\id TIT  
\h TITO 
\toc1 LA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A TITO 
\toc2 TITO 
\toc3 Tit. 
\mt1 LA CARTA DEL APOSTOL SAN PABLO A TITO 
\c 1  
\s1 Pablo escribe a Tito 
\p  
\v 1 Nutscö e Pablo rí pen'c'e ne carta. Rí mbëpjigö cja Mizhocjimi. O̱ apóstolezügö e Jesucristo, o juancügö rá zopjü yo nte, rá xipjiji ja ga cja angueze. Ngue c'ua ra 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'o o juajnü Mizhocjimi. Y ngue c'ua ra mbãrãji yo jña yo na cjuana ja ga cja Mizhocjimi, ngue c'ua ra mimiji c'ua ja nzi ga ne angueze.  
\v 2 Rí zopjügö yo nte, na ngueje rí pãrãgö Mizhocjimi ra tsja c'ua ja nzi va mama, ra unü c'ü rguí bübütjo yo nte. Na ngueje 'ma dya be mi ät'ä Mizhocjimi ne xoñijõmü, o mama c'ü ro dyacöji c'ü rva bübütjoji. Mizhocjimi, dya mbëchjine c'ü.  
\v 3 Ya zädä dya yo cjë c'o o mama Mizhocjimi. O mandazü angueze o dyacö ne bëpji rá zopjü yo nte, ngue c'ua ra mbãrãji dya c'ü ngue Mizhocjimi ra salva anguezeji.  
\v 4 Nu'tsc'e Tito, ngue'tsc'e rí pen'c'e ne carta. Rí cja'c'ü nza cja 'ma ri ngue ín ch'itsc'ö. Na ngueje 'ma ró xi'tsc'ö ja ga cja e Jesucristo, i̱ 'ñench'e in mü'bügue c'ü, c'ua ja nzi rvá ench'e ín mün'c'ö. Rí ötcö Mizhocjimi c'ín Tataji ra nuc'ü na jo, 'ñe ra juen'tsc'e 'ñe ra tsjapü ra söya in mü'bü, dya pje rí mbeñegue. Je xo rgá ötcö e Jesucristo c'ín Jmugöji nu c'ü o ẽ 'ñevguegöji libre cja c'o na s'o. 
\s1 El trabajo de Tito en Creta 
\p  
\v 5 'Ma ró sogüts'ü a ma a Creta, ngue c'ü ri tsjague c'ü xe mi bëzhi ro cjagö. Ngue c'ü ri juajnü cjó ro tsja pastor c'ua ja ya nzi rvá xi'tsc'ö; nzi 'na jñiñi c'ü tsja a Creta ri juajnügue c'o ri menzumü nu, ra tsja pastor.  
\v 6 Para ra tsja pastor 'na cjuarma, ni jyodü ra mimi na jo, ngue c'ua dya cjó sö pje ra xipji. Y nguextjo nu su ra dyojui, dya ra 'ñeje c'ü 'na lado. Ni jyodü c'o o̱ t'i ya ri ench'e o̱ mü'büji Mizhocjimi. Ni jyodü ra dyäräji, dya ra tsjaji c'o na s'o.  
\v 7 'Na pastor, pjörü yo nu cjuarma ga mbëpi Mizhocjimi. Nguec'ua c'ü ra tsja pastor, ni jyodü ra mimi na jo, ngue c'ua ra nädäji cja'a na jo. Dya ra tsjapü na nojo. Dya xo ra sjëya. Dya xo ra tĩ'ĩ. Dya xo ra jyodü o chũ. Dya xo ra ne o t'opjü.  
\v 8 C'ü ra tsja pastor, ra unü sjëtsi ra oxü c'o nan'ño menzumü. Ra tsja c'o na jo. Ra nguijñi na jo o̱ pjeñe. Rrã jonte cja yo nu minteji. Ra tsja c'ua ja nzi ga ne Mizhocjimi. Ra mbörütsjë ja rgá mimi.  
\v 9 Yo jña yo na cjuana yo vi jíchiji yo pastor ja ga cja e Jesucristo, ni jyodü yo pastor ra unüji na jo ngüenda, dya ra jyëziji. Ngue c'ua ra sö yo pastor ra jizhiji na jo yo jña yo me na jo. Y 'ma cjó c'o ra mama “Iyö, dya cjuana”, ra 'ñeñe, ra sö c'e pastor ra zopjü c'o, ngue c'ua ra 'ñetse c'ü dya jo va ña'a c'o. 
\p  
\v 10 Na ngueje cãrã na puncjü o xöpüte c'o dya pje ne ra dyärä yo jña yo mama ja ga cja e Jesucristo. Mamaji jña c'o dya ni muvi, y onpüji yo nte. Ngue c'o ín menzumügöjme a Israel c'o xenda cja a cjanu, dya ne ra dyäräji.  
\v 11 Xipjiji jña c'o cjuarma c'ü dya ni jyodü ra xipjiji. Nguec'ua bübü o ngumü nu ja ya nde jyëziji Mizhocjimi. C'ü ni tsjaji xöpüte, nguextjo c'ü ra ndõji na puncjü o t'opjü. Nguec'ua ni jyodü rí huënch'igue c'o xöpüte, ngue c'ua dya cja ra ñaji a cjanu.  
\v 12 Tsjijñi c'ü o mama 'naja c'o o̱ menzumütsjëji c'ü mi cjapüji mi ngue 'na profeta. O mama a cjava: “Yo ín menzumüjme a Creta, me pezheji o bëchjine. Me na s'onteji. Me siji o xëdyi, pero me na mañaji, dya ne ra pëpjiji”, eñe c'e nte c'ü mi cjapüji profeta.  
\v 13 Na cjuana va mama c'e nte. Na ngueje cãrã c'o me na mbëchjine nza cja c'o xöpüte c'o onpü yo cjuarma. Nguec'ua nu'tsc'e rí huënch'i yo cjuarma, ngue c'ua dya cja ra creoji c'o xöpüte, ra creoji na jo Mizhocjimi.  
\v 14 Na ngueje c'o xöpüte xipjiji yo cjuarma c'o jña c'o cjijñitsjë yo ín menzumügöjme a Israel, yo dya ne ra creo yo jña yo na cjuana c'ü ja ga cja e Jesucristo. C'o xöpüte xipjiji yo cjuarma c'ü bübü o jñõnü c'ü dya sö ra ziji. 
\p  
\v 15 Pero rí xi'tsc'ö, c'o ya ndintspiji o̱ mü'bü c'o na s'o, unüji ngüenda c'ü na jo zö pje ra ziji. Pero c'o dya ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, na s'o o̱ mü'büji. Nguec'ua na s'o, zö pje ra tsjaji. Na ngueje ya s'odü o̱ pjeñeji, dya pãrãji pje ni mbë c'ü na jo'o 'ñe c'ü na s'o.  
\v 16 Mama c'o xöpüte c'ü pãrãji Mizhocjimi. Pero c'ü ni tsjaji na s'o, ixi 'ñetse c'ü dya pãrãji. Me na s'oji cja o̱ jmi Mizhocjimi, dya pje ne ra dyäräji. Ya 'mãtpãji c'ü dya pje sö'ö pje ra tsjaji c'o na jo. 
\c 2  
\s1 La enseñanza sana 
\p  
\v 1 Nu'tsc'e Tito, dya rí xipjigue yo cjuarma ja c'o ga mama c'o xöpüte c'o na mbëchjine. Rí xipjiji ra mimiji na jo, c'ua ja nzi ga mama o̱ jña Mizhocjimi nu me na jo.  
\v 2 Rí xique yo cjuarma yo ya tita ra mbörütsjëji ja rgá mimiji, ra mimiji na jo ngue c'ua yo nte ra respetaoji c'o. Xipjiji ra nguijñiji na jo o̱ pjeñeji, 'ñe ra sido ra 'ñejmeji Mizhocjimi. Xo rí xipjiji ra s'iyaji na jo yo nu minteji. Zö pje ra sufreji, xipjiji c'ü dya ra tõgü o̱ mü'büji, ra sidoji Mizhocjimi.  
\v 3 Je xo rga cjanu yo nita. Xique anguezeji ra zũji Mizhocjimi rgá mimiji na jo. Xipjiji c'ü dya ra xos'üji o bëchjine. Xipjiji c'ü dya ra tĩji. Xipjiji ra jizhiji 'na tjũrü c'ü na jo.  
\v 4 Nguec'ua yo cja xe xunt'i xo ra s'iyaji o̱ xĩraji 'ñe o̱ t'iji.  
\v 5 Y ra mbörütsjëji ja rgá mimiji, dya ra nguijñiji c'o 'ñaja bëzo. Ra pëpjiji na jo cja o̱ ngumüji, y me rrã jonteji. Xo ra dyätäji c'o nu xĩraji. Ni jyodü rga cjanu rgá tsjaji. 'Ma jiyö, ra mama yo nte: “Dya pje ga jo o̱ jña Mizhocjimi”, ra 'ñeñeji. 
\p  
\v 6 Je xo rga cjanu yo cjuarma yo cja xe t'i. Rí xipjiji ra mbörütsjëji ja rgá mimiji.  
\v 7 Nu'tsc'e, texe c'ü rí tsjague, rí jizhi 'na tjũrü c'ü na jo, ngue c'ua yo cjuarma je xo rga cjanu rgá tsjaji. 'Ma rí jíchi yo cjuarma, dya rí jíchiji o bëchjine. Y rí zopjüji na jo co respeto.  
\v 8 Rí jíchi na jo yo cjuarma, ngue c'ua dya ra sö cjó ra mama: “Dya jo yo jña yo”, ra 'ñeñeji. Rí jíchiji na jo'o, ngue c'ua c'o dya ne ra creo yo jña yo na cjuana, ra tseji. Y dya pje ra chö'tc'eji c'ü rguí zanc'eji.  
\v 9 Bübü o cjuarma c'o mbëpjitjo. Xique anguezeji ra dyätäji c'ü nu lau, ra tsjaji texe c'ü ra xipjiji. Xipjiji, dya ra ndünrüji. Texe c'o ra tsjaji, ra jyodüji ja rgá mäjä c'ü nu lamu.  
\v 10 Rí xipji c'o cjuarma c'ü dya pje ra põnbüji c'ü nu lamu. Nguec'ua c'ü nu lamu ra mbësp'i confianza c'o. Ra tsjaji na jo'o, ngue c'ua ra unü ngüenda yo nte, c'ü na jo ne jña nu mama c'ü ja va jocüzü ín mü'büji Mizhocjimi. 
\p  
\v 11 Ya jítscöji dya Mizhocjimi c'ü me s'iyazgöji. Nguec'ua sö ra salva 'na nte, zö ri mbëpji, zö pje ri pjëzhi.  
\v 12 Na ngue me go s'iyazgöji a cjanu Mizhocjimi, nguec'ua rí unnc'öji ngüenda ni jyodü rá ätcöji Mizhocjimi rga jëziji c'o na s'o. Dya cja rá cjaji c'o rí netsjëgöji, c'ua ja nzi ga tsja yo nte yo cjë yo rí cãrãji dya. Ni jyodü rá pjörütsjëji ja rga mimiji. Y rrã jontezüji cja yo nín mintegöji. Y rá cjaji c'ua ja nzi ga ne Mizhocjimi.  
\v 13 Na ngueje rí pãrãgöji ra ẽjẽ na yeje e Jesucristo c'ü ngue ín Mizhocjimigöji, c'ü me na nojo c'ü o ẽ 'ñevguegöji libre. Nuc'ü, me rrã zö rgá 'ñeje. Nutscöji me rí mäjä rgá te'begöji.  
\v 14 E Jesucristo o ne o ndũ va ngõtcüji ín nzhubüji. O ndintsquiji ín mün'c'öji, ngue c'ua o sö o tsjacüji o̱ ntezgöji c'ü. O ndintsquiji ngue c'ua rá cjaji dya c'o na jo, co texe ín mün'c'öji. 
\p  
\v 15 Nu yo jña yo, rí xipjigue yo cjuarma. Rí zopjüji ra tsjaji a cjanu c'o na jo. Y 'ma ra tsjaji c'o na s'o, rí huënch'iji. Na ngueje je ga cjanu ga xi'ts'i Mizhocjimi. Nguec'ua, dya cjó ra despreciaots'ügue c'o jña c'o rí xipjiji. 
\c 3  
\s1 Deberes de los creyentes 
\p  
\v 1 Nu'tsc'e Tito, rí mbenmbegue yo cjuarma ra dyätäji nu o̱ gobiernoji 'ñe texe yo pje nde pjëzhi, ra tsjaji c'ü ra xipjiji. Y ra bübüji dispuesto ra mbös'üji yo nín minteji.  
\v 2 Xo rí mbenmbeji c'ü dya cjó ra zadüji. Y dya cjó ra jyonbüji o chũ. Zö pje c'o ra xipjiji, pero dya pje ra tsjapüji. Dya ra tsjapüji na nojo, pero ra zopjüji co respeto texe yo nte. 
\p  
\v 3 Ni jyodü rá trataji na jo yo nte. Na ngueje xo 'ñetscöji, dya xo mi pãrãgöji Mizhocjimi, y dya xo mi ne ro äräji. Mi oncügöji nguec'ua sido mi cjaji c'o mi netsjëgöji, y mi mäpcöji c'o na s'o, dya mi sö ro jëzgöji. Me mi cjijñi na s'o ín mü'büji. Y me mi mbidiaji c'o 'ñaja. Nguec'ua mi pötma nugöji na ü yo nín mintegöji.  
\v 4-5 Mizhocjimi o jítscöji c'ü me na jonte, me s'iyazgöji nutscöji rí nteji; o 'ñevguegöji libre cja c'o na s'o c'o mi cjaji. Mi jodü ro cumplegöji ro cjaji c'o na jo, pero dya ngue c'ü vi 'ñevgueji libre Mizhocjimi. C'ü vi 'ñevgueji libre, ngue c'ü me go juentsqueji. O ndintsquiji ín mü'büji c'o na s'o, nguec'ua nuevo ín mü'büji 'ñe ín pjeñeji. O dyacüji o̱ Espíritu c'ü bübü dya ín mün'c'öji ngue c'ua nuevo rgá minc'öji dya.  
\v 6 Na ngue c'ü o 'ñe salvazgöji e Jesucristo, o dyacüji Mizhocjimi c'ü o̱ Espíritu c'ü pjöxcöji rá cjaji c'ua ja nzi ga ne Mizhocjimi.  
\v 7 Me go ne Mizhocjimi go perdonaozüji, nguec'ua ya recibidozüji nza cja 'ma dya ro cjaji c'o na s'o. Nguec'ua rí pãrãgöji c'ü ra ch'acöji rá ma minc'öji co Mizhocjimi para siempre, zö ya rguí nguins'i ne xoñijõmü. 
\p  
\v 8 Na cjuana yo jña yo cja ró xi'ts'i. Nguec'ua rí negö sido rí zopjügue yo ench'e o̱ mü'bü Mizhocjimi, rí xipjiji co texe in mü'bü c'ü na cjuana yo, ngue c'ua ra mbötpüji ngüenda ra tsjaji c'o na jo. Na jo yo jña yo; ni muvi na puncjü 'ma cjó c'o ra unü ngüenda.  
\v 9 Bübü c'o me pötca dyönütsjëji o jña c'o dya ni muvi. Me pezheji ja ma cja c'o ín mboxatitagöjme. Me xo chũji ga zöji o jña ja ga cja c'ü o̱ ley Mizhocjimi c'ü o dyopjü e Moisés. Nu'tsc'e, dya rí tsjague a cjanu, ni xo rí tsjapü ngüenda c'o cja ga cjanu. Na ngueje dya ni muvi, y dya cjó ra mbös'ü c'o jña c'o. 
\p  
\v 10-11 'Ma cjó c'o nan'ño ga xöpü ngue c'ua ga xõcüji yo cjuarma, rí xipjigue ra jyëzi c'ü na s'o c'ü cja. 'Ma ya na yeje vez vi zopjügue, 'ma dya dyä'tc'ä, nu'ma, ixtí unnc'e ngüenda c'ü ya s'odü o̱ mü'bü c'e cjuarma. Na ngueje ya vi tsjapügue saber c'ü me cja na s'o, pero dya jyëzi. Nguec'ua rí pjongü a ndetsc'eji c'e cjuarma. 
\s1 Instrucciones personales 
\p  
\v 12 Rá xipji e Artemas ra ẽjẽ, ra 'ñe päjtc'ägue. O 'ma jiyö, ngue e Tíquico c'ü rá xipji ra ẽjẽ. 'Ma ra säjä, rí tsja posible ixtí mague a ma a Nicópolis nu ja rá chjëgövi. Na ngueje ya ró mbeñe je rá ma mimi nu, yo pa'a yo rrã së.  
\v 13 Rí tsja posible rí pjös'ü na jo e Zenas c'ü licenciado, 'ñeje e Apolos ngue c'ua 'ma ra mëvi, dya pje ra bëzhivi cja 'ñiji.  
\v 14 Xipji yo cjuarma xo ra mbös'üji c'o. Na ngueje ni jyodü yo cjuarma ra xötpü ra mbös'üji na jo yo nu cjuarmaji, 'ma pje c'o ni jyodüji. Na ngueje c'o na cjuana ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, s'iyaji a cjanu yo nu cjuarmaji. 
\s1 Saludos y bendición final 
\p  
\v 15 Va bö'tc'ütjo Cjimi texe yo rí dyocjöjme. Xipji ra mbörü Cjimi yo ench'e o̱ mü'bü Mizhocjimi yo s'iyazüjme. Mizhocjimi ra mböxc'üji i̱ṉ texeji. Amén.