\id 1SA - mbb OT -Philippines 2014 (DBL -2014) \ide 65001 - Unicode (UTF-8) \rem Copyright: Kermit Titrud (2012) \h 1 Samuel \toc1 1 Samuel \toc2 1 Samuel \toc3 1Sam \mt1 1 Samuel \c 1 \s1 Is Ked-enaka ki Samuel \p \v 1 Duen sevaha he etew he kevuwazan ni Zuf he egngezanan ki Elkana. Heini sikandin ne ziyà med-ubpà te Rama diyà te vuvungan te Efraim. Anak sikandin ni Jeroham he anak ni Elihu. Ne si Elihu anak sikandin ni Tuhu he anak ni Zuf, he ebpuun te tribu ni Efraim. \v 2 Si Elkana ne dezuwa is esawa zin. Iyan ngazan te sevaha si Hana, ne is sevaha si Penina. Duen mulà menge anak ni Penina, ne si Hana wazè din. \p \v 3 Ne te kada tuig iyan betasan ni Elkana wey is pemilya zin is edhendiyè dan te inged he Shilo su ed-azap dan wey ebpemuhat dan diyà te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. Iyan dutun menge memumuhat te \sc Nengazen\sc* is dezuwa he anak ni Eli he egngezanan ki Hofni wey ki Finehas. \v 4 Kada ebpemuhat si Elkana, ebehinen din is duma ne ibeǥey zin ki Penina wey ziyà te menge anak dan. \v 5 Ne is ki Hana tenged te utew zin mahal minsan te wazè din anak su midhimu sikandin te \sc Nengazen\sc* he kenà ebpekaanak, ne edezuwaan din mulà is kandin he vahin. \v 6 Ne tenged te kenà sikandin ed-anak, layun ebaal si Penina te igkererengiti wey ed-el-elezen din is duwey zin. \v 7 Iyan heini egkeulaula kada tuig. Kada edhendiyà si Hana te valey te \sc Nengazen\sc* ne ed-un-undahan sikandin ni Penina umbe ebpekesineǥew zà sikandin ne kenà egkesuat he egkaan. \v 8 Migkeǥiyan ni Elkana sikandin te, “Maan is edsineǥew ka? Maan is kenè ka egkaan? Maan is layun ke zà egkeseeng? Kenè be mibmahal e pa kenikew kenà te sepulù he menge vatà?” \p \v 9-10 Sevaha he andew zutun, nekepasad dan he egkaan diyà te valey te \sc Nengazen\sc* diyà te Shilo, midhitindeg si Hana ne nengemuyù ne ebpekesineǥew en, tenged te utew mesakit is gehinawa zin. Ebpimpinuu zutun si Eli is memumuhat te uvey te ǥemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. \v 11 Ne zutun midsaazan ni Hana is \sc Nengazen\sc* he egkaǥi, “\sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, ahaa nu is ked-antus ku. Tentenuzi a is uripen nu ne kenà a kenikew lipati. Emun ebeǥayan a kenikew te anak he maama, ne ibeǥey ku sikandin kenikew para ebpenilbi kenikew te tivuuk he untung din. Ne iyan tuus te kebpenilbi zin is kenè ku edtempezan is bulvul zin.” \p \v 12-13 Ne te kemulu sikandin ebpengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc*, naahà ni Eli is bèbè din he ebekèbekè dà ne wazà egkezineg he laǥeng. Neisip din is nehubug sikandin. \v 14 Ne zutun migkeǥiyan din te, “Keenu ke en bes ed-engked te kebpelelangut? Engkezi nu en is ked-inum nu!” \v 15 Migkaǥi si Hana te, “Kenà a egkelangut, datù, wey wazà a keenu mekeinum te ebpekelangut he inumen. Egkeǥiyen ku zà diyà te \sc Nengazen\sc* is utew mereǥen he egkeǥezam ku. \v 16 Kenè nu isipa he mezaat a he vahi. Nengemuyù e zà tenged te utew ku kegkeseeng.” \v 17 Migkaǥi si Eli te, “Hipanew kad ne kenè ke en maan meseeng. Berakat he is Megbevayà te Israel ne ibeǥey zin kenikew is ebuyuen nu kandin.” \v 18 Migkaǥi si Hana te, “Datù, selamat te ketulanged nu kedì.” Ne zutun migenat, ne migkaan en human sikandin ne mibmeupiye en is gehinawa zin. \p \v 19 Meselem utew zutun te sunud he andew, mid-enew si Elkana wey is tivuuk he pemilya zin ne mid-azap dan is \sc Nengazen\sc*. Ne human dan med-ulì diyà te ubpaan dan he Rama. Ne midhulizan ni Elkana si Hana ne midtavak te \sc Nengazen\sc* is menge pengemuyù ni Hana he ebeǥayan sikandin te anak. \v 20 Ne zutun mibmeǥingey sikandin, ne neuma is penahun ne mid-anak sikandin te maama. Migngezanan te Samuel, su ke sikandin te, “Geina te mibuyù ku sikandin diyà te \sc Nengazen\sc*.” \s1 Inhalad ni Hana si Samuel \p \v 21 Neuma is penahun he si Elkana wey is tivuuk he pemilya zin ebpemuhat sikandan diyà te \sc Nengazen\sc* iring te ebeelan dan kada tuig. Iyan heini kes andew te kebpemuhat din te kedtuman te penaad din te \sc Nengazen\sc*. \v 22 Piru si Hana wazà meduma. Migkeǥiyan din is esawa zin te, “Emun egkelutas en heini is batà, ne ed-uwiten ku sikandin diyà te valey te \sc Nengazen\sc* ne idhalad ku ziyà te kandin, ne ziyè en sikandin ed-ubpà te tivuuk he untung din.” \v 23 Midtavak si Elkana te, “Beeli nu en ke hengkey is meupiya he egkesuatan nu. Kayi ke zà taman te egkelutas sikandin. Deyzey ke igkelipey te \sc Nengazen\sc* is insaad nu kandin.” Ne mibpelintetaǥak si Hana is ed-etiman te anak din. \p \v 24 Hein nelutas en kes batà, mid-uwit ni Hana ziyà te valey te \sc Nengazen\sc* diyà te Shilo. Mid-uwit daan sikandin te tudu he vaka he tetelu en he tuig, wey herina he tengà te saku, wey binu he ziyà itaǥù te lundis he teleǥuey. \v 25 Ne hein nelapè en kes baka mid-uwit dan si Samuel diyà te ki Eli. \v 26 Migkeǥiyan ni Hana si Eli te, “Datù, egketenuzan nu pa vuwa, iyan a kes bahi he midhitindeg kayi zengan is ebpengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 27 Mibuyù ku heini he vatà diyà te \sc Nengazen\sc* ne imbeǥey zin kedì is mibuyù ku. \v 28 Umbe, guntaan idhalad ku sikandin diyà te \sc Nengazen\sc*, wey mekepenilbi sikandin te \sc Nengazen\sc* seled te tivuuk he untung din.” Ne zutun midsimba zan is \sc Nengazen\sc*. \c 2 \s1 Is menge Pengemuyù ni Hana \p \v 1 Ne zutun nengemuyù si Hana, \q1 “Utew ku igkelipey is \sc Nengazen\sc* \q1 tenged te in-awè din is igkeeled ku. \q1 Ed-engitan ku ǥuntaan is menge kuntada ku; \q1 melipayen a utew te kedluwasa zin kedì. \q1 \v 2 Wazà ebpekeiring te \sc Nengazen\sc* su waǥas sikandin. \q1 Wazà ebpekerepeng kandin. \q1 Wazà eputà he vatu he iring te Megbevayè tew. \q1 \v 3 Wazà minsan hentei he ebpekepelavew wey ebpekepahambug su is \sc Nengazen\sc* Megbevayà, ne wazà ebpekeeles kandin he minsan hengkey, wey ed-is-isipen din is ebeelan te menge etew. \q1 \v 4 Edèdeetan din is menge gemhanan, ne ebeǥayan din te zesen is menge meluya. \q1 \v 5 Is egkengezeyzey zengan, ne ebpesuhul su wey zan meuyag. \q1 Ne is nengevitil zengan, guntaan nengehantey en sikandan. \q1 Kes wazà med-anak dengan guntaan mid-anak te mezakel. \q1 Ne sikan is mahabet is anak neeminan. \q1 \v 6 Is \sc Nengazen\sc*, egkehimu zin is kedhimatey wey is ked-uyag te etew. \q1 Egkehimu zin is kedsevuka zin kandan diyà te iveyaan wey kegkuwaa kandan puun dutun. \q1 \v 7 Edhimuwen din is duma he pubri, ne is duma, ibpesepian din. \q1 Ibpekevavè din is duma, wey ibpemetikang din is duma. \q1 \v 8 Ed-enawen din is menge pubri zutun te utew zan kegkeayuayu. \q1 Ibpepinuu zin sikandan duma te menge metikang is pid-etawan dan ne edhimuwen din he telehuzen. \q1 Iyan sikandin teǥiǥaked te pundasyun ne zutun din isavuk is kelibutan. \q1 \v 9 Ebentayan din is gaked din he menge metinumanen, ne is menge mezaat ne edèdeetan din. \q1 Su wazà etew he ebmezeeǥen pinaaǥi zà te kandin he ebilidad. \q1 \v 10 Id-awè din is menge etew he edsukul kandin. \q1 Ibperuǥung din is langit he tuus te kegkepeuki zin te menge kuntada zin. \q1 Su is \sc Nengazen\sc*, edhukuman din is tivuuk he kelibutan. \q1 Tenged kandin egkehimu he gemhanan is pinilì din he hadì.” \p \v 11 Ne mid-ulì si Elkana wey si Hana ziyà te Rama. Piru intaǥak dan dà si Samuel wey mekepenilbi en te \sc Nengazen\sc* he iyan egalen din wey ed-elima kandin si Eli he memumuhat. \s1 Is Salà te Dezuwa he Anak ni Eli \p \v 12 Is dezuwa he menge anak ni Eli menge tulebung he menge etew. Wazè dan medtuman te suǥù kandan te \sc Nengazen\sc*. \v 13 Tenged te wazè dan sunuza is menge sulunuzen mehitenged te egkezawat te menge memumuhat he ebpuun te pemuhat te menge etew. Iyan heini ebeelan dan dutun emun duen menge pemuhat: te kenè pa edheunen haazà is usa he ibpemuhat, ibpehendutun dan is menge suluǥuen dan he ed-uwit te zekelà he tinidur he tetelu is ngipen. \v 14 Ne edtiyuken dutun te suluǥuen haazà is usa zutun te seled te kuzen etawa te diniyun. Ne is egketiyuk dutun te tinidur ne iyan bahin dan te menge memumuhat. Iyan heini ebeelan dan kada ebpemuhat is menge Israilihanen diyà te Shilo. \v 15 Emun kenè pa edtutungen is tavà dutun te usa, ed-uvey haazà is menge suluǥuen dutun te etew he nemuhat ne ke sikandan te, “Beǥayi te usa is memumuhat para edtuuǥen. Kenà sikandin egkesuat te sinevawan, iyan egkesuatan din is mehilew.” \v 16 Emun egkaǥi is nemuhat he edteǥazan dèpa he ikepemuhat kes tavà te usa ne human din pa egkekuwa is egkesuatan din, iyan heini egkeǥiyen din, “Kenà egkehimu. Kinahanglan he iveǥey nu en guntaan, su emun kenà, ne ed-eǥawen ku heeyan diyà te keniyu.” \v 17 Utew heini zekelà he salà he nehimu te menge anak ni Eli he naahà te \sc Nengazen\sc* diyà te kandan, su wazè dan tehuza is pemuhat para te \sc Nengazen\sc*. \p \v 18 Dutun he timpu, is batà he si Samuel pedayun he mibpenilbi te \sc Nengazen\sc*. Midsul-ub sikandin te ipud he linu. \v 19 Kada tuig ne ebeelan ni Hana si Samuel te pendivavew he visti, ne ed-uwiten din heini ke ebpemuhat sikandin te \sc Nengazen\sc* duma te esawa zin, he edhimuwen dan te kada tuig. \v 20 Ne ebpenubtuvazan ni Eli si Elkana wey esawa zin he si Hana he egkaǥi te, “Berakat he pinaaǥi kayi te esawa nu, ebegayan kew te menge vatà he iyan idliwà dutun te mibuyù din hein inlikù niw iveǥey ziyà te \sc Nengazen\sc*.” Ne zutun mid-ulì dan. \p \v 21 Nehizuwan te \sc Nengazen\sc* si Hana. Nekaanak pa sikandin te menge maama he tetelu wey dezuwa he vahi. Ne si Samuel mulà, pedayun he midekelà diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. \s1 Si Eli wey kes menge Anak Din \p \v 22 Meǥurang en utew si Eli. Netuenan din is langun he kenà meupiya he ed-ul-ulahan te menge anak din diyà te menge Israilihanen. Wey nezineg din daan he midhilevetan dan is menge vahi he ebpenilbi zutun te ǥemawan te Tulda he Edtelevukaayan. \v 23 Migkeǥiyan ni Eli sikandan te, “Nezineg ku ziyà te menge etew is langun he menge mezaat he vaal niw. Maan is ebpekevaal kew keniyan? \v 24 Engkezi niw heeyan, menge anak, su kenà heini meupiya is nezineg ku puun te menge etew te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 25 Mid-uman megkaǥi si Eli te, “Ke zuen etew he ebpekesalà diyà te zuma zin, egkehimu he iyan ebpeteliwazà kandan is Megbevayà; piru hentei is egkehimu he ebpeteliwazà ke ebpekesalà is etew ziyà te \sc Nengazen\sc*?” Ne zutun wazà pemineǥa te menge anak din is lalag din tenged te nepasad en is hukum kandan te \sc Nengazen\sc* he edhimetayan sikandan. \p \v 26 Mehitenged ki Samuel, midekelè en sikandin ne utew ingkelipey sikandin te \sc Nengazen\sc* wey te menge etew. \s1 Is Tagnà Mehitenged te Pemilya ni Eli \p \v 27 Duen sevaha he suluǥuen te Megbevayà he mid-uvey ziyà te ki Eli he egkaǥi te, “Iyan heini lalag te \sc Nengazen\sc*: Impesavut ku ziyà te gin-epuan niw he si Aaron wey ziyà te pemilya zin te kemulu zan pa neuripen te hadì te Ehipto. \v 28 Is langun he tribu te Israel, iyan ku mibpilì is pemilya zin he edhimuwen ku he menge memumuhat he ebpenilbi ziyà te pemuhatà, edtutung te veyewà, wey igkukumbalè dan is ipud diyà te etuvangan ku. Imbeǥey ku zaan is bahin duen te menge pemuhat pinaaǥi te hapuy he ibpemuhat te menge Israilihanen. \v 29 Guntaan, maan is egkevuten niw pa is menge pemuhat para kedì? Maan is iyan nu ibpelavi is menge anak nu kenà siak? Su ebeleǥazen nu sikandan he iyan dan ibpelambù is kandan he keugelingen dutun te menge meupiya he vahin dutun te pemuhat he ebpuun te menge etew ku he Israilihanen. \v 30 Dengan, siak is \sc Nengazen\sc* niw he Megbevayà te Israel, midsaad a he iyan kew zà menge memumuhat he ebpekepenilbi kedì te taman te taman duma te zuma pa he menge kevuwazan te kepuun niw. Piru kenè en heeyan edtumanen guntaan, su iyan ebeǥayan ku te zengeg is edtahud kedì ne edrewakan ku mulà is mibpendezeisey kedì. \v 31-32 Tentenuzi nu heini, egkeuma is andew he ebpenhimetayan ku is langun he menge betan-en he menge maama te pemilya nu wey ziyà te zuma he menge kevuwazan te kepuun niw. Ed-antus kew wey kenè niw en egkeǥezaman is keuswaǥan he ibeǥey ku te zuma he menge Israilihanen. Wazè en ebmeǥurang keniyu. \v 33 Is duma he sakup te pemilya nu edtuǥutan ku he mekepedayun he ebpenilbi kedì pinaaǥi te kegkememumuhat, piru ebpekaantus pa sikandan te utew mereǥen wey kenè en egkeuǥet ne ebpematey zan. \v 34 Ne para metuusi nu he egkeulaula heini is migkaǥi ku, ebpatey is dezuwa he anak nu he si Hofni wey si Finehas te senge andew zà. \v 35 Ne ebpilì a te metazeng wey metinumanen he memumuhat he edsunud te egkesuatan ku. Ne ebeǥayan ku sikandin te menge kevuwazan he ebpenilbi te mibpilì ku he hadì taman te taman. \v 36 Ne is egkesamà te kevuwazan nu, ne ebpehizuhizu sikandan te menge kevuwazan te heini he memumuhat he veǥayi zin sikandan te selapì wey egkekaan. Edhangyù sikandan he himuwa sikandan he timbang he menge memumuhat su wey zan duen egkekaan.” \c 3 \s1 Kes Ked-umawa te Megbevayà ki Samuel \p \v 1 Dutun he menge andew he si Samuel ebpenilbi en te \sc Nengazen\sc*, dizalem sikandin te kedumala ni Eli, ne mezelag dà ebpekidlalag is \sc Nengazen\sc*, wey deisey zà is egkengelewasan. \v 2 Sevaha zutun he mezukilem, edlipezeng si Eli ziyà te ruǥu zin. Dutun he timpu kenè en utew ebpekaahà si Eli. \v 3 Ne si Samuel ziyà edliplipezeng te valey te \sc Nengazen\sc* he zutun sikan is Kavan te Kebpekid-uyun. Is sulù te Megbevayà, wazè pa zutun evuki ne \v 4 mid-umew sikandin te \sc Nengazen\sc*. Midtavak si Samuel te, “Hengkey, datù?” \v 5 Ne mibpelelaǥuy sikandin pehendiyà te ki Eli is mid-insà te, “Hengkey, datù, maan is ed-umawen a kenikew?” Ke si Eli te, “Wazè ku sikew umawa. Likù ke en diyan wey medlipezeng.” Ne zutun midlikù diyà te hizeǥaan din su edlipezeng. \p \v 6 Mid-uman en maan umawa sikandin te \sc Nengazen\sc*, “Samuel! Samuel!” Mid-enew si Samuel ne midhendiyà te ki Eli, ke sikandin te, “Hengkey, datù, maan is ed-umawen a kenikew?” Midtavak si Eli te, “Mama, wazè ku sikew umawa, likù ke en wey med-uman medlipezeng.” \v 7 Dutun he penahun wazè pa mekilala ni Samuel is \sc Nengazen\sc* su wazè pa meulaula is nekidlalag kandin is \sc Nengazen\sc*. \p \v 8 Mid-umew sikandin umani te \sc Nengazen\sc* te ketetelu. Mid-enew si Samuel ne midhendiyà te ki Eli is egkaǥi te, “datù, maan is ed-umawen a kenikew?” Ne zutun netuenan ni Eli he iyan ed-umew ki Samuel is \sc Nengazen\sc*. \v 9 Ne migkeǥiyan din si Samuel te, “Likù ke en diyan wey medlipezeng, ne emun ed-umanan ke zin te ed-umew, ne keǥiyi nu te, ‘\sc Nengazen\sc*, kaǥi kad, su siak is suluǥuen nu ebpemineg.’ ” Ne zutun midlikù si Samuel diyà te hizeǥaan din. \p \v 10 Midhendiyà is \sc Nengazen\sc* te ki Samuel he midhitindeg. Ne iring ded te nehuna he mibeelan din, mid-umew zin en maan si Samuel te, “Samuel, Samuel.” Ne migkaǥi si Samuel te, “Kaǥi ka, \sc Nengazen\sc* su ebpemineg a is suluǥuen nu.” \v 11 Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Timan-i nu, kenè ne egkeuǥet, duen ebeelan ku kayi te Israel. Ne is langun he ebpekezineg kayi, ne utew en egkeherati. \v 12 Emun egkeuma haazà he andew ne ebeelan ku is langun he migkaǥi ku he ebpekesuǥat te pemilya ni Eli. \v 13 Su mibpetizeenan ku sikandin he edsilutan ku is pemilya zin taman te taman tenged te mibpesagdan din is menge anak din te kebaal te salà he utew mekeeled-eled minsan netuenan din haazà. \v 14 Umbe, impenangdù ku he is salà te pemilya ni Eli taman te taman ne kenà egkepesaylu pinaaǥi te kebpemuhat te minsan hengkey he menge pemuhat.” \p \v 15 Nekelipezeng si Samuel taman te egkepawà, ne mibpuwasan din is gemawan te valey te \sc Nengazen\sc*. Egkahandek si Samuel he ebpenudtul ziyà te ki Eli mehitenged te impahayag te \sc Nengazen\sc* diyà te kandin. \v 16 Ne mid-umew zin te, “Samuel, anak.” Midtavak si Samuel, “Hengkey, datù.” \v 17 Migkaǥi si Eli te, “Hengkey is migkaǥi kenikew te \sc Nengazen\sc*? Kenè nu i-eles kedì. Utew mereǥen is silut kenikew te Megbevayà emun kenè nu ibpenudtul is langun he migkaǥi zin kenikew.” \v 18 Ne zutun midtudtul ni Samuel is langun. Wazè din in-eles. Ke si Eli te, “Iyan sikandin kes \sc Nengazen\sc*; is egkeisip din he meupiya, iyan ebeelan din.” \p \v 19 Hein dekelè en si Samuel pedayun is kegiyahi kandin te \sc Nengazen\sc*; ne minsan hengkey is egkeǥiyen ni Samuel mibpengelinteuwan te \sc Nengazen\sc* he metuman. \v 20 Umbe, migkilala sikandin te tivuuk he Israel puun te Dan pehendiyà te Beersheba he sevaha sikandin he ebpeneuven te \sc Nengazen\sc*. \v 21 Ne pedayun is kebpezeyag te \sc Nengazen\sc* ki Samuel ziyà te Shilo pinaaǥi te kebpekidlalag kandin. \c 4 \p \v 1 Ne is menge lalag ni Samuel nezineg diyà te tivuuk he Israel. \s1 Naaǥew te menge Filistihanen kes Kavan te Kebpekid-uyun \p Dutun he timpu nekidtebek is menge Israilihanen te menge Filistihanen. Diyà te Ebenezer megkampu is menge Israilihanen, ne is menge Filistihanen, ne ziyè dan daan megkampu te Afek. \v 2 Ne midsurung te menge Filistihanen is menge Israilihanen ne zutun te meinit he tebek dan. Nengezaag te menge Filistihanen is menge Israilihanen; 4,000 is nepatey he menge Israilihanen. \v 3 Hein nepasad is tebek ne midlikù kes menge Israilihanen he nesamà diyà te kampu zan. Hein nekeuma zan mid-insà is menge pengulu te Israilihanen te, “Maan is mibelagad kiw te \sc Nengazen\sc*. Maan is nezaag kiw te menge Filistihanen? Deyzey pa ke egkuwaan tew kes Kavan te Kebpekid-uyun diyà te Shilo para eduma kenitew is \sc Nengazen\sc* ne edluwasen kiw zin dutun te menge kuntada tew.” \p \v 4 Umbe, midsuǥù sikandan te menge etew he ibpekuwa ziyà te Shilo kes Kavan te Kebpekid-uyun te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem. Is tangeb din ne zuen dezuwa he ledawan te kirubin, ne zutun is \sc Nengazen\sc* ed-ubpà te pid-elangan. Elin daan dutun miduma kes dezuwa he anak ni Eli he si Hofni wey si Finehas. \v 5 Hein nekeume en kes Kavan te Kebpekid-uyun dutun te kampu, nemengulahì is menge Israilihanen, ne utew mezaǥing is laǥeng dan tuus te kegkelipey zan, dutun henduen te newalwal is tanà. \v 6 Ne hein nezineg te menge Filistihanen is kulahì te menge Israilihanen, ke sikandan te, “Maan is nemengulahì kes menge Hebriyuhanen diyà te kampu zan?” \p Dutun te netuenan te menge Filistihanen he nekeuma kes Kavan te \sc Nengazen\sc* dutun te kampu te menge Israilihanen, \v 7 nengahandek sikandan. Ke sikandan te, “Dilikadu kiw su nekeuma ziyà te kampu te menge Israilihanen kes menge megbevayè dan. Wazè pa heini meulaula puun pa zengan. \v 8 Kehizu tew utew! Hentei ve vuwa is ebpekeluwas kenitew zutun te mekeǥeǥehem he menge megbevayè dan? Iyan heini kes menge megbevayà he midhimatey te menge Ehiptohanen diyà te sibsivayan pinaaǥi te mibarangbarang he menge kezeetan. \v 9 Piru, ebpekevurut kiw, ne kenè kiw egkahandek para kenè kiw meuripen te menge Hebriyuhanen iring te kegkeuripena tew kandan dengan. Umbe ebpekidtebek kiw kandan!” \p \v 10 Umbe, nekidtebek is Filistihanen, ne nezaag dan haazà is menge Israilihanen. Utew mezakel is nemematey; 30,000 he menge Israilihanen is minatey. Ne is nengesamà he menge Israilihanen ne mibpemelaǥuy ne mibpen-ulì dan diyà te ubpaan dan. \v 11 Kenà iyan dà haazà, kekenà, naaǥew pa te menge Filistihanen kes Kavan te Kebpekid-uyun, wey nepatey kes dezuwa he anak ni Eli he si Hofni wey si Finehas. \s1 Is Kebpatey ni Eli \p \v 12 Dutun he andew te tebek, duen sevaha he etew he nekepelaǥuy he sakup te pemilya ni Benjamin ne mibpehendiyà te Shilo. Mibindas din is kumbalè din, ne mibukbukan din is ulu zin te eliyavuk he tuus te utew mesakit is gehinawa zin. \v 13-15 Dutun te kebpekeuma zin diyà te Shilo, dutun si Eli is ebpimpinuu ziyà te bangkù he kilid te zalan su edtaǥad ke zuen ebpekepenudtul su igkeipeng din sikan is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà. Si Eli, ne 98 en is penuiǥen din, umbe kenè en utew ebpekaahà. \p Ne zutun, midtudtul zutun te etew ziyà te inged is neulaula te tebek. Nezineg haazà te menge meǥinged ne nemensineǥew zan. Nezineg haazà ni Eli ne mid-insà si Eli, “Hengkey is idsineǥew te menge etew?” Migaanggaan med-uvey haazà is etew ziyà te ki Eli. \v 16 Ke sikandin te, “Beǥu e pa he nekeuma is ebpuun diyà te tebek. Nekepelaǥuy a.” Migkaǥi si Eli te, “Hengkey ves is neulaula mamà?” \v 17 Midtavak kes etew te, “Nezaag is menge Israilihanen te menge Filistihanen ne mibpelaǥuy zan. Utew mezakel is nemematey he sundaru tew, naapil zaan kes dezuwa he menge anak nu he si Hofni wey si Finehas. Wey naaǥew zaan kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà.” \p \v 18 Hein nehisgutan dutun te etew kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà, ne nekeley-ang si Eli zutun te bangkù he mibpinuuwan din he ziyà te kilid te pultahan te inged. Ne nevadtì is lieg din te kebpekezakdak din su melambeg wey meǥurang en daan sikandin, ne segugunà sikandin mibpatey. Nehimu sikandin he pengulu te Israel seled te 40 he tuig. \p \v 19 Dutun he penahun ne meǥaan en ed-anak is ambey ni Eli he esawa ni Finehas. Hein nezineg din he naaǥew kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà wey nezineg din he minatey is esawa zin wey enuǥang din he maama, segugunà mibelilit is getek din ne iyan en ked-anak din. Piru utew sikandin midreǥeni. \v 20 Ne hein nekaanak en sikandin ne edluwèluwà sikandin te gehinawa, migkeǥiyan sikandin te menge mengunguyamu te, “Pekevurut ka! Su maama is anak nu!” Piru wazè en sikandin medtavak. \v 21-22 Hein wazè pa sikandin mebpatey iyan inngazan din dutun te vatà is Ikabud, he ke và dà egkeǥiya, “Naawè en diyà te Israel is mekeǥeǥehem he kebpekiduma te Megbevayà te Israel.” Su ǥeina kun te naaǥew kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà wey minatey is esawa zin wey enuǥang din he maama. \c 5 \s1 Kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà Mid-uwit diyà te Ashdod wey Ekron \p \v 1 Hein naaǥew en te menge Filistihanen kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà, mid-uwit dan puun te Ebenezer pehendiyà te Ashdod. \v 2 Ne ziyè dan itaǥù te valey he para te ed-ezapen dan he si Dagon ne zutun dan isavuk te zurug te ledawan din. \v 3 Utew pa meselem dutun te sunud he andew, naahà te menge tig-Ashdod kes ledawan ni Dagon he edlelelangkeb dutun te egkesineruwan te Kavan te \sc Nengazen\sc*. Impehitindeg dan ne inlikù dan duen te nesevukan din. \v 4 Ne hein sunud en maan he meselem, neehè dan en maan he edlelelangkeb dutun te egkesineruwan ded dutun te Kavan te \sc Nengazen\sc*. Ne is ulu zin wey zezuwa he velad din ne nengetamped, dutun mekesavuk te kilid te gemawan; iyan dà nesamà is lawa zin. \v 5 Umbe puun dutun, is menge memumuhat ni Dagon wey is langun he edseled dutun te simbahan dan diyà te Ashdod, kenè dan egiek duen te kilid he gemawan. \p \v 6 Mibpurungan siluti te \sc Nengazen\sc* is tig-Ashdod wey zuma is menge meǥinged diyà te nekelingut he menge inged. Ne impetuvù te \sc Nengazen\sc* diyà te lawa zan is menge levag. \v 7 Dutun te neehè dan is nengehitavù dutun te inged dan, migkaǥi zan te, “Kenà meupiya he kayi tew zà heini idtaǥù te kenitew is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel, su iyan heini hinungdan he edsilutan kiw wey si Dagon he ed-ezapen tew.” \v 8 Umbe, impetawag dan is langun he menge pengulu te Filistihanen. Ne mid-insaan sikandan te, “Ebmenmenuwen tew heini is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel?” Midtavak sikandan te, “Ed-uwiten heini ziyà te Gat.” Ne zutun mid-uwit dan pehendiyà te Gat kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel. \p \v 9 Ne hein nekeume en diyà, midsilutan daan te \sc Nengazen\sc* is menge meǥinged dutun, batà etawa meǥurang su mibpelevaǥan sikandan te \sc Nengazen\sc*. \v 10 Ne zutun diyè dan en maan ihated te Ekron kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà. Ne hein edseled dan en diyà te Ekron, wazà mesuat is menge etew zutun, su ke sikandan te, “Kayi zan uwita heini is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel para mengeǥerè kiw.” \v 11 Ne impetawag dan is langun he menge pengulu te menge Filistihanen ne migkeǥiyan dan te, “Ilikù niw heini is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel ziyà te kandin he lugar, su emun kenè niw idlikù ne egkengeǥerè key is meǥinged kayi.” Iyan heini hangyù dan tenged te utew zan neherati su mibpuun en medsilut is Megbevayà kandan su mezakel en is nemematey kandan. \v 12 Ne sikan is nengesamà he wazà mebpatey ne mibpenlevaǥan, ne nekeuma ziyà te langit is kebpekitavang dan. \c 6 \s1 In-ulì diyà te Israel kes Kavan te Kebpekid-uyun \p \v 1 Hein midlavey en is pitu he vulan te ked-uwita ziyà te Filistia zuen te Kavan te \sc Nengazen\sc*, \v 2 impetawag te menge Filistihanen is menge memumuhat dan wey menge veyilan ne mid-insaan dan te, “Hengkey is ebeelan dey kayi te Kavan te \sc Nengazen\sc*? Sembaǥi key ke ebmenmenuwen dey heini he ikeulì dey ziyà te lugar he nesevukan din.” \v 3 Midtavak sikandan te, “Emun id-ulì niw heini is Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà te Israel, ne kinahanglan he ed-uwit kew te pemuhat he vayad te salà. Iyan heini paaǥi he egkengeulian kew wey egkesavut niw ke maan is edsilutan kew zin.” \p \v 4-5 Ne mid-insà kes menge Filistihanen, “Hengkey he pemuhat is ibpeuwit dey he ibayad te salè dey kandin?” Midtavak kes menge memumuhat wey menge veyilan te, “Diyun kew te lelima he vulawan he purma te levag wey lelima he vulawan he purma te rumat, su lelima is kezakel te menge pengulu tew, ne levag is kezeetan he neeǥiyan tew wey te menge pengulu tew, wey zuen daan menge rumat he mid-uwit te kezeetan kayi te nasyun tew. Ihalad niw heini su wey meveǥayi te zengeg is Megbevayà te Israel, su kela ke ed-engkezan kiw zin en te edsilut, wey is menge ed-ezapen tew, wey is nasyun tew. \v 6 Umbe, kenè niw ipemezesen is gehinawa niw iring te mid-ulaula te menge Ehiptohanen wey kes hadì dan. Wey zan en ipehipanew kes menge Israilihanen hein impaantus dan en utew te Megbevayà. \v 7 Ne guntaan, baal kew te veǥu he kerumata wey kuwa kew te zezuwa he vehiyan he vaka he wazè pa keenu mesengeni te eyuǥu. Ne sengeni niw te kerumata, piru kenè niw en ipezuma kes menge nati zan, kekenà, durengè niw heini ziyà te tudil. \v 8 Ne kuwaa niw kes Kavan te \sc Nengazen\sc* ne isavuk niw zutun te kerumata. Ne izurug niw kes kavan he midteǥuan duen te menge vulawan he midkurtiyan, he iyan kes idlapik niw he pemuhat he vayad te salà. Ipehipanew niw kes menge vaka, ne beleǥaza niw en ke hendei ebpevayà, \v 9 piru ahaa niw zà. Emun edtekezeg he ebpehendiyà te Bet Shemesh, he sakup te tanà te menge Israilihanen, egketuenan tew he iyan is \sc Nengazen\sc* teǥivaal te neulaula kayi te kenitew he utew mereǥen. Ne emun kenà, ne egketuenan tew he kenè bes heini vaal te \sc Nengazen\sc*, kekenà, nehitavù dè bes.” \p \v 10 Ne midtuman dan haazà. Migkuwa sikandan te zezuwa he inayan he vaka ne midsengenan dan te kerumata. Ne is menge nati, ne midureng dan diyà te tudil. \v 11 In-untud dan te kerumata kes Kavan te \sc Nengazen\sc* wey kes kavan he mid-ehukan dan duen te menge vulawan he midiyun dan he iring te menge rumat wey henduen te menge levag. \v 12 Ne impeǥenat dan haazà is menge vaka ne midtandang haazà diyà te Bet Shemesh ne wazà medsuwey te zalan, is ebpemen-engà. Ne midsunud kes menge pengulu te menge Filistihanen taman te dulunà te Bet Shemesh. \p \v 13 Ne zutun he penahun, ebpemenraǥun is tig-Bet Shemesh te trigu ziyà te menge suǥud. Ne hein neehè dan kes Kavan te Kebpekid-uyun, nengesuatsuat dan utew. \v 14-15 Hein nekeume en kes kerumata zutun te vevesukà ni Josue he tig-Bet Shemesh, ne ziyà heini medtaman te kilid he zuen duen dekelà he vatu. Migkuwa te menge kevuwazan ni Levi kes Kavan te \sc Nengazen\sc* wey kes kavan he mid-ehukan duen te vulawan he migkurtiyan, ne in-untud dan dutun te zekelà he vatu. Ne migurey zan kes kerumata ne midhimetayan dan kes menge vaka su pemuhat he edtutungen para te \sc Nengazen\sc*, wey zuen pa zuma he impemuhat dan. \v 16 Naahà te lelima he pengulu te menge Filistihanen haazà is mibeelan, ne nemen-ulì dan human diyà te Ekron te haazà he andew. \p \v 17 Haazà is lelima he ziniyun he vulawan he henduen te levag, ne impeuwit puun diyà te lelima he inged he sakup te Filistihanen: Ashdod, Gaza, Ashkelon, Gat, wey Ekron. Impeuwit dan heini para te \sc Nengazen\sc* he pemuhat he vayad te salà. \v 18 Ne iring ded daan kes lelima he vulawan he iring te midiyun he rumat, su is kezakel zutun, ne iring te lelima he inged te Filistihanen he binerengbeng. Heini he menge inged wey is menge inged he nekepelingut kayi, ne midetuan te lelima he pengulu. Kes dekelà he vatu ziyà te vevesukà ni Josue diyà te Bet Shemesh, he mid-untuzan dan dutun te Kavan te \sc Nengazen\sc*, kemulu pa heini ǥuntaan he menge penahun su sevaha heini he tuus te nengehitavù. \p \v 19 Duen 70 he tig-Bet Shemesh he midhimetayan te Megbevayà su mid-ehè dan kes seled dutun te Kavan te \sc Nengazen\sc*. Inlalew te menge meǥinged haazà is utew mesakit he silut kandan te \sc Nengazen\sc*. \v 20 Ne zutun nekekaǥi sikandan te, “Hentei is ebpekeetuvang te \sc Nengazen\sc*, kes Waǥas he Megbevayà? Hendei tew vuwa ibpeuwit is Kavan te \sc Nengazen\sc* para mekeziyù kayi te kenitew?” \v 21 Midsuǥù sikandan te etew he ibpepenudtul ziyà te tig-Kiriat Jearim he egkaǥi te, “Inlikù te menge Filistihanen kes Kavan te \sc Nengazen\sc*. Kuwaa niw kayi wey uwita niw ziyan te keniyu.” \c 7 \s1 Si Samuel is Edumala te Israel \p \v 1 Migkuwa te menge tig-Kiriat Jearim kes Kavan te \sc Nengazen\sc* ne mid-uwit dan diyà te valey ni Abinadab he ziyà te vuntud. Ne mibpilì dan sin Eleazar, he anak ni Abinadab, he iyan ibpevantey. \p \v 2 Neumahan te 20 he tuig diyà te Kiriat Jearim kes Kavan te \sc Nengazen\sc*, ne zutun he menge tuig midlalew wey nemengumew te \sc Nengazen\sc* is tivuuk he Israel he ebuyù te tavang. \v 3 Migkeǥiyan sikandan ni Samuel te, “Emun tutuu is kedlikù niw ziyà te \sc Nengazen\sc*, itimbag niw heeyan is menge ed-ezapen niw apil heeyan is ledawan ni Ashtoret, ne pevayàbayè kew te \sc Nengazen\sc* ne iyan dà sikandin silbiyi niw. Emun ebeelan niw heini ne edluwasen kew zin dutun te menge Filistihanen.” \v 4 Ne zutun impenimbag dan en kes ledawan ni Baal wey ni Ashtoret, ne puun dutun ne \sc Nengazen\sc* dà is midsilbiyan dan. \p \v 5 Mid-uman megkaǥi si Samuel ziyà te menge Israilihanen te, “Medtiǥum kew is langun diyà te Mizpa, su ibpengemuyù ku sikiyu ziyà te \sc Nengazen\sc*.” \v 6 Dutun te netiǥum en sikandan langun diyà te Mizpa, migkuwa zan te wahig ne in-itis dan diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Te haazà he andew mibpuasa zan ne mibuyù sikandan te pesaylu te menge salè he nehimu zan diyà te \sc Nengazen\sc*. Si Samuel is nengulu te menge Israilihanen diyà te Mizpa. \p \v 7 Hein nezineg te menge Filistihanen he is menge Israilihanen ne midtiǥum dan diyà te Mizpa, nengandam is menge pengulu te Filistihanen su edsurung dan. Hein netudtulan is menge Israilihanen, utew zan nengahandek te menge Filistihanen. \v 8 Migkeǥiyan dan si Samuel te, “Kenè ka engked he ebpengemuyù te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè tew he luwasa kiw zin kayi te menge Filistihanen.” \v 9 Ne zutun migkuwa si Samuel te kerehidu he wazè pa lutasa ne midhimetayan din ne midtutung din haazà is senge vuuk he pemuhat he edtutungen para te \sc Nengazen\sc*. Nengemuyù sikandin diyà te \sc Nengazen\sc* su ebpekitavang para te Israel ne midtavak sikandin te \sc Nengazen\sc*. \p \v 10 Ne te kemulu pa si Samuel ebpemuhat te pemuhat he edtutungen, nemekeume en is menge Filistihanen su ebpekidtebek dan te menge Israilihanen. Piru zutun he andew imperuǥung te \sc Nengazen\sc* te utew mezaǥing ne nengahandek dan ne nekedsusuwey zan. \v 11 Ne mibpenlayas sikandan te Israilihanen ne mibpenhimetayan dan puun pa te Mizpa taman te alug te Bet Car. \p \v 12 Ne migkuwa si Samuel te vatu ne insavuk din diyà te pid-elangan te Mizpa wey Shen. Migngezanan din heini te Ebenezer su ke sikandin te, “Taman en guntaan is kedtevangi kenitew te \sc Nengazen\sc*.” \v 13 Nezaag human te menge Israilihanen is menge Filistihanen, ne wazè dan en maan mekepenurung diyà te ubpaan te menge Israilihanen te uuyag pa si Samuel, su is menge Israilihanen, midtevangan sikandan te \sc Nengazen\sc*. \v 14 Is menge inged he neteliwazà te Ekron wey Gat he naaǥew te Filistihanen ne nekelikù ded diyà te Israel. Neengked is kedtebek te menge Israilihanen wey menge Amorihanen. \p \v 15 Pedayun is kebpengulu ni Samuel te Israel te tivuuk he untung din. \v 16 Kada tuig, ne edlibuten din is ebpuun te Betel pehendiyà te Gilgal wey Mizpa, su ebpenguluwan din is menge Israilihanen kayi he menge lugar. \v 17 Ne ebpekepasad ne ed-ulì maan sikandin diyà te Rama, su pengulu zaan sikandin te menge etew zutun. Ne mibaal sikandin dutun te pemuhatà para te \sc Nengazen\sc*. \c 8 \s1 Mibuyù is menge Israilihanen te Hadì Dan \p \v 1 Hein meǥurang en si Samuel, mibpilì din is menge anak din he egkehimu he pengulu te Israel. \v 2 Si Joel is kakey, ne si Abia is hazi. Iyan sikandan nehimu he menge pengulu ziyà te Beersheba. \v 3 Piru wazè dan sunuza is ulaula te amey zan. Edhuna ziyà te gehinawa zan is selapì, edawat dan te sipsip, wey edtuisen dan is hustu he kukuman. \p \v 4 Umbe, midtiǥum is langun he pengulu te Israel, ne midhendiyè dan te ki Samuel ziyà te Rama. \v 5 Ke sikandan te, “Meǥurang ke en; ne is menge anak nu ne wazè dan meiringi is meupiya he menge vaal nu. Guntaan, beǥayi key te hadì he ed-uwit kenami, iring te zuma he nasyun he zuen dan hadì.” \v 6 Dutun midmezaat is gehinawa ni Samuel te ebuyuen dan, ne zutun nengemuyù sikandin diyà te \sc Nengazen\sc*. \v 7 Midtavak is \sc Nengazen\sc* te pengemuyù din, ke sikandin te, “Tumana nu is egkeǥiyen dan kenikew; su kenè ka iyan mid-iniyuǥan dan, kekenà, siak. \v 8 Puun pa te kebpeǥewasa ku kandan diyà te Ehipto taman guntaan, ed-iniyuǥan e zan su iyan midsilbiyan dan is duma he menge ed-ezapen. Ne ǥuntaan iyan ded ebeelan dan kenikew. \v 9 Uya, pezumazuma kad te ebuyuen dan, piru petizeeni nu zà sikandan ke hengkey is ebeelan te hadì he edumala kandan.” \p \v 10 Midtudtul ni Samuel ziyà te menge etew he ebuyù te hadì diyà te kandin is langun he migkaǥi kandin te \sc Nengazen\sc*. \v 11 Ke sikandin te, “Iyan heini ebeelan te hadì he ed-uwit keniyu: egkuwaan din is menge anak niw he maama ne edsunderuwen din. Is duma edhimuwen din he menge pereuntud te kerwahi, is duma ne iyan pereuntud te kudà, ne is duma ne iyan edhuna zutun te menge kerwahi. \v 12 Is duma kandan edhimuwen din he menge upisyal he edumala te tig-1,000 he sundaru, ne is duma 50 he sundaru. Ne is duma ne ibpeeradu te pemuleey zin wey ibpeeǥani te sebpet din, ne is duma ne ibpepandey zin te menge ǥumaan para te tebek wey zuma pa he menge gelemiten para te kerwahi. \v 13 Ne is menge anak niw he menge vahi, ne egkuwaan din he para perevaal te pehemut wey ibpepenlutù. \v 14 Egkuwaan din is pinekemeupiya he vevesukè niw, menge pemuleey niw te paras, wey is menge pemuleey niw te ulibu, ne ibeǥey zin heini te menge suluǥuen din. \v 15 Egkuwaan din is ikepulù te egkeraǥun niw he trigu wey menge paras, ne ibeǥey zin heini te menge upisyal zin wey te zuma pa he menge suluǥuen din. \v 16 Egkuwaan din daan is menge suluǥuen niw he menge maama wey menge vahi wey is pinekemeupiya he vaka niw wey menge asnu ne ziyè din egemita te kandin he terebahu. \v 17 Egkuwaan din pa is ikepulù te menge uyaǥen, ne egkehimu kew he menge uripen din. \v 18 Emun egkehitavù en heini, ebpekevuyù kew en maan te tavang te \sc Nengazen\sc* tenged te kebpeǥesa keniyu te hadì he mibpilì niw. Ne zutun kenè kew edtevaken te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 19 Piru wazè dan pemineǥa is menge sambag ni Samuel. Ke sikandan te, “Kenà egkehimu! Egkesuatan dey he zuen hadì he ed-uwit kenami. \v 20 Para egkeiringan dey is duma he menge nasyun he zuen dan hadì su wey zuen ebmandù wey ebpengulu kenami te kebpekidtebek.” \v 21 Dutun te kegkezineǥa ni Samuel te langun he migkaǥi te menge etew, migkaǥi zin heini ziyà te \sc Nengazen\sc*. \v 22 Ne midtavak is \sc Nengazen\sc* kandin te, “Pezumdumahi nu is egkesuatan dan; beǥayi sikandan te hadì.” Ne migkeǥiyan ni Samuel is menge Israilihanen te, “Uya, iyan egketuman is egkesuatan niw; ulì kew en diyan te inged niw.” \c 9 \s1 Mibpilì ni Samuel si Saul he Hadì \p \v 1 Duen etew he kepuun te tribu ni Benjamin. Nekilala sikandin tenged te zekelà is ketiǥeyunan din. Iyan ngazan din si Kish, anak sikandin ni Abiel. Si Abiel ne anak ni Zeror. Si Zeror ne anak ni Becorat. Ne si Becorat anak ni Afia he kevuwazan ni Benjamin. \v 2 Heini si Kish, duen anak din he egngezanan ki Saul he vetan-en pa. Mekempet he kenakan. Diyà te Israel wazà ebpekerepeng kandin te kekempet wey wazà ebpekerepeng kandin te kelangkew; iyan sikandin kinemelengkawan diyà te Israel. \p \v 3 Sevaha zutun he andew, nengetazin kes menge asnu ni Kish, he amey ni Saul, ke sikandin te, “Dumaha nu is sevaha zutun te suluǥuen nu wey niw pen-ahaa kes menge asnu.” \v 4 Umbe, migenat si Saul wey kes suluǥuen is ebpen-ahà. Midhendiyè dan te vuvungan te Efraim wey ziyà te lugar he Shalisha, ne wazè dan en maahà kes menge asnu. Ne midhendiyè dan en maan te lugar he Shaalim wey te lugar te menge kevuwazan ni Benjamin, ne wazè dan en meturedu. \v 5 Ne hein nekeuma zan diyà te lugar he Zuf, migkeǥiyan ni Saul is suluǥuen din te, “Ed-ulì ki en nasì su kela ke iyan ki ikeipeng ni amà kenà kes menge asnu.” \v 6 Piru midtavak kes suluǥuen te, “Wey kan be! Henduen te zuen uvey kayi he inged he zuen dutun ed-ubpà he ebpeneuven te Megbevayà. Edtehuzen sikandin te menge etew, ne is menge egkeǥiyen din ne egkengetuman utew. Edhendiyè ki en guntaan te kandin, kela ke mepenurù ki zin ke hendei ta egketuredu kes menge asnu.” \v 7 Migkeǥiyan ni Saul kes suluǥuen din te, “Emun edhendiyè ki te kandin, hengkey ve is igkeveǥey ta kandin? Wazè en nesamà he keuyaǥan ta. Wazè te en igkeveǥey kandin.” \v 8 Midtavak kes suluǥuen din te, “Heini zed, duen kayi selapì ku. Ibeǥey ku heini ziyà te ebpeneuven te Megbevayà wey ki zin mepenurù ke hendei ta ekgeturedu kes menge asnu.” \v 9-10 Migkeǥiyan ni Saul sikandin te, “Meupiya utew! Kuwa ke en, edhendiyè ki te ebpeneuven.” (Te nehuna en he menge penahun te Israel, emun duen etew he egkesuat he ebpekezineg te lalag he ebpuun te Megbevayà, egkaǥi te, “Kuwa ke en, edhendiyè ki te menenagnà,” su is egngezanan guntaan te ebpeneuven ne iyan ngazan din dengan is menenagnà.) \p Midhendiyà si Saul wey kes suluǥuen te inged he zutun med-ubpà kes ebpeneuven te Megbevayà. \v 11 Ne hein ebpenekezeg dan en dutun te vuvungan pehendiyà te inged, duen dan nesinuǥung he menge raǥa he ebpuun dutun te inged is ebpemenekezu. Mid-insaan dan haazà is menge raǥa te, “Kayi ve kes menenagnà?” \v 12 Midtavak dan te, “Uya, kayi sikandin. Nehuna zà sikandin keniyu. Su veǥu pa utew sikandin mekeuma ziyà te inged dey para te kebpengulu te menge etew te kebpemuhat diyà te simbahan diyà te metikang he lugar. Pekeǥaan kew! \v 13 Selineuta niw sikandin te kenè pa ebpekeǥenat su ziyà egkaan. Su edteǥazan sikandin te menge etew he mid-imbitar ke ebpekeuma, su iyan sikandin ebpengumew-umew zutun te ibpemuhat ne human dan ebpemengaan. Umbe tekezeg kew en diyan su egkesaut niw pa.” \p \v 14 Ne zutun midtekezeg dan diyà te inged. Ne hein ebpeǥunseled dan en ne neehè dan si Samuel is ebpehendiyà te kandan he edhendutun te simbahan diyà te metikang he lugar. \p \v 15 Dutun te midlavey en he andew migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Samuel te wazè pa mekeuma si Saul. Ke sikandin te, \v 16 “Keeselem te iring ded kayi he uras, duen sevaha he etew he ibpehendiyan ku he ebpuun te lugar he Benjamin. Lenahi is ulu zin he iyan tuus he iyan sikandin nepilì he pengulu te menge etew ku he Israilihanen. Iyan sikandin edlibri te menge etew ku he nengesakup te menge Filistihanen, su neehè ku is kebpekeantus dan utew, wey nezineg ku is kebuyù dan te tavang.” \p \v 17 Ne hein naahà ni Samuel si Saul, migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Samuel te, “Iyan heini kes etew he migkaǥi ku kenikew. Sikandin is edumala te keet-etawan ku.” \p \v 18 Mid-uvey si Saul ki Samuel diyà te pultahan te inged ne mid-insaan din te, “Hendei kayi zapit is baley te menenagnà?” \v 19 Ke Samuel te, “Iyan ad menenagnà. Huna kew en diyan te simbahan diyà te metikang he lugar, su heini he andew zuma kew kedì te egkaan. Ne keeselem te meselem, egkeǥiyen ku kenikew is egkeisip nu, ne human kew ǥenat. \v 20 Mehitenged te menge asnu he tetelu en he andew is kegketazin dan, kenè ka meseeng su neehè en. Ne ǥuntaan egkeǥiyen ku kenikew he sikew wey is pemilya te amey nu, ne iyan ed-eluyen layun te menge Israilihanen he iyan egkehimu he ebpengulu kandan.” \v 21 Midtavak si Saul te, “Piru ebpuun a te tribu ni Benjamin, he iyan pinekezeisek he tribu te Israel, ne is pemilya ku ne iyan utew egkaayuayu te tribu zey. Maan is nekaǥi nu heini kedì?” \p \v 22 Ne hein diyè en sikandan te simbahan he ziyà te metikang he lugar, miduma ni Samuel si Saul wey kes suluǥuen din dutun te zekelà he ruǥu he zutun kes 30 he menge mibpen-imbitar. Ne zutun impepinuu zin si Saul wey kes suluǥuen din dutun te vangkù he pinuuwà te menge meǥeliyug he dungganen. \v 23 Ne migkeǥiyan ni Samuel kes peresuba te, “Uwita nu en kayi kes usa he impesivey ku kenikew.” \v 24 Ne zutun migkuwa zutun te peresuba kes buvun ne insavuk din dutun te etuvangan ni Saul. Migkeǥiyan ni Samuel si Saul te, “Sigi, kaan ke en, su impesivey ku heini para kenikew kayi he kevurunan, duma te menge etew he mibpen-imbitar ku.” Dutun migkaan si Saul duma ki Samuel te haazà he andew. \p \v 25 Hein midlikù dan diyà te inged puun diyà te simbahan diyà te metikang he lugar, mid-endaman ni Samuel te egkehizeǥaan si Saul ziyà te patag he atep te valey zin, \v 26 ne zutun medlipezeng si Saul. Hein meselem en, mid-umew ni Samuel si Saul ziyà te atep. Ke sikandin te, “Penines ke en, su ibpeulì ku en sikiyu.” Ne hein nekepenines en si Saul, migawas dan ki Samuel. \v 27 Hein diyè dan en te ǥawas dutun te inged, migkeǥiyan ni Samuel si Saul te, “Ipehuna nu en heeyan is suluǥuen nu su zuen pa ebitiyeraan ta meǥaan dà. Egkeǥiyen ku kenikew is migkaǥi te Megbevayà.” Umbe midhune en kes suluǥuen. \c 10 \p \v 1 Migkuwa si Samuel te senge umuy he lana, ne in-itis din te ulu ni Saul. Neipus dutun midhezekan din si Saul ke sikandin te, “Is \sc Nengazen\sc* iyan mibpilì kenikew he iyan ebpengulu te keet-etawan he gaked din. \v 2 Ked-awè nu guntaan kayì te kedì te heini en andew, duen igkedsinuǥung nu he dezuwa he etew uvey te leveng ni Raquel ziyà te Zelsa he dulunà te Benjamin. Egkaǥi sikandan diyà te kenikew te, ‘Neehè en kes asnu he ebpen-ahaan niw, ne is amey nu ne wazà meseeng duen, kekenà, iyan ka igkeseeng din, ne edtulung ebpenginginsà te menge etew ke hengkey is ed-ul-ulahan din wey zin maahà kes anak din?’ ” \p \v 3 Migkaǥi si Samuel te, “Emun ebpekeuma ka ziyà te kayu he ulayan diyà te Tabor, duen tetelu he etew he igkedsinuǥung nu he ebpehendiyà te Betel su ed-azap te Megbevayà. Is sevaha kandan ne ed-uwit te tetelu he nati te kambing, ne is ikezuwa ne ed-uwit te tetelu he supas, ne is iketelu ne ed-uwit te vinu he ziyà itaǥù te lundis he teleǥuey. \v 4 Ebpenelehuzan dan kenikew ne ebeǥayan ke zan te dezuwa he vuuk he supas, ne edewaten nu. \v 5 Ne te kebpekeuma nu ziyà te Buntud te Megbevayà, he zutun is kampu te menge Filistihanen ne zuen egkesinuǥung nu he grupu te menge ebpeneuven he edtupang puun te simbahan diyà te metikang he lugar. Edtukar sikandan te alpa, tamburin, pulalà, wey lira is ebpemenagnà. \v 6 Ne zutun, ed-ulinan ka te Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc*, ne ebpekaǥi ke en te kebpenagnà duma kandan, ne egkehimu ke en he veǥu en he etew. \v 7 Ne emun egketuman en heini, beeli nu en ke kengkey is meupiya, su zuma nu en is Megbevayà. \p \v 8 “Huna ke en kedì diyà te Gilgal. Edtelukun e zà kenikew su ebpemuhat a te pemuhat he edtutungen wey te menge pemuhat he para te meupiya he kedepità. Piru teǥazi a kenikew taman te pitu he andew taman te ebpekeuma a, su egkeǥiyen ku kenikew ke hengkey is ebeelan nu.” \s1 Nehimu he Hadì si Saul \p \v 9 Ne hein mid-awè en si Saul ziyà te ki Samuel, mibeǥu te Megbevayà si Saul. Ne kes langun he migkaǥi ni Samuel kandin ne segugunà nengetuman te haazè dà he andew. \v 10 Dutun te nekeuma si Saul wey kes suluǥuen din diyà te Gibea, midsinuǥung kandan is grupu te menge ebpeneuven ne midseled diyà te kandin is Mulin-ulin te Megbevayà ne miduma sikandin kandan is ebpenagnà. \v 11 Hein naahà sikandin dutun te menge etew he nekekilala kandin he ebpenagnà duma te menge ebpeneuven, mibpein-inseey zan, “Hengkey is neulaula te anak ni Kish? Nehimu en bes he ebpeneuven si Saul?” \v 12 Duen sevaha he etew he meǥinged dutun, midtavak te, “Kenà impurtanti is kegketueni ta te amey zin su egkehimu is minsan hentei he ebpeneuven.” Ne iyan heeyan ebpuunan te erubasa he egkaǥi te, “Ebpeneuven en bes si Saul?” \p \v 13 Hein neipus is kebpenagnà ni Saul, midhendiyà sikandin te simbahan he ziyà te metikang he lugar. \v 14 Ne zutun mid-insaan te anggam din si Saul wey kes suluǥuen din te, “Hendei kew ves ebpuun?” Midtavak si Saul te, “Mibpen-ehè dey is menge asnu. Hein wazè dey en maahà midhendiyè key te ki Samuel.” \v 15 Migkaǥi is anggam ni Saul te, “Tudtuli a ke hengkey is migkaǥi ni Samuel kenikew.” \v 16 Midtavak si Saul te, “Mibpesarig sikandin he egkeehè ded kes menge asnu.” Piru wazà keǥiya ni Saul ziyà te anggam din is migkaǥi ni Samuel mehitenged te kegkehimuwa kandin he hadì. \p \v 17 Ne mibpesuǥuan ni Samuel is menge Israilihanen diyà te Mizpa su ebpenudtulen din kandan is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*. \v 18 Hein diyè dan en, midtudtul ni Samuel is migkaǥi te \sc Nengazen\sc*, kes Megbevayà te Israel: “Impeǥawas ku sikiyu is menge Israilihanen puun te Ehipto; midluwas ku sikiyu puun te menge Ehiptohanen wey te langun he ginhedian he midaagdaag keniyu. \v 19 Iyan a Megbevayè niw he midluwas keniyu te langun he ebpekekaid wey kegkerasey, piru ǥuntaan ed-iniyuǥan a keniyu. Su mibuyù kew te hadì he ebpengulu keniyu. Umbe ǥuntaan tiǥum kew kayi te edtuvangan ku he ebpesibsivayà is kada tribu wey kada sengeepuan.” \p \v 20 Ne zutun impeuvey ni Samuel is kada tribu te Israel, ne iyan nepilian is tribu ni Benjamin. \v 21 Impeuvey ni Samuel te etuvangan is tribu ni Benjamin he mibpesibsivayà is kada sengeepuan, ne iyan nepilì is teǥiapù ki Matri. Ne is nepilian dutun te menge grupu te menge pemilya he teǥiapù ki Marti iyan si Saul he anak ni Kish. Piru hein mibpen-ehè dan si Saul, wazè dan maahà. \v 22 Umbe, nenginginsà is menge etew ziyà te \sc Nengazen\sc* te, “Kayi ve sikandin?” Midtavak is \sc Nengazen\sc*, “Uya, kayi sikandin. Mid-eles dà sikandin kayi te menge uwiten.” \v 23 Ne zutun nemelelaǥuy sikandan ne migkuwa zan si Saul. Ne hein impehitindeg dan diyà te teliwazà, iyan sikandin kinemelengkawan te langun. \v 24 Umbe, migkeǥiyan ni Samuel is langun he menge etew te, “Iyan heini kes etew he mibpilì te \sc Nengazen\sc* he iyan hadì niw. Wazà minsan sevaha kenitew he nekeiring kandin.” Ne zutun nemengulahì is menge etew he egkaǥi te, “Mebmeluǥayad is untung te hadì!” \p \v 25 Segugunà impesavut ni Samuel te menge etew is ketengdanan wey ketenged te hadì. Insurat din heini ziyà te midlulun he velesahan, ne ziyè din itaǥù te valey te \sc Nengazen\sc*. Ne impeulì ni Samuel is menge etew. \v 26 Mid-ulì daan si Saul ziyà te valey zan diyà te Gibea. Midumahan sikandin te menge sundaru he mibpengelinteuwan te Megbevayà he mekezuma kandin. \v 27 Duen dutun menge etew he wazà menge pulus he ed-undaunda ki Saul. Ke sikandan te, “Ebmenmenuwen kayi he etew te kedluwas kenitew?” Wazè dan beǥayi si Saul te gasa. Piru wazè en megkaǥi si Saul. \c 11 \s1 Midluwas ni Saul is Inged he Jabesh \p \v 1 Si Nahash he iyan hadì te menge Amunihanen, midhendiyà te inged he Jabesh Gilead duma is menge sundaru zin ne midlingutan dan su edsurungen dan. Migkaǥi ziyà te kandin is menge meǥinged dutun te, “Baal ka te kesebutan tew, ne ebpesakup key kenikew.” \v 2 Midtavak si Nahash te, “Egkehimu he ebaal a te kesebutan tew asal iyan egkesuatan ku is edluǥiten ku is kewanan he mata te kada sevaha keniyu wey mepeel-elezi is tivuuk he Israel.” \v 3 Midtavak is menge pengulu te Jabesh kandin te, “Edhangyù key he veǥayi key te timpu puun guntaan taman te pitu he andew su ibpesavut dey pa is tivuuk he Israel. Emun wazè en ebpekeuma he edluwas kenami ne ebpevayèbayè key en kenikew.” \p \v 4 Duen nemekeuma he menge menunudtulà diyà te Gibea, he zutun ed-ubpà si Saul. Ne hein midtudtul zan is menge lalag ni Nahash, nemenineǥew is langun he menge etew zutun. \v 5 Neserengà dutun he mid-ulì si Saul puun te pemuleey zin, midtundan din is menge vaka zin. Hein nezineg din is ebpemenineǥew mid-insà sikandin, “Hengkey ves is nehitavù? Maan is ebpemenineǥew is menge etew?” Ne zutun midtudtul te menge etew ziyà te kandin is migkaǥi te menge tig-Jabesh. \p \v 6 Kegkezineǥa ni Saul zutun ne segugunà sikandin mid-ulinan te Mulin-ulin te Megbevayà, wey utew sikandin nepauk. \v 7 Migkuwa sikandin te dezuwa he vaka ne mibpenggetad din. Ne impeuwit din dutun te menge menunudtulà, ne midsuǥù din sikandan he ibpehendiyà te tivuuk he tanà te Israel he ebpenudtul te menge etew, “Iyan heini egkeulaula te vaka te etew he kenà eduma ki Saul wey ki Samuel te kebpekidtebek.” \p Ne zutun intaǥù te \sc Nengazen\sc* diyà te gehinawa te menge Israilihanen is kegkehendeki zan ki Saul, umbe nesevaha zan is eduma ki Samuel wey ki Saul. \v 8 Ne midtiǥum ni Saul diyà te Bezek is menge etew: 300,000 is ebpuun te Israel, ne 30,000 is ebpuun te Juda. \v 9 Migkeǥiyan dan kes menge menunudtulà diyà te Jabesh Gilead te, “Keǥiyi niw is menge etew ziyan he keeselem te meudtu ne egkeluwas sikandan.” Hein nezineg te menge zuma zan haazà is tudtul te menge menunudtulà ne utew zan nengelipey. \v 10 Migkeǥiyan dan is menge Amunihanen te, “Keeselem ne ebpevayèbayè key en keniyu, minsan hengkey is ebeelan niw kenami ne veeli niw en.” \p \v 11 Meǥaan en egkepawà dutun te sunud he andew, ne mibahinbahin ni Saul is menge sakup din te tetelu he grupu. Ne hein utew pa meselem dutun, midsurung dan is kampu te menge Amunihanen ne mibpenhimetayan dan taman te meudtu. Is wazà mepatey kandan nemelaǥuy he tigselimbaha. \p \v 12 Hein nepasad is tebek, migkeǥiyan te menge Israilihanen si Samuel te, “Hentei menge etawa kes egkaǥi te kenà engayan he egkehimu he hadì tew si Saul? Uwita niw kayi su edhimetayan dey sikandan.” \v 13 Piru migkaǥi si Saul te, “Wazà etew he edhimetayan guntaan, su guntaan midluwas te \sc Nengazen\sc* is Israel.” \v 14 Ne zutun migkeǥiyan ni Samuel is menge etew te, “Kuwa kew en, edhendiyè kiw te Gilgal su id-uman tew ibpesavut he si Saul iyan nehimu he hadì tew.” \v 15 Umbe midhendiyè dan langun te Gilgal ne impekilala zan diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* he si Saul nehimu en he hadì. Ne nemuhat sikandan dutun te pemuhat he para te meupiya he kedepità, wey midlipeylipey zan langun. \c 12 \s1 Kebpeneltelaan ni Samuel \p \v 1 Migkeǥiyan ni Samuel is langun he Israilihanen te, “Midtuman ku is mibuyù niw kedì; mibeǥayan ku sikiyu te hadì he iyan edumala keniyu. \v 2 Guntaan duen niw en hadì he ebpengulu keniyu. Siak, nehimu a he pengulu niw puun pa te betan-en e pa taman guntaan piru meǥurang ad su uvanen e en, ne guntaan, duma niw en daan is menge anak ku he maama. \v 3 Kayi a ǥuntaan te etuvangan niw, emun duen ingkesilag niw kedì, ne keǥiya niw kedì guntaan kayi te etuvangan te \sc Nengazen\sc* wey te hadì he mibpilì din. Duen ku ve mibpeǥespeǥes keniyu te kegkuwaa ku te vaka wey ke asnu ziyà te minsan hentei keniyu? Duen ku ve midlimbungan keniyu etawa midlupiglupiǥ? Wazè ku ve ikula is hustu he kukuman su mibpesuhul a? Emun duen ebpekepenistiǥus he zuen ku neveelan kayi ziyà te minsan hentei keniyu, ne ebeyazan ku heeyan.” \p \v 4 Midtavak is menge etew te, “Wazè key kenikew limbungi wey pegpeǥesa. Wazè nu migkuwa ziyà te minsan hentei.” \v 5 Migkaǥi si Samuel ziyà te kandan te, “Te ǥuntaan he andew ebpekepenistiǥus is \sc Nengazen\sc* wey is hadì he mibpilì din he wazè niw egkekaǥi he sayep ku.” Migkaǥi is menge etew te, “Uya, iyan netau is \sc Nengazen\sc*.” \v 6 Mid-uman megkaǥi si Samuel te, “Is \sc Nengazen\sc*, iyan mibpilì ki Moises wey ki Aaron he nehimu he iyan pengulu te kepuun niw, wey sikandin is mibpeǥawas kandan diyà te Ehipto. \v 7 Guntaan, kenè kew awà diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* he iyan is nehitindeǥan niw ǥuntaan, su idsumbung ku sikiyu. Ibpetentenuzan ku keniyu is menge keupiyaanan he mibeelan te \sc Nengazen\sc* diyà te keniyu wey menge kepuun niw. \p \v 8 “Hein diyè pa te Ehipto is menge kevuwazan ni Jacob, mibuyù dan te penavang te \sc Nengazen\sc*, ne midsuǥù te \sc Nengazen\sc* si Moises wey si Aaron he iyan mibpeǥawas kandan diyà te Ehipto ne iyan miduma kandan kayi he tanà. \v 9 Piru midlipatan dan is \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayè dan, umbe paaǥi te \sc Nengazen\sc* is kegkezeeǥa kandan ni Sisera he peremandar te sundaru he tig-Hazor, wey te Filistihanen wey te hadì te Moab. \v 10 Mibuyù dan te tavang diyà te \sc Nengazen\sc*. Ke sikandan te, ‘Nekesalè key, \sc Nengazen\sc*. Mibelaǥad dey sikew su iyan mid-azap dey is ledawan ni Baal wey ni Ashtoret. Piru ǥuntaan, luwasa key puun te gehem te menge kuntada zey, ne ed-ezapen dey sikew.’ \v 11 Ne midsuǥù te \sc Nengazen\sc* si Gideon, si Barak, si Jefta wey siak, su midluwas dey sikiyu puun te kedsekupa keniyu te menge kuntada niw kayi te nekelingut, umbe guntaan meupiyè en is ked-ubpè niw. \v 12 Piru hein edsurungen kew ni Nahash he hadì te menge Amunihanen, mibuyù kew kedì te hadì he edumala keniyu, minsan pa te zuen en \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayà, he iyan hadì niw. \v 13 Guntaan, heini en is hadì he mibpilì niw. Mibuyù niw sikandin, ne imbeǥey sikandin keniyu te \sc Nengazen\sc*. \v 14 Sikiyu wey is hadì niw, wazà minsan hengkey he ebpekekaid keniyu, emun edtahud kew te \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayè niw wey edsunud kew te menge suǥù din. \v 15 Piru emun kenè kew edsunud te \sc Nengazen\sc*, ne kenè niw edtumanen is menge suǥù din, ne edsilutan kew zin iring ded te mibeelan din te kepuun niw. \p \v 16 “Taǥad kew zà kayi; ahaa niw is egkein-inuwan he ebeelan te \sc Nengazen\sc*, kayi te etuvangan niw. \v 17 Kenè be gulavung man heini he timpu is tiraǥun te trigu? Piru edhengyuen ku is \sc Nengazen\sc* he iperuǥung din wey ipeuzan din. Ne zutun egkeisip-isip niw he mezaat bes diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* haazà is kebuyù niw te hadì.” \p \v 18 Ne zutun mibuyù si Samuel ziyà te \sc Nengazen\sc*, te haazà he andew, imperuǥung wey impeuzan te \sc Nengazen\sc*. Nengahandek dutun is menge etew te \sc Nengazen\sc* wey ki Samuel. \v 19 Migkeǥiyan dan si Samuel te, “Edhangyù key kenikew he, pengemuyù ka ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu he kenè key pezem mebpematey, su neumanan dà is menge salè dey te kebuyù dey te hadì.” \v 20 Midtavak si Samuel te, “Kenè kew mahandek. Minsan pa te nekevaal kew te kenà meupiya, kenè niw iniyuǥi is \sc Nengazen\sc*, kekenà, silbiyi niw sikandin te tivuuk he gehinawa niw. \v 21 Kenè kew penilbi te menge ed-ezapen he wazè dan pulus. Su kenà heini ebpekeluwas wey ebpeketavang keniyu. \v 22 Kenè kew ed-iniyuǥan te \sc Nengazen\sc*, su kenè din egkesuatan he mepeel-elezi is ngazan din. Wey ingkelipey zin utew is kegkehimuwa zin keniyu he menge sakup din. \p \v 23 “Emun mehitenged kediey, layun ku sikiyu ibpengemuyù diyà te \sc Nengazen\sc*, su emun kenè ku heini ebeelan ne ebpekesalà a ziyà te \sc Nengazen\sc*. Ne ebpenuruen ku sikiyu te kebpengungubpaan he meupiya wey hustu. \v 24 Kinahanglan he tehuza niw utew is \sc Nengazen\sc* wey silbiyi niw te hustu pinaaǥi te tivuuk he gehinawa niw. Wey tentenuzi niw is egkein-inuwan he mibeelan din keniyu. \v 25 Emun ebpedayun kew he ebaal te salà, sikiyu wey is hadì niw ne egkezeetan.” \c 13 \p \v 1 Mibpenuiǥen te 30 si Saul he nehimu sikandin he hadì te Israel, ne midhadì sikandin seled te 42 he tuig. \p \v 2 Ne mibpilì si Saul te 3,000 he menge maama te Israel he para ebpekidtebek te menge Filistihanen. Ne is duma he wazà mepilì ne impemeulì din. Ne miduma zin dutun is 2,000 ziyà te Micmash wey ziyà te vuntud te Betel, ne is 1,000 ne impezuma zin te anak din he si Jonatan diyà te Gibea he sakup te Benjamin. \p \v 3 Ne zutun midsurung ni Jonatan is kampu te menge Filistihanen diyà te Gibea, ne nezineg heini te zuma he menge Filistihanen. Umbe mibmandar si Saul te ipezaǥing is menge budyung te tivuuk he Israel para maandam is menge Israilihanen para te tebek. \v 4 Nezineg te menge Israilihanen he utew nengepauk is menge Filistihanen te kedsurunga ni Saul te kampu zan. Umbe midtiǥum ni Samuel is menge Israilihanen diyà te Gilgal duma ki Saul. \p \v 5 Nengandam is menge Filistihanen te kebpekidtebek te Israilihanen. Duen dan 3,000 he kerwahi, 6,000 he menge pereuntud te kudà, wey utew mezakel he menge sundaru, su iring dan te pantad diyà te veyvey te zaǥat. Midhendiyè dan te Micmash, he zapit te edsilaan te Bet Aven, ne ziyè dan megkampu. \v 6 Ne hein naahà te menge Israilihanen he dilikadu zan, ne nen-eles dan diyà te menge surung, wey ziyà te menge budsi, wey ziyà te menge nekesungkarub he menge vatu, wey ziyà te menge kalut. \v 7 Ne is duma kandan ne midlayun te Wahig he Jordan, ne nemelaǥuy zan diyà te Gad wey ziyà te Gilead. Ne si Saul mulà, ne mibpelintetaǥak diyà te Gilgal, ne ebpengerkeren en te kegkahandek is menge zuma zin dutun. \p \v 8 Midteǥazan ni Saul si Samuel ziyà te Gilgal seled te pitu he andew he iyan insaad ni Samuel kandin, piru wazà mekeuma si Samuel. Ne zutun naahà ni Saul he egkenaney egketerini is kahabet te menge zuma zin su ebpemelaǥuy, \v 9 ke sikandin te, “Uwita niw kayi te kediey sikan is pemuhat he edtutungen wey sikan is pemuhat he para te meupiya he kedepità.” Ne impemuhat ni Saul zutun kes pemuhat he edtutungen. \v 10 Hein egkepasad en dutun is kebpemuhat din ne nekeuma si Samuel. Midliǥawang si Saul ne migelǥelawan din, \v 11 piru mid-insà si Samuel te, “Hengkey is mibeelan nu?” Midtavak si Saul te, “Neehè ku he egkenaney en egketerini is kahabet te menge etew su ebpemelaǥuy, wey wazè ka mekeuma zuen te midtendek nu he uras, ne is menge Filistihanen he nekaandam dan en te kebpekidtebek diyà te Micmash su midtiǥum dan en. \v 12 Neisip ku he kela ke surunga key en te menge Filistihanen kayi te Gilgal ne wazè key pa mekepemuhat diyà te \sc Nengazen\sc* para te kebuyù te tavang din, umbe nepeǥes ad te kebpemuhat te pemuhat he edtutungen.” \p \v 13 Migkaǥi si Samuel te, “Kelelelungan is mibeelan nu. Wazè nu tumana is insuǥù kenikew te \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayè nu he intelaan din kenikew. Emun midtuman nu pezem, ne is menge kevuwazan nu ne iyan ebpedayun he edhadì te Israel. \v 14 Piru kenè en heeyan egkehitavù, su zuen en naahà te \sc Nengazen\sc* he etew he ebpemineg kandin, wey iyan edhimuwen din he ebpengulu te keet-etawan din tenged te wazè nu tumana is suǥù din.” \p \v 15 Ne zutun migenat si Samuel puun te Gilgal ne mibpehendiyà te Gibea he sakup te Benjamin. Mibilang ni Saul is nengesamà he menge etew zin; menge 600 dà langun. \s1 Wazà menge Ǥumaan te menge Israilihanen \p \v 16 Migkampu si Saul wey is anak din he si Jonatan wey is menge sakup dan diyà te Gibea he sakup te Benjamin, ne is menge Filistihanen daan, ne migkampu zan diyà te Micmash. \v 17 Tetelu he grupu is menge Filistihanen he midsurung, is sevaha he grupu ziyà mebayà te Ofra, he tanà te Shual. \v 18 Is ikezuwa ne ziyà mebayà te Bet Horon, ne is iketelu ne ziyà mebayà te dulunà he egkepantew ta is suǥud-suǥud te Zeboim he zapit te sibsivayan. \p \v 19 (Dutun he timpu, wazà Israilihanen he metau he ebpenalsal. Kenà egkesuat is menge Filistihanen he zuen Israilihanen he egketau ebpenalsal su kela ke mebpemaal zan daan te menge ispada wey menge vangkew. \v 20 Umbe, edhendiyà is menge Israilihanen te menge Filistihanen su egkemengaan dan is punta te eradu zan, menge piku, wasey, wey menge garab. \v 21 Mahal is kebpevayad kandan. Is bayad te kebpekemanga zan te punta te eradu etawa piku, dezuwa he vuuk he pelata. Ne is bayad te kebpekemanga zan te wasey etawa kebpepurung te gelemiten he para te uyaǥen ne sevaha he selapì.) \v 22 Umbe, te timpu te tebek, wazà minsan sevaha he ispada wey bangkew te menge Israilihanen gawas ki Saul wey ki Jonatan. \p \v 23 Midsuǥù is menge Filistihanen te menge sundaru he ibpevantey te zalan diyà te Micmash. \c 14 \s1 Midsurung ni Jonatan is menge Filistihanen \p \v 1 Ne sevaha he andew, migkeǥiyan ni Jonatan kes betan-en he tig-uwit te ǥumaan din te, “Hengkayi ke en, su edhendiyè ki te bentayà te menge Filistihanen su ebpeniid ki.” Piru wazè din ipetukew is amey zin te mibeelan din. \p \v 2 Ne te haazà he andew diyà si Saul te sihung te kayu he pumigranata ziyà te Migron, te dulunà te Gibea. Duma is 600 he menge sakup din. \v 3 Sevaha zutun te sakup din si Ahia he memumuhat, he migkukumbalà te ipud. Si Ahia anak ni Ahitub, he suled ni Ikabud. Si Ahitub, anak ni Finehas. Si Finehas, anak ni Eli he memumuhat dengan te \sc Nengazen\sc* diyà te Shilo. Wazà netau te kegenat ni Jonatan. \p \v 4 Dutun te zalan he ibayà ni Jonatan pehendiyà te bentayà te menge Filistihanen ne kelendiǥan is pesiziveluyà; is divaluy, ne egngezanan te Bozez, ne is divaluy, ne egngezanan te Sene. \v 5 Is divaluy zutun he zempilas, ne zapit te zizaya dehipag te Micmash, ne is divaluy he zapit te zivavà, dehipag te Geba. \p \v 6 Migkeǥiyan ni Jonatan kes tig-uwit te ǥumaan din te, “Hengkayi ke en, ebeyaan ta is kampu te menge etew he wazà mekekilala te Megbevayà. Kela ke edtevangan ki te \sc Nengazen\sc*, su wazà ebpekevelavag kandin emun edhimuwen din he mekezaag is etew, mezakel man wey ke deisey.” \v 7 Midtavak haazà is tig-uwit te ǥumaan din te, “Beeli nu is egkesuatan nu; duma a kenikew minsan hengkey is egkehitavù.” \p \v 8 Migkaǥi si Jonatan te, “Kuwa ke en, edhendiyè ki su ebpeehè ki kandan. \v 9 Emun egkaǥi zan te teǥazi key su ebpekidtebek dan, kenè ki en edtekezeg, kekenà, edteǥazan ta. \v 10 Piru emun egkaǥi zan te iyan ki edtekezeg, edtekezeǥan ta sikandan, su iyan tuus haazà he ibpezaag te \sc Nengazen\sc* sikandan kenita.” \p \v 11 Hein mibpeehè dan is dezuwa te menge Filistihanen, mid-undaunda zà sikandan te menge Filistihanen he egkaǥi te, “Ahaa niw man is menge Hebriyuhanen! Midliǥawang dan en dutun te budsi he ed-elesan dan.” \v 12 Ne zutun migkulahì dan si Jonatan wey kes sineriǥan din te gumaan, “Tekezeg kew kayi te kenami, su zuen ibpenurù dey keniyu!” Migkeǥiyan ni Jonatan kes tig-uwit te gumaan din te, “Sunud ka kedì su siguradu he ibpezaag en te \sc Nengazen\sc* sikandan te Israel.” \p \v 13 Mibpenanap si Jonatan ne edsunud kandin kes tig-uwit te ǥumaan din he edtekezeg. Ne mibpenhimetayan din kes menge Filistihanen, ne iyan daan mibeelan te tig-uwit te ǥumaan din. \v 14 Ne te nehuna he kedsurung dan, ne 20 is nepatey zan he Filistihanen dutun te lugar he tengà he hiktarya is keluag din. \v 15 Utew nengahandek is menge Filistihanen sikan is dutun te kampu, diyà te vevesukà, diyà te bentayà, wey minsan sikan is nenurung. Ne zutun midlinug, ne utew zan dutun nengahandek. \p \v 16 Diyà te Gibea, he sakup te tanà he Benjamin, naahà te menge bantey ni Saul is menge sundaru te menge Filistihanen, ebpemelaǥuy minsan hendei zà ebpekepevayà. \v 17 Migkeǥiyan ni Saul is menge sakup din te, “Tiǥuma niw is menge sundaru wey ahaa niw ke hentei is naawà.” Netuenan dan dutun he si Jonatan wey kes tig-uwit te ǥumaan din is naawà dutun. \p \v 18 Migkeǥiyan ni Saul si Ahia te, “Uwita kayi kes Kavan te Kebpekid-uyun te Megbevayà.” \v 19 Ne te kemulu ebpekidlalag si Saul zutun te memumuhat mid-iseg is keǥurub diyà te kampu te menge Filistihanen. Umbe migkeǥiyan ni Saul kes memumuhat te, “Kenè nu en insai is Megbevayà.” \v 20 Ne zutun midtiǥum ni Saul is menge sakup din, ne migenat dan is ebpekidtebek. Neehè dan is menge Filistihanen he egkegurigew su mid-uuney zan mebpehimhimetayà te ispada. \v 21 Is menge Hebriyuhanen he midtampu ziyà te menge Filistihanen he miduma kandan ne ziyè en maan medtampu te ki Saul wey ki Jonatan wey te zuma pa he menge Israilihanen. \v 22 Is menge Israilihanen he nemen-eles diyà te vuvungan te Efraim nezineg dan he nemelaǥuy en is menge Filistihanen, ne mid-apil en sikandan he ebpendal-as te menge Filistihanen. \v 23 Ne zutun nekeume en diyà te Bet Aven is edtebek. Mibpengelinteuwan te \sc Nengazen\sc* he mekezaag is menge Israilihanen. \s1 Midsesapà si Saul \p \v 24 Haazà he andew, mibpengguyaan is menge Israilihanen te kegkevitil su midsesapà si Saul he egkagi te, “Edrewakan is minsan hentei he egkaan te kenè pa ebmezukilem, te kenè e pa ebpekevales te menge kuntada ku.” Umbe wazà minsan hentei he migkaan kandan. \v 25-26 Ne is langun he menge sundaru ne nemenhendiyà te ketelunan, ne zuen neehè dan he teneb he edtiǥis diyà te tanà. Piru wazà migkaan kandan dutun tenged te nahandek dan te sapà. \p \v 27 Piru wazà metueni ni Jonatan is sapà te amey zin he engayan he edtumanen te menge etew. Umbe intiyuk din is purù te tuked din dutun te teneb ne migkaan sikandin, ne mibmeupiya is gehinawa zin. \v 28 Migkeǥiyan sikandin te sevaha zutun te menge sundaru te, “Kenà egkehimu he egkaan kiw su midsesapà is amey nu he edrewakan is minsan hentei he egkaan guntaan he andew. Umbe ebmemeǥuyà is menge etew.” \v 29 Migkaǥi si Jonatan te, “Kenà meupiya is ebeelan te amey ku kayi te nasyun. Ahaa niw man, utew a nekeuhang te nekeǥezam a te deisey zà he teneb. \v 30 Edhuna pa pezem he meupiya is kegezamgezam tew ke migkaan kiw zutun te nekuwa tew puun dutun te menge kuntada tew, wey mezakel pa utew is egkepatey tew he menge Filistihanen.” \p \v 31 Dutun he andew is menge Israilihanen, te nezaag dan en is menge Filistihanen puun te Micmash taman te Ayalon, nengeveley sikandan wey nengevitil utew. \v 32 Umbe, egkengezegdeǥusu zan is ebpemenguwa te nengaaǥew zan he menge kerehidu wey menge vaka, ne midlapè dan haazà, migkaan dan is usa he zuen pa zutun lengesa. \v 33 Duen sevaha zutun he midsumbung ki Saul, “Ahaa nu man mibaal is menge etew te salà diyà te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te kegkaan te usa he zuen pa lengesa.” Migkaǥi si Saul te, “Menge limbungan! Ililid niw kayi te uvey ku heeyan is dekelà he vatu. \v 34 Ne beyai niw is menge etew ne keǥiyi niw te med-uwit is uman sevaha kandan te vaka wey kerehidu, ne lepaa zan kayi wey keena zan. Ne keǥiya niw kandan he kenè dan mebaal te salà diyà te \sc Nengazen\sc* pinaaǥi te kegkaan te usa he zuen din pa lengesa.” Umbe te haazà he kezukileman mid-uwit is kada sevaha te kandin he vaka ziyà te ki Saul ne midlapè dan dutun. \v 35 Ne zutun mibaal si Saul te pemuhatà para te \sc Nengazen\sc*. Iyan haazà nehuna he pemuhatà he mibeelan din. \p \v 36 Migkaǥi si Saul te, “Edsurungen tew ǥuntaan te mezukilem is menge Filistihanen. Ebpenhimetayan tew sikandan langun wey ebpenguwaan tew is menge azen dan taman te egkepawà.” Midtavak is menge etew te, “Beeli nu ke hengkey is meupiya.” Piru migkaǥi is memumuhat te, “Ed-insaan te pa is Megbevayà mehitenged keniyan.” \v 37 Umbe, mibpekisayud si Saul ziyà te Megbevayà te, “Edsurungen dey ve is menge Filistihanen? Ibpezaag nu en be kenami sikandan?” Iyan, wazà medtavak is Megbevayà te haazà he andew. \v 38 Ne zutun migkeǥiyan ni Saul is menge pengulu te menge Israilihanen te, “Uvey kew kayi, su wey tew metueni ke hengkey he salà is neveelan tew te heini he andew. \v 39 Idsaad ku te uuyag he \sc Nengazen\sc* he iyan midluwas te menge Israilihanen, he is ebpekesalà ne edhimetayan, minsan si Jonatan he anak ku.” Ne zutun wazà minsan hentei he midtavak. \p \v 40 Migkeǥiyan ni Saul is langun he Israilihanen te, “Hitindeg kew keniyan, wey is anak ku he si Jonatan ne kayi edhitindeg.” Ne mibpemineg is menge etew. \v 41 Ne nengemuyù si Saul. Ke sikandin te, “\sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, petueni nu kenami ke hentei is nekesalà.” Ne pinaaǥi te ripa, si Jonatan wey si Saul is nekesalà ne kenà iyan is menge etew. \v 42 Ne migkaǥi si Saul te, “Ripahi niw ke hentei kenami ki Jonatan is nekesalà.” Ne is neripahan ne iyan si Jonatan. \v 43 Ne migkeǥiyan ni Saul si Jonatan te, “Hengkey ves is mibeelan nu?” Midtavak si Jonatan te, “Intiyuk ku is purù te tuked ku zuen te teneb ne migkaan a te deisey zà. Ne, kinahanglan buwa he edhimetayan a?” \v 44 Midtavak si Saul te, “Uya! Su emun kenè ku sikew ebpehimetayan, deyzey pezem ke iyan ad edsilutan te Megbevayà te utew mereǥen.” \v 45 Piru migkaǥi is menge etew ziyà te ki Saul te, “Si Jonatan is nekeveǥey te kezeeǥan tew, ne ǥuntaan edhimetayan tew sikandin? Kenà egkehimu! Idsesapè dey ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* he kenà sikandin ebmenuwen, su is Megbevayà is midtavang te mibeelan din guntaan.” Umbe wazà himetayi si Jonatan, su midluwas sikandin te menge etew. \v 46 Ne si Saul wazè en mebpedayun te kedal-as te menge Filistihanen, ne midlikù sikandan diyà te lugar zan. \p \v 47 Hein kedhadì ni Saul te Israel, mibpekidtebek sikandin te nekelingut kandin he menge kuntada zin. Iyan heini menge kuntada zin: is menge tig-Moab, menge tig-Ammon, menge tig-Edom, is menge hadì diyà te Zoba, wey is menge tig-Filistia. Is minsan hentei he kuntada zin ne egkezaag din. \v 48 Mevurut sikandin he ebpekidtebek, wey nezaag din daan is menge Amalikanhen. Te heini he paaǥi midluwas din is menge Israilihanen puun te gehem te langun he menge midsurung kandan wey te mibpen-aǥew te menge azen dan. \s1 Is Pemilya ni Saul \p \v 49 Is menge anak he maama ni Saul iyan si Jonatan, si Ishvi wey si Malkishua. Ne is menge anak din he menge vahi iyan si Merab he iyan kakey, ne si Mical, is hazi. \v 50 Is esawa ni Saul iyan si Ahinoam, he anak ni Ahimaaz. Is peremandar te menge sundaru zin iyan is id-aǥew zin he si Abner, he anak te anggam din he si Ner. \v 51 Is amey ni Saul he si Kish wey is amey ni Abner he si Ner ne menge anak ni Abiel. \p \v 52 Layun dà edtebek is menge Israilihanen wey menge Filistihanen seled te kedhadì ni Saul. Ne emun duen egkeehè din he mevurut wey mezesen he etew edhimuwen din he sundaru. \c 15 \s1 Inselikwey te Megbevayà si Saul he Hadì \p \v 1 Migkeǥiyan ni Samuel si Saul te, “Iyan a zengan midsuǥù te \sc Nengazen\sc* te kebpetiǥisi te lana ziyà te kenikew he tuus te mibpilì ka iyan he hadì te keet-etawan din he menge Israilihanen. Umbe pemineǥa nu heini is lalag te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem: \v 2 ‘Edsilutan ku is menge Amalikanhen tenged te kedsurunga zan te menge Israilihanen te kebpuun dan diyà te Ehipto. \v 3 Umbe ǥuntaan, surunga niw is Amalikanhen! Dezeeti niw is langun he zutun te kandan. Penhimetayi is menge maama zan, menge vahi, menge vatà, minsan is edsusu pa, apil is menge vaka, kerehidu, kemilyu, wey asnu.’ ” \p \v 4 Umbe, mibpemesuǥuan ni Saul is menge sundaru te Telaim. Duen 200,000 he menge sundaru he netiǥum, wey zuen 10,000 zaan he ebpuun te Juda. \v 5 Ne midhendiyà ensi Saul te inged te Amalek, ne ziyè dan te zal-ug is ed-ayan. \v 6 Mibpeuwit si Saul te lalag diyà te menge Kinhanen te, “Genat kew! Ewai niw heeyan is menge Amalikanhen para kenè ku sikiyu ikeapil te edhimatey duma kandan, su mid-uǥupan niw is menge Israilihanen te kegawas dan puun te Ehipto.” Ne zutun mibpekeziyù is menge Kinhanen. \v 7 Ne midsurung eni Saul is menge Amalikanhen puun te Havila taman te Shur, he zapit te edsilaan te Ehipto. \v 8-9 Nengepatey zan is langun he menge Amalikanhen, gawas ki Agag he hadì. Wazè dan mulà himetayi piru mibihag dan dà. Wazè dan daan penhimetayi is kerehidu he meupiya is lawa zin wey is menge vaka, minsan is menge nati. Is langun he meupiya ne wazè dan himetayi, iyan dan dà midhimetayan kes kanà memeupiya wey kenè en egkepulusan. \p \v 10 Dutun he timpu migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Samuel te, \v 11 “Mibesulan ku is kedhimuwa ku ki Saul he hadì, tenged te mid-iniyuǥan e zin ne wazè din daan tumana is suǥù ku.” Hein nezineg haazà ni Samuel, utew sikandin nepauk, umbe midhangyù sikandin diyà te \sc Nengazen\sc* te tivuuk he kezukileman. \p \v 12 Meselem utew zutun te sunud he andew, migenat sikandin is ebpekidhinguma ki Saul. Piru nezineg din te, “Midhendiyà si Saul te Carmel su ibpehitindeg din is ledawan he para mevantug sikandin, ne nepasad ne midlaus sikandin diyà te Gilgal.” \p \v 13 Mibeyaan ni Samuel si Saul. Ne hein neked-ehè dan, migkeǥiyan ni Saul te, “Deyzey ke tuvazi ka te \sc Nengazen\sc*! Su midtuman ku is menge suǥù din.” \v 14 Midtavak si Samuel te, “Emun tutuu he midtuman nu is suǥù te \sc Nengazen\sc*, ne maan is duen ku egkezineg he menge vaka wey kerehidu he ed-engà?” \v 15 Midtavak si Saul te, “Menge vaka wey kerehidu he pinekemeupiya he mid-uwit te menge sundaru he ebpuun te Amalikanhen. Wazè dan himetayi su ibpemuhat dan diyà te \sc Nengazen\sc* he iyan Megbevayè nu, piru is duma midpenhimetayan dey emina.” \v 16 Midtavak si Samuel te, “Hustu en! Edtudtulan ku sikew ke hengkey is migkaǥi te \sc Nengazen\sc* kedì geina he mezukilem.” Midtavak si Saul te, “Tudtuli a.” \v 17 Migkaǥi si Samuel te, “Minsan mid-isip nu zengan is keugelingen nu he egkaayuayu, mibpilì ka ǥihapun te \sc Nengazen\sc* he egkehimu he hadì te mge tribu te Israel. \v 18 Wey midsuǥù ke zin. Ke sikandin te, ‘Purungi nu zèdeeti is menge Amalikanhen, is mekesesalà he menge etew. Tebeka nu sikandan taman te egkeamin sikandan he ebpematey.’ \v 19 Piru maan is wazè nu pezumdumahi is \sc Nengazen\sc*? Maan is mibpehimulusan niw te ebpenguwa is menge azen dan? Maan is mibeelan nu heini is mezaat he vaal ziyà te edtuvangan te \sc Nengazen\sc*?” \p \v 20 Midtavak si Saul te, “Piru mibpezumdumahan ku is \sc Nengazen\sc*. Mibeelan ku is mibpeveelan din kedì. Mibihag ku si Agag he hadì te menge Amalikanhen, ne midhimetayan ku is langun he sakup din. \v 21 Piru mid-uwit is menge sundaru ku te pinekemeupiya he menge kerehidu wey menge vaka he edhimetayan en daan pezem. Mid-uwit kayi te Gilgal para ibpemuhat diyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu.” \v 22 Midtavak si Samuel te, “Igkelipey ves te \sc Nengazen\sc* is kebpemuhat niw kenà is kebpezumazuma kandin? Meupiya is kebpezumazuma te \sc Nengazen\sc* kenà is kebpemuhat. Meupiya pa is kebpemineg kandin kenà is kebpemuhat te menge melambeg ke kerehidu. \v 23 Is kebpekidsukulà te \sc Nengazen\sc* iring ded kezaat te kebpeveveyilan, ne is kegkemesinupaken iring ded kezaat te ked-azap te zuma he menge ed-ezapen. Geina te inselikwey nu is suǥù te \sc Nengazen\sc*, idselikwey ke zin daan pinaaǥi te kegkeewaa kenikew he hadì.” \p \v 24 Ne migkaǥi si Saul ziyà te ki Samuel te, “Nekesalà a; midsupak ku is suǥù te \sc Nengazen\sc* wey is menge migkaǥi nu kayi te kedì. Nahandek a te menge etew, umbe mibpezumdumahan ku sikandan. \v 25 Guntaan kehizuwi a ne peseyluwa a kenikew te menge salè ku, ne zuma ka kedì su ed-ezapen ku is \sc Nengazen\sc*.” \v 26 Piru midtavak si Samuel te, “Kenà a eduma kenikew. Inselikwey nu is suǥù te \sc Nengazen\sc*, umbe inselikwey ke zin he iyan hadì te Israel.” \p \v 27 Hein mid-iniyug en si Samuel su egenat en, migewezan ni Saul is kilid te kumbalè din, ne nevindas heini. \v 28 Migkeǥiyan ni Samuel te, “Iring kayi is egkeulaula kenikew: egkuwaan guntaan te heini he andew te \sc Nengazen\sc* diyà te kenikew is ginhedian te Israel ne ibeǥey zin te iring nu zed he Israilihanen he meupiya pa kenà sikew. \v 29 Is Megbevayà utew lavew he ebentuǥen te Israel ne kenà teruen ne kenà daan egkehalin is isip din, su kenè man iring te etew he egkahalinhalin is isip.” \v 30 Midtavak si Saul te, “Nekesalà a. Piru edhangyù a he kenè nu zèdeeti is dengeg ku kayi te menge ebpemendumala te keet-etawan ku wey etuvangan te tivuuk he Israel pinaaǥi te kedumahi nu kedì te ked-azap te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu.” \v 31 Umbe, miduma si Samuel ki Saul, ne mid-azap si Saul te \sc Nengazen\sc*. \p \v 32 Migkaǥi si Samuel te, “Guntaan uwita niw kayi te kedì si Agag he hadì te menge Amalikanhen.” Mid-uvey si Agag diyà te ki Samuel he wazà kulbai. Kunaan din ke kenà sikandin edhimetayan. \v 33 Ne zutun migkaǥi si Samuel te, “Guntaan utew mezakel is menge iney he neewaan te menge anak tenged te kebpemenhimatey nu, edhimetayan ku sikew su wey meewai is iney nu zaan te anak.” Ne zutun midhimetayan ni Samuel si Agag diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc* diyà te Gilgal. \v 34 Ne midlikù si Samuel ziyà te Rama, ne si Saul ne mid-ulì daan diyà te Gibea. \v 35 Puun dutun wazè en mebpekidhinguma si Samuel ki Saul taman te minatey si Samuel, piru ingkeseeng ni Samuel is neulaula ni Saul. Nekedsendit is \sc Nengazen\sc* te kedhimuwa zin ki Saul he hadì te Israel. \c 16 \s1 Mibpilì si David he Mehimu he Hadì \p \v 1 Neuma is timpu zutun, ne migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Samuel te, “Sengemenu ves keluǥayad is kedlalew nu ki Saul? Id-awè ku en sikandin he hadì te Israel. Guntaan penua nu te lana heeyan is teleǥuey nu he sungey, ne hendiyè ka te ki Jesse he tig-Betlehem, su mibpilì ku is sevaha zutun te menge anak din he iyan egkehimu he hadì.” \v 2 Ne migkaǥi si Samuel te, “Ebmenumenu e ve he edhendiyà? Kela ke metueni heini ni Saul ne kela ke himetayi e zin.” Migkaǥi is \sc Nengazen\sc* te, “Uwit ka te zumeraǥa he vaka ziyà te Betlehem, ne keǥiyi nu is menge etew ziyà he midhendutun ka su ebpemuhaten nu is \sc Nengazen\sc*. \v 3 Ne hinggata nu si Jesse te kebpemuhat nu, ne ebpenuruen ku sikew te ebpeveelan ku kenikew. Ne idtezù ku kenikew is etew he mibpilì ku he iyan egkehimu he hadì. Ne lenahi nu is ulu zin.” \p \v 4 Midtuman ni Samuel is insuǥù kandin te \sc Nengazen\sc*. Hein nekeume en sikandin diyà te Betlehem, ne midsinuǥung kandin is menge etew he edumala te inged is ebpengerkeren su egkengehandek. Mid-insè dan te, “Meupiya ve is tuud nu te kedhedini?” \v 5 Midtavak si Samuel te, “Uya, midhendini a su ebpemuhat a ziyà te \sc Nengazen\sc*. Mebpekelumpiyu kew ne zuma kew kedì te ebpemuhat.” Ne midhimu ni Samuel is tulumanen para melumpiyuwi si Jesse wey is menge anak din, ne midhinggat din sikandan te kebpemuhat. \p \v 6 Hein nekeuma zan dutun te pemuhatà, ne naahà ni Samuel is sevaha zutun he anak ni Jesse he egngezanan ki Eliab, netaǥù te isip din is, “Siguradu iyan en heini kes mibpilì te \sc Nengazen\sc* he egkehimu he hadì.” \v 7 Piru migkaǥi is \sc Nengazen\sc* diyà te ki Samuel te, “Kenè nu iyan ahaa is dagwey wey is kelangkew. Is tutuu wazè ku sikandin pilia. Su is ed-ahaan ku ne kenà iring te ed-ahaan te etew. Su is etew iyan ed-ahaan din is dagwey, piru siak iyan ed-ahaan ku is gehinawa.” \v 8 Ne mid-umew ni Jesse is anak din he si Abinadab ne impehendiyè din te ki Samuel. Migkaǥi si Samuel te, “Kenà sikandin kes mibpilì te \sc Nengazen\sc*.” \v 9 Ne impehendiyè en maan ni Jesse si Shama te ki Samuel. Migkaǥi si Samuel te, “Kenà sikandin kes mibpilì te \sc Nengazen\sc*.” \v 10 Ne hein pudu en ingkepehendiyà ni Jesse te ki Samuel sikan is pitu he anak din, migkaǥi si Samuel te, “Wazà sevaha kandan he mibpilì te \sc Nengazen\sc*.” \v 11 Mid-insaan ni Samuel si Jesse te, “Iyan dè be sikandan menge anak nu?” Midtavak si Jesse te, “Duen pa, is tinengkezan, piru wazà kayi su ebantey sikandin te kerehidu.” Migkaǥi si Samuel te, “Ipehendini, su kenè tew edhimuwen is kebpemuhat emun kenà ebpekeuma kayi.” \v 12 Umbe, mibpevayaan ni Jesse si David, ne impehendutun. Metaid he meriǥàriǥà is kedlulundis din, wey meupiya he ed-ahaan is mata zin. Migkeǥiyan te \sc Nengazen\sc* si Samuel te, “Lenahi nu en is ulu zin su iyan en sikandin nepilì ku.” \v 13 Ne migkuwa ni Samuel kes lana ne midlenahan din is ulu ni David he zutun te etuvangan te menge suled din. Ne puun dutun mid-ulinan si David te Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc*. Ne mid-ulì human si Samuel ziyà te Rama. \s1 Nenilbi si David ki Saul \p \v 14 Dutun he timpu mid-awà diyà te ki Saul is Mulin-ulin te \sc Nengazen\sc*, ne midrasey sikandin te mezaat he mulin-ulin he midsuǥù te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Migkaǥi is menge suluǥuen ni Saul te, “Ibpaantus ka te mezaat he mulin-ulin he midsuǥù te Megbevayà. \v 16 Umbe, Mahal he Hadì, tuǥuti key te kebpen-ahà te metau he edtukar te alpa, su emun edsemuken ke en maan te mezaat he mulin-ulin he midsuǥù te Megbevayà, idtukar zin is alpa ne ebmeupiya maan is gehinawa nu.” \v 17 Umbe, migkeǥiyan ni Saul is menge suluǥuen din te, “Uya, pen-ehè kew te etew he metau he edtukar te alpa ne zumaha niw kayi te kedì.” \v 18 Migkaǥi is sevaha zutun te menge suluǥuen din te, “Duen neehè ku he sevaha he anak ni Jesse he tig-Betlehem ne metau he edtukar te alpa. Gawas pa zutun, mevurut sikandin wey metau he ebpekidtebek. Mataid sikandin wey metau he ebpengaǥikaǥi, wey edtevangan sikadin te \sc Nengazen\sc*.” \p \v 19 Midsuǥù si Saul te menge menunudtulà diyà te ki Jesse ne ebpekeǥiyan te, “Ibpehendiyà te kandin si David he tigbantey te menge kerehidu.” \v 20 Umbe, midsuǥù ni Jesse si David diyà te ki Saul he ed-uwit te menge gasa: sevaha he asnu he migkergahan te menge supas, sevaha he teleǥuey te vinu he lundis he nepenù te vinu, wey sevaha he nati he kambing. \p \v 21 Ne hein diyè en si David te ki Saul, ne mibpenilbi sikandin ki Saul. Nesuatan utew sikandin ni Saul, ne midhimu sikandin ni Saul he tig-uwit te ǥumaan din. \v 22 Ne mibpeuwitan ni Saul si Jesse te lalag he edhenduen te, “Tuǥuti nu si David he ebpedayun he ebpenilbi kedì.” \p \v 23 Uman ebpekeuma ziyà te ki Saul is mezaat he mulin-ulin he edsuǥuen te Megbevayà, ne egkuwaan en maan ni David kes alpa zin ne idtukar zin. Ne egkeulian segugunà ne ed-awà diyà te kandin kes mezaat he mulin-ulin. \c 17 \s1 Si David wey si Goliat \p \v 1 Dutun he timpu midtiǥum te menge Filistihanen is menge sundaru zan diyà te Soco he sakup te Juda, para te tebek. Migkampu zan diyà te Efes Damin he pid-elangan te Soco wey Azeka. \v 2 Midtiǥum daan ni Saul is menge Israilihanen ne ziyè dan megkampu uvey te menge Suǥud he Elah. Nengandam dan te kebpekidtebek te menge Filistihanen. \v 3 Nekedehipaǥà is buntud he midtiǥuman te menge Filistihanen wey is buntud he midtiǥuman te menge Israilihanen, ne suǥud-suǥud is nekepetug-elang dutun. \p \v 4 Duen sevaha he etew he tig-Gat he metau he ebpekidtebek. Iyan ngazan din si Goliat. Migawas dutun te kampu te menge Filistihanen ne mid-uvayan din is kampu te menge Israilihanen. Subra he siyam he ǥiek is kelangkew zin. \v 5 Is kalù din ne brunsi, wey brunsi zaan is pengalang te kumeng din he iyan keveǥat din is 60 he kilus. \v 6 Ne is menge vuvun din wey lisen ne mibpengelangan daan te brunsi, wey ziyà te peka zin is brunsi he kelawit. \v 7 Is bangkew zin ne meveǥat wey mekepal; is purù dà kayi he vangkew ne menge pitu he kilu is keveǥat. Ne edhuna kandin is tig-uwit te kelasag din. \p \v 8 Midhitindeg si Goliat ne migkulahì din is menge Israilihanen, “Maan is mezakel kew is ebpekidtebek? Sebsevaha ku zà he Filistihanen piru mezakel kew mulà is menge suluǥuen ni Saul. Pilì kew te sevaha he etew he ebpekidtebek kedì. \v 9 Emun egkepatey e zin, egkehimu he egkeuripen key keniyu, ne emun iyan sikandin egkepatey ku, iyan kew egkehimu he menge uripen dey wey ebpenilbi kenami. \v 10 Guntaan, edhinggaten ku sikiyu! Ipehendini niw is egkeseriǥan niw he ebpekidtebek kedì.” \v 11 Nezineg haazà ni Saul wey te menge Israilihanen ne utew zan nahandek. \p \v 12 Duen anak ni Jesse he si David. Si Jesse ne sevaha he Efratahanen he ziyà ed-ubpà te Betlehem he sakup te Juda. Meǥurang en sikandin dutun te timpu te iyan pa hadì si Saul te Israel. Walu is anak din he pudu maama. \v 13 Is tetelu he kakey he menge anak din miduma ki Saul te ebpekidtebek. Is kinekekayan ne iyan si Eliab, is ikezuwa ne si Abinadab, ne is iketelu ne si Shama. \v 14 Is kineheziyan ne iyan si David. Ne zutun te keduma zutun te tetelu ziyà te ki Saul te kebpekidtebek, \v 15 si David mulà ed-ulìulì dà diyà te Betlehem puun te kampu ni Saul su ed-atimanen din is menge kerehidu te amey zin. \p \v 16 Taman te 40 he andew is kebpenhinggat ni Goliat te tebek te menge Israilihanen maandew wey mezukilem. \p \v 17 Sevaha zutun he andew, migkeǥiyan ni Jesse si David te, “Mama, gaanggaan ka telukun te menge kakey nu ziyà te kampu ne uwita nu heini is tengà te saku he midsandag he trigu wey sepulù he vuuk he supas. \v 18 Uwiti nu zaan is peremandar te menge sundaru te sepulù he kisu. Susiya nu zaan ke nemenumenu en is menge kakey nu, ne likù ka kayi ne uwit ka te tuus he meupiya is kebpekesavuk dan. \v 19 Diyè dan guntaan te menge Suǥud he Elah, su ebpekidtebek dan te menge Filistihanen duma zan si Saul wey is duma he menge Israilihanen.” \p \v 20 Umbe, zutun te sunud he andew midsayu med-enew si David, ne mid-andam te egkeenen he ed-uwiten din. Ne impeventayan din is menge kerehidu zin duen te sevaha he bekidu, ne migenat sikandin sumalà te migkaǥi kandin te amey zin. Ne hein nekeuma sikandin diyà te kampu te menge Israilihanen, nenggawas is menge sundaru he ebpemengulahì te kulehian te ebpekidtebek. \v 21 Dutun ne naandam en is menge Israilihanen wey menge Filistihanen he ebpekidtebek. \v 22 Intaǥak ni David kes menge uwiten din dutun te sineriǥan he ebantey te menge azen te menge sundaru, ne mibpelelaǥuy sikandin diyà te edtebekan te menge sundaru ne migkemusta zin is menge suled din. \v 23 Ne te kemulu sikandin ebpekidlalag kandan, mid-uvey si Goliat kes tig-Gat he metau he ebpekidtebek, ne edhinggaten din is menge Israilihanen ne nezineg heini ni David. \v 24 Hein naahà te menge Israilihanen si Goliat, nemelaǥuy zan is utew egkengehandek. \v 25 Mibpetudtudtulà sikandan te, “Neehè niw ve kes etew he lelayun ebpenginggat kenitew te menge Israilihanen? Ebeǥayan kun te hadì te zekelà he suhul is ebpekepatey kandin. Ne kenà iyan dà heeyan, su ibpeesawa zin pa is anak din kandin, ne kenà ibpevayad te vuhis te Israel is pemilya zin.” \p \v 26 Mid-insaan ni David is menge etew he nemenhitindeg diyà te uvey zin, “Hentei ves heeyan is Filistihanen he wazà mekekilala te Megbevayà? Maan is ebpemenhinggat te menge sundaru te uuyag he Megbevayà? Ne hengkey is egkezawat te etew he ebpekepatey kandin wey meengked is kebpeel-elezi zin te Israel?” \v 27 Midtudtul te menge etew ziyà te kandin is nehisgutan mehitenged te suhul he egkezawat te etew he ebpekepatey ki Goliat. \p \v 28 Dutun te kegkezineǥa ni Eliab, he kinekekayan he suled ni David te nekidlalag sikandin te menge etew, nepauk sikandin. Migkeǥiyan din si David te, “Maan is midhengkayi ka? Hentei is impevantey nu te menge kerehidu tew ziyà te sibsivayan he pira zà he leǥas? Utew ka mepedeligen. Mezaat is ulaula nu! Midhengkayi ke zà wey ka mekaahà te tebek.” \v 29 Midtavak si David te, “Hengkey ves daan is mibeelan ku? Mid-insè e zè man!” \v 30 Ne midhendiyà si David te zuma is ebpenginginsà te iyan ded kes impenginginsè din, ne iyan tavak te menge etew kes intavak ded kandin. \p \v 31 Is menge kebpenginginsà ni David ne nezineg ni Saul, umbe impetawag sikandin ni Saul. \v 32 Hein nekeuma si David, migkeǥiyan din si Saul te, “Kenà engayan he zuen sevaha he egkaawà is kevurut tenged keniyan te Filistihanen. Iyan a is suluǥuen nu ebpekidtebek kandin.” \v 33 Midtavak si Saul te, “Kenè ka ebpekesukul te kebpekidtebek kandin. Batè ke pa ne sikandin mulà daan en he veǥani puun pa te vatè pa sikandin.” \v 34 Piru midtavak si David te, “Datù, puun pa te vatè e pa ebantey ad te kerehidu te amey ku. Emun edewiyen te erimaung wey ke bir is kerehidu, \v 35 edel-asen ku heini ne edlegkuten ku, ne egkuwaan ku haazà is kerehidu. Ne emun edsukul kedì edekepen ku ne egewezan ku ziyà te lieg ne ebpenlegkuten ku taman te ebpatey. \v 36 Neveelan ku en heini ziyà te erimaung wey ziyà te bir, ne ebeelan ku zaan heini keniyan te Filistihanen he wazà medtuu te Megbevayà, tenged te edhinggaten din is menge sundaru te uuyag he Megbevayà. \v 37 Is \sc Nengazen\sc* he midluwas kedì dutun te erimaung wey bir edluwas daan kedì kayi te gehem te Filistihanen.” \p Migkeǥiyan ni Saul si David te, “Uya, hipanew kad, berakat he iyan is \sc Nengazen\sc* eduma kenikew.” \v 38 Impeseluub ni Saul ki David kes bisti zin para te tebek–kes kalù he brunsi wey kes pengalang te kumeng. \v 39 Inseluniket ni David kes ispada ni Saul ne migezam medhiphipanew tenged te wazè din heini meleyami he gamit. Migkeǥiyan din si Saul te, “Kenà a edselu-ub te iring kayi emun ebpekidtebek a su wazè ku meleyami heini.” Ne mibpenluwas ni David haazà. \v 40 Ne migkuwa zin is tuked din, ne mid-amì te lelima he metilak he vatu ziyà te zal-ug ne intaǥù din diyà te lundis he mibeelan he puntir. Mid-uwit din is lempawes din ne mid-uvayan din si Goliat. \p \v 41 Mid-uvayan daan sikandin ni Goliat ne edhuna kandin is tig-uwit te ǥumaan din para te tebek. \v 42 Hein naahà ni Goliat si David he vetan-en pa wey mataid ne meriǥàriǥà is kedlulundis din, ne mid-undaunda zin dà. \v 43 Migkeǥiyan din si David te, “Asu e ve he mid-uwitan nu te lagkut?” Ne midrewakan din si David pinaaǥi te ngazan te ed-ezapen din. \v 44 Ne migkaǥi sikandin te “Uvey ka kayi, su ibpekaan ku is lawa nu he minatey te menge tagbis wey memevurut he langgam!” \v 45 Midtavak si David te, “Ed-uvayan a kenikew he ebpekidtebek he zuen ispada nu, wey bangkew, wey kelawit piru ed-sukulan ku sikew pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc* he Mekeǥeǥehem, is Megbevayà te menge sundaru te Israel he edhinggaten nu. \v 46 Guntaan he andew, ibeǥey ka kedì te \sc Nengazen\sc*; edhimetayan ku sikew ne edtempezen ku is lieg nu. Wey te heini he andew ibpekaan ku te menge tagbis wey memevurut he langgam is menge ebpematey he menge Filistihanen. Ne egketuenan te tivuuk he kelibutan he zuen Megbevayà te Israel. \v 47 Is langun he nevurun kayi egketau he ebpekeluwas is \sc Nengazen\sc* te keet-etawan din minsan wazà ispada wey vangkew, su is \sc Nengazen\sc* iyan en ebpekidtebek, wey ibeǥey kew zin is langun kenami.” \p \v 48 Dutun te kemulu en ed uvey si Goliat kandin, mibpelelaǥuy si David he edtelavuk kandin. \v 49 Migkuwa si David te vatu zutun te teleǥuey zin he lundis te menanap, ne iyan heini imbala zin ne inlempawes din ki Goliat, ne ziyà meigù te vuked din. Neketeleveng kes batu zutun te vuked din, ne nepiley sikandin he nekelangkeb.\fig Midlimpawes ni David si Goliat|src="co01022b.tif" size="span" loc="1 Samuel 17:49" copy="David C. Cook" ref="1 Samuel 17:49" \fig* \p \v 50 Umbe, pinaaǥi te lempawes nekezaag si David ki Goliat wey pinaaǥi zà te sevaha zà he vatu. Nepatey zin si Goliat minsan wazè din ispada. \v 51 Mibpelelaǥuy ni David si Goliat ne migkuwa zin is ispada zin, ne mibpungelan din te ulu. Hein naahà te menge Filistihanen he minatey en kes sundaru zan he metau he ebpekidtebek, nemelaǥuy zan. \v 52 Ne mid-uvayan te menge sundaru te Israel wey Juda he ebpemengulahì, ne midal-as dan is menge Filistihanen taman te Gat wey Ekron. Nekepeyapat is menge minatey wey menge tegepalì te menge Filistihanen diyà te zalan puun te Shaaraim taman te Gat wey Ekron. \v 53 Hein nepasad dan te edal-as is menge Filistihanen, nenlikù dan ne mibpenguwa zan is azen he nengetaǥak diyà te kampu te menge Filistihanen. \v 54 Migkuwa ni David is ulu ni Goliat ne mid-uwit din diyà te Jerusalem, ne ziyè din isavuk te tulda zin is menge ǥumaan ni Goliat. \p \v 55 Hein naahà ni Saul si David he ed-uvey ki Goliat he ebpekidtebek, mid-insaan din si Abner he peremandar te menge sundaru te, “Abner, hentei ves ki anak heeyan is betan-en?” Midtavak si Abner te, “Wazè ku metueni, Mahal he Hadì.” \v 56 Migkaǥi si Saul te, “Penginginsè ka ke hentei sikandin ki anak.” \p \v 57 Hein nekelikù si David diyà te kampu zan he nepatey zin en si Goliat, miduma sikandin ni Abner ziyà te ki Saul. Midbitbit ni David is ulu ni Goliat. \v 58 Mid-insaan ni Saul sikandin te, “Mama, hentei ke ves ki anak?” Midtavak si David te, “Anak a te sakup nu he si Jesse he tig-Betlehem.” \c 18 \s1 Nesina si Saul ki David \p \v 1 Nepasad is kebpelelaǥey ni David wey si Saul, ne neked-elukuy si David wey is anak ni Saul he si Jonatan. Utew zin mibmahal si David he iring te keugelingen din. \v 2 Puun dutun wazè en ipeulì ni Saul si David diyà te kandan. \v 3 Midsaad si Jonatan ki David he ebpeelukuyè dan taman te taman su mibmahal ni Jonatan si David iring te keugelingen din. \v 4 Impeehè din is tuus he tutuu is penangdù din, ne midluwas din is pendivavew he visti zin ne imbeǥey zin ki David, minsan is samput, ispada, panà, wey bakes. \p \v 5 Midmelempusen si David te mibpeveelan kandin ni Saul, umbe midhimu ni Saul sikandin he egalen te menge sundaru. Nesuatan sikandin te menge etew minsan is menge upisyal ni Saul. \p \v 6 Hein nepatey en ni David si Goliat ne nen-ulì is menge Israilihanen ne midsinuǥung si Saul te menge vahi he ebpuun te langun he inged he sakup te Israel. Melipayen dan he ebpemenganta wey edsesayew he zuen tamburin wey menge lira. \v 7 Iyan heini kanta zan: \p “Tignengkelibu is nepatey ni Saul, piru is ki David mulà tigsepulù he libu.” \p \v 8 Nepauk si Saul te nezineg din is kanta zan. Neisip din is, “Egkaǥi sikandan te tig-10,000 is nepatey ni David piru is kedì ne tig-1,000 zà. Ne sunud ne edhimuwen dan sikandin he hadì.” \v 9 Umbe, puun dutun he andew ebenteyanan ni Saul si David su nesina sikandin. \p \v 10-11 Sunud dutun he andew, midselezan si Saul te mezaat he mulin-ulin he midsuǥù te Megbevayà, ne ebmutegmuteg sikandin dutun te seled te valey zin. Ne migkuwa ni David is alpa ne intukar zin para ki Saul iring te layun din en ebeeli. Neisip ni Saul zutun te egawed te vangkew is, “Ebengkawen ku si David para mekezeket sikandin kayi te elavat.” Ne zutun mibangkew zin si David te kezezuwa, ne nekelikey si David.\fig Ebpen-alpa si David para ki Saul|src="co01036b.TIF" size="span" loc="1 Samuel 18:10,11" copy="David C. Cook" ref="1 Samuel 18:10,11" \fig* \p \v 12 Nahandek si Saul ki David su edumahan te \sc Nengazen\sc* si David, ne sikandin mulà ne mid-ewaan en te \sc Nengazen\sc*. \v 13 Umbe, impekeziyù din si David kandin, ne midhimu zin he peremandar te 1,000 he sundaru. Umbe iyan si David egalen te menge sundaru te kebpekidtebek. \v 14 Midmezeeǥen si David te langun he menge vaal zin tenged te midumahan sikandin te \sc Nengazen\sc*. \v 15 Hein nezineg ni Saul he midmezeeǥen si David, utew sikandin nahandek. \v 16 Piru utew nengesuat is langun he Israilihanen wey tig-Juda ki David, tenged te iyan sikandin ebpengulu kandan te kebpekidtebek. \p \v 17 Ne zutun migkeǥiyan ni Saul si David te, “Andam ad he ibpeesawa ku kenikew is kinekekayan he anak ku he si Merab asal ibpeehè nu kedì is kevurut nu te kebpekidtebek para te \sc Nengazen\sc*.” Diyà te isip ni Saul he te heini he paaǥi ne kenè en iyan sikandin ebpekepatey ki David ke kenà menge Filistihanen is ebpekepatey kandin. \v 18 Midtavak ni David si Saul te, “Hentei e ves wey is pemilya ku he egkehimu a he mekeamung te hadì?” \p \v 19 Neuma is telaan he ibpeesawa si Merab ki David, impeesawa maan ni Saul si Merab ki Adriel he tig-Mehola. \p \v 20 Duen anak ni Saul he vahi he si Mical he mibmahal zin si David. Nezineg haazà ni Saul ne utew sikandin nesuat. \v 21 Neisip din is, “Ibpeesawa ku si Mical ki David, ne edhimuwen ku sikandin he epan para mepatey si David te menge Filistihanen.” Umbe migkeǥiyan ni Saul si David te, “Duen pa penahun he egkehimu ku sikew he mekaamung.” \p \v 22 Netegteǥaad dutun midsuǥù ni Saul is menge sakup din he lelaǥi zan si David he wazà duma he egketau. Ibpekeǥiyan kandan te, “Egkesuatan ka utew te hadì wey is langun he menge suluǥuen din. Umbe pemineg ke en he ebmekeemungen din.” \v 23 Hein migkeǥiyan dan en si David, ne migkaǥi si David te, “Kenè ku egkeveleveg is sungguzanan diyà te ki Saul para meesawa ku is anak din. Pubri a ne kenè e pa egkekilala.” \p \v 24 Hein midtudtul zan is menge ketezengan ni David diyà te ki Saul, \v 25 migkaǥi si Saul te, “Keǥiyi niw si David te iyan dà ebuyù en ku he sunggud te kebpengesawa zin te anak ku is menge lundis te purù te sudiyà te 100 he menge Filistihanen, he iyan kebpekevales ku kandan te menge kuntada ku.” Iyan haazà planu ni Saul para mepatey si David te menge Filistihanen. \p \v 26 Hein midtudtul haazà dutun te menge suluǥuen ni Saul diyà te ki David, utew nesuat sikandin he mehimu he mekaamung te hadì. Umbe te wazè pa mauma is telaan ni Saul ki David, \v 27 nenurung si David wey is menge sakup din te menge Filistihanen ne nekepatey zan te 200 he menge Filistihanen. Impekuwa zin is menge lundis te purù te sudiyà te menge Filistihanen ne mid-uwit dan diyà te hadì, su wey mehimu he mekaamung sikandin te hadì. Umbe impeesawa ni Saul si Mical ki David. \p \v 28 Hein naahà ni Saul he is \sc Nengazen\sc* miduma ki David wey nesuatan te anak din he si Mical si David, \v 29 utew sikandin egkahandek ki David. Wey pedayun is kegkuntedaha zin ki David te uuyag pa sikandin. \p \v 30 Pedayun is kebpekidtebek te menge Filistihanen te menge Israilihanen. Ne kada tebek dan, ne lelayun ebpekezaag si David lavew sikandin te zuma he menge sineriǥan ni Saul. Umbe nehimu he ventuǥan si David. \c 19 \s1 Edtinguhaan ni Saul he Mepatey Zin si David \p \v 1 Migkeǥiyan ni Saul si Jonatan wey is langun he menge suluǥuen din he edhimetayan si David. Piru utew mibmahal ni Jonatan si David, \v 2 umbe mitudtulan din si David. Migkeǥiyan din te, “Ed-ehè dà te lugar is amey ku te kedhimatey kenikew, umbe andam ka. Keeselem hendiyè ka te vevesukà ne pen-ehè ka te lugar he ed-elesan nu, ne kenè ka awà dutun. \v 3 Ed-uwiten ku is amey ku ziyà ne edlelaǥan ku sikandin mehitenged kenikew. Ne idtazem ku kenikew is egketuenan ku.” \p \v 4 Ne miduma ni Jonatan si Saul ziyà te vevesukà, ne midalig ni Jonatan si David etuvangan te amey zin. Ke sikandin te, “Amà, kenè nu himetayi si David he suluǥuen nu. Wazè din neveelan he salà kenikew. Utew ganì dekelà is neveelan din he keupiyaanan kenikew. \v 5 Imbelavag din is untung din te kedhimetayi zin duen te Filistihanen he si Goliat, ne impezaag te \sc Nengazen\sc* is tivuuk he Israel. Neehè nu heini ne utew ka nesuat. Ne maan is edhimetayan nu is sevaha he etew he wazà peleng he etew iring ki David te wazè nu zuen ibpuun?” \p \v 6 Mibpezumazuma si Saul ki Jonatan, ne nenaad sikandin pinaaǥi te uuyag he \sc Nengazen\sc* he kenè din en ebpehimetayan si David. \v 7 Hein nepiraan impetawag ni Jonatan si David ne midtudtul zin is neupekatan dan ki Saul. Miduma zin si David diyà te ki Saul, ne zutun midsilbiyan ni David si Saul iring ded duen te nehuna. \p \v 8 Neuma en maan is tebek te menge Filistihanen wey te Israilihanen, ne mibpenguluwan ni David te kebpekidtebek is menge sakup din. Mibpelehilas en si David dutun te kebpekidtebek dan, umbe nemekepelaǥuy is menge Filistihanen. \p \v 9 Sevaha zutun he andew, nekeume en maan diyà te ki Saul is mezaat he mulin-ulin he midsuǥù te \sc Nengazen\sc* hein ebpimpinuu sikandin diyà te valey zin is egawed te vangkew. Ne zutun te edtukar si David te alpa, \v 10 ne mibangkew ni Saul si David su tuyù din he edhimetayan din. Piru nekelikey si David. Ne mibpelaǥuy si David te haazà kezukilemi. \p \v 11 Ne zutun midsuǥù si Saul te menge etew he para ibpevantey te valey ni David wey ibpehimatey kandin te kegkepawà. Piru migkeǥiyan si David ni Mical he esawa zin te, “Emun kenè ka ebpelaǥuy guntaan te heini he kezukilemi, keeselem edhimetayan ka.” \v 12 Umbe, mid-uǥupan ni Mical si David he mekepelaǥuy, diyè din ibpevayà te bintanà, ne mibpelaǥuy si David. \v 13 Migkuwa si Mical te ledawan ne impehizeǥè din dutun te hizeǥaan. Mibmelungan din ne midsevukan te bulvul te kambing diyà te ulu. \v 14 Hein nemekeuma is menge etew he midsuǥù ni Saul te kedakep ki David, migkeǥiyan sikandan ni Mical te edezaru si David. \v 15 Hein midtudtul zan heini ki Saul, ne impelikù sikandan ni Saul su para ibpaahà kandan si David, ne migkeǥiyan din sikandan te, “Uwita niw sikandin kayi te kediey is edhidhizeǥà te hizeǥeey zin su edhimetayan ku sikandin.” \v 16 Hein midseled dan dutun te valey ni David, netuenan dan he haazà is dutun te hizeǥaan ne ledawan bes he midsevukan te bulvul te kambing is ulu zin. \p \v 17 Migkeǥiyan ni Saul si Mical te, “Maan is midlimbungan a kenikew ne impepelaǥuy nu is kuntada ku?” Midtavak si Mical te, “Migkeǥiyan e zin te edhimetayan e zin emun kenè ku sikandin edtevangan he mekepelaǥuy.” \p \v 18 Umbe, nekepelaǥuy si David ne midhendiyà te ki Samuel diyà te Rama, ne midtudtulan din te langun he mid-ulaula kandin ni Saul. Ne zutun midhendiyè dan ki Samuel te Nayot ne ziyè dan med-ubpà. \p \v 19 Duen neketudtul ki Saul he ziyà si David te Nayot diyà te Rama. \v 20 Ne midsuǥù sikandin te menge etew he edakep ki David. Hein nekeuma zan neehè dan is menge ebpeneuven he mibpenguluwan ni Samuel he mibpen-ulinan he ebpenagnà. Ne zutun mid-ulinan te Mulin-ulin te Megbevayà haazà is menge sakup ni Saul ne nekepenagnè dan daan. \v 21 Hein nezineg ni Saul is neulaula, midsuǥù en maan sikandin te menge sakup din he edakep ki David, piru hein nekeuma zan, ne nekepenagnà daan sikandan. Ne mid-uman en maan medsuǥù si Saul te iketelu he timpu, ne iyan ded neulaula is nekepenagnè ded sikandan. \v 22 Umbe, iyan en si Saul midhendiyà te Rama. Hein nekeuma sikandin dutun te dekelà he vudsi he punduwà te wahig diyà te Secu, nenginginsà sikandin ke hendei si Samuel wey si David. Midtudtulan dan te ziyà te Nayot. \v 23 Dutun te ebpehendiyè en sikandin, mid-ulinan sikandin te Mulin-ulin te Megbevayà ne nekepenagnà sikandin taman te nekeuma sikandin diyà te Nayot. \v 24 Hein diyè en sikandin, midluwas din is kumbalè din, ne ebpenagnè en sikandin dutun te etuvangan ni Samuel. Midluluwas sikandin te tivuuk andew wey mezukilem. Iyan heini menge insà te menge etew, “Nehimu en be he menenagnà si Saul?” \c 20 \s1 Si David wey si Jonatan \p \v 1 Si David mid-awà diyà te Nayot diyà te Rama ne midhendiyà te ki Jonatan ne nenginginsà, “Hengkey ves is salà he neveelan ku te amey nu maan is egkesuatan e zin te edhimatey?” \v 2 Midtavak si Jonatan te, “Kenè ka egkepatey! Wazà minsan hengkey he ebeelan te amey ku he kenè din egkeǥiyen kedì minsan kenà impurtanti. Emun suat din he edhimetayan ke zin, egkeǥiyan e zin daan. Umbe kenà heeyan tutuu.” \v 3 Midtavak si David te, “Netuenan te amey nu he utew ki teleelukuy, umbe ed-elesan ke zin te planu zin he edhimetayan e zin su kela ke mebmesakit is gehinawa nu. Piru egkeǥiyen ku kenikew ziyà te etuvangan te uuyag he \sc Nengazen\sc*, he ǥuntaan ebpemiligru-a te kemetayen.” \v 4 Midtavak si Jonatan te, “Ebeelan ku is minsan hengkey he ebpeveelan nu kedì.” \v 5 Migkeǥiyan ni David si Jonatan te, “Keeselem Pista te Kebpuun te Hayag ne meupiya pezem ke dutun a is egkaan duma te amey nu. Piru emun ebpemineg ka he edhipanew a, ne ed-eles a taman te mezukilem te iketulu he andew. \v 6 Emun ebpen-ahaan a te amey nu ne keǥiya nu te nenanghid a kenikew he ed-ulì ziyà te Betlehem, su ebpekidsevaha a te tivuuk he pemilya ku te kebpemuhat, he ebeelan dan te kada tuig. \v 7 Emun egkaǥi te belaǥad, ne kenà a egkehandek. Ne emun egkepauk sikandin, siguradu he duen din tuyù te kedhimatey kedì. \v 8 Deyzey ke ebeelan nu heini he iyan ebpenistiǥus te kesebutan he migkaǥi nu kedì diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Piru emun nekesalà a iyan, ne minsan sikew zà is edhimatey kedì. Kenè en kinahanglan he ibpalad e pa kenikew te amey nu.” \v 9 Midtavak si Jonatan te, “Kenà egkeulaula is iring keniyan! Emun tutuu iyan he is amey ku duen din tuyù te kedhimatey kenikew ne egketuenan nu zà.” \v 10 Mid-insà si David te, “Hentei ve is egkaǥi kedì emun egkepauk is amey nu?” \v 11 Migkaǥi si Jonatan te, “Hengkayi ka, edhipanew ki, edhendiyè ki te pemuleey.” Ne migenat sikandan. \p \v 12 Migkeǥiyan ni Jonatan si David te, “Ibpenangdù ku ziyà te \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, he te iring kayi he uras keeselem wey ke sunud be he andew, ebpekidlalag a te amey ku, ne emun meupiya is gehinawa zin kenikew ne egkeǥiyen ku zà kenikew. \v 13 Ne emun duen tuyù te amey ku te kedhimatey kenikew, ne kenè ku egkeǥiyen kenikew wey ka mekepelaǥuy, ne deyzey pa ke siluti ad te \sc Nengazen\sc* te utew mereǥen. Berakat he iyan is \sc Nengazen\sc* eduma kenikew iring te keduma zin te amey ku zengan. \v 14 Wey deyzey ke, te uuyag e pa, ipeehè nu is kebmahala nu kedì iring te kebmahala te \sc Nengazen\sc* kenita. Ne emun ebpatey ad, \v 15 ne ipedayun nu gihapun is kebmahala nu te pemilya ku, minsan te ed-eminen edhimetayi te \sc Nengazen\sc* is langun he kuntada nu.” \p \v 16 Umbe, midhimu si Jonatan te kesebutan diyà te pemilya ni David, ne migkaǥi sikandin te, “Deyzey ke ipehimetayi ka te \sc Nengazen\sc* te menge kuntada nu emun kenè nu edtumanen is hangyù ku.” \v 17 Impeuman ni Jonatan ipepenangdù si David he mahala zin sikandin su mibmahal zin daan si David iring te keugelingen din. \p \v 18 Dutun migkeǥiyan ni Jonatan si David te, “Keeselem Pista te Kebpuun te Hayag ne egketuenan he wazè ka ziyà su wazà ebpinuu te pinuuwey nu. \v 19 Sunud he andew, emun ebmezukilem en ne hendiyè ka zèpa te mid-elesan nu ziyà te pemuleey. Ne ziyè ka taǥad te duen batu te Ezel. \v 20 Ne ebpanà a te ketetelu te kilid kayi he vatu he henduen be te duen ku ebpenaan. \v 21 Ibpepelelaǥuy ku is sevaha he vatà su wey zin mepen-ahà is menge besut te panà. Emun egkaǥi a, te ziyà te avey zin is bala te menge panà, ne egkuwaan din heini ne ed-uwiten din kayi te kedì, ne gawas ka. Su edsigureduwen ku ziyà te kenikew, ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc*, he wazà kezeetan he ereg he igkahandek nu. \v 22 Piru emun egkeǥiyan ku haazà is batà te is menge besut te panà dutun te hunaan din, ebpesavut heeyan he kinahanglan he pelaǥuy ka su ibpepelaǥuy ka te \sc Nengazen\sc*. \v 23 Ne mehitenged te kesebutan ta ne tentenuzi nu he iyan is \sc Nengazen\sc* tistiǥus ta taman te taman.” \p \v 24 Umbe, mid-eles si David diyà te pemuleey. Ne hein neume en dutun is andew te Pista te Kebpuun te Hayag mibpinuu si Hadì Saul su egkaan. \v 25 Diyà mebpinuu te neenazan din he pinuuwà he avey te elevat. Si Jonatan ne ziyà mebpinuu te egkesineruwan din, ne si Abner ne ziyà te durug din. Ne is pinuuwà dutun ni David ne wazà duen ebpinuu. \v 26 Wazè en kekeǥiyen ni Saul zutun mehitenged ki David te haazà he andew su egkeisip din is kela ke zuen neulaula ki David he kenà meupiya ne nehimu he nekeremerik kandin, umbe kenà ereg sikandin he ebpekidsevaha zutun te pista. \p \v 27 Hein sunud he andew, ikezuwa he andew te bulan, wazà gihapun ebpinuu zutun te pinuuwà ni David. Ne mid-insaan ni Saul si Jonatan te, “Maan is wazà mekehendini si David he anak ni Jesse te kegkaan gevii taman guntaan?” \v 28 Midtavak si Jonatan te, “Mibpenanghid kedì si David he ed-ulì diyà te Betlehem. \v 29 Su migkeǥiyan te suled din te ibpaapil sikandin te kebpemuhat te pemilya zin, wey egkesuatan din daan he meehè din is menge kezuzumahi zin. Umbe wazà kayi sikandin.” \v 30 Utew nepeuki ni Saul si Jonatan. Ke sikandin te, “Tulebung ka iyan he vatà! Netuenan ku he edlevanan nu si David. Ebpeel-elezan nu is keugelingen nu wey is iney nu. \v 31 Hein uuyag pa si David, kenè ka egkehimu he hadì. Guntaan, kuwaa nu sikandin ne zumaha nu kayi te kedì, su ereg sikandin he edhimetayan.” \v 32 Mid-insà si Jonatan te, “Maan is ereg sikandin he edhimetayan? Hengkey ves is salà he neveelan din?” \v 33 Piru mibangkew sikandin te amey zin su edhimetayan din. Ne zutun din metueni he disididu is amey zin te kedhimatey ki David. \v 34 Mid-awà dutun si Jonatan te lemisahan tenged te utew zin kegkeuringer, ne wazà sikandin megkaan te haazà he andew, tenged te mezaat is isip din te mekeeled-eled he mibeelan te amey zin ki David. \p \v 35 Meselem dutun, midhendiyà si Jonatan te pemuleey su ebpekidhinguma ki David. Duen din duma he maama he vatà. \v 36 Migkeǥiyan din is batà te, “Pelelaǥuy ka ne pen-ahaa nu is menge besut te panà he ibpanè ku.” Umbe zutun te kebpelelaǥuy te vatà mibpanà si Jonatan diyà te hunaan din. \v 37-38 Hein nekeuma kes batà dutun te netemanan te besut te panà, migkulahì ni Jonatan te, “Heeyan pa te hunaan nu is besut. Gaang-gaang ka kuwaa nu diritsu.” Mid-amì te vatà haazà is besut ne midlikù diyà te ki Jonatan he egalen din. \v 39 Wazà metueni zutun he vatà ke hengkey is ibpesavut dutun. Si Jonatan dà wey si David is netau. \v 40 Ne zutun imbeǥey ni Jonatan is menge besut te panà dutun he vatà ne migkeǥiyan din te, “Iulì nu heini ziyà te inged.” \p \v 41 Hein neipus kes batà, midlepew si David dutun te kilid te vatu he mid-elesan din, ne midluhud sikandin diyà te ki Jonatan te ketetelu he iyan kedtahud din kandin. Ne mibpehezekè dan is edsineǥew. Utew neseeng si David. \v 42 Ne migkeǥiyan ni Jonatan si David te, “Na, meupiya he kedhipanew. Deyzey ke edtevangan ki te \sc Nengazen\sc* he kenà mezeeti is neupekatan ta he mibpetistiǥusan ta kandin he iyan is mehitenged te kedketeleemiǥu ta ne mekepedayun heini ziyà te menge kevuwazan ta.” Ne zutun midhipanew si David, ne si Jonatan mulà ne midlikù diyà te inged. \c 21 \s1 Midhendiyà si David te Nob \p \v 1 Midhendiyà si David te ki Abimelec he memumuhat diyà te Nob. Migkerker si Abimelec te kegkahandek te neehè din si David. Migkeǥiyan din te, “Maan is edhipanew ka te wazè nu zuma?” \v 2 Midtavak si David te, “Duen ku kayi tuyù he insuǥù te hadì, ne migkeǥiyan e zin te kenè ku kun egkeǥiyen diyà te minsan hentei is mehitenged kayi te insuǥù din. Ne mehitenged te menge sakup ku, ne migkeǥiyan ku sikandan he ebpekedtetelavuk key zà diyà te sevaha he lugar. \v 3 Guntaan, hengkey is egkekaan nu kayi? Beǥayi a te lelima he supas wey minsan hengkey en.” \v 4 Midtavak kes memumuhat te, “Wazè ku urdinaryu he supas, piru duen kayi supas he impemuhat. Ibeǥey ku heini emun sikew wey is menge sakup nu wazà mekepekidhulid te vahi te heini he menge andew.” \v 5 Midtavak si David te, “Kenè key ebpekidhulid te vahi emun duen tuyù dey. Minsan kenà utew impurtanti is ebeyaan dey ne ed-uraman dey is meremerik, lavi en be ǥuntaan he utew impurtanti is tuyù dey.” \v 6 Umbe, minsan te wazà urdinaryu he supas, imbeǥey te memumuhat kandin kes supas he ibpemuhat diyà te etuvangan te Megbevayà, he ziyà kuwaa te segradu he lemisa ne midliwanan te veǥu he supas. \p \v 7 Neserengà te haazà he andew ne ziyà is suluǥuen ni Saul he si Doeg he Edomanhen. Iyan sikandin pengulu te ebantey te menge uyaǥen ni Saul. Diyà sikandin su zuen din sulunuzen para te \sc Nengazen\sc*. \p \v 8 Mid-insaan ni David si Ahimelec te, “Duen be ispada nu wey ke bangkew vè? Wazà a mekeuwit te ispada ku wey minsan hengkey he gumaan tenged te utew epiki is suǥù te hadì.” \v 9 Midtavak kes memumuhat te, “Kayi zed kes ispada ni Goliat kes Filistihanen, he midhimetayan nu ziyà te menge Suǥud he Elah. Mibukusan heini te manggad ne ziyà itaǥù te zivaluy te ipud. Kuwaa nu emun egkesuatan nu su wazè en duma pa he gumaan kayi.” Migkaǥi si David te, “Iveǥey nu heeyan kedì. Wazè en ispada he iring keniyan.” \p \v 10 Ne mibpeleǥuyan ni David si Saul ne midhendiyà te ki Hadì Akish he hadì te Gat. \v 11 Migkaǥi is menge sineriǥan ni Akish kandin te, “Kenè be si David man heini is hadì diyà te lugar zin? Kenè be iyan sikandin kes egkevantug te menge vahi zutun te ebpemenayew sikandan wey ebpemenganta te, ‘Tignengkelibu is nepatey ni Saul, piru is ki David mulà tigsepulù he libu’?” \p \v 12 Wazà maawà diyà te isip ni David is migkaǥi zan, ne nahandek sikandin ki Hadì Akish he hadì te Gat. \v 13 Umbe, uvag kun ebuneǥen si David te kemula pa sikandin diyà te Gat. Mibpenuristurisan din is gemawan te inged, ne edseyayat is ngingi zin he ibpetiǥis din te sumpè din. \v 14 Ne zutun migkeǥiyan ni Akish is menge sineriǥan din te, “Ahaa niw! Buneg heeyan he etew! Maan is mid-uwit niw sikandin kayi te kedì? \v 15 Mezakel en kayi he menge vuneg, maan is mid-uwit niw pa sikandin kayi te valey ku ne kenà meupiya is ebeelan din kayì te etuvangan ku?” \c 22 \s1 Midhendiyà si David te Adulam wey Mizpa \p \v 1 Mid-awà si David diyà te Gat ne midhendiyà te surung te Adulam. Ne hein netuenan te menge suled din wey te zuma pa he sakup te pemilya zin, ne midhendiyè dan te kandin su edtampu zan kandin. \v 2 Duen daan menge etew he miduma kandin he egkengaayuayu, wey menge utangan, wey kes menge etew he wazà mekuntintu te kebpekesavuk dan. Menge 400 he menge etew is miduma ki David, ne sikandin is nehimu he pengulu zan. \v 3 Puun dutun ne midhendiyà si David te Mizpa he sakup te Moab ne migkeǥiyan din is hadì te Moab te, “Edtuǥutan nu vuwa is menge ginikanan ku he ebpekeubpè dan pa kayi teǥaad te egketuenan ku ke hengkey is ebeelan te Megbevayà para kedì?” \v 4 Mibpemineg kes hadì, ne intaǥak ni David is menge ginikanan din dutun te hadì te Moab ne ziyà mulà sikandin te melig-en he elesà. \p \v 5 Sevaha zutun he andew migkeǥiyan te ebpeneuven he si Gad si David te, “Kenè ka pekeuǥet kayi te elesè nu. Hendiyè ka te Juda.” Ne migenat si David ne midhendiyà te ketelunan te Heret. \s1 Mibpenhimetayan ni Saul is menge Memumuhat diyà te Nob \p \v 6 Haazà he andew nezineg ni Saul he zuen nekaahà ki David wey menge sakup din. Dutun ebpimpinuu si Saul te sihung te kayu he tamariska, diyà te vuntud te Gibea. Egewazan din is bangkew zin, ne midlingutan sikandin te langun he menge upisyal zin. \v 7 Migkeǥiyan ni Saul sikandan te, “Pemineg kew is menge tig-Benjamin! Kenè be mibpenengduan kew ni David he ebeǥayan kew zin langun te vevesukà wey menge pemuleey niw te paras? Mibpenengduan kew zin pa te edhimuwen kew zin pudu he menge peremandar te menge sundaru? \v 8 Tenged be keniyan mibpelanu kew te mezaat kayi te kedì is langun? Wazà midtazem kedì he is anak ku ne zuen upakat dan ki David. Wazè niw hizu kedì. Su wazà minsan sevaha he midtazem kedì he is anak ku mibaghet din is suluǥuen ku he si David te kidhimatey kedì he iyan tinguhè din guntaan.” \p \v 9 Sevaha te ebpemenhitindeg dutun duma te menge upisyal ni Saul iyan si Doeg he Edomanhen. Migkaǥi sikandin diyà te ki Saul te, “Hein diyà a te Nob, neehè ku si David is midhendiyà te ki Ahimelec he anak ni Ahitub. \v 10 Mid-insaan ni Ahimelec is \sc Nengazen\sc* ke hengkey is ebeelan ni David, ne mibeǥayan din pa te keenen si David wey zuen te ispada ni Goliat he Filistihanen.” \p \v 11 Dutun mibpeveyaan ni Saul kes memumuhat he si Ahimelec he anak ni Ahitub, wey is tivuuk he pemilya zin he menge memumuhat diyà te Nob. Ne midhendiyè dan pudu te ki Saul. \v 12 Hein nekeuma zan, migkaǥi si Saul te, “Pemineg ka, Ahimelec!” Midtavak te, “Uya, Mahal he Hadì.” \v 13 Migkeǥiyan ni Saul sikandin te, “Maan is duen planu niw ki David he mezaat he ebpekesuǥat kedì? Impekaan nu pa wey mibeǥayan nu te ispada, ne mid-insaan nu pa is Megbevayà para kandin. Guntaan egkuntedahan e zin duen din pa ganì planu te kedhimatey kedì.” \v 14 Midtavak si Ahimelec te hadì te, “Kenà heeyan egkehitavù! Su si David mekaamung nu, ne iyan pa sikandin suluǥuen nu he metinumanen, iyan pa sikandin egalen te menge vantey nu ne utew sikandin edtehuza te pemilya nu. \v 15 Uya, mid-insaan ku is Megbevayà mehitenged kandin, kenà guntaan pa, kekenà, duen te nehuna pa. Piru edhangyù a kenikew he kenà a kenikew isumbung wey is tivuuk he pemilya ku, su wazè ku metueni heini he menge hitavù.” \v 16 Piru migkaǥi is hadì te, “Edhimetayan ku sikew, Ahimelec, wey is tivuuk he pemilya nu.” \p \v 17 Dutun midsuǥù ni Saul is menge vantey zin dutun te zurug din te, “Penhimetayi niw is menge memumuhat te \sc Nengazen\sc* su ziyè dan edapig te ki David. Netuenan dan he mibpelaǥuy si David ne wazè dan tudtula kedì.” Piru wazà mebpezumazuma kes menge upisyal te hadì he edhimetayan is menge memumuhat te \sc Nengazen\sc*. \v 18 Ne zutun midsuǥù te hadì si Doeg he Edomanhen he iyan ibpepenhimatey te menge memumuhat, ne mibpenhimetayan dan ni Doeg. Te haazè dà he andew ne 85 he menge memumuhat is mibpenhimetayan ni Doeg. \v 19 Mibpenhimetayan daan ni Saul is langun he mid-ubpà diyà te Nob, kes inged te menge memumuhat: menge maama, menge vahi, menge vatà, wey is kemulu pa edsusu, apil is menge vaka, asnu, wey menge kerehidu. \v 20 Piru nekepelaǥuy mulà si Abiatar he anak ni Ahimelec ne miduma ki David. \v 21 Midtudtulan din si David te mibpepenhimetayan ni Saul is menge memumuhat te \sc Nengazen\sc*. \v 22 Migkeǥiyan ni David si Abiatar te, “Hein neehè ku si Doeg he midhendiyà te ki Ahimelec, netuenan ku he ebpenudtul ziyà te ki Saul. Umbe televaken ku is kegkepetaya te tivuuk he pemilya nu. \v 23 Kayi ke zà te kedì, su sevaha zà is egkesuat he ebpehimatey kenikew wey kediey. Kenè ka mahandek; wazà mezaat he egkeulaula kenikew emun kayi ka te kedì.” \c 23 \s1 Midluwas ni David is Inged te Keila \p \v 1 Hein netudtulan si David he edsurungen te menge Filistihanen is Keila wey ebpenguwaan dan is menge neraǥun te menge tig-Keila, \v 2 mid-insà sikandin te \sc Nengazen\sc* te, “Edsurungen ku ve is menge Filistihanen.” Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Uya, surunga nu en wey melibri is Keila.” \v 3 Migkaǥi is menge sakup ni David te, “Minsan te kayi zà te Juda ne egkahandek key wey pe be ke edhendiyè kiw te Keila te kebpekidtebek te menge Filistihanen!” \v 4 Mid-uman med-insà si David diyà te \sc Nengazen\sc*, ne migkeǥiyan sikandin te, “Hendiyè ka te Keila, su edtevangan ku sikew ne egkezaag nu is menge Filistihanen.” \v 5 Midhendiyà si David te Keila duma is menge sakup din para ebpekidtebek te menge Filistihanen. Utew mezakel he menge Filistihanen is mibpenhimetayan dan, ne nekaaǥew zan te menge uyaǥen. Nelibri zan dutun is tig-Keila. \p \v 6 (Hein mibpelaǥuy si Abiatar he ziyà mebpevayà te ki David diyà te Keila, mid-uwit din is ipud te memumuhat.) \s1 Mibpen-ahà ni Saul si David \p \v 7 Duen neketudtul ki Saul he ziyà si David te Keila. Umbe nekekaǥi si Saul te, “Mibpeveyveyaan sikandin kedì te Megbevayà, su henduen be te mibpirisu zin is keugelingen din te kedseled din te inged he nelingut te verengbeng.” \v 8 Midtiǥum ni Saul is langun he menge sundaru zin su edhendiyè dan te Keila su edliǥuyan dan si David wey is menge sakup din. \v 9 Ne hein netuenan ni David is planu ni Saul, migkeǥiyan din si Abiatar kes lavew he memumuhat he kuwaa zin kes ipud. \v 10 Ne mid-ampù si David te, “He \sc Nengazen\sc*, Megbevayà te Israel, netuenan ku te suluǥuen nu, he duen planu ni Saul he edhengkayi te Keila su ebpenhimetayan din is meǥinged kayi tenged kedì. \v 11 Edhengkayi ve vuwa si Saul sumalà te nezineg ku? Ibeǥey ed be vuwa te tig-Keila ki Saul? He \sc Nengazen\sc*, Megbevayà te Israel, tug-ani a is suluǥuen nu.” Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Uya, edhendiyan si Saul.” \v 12 Mid-uman med-insà si David te, “Ibeǥey ed be vuwa wey is menge sakup ku te meǥinged te Keila ki Saul?” Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Uya, ibeǥey kew zan.” \v 13 Ne zutun mid-awà dutun si David te Keila wey kes 600 he menge sakup din ne midtazintazin dan diyà te zuma he lugar. Ne hein nezineg ni Saul he wazè en diyà te Keila si David, ne wazè en sikandin medhendiyà. \p \v 14 Mid-eles si David diyà te menge vuvungan diyà te sibsivayan te Zif. Andew-andew is kebpen-ahaa kandin ni Saul, piru wazà iveǥey sikandin te Megbevayà ki Saul. \p \v 15 Sevaha zutun he andew, te ziyà si David te Horesh diyà te sibsivayan te Zif, nezineg din he ebpehendiyà si Saul su edhimetayan sikandin ni Saul. \v 16 Midhendiyà si Jonatan te kandin diyà te Horesh su midasiǥ din he edtevangan sikandin te Megbevayà. \v 17 Migkaǥi si Jonatan te, “Kenè ka mahandek su is amey ku ne kenà ebpekekaid kenikew. Su netuenan en te amey ku he egkehimu ka he hadì te Israel, ne ikezuwè e zà kenikew.” \v 18 Mibaal zan dutun is dezuwa te kebpekid-uyun diyà te etuvangan te \sc Nengazen\sc*. Ne zutun mid-ulì si Jonatan, ne si David mibpelintetaǥak dà diyà te Horesh. \p \v 19 Ne zuen, duen menge tig-Zif he midhendiyà te ki Saul ziyà te Gibea ne migkaǥi te, “Si David diyà med-eles te kenami ziyà te Horesh he vuntud te Hakila, dapit te divavà te Jeshimon. \v 20 Umbe, Mahal he Hadì, hendiyè ka ke hengkey is egkesuatan nu ne iyan key en metau te kebpelaza zey kandin kenikew.” \v 21 Midtavak si Saul te, “Tuvazi kew te \sc Nengazen\sc* te kegkeseeng niw kedì. \v 22 Uya, ulì kew en ne keǥiyi e zà keniyu ke hendei sikandin wey hentei layun is ebpekaahà kandin dutun, su zuen neketudtul kedì he utew sikandin metau. \v 23 Peniizi niw is langun he lugar he ed-elesan din, ne likù kew kayi te kedì emun siguradu en. Ne eduma a keniyu; ne emun diyè pa te zuma he elesà ne ebpen-ahaan ku minsan meeneb ku pa is tivuuk he tanà te Juda.” \v 24 Ne zutun migenat dan medhuna ki Saul pehendiyà te Zip. \p Haazà he penahun ne ziyà si David wey is menge sakup din te sibsivayan te Maon diyà te Araba, he zapit te egkezivavà te Jeshimon. \v 25 Hein nekeuma si Saul wey is menge sakup din diyà te Zip, ne mibpen-ehè dan si David. Hein netuenan heini ni David, ne mid-eles sikandin dutun te zekelà he vatu ziyà te sibsivayan te Maon, ne ziyà sikandin med-ubpàubpà. Hein netuenan ni Saul, mibpen-ehè din diyà te sibsivayan te Maon. \v 26 Si Saul wey is menge sakup din ne ziyè dan te zivaluy te vuntud, ne si David wey is menge sakup din ne ziyè dan daan te zivaluy zutun te vuntud ne migaanggaan dan mebpelaǥuy su edlikayan dan si Saul. Ne hein meǥaan en egkeseuti ni Saul wey te menge sakup din si David wey is menge sakup din, ne \v 27 duen mid-uvey ki Saul he nenudtul te, “Gaanggaan ka, likù dèpa! Su edsurungen te menge Filistihanen is nasyun tew.” \v 28 Ne zutun neengkezan ni Saul te edlayas si David ne midlikù te kebpekidtebek te menge Filistihanen. Ne tenged te zutun he lugar mebpesuwayà si David wey si Saul, ne haazà he lugar iyan ngazan din is, “Batu he Midsuweyaan.” \v 29 Puun dutun, midhendiyà si David te En Gedi ne ziyà sikandin med-eles. \c 24 \s1 Wazà Himetayi ni David si Saul \p \v 1 Hein midlikù si Saul puun te kebpekidtebek te menge Filistihanen ne netudtulan sikandin he ziyà si David te sibsivayan te En Gedi. \v 2 Umbe, mibpilì sikandin te 3,000 he etew puun te tivuuk he Israel he midhipanew para ebpen-ahà ki David wey te menge sakup din dutun te menge betuwen he ed-ubpaan te menge kambing he menge leew. \v 3 Nekeuma si Saul zuen te tudil te menge kerehidu he kilid te zalan he zuen dutun surung. Midseled dutun si Saul su ebpekeindes. Dutun bes te surung med-eles si David wey is menge sakup din. \v 4 Migkeǥiyan te menge sakup din si David te, “Iyan en heini penahun he migkaǥi te \sc Nengazen\sc* he ibpalad din kenikew is kuntra nu ne iyan ke en bayàbayà ke hengkey is ed-ul-ulahan nu kandin.” Ne zutun mibpenanap si David pehendiyà te ki Saul ne wazà metukawi ni Saul is kebpitasi ni David te kilid te kumbalè ni Saul. \v 5 Hein nepasad ne mibmesakit is gehinawa ni David te mibeelan din he mibpitas te kilid te visti ni Saul. \v 6 Migkeǥiyan din is menge sakup din te, “Deyzey pezem ke kenà medtuǥut is \sc Nengazen\sc* he mekevaal a te kenà meupiya ziyà te egalen ku, he mibpilì te \sc Nengazen\sc* he edhadì.” \v 7 Ne pinaaǥi zutun te migkaǥi ni David midawey zin is menge sakup din, ne wazè din tuǥuti te kedhimatey ki Saul. Ne migawas si Saul zutun te surung ne migenat. \p \v 8 Ne migawas si David dutun te surung ne mid-umew zin si Saul, “Mahal he Hadì!” Midlilingey si Saul, ne midluhud si David su edtahud kandin. \v 9 Migkaǥi si David diyà te ki Saul te, “Maan is ebpemineǥen nu is menge etew he edsumbung kenikew he duen ku pelanu te kedhimatey kenikew? \v 10 Neehè en guntaan he andew ke mibmenumenu te \sc Nengazen\sc* is paaǥi te kebpelaza zin kenikew kayi te kedì dutun te seled te surung. Migkeǥiyan a te menge zuma he sakup ku te himetayi nu en, piru wazè ku sikew himetayi. Migkeǥiyan ku sikandan te kenè ku egketikaan te edhimatey is egalen ku tenged te mibpilì sikandin te \sc Nengazen\sc* he edhadì. \v 11 Amà, ahaa nu is kilid te kumbalè nu he egewezan ku. Mibpitas ku piru wazè ku sikew himetayi. Ebpesavut heini he wazè ku tuyù te kedezaat kenikew wey kebpekidsukulà kenikew. Wazè a mekesalà kenikew piru edtinguhaan nu is kedhimatey kedì. \v 12 Berakat he iyan is \sc Nengazen\sc* edhukum kenita te zezuwa, ne berakat he iyan sikandin is ebales te mezaat he ebeelan nu kedì. Piru kenè ku mulà sikew egketikaan. \v 13 Iring te menge egkegkeǥiyen guntaan he egkaǥi te, ‘Iyan is mezaat he etew is ebaal te mezaat.’ Umbe kenè ku sikew ebmenuwen. \v 14 Iyan ka hadì te Israel ne ebpen-ahaan a kenikew. Maan, hentei e ves? Iring e zè man te minatey he asu wey tilema. \v 15 Iyan is \sc Nengazen\sc* edhukum kenita wey edtimbangtimbang ke hentei is selaan kenita te zezuwa. Deyzey ke seǥipaa e zin, ne levani e zin wey luwasa e zin diyà te kenikew.” \p \v 16 Nepangkus is kegkaǥi ni David ne migkaǥi si Saul te, “Iyan ke ves heeyan David, anak ku?” Ne mibpurung medsineǥew. \v 17 Migkaǥi pa sikandin te, “Metazeng ka kenà siak. Mezaat is mibeelan ku kenikew, piru meupiya mulà is mibeelan nu kedì. \v 18 Imbeǥey a te \sc Nengazen\sc* diyà te kenikew, piru wazà a kenikew himetayi. \v 19 Is duma mulà emun egkeehè dan is kuntada zan, ne kenè dan heini ebpesegdanen he mekepelaǥuy. Iyan is \sc Nengazen\sc* ebales te keupiya nu he impeehè nu kedì guntaan. \v 20 Netuenan ku he egkehimu ka he hadì, ne is ginhedian te Israel ne ebmelig-en pinaaǥi te kenikew he kedumala. \v 21 Umbe, guntaan penangdù ka kayi te kedì pinaaǥi te ngazan te \sc Nengazen\sc* he kenè nu ebpenhimetayan is menge kevuwazan ku, para kenà maawà is ngazan te pemilya ku.” \v 22 Ne zutun mibpesarig si David. Ne mid-ulì si Saul, piru si David mulà wey is menge sakup din ne midlikù dan dutun te elesey zan. \c 25 \s1 Si David, Si Nabal, wey si Abigail \p \v 1 Ne mibpatey si Samuel, ne netiǥum dutun is langun he menge Israilihanen ne inlalew zan sikandin. Inleveng dan sikandin diyà te inged din he Rama. \p Hein nepasad, ne midhendiyà si David te sibsivayan te Maon. \v 2 Dutun te Maon duen sevaha he etew zutun he zekelà is ketiǥeyunan din, duen tanè din diyà te Carmel. 1,000 is kambing din ne 3,000 is kerehidu zin ne ebpen-elutan din diyà te Carmel. \v 3 Ne egngezanan haazà ki Nabal he ebpuun te kevuwazan ni Caleb, ne iyan esawa zin si Abigail. Mesinevuten wey metaid si Abigail, piru si Nabal melemu he egkepauk wey mezaat is betasan. \p \v 4 Hein nezineg ni David diyà te sibsivayan, he ziyà si Nabal te Carmel is ebpepen-alut te menge kerehidu zin, \v 5-6 midsuǥù ni David is sepulù he etew ziyà te Carmel. Midsuǥù din he ibpepenudtul kandan heini he lalag diyà te ki Nabal: “Kemusta ke en! Deyzey pezem ke mebmeluǥayad is untung nu. Wey zeyzey pezem ke meupiya is kebpekesavuk nu wey is kebpekesavuk te tivuuk he pemilya nu wey is langun he keniyan te kenikew. \v 7 Nezineg ku he ebpepen-elutan nu is menge kerehidu nu. Hein duma zey pa heeyan is ebantey te menge kerehidu nu ziyà te Carmel, wazè dey sikandan pesipelahi wey wazà netazin he kandan. \v 8 Insai nu sikandan ne edtudtulan ke zan. Guntaan, edhangyù a he purungi nu heeyan is menge sakup ku, pista man guntaan. Isipa a kenikew he anak wey menge suluǥuen ku he suluǥuen nu; beǥayi key te egkesuatan nu he ibeǥey nu kenami.” \p \v 9 Hein nekeuma is menge sakup ni David diyà te ki Nabal, midtudtul zan is telaan ni David. Ne midtaǥad dan. \v 10 Wazà itetepian ni Nabal si David. Migkeǥiyan din dà is menge sakup ni David te, “Hentei heini si David he anak ni Jesse? Guntaan he menge andew mezakel is menge suluǥuen he ebpen-awà diyà te egalen dan. \v 11 Maan is ibeǥey ku keniyu heini is supas ku wey wahig ku wey is usa he ebpuun te menge uyaǥen ku, para man heini te tig-alut te menge kerehidu ku? Wazè ku ganì sikiyu metueni ke hendei kew ebpuun.” \p \v 12 Nen-ulì is menge sakup ni David ne midtudtul zan is migkaǥi kandan ni Nabal. \v 13 Migkeǥiyan ni David is menge sakup din te, “Endama niw is menge ispada niw!” Ne zutun nengandam dan ne migkuwa zan is ispada zan, ne iyan daan haazà mibeelan ni David. Menge 400 he etew is miduma ki David. Ne 200 is mibpelintetaǥak su ebantey te menge gamit dan. \p \v 14 Duen sevaha he suluǥuen ni Nabal he nenudtul ki Abigail te esawa ni Nabal te, “Duen midsuǥù kayi ni David he ebpuun te sibsivayan, ne nengemusta sikandan ki Nabal he egalen dey, piru mid-insultu zin dà sikandan. \v 15 Utew meupiya is kedapit dutun he menge etew kenami; wazè key zan pesipelahi. Wey te penahun he neked-uuvayè key ziyà te pemuleey, wazà netazin he kenami. \v 16 Mibentayan key zan andew wey mezukilem te kebantey zey te kerehidu. \v 17 Guntaan is-isipa nu ke hengkey is meupiya he ebeelan nu, su ebpekeveǥey heini te kezeetan diyà te esawa nu pehendiyè en te tivuuk he pemilya. Utew mezaat is betasan din, ne wazè din ebpemineǥen he etew.” \p \v 18 Wazè en ipelavey ni Abigail is penahun. Mibpekuwa sikandin te 200 he vuuk he supas, wey dezuwa he teleǥuey he lundis he nepenù te vinu, lelima he kerehidu he midtuug wey sengesaku he midsandag he trigu, 100 he akup he pasas wey 200 he akup he ingkagkag he higus. Ne ibpekarga zin heini te menge asnu, \v 19 ne migkeǥiyan din is menge suluǥuen din te, “Huna kew, su edsunud e zà keniyu.” Piru wazè din tudtuli is esawa zin he si Nabal. \p \v 20 Hein mid-untud en si Abigail te asnu zin he ebpehendiyà te kilid te vuntud, neehè din he igkedsinuǥung din si David wey is menge sakup din is ebpehendiyà te kandin. \v 21 Wazè pa meuǥet is kegkaǥi ni David te, “Wazà pulus te kebantey ku te menge azen ni Nabal ziyà te sibsivayan para wazà metazin kayi. Is keupiya ku he impeehè ku kandin ne mibelesan din te mezaat. \v 22 Deyzey ke edsilutan a te Megbevayà te utew mereǥen ke kenè ku egkaamin te edhimatey is langun he menge maama he sakup din.” \p \v 23-24 Hein neehè en ni Abigail si David, ne migaanggaan mebpenaug dutun te asnu ne midluhud diyà te ki David is edtahud, migkaǥi sikandin te, “Datù, pemineǥa a kenikew. Iyan e zà besula. \v 25 Deyzey pezem ke ebeleǥazen nu en heeyan is mezaat he etew he si Nabal, su egkevunegbuneg heeyan, umbe Nabal is ngazan din. Piru, datù, wazè ku maahà is menge etew he menge sinuǥù nu. \p \v 26 “Umbe guntaan, kenà egkesuat is \sc Nengazen\sc* he mekevales ka wey mekepatey ka. Ibpenangdù ku ziyà te uuyag he \sc Nengazen\sc* wey ziyà te kenikew he is menge kuntada nu wey is langun he egkesuat he ebpesipala kenikew ne meiringi zan is egkeulaula ki Nabal. \v 27 Emun ibmeupiya te gehinawa nu, dewata nu heini is ibeǥey ku kenikew ne iveǥey nu ziyà te menge sakup nu. \v 28 Peseyluwa a kenikew te menge kegkurang ku. Siguradu he edhimuwen ka te \sc Nengazen\sc* he hadì wey is menge kevuwazan nu, su mibpekidtebek ka tenged kandin. Deyzey ke kenè ka ebaal te mezaat te kemulu ke pa uuyag. \v 29 Minsan pa ke zuen edtinguhà te kedhimatey kenikew, ebpengelangan ka te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè nu iring te etew he edtipig te mahalen he menge azen. Piru is menge kuntada nu ne ibpenlimpawes iring te idlimpawes te etew he vatu. \v 30 Emun egkeulaula en is langun he menge meupiya he insaad kenikew te \sc Nengazen\sc*, ne iyan ke en hadì te Israel, \v 31 ne kenè ka ebpekedsendit su wazè ka mebpenimales wey mebpenhimatey te wazà puunà. Wey emun edtuvazan ka te \sc Nengazen\sc* ne kenè e zà kenikew lipati.” \p \v 32 Ne migkeǥiyan ni David si Abigail te, “Edeliǥen is \sc Nengazen\sc* he Megbevayà te Israel, he iyan miduma kenikew guntaan he andew te kebpekid-ahà kedì. \v 33 Selamat te Megbevayà te meupiya he keisipanan wey kedhimu nu te paaǥi wey a kenà mekepenimales wey mekepenhimatey guntaan he andew. \v 34 Emun wazè ka megaanggaan mebpekid-ahà kedì, wazà pezem egkesamà he uuyag te menge sakup ni Nabal keeselem. Su iyan heeyan impenangdù ku te uuyag he \sc Nengazen\sc*, he iyan Megbevayà te Israel, he iyan mibpugung kedì te kebaal te mezaat diyan te kenikew.” \v 35 Midawat ni David is imbeǥey kandin ni Abigail ne migkaǥi te, “Ulì ke en ne kenè ke en meseeng su edtumanen ku is menge hangyù nu.” \p \v 36 Hein nekeuma si Abigail ziyà te valey zan, ne midtukud te keemuran si Nabal he henduen te hadì. Utew sikandin melipayen ne utew sikandin nehubug. Ne wazà sikandin tudtuli ni Abigail taman te egkepawà. \v 37 Ne hein nehuwasan en dutun te meselem en, ne midtudtulan ni Abigail te neulaula. Ne zutun mid-etaki te zaru te gehinawa zin ne kenè en ebpekewaleng. \v 38 Neuma is sepulù he andew puun dutun, impeiseg pa te \sc Nengazen\sc* is egkeǥezam din ne zutun minatey sikandin. \p \v 39 Hein nezineg ni David he minatey en si Nabal, migkaǥi sikandin te, “Edeliǥen is \sc Nengazen\sc*! Su iyan sikandin mibales ki Nabal te ked insultuwa zin kedì, wey inlikey e zin te kebales. Midsilutan din si Nabal te kenà meupiya he mibeelan din kedì.” \p Ne midsuǥù si David te menge etew he ibpelalag ki Abigail he ed-esewaan din. \v 40 Hein nekeuma haazà is midsuǥù din diyà te Carmel, migkeǥiyan dan si Abigail te, “Impehendini key ni David te kenikew, su ibpaangey ke zin su ed-esewaan ke zin.” \v 41 Ne midluhud si Abigail ebpesavut he midtahud din sikandan he egkaǥi te, “Uya, ebpemineg a. Andam a he ebpenilbi kandin minsan diyà te menge suluǥuen din.” \v 42 Mid-untud si Abigail te asnu ne miduma zutun te midsuǥù ni David. Mid-uwit din daan is lelima he suluǥuen din he menge vahi. Ne neesawa sikandin ni David. \v 43 Ne mid-esawa zaan ni David si Ahinoam he tig-Jezreel, ne zezuwa zan is esawa zin. \v 44 Is esawa zin dengan he si Mical ne impeesawa ni Saul ki Paltiel he tig-Galim he anak ni Laish. \c 26 \s1 Wazè en Maan Himetayi ni David si Saul \p \v 1 Sevaha zutun he andew, duen menge tig-Zif he midhendiyà te ki Saul ziyà te Gibea ne migkaǥi te, “Diyà si David te vuvungan he Hakila med-eles, he zehipag te Jeshimon.” \v 2 Ne midhendiyà si Saul te sibsivayan te Zif su ebpen-ahaan din si David. Miduma zin is 3,000 he menge sakup din he mibpilì din diyà te Israel. \v 3 Diyè dan megkampu te uvey te zalan diyà te vuntud he Hakila, he zehipag te edsilaan te Jeshimon. Si David diyà mulà med-ubpà te sibsivayan. Hein netuenan ni David he nenelukun kandin si Saul zutun, \v 4 midsuǥù sikandin te menge tigpeniid, umbe netuenan din he nekeume en si Saul zutun. \p \v 5 Ne midhendiyà si David te lugar he migkempuwan ni Saul. Neehè din dutun he nekelipezeng si Saul wey si Abner he anak ni Ner, he peremandar te menge sundaru. Egkepeliǥuyan si Saul te menge sundaru zin he nemekelipezeng daan. \v 6 Migkeǥiyan ni David si Abimelec he Hitihanen wey si Abishai he anak ni Zeruya wey suled ni Joab te, “Hentei keniyu is eduma kedì te edhendutun te kampu ni Saul?” Midtavak si Abishai te, “Iyan a eduma.” \v 7 Umbe, zutun he kezukileman, migenat si David wey si Abishai pehendiyà te kampu ni Saul ne neehè dan he nekelipezeng si Saul, ne is bangkew zin ne nekepepasek dutun te tanà he uvey te ulu zin. Si Abner wey zuma he menge sundaru ne nemekelipezeng diyà te nekelingut kandin. \v 8 Migkeǥiyan ni Abishai si David te, “Imbeǥey en te Megbevayà kenikew is kuntada nu te heini he andew. Guntaan tuǥuti a kenikew he ebpilaken ku sikandin te vangkew. Ibpezeket ku sikandin dutun te tanà te senge pilak dà.” \v 9 Midtavak ni David si Abishai te, “Kenè nu himetayi sikandin! Su edsilutan te \sc Nengazen\sc* is edhimatey te mibpilì din he hadì. \v 10 Ibpesarig ku he edsilutan sikandin te uuyag he \sc Nengazen\sc*, ne iyan is \sc Nengazen\sc* edhimatey kandin, etawa ebpatey sikandin te daru etawa tebek. \v 11 Is \sc Nengazen\sc* kenè din idtuǥut he iyan a ebpekepatey te mibpilì din he hadì. Egkuwaan te zà heini is bangkew zin wey heini is teleǥuey zin te wahig he kayi te ulunan din, ne egenat kid.” \v 12 Ne migkuwa ni David kes bangkew wey kes teleǥuey te wahig he zutun te ulunan ni Saul, ne migenat dan. Wazà nekaahà wey netau te neulaula; wazà nepukew kandan tenged te mibpengelinteuwan te \sc Nengazen\sc* he utew zan mehurep. \p \v 13 Ne midhendiyà ensi David te divaluy zutun te menge suǥud ne midhendiyà sikandin te buvungan he malù meziyù dutun te migkempuwan ni Saul. \v 14 Migkulahì ni David ensi Abner, ne migkeǥiyan din kes peremandar zutun te menge sundaru ni Saul he si Abner te, “Abner, egkezineg e ve kenikew?” Midtavak si Abner te, “Hentei ka? Hengkey is tuyù nu te hadì?” \v 15 Midtavak si David te, “Kenè be iyan ke man kes pinekemevurut he etew te Israel? Maan is wazè nu meventayi heeyan is hadì he egalen nu? Duen midhengkeniyan he edhimatey kandin! \v 16 Kenà meupiya heini is kebpesegdana nu te hadì. Ibpenangdù ku ziyà te uuyag he Megbevayà he engayan ka he ebpatey wey is menge sakup nu, su wazè niw bentayi is egalen niw, he mibpilì te \sc Nengazen\sc* he hadì. Ahaa nu ke keniyan ded be kes bangkew te hadì wey kes teleǥuey te wahig he keniyan te ulunan din.” \v 17 Nekilala ni Saul is laǥeng ni David, umbe migkaǥi sikandin te, “David, mama, iyan ke ves heeyan?” Midtavak si David te, “Uya, iyan a heini, Mahal he Hadì. \v 18 Maan is edel-asen nu is suluǥuen nu? Hengkey ves is mezaat he neveelan ku? \v 19 Mahal he Hadì, pemineǥa nu is egkeǥiyen ku. Emun iyan is \sc Nengazen\sc* edsuǥù kenikew te kedhimatey kedì, deyzey pezem ke egkehizuwan e zin pinaaǥi te kedewata zin te pemuhat ku. Ne emun ketau zà te etew, ne deyzey pezem ke rewaki sikandan te \sc Nengazen\sc*. Su impepelaǥuy e zan puun te tanà he gaked te \sc Nengazen\sc* ne migkeǥiyan e zan te ibpesilbi ad te zuma he menge ed-ezapen. \v 20 Kenè nu ituǥut he ziyà a ebpatey te zuma he tanà, he meziyù te \sc Nengazen\sc*. Sikew is hadì te Israel, maan is ebpen-ahaan a kenikew he iring e zè man pezem te tilema? Maan is edel-asen a kenikew he iring te tagbis diyà te vuntud?” \p \v 21 Migkaǥi si Saul te, “Nekesalà a. Likù ka kayi te kedì David, anak ku, ne kenè ku en ed-um-umanen is mibeelan ku kenikew, su wazà a kenikew himetayi. Henduen a te vuneg te mibeelan ku, ne utew ad iyan nesayep.” \v 22 Midtavak si David te, “Heini zed kes bangkew nu, ipekuwa nu heini te sevaha he sakup nu. \v 23 Imbeǥey ka te \sc Nengazen\sc* kedì guntaan he andew, piru wazè ku zà sikew himetayi su iyan ka mibpilì te \sc Nengazen\sc* he hadì. Te heini he mibeelan ku, edtuvazan a te \sc Nengazen\sc*, su iyan sikandin ebales dutun te menge metazeng wey menge metinumanen. \v 24 Guntaan he andew, mibpekeveǥat ku is untung nu, deyzey zaan pezem ke ebpekeveǥaten din is untung ku ne edluwasen e zin te langun he kelised.” \v 25 Ne migkeǥiyan ni Saul si David te, “Berakat he tuvazi ka te Megbevayà, anak ku. Mezakel pa is ereg he ebeelan nu, ne ebmezeeǥen ka.” Ne zutun migenat si David, ne si Saul ne mid-ulì daan. \c 27 \s1 Si David Duma te menge Filistihanen \p \v 1 Neisip ni David is, “Duen timpu he edhimetayan a iyan ni Saul. Deyzey pa ke ebpelaǥuy ad nasì diyà te tanà te menge Filistihanen para meengkezi e en ni Saul te ebpen-ahà diyà te Israel, wey kenè e zin en mezekepi.” \v 2 Umbe, midhendiyà si David wey kes menge sakup din he 600 te ki Hadì Akish he hadì te Gat, te anak ni Maoc. \v 3 Diyè dan med-ubpà te Gat duma ki Akish. Miduma zan en diyà is pemilya zan. Miduma zaan ni David is dezuwa he esawa zin he si Ahinoam he tig-Jezreel wey si Abigail he tig-Carmel he iyan esawa zengan ni Nabal. \v 4 Hein netuenan ni Saul he mibpelaǥuy en si David diyà te Gat, ne wazè din en pen-ahaa. \p \v 5 Ne zutun migkeǥiyan ni David si Akish te, “Emun igkeǥaǥew a kenikew, beǥayi key te sevaha he inged he zutun key ed-ubpà. Kenà kinahanglan he kayi key ed-ubpà te inged he ed-ubpaan nu te hadì.” \v 6 Ne te haazè dà he andew imbeǥey ni Akish kandin is Ziklag. Ne puun dutun taman guntaan, is Ziklag ne ǥaked te menge hadì te Juda. \v 7 Mid-ubpà si David te lugar te menge Filistihanen seled te senge tuig wey heepat he vulan. \p \v 8 Dutun he timpu edsurungen ni David wey te menge sakup din is menge Gisurhanen, Girzanen, wey menge Amalikanhen. Puun pa zengan heini he menge etew ne ziyà med-ubpà te lugar he ebpehendiyà te Shur wey Ehipto. \v 9 Dutun te kedsurung eni David, ed-eminen dan edhimetayi is menge maama wey menge vahi, ne ebpenguwaan dan is menge kerehidu, menge vaka, menge asnu, menge kemilyu, wey apil en is menge visti. Ne edlikù dan diyà te ki Akish. \v 10 Emun ed-insà si Akish ke hendei zan medsurung te haazà he andew, ne edtavak si David te midsurung dan diyà te Negev diyà te Juda wey ke sakup be te Negev he ed-ubpaan te menge Jerameelinhen wey ke sakup be te Negev he ed-ubpaan te menge Kinhanen. \v 11 Ed-eminen eni David te edhimatey is menge maama wey menge vahi para wazà minsan sevaha he ebpekehendiyà te Gat he ebpekepenudtul ke hengkey is mibeelan din. Iyan heini ebeelan layun ni David hein diyà meke-ubpà te sakup te Filistia. \v 12 Dekelà is kedsarig ni Akish ki David, neisip din is, “Edumutan en guntaan si David te menge zuma zin he Israilihanen, umbe ǥuntaan, suluǥuen kud sikandin taman te taman.” \c 28 \s1 Mibpekidlalag si Saul te Gimukud ni Samuel \p \v 1 Dutun he timpu midtiǥum te menge Filistihanen is menge sundaru zan su ebpekidtebek dan te menge Israilihanen. Migkeǥiyan ni Akish si David te, “Sikew wey is menge sakup nu ne kinahanglan he meduma kenami te ebpekidtebek.” \v 2 Midtavak si David te, “Uya, para meehè nu ke hengkey is egkehimu ku, te suluǥuen nu.” Midtavak si Akish te, “Meupiya iyan! Su edhimuwen ku sikew he ebantey kedì taman te taman.” \p \v 3 Dutun he penahun daan en he minatey si Samuel. Hein kebpatey zin ne utew nenlalew is menge Israilihanen kandin, ne ziyè dan ileveng sikandin te inged din he Rama. Ne midsegseg ni Saul puun te Israel is menge veyilan he ebpekidlalag te gimukud te nemematey en. \p \v 4 Diyà megkampu is tig-Filistia te Shunem, ne ziyà daan megkampu si Saul wey menge Israilihanen te Gilboa. \v 5 Hein naahà ni Saul is menge sundaru te menge Filistihanen, utew sikandin nahandek. \v 6 Ne zutun mid-insaan din is \sc Nengazen\sc*, ne wazà sikandin tevaka te \sc Nengazen\sc* minsan te teǥeinep dà, wey pinaaǥi te Urim wey te menge ebpeneuven. \v 7 Migkeǥiyan ni Saul is menge sakup din te, “Pen-ahai a te vahi he edsarig te menge mulin-ulin he egkeinsaan ku.” Midtavak is menge sakup din te, “Duen diyà te Endor.” \p \v 8 Umbe, mibpeuvag-uvag si Saul pinaaǥi te kebivisti te kenà bisti te hadì, ne hein mezukilem en midhendutun sikandin te vahi, iyan duma zin is dezuwa he sakup din. Hein nekeuma zan, migkeǥiyan ni Saul haazà is bahi te, “Egkesuat a he ebpekidlalag ka te gimukud te sevaha he etew. Egkehimu vuwa he ed-umawen nu is gimukud din?” \v 9 Midtavak haazà is bahi kandin te, “Hengkey, egkesuatan nu ve he mepatey a? Netuenan nu man buwa is mibeelan ni Saul. Midsegseg din is langun he menge veyilan he ebpekidlalag te gimukud te nemematey en. Umbe kenè nu isavuk te piligru is untung ku.” \v 10 Nenaad si Saul kandin te, “Pinaaǥi te ngazan te uuyag he \sc Nengazen\sc*, ne wazà mezaat he egkehitavù kenikew pinaaǥi kayi.” \v 11 Netegteǥaad migkaǥi haazà is bahi te, “Hentei ki gimukud is egkesuatan nu he ed-umawen ku?” Migkaǥi si Saul te, “Umawa nu si Samuel.” \p \v 12 Ne mid-umew zutun te vahi si Samuel, ne hein naahà dutun te vahi si Samuel ne nekekulahì sikandin te mezaǥing is egkaǥi ki Saul te, “Maan is midlimbungan a kenikew? Iyan ke ves si Saul!” \v 13 Migkeǥiyan ni Saul sikandin te, “Kenè ka mahandek. Hengkey ves is neehè nu?” Midtavak kes bahi te, “Neehè ku is sevaha he gimukud he migawas puun te tanà.” \v 14 Mid-insà si Saul te, “Memenumenu is paras din?” Midtavak sikandin te, “Sevaha he meǥurang he maama he midlelembung.” Ne zutun netuenan ni Saul he iyan haazà si Samuel, ne midluhud sikandin su midtahud kandin. \v 15 Migkeǥiyan ni Samuel si Saul te, “Maan is midsamuk a kenikew pinaaǥi te ked-umawa nu kedì?” Midtavak si Saul te, “Duen dekelà he prublima ku. Mibpekidtebek kedì is menge Filistihanen ne mid-iniyuǥan a te Megbevayà. Wazè e zin en tevaka, minsan pinaaǥi zà te menge ebpeneuven wey te menge teǥeinep. Umbe impeumew ku sikew su wey a kenikew mekeǥiyi ke hengkey is ebeelan ku.” \v 16 Migkaǥi si Samuel te, “Maan is ed-insè ke pa kedì? Kenè be mid-iniyuǥan ke en te \sc Nengazen\sc* ne kuntada ke zin en? \v 17 Midtuman te \sc Nengazen\sc* kes migkaǥi zin pinaaǥi kedì. Migkuwa zin is ginhedian te Israel ziyà te kenikew ne imbeǥey zin diyà te iring nu he Israilihanen he si David. \v 18 Mibeelan heini te \sc Nengazen\sc* diyà te kenikew su wazè nu tumana is suǥù din he penhimetayi nu is menge Amalikanhen. \v 19 Umbe, keeselem ibpalad ke zin en wey is menge Israilihanen diyà te menge Filistihanen, ne egkehimu he ebpekeduma ki wey te menge anak nu he maama ziyà te lugar te menge minatey.” \v 20 Ne zutun nepiley si Saul ne nekelangkeb diyà te tanà. Utew sikandin nahandek te migkaǥi ni Samuel. Ne mibmeǥuyà sikandin su wazà sikandin mekekaan te tivuuk andew wey mezukilem. \p \v 21 Mid-uvayan dutun te vahi si Saul. Ne hein neehè din he utew nahandek si Saul, ke sikandin te, “Mahal he Hadì, midtuman ku is insuǥù nu kedì minsan te netuenan ku he piligru is untung ku. \v 22 Guntaan, edhengyuen ku sikew he pemineǥa a is suluǥuen nu. Ebeǥayan ku sikew te keenen su wey ka mebmezesen is edhipanew.” \v 23 Piru mibelivad si Saul. Ke sikandin te, “Kenà a egkaan.” Is menge sakup din ne ed-uǥup en dutun te vahi te edteǥel kandin wey mekekaan, ne zutun mibpemineg sikandin. Mid-enew sikandin ne mibpimpinuu zutun te hizeǥaan. \v 24 Ne midlapà dutun te vahi is impelambù din he turiti he vaka. Ne migkuwa te herina ne mibmasa zin ne midlutù sikandin te supas he wazè din tapey. \v 25 Ne hein nepasad impeǥana zin haazà ki Saul wey te menge sakup din, ne nemengaan dan. Ne human dan megenat te haazà he kezukileman. \c 29 \s1 Midlikù si David diyà te Ziklag \p \v 1 Dutun midtiǥum te menge Filistihanen is langun he menge sundaru zan diyà te Afek, ne is menge Israilihanen ne ziyè dan megkampu te serebseb te Jezreel. \v 2 Dutun te kemulu edmartsa is menge pengulu te menge Filistihanen duma te menge sundaru zan he migrupu zan te ginatus wey linibu, midsunud daan dutun si David wey menge sakup din duma ki hadì Akish. \v 3 Ne zutun mid-insaan te menge peremandar te menge Filistihanen si Akish te, “Hengkey ves is ebeelan kayi te menge Hebriyuhanen?” Midtavak si Akish te, “Iyan heini si David he upisyal ni Hadì Saul he hadì te Israel. Subre en he senge-tuig is kebpekeduma zey wey puun dà te ked-awè din diyà te ki Saul taman guntaan ne wazà neehè ku he mezaat he mibeelan din.” \v 4 Piru nengepauk is menge peremandar te menge Filistihanen. Ke sikandan te, “Ipelikù heeyan he etew ziyà te lugar he imbeǥey nu kandin. Su kenà ereg he eduma sikandin kenitew te ebpekidtebek, su kela ke unaya kiw zin te edhimatey para maawà is kegkepeuki kandin te egalen din. \v 5 Henduen be te iyan heini kes mibantug te menge vahi te Israel hein ebpemenayew sikandan wey ebpemenganta te, ‘Tignengkelibu is nepatey ni Saul, piru is ki David mulà tigsepulù he libu’?” \p \v 6 Umbe, impehendiyà ni Akish si David te kandin ne migkeǥiyan din te, “Tutuu is egkeǥiyen ku kenikew ǥuntaan kayi te etuvangan te uuyag he \sc Nengazen\sc* he egkeseriǥan ka iyan, ne egkesuatan ku pezem he meduma ka kedì te ebpekidtebek, su puun te keduzuma nu kedì taman guntaan wazè ku naahà he mezaat he vaal nu. Piru is duma he menge egalen ne kenè dan ebpekesarig kenikew. \v 7 Umbe ulì ke en, wey kenè ka mebaal te kenè dan egkesuatan. Sigi, meupiya is kedhipanew nu.” \v 8 Piru mid-insà si David te, “Hengkey ves is neveelan ku he salà puun pa te kedumazuma ku kenikew taman guntaan, Mahal he Hadì? Maan is kenà a ebpekezuma te kebpekidtebek te kuntada nu?” \v 9 Midtavak si Akish te, “Netuenan ku he meupiya ka iring te menge belinsuǥuen te Megbevayà. Piru is menge peremandar te menge sundaru ku ne kenà egkesuat he mekezumaa te kebpekidtebek. \v 10 Umbe, te egkepkepawà ne enew ke en duma is menge sakup nu ne ulì kew.” \p \v 11 Egkepkepawà ne mid-enew si David wey is menge sakup din, ne midlikù dan diyà te tanà te Filistihanen, ne is menge Filistihanen mulà nenhendiyè dan te Jezreel. \c 30 \s1 Mibpenhimetayan ni David is menge Amalikanhen \p \v 1 Hein iketelu en he andew, nekeuma si David wey is menge sakup din diyà te Ziklag. Netuenan dan he midsurung te menge Amalikanhen is Negev, apil en is Ziklag. Mibinsulan dan is Ziklag \v 2 ne mibpemihag dan is menge vahi wey menge vatà te haazà he inged. Wazè dan penhimetayi su mibihag dan dà sikandan. \v 3 Hein nekeuma zutun ensi David, neehè dan te menge sakup din he mibinsulan en is inged dan, ne wazè en is menge esawa zan wey menge anak dan. \v 4 Umbe, is menge etew zutun ne edluyahan dan en te kedsineǥew zan dà. \v 5 Naapil mevihag is dezuwa he esawa ni David he si Ahinoam wey si Abigail he esawa ni Nabal he tig-Carmel. \v 6 Midekelè en is prublima ni David su mezaat en is egkeisip te menge sakup din tenged te kegkevihaǥa te menge anak dan ne ebpelenuwan dan en te ebatu si David. Piru zutun midlig-enan si David te \sc Nengazen\sc* he Megbevayè din. \p \v 7 Ne zutun migkeǥiyan ni David si Abiatar he memumuhat he anak ni Ahimelec te, “Uwita nu kayi kes ipud.” Ne zutun mid-uwit ni Abiatar ziyà te ki David. \v 8 Ne mibpenginginsà si David te \sc Nengazen\sc* te, “Egkehimu ve he edtelukunan dey is midsurung kenami? Egkezaag dey vuwa sikandan?” Midtavak is \sc Nengazen\sc* te, “Uya, telukuni niw sikandan su egkezaag niw, ne egkelibri niw is menge vinihag.” \v 9 Ne zutun migenat si David wey is 600 he sakup din taman te nekeuma zan diyà te zal-ug he Besor. Ne zutun dà mebpelintetaǥak is \v 10 200 he menge sakup din su utew zan en nengeveley ne kenè dan en ebpekelayun dutun te zal-ug. Piru si David ne midlaus mulà medal-as duma zin is 400 he sakup din. \p \v 11 Ne zutun duen naahà te menge sakup ni David he sevaha he Ehiptohanen diyà te pemuleey, ne mid-uwit dan haazà diyà te ki David. Ne mibeǥayan dan te supas wey wahig, \v 12 wey sengekemkem he ingkagkag he higus wey dezuwa he akup he pasas, su tetelu he andew he wazà mekekaan wey wazà mekeinum, ne hein nekekaan wey nekeinum sikandin ne human pa mebmezesen sikandin. \v 13 Ne human insai ni David te, “Hentei ves is egalen nu? Tege hendei ke ves?” Midtavak sikandin te, “Sevaha a he Ehiptohanen ne uripen a te sevaha he Amalikanhen. Mid-ewaan a te egalen ku, tetelu en he andew su midezaru a. \v 14 Midsurung dey is sakup te Negev he mid-ubpaan te menge Kiritnen, he sakup te Juda, wey apil pa is sakup te Negev he ed-ubpaan te menge kevuwazan ni Caleb. Ne mibinsulan dey zaan is Ziklag.” \v 15 Ne migkeǥiyan sikandin ni David te, “Igkepenurù nu ve kenami ke hendei megkampu heini is menge mengayew?” Midtavak sikandin te, “Penengdui a kenikew ziyà te etuvangan te Megbevayà he kenà a kenikew himetayi wey kenà a kenikew iveǥey te egalen ku, ne ibpeturedu ku human keniyu is kampu zan.” \p \v 16 Umbe, nenangdù si David, ne midumahan sikandan duen te Ehiptohanen diyà te migkempuwan duen te menge mengayew. Ne zutun neehè dan is menge Amalikanhen he nekepeyapat he ebpemengaan, ebpen-inum wey utew menge melipayen, tenged te utew mezakel is naaǥew zan diyà te menge Filistihanen wey ziyà te Juda. \v 17 Midsurung sikandan ni David duma is menge sakup din, ne dezuwa he kezukileman is kedtebek dan taman te mid-uman en maan mebmezukilem. Ne wazà minsan sevaha he nekepelaǥuy gawas te 400 he menge betan-en he nemen-untud te kemilyu he nemelaǥuy. \v 18 Ne zutun nahawì ni David is langun he menge gamit dan he mibpenguwa te menge Amalikanhen apil is dezuwa he esawa zin. \v 19 Wazà minsan sevaha he netarin dutun te nengaaǥew kandan te menge Amalikanhen, batà wey meǥurang, maama wey vahi, wey minsan hengkey he mibpenguwa te menge Amalikanhen. Pudu heini nahawì ni David. \v 20 Apil en dutun is menge kerehidu wey menge vaka. Te kemulu pa ed-evuǥa te menge sakup ni David haazà is langun he menge layud he edhuna kandan, ke sikandan te, “Ki David heini he naaǥew.” \p \v 21 Hein nekelikù en ensi David diyà te zal-ug he Besor, midsinuǥung sikandan dutun te 200 he menge sakup din he mibpelintetaǥak tenged te utew zan kegkeveley. Migkemusta sikandan ni David. \v 22 Ne zuen dutun menge sakup ni David he egkengelalunglalung, ke sikandan te, “Kenè tew ebehinan sikandan te nengaaǥew tew ziyà te menge Amalikanhen su wazè dan meduma kenitew. Ilikù niw zà kandan is menge esawa zan wey menge anak dan, ne ibpeǥenat en sikandan.” \v 23 Midtavak si David te, “Menge suled, kenè kew peleleǥed te imbeǥey te \sc Nengazen\sc* kenitew. Midtevangan kiw zin ne nezaag tew is midlusud kenitew. \v 24 Wazà iyan ebpemineg keniyan te egkeǥiyen niw. Kinahanglan he ebehinan is langun! Is bahin te mibpelintetaǥak he ebantey te menge gamit tew, kinahanglan he id-repeng daan duen te midhendiyà te tebek.” \v 25 Mibeelan haazà ni David he meupiya he edsunuzen te menge Israilihanen puun dutun taman guntaan. \v 26 Hein nekeuma ensi David diyà te Ziklag, impeuwit din diyà te menge pengulu te Juda he menge emiǥu zin is duma he menge naaǥew zan, duma zutun is lalag he: “Heini zed is ibeǥey ku keniyu he naaǥew zey ziyà te menge kuntada te \sc Nengazen\sc*.” \v 27 Iyan mibpeuwitan din is ebpemendumala te inged he: Betel, Ramot Negev, Jatir, \v 28 Aroer, Sifmot, Eshtemoa, \v 29 Racal, wey is diyà te menge inged te menge Jerameelinhen wey menge Kinhanen, \v 30 diyà te Horma, Borashan, Atac, \v 31 Hebron wey zuma pa he menge inged he nengeveyaan ni David wey menge sakup din. \c 31 \s1 Mid-uney Himetayi ni Saul is Keugelingen Din \r (1 Cronica 10:1-12) \p \v 1 Dutun he timpu, nekidtebek is menge Filistihanen te menge Israilihanen diyà te Buntud he Gilboa. Mezakel is nemematey te menge Israilihanen ne is duma ne mememelaǥuy. \v 2 Ne midal-as te menge Filistihanen si Saul wey is menge anak din he maama, ne midhimetayan dan is anak din he si Jonatan, Abinadab, wey si Malkishua. \v 3 Utew meinit is tebek eni Saul wey menge Filistihanen. Neigù si Saul te panà ne utew netigbak te palì. \v 4 Migkeǥiyan ni Saul is tig-uwit te ǥumaan din te, “Hulevuta nu heeyan is ispada nu wey a himatayi, su emun kenà, ne iyan is wazà mekekilala te Megbevayà edhimatey kedì, ne ed-un-undahan e zan.” Piru nahandek haazà is tig-uwit te ǥumaan din he edhimatey kandin, ne zutun migkuwa ni Saul kes ispada zin, ne midsundang din is lawa zin. \v 5 Hein naahà dutun te tig-uwit te ǥumaan din he minatey en, mid-uney zin daan sundanga is lawa zin te ispada zin, ne minatey sikandin duma ki Saul. \v 6 Umbe, te haazà he andew minatey si Saul, wey is tetelu he menge anak din he maama, is tig-uwit te gumaan din, wey is langun he menge sakup din. \p \v 7 Haazà he timpu ne zuen menge Israilihanen he ziyà med-ubpà te divaluy he menge suǥud he Jezreel wey ziyà layun te Wahig he Jordan. Hein neehè dan he nememelaǥuy is menge sundaru te Israel wey nepatey en si Saul wey kes menge anak din, ne mid-ewaan dan is menge inged dan ne mibpelaǥuy zan daan. Ne midselezan haazà te menge Filistihanen is menge inged ne iyan dan en dutun mid-ubpà. \p \v 8 Hein sunud he andew, te nepasad is tebek, midhendiyà is menge Filistihanen te Buntud he Gilboa su egkuwaan dan is menge ǥumaan te menge nengepatey. Neehè dan diyà si Saul he minatey en wey is tetelu he anak din. \v 9 Mibpungelan dan si Saul te ulu ne migkuwa zan is menge ǥumaan din. Ne midsuǥù dan te ibpepenudtul ziyà te tivuuk he tanà te menge Filistihanen su wey zan metudtul ziyà te simbahan he ed-ezapan dan te kenà tutuu he Megbevayà wey ziyà te menge zuma zan he minatey en si Saul. \v 10 Diyè dan isavuk haazà is menge ǥumaan ni Saul te valey he zutun is megbevayè dan he si Ashtoret ne inransang dan is minatey he lawa ni Saul ziyà te berengbeng te inged he Bet Shan. \p \v 11 Netuenan te menge tig-Jabesh Gilead is mid-ulaula te menge Filistihanen ki Saul. \v 12 Ne zutun migenat is langun he menge mevurut he etew zutun te kandan te tivuuk mezukilem taman te nekeuma zan diyà te Bet Shan. Migkuwa zan is lawa ni Saul wey is menge anak din dutun te berengbeng te Bet Shan, ne mid-uwit dan diyà te Jabesh ne mibinsulan dan. \v 13 Ne migkuwa zan is menge tulan ne inleveng dan diyà te dizalem te kayu he tamarisko ziyà te Jabesh, ne mibpuasa zan seled te pitu he andew.