pa is kedtudtula tew kayi, ne edsilutan kiw en. Ne kuwa kew en su egenat kiw, ne edtudtulen tew heini ziyà te turuǥan te hadì.” \p \v 10 Umbe, midlikù sikandan diyà te inged he Samaria ne mid-umew zan is menge vantey ziyà te pultahan te inged ne migkeǥiyan dan te, “Midhendiyè key te kampu te menge Aramihanen, ne wazà duen etew, gawas te menge kudà, wey menge asnu, he impenagkes. Ne zutun daan te menge tulda zan is menge azen dan.” \p \v 11 Ne netudtulan haazà is menge vantey te turuǥan. \v 12 Minsan mezukilem en haazà, mid-enew sikan is hadì ne migkeǥiyan din is menge upisyal zin te, “Egkeǥiyen ku keniyu ke hengkey is pelanu te menge Aramihanen. Netuenan dan he egkengevitil kiw, umbe mid-ewaan dan is kampu zan ne nemen-eles dan diyà te menge vuvungan. Su egkeisip dan he siguradu egawas kiw ne edekepen kiw zan ne ed-eǥawen dan is inged tew.” \v 13 Ne midtavak is sevaha zuen te menge upisyal zin te, “Duen pa nesamà he lelima he menge kudè tew, ne meupiya ke edsuǥù kiw te egkepipira he etew te kedsusi ke hengkey is nehitavù? Maambe en ke himetayi sikandan, su emun kayi zan dà ne ebpatey gihapun sikandan duma kenitew.” \p \v 14 Umbe, in-andam dan is dezuwa he kerwahi zuma te menge kudà, ne midsuǥù sikan is hadì te menge etew su wey zan mesusi ke hengkey is nehitavù te menge sundaru he Aramihanen. \v 15 Nekeuma sikandan taman diyà te Wahig he Jordan, ne neehè dan diyà te menge zalan is menge manggad wey menge gelemiten he impenimbag te menge Aramihanen tenged te kegkezeǥusu zan hein ebpemelaǥuy zan. Midlikù haazà is menge sinuǥù ne midtudtul zan heini ziyà te hadì. \v 16 Ne nenggawas dutun te inged is menge etew ne mibpenguwa zan is nengetaǥak diyà te kampu te menge Aramihanen. Ne neulaula iyan is nekaǥi te \sc Nengazen\sc* he is bali te tetelu he ǥantang he herina ne senge vuuk dà he pelata, ne iring ded dutun is bali te heenem he ǥantang he barli. \p \v 17 Iyan insavuk duen te hadì he ed-atur te ebpemenlawang he menge etew ziyà te pultahan dutun te inged, sikan is upisyal he sineriǥan din. Piru nepiley sikandin ne neǥunas te menge etew zutun te pultahan, ne minatey sikandin sumalà te nekaǥi ni Elisha he suluǥuen te Megbevayà hein midhendiyà te kandin sikan is hadì. \v 18 Neulaula zaan is nekaǥi zuen te suluǥuen te Megbevayà diyà te hadì he ke sikandin te, “Iring kayi he timpu keeselem, ne eberatu is egkengepemasa ziyà te belegyeey ziyà te Samaria. Is bali te tetelu he ǥantang he herina, senge vuuk dà he pelata, ne iring ded dutun is bali te heenem he ǥantang he barli.” \v 19 Dutun he timpu midtavak sikan is upisyal te hadì te, “Kenà heeyan egkehitavù, su minsan dekelà is menge sebpet su ibpeuzan te \sc Nengazen\sc*, ne kenà iring keniyan keveratu is keenen.” Midtavak si Elisha te, “Egkeehè nu is kegkeul-ulaha kayi, piru kenè ka ebpekekaan duen te nekaǥi ku.” \v 20 Ne iyan heini nehitavù duen te upisyal; neǥunas sikandin te menge etew he ebpemenlawang te pultahan te inged, ne minatey sikandin. \c 8 \s1 Midlikù Sikan is Bahi he Tig-Shunem \p \v 1 Dutun te nehuna he timpu migkeǥiyan ni Elisha sikan is bahi he mibanhew ni Elisha is anak din te, “Dumaha nu is pemilya nu ne ziyè kew upbà te selakew en he lugar, su migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te egkehitavù is pitu he tuig he vitil kayi te Israel.” \v 2 Ne mibpezumdumahan dutun te vahi haazà is migkaǥi zuen te suluǥuen te Megbevayà. Migenat sikandin duma is pemilya zin ne ziyà med-ubpà te tanà te menge Filistihanen seled te pitu he tuig. \p \v 3 Ne hein midlavey en is pitu he tuig, midlikù sikandin diyà te Israel ne midhendiyà sikandin te hadì su midhangyù he tevangi sikandin he mekelikù diyà te kandin is baley zin wey is tanè din. \v 4 Ne hein edseled en sikandin, mibpekidlalag sikan is hadì ki Gehazi he suluǥuen ni Elisha. Migkaǥi haazà is hadì te, “Tudtuli a kenikew te langun he egkein-inuwan he menge vaal he mibeelan ni Elisha.” \v 5 Ne zutun te edtudtulen ni Gehazi zutun te hadì ke mibmenumenu ni Elisha te ed-uyag sikan is batà he minatey, ne mid-uvey zutun te hadì sikan is iney zuen te vatà ne midhangyù he tevangi sikandin he mekelikù diyà te kandin is baley zin wey is tanè din. Migkaǥi si Gehazi te, “Mahal he Hadì, iyan heini sikan is bahi, ne iyan heini sikan is anak din he mid-uyag ni Elisha.” \v 6 Ne mid-insaan dutun te hadì haazà is bahi mehitenged dutun, ne midtudtulan sikandin duen te vahi. Umbe mibpetawag haazà is hadì te sevaha he upisyal he ebpekeuǥup dutun te vahi. Migkeǥiyan din haazà is upisyal te, “Tevangi nu sikandin he mekelikù diyà te kandin is langun he ǥaked din, ragkes en is langun he netiǥeyunan diyà te vevesukè din puun te kegenat din taman kayi te kebpekelikù din.” \s1 Midhimetayan ni Hazael si Ben Hadad \p \v 7 Ne midhendiyà si Elisha te Damascus, he iyan kepital te Aram, he zutun mezeruwi si Hadì Ben Hadad he hadì te Aram. Ne hein netudtulan haazà is hadì he zutun sikan is suluǥuen te Megbevayà, \v 8 migkeǥiyan din si Hazael te, “Uwit ka te gasa ne sinuǥunga nu is suluǥuen te Megbevayà. Ne keǥiyi nu sikandin he insai zin is \sc Nengazen\sc* ke egkeulian e pa kayi te zaru ku.” \p \v 9 Umbe, migkergahan ni Hazael is 40 he kemilyu te kinemeupiyahan he menge pruduktu ziyà te Damascus ne mid-uwit din diyà te ki Elisha su igasa zin. Ne hein nekeuma sikandin diyà te ki Elisha, ke sikandin te, “Midsuǥù a te suluǥuen nu he si Ben Hadad, he hadì te Aram, te ked-insà diyà te kenikew ke egkeulian pe be sikandin te zaru zin.” \v 10 Midtavak si Elisha te, “Ulì ke en ne keǥiyi nu sikandin he siguradu he egkeulian sikandin, piru impahayag te \sc Nengazen\sc* kayi te kedì he ebpatey sikandin.” \v 11 Ne mibpemusiǥahan ni Elisha si Hazael taman te neeled heini. Ne midsineǥew si Elisha. \v 12 Mid-insaan sikandin ni Hazael, “Maan, datù, is midsineǥew ka?” Midtavak si Elisha, “Geina te netuenan ku is mezaat he ebeelan nu te menge Israilihanen. Ebinsulan nu is binerengbeng he menge inged dan, ebpenhimetayan nu is menge vetan-en kandan, edrunteken nu is dezeisey he menge vatà kandan, wey edsirian nu is meǥingey he menge vahi kandan.” \v 13 Midtavak si Hazael, “Datù, kenè ku heeyan egkehimu. Su wazè ku ǥehem te kebaal keniyan.” Midtavak si Elisha te, “Impahayag te \sc Nengazen\sc* kayi te kedì he egkehimu ka he hadì diyà te Aram.” \p \v 14 Midlikù si Hazael ziyà te egalen din he si Ben Hadad, ne mid-insaan sikandin ni Ben Hadad te, “Hengkey is migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te kenikew?” Midtavak si Hazael te, “Migkaǥi sikandin kayi te kedì he siguradu he egkeulian ka.” \v 15 Piru hein mid-ilis he andew, migkuwa si Hazael te mekepal he manggad ne intereb din ne nesuep heini te wahig ne iyan migamit din haazà te kebpueta zin duen te hadì taman te minatey. Ne si Hazael is mid-ilis kandin te kedhadì. \s1 Is Kedhadì ni Jehoram diyà te Juda \r (2 Cronica 21:4-20) \p \v 16 Nehimu he hadì diyà te Juda si Jehoram he anak ni Jehoshafat hein ikelima he tuig te kedhadì ni Joram diyà te Israel te anak ni Ahab. \v 17 Mibpenuiǥen si Jehoram te 32 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te walu he tuig. \v 18 Midsunud din is mibeelan te menge hadì te Israel, iring te mibeelan te pemilya ni Ahab, su neesawa zin is anak ni Ahab. Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \v 19 Piru tenged ki David, wazà dèdeeti te \sc Nengazen\sc* is Juda, su nenaad is \sc Nengazen\sc* diyà te ki David he ebpedayun is kebpekahadì te menge kevuwazan din taman te taman. \p \v 20 Hein timpu te kedhadì ni Jehoram, nekidsukulà is Edom te Juda, ne mibpilì dan te keugelingen dan he hadì. \v 21 Umbe, midhendiyà si Jehoram te Zair he mid-uwit din is langun he kerwahi zin. Midliǥuyan sikandin wey is menge peremandar te menge kerwahi zin te menge Edomanhen. Piru hein mezukilem, midtik-awan dan etekiya is menge Edomanhen, ne nekepelaǥuy zan su nekelawang dan. Ne zutun mid-ulì is menge sundaru ni Jehoram. \v 22 Taman en guntaan ne kemulu pa ebpekidsukulà is Edom te Juda. Ne zutun daan he timpu nekidsukulà daan is Libna te Juda. \p \v 23 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehoram, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 24 Ne hein minatey en si Jehoram inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. Ne iyan nekeilis kandin te kedhadì is anak din he si Ahazia. \s1 Is Kedhadì ni Ahazia ziyà te Juda \r (2 Cronica 22:1-6) \p \v 25 Nehimu he hadì diyà te Juda si Ahazia he anak ni Jehoram hein ike-12 he tuig te kedhadì ni Joram, he anak ni Ahab, diyà te Israel. \v 26 Mibpenuiǥen si Ahazia te 22 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te senge-tuig. Is iney zin iyan si Atalia he apù ni Hadì Omri he hadì te Israel. \v 27 Mid-iring sikandin te ulaula te pemilya ni Ahab. Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* iring te vaal te pemilya ni Ahab, su mibpengesawa sikandin te sevaha he sakup te pemilya ni Ahab. \p \v 28 Mibpezumahà si Ahazia wey si Joram he anak ni Ahab te kebpekidtebek ki Hadì Hazael he hadì te Aram. Mibpetebekè dan diyà te Ramot Gilead, ne nepelian si Joram. \v 29 Umbe, mid-ulì si hadì Joram diyà te inged he Jezreel su para meulii is palì din. Ne te zutun sikandin te inged, midlauy sikandin te Hadì Ahazia he hadì te Juda. \c 9 \s1 Midhimu si Jehu he Hadì te Israel \p \v 1 Impetawag ni Elisha is sevaha he etew he sakup te grupu te menge ebpeneuven ne migkeǥiyan din te, “Pengandam ka te kedhendiyà te Ramot Gilead ne uwita nu heini is tivud te lana. \v 2 Ne emun ebpekeuma kad, pen-ahaa nu si Jehu he anak ni Jehoshafat wey apù ni Nimshi. Ne ipaawè nu sikandin puun te menge zuma zin ne zumaha nu ziyà te ruǥu he iyan kew zà is dezuwa. \v 3 Ne kuwaa nu is lana ne itisi nu is ulu zin ne kaǥi ka te, ‘Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: Mibpilì ku sikew he hadì te Israel.’ Ne zutun gaanggaan ka ǥawas ne pelelaǥuy ka.” \p \v 4 Umbe, midhendiyà haazà is betan-en he ebpeneuven te Ramot Gilead. \v 5 Ne hein nekeuma sikandin, neehè din is upisyal te menge sundaru he ebpemimpinuu. Ke sikandin te, “Datù, duen edlelaǥen ku ziyà te kenikew.” Mid-insà si Jehu te, “Hentei kenami is edlelaǥan nu?” Midtavak haazà is etew te, “Iyan ke zà, datù.” \v 6 Midhitindeg si Jehu ne midseled diyà te valey. Ne mid-itisan duen te ebpeneuven is ulu ni Jehu te lana ne migkeǥiyan din te, “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: ‘Mibpilì ku sikew he hadì te menge etew ku he menge tig-Israel. \v 7 Dezeeti nu is pemilya ni Ahab he egalen nu, su para mevelesi ku si Jezebel te kebpenhimetayi zin te menge suluǥuen ku he mibpenaub ku wey te zuma pa he menge suluǥuen ku. \v 8 Egkezeetan is tivuuk he pemilya ni Ahab. Ebpenhimetayan ku is langun he sakup te pemilya zin he menge maama, uripen man etawa kenà. \v 9 Ebeelan ku ziyà te pemilya ni Ahab is mibeelan ku ziyà te pemilya ni Jeroboam he anak ni Nebat, wey te pemilya ni Baasa he anak ni Ahia. \v 10 Emun bahin ki Jezebel, egkeenen sikandin te menge asu ziyà te tanà he Jezreel, ne wazà edleveng kandin.’ ” Ne zutun midliǥawang haazà is ebpeneuven ne mibpelelaǥuy. \p \v 11 Ne hein midlikù si Jehu zuen te zuma zin he menge upisyal, ne mid-insà kandin is sevaha kandan, “Egkemenumenu kad? Maan is midhendiyà te kenikew sikan is egketalengtaleng he etew?” Midtavak si Jehu te, “Egkeentuk niw vuwa ke hentei sikandin wey ke hengkey is egkeǥiyen din.” \v 12 Midtavak sikandan te, “Kenè key kenikew terterui. Keǥiya nu kenami ke hengkey is migkaǥi zin.” Migkaǥi si Jehu te, “Migkeǥiyan e zin bahin te migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he mibpilì e zin he hadì te Israel.” \v 13 Mid-awà dutun te menge upisyal is samput dan ne indempas dan diyà te heǥezan he edhitindeǥan ni Jehu. Mibpezaǥing dan te vudyung ne ingkulahì dan is lalag he edhenduen te, “Si Jehu en is hadì!” \s1 Midhimetayan ni Jehu si Joram wey si Ahazia \p \v 14 Mibpelenuwan ni Jehu is kedezaat ki Joram. (Dutun he timpu edipinsahan ni Joram wey te menge tig-Israel is Ramot Gilead su para kenà mekependezaat kandan si Hadì Hazael he hadì te Aram. \v 15 Piru nepelian si Joram dutun te kebpekidtebek dan te menge Aramihanen, umbe mid-ulì sikandin diyà te Jezreel su para meulii is palì din.) Migkeǥiyan ni Jehu is iring din he menge upisyal te, “Emun egkesuat kew he egkehimu a he hadì, kenè niw mehimuwa he zuen ebpekeǥawas kayi te inged. Su kela ke zuen medhendiyà te Jezreel he ebpeketudtul he midhimu a keniyu he hadì.” \v 16 Mid-untud si Jehu te kerwahi zin ne midhendiyà te Jezreel he zutun medhimeley si Joram. Ne zutun daan si Hadì Ahazia he hadì te Juda su nenumbaley ziyà te ki Joram. \p \v 17 Ne zutun, naahà te vantey te turi ziyà te Jezreel si Jehu is ebpekeuma zuma te menge sundaru zin, umbe migkulahì sikandin te, “Zuen edhengkayi he menge sundaru!” Midtavak si Joram te, “Suǥù ka te pereuntud te kudà he ibpesinuǥung kandan su wey metueni ke meupiya ve is tuyù dan te kedhengkayi.” \v 18 Umbe, migenat is sevaha he pereuntud te kudà te kedsinuǥung kandan, ne migkaǥi sikandin te, “Egkesuat is hadì he metueni zin ke meupiya is tuyù niw te kedhengkayi.” Ne midtavak si Jehu te, “Hengkey is lavet nu? Sunud ka kediey!” \p Mibensag is bantey te hadì te, “Nekeume en diyà sikan is pereuntud te kudà he midsuǥù nu piru wazè pa sikandin medlikù.” \v 19 Umbe, mid-uman en maan midsuǥù haazà is hadì te sevaha pa he pereuntud te kudà. Ne kebpekeuma zin diyà te kandan ke sikandin te, “Egkesuat is hadì he metueni zin ke meupiya is tuyù niw te kedhengkayi.” Midtavak si Jehu te, “Hengkey is lavet nu? Sunud ka kediey!” \p \v 20 Mid-uman en maan mebensag sikan is bantey te hadì, “Nekeume en sikan is ikezuwa he pereuntud te kudà he midsuǥù nu, piru wazà gihapun sikandin medlikù! Ne is pengulu keniyan te menge sundaru ne henduen be te si Jehu su utew meǥaan he ebpepelelaǥuy te kudà!” \v 21 Mibmandar si Joram te, “Iandam niw is kerwahi ku.” Ne hein naandam en migenat si Hadì Joram he hadì te Israel wey si Hadì Ahazia he hadì te Juda, su edsinuǥungen dan si Jehu. Tigselimbaha sikandan te kerwahi he mid-untuzan dan. Ne nesinuǥung dan si Jehu ziyà te tanà ni Nabot he tig-Jezreel. \v 22 Ne hein naahà ni Joram si Jehu, mid-insaan din te, “Meupiya ve is tuyù nu te kedhengkayi nu, Jehu?” Midtavak si Jehu te, “Kenà meupiya su kemulu edseriǥi kayi te kenitew is menlelamat wey kemulu ed-ezapa is menge ed-ezapen he kenà tutuu he megbevayà he mibpuunaan te iney nu he si Jezebel.” \v 23 Ne impeveriyung ni Joram is kudè din ne meǥaan is kebpepeleleǥuya zin kayi. Mibensaǥan din si Ahazia te, “Midluib kedì si Jehu!” \p \v 24 Ne migkuwa ni Jehu is panè din ne mibpanè din si Joram diyà te peka. Ne midlembasan te vesut is pusung din, ne nepiley sikandin diyà te kerwahi zin. \v 25 Migkeǥiyan ni Jehu si Bidkar he upisyal zin te, “Kuwaa nu is lawa ni Joram ne itimbag nu sikandin diyà te pemuleey ni Nabot he tig-Jezreel. Egketenuzan nu ve hein mid-untud ki he ziyè ki te egkeiniyuǥan te amey zin he si Ahab? Migkaǥi te \sc Nengazen\sc* is menge lalag he ebpekesuǥat kandin he: \v 26 ‘Neehè ku gevii is kedhimetayi nu ki Nabot wey te menge anak din. Ne ebpenangdù a he ebelesan ku sikew kayi mismu te pemuleey ni Nabot. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi.’ Umbe kuwaa nu sikandin ne itimbag nu ziyà te vevesukà ni Nabot sumalà te nekaǥi te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 27 Ne hein naahà ni Hadì Ahazia he hadì te Juda haazà is nehitavù, mibpelaǥuy sikandin pehendiyà te Bet Hagan. Midal-as sikandin ni Jehu he ebpemensag te, “Himetayi niw zaan sikandin!” Umbe mibpanè dan sikandin diyà te kerwahi zin hein ed-ikul sikandin te zalan pehendiyà te Gur, he uvey te Ibleam. Nekepelaǥuy sikandin he neteǥepalì taman te Megido, piru minatey sikandin dutun. \v 28 Ne migkuwa sikandin te menge suluǥuen din ne ingkarga zan te kerwahi pehendiyà te Jerusalem. Ne inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. \p \v 29 Nehimu he hadì diyà te Juda si Ahazia hein ike-11 he tuig te kedhadì ni Joram diyà te Israel te anak ni Ahab. \s1 Midhimetayan si Jezebel \p \v 30 Ne midhendiyà si Jehu te Jezreel. Ne hein netuenan haazà ni Jezebel mibpeguwapa sikandin ne midsulew ziyà te sulawà duen te turuǥan. \v 31 Ne hein midseled si Jehu ziyà te ǥemawan duen te turuǥan, migkeǥiyan sikandin ni Jezebel te, “Sikew is iring ki Zimri te ed-uney edhimatey te egalen din, meupiya ve is tuyù nu te kedhengkayi?” \v 32 Midlingahà si Jehu zutun te sulawà ne mid-insà sikandin te, “Duen be ziyan te zivavew edlavan kedì?” Duen dezuwa etawa tetelu he upisyal he mibpantew kandin dutun te sulawà. \v 33 Migkeǥiyan sikandan ni Jehu te, “Iulug niw sikandin!” Umbe in-ulug dan si Jezebel. Ne is duma he lengesa zin nemenresik diyà te verengbeng wey ziyà te menge kudà, ne midtekutakan sikandin te menge kudà ni Jehu. \v 34 Ne midseled si Jehu zutun te turuǥan ne migkaan wey mid-inum. Ne hein nekepasad, migkaǥi te, “Kuwaa niw heeyan is midrewakan he vahi ne ileveng niw, su anak man sikandin te hadì.” \v 35 Piru hein egkuwaan dan en is lawa zin su idleveng dan, ne wazè en nesamà gawas te ulu, menge paa, wey menge velad. \v 36 Umbe, midlikù dan ne migkaǥi zan heini ziyà te ki Jehu. Migkaǥi si Jehu te, “Iyan heini migkaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te suluǥuen din he si Elias he tig-Tishbe: ‘Egkeenen te menge asu is sapù ni Jezebel ziyà te sevaha he tanà diyà te Jezreel. \v 37 Ebpekedsusuwey is lawa zin iring te ebpekepeyapat he tai te ayam ne wazè en ebpekekilala kandin.’ ” \c 10 \s1 Mibpenhimetayan is Pemilya ni Ahab \p \v 1 Duen 70 he kevuwazan ni Ahab diyà te Samaria. Umbe mibpeuwitan ni Jehu te surat is menge upisyal zutun te inged, menge ebpemendumala, wey menge peraatur te menge kevuwazan ni Ahab. Iyan heini taǥù te surat: \v 2 “Iyan kew midseriǥan te menge kevuwazan ni Hadì Ahab, menge kerwahi zin, menge kudè din, binerengbeng he inged, wey menge ǥumaan. \v 3 Umbe, emun egkezawat niw en heini is surat ku, pilì kew te engayan he edhimuwen he hadì he ebpuun diyà te kevuwazan ni Hadì Ahab, ne pekidtebek kew kenami te kedipinsa te pemilya ni Hadì Ahab.” \p \v 4 Piru utew sikandan nahandek, ne ke sikandan te, “Si Jehu, emun wazà sikandin mezaag te zezuwa he hadì, ne iyan kiw pe man mekezaag kandin.” \v 5 Umbe, is administradur te turuǥan, is gubunedur te inged, is ebpemendumala, wey is menge peraatur te menge kevuwazan te hadì, mibpesuratan dan si Jehu. Ne iyan heini taǥù te surat dan: “Menge suluǥuen key kenikew, ne ebeelan dey is langun he idsuǥù nu kenami. Kenè key ebpilì te selakew en he hadì; beeli nu is mid-isip nu he meupiya.” \p \v 6 Mibelesan sikandan pesurati ni Jehu te: “Emun dumezapig kew kedì wey andam kew he edsunud kedì, penempezi niw te lieg is menge kevuwazan ni Ahab ne uwita niw kayi te kediey kayi te Jezreel is menge ulu zan, te iring kayi he uras keeselem.” \p Dutun he timpu, haazà is 70 he kevuwazan ni Hadì Ahab, ed-elimahan te dungganen he menge etew ziyà te inged he Samaria puun te menge vatè pa sikandan. \v 7 Ne hein nekeuma is surat ni Jehu, migkuwa zutun he menge etew sikan is 70 he kevuwazan duen te hadì ne mibpenhimetayan dan. Intaǥù is menge ulu kayi he menge etew ziyà te menge baskit ne impeuwit dan diyà te ki Jehu ziyà te Jezreel. \v 8 Ne hein nekeuma is mid-uwit dutun, migkeǥiyan din si Jehu te, “Impeuwit dan is menge ulu te menge kevuwazan duen te hadì.” Ne mibmandar si Jehu te, “Tepuka niw heini te zezuwa he tapuk diyà te pultahan te inged ne vey-ani niw en dutun taman te meselem.” \p \v 9 Hein meselem, migawas si Jehu ne midhitindeg dutun te etuvangan te menge etew ne migkaǥi te, “Wazè niw salà. Iyan a mibpelanu te ebpekesuǥat te egalen ku ne minatey sikandin. Piru hentei is midhimatey kandan te langun? \v 10 Pinaaǥi kayi egkesavut niw he is langun he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he ebpekesuǥat te pemilya ni Ahab egketuman iyan. Midtuman te \sc Nengazen\sc* is migkaǥi zin pinaaǥi ki Elias he suluǥuen din.” \v 11 Ne mibpenhimetayan ni Jehu is langun he kezumahan ni Ahab diyà te Jezreel, ragkes en is menge upisyal zin, menge emiǥu zin, wey is menge memumuhat din. Wazà nesamà kandan he uuyag. \v 12 Ne midhipanew si Jehu pehendiyà te Samaria. Ne zutun te kedhipanew zin diyà te zalan he ziyà te egngezanan te Tiǥumà te menge Bantey te Kerehidu, \v 13 neehè din is menge kezuzumahi ni Hadì Ahazia he hadì te Juda. Mid-insà sikandin te, “Hentei kew?” Midtavak dan te, “Menge kezumahan key ni Ahazia ne midhipanew key su ebpengemustahan dey is menge kevuwazan ni Hadì Ahab wey si Rayna Jezebel.” \v 14 Ne midsuǥù ni Jehu is menge etew zin te, “Dekepa niw sikandan, iyan, kenè niw pa himetayi.” Umbe miduma zan sikandan diyà te teheb ne zutun dan geraa. 42 sikandan is langun, ne wazà nesamà kandan he uuyag. \p \v 15 Ne ked-awà ni Jehu zutun, neehè din si Jehonadab he anak ni Recab is edhipanew su edsinuǥung kandin. Ne migkemusta sikandin ni Jehu ne mid-insaan din te, “Dumezapig ke ve kediey iring te kedapig ku ziyà te kenikew?” Midtavak si Jehonadab te, “Uya.” Migkaǥi si Jehu te, “Emun iyan heeyan, ne ikawè nu kayi te kediey is belad nu.” Ingkawà ni Jehonadab is belad din ne impepemenahik sikandin ni Jehu ziyà te kerwahi zin. \v 16 Migkaǥi si Jehu te, “Duma ka kediey su wey nu maahà is kegkemepezumdumahan ku te \sc Nengazen\sc*.” Umbe mid-untud si Jehonadab duma kandin. \v 17 Kebpekeuma ni Jehu ziyà te Samaria mibpenhimetayan din is langun he nesamà te pemilya ni Ahab, he sungkad te nekaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi ki Elias. \s1 Mibpenhimetayan is Ebpemenilbi ki Baal \p \v 18 Midtiǥum ni Jehu is langun he menge etew ne migkeǥiyan din sikandan te, “Kenà utew meheǥet is kebpenilbi ni Ahab ki Baal. Piru siak mulà, ibpeehè ku he meheǥet is kediey he kebpenilbi ki Baal. \v 19 Umbe, ipehengkayi niw te kediey is langun he ebpeneuven ni Baal, wey is menge memumuhat para kandin, wey is langun he ebpenilbi kandin. Kinahanglan he kayi sikandan is langun, su ebpemuhat a te zekelà he pemuhat para ki Baal. Is kenà edhengkayi ibpehimetayan ku.” Piru uvag-uvag dà haazà su para mehimetayi zin is ebpemenilbi ki Baal. \p \v 20 Migkaǥi si Jehu te, “Edhimu kiw te ispisyal he ketiǥuman su wey tew meveǥayi te zengeg si Baal.” Umbe impehibelu haazà diyà te menge etew. \v 21 Impetawag ni Jehu is langun he ebpenilbi ki Baal seled te tivuuk he Israel, ne midhendutun is kada sevaha kandan. Midseled dan is langun diyà te simbahan he para ki Baal, ne nepenù haazà is simbahan. \v 22 Migkeǥiyan ni Jehu sikan is ed-atur te idsimba he menge visti, “Ibpevivisti is langun he ebpenilbi ki Baal.” Umbe mibeǥayan din sikandan. \p \v 23 Ne midseled si Jehu wey si Jehonadab he anak ni Recab dutun te simbahan he para ki Baal. Migkeǥiyan ni Jehu sikan is ebpemenilbi ki Baal te, “Sigureduwa niw he wazà ebpekesahug keniyu he menge etew he ebpenilbi te \sc Nengazen\sc*. Kinahanglan he iyan kew zà nekeseled kayi is ebpenilbi ki Baal.” \v 24 Ne zutun te seled te simbahan nemuhat sikandan te menge pemuhat he edtutungen wey zuma pa he menge pemuhat. Daan en he zuen 80 he menge etew ziyà te gawas duen te simbahan ne migkeǥiyan din sikandan te, “Insarig ku keniyu is kebpenhimatey kandan. Edhimetayan ku emun duen keniyu ebpesagdan ne ebpekepelaǥuy is minsan sevaha zà kandan.” \p \v 25 Ne hein nekepasad si Jehu he ebpemuhat te menge pemuhat he edtutungen, mibmendaran din is menge vantey wey menge upisyal te, “Seled kew ne penhimetayi niw sikandan! Kenè kew pesagdan su para wazà ebpekepelaǥuy kandan!” Umbe mibpenhimetayan dan haazà is menge etew pinaaǥi te ispada ne impenimbag dan haazà is nemematey ziyà te gawas. Ne midseled dan diyà te kineselezan he vahin duen te simbahan he para ki Baal \v 26 ne migkuwa zan dutun is tedeman he vatu ne mid-uwit dan diyà te gawas, ne mibinsulan dan. \v 27 Ne hein nepasad dan te edrupet sikan is tedeman he vatu ki Baal, mibengkag dan sikan is simbahan he para ki Baal, ne midhimu heini te menge etew he indesà taman en guntaan. \v 28 Pinaaǥi kayi in-awà ni Jehu is ulaula he iyan is ked-ezapa ki Baal diyà te Israel. \v 29 Piru mid-iringan din gihapun is menge salà ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. He iyan is ked-azap diyà te Betel wey Dan te vulawan he ledawan he menge vaka. \p \v 30 Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Jehu te, “Meupiya ziyà te etuvangan ku is mibeelan nu; midsunud nu is egkesuatan ku he mehitavù diyà te pemilya ni Ahab. Tenged te kebeeli nu kayi, ibpahadì ku is menge kevuwazan nu taman te ikeepat he lapis.” \v 31 Piru wazà medtuman si Jehu te menge kesuǥuan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, pinaaǥi te tivuuk he gehinawa zin. Kekenà, mid-iringan din is menge salà ni Jeroboam, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 32 Dutun he timpu impenaneynaney ipezeisey te \sc Nengazen\sc* is tanà he nesakup te Israel. Naaǥew ni Hadì Hazael is menge lugar ziyà te Israel \v 33 he ziyà te zapit te edsilaan te Jordan: is tivuuk he Gilead, is Bashan, wey is menge lugar ziyà te zizaya te inged he Aroer he uvey te zal-ug he Arnon. Ed-ubpaan heini zengan he tanà te tribu ni Gad, ni Reuben, wey ni Manase. \p \v 34 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehu, wey te nevantug he menge vaal zin wey is menge kezeeǥan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 35 Hein minatey en si Jehu, inleveng sikandin diyà te Samaria. Ne si Jehoahaz he anak din, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \v 36 Midhedian ni Jehu is Israel ziyà te Samaria seled te 28 he tuig. \c 11 \s1 Si Atalia wey si Joash \p \v 1 Hein netuenan ni Atalia he minatey en is anak din he si Hadì Ahazia he hadì te Juda, midisisyun sikandin he ebpenhimetayan din is langun he sakup te pemilya te hadì. \v 2 Piru midlibri ni Jehosheba is anak ni Ahazia he si Joash hein meǥaan en edhimetayi sikandin wey is duma pa he menge anak te hadì. Heini si Jehosheba etevey ni Ahazia he anak he vahi ni Hadì Jehoram. In-eles din si Joash wey is ed-elima kandin diyà te sevaha he ruǥu zuen te valey te \sc Nengazen\sc*, umbe wazà sikandin mepatey. \v 3 Seled te heenem he tuig, ne ziyà i-eles te valey te \sc Nengazen\sc* si Joash wey is ed-elima te iyan pa zutun ebmandù te Juda si Atalia he rayna. \p \v 4 Ne hein ikepitu he tuig, impetawag te memumuhat he si Jehoyada is menge peremandar te menge vantey te hadì wey is menge perevantey te turuǥan he medhendiyè dan te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne zuen neuyunan dan ne impepenangdù din sikandan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne hein nepasad impeehè din kandan is anak te hadì. \v 5 Migkeǥiyan din sikandan te, “Himuwa niw he tetelu kew he grupu. Iyan heini veeli niw: Is senge vahin keniyu te tetelu he vahin, he ebantey emun Andew te Kedhimeley, mebantey sikandan diyà te turuǥan te hadì. \v 6 Ne is senge vahin diyà mebantey te Pultahan te Sur. Ne is senge vahin pa, ne ziyà mebantey te ǥemawan te turuǥan su wey meuǥupi is duma he ebantey zutun. \v 7 Ne is dezuwa he grupu keniyu he kenà ebantey emun Andew te Kedhimeley ne ziyà sikandan mebantey te valey te \sc Nengazen\sc* su para medipinsahi is hadì. \v 8 Kinahanglan he ebpurungan niw ebentayi is hadì he andam is menge ǥumaan niw, ne zumahi niw sikandin minsan hendei ebayà. Himetayi niw is minsan hentei he ed-uvey ziyà te kandin.” \p \v 9 Mibeelan dutun te menge peremandar is insuǥù kandan ni Jehoyada he memumuhat. Midtiǥum dan is menge etew zan he ebantey emun Andew te Kedhimeley, ragkes en is kenà ebantey keniyan he andew, ne miduma zan diyà te ki Jehoyada. \v 10 Ne mibeǥayan ni Jehoyada is menge peremandar te menge vangkew wey menge kelasag he ǥaked dengan ni Hadì David he ziyà itaǥù te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 11 Ne mibpelastar is neǥumeenan he menge vantey ziyà te peliǥuy te valey te \sc Nengazen\sc* wey te pemuhatà te kedipinsa zuen te hadì. \p \v 12 Ne zutun impeǥawas ni Jehoyada si Joash he anak te hadì ne migkurunahan. Ne mibeǥayan din sikandin te kupya te menge sulunuzen mehitenged te kedumalà te hadì, ne impezayag din is kegkehimuwa ki Joash he hadì. Midlenahan din sikandin he ebpekilala he hadì en sikandin, ne mibpelakpak is menge etew wey nemengulahì te, “Mebmeluǥayad is untung te hadì!” \p \v 13 Ne hein nezineg ni Atalia is keǥurub te menge vantey wey te zuma he menge etew, midhendiyà sikandin te kandan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 14 Ne neehè din dutun is beǥu he hadì he midhitindeg uvey zuen te tukud, su iyan haazà neleyaman he vaal emun duen edhimuwen he hadì. Diyà te avey zuen te hadì is menge peremandar wey is menge perehiyup te trumpita, ne ebpemen-ugyab is langun he menge etew zutun wey ebpezaǥing te menge trumpita. Ne hein naahà ni Atalia haazà is langun, mibindas din is bisti zin su mibmezaat is gehinawa zin, ne nemensag sikandin te, “Menge meluiven! Menge meluiven!” \p \v 15 Mibmendaran ni Jehoyada is menge peremandar te menge sundaru te, “Uwita niw ziyà te gawas si Atalia. Kenè niw sikandin kayi himetayi te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne himetayi niw is minsan hentei he egkesuat he edlibri kandin.” \v 16 Umbe, midakep dan sikandin ne mid-uwit dan diyà te ǥawas te pultahan he ebpeveyaan te menge kudà te edhendiyà te turuǥan, ne zutun dan himetayi. \s1 Is menge Keveg-uwan he Mibeelan ni Jehoyada \r (2 Cronica 23:16-21) \p \v 17 Ne impehimu ni Jehoyada haazà is hadì wey is menge etew te kebpekid-uyun te \sc Nengazen\sc* he menge etew en sikandan te \sc Nengazen\sc*. Impehimu zin daan is uyun te hadì wey menge etew. \v 18 Ne midhendiyà is langun he menge etew te simbahan he para ki Baal ne midrundus dan heini. Midrupet dan is menge pemuhatà wey is menge ed-ezapen dutun, ne midhimetayan dan si Matan he memumuhat para ki Baal ziyà te egkesineruwan duen te menge pemuhatà. \p Ne zuen menge impevantey ni Jehoyada zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 19 Ne zutun, puun te valey te \sc Nengazen\sc*, miduma zin is menge peremandar, menge vantey te hadì, menge vantey te turuǥan, wey is langun he menge etew zutun, ne midumahan dan haazà is hadì pehendiyà te turuǥan. Diyè dan mebayà te pultahan te menge vantey. Ne mibpinuu haazà is hadì diyà te pinuuwè din te kedhadì. \v 20 Nengelipey is menge etew, ne mibmelinew is inged hein minatey en si Atalia diyà te uvey te turuǥan. \p \v 21 Mibpenuiǥen si Joash te pitu he tuig dutun te kegkehimuwa kandin he hadì diyà te Judaa. \c 12 \s1 Is Kedhadì ni Joash diyà te Juda \r (2 Cronica 24:1-16) \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Juda si Joash hein ikepitu he tuig te kedhadì ni Jehu ziyà te Israel. Diyà med-ubpà te Jerusalem si Joash, ne midhadì sikandin seled te 40 he tuig. Is iney zin iyan si Zibia he tig-Beersheba. \v 2 Metazeng is baal zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* seled te tivuuk he untung din, su mibpenurù sikandin ni Jehoyada he memumuhat. \v 3 Piru wazè din iperundus is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, umbe mibpedayun is menge etew te kebpemuhat te menge pemuhat wey kedtutung te menge beyewà dutun he menge simbahan. \p \v 4 Migkeǥiyan ni Joash is menge memumuhat te, “Tiǥuma niw is langun he selapì he mid-uwit diyà te valey te \sc Nengazen\sc* he inhalad: is selapì he nekulikta tenged te sinsus, is selapì he vayad tenged te penaad, wey is selapì he pemuhat he kineugelingen he suat is kebpemuhata zuen. \v 5 Ne ǥemita niw heini para te kebpurungi zuen te valey te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 6 Piru taman en te ike-23 he tuig te kedhadì ni Joash, wazà gihapun mepurungi te menge memumuhat sikan is baley te \sc Nengazen\sc*. \v 7 Umbe, impetawag ni Hadì Joash si Jehoyada wey is duma pa he menge memumuhat ne mid-insaan din te, “Maan is wazè niw pa pepurungi sikan is baley te \sc Nengazen\sc*? Puun guntaan ne kenè niw en gestuwa is selapì diyà te keugelingen niw he menge kinahanglan. Ereg he ziyè en heini egemita te kebpurungi zuen te valey te \sc Nengazen\sc*!” \v 8 Ne mibpezumazuma zutun is menge memumuhat wey mibpezumazuma zan daan he kenè en iyan sikandan ebpengulikta te selapì puun te menge etew, wey kenè en iyan sikandan ebpepurung duen te valey te \sc Nengazen\sc*. \p \v 9 Migkuwa si Jehoyada te kahun ne mibudsiyan din is tangeb kayi. Ne insavuk din heini ziyà te kilid te pemuhatà, diyà te egkekewanan emun edseled ki zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. Emun duen edseled duen te valey te \sc Nengazen\sc* he ebeǥey te selapì, ne id-ahuk heini te menge memumuhat he ebantey te gemawan duen te kahun. \v 10 Ne emun dekelè en is selapì dutun te kahun, edhendutun is sikritaryu zuen te hadì wey is lavew he memumuhat ne ebilangen dan haazà ne emun egkepasad, id-ahuk dan diyà te menge bag. \v 11-12 Ne ibeǥey zan haazà is selapì diyà te menge etew he edumala te kebpurung duen te valey te \sc Nengazen\sc* su wey zan mekevayad duen te ebpemenerebahu he menge etew he ebpurung duen te valey te \sc Nengazen\sc* wey te menge verengbeng din. Is duma he selapì, ibpemasa zan te menge kayu wey menge vatu he vinesbasan en he egkinehenglanen te kebpurungi zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne ebeyazan dan daan is duma pa he gelestuwan te kebpurung duen te valey. \p \v 13 Is selapì he imbeǥey ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*, ne wazà gemita para te kebaal te pelata he menge inumà, menge penamped te pebilu te sulù, menge yehung, menge trumpita, etawa minsan hengkey he ǥelemiten he vulawan etawa pelata dutun te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 14 Kekenà, imbayad heini te menge etew he ebpurung duen te valey wey te menge egkeǥamit kayi. \v 15 Wazè en tulika is listahan te menge neǥastu su egkeseriǥan sikan is menge etew he midumala te kebpurungi zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 16 Is selapì he imbeǥey zuma te menge halad su imbayad te salà wey is menge pemuhat he para idlumpiyu, wazà haazà iahuk duen te kahun diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, su para zà haazà te menge memumuhat. \p \v 17 Dutun he timpu, si Hadì Hazael he hadì te Aram midsurung diyà te Gat ne naaǥew zin heini. Ne midisisyun sikandin he edsurungen din daan is Jerusalem. \v 18 Midtiǥum ni Hadì Joash is langun he menge azen he inhalad te menge kepuun din diyà te \sc Nengazen\sc*, ragkes en is kandin he menge inhalad. (Is menge kepuun ni Joash he midhalad dutun he menge azen iyan si Jehoshafat, si Jehoram, wey si Ahazia, he menge hadì diyà te Juda.) Heini is langun impeuwit ni Joash diyà te ki Hazael, ragkes en is langun he vulawan he ziyà te menge budiga zuen te valey te \sc Nengazen\sc* wey is diyà te turuǥan. Umbe wazè en surunga ni Hazael is Jerusalem. \p \v 19 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Joash, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 20 Dutun te huziyan he timpu nekidsukulà kandin is menge upisyal zin, ne midhimetayan dan sikandin diyà te Bet Milo, diyà te zalan he pehendiyà te Silla. \v 21 Is menge upisyal he midhimatey kandin, iyan si Jozacar he anak ni Shimeat wey si Jehozabad he anak ni Shomer. Inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. Ne si Amazia he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 13 \s1 Is Kedhadì ni Jehoahaz diyà te Israel \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Israel si Jehoahaz he anak ni Jehu hein ike-23 he tuig te kedhadì ni Joash diyà te Juda te anak ni Ahazia. Diyà te Samaria med-ubpà si Jehoahaz, ne midhadì sikandin seled te 17 he tuig. \v 2 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Mid-iringan din is menge salà ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. Ne wazè din engkezi heini he menge salà. \v 3 Umbe, nepeukan te \sc Nengazen\sc* is menge Israilihanen. Ne meluǥayad he timpu is kebpesekupa zin kandan ki Hadì Hazael he hadì te Aram wey te anak din he si Ben Hadad. \p \v 4 Mibpengemuyù si Jehoahaz diyà te \sc Nengazen\sc*, ne mibpemineg kandin is \sc Nengazen\sc*, su naahà te \sc Nengazen\sc* is utew subra he kedlisliseza te hadì diyà te Aram te menge Israilihanen. \v 5 Mibeǥayan sikandan te pengulu he ebpekepeǥawas kandan puun te kedluplupiǥa kandan te menge tig-Aram. Umbe mid-uman mebmelinew is kebpekesavuk te menge Israilihanen iring duen te nehuna. \v 6 Piru wazè dan engkezi is ked-iring te menge salà te pemilya ni Jeroboam, he nehimu he hinungdan te kebpekesalè dan. Wazè dan dèdeeti is tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera he ziyà te Samaria. \p \v 7 Dutun te huziyan he timpu, is nesamà diyà te ki Jehoahaz, iyan dà is 50 he pereuntud te kudà, 10 he kerwahi, wey 10,000 he sundaru, su is duma mibpenhimetayan te hadì diyà te Aram, he henduen be te eliyavuk he midtekutakan. \p \v 8 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehoahaz, wey is nevantug he menge vaal zin wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 9 Ne hein minatey en si Jehoahaz, inleveng diyà te Samaria. Ne si Jehoash he anak din, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \s1 Is Kedhadì ni Jehoash diyà te Israel \p \v 10 Nehimu he hadì diyà te Israel si Jehoash he anak ni Jehoahaz hein ike-37 he tuig te kedhadì ni Joash diyà te Juda. Diyà med-ubpà te Samaria si Jehoash, ne midhadì sikandin seled te 16 he tuig. \v 11 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Wazà sikandin med-engked he ed-iring te menge salà ni Jeroboam te anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 12 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehoash wey is nevantug he menge vaal zin wey is langun he mibeelan din, ragkes is kebpekidtebek din ki Hadì Amazia he hadì te Juda, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 13 Ne hein minatey en si Jehoash, inleveng sikandin diyà te Samaria, diyà te midlevengan te menge hadì te Israel. Ne is anak din he si Jeroboam II iyan nekeilis kandin te kedhadì. \s1 Minatey si Elisha \p \v 14 Hein uuyag pa si Hadì Jehoash, nezeruwan si Elisha ne henduen be te ebpatey en sikandin. Midhendiyà si Hadì Jehoash te kandin ne midsineǥew haazà is hadì. Ke si Jehoash te, “Amey ku! Amey ku! Is menge kerwahi wey is menge perekerwahi te Israel!” \v 15 Migkaǥi si Elisha te, “Kuwa ka te panà wey menge vesut.” Ne midtuman haazà ni Jehoash. \v 16 Ne migkeǥiyan sikandin ni Elisha he gewezi zin haazà is panà. Ne hein egewezan din en haazà, migewezan ni Elisha is belad din \v 17 ne migkeǥiyan din te, “Puwasi nu is sulawà he zapit te edsilaan.” Ne mibpuwasan din heini. Ne migkeǥiyan sikandin ni Elisha he mebpanà sikandin, ne mibpanà sikandin, migkaǥi si Elisha te, “Heeyan is besut iyan tuus he ibpezaag kenikew te \sc Nengazen\sc* is Aram. Ebpurungan nu edezeeti is menge Aramihanen diyà te Afek.” \p \v 18 Mid-umanan keǥiyi ni Elisha si Jehoash he megkuwa te menge vesut. Ne hein nekekuwe en sikandin, migkaǥi si Elisha te, “Penaa nu is tanà.” Ne mibpanè din te ketetelu, ne mid-engked sikandin. \v 19 Nepauk si Elisha ne migkaǥi te, “Ereg pezem he kelelima etawa keheenem nu penaa su para mepurung nu mezezeeti is menge Aramihanen. Ne tenged te ketetelu ke zà mebpanà, ne ketetelu nu zà daan egkezaag is menge Aramihanen.” \p \v 20 Dutun te huziyan he timpu minatey si Elisha ne inleveng. \p Kada tuig duen grupu te menge Moabitanhen he edsurung te Israel. \v 21 Duen timpu he edleveng pezem is menge Israilihanen te minatey. Piru hein neehè dan te grupu te menge Moabitanhen he edsurung, inggaanggaan dan dà iseled haazà is minatey ziyà te surung he midlevengan ki Elisha ne mibpelaǥuy zan. Ne hein nekezegkit haazà is minatey ziyà te menge tulan ni Elisha, neuyaǥan haazà ne midhitindeg. \p \v 22 Midaagdaag ni Hadì Hazael he hadì te Aram is menge Israilihanen seled te tivuuk he timpu te kedhadì kandan ni Jehoahaz. \v 23 Piru ingkehizu wey ingkeipeng sikandan te \sc Nengazen\sc* tenged te midhimu zin he kebpekid-uyun diyà te ki Abraham, ki Isaac, wey ki Jacob. Ne taman en guntaan ne wazè din sikandan dezeeti etawa ipaawà diyà te lugar zan he zutun kenà sikandin ebpekepekiduma kandan. \p \v 24 Minatey si Hadì Hazael he hadì te Aram, ne si Ben Hadad he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \v 25 Nezaag ni Jehoash is Aram te ketetelu, ne nahawì din diyà te ki Ben Hadad is menge inged he mid-aǥew te amey ni Ben Hadad he si Hazael hein nekidtebek sikandin te amey ni Jehoash he si Jehoahaz. \c 14 \s1 Is Kedhadì ni Amazia ziyà te Juda \r (2 Cronica 25:1-28) \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Juda si Amazia he anak ni Joash hein ikezuwa he tuig te kedhadì ni Jehoash diyà te Israel, he anak ni Jehoahaz. \v 2 Mibpenuiǥen si Amazia te 25 hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 29 he tuig. Is iney zin iyan si Jehoadin he tig-Jerusalem. \v 3 Meupiya is ulaula ni Amazia ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, piru kenà iring te mibeelan ni David he kepuun din. Kekenà, mid-iringan din is amey zin he si Joash. \v 4 Wazè din daan iperundus is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, umbe zutun mibpedayun is menge etew te kebpemuhat te menge pemuhat wey kedtutung te menge beyewà. \p \v 5 Ne hein melig-en en is kedhadì ni Amazia, ne mibpehimetayan din sikan is menge upisyal he midhimatey te amey zin he hadì. \v 6 Piru wazè din mulà pehimetayi is menge anak dan, su sumalà is ingkesurat diyà te Libru te Kesuǥuan ni Moises, he migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kenà ereg he edhimetayan is menge ginikanan tenged te salà te menge anak dan, ne is menge anak, kenà ereg he edhimetayan tenged te menge salà te menge ginikanan dan. Iyan dà idhimetayi te etew is keugelingen din he salà.” \p \v 7 Si Amazia iyan midhimatey te 10,000 he menge tig-Edom diyà te menge suǥud he migngezanan te Timus. Naaǥew zin tenged te tebek is Sela, ne egngezanan din heini te Jokteel, ne taman en guntaan iyan heini ngazan din. \p \v 8 Ne sevaha he andew, midsuǥù ni Amazia ziyà te hadì te Israel he si Jehoash he anak ni Jehoahaz he apù ni Jehu is menge menunudtulà. Ne midhinggat din si Jehoash he ebpetebekè dan. \v 9 Piru midtavak sikandin ni Hadì Jehoash pinaaǥi kayi he menge lalag: “Diyà te Lebanon duen duǥiyen he sagbet he mibpeuwit te lalag diyà te kayu he sidru he ke sikandin: ‘Ipeesawa nu is anak nu he vahi te anak ku he maama.’ Piru zuen nekevayà dutun he leew he langgam ne midtekutakan din haazà is duǥiyen he sagbet. \v 10 Amazia, tutuu he nezaag nu is Edom ne ibpahambug nu heini. Mekuntintu ke en te kebpekezaag nu ne peeneng-eneng ke en keniyan te kenikew he lugar. Maan is ebpen-ehè ke pa te samuk he ebpekeuwit te kezeetan nu wey te Juda?” \p \v 11 Piru wazà mebpemineg si Amazia, umbe midsurung sikandin ni Hadì Jehoash wey te menge sundaru zin. Midtebek dan diyà te Bet Shemesh he sakup te Juda. \v 12 Nezaag is Juda te Israel, ne nekedsusuwey is menge sundaru te Juda he nemelaǥuy pehendiyà te ed-ulian dan. \v 13 Nezekepan ni Hadì Jehoash si Hadì Amazia diyà te Bet Shemesh. Ne midhendiyà si Jehoash te Jerusalem ne migevè din is menge verengbeng kayi puun diyà te Pultahan te Efraim pehendiyà te Pultahan diyà te Suyuk, he 600 he ǥiek is keluǥayad din. \v 14 Mibpenguwa zin is langun he vulawan, pelata, wey is menge gelemiten he neehè din diyà te valey te \sc Nengazen\sc* wey ziyà te budiga te menge azen diyà te turuǥan. Nenduma zaan sikandin te menge vihag te kedlikù din diyà te Samaria. \p \v 15 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehoash, wey is nevantug he mibeelan din wey is duma pa he mibeelan din, ragkes en is kebpekidtebek din ki Hadì Amazia he hadì te Juda, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 16 Hein minatey en si Jehoash, inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge hadì te Israel diyà Samaria. Ne is anak din he si Jeroboam II, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \p \v 17 Nengungubpaan pa seled te 15 he tuig si Hadì Amazia he hadì te Juda puun te kebpatey ni Hadì Jehoash he hadì te Israel. \v 18 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Amazia, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \p \v 19 Dutun he timpu, duen menge etew he ebpelanu edhimatey ki Amazia ziyà te Jerusalem, umbe mibpelaǥuy sikandin diyà te Lakish. Piru mibpetelukunan dan sikandin diyà te Lakish. Ne midhimetayan sikandin dutun. \v 20 Is lawa zin ingkarga te kudà ne inlikù diyà te Jerusalem ne inleveng diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. \v 21 Is midhimu te menge etew ziyà te Juda he ilis ki Amazia he hadì, iyan is anak din he si Azaria he 16 he tuig is keǥurang din. \v 22 Iyan sikandin nekehawì te Elat ne mid-umanan din benguna heini hein minatey en is amey zin he si Amazia. \s1 Is Kedhadì ni Jeroboam II ziyà te Israel \p \v 23 Nehimu he hadì diyà te Israel si Jeroboam II he anak ni Joash hein ike-15 he tuig te kedhadì ni Amazia he anak ni Joash diyà te Juda. Diyà med-ubpà te Samaria si Jeroboam II, ne midhadì sikandin seled te 41 he tuig. \v 24 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Wazè din engkezi te ebaal is menge salà he mibeelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \v 25 Iyan sikandin nekehawì te menge lugar he gaked dengan te menge Israilihanen, he puun te Lebo Hamat taman te Zaǥat te Araba. Iyan heini impenaad te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, pinaaǥi te suluǥuen din he mibpenaub din he si Jonas, he anak ni Amitai he tig-Gat Hefer. \v 26 Ketau te \sc Nengazen\sc* is kegkeul-ulaha kayi su neehè din is utew subra he ked-antus te menge Israilihanen, uripen man etawa kenà. Ne wazà ebpeketavang kandan. \v 27 Wey tenged te wazà megkaǥi is \sc Nengazen\sc* he id-awè din kayi te kelibutan is Israel, umbe midlibri zin sikandan pinaaǥi ki Jeroboam II, he anak ni Joash. \p \v 28 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jeroboam II, wey is nevantug he vaal zin wey is duma pa he mibeelan din, ragkes en is kedhewia zin te Damascus wey Hamat he sakup dengan te Juda, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 29 Ne hein minatey en si Jeroboam II, inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge hadì te Israel. Ne si Zacarias he anak din, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 15 \s1 Is Kedhadì ni Azaria ziyà te Juda \r (2 Cronica 26:1-23) \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Juda si Azaria he anak ni Amazia hein ike-27 he tuig te kedhadì ni Jeroboam II diyà te Israel. \v 2 Mibpenuiǥen si Azaria te 16 hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 52 he tuig. Is iney zin iyan si Jecolia he tig-Jerusalem. \v 3 Meupiya is ulaula ni Azaria ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te amey zin he si Amazia. \v 4 Piru wazè din iperundus is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, umbe mibpedayun dutun is menge etew te kebpemuhat te menge pemuhat wey kedtutung te menge beyewà. \p \v 5 Impaantus te \sc Nengazen\sc* te melimezang he zaru te lundis si Azaria taman en te andew te kebpatey zin. Diyà sikandin med-ubpà te nekesivey he valey. Iyan si Jotam he anak din, nengulu ziyà te turuǥan wey te menge etew ziyà te Juda. \p \v 6 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Azaria, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 7 Hein minatey en si Azaria, inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. Ne is anak din he si Jotam iyan nekeilis kandin te kedhadì. \s1 Is Kedhadì ni Zacarias diyà te Israel \p \v 8 Nehimu he hadì diyà te Israel si Zacarias he anak ni Jeroboam II hein ike-38 he tuig te kedhadì ni Azaria ziyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Zacarias, ne midhadì sikandin seled te heenem he vulan. \v 9 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te menge kepuun din. Wazè din engkezi te ebaal is menge salà he mibeelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 10 Dutun he timpu, mibpelanu si Shalum he anak ni Jabesh te mezaat diyà te ki Zacarias. Midhimetayan din si Zacarias diyà te etuvangan te menge etew, ne iyan sikandin mid-ilis medhadì. \v 11 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Zacarias, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \p \v 12 Umbe, netuman is migkaǥi te \sc Nengazen\sc* diyà te ki Jehu he ke sikandin te, “Is menge kevuwazan nu ebpekahadì te Israel taman te ikeepat he lapis.” \s1 Is Kedhadì ni Shalum diyà te Israel \p \v 13 Nehimu he hadì diyà te Israel si Shalum he anak ni Jabesh hein ike-39 he tuig te kedhadì ni Uzia diyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Shalum, ne midhadì sikandin seled dà te senge vulan. \v 14 Su midhimetayan sikandin ni Menahem he anak ni Gadi hein midhendiyà sikandin te Samaria he ebpuun te Tirza ne iyan sikandin mid-ilis te kedhadì. \p \v 15 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Shalum ragkes sikan is pelanu zin te kedhimatey ki Zacarias, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \p \v 16 Dutun he timpu, midsurung ni Menahem is Tifsa wey is menge lugar ziyà te peliǥuy kayi taman te Tirza, su is menge meǥinged kayi kenà edsurindir ziyà te kandin. Mibpenhimetayan din is langun he meǥinged diyà te Tifsa, ne midsirian din is getek te meǥingey he menge vahi. \s1 Is Kedhadì ni Menahem diyà te Israel \p \v 17 Nehimu he hadì diyà te Israel si Menahem he anak ni Gadi hein ike-39 he tuig he kedhadì ni Azaria ziyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Menahem ne midhadì sikandin seled te 10 he tuig. \v 18 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Seled te tivuuk he kedhadì din wazà sikandin med-engked he ebaal te menge salà he mibeelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 19 Dutun he timpu, midhendiyà si Hadì Tiglat Piliser he hadì te Asiria te Israel su edsurungen din heini. Mibeǥayan ni Menahem si Tiglat Piliser te 35,000 he kilu he pelata su para tevangi zin si Menahem te kebpeiseǥa te kelig-en te kedhadì din. \v 20 Haazà is menge pelata migkuwa ni Menahem diyà te menge sepian diyà te Israel pinaaǥi te kebpeǥes din he mebeǥey is kada sevaha kandan te 50 he vuuk he pelata. Umbe wazè en mebpekidtebek haazà is hadì te Asiria ne mid-ulì diyà te nasyun din. \p \v 21 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Menahem, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \v 22 Ne hein minatey en si Menahem, si Pekaya he anak din, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \s1 Is Kedhadì ni Pekaya ziyà te Israel \p \v 23 Nehimu he hadì diyà te Israel si Pekaya he anak ni Menahem hein ike-50 he tuig te kedhadì ni Azaria ziyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Pekaya, ne midhadì sikandin seled te zezuwa he tuig. \v 24 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Wazè din engkezi te ebaal is menge salà he mibeelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 25 Dutun he timpu, mibpelanu te mezaat si Peka he anak ni Remalia ziyà te ki Pekaya. Heini si Peka iyan peremandar te menge sundaru ni Pekaya. Duma te 50 he menge etew ziyà te Gilead, midhimetayan ni Peka si Pekaya ragkes si Argob wey si Arie, diyà te melig-en he vahin te turuǥan diyà te Samaria. Ne iyan sikandin mid-ilis ki Pekaya te kedhadì. \p \v 26 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Pekaya, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \s1 Is Kedhadì ni Peka ziyà te Israel \p \v 27 Nehimu he hadì diyà te Israel si Peka he anak ni Remalia hein ike-52 he tuig te kedhadì ni Azaria ziyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Peka, ne midhadì sikandan seled te 20 he tuig. \v 28 Mezaat is baal zin diyà te etuvangan ne \sc Nengazen\sc*. Wazè din engkezi te ebaal is menge salà he mibeelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. \p \v 29 Hein timpu te kedhadì ni Peka, midsurung ni Hadì Tiglat Piliser he hadì te Asiria is Israel, ne naaǥew zin is menge inged he Ion, Abel Bet Maaca, Janoa, Kedesh, wey Hazor. Naaǥew zin daan is Gilead, Galilea, wey tivuuk he tanà te Naftali. Ne mid-uwit din diyà te Asiria is menge meǥinged kayi su mibihag din. \p \v 30 Ne zutun mibpelanu te mezaat si Hoshea he anak ni Elah diyà te ki Peka he anak ni Remalia. Midhimetayan din si Peka ne iyan sikandin mid-ilis medhadì. Nehitavù heini hein ike-20 he tuig te kedhadì ni Jotam, he anak ni Uzia ziyà te Juda. \p \v 31 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Peka, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Israel. \s1 Is Kedhadì ni Jotam diyà te Juda \r (2 Cronica 27:1-9) \p \v 32 Nehimu he hadì diyà te Juda si Jotam he anak ni Uzia hein ikezuwa he tuig te kedhadì ni Peka he anak ni Remalia ziyà te Israel. \v 33 Mibpenuiǥen si Jotam te 25 hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 16 he tuig. Is iney zin iyan si Jerusha he anak ni Zadok. \v 34 Meupiya is ulaula ni Jotam diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te amey zin he si Uzia. \v 35 Piru wazè din iperundus is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, umbe mibpedayun is menge etew te kebpemuhat te menge pemuhat wey te kedtutung te menge veyewà. Si Jotam is mibaal te Egkezizaya he Gemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \p \v 36 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jotam, wey is menge mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 37 Dutun te timpu te kedhadì din, impepuun ipesurung te \sc Nengazen\sc* diyà te Juda si Hadì Rezin he hadì te Aram wey si Peka he anak ni Remalia. \v 38 Hein minatey en si Jotam, inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David te kepuun din daan. Ne si Ahaz he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 16 \s1 Is Kedhadì ni Ahaz diyà te Juda \r (2 Cronica 28:1-27) \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Juda si Ahaz he anak ni Jotam hein ike-17 he tuig te kedhadì ni Peka, he anak ni Remalia, diyà te Israel. \v 2 Mibpenuiǥen si Ahaz te 20 hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 16 he tuig. Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè din, kenà iring te mibeelan te kepuun din he si David. \v 3 Mid-iringan din is ulaula te menge hadì te Israel, minsan ganì is anak din impemuhat din pinaaǥi te kedtutunga zin duen. Mid-iringan din is utew mezaat he menge vaal te menge etew ziyà te menge nasyun he impesegseg te \sc Nengazen\sc* te menge Israilihanen. \v 4 Nemuhat sikandin te menge pemuhat wey midtutung te menge veyewà diyà te menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, diyà te puntur te menge vuvungan wey ziyà te sihung te kada merapung he kayu. \p \v 5 Dutun te kedhadì ni Ahaz diyà te Juda, midsurung diyà te Jerusalem si Hadì Rezin he hadì te Aram wey si Hadì Peka he hadì te Israel, he anak ni Remalia, ne midliǥuyan dan is Jerusalem. Piru wazè dan mezaag si Ahaz. \v 6 Dutun he timpu, nahawì ni Hadì Rezin he hadì te Aram is Elat pinaaǥi te kedsegseǥa zin te menge etew ziyà te Juda. Ne midhalin med-ubpà diyà te Elat is duma he menge Aramihanen ne zutun pa sikandan taman en guntaan. \p \v 7 Midsuǥù si Ahaz te menge menunudtulà te kedtudtul ziyà te ki Hadì Tiglat Piliser he hadì te Asiria kayi he menge lalag: “Libriya a kenikew is suluǥuen nu su para kenà a mezezeeti te hadì te Aram wey hadì te Israel he midsurung kedì.” \v 8 Migkuwa ni Ahaz is pelata wey vulawan diyà te valey te \sc Nengazen\sc* wey is diyà te budiga ziyà te turuǥan, ne impeuwit din diyà te hadì te Asiria su inggasa zin. \v 9 Mibpezumazuma haazà is hadì te Asiria te hangyù ni Ahaz, umbe midsurung din is Damascus ne mid-aǥew zin heini. Miduma zin is menge meǥinged dutun diyà te Kir su mibihag din, ne midhimetayan din si Rezin. \p \v 10 Ne midhendiyà si Hadì Ahaz te Damascus su ebpekidhinguma ki Hadì Tiglat Piliser he hadì te Asiria. Ne hein diyè en sikandin duen neehè din he pemuhatà. Umbe mibpeuwitan din is memumuhat he si Uria te mudilu zutun te pemuhatà ragkes en is menge paaǥi te kebeeli zuen. \v 11 Ne mibaal si Uria te pemuhatà he iring duen te mudilu he impeuwit ni Ahaz, ne nepasad din haazà is pemuhatà hein wazè pa mekelikù si Ahaz. \v 12-13 Ne hein nekeuma si Hadì Ahaz is ebpuun diyà te Damascus, neehè din haazà is pemuhatà. Mid-uvey sikandin dutun te pemuhatà ne nemuhat te pemuhat he edtutungen wey pemuhat he para gasa. Ne mid-itisan din te pemuhat he inumen haazà is pemuhatà wey mibpirikan din te lengesa zuen te ayam he impemuhat din he pemuhat para te meupiya he kedepità. \v 14 Ne impaawè din is daan he pemuhatà he brunsi he ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* he nekepelastar ziyà te pid-elangan te veǥu he pemuhatà wey te valey te \sc Nengazen\sc*, ne impesavuk din diyà te egkezizaya kayi te veǥu he pemuhatà. \v 15 Ne mibmenduan din si Uria he memumuhat te, “Gemita nu heini is beǥu he pemuhatà emun ebpemuhat ka te menge pemuhat he edtutungen kada meselem wey te menge pemuhat he para gasa kada mezukilem. Gemita nu zaan heini emun ebpemuhat ka te menge pemuhat he edtutungen wey menge pemuhat he para gasa he pemuhat te hadì wey te menge etew, ragkes en is pemuhat he inumen kada mezukilem. Ipirik nu kayi te veǥu he pemuhatà is lengesa te pemuhat he edtutungen wey zuma pa he klasi te menge pemuhat. Ne heeyan is brunsi he pemuhatà edhimuwen ku he kedì he empuey.” \v 16 Ne mibeelan ni Uria he memumuhat is insuǥù kandin ni Hadì Ahaz. \p \v 17 Ne migkuwa ni Hadì Ahaz is menge elavat wey is menge visin duen te untuzà he para te kedhakut te wahig diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. Migkuwa zin daan sikan is dekelà he teleǥuey te wahig he egngezanan te Daǥat he ziyà te peka te menge tudu he vaka he brunsi, ne insavuk din heini ziyà te selevukà he vatu. \v 18 Ne para melipey sikan is hadì te Asiria, migkuwa ni Ahaz diyà te turuǥan is iring te atep he egemiten emun Andew te Kedhimeley wey midlekevan din is beyeey te menge hadì te Juda emun edseled dan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \p \v 19 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Ahaz, wey is menge mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 20 Hein minatey en si Ahaz, inleveng sikandin diyà te midlevengan te menge kepuun din diyà te Inged ni David. Ne si Hezekia he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 17 \s1 Is Kedhadì ni Hoshea ziyà te Israel \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Israel si Hoshea he anak ni Elah hein ike-12 he tuig te kedhadì ni Ahaz diyà te Juda. Diyà te Samaria med-ubpà si Hoshea, ne midhadì sikandin seled te siyam he tuig. \v 2 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, piru kenà iring kezaat te vaal te menge hadì te Israel he nehuna kandin. \p \v 3 Midsurung ni Hadì Shalmaneser he hadì te Asiria si Hoshea. Nehimu sikandin he sakup ni Shalmaneser ne impevayad sikandin te vuhis. \v 4 Ne hein neuǥet wazè en mebayad si Hoshea te vuhis he iring duen te nehuna he kada tuig is kebayad din, ne mibpetavang sikandin ki Hadì So he hadì te Ehipto. Ne hein netuenan ni Shalmaneser he midluib si Hoshea, midakep din ne mibpirisu zin. \p \v 5 Ne zutun midsurung duen te hadì te Asiria is tivuuk he Israel, ne mibpeliǥuyan din te menge sundaru is Samaria seled te tetelu he tuig. \v 6 Ne hein ikesiyam he tuig te kedhadì ni Hoshea, mid-aǥew en duen te hadì diyà te Asiria is Samaria, ne miduma zin is menge tig-Israel ziyà te Asiria su mibihag din sikandan. Diyè din sikandan ibpeubpà te inged he Hala, diyà te menge lugar he uvey te Wahig he Habor he ziyà te Gozan, wey ziyà te menge inged te menge Midianhen. \p \v 7 Nehitavù heini ziyà te menge tig-Israel su geina te nekesalè dan diyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan he mibpeǥawas kandan diyà te Ehipto wey te kebeyveyai kandan te Faraon he hadì te Ehipto. Mid-azap sikandan te zuma he menge ed-ezapen \v 8 wey mid-iringan dan is ulaula te menge etew ziyà te menge nasyun he impesegseg te \sc Nengazen\sc* kandan. Midsunud dan is menge ulaula he impenurù te menge hadì te Israel. \v 9 Mid-eles-eles dan mebaal te menge vaal he ebpekekuntada te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan. Mibaal zaan sikandan te menge simbahan diyà te metikang he menge lugar minsan hendei he menge lugar ziyà te Israel, puun te zezeisey he menge inged pehendiyà te zezekelà he menge inged he miberengbeng. \v 10 Midsavuk dan te tedeman he menge vatu wey mibpehitindeg te menge tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera diyà te puntur te kada vuvungan wey ziyà te sihung te kada merapung he kayu. \v 11 Midtutung dan te menge veyewà diyà te kada simbahan diyà te metikang he menge lugar, iring te mibeelan te menge etew ziyà te menge nasyun he impesegseg te \sc Nengazen\sc* kandan. Mibaal zan te mezaat he menge vaal he ingkepauk te \sc Nengazen\sc*. \v 12 Mid-azap dan te zuma he menge ed-ezapen. Minsan pa te migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Kenè kew med-azap te zuma he menge ed-ezapen.” \v 13 Layun ebpetizeeni te \sc Nengazen\sc* is Israel wey Juda pinaaǥi te menge ebpeneuven din wey menge menenagnà he edhenduen: “Engkezi niw en is mezaat he menge vaal niw. Tumana niw is menge suǥù ku wey menge sulunuzen he ziyà te tivuuk he Kesuǥuan he impetuman ku te menge kepuun niw ne imbeǥey ku ziyà te keniyu pinaaǥi te menge suluǥuen ku he mibpenaub ku.” \v 14 Piru kenà sikandan edtuman. Utew sikandan mesinupaken; iring sikandan te menge kepuun dan he wazà medsarig te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan. \v 15 Inselikwey zan is menge sulunuzen wey is kebpekid-uyun kandan te \sc Nengazen\sc* he midhimu zin diyà te menge kepuun dan, ne wazè dan seǥipaa is menge petizaan din kandan. Midsunud dan is wazè din pulus he zuma he menge ed-ezapen, ne nehimu sikandan he wazà menge pulus. Mid-iringan dan is menge etew ziyà te menge nasyun he nekeelingkus kandan minsan mibmenduan sikandan te \sc Nengazen\sc* he kenè dan heini iringi. Mibeelan dan is menge vaal he indawey kandan te \sc Nengazen\sc*. \v 16 Inselikwey zan is langun he menge suǥù te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan, ne nengugelingen sikandan mebaal te ledawan te zezuwa he nati he vaka, wey te tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera. Mid-azap dan is andew, is bulan, wey is menge vituen wey mibeǥayan dan si Baal te zengeg. \v 17 Impemuhat dan is menge anak dan pinaaǥi te hapuy; midangep dan diyà te menge menenagnà wey menge veyilan; mibpevayèbayè dan te mezaat he vaal ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, ne utew ingkepauk heini te \sc Nengazen\sc*! \p \v 18 Nepeukan utew te \sc Nengazen\sc* is menge Israilihanen ne impaawè din sikandan diyà te lugar zan, ne nekepekeziyù sikandan kandin. Iyan dà nesamà is tribu ni Juda. \v 19 Minsan ganì is tribu ni Juda wazè man medtuman te menge suǥù te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan. Mid-iringan dan is vaal he impenurù kandan te menge tig-Israel. \v 20 Umbe inselikwey te \sc Nengazen\sc* is langun he menge etew ziyà te Israel. Midsilutan din sikandan pinaaǥi te kebeǥaya zin kandan diyà te menge midsurung kandan taman te impaawè din sikandan puun te lugar zan ne nekepekeziyù sikandan kandin. \p \v 21 Hein insivey te \sc Nengazen\sc* is Israel puun te ginhedian ni David, midhimu te menge tig-Israel si Jeroboam he anak ni Nebat he hadì dan. Ne mid-iniyat ni Jeroboam is menge tig-Israel te ked-iniyug diyà te \sc Nengazen\sc*, ne kandin he ketau is kebpekevaal zan te zekelà he salà. \v 22 Mibpedayun is menge tig-Israel te ked-iring te menge salà he mibeelan ni Jeroboam, ne wazè dan engkezi heini, \v 23 taman te impaawà sikandan te \sc Nengazen\sc* diyà te lugar zan ne nekepekeziyù sikandan kandin, sumalà is impetizaan din kandan pinaaǥi te menge suluǥuen din he mibpenaub din. Umbe mibihag te menge tig-Asiria is menge etew ziyà te Israel ne ziyà sikandan mekeubpà taman en guntaan. \s1 Mid-ubpà is menge Tig-Asiria ziyà te Israel \p \v 24 Duen menge etew he midsuǥù te hadì diyà te Asiria he medhendiyè dan te Samaria. Ebpemuun sikandan diyà te Babilonia, Cut, Ava, Hamat, wey Sefarvaim, ne impeubpè din sikandan diyà te menge inged diyà te Samaria he liwan te menge tig-Israel. Umbe midsakup dan is Samaria wey is duma pa he menge inged diyà te Israel. \v 25 Dutun te aney he ked-ubpè dan dutun, wazè dan med-azap te \sc Nengazen\sc*, umbe impehendiyà te \sc Nengazen\sc* te kandan is menge erimaung ne mibpenhimetayan dutun te menge erimaung is duma kandan. \v 26 Heini he hitavù midtudtul ziyà te hadì diyà te Asiria: “Is menge etew he midsuǥù nu he med-ubpà diyà te menge inged diyà te Samaria, wazà metau te menge kesuǥuan te diwata he ed-ezapen dutun he lugar. Umbe mibpeveyaan din sikandan te menge erimaung ne mibpenhimetayan te menge erimaung is duma kandan, su wazè dan metueni is menge kesuǥuan din.” \p \v 27 Ne segugunà mibmandù is hadì te Asiria te, “Ipelikù niw ziyà te Samaria is sevaha zuen te menge memumuhat he mibihag tew, ne ziyà sikandin ipeubpà su wey zin ikepenurù diyà te menge etew is kesuǥuan te diwata he ed-ezapen keniyan he lugar.” \v 28 Umbe, sevaha zuen te vihag he menge memumuhat is midlikù diyà te Samaria ne ziyà med-ubpà te Betel, ne mibpenurù din is menge etew ke ebmenmenuwen is ked-ezapa te \sc Nengazen\sc*. \v 29 Piru heini is nekedseselekawà he grupu te menge etew, mibpedayun dan he ebaal te kandan he menge ed-ezapan. Diyà te kada inged he ed-ubpaan dan, impelastar zan is kandan he menge ed-ezapen diyà te menge simbahan he ziyà te metikang he menge lugar he mibeelan te menge tig-Samaria. \v 30 Is ebpuun diyà te Babilonia, mid-azap dan is kandan he ed-ezapen he si Sucot Benot. Is ebpuun diyà te Cut, mid-azap dan is kandan he ed-ezapen he si Nergal. Ne is ebpuun diyà te Hamat, mibaal te ed-ezapen dan he si Ashima. \v 31 Is ebpuun diyà te Ava, mid-azap dan is kandan he ed-ezapen he si Nibhaz wey Tartak. Ne is ebpuun diyà te Sefarvaim, mid-azap dan is kandan he ed-ezapen he si Adramilec wey si Anamelec; idtavun dan ganì is menge anak dan su ibpemuhat dan kayi he menge ed-ezapen. \v 32 Ed-azap sikandan te \sc Nengazen\sc*, piru iyan sikandan mibpilì te menge memumuhat he menge zuma zan mismu he ebpekepengulu kandan te kebpemuhat diyà te menge simbahan diyà te metikang he menge lugar. \v 33 Ed-azap sikandan te \sc Nengazen\sc* piru ed-azap daan sikandan te keugelingen dan he menge ed-ezapen sumalà te neleyaman te menge etew ziyà te menge nasyun he ebpuunan dan. \v 34 Taman en guntaan he menge andew is kebeeli zan kayi. Kenà tutuu is ked-ezapa zan te \sc Nengazen\sc*, ne wazà sikandan medtuman te menge suǥù, menge sulunuzen, menge penurù, wey menge kesuǥuan he imbeǥey te \sc Nengazen\sc* te menge kevuwazan ni Jacob, he migngezanan din te Israel. \v 35 Hein midhimu te \sc Nengazen\sc* is kebpekid-uyun din te menge Israilihanen, mibmandù sikandin te: “Kenè kew med-azap etawa mebpenilbi te zuma he menge ed-ezapen wey kenè niw pemuhata sikandan. \v 36 Iyan e zà keniyu ezapa is \sc Nengazen\sc* he mibpeǥawas keniyu ziyà te Ehipto pinaaǥi te zekelà he ǥehem ku. Iyan e zà ereg he ed-ezapen niw wey ebpemuhaten niw. \v 37 Kinahanglan he layun niw edtumana is menge suǥù ku, menge sulunuzen, menge penurù, wey menge kesuǥuan he insurat ku para keniyu. \v 38 Kenè niw lipati is kebpekid-uyun ku keniyu, ne kenè kew azap te zuma he menge ed-ezapen. \v 39 Iyan e zà keniyu ezapa, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw, su iyan a edlibri keniyu te kedezaat te menge kuntada niw.” \p \v 40 Piru haazà he menge etew, wazà mebpezumazuma te \sc Nengazen\sc*, kekenà, mibpedayun dan he ebaal te neleyaman dan he menge vaal. \v 41 Dutun te ked-ezapa zan te \sc Nengazen\sc*, ed-ezapen dan daan is duma he menge ed-ezapen dan. Ne taman en guntaan iyan heini ebeelan te menge kevuwazan dan. \c 18 \s1 Is Kedhadì ni Hezekia ziyà te Juda \r (2 Cronica 29:1, 2; 31:1) \p \v 1 Nehimu he hadì diyà te Juda si Hezekia he anak ni Ahaz hein iketelu he tuig te kedhadì ni Hoshea diyà te Israel te anak ni Elah. \v 2 Mibpenuiǥen si Hezekia te 25 hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 29 he tuig. Is iney zin iyan si Abia he anak ni Zacarias. \v 3 Meupiya is ulaula ni Hezekia ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te kepuun din he si David. \v 4 Imperundus din is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar; imperupet din is tedeman he vatu, wey impepenamped din is menge tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera. Imperuntek din daan is brunsi he uled he mibeelan ni Moises, su taman en dutun he timpu is ked-ezapa zuen te menge Israilihanen pinaaǥi te kedtutung te menge veyewà. Heini is brunsi he uled, migngezanan te Nehushtan. \p \v 5 Midsarig si Hezekia te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel. Wazà hadì diyà te Juda he iring kandin, minsan is nengehuna kandin wey is nengehuziyan kandin. \v 6 Metinumanen sikandin he edsunud te \sc Nengazen\sc*, ne wazà sikandin med-engked he edsunud kandin. Ne midtuman din is kesuǥuan he imbeǥey te \sc Nengazen\sc* ki Moises. \v 7 Mibpekiduma kandin is \sc Nengazen\sc*, ne mezeeǥen sikandin diyà te langun he menge vaal zin. Nekidsukulà sikandin te hadì te Asiria ne wazà mebpenilbi kandin. \v 8 Nezaag din is menge Filistihanen he menge meǥinged diyà te zezeisey wey zezekelà he menge inged he miberengbeng taman te Gaza wey ziyà te menge lugar he sakup kayi. \p \v 9 Hein ikeepat he tuig te kedhadì ni Hezekia, he iyan ikepitu he tuig te kedhadì ni Hoshea ziyà te Israel, midsurung ni Hadì Salmanaser he hadì te Asiria is Samaria ne medliǥuyan dan heini. \v 10 Ne hein nekelavey is tetelu he tuig, naaǥew te Asiria is Samaria. Ne iyan haazà ikeenem he tuig te kedhadì ni Hezekia wey ikesiyam he tuig te kedhadì ni Hoshea. \v 11 Miduma te hadì diyà te Asiria is menge tig-Israel ziyà te Asiria su mibihag din, ne ziyè dan ipeubpà te inged he Hala, diyà te menge lugar he uvey te Wahig he Habor he ziyà te Gozan, wey ziyà te zezekelà he menge inged te menge Midianhen. \v 12 Nehitavù heini ziyà te menge tig-Israel su wazè dan mebpezumazuma te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dan; midsupak dan is kebpekid-uyun te \sc Nengazen\sc* kandan, wey midsupak dan is langun he menge suǥù he imbeǥey te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te suluǥuen din he si Moises. Wazè dan heini pemineǥa wey wazè dan tumana. \s1 Midsurung te Asiria is Juda \r (2 Cronica 32:1-19; Isaias 36:1-22) \p \v 13 Hein ike-14 he tuig te kedhadì ni Hezekia ziyà te Juda, midsurung ni Hadì Senakerib he hadì te Asiria is langun he vinerengbeng he menge inged diyà te Juda, ne naaǥew zin heini. \v 14 Umbe, mibpeuwit kayi he lalag si Hadì Hezekia ziyà te hadì te Asiria he ziyà te Lakish he edhenduen: “Nekesalà a tenged te kebpekidsukulè ku kenikew. Piru ibeǥey ku kenikew is minsan hengkey he ebuyuen nu, asal ed-awè kew kayi te kenami.” Umbe mibuyù haazà is hadì te Asiria te subra he 10,000 he kilu he pelata wey 1,000 he kilu he vulawan diyà te ki Hadì Hezekia. \v 15 Imbeǥey ni Hezekia ziyà te kandin is langun he pelata ziyà te valey te \sc Nengazen\sc* wey is diyà te budiga he ziyà te turuǥan. \v 16 Ragkes en he impekuwa ni Hezekia sikan is menge vulawan he in-apid te menge himan te menge ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc* wey is diyà te menge marku kayi, ne imbeǥey zin heini ziyà te hadì te Asiria. \p \v 17 Ne zutun te ziyà si Senakerib te Lakish, midsuǥù din is lavew he peremandar te menge sundaru zin, is egalen he upisyal zin, wey is peremandar te menge sundaru zin he zuen din mahabet he menge sundaru he medhendiyè dan te Jerusalem te kepekid-ahà ki Hadì Hezekia. Ne hein diyè dan en te ǥawas te Jerusalem, mibpundu zan diyà te uvey te edtudaan te wahig he ebpuun diyà te peneng, he ziyà te egkezivavew he ziyà te kilid te zalan he ibpehendiyà te lugar he pemìpiey. \v 18 Ne impetawag dan si Hadì Hezekia, piru is midsuǥù duen te hadì he medhendiyà te kandan iyan si Eliakim he anak ni Hilkia, he edumala te turuǥan, si Shebna he sikritaryu, wey si Joa he anak ni Asaf, he sineriǥan te menge libru te ginhedian. \v 19 Migkaǥi ziyà te kandan sikan is peremandar te menge sundaru te, “Keǥiyi niw si Hezekia he iyan heini egkeǥiyen duen te mekeǥeǥehem he hadì te Asiria: \p “ ‘Hengkey is edseriǥan nu? \v 20 Egkeisip nu ve he ebpekezaag ka te tebek pinaaǥi zà te lalag, ne kenà pinaaǥi te ebilidad wey zesen te menge sundaru nu? Hentei is edseriǥan nu he iyan ibpekidsulè nu kediey? \v 21 Iyan be is Ehipto? Heini he nasyun wey is hadì duen, iring dà te nevadtì he tuked he emun idtutuked nu ne ebpekepalì te belad nu. \v 22 Kela ke iyan egkeǥiyen niw kayi te kedì is iyan edseriǥan niw is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè niw. Kenè be imperundus nu man is menge simbahan he para kandin diyà te metikang he menge lugar, ragkes en is menge pemuhatà kayi, ne migkeǥiyan nu is menge meǥinged diyà te Jerusalem wey is diyà te zuma pa he menge inged diyà te Juda he kinahanglan he ziyè dan dà med-azap te sevaha zà he pemuhatà diyà te Jerusalem?’ \p \v 23 “Guntaan duen idhanyag kenikew te egalen ku, he hadì te Asiria. Ebeǥayan dey sikew te 2,000 he kudà, emun duen nu zaan 2,000 he pereuntud te kudà! \v 24 Kenè nu egkezaag minsan is kineminusan he upisyal te egalen ku. Edsarig ke zà te Ehipto he ebeǥey kenikew te menge kerwahi wey menge pereuntud te kudà. \v 25 Egkeisip nu ve he wazà a suǥua te \sc Nengazen\sc* te kedhendini te kedezaat kayi he nasyun? Iyan mismu is \sc Nengazen\sc* midsuǥù kedì te kedsurung wey kedezaat kayi he nasyun.” \p \v 26 Migkeǥiyan ni Eliakim, ni Shebna, wey ni Joa haazà is peremandar te sundaru te, “Deyzey ke iyan nu egemiten te kebpekidlalag kenami is kineǥiyan he Aramico, su egkesavut dey heini. Kenè ka kaǥi te Hebriyuhanen su egkezineg ka te menge etew he ziyà te menge verengbeng te inged.” \v 27 Piru midtavak haazà is peremandar te menge sundaru te, “Midsuǥù a te egalen ku he ibpetuenan is lalag din te langun he meǥinged kayi te Jerusalem, kenà diyè dà te keniyu wey te hadì niw. Sikiyu is langun, egkengevitil kew wey egkengemezahan kew zutun te timpu te kedsurunga zey keniyu. Egkeenen niw is tai niw wey ed-inumen niw is ihì niw.” \p \v 28 Ne zutun, midhitindeg haazà is peremandar te menge sundaru ne nemensag te Hebriyuhanen te, “Pemineǥa niw is migkaǥi te mekeǥeǥehem he hadì diyà te Asiria! \v 29 Iyan heini egkeǥiyen din: Kenè kew petuntu ki Hezekia. Kenè kew zin egkelibri puun te kegkesekupa ku keniyu! \v 30 Kenè kew petuntu kandin mehitenged te kedsarig te \sc Nengazen\sc*, emun egkaǥi sikandin te, ‘Siguradu he edlibriyen kiw te \sc Nengazen\sc*; heini is inged tew, kenè din ibeǥey ziyà te hadì te Asiria.’ \p \v 31 “Kenè kew pemineg ki Hezekia! Iyan heini egkeǥiyen te hadì te Asiria: Kenè kew en pekidtebek kediey; surindir kew en! Ne idtuǥut ku keniyu is kegkaan te veǥas te paras wey higus niw, ne ebpekeinum kew te wahig diyà te menge punduwè niw te wahig. \v 32 Egkehimu heini taman te ebpekelikù a ne edumahan ku sikiyu ziyà te tanà he iring te tanè niw. Haazà is tanà, ne zuen duen menge pemuleey te paras he ebpekeveǥey keniyu te vinu, wey trigu he egkehimu he supas niw, wey zuen daan menge kayu he ulibu wey menge teneb. Tumana niw is egkeǥiyen ku su para meuyag kew ne kenè kew mebpatey. Kenè kew pemineg ki Hezekia su edliveǥen kew zin dà emun egkaǥi sikandin te, ‘Edlibriyen kiw te \sc Nengazen\sc*!’ \v 33 Duen be menge ed-ezapen diyà te minsan hendei he nasyun he nekelibri te nasyun dan puun te kegkesekupa te hadì te Asiria? Wazà iyan! \v 34 Duen be nehimu te menge ed-ezapen diyà te Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, wey Iva? Nelibri ve te menge ed-ezapen diyà te Samaria is tanè dan puun te gehem ku? Wazà daan! \v 35 Hentei te menge ed-ezapen kayi he menge nasyun is nekelibri te nasyun dan puun te gehem ku? Ne ebmenmenuwen man te \sc Nengazen\sc* is kedlibriya zin te Jerusalem puun te gehem ku?” \v 36 Piru wazà medtavak is menge etew su mibmandù si Hadì Hezekia he kenè dan medtavak. \v 37 Ne zutun mibindas ni Eliakim, ni Shebna, wey ni Joa is bisti zan tenged te kegkeseeng dan, ne midhendiyè dan te ki Hezekia ne midtudtul zan is menge lalag duen te peremandar te menge sundaru. \c 19 \s1 Mibpesambag si Hadì Hezekia ki Isaias \r (Isaias 37:1-7) \p \v 1 Ne hein nezineg ni Hadì Hezekia is tudtul zan diyà te kandin, mibindas din is bisti zin ne midseluub sikandin te saku su ibpetuusan din is kedlalew zin, ne midhendiyà sikandin te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 2 Ne impehendiyè din te ki Isaias he anak ni Amoz ensi Eliakim he edumala te turuǥan, si Shebna he sikritaryu, wey is lavew he menge memumuhat. Pudu sikandan mibivisti te saku. \p \v 3 Ne hein nekeuma zan diyà te ki Isaias, migkaǥi sikandan diyà te kandin te, “Iyan heini egkeǥiyen ni Hezekia: ‘Menge andew heini te zekelà he samuk! Edsilutan kiw wey ebpeel-elezan. Iring kiw te vahi he ed-anak he wazè din en desen te ked-ineǥed para ilusad is anak din. \v 4 Midsuǥù te hadì te Asiria is peremandar te menge sundaru zin te ked-undaunda te uuyag he Megbevayà. Kela ke seǥipaa te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu is mibpengaǥi zuen te peremandar te menge sundaru ne edsilutan sikandin tenged dutun, umbe pengemuyù ka para kenitew te nengesamà.’ ” \p \v 5 Ne hein nekepasad he egkaǥi haazà is menge upisyal he midsuǥù ni Hadì Hezekia, \v 6 migkaǥi si Isaias diyà te kandan te, “Keǥiyi niw is egalen niw he si Hadì Hezekia he iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc*: ‘Kenè ka mahandek te nezineg nu he ked-un-undaha kedì duen te menge sakup te hadì te Asiria. \v 7 Pemineg ka! Edtezinen ku is hadì te Asiria. Ebpekezineg sikandin te tudtul he ebpekepelikù kandin diyà te nasyun din. Ne zutun ibpehimetayan ku sikandin pinaaǥi te ispada.’ ” \p \v 8 Ne hein nezineg duen te peremandar te menge sundaru te Asiria he mid-awè en diyà te Lakish is hadì dan, ne nekidtebek diyà te Libna, midtelukun sikandin diyà. \v 9 Ne si Hadì Senakerib he hadì te Asiria, duen nezineg din he tudtul he si Hadì Tirhaka he hadì te Etiopia migenat en te kebpekidtebek kandin. Ne zutun, midsuǥù sikandin te menge menunudtulà diyà te ki Hezekia te kegkaǥi kayi he menge lalag: \v 10 “Kenè ka petuntu te ed-ezapen he edseriǥan nu emun egkaǥi sikandin te, ‘Kenè ku ibeǥey ziyà te hadì te Asiria is Jerusalem.’ \v 11 Pemineg ka! Iyan ka mismu nekezineg ke hengkey is mibeelan te menge hadì te Asiria ziyà te hapit langun he menge nasyun. Mibpendezeetan dan heini purungi. Ne sikew, egkeisip nu ve he egkelibri ka mulà? \v 12 Mibpendezeetan dengan te menge kepuun ku is menge inged he Gosan, Haran, Resef, wey is menge etew ziyà te Eden he ziyà te Telasar. Ne wazà mekelibri kandan is menge ed-ezapen dan. \v 13 Duen be nehimu te menge hadì diyà te Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, wey Iva?” \s1 Is Pengemuyù ni Hezekia \p \v 14 Ne hein nepasad ni Hezekia te ebasa is surat he imbeǥey kandin duen te menge menunudtulà, midhendiyà sikandin te valey te \sc Nengazen\sc* ne mibekar zin haazà is surat diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Ne nengemuyù sikandin te, “\sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel he ebpimpinuu ziyà te pinuuwè din te kedhadì diyà te teliwazà te menge kirubin, iyan ke zà Megbevayà he edumala te langun he menge ginhedian kayi te kelibutan. Mibeelan nu is langit wey is kelibutan. \v 16 \sc Nengazen\sc*, pemineg ka, ne tengtengi nu is langun he nehitavù. Pemineǥa nu is langun he migkaǥi ni Senakerib te ked-undaunda kenikew te uuyag he Megbevayà. \v 17 Tutuu, \sc Nengazen\sc*, he mibpendezeetan te menge hadì diyà te Asiria is mahabet he menge nasyun \v 18 wey is menge ed-ezapen dan pinaaǥi te kebpenimbaǥa zan kayi ziyà te hapuy. Su kenà heini tutuu he menge Megbevayà, kekenà, menge vatu zà wey menge kayu he vineelan te etew. \v 19 Umbe ǥuntaan, \sc Nengazen\sc* he Megbevayè dey, libriya key puun te ǥehem te menge tig-Asiria, su para metueni te langun he ginhedian kayi te kelibutan he iyan ke zà \sc Nengazen\sc* he Megbevayà.” \s1 Is Kegkezeeti ki Hadì Senakerib he hadì te Asiria \r (Isaias 37:21-38) \p \v 20 Ne mibpeuwit te lalag si Isaias he anak ni Amoz diyà te ki Hezekia he edhenduen te: “Iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: Nezineg ku is kebpengemuyù nu vahin ki Hadì Senakerib he hadì te Asiria. \v 21 Ne iyan heini lalag ku he ebpekesuǥat diyà te kandin: \q1 ‘Ed-engitan ka wey edsudien ka te menge meǥinged diyà te Zion, he inged he Jerusalem. \q1 Ebpemengelengkeleng sikandan is ed-undaunda kenikew zutun te kebpelaǥuy nu. \q1 \v 22 Hentei is mid-insultuwan nu wey edwelwelien? \q1 Hentei is midhenggeran nu wey mibpehembuǥan? \q1 Kenè be iyan a, is Waǥas he Megbevayà te Israel? \q1 \v 23 Pinaaǥi te menge suluǥuen nu, midsudì a kenikew. \q1 Migkaǥi ke pa te, “Pinaaǥi te mahabet he menge kerwahi ku netekezeg ku is metikang he menge vuntud, is puntur te menge vuntud he Lebanon. \q1 Mibpemiley ku is kinetewisan he menge kayu he sidru kayi wey is kinemeupiyahan he menge sipris. \q1 Nekeuma a ziyà te puntur kayi he zuen duen merapung he menge kayu. \q1 \v 24 Nekepekalut a te menge teheb diyà te zuma he menge lugar, ne nekeinum a puun dutun he menge teheb. \q1 Tenged te kedsaǥad ku, nemezahan is menge wahig diyà te Ehipto.” \b \q1 \v 25 Tutuu iyan he mibpemengkag nu is binerengbeng he menge inged. \q1 Piru wazè nu ve metueni he siak, is Megbevayà, neuǥet en he imbanglis ku is kegkeul-ulaha kayi? \q1 Neuǥet en diyà te pelanu ku is kegkeul-ulaha kayi ne ǥuntaan edtumanen ku en heini. \q1 \v 26 Is menge meǥinged diyà te menge inged he mibpemengkag nu, naawè en is desen dan; nahandek sikandan wey nepeel-elezan. \q1 Neiring sikandan te menge sagbet diyà te pemuleey he meǥaan dà egkeǥangu dutun te kedtuvù dan \q1 etawa iring te menge sagbet he nenuvù diyà te atep he seǥuǥunè dà egkeǥangu zutun te kedtuvù dan. \q1 \v 27 Piru netuenan ku is langun mehitenged kenikew, \q1 ke hendei ka ed-ubpàubpà, etawa hendei ka ebpuun wey ebpevayà, wey ke hengkey is igkepeuki nu kediey. \q1 \v 28 Su nezineg ku is kegkepeuki nu kedì wey is kebpehambug nu, \q1 egkew-itan ku is izung nu wey ebusalan ku is bèbè nu, \q1 ne eguyuzen ku sikew ziyà te zalan he mibeyaan nu, su wey ka mekelikù diyà te ebpuunan nu.’ ” \p \v 29 Ne migkeǥiyan ni Isaias si Hezekia te: “Iyan heini tuus he edipinsahan te \sc Nengazen\sc* is Jerusalem te kedezaat te menge tig-Asiria: Guntaan he tuig is egkekaan niw, iyan is menge veǥas te pinemula he nenuvù dà, ne ed-ilis he tuig iyan is beǥas te menge pinemula he nenuvù diyà te midtuvuan duen te nehuna. Piru te iketelu he tuig, ebpekepemula kew en te trigu ne ebpekeraǥun kew en. Ebpekepemula kew en daan te paras ne ebpekekaan kew te veǥas kayi. \v 30 Ne ziyà te Juda, sikiyu is nengesamà he uuyag, ed-uswag kew iring te pinemula he mibpurung mebpendalid ne ebpemeǥas. \v 31 Su zuen egkengesamà he uuyag he ebpekepeyapat he ebpuun te Jerusalem, diyà te Buvungan he Zion. Ne kenà duwazuwa is kedtumana kayi te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. \p \v 32 “Ne iyan heini egkeǥiyen te \sc Nengazen\sc* mehitenged te hadì te Asiria: Kenà sikandin ebpekeseled diyà te inged he Jerusalem wey kenè din heini egkepanà. Kenà sikandin ebpekeuvey kayi he kekelasag etawa kenà sikandin ebpekesurung kayi zuma te menge etew zin he edliǥuy kayi. \v 33 Edlikù sikandin diyà te mibpuunan din, he ed-uman ed-ikul ziyà te zalan he mid-ikul zin. Kenà sikandin ebpekeseled kayi he inged. Iyan a, is \sc Nengazen\sc*, is migkaǥi kayi. \v 34 Edipinsahan ku wey edlibriyen ku heini he inged para meveǥayi a te zengeg wey tenged te penaad ku ki David he suluǥuen ku.’ ” \p \v 35 Kegkezukilem, midhendiyà is belinsuǥuen te \sc Nengazen\sc* te kampu te menge tig-Asiria, ne migerè din is 185,000 he menge sundaru. Ne hein meselem en, ked-enew zuen te nesamà he menge uuyag, neehè dan is utew mahabet he nemematey. \v 36 Tenged kayi mid-ulì si Senakerib diyà te Nineve ne zutun med-ubpàubpà. \p \v 37 Ne sevaha he andew, zutun te edsimba si Senakerib diyà te simbahan te ed-ezapen din he si Nisroc, midhimetayan sikandin te zezuwa he anak din he maama he si Adramilec wey si Sharezer pinaaǥi te ispada. Ne mibpelaǥuy sikandan diyà te Ararat. Ne is anak din he si Esarhadon iyan mid-ilis kandin te kedhadì \c 20 \s1 Nezeruwan si Hezekia \p \v 1 Dutun he timpu, nezeruwan si Hezekia ne henduen be te ebpatey en. Midhendiyà te kandin is ebpeneuven he si Isaias he anak ni Amoz ne migkaǥi te, “Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* he veeli nu en is egkesuatan nu te ebaal su kenè ke en egkeulian, kekenà, ebpatey kad.” \v 2 Ne hein nezineg haazà ni Hezekia, midsinaru sikandin diyà te elavat ne nengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 3 Ke sikandin te, “\sc Nengazen\sc*, tentenuzi nu is kegkemepezumdumahan ku kenikew kayi te kebpengungubpaan ku, nenilbi a kenikew te ebpuun diyà te gehinawa ku, wey meupiya is baal ku ziyà te etuvangan nu.” Ne utew sikandin nekesineǥew. \p \v 4 Ne zutun te wazè pa mekaawà si Isaias diyà te tengàtengà he lama zuen te turuǥan, migkeǥiyan sikandin te \sc Nengazen\sc* te, \v 5 “Likù ka ziyà te ki Hezekia, he pengulu te menge etew ku, ne keǥiya nu heini: ‘Iyan heini lalag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te kepuun nu he si David: Nezineg ku is pengemuyù nu wey neehè ku is menge luhè nu. Ne ebewian ku sikew. Iketelu he andew puun guntaan ne ebpekeenew ke en, ne hendiyè ka te valey ku. \v 6 Ed-umanan ku pa te 15 he tuig is untung nu. Edlibriyen ku sikew wey heini is inged puun te ǥehem te hadì diyà te Asiria. Edipinsahan ku heini he inged su wey a meveǥayi te zengeg wey tenged daan ki David te suluǥuen ku.’ ” \p \v 7 Migkeǥiyan ni Isaias is menge suluǥuen ni Hezekia he kepii zan te vinekbek he veǥas te higus is levag din. Midtuman dan heini ne neulian sikandin. \p \v 8 Hein wazè pa meulii si Hezekia, mid-insaan din si Isaias te, “Hengkey is tuus he tutuu he egkeulian a ne ebpekehendiyà a te valey te \sc Nengazen\sc* te iketelu he andew puun guntaan?” \v 9 Midtavak si Isaias te, “Iyan heini tuus he ibpaahà te \sc Nengazen\sc* he tutuu he edtumanen din heini is insaad din he egkeulian ka. Pilì ka kayi te zezuwa: edlaus te sepulù he sigundu is alung diyà te urasan etawa ed-endud te sepulù he sigundu?” \v 10 Midtavak si Hezekia te, “Layun edlaus is alung. Umbe ipeendud nu te sepulù he sigundu is alung!” \v 11 Umbe nengemuyù si Isaias diyà te \sc Nengazen\sc*, ne impeendud te \sc Nengazen\sc* te sepulù he sigundu is alung diyà te urasan he mibpeveelan ni Ahaz. \s1 Is menge Menunudtulà he Ebpuun diyà te Babilonia \p \v 12 Dutun he timpu nezineg ni Merodac Baladan he hadì diyà te Babilonia, he anak ni Baladan he nezeruwan si Hezekia. Umbe mibpeuwit sikandin te menge surat wey gasa ziyà te ki Hezekia pinaaǥi te menge menunudtulà. \v 13 Mibpurungan seǥipaa ni Hezekia is menge menunudtulà, ne impeehè din kandan is langun he menge azen diyà te teleǥuey zin te ketiǥeyunan, is menge pelata, menge vulawan, menge penaket, menge meupiya he klasi te lana, is menge ǥumaan din wey zuma pa he menge ketiǥeyunan din. Wazà minsan hengkey he ziyà te turuǥan din etawa ginhedian din he wazè din ipaahà kandan. \p \v 14 Dutun he timpu, is ebpeneuven he si Isaias midhendiyà te ki Hadì Hezekia ne mid-insà te, “Hendei ebpuun heeyan he menge etew, wey hengkey is kinahanglan dan?” Midtavak si Hezekia te, “Ebpuun sikandan diyà te meziyù he lugar, he Babilonia.” \v 15 Mid-insè pa haazà is ebpeneuven te, “Hengkey is neehè dan diyà te turuǥan nu?” Midtavak si Hezekia te, “Neehè dan is langun he ziyà te turuǥan ku. Wazà minsan hengkey he ketiǥeyunan ku he wazè ku ipaahà kandan.” \v 16 Ne zutun migkaǥi si Isaias diyà te ki Hezekia te, “Pemineǥa nu heini is lalag te \sc Nengazen\sc*: \v 17 Egkeuma is timpu he ed-uwiten diyà te Babilonia is langun he menge azen diyà te turuǥan nu, sikan is langun he netiǥum te menge kepuun nu he menge azen he kemulu pa taman en guntaan. Ne wazà egkesamà, migkaǥi is \sc Nengazen\sc*. \v 18 Ne is duma te huziyan he menge kevuwazan nu, ebihaǥen ne egkehimu sikandan he menge suluǥuen diyà te turuǥan te hadì te Babilonia.” \v 19 Mid-isip ni Hezekia he kenà haazà egkehitavù dutun te kandin he timpu, kekenà, duen kelinew wey wazà kezeetan dutun te uuyag pa sikandin. Umbe migkaǥi sikandin diyà te ki Isaias te, “Meupiya heeyan is menge lalag te \sc Nengazen\sc* he migkaǥi nu kedì.” \p \v 20 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Hezekia, wey is langun he nevantug he menge vaal zin wey is kebaal zin te peneng wey ebpetudaan dutun pehendiyà te inged, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 21 Ne hein minatey en si Hezekia, si Manase he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 21 \s1 Is Kedhadì ni Manase ziyà te Juda \r (2 Cronica 33:1-20) \p \v 1 Mibpenuiǥen si Manase te 12 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 55 he tuig. Is iney zin iyan si Hefziba. \v 2 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Mid-iringan din is utew mezaat he menge vaal te menge etew ziyà te menge nasyun he impesegseg te \sc Nengazen\sc* te menge Israilihanen. \v 3 Mid-umanan din benguna is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar he imperundus dengan te amey zin he si Hezekia. Mibaal zaan sikandin te menge pemuhatà he para ki Baal wey mibpevaal sikandin te tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera, iring te mibeelan ni Hadì Ahab he hadì te Israel. Mid-azap din is menge merayag he egkengaahà diyà te langit. \v 4 Mibpevaal zaan sikandin te menge pemuhatà diyà te valey te \sc Nengazen\sc*, he sumalà te \sc Nengazen\sc*, haazà he valey ziyà te Jerusalem iyan kes lugar he zutun sikandin ebeǥayi te zengeg. \v 5 Impelastar zin heini he menge pemuhatà diyà te zezuwa he lama zuen te valey te \sc Nengazen\sc* ne egemiten haazà he menge pemuhatà te ked-azap te langun he merayag he egkengaahà diyà te langit. \v 6 Impemuhat ni Manase is keugelingen din he anak pinaaǥi te hapuy. Mibaal zaan sikandin te menge vaal te menge veyilan wey menge menenagnà, ne ed-insà daan sikandin diyà te menge veyilan he ebpekidlalag te ǥimukud te nemematey en. Utew subra is kebaal zin te salà diyà te \sc Nengazen\sc*, ne ingkepauk heini te \sc Nengazen\sc*. \v 7 Insavuk din diyà te valey te \sc Nengazen\sc* sikan is tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera he mibpeveelan din. Piru mehitenged dutun te valey te \sc Nengazen\sc*, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki David wey ziyà te anak din he si Solomon, “Wazà pidtemanan te kebeǥayi kedì te zengeg kayi te valey ku wey kayi te Jerusalem he iyan kes lugar he nepilì ku ziyà te langun he menge lugar te langun he menge tribu te Israel. \v 8 Emun edtumanen te menge etew te Israel is langun he menge kesuǥuan he imbeǥey ku kandan pinaaǥi te suluǥuen ku he si Moises, kenè ku idtuǥut he mekaawà sikandan kayi te tanà he imbeǥey ku ziyà te menge kepuun dan.” \v 9 Piru wazà mebpemineg is menge etew. Mibpenguluwan sikandan ni Manase te kebaal te mezaat, ne edhuna pa he mezaat is baal zan te mezaat he vaal te menge etew ziyà te menge nasyun he mibpezezeetan te \sc Nengazen\sc* te menge Israilihanen. \p \v 10 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te menge suluǥuen din he mibpenaub din te: \v 11 “Mibaal si Hadì Manase he hadì te Juda kayi te utew mezaat he vaal, he edhuna pa he mezaat te mibeelan te menge Amorihanen he mid-ubpà kayi he tanà hein wazè pa mekeuma kayi is menge Israilihanen. Migiyahan din is menge tig-Juda te kebaal te salà pinaaǥi te kebpeezapa zin kandan te menge ed-ezapen din he tarù he Megbevayà. \v 12 Umbe siak, is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, ebpeeǥiyan ku te kezeetan is Jerusalem wey is Juda, he igkelimezangi te kada ebpekezineg duen. \v 13 Edhukuman ku is Jerusalem iring te kedhukumi ku te Samaria wey te pemilya ni Hadì Ahab. Edlumpiyuwan ku is Jerusalem iring te pinggan he edterepuwan ne ibpelangkeb. \v 14 Idselikwey ku minsan is nengesamà duen te menge etew ku, ne ibeǥey ku sikandan diyà te menge kuntada zan he ed-aǥew te menge azen dan. \v 15 Egkehitavù heini kandan su mezaat is mibeelan dan diyà te etuvangan ku, ne midhimu zan he mepauk a, puun pa te kegawas te menge kepuun dan diyà te Ehipto taman en guntaan.” \p \v 16 Mahabet he menge etew is mibpenhimetayan ni Manase he kenà pezem ereg he ebpenhimetayan, taman te midtudà is lengesa ziyà te menge kersada te Jerusalem. Ne kenè en heini ragkes duen te salà he mibeelan din he nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Juda ziyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*! \v 17 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Manase, wey is langun he mibeelan din, ragkes is menge salà he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 18 Hein minatey en si Manase, inleveng sikandin diyà te pemuleey te turuǥan din, kes pemuleey he egngezanan te Uza. Ne is anak din he si Amon iyan nekeilis kandin te kedhadì. \s1 Is Kedhadì ni Amon diyà te Juda \r (2 Cronica 33:21-25) \p \v 19 Mibpenuiǥen si Amon te 22 he tuig hein nehimu sikandin he hadì diyà te Juda. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te zezuwa he tuig. Is iney zin iyan si Meshulemet he anak ni Haruz he tig-Jotba. \v 20 Mezaat is baal ni Amon diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan ni Manase he amey zin. \v 21 Mid-iringan din is ulaula te amey zin. Mid-azap din is menge ed-ezapen he mid-azap te amey zin, \v 22 ne inselikwey zin is \sc Nengazen\sc*, he Megbevayà te menge kepuun din. Wazè din sunuza is menge paaǥi te \sc Nengazen\sc*. \p \v 23 Ne zutun, mezaat is pelanu te menge upisyal ni Amon diyà te kandin, ne midhimetayan dan sikandin diyà te turuǥan din. \v 24 Piru pudu midhimetayi te menge etew ziyà te Juda sikan is midhimatey ki Hadì Amon. Ne iyan in-ilis dan he hadì is anak ni Amon he si Josia. \p \v 25 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Amon, wey is menge vaal zin, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 26 Inleveng si Amon diyà te penlevengè din he pemuleey he egngezanan te Uza. Ne si Josia he anak din, iyan nekeilis kandin te kedhadì. \c 22 \s1 Is Kedhadì ni Josia ziyà te Juda \r (2 Cronica 34:1, 2) \p \v 1 Walu he tuig is keǥurang ni Josia hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 31 he tuig. Is iney zin iyan si Jedida he anak ni Adaya he tig-Bozkat. \v 2 Meupiya is baal zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* ne mid-iringan din is ulaula te kepuun din he si David. Midsunud din is hustu. \s1 Naahà kes Libru te Kesuǥuan diyà te Baley te \sc Nengazen\sc* \r (2 Cronica 34:8-28) \p \v 3 Hein ike-18 he tuig te kedhadì din, impehendiyè din te valey te \sc Nengazen\sc* is sikritaryu zin he si Shafan, he anak ni Azalia wey apù ni Meshulam. Migkeǥiyan din si Shafan te, \v 4 “Hendiyè ka te pengulu he memumuhat he si Hilkia, ne ipetiǥum nu kandin is selapì he mid-uwit te menge etew ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*, he migkulikta te menge memumuhat he ebantey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 5 Ne keǥiyi nu si Hilkia he iveǥey zin heini ziyà te menge etew he midseriǥan te kedumala te kebpurungi te valey te \sc Nengazen\sc*, su para iyan sikandan edsuhul te menge edterebahu ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*– \v 6 he iyan sikan is ed-andam te menge kayu, sikan is ebpurung dutun te valey wey te menge verengbeng kayi. Ne is duma he selapì ne para te ibpemasa zan te menge kayu wey menge vatu he vinesbasan en, he kinahanglan te kebpurungi zuen te valey. \v 7 Piru kenè en kinahanglan he ibpeehè dan is lista te menge neǥastu su egkeseriǥan sikandan.” \p \v 8 Ne migkaǥi haazà is lavew he memumuhat he si Hilkia ziyà te ki Shafan he sikritaryu te, “Neehè ku is Libru te Kesuǥuan diyà te valey te \sc Nengazen\sc*.” Imbeǥey ni Hilkia haazà is libru ki Shafan ne mibasa zin heini.\fig Libru te Kesuǥuan|src="LB00279C.TIF" size="span" loc="2 Menge Hadì 22:8" copy="Loiuse Bass " ref="2 Menge Hadì 22:8" \fig* \v 9 Ne midhendiyà si Shafan te hadì ne migkaǥi te, “Migkuwe en te menge upisyal nu sikan is selapì diyà te valey te \sc Nengazen\sc* ne imbeǥey zan en diyà te menge sineriǥan te kebpurung duen te valey.” \v 10 Ne migkaǥi pa sikandin dutun te hadì te, “Duen libru he imbeǥey kedì duen te memumuhat he si Hilkia.” Ne mibasa zin haazà diyà te etuvangan dutun te hadì. \p \v 11 Ne hein nezineg dutun te hadì is ingkesurat duen te Libru te Kesuǥuan, mibindas din is bisti zin tenged te kegkeseeng din. \v 12 Mibmenduan din si Hilkia he memumuhat, si Ahikam he anak ni Shafan, si Acbor he anak ni Mecaya, si Shafan he sikritaryu, wey si Asaya he keugelingen din he suluǥuen. Ke sikandin te, \v 13 “Insai niw is \sc Nengazen\sc* para kedì wey para te menge etew kayi te Juda vahin kayi te ingkesurat kayi te libru he naahà. Dekelà is pauk te \sc Nengazen\sc* kenitew su wazà medtuman is menge kepuun tew te ingkesurat kayi te libru, he ibpetuman daan kenitew.” \p \v 14 Umbe, midhendiyà si Hilkia he memumuhat, si Ahikam, si Acbor, si Shafan, wey si Asaya te ki Hulda te sevaha he vahi he ebpeneuven su ebpekidlalag dan kandin. Heini si Hulda, diyà ed-ubpà te veǥu he vahin te Jerusalem, ne esawa sikandin ni Shalum he anak ni Tikva wey apù ni Harhas. Si Shalum iyan ed-atur te menge visti ziyà te Baley te \sc Nengazen\sc*. \p \v 15-16 Migkaǥi si Hulda ziyà te kandan te, “Keǥiyi niw is etew he midsuǥù keniyu kayi te kedì he iyan heini lalag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: ‘Edezeetan ku heini he lugar wey is menge meǥinged kayi, sumalà is ingkesurat diyà te libru he mibasa nu. \v 17 Ibpeehè ku is pauk ku kayi he lugar ne kenà heini egkeengked, su inselikwey a te menge etew ku; su midtutung dan te veyewà su mid-azap dan te zuma he menge ed-ezapen. Midhimu zan he mepauk a pinaaǥi te menge ulaula zan.’ \p \v 18 “Piru keǥiyi niw is hadì te Juda, he midsuǥù keniyu te ked-insà diyà te \sc Nengazen\sc*, he kenè pa sikandin meipeng su iyan heini lalag te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel: \v 19 Mibpemineg ku is pengemuyù nu tenged te kedsendit nu wey kebpekevevaa nu te keugelingen nu ziyà te etuvangan ku hein nezineg nu is migkaǥi ku he ebpekesuǥat kayi he lugar wey te menge meǥinged kayi, he edrewakan wey edezeetan heini he lugar. Mibindas nu is kumbalè nu wey midsineǥew ka ziyà te etuvangan ku su nekedsendit ka. Umbe siak is \sc Nengazen\sc* migkaǥi a te, \v 20 mintras uuyag ke pa, kenè ku ebpeeǥiyan te kezeetan heini he lugar. Ebpatey ka he melinawen, ne ed-uwiten ku sikew ziyà te zivaluy he untung.” Ne migkeǥiyan dan sikan is hadì te tavak ni Hulda. \c 23 \s1 Is menge Keveg-uwan he Midhimu ni Josia \r (2 Cronica 34:3-7, 29-33) \p \v 1 Ne zutun impetawag ni Hadì Josia is langun he edumala te Juda wey Jerusalem. \v 2 Midhendiyà sikandin te valey te \sc Nengazen\sc* duma te langun he menge etew ziyà te Juda wey Jerusalem puun te utew lavew is pid-etawan din pehendiyà te utew minus is pid-etawan din. Miduma zaan is menge memumuhat wey menge ebpeneuven. Mibasa ni Josia ziyà te kandan is langun he ingkesurat duen te Libru te Kebpekid-uyun te Megbevayà he naahà diyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 3 Ne midhitendeg si Josia diyà te kilid te tukud he hitindeǥà te menge hadì. Ne nenangdù sikandin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* he edsunud sikandin te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te kedtuman te menge suǥù din, menge penurù, wey menge sulunuzen, te kedtuman he ebpuun diyà te tivuuk he gehinawa zin wey kedsavut din. Pinaaǥi kayi egketuman is ibpetuman diyà te paaǥi te kebpekid-uyun te Megbevayà he ingkesurat duen te libru. Ne midsaad daan is menge etew he edtumanen dan is paaǥi te kebpekid-uyun te Megbevayà. \p \v 4 Ne midsuǥù ni Hadì Josia si Hilkia he lavew he memumuhat, wey sikan is menge memumuhat he iring te kegkelavew ni Hilkia, wey kes menge memumuhat he ebantey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*, te ked-awà puun dutun te valey te \sc Nengazen\sc* te langun he menge gelemiten he egemiten te ked-ezapa ki Baal, ki Ashera, wey te egkengaahà diyà te langit. Ne mibpevinsulan din heini ziyà te ǥawas te Jerusalem, he ziyà te vevesukà he zal-ug te Kidron, ne mid-uwit is avu kayi ziyà te Betel. \v 5 Impaawè din diyà te ketengdanan dan is menge memumuhat he ebpenilbi te zuma he menge ed-ezapen. Heini he menge memumuhat, insarig dengan kandan te menge hadì diyà te Juda is kedtutung te menge veyewà diyà te menge simbahan diyà te metikang he menge lugar ziyà te menge inged diyà te Juda wey ziyà te peliǥuy te Jerusalem. Midtutung sikandan te menge veyewà para ki Baal wey te egkengaahà diyà te langit–andew, bulan, wey menge vituen. \v 6 Impaawà daan ni Hadì Josia sikan is tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera diyà te valey te \sc Nengazen\sc* ne mid-uwit haazà diyà te ǥawas te Jerusalem, he ziyà te zal-ug te Kidron, ne mibinsulan dutun. Ne impevekvek din heini ne insawed diyà te penlevengà. \v 7 Imperundus din daan is menge valey te menge maama wey menge vahi he ebelegyà te zengeg dan, he ziyà te uvey te valey te \sc Nengazen\sc* he zutun ebpenahì is menge vahi te menge visti he egemiten te ked-azap ki Ashera. \p \v 8 Impelikù ni Josia ziyà te Jerusalem is langun he menge memumuhat he ziyà med-ubpà te zuma he menge inged diyà te Juda. Midremerikan din is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, puun te Geba pehendiyà te Beersheba, he zutun edtutung te menge veyewà is menge memumuhat. Imperundus din is menge simbahan diyà te Pultahan ni Josue, he gubirnedur te Jerusalem. Heini he pultahan diyà te egkeǥivang emun edseled ki zuen te pultahan te inged. \v 9 Is menge memumuhat he ebpemenilbi ziyà te menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, ne wazà tuǥuti te kebpenilbi ziyà te pemuhatà he para te \sc Nengazen\sc* diyà te Jerusalem, piru midtuǥutan sikandan te kegkaan te supas he wazè din tapey zuma he menge memumuhat. \p \v 10 Midremerikan daan ni Josia is pemuhatà diyà te Tofet, he ziyà te Suǥud-suǥud te Ben Hinom, su para wazà ebpekepemuhat te anak din dutun diyà te ki Molec pinaaǥi te hapuy. \v 11 In-awè din daan diyà te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc* is menge kudà he impehinungud te menge hadì diyà te andew. Heini he menge kudà, diyà dapit te lama te valey te \sc Nengazen\sc*, uvey te ruǥu te upisyal he si Natan Melec. Mibinsulan daan ni Josia is menge kerwahi he halad para te andew. \p \v 12 Imperundus din daan is menge pemuhatà he mibeelan te menge hadì diyà te Juda ziyà te patag he atep he zivavew te ruǥu ni Ahaz; elin daan imperundus din is menge pemuhatà he mibpeveelan ni Manase ziyà te zezuwa he lama zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. Impevekbek din heini ne insimburè din diyà te zal-ug te Kidron. \v 13 Midremerikan din daan is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar he ziyà dapit te edsilaan te Jerusalem wey is diyà te egkezivavà te Buvungan te Kegkezeeti. Heini he menge simbahan mibangun ni Hadì Solomon he hadì te Israel he para ki Ashtoret, te utew mezaat he vahi he ed-ezapen te menge Sidunhanen, wey para ki Kemosh, te utew mezaat he ed-ezapen te menge Moabitanhen, wey para zaan ki Molec, te utew mezaat he ed-ezapen te menge Amunihanen. \v 14 Midpenrupet ni Josia is tedeman he menge vatu wey mibpenamped din is menge tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera. Ne midremerikan din heini he menge lugar pinaaǥi te kebpeyepati zuen te tulan te menge etew. \v 15 Minsan is pemuhatà diyà te simbahan diyà te metikang he lugar he ziyà te Betel midrundus ni Josia. Heini he simbahan impeveelan ni Jeroboam he anak ni Nebat, he iyan nehimu he hinungdan te kebpekesalà te menge tig-Israel. Mibekbek heini ni Josia ne mibinsulan din ragkes is tukud he simbulu te vahi he ed-ezapen he si Ashera. \v 16 Ne hein nenlangulangu sikandin diyà te peliǥuy, neehè din is menge leveng diyà te kilid te vuvungan. Ne impekuwa zin is menge tulan dutun te menge leveng ne mibinsulan din diyà te pemuhatà diyà te Betel su paaǥi haazà te kedremeriki zuen. Is kegkeul-ulaha kayi, ne sumalà te nekaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te suluǥuen din he midtagnà te kegkehitevua kayi. \v 17 Mid-insà si Hadì Josia mehitenged te leveng he neehè din te, “Hentei ki leveng haazà?” Midtavak is menge etew ziyà te inged te, “Leveng heeyan te suluǥuen te Megbevayà he tig-Juda iyan sikandin midtagnà kayi te mibeelan nu ǥuntaan keniyan te pemuhatà kayi te Betel.” \v 18 Migkaǥi haazà is hadì te, “Bey-ani niw en heeyan is leveng din. Kenè niw kuwaa is menge tulan din.” Umbe wazè dan kuwaa is menge tulan din ragkes is menge tulan te ebpeneuven he tig-Samaria. \p \v 19 Ne midrundus ni Josia is menge simbahan diyà te metikang he menge lugar, diyà te Samaria, iring te mibeelan din diyà te Betel. Heini he menge simbahan is impeveelan te menge hadì te Israel utew ingkepauk te \sc Nengazen\sc*. \v 20 Mibpenhimetayan ni Josia is langun he menge memumuhat dutun he menge simbahan diyà mismu te menge pemuhatà dutun. Ne midtutung sikandin te menge tulan te etew zutun te menge pemuhatà he paaǥi te kedremeriki zuen. Ne midlikù sikandin diyà te Jerusalem. \r (2 Cronica 35:1-19) \p \v 21 Mibmenduan ni Josia is langun he menge etew te, “Edsilibra kiw te Pista te Kedlavey te Belinsuǥuen su wey meveǥayi te zengeg is \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew, sumalà is ingkesurat kayi te Libru te Kebpekid-uyun te Megbevayà.” \v 22 Ne nekeviza heini he kedsilibraha te Pista te Kedlavey te Belinsuǥuen duen te kedsilibraha kayi hein timpu he menge zatù pa is edumala te Israel wey timpu te menge hadì te Israel wey Juda. \v 23 Midsilibra ziyà te Jerusalem heini he pista he paaǥi te kebeǥey te zengeg diyà te \sc Nengazen\sc* hein ike-18 he tuig te kedhadì ni Josia. \p \v 24 In-awà ni Josia ziyà te Jerusalem wey te tivuuk he Juda is menge veyilan he ebpekidlalag te gimukud te nemematey en, is menge ledawan he ed-ezapen te menge pemilya, is duma he menge ed-ezapen, wey is langun he utew mezaat he ed-ezapen te menge etew. Mibeelan heini ni Josia su edtumanen din is menge suǥù he ingkesurat diyà te libru he naahà te memumuhat he si Hilkia ziyà te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 25 Wazè pa hadì he iring ki Josia he edsunud te egkesuatan te \sc Nengazen\sc* te ebpuun te tivuuk he gehinawa zin, tivuuk he kedsavut din, tivuuk he zesen din. Mibpurungan din tumana is langun he Kesuǥuan ni Moises. Ne wazà iring kandin duen te nekesunud he menge hadì. \p \v 26 Piru minsan pa te iyan heini, wazà gihapun maawà is kegkepeuki te \sc Nengazen\sc* te menge tig-Juda, tenged te langun he mibeelan ni Manase he utew zin ingkepauk. \v 27 Umbe, migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Id-awè ku ziyà te etuvangan ku is menge tig-Juda iring te mibeelan ku te menge tig-Israel, ne idselikwey ku is Jerusalem, he pinilì ku he inged, wey heini is baley ku he nekaǥi ku he kayi a ebeǥayi te zengeg.” \s1 Is Ketepusan te Kedhadì ni Josia \r (2 Cronica 35:20–36:1) \p \v 28 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Josia, wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \p \v 29 Hein edhadì pa si Josia, si Faraon Neco he hadì te Ehipto midhendiyà te Wahig he Eufrates su edtevangan din is hadì te Asiria. Ne migenat si Hadì Josia wey is menge sundaru zin su ebpekidtebek dan ki Neco, piru midhimetayan sikandin ni Neco hein neked-uma zan diyà te Megido. \v 30 Ingkarga te menge suluǥuen din te kerwahi is lawa zin ne inlikù dan diyà te Jerusalem ne inleveng dan sikandin diyà te keugelingen din he penlevengà. Ne iyan midhimu te menge etew ziyà te Juda he hadì he ilis kandin, is anak din he si Jehoahaz pinaaǥi te kedlenahi kandin. \s1 Is Kedhadì ni Jehoahaz diyà te Juda \r (2 Cronica 36:2-4) \p \v 31 Mibpenuiǥen si Jehoahaz te 23 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te tetelu he vulan. Is iney zin iyan si Hamutal he anak ni Jeremias he tig-Libna. \v 32 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* iring te mibeelan te menge kepuun din. \v 33 Mibpirisu sikandin ni Faraon Neco ziyà te Ribla he sakup te tanà he Hamat, su para kenà sikandin mekahadì diyà te Jerusalem. Impevayad te vuhis ni Neco is Juda te 3,500 he kilu he pelata wey 35 he kilu he vulawan. \v 34 Si Eliakim he sevaha pa he anak ni Josia iyan midhimu ni Neco he hadì he ilis ki Jehoahaz. Mid-ilisan ni Neco is ngazan ni Eliakim te Jehoyakim. Ne si Jehoahaz miduma ni Neco ziyà te Ehipto ne ziyà mebpatey. \v 35 Impevayad ni Hadì Jehoyakim te vuhis is menge tig-Juda sumalà te ketiǥeyunan dan, su para mekevayad sikandin te vuhis he ibpevayad kandin ni Faraon Neco. \s1 Is Kedhadì ni Jehoyakim diyà te Juda \r (2 Cronica 36:5-8) \p \v 36 Mibpenuiǥen si Jehoyakim te 25 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 11 he tuig. Is iney zin iyan si Zebida he anak ni Pedaya he tig-Ruma. \v 37 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te menge kepuun din. \c 24 \p \v 1 Dutun te timpu te kedhadì ni Jehoyakim, midsurung ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia is Juda ne nehimu he sakup din si Jehoyakim seled te tetelu he tuig. Piru te huziyan he timpu nekidsukulà si Jehoyakim ki Nebucadnezar. \v 2 Mibpengelinteuwan te \sc Nengazen\sc* he surunga te menge tig-Babilonia, tig-Aram, tig-Moab, wey tig-Amon is Juda, sumalà te migkaǥi te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te menge suluǥuen din he mibpenaub din. \v 3 Nehitavù heini ziyà te Juda sumalà is insuǥù te \sc Nengazen\sc* su para ikepaawè din sikandan diyà te lugar zan wey mekepekeziyù kandin, tenged te menge salà he mibeelan ni Manase, \v 4 ragkes en is kebpenhimetayi zin te menge etew he kenà ereg he edhimetayan. Impetiǥis din is lengesa zan diyà te Jerusalem, ne kenà heini egkepesaylu te \sc Nengazen\sc*. \p \v 5 Is duma pa he ǥuǥud mehitenged te kedhadì ni Jehoyakim wey is langun he mibeelan din, ne ingkesurat diyà te Libru he Midsuratan te menge Keguǥuza te menge Hadì te Juda. \v 6 Ne hein minatey en si Jehoyakim, si Jehoyakin he anak din iyan nekeilis kandin te kedhadì. \p \v 7 Wazè en med-uman medsurung is hadì te Ehipto, su mid-aǥew te hadì te Babilonia is langun he menge lugar zin, puun te zal-ug te Ehipto taman te Wahig he Eufrates. \s1 Is Kedhadì ni Jehoyakin diyà te Juda \r (2 Cronica 36:9, 10) \p \v 8 Mibpenuiǥen si Jehoyakin te 18 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te tetelu he vulan. Is iney zin iyan si Nehusta he anak ni Elnatan he tig-Jerusalem. \v 9 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan te amey zin he si Jehoyakim. \p \v 10 Duen te timpu te kedhadì din, midsurung te menge upisyal ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia is Jerusalem, ne midliǥuyan dan heini. \v 11 Ne midhendiyà si Nebucadnezar te Jerusalem dutun te kedliǥuwi kayi. \v 12 Ne midsurindir ziyà te kandin si Hadì Jehoyakin, duma is iney zin, menge suluǥuen din, menge dungganen he menge etew zin, wey menge upisyal zin. \p Ne hein ikewalu he tuig te kedhadì ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia, mibihag din si Jehoyakin. \v 13 Sumalà te nekaǥi zengan te \sc Nengazen\sc*, mibpenguwa ni Nebucadnezar is langun he ketiǥeyunan diyà te valey te \sc Nengazen\sc* wey ziyà te turuǥan, wey is langun he vulawan he menge gelemiten he mibpeveelan ni Hadì Solomon he hadì te Israel he para te valey te \sc Nengazen\sc*.\fig Menge ketiǥeyunan|src="HK00144C.TIF" size="span" loc="2 Menge Hadì 24:13" copy="Horace Knowles" ref="2 Menge Hadì 24:13" \fig* \v 14 Ne mibihag din is 10,000 he menge meǥinged diyà te Jerusalem, ragkes en is langun he menge upisyal wey is kinemeupiyahan he menge sundaru, ne is langun he memetau he ebaal, wey menge platiru. Iyan dà nesamà is utew menge pubri. \p \v 15 Mibihag ni Nebucadnezar si Jehoyakin ne mid-uwit din diyà te Babilonia, ragkes en is iney zin, menge esawa zin, menge upisyal wey dungganen he menge etew ziyà te Juda. \v 16 Mibihag daan ni Nebucadnezar is 7,000 he memevurut he menge sundaru wey 1,000 he memetau he ebaal wey menge platiru zuen te menge sundaru. \v 17 Is midhimu ni Nebucadnezar he hadì he ilis ki Jehoyakin iyan si Matania he anggam ni Jehoyakin. Ne mid-ilisan din is ngazan ni Matania te Zedekia. \s1 Is Kedhadì ni Zedekia ziyà te Juda \r (2 Cronica 36:11, 12; Jeremias 52:1-3) \p \v 18 Mibpenuiǥen si Zedekia te 21 he tuig hein nehimu sikandin he hadì. Diyà sikandin med-ubpà te Jerusalem, ne midhadì sikandin seled te 11 he tuig. Is iney zin iyan si Hamutal he anak ni Jeremias he tig-Libna. \v 19 Mezaat is ulaula zin diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*, iring te mibeelan ni Jehoyakim. \v 20 Umbe, hein neuǥet impaawà te \sc Nengazen\sc* diyà te lugar zan is menge tig-Jerusalem wey menge tig-Juda wey mekepekeziyù kandin. Neulaula heini ziyà te kandan tenged te kegkepeuki te \sc Nengazen\sc* kandan. \s1 Is Kegkezeeti te Jerusalem \r (2 Cronica 36:15-21; Jeremias 52:3b-11) \p Ne nekidsukulà si Zedekia te hadì te Babilonia. \c 25 \p \v 1 Umbe, hein ikesiyam he tuig te kedhadì ni Zedekia, zutun te ikesepulù he andew te ikesepulù he vulan, nenurung si Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia wey is langun he menge sundaru zin diyà te Jerusalem. Migkampu zan diyà te ǥawas te inged ne mibaal zan te menge turi-turi te peliǥuy kayi. \v 2 Midliǥuyan dan haazà is inged taman te ike-11 he tuig te kedhadì ni Zedekia. \v 3 Ne hein ikesiyam he andew te ikeepat he vulan dutun he tuig, utew mepait he vitil zutun te inged, ne wazè en egkekaan te menge etew. \p \v 4 Dutun he timpu, duen kevahin duen te verengbeng he midrundus te menge tig-Babilonia, umbe nekeisip si Zedekia wey is langun he menge sundaru zin he ebpelaǥuy zan. Piru ǥeina te neliǥuyan te menge tig-Babilonia haazà is inged, ne midteǥazan dan is kebmezukilem. Diyè dan mebayà te pultahan, he ziyà te pid-elangan te zezuwa he verengbeng uvey te pemuleey te hadì. Mibpelaǥuy zan diyà te Araba, \v 5 piru midal-as sikandan te menge sundaru te Babilonia, ne nesaut dan diyà te menge suǥud diyà te Jerico. Midsuwey ki Zedekia is langun he sundaru zin, ne nezekepan sikandin. \v 6 Ne mid-uwit dan sikandin diyà te hadì te Babilonia he ziyà te Ribla, he sakup te tanà he Hamat, ne zutun sikandin hukumi. \v 7 Midhimetayan diyà te etuvangan din is menge anak din he menge maama. Ne midluǥit is menge mata zin, ne migkedinahan sikandin is mid-uwit diyà te Babilonia. \s1 Midrundus sikan is Baley te \sc Nengazen\sc* ne Mibihag is menge Etew ziyà te Juda \r (Jeremias 52:12-27) \p \v 8 Ne hein ikepitu he andew te ikelima he vulan dutun te ike-19 he tuig te kedhadì ni Nebucadnezar ziyà te Babilonia, midhendiyà te Jerusalem is peremandar te menge vantey te Babilonia he si Nebuzaradan. \v 9 Mibinsulan din is baley te \sc Nengazen\sc*, is turuǥan, is langun he menge valey ziyà te Jerusalem, wey is langun he impurtanti he menge bilding. \v 10 Ne iyan sikandin midumala te menge sundaru te Babilonia te kebengkag duen te verengbeng he nekeliǥuy te Jerusalem. \v 11 Ne mibihag din is nesamà he menge etew zutun te inged, ragkes is menge etew he zumezapig te hadì te Babilonia. \v 12 Piru intaǥak din is duma he utew pubri he menge etew su para maatur zan is pemuleey te paras wey zuma he menge vevesukà. \v 13 Mibengkag te menge tig-Babilonia is menge azen diyà te valey te \sc Nengazen\sc* he iyan is: brunsi he menge tukud, menge untuzà he para te kedhakut te wahig, wey is dekelà he teleǥuey te wahig he brunsi he migngezanan te Daǥat. Ne mid-uwit dan sikan is menge brunsi ziyà te Babilonia. \v 14 Migkuwa zan daan is menge karà, menge pala, menge penamped te pebilu, menge tasa, wey is duma pa he menge gelemiten he brunsi zutun te Baley te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Mibpenguwa zaan ni Nebuzaradan is menge selevukà te vaǥa, is menge yehung, wey is duma pa he vulawan wey pelata he menge gelemiten. \v 16 Dekelà, umbe hapit kenà egketimbang is menge brunsi he nekuwa zuen te zezuwa he tukud, duen te zekelà he teleǥuey te wahig he egngezanan te Daǥat, wey zuen te menge untuzà he gelemiten te kedhakut te wahig. Heini he menge azen mibpeveelan dengan ni Solomon he para zuen te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 17 Is kelayat te kada tukud 27 he ǥiek. Ne is kelayat te in-ulu te kada tukud ne heepat wey tengà he ǥiek. Heini is menge in-ulu mideyzeyanan te impedlambid he rantey wey mibpeliǥuyan te brunsi he zayandayan he mibpurma he iring te menge prutas he pumigranata. \p \v 18 Mibihag daan ni Nebuzaradan si Seraya he lavew he memumuhat, si Zefanias he ebpeketinundug is kegkelavew zin ki Seraya, wey is tetelu he perevantey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 19 Ne heini pa is neturedu zin dutun te inged he mibihag din: is upisyal te menge sundaru ziyà te Juda, is lelima te perezumala te hadì, is peremandar te menge sundaru he ebpen-ahà te edsunderuwen, wey is 60 he menge meǥinged dutun. \v 20 Miduma sikandan is langun ni Nebuzaradan diyà te hadì te Babilonia he ziyà te Ribla, \v 21 he sakup te Hamat. Ne zutun impehimetayan sikandan duen te hadì. Umbe is menge etew ziyà te Juda nekepekeziyù diyà te tanè dan he menge vihag. \s1 Si Gedalia he Gubirnedur te Juda \r (Jeremias 40:7-9; 41:1-3) \p \v 22 Mibpilì ni Hadì Nebucadnezar he hadì te Babilonia si Gedalia he anak ni Ahikam wey apù ni Shafan, ne midhimu zin he gubirnedur te menge etew he nesamà diyà te Juda. \v 23 Ne hein netudtulan mehitenged kayi is menge upisyal ziyà te Juda wey is menge etew zan, ne midhendiyè dan te ki Gedalia ziyà te Mizpa. Iyan sikandan si Ishmael he anak ni Netania, si Johanan he anak ni Karea, si Seraya he anak ni Tanhumet he tig-Netofa, si Jaazania he tig-Maaca, wey is menge etew zan. \v 24 Nenangdù si Gedalia ziyà te kandan wey ziyà te menge etew zan te, “Kenè kew mahandek te menge upisyal te Babilonia. Ubpè kew zà kayi ne silbiyi niw is hadì te Babilonia, ne wazà mezaat he egkehitavù keniyu.” \p \v 25 Piru hein ikepitu he vulan dutun he tuig, si Ishmael he anak ni Netania wey apù ni Elishama, he sakup te lavew he pemilya, midhendiyà te Mizpa zuma te sepulù he etew ne midhimetayan dan si Gedalia wey is menge zuma zin he menge tig-Juda wey menge tig-Babilonia. \v 26 Ne tenged kayi, nemelaǥuy pehendiyà te Ehipto is langun he menge etew zutun puun te pinekelavew pehendiyà te kineminusan, ragkes en is menge upisyal wey menge sundaru, su nahandek dan he kela ke mebpenimales is menge tig-Babilonia. \s1 Impeǥawas en si Jehoyakin \r (Jeremias 52:31-34) \p \v 27 Hein ike-37 he tuig te kegkevihag ni Hadì Jehoyakin he hadì te Juda, nehimu he hadì diyà te Babilonia si Evil Merodac. Ne impeǥawas din diyà te pirisuwan si Jehoyakin hein ike-27 he andew te ike-12 he vulan dutun he tuig. \v 28 Mibpurungan din si Jehoyakin, ne impelavew zin si Jehoyakin te zuma he menge hadì he mibihag daan diyà te Babilonia. \v 29 Umbe, wazè en mebivisti si Jehoyakin te visti te pinirisu, ne puun dutun dumè en sikandin duen te hadì emun egkaan dan. \v 30 Ne kada andew ebeǥayan sikandin duen te hadì te menge kinahanglan din seled te tivuuk he untung din.