\id ACT \h HECHOS \toc1 LOS HECHOS DE LOS APOSTOLES \toc2 HECHOS \toc3 Hch. \mt1 LOS HECHOS DE LOS APOSTOLES \c 1 \s1 La promesa del Espíritu Santo \p \v 1-2 Nu'tsc'e Teófilo, ya ró pen'c'e 'na carta. Ró xi'tsc'ö ja ga cja c'o o tsja e Jesús hasta 'ma o ma a jens'e, 'ma o zidyi Mizhocjimi. Ró xi'tsc'ö c'o o tsja, 'ñe c'o jña c'o o jíchi va zopjü c'o nte. Ante c'ü ro zidyiji a jens'e e Jesús, o zopjü c'o bëzo c'o vi juajnü c'o mi apóstole. O xipjiji c'ü ro ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi; nguec'ua mi jyodü ro sidoji c'e bëpji c'ü mi cja e Jesús. \v 3 O ndũ e Jesucristo cja ngronsi, cjanu o tetjo c'ua o bübütjo na yeje. Nuc'ua, ante c'ü ro zidyiji a jens'e, xe go mezhe cuarenta pa c'ü xe mi bübütjo cja ne xoñijõmü. Na puncjü vez va jñetse nu ja mi cãrã c'o apóstole, o jizhi c'ü ya vi te'e. Anguezeji o jñandaji c'ü na cjuana vi te. E Jesús o zopjü c'o apóstole o xipjiji c'ü ja rvá manda angueze. Na ngue ngue c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi. \p \v 4 'Na nu pa mi cãrãji e Jesús c'o o̱ apóstole. Nuc'ua e Jesús o zopjü c'o apóstole o xipjiji: \p ―Dyäräji na jo c'ü rá xi'tsc'öji. Dya rí pedyeji va a Jerusalén. Rí che'beji ra ch'a'c'üji nu c'ü o mama Mizhocjimi c'ü ya ró xi'tsc'öji. \v 5 Ró xi'tsc'öji e Juan mi jichi yo nte co ndeje. Pero dya cja ra mezhe o pa, ra ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi ra ẽ bübü cja in mü'bügueji, embeji c'o apóstole. \s1 Jesús sube al cielo \p \v 6 'Ma mi cãrãji e Jesús c'o o̱ apóstole, o mama c'ua c'o apóstole o dyönüji e Jesús: \p ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügöjme, nutscöjme rí menzumüjme a Israel. 'Ma ot'ü, mi 'ñegöjme ín reygöjme c'o ín menzumügöjme. ¿Cjo ya ngue rí mandague rí tsjague ín reygöjme, ngue c'ua dya cja ra mandazüjme c'o 'ñaja nte? \p \v 7 O ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji: \p ―C'ü mama Mizhocjimi mi Tata ra zädä, nguextjo angueze ra mama jinguã ra zädä, 'ñe ja rga cja c'o pa c'o. Nu'tsc'eji, dya ngue'tsc'eji tocats'üji rí pãrãji yo. \v 8 C'ü tocats'üji rí pãrãji, ngueje c'ü ra ẽts'üji o̱ Espíritu Mizhocjimi ra ẽ bübü cja in mü'büji ra dya'c'üji poder. Nguec'ua rí zopjügueji yo nte yo tsja va a Jerusalén rí xipjiji c'o ya i̱ jñandaji ró cjagö, 'ñe c'o i̱dyäräji ró xi'tsc'öji. Xo rí möji a Judea rí ma zopjüji c'o nte c'o cãrã nu. Xo 'ñe a ma a Samaria, 'ñe texe cja ne xoñijõmü, eñe e Jesús va xipji c'o o̱ apóstole. \p \v 9 'Ma o nguarü e Jesús o mama c'o jña c'o, o jñanda c'o apóstole o nguins'i a jens'e e Jesús; o zidyi Mizhocjimi. O cjogü c'ua cja 'na ngõmü; dya cja jñandaji c'ua c'ü. \v 10 'Ma xe mi jandaji a jens'e, 'nango jñetse c'ua yeje anxe c'o mi nza cja o bëzo. Mi je'evi o bitu c'o me ma t'öxü. Mi böbüvi cja o̱ jmi c'o apóstole. \v 11 O xipjiji c'ua c'o apóstole: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ menzumüji a Galilea, ¿jenga i̱ṉ jandaji a jens'e? Mizhocjimi ya zidyi a jens'e e Jesús. Ja c'o nzi vi jñandagueji va ma a jens'e, je xo rga cjatjonu 'ma ra ẽjẽ na yeje, eñe c'o yeje anxe. \s1 Se escoge a Matías para reemplazar a Judas \p \v 12 C'o apóstole mi cãrãji cja c'e t'eje c'ü ni chjũ Olivo. O mbedyeji nu, o möji a Jerusalén nu ja vi 'ñeji e Jesús. C'e t'eje mi bëxtjo a Jerusalén; mi jyadütjovi 'na kilómetro. Nguextjo c'ü mi mama c'o ley c'ü mi sö ro nzhodüji c'e pa 'ma mi söyaji. \v 13 C'o apóstole mi chjũ e Pedro, 'ñe e Jacobo 'ñe e Juan 'ñe e Andrés 'ñe e Felipe' ñe e Tomás' ñe e Bartolomé 'ñe e Mateo 'ñe e Jacobo c'ü mi t'i cja e Alfeo. Xo mi chjũ e Simón c'ü mi revolucionario, 'ñe e Judas c'ü mi cjuarmavi e Jacobo. 'Ma mü o zät'äji a Jerusalén, o cjogüji cja c'e ngumü nu ja mi oxüji cjanu o ndes'eji o cjogüji cja c'e cuarto c'ü mi jäs'ä a xes'e. \v 14 Mi 'natjo o̱ pjeñeji ma dyötüji Mizhocjimi. Xo mi bübü nu c'o o̱ cjuarma e Jesús, 'ñe c'ü nu nana c'ü mi ngue e María, 'ñe c'o 'ñaja ndixũ. Xo mi ötüji Mizhocjimi. \p \v 15 Nu cja c'e jyäxcumü, mi cãrã 'na ciento viente cjuarma. C'o pa 'ma mi cãrãji nu, o böbü e Pedro a nde cja c'o cjuarma, cjanu o xipjiji: \p \v 16 ―Nu'tsc'eji mi cjuarmats'ügöji. Mi jinguã o̱ Espíritu Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü e David o dyopjü ja rva cja nu c'ü ro mbös'ü c'o nte ro zürüji e Jesús. E Judas o jizhi ja mi cãrãgöji e Jesús, nguec'ua va zidyiji e Jesús cja c'o pje mi pjëzhi. Nguec'ua o zädä c'ü o̱ jña Mizhocjimi ja c'o nzi va mama e David. \v 17 Mi dyocjöji e Judas. E Jesús xo vi 'ñeme e Judas c'ü ro tsja c'e bëpji c'ü rá cjaji, eñe e Pedro. \p \v 18 E Judas o ngõ't'üji para o tsja na s'o, o zidyi c'o nte c'o o ma zürü e Jesús. Nuc'ua cjanu o ma chjüns'ütsjë; o ndögü a jõmü o mböt'ü texe c'o o̱ xẽpjo. Co c'e merio c'ü vi ngõ't'üji e Judas, o ndõmüji 'na juajma. \v 19 C'o mi menzumü a Jerusalén, 'ma mü o mbãrãji c'o vi tsja e Judas, o jñusp'üji c'ua c'e juajma mi chjũ Acéldama cja o̱ jña anguezeji. C'e tjũ Acéldama ne ra mama Cjijuajma c'ü. \p \v 20 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―Je t'opjü a cjava cja Salmos: \q1 Dya cja cjó ri bübü cja o̱ ngumü; dya cja cjó ri nzheñe nu, eñe. \m Xo mama cja Salmos: \q1 C'e bëpji c'ü o ch'unü ra tsja, ra tsja c'ü 'naja, eñe o̱ jña Mizhocjimi. \p \v 21 ’Nguec'ua c'ü ro pëpji e Judas, rá juajnüji c'ü ra pëpji. Bübü va o bëzo c'o mi dyocjöji co e Jesús. \v 22 Mi dyocjöji co e Jesús ndeze c'o pa 'ma mi jichi e Juan c'o nte, hasta 'ma o zidyiji a jens'e e Jesús. 'Naja yo, xo ni jyodü ra tsja apóstole co nutscöji, rá xipjiji yo nte c'ü o te e Jesús, eñe e Pedro. \p \v 23 Nguec'ua c'o mi cãrã nu, o mamaji c'ü mi bübü yeje c'o dya mi apóstole c'o mi dyoji e Jesús ndeze 'ma mi jichi e Juan c'o nte, hasta 'ma o zidyiji a jens'e e Jesús. Nuc'o, mi chjũ e José Barsabás 'ñe e Matías. E José Barsabás xo mi xiji Justo. \v 24 Nuc'ua o dyötüji Mizhocjimi o mamaji: \p ―Mizhocjimi ín Jmuts'ügöjme, i̱ṉ pãtcãgöjme ín mü'büjme nutscöjme rí ntegöjme. Rí ö'tc'öjme c'ü rí jítscöjme yo yeje cjuarma, ja ngue c'ü ya i̱ juajnügue. \v 25 Nguec'ua ra tsja apóstole ra tsja c'e bëpji c'ü ro tsja e Judas. Na ngue e Judas o xõgü co nuzgöjme, o tsja c'o na s'o. Nguec'ua va ma sufre, eñeji va dyötüji Mizhocjimi. \p \v 26 Nuc'ua cjanu o echaji suerte; o toca e Matías. Nguec'ua o zötjo c'o doce apóstole. \c 2 \s1 La venida del Espíritu Santo \p \v 1 O zädä c'ua c'o pa 'ma mi pjongüji c'e mbaxua c'ü mi chjũ Pentecostés. C'o apóstole 'ñe c'o 'ñaja c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, 'natjo c'ua mi cãrãji. \v 2 'Nango dyäräji c'ü vi 'ñeje a jens'e c'ü me mi yürü nza cja 'ma vü na zëzhi o ndajma. Me go yürü c'ua na jens'e a mbo cja c'e ngumü nu ja ma jũji. \v 3 'Nango jñandaji c'ua o c'ijñi c'o mi 'ñetse nza cja o sivi. Nuc'o, o mböt'ü o 'ñe toca nzi 'naji. \v 4 Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o cjogü a mbo o̱ mü'bü texeji, me go 'ñünbü o̱ mü'büji. Nguec'ua o mbürü o ñaji c'ua nan'ño idioma, ja c'o nzi va unü o̱ Espíritu Mizhocjimi o ñaji. \p \v 5 Mi cãrã a Jerusalén c'o mi ätä Mizhocjimi c'o mi ngue o̱ dyoji c'o menzumü cja c'e país a Israel, pero vi jmus'üji cja c'o 'ñaja país. \v 6 Anguezeji 'ma mü o dyäräji, o möji c'ua nu ja mi cãrã c'o apóstole 'ñe c'o 'ñaja cjuarma. Dya mi pãrã pje ro nguijñiji, na ngue mi äräji mi ñaji o jña c'o mi ña anguezeji. \v 7 Me co zũji c'ua, me co mamaji: \p ―Nujyo na ña'a, ¿cjo dya menzumüji a Galilea? \v 8 Maco ña ín jñagöji yo, eñeji. \p \v 9 Nu c'o vi ẽ dyärä c'o mi ña c'o cjuarma, mi cãrã c'o vi jmus'ü cja c'e país c'ü mi chjũ a Partia. Xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Media 'ñe a Elam. Xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Mesopotamia. Xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Judea. Xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Capadocia 'ñe a Ponto 'ñe a Asia. \v 10 C'o o ẽ dyärä c'o mi ña c'o cjuarma, xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Frigia 'ñe a Panfilia. Xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Egipto 'ñe a Cirene 'ñe cja c'o 'ñaja país a Cirene a manu. Xo mi cãrã c'o vi 'ñeje a Roma. C'o vi 'ñeje a Roma, bübü c'o mi ngue o̱ dyoji c'o menzumü cja c'e país a Israel; bübü c'o dya mi ngue o̱ dyoji c'o menzumü a Israel, pero mi ma't'üji Mizhocjimi ja c'o nzi ma ma't'ü Mizhocjimi c'o menzumü a Israel. \v 11 C'o o ẽ dyärä c'o mi ña c'o cjuarma, xo mi cãrã c'o vi jmus'ü a Creta 'ñe a Arabia. Texe c'o o ẽ dyärä, pötü va mamaji: \p ―Rí ärägöji ña yo bëzo yo ín jñagöji nzi 'nazgöji. Mamaji c'o me na nojo c'o o tsja Mizhocjimi, mi eñeji. \p \v 12 Anguezeji mi sũji, dya mi pãrã pje ro nguijñiji. Mi pötü ma mamaji: \p ―¿Pje ne ra mama c'ü ñaji a cjanu yo ín jñagöji?, eñeji. \p \v 13 Bübü c'o me mi tjenbe ma tsjapü burla c'o cjuarma, mi mamaji: \p ―Nujyo, ya tĩ yo. \s1 Lo que Pedro dijo a la gente \p \v 14 Nuc'ua o böbü c'o doce apóstole. Cjanu o ña c'ua na jens'e e Pedro o zopjü c'o nte c'o vi 'ñe dyärä, o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ cãrãji a Jerusalén, dyäräji c'ü rá xi'tsc'öji zö i̱ṉ menzumüji va a Judea o jiyö. Rí unnc'eji na jo ngüenda. \v 15 Bübüts'üji c'o pëzhi rí tĩgöjme, pero dya ga cjanu. Maco xõxtjo, cja zünü a las nueve. \v 16 C'ü rgá ñagöjme nan'ño idioma, ya zädä c'ü o mama e Joel c'ü mi profeta. O mama a cjava: \q1 \v 17 O mama Mizhocjimi: C'o cjë c'o ya rguí ma ra nguins'i e jens'e 'ñe ne xoñijõmü, rá täjä ín Espíritu ra ma bübü cja o̱ mü'bü yo nte yo cãrã texe cja ne xoñijõmü. Me ra 'ñünbü o̱ mü'büji. \q1 Nguec'ua c'o sẽ ra mamaji ín jñagö; 'ñe c'o süngü. \q1 C'o sẽ 'ñe c'o tata ra nguinch'iji o t'ĩjĩ ra mbãrãji c'o ra zädä. \q1 \v 18 C'o pa c'o, rá unü ín Espíritu c'o bëzo 'ñe c'o ndixũ c'o pëpquigö. \q1 Ra 'ñünbü o̱ mü'büji ra zopjüji yo nte ra xipjiji ín jñagö. \q1 \v 19 Rá jizhigö a jens'e o señal c'o me rrã nojo, c'o me rguí zũ yo nte. Xo 'ñe cja ne xoñijõmü. \q1 Ra jñandaji o cji, 'ñe o sivi, 'ñe o bipji c'ü ri nza cja o trangõmü. \q1 \v 20 Ra bëxõmü e jyarü. E zana ri jñetse nza cja o cji. \q1 Nujyo, rá jizhgö yo. Nuc'ua ra ẽjẽ c'in Jmugueji ra 'ñe manda. \q1 Me rrã sjũ c'e pa c'ü. \q1 \v 21 Nu c'o ra dyötü Mizhocjimi co texe o̱ mü'bü, ra perdonaoji 'ma c'o na s'o, mama a cjanu o̱ jña Mizhocjimi ja c'o nzi va dyopjü e Joel c'ü mi profeta. \p \v 22 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji a Israel, dyäräji na jo c'ü rá xi'tsc'öji. Rá xi'tsc'öji ja ga cja e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret. Mizhocjimi o unü poder e Jesús; nguec'ua va tsja c'o me na nojo a ndetsc'eji c'o nunca mi jandagueji. Nuc'o, ngue c'o rvi pãrãgueji c'ü vi 'ñeje e Jesús cja Mizhocjimi. \v 23 Pero i̱ dyötüji c'o dya ín menzumügöji o ndät'äji cja ngronsi c'ü, maco dya tjëji o̱ ley Mizhocjimi. Nguec'ua i̱ṉ pë's'i in s'ocügueji chjëntjui c'ü ri pö't'ügueji. Mizhocjimi ya mi pãrã c'o ri tsjapüji e Jesús. Na ngue ndeze mi jinguã o mama c'ü ro ẽjẽ e Jesús ro ẽ ndũ. Nguec'ua o jyëzi i̱ tsjaji a cjanu c'o na s'o. \v 24 Zö o mbö't'üji e Jesús, pero Mizhocjimi o tsjapü o te, o bübütjo na yeje. Dya sö ro nguejme cja c'e cueva nu ja vi ngöt'üji. Na ngue me na zëzhi e Jesús que na ngue e muerte. \v 25 Mi jinguã o mama e David c'ü ja rvá te e Jesús. O mama: \q1 Rí pãrãgö Mizhocjimi bübü co nuzgö, dya jëzguigö. \q1 Nuc'ü, bübü cja ín jodyëgö pjöxcügö; dya ni jyodü pje rá sũgö. \q1 \v 26 Nguec'ua me mäjä ín mü'bü, y me rí unü 'na pöjö Mizhocjimi. \q1 Zö rá tũgö, pero rí pãrãgö c'ü rá tetjo. \q1 \v 27 'Ma rá tũgö, rí pãrãgö c'ü dya rí jyëzi ín aljmagö ra ma nu ja cãrã c'o 'ñaja aljma. \q1 Dya xo rí jyëzi ra dya'a ín cuerpogö. Na ngue in Ch'izügö. \q1 \v 28 I̱ jítscö ja rgá sö rá bübütjo co nu'tsc'e para siempre. \q1 Me rá mäcjö cja in jmigue, eñe e David. \p \v 29 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, ixtá xi'tsc'öji ja ga cja, c'ü dya ngue e David c'ü ro zädä texe yo jña. E David c'ü ín mboxatitagöji o ndũ, cjanu o dyögüji c'ua c'ü. Zö ya mezhe, pero rí texeji rí pãrãgöji ja dyögüji. \v 30 E David mi profeta mi mama c'o jña c'o o xipji Mizhocjimi ro mama. Mizhocjimi o mamatsjë na cjuana o xipji e David ja rva cja e Cristo c'ü o mama Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre. O xipji c'ü ri mboxbëche e Cristo cja e David; 'ñe c'ü ro manda ja c'o nzi ma manda e David. \v 31 Ante c'ü ro ẽjẽ e Cristo, o mama e David c'ü ro tetjo e Cristo. O mama c'ü dya ro ma o̱ aljma nu ja cãrã c'o 'ñaja aljma; dya xo ro dya'a o̱ cuerpo. \v 32 Nutscöjme ró jandajme; nguec'ua rí xi'tsc'öjme Mizhocjimi o tsjapü o te e Jesús 'ma ya vi ndũ. \v 33 Cjanu o zidyi a jens'e o unü c'ü o mimi cja o̱ jodyë Mizhocjimi nu ja mandavi dya. Nuc'ua Mizhocjimi o tsja ja c'o nzi va mama, o unü poder e Jesús o ndäjä o̱ Espíritu Mizhocjimi o ẽjẽ cja ne xoñijõmü. Ngueje o̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü cja'a yo i̱ṉ jandagueji 'ñe yo i̱ṉ äräji. \v 34 O mama e David: \q1 Mizhocjimi o zopjü c'ín Jmugö o xipji: \q1 “Mimi cja ín jodyëgö. \q1 \v 35 Rí da'c'ü rí mandague hasta 'ma cja rí chõpü yo nuc'ü na ü”, eñe e David. \m I̱ṉ pãrãgueji, dya zidyiji e David a jens'e cja o̱ jodyë Mizhocjimi. \p \v 36 ’Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji a Israel, ixtí jñunt'ü in mün'c'eji ngueje e Jesús c'ü o 'ñeme Mizhocjimi. Ngueje e Jesús c'ü ra 'ñevgueji libre rá cjapüji ín Jmugöji. Maco i̱ dyörüji o ndät'äji cja ngronsi, eñe e Pedro. \p \v 37 C'o nte c'o mi cãrã nu, 'ma mü o dyäräji c'o jña, o zi'ch'i o̱ mü'büji, o unüji ngüenda c'ü vi tsjaji c'o na s'o. Cjanu o xipjiji e Pedro 'ñe c'o 'ñaja apóstole: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöjme, ró cjagöjme c'o na s'o. ¿Pje rá cjagöjme dya? \p \v 38 O ndünrü c'ua e Pedro o xipjiji: \p ―C'ü rí tsjaji; jyëziji c'o na s'o, ra nzhogü in mü'büji cja Mizhocjimi. Y rí jigueji. A cjanu rí jizhigueji c'ü rí dyätäji dya e Jesucristo. Nu 'ma rí tsjaji a cjanu, ra perdonaots'üji 'ma Mizhocjimi. Xo ra dya'c'üji o̱ Espíritu ra bübü cja in mü'büji. \v 39 O mama Mizhocjimi c'ü ín Jmugöji, c'ü ra dya'c'üji o̱ Espíritu 'ma ra nzhogü in mü'büji. Ra dya'c'üji, 'ñe c'o in ch'igueji. Xo ra unü o̱ Espíritu c'o nte c'o cãrã na jẽ. Ra unü o̱ Espíritu texe c'o ra tsjapü o̱ nte, eñe e Pedro. \p \v 40 Xe na puncjü o jña c'o o mama e Pedro va zopjü c'o nte. Mi zopjüji co texe o̱ mü'bü mi xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ cãrãji yo cjë dya, na s'o i̱ṉ cjaji. Jyëziji c'o na s'o, ra nzhogü in mü'büji. Nguec'ua ra jogü in mü'büji. \p \v 41 Nu c'o o dyätpä o̱ jña e Pedro, o jiji. O zö como 'na jñi mil o nte c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, o ndeñeji co c'o ya mi creo. \v 42 Sido mi äräji c'o jña c'o mi mama c'o apóstole. Me mi mäji ma ngãrãji. 'Natjo c'ua mi siji c'ü mi mbeñeji ja va ndũ e Jesús. Sido mi ötüji Mizhocjimi. \s1 La vida de los primeros cristianos \p \v 43 O̱ Espíritu Mizhocjimi o unü poder c'o apóstole mi cjaji c'o me na nojo. Nguec'ua c'o nte o unüji ngüenda c'ü na cjuana c'o mi mama c'o apóstole. Y me mi sũji. \v 44 Nu c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo mi pötü ma s'iyaji. C'o pje mi pë's'i, dya mi ne ro jñütsjëji, mi pjös'üji c'o pje mi jyodü. \v 45 'Ma cjó pje mi jyodü, mi pa 'na cjuarma mi pa pö 'na juajma o 'na ngumü, o pje c'o mi pa pö. Cja rrũ unü c'ua c'o dya pje mi pë's'i. \v 46 Pama mi jmurüji cja c'e templo. Cja o̱ ngumüji mi pötü ma mbitaji mi siji o xëdyi ma mbeñeji ja va ndũ e Jesucristo. Y me mi mäji, dya pje mi mbeñeji. \v 47 Mi unüji na puncjü 'na pöjö Mizhocjimi. C'o nte, mi nuji na jo c'o mi creo e Jesucristo. Pama Mizhocjimi o jopcü o̱ mü'bü na puncjü o nte. Nguec'ua pama mi jmurüji mas c'o ya vi creo. \c 3 \s1 Un cojo es sanado \p \v 1 'Na nu pa e Pedro o mëvi e Juan cja c'e templo, o ma dyötüvi Mizhocjimi nu. Ya vi zünü jñi'i c'ü nzhä; mi ngue 'naja hora c'o mi pa ötüji Mizhocjimi. \v 2 'Ma ya mi mëvi, ma tũji 'na bëzo c'ü dya mi sö ro nzhodü. Nuc'ü, je ma cjanu ndeze 'ma o jmus'ü. Nguec'ua pama mi pa emeji c'e bëzo cja 'na o̱ ngoxtji c'e templo, ngue c'ua ro dyötü o merio c'o mi cjogü nu. C'e ngoxtji nu ja mi emeji, ni chjũ Na Zö. \v 3 C'e bëzo o jñanda e Pedro 'ñe e Juan c'ü ya mi ngue ro cjogüvi cja c'e templo. Cjanu o dyötü o merio anguezevi. \v 4 Nuc'ua e Pedro o jñanda na jo c'e bëzo; xo 'ñe e Juan. O mama c'ua e Pedro o xipji: \p ―Jñandgagöbe, eñe. \p \v 5 Nuc'ua c'e bëzo o jñanda na jo anguezevi, mi te'be pje ro ch'unü. \v 6 O mama c'ua e Pedro o xipji: \p ―Dya rí jüngö pje rá da'c'ü; dya rí jüngö plata ni oro. Pero rí xi'tsc'ö ra mböxc'ü e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret. Nuc'ü, ngue c'ü o ndäjä Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre. Nguec'ua rí böbügue rí nzhodü, embeji c'e bëzo c'ü dya mi sö ro nzhodü. \p \v 7 Nuc'ua e Pedro cjanu o pënchp'i c'ua o̱ jodyë c'e bëzo, cjanu o bö'bü. Ixco jogü c'ua o̱ ngua 'ñe o̱ bola, o zëzhi. \v 8 Nuc'ua ixco böbü c'ua o nzhodü. Cjanu o cjogü c'ua cja c'e templo co e Pedro 'ñe e Juan, mi nzhodü y mi dacü. Mi mama c'ü me na jo Mizhocjimi, mi unü 'na pöjö. \v 9 C'o nte c'o ma cã'ã cja c'e templo, o jñandaji mi nzhodü c'e bëzo 'ñe mi unü 'na pöjö Mizhocjimi. \v 10 Mi pãrãji ngueje c'e bëzo c'ü mi junrü cja o̱ ngoxtji c'e templo c'ü ni chjũ Na Zö, mi örü o merio. Me go zũji c'ua, dya mi parã pje ro nguijñiji. Na ngueje ya vi jogü c'e bëzo, ya mi nzhodü. \s1 Discurso de Pedro en el Portal de Salomón \p \v 11 Cja c'e templo, bübü 'na porta c'ü ni chjũ o̱ Portal e Salomón. Je mi bübü nu e Pedro 'ñe e Juan. C'e bëzo c'ü vi jogü o̱ ngua, sido mi dyoji co anguezevi. C'o nte o möji c'ua na niji nu ja mi bübü c'e bëzo 'ñe e Pedro 'ñe e Juan. Me mi sũji, na ngue vi jogü c'e bëzo. \v 12 E Pedro 'ma mü o jñanda ya vi mundo c'o nte, cjanu o xipjiji c'ua: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumütsc'öji a Israel, ¿jenga me i̱ṉ sũji me i̱ṉ jandgagöbe? I̱ṉ pëzhgueji c'ü me na jozgöbe 'ñe me na zëzhi ín jñagöbe, nguec'ua rvá jocübe ne bëzo. Pero iyö. \v 13 C'ü o jocü, ngue o̱ T'i Mizhocjimi c'ü mi ma't'ü e Abraham 'ñe e Isaac 'ñe e Jacob c'o mi ngue ín mboxatitagöji. Nudya Mizhocjimi ya unü poder e Jesús c'ü o̱ T'i ngue c'ua ra manda. Nu'tsc'eji i̱ sidyiji e Jesús cja jmi e Pilato ngue c'ua ro jñünpüji ngüenda. Mi ne e Pilato ro 'ñeme libre e Jesús, pero dya i̱ ñegueji. \v 14 Maco e Jesús dya tsja c'o na s'o, pero dya i̱ ñeji ro 'ñemeji libre c'ü. Maco ngue c'e bëzo c'ü mi pö't'üte c'ü i̱ dyötüji e Pilato o 'ñeme libre. \v 15 I̱ dyötüji e Pilato o mbö't'üji e Jesús, maco ngueje c'ü o ngambgagöji va c'ü o dyacüji c'ü rgá bübütjoji. O mbö't'üji e Jesús, pero Mizhocjimi o tsjapü o te'e o bübütjo na yeje. Nutscöjme ró jandajme; nguec'ua rí xi'tsc'öjme o te. \v 16 Ngue o̱ poder e Jesús c'ü o tsjapü o zëzhi o̱ ngua ne bëzo, na ngue o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesús, o creo c'ü ro jogü. Nujnu, i̱ṉ pãrãgueji c'ü dya mi sö ro nzhodü. Pero i̱ṉ jandaji ya jogü dya. O 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesús; nguec'ua o jogü ja c'o nzi gui jñandaji, eñe e Pedro. \p \v 17 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, rí pãrãgö c'ü dya mi pãrãgueji cjo ngueje c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi ra manda. Xo 'ñe c'o mböcjimi 'ñe c'o 'ñaja c'o pje pjëzhi, dya xo mi pãrãji. \v 18 O zädä ja c'o nzi va mama Mizhocjimi. Mi jinguã Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü texe c'o o̱ profeta o mamaji c'ü ro sufre nu c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi. \v 19 Ixtí unnc'eji ngüenda c'ü i̱ tsjaji c'o na s'o. Nzhogüji cja Mizhocjimi rí dyötüji ra perdonaots'üji. 'Ma rí tsjaji a cjanu, ra perdonaots'üji 'ma. Nuc'ua Mizhocjimi ra dya'c'üji me rí mäcjeji, dya pje rí mbeñeji. \v 20 Xo ra ndäjä e Jesús ra ẽjẽ na yeje. Na ngue ngueje c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda. \v 21 Pero sido ra bübü e Jesús a jens'e hasta 'ma cja ra zädä c'o o mama Mizhocjimi. Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü c'o o̱ profeta o mamaji ra zädä 'ma ra jogü texe, ja c'o nzi ma cja 'ma cja vi dyät'ä Mizhocjimi e jens'e 'ñe ne xoñijõmü. \v 22 O mama e Moisés: “Mizhocjimi c'ín Jmugöji o 'ñempquegö rí mamagö o̱ jña. Je xo rga cjatjonu, ra 'ñeme c'ü 'na c'o ín menzumügöji xo ra mama o̱ jña. Texe c'o ra xi'ts'iji c'ü, rí dyätäji c'ü. \v 23 'Ma cjó c'o dya ra dyätpä o̱ jña, ra pjongüji cja c'o o̱ nte, ra mbö't'üji.” Nuyo, ngue yo o mama e Moisés, eñe e Pedro va xipji c'o nte. \p \v 24 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―E Samuel mi ngue c'e profeta c'ü ot'ü o mama yo ya zädä yo cjë dya. Xo mama a cjanu c'o 'ñaja profeta. \v 25 Mizhocjimi o xipji a cjava e Abraham: “Na ngue c'ü ra tsja c'ü in mboxbëchegue, rá intsjimigö yo nte yo cãrã texe cja ne xoñijõmü”, eñe Mizhocjimi va xipji e Abraham. C'o ín mboxatitagöji mi te'beji ro zädä c'ü vi mama Mizhocjimi. Nutscöji o̱ mboxbëchezüji anguezeji, nguezgöji ne ra intsjimizüji dya Mizhocjimi ja c'o nzi va xipji e Abraham, 'ñe ja c'o nzi va mama c'o profeta. \v 26 Mizhocjimi o 'ñeme e Jesús. Nutscöji rí menzumüji a Israel, nguetscöji ot'ü o ẽ zocüji, ngue c'ua rá jëziji c'o na s'o, ra nzhogü ín mü'büji cja Mizhocjimi. A cjanu ra intsjimizüji. Nguec'ua rí xi'tsc'öji ni jyodü rí dyätpäji dya o̱ jña e Jesucristo, ra nzhogü in mü'büji cja Mizhocjimi, eñe e Pedro. \c 4 \s1 Pedro y Juan delante de las autoridades \p \v 1 'Ma mi ña e Pedro 'ñe e Juan ma zopjüvi c'o nte, o ẽjẽ c'ua c'o mböcjimi, 'ñe c'e comandante cja c'e templo, 'ñe c'o saduceo. \v 2 Me mi sjëyaji na ngue e Pedro 'ñe e Juan mi jíchivi c'o nte, mi xipjiji c'ü vi te e Jesús nguec'ua ra zädä 'ma ra te'e texe yo ya ndũ. \v 3 Cjanu o zidyiji c'ua e Pedro 'ñe e Juan o ma pant'aji a pjörü. Je ro dyovi nu hasta c'ü na ye nu pa, na ngue ya vi nzhä. \v 4 Na puncjü c'o o dyärä 'ma mi ña e Pedro, o 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo. Nguec'ua o zö como 'na tsi'ch'a mil o bëzo c'o ya mi creo. \p \v 5 Nuc'ua c'ü na ye nu pa, o zojnüji c'ua c'o pje mi pjëzhi cja c'o menzumü a Israel, 'ñe c'o tita, 'ñe c'o mi xöpü o̱ ley Mizhocjimi, o jmurüji a Jerusalén. \v 6 Xo mi bübü nu e Anás c'ü mi mero ndamböcjimi, 'ñe e Caifás, 'ñe e Juan 'ñe e Alejandro, 'ñe c'o 'ñaja o̱ dyoji e Anás 'ñe e Caifás. \v 7 O mandaji c'ua o ma siji e Pedro 'ñe e Juan. 'Ma mü o säjui, cjanu o xipjiji ro böbüvi a nde. Cjanu o dyönüji c'ua: \p ―¿Cjó dya'c'üvi poder i̱ jocüvi ne bëzo? ¿Cjó o̱ tjũ i̱ ñänbäguevi? \p \v 8 Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi me go 'ñünbü o̱ mü'bü e Pedro o ndünrü: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ mandaji cja yo nte, 'ñetsc'eji i̱ṉ titaji. \v 9 Ró cjagöbe c'o na jo, ró pjös'übe ne bëzo nu dya mi sö ro nzhodü. Maco nu'tsc'eji i̱ṉ cjacübe t'önü ja rvá jocügöbe nu. \v 10 Ixtí unnc'eji ngüenda i̱ṉ texeji, 'ñe texe yo ín menzumüji a Israel, ngueje e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret nu c'ü o jocü ne bëzo, nguec'ua böbü dya cja in jmigueji. E Jesús ngue e Cristo c'ü o mama Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre. Nu'tsc'eji i̱ dyörüji o ndät'äji cja ngronsi. Pero 'ma ya vi ndũ, o tsjapü Mizhocjimi o te'e o bübütjo na yeje. \v 11 I̱ṉ pãrãji c'ü mama o̱ jña Mizhocjimi: “Nu c'e piedra c'ü dya go ne c'o mi jäbä o ngumü, ngue c'ü ot'ü ya jñumüji cja squina dya c'ü”, eñe c'e jña. Ya zädä c'e jña. Nu'tsc'eji, dya i̱ ñeji e Jesucristo. Pero Mizhocjimi ya 'ñeme ra manda. \v 12 Ojtjo xe 'naja c'ü ra jocüzü ín mü'büji c'o na s'o; nguextjo e Jesucristo. Dya cjó xe ra ndäjä Mizhocjimi ra ẽ salvazüji; nguextjo e Jesús, eñe e Pedro. \p \v 13 C'o mi jün ngüenda o nguijñiji c'ua: \p ―¿Ja ni 'ñeje c'ü ni ñavi a cjanu? Dya sũvi, dya xo tsejevi, mi eñeji. \p O mamaji a cjanu, na ngue mi pãrãji c'ü dya xötpüvi cja yo ley, y dya pje xo mi pjëzhivi. Cjanu o mbeñeji c'ua: \p ―Mi dyoji e Jesús; ngue c'ü o jíchi yo, eñeji. \p \v 14 Dya mi sö pje ro xipjiji e Pedro 'ñe e Juan. Na ngue o jñandaji mi böbü nu c'e bëzo c'ü ya vi jogü. \v 15 Nguec'ua o xipjiji e Pedro 'ñe e Juan ro mbedyevi a tji. 'Ma mü o mbedyevi a tji, nuc'ua cjanu o ñaji ja rvá tsjapüji. \v 16 O mamaji: \p ―¿Ja rga cjapüji? Texe yo cãrã va a Jerusalén ya pãrãji c'ü o tsjavi c'ü me na nojo, o jocüvi ne bëzo. Dya sö rá cädägöji. \v 17 Para dya cja xe ra mbãrã yo ín menzumügöji a Israel, ni jyodü rá xipjiji yo ye bëzo pje c'o rá cjapüji 'ma sido ra nänmbävi o̱ tjũ e Jesús rgá zopjüvi yo nte. \p \v 18 Nuc'ua cjanu o ma't'üji e Pedro 'ñe e Juan. Anguezevi o cjogüvi c'ua na yeje nu ja mi jünji ngüenda. Nuc'ua c'o mi jün ngüenda, cjanu o xipjiji e Pedro 'ñe e Juan: \p ―Dya cja rí xipjivi yo nte ja ga cja e Jesús. 'Ma xe rí ñänmbävi o̱ tjũ, jo rí ñuvi 'ma, embeji e Pedro 'ñe e Juan. \p \v 19 O ndünrü c'ua e Pedro 'ñe e Juan o xipjiji: \p ―Tsjijñiji. ¿Cjo na jo a jmi Mizhocjimi ot'ü rá ä'tc'ägöbe que na ngue Mizhocjimi? \v 20 C'o ró jandabe 'ñe c'o ró äräbe, ni jyodü rá xipjibe yo nte c'o. \p \v 21 Nuc'ua c'o mi jün ngüenda o menasaoji na yeje e Pedro 'ñe e Juan, cjanu o 'ñemeji libre. Dya mi sö pje ro tsjapüji, na ngue mi sũji c'o nte. Na ngue c'o nte me mi ma't'üji Mizhocjimi mi mamaji c'ü me na nojo, na ngue vi jogü c'e bëzo. \v 22 C'e bëzo ya mi pë's'i mas de cuarenta cjë. \s1 Los creyentes piden confianza y valor \p \v 23 E Pedro 'ñe e Juan, 'ma mü o 'ñemeji libre, cjanu o mëvi c'ua nu ja ma cã c'o o̱ dyoji; o ma xipjiji texe c'o vi mama c'o ndamböcjimi 'ñe c'o tita c'o pje mi pjëzhi. \v 24 'Ma mü o dyäräji, me go ma't'üji c'ua Mizhocjimi texeji o mamaji: \p ―Mizhocjimi ín Jmuts'ügöjme, me na zë'ts'igue sö rí tsjague texe. Ngue'tsc'e i̱ dyät'ä e jens'e 'ñe ne xoñijõmü, 'ñe yo mar, 'ñe texe yo bübü 'ñe yo cja'a. \v 25 I̱ chäjä in Espíritu o ẽ 'ñünbü o̱ mü'bü e David c'ü mi ngue ín mboxatitagöjme c'ü mi pë'pc'igue. Nguec'ua o mama a cjava: \q1 C'o 'ñaja nte me üdü ga tsjaji o mbecuë. \q1 Yo nte yo ín menzumügöji me cjijñiji c'ü pje ra tsjaji, pero dya sö. \q1 \v 26 Yo rey cja ne xoñijõmü 'ñe c'o 'ñaja c'o pje pjëzhi o jmurüji, mi nuji na ü Mizhocjimi 'ñe c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi ro manda, eñe in jñague c'ü o mama e David. \p \v 27 O sido o dyötüji Mizhocjimi o mamaji: \p ―Na cjuana o zädä ne jña nu o mama e David; o zädä cja ne ndajñiñi. Yo ín menzumügöjme va a Israel 'ñe c'o 'ñaja nte mi 'natjo o̱ pjeñeji va mamaji c'ü ro mbö't'üji e Jesús c'ü ngue in Ch'igue. Maco dya pje vi tsja. E rey Herodes 'ñe e gobernador Poncio Pilato o jyëzivi o mbö't'üji e Jesús. \v 28 Nu c'ü o tsjaji, ngue c'ü ya vi mangue ro zädä. I̱ tsjapü o zädä. \v 29 Mizhocjimi ín Jmuts'ügöjme. C'o o jñünpü ngüenda yo ín cjuarmagöjme, o mamaji c'ü pje ra tsjacüjme 'ma sido rá zopjüjme yo nte. Nguec'ua rí ö'tc'öjme rí dyacöjme c'ü dya rá sũjme, sido rá mamajme in jñague. Na ngue in mbëpjizüjme. \v 30 Xo rí ö'tc'öjme rí pjöxcüjme. Nguec'ua 'ma rá nänmbäjme o̱ tjũ e Jesús c'in Ch'igue c'ü me i̱ṉ mäpägue, nu'tsc'e rí jocü c'o sö'dyë y rí tsja c'o 'ñaja c'o me na nojo. Nguec'ua yo nte ra unüji ngüenda c'ü na cjuana c'ü rí xipjijme, eñeji va dyötüji Mizhocjimi. \p \v 31 'Ma mü o nguarü o dyötüji Mizhocjimi, o mbi c'ua na zëzhi nu ja ma cãji. O̱ Espíritu Mizhocjimi me go 'ñünbü o̱ mü'büji texeji. Nguec'ua 'ma mü o xipjiji o̱ jña Mizhocjimi c'o nte, sido mi zopjüji, dya mi sũji. \s1 Todas las cosas eran de todos \p \v 32 C'o mi creo e Jesús, mi 'natjo o̱ mü'büji 'ñe o̱ pjeñeji; mi pötü ma s'iyaji. C'o pje mi pë's'i, dya cjó mama: “Ngue ín tsjacjö nu”, ro 'ñeñeji. Na ngue c'o mi pë's'iji mi cjapüji nde mi ngue o̱ cjaji. \v 33 C'o apóstole sido mi zopjüji c'o nte mi xipjiji c'ü vi te e Jesús. O ch'unüji ja va zopjüji; nguec'ua c'o jña o zi'ch'i o̱ mü'bü c'o nte. Mizhocjimi o mbös'ü texeji. \v 34 C'o mi creo e Jesús, dya cjó cja mi bëzhi. Na ngue 'ma cjó c'o pje mi jyodü, mi pa 'na cjuarma mi pa pö 'na juajma o 'na ngumü. \v 35 Cja rrũ jün c'o merio ra ẽ unü c'o apóstole. Nuc'ua c'o apóstole ra unüji c'ua c'o pje mi jyodü. \v 36 Mi bübü 'na cjuarma c'ü mi chjũ e José c'ü mi mboxbëche cja e Leví. Nuc'ü, je mi menzumü a Chipre. C'o apóstole xo jñusp'üji Bernabé c'e cjuarma. C'e tjũ Bernabé ne ra mama: Nu c'ü cjacüji rá mäji. \v 37 C'e cjuarma o mbö 'na juajma, cjanu o jün c'o merio o unü c'o apóstole. \c 5 \s1 El pecado de Ananías y Safira \p \v 1 C'ü 'naja cjuarma mi chjũ e Ananías. Mi chjũ e Safira c'ü nu su. O mbövi 'na juajma. \v 2 Cjanu o ma c'ua e Ananías o ma unü c'o merio c'o apóstole. Dya unü texe, ndetjo c'o o unü. Pero o tsjapü c'ü vi unü texe. C'ü nu su, mi pãrã c'ü ro tsja a cjanu e Ananías c'ü dya ro unü texe. \v 3 'Ma mü o unüji c'o merio c'o apóstole, o mama e Pedro o xipji e Ananías: \p ―Nu'tsc'e Ananías, ¿jenga i̱ dyätägue e Satanás c'ü dya jo 'ma o 'ñünnc'ü in mü'bügue? C'o merio c'o o ngõ'tc'üji c'e juajma c'ü i̱ pöguevi, i̱ jñügue 'na parte pero i̱ tsjapü i̱ jñügue texe. Chjëntjui c'ü ri xique 'na bëchjine o̱ Espíritu Mizhocjimi. \v 4 'Ma dya be mi pöguevi c'e juajma, mi ngue in tsjacjevi; mi sö ri tsjapüvi ja c'o nzi mi ñeguevi. Nuc'ua 'ma vi pöguevi, mi sö ri gastovi c'o merio ja c'o nzi mi ñeguevi. Na ngue mi ngue in tsjacjevi. Nguec'ua, ¿jenga i̱ tsjijñivi in mü'büvi yo na s'o yo i̱ tsjaguevi? Mi cjapque nguextjozgöjme mi xitscöjme c'o dya cjuana. Pero ngue o̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü i̱ xipjigue c'o, eñe e Pedro. \p \v 5 Nuc'ua e Ananías 'ma mü o dyärä yo jña yo, cjanu o nügü o ndũ. Texe c'o o dyärä c'o jña c'o vi xipjiji e Ananías, me go zũji c'ua. \v 6 O ẽjẽ c'ua ja nzi o sẽ o ẽ mböch'üji o manta c'e añima. Cjanu o ndunüji c'ua o ma dyögüji. \p \v 7 O mezhe c'ua jñi hora, o cjogü c'ua c'ü o̱ su e Ananías; dya mi pãrã cjo vi ndũ c'ü nu xĩra. \v 8 O mama c'ua e Pedro o xipji c'e ndixũ: \p ―Yo merio yo o jün e Ananías, ¿cjo nguextjo yo o ngõ'tc'üji c'e juajma c'ü i̱ pöguevi? \p O ndünrü c'ua c'e ndixũ: \p ―Jã, nguextjo yo. \p \v 9 O ndünrü c'ua e Pedro o xipji: \p ―¿Jenga i̱ ñaguevi c'ü nin xĩra i̱ tsjijñiguevi a cjanu yo na s'o? ¿Cjo i̱ pëzhguevi c'ü dya ro castigaots'üvi o̱ Espíritu Mizhocjimi? Rí ärägö ya va säjä nu c'o o ndunü c'ü nin xĩra o ma dyögüji. Xo ra ndunnc'üji in cuerpogue, embeji c'e ndixũ. \p \v 10 Ixco nügü c'ua c'e ndixũ cja o̱ ngua e Pedro, o ndũ. 'Ma mü o cjogü c'o sẽ, o jñandaji ya vi ndũ. O ndunüji c'ua c'e ndixũ o ma dyögüji 'na lado nu ja vi dyögüji c'ü nu xĩra. \v 11 Me go zũ c'ua texe c'o mi creo e Jesucristo; 'ñe texe c'o o mbãrã ja va ndũ e Ananías 'ñe e Safira. \s1 Muchos milagros y señales \p \v 12 Mizhocjimi o unü o̱ poder c'o apóstole o tsjaji na puncjü c'o na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. C'o cjuarma mi jmurüji cja c'e porta c'ü ni chjũ o̱ Portal e Salomón. \v 13 C'o dya mi creo, mi sũji ro ndeñeji c'o cjuarma. Pero c'o 'ñaja me mi mamaji c'ü me ma jonte c'o cjuarma. \v 14 Na puncjü o nte c'o xo 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'ín Jmugöji; o bëzo 'ñe o ndixũ. \v 15 Nguec'ua mi pjongüji c'o mi sö'dyë, mi cö's'üji o ngama 'ñe o pjinguã, mi pa cöbüji cja 'ñiji. Nguec'ua 'ma ro cjogü e Pedro, xa'ma ro ndöt'ü c'ü o̱ xõrü cja c'o mi sö'dyë ro jogüji. \v 16 Na puncjü o nte c'o vi 'ñeje cja c'o jñiñi c'o mi bëxtjo a Jerusalén, o siji c'o mi sö'dyë 'ñe c'o vi zürü o̱ s'ondajma c'ü dya jo. Nde go jogüji. \s1 Los apóstoles son perseguidos \p \v 17 C'ü mi mero ndamböcjimi 'ñe c'o saduceo c'o mi dyoji, me mi sjëyaji. Na ngue na puncjü o nte c'o mi teñe c'o apóstole. \v 18 Nguec'ua o zürüji c'o apóstole, cjanu o pant'aji a pjörü nu ja ma cãjã texe c'o mi cja na s'o. \v 19 Nuc'ua c'e xõmü, o ẽjẽ c'ua 'na o̱ anxe Mizhocjimi o ẽ xocü c'o ngoxtji cja c'e pjörü, o 'ñeme libre c'o apóstole. Cjanu o xipjiji: \p \v 20 ―Möji cja ne templo, böbüji nu ja ra jñantc'aji yo nte. Nuc'ua rí xipjiji yo jña yo mama ja rgá sö ra salvaji ra bübüji co Mizhocjimi, embeji c'o. \p \v 21 O tsjaji ja c'o nzi va xipjiji. C'ü na jyas'ü o möji cja c'e templo o ma jíchiji c'o nte. \p C'ü mi mero ndamböcjimi 'ñe c'o mi dyoji o ẽji nu ja mi jünji ngüenda. Cjanu o zojnüji c'ua c'o pje mi pjëzhi cja c'o menzumü a Israel o jmurüji ngue c'ua ro jñünpüji ngüenda c'o apóstole. Cjanu o mandaji c'o mbëpji ro möji cja c'e pjörü ro ma siji c'o apóstole. \v 22 'Ma mü o zät'ä c'o mbëpji cja c'e pjörü, dya cja chöt'üji c'o apóstole. Cjanu o nzhogüji o ẽ xipjiji: \p \v 23 ―Ró ma tötc'öjme cjot'ütjo na jo c'o ngoxtji. Y c'o guardia cja c'e pjörü, böbüji pjörüji. Pero 'ma ró xocüjme c'o ngoxtji ró cjogüjme a mbo, dya cja ró töt'üjme c'o bëzo c'o ro ma sigöjme, eñeji. \p \v 24 C'ü mi mero ndamböcjimi 'ñe c'o 'ñaja ndamböcjimi 'ñe c'ü mi comandante cja c'e templo, 'ma mü o dyäräji yo jña, dya mi pãrã pje ro nguijñiji. O mamaji: \p ―Pãrã, ¿pje me ra tsja c'o bëzo c'o ró pant'aji a pjörü? \p \v 25 Nuc'ua o säjä c'ua 'naja c'ü o ẽ xipjiji: \p ―C'o bëzo c'o i̱ pant'aji a pjörü, böbüji cja ne templo jíchiji yo nte, embeji. \p \v 26 Nuc'ua c'e comandante 'ñe c'o mbëpji o möji cja c'e templo o ma siji c'o apóstole, pero dya pje tsjapüji. Na ngue mi sũji c'o nte, 'na ro pjat'üji o ndojo. \v 27 'Ma mü o siji c'o apóstole, o xipjiji ro böbüji a nde nu ja ro jñünpüji ngüenda. Nuc'ua c'ü mi mero ndamböcjimi cjanu o tsjapü t'önü c'o apóstole. \v 28 O xipjiji: \p ―¿Jenga sido i̱ṉ jíchiji yo nte? Maco ró xi'tsc'öjme c'ü dya cja ri ñänbäji o̱ tjũ e Jesús. Nudya, texe va a Jerusalén pãrãji c'o i̱ṉ mamaji. I̱ṉ neji c'ü ra nguijñi yo nte c'ü ngue ín s'ocüjme o mbö't'üji e Jesús. \p \v 29 O ndünrü c'ua e Pedro 'ñe c'o 'ñaja apóstole o mamaji: \p ―Xenda ni jyodü rá ätcöjme Mizhocjimi que na ngue'tsc'eji rá ä'tc'öjme. Na ngue i̱ṉ ntetjogueji nza cjazgöjme. \v 30 I̱ dyörüji c'ü ro ndät'äji e Jesús cja ngronsi, nza cja 'ma ro tsja c'o na s'o. Nguec'ua i̱ṉ pë's'i in s'ocügueji chjëntjui c'ü ri pö't'ügueji c'ü. Pero Mizhocjimi c'ü mi ma't'ü c'o ín mboxatitagöji, o tsjapü o te. \v 31 O zidyi a jens'e e Jesús nu ja mimi dya cja o̱ jodyë. O unü c'ü ra tsja ín Jmugöji 'ñe c'ü ra salvazüji nutscöji rí menzumügöji a Israel. Nguec'ua 'ma cjó c'o ra nzhogü o̱ mü'bü, ra perdonao 'ma Mizhocjimi. \v 32 Rí xi'tsc'öjme yo, na ngue ró jandajme y ró äräjme. Xo 'ñe o̱ Espíritu Mizhocjimi jizhi c'ü na cjuana c'ü rí mamajme. Mizhocjimi unü o̱ Espíritu texe c'o ätpä o̱ jña, eñeji. \p \v 33 C'o mi jün ngüenda, 'ma mü o dyäräji c'o jña c'o mi mama e Pedro, me co üdüji c'ua na puncjü, mi ne ro mbö't'üji c'o apóstole. \v 34 Cja c'o mi jün ngüenda, mi bübü 'na fariseo c'ü mi chjũ e Gamaliel. Mi xöpü o̱ ley Mizhocjimi; me mi näntji cja c'o nte. E Gamaliel o böbü, o manda ro pjongüji a tji c'o apóstole. \v 35 Cjanu o ñatsjëji c'o 'ñaja c'o mi jün ngüenda o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji rí menzumügöji a Israel. Tsjijñiji na jo c'ü rí tsjapüji yo bëzo. \v 36 Mbeñegueji c'o pa 'ma mi bübü c'e bëzo c'ü mi chjũ e Teudas. Nuc'ü, mi cjapü mi manda. Na puncjü o bëzo c'o mi teñe angueze, mi sö 'na nziyo cientoji. Pero o mbö't'üji c'e bëzo, y o mböt'ü texe c'o mi dyoji. O bëzhi c'ü mi ne ro tsja. \v 37 Nuc'ua c'o pa 'ma mü o tsjaji o censo, na puncjü o nte c'o mi teñe e Judas c'ü mi menzumü a Galilea. Pero o ndũ, y c'o mi dyoji xo mböt'ü c'o. \v 38 Nguec'ua rí xi'tsc'öji, jyëziji yo bëzo, dya rí pö't'üji. Na ngue 'ma nguetsjë anguezeji cjijñiji c'o jña c'o mamaji, 'ñe 'ma ngue o̱ podertsjëji c'ü ni tsjaji yo me na nojo, dya ra mezhe ra chjorü 'ma. \v 39 Pero 'ma ngueje Mizhocjimi c'ü unü o̱ poder yo bëzo, dya ra sö rí ts'a's'üji. 'Ma rí ts'a's'üji, chjëntjui c'ü i̱ṉ c'a's'üji Mizhocjimi, eñe e Gamaliel. \p \v 40 C'o 'ñaja cjanu o mamaji: \p ―Na jo ja c'o nzi vi mangue. Dya rá pö't'üjme, eñeji. \p Cjanu o xipjiji c'o apóstole ro cjogüji na yeje. O mbäräji c'ua, cjanu o xipjiji c'ü dya cja ro xipjiji o̱ jña e Jesús c'o nte. Cjanu o 'ñemeji libre. \v 41 C'o apóstole cjanu o mbedyeji, me mi mäji. O mamaji: \p ―Zö o bëchqui ín tseji va mbäräzüji, pero rí mäcjöji. Na ngue Mizhocjimi o dyacüji rí sufregöji por e Jesús, eñeji. \v 42 Sido mi pöji cja c'e templo mi jíchiji c'o nte, mi mamaji e Jesús ngue c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda. Xo mi xöpüji cja o̱ ngumü c'o nte. \c 6 \s1 Se nombran a siete diáconos \p \v 1 Pama mi creo na puncjü o nte e Jesucristo. Nuc'ua 'ma ya ma puncjü c'o mi creo, c'o cjuarma c'o mi ña griego o reclamaoji o mamaji: \p ―Yo ndixũ yo ín dyocjöjme yo ya ndũ o̱ xĩra, dya nda ch'unüji pje ra ziji. Xenda ch'unü yo ndixũ yo ña hebreo, embeji c'o apóstole. \p \v 2 Nuc'ua c'o apóstole o ñaji cjanu o zojnüji texe c'o mi ätpä o̱ jña Mizhocjimi. 'Ma mü o jmurüji, cjanu o xipjiji c'ua: \p ―Nutscöjme rí xipjijme o̱ jña Mizhocjimi yo nte. Dya ra jogü rá jëzijme ne bëpji para rá nu'ujme cjo pë's'i pje ra zi texe yo cjuarma. \v 3 Nguec'ua rí xi'tsc'öjme cjuarma, rí juajnügueji siete cjuarma, rá unüji c'e bëpji ra unüji c'ü ra zi c'o cjuarma c'o pje ni jyodü. Rí juajnüji c'o me näntji cjaji na jo, 'ñe ätäji o̱ Espíritu Mizhocjimi, 'ñe pë's'iji na jo o̱ pjeñeji. \v 4 Nutscöjme rí apóstolejme sido rá ötcöjme Mizhocjimi, y sido rá xipjijme o̱ jña Mizhocjimi yo nte, eñeji. \p \v 5 Texe c'o mi cãrã nu, o nguejmeji conforme c'o jña c'o vi mama c'o apóstole. Cjanu o juajnüji c'ua e Esteban c'ü mi creo co texe o̱ mü'bü, y mi ätä o̱ Espíritu Mizhocjimi. Xo juajnüji e Felipe 'ñe e Prócoro 'ñe e Nicanor 'ñe e Timón 'ñe e Parmenas 'ñe e Nicolás. E Nicolás mi menzumü a Antioquía, pero ante c'ü ro creo e Jesucristo, mi creo Mizhocjimi ja c'o nzi ga creo yo menzumü a Israel. \v 6 'Ma mü o nguarü o juajnüji c'o siete cjuarma, o xipjiji ro böbüji cja o̱ jmi c'o apóstole. Nuc'ua c'o apóstole cjanu o 'ñe's'e o̱ dyëji va dyötpüji Mizhocjimi. \p \v 7 Nuc'ua mas mi mamaji o̱ jña Mizhocjimi. Nguec'ua me na puncjü o nte a Jerusalén c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Na puncjü o mböcjimi c'o xo dyätpä o̱ jña Mizhocjimi xo 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo. \s1 Toman preso a Esteban \p \v 8 Mizhocjimi o mbös'ü e Esteban 'ñe o unü poder. Nguec'ua o tsja c'o me na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. \v 9 Mi bübü 'na nintsjimi c'ü mi chjũ o̱ Nintsjimi c'o nte c'o ya 'ñemeji libre. C'o mi pa nu, mi bübü ja nzi anguezeji c'o o zöji o jña e Esteban. Mi menzumüji a ma a Cirene 'ñe a ma a Alejandria 'ñe a ma a Cilicia 'ñe a ma cja c'e país a Asia. \v 10 O̱ Espíritu Mizhocjimi o mbös'ü e Esteban o unü o pjeñe ja rvá ñaji c'o. Nguec'ua anguezeji, dya cja sö pje ro mamaji. \v 11 Nuc'ua cjanu o dyü't'üji c'ua ja nzi o bëzo. Nguec'ua ja c'o nde mi mamaji: \p ―Ró äräjme e Esteban o zadü e Moisés 'ñe Mizhocjimi, eñeji. \p \v 12 Nguec'ua c'o tita c'o mi manda, 'ñe c'o mi xöpü o̱ ley Mizhocjimi, 'ñe c'o 'ñaja nte, me co üdüji c'ua na puncjü. Nuc'ua c'o nte c'o vi zöji o jña e Esteban, ixco cjuan'diji go möji nu ja mi bübü e Esteban o ma pënch'iji. Cjanu o zidyiji nu ja ro jñünpüji ngüenda. \v 13 Cjanu o 'ñemeji c'ua o testigo c'o ro mama o bëchjine. O mamaji a cjava: \p ―Ne bëzo nu, sido sadü ne templo nu me na sjũ. Xo sadü o̱ ley Mizhocjimi c'ü o dyopjü e Moisés. \v 14 Ró äräjme o mama c'ü ra ẽjẽ e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret ra ẽ yä't'ä ne templo. Ra xitsiji nan'ño rga cjaji c'o dya nza cja c'o o mama e Moisés, eñe c'o mi mama o bëchjine. \p \v 15 O̱ jmi e Esteban me mi juëns'i nza cja o̱ jmi 'na o̱ anxe Mizhocjimi. Nguec'ua texe c'o mi jün ngüenda, me go jñandbaji o̱ jmi c'ü mi juëns'i. \c 7 \s1 Defensa de Esteban \p \v 1 Nuc'ua c'ü mi mero ndamböcjimi o dyönü e Esteban o mama: \p ―¿Cjo na cjuana c'ü mama yo? \p \v 2 O ndünrü c'ua e Esteban o xipji c'o mi jün ngüenda 'ñe c'o 'ñaja nte: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumütsc'öji, dyäräji c'ü rá xi'tsc'öji. Mizhocjimi a jens'e o zopjü e Abraham c'ín mboxatitagöji 'ma mi bübü a Mesopotamia. Dya be mi pa a Harán. \v 3 O xipji: “Pedyegue cja in jñiñi rí sogü yo in dyocjeji, rí mague nu ja rá jí'tsc'ö”, embeji e Abraham. \v 4 O mbedye c'ua e Abraham a Caldea c'ü tsja a Mesopotamia, o ma mimi a Harán. 'Ma mü o ndũ c'ü nu tata e Abraham, Mizhocjimi o xipji e Abraham o ẽjẽ nu va ja rí cãrãji. \v 5 Dya ch'unü e Abraham ne ri 'na juajma c'ü ro tsjapü o̱ cjaja. Pero o mama Mizhocjimi c'ü ro zädä 'ma ro unü e Abraham texe ne país ro tsjapü o̱ cjaja. Xo mama c'ü ro tsjapü o̱ cjaja c'o o̱ mboxbëche c'o ro tsãjã. Zö dya mi 'ñeje e Abraham o̱ t'i, pero Mizhocjimi o mama a cjanu. \v 6 Xo mama Mizhocjimi: “C'o in mboxbëchegue ra ma mimiji cja c'ü 'na país. Ra mezhe cuatro ciento cjë, nuc'ua c'o menzumü nu, ra tsjapüji me ra sufre c'o in mboxbëche, ra tsjapüji ra mbëpiji anguezeji. \v 7 Pero rá castigao c'e nación c'ü ra mbëpiji. Nuc'ua ra mbedye libre c'o in mboxbëchegue, ra ẽji a 'ñeva ra ẽ matcügöji”, eñe Mizhocjimi va xipji e Abraham. \p \v 8 O sido o ña e Esteban o mama: \p ―Mizhocjimi o xipji e Abraham ro circuncidaoji c'ü o̱ t'i 'ñe c'o o̱ bëche. Ngue c'ü rví mbeñeji c'ü vi mama Mizhocjimi ro unü anguezeji. 'Ma mü o jmusp'ü 'na t'i e Abraham, o jñusp'ü o̱ tjũ e Isaac. Nuc'ua cjanu o circuncidao 'ma o zö chjün. Je xo va cjanu e Isaac o circuncidao c'ü o̱ t'i c'ü mi ngue e Jacob. Y e Jacob o circuncidao c'o doce o̱ t'i c'o mi ngue ín mboxatitagöji. \p \v 9 ’C'o once ín mboxatitagöji me mi sjëyaji na ngue c'ü o̱ tataji xenda mi s'iya e José que na ngue anguezeji. Nguec'ua o mböji e José, o mböpüji c'o mi pa a Egipto o zidyiji nu e José. Pero Mizhocjimi mi bübü co e José, o 'ñeme libre nu ja mi sufre. \v 10 O unü na puncjü o̱ pjeñe; nguec'ua e Faraón c'ü mi rey a Egipto me go ne'e e José, o 'ñeme o tsja gobernador texe a Egipto. Xo unü o manda texe cja c'o o̱ mbëpji e Faraón c'o mi cãrã cja o̱ palacio. \p \v 11 ’O ẽjẽ c'ua 'na tjijmi texe a Egipto, 'ñe texe a 'ñeva nu ja mi xiji Canaán c'o pa c'o. Me mi sufre c'o nte. C'o ín mboxatitagöji mi ojtjo pje ro ziji. \v 12 Nuc'ua e Jacob o dyärä mi pöji o ndëxü a Egipto. Nguec'ua o ndäjä c'o o̱ t'i c'o mi ngue ín mboxatitagöji o möji a Egipto. \v 13 Nuc'ua 'ma mü o möji na yeje a Egipto, e José o xipjitsjë anguezeji: “Nutscö nguetscö e José in cjuarmazüji”, eñe. Nuc'ua e José cjanu o jíchi anguezeji a jmi e Faraón. Nguec'ua va mbãrã e Faraón anguezeji mi ngue o̱ cjuarma e José. \v 14 Nuc'ua e José o mbenpe 'na jña e Jacob c'ü mi ngue o̱ tata, o xipji ro möji a Egipto texe c'o o̱ t'i 'ñe c'o o̱ bëche. Mi söji como 'na setenta y cincoji. \v 15-16 O möji c'ua. Nujnu, je nguejnu o ma ndũ e Jacob. Nuc'ua o tũji o̱ cuerpo a 'ñe a Siquem, o ẽ ngöt'üji cja c'e cueva c'ü vi ndõmü e Abraham. Vi ngõ't'ü ja nzi merio de plata c'o o̱ t'i e Hamor c'o mi menzumü a Siquem c'o mi ngue o̱ cjaja c'e cueva. Je xo ngue a Egipto o ndũ c'o o̱ t'i e Jacob c'o mi ngue ín mboxatitagöji. Xo tũji c'o o̱ cuerpoji a 'ñe a Siquem, xo ngöt'üji cja c'e cueva. \p \v 17 ’'Ma ya mi ngue ro zädä c'o vi xipji Mizhocjimi e Abraham, me co ngãrã na puncjü c'o ín mboxatitagöji c'o mi cãrã a Egipto. Me ma puncjüji. \v 18 Nuc'ua o mimi c'ua rey 'na bëzo a Egipto c'ü dya mi pãrã c'o vi tsja e José. \v 19 C'e rey o tsjapüji na s'o c'o ín mboxatitagöji, mi xipjiji ra ma mbëziji c'o o̱ ts'it'iji 'ma cja mi mus'ütjoji. A cjanu, dya nda rvá puncjüji 'ma. \v 20 C'o pa c'o, o jmus'ü e Moisés c'ü me ma zö a jmi Mizhocjimi. O mezhe jñi zana, c'ü o̱ tata 'ñe c'ü o̱ nana o mbörüvi e Moisés. \v 21 Nuc'ua cjanu o pjongüvi c'ua cja o̱ ngumüvi. Nuc'ua c'ü o̱ xunt'i c'e rey a Egipto o chöt'ü, o mbörü nza cja 'ma ri ngue o̱ t'i. \v 22 O jíchiji e Moisés texe c'o mi pãrã c'o mi menzumü a Egipto. Nguec'ua mi pjëchi ra ña'a na jo, y mi pjëchi ja rvá tsja na jo 'na bëpji. \p \v 23 ’'Ma ya mi ëdyi cuarenta cjë e Moisés, o nguijñi o̱ mü'bü na jo ro ma nu'u pje mi cja c'o ín menzumüji a Israel c'o mi esclavo a Egipto. Na ngue mi ngue o̱ dyoji. \v 24 O jñanda c'ua 'na c'o mi menzumü a Egipto mi pärä 'na c'o mi menzumü a Israel. Nuc'ua e Moisés cjanu o ma ñana c'ü mi menzumü a Israel, o mbö't'ü c'ü mi menzumü a Egipto na ngue mi pärä c'e Israelita. \v 25 O nguijñi e Moisés: “Yo ín menzumügöjme ra unüji ngüenda c'ü o 'ñempquegö Mizhocjimi rá emeji libre”, eñe. Je ga cjanu va nguijñi e Moisés c'ü ro unü ngüenda c'o ín mboxatitagöji. Pero dya unüji ngüenda. \v 26 C'ü na ye nu pa, e Moisés o jñanda mi chũ yeje c'o ín mboxatitaji. E Moisés mi jo'tp'üvi o xipjivi: “Nu'tsc'evi, ¿jenga i̱ṉ pötqui chũguevi? Maco in dyocjevi”, eñe e Moisés. \v 27 Nuc'ua c'ü mi jonbü o chũ c'ü 'na o̱ dyoji, o ndütüji e Moisés cjanu o xipji c'ua: “Nu'tsc'e, ¿pje pë'sc'ü rí ñu co nuzgöbe? Dya cjó 'ñempc'e rí tsja juesi rí mandazübe. \v 28 ¿Cjo i̱ṉ ne rí pötcügö ja c'o nzi vi pö't'ügue c'e Egipcio a ndä'ä?”, embeji e Moisés. \v 29 Nuc'ua e Moisés 'ma mü o dyärä c'o mi mama c'e bëzo, o unü c'ua ngüenda c'ü ya mi pãrãji c'ü vi tsja. Nguec'ua o c'ueñe o ma c'ua a ma a Madián nu ja dya cjó mi pãrã. Je chjüntü nu. C'ü nu su o musp'ü yeje o̱ t'i. \p \v 30 ’O mezhe c'ua cuarenta cjë, e Moisés mi bübü cja 'na majyadü; mi bëxtjo cja 'na t'eje c'ü ni chjũ a Sinaí. O jñetse c'ua 'na o̱ anxe Mizhocjimi cja 'na zarza c'ü mi tjë. \v 31 E Moisés 'ma o jñanda, me co nguijñi, dya mi pãrã pje mi pjëzhi. 'Ma mü o chëzhi ro nu'u, o dyärä c'ua o ña Mizhocjimi. \v 32 O xipji e Moisés: “Nutscö o̱ Mizhocjimizügö e Abraham 'ñe e Isaac 'ñe e Jacob c'o mi ngue in mboxatitague”, eñe Mizhocjimi. Me go mbi c'ua e Moisés, dya cja rezga xe ro nu'u. \v 33 O mama c'ua Mizhocjimi: “Ts'o't'ü c'o i̱ṉ tin'ch'i. Na ngue me na sjũ nu ja i̱ṉ böbü. \v 34 C'o in menzumügue ngue ín ntegö c'o. Rí janda me cjapüji ra sufreji a Egipto. Xo rí ärä me quejaji. Nguec'ua rvá ẽgö a jens'e rá emeji libre. Nudya rí xi'tsc'ö rí mague a ma a Egipto. A cjanu rá emeji libre”, embeji e Moisés. \p \v 35 O sido o ña e Esteban o mama: \p ―Mizhocjimi o ndäjä e Moisés o nzhogü a ma a Egipto. Maco c'o ín mboxatitagöji vi xipjiji: “Nu'tsc'e, ¿pje pë'sc'ü rí ñu co nuzgöjme? Dya cjó 'ñempc'e rí tsja juesi rí mandazüjme”, embeji c'ü. Mizhocjimi o unü e Moisés mi manda cja c'o ín mboxatitagöji o 'ñemeji libre. C'e anxe c'ü vi jñetse cja c'e bidyi o mbös'ü e Moisés. \v 36 E Moisés o tsja o señal c'o me na nojo a Egipto, 'ñe cja c'e ndeje c'ü ni chjũ Mar Rojo. Nguec'ua va pjongü libre a Egipto c'o ín mboxatitagöji. C'o cuarenta cjë c'o mi cãrãji cja c'e majyadü, e Moisés mi manda anguezeji y mi cja c'o me ma nojo. \v 37 E Moisés o xipji c'o nu menzumüji a Israel c'o mi ngue ín mboxatitaji: “Mizhocjimi ra 'ñeme 'na c'o ín menzumügöji ra mama o̱ jña, ja c'o nzi va 'ñempquegö”, eñe. \v 38 E Moisés mi bübü cja c'e majyadü co c'o ín mboxatitaji c'o vi juajnü Mizhocjimi. Mi cãrãji cja o̱ ngua c'e t'eje c'ü ni chjũ a Sinaí. 'Na o̱ anxe Mizhocjimi o zopjü e Moisés o xipji c'o o̱ mandamiento Mizhocjimi c'o ro dyätä c'o nte. Nuc'ua e Moisés o xipji c'o ín mboxatitagöji. 'Ma ro dyätäji c'o ley, ro bübütjoji co Mizhocjimi para siempre. \p \v 39 ’Pero c'o ín mboxatitaji, dya go ne go dyätäji e Moisés. Dya neji ro manda e Moisés anguezeji. Me mi mbeñeji a Egipto nu ja vi mbedyeji. \v 40 Nguec'ua 'ma mü o mezhe e Moisés a xes'e cja c'e t'eje, c'o ín mboxatitagöji o xipjiji e Aarón: “Rí dyätcäjme 'na ts'ita c'ü ri nza cja 'na ts'inzhünü c'ü rá ma'tc'öjme, c'ü ra zinzijme na jo cja 'ñiji. Na ngue e Moisés c'ü o pjongüzüjme a Egipto, dya rí pãrãgöjme pje tsja”, eñeji. \v 41 Nguec'ua cjanu o dyät'äji c'ü mi nza cja 'na ts'inzhünü. Cjanu o mbö't'üji o animale c'o o mbäsp'äji a jmi. Me go mäpäji c'e ts'inzhünü, maco vi dyät'ätjoji co o̱ dyëtsjëji. \v 42 Nguec'ua Mizhocjimi o jyëzi anguezeji. Nguec'ua anguezeji o mbürü o ma't'üji e jyarü 'ñe e zana 'ñe yo seje. Nguec'ua va dyopjü a cjava c'o profeta: \q1 Nu'tsc'eji i̱ṉ menzumüji a Israel, 'ma mi cãrãji c'o cuarenta cjë cja majyadü, 'ma mi pö't'ügueji o animale cja rrĩ pä's'äji, ¿cjo nguetscö mi matcügöji? Iyö. \q1 \v 43 C'ü mi ma't'ügueji, ngue e Moloc 'ñe e Renfán. \q1 I̱ dyät'äji c'e ts'ingumü nu ja mi tägä e ts'ita Moloc. \q1 Xo i̱ dyät'äji e ts'ita Renfán c'ü mi nza cja 'na seje. \q1 Nuc'o, mi tunügueji ja c'o mi pöcjeji. \q1 Nguec'ua rá pjongüts'üji rí pjöt'ügueji a Babilonia a manu, eñe c'o profeta. \p \v 44 O sido o ña e Esteban o mama: \p ―Mizhocjimi o xipji e Moisés ro dyät'ä 'na ngumü de xipjadü nu ja ro bübü Mizhocjimi a nde cja c'o ín mboxatitaji cja c'e majyadü. O mama: “Rí dyät'ä c'ü ri nza cja c'ü ya ró jí'ts'i i̱ jñanda”, embe. \v 45 'Ma mü o ndũ e Moisés, e Josué o tsja xo'ñi mi manda cja c'o o̱ t'i c'o ín mboxatitaji c'o vi mbedye a Egipto. 'Ma mü o säji cja ne país, ya mi cãrã c'o 'ñaja nte. Pero Mizhocjimi o pjongü c'o. Nguec'ua c'o ín mboxatitagöji o tsjapüji o̱ cjaji ne país. 'Ma mü o säji, ma tũji c'e ngumü de xipjadü. Mi bübü c'e ngumü de xipjadü hasta c'o pa 'ma mi rey e David. \v 46 Mizhocjimi me mi ne e David. Nguec'ua e David o dyötü sjëtsi Mizhocjimi ro dyä'tp'ä 'na ngumü. Na ngue e Jacob c'ü nu mboxpale xo mi ma't'ü Mizhocjimi. \v 47 Ngue o̱ t'i e David c'ü mi chjũ e Salomón c'ü o dyä'tp'ä 'na templo Mizhocjimi. \v 48 Pero Mizhocjimi dya ni jyodü o templo nu ja ra mimi. Na ngue yo templo rí ä'tc'öji co ín dyëji. Dyäräji c'ü o mama 'na o̱ profeta Mizhocjimi: \q1 \v 49 E jens'e ngue nu ja rí bübü rí manda. \q1 Ne xoñijõmü ngue nu ja rí e'me ín cua. \q1 Nguec'ua dya sö rá mimigö cja 'na templo c'ü rí dyät'äji. ¿Ja rgá sö rá mimigö nu? \q1 \v 50 Maco ró ät'ägö texe yo bübü 'ñe texe yo cja'a, eñe Mizhocjimi. \p \v 51 O sido o ña e Esteban o xipji c'o mi jün ngüenda: \p ―Nu'tsc'eji, dya i̱ṉ ne rí dyäräji. Ya meze in mü'büji, ya tsot'ü in tsõji. Zö 'ñünnc'ü in mü'büji o̱ Espíritu Mizhocjimi, pero i̱ṉ cjaji ja c'o nzi gui ñetsjëji. I̱ṉ chjëntcjeji nza cja c'o ín mboxatitagöji. \v 52 Anguezeji o mbö't'üji texe c'o profeta. Mi mama c'o profeta c'ü ro ẽjẽ 'naja c'ü me na jo a jmi Mizhocjimi. Pero c'o ín mboxatitaji o mbö't'üji c'o. Nu c'ü o ẽjẽ, i̱ sidyiji cja c'o pje pjëzhi o mbö't'üji; chjëntjui c'ü ri pö't'ügueji. \v 53 C'o o̱ anxe Mizhocjimi o ẽ unüji e Moisés c'ü o̱ ley Mizhocjimi. I̱ṉ tjëgueji c'e ley, pero dya i̱ṉ ätäji, eñe e Esteban. \s1 Muerte de Esteban \p \v 54 C'o mi jün ngüenda, 'ma mü o dyärä yo jña yo vi mama e Esteban, me go üdüji me mi nguünxt'ü a zibiji. \v 55 Pero e Esteban dya go zũ; o̱ Espíritu Mizhocjimi sido mi 'ñünbü o̱ mü'bü. O nä's'ä a jens'e o jñanda nu ja bübü Mizhocjimi me mi juëns'i. Xo jñanda e Jesús mi böbü cja o̱ jodyë Mizhocjimi. \v 56 Cjanu o mama: \p ―Dyäräji. Rí jandagö ya xogü a jens'e. Rí janda nu vi 'ñeje cja Mizhocjimi, böbü cja o̱ jodyë Mizhocjimi, eñe. \p \v 57 Anguezeji o ngo't'ü o ngõji co o̱ dyëji, o mapjüji c'ua na jens'e va ma pënch'iji e Esteban. \v 58 Cjanu o pjongüji cja c'e ndajñiñi, cjanu o pjat'üji c'ua o ndojo. Ngue c'o testigo c'o vi xosp'ü o bëchjine e Esteban c'o ot'ü o pjat'ü o ndojo. Ante c'ü ro pjat'üji c'ü, o ts'o's'üji c'o mabitu c'o mi jeji, cjanu o unüji 'na sẽ c'ü mi chjũ e Saulo ro mbörü c'o. \v 59 'Ma mi pjat'üji o ndojo e Esteban, o dyötü c'ua Mizhocjimi o mama: \p ―Jesús ín Jmuts'ügö, sinngui dya ín aljma, eñe. \p \v 60 Cjanu o ndüñijõmü o mapjü na jens'e o mama: \p ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, na s'o yo na cjacöji. Pero rí ö'tc'ügö rí perdonaogueji yo. \p Nuc'ua 'ma mü o nguarü o mama a cjanu, cjanu o ndũ c'ua. \c 8 \s1 Saulo persigue a la iglesia \p \v 1 E Saulo me mi mäjä na ngue vi mbö't'üji e Esteban. \p C'e pa c'ü, o mbürü o tsjapüji o sufre c'o mi creo e Jesucristo c'o mi cãrã a Jerusalén. Nguec'ua o mböt'üji o möji cja na puncjü o jñiñi a Judea 'ñe a Samaria. Nguextjo c'o apóstole c'o dya c'ueñe; o nguejmetjoji a Jerusalén. \v 2 'Ma mü o ndũ e Esteban, mi bübü c'o mi sũ Mizhocjimi o ma dyögüji me mi huëpiji. \v 3 E Saulo me mi nu'u na ü c'o mi creo e Jesús. O cjogü cja c'o ngumü nu ja mi cãrã c'o cjuarma, o pjongüji cjanu o ma pant'aji a pjörü, zö mi bëzo zö mi ndixũ. \s1 Predicación del evangelio en Samaria \p \v 4 C'o cjuarma c'o vi mbedye a Jerusalén, mi mamaji o̱ jña e Jesucristo texe nu ja c'o mi sät'äji, mi xipjiji c'o 'ñaja nte. \v 5 E Felipe o ma a Samaria o ma xipjiji: \p ―C'ü o mama Mizhocjimi ra ẽ 'ñevguegöji libre, ya ẽjẽ. Ngueje e Jesús, eñe. \p \v 6 Na puncjü o nte c'o o dyärä c'o jña c'o o mama e Felipe. Xo jñandaji c'o me na nojo c'o o tsja. Nguec'ua na puncjü c'o o creo o̱ jña e Jesucristo. \v 7 Na puncjü o nte c'o vi zürü o̱ s'ondajma e Satanás c'ü dya jo. E Felipe mi xipji c'o s'ondajma ro mbedye; mi pedye c'ua c'o s'ondajma mi mapjüji na jens'e. Mi cãrã na puncjü a Samaria c'o dya mi sö ro 'ñõmü. Xo na puncjü c'o mi me'dye. O jogü c'o. \v 8 Nguec'ua me mi mäji cja c'e jñiñi. \p \v 9 A Samaria mi bübü 'na bëzo c'ü mi chjũ e Simón. Ante c'ü ro ma nu e Felipe, mi sëro e Simón mi cja c'o me na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. Mi cjapü me ma nojo. \v 10 Texe c'o mi cãrã nu, me mi ätpäji o̱ jña, ndeze c'o dya pje mi pjëzhi hasta c'o mi pjëzhi na nojo. Mi mamaji: \p ―Nujnu ngue nu vi 'ñeje cja Mizhocjimi nu mero na zëzhi, mi eñeji. \p \v 11 C'o nte me mi ätpäji o̱ jña e Simón. Na ngue ya vi mezhe mi cja c'o me na nojo c'o nunca mi jandaji. \v 12 Pero 'ma mü o zät'ä a Samaria e Felipe, o xipjiji c'o nte: \p ―Rí xi'tsc'öji 'na jña c'ü rgui mäcjeji. E Jesucristo ngue c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda. Ngue c'ü rí dyätäji, embeji. \p Nguec'ua na puncjü o bëzo 'ñe o ndixũ c'o o dyätpä o̱ jña, cjanu o jiji. \v 13 Xo 'ñe e Simón o creo. Nuc'ua 'ma ya vi ji'i, mi teñe e Felipe. O jñanda mi cja e Felipe o señal c'o me na nojo. Nguec'ua dya mi pãrã e Simón pje ro nguijñi, na ngue nunca mi janda a cjanu. \p \v 14 C'o apóstole c'o mi cãrã a Jerusalén, o dyäräji c'ü ya mi ätpäji o̱ jña Mizhocjimi a Samaria. Nguec'ua o ndäji e Pedro 'ñe e Juan o mëvi a Samaria. \v 15 O mëvi ngue c'ua ro dyötpüvi Mizhocjimi c'o mi creo, ngue c'ua ro ch'unüji o̱ Espíritu Mizhocjimi. \v 16 Na ngue dya be mi jizhi o̱ Espíritu Mizhocjimi cjo mi ngue o̱ nte Mizhocjimi c'o mi menzumü a Samaria. Ya vi jiji, pero nguextjo o̱ tjũ e Jesús c'ín Jmugöji c'ü o nänbäji 'ma o jichiji. \v 17 Nuc'ua e Pedro 'ñe e Juan o 'ñe's'e o̱ dyëvi c'o mi creo. O ẽ c'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o ẽ bübü cja o̱ mü'büji. \p \v 18-19 E Simón o jñanda e Pedro 'ñe e Juan o 'ñe's'e o̱ dyëvi c'o cjuarma. O jñanda ja ma cja 'ma o ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi. Nguec'ua o xipji e Pedro 'ñe e Juan: \p ―Dyacövi ne poder rá cjõ'tc'üvi o merio. Nguec'ua 'ma cjó c'o rá ẽ's'ẽ ín dyëgö, ra ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi ra ẽ bübü o̱ mü'büji, eñe. \p \v 20 O ndünrü c'ua e Pedro o xipji: \p ―Ra ma a linfiernu in meriogue. Xo 'ñetsc'e, 'ma dya ra nzhogü in mü'bü. Na ngue i̱ṉ pëzhgue ri chõmü c'ü unü Mizhocjimi. \v 21 Dya rí pë's'igue parte cja o̱ jña e Jesucristo, na ngue dya jo in mü'bü a jmi Mizhocjimi. \v 22 Jyëzi nu na s'o nu i̱ṉ cjijñi, rí dyötü Mizhocjimi. Xa'ma ra perdonaots'ü. \v 23 Rí unnc'ö ngüenda c'ü me na s'o in mü'bügue. Xe i̱ṉ bübütjo cja o̱ dyë e Satanás c'ü dya jo c'ü dya ne ra jyëtsc'i, eñe e Pedro va xipji e Simón. \p \v 24 O ndünrü c'ua e Simón o mama: \p ―Dyötcügö Mizhocjimi ngue c'ua dya rá sufregö yo i̱ xitsi, embeji e Pedro. \p \v 25 E Pedro 'ñe e Juan o xipjivi o̱ jña Mizhocjimi c'o nte, o mamavi c'o vi jñandavi 'ñe c'o vi dyärävi. Nuc'ua cjanu o mbedyevi nu, ro mëvi a Jerusalén. 'Ma mü o cjogüvi na puncjü o jñiñi c'o tsja a Samaria, o xipjivi o̱ jña e Jesucristo c'o nte. \s1 Felipe y el hombre de Etiopía \p \v 26 O ẽjẽ 'na o̱ anxe Mizhocjimi nu ja mi bübü e Felipe, o ẽ xipji: \p ―Ixtí mague a ma a sur, rí chëpi c'e 'ñiji c'ü pedye a Jerusalén c'ü ni ma a Gaza, embe. \p C'e 'ñiji cjogü cja 'na majyadü. \v 27-28 Ixco ma c'ua e Felipe. Cja c'e 'ñiji mi pa 'na bëzo c'ü mi menzumü a Etiopía. Mi tägä cja 'na carro c'ü mi cjüt'ü o pjadü. Mi pjëzhi na nojo, mi pjötpü texe c'o mi pë's'i e Candace c'ü mi reina a Etiopía. C'e bëzo ya vi 'ñeje a Jerusalén nu ja vi ma ma't'ü Mizhocjimi. 'Ma mü o jñanda e Felipe c'e bëzo, ya ma nzhogü ro ma cja o̱ país a Etiopía. Mi xörü o̱ jña Mizhocjimi c'ü vi dyopjü e Isaías c'ü mi profeta. \p \v 29 Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o xipji e Felipe: \p ―Chëzhi cja ne carro. \p \v 30 'Ma mü o chëzhi e Felipe, o dyärä mi xörü c'e bëzo c'o vi dyopjü e Isaías. O mama c'ua e Felipe o dyönü: \p ―¿Cjo i̱ṉ pãrãgue pje ne ra mama yo i̱ṉ xörügue? \p \v 31 O ndünrü c'ua c'e bëzo o mama: \p ―¿Ja rgá sö rá pãrãgö, 'ma dya cjó ra jítsigö? Ches'e rá min'hui, embe. \p \v 32 C'ü o̱ jña Mizhocjimi c'ü mi xörü, je mi t'opjü nu c'ü mama a cjava: \q1 Ra zidyiji c'e nte ja c'o nzi ga zidyiji o ndënchjürü, ra mbö't'üji. \q1 Ja c'o nzi ga cja o ndënchjürü 'ma ãxãji, dya nzama o̱ neji; je xo rga cjatjonu c'e nte 'ma ra tsjapüji c'o na s'o, dya pje ra mama. \q1 \v 33 Ra tsjapüji burla c'e nte ra jñünpüji ngüenda ra tsjapüji ra sufre, zö dya pje vi tsja. \q1 ¿Ja rgá sö ra 'ñeje o̱ t'i cja ne xoñijõmü? Na ngue ra mbö't'üji c'ü, eñe o̱ jña Mizhocjimi c'ü o dyopjü e Isaías. \p \v 34 O mama c'ua c'e bëzo o xipji e Felipe: \p ―Tsjacü favor rí xitsi cjó ngue c'ü ra sufre a cjanu. ¿Cjo ngueje c'e profeta c'ü o dyopjü ne jña, o ngue c'ü nan'ño?, eñe. \p \v 35 Nuc'ua e Felipe o xipji c'e bëzo pje mi ne ro mama c'e jña c'ü mi xörü, o xipji ja va mbö't'üji e Jesús; o xipji ngueje e Jesús c'ü ra salvazüji. \v 36 Ya mi cjogüvi nu ja mi po'o o ndeje. O mama c'ua c'e bëzo: \p ―Po'o va o ndeje. ¿Cjo ra sö rá jigö? \p \v 37 O ndünrü c'ua e Felipe o xipji: \p ―Jenga jiyö. Sö, 'ma i̱ṉ creo co texe in mü'bü. \p O ndünrü c'ua c'e bëzo: \p ―Rí creogö e Jesucristo ngue o̱ T'i Mizhocjimi, eñe c'e bëzo. \p \v 38 Cjanu o manda o bö'büji c'e carro. Nuc'ua e Felipe 'ñe c'e bëzo o dagüvi cja c'e carro, cjanu o dat'üvi cja c'e ndeje. O tsja c'ua e Felipe o jichi c'e bëzo. \v 39 Cjanu o mbes'evi cja c'e ndeje. Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi 'nango zidyi e Felipe. Nguec'ua c'e bëzo dya cja jñanda. Pero sido mi pa cja c'e 'ñiji, me mi mäjä. \v 40 Nuc'ua e Felipe mi bübü a Azoto. O mbedye a Azoto mi sät'ä nzi 'na jñiñi mi xipji c'o nte ja ga cja e Jesucristo, hasta o zät'ä a Cesarea. \c 9 \s1 Conversión de Saulo \p \v 1 E Saulo me mi nu'u na ü c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'ín Jmugöji, sido mi mama: \p ―Rá pö't'ügö texe c'o, eñe. \p Nguec'ua o ma c'ua cja c'ü mi mero ndamböcjimi. \v 2 O ma xipji: \p ―Rí ö'tc'ügö rí dyopjügue o carta c'o rá tjëdyi a ma a Damasco, rá jizhi cja c'o nintsjimi. Rí jñu's'ü c'ü ya i̱ dyacügö sjëtsi nguec'ua 'ma cjó c'o rá töt'ügö a Damasco c'o sido o̱ 'ñiji e Jesús, rá tjün't'ü co cadena rá siji a 'ñeva a Jerusalén, zö ri bëzo zö ri ndixũ, eñe e Saulo. \p O tsja c'ua c'e ndamböcjimi ja c'o nzi va xipji e Saulo. \v 3 O ma c'ua e Saulo. 'Ma ya mi ngue ro zät'ä a Damasco, 'nango ẽjẽ c'ua a jens'e 'na jya's'ü c'ü me mi juëns'i c'ü o pjat'ü nu ja ma ẽjẽ e Saulo. \v 4 Cjanu o ndögü c'ua e Saulo c'ü mi chägä, cjanu o dyärä c'ü mi mama a cjava: \p ―Nu'tsc'e Saulo, ¿jenga i̱ṉ cjapü ra sufre yo creozgö? Chjëntjui c'ü ri nguetscö c'ü ri cjacö rá sufre. \p \v 5 O ndünrü c'ua e Saulo o mama: \p ―¿Cjó ngue'tsc'e, nu'tsc'e nin t'ecjañõmü? \p O ndünrü c'ua c'ü ín Jmugöji o xipji e Saulo: \p ―Nguetscö e Jesús. I̱ṉ cjapü ra sufre yo creozgö. I̱ṉ chjëntjui nza cja 'na nzhünü c'ü dya ne ra dyärä, c'ü me pjech'e c'e maza c'ü ni chjocüji, nguec'ua ga s'odü. Je xo ga cjatsc'e nu, 'ma dya rí dyätcägö ín jña, mas ra s'odü in mü'bü. \p \v 6 Me go zũ c'ua e Saulo me go mbi, cjanu o mama: \p ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, ¿pje i̱ṉ ne rá cjagö? \p O ndünrü c'ua e Jesús c'ín Jmugöji: \p ―Ixtí mague dya, rí sät'ä cja c'e ndajñiñi a Damasco; nujnu, ra xi'ts'iji c'ü rí tsja, embeji e Saulo. \p \v 7 C'o bëzo c'o mi pöji e Saulo, me go pizhiji, dya mi sö ro ñaji. O dyäräji c'ü mi ña pero dya jñandaji. \v 8 Nuc'ua e Saulo o nanga nu ja mi 'mana. Nuc'ua 'ma mü o xocü o̱ ndö, dya cja mi janda. Nguec'ua o pënchp'iji o̱ dyë, cjanu o ngüjnüji o zidyiji a ma a Damasco. \v 9 'Ma mi bübü a Damasco, o zö jñi pa c'ü dya mi janda. Dya zi o jñõnü, ne ri ndeje. \p \v 10 A Damasco mi bübü 'na bëzo c'ü mi chjũ e Ananías, mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Mizhocjimi o zopjü a t'ĩjĩ e Ananías o xipji: \p ―Nu'tsc'e Ananías. \p O ndünrü c'ua e Ananías: \p ―Mizhocjimi ín Jmuts'ügö, xitsigö pje i̱ṉ ne rá cjagö. \p \v 11 O mama c'ua Mizhocjimi o xipji: \p ―Ixtí mague cja c'e calle c'ü ni chjũ Derecho. 'Ma rí sät'ä cja o̱ ngumü e Judas, rí tsja t'önü cjo bübü nu 'na bëzo c'ü ni chjũ e Saulo c'ü o jmus'ü a Tarso. Nudya na ötcügö. \v 12 Ró unügö o nguinch'i 'na t'ĩjĩ o jñantc'a nu'tsc'e Ananías, i̱ tsjogü cja c 'e ngumü nu ja bübü, cja ni 'ñe's'e in dyëgue. Nguec'ua o jogü o̱ ndö, o sö o jñanda na yeje. Je ga cjanu ró unügö o nguinch'i e Saulo. \p \v 13 O ndünrü c 'ua e Ananías o mama: \p ―Mizhocjimi ín Jmuts'ügö, na puncjü o cjuarma c'o o xitsi ja ga cja e Saulo. O tsjapü me go sufre c'o in ntegue c'o cãrã a Jerusalén. \v 14 Nudya, cja säjä va, tjë 'na carta c'ü o dyopjü c'o ndamböcjimi. C'ü mama c'e carta, e Saulo pë's'i sjëtsi ra zücüjme rí texejme nutscöjme rí ma'tc'öjme, ra pantcajme a pjörü. \p \v 15 O ndünrü c'ua Mizhocjimi o xipji e Ananías: \p ―Mague. Ya ró juajnügö e Saulo ra zopjü c'o in menzumügueji a Israel 'ñe c'o dya menzumü a Israel, 'ñe c'o o̱ reyji. Nguec'ua ra mbãcãji ja ga cjazgö. \v 16 Rá xipji e Saulo c'ü ra sufre na puncjü, na ngue ra xipji ín jñagö yo nte, eñe Mizhocjimi va xipji e Ananías. \p \v 17 O ma c'ua e Ananías o zät'ä cja c'e ngumü nu ja mi bübü e Saulo. O cjogü a mbo, cjanu o 'ñe's'e c'ua o̱ dyë e Saulo, cjanu o xipji: \p ―Nu'tsc'e Saulo, mi cjuarmats'ügö. E Jesús c'ín Jmugöji o jñetse, i̱ jñanda 'ma ma ẽcje cja 'ñiji. O ndäcjö ró ẽjẽ, ngue c'ua ra jogü in chö rí jñanda na yeje, 'ñe ngue c'ua ra ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi ra ẽ bübü in mü'bü, eñe e Ananías. \p \v 18 Ixco ndögü c'ua cja o̱ ndö e Saulo c'o mi nza cja o ts'ixisquë. Nuc'ua ya jñanda c'ua na jo. Nuc'ua cjanu o ji'i; ngue e Ananías o jichi. \v 19 Cjanu o zi o xëdyi; nguec'ua o zëzhi. Nuc'ua e Saulo, o mimiji ja nzi pa a Damasco co c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \s1 Saulo predica en Damasco \p \v 20 Nuc'ua mi pa cja c'o nintsjimi mi pa zopjü c'o nte, mi xipjiji e Jesús ngue o̱ T'i Mizhocjimi. \v 21 C'o o dyärä mi ña e Saulo, me mi cjijñi mi mamaji: \p ―Nujnu ngue nu mi cjapü me ra sufre c'o creo e Jesús c'o cãrã a Jerusalén. C'ü vi 'ñeje a 'ñeva ngue c'ü ro zürü yo creo, ro ndün't'üji co cadena cja rrũ zidyiji cja c 'o ndamböcjimi. Maco nudya, ya xipji o̱ jña e Jesús yo nte, eñeji. \p \v 22 Pama Mizhocjimi xenda mi pjös'ü e Saulo ja ma zopjü c'o o̱ menzumüji a Israel c'o mi cãrã a Damasco. O mbenbeji c'o vi dyopjü c'o profeta ja rva cja c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi ro manda. A cjanu o jizhi c'ü ngueje e Jesús c'ü vi 'ñeme Mizhocjimi. Nguec'ua anguezeji, dya sö pje ro mamaji. \s1 Saulo escapa de aquella gente de Israel que no creía en Jesucristo \p \v 23 O mezhe c'ua, c'o mi menzumü a Israel c'o mi cãrã a Damasco o ñatsjëji o mamaji ja rvá mbö't'üji e Saulo. \v 24 O mbãrã e Saulo c'ü mi ne ro mbö't'üji. Xõmü ndempa mi pjörüji cja o̱ ngoxtji c'e jñiñi, ngue c'ua 'ma ro mbedye e Saulo, ro mbö't'üji. \v 25 'Na nu xõmü, c'o mi ejme e Jesucristo, o mbös'üji e Saulo o mbedye libre cja c'e jñiñi. O xipjiji e Saulo o dyo'o cja 'na bos'i. Cjanu o sjö'büji cja c'e varda c'ü mi c'ot'ü cja c'e jñiñi. \s1 Saulo en Jerusalén \p \v 26 'Ma mü o zät'ä e Saulo a Jerusalén, mi ne ro ndeñe c'o mi cãrã nu c'o mi creo e Jesucristo. Pero texeji mi sũji e Saulo, dya mi creoji c'ü ya mi ätpä o̱ jña e Jesucristo. \v 27 'Na cjuarma c'ü mi chjũ e Bernabé o recibido e Saulo. Cjanu o zidyi cja c'o apóstole o xipjiji: \p ―'Ma mi pa cja 'ñiji e Saulo, o jñetse c'ín Jmugöji; e Saulo o jñanda. C'ín Jmugöji o zopjü nu. Y 'ma mi bübü a Damasco, o xipji c'o nte ja ga cja e Jesús, dya zũ, eñe e Bernabé. \p \v 28 Nguec'ua o recibidoji c'ua e Saulo texe ja c'o mi jmurü c'o cjuarma a Jerusalén. \v 29 Mi zopjü c'o nte mi xipjiji ja ga cja e Jesús c'ín Jmugöji, y dya mi sũ. 'Ma mi zopjü c'o o̱ menzumüji a Israel c'o mi ña griego, me mi söji o jña. Anguezeji o ñatsjëji o mamaji ja rvá mbö't'üji c'ü. \v 30 'Ma mü o mbãrã c'o cjuarma, o möji e Saulo a ma a Cesarea. Cjanu o xipjiji: \p ―Ra sö rí sät'ägue na jo dya a Tarso, embeji e Saulo. \p \v 31 Nuc'ua c'o cjuarma c'o mi cãrã cja c'e estado de Judea, dya cja mi nuji na ü c'o, dya cja pje mi cjapüji. Xo 'ñe c'o mi cãrã cja c'e estado de Galilea 'ñe cja c'e estado de Samaria. Y xenda mi pãrãji ja ga cja e Jesucristo. Mi sũji Mizhocjimi mi ätäji. O̱ Espíritu Mizhocjimi mi pjös'ü anguezeji. Nguec'ua xe na puncjü c'o o creo. \s1 Eneas es sanado \p \v 32 E Pedro mi pa texe nu ja mi cãrã o cjuarma. 'Na nu pa, o ma a Lida o ma zengua c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \v 33 Mi bübü nu 'na bëzo c'ü mi chjũ e Eneas. Ya vi mezhe ocho cjë ma o'o cja ngama, dya mi sö ro 'ñõmü. E Pedro o jñanda c'e bëzo. \v 34 Cjanu o xipji: \p ―Eneas, e Jesucristo ra jocüts'ü. Rí ñanga rí xã'ma in nzama, embe. \p Nuc'ua cjanu o nanga c'ua. \v 35 C'o mi cãrã a Lida 'ñe c'o mi cãrã a Sarón, o jñandaji ya vi jogü c'e bëzo. O jyëziji c'ua c'o mi creoji, o creoji e Jesucristo. \s1 Resurrección de Dorcas \p \v 36 Cja c'e jñiñi a Jope, mi bübü 'na ndixũ c'ü mi chjũ e Tabita c'ü mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Cja c'e idioma griego mi chjũ e Dorcas. C'e ndixũ mi unü o merio c'o dya pje mi pë's'i; me ma jonte mi pjös'ü texe c'o nte. \v 37 C'o pa c'o, o zürü 'na ngueme o ndũ. O xatüji o̱ cuerpo, cjanu o ngöbüji cja 'na jyäxcumü. \v 38 A Jope mi bëxtjo a Lida. C'o cjuarma a Jope o dyäräji e Pedro mi bübü a Lida. Nguec'ua o ndäji ye cjuarma c'o o ma xipji e Pedro: \p ―Rvá ẽ ö'tc'öbe favor ixtá mö a Jope, eñevi. \p \v 39 Nuc'ua e Pedro o möji c'ua anguezevi. 'Ma mü o zät'äji, cjanu o zidyiji e Pedro cja c'e jyäxcumü. Ma cã nu na puncjü o ndixũ c'o ya vi ndũ nu xĩra. O ma böbüji cja o̱ jmi e Pedro, me mi huëpiji e Dorcas. O jíchiji e Pedro c'o pajna 'ñe c'o 'ñaja bitu c'o vi ndä'bä e Dorcas 'ma xe mi bübü. \v 40 E Pedro o xipji texe c'o ndixũ ro mbedyeji. Nuc'ua cjanu o ndüñijõmü o dyötü Mizhocjimi. Cjanu o jñanda c'e ndixũ c'ü vi ndũ, o xipji: \p ―Nu'tsc'e Tabita, ñanga. \p Nuc'ua c'e ndixũ o xocü c'ua o̱ ndö o jñanda e Pedro. Cjanu o nanga o mimi c'ua. \v 41 Nuc'ua e Pedro o pënchp'i o̱ dyë c'e ndixũ o bö'bü. Cjanu o ma't'ü c'ua c'o ndixũ 'ñe c'o 'ñaja c'o o̱ nte Mizhocjimi, o jíchiji c'ü ya vi te e Tabita ya mi bübütjo na yeje. \v 42 Texe c'o mi cãrã a Jope o dyäräji e Pedro vi tsjapü o te c'e ndixũ. Nguec'ua na puncjü c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'ín Jmugöji. \v 43 Nuc'ua e Pedro o mezhe na puncjü o pa va mimi a Jope. Mi oxü cja o̱ ngumü 'na bëzo c'ü xo mi chjũ e Simón c'ü mi corti o̱ xipjadü o animale. \c 10 \s1 Pedro y Cornelio \p \v 1 A Cesarea mi bübü 'na bëzo c'ü mi chjũ e Cornelio. Mi manda cja 'na cien o tropa c'o mi xiji Tropa Italiana. \v 2 Zö dya mi menzumü a Israel e Cornelio, pero mi sũ 'ñe mi ma't'ü Mizhocjimi. Xo 'ñe texe c'o mi cãrã o̱ ngumü. Mi unü o merio c'o dya pje mi pë's'i. Pama mi ötü Mizhocjimi. \v 3 'Na nu pa 'ma ya vi zünü jñi c'ü nzhä, Mizhocjimi o unü e Cornelio o jñanda 'na anxe, nza cja 'ma ro nguinch'i 'na t'ĩjĩ. O cjogü nu ja mi bübü o xipji: \p ―Nu'tsc'e Cornelio, eñe c'e anxe. \p \v 4 Me go zũ e Cornelio me go jñanda c'e anxe. Cjanu o xipji: \p ―¿Pje pjëzhi, nu'tsc'e nin t'ecjañõmü? \p O ndünrü c'ua c'e anxe o mama: \p ―Rvá ẽ xi'ts'igö Mizhocjimi mä'c'ägue. Na ngue i̱ṉ ötügue c'ü, 'ñe i̱ṉ unü o merio yo dya pje pë's'i. \v 5 Nudya rí chäjä o bëzo c'o ra ma a Jope ra ma siji 'na bëzo c'ü ni chjũ e Simón Pedro. \v 6 Nuc'ü, je oxü cja o̱ ngumü 'na bëzo c'ü xo ni chjũ e Simón c'ü corti o̱ xipjadü o animale. C'e ngumü järä a squina cja nezapjü. Ra xi'ts'i e Simón Pedro pje ni jyodü rí tsjague, eñe c'e anxe va xipji e Cornelio. \p \v 7 O ma c'ua c'e anxe c'ü mi ñavi e Cornelio. Nuc'ua e Cornelio o ma't'ü c'ua yeje c'o o̱ mbëpji, ' ñeje 'na c'o tropa c'ü mi teñe angueze, c'ü xo mi sũ Mizhocjimi. \v 8 O xipjiji texe c'o vi mama c'e anxe, cjanu o ndäji c'ua o möji a Jope. \p \v 9 C'ü na ye nu pa 'ma ya vi zünü jñisiarü, mi pöji cja 'ñiji ya mi ngue ro zät'äji a Jope. E Pedro o ndes'e a xes'e cja sotea cja c'e ngumü nu ja mi oxü, o dyötü Mizhocjimi. \v 10 Nuc'ua cjanu o zant'a, mi ne o xëdyi. 'Ma ma ät'äji o jñõnü, mi sö e Pedro nza cja c'ü dya cja mi bübü cja c'e sotea, mi sö nza cja 'ma ro nguinch'i 'na t'ĩjĩ. \v 11 O jñanda ya vi xogü a jens'e. Cjanu o jñanda nza cja 'na manta c'ü me na nojo c'ü vi 'ñeje a jens'e o säjä a jõmü. O jñetse nza cja c'ü cjó c'o mi pënch'i nza nziyo squina. \v 12 Cja c'e manta mi cã'ã o c'ijmi 'ñe o s'ü, 'ñe c'o pje nde ma animale c'o bübü nziyo o̱ ngua. \v 13 Nuc'ua e Pedro o dyärä 'na jña c'ü vi 'ñeje a jens'e c'ü o mama: \p ―Nu'tsc'e Pedro, böbü rí pö't'ügue 'na yo animale rí sa. \p \v 14 O ndünrü c'ua e Pedro o mama: \p ―Iyö, ín Jmuts'ügö, dya ra sö. Nunca rí sagö o ts'ingue c'o na s'o c'o mama in leygue c'ü dya rá sagöjme, eñe e Pedro. \p \v 15 O ndünrü c'ua c'ü mi zopjü e Pedro, o mama: \p ―Dya rí mangue na s'o nu c'ü ya ró tjintscö, eñe Mizhocjimi. \p \v 16 Jñi vez va xipjiji a cjanu e Pedro. Y jñi vez va ndünrü a cjanu. Nuc'ua c'e manta cjanu o nguins'i c'ua a jens'e nu ja vi 'ñeje. \v 17 E Pedro me mi cjijñi o̱ mü'bü pje mi ne ro mama c'o vi jñanda. Jo nu säjä c'ua cja c'e ngoxtji c'o bëzo c'o vi 'ñeje cja e Cornelio. Na ngue ya vi tsjaji t'önü ja mi bübü o̱ ngumü e Simón. \v 18 O zenguateji c'ua, cjanu o tsjaji t'önü cjo mi bübü nu 'na bëzo c'ü mi chjũ e Simón Pedro. \v 19 'Ma mi cjijñi e Pedro pje mi ne ro mama c'o vi jñanda, o ña c'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o xipji: \p ―Cja säjä jñi bëzo c'o va ẽ jonc'ü. \v 20 Dyagü cja ne sotea rí möji co anguezeji. Dya rí yembeñe; nutscö ró täcjö o ẽjẽ c'o, embeji e Pedro. \p \v 21 O dagü c'ua e Pedro nu ja c'o ma böbü c'o bëzo c'o vi 'ñeje cja e Cornelio, cjanu o xipjiji: \p ―Nguetscö i̱ṉ jongüji. ¿Pje vi 'ñecjeji?, embeji. \p \v 22 Anguezeji o mamaji: \p ―O ndäcjöjme 'na bëzo c'ü ni chjũ e Cornelio c'ü manda o tropa. Nuc'ü, sũ Mizhocjimi y cja ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi c'o na jo. Texe yo in menzumügueji a Israel mamaji c'ü cja na jo c'e bëzo. Mizhocjimi o ndäjä 'na o̱ anxe o ma zopjü e Cornelio. O xipji c'ü ro ndäcjöjme rá ẽ sints'ijme rá mö o̱ ngumü, ngue c'ua rí zopjügue. Angueze ra dyärä c'o rí xipjigue, eñe c'o bëzo va xipjiji e Pedro. \p \v 23 Nuc'ua e Pedro o xipji c'o bëzo o cjogüji cja c'e ngumü o ziji o xëdyi. Y o oxüji. Nuc'ua c'ü na jyas'ü, e Pedro o möji c'o bëzo. Xo möji ja nzi c'o cjuarma c'o mi cãrã a Jope. \p \v 24 C'ü na jñi nu pa, o zät'äji a Cesarea. E Cornelio ya ma te'be anguezeji; ya vi mbita c'o o̱ dyoji 'ñe c'o mi pãrãji. Nuc'o, ya ma cãji nu. \v 25 'Ma mü o zät'ä e Pedro 'ñe c'o mi pöji cja o̱ ngumü e Cornelio, o mbedye c'ua e Cornelio o recibido e Pedro. O ndüñijõmü cja o̱ jmi, nza cja 'ma ro ma't'ü Mizhocjimi. \v 26 Nuc'ua e Pedro o pënchp'i o̱ dyë o bö'bü. O xipji: \p ―Böbü. Dya pje pjëtscö, xo rí ntetjogö nza cjatsc'e. \p \v 27 O cjogüvi c'ua mi ñavi. E Pedro o jñanda ya vi jmurü na puncjü o nte. \v 28 Cjanu o xipjiji: \p ―I̱ṉ pãrãgueji nutscöjme rí menzumüjme a Israel, dya sö rá dyocjöji nu'tsc'eji dya i̱ṉ menzumüji a Israel, ni rá cjogüjme cja in nzungueji rá ñaji. 'Ma jiyö, 'na ra pëgazüjme c'o na s'o. Pero o jítscö Mizhocjimi c'ü dya cja rá mangö cjó na s'o. \v 29 Nguec'ua 'ma mü o ma xitsi yo bëzo ro ẽcjöjme yo, dya ró mangö: “Iyö”, ro 'ñeñe. Nu'tsc'e Cornelio, xitscö pje vi chäjä o ma sizgö yo, eñe e Pedro. \p \v 30 O mama c'ua e Cornelio: \p ―Ya sö nziyo pa, mi ötügö Mizhocjimi y mi mbempje. Ya vi zünü jñi c'ü nzhä. O ẽ c'ua 'na bëzo o ẽ böbü ín jmigö. Mi je'e o bitu c'o me mi juëns'i. \v 31 O xitsi: “Nu'tsc'e Cornelio, Mizhocjimi o dyä'tc'ä c'o i̱ṉ ötü. Angueze pãrã c'ü i̱ṉ cja, i̱ṉ unü o merio yo dya pje pë's'i”, enze. \v 32 Xo xitsi: “Rí chäjä o bëzo c'o ra ma a Jope ra ma siji 'na bëzo c'ü ni chjũ e Simón Pedro. Nuc'ü, je oxü cja o̱ ngumü 'na bëzo c'ü xo ni chjũ e Simón, c'ü corti o̱ xipjadü o animale. C'e ngumü järä a squina cja nezapjü”, enzgö c'e bëzo c'ü ró janda. \v 33 Nguec'ua ixtó täjä yo o ma sits'i. Pöcjü i̱ 'ñeje. Rí cãrãjme a jmi Mizhocjimi rí texejme, rí ne rá äräjme c'o o jí'ts'i rí xitscöjme. \s1 Discurso de Pedro en la casa de Cornelio \p \v 34 Nuc'ua e Pedro o zopjü c'o nte o xipjiji: \p ―Dyäräji na jo. Nudya, rí pãrãgö Mizhocjimi dya juajnü cjó ra s'iya; ix na cjuana s'iya texe yo nte. \v 35 Zö ja menzumü 'na nte, pero 'ma ra zũ Mizhocjimi 'ñe ra tsja ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi c'o na jo, nu'ma, ra mäpä Mizhocjimi 'ma c'o. \v 36 Mizhocjimi o ndäjä e Jesucristo o ẽ zocüjme nutscöjme rí menzumüjme a Israel. O xitscöjme ja rgá sö ra mäjä ín mü'büji rí texeji, dya pje rá mbeñeji. Na ngue e Jesucristo ngue ín Jmugöji zö ja nde rí menzumüji. \v 37 I̱ṉ pãrãgueji e Juan mi zopjü c'o nte mi jichiji co ndeje. Nuc'ua e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret, mi nzhodü a Galilea mi zopjü c'o nte. Xo 'ñe a Judea. \v 38 Mizhocjimi o 'ñeme e Jesús o zopjü c'o nte. O̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü mi bübüvi, o unü o̱ poder. Nguec'ua mi pjös'ü c'o nte, y mi jocü c'o vi zürü o̱ s'ondajma e Satanás c'ü dya jo. Na ngue Mizhocjimi mi bübü co angueze. \v 39 Nutscöjme rí apóstolejme ró jandajme c'o o tsja e Jesús a Jerusalén, 'ñe texe yo ja cãrã c'o ín menzumügöjme a Israel. Nuc'ua o ndät'äji e Jesús cja ngronsi va mbö't'üji. \v 40 Pero c'ü na jñi nu pa, Mizhocjimi o tsjapü o te. Cjanu o jizhi c'ü ya vi tetjo. \v 41 Pero dya texe yo nte o jñanda 'ma mü o te. Nguetscöjme ró jandajme. Na ngue o juancüjme Mizhocjimi rá xipjijme yo nte. 'Ma ya vi te e Jesús, ró sigöjme o xëdyi angueze. \v 42 O xitscöjme e Jesús rá zopjüjme yo nte, rá xipjijme c'ü ngueje angueze c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra jñünpü ngüenda c'o ya rguí ndũ 'ñe c'o xe ri cãrã. \v 43 Texe c'o profeta o mamaji ja ga cja e Jesús. O mamaji 'ma cjó c'o ra 'ñench'e o̱ mü'bü c'ü, ra perdonaoji 'ma c'o na s'o c'o vi tsjaji, eñe e Pedro. \s1 Reciben el Espíritu Santo los que no son de Israel \p \v 44 'Ma xe mi ña e Pedro, 'nango ẽjẽ c'ua a jens'e o̱ Espíritu Mizhocjimi o ẽ bübü cja o̱ mü'bü c'o mi ärä c'o jña. \v 45 C'o vi ẽji e Pedro cja o̱ ngumü e Cornelio, ya mi creoji e Jesucristo. Anguezeji xo mi menzumüji a Israel. Nguec'ua 'ma o ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi, me go nguijñiji cjanu o mamaji: \p ―¿Cjó ro mama ro unü o̱ Espíritu Mizhocjimi yo dya menzumü a Israel?, eñeji. \p \v 46 O mbãrãji c'ü vi 'ñeje o̱ Espíritu Mizhocjimi, na ngue o dyäräji c'o nte mi ñaji nan'ño idioma; xo mi mamaji c'ü me na nojo Mizhocjimi 'ñe me na jo. O mama c'ua e Pedro o xipji c'o o̱ menzumüji: \p \v 47 ―Na jo ra ji'i yo; dya sö rá c'a's'üji. Na ngue Mizhocjimi o unü o̱ Espíritu anguezeji, ja c'o nzi va dyacöji, eñe. \p \v 48 Nuc'ua e Pedro o xipji c'o nte c'o dya mi menzumü a Israel ro jiji, na ngue xo 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesús c'ü ín Jmugöji. Nuc'ua anguezeji o xipjiji e Pedro c'ü ro mimi ja nzi pa co anguezeji. \c 11 \s1 Informe de Pedro a la iglesia de Jerusalén \p \v 1 C'o apóstole c'o mi cãrã a Judea 'ñe c'o 'ñaja cjuarma, o mbãrãji c'ü vi creo o̱ jña Mizhocjimi c'o dya mi menzumü a Israel. \v 2 Cãrã a Jerusalén c'o mama ni jyodü rá circuncidaoji. 'Ma mü o nzhogü e Pedro a Jerusalén, anguezeji o huënch'iji c'ua e Pedro. \v 3 O xipjiji: \p ―¿Jenga i̱ tsjogü o̱ ngumü c'o dya ín menzumüji i̱ siji o xëdyi? Maco dya circuncidao c'o, embeji e Pedro. \p \v 4 O ndünrü c'ua e Pedro o xipjiji texe ja va cja. O mama: \p \v 5 ―Mi bübügö cja c'e jñiñi a Jope. 'Na nu pa mi ötügö Mizhocjimi. Nuc'ua ró sö nza cja c'ü dya cja mi bübü, nza cja 'ma ro cjinch'i 'na t'ĩjĩ. Ró janda c'ü mi nza cja 'na manta c'ü ma nojo. O jñetse nza cja c'ü cjó c'o mi pënch'i nza nziyo squina. Vi 'ñeje a jens'e o säjä a jõmü cja ín jmigö. \v 6 'Ma ró janda na jo cja c'e manta, ró janda o c'ijmi 'ñe o s'ü 'ñe o animale c'o na sate, 'ñe c'o 'ñaja animale c'o bübü nziyo o̱ ngua. \v 7 Nuc'ua ró ärägö 'na jña c'ü o mama: “Nu'tsc'e Pedro, böbü rí pö't'ügue 'na yo animale rí sa”, enzgö c'e jña. \v 8 Nuc'ua ró tjünrügö ró xipji: “Iyö, ín Jmuts'ügö, dya ra sö. Nunca rí sagö o ts'ingue c'o na s'o c'o mama in leygue c'ü dya rá sagöjme”, rí embegö. \v 9 Nuc'ua c'e jña c'ü vi 'ñeje a jens'e, o xitsi c'ua na yeje: “Dya rí mangue na s'o c'ü ya ró tjintscö”, enzgö Mizhocjimi. \v 10 Jñi vez va xitscö a cjanu. Y jñi vez rvá tjünrü a cjanu. Nuc'ua c'e manta cjanu o nguins'i c'ua a jens'e nu ja vi 'ñeje. \v 11 Nuc'ua jo nu zät'ä c'ua jñi bëzo cja c'e ngumü nu ja mi bünc'ö. Vi 'ñeji a Cesarea o ẽ zinzgöji. \v 12 O xitsi o̱ Espíritu Mizhocjimi ro möjme c'o bëzo, dya ro yembeñe. Xo 'ñe yo 'ñanto cjuarma, xo ró möcjöjme yo. 'Ma ró sät'äjme, ró cjogüjme cja o̱ ngumü c'e bëzo c'ü vi ndäjä c'o o ma a Jope o ma sizgö. \v 13 Nuc'ua c'e bëzo o xitscöjme c'ü vi jñanda 'na anxe cja o̱ ngumü. C'e anxe o zopjü o xipji: “Rí chäjä c'o ra ma a Jope ra ma siji e Simón Pedro. \v 14 Ra xi'ts'i ja rgui salvague, 'ñe texe yo cãrã in nzungue”, eñe c'e anxe va xipji c'e bëzo. \v 15 'Ma ró zopjügö c'o mi cãrã c'e ngumü, 'nango ẽjẽ c'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o ẽ bübü cja o̱ mü'büji, ja c'o nzi va ẽjẽ cja ín mü'bügöji 'ma ot'ü 'ma mi cãrãgöji va. \v 16 Ró mbeñe c'ua c'e jña c'ü vi mama e Jesús c'ín Jmugöji. O mama: “E Juan mi jichi yo nte co ndeje. Pero ra zädä 'ma ra ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi ra ẽ bübü cja in mü'büji”, eñe e Jesucristo. \p \v 17 O sido o ña e Pedro o mama: \p ―Mizhocjimi o unüji o̱ Espíritu anguezeji 'ma o 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo c'ín Jmugöji, ja c'o nzi va dyacöji 'ma ró ench'e ín mü'bügöji c'ü. ¿Cjó nguetscö c'ü dya ro ätägö Mizhocjimi c'ü dya ro cjogü cja o̱ ngumü c'e bëzo?, eñe e Pedro. \p \v 18 C'o nte c'o vi huënch'i e Pedro, 'ma mü o dyärä c'o mi mama, go juemeji. Cjanu o mamaji: \p ―Me na jo Mizhocjimi. Xo unü c'o dya menzumü a Israel ra dyäräji o̱ jña. Nguec'ua 'ma ra jyëziji c'o na s'o ra nzhogü o̱ mü'büji, ra bübütjoji co Mizhocjimi. \s1 La iglesia de Antioquía \p \v 19 'Ma mü o pjat'üji o ndojo e Esteban, o mbürü o tsjapüji o sufre c'o mi creo e Jesucristo. Nguec'ua o c'ueñeji o möji cja c'o 'ñaja jñiñi. Bübü c'o o ma hasta cja c'e país a Fenicia, 'ñe c'e país a Chipre, 'ñe c'e jñiñi a Antioquía. Mi xipjiji o̱ jña e Jesucristo c'o nu menzumüji c'o mi cãrã nu. Pero c'o dya mi menzumü a Israel, dya mi xipjiji c'o. \v 20 Mi cãrã a Antioquía c'o vi 'ñeje a Chipre 'ñe a Cirene. 'Ma mü o säji nu, o mbürü o zopjüji c'o mi ña griego c'o dya mi menzumü a Israel, o xipjiji o̱ jña e Jesucristo c'ín Jmugöji. \v 21 Mizhocjimi o mbös'ü anguezeji o zopjüji na jo c'o nte. Nguec'ua c'o dya mi menzumü a Israel, na puncjü c'o o jyëzi c'o mi creoji, o 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo c'ín Jmugöji. \p \v 22 C'o cjuarma c'o mi cãrã a Jerusalén, o mbãrãji c'ü vi creo c'o dya mi menzumü a Israel. Nguec'ua o ndäji e Bernabé o ma a Antioquía. \v 23 'Ma mü o zät'ä, me go mäjä. Na ngue o unü ngüenda Mizhocjimi vi intsjimi na puncjü c'o nte. Nuc'ua cjanu o xipjiji sido ro 'ñejmeji co texe o̱ mü'büji e Jesucristo c'ü ín Jmugöji. \v 24 Ma jonte e Bernabé. Mi cja ja c'o nzi ma 'ñünbü o̱ mü'bü o̱ Espíritu Mizhocjimi. Y mi creo e Jesucristo co texe o̱ mü'bü. Nguec'ua 'ma mü o zopjü c'o nte, na puncjü c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'ín Jmugöji. \p \v 25 Nuc'ua e Bernabé o mbedye a Antioquía cjanu o ma c'ua a Tarso o ma jyodü e Saulo. \v 26 'Ma o chöt'ü, o siji a Antioquía. O mezhevi 'na cjë nu, mi zopjüvi c'o cjuarma y mi jíchivi o̱ 'ñiji e Cristo na puncjü o nte. Je ngue a Antioquía c'ü o mbürü o xiji cristiano c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \p \v 27 'Ma mi bübü a Antioquía e Bernabé 'ñe e Saulo, o ẽjẽ ja nzi c'o mi profeta c'o vi 'ñeje a Jerusalén. \v 28 'Na c'o profeta mi chjũ e Agabo. O̱ Espíritu Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü. Nguec'ua o böbü nu ja mi jmurü c'o cjuarma, o mama c'ü ro ẽjẽ 'na tjijmi ro sufreji texe cja c'o país. O zädä c'e jña 'ma mi manda e Claudio. \v 29 Nguec'ua c'o cjuarma c'o mi cãrã a Antioquía o ñaji o mamaji c'ü ro mbenpeji o merio c'o cjuarma c'o mi cãrã a Judea. C'ü ro sö nzi 'naja, ro mbös'üji c'o. \v 30 Nuc'ua 'ma o jmutüji c'o merio, cjanu o ndäji c'ua e Bernabé 'ñe e Saulo o jñünüvi c'o merio o ma zopcüvi c'o mi pastor cja c'o cjuarma a Judea. \c 12 \s1 Muerte de Jacobo y encarcelamiento de Pedro \p \v 1 C'o pa c'o, mi rey e Herodes. O manda o ma zürüji ja nzi c'o mi ma't'ü e Jesucristo, o tsjapü o sufreji. \v 2 O manda o mbö't'üji co tjëdyi e Jacobo c'ü mi ngue o̱ cjuarma e Juan. \v 3 Nguec'ua me co mäjä c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi creo e Jesucristo. O unü ngüenda e Herodes c'ü me mi mäji; nguec'ua xo manda o ma zürüji e Pedro. Mi ngue c'o pa 'ma mi siji o tjõmëch'i c'o dya mi bäns'ä. \v 4 'Ma o zürüji e Pedro, o manda e Herodes o pant'aji a pjörü. O manda c'ua dieciseis o tropa ro mbörüji e Pedro; ro pëpji nziyo tropa, cja rrũ cambiaji c'ua. O nguijñi e Herodes, 'ma ro nguarü c'e mbaxua c'ü ni chjũ Pascua, ro jñünpü ngüenda e Pedro cja jmi c'o nte, cja rrũ manda ro mbö't'üji. \v 5 Nguec'ua mi pjörüji na jo e Pedro. Pero c'o cjuarma c'o mi cãrã a Jerusalén sido mi ötü Mizhocjimi co texe o̱ mü'büji, c'ü ro mbös'ü na puncjü e Pedro. \s1 Dios libra de la cárcel a Pedro \p \v 6 'Na nu xõmü 'ma ma bübü e Pedro a pjörü, mi 'nün't'ü o cadena nzi 'na o̱ dyë. Y cada lado mi bübü 'na tropa c'ü xo mi tjün't'ü o̱ dyë c'o cadena. Ma ĩjĩ e Pedro. Xo mi bübü yeje tropa c'o mi pjörü cja o̱ ngoxtji c'e pjörü. C'ü na jyas'ü, e Herodes ro jñünpü ngüenda e Pedro cja jmi c'o nte. \v 7 C'e xõmü 'nango jñetse 'na o̱ anxe Mizhocjimi. Y me go jya's'ü cja c'e cuarto. C'e anxe o 'ñünmbü o̱ ximatjü e Pedro ngue c'ua o zö. Nuc'ua c'e anxe cjanu o xipji: \p ―Ixtí ñanga, embeji e Pedro. \p Nuc'ua c'o cadena c'o mi 'nün't'ü o̱ dyë, o ndögü c'ua. \v 8 Nuc'ua c'e anxe cjanu o xipji e Pedro: \p ―Nzünt'ü in mbünt'ü, chin'ch'i in mbäcua. \p O tsja c'ua e Pedro ja c'o nzi va mama c'e anxe. Nuc'ua c'e anxe cjanu o xipji: \p ―Chëjë in bitu cja rrĩ 'ñeje. Rá ot'ügö, rí bëpjague. \p \v 9 O mbedye c'ua e Pedro mi bëpja cja c'e anxe. Dya mi pãrã cjo ix na cjuana mi pedye cja c'e pjörü. Mi sö nza cja 'ma ro nguinch'i 'na t'ĩjĩ. \v 10 O cjogüvi yeje ngoxtji nu ja xo mi pjörü o tropa. Cjanu o zät'ävi cja c'e ngoxtji de t'ëzi c'ü mi mbedyeji a tji. C'e ngoxtji o xogütsjë c'ua. O mbedyevi c'ua o caminaovi 'na calle. 'Nango ojtjo c'ua c'e anxe, ya mi 'natsjë e Pedro. \v 11 Nuc'ua cjanu o mbãrã c'ua e Pedro c'ü na cjuana vi mbedye cja c'e pjörü. Cjanu o mama c'ua: \p ―Nudya, rí pãrãgö Mizhocjimi o ndäjä c'ü o̱ anxe o ẽ 'ñevgue libre. Nguec'ua dya ro tsjacügö e Herodes ja c'o nzi ga ne c'o ín menzumügö c'o dya creo, eñe. \p \v 12 'Ma mü o mbãrã e Pedro c'ü na cjuana vi mbedye libre, cjanu o ma c'ua cja o̱ ngumü e María c'ü nu nana e Juan c'ü xo mi chjũ Marcos. Nujnu, mi jmurü na puncjü o cjuarma mi ötüji Mizhocjimi. \v 13 'Ma mü o zät'ä e Pedro cja c'e ngumü, o toca cja c'e ngoxtji. O mbedye c'ua 'na xunt'i cja c'e patio o ma dyärä cjó mi ngue. C'e xunt'i mi chjũ e Rode. \v 14 C'e xunt'i o mbãtpã o̱ jña e Pedro 'ma mü o zenguate, pero dya xopcü c'e ngoxtji. Na ngue me go mäjä. Cjanu o cjuan'di o cjogü a mbo, o ma xipji c'o ma cã nu: \p ―E Pedro böbü cja ngoxtji, embeji c'o. \p \v 15 O ndünrü c'ua anguezeji o mamaji: \p ―Nu'tsc'e i̱ṉ locague, eñeji. \p O mama c'ua c'e xunt'i: \p ―Iyö. Na cjuana c'ü rí xi'tsc'öji, embeji c'o. \p Anguezeji cjanu o mamaji: \p ―Iyö, dya ngue. Pe ngueje c'e anxe c'ü pjörü c'ü, eñeji. \p \v 16 E Pedro sido mi toca cja c'e ngoxtji. Nuc'ua c'o ma cã a mbo, cjanu o ma xopcüji c'e ngoxtji. 'Ma mü o jñandaji c'ü mi ngue e Pedro, me go nguijñiji c'ua o mamaji: \p ―Pãrã, ¿ja va mbedye a pjörü nu? \p \v 17 Nuc'ua e Pedro cjanu o tsja c'ua o seña co o̱ dyë ro ngo't'ü o̱ neji. Cjanu o xipjiji ja va 'ñeme libre Mizhocjimi angueze. Xo xipjiji: \p ―Nujyo, rí xipjigueji e Jacobo 'ñe c'o 'ñaja cjuarma, eñe. \p Cjanu o mbedye c'ua, o ma c'ü 'na lugar. \p \v 18 C'ü na jyas'ü, me mi sũ c'o tropa me mi pötü ma mamaji c'ü dya mi pãrãji ja vi ma e Pedro. \v 19 Nuc'ua e Herodes o ndäjä c'o o ma jyodü e Pedro, pero dya chöt'üji. Nguec'ua o tsjapü t'önü c'o tropa c'o mi pjörü e Pedro, cjanu o manda o mbö't'üji c'o. Cjanu o mbedye a Judea o ma a Cesarea o ma mimi nu. \s1 La muerte de Herodes \p \v 20 E Herodes me mi ünbü c'o mi menzumü a Tiro 'ñe a Sidón. Nguec'ua anguezeji mi jodüji ja rvá jo'tp'üji c'ü. Na ngue c'o mi siji, mi tõmüji cja c'e país nu ja mi manda e Herodes. Mi bübü 'na bëzo c'ü mi pjëzhi na nojo cja o̱ palacio e Herodes. Nuc'ü, mi chjũ e Blasto. C'o mi cãrã a Tiro 'ñe a Sidón o möji cja e Blasto o ma ngõ't'üji o merio o xipjiji: \p ―Pjöxcüjme rá jo'tp'ügöjme ne rey Herodes, embeji. \p Nguec'ua e Blasto cjanu o ma cja e Herodes o ma xipji c'ü mi ne c'o mi menzumü a Tiro 'ñe a Sidón ro ñaji e Herodes. \v 21 Nuc'ua e Herodes o mbä's'ä 'na pa, c'ü ro ñaji c'o mi menzumü a Tiro 'ñe a Sidón. 'Ma mü o zädä c'e pa, e Herodes o jye'e c'o me na zö, na ngue mi rey. Cjanu o ndägä cja c'ü o̱ silla c'ü xiji trono. Cjanu o zopjü c'o nte. \v 22 Nuc'ua c'o nte chaque o mapjüji c'ua na jens'e o mamaji: \p ―Nu na ña'a, dya nte nu, Mizhocjimi nu, eñeji. \p \v 23 E Herodes o jyëzi c'o nte o ma't'üji angueze. Dya mama: \p ―Dya rí matcügöji; nguextjo Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e rí ma't'üji, ro 'ñeñe. \p Nguec'ua o ẽjẽ 'naja o̱ anxe Mizhocjimi o ẽ tsjapü o zö'dyë e Herodes, o ngã'ã o dyoxü a mbeme. C'o dyoxü o zapü a mbo o̱ pjeme; dya mezhe o ndũ. \p \v 24 Xe na puncjü o nte c'o o dyärä o̱ jña Mizhocjimi o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \p \v 25 E Bernabé 'ñe e Saulo, 'ma o ma unüvi c'o merio c'o cjuarma a Judea, cjanu o mbedyevi a Jerusalén o nzhogü o mëvi a Antioquía mi sivi e Juan c'ü xo mi chjũ Marcos. \c 13 \s1 Bernabé y Saulo comienzan su trabajo misionero \p \v 1 C'o cjuarma c'o mi cãrã a Antioquía, mi bübü c'o mi profeta 'ñe c'o mi xöpüte mi jizhiji o̱ jña Mizhocjimi. Mi ngue e Bernabé, 'ñe e Simón c'ü mi xiji Negro, 'ñe e Lucio c'ü mi menzumü a Cirene, 'ñe e Manaén c'ü junto va tevi e Herodes c'ü mi manda a Galilea, 'ñe e Saulo. \v 2 'Na nu pa, mi ma't'üji Mizhocjimi y mi mbempjeji. Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o ña c'ua o xipjiji: \p ―Ya ró juajnügö e Bernabé 'ñe e Saulo ra mbëpquivi. Ixtí chägueji ra ma tsjavi c'e bëpji, embeji c'o. \p \v 3 Nuc'ua 'ma mü o nguarü o ma't'üji Mizhocjimi 'ñe o mbempjeji, cjanu o 'ñe's'eji o̱ dyëji e Bernabé 'ñe e Saulo. Cjanu o ndäji ro mëvi cja c'o 'ñaja jñiñi ro ma mbëpivi Mizhocjimi. \s1 Los apóstoles predican en Chipre \p \v 4 Ngueje o̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü o ndäjä e Bernabé 'ñe e Saulo. Nuc'ua anguezevi cjanu o zidyivi e Marcos o möji c'ua a Seleucia. Nuc'ua o mbedyeji nu, o möji c'ua cja 'na barco o zät'äji cja c'e isla c'ü ni chjũ a Chipre c'ü bübü a nde cja c'e ndeje. \v 5 O zät'äji a Salamina c'ü tsja a Chipre. Nuc'ua cjanu o möji c'ua cja c'o nintsjimi c'o bübü a Chipre nu ja ma't'ü Mizhocjimi c'o menzumü a Israel. E Bernabé 'ñe e Saulo o zopjüvi c'o mi jmurü nu, o xipjiji o̱ jña Mizhocjimi. Mi dyoji e Marcos ngue c'ua ro mbös'ü anguezevi. \v 6-8 Cja c'e isla a Chipre, mi gobernador e Sergio Paulo. Nuc'ü, mi pë's'i na puncjü o̱ pjeñe. Mi dyojui e Sergio Paulo 'na bëzo c'ü mi menzumü a Israel c'ü mi cëro. Nuc'ü, mi chjũ e Barjesús. Xo mi xiji e Elimas. Nuc'ü, mi cjapü mi ña o̱ jña Mizhocjimi, pero dya ma cjuana. E Bernabé 'ñe e Saulo 'ñe e Marcos o zät'äji texe cja c'o jñiñi cja c'e isla a Chipre. 'Ma mü o zät'äji cja c'e jñiñi a Pafos, nuc'ua e Sergio Paulo o zojnü c'ua anguezeji. Na ngue me mi ne ro dyärä o̱ jña Mizhocjimi. 'Ma mü o ña e Bernabé 'ñe e Saulo, dya go ne e Elimas. Me mi jodü ja rvá ts'a's'ü, ngue c'ua c'e gobernador dya ro creo o̱ jña Mizhocjimi c'o mi mama e Bernabé 'ñe e Saulo. \v 9 Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü e Saulo c'ü xo ni chjũ e Pablo, me go jñanda e Elimas. \v 10 Cjanu o xipji: \p ―Nu'tsc'e i̱ṉ cjapü i̱ṉ jíchi yo nte, pero me na s'o c'o i̱ṉ cjague. I̱ṉ onpügue yo nte i̱ṉ xipjiji c'o dya cjuana. O̱ t'its'ü e Satanás c'ü dya jo, i̱ṉ cjague o̱ bëpji c'ü. I̱ṉ nugue na ü texe c'o na jo. Me na jo o̱ 'ñiji Mizhocjimi, pero nan'ño gui jíchigue yo nte i̱ṉ xipjiji c'o dya cjuana. \v 11 Dyärä. Ra castigaots'ügue dya Mizhocjimi ra tsja'c'ü rí ndëzhögue. Ra mezhe ja nzi o pa, dya rí jñanda o̱ jya's'ü e jyarü, eñe e Pablo. \p Nuc'ua o bëxõmü o̱ ndö e Elimas, dya cja mi janda. Nguec'ua mi örü cjó ro pënchp'i o̱ dyë ro ngüjnü. \v 12 'Ma mü o jñanda c'e gobernador ja va ndëzhö e Elimas, me go nguijñi c'ua: \p ―Nunca rí janda a cjanu. Me na zëzhi o̱ jña Mizhocjimi, eñe. \p Nguec'ua o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \s1 Pablo y Bernabé en Antioquía de Pisidia \p \v 13 Nuc'ua e Pablo 'ñe c'o mi dyoji, cjanu o ndes'eji c'ua cja 'na barco o mbedyeji a Pafos o möji c'ua a Perge c'ü tsja cja c'e estado de Panfilia. 'Ma mü o zät'äji nu, nuc'ua e Juan Marcos o jyanbüji co anguezevi, o nzhogü o ma c'ua a Jerusalén. \v 14 Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé o mbedyevi a Perge o mëvi c'ua a Antioquía c'ü bëxtjo cja c'e estado de Pisidia. Nuc'ua c'e pa 'ma mi söya c'o mi menzumü a Israel, o mëvi cja c'e nintsjimi, cjanu o mimivi c'ua. \v 15 Cjanu o böbü c'ua 'na c'ü o xörü o̱ jña Mizhocjimi. O xörü 'na pasaje cja c'o ley c'o o dyopjü e Moisés, 'ñe 'na pasaje c'ü o dyopjü c'o profeta. Nuc'ua c'o mi manda cja c'e nintsjimi, cjanu o mandaji 'naja c'ü o ma xipji e Pablo 'ñe e Bernabé: \p ―Mi cjuarmats'ügövi, 'ma i̱ṉ jünguevi 'na jña, xitscöjme, embeji c'o. \p \v 16 Cjanu o böbü c'ua e Pablo o tsja o seña co o̱ dyë c'ü dya cjó ro ña. Cjanu o mama: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji a Israel, 'ñetsc'eji dya i̱ṉ menzumüji a Israel pero i̱ṉ sũji Mizhocjimi, dyäräji na jo c'ü rá xi'tsc'öji. \v 17 Mizhocjimi o juajnü c'o ín mboxatitaji nutscöji rí menzumüji a Israel, o tsjapüji o̱ nte. 'Ma mi cãrã anguezeji a ma a Egipto, Mizhocjimi o intsjimi anguezeji, nguec'ua va ngãrãji na puncjü. Nuc'ua o pjongüji libre cjanu o möji c'ua, na ngue me na zëzhi angueze. \v 18 O mezhe c'ua cuarenta cjë mi pjörü Mizhocjimi anguezeji 'ma mi nzhodüji cja c'e majyadü. Zö mi cjaji c'o na s'o, pero Mizhocjimi mi pësp'iji paciencia anguezeji. \v 19 Mizhocjimi o chjotü c'o siete raza c'o mi cãrã a Canaán. Cjanu o unü a Canaán c'o ín mboxatitagöji o tsjapü o̱ cjaji. \v 20 O mezhe cuatro ciento cincuenta cjë va 'ñeme Mizhocjimi c'o mi cja juesi cja c'o nte, hasta e Samuel c'ü mi bëpja juesi, c'ü xo mi profeta. \v 21 O mezhe c'ua, c'o ín mboxatitaji o dyötüji Mizhocjimi ro 'ñeme 'naja anguezeji c'ü ro tsja rey. O 'ñeme c'ua e Saúl c'ü mi t'i cja e Cis, 'ñe mi mboxbëche cja e Benjamín. O mezhe cuarenta cjë c'ü mi rey, mi manda cja c'o ín mboxatitaji. \v 22 Nuc'ua Mizhocjimi dya cja jyëzi xe ro manda e Saúl; o 'ñeme c'ua e David o tsja rey. O mama Mizhocjimi: “E David c'ü nu t'i e Isaí, me rí mäpägö c'ü; rí janda ätcägö c'ü. Ra tsja ja c'o nzi rgá negö”, eñe Mizhocjimi. \v 23 O mama Mizhocjimi c'ü ro 'ñeme 'na c'o o̱ mboxbëche e David ro 'ñe 'ñevguegöji libre nutscöji rí menzumüji a Israel. Ya tsja Mizhocjimi ja c'o nzi va mama, o ndäjä 'naja c'ü o ẽ 'ñevgueji libre cja c'o na s'o c'o rí cjaji. Nuc'ü, ngueje e Jesús. \v 24 Ante c'ü ro zopjü e Jesús c'o nte, e Juan ya mi pëpi Mizhocjimi. Mi zopjü c'o ín menzumügöji mi xipjiji ro jyëziji c'o na s'o, ro nzhogü o̱ mü'büji cja Mizhocjimi. \v 25 E Juan, 'ma ya mi ngue ro nguarü c'ü mi pëpi Mizhocjimi, o xipji c'ua c'o nte: “I̱ṉ pëzhgueji nguetscö c'ü o mama Mizhocjimi ra ẽ 'ñempc'eji libre, pero dya nguetscö; ngue c'ü cja va ẽjẽ. Bübü o mbëpji c'o xäpcä o̱ mbäcua c'ü nu lamu ga mbös'ü. Nutscö, dya pje pjëtscö rá pjösc'ö a cjanu c'ü cja va ẽjẽ. Na ngue angueze me na nojo na puncjü; nutscö, dya pje ni muvizügö”, eñe e Juan. \p \v 26 O sido o ña e Pablo o mama: \p ―Rí zo'c'öji nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji a Israel, o̱ mboxbëchezüji e Abraham. Xo rí zo'c'öji nu'tsc'eji dya i̱ṉ menzumüji a Israel pero i̱ṉ sũji Mizhocjimi. Mizhocjimi ne c'ü rí pãrãgueji ja rgá sö rí salvagueji i̱ṉ texeji. \v 27 'Ma mü o ẽjẽ e Jesús, c'o ndamböcjimi 'ñe c'o 'ñaja c'o pje mi pjëzhi, dya mi pãrãji cjo vi 'ñeje cja Mizhocjimi. Ni xo ri ngue c'o 'ñaja nte a Jerusalén dya xo mi pãrãji. Dya unüji ngüenda cjo ya vi zädä o̱ jña Mizhocjimi c'o vi dyopjü c'o profeta, maco chjüma'ma xabaro mi xörüji o̱ jña Mizhocjimi. C'o profeta o mamaji c'ü mi jyodü ro ndũ e Jesús. Nguec'ua va zädä c'o vi dyopjü c'o profeta. \v 28 Zö dya chö'tp'üji c'ü vi tsja na s'o c'ü rví ndũ, pero o dyötüji e Pilato c'ü ro manda ro mbö't'üji c'ü. \v 29 Nguec'ua va zädä texe c'o mi t'opjü cja o̱ jña Mizhocjimi ja rvá tsjapüji e Jesús. Nuc'ua, bübü c'o o ma ts'üpcü o̱ cuerpo cja c'e ngronsi, cjanu o ma ngöt'üji cja 'na cueva. \v 30 Zö ya vi ndũ e Jesús, pero Mizhocjimi o tsjapü o te'e o bübütjo na yeje. \v 31 O mezhe c'ua ja nzi c'ü o jñetse e Jesús, o jñanda na puncjü o nte c'ü ya vi te. C'o o jñanda, ngue c'o mi nzhodüji e Jesús ante c'ü ro mbö't'üji. Mi nzhodüji ndeze 'ma o mbürü o zopjü c'o nte a Galilea, hasta o zät'ä a Jerusalén. Nguec'ua zopjüji yo nte, xipjiji o te e Jesús. \p \v 32-33 ’Rí xi'tsc'öbe c'ü rgui mäcjeji. Nu c'e jña c'ü o xipji Mizhocjimi c'o ín mboxatitagöji, ya zädä yo cjë yo rí cãrãgöji nutscöji o̱ mboxbëchezüji c'o. O tsjapü o te e Jesús ja c'o nzi ga t'opjü cja Salmo dos. Je mama a cjava c'e Salmo: “Ixi ngue'tsc'e ín Ch'itsc'ö. Ne pa dya, ró jizhi que nu'tsc'e ín Ch'itsc'ö”, eñe Mizhocjimi. \v 34 Mizhocjimi xo mama: “Rá intsjimits'ü ja c'o nzi rvá xipjigö e David.” C'ü vi mama a cjanu Mizhocjimi, ngue c'ü ro tsjapü ro te e Jesús, c'ü dya ro dya'a o̱ cuerpo. \v 35 Nguec'ua mama a cjava c'ü 'na Salmo: “Rí pãrãgö c'ü dya rí jyëzi ra dya'a ín cuerpogö. Na ngue i̱ juancügö”, eñe. \v 36 E David o tsja rey cja c'o o̱ menzumüji c'o mi ngue ín mboxatitagöji; o tsja ja c'o nzi va mama Mizhocjimi. Pero 'ma o ndũ, o dyögüji a lado nu ja ya vi dyögüji c'o ín mboxatitaji. Cjanu o dya'a o̱ cuerpo. \v 37 Pero 'ma mü o ndũ e Jesús, Mizhocjimi o tsjapü o te, dya go dya'a o̱ cuerpo. \v 38 Nguec'ua rí xi'tsc'öji nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, ngueje e Jesús c'ü ra perdonaots'üji in nzhubüji c'o i̱ṉ tũji. \v 39 C'o o̱ ley Mizhocjimi c'o o dyopjü e Moisés, dya ra 'ñempc'eji libre cja c'o na s'o. Pero 'ma rí 'ñench'e in mü'büji e Jesucristo, ra 'ñempc'eji libre texe cja c'o na s'o. \v 40 Pjötpüji na puncjü ngüenda. Na ngue 'ma dya rí 'ñench'e in mü'büji e Jesucristo, ra zädä 'ma rí sufregueji ja c'o nzi va dyopjü c'o profeta. Je dyopjüji a cjava: \q1 \v 41 Nu'tsc'eji i̱ṉ cjacüji burla. Pero jñant'maji, rá cjagö c'o me na nojo, c'ü dya rí creoji zö cjó ra xi'ts'iji. \q1 Y rí mangueji: “¿Ja rgá sö ra zädä yo?” \q1 Pero rí chũji, eñe Mizhocjimi. \p \v 42 Nuc'ua e Pablo 'ñe c'o mi dyoji, cjanu o mbedyeji c'ua cja c 'e nintsjimi. C'o nte me go mamaji c'ua: \p ―Tsjacüjme favor rí 'ñejui ra chjün, rí ẽ yepe rí xitscöjme yo i̱ xitsijme dya. \p \v 43 'Ma mü o nguarü c'e culto, na puncjü c'o mi menzumü a Israel c'o o ndeñe co e Pablo 'ñe e Bernabé. Xo 'ñe c'o dya mi menzumü a Israel pero mi ma't'üji Mizhocjimi, anguezeji xo na puncjü c'o o ndeñe co e Pablo 'ñe e Bernabé. Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé o zopjüvi c'ua anguezeji o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji rí sido rí dyätpäji o̱ jña e Jesucristo. Ngueje c'ü o ndäjä Mizhocjimi o ẽ mböxcüji. \p \v 44 Nuc'ua c'ü na ye nu xabaro, o ẽ c'ua texe c'o mi cãrã c'e jñiñi o ẽ dyäräji o̱ jña Mizhocjimi. \v 45 C'o mi menzumü a Israel, 'ma mü o jñandaji xo vi jmurü na puncjü o nte c'o dya mi menzumü a Israel, o sjëyaji c'ua na puncjü. O zadüji e Pablo o mamaji c'ü dya ma cjuana c'ü mi mama. \v 46 Dya zũ e Pablo 'ñe e Bernabé, o mamavi: \p ―Nu'tsc'eji rí menzumügöji a Israel, ngue'tsc'eji ot'ü ró xi'tsc'öbe o̱ jña Mizhocjimi. Pero dya i̱ ñeji. Nguec'ua, zö Mizhocjimi ne ra 'ñempc'eji libre cja c'o na s'o, pero dya sö. Na ngue dya i̱ṉ creoji c'ü xi'ts'iji. Nguec'ua dya cja rá zo'c'öbe; rá zopjübe c'o dya ngue ín menzumügöji. \v 47 Ngue c'ü o xitsibe Mizhocjimi. O mama a cjava: \q1 Ró juan'c'ü rí zopjü yo nte yo dya menzumü a Israel yo cãrã texe cja ne xoñijõmü, \q1 ngue c'ua ra salvaji ra bübü ín jya's'ügö cja o̱ mü'büji, eñe Mizhocjimi. \m A cjanu va mama e Pablo. \p \v 48 C'o dya mi menzumü a Israel, 'ma mü o dyäräji c'o jña c'o o mama e Pablo, me go mäji o mamaji c'ü me na jo o jña Mizhocjimi. Bübü c'o o ' ñench'e o̱ mü'bü e Jesús. Nguec'ua o bübütjoji co Mizhocjimi. Nuc'o, ngue c'o ya vi juajnü Mizhocjimi. \v 49 Nuc'ua o̱ jña e Jesucristo c'ín Jmugöji, o mamaji texe c'o jñiñi cja c'e estado. \v 50 Nuc'ua c'o mi menzumü a Israel, o dyü't'üji c'o ndixũ c'o pje mi pjëzhi cja c'e jñiñi c'o mi ma't'ü Mizhocjimi. Xo dyü't'üji c'o bëzo c'o pje mi pjëzhi. Nguec'ua o nuji na ü e Pablo 'ñe e Bernabé, cjanu o pjongüji nu. \v 51 Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé 'ma mü o mbedyevi nu, cjanu o jyä'bävi c'ua o jõmü c'o mi jäs'ä cja o̱ mbäcuavi, ngue c'ua ro mbãrã c'o mi menzumü nu, c'ü vi tsjaji c'o na s'o, dya recibidoji anguezevi. Cjanu o mëvi cja c'e jñiñi a Iconio. \v 52 C'o mi cãrã a Antioquía c'o vi 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, zö mi nuji na ü c'o, pero o̱ Espíritu Mizhocjimi me go 'ñünbü o̱ mü'büji o tsjapüji me go mäji. \c 14 \s1 Pablo y Bernabé en Iconio \p \v 1 'Ma mi bübüvi e Pablo 'ñe e Bernabé a Iconio, o mëvi cja c'e nintsjimi nu ja mi pa c'o mi menzumü a Israel. O zopjüvi c'o nte ja c'o nzi ma zopjüvi cja c'o 'ñaja jñiñi. Nuc'ua na puncjü c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. C'o o creo, mi cãrã c'o mi menzumü a Israel; xo mi cãrã c'o dya mi menzumü a Israel. \v 2 C'o mi menzumü a Israel c'o dya go ne go creo, o dyü't'üji c'o dya mi menzumü a Israel. Nguec'ua va nguijñiji c'o na s'o, o nuji c'ua na ü e Pablo 'ñe e Bernabé. \v 3 E Pablo 'ñe e Bernabé o mezhe va mimivi a Iconio. Mi zopjüvi c'o nte, dya mi sũvi. Mi xipjiji: \p ―Me s'iyats'üji e Jesucristo c'ü ín Jmugöji, mi eñevi. \p Nguec'ua c'ü ín Jmugöji o unüvi poder o tsjavi c'o na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. Nguec'ua va mbãrãji c'ü na cjuana c'o mi mama e Pablo 'ñe e Bernabé. \v 4 C'o mi cãrã a Iconio, dya mi 'natjo o̱ pjeñe ma nguijñiji. Mi cãrã c'o mi teñe c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi ätpä o̱ jña e Jesucristo; mi cãrã c'o mi teñe c'o apóstole c'o mi ngue e Pablo 'ñe e Bernabé. \v 5 Nuc'ua c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi ätä c'o apóstole, cjanu o ma ñaji c'ua c'o pje mi pjëzhi cja c'e jñiñi. Xo ñaji c'o 'ñaja nte c'o dya mi menzumü a Israel. O mamaji c'ü ro tsjapüji burla c'o apóstole, cja rrũ pjat'üji o ndojo. \v 6-7 Pero e Pablo 'ñe e Bernabé o mbãrãvi. Nguec'ua o c'ueñe o mëvi c'ua a Listra 'ñe a Derbe c'o tsja cja c'e estado de Licaonia. Nujnu, o zopjüvi c'o nte o xipjiji ja rvá sö e Jesús ro 'ñeme libre anguezeji cja c'o na s'o. Xo zopjüji c'o nte cja c'o 'ñaja jñiñi c'o bëxtjo mi chäji. \s1 Apedrean a Pablo en Listra \p \v 8 A Listra mi bübü 'na bëzo c'ü dya mi sö ro nzhodü, mi junrü a jõmü. Je ma cjanu ndeze 'ma o jmus'ü. \v 9 Nuc'ü, o dyärä mi ña e Pablo 'ma mi zopjü c'o nte. E Pablo o jñanda na jo c'e bëzo, o mbãrã c'ü mi junt'ü o̱ mü'bü c'e bëzo c'ü ro sö Mizhocjimi ro jocü. \v 10 Nguec'ua o ña c'ua na jens'e e Pablo o xipji c'e bëzo: \p ―Böbü dya, rí böbü derecho, eñe. \p O böbü na zëzhi, cjanu o nzhodü c'ua. \v 11 Na puncjü o nte c'o o jñanda e Pablo ja va jocü c'e bëzo. O mapjüji c'ua na jens'e o ñaji c'e jña Licaonia o mamaji: \p ―Nujyo, ngue yo ín ts'itagöji yo rí ma't'üji. O mbëzhi o nte nza cjazgöji. O ẽjui nu ja rí cãrãgöji o ẽ nugüji, eñeji. \p \v 12 Cjanu o jñusp'üji c'ua ts'ita Júpiter e Bernabé. E Pablo, o jñusp'üji ts'ita Mercurio, na ngue mi ngue e Pablo c'ü mi zopjü c'o nte. \v 13 A tji cja o̱ ngoxtji c'e jñiñi nu ja mi cjogüji, mi järä 'na templo nu ja mi ma't'üji e Júpiter. Nuc'ua c'ü mi mböcjimi cja c'e templo o siji o toro cja o̱ ngoxtji c'e jñiñi. C'o toro ya vi ndepeji o ndäjnä. C'e mböcjimi 'ñe c'o nte mi ne ro mbö't'üji c'o toro, cja rrũ mbäsp'äji e Pablo 'ñe e Bernabé c'ü rví ma't'üji. \v 14 E Pablo 'ñe e Bernabé 'ma mü o mbãrãvi c'ü mi ne ro tsja c'o nte, o cjuan'divi o cjogüvi a nde nu ja mi cãrã c'o nte. O ts'üdü o̱ bituvi, o mapjüvi c'ua na jens'e o mamavi: \p \v 15 ―Nu'tsc'eji i̱ṉ bëzoji, ¿jenga i̱ṉ ne rí pötcübe o toro? Maco rí ntetjogöbe nza cjatsc'eji. C'ü rvá ẽcjöbe, rá xi'tsc'öbe ja rgá sö ra 'ñempc'eji libre cja c'o na s'o. Ni jyodü rí jyëziji yo ts'ita. Dya cja rí creoji, na ngue dya sö ra mböxc'üji. Rí 'ñench'e in mü'büji Mizhocjimi c'ü bübü para siempre, c'ü o dyät'ä e jens'e 'ñe ne xoñijõmü, 'ñe texe yo bübü a jens'e 'ñe yo bübü cja ne xoñijõmü. Xo dyät'ä yo ndeje 'ñe texe c'o cã'ã nu. \v 16 Mi jinguã Mizhocjimi o jyëzi texe c'o nte mi cjaji ja c'o nzi ma netsjëji. \v 17 Pero Mizhocjimi mi unü c'o mi jyodü c'o nte; xo 'ñetscöji dacöji c'o pje ni jyodüzüji. Va penqueji o dyebe; dacüji o ts'itjõ. Nguec'ua me rí mäcjöji, bübü c'ü rá sigöji. A cjanu, ngue c'ü rga pãrãgöji bübü Mizhocjimi, eñe e Pablo 'ñe e Bernabé. \p \v 18 Zö mi mamavi a cjanu, pero c'o nte siempre mi ne ro mbö'tp'üji o toro anguezevi. Pero o sido o xipjivi c'ü dya ro tsjaji a cjanu. \p \v 19 Cjanu o säjä c'ua a Listra ja nzi o nte c'o mi menzumü a Israel, vi 'ñeji a Antioquía 'ñe a Iconio. O dyü't'üji c'ua c'o mi cãrã a Listra o pjat'üji o ndojo e Pablo. Cjanu o ngüt'üji c'ua va pjongüji a tji cja c'e jñiñi. Mi pëzhiji ya vi ndũ. \v 20 Nuc'ua cjanu o ẽ c'ua c'o cja vi 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo, o ẽ böbüji nu ja mi 'mana e Pablo. Nuc'ua e Pablo cjanu o nanga c'ua, o cjogü na yeje cja c'e jñiñi. C'ü na ye nu pa, o mbedyevi nu e Bernabé o mëvi a Derbe. \p \v 21 A Derbe o zopjüvi c'o nte o xipjiji o̱ jña Mizhocjimi. Na puncjü c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Nuc'ua cjanu o nzhogü o mëvi a Listra 'ñe a Iconio 'ñe a Antioquía. \v 22 O zopjüvi c'o mi creo e Jesucristo, o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji sido rí 'ñejmeji e Jesucristo. Dya pje rí tsjijñiji 'ma pje c'o cja'c'üji. Na ngue 'ma cjó c'o unü o̱ mü'bü Mizhocjimi ra dyätä, nuji na ü 'ma c'o, y pje c'o cjapüji, embeji c'o. \p Nguec'ua o zëzhiji, dya zũji. \v 23 Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé cjanu o juajnüvi c'ua c'o ro tsja pastor nzi 'naja jñiñi. C'o cjuarma c'o mi cãrã nu, 'ñe c'o apóstole o mbempjeji. Nuc'ua c'o apóstole o dyötüvi Mizhocjimi ro mbös'ü c'o pastor 'ñe c 'o 'ñaja cjuarma, na ngue vi creoji. Cjanu o mbedyevi o mëvi c'ua. \s1 Pablo y Bernabé vuelven a Antioquía de Siria \p \v 24 O huench'evi c'ua cja c'e estado de Pisidia o zät'ävi a Perge c'ü tsja a Panfilia. \v 25 'Ma mü o nguarü o zopjüvi c'o mi cãrã nu, cjanu o zöbüvi o mëvi a ma a Atalia. \v 26 Nujnu, o ndes'evi cja 'na barco c'ü mi ma a Antioquía c'ü tsja a Siria. Je mi mëvi nu, na ngue nujnu ngueje nu ja vi dyötü Mizhocjimi c'o cjuarma, ro mbös'ü e Pablo 'ñe e Bernabé cja c'e bëpji. Je mi mëvi nu, na ngue ya vi cjuatüvi c'e bëpji. \v 27 'Ma o zät'ävi a Antioquía, o zojnüvi c'ua c'o cjuarma. 'Ma mü o jmurüji, nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé o xipjiji ja va mbös'ü Mizhocjimi va zopjüvi c'o nte. Xo xipjiji Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü c'o dya mi menzumü a Israel, xo dyätpäji o̱ jña e Jesucristo. \v 28 O mezhe c'ua na puncjü o pa, mi cãrãji co c'o mi cãrã a Antioquía c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \c 15 \s1 La reunión en Jerusalén \p \v 1 C'o pa c'o, xo säjä c'ua ja nzi o bëzo a Antioquía c'o vi 'ñeje a Judea. O zopjüji c'o cjuarma o xipjiji: \p ―'Ma dya ra circuncidaots'üji ja c'o nzi va dyopjü e Moisés, dya ra sö rí salvagueji, embeji c'o cjuarma c'o mi cãrã a Antioquía. \p \v 2 E Pablo 'ñe e Bernabé o mamavi c'ü dya ro sö ro circuncidaoji c'o mi menzumü a Antioquía. Nguec'ua va zöji c'ua o jña c'o. Nguec'ua c'o cjuarma a Antioquía o xipjiji e Pablo 'ñe e Bernabé ro mëvi a Jerusalén, 'ñe ja nzi anguezeji, ro ma ñaji c'o apóstole 'ñe c'o pastor, ro dyönüji cjo mi jyodü ro circuncidaoji c'o dya mi menzumü a Israel. \p \v 3 Cjanu o möji c'ua. Bübü o cjuarma c'o o ma zogüji. 'Ma o cjogüji a Fenicia 'ñe a Samaria, o zät'äji c'o jñiñi nu ja mi cãrã o cjuarma. O xipjiji c'ü ya vi creo na puncjü o nte c'o dya mi menzumü a Israel. Nguec'ua me co mäjä c'o cjuarma. \p \v 4 'Ma mü o zät'äji a Jerusalén, c'o apóstole 'ñe c'o pastor 'ñe c'o 'ñaja cjuarma o recibidoji e Pablo 'ñe e Bernabe 'ñe c'o ma dyoji. Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé cjanu o mamavi ja va mbös'ü Mizhocjimi o zopjüvi c'o dya mi menzumü a Israel. \v 5 Mi bübü nu ja nzi o fariseo c'o vi creo e Jesucristo. O böbüji c'ua cjanu o mamaji: \p ―Ni jyodü rá circuncidaogöji c'o dya menzumü a Israel c'o ätpä o̱ jña e Jesucristo. Xo rá xipjiji ni jyodü ra dyätäji o̱ ley Mizhocjimi c'ü o dyopjü e Moisés, eñeji. \p \v 6 Nguec'ua o tsjaji 'na junta, o jmurü c'o apóstole 'ñe c'o pastor o ñaji ja rvá xipjiji c'o dya mi menzumü a Israel. \v 7 Nuc'ua 'ma ya vi mezhe vi zöji o jña, o böbü e Pedro o xipjiji: \p ―Mi cjuarmats'ügöji, i̱ṉ pãrãgueji ya mezhe ja nzi cjë, Mizhocjimi o juancügö nguetscö ot'ü ró zopjügö c'o dya menzumü a Israel ró xipjiji ja rvá 'ñemeji libre cja c'o na s'o. 'Ma o dyäräji c'o ró xipjiji, o creoji. \v 8 Ja c'o nzi va dyacöji Mizhocjimi o̱ Espíritu, je xo ga cjanu va unü yo dya menzumü a Israel c'o ya 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Na ngue Mizhocjimi pãtpã o̱ mü'bü texe yo nte. \v 9 Angueze dya juajnü cjó ra s'iya. O ndintspi o̱ mü'bü yo dya menzumü a Israel 'ma o 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo, ja c'o nzi va ndintsqui ín mü'bügöji. \v 10 Maco Mizhocjimi ya recibido yo dya menzumü a Israel, ¿jenga i̱ṉ xipjiji ni jyodü ra dyätäji c'o ley? Dya rí tsjaji a cjanu; 'na ra ünnc'üji Mizhocjimi. C'o ín mboxatitagöji mi söji na jyü c'o ley, dya sö ro cumpleji c'o. Ni xo ri nguetscöji. \v 11 Rí pãrãgöji na s'ozgöji pero ra salvazügöji Mizhocjimi na ngue me s'iyazüji e Jesús c'ín Jmugöji. Je xo rga cjanu rgá salva yo dya menzumü a Israel, eñe e Pedro. \p \v 12 'Ma mü o nguarü o ña e Pedro, dya cjó cja ndünrü. Nuc'ua e Pablo 'ñe e Bernabé o zopjüvi c'o mi cãrã nu, o xipjiji ja va mbös'üvi Mizhocjimi va zopjüvi c'o dya mi menzumü a Israel. O mbös'ü o tsjavi c'o na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. \v 13 'Ma mü o nguarü o ñavi, cjanu o ña c'ua e Jacobo o xipji c'o mi cãrã nu: \p ―Mi cjuarmats'ügöji, dyäräji c'ü rá xi'tsc'öji. \v 14 Ya xitsiji e Simón Pedro c'ü ya mezhe Mizhocjimi xo juentse yo dya menzumü a Israel, xo tsjapü o̱ nte yo. \v 15 Nujyo, ngue yo o dyopjü c'o profeta c'ü ro zädä. C'o o dyopjüji je mama a cjava: \q1 \v 16 Yo nte, dya cja matcüji ja c'o nzi va matcüji cja c'e ngumü de xipjadü c'ü o dyät'ä e David. \q1 Nguec'ua 'ma ra zädä c'o pa, rá nzhogö rá cjapü yo nte ra matcüji na yeje. \q1 \v 17-18 Rá cjapü ín ntegö c'o 'ñaja nte, zö ja nde menzumüji. \q1 Ra jyongüji ra mbãcãji, eñe Mizhocjimi. \q1 Nujyo, o jítscöji ndeze mi jinguã yo. \m Je ga cjanu va mama c'o profeta. \p \v 19 O sido o ña e Jacobo o mama: \p ―C'ü rí mangö, yo dya menzumü a Israel c'o ya ejme dya Mizhocjimi, dya ni jyodü rá xipjiji ra circuncidaoji ja c'o nzi ga mama c'o ley. \v 20 C'ü rá cjaji, rá penpeji 'na carta rá xipjiji c'ü dya ra zaji o̱ ts'ingue o animale c'o päsp'äji yo ts'ita. C'o bëzo, dya ra tsãji o ndixũ; c'o ndixũ, dya xo ra tsãji o bëzo. Xo 'ñe c'o dya be chjüntü. Xo rá xipjiji, dya ra zaji o̱ ts'ingue o animale c'o dya mbedye o̱ cji. Dya xo ra ziji o cji. \v 21 Rá xipjiji a cjanu. Na ngue ya mezhe jizhiji o̱ ley e Moisés texe cja c'o ciudad. 'Ma xabaro xörüji cja nintsjimi c'e ley, eñe e Jacobo. \p \v 22 Nuc'ua o nguejme conforme c'o apóstole 'ñe c'o pastor 'ñe c'o 'ñaja cjuarma. O juajnüji c'ua yeje cjuarma c'ü ro möji a Antioquía e Pablo 'ñe e Bernabé. Nuc'o, mi xo'ñivi cja c'o cjuarma. C'ü 'naja mi chjũ e Judas Barsabás; c'ü 'naja mi chjũ e Silas. \v 23 O dyopjüji 'na carta o jñu's'üji a cjava: \p “Nutscöjme rí apóstolegöjme 'ñetscöjme rí pastorgöjme rí pen'c'öjme ne carta. Rí zenguats'üjme cjuarma, nu'tsc'eji dya i̱ṉ menzumüji a Israel i̱ṉ cãrãji a Antioquía 'ñe texe cja ne estado de Siria 'ñe ne estado de Cilicia. \v 24 C'ü rgá pen'c'öjme ne carta, ró ärägöjme bübü c'o o mbedye va ja rí cãrãgöjme c'o o ẽ nuc'üji. O xi'ts'iji ni jyodü ra circuncidaots'üji 'ñe rí tsjaji c'o mama o̱ ley Mizhocjimi c'ü o dyopjü e Moisés. Nguec'ua dya i̱ṉ pãrãji ja ngue c'ü rí creoji. Nu c'o o ẽ xi'ts'iji a cjanu, dya ró tägöjme c'o. \v 25 Ya ró ñagöjme ró juajnüjme yeje cjuarma rá täcjöjme ra ẽji e Bernabé 'ñe e Pablo, ra 'ñe zenguats'üji. Me rí s'iyagöjme anguezevi. \v 26 Zö cjogüvi na puncjü peligro 'na ra mbö't'üji c'o, pero sido zopjüvi yo nte, xipjiji o̱ jña e Jesucristo c'ín Jmugöji. \v 27 Ró juajnüjme e Judas 'ñe e Silas ra ẽji e Bernabé 'ñe e Pablo. E Judas 'ñe e Silas ra xi'ts'iji nu yo ró opjüjme cja ne carta. \v 28 O̱ Espíritu Mizhocjimi o dyacöjme o pjeñe, o jítscöjme c'o rá xi'tsc'öjme rí tsjaji. Y na jo, nguextjo c'o rá xi'tsc'öjme c'o. 'Ma jiyö, 'na rí sögueji na jyü. \v 29 Yo rá xi'tsc'öjme, ngue c'ü dya rí saji o̱ ts'ingue o animale c'o päsp'äji yo ts'ita. Dya xo rí siji o cji. Dya xo rí saji o animale c'o dya mbedye o̱ cji. Nu'tsc'eji i̱ṉ bëzoji, dya rí tsãji o ndixũ; 'ñetsc'eji i̱ṉ ndixũji, dya rí tsãji o bëzo. Xo 'ñetsc'eji dya be i̱ṉ chjüntüji. 'Ma dya rí tsjaji yo na s'o, i̱ṉ cjaji na jo'ma. Zenguaji, Mizhocjimi ra mböxc'üji”, eñe c'e carta va dyopjüji. \p \v 30 Cjanu o ndäji c'ua e Judas 'ñe e Silas o ndëdyivi c'e carta, o möji e Bernabé 'ñe e Pablo a Antioquía. 'Ma mü o zät'äji, cjanu o xipjiji c'ua c'o cjuarma a Antioquía ro jmurüji. 'Ma o jmurüji, o unüji c'ua c'e carta. \v 31 'Ma mü o xörüji c'e carta, me go mäji na ngue ma jo c'o jña c'o mi t'opjü nu. \v 32 E Judas 'ñe e Silas mi profetavi. O xipjivi na puncjü o jña c'o cjuarma, o jíchiji ja ga cja o̱ jña Mizhocjimi. Nguec'ua c'o cjuarma xenda go zëzhiji cja o̱ jña Mizhocjimi. \v 33 E Judas 'ñe e Silas o mezhevi ja nzi pa a Antioquía. Nuc'ua 'ma mü o nzhogüvi nu ja vi 'ñeji e Bernabé 'ñe e Pablo, c'o cjuarma a Antioquía o xipjiji anguezevi: \p ―Mizhocjimi ra mböxc'üvi. Xipjivi ra mbörü Cjimi c'o o ndäc'äji, eñeji. \p \v 34-35 E Pablo 'ñe e Bernabé xe go mimivi a Antioquía. Anguezevi 'ñe c'o 'ñaja xöpüte mi jizhiji mi mamaji o̱ jña Mizhocjimi. \s1 Pablo comienza su segundo viaje misionero \p \v 36 O mezhe c'ua ja nzi o pa, o mama c'ua e Pablo o xipji e Bernabé: \p ―Na jo rá më cja c'o jñiñi nu ja ya ró zopjüvi o̱ jña Mizhocjimi c'o nte. Rá ma zenguavi c'o cjuarma, rá nuvi pje cjaji, eñe e Pablo. \p \v 37 E Bernabé mi ne ro zidyivi e Juan Marcos. \v 38 Pero o mama e Pablo c'ü xenda na jo 'ma dya ro zidyivi c'ü. Na ngue e Marcos vi jyanbüji co anguezevi a Panfilia; dya sido cja c'e bëpji co anguezevi. \v 39 Nguec'ua o zövi c'ua o jña e Bernabé e Pablo. Nguec'ua va xõgüvi c'ua. Nuc'ua e Bernabé cjanu o mëvi e Marcos. O mbes'evi cja 'na barco o mëvi a Chipre. \v 40 Nuc'ua e Pablo o juajnü e Silas ro mëvi ro mbëpivi Mizhocjimi. C'o cjuarma a Antioquía o dyötpüji Mizhocjimi ro mbös'ü e Pablo 'ñe e Silas. Cjanu o mëvi c'ua. \v 41 O zät'ävi texe cja c'e estado de Siria 'ñe cja c'e estado de Cilicia. E Pablo mi zopjü c'o cjuarma; nguec'ua va zëzhiji cja o̱ jña Mizhocjimi. \c 16 \s1 Timoteo acompaña a Pablo y a Silas \p \v 1 Nuc'ua cjanu o mëvi c'ua a Derbe 'ñeje a Listra. Mi bübü nu 'na t'i c'ü mi chjũ e Timoteo. Nuc'ü, mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. C'ü nu nana mi menzumü a Israel, y xo mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. C'ü nu tata mi menzumü a Grecia. \v 2 C'o cjuarma a Listra 'ñe a Iconio mi mamaji c'ü mi cja na jo e Timoteo. \v 3 E Pablo o ne o zidyivi e Timoteo ngue c'ua ro mbös'üvi cja c'e bëpji. Pero ot'ü o circuncidao. Na ngue c'o mi menzumü a Israel c'o mi cãrã cja c'o jñiñi nu ja ro möji e Pablo e Silas e Timoteo, mi pãrãji c'ü mi griego c'ü o̱ tata e Timoteo, dya mi menzumü a Israel. 'Ma o nguarü o circuncidao, cjanu o möji c'ua. \v 4 Texe cja c'o jñiñi ja c'o mi pöji, mi zopjüji c'o cjuarma mi xipjiji c'o vi mama c'o apóstole 'ñe c'o pastor c'o mi cãrã a Jerusalén. \v 5 Nguec'ua c'o cjuarma xenda go mbãrãji go creoji e Jesucristo. Pama mi bübü c'o mi ench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \s1 La visión que Pablo tuvo de un hombre de Macedonia \p \v 6 Nuc'ua mi ne ro möji a Asia ro xipjiji o̱ jña e Jesucristo c'o nte. Pero o̱ Espíritu Mizhocjimi o tsjapü o mbãrãji c'ü dya ro möji nu. Nguec'ua va cjogütjoji cja c'e estado de Frigia 'ñe cja c'e estado de Galacia. \v 7 'Ma ya mi ngue ro zät'äji cja c'e estado de Misia, mi cja ro möji a Bitinia. Pero o̱ Espíritu e Jesucristo dya jyëzi ro möji. \v 8 Nguec'ua va cjogütjoji c'ua cja c'e estado de Misia, dya mamaji o̱ jña Mizhocjimi nu. Nuc'ua o zät'äji a Troas c'ü tsja a Misia. \v 9 'Na nu xõmü 'ma mi cãrãji a Troas, Mizhocjimi o jíchi e Pablo c'ü o jñanda, nza cja 'ma ro nguinch'i 'na t'ĩjĩ. O jñanda 'na bëzo c'ü mi menzumü cja c'e estado de Macedonia. Mi böbü ma xipji e Pablo: “Möji a Macedonia rí ma pjöxcüjme”, eñe c'e bëzo. \v 10 Nutscö e Lucas, je ngue a Troas ró chjëgöjme e Pablo 'ñe c'o mi dyoji. Na ngue c'ü o jñanda e Pablo c'ü o jíchi Mizhocjimi, ró pãrãjme Mizhocjimi mi jítscöjme c'ü ro ma zopjüjme c'o mi cãrã a Macedonia ro ma xipjijme o̱ jña e Jesucristo. Ixtó xampjajme ro möcjöjme nu. \s1 Pablo y Silas en Filipos \p \v 11 Ró tes'ejme c'ua cja c'e barco c'ü ró töt'üjme a Troas ró möjme derecho ró sät'äjme a Samotracia. C'ü na ye nu pa, ró sät'äjme a Neápolis ró dagüjme cja c'e barco. \v 12 Nuc'ua ró pedyejme nu ró sät'äjme a Filipos nu ja cãrã na puncjü o nte c'o vi 'ñeje a Roma o 'ñe mandaji nu. A Filipos ngue 'na jñiñi c'ü me na nojo cja c'o 'ñaja jñiñi c'o tsja a Macedonia. Ró mimijme ja nzi pa nu. \v 13 'Ma mü o zädä c'e pa 'ma söya c'o menzumü a Israel, ró pedyejme cja o̱ ngoxtji c'e jñiñi ró möcjöjme a squina cja 'na ndare nu ja mi pa ötüji Mizhocjimi. Ró mimijme ró jíchijme c'o ndixũ c'o mi jmurü nu. \v 14 'Na c'o ndixũ c'o mi ärä c'o mi mamajme, mi ngue 'na ndixũ c'ü mi chjũ e Lidia. Mi menzumü a Tiatira mi pö o bitu c'o ma cjipobü. Nuc'ü, mi ma't'ü Mizhocjimi. Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü o creo c'o jña c'o o mama e Pablo. \v 15 Cjanu o ji c'ua, 'ñe c'o mi cãrã o̱ ngumü. Nuc'ua cjanu o xitscöjme: \p ―Nu 'ma i̱ṉ mangueji c'ü na cjuana rí ench'e ín mü'bügö c'ü ín Jmugöji, rí mbitats'üji rá mö ín nzungö rí ma oxqueji nu, enzgöjme c'ü. \p O zümpcüjme ró oxüjme nu. \p \v 16 'Na nu pa, mi pöcjöjme nu ja mi pa ötüjme Mizhocjimi. Ró chjëgöjme 'na xunt'i c'ü mi esclavo. Mi o'o o̱ mü'bü 'na o̱ espíritu e Satanás c'ü dya jo, mi unü poder mi divinao. C'o o̱ lamu c'e xunt'i mi tõji na puncjü o merio co c'ü mi divinao c'e xunt'i. \v 17 Nuc'ü, mi tjünt'ü ín xütjügöjme nu ja mi pöcjöjme e Pablo, mi mapjü na jens'e mi mama: \p ―Nu yo bëzo, ngue o̱ mbëpji Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e. Xi'ts'iji ja rgá sö rí salvagueji, eñe c'e xunt'i. \p \v 18 O mezhe c'ua na puncjü o pa, mi cja a cjanu c'e xunt'i mi tjünt'ü ín xütjügöjme mi mama a cjanu. O xicha c'ua e Pablo o pjünü o jñanda c'e xunt'i. Cjanu o xipji c'ua c'ü o̱ espíritu c'ü dya jo: \p ―Me na zëzhi e Jesucristo; rí xi'tsc'ö rí pedye cja ne xunt'i. \p Cjanu o mbedye c'ua. \p \v 19 C'o o̱ lamu c'e xunt'i o mbãrãji c'ua c'ü dya cja ro ndõji na puncjü o merio. Nguec'ua cjanu o zürüji c'ua e Pablo 'ñe e Silas o zidyiji a fuerza a jmi c'o pje mi pjëzhi, ngue c'ua ro jñünpüji ngüenda. \v 20 'Ma mü o zät'äji cja c'o pje mi pjëzhi, cjanu o xipjiji c'ua: \p ―Nu yo bëzo, je menzumüvi a Israel. Va ẽ xipjiji nan'ño jña yo nte ga dyonpüji. Nguec'ua dya pãrãji ja ngue c'ü ra creoji. \v 21 Mamavi o jña c'o mama ín leygöji c'ü dya sö rá cjaji ni xo rá creoji. Na ngue rí menzumügöji a Roma, eñeji. \p \v 22 Nguec'ua c'o nte o üdüji, mi ne ro mbäräji e Pablo 'ñe e Silas. C'o pje mi pjëzhi cjanu o ts'ünbüvi c'ua o̱ bitu e Pablo 'ñe e Silas. Cjanu o mandavi o mbäräji co dyenza. \v 23 Nuc'ua 'ma mü o nguarü o mbäräji na puncjü, cjanu o pant'aji c'ua a pjörü. Cjanu o xipjiji c'ua c'e mböpjörü ro mbörüji na jo e Pablo 'ñe e Silas para dya ro mbedyevi. \v 24 Nguec'ua c'e mböpjörü o tsja ja c'o nzi va xipjiji, o siji e Pablo 'ñe e Silas o ẽ tsjocüji mas a mbo cja c'e pjörü. Cjanu o ngö'tp'üji c'ua o̱ nguavi cja yeje dyaxü c'o vi dyö't'üji, para dya ro sö ro mbedyevi. \p \v 25 Nuc'ua c'ü ndexõmü e Pablo 'ñe e Silas mi ötüvi Mizhocjimi y mi tõvi o himno ma ma't'üvi Mizhocjimi. C'o 'ñaja c'o ma o'o a pjörü mi äräji. \v 26 'Nango mbi c'ua na zëzhi ne xoñijõmü go 'ñõmü c'o cimiento cja c'e pjörü go xogü c'o ngoxtji. C'o cadena c'o mi 'nün't'ü c'o ma o'o a pjörü, o ndögü nu ja mi sa'a cja ndüngumü. \v 27 C'e mböpjörü 'ma mü o zö, o jñanda ya vi xogü c'o ngoxtji cja c'e pjörü. O ngübü c'ua o̱ tjëdyi ro pö't'ütsjë. Na ngue mi pëzhi ya vi c'ueñe texe c'o ma o'o cja c'e pjörü. \v 28 Nuc'ua e Pablo o mapjü c'ua na jens'e o xipji: \p ―Dya rí pö't'ütsjë; rí cãxtjogöjme rí texejme, eñe. \p \v 29 Nuc'ua c'e mböpjörü o manda o tũji o sivi. Cjanu o cjuan'di o ma a mbo cja c'e pjörü, me mi mbi. Cjanu o ndüñijõmü cja o̱ jmi e Pablo 'ñe e Silas. \v 30 Cjanu o zidyivi a tji o xipjivi: \p ―Nu'tsc'evi nin t'ecjañõmüvi, ¿pje ni jyodü rá cjagö ngue c'ua rá salvagö? \p \v 31 Cjanu o ndünrüvi o xipjivi: \p ―Rí 'ñench'e in mü'bü e Jesucristo rí tsjapü in Jmugue. Ra 'ñempc'e libre texe cja c'o na s'o; xo 'ñe yo cãrã in nzumü, embeji c'e mböpjörü. \p \v 32 Nuc'ua cjanu o xipjivi o̱ jña Mizhocjimi c'e bëzo 'ñe texe c'o mi cãrã o̱ ngumü. \v 33 Nuc'ua mismo c'e xõmü, c'e mböpjörü ixco zidyi c'ua e Pablo 'ñe e Silas nu ja mi po o ndeje o mbe'chp'evi nu ja vi s'odü. Nuc'ua cjanu o jichiji co ndeje c'e mböpjörü 'ñe c'o mi cãrã o̱ ngumü. \v 34 Nuc'ua c'e mböpjörü cjanu o zidyi e Pablo 'ñe e Silas cja o̱ ngumü, o ma unüvi o xëdyi o zivi. Me go mäjä c'ua c'e mböpjörü 'ñe c'o mi cãrã o̱ ngumü, na ngue vi 'ñench'e o̱ mü'büji Mizhocjimi. \p \v 35 Nuc'ua c'ü na jyas'ü, c'o pje mi pjëzhi cjanu o zopjüvi c'ua c'o policía o xipjiji: \p ―Mëvi ma xopcüvi c'o bëzo c'o ró pant'aji a pjörü. \p \v 36 'Ma mü o zät'ävi nu, o xipjivi c'e mböpjörü. Nuc'ua c'e mböpjörü cjanu o ma xipji e Pablo: \p ―C'o pje pjëzhi o ndävi c'o o ẽ mama c'ü sö rí pedyevi libre. Nguec'ua pedyevi, Mizhocjimi rí möji, eñe c'e mböpjörü. \p \v 37 Pero e Pablo dya nguejme conforme o xipji c'o policía: \p ―C'o pje pjëzhi o mandavi o mbäräzübe na puncjü, me go bëchquibe ín tsebe cja yo nte, zö dya jñüncübe ngüenda. Y o pandgabe a pjörü. O tsjacübe a cjanu, maco rí menzumügöbe a Roma. Nudya, nevi c'ü rá pedyebe, c'ü dya ra mbãrã yo nte. Iyö. Ma xipjivi ra ẽjui ra 'ñe pjongüzübe libre. \p \v 38 Cjanu o ma c'ua c'o policía cja c'o pje mi pjëzhi, o ma xipjivi ja va mama e Pablo. 'Ma mü o dyärä c'o pje mi pjëzhi c'ü mi menzumü a Roma e Pablo 'ñe e Silas, me go zũvi c'ua. \v 39 Cjanu o mëvi c'ua cja c'e pjörü o ma xipjivi e Pablo 'ñe e Silas: \p ―Perdonaozübe c'ü ró cja'c'öbe. \p Cjanu o pjongüvi c'ua libre cja c'e pjörü. Cjanu o xipjivi: \p ―Rí ö'tc'üjme 'na favor rí pedyevi cja ne jñiñi, eñe c'o pje mi pjëzhi. \p \v 40 Nuc'ua e Pablo 'ñe e Silas 'ma mü o mbedyevi libre cja c'e pjörü, cjanu o ma zenguavi e Lidia. Nuc'ua cjanu o zopjüvi c'o cjuarma c'o mi cãrã nu; nguec'ua o mäji y o zëzhiji. O mbedye o möji c'ua co e Timoteo. \c 17 \s1 El alboroto en Tesalónica \p \v 1 O zät'äji c'ua a Anfípolis 'ñe a Apolonia pero o cjogütjoji, o zät'äji cja c'e jñiñi a Tesalónica. Nujnu, bübü nu 'naja nintsjimi nu ja ma't'ü Mizhocjimi c'o menzumü a Israel. \v 2 Texe nu ja mi sät'ä e Pablo mi pa cja nintsjimi. Nguec'ua o mezhe jñi nzo, chjünma mi pa cja c'e nintsjimi a Tesalónica mi pa jíchi o̱ jña Mizhocjimi c'o nte. \v 3 O jíchiji c'o mama o̱ jña Mizhocjimi, ngue c'ua ro mbãrãji mi jyodü ro sufre rvá ndũ e Cristo, cja rrũ tetjo c'ua na yeje. O xipjiji: \p ―I̱ṉ te'beji c'ü o mama Mizhocjimi ra ẽ 'ñevgueji libre. Pero rí xi'tsc'öji, nuc'ü, ya ẽjẽ. Ngueje e Jesús. \p \v 4 C'o menzumü a Israel, bübü c'o o creo o ndeñeji e Pablo 'ñe e Silas. C'o dya menzumü a Israel c'o xo mi sũ Mizhocjimi, na puncjü c'o xo creo e Jesucristo. Nuc'o, mi bübü ja nzi ndixũ c'o pje mi pjëzhi. \v 5 Nuc'ua c'o menzumü a Israel c'o dya mi creo, me go sjëyaji c'ua na ngue c'o nte o ndeñeji e Pablo 'ñe e Silas. Nguec'ua cjanu o möji cja chõjmü nu ja mi cãrã c'o bëzo c'o ma s'o c'o dya mi pëpji c'o ja nde mi nzhodü. O xipjiji ro möji anguezeji. 'Ma mi pöji, o mbürü o mapjüji c'ua na jens'e. Nguec'ua va mundo c'ua na puncjü o nte. Nuc'ua cjanu o möji cja o̱ ngumü e Jasón, Cjanu o xo'tp'üji o̱ ngumü cjanu o cjogüji, ngue c'ua ro pjongüji e Pablo 'ñe e Silas ro zidyiji nu ja ro jñünpüji ngüenda a jmi c'o nte. \v 6 Pero dya chöt'üji. Nguec'ua o pënch'iji c'ua e Jasón 'ñe ja nzi c'o 'ñaja cjuarma, o zidyiji a fuerza cja c'o pje mi pjëzhi cja c'e jñiñi. O mapjüji na jens'e mi mamaji: \p ―E Pablo 'ñe e Silas nzhodüvi onpüvi yo nte. Nguec'ua texe cja ne xoñijõmü bübü c'o ya s'onbüji o̱ mü'bü na ngue c'o jña c'o mamavi. Nudya, va ẽjui va ẽ oncügöji. \v 7 Nu ne Jasón o recibido cja o̱ ngumü c'o, ngue c'ua sido oxüvi. C'o creo ja c'o nzi ga mama anguezevi, dya cjaji ja c'o nzi ga manda e César c'ü mero manda; mamaji e Jesús ngueje c'ü mero manda, eñeji. \p \v 8 C'o nte 'ñe c'o pje mi pjëzhi 'ma mü o dyäräji a cjanu, me go zũji, dya mi pãrã pje ro tsjaji. \v 9 Nuc'ua c'o pje mi pjëzhi cjanu o cobraji o merio e Jasón 'ñe c'o 'ñaja cjuarma, o xipjiji c'ü ro nzhopcüji c'o merio 'ma ro mbedye e Pablo 'ñe e Silas cja c'e jñiñi. Cjanu o 'ñemeji c'ua libre. \s1 Pablo y Silas en Berea \p \v 10 Nuc'ua c'o cjuarma cjanu o xipjiji e Pablo 'ñe e Silas c'ü ro mbedyevi c'e xõmü, ro mëvi a ma a Berea. 'Ma mü o zät'ävi nu, o mëvi cja c'e nintsjimi nu ja ma't'ü Mizhocjimi c'o menzumü a Israel. \v 11 C'o mi cãrã a Berea xenda mi äräji que na ngue c'o mi cãrã a Tesalónica. O dyäräji co texe o̱ mü'büji c'o jña c'o mi mama e Pablo 'ñe e Silas. Pama mi nuji cja o̱ jña Mizhocjimi cjo na cjuana c'o mi mamavi. \v 12 Nguec'ua c'o menzumü a Israel, na puncjü c'o o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. Xo 'ñe na puncjü o ndixũ c'o pje mi pjëzhi c'o mi griego c'o dya mi menzumü a Israel, xo creoji e Jesucristo. Xo 'ñe o bëzo c'o mi griego. \v 13 Nuc'ua c'o mi cãrã a Tesalónica c'o mi menzumü a Israel, o mbãrãji c'ua e Pablo 'ñe e Silas vi mëvi a Berea; e Pablo mi zopjü c'o nte mi xipjiji o̱ jña Mizhocjimi. Ixco möji c'ua o ma dyü't'üji c'o nte, ngue c'ua me go mundoji va mapjüji. \v 14 Nuc'ua c'o cjuarma ixco ndäji c'ua c'o ro ma caminao e Pablo ro zät'äji a squina cja c'e mar. E Silas 'ñe e Timoteo o nguejmevi a Berea. \v 15 C'o cjuarma o ma caminaoji e Pablo hasta o zät'äji a Atenas. Nuc'ua e Pablo o mama c'ua o xipjiji: \p ―'Ma rí nzhogueji a Berea, xipjiji e Silas 'ñe e Timoteo ra tsjavi posible ra ẽjui, dya ra mezhevi. \s1 Pablo en Atenas \p \v 16 E Pablo mi te'be e Silas 'ñe e Timoteo ro säjui a Atenas. Me go sufre o̱ mü'bü, na ngue o jñanda mi tägä na puncjü o ts'ita cja c'e jñiñi. \v 17 Nguec'ua mi pa cja c'e nintsjimi mi ñaji c'o mi menzumü a Israel mi xipjiji ja ga cja c'ü na cjuana. Xo mi ñaji c'o dya mi menzumü a Israel c'o xo mi ma't'ü Mizhocjimi. Y pama mi pa cja c 'e chõjmü mi ñaji c'o mi pa nu. \v 18 Nujnu, mi pa nu c'o mi xiji epicureo c'o mi xötpü o̱ jña e Epicuro, 'ñe c'o mi xiji estoico c'o mi xötpü o̱ jña e Zenón. Anguezeji o zöji o jña e Pablo. Bübü c'o o mama: \p ―Mbãrã, ¿pje ra xitscöji ne bëzo nu ja nde pezhe o jña?, eñeji. \p Bübü c'o o mama: \p ―Nza cja c'ü xitscöji rá creoji nan'ño ts'ita c'o ma't'üji nan'ño jñiñi, eñeji. \p O mamaji a cjanu na ngue e Pablo mi xipji anguezeji ja ga cja e Jesús 'ñe c'e Resurrección. Anguezeji dya tendioji, mi cjapüji e Jesús 'ñe c'e Resurrección mi ngue o̱ tjũ yeje ts'ita. \v 19 O zidyiji c'ua e Pablo nu ja mi chjũ a Areópago nu ja mi jünji ngüenda. Cjanu o xipjiji: \p ―Rí ne rí xitscöjme ne jña nu i̱ṉ jizhgue ngue c'ua rá pãrãjme. \v 20 I̱ṉ mangue yo nunca rí äräjme. Rí ne rá pãrãjme ja ga cja yo, embeji e Pablo. \p \v 21 C'o mi menzumü a Atenas 'ñe c'o dya mi menzumü a Atenas c'o mi cãrã nu, sido mi mamaji c'o jña c'o nuevo y me mi ne ra dyäräji c'o jña c'o nuevo. \p \v 22 Nuc'ua e Pablo cjanu o böbü c'ua nu ja mi jünji ngüenda nu ja mi chjũ a Areópago, cjanu o mama: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ bëzoji i̱ṉ cãrãji va a Atenas, rí unnc'ö ngüenda c'ü me i̱ṉ ma't'üji o ts'ita. \v 23 'Ma mi nzhodügö mi janda yo ts'ita yo i̱ṉ ma't'üji, ró janda 'na altar c'ü juns'ü a cjava: “Ne altar ngue para c'e ts'ita c'ü dya rí pãrãgöji”, je juns'ü a cjanu. Nudya rá xi'tsc'öji ja ga cja c'ü dya i̱ṉ pãrãji pero i̱ṉ mamaji i̱ṉ ma't'üji, c'ü ngueje Mizhocjimi. \p \v 24 ’Mizhocjimi o dyät'ä e jens'e 'ñe ne xoñijõmü, 'ñe texe yo bübü 'ñe yo cja'a. Nuc'ü, manda texe a jens'e 'ñe texe cja ne xoñijõmü. Nguec'ua dya bübü a mbo o templo 'ñe o ts'ingumü nu ja ra mimi. Na ngue nuyo, ät'ätjoji co dyë yo. \v 25 Nu'tsc'eji i̱ṉ cjijñiji c'ü pje c'o ni jyodü yo ts'ita rí unügueji. Pero Mizhocjimi dya pje ni jyodü. Maco ngue angueze o ngambgagöji va cja ne xoñijõmü, y dacüji c'ü rgá bübüji 'ñe c'ü rgá tsjons'ü ín jñüji. Xo dacüji texe c'o ni jyongüji. \p \v 26 ’Mizhocjimi o ngama texe yo raza 'ñe yo nación. Na ngue je mboxbëchiji cja c'e bëzo c'ü ot'ü o dyät'ä Mizhocjimi. O mama Mizhocjimi jinguã ro mimi nzi 'na raza yo cãrã dya, 'ñe ja ngue c'ua ro ngãrãji. Xo 'ñe c'o cja ra ngãrã. \v 27 O ngama a cjanu Mizhocjimi yo raza, ngue c'ua texeji ra jyodüji angueze, ra mbãrãji ja ga cja, ra 'ñench'e o mü'büji. Na ngue dya jẽ bübü Mizhocjimi co nuzgöji rí nteji. \v 28 Na ngue dacüji c'ü rgá bübüji 'ñe c'ü rgá 'ñõ'müji ín dyëji 'ñe ín cuaji. Nguec'ua sö rá mamaji bübü co nutscöji c'ü. Xo mama a cjanu 'naja c'o in menzumügueji c'o mi xiji poeta c'o mi pjëchi ra ña c'o pje nde ma jña. O mama: “O̱ t'izgöji Mizhocjimi”, eñe. \v 29 Nu 'ma o̱ t'izgöji Mizhocjimi, ni jyodü rá unnc'öji ngüenda c'ü dya Mizhocjimi yo ts'ita yo ät'ä yo nte. Na ngue ät'äji ja c'o nzi ga neji, de oro o de plata o de ndojo. \v 30 'Ma ot'ü, Mizhocjimi mi pësp'i na puncjü paciencia c'o mi ma't'ü yo ts'ita. Na ngue dya mi pãrãji. Pero nudya, mama Mizhocjimi c'ü ni jyodü ra nzhogü o̱ mü'bü texe yo cãrã cja ne xoñijõmü. \v 31 Mizhocjimi ya juajnü 'na pa 'ma ra jñüncüji ngüenda. O 'ñeme 'na bëzo c'ü ra jñüncüji na jo ngüenda. 'Ma o ndũ c'e bëzo, Mizhocjimi o tsjapü o te. Ngue c'ü rga pãrãgöji rí texeji, c'e bëzo ngueje c'ü ra jñüncüji ngüenda, eñe e Pablo. \p \v 32 'Ma mü o dyäräji c'ü mi mama e Pablo c'ü vi te e Jesús 'ma ya vi ndũ, bübü c'o o tsjapü burla va ndenbe e Pablo. Bübü c'o o mama: \p ―Xe rí xitscöjme 'na nu pa, eñeji. \p \v 33 Nguec'ua e Pablo o mbedye nu ja mi cãrãji. \v 34 Bübü c'o o ndeñe e Pablo o 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo. 'Na anguezeji mi chjũ e Dionisio. Mi ngue 'na c'o bëzo c'o mi jün ngüenda. Xo creo 'na ndixũ c'ü mi chjũ e Dámaris. \c 18 \s1 Pablo en Corinto \p \v 1 Nuc'ua e Pablo o mbedye a Atenas o ma a Corinto. \v 2 Nujnu, o chjëvi nu 'na bëzo c'ü xo mi Israelita, pero vi jmus'ü cja c'e estado de Ponto c'ü tsja a Asia. Nuc'ü, mi chjũ e Aquila. Cja vi 'ñejui c'ü nu su a Italia nu ja mi bübüvi. Na ngue e Claudio c'ü mi mero mi manda o xipji texe c'o mi menzumü a Israel ro mbedyeji a Roma c'ü tsja cja c'e país a Italia. C'ü nu su e Aquila mi chjũ e Priscila. E Pablo o ma zengua e Aquila 'ñe e Priscila cja o̱ ngumüvi. \v 3 C'e bëpji c'ü mi cja e Aquila 'ñe e Priscila, mi mismotjo c'e bëpji c'ü mi cja e Pablo. Mi tä'bäji o̱ xipjadü o animale mi pöji. Y nu c'o mi tõmü, mi ät'äji o̱ ngumüji. Nguec'ua e Pablo o mimiji co anguezevi, mi tä'bäji o xipjadü. \v 4 E Pablo mi pa 'ma xabaro cja c'e nintsjimi mi ñaji c'o menzumü a Israel 'ñe c'o dya menzumü a Israel, mi xipjiji ro dyätpäji o̱ jña e Jesucristo. \p \v 5 Nuc'ua cjanu o säjä c'ua e Silas 'ñe e Timoteo, vi 'ñejui cja c'e estado de Macedonia. Nuc'ua e Pablo pama mi zopjü c'o mi menzumü a Israel mi xipjiji: \p ―Rí xi'tsc'öji c'ü na cjuana, e Jesús ngue c'ü o mama Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre, embeji. \p \v 6 Anguezeji dya go ne go creoji, y o zadüji e Pablo. Nguec'ua e Pablo o juancja o̱ bitu ngue c'ua ro unüji ngüenda c'ü ro mbedye cja c'e nintsjimi, dya cja ro ma zopjü anguezeji. Cjanu o mama c'ua: \p ―C'ü rí ma sufregueji, dya ngue ín s'ocügö; ngueje in s'ocügueji. Na ngue 'ma ró xi'tsc'öji ri 'ñench'e in mü'büji e Jesucristo, dya i̱ dyätcäji. Nudya, rá zopjügö yo dya menzumü a Israel, eñe e Pablo. \p \v 7 Cjanu o mbedye c'ua cja c'e nintsjimi. O cjogü c'ua cja 'na ngumü c'ü bëxtjo mi järä cja c'e nintsjimi. C'e ngumü mi ngue o̱ ngumü e Justo. Nuc'ü, dya mi menzumü a Israel pero mi ma't'ü Mizhocjimi. Nu cja c'e ngumü ngue nu sido mi ña e Pablo o̱ jña Mizhocjimi. \v 8 C'ü mi manda cja c'e nintsjimi, mi chjũ e Crispo. Nuc'ü, o 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo c'ín Jmugöji; xo 'ñe texe c'o mi cãrã o̱ ngumü. C'o mi menzumü a Corinto, na puncjü c'o o dyätä e Pablo cjanu o creoji e Jesucristo. Cjanu o jiji. \v 9 'Na nu xõmü Mizhocjimi o unü e Pablo o jñanda nza cja 'ma ro nguinch'i 'na t'ĩjĩ, o xipji: \p ―Dya rí sũ. Sido rí zopjügue yo nte, dya rí jueme. \v 10 Na ngue rí bübügö co nu'tsc'e. Dya rá jëzi cjó pje ra tsja'c'ü. Na ngue cja ne jñiñi cãrã na puncjü o nte c'o ra dyätcä ín jña; nutscö rá cjapü ín ntegö, eñe Mizhocjimi. \p \v 11 O mezhe 'na cjë nde va mimi e Pablo a Corinto mi jíchi o̱ jña Mizhocjimi c'o nte. \p \v 12 E Galión mi gobernador cja c'e estado de Acaya. 'Na nu pa, c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi ätpä o̱ jña e Jesucristo, o jmurüji o ñaji. Cjanu o ma zürüji e Pablo o zidyiji a jmi e Galión nu ja mi jün ngüenda. \v 13 Cjanu o xipjiji c'ua e Galión: \p ―Ne bëzo nu, onpü yo nte xipjiji nan'ño rgá ma't'üji Mizhocjimi. Maco dya mama a cjanu c'o ley, eñeji va xipjiji e Galión. \p \v 14 Nuc'ua e Pablo ya mi ngue ro ndünrü. Pero e Galión o ña c'ua o xipji c'o mi menzumü a Israel: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ menzumüji a Israel, sido va ẽ molestaozügöji, ya xichazügö co nu'tsc'eji. 'Ma ro pö't'ünte ne bëzo, o pje c'o ro tsjapü 'na nte, ro ä'tc'öji 'ma. \v 15 Pero dya pje tsja nu. C'ü ni ñugueji na ü nu, ngue c'ü dya jizhi ja c'o nzi ga mama c'o in leygueji. Nan'ño jña c'o mama y nan'ño tjũ c'ü nädä. Nguec'ua ngue'tsc'eji sö rí reglatsjëji; nutscö dya pë'sc'ü rá nugö yo, embeji c'o. \p \v 16 Cjanu o manda o pjongüji c'o mi menzumü a Israel nu ja mi jün ngüenda. \v 17 Nuc'ua c'o dya mi menzumü a Israel, o pënch'iji c'ua e Sóstenes c'ü mi manda cja c'e nintsjimi a Corinto, o mbäräji a jmi e Galión nu ja mi jün ngüenda. Pero e Galión dya tsjapü ngüenda. \s1 Pablo vuelve a Antioquía y comienza su tercer viaje misionero \p \v 18 E Pablo xe go mezhe c'ua na puncjü o pa, o mimi a Corinto. Nuc'ua cjanu o 'ñezhe c'ua c'o cjuarma. Cjanu o möji c'ua e Aquila 'ñe e Priscila a ma a Siria, mi pöji cja 'na barco. 'Ma mü o zät'äji a Cencrea, o 'ñaxpaji o̱ ñi na ngue ya vi cumple c'e promesa c'ü vi mama va xipji Mizhocjimi. \v 19-21 O mbedyeji nu, o zät'äji a Efeso. E Pablo cjanu o cjogü cja c'e nintsjimi o ñaji c'o mi menzumü a Israel o xipjiji ja ga cja e Jesucristo. Anguezeji mi süjmüji e Pablo xe ro mezhe rvá mimiji. Pero e Pablo o ndünrü o mama c'ü dya mi sö. Cjanu o 'ñezhe anguezeji o xipjiji: \p ―Ni jyodü rá magö a Jerusalén rá ma sũpcö c'e mbaxcua c'ü ya ra zädä. Pero 'ma ra ne Mizhocjimi, rá nzhogü rá ẽ zenguats'üji na yeje. \p Cjanu o ma ndes'e cja 'na barco c'ü mi cjogü a Efeso, o mbedye nu. E Aquila 'ñe e Priscila o nguejmevi a Efeso. \v 22 'Ma mü o zät'ä c'e barco cja c'e jñiñi a Cesarea, o dagü e Pablo o ma'a nu ja mi jmurü c'o cjuarma a Jerusalén, o ma zenguaji. O mbedye c'ua nu, cjanu o ma c'ua a Antioquía. \v 23 O mezhe ja nzi pa va mimi nu. Cjanu o mbedye o ma cja c 'e estado de Galacia 'ñe cja c'e estado de Frigia. O zät'ä texe cja c'o jñiñi nu ja mi cãrã c'o mi ätpä o̱ jña e Jesucristo, o zopjüji. Nguec'ua o mäji y o zëzhiji. \s1 Apolos predica en Efeso \p \v 24 Dya go mezhe go säjä c'ua a Efeso 'na bëzo c'ü mi chjũ e Apolos. Mi Israelita pero vi jmus'ü a Alejandría. C'e bëzo mi pãrã na jo o̱ jña Mizhocjimi, y mi pjëchi ra zopjü na jo c'o nte. \v 25 Nuc'ü, ya vi jíchiji ja ga cja o̱ 'ñiji e Jesús c'ín Jmugöji. Mi zopjü c'o nte co texe o̱ mü'bü, mi xipjiji ja ga cja e Jesús ja c'o nzi va dyärä. Pero dya mi pãrã na jo ja ga cja. E Apolos mi pãrã e Juan mi jichi co ndeje c'o nte. Pero dya mi pãrã ja ga nänbäji dya o̱ tjũ e Jesucristo 'ma jichiji c'o ench'e o̱ mü'bü angueze. \v 26 Nuc'ua e Apolos o mbürü o zopjü c'o nte cja c'e nintsjimi, o xipjiji texe c'ü mi pãrã ja ga cja e Jesús. Y dya mi sũ. Nuc'ua e Priscila 'ñe e Aquila 'ma mü o dyärävi mi ña e Apolos, o zidyivi o̱ ngumüvi. Cjanu o ñatsjëji c'ua o xipjivi c'o jña c'o xe mi bëzhi ro mbãrã. \v 27-28 Nuc'ua e Apolos cjanu o mama c'ü ro ndes'e cja 'na barco ro ma cja c'e estado de Acaya. Nguec'ua c'o cjuarma a Efeso o xipjiji e Apolos: \p ―Jã, na jo rí mague, embeji c'ü. \p Cjanu o dyopjüji 'na carta ro ndëdyi e Apolos, ngue c'ua c'o cjuarma a Acaya ro recibidoji c'ü. 'Ma o zät'ä a Acaya, Mizhocjimi o unü poder e Apolo o zopjü c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi creo e Jesucristo. Mi söji o jña anguezeji nu ja mi cãrã texe c'o nte mi äräji. Mi zopjüji co texe o̱ mü'bü mi xipjiji ja ga mama o̱ jña Mizhocjimi; nguec'ua c'o nte va mbãrãji e Jesús ngueje c'ü o mama Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre. Nguec'ua c'o mi söji o jña e Apolos o bëzhiji. Nguec'ua c'o ya vi creo e Jesucristo xenda go zëzhiji. \c 19 \s1 Pablo en Efeso \p \v 1 'Ma mi bübü e Apolos a Corinto c'ü tsja a Acaya, e Pablo mi nzhodü cja c'o jñiñi c'o mi järä cja t'eje. Cjanu o zät'ä a Efeso. Cjanu o chjëji nu, ja nzi c'o mi ätpä o̱ jña e Jesucristo. \v 2 Cjanu o xipjiji c'ua: \p ―'Ma i̱ creogueji, ¿cjo o ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi cja in mü'bügueji? \p O ndünrü c'ua anguezeji o mamaji: \p ―Dya rí äräjme cjo bübü o̱ Espíritu Mizhocjimi. \p \v 3 O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―¿Ja vi jigueji 'ma? \p O ndünrü c'ua anguezeji: \p ―O nzhogü ín mü'büjme ja c'o nzi va mama e Juan, cja rrũ jigöjme. \p \v 4 O ndünrü c'ua e Pablo o xipjiji: \p ―'Ma mi jichi e Juan c'o nte, mi xipjiji ro jyëziji c'o na s'o ro 'ñench'e o̱ mü'büji c'ü cja ro ẽjẽ, c'ü ngueje e Jesús. Ngueje c'ü o mama Mizhocjimi ra 'ñevgueji libre cja c'o na s'o, eñe e Pablo. \p \v 5 'Ma mü o dyäräji a cjanu, cjanu o jiji c'ua na yeje. O nänbäji o̱ tjũ e Jesús c'ín Jmugöji va jichiji. \v 6 Nuc'ua e Pablo o 'ñe's'e o̱ dyë anguezeji. Nuc'ua o ẽjẽ c'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o ẽ bübü cja o̱ mü'büji. Nuc'ua o mbürü o ñaji c'ua nan'ño idioma, y mi mamaji o̱ jña Mizhocjimi. \v 7 Anguezeji mi söji 'na doce bëzo. \p \v 8 O mezhe jñi zana e Pablo mi pa cja c'e nintsjimi, mi pa ñaji c'o nte mi xipjiji mi jyodü ro 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesús, na ngue ngueje angueze c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda. \v 9 Pero bübü c'o o meze o̱ mü'bü, c'o dya go 'ñejme e Jesucristo. Anguezeji o zopjüji c'ua c'o 'ñaja c'o mi jmurü cja c'e nintsjimi, o xipjiji c'ü dya ma jo o̱ 'ñiji e Jesús. Nguec'ua e Pablo o mbedye cja c'e nintsjimi, dya cja mi pa zopjü nu c'o nte. Nuc'ua e Pablo 'ñe c'o mi teñe angueze, cjanu o möji c'ua cja 'na scuela nu ja mi xöpüte 'na bëzo c'ü mi chjũ e Tiranno. Nuc'ua e Pablo pama mi pa cja c'e scuela mi pa zopjü c'o nte. \v 10 O mezhe yeje cjë c'ü mi pa zopjü c'o nte nu. Nguec'ua texe c'o mi cãrã cja c'e estado de Asia, o dyäräji o̱ jña e Jesucristo c'ín Jmugöji, zö mi menzumü a Israel zö dya mi menzumü a Israel. \v 11 Mizhocjimi o unü poder e Pablo o tsja c'o na nojo c'o nunca mi janda c'o nte. \v 12 Nguec'ua c'o ts'imbayo c'o mi jüt'ü o̱ ñi e Pablo 'ñe c'o o̱ péchera, mi canaji mi pa cuatüji c'o mi sö'dyë 'ñe c'o vi zürü c'o o̱ s'ondajma e Satanás c'ü dya jo. Nguec'ua mi jogü c'o mi sö'dyë y mi pedye c'o s'ondajma. \p \v 13 Bübü c'o menzumü a Israel c'o mi nzhodü mi cjua'ma c'o vi zürü o̱ s'ondajma c'ü dya jo. Mi nänbäji o̱ tjũ e Jesús c'ín Jmugöji ma cjua'maji, xa'ma ro mbedye c'o s'ondajma. Mi mamaji: \p ―Pedye cja ne nte. Rí xi'tsc'ö co o̱ poder e Jesús c'ü nädä e Pablo ga zopjü yo nte, embeji c'o s'ondajma. \p \v 14 Cja c'o menzumü a Israel, mi bübü 'na ndamböcjimi c'ü mi chjũ e Esceva. Mi 'ñeje yencho t'i c'o mi nänbä o̱ tjũ e Jesús ma cjua'maji. \v 15 'Na nu pa 'ma o nänbäji a cjanu o̱ tjũ e Jesús, o ndünrü c'ua c'e s'ondajma o mama: \p ―Ri pãrãgö cjó ngueje e Jesús. Xo rí pãrãgö cjó ngueje e Pablo. Natsc'eji, ¿pje pjë'tsc'eji?, eñe. \p \v 16 Nuc'ua c'e bëzo c'ü vi zürü c'e s'ondajma, 'nango dacü o ma ndaji c'o o̱ t'i e Esceva. Me go mbäräji go ndõpüji. Nuc'ua o mbedyeji c'ua cja c'e ngumü, ya mi nzergatjoji y ya me vi s'odüji. \v 17 Nuc'ua c'o mi cãrã a Efeso c'o mi menzumü a Israel, 'ma mü o mbãrãji c'ü vi tsja c'o o̱ t'i e Esceva, me go zũji c'ua. Xo 'ñe c'o dya mi menzumü a Israel. Na ngue mi pãrãji, zö mi nänbäji o̱ tjũ e Jesús pero dya mi creoji, nguec'ua va tsjapüji a cjanu c'o o̱ t'i e Esceva. Nguec'ua o mamaji c'ü me na nojo e Jesús c'ü ín Jmugöji. \p \v 18 O ẽjẽ c'ua na puncjü c'o ya mi creo e Jesucristo pero sido mi cëroji, mi divinaoji y pje c'o nde mi cjaji. O mamaji c'ü dya ma jo c'o mi cjaji, y dya cja ro tsjaji. \v 19 Bübü o cëro c'o mi cja o magia. O ma tjëji c'o o̱ libroji c'o mi juns'ü c'o magia, cjanu o ndüt'üji a jmi texe c'o nte. O tsjaji ngüenda c'ü ja nzi mi muvi c'o libro; o zäs'ä cincuenta mil o merio de plata. \v 20 Na puncjü o nte c'o o creo e Jesucristo co texe o̱ mü'bü. Na ngue me na zëzhi o̱ jña Mizhocjimi. \p \v 21 Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü e Pablo ro ma na yeje cja c'e estado de Macedonia 'ñe cja c 'e estado de Acaya, ro ma zengua c'o cjuarma. Nuc'ua cja rrũ ma a ma a Jerusalén. O mama: \p ―'Ma rá sät'ä a Jerusalén, xo ni jyodü rá ẽjẽ a Roma, eñe. \p \v 22 Nuc'ua e Pablo o ndäjä yeje c'o nu mimbëpjiji o mëvi a Macedonia. Nuc'o, mi ngueje e Timoteo 'ñe e Erasto. E Pablo xe nguejme o mimi cja c'e estado de Asia. \s1 El alboroto en Efeso \p \v 23 'Na nu pa 'ma xe mi bübü e Pablo a Efeso, me mi huëñi c'o nte me mi mapjüji. Na ngue mi bübü c'o dya go ne o̱ 'ñiji Mizhocjimi. \v 24 Mi bübü 'na bëzo c'ü mi chjũ e Demetrio. Mi ät'ä o ts'inana de plata c'o mi xiji ts'ina Diana. Xo mi ät'ä o ts'ingumü nu ja mi tägä c'o ts'ina Diana. Mi tsãjã o̱ mbëpji c'o mi pjëchi ra dyät'ä o ts'inana; nguec'ua mi tõji na puncjü o merio. \v 25 E Demetrio o zojnü c'ua c'o o̱ mbëpji 'ñe c'o 'ñaja c'o mi ät'ä o ts'inana. 'Ma mü o jmurüji, cjanu o xipjiji c'ua: \p ―Nu'tsc'eji nin t'ecjanõmüji, i̱ṉ pãrãji rí tõji na puncjü o merio rgá ät'äji yo ts'inana. \v 26 Pero xo i̱ṉ pãrãji ja ga cja ga tsja e Pablo, zopjü yo nte xipjiji c'ü dya mizhocjimi yo ts'inana; na ngue rí ät'ätjoji co ín dyëgöji yo. Xo i̱ṉ äräji mama a cjanu e Pablo cja c'o 'ñaja jñiñi. Nguec'ua na puncjü o nte c'o dya cja ma't'ü yo ts'inana; ya creoji c'o mama e Pablo. Dya nguextjo va a Efeso; xo 'ñe texe cja ne estado de Asia. \v 27 Bübü peligro ra tsjacüji burla yo nte, dya cja ra ndõmüji yo ts'inana yo rí ätc'öji. Y dya nguextjo nu, xo ra tsjapüji c'ü dya cja ni muvi o̱ templo e ts'ina Diana. Dya cja ra zũpüji e ts'ina Diana. Maco nudya ma't'üji texe va a Asia 'ñe texe cja ne xoñijõmü. \p \v 28 'Ma mü o dyäräji c'o o mama e Demetrio, me go sjëyaji c'ua na puncjü o mapjüji c'ua na jens'e o mamaji: \p ―Me na nojo e ts'ina Diana nu rí ma'tc'öji nutscöji rí menzumüji a Efeso, eñeji. \p Y sido mi mapjüji a cjanu. \v 29 Nguec'ua texe c'o nte cja c'e jñiñi o mbürü o huëñiji, pero dya mi pãrãji pje mi pjëzhi. Nuc'ua cjanu o cjuan'di o möji c'ua nu ja mi cjaji o junta. 'Ma mü o möji nu, o pënch'iji e Gayo 'ñeje e Aristarco c'o mi dyoji e Pablo, o zidyiji a fuerza nu ja mi cjaji o junta. Anguezevi mi menzumüvi a Macedonia. \v 30 E Pablo mi ne ro cjogü a nde cja c'o nte ro ñaji. Pero c'o mi creo e Jesucristo, dya jyëziji ro cjogü. \v 31 C'o pje mi pjëzhi c'o mi manda cja c'e estado de Asia, bübü c'o mi joji e Pablo. Anguezeji o ndäji c'o o ma'a nu ja mi bübü e Pablo o ma dyötüji 'na favor c'ü dya ro ma cja c'e junta, 'na pje c'o ro tsjapüji. \v 32 C'o nte me mi huëñiji. Nan'ño c'o mi mama c'o 'ñaja; nan'ño c'o mi mama c'o 'ñaja. Nguec'ua na puncjü c'o dya mi pãrã pje vi jmurüji. \v 33 Nuc'ua c'o menzumü a Israel c'o dya mi creo e Jesucristo, o juajnüji 'na c'o o̱ dyoji c'ü mi chjũ e Alejandro para ro frentaoji co c'o nte. Bübü c'o o xipji e Alejandro pje vi jmurüji cja c'e junta. Nuc'ua e Alejandro o tsja o seña co o̱ dyë ngue c'ua ro ngo't'ü o̱ ne c'o nte. Na ngue mi ne ro xipjiji c'o nte c'ü dya mi ngue o̱ s'ocü c'o mi menzumü a Israel. \v 34 Pero c'o nte, 'ma mü o jñandaji e Alejandro mi menzumü a Israel, cjanu o mapjüji c'ua na yeje. O mezhe c'ua yeje hora junto va mapjüji a cjava: \p ―Me na nojo e ts'ina Diana nu rí ma'tc'öji nutscöji rí menzumüji a Efeso, eñeji va mapjüji. \p \v 35 Nuc'ua c'ü mi representante cja c'e jñiñi, o xipji o ngo't'ü o̱ ne c'o nte. Cjanu o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji a Efeso. Yo nte yo cãrã texe cja ne xoñijõmü pãrãji nutscöji rí menzumüji a Efeso rí pjörügöji e ts'ina Diana c'ü vi 'ñeje a jens'e o säjä a jõmü. Xo rí pjörügöji o̱ templo. \v 36 Maco nde pãrãji a cjanu y dya cjó sö ra ngädä, na jo, dya rí mapjüji. Dya pje rí tsjaji. \v 37 I̱ siji yo yeje bëzo, maco dya pje põnüvi cja o̱ templo c'ü ín ts'inanaji. Dya xo zadüvi c'ü. \v 38 Nujyo, 'ma o tsjavi na s'o, 'ma pje c'o o tsjapüji e Demetrio 'ñe yo 'ñaja yo ät'ä yo ts'inana, nu'ma, sö anguezeji ra möji cja juesi. Nuc'ua c'e juesi ra jñünpü ngüenda yo yeje bëzo. \v 39 'Ma ngue 'na jña c'ü xe na s'ëzhi, rá ñaji 'ma ra zädä c'e pa 'ma rá cjaji junta, ja c'o nzi ga mama cja c'o ley. \v 40 Nu c'o mandazüji, ra ẽji ra ẽ huënzhgöji jenga me ró huëñiji. Ra nguijñiji rí ne rá cjaji o revolución, dya cja rá ätäji o̱ gobiernoji. Dya ra sö pje rá xipjiji, eñe c'e representante. \p \v 41 Nuc'ua 'ma mü o nguarü o ña, cjanu o xipji c'ua c'o nte ro möji o̱ ngumüji. \c 20 \s1 Viaje de Pablo a Macedonia y a Grecia \p \v 1 'Ma o nguarü o huëñi c'o nte, nuc'ua e Pablo o mbenpe 'na jña c'o mi ejme e Jesucristo ro jmurüji. 'Ma mü o jmurüji, cjanu o zopjüji. Cjanu o 'ñezheji cjanu o ma a ma a Macedonia. \v 2 O zät'ä cja c'o jñiñi nu ja mi cãrã o cjuarma, me go zopjüji ngue c'ua o mäji y o zëzhiji. Cjanu o mbedye a Macedonia o ma c'ua a Grecia c'ü xo xiji a Acaya. \v 3-6 O mezhe jñi zana va mimi nu. Nuc'ua o mama ro ndes'e cja barco ro ma a Siria. C'o mi menzumü a Israel c'o dya mi creo, mi mamaji ja rvá mbö't'üji e Pablo 'ma ro ma cja barco. O mbãrã c'ua e Pablo; nguec'ua dya ndes'e cja barco. C'o o ndes'e ngue c'o mi dyoji e Pablo. Mi ngue e Sópater c'ü mi menzumü a Berea, 'ñe e Aristarco 'ñe e Segundo c'o mi menzumü a Tesalónica, 'ñe e Gayo c'ü mi menzumü a Derbe, 'ñe e Timoteo. Xo 'ñe e Tíquico 'ñe e Trófimo c'o mi menzumü cja c'e estado de Asia. Anguezeji ot'ü o möji cja barco. Pero e Pablo o nzhogü o ma na yeje a Macedonia. Nujnu, je ro ma ndes'e cja barco. Nutscö e Lucas ró chjëgöbe e Pablo a Filipos c'ü tsja a Macedonia. O zädä c'ua c'e mbaxua 'ma siji o tjõmëch'i c'o dya bäns'ä. 'Ma o cjogü c'e mbaxua, ró tes'ebe cja barco a Filipos xo ró mëbe a Troas. O mezhe tsi'ch'a pa, cja ró sät'äbe nu. Ya ma tepquegöbe c'o cjuarma c'o vi ot'ü. Ró mimijme siete pa nu. \s1 Visita de Pablo en Troas \p \v 7 C'ü ot'ü pa nu ngo, ró jmurüjme c'o cjuarma c'o mi cãrã a Troas, ngue c'ua ro sijme o tjõmëch'i c'ü rva mbeñejme ja va ndũ e Jesucristo. E Pablo o zopjü c'o cjuarma, na ngue ro pedyejme c'ü na ye nu pa. O mezhe ndexõmü va ña. \v 8 Mi tjë na puncjü o sivi nu ja mi jmurüjme cja c'e ngumü c'ü na jñi piso. \v 9 'Na t'i c'ü mi chjũ e Eutico mi tägä cja ventana. O zürü o t'ĩjĩ na ngue o mezhe va ña'a e Pablo. Nguec'ua va ndögü a jõmü. 'Ma ró dagüjme ró ma nujme, ya vi ndũ. \v 10 E Pablo xo dagü cja c'e jyäxcumü, o ma ndaja c'e t'i c'ü ya vi ndũ. Nuc'ua cjanu o xitscöjme c'ua: \p ―Dya rí sũji. Mizhocjimi o tsjapü o te, ya bübütjo na yeje, enzgöjme. \p \v 11 Nuc'ua e Pablo 'ñezgöjme ró tes'ejme na yeje cja c'e jyäxcumü. E Pablo o më'ch'i c'e tjõmëch'i c'ü rvá mbeñejme ja va ndũ e Jesús. Cja rrũ sigöjme o xëdyi. E Pablo cjanu o ñaji c'ua c'o cjuarma hasta 'ma o jyas'ü. Cjanu o ma c'ua. \v 12 O zidyiji e Eutico cja o̱ ngumü, me mi mäji. Na ngue vi ndũ pero Mizhocjimi o tsjapü o te na yeje. \s1 Viaje desde Troas a Mileto \p \v 13 Ante c'ü ro mbedye e Pablo a Troas, o xitscöjme ro tes'ejme cja barco nu, ro möjme a Asón; angueze ro matsjë cja 'ñiji. \v 14 Nguec'ua 'ma ró chjëgöjme e Pablo a Asón, xo ndes'e cja c'e barco. Cja rrũ möcjöjme a Mitilene nu ja mi ma c'e barco. \v 15 C'ü na ye nu pa, o mbedye nu c'e barco ró möjme ró cjogüjme a lado cja c'e isla a Quío. C'ü na jñi nu pa, ró sät'äjme cja c'e isla a Samos, y ró oxüjme cja c'e jñiñi a Trogilio. C'ü na ngiyo nu pa, ró sät'äjme a Mileto. \v 16 E Pablo mi xädä ro ma a Jerusalén, xa'ma ro zät'ä nu 'ma ro pjongüji c'e mbaxua c'ü ni chjũ Pentecostés. Nguec'ua ya vi juajnü 'na barco c'ü ro cjogütjo a Efeso c'ü dya ro böbü. Na ngue dya mi ne ro metscöjme cja c'e estado de Asia. \s1 Discurso de Pablo a los ancianos de Efeso \p \v 17 'Ma ró sät'äjme a Mileto, e Pablo o ndäjä c'o o ma a Efeso o ma siji c'o mi pastor cja c'o cjuarma. \v 18 'Ma o ẽji, nuc'ua e Pablo cjanu o xipji c'ua anguezeji: \p ―I̱ṉ pãrãgueji ja rvá minc'ö a ndetsc'eji ndeze c'e pa 'ma cja rvá sägö va a Asia. \v 19 Ró pëpcö Mizhocjimi co texe ín mü'bü. Y dya ró cjapü na nozü. Me mi huëgö na ngue c'o nte c'o dya go ne go creo. Y me mi sufregö na ngue c'o ín menzumügöjme a Israel me mi jodü ja rvá mbötcüji. \v 20 Ró xi'tsc'öji texe c'o mi jyodü ri pãrãgueji; dya ró co'bügö ne ri 'na jña. Ró zo'c'üji 'ma mi jmurügueji; xo ró zo'c'üji cja in nzungueji. \v 21 Ró zopjügö c'o ín menzumügöjme a Israel, ró xipjiji co texe ín mü'bü ro jyëziji c'o na s'o ro nzhogüji cja Mizhocjimi, y ro 'ñench'e o̱ mü'büji e Jesucristo c'ín Jmugöji. Xo 'ñetsc'eji, dya i̱ṉ menzumügueji a Israel, xo ró zo'c'öji a cjanu. \v 22 Nudya rrã magö a Jerusalén. Na ngue o̱ Espíritu Mizhocjimi jítscö c'ü ni jyodü rá magö nu. Dya rí pãrã pje ra tsjacüji nu. \v 23 Pero texe cja c'o jñiñi ja rí sätc'ö, o̱ Espíritu Mizhocjimi xitscö c'ü ra pantcaji a pjörü nu, 'ñe me rá sufregö. \v 24 Pero dya ra tsja zö rá sufregö zö ra mbötcüji. C'ü rí negö, ngue c'ü rá cjuatü ne bëpji nu o dyacü e Jesús c'ín Jmugöji. O dyacü rí zopjügö yo nte rí xipjiji me s'iya Mizhocjimi anguezeji; ne ra 'ñemeji libre cja c'o na s'o. \p \v 25 ’'Ma mi bübü co nu'tsc'eji, mi xi'tsc'öji c'ü ri unü in mü'bügueji e Jesús c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda. Nudya rí xi'tsc'öji c'ü dya cja rá chjëgöji. \v 26 Tsjijñiji na jo c'ü rí xi'tsc'öji, na ngue ya rá jyanbüji ne pa dya. 'Ma cjó c'o bübüts'üji c'ü dya ra salva, c'ü ra ma sufre, dya ngue ín s'ocügö. \v 27 Na ngue ró xi'tsc'öji texe c'o ne Mizhocjimi rá pãrãgöji 'ñe rá cjaji; dya ró co'bügö ne ri 'na jña. \v 28 Rí pjötpüji ngüenda ja rgui minc'eji. Xo rí pjörüji texe c'o 'ñaja cjuarma c'o ma't'ü e Jesucristo c'ín Jmugöji. Na ngue chjëntjui nza cja o ndënchjürü. O̱ Espíritu Mizhocjimi o dya'c'üji ne bëpji rí tsjaji o mbörü. Rí pjörüji na jo, na ngue o pjödü o̱ cji va ndũ e Jesús; nguec'ua va tsjapü o̱ ndënchjürü c'o. \v 29 Rí pãrãgö 'ma rá jyanbüji, 'ma rá magö, ra ẽjẽ c'o na s'o ga xöpünte. Nuc'o, ri chjëntjui nza cja o min'ño c'o me na sate, ra ẽ pjö't'üji c'o ndënchjürü. \v 30 Xo ra bübüts'üji c'o ra jíchi c'o ya ri creo e Jesucristo, ra xipjiji o jña c'o dya cjuana, ngue c'ua c'o ya ri creo ra ndeñeji co anguezeji. Nguec'ua c'o ya ri creo e Jesucristo, bübü c'o ra creo c'o xöpüte. \v 31 Nguec'ua rí xi'tsc'öji rí pjötpügueji na puncjü ngüenda. Mbeñegueji, ró minc'ö jñi cjë a ndetsc'eji. Zö xõmü zö ndempa pero sido mi zo'c'öji. Mi xi'tsc'öji ja rvi minc'eji hasta bübü 'ma mi huëgö por nu'tsc'eji. \p \v 32 ’Nudya cjuarma, rí ötcö Mizhocjimi ra mbö'c'üji y ra tsja'c'üji ra zi'ch'i in mü'bügueji o̱ jña c'ü mama ja ga s'iyazügöji. Me na zëzhi o̱ jña, ra mböxc'üji ra tsja'c'üji xenda rí dyätäji Mizhocjimi. Nguec'ua ra dya'c'üji c'o me na jo a jens'e c'o ra ch'unü texe c'o cjapü o̱ nte. \v 33 'Ma mi bübügö co nu'tsc'eji, dya cjó mi nepegö o̱ merio ne ri ngue o̱ bitu. \v 34 I̱ṉ pãrãji mi pëpcjö c'ü ma tötc'ö c'ü mi sigö 'ñe c'o mi jegö, 'ñe c'ü mi si c'o mi dyocjöjme 'ñe c'o mi jeji. \v 35 Ró jí'ts'iji 'na tjũrü c'ü xo rí tsjaji. Rí pëpcjeji ngue c'ua rí pjös'üji c'o pje ni jyodü. Rí mbeñegueji c'ü o mama e Jesús c'ín Jmugöji: “Xenda rí mäcjeji 'ma rí unüji, que na ngue 'ma ra ch'a'c'üji”, eñe va mama. \p \v 36 Nuc'ua e Pablo 'ma o nguarü o zopjü a cjanu c'o pastor, cjanu o ndüñijõmü o dyötü Mizhocjimi co texe anguezeji. \v 37 Nuc'ua anguezeji me go huëji c'ua, na ngue ya ro ma e Pablo. Me go ndaji y me go zü'tp'üji o̱ jmi. \v 38 Me mi sentioji na ngue c'o jña c'o vi mama e Pablo c'ü dya cja ro chjëji. Nuc'ua ró möcjöjme e Pablo; anguezeji o ma zogüzüjme hasta cja c'e barco. \c 21 \s1 Viaje de Pablo a Jerusalén \p \v 1 Nuc'ua 'ma mü o 'ñetscöjme c'o cjuarma, cja rrũ möjme c'ua cja c'e barco. Ró möcjöjme derecho cja c'e isla c'ü ni chjũ a Cos. C'ü na ye nu pa, ró möjme a Rodas. 'Ma ró pedyejme nu, ró möjme a Pátara. \v 2 Nujnu, ró jodüjme nu 'na barco c'ü ro ma a Fenicia. 'Ma ró töt'üjme, ró tes'ejme cja rrũ möjme. \v 3 'Ma ma möcjöjme, ró jandajme c'e isla c'ü ni chjũ a Chipre ró cjogüjme cja o̱ jodyë. Ró sidojme hasta ró sät'äjme cja c'e jñiñi c'ü ni chjũ a Tiro c'ü tsja a Siria. Ró dagüjme cja c'e barco, na ngue je ro sjö'büji nu c'o mi tunü c'e barco. \v 4 A Tiro ró jodüjme ja mi cãrã c'o mi ätpä o̱ jña e Jesucristo. Nujnu, ró minc'öjme nu siete pa. O̱ Espíritu Mizhocjimi ya vi jíchiji c'o cjuarma c'ü me ro sufre e Pablo a Jerusalén. Nguec'ua o xipjiji e Pablo c'ü dya ro ma nu. \v 5 'Ma o zädä c'o pa 'ma ro mbedye c'e barco, ró pedyejme cja c'e jñiñi a Tiro ro möjme. Nuc'ua texe c'o cjuarma 'ñe c'o o̱ suji 'ñe c'o o̱ t'iji o ma caminaozüjme 'ma ró pedyejme cja c'e jñiñi. 'Ma ró sät'äjme cja squina c'e mar, ró ndüñijõmüjme ró ötcöjme Mizhocjimi. \v 6 Cjanu pötü rvá chagöjme, cjanu o 'ñetscöjme c'ua. Nuc'ua cja rrũ tes'ejme cja c'e barco; anguezeji cjanu o nzhogüji o̱ ngumüji. \p \v 7 'Ma ró pedyejme a Tiro, ró möjme a Tolemaida c'ü tsja a Fenicia. 'Ma ró dagüjme nu, dya cja ró möcjöjme cja barco. A Tolemaida ró ma zenguajme c'o cjuarma, y ró minc'öjme 'napa co anguezeji. \v 8 Nuc'ua c'ü na ye nu pa, 'ma ró pedyejme a Tolemaida, cja rrũ möjme a Cesarea. 'Ma ró sät'äjme nu, ró cjogüjme cja o̱ ngumü e Felipe ró oxüjme nu. Nuc'ü, mi zopjü c'o nte mi xipjiji ja rvá sö ro salvaji. E Felipe mi ngue 'na c'o siete c'o vi juajnüji ro unü pje ro zi'i c'o ndixũ c'o ya vi ndũ nu xĩra. \v 9 E Felipe mi tsãjã nziyo o̱ xunt'i c'o dya mi chjüntü. Mi mamaji o̱ jña Mizhocjimi ja c'o nzi ma 'ñünbü o̱ mü'büji. \v 10 Ró minc'öjme nu ja nzi pa. O ẽjẽ c'ua 'na bëzo c'ü mi chjũ e Agabo vi 'ñeje a Judea. Xo mi profeta mi mama o̱ jña Mizhocjimi. \v 11 O säjä nu ja mi cãrãjme. Cjanu o nganba c'ua c'ü mi nzünt'ü e Pablo, cjanu o jyüt'ü c'ua o̱ ngua 'ñe o̱ dyë. Cjanu o mama: \p ―Rí xi'tsc'öji c'ü mama o̱ Espíritu Mizhocjimi. C'o cãrã a Jerusalén c'o dya ätpä o̱ jña e Jesucristo, je xo rgá cjanu rgá jyü'tp'üji o̱ dyë 'ñe o̱ ngua ne bëzo nu ngue o̱ cjaja ne mbünt'ü, cja rrũ zidyiji ra ma nzhöji cja o̱ dyë c'o dya menzumü a Israel. \p \v 12 'Ma ró ärägöjme c'o o mama e Agabo, nuzgöjme 'ñe c'o cjuarma c'o mi cãrã a Cesarea me ró ötcöjme na puncjü e Pablo c'ü dya ro ma a Jerusalén. \v 13 O ndünrü c'ua e Pablo o xitscöjme: \p ―¿Jenga i̱ṉ huëji? I̱ṉ cjacüji xo rá sentiogö. ¿Cjo i̱ṉ neji c'ü dya rá cjagö ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi? Rí bübü dispuesto ra zücüji a Jerusalén ra jyütcüji ín dyë 'ñe ín cua, ra pantcaji a pjörü. Dya nguextjo nu; xo rí bübü dispuesto ra mbötcüji na ngue rí pëpigö e Jesús c'ín Jmugöji, eñe. \p \v 14 'Ma dya dyätcäjme, dya cja pje ró xipjijme. Ró mamajme: \p ―Ra zädä rí tsjague ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi. \p \v 15 Nuc'ua ró xampjajme, cja rrũ möjme c'ua a Jerusalén. \v 16 Bübü ja nzi cjuarma a Cesarea c'o o ma zogüzüjme hasta ró sät'äjme a Jerusalén. C'o cjuarma o zinzgöjme cja o̱ ngumü e Mnasón c'ü mi menzumü a Chipre; je ró oxüjme nu. C'e bëzo, ya vi mezhe vi 'ñench'e o̱ mü'bü e Jesucristo. \s1 Pablo visita a Jacobo \p \v 17 C'o cjuarma a Jerusalén me go mäji va recibidozüjme. \v 18 C'ü na ye nu pa, ró möcjöjme e Pablo ró ma zenguajme e Jacobo. Ya xo ma cãjã nu texe c'o pje mi pjëzhi cja c'o cjuarma. \v 19 'Ma ró cjuarü ró zenguajme, nuc'ua e Pablo cjanu o xipji c'o cjuarma ja va mbös'ü Mizhocjimi angueze va zopjü c'o nte c'o dya mi menzumü a Israel. \v 20 'Ma o dyäräji c'o o mama e Pablo, o mama c'ü me na nojo Mizhocjimi 'ñe me na jo. Cjanu o xipjiji c'ua e Pablo: \p ―Na jo c'ua ja gui mangue, cjuarma. Pero dyärä na jo c'o rá xi'tsc'öjme. Cãrã na puncjü mil c'o ín menzumügöji c'o ya creo e Jesucristo. Anguezeji me sũpüji c'o ley c'o o dyopjü e Moisés. Y neji texe c'o cjuarma xo ra zũpüji c'o. \v 21 Anguezeji äräji nan'ño gui jíchigue c'o ín menzumügöji c'o cãrã c'o nan'ño jñiñi; äräji i̱ṉ xipjiji c'ü dya cja ra dyätäji c'o o dyopjü e Moisés; äräji i̱ṉ xipjiji c'ü dya cja ra circuncidaoji c'o o̱ t'iji, ni xo ra tsjaji c'o 'ñaja ín chjũrügöji. \v 22 Yo ín menzumügöji ra mbãrãji c'ü i̱ 'ñecje, ra mundoji 'na pje c'o ra tsja'c'üji. Nguec'ua, ¿ja rga cjapüji? \v 23 Na jo rí tsjague c'o rá xi'tsc'öjme dya. Bübüzgöjme nziyo cjuarma yo o tsja promesa va xipjiji Mizhocjimi. \v 24 Rí möcjeji yo cjuarma cja ne templo rí chõmügue o animale c'o rí unügueji. Nuc'ua yo cjuarma ra unüji c'o mböcjimi ra mbäsp'äji Mizhocjimi. A cjanu ra jogüji a jmi Mizhocjimi. Nuc'ua ra sö ra 'ñaxpaji o̱ ñiji, na ngue ya rguí cumpleji c'o promesa. Nuc'ua yo ín menzumügöji ra mbãrãji c'ü dya cjuana c'ü äräji; i̱ṉ cjague ja c'o nzi ga mama c'o ley c'o o dyopjü e Moisés. \v 25 Dya rí xi'tsc'öjme c'ü ni jyodü ra dyätä c'o ley c'o dya rí menzumügöji. Na ngue ya ró ñagöjme ró penpejme 'na carta ró xipjijme c'o ni jyodü ra tsjaji. Ngue c'ü dya ra zaji o̱ ts'ingue o animale c'o bäsp'ä yo ts'ita. Dya xo ra ziji o cji. Dya xo ra zaji o̱ ts'ingue o animale c'o dya mbedye o̱ cji. C'o bëzo, dya ra tsãji o ndixũ; c'o ndixũ, dya xo ra tsãji o bëzo, eñe e Jacobo. \s1 Toman preso a Pablo en el templo \p \v 26 C'ü na ye nu pa, e Pablo o möji c'ua c'o nziyo cjuarma o cjogüji cja c'e templo. Nuc'ua e Pablo o xipji c'e mböcjimi c'ü ya mi ngue ro cumple c'o bëzo c'o promesa c'o vi xipjiji Mizhocjimi. Xo mama e Pablo: \p ―Nutscö nguetscö rá tõmügö c'o animale c'o ra dya'c'ü yo bëzo, rí päsp'ägue Mizhocjimi, eñe. \p \v 27-28 Nuc'ua ya mi ngue ro zädä c'o xe siete pa 'ma ro cumpleji c'o promesa. C'o menzumü a Israel c'o vi 'ñeje cja c'e estado de Asia, bübü c'o o jñanda e Pablo cja c'e templo. O pënch'iji c'ua e Pablo, cjanu o mapjüji c'ua na jens'e o mamaji: \p ―Nu'tsc'eji i̱ṉ bëzoji rí menzumüji a Israel, pjöxcüjme rá pënch'ijme ne bëzo. Ngueje nu nzhodü texe cja ne xoñijõmü, jíchi yo nte c'o me na s'o. Nujnu, ña'a contra nutscöji o̱ ntezgöji Mizhocjimi. Xo ña'a contra o̱ ley e Moisés, 'ñe ne templo nu me na sjũ. Y dya nguextjo nu; o siji yo dya rí menzumügöji o cjogüji cja ne templo nu me na sjũ o contaminaoji, eñeji. \p \v 29 C'o vi 'ñeje a Asia o mamaji a cjanu, na ngue o jñandaji a Jerusalén e Trófimo c'ü mi menzumü a Efeso mi dyojui e Pablo. Mi pëzhiji e Pablo xo vi siji e Trófimo cja c'e templo. \p \v 30 Me co üdü c'ua texe c'o mi cãrã cja c'e jñiñi. Go cjuan'diji c'ua go mundoji. Cjanu o pënch'iji e Pablo go pjongüji cja c'e templo. Ixco ngot'üji c'ua c'o ngoxtji. \v 31 C'o nte mi ne ixto mbö't'üji e Pablo. Pero bübü c'o o ma cja c'e bëzo c'ü mi manda 'na mil o tropa romana, o ma xipjiji c'ü ya vi mundo texe c'o mi menzumü a Jerusalén ma huëñiji. \v 32 Nu c'e bëzo, ixco ma't'ü c'ua c'o tropa 'ñe c'o mi manda cada cien tropa, ixco dagüji c'ua cja c'e jyäxcumü nu ja mi cãrãji c'ü mi chäjui c'e templo, o möji nu ja mi cãrã c'o nte. C'o nte 'ma mü o jñandaji c'e bëzo 'ñe c'o tropa, o jyëziji c'ua, dya cja mbäräji e Pablo. \v 33 O säjä c'ua c'e bëzo, cjanu o manda o pënch'iji e Pablo cjanu o ndün't'üji yeje cadena. Nuc'ua cjanu o zopjü c'o nte o dyönüji pje mi pjëzhi e Pablo y pje vi tsja. \v 34 C'o nte me mi huëñiji. Nan'ño c'o mi mama c'o 'ñaja; nan'ño c'o mi mama c'o 'ñaja. Nguec'ua dya mi sö ro mbãrã c'e bëzo pje vi tsja e Pablo. Nguec'ua cjanu o manda ro zidyiji e Pablo a mbo cja c'e jyäxcumü. \v 35-36 'Ma o zät'ä c'o tropa 'ñe e Pablo cja c'e dezhe c'ü rví ndes'eji cja c'e jyäxcumü, c'o tropa o ndës'iji c'ua e Pablo cjanu o ngö's'ü o̱ jyöji. Na ngue c'o nte me mi chütüji y me mi mapjüji na jens'e mi mamaji: \p ―Pö't'üji ne bëzo. \s1 Pablo hace su defensa delante de la gente \p \v 37-38 'Ma ya mi ngue ro cjogü c'o tropa a mbo cja c'e jyäxcumü, o mama c'ua e Pablo o xipji c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa: \p ―¿Cjo sö rá xi'tsc'ö 'na jña?, eñe e Pablo. \p O ndünrü c'ua c'e bëzo: \p ―Mi pëzhgö mi ngue'tsc'e c'e bëzo c'ü menzumü a Egipto. Pero dya ngue'tsc'e, na ngue i̱ṉ ñague griego. Nuc'ü, mi dyoji c'o rí xicöjme o pö't'ünte. Dya be mezhe mi jodü ja rvá tsjaji o revolución ro ndõpüji ne gobierno. C'e bëzo o dyëdyi nziyo mil c'o mi pö't'üte o möji cja majyadü nu ja dya cjó nzheñe, eñe c'e bëzo va xipji e Pablo. \p \v 39 O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―Nutscö rí Israelitagö. O jmuxcü a Tarso c'ü tsja cja c'e estado de Cilicia. Rí tsjagö cja 'na jñiñi c'ü me manda. Rí ö'tc'ü favor rí jyëzgui rá zopjügö yo nte, eñe. \p \v 40 O unü c'ua sjëtsi. Nuc'ua e Pablo o böbü cja c'e dezhe, o tsja o seña co o̱ dyë ro ngo't'ü o̱ ne c'o nte. Nguec'ua, dya cja nda mi mapjüji na jens'e. Nuc'ua e Pablo o ña c'ua c'e idioma hebreo va zopjü c'o nte, o mama: \c 22 \p \v 1 ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, nu'tsc'eji pjë'ts'iji i̱ṉ jünji ngüenda 'ñetsc'eji dya pje pjë'ts'iji, rí zo'c'öji. Dyärägueji na jo c'ü rá xi'tsc'öji, ngue c'ua rí pãrãgueji c'ü dya rí cjagö c'o na s'o, eñe e Pablo. \p \v 2 'Ma o dyäräji e Pablo mi ña hebreo, xe go juemeji c'ua. O mama c'ua e Pablo: \p \v 3 ―Xo rí Israelitagö nza cjatsc'eji. O jmuxcügö a Tarso c'ü tsja a Cilicia, pero ró tegö va cja ne ndajñiñi. Nu c'ü o jítscö, mi ngue e Gamaliel. O jítscö na jo c'o ley c'o o unü Mizhocjimi c'o ín mboxatitagöji. Mi sũgö Mizhocjimi; 'ma cjó c'o mi pëzhgö c'ü dya mi sũ Mizhocjimi, mi sjëyazgö na puncjü ja c'o nzi gui tsjagueji dya. \v 4 Nguec'ua mi nugö na ü c'o mi tëpi o̱ 'ñiji e Jesús, mi negö c'ü ro mbö't'üji texeji. Mi mandagö ra ndün't'üji o cadena cja rrũ pant'aji a pjörü, zö mi bëzo zö mi ndixũ. \v 5 Nu mero ndamböcjimi 'ñe yo jün ngüenda cja yo ín menzumüji, pãrãji c'ü na cjuana c'ü rí xi'tsc'öji je ma cjazgö nu. Na ngue anguezeji o dyacüji o carta c'ü ro tjëdyi a ma a Damasco ro jíchi c'o mi manda cja c'o nintsjimi nu. Nuc'ua ró ma c'ua ro ma sürü c'o mi creo e Jesús c'o mi cãrã nu, cja rrũ tjün't'üji co cadena ro ëji va a Jerusalén ngue c'ua ro castigaoji. \s1 Pablo cuenta de su conversión \p \v 6 ’'Ma mi pagö cja 'ñiji, 'ma ya mi ngue ro sät'ä a Damasco, ya vi jñisiarü. 'Nango ẽjẽ c'ua a jens'e 'na jya's'ü c'ü me mi juëns'i c'ü o pjat'ü nu ja mi pagö. \v 7 Ró tögü a jõmü c'ü mi chägägö. Cja rrũ ärägö 'na jña c'ü o xitscö a cjava: “Nu'tsc'e Saulo, ¿jenga i̱ṉ cjapü ra sufre yo creozügö? Chjëntjui c'ü ri nguetscö ri cjacö rá sufre”, enzgö. \v 8 Ró tjüntügö ró xipji: “Nu'tsc'e nin t'ecjañõmü, ¿cjó ngue'tsc'e?” O ndünrü c'ua c'ü mi ña: “Nguetscö e Jesús mi menzumügö a Nazaret. I̱ṉ cjapü ra sufre yo creozgö; chjëntjui c'ü ri nguetscö ri cjacö rá sufre”, enzgö. \v 9 C'o mi pöcjöjme, me co zũji. O jñandaji c'e jya's'ü pero dya dyäräji pje pjëzhi c'ü o mama c'e jña c'ü mi zocügö. \v 10 Ró mamagö c'ua: “Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, ¿pje i̱ṉ ne rá cjagö?”, ró embe. O ndünrü c'ua c'ín Jmugö o xitsi: “Ixtí mague dya, rí sät'ä a Damasco. Nujnu, ra xi'ts'iji nu, c'e bëpji c'ü ya mama Mizhocjimi rí tsjague”, enze. \v 11 Nuc'ua, dya cja mi jandagö na ngue me mi juëns'i c'e jya's'ü. Nguec'ua c'o mi pöcjöjme o pënzhguiji ín dyë, cjanu o ngüncüji o zinziji a Damasco. \p \v 12 ’Mi bübü 'na bëzo a Damasco c'ü mi chjũ e Ananías. Mi sũ Mizhocjimi mi ätä c'o ley. C'o ín menzumügöji c'o mi cãrã nu, mi mamaji c'ü mi cja na jo. \v 13 O ẽjẽ c'ua e Ananías nu ja mi oxügö, o böbü ín jmigö o xitsi: “Nu'tsc'e Saulo mi cjuarmats'ügö. Ra jogü dya in chö rí jñanda na yeje”, enze. Ixco jogü c'ua ín chö ró janda e Ananías. \v 14 Nuc'ua e Ananías cjanu o xitscö: “Mizhocjimi c'ü mi ma't'ü c'o ín mboxatitagöji, o juan'c'ügue ndeze mi jinguã ngue c'ua rí pãrãgue c'o ne angueze rí tsja. O dya'c'ügue i̱ jñanda e Jesús nu c'ü me na jo a jmi Mizhocjimi. Xo dya'c'ü i̱ dyärä o zo'c'ü. \v 15 Nguec'ua rí xipjigue yo nte ja ga cja e Jesús; rí xipjiji ja ga cja c'ü i̱ jñanda 'ñe c'o i̱ dyärä. \v 16 Nudya, dya cja pje rí che'be; ixtí jigue dya. Rí 'ñench'e in mü'bü e Jesús y rí tsjapü in Jmugue. 'Ma rí tsjague a cjanu, ra ndin'tsc'i in mü'bü c'o na s'o”, enzgö e Ananías. \s1 Pablo cuenta cómo fue enviado a los que no eran de Israel \p \v 17 ’'Ma ró nzhogö a Jerusalén, ró ẽjẽ cja ne templo ró ẽ ötü Mizhocjimi. 'Ma mi ötügö Mizhocjimi, o dyacü c'ü ró janda, nza cja 'ma ro cjinch'i 'na t'ĩjĩ. \v 18 Ró janda e Jesús; o xitsi: “Pura pedyegue a Jerusalén, na ngue zö rí xipjigue yo nte ja rvá zo'c'ügö y ja vi jñandgagö, pero dya ra creots'üji”, enzgö. \v 19 Pero ró xicö c'ua: “Iyö ín Jmuts'ügö; ra creozüji. Pãrãji mi pagö cja c'o nintsjimi mi pa jodü c'o mi creots'ü. Mi mandagö ra pant'aji a pjörü y ra mbäräji. \v 20 'Ma o mama e Esteban c'ü me na jots'ügue, 'ma o mbö't'üji c'ü, xo mi bönc'ö nu, me mi mäcjö. Ró pjötpü o̱ bitu c'o o mbö't'ü c'ü”, ró embe c'ín Jmugö. \v 21 O ndünrü c'ua o mama: “Pedyegue, rá täc'ä rí mague na jẽ nu ja cãrã c'o dya menzumü a Israel, rí ma zopjüji”, enzgö. Nujyo, ngueje yo o mama e Pablo va xipji c'o nte. \s1 Pablo en manos del comandante \p \v 22 C'o nte o dyäräji na jo, hasta 'ma cja mama e Pablo c'ü vi ch'unü o bëpji mi zopjü c'o dya menzumü a Israel. Nuc'ua cjanu o mapjüji c'ua na yeje o mamaji: \p ―Pö't'üji ne bëzo. Dya cja xe ra mimi cja ne xoñijõmü, eñeji. \p \v 23 'Ma mi mapjüji na jens'e, xo mi juant'aji o̱ bituji y mi vos'üji o jõmü a jens'e. Na ngue me mi üdüji. \v 24 Nuc'ua c'ü mi manda c'o tropa, o manda o zidyiji e Pablo a mbo cja c'e jyäxcumü nu ja mi cãrã c'o tropa. Cjanu o manda ro ndas'üji o chirrio, ngue c'ua ro mama e Pablo pje vi tsja, nguec'ua ma mapjü c'o nte. \v 25 Ante c'ü ro ndas'üji, o ndün't'üji o xipjadü. Mi böbü nu 'na bëzo c'ü mi manda cien tropa. Nuc'ua e Pablo cjanu o xipji c'ua c'e bëzo: \p ―Mama cja c'o ley c'ü dya sö rí chas'üji o chirrio c'o menzumü a Roma. Ni jyodü ot'ü rí jñünpüji ngüenda pje mbë c'ü o tsja, eñe e Pablo. \p \v 26 C'e bëzo 'ma o dyärä c'o o mama e Pablo, cjanu o ma c'ua cja c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa, o ma xipji: \p ―Pjötpü ngüenda ne bëzo, c'ü dya pje xe rí tsjapü. Na ngue menzumü a Roma. \p \v 27 Nuc'ua c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa, cjanu o ẽjẽ c'ua nu ja mi bübü e Pablo, o ẽ xipji: \p ―Xitsi. ¿Cjo i̱ṉ menzumügue a Roma? \p O ndünrü c'ua e Pablo: \p ―Jã. \p \v 28 O ndünrü c'ua c'e bëzo: \p ―Maco ró cjõt'ügö na puncjü o merio para ró cjagö menzumü a Roma. \p O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―Nutscö rí menzumügö a Roma ndeze 'ma o jmuxcügö, eñe. \p \v 29 Nuc'ua c'o ya mi ngue ro ndas'ü o chirrio e Pablo, o ndans'aji c'ua. Nuc'ua c'ü mi manda texe c'o tropa, xo zũ c'ua. Na ngue vi manda o ndün't'üji co xipjadü e Pablo, maco mi menzumü a Roma. \s1 Pablo delante de la Junta Suprema \p \v 30 C'ü mi manda c'o tropa, mi ne ro mbãrã jenga mi mama c'o mi menzumü a Israel c'ü mi jyodü ro ndũ e Pablo. Nguec'ua c'ü na ye nu pa, o xipji c'o ndamböcjimi 'ñe texe c'o mi jün ngüenda ro ẽ jmurüji. Nuc'ua cjanu o xäpcä e Pablo, cjanu o dagüvi cja c'e jyäxcumü. Cjanu o cjogüvi nu ja mi jünji ngüenda. Cjanu o xipji e Pablo ro böbü cja o̱ jmiji. \c 23 \p \v 1 Nuc'ua e Pablo o jñanda na jo c'o mi jün ngüenda, cjanu o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, sido rí jodü rá cjagö ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi c'o na jo, eñe. \p \v 2 Nuc'ua c'ü mi mero ndamböcjimi c'ü mi chjũ e Ananías, cjanu o xipji c'o bëxtjo mi böbü cja e Pablo ro mbë'chp'iji o̱ ne. \v 3 O ndünrü c'ua e Pablo o xipji c'ü mi mero ndamböcjimi: \p ―Nu'tsc'e i̱ṉ cjapü na jots'ügue, pero na s'o c'o i̱ṉ cjague. Mizhocjimi ra castigaots'ü. I̱ṉ cjapü i̱ṉ jüncüji ngüenda ja c'o nzi ga mama c'o ley; maco i̱ṉ manda ra mbëchquiji ín te, eñe e Pablo. \p \v 4 O ndünrü c'ua c'o bëxtjo mi böbü, o mamaji: \p ―¿Jenga i̱ sadügue nu? Maco o 'ñeme Mizhocjimi ra tsja mero ndamböcjimi. \p \v 5 O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, dya mi pãrãgö cjo mi mero ndamböcjimi nu. 'Ma ro pãrãgö, dya ro xipji a cjanu. Na ngue cja o̱ ley Mizhocjimi, mama c'ü dya pje rá xicöji yo ín menzumügöji yo pje pjëzhi. \p \v 6 Nuc'ua e Pablo o unü c'ua ngüenda c'o mi jün ngüenda, mi cãrã 'na partido c'o mi saduceo, mi cãrã 'na partido c'o mi fariseo. Nguec'ua o ña c'ua na jens'e: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, rí fariseogö o̱ t'izgö 'na fariseo. I̱ṉ jüncüji ngüenda na ngue rí creogö c'ü ra zädä c'e pa 'ma ra te'e texe c'o ya ndũ. \p \v 7 Nuc'ua c'o fariseo 'ñe c'o saduceo, dya cja mi 'natjo o̱ pjeñeji; ya nde mi nan'ño ma nguijñiji c'ua. \v 8 Na ngue yo saduceo mamaji c'ü dya cja ra te c'o ya ndũ. Xo mamaji c'ü ojtjo anxe. Xo mamaji c'ü dya bübü e Satanás c'ü dya jo, ne ri ngue c'o o̱ mbëpji. Yo fariseo creoji bübü nza texe yo. Xo creoji c'ü ra te c'o ya ndũ. \v 9 Nuc'ua c'o mi jün ngüenda o mbürü o zöji o jña, o ñaji na jens'e. Cjanu o böbü c'ua, ja nzi c'o fariseo c'o mi xöpü o̱ ley Mizhocjimi, o mamaji: \p ―Dya pje rí tö'tp'ügöjme c'o na s'o c'o ri cja ne bëzo. 'Na ri ngueje 'na o̱ anxe Mizhocjimi c'ü o zopjü. 'Ma ga cjanu, na jo, dya pje rá cjapüji. Na ngue 'ma rá c'a's'üji nu, chjëntjui c'ü ro c'a's'üji Mizhocjimi. \p \v 10 Nuc'ua c'o fariseo mas go zöji o jña c'o saduceo, y o mbürü o chũji. Nuc'ua c'e bëzo c'ü mi manda c'o tropa, o zũ c'ua 'na ro mbäräji e Pablo ro s'odü na puncjü. Nguec'ua o ma't'ü c'o tropa o dagüji cja c'e jyäxcumü o ẽ ñanaji e Pablo a nde c'o saduceo, cjanu o zidyiji c'ua na yeje cja c'e jyäxcumü. \p \v 11 Nuc'ua c'e xõmü c'ü na ye nu pa, 'nango jñetse c'ua e Jesucristo c'ín Jmugöji mi böbü cja o̱ jmi e Pablo, o xipji: \p ―Nu'tsc'e Pablo, dya rí sũgue; rí mäcje. I̱ zopjügue yo nte va a Jerusalén, i̱ xipjiji ja ga cjazgö. Xo ni jyodü rí mague a Roma xo rí zopjügue c'o nte c'o cãrã nu, eñe e Jesús va xipji e Pablo. \s1 Planes para matar a Pablo \p \v 12 C'ü na ye nu pa, c'o mi menzumü a Israel c'o dya mi creo e Jesucristo, o mamaji c'ü ro mbö't'üji e Pablo. O juraji Mizhocjimi va mamaji: \p ―Dya cja rá siji o xëdyi ne ri ndeje, hasta 'ma rá cjuarü rá pö't'üji e Pablo. Ra zücöji Mizhocjimi 'ma dya rá cjagöji a cjanu. \p \v 13 Mi sö mas de cuarenta c'o o mama a cjanu. \v 14 Anguezeji cjanu o möji c'ua cja c'o ndamböcjimi 'ñe ja nzi c'o mi jün ngüenda, o ma xipjiji: \p ―Nutscöjme ró nädäjme Mizhocjimi. Ró mamajme c'ü dya cja rá sijme o xëdyi ne ri ndeje, hasta 'ma rá cjuarü rá pö't'üjme e Pablo. Ra zücüjme Mizhocjimi 'ma dya rá cjajme a cjanu. \v 15 Nguec'ua nu'tsc'eji 'ñe c'o 'ñaja c'o jün ngüenda, chaque rí penpeji 'na jña c'e bëzo c'ü manda c'o tropa ra sin'c'iji e Pablo. Rí xipcjeji ni jyodü xenda rí pãrãgueji pje pjëzhi c'ü o tsja e Pablo. Nutscöjme ya rí bübüjme rá pö't'üjme ante c'ü ra säjä va, eñeji. \p \v 16 A Jerusalén mi bübü nu c'ü nu sobrinu e Pablo, o̱ t'i c'ü nu cjũ. Nuc'ü, o dyärä c'o mi mama c 'o bëzo ro mbö't'üji e Pablo 'ma ro cjogü. Cjanu o ma c 'ua cja c'e jyäxcumü o ma xipji e Pablo. \v 17 Nuc'ua e Pablo cjanu o ma't'ü c'ua 'naja c'o bëzo c'o mi manda cien tropa, cjanu o xipji: \p ―Rí ö'tc'ü favor rí mëvi ne t'i cja c'e bëzo c'ü manda texe yo tropa; va jün 'na jña pje ra xipji, embe. \p \v 18 O zidyi c'ua cja c'e bëzo c'ü mi manda c'o tropa, cjanu o xipji: \p ―C'ü rvá ẽcjöbe, o matcügö c'e bëzo c'ü ró cotc'öji c'ü ni chjũ e Pablo. O dyötcü favor ró sigö ne t'i; va jün 'na jña pje ra xi'ts'i, embe. \p \v 19 Nuc'ua c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa, cjanu o pënchp'i c'ua o̱ dyë c'e t'i, cjanu o ndans'avi ro ñatsjëvi. Cjanu o dyönü: \p ―¿Pje pjëzhi c'ü rí xitsi? \p \v 20 O ndünrü c'ua c'e t'i: \p ―Yo menzumü va, ya ñaji. Ra xõrü chaque ra ẽ dyö'tc'üji rí sidyi e Pablo nu ja jünji ngüenda. Ra xi'ts'iji c'ü ni jyodü xenda ra mbãrãji pje pjëzhi c'ü o tsja e Pablo. \v 21 Nguec'ua rí ö'tc'ügö c'ü dya rí tsjague c'ü ra ẽ xi'ts'iji. Na ngue sö mas de cuarenta bëzo c'o ne ra mbö't'ü e Pablo. Ya te'beji dya c'ü, ngue c'ua 'ma rí tsjogüvi, ra mbö't'üji. Anguezeji ya nädäji Mizhocjimi o mamaji a cjava: “Dya cja rá siji o xëdyi ne ri ndeje, hasta 'ma rá cjuarü rá pö't'üji e Pablo. Ra zücüji Mizhocjimi 'ma dya rá cjagöji a cjanu”, eñe anguezeji. Nguec'ua te'beji dya, c'ü rí tsjague ja c'o nzi rgá ẽ xi'ts'iji. \p \v 22 O ndünrü c'ua c'e bëzo: \p ―Pjötpügue na puncjü ngüenda, dya cjó rí xipji c'ü i̱ xitscö yo. Mague dya, embe c'e t'i. \s1 Envían a Pablo ante Félix el gobernador \p \v 23 Nuc'ua c'e bëzo cjanu o ma't'ü c'ua yeje c'o mi manda cien tropa, o xipjivi: \p ―Mandaguevi yo yeje ciento tropa yo nzhontjo ra xampjaji rí möji a Cesarea. Rí pedyeji 'ma ra unü a las nueve ne xõmü. Xo rí möji setenta tropa c'o chägä o pjadü, cja na yeje ciento c'o qui o lanza. \v 24 Xo rí xõcüvi o pjadü c'o ra chägä e Pablo. Rí pjörüji na jo, ngue c'ua ra zät'ä na jo cja e Félix c'ü gobernador, embeji c'o yeje c'o mi manda cien tropa. \p \v 25 Nuc'ua c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa, cjanu o dyopjü 'na carta c'ü ro mbenpe e Félix. O jñu's'ü a cjava: \p \v 26 “Nu'tsc'e Félix i̱ṉ gobernadorgue, rí zenguats'ügö nin t'ecjanõmü. Nguetscö e Claudio Lisias rí pen'c'ö ne carta. \v 27 Rí xi'tsc'ö ne bëzo nu va siji yo tropa. C'o menzumü a Israel o zürüji ne bëzo, ya mi ngue ro mbö't'üji. 'Ma ró pãrãgö c'ü menzumü a Roma nu, ixtó ëdyigö ín tropa ró ma ñanajme ró cjocüjme cja c'e jyäxcumü. \v 28 Nutscö mi ne ro pãrãgö pje vi tsja ne bëzo, na ngue c'o nte mi mamaji c'ü vi tsja na s'o. Nguec'ua ró dagübe cja c'e jyäxcumü ró sidyi ne bëzo nu ja jün ngüenda c'o menzumü a Israel. \v 29 Mi mama c'o nte c'ü vi tsja na s'o nu. Pero ró unnc'ö ngüenda nguextjo c'o o̱ ley anguezeji c'o mi mamaji c'ü dya ätä nu. Dya pje ró tö'tp'ügö c'o na s'o c'o ro tsja, c'ü rva pö't'ü ni xo ri ngue c'ü rva pant'a a pjörü. \v 30 Nuc'ua o ẽjẽ 'naja c'ü o 'ñe xitsi c'ü mi cãrã o bëzo c'o ya vi ñaji ja rvá mbö't'üji ne bëzo. Nguec'ua ró täcjö yo tropa o siji nu. Y c'o nte c'o mama c'ü o tsja na s'o nu, ró xipjiji ra ẽji ra ẽ xi'ts'iji”, eñe va dyopjü c'e bëzo c'ü mi manda texe c'o tropa c'o ma cãjã cja c'e jyäxcumü. \p \v 31 Nuc'ua c'o tropa cjanu o tsjaji ja c'o nzi va xipjiji; o zidyiji e Pablo c'e xõmü a Antípatris. \v 32 C'ü na ye nu pa, c'o tropa c'o mi nzhontjo o nzhogüji cja c'e jyäxcumü nu ja vi mbedyeji. C'o tropa c'o mi chägä o pjadü ngue c'o o möji e Pablo. \v 33 'Ma o zät'äji a Cesarea, o unüji c'e carta c'e gobernador, cjanu o nzhöji e Pablo. \v 34 Nuc'ua c'e gobernador 'ma o nguarü o xörü c'e carta, cjanu o dyönü e Pablo pje ma estado mi tsja. 'Ma o mbãrã mi tsja a Cilicia, cjanu o mama c'ua: \p \v 35 ―'Ma ra säjä c'o mama i̱ tsjague c'o na s'o, rá jün'c'ügö ngüenda, embeji e Pablo. \p Cjanu o manda o zidyiji e Pablo cja o̱ palacio e Herodes nu ja ro oxü. Xo manda ro mbörüji nu. \c 24 \s1 Defensa de Pablo delante de Félix \p \v 1 O mezhe c'ua tsi'ch'a pa, o säjä c'ua a Cesarea e Ananías c'ü mi mero ndamböcjimi, 'ñe ja nzi c'o mi jün ngüenda. Ma siji 'na licenciado c'ü mi chjũ e Tértulo. O möji cja c'e gobernador ngue c'ua ro cusaji e Pablo. \v 2 Nuc'ua c'e gobernador o manda o siji e Pablo. 'Ma mü o säjä e Pablo, nuc'ua e Tértulo o mbürü o cusa e Pablo, o xipji c'e gobernador: \p ―Nu'tsc'e Félix nin t'ecjañõmü. Na ngue i̱ṉ gobernador, rí cãrãjme na jo, dya cjó rí chũjme. I̱ṉ pjöxcüjme na puncjü; nguec'ua dya pje bëtscöjme. \v 3 Nguec'ua rí da'c'üjme na puncjü 'na pöjö nu'tsc'e Félix, me na jontets'ü. \v 4 Dya rí ne rá bë'chc'ijme na puncjü in tiempo. Pero rí ö'tc'üjme rí dyätcäjme na ngue na jontets'ü. Dya puncjü o jña c'o rá ñagöjme. \v 5 Ne bëzo ró tö'tp'üjme me na s'o c'o cja'a. Nzhodü texe cja ne xoñijõmü, zopjü c'o ín menzumügöjme. Nguec'ua anguezeji, dya cja ne ra dyätäji in gobiernogue. C'o teñe angueze, ni chjũ nazareno. Anguezeji dya cja ma't'üji Mizhocjimi nza cjazgöjme; nan'ño ga creoji. \v 6 Ne bëzo ya mi ngue ro contaminao c'ín templogöjme, pero ró sürüjme. Mi ne ro jünpüjme ngüenda ja c'o nzi ga mama c'o ín leygöjme. \v 7 Pero o metio e Lisias c'ü manda c'o tropa nu, o möji c'o o̱ tropa nu ja mi jünpüjme ngüenda ne bëzo, o ma zinnguijme a fuerza. \v 8 Cjanu o xitsijme ro ẽcjöjme cja in jmigue. Nguec'ua 'ma rí tsjapü t'önü ne bëzo, rí pãrãgue c'ü na cjuana c'ü rí xi'tsc'öjme o tsja na s'o nu. \p \v 9 C'o 'ñaja c'o mi menzumü a Israel cjanu o mamaji c'ua: \p ―Na cjuana yo mama e Tértulo, embeji c'e gobernador. \p \v 10 Nuc'ua c'e gobernador cjanu o tsjapü c'ua o seña e Pablo ro ña. O mama c'ua e Pablo: \p ―Rí pãrãgö ya pa ja nzi cjë c'ü i̱ṉ gobernador i̱ṉ jüngue ngüenda cja ín paísgöjme. Nguec'ua rí mägö; dya rí sũ rá tjünrügö. \v 11 Ya mezhe como 'na doce pa, ró magö a Jerusalén ró ma ma't'ügö Mizhocjimi. 'Ma rí tsja t'önü, rí pãrãgue c'ü na cjuana yo rá xi'tsc'ö. \v 12 Nujyo, mamaji ró cjagö c'o na s'o 'ma ró magö a Jerusalén. Pero dya cjó ró sögöbe o jña para ro mundo c'o nte; ni ri ngue cja c'e templo, ni ri ngue cja c'o nintsjimi, ni ja xo ri ngue cja c'e ndajñiñi a Jerusalén. \v 13 Nujyo xi'tsc'eji, dya sö ra mamaji c'ü na cjuana. \v 14 Nutscö na cjuana rí creogö c'e jña c'ü cja jizhi Mizhocjimi. Nujyo ín menzumügöjme, mamaji c'ü nan'ño rgá creogö dya. Pero dya cjuana c'ü mama yo. Na ngue rí ma't'ügö Mizhocjimi c'ü mi ma't'ü c'o ín mboxatitagöjme. Rí creogö texe c'o mama c'o ley, 'ñe texe c'o o dyopjü c'o profeta. \v 15 Rí creogö c'ü o mama Mizhocjimi ra te c'o ya ndũ, c'o o tsja na jo 'ñe c'o o tsja na s'o. Nu yo ín menzumügöjme xo creoji a cjanu. \v 16 Siempre rí jodügö rá cjagö c'o na jo, ngue c'ua dya rá cjagö na s'o a jmi Mizhocjimi, ni pje rá cjapcö yo nín minteji. \p \v 17 ’Ró magö ja nzi vez a Jerusalén, pero o mezhe ja nzi cjë c'ü cja ró magö. Mi doce pa, 'ma ró magö nu, ró jünügö c'o ró unü c'o pobre. Xo ró jünü c'o ro unügö Mizhocjimi. \v 18 'Ma ró unügö Mizhocjimi cja c'e templo c'o ofrenda c'o mi jünügö, o jñandgaji nu. Pero nujyo, dya ngue yo o jñandga. C'o o jñandga, ngueje ja nzi ín menzumügöjme c'o vi 'ñeje a Asia. Ya rvá cumplegö c'o rvá mama ro cjagö, ja c'o nzi ga cja ín chjũrügöjme. Dya mi dyocjöjme na puncjü o nte; dya cjó xo ró sögöbe o jña c'ü ro mundo o nte. \v 19 C'o vi 'ñeje a Asia c'o o jñandga cja c'e templo, 'ma o jñandgaji ró cjagö c'o na s'o, sö ra ẽji ra 'ñe mamaji. \v 20 O 'ma jiyö, rí dyönü yo ín menzumügöjme cjo ró cjagö c'o na s'o 'ma mi bünc'ö a jmi yo, 'ma mi jüncüji ngüenda. \v 21 'Ma o jñüncüji ngüenda, ró ñagö na jens'e ró mama a cjava: “I̱ṉ jüncüji ngüenda na ngue rí creogö c'ü ra te texe c'o ya ndũ”, ró embeji. Nu c'o ró mama a cjanu, dya s'o c'o, eñe e Pablo. \p \v 22 E Félix ya mi pãrã na jo'o ja ma cja o̱ 'ñiji e Jesucristo. Pero dya nguarü o jñünpü ngüenda e Pablo. O xipjiji c'o nte: \p ―'Ma ra ẽjẽ e Lisias c'ü manda c'o tropa, rá jünpü na yeje ngüenda ne bëzo cja in jmigueji, eñe. \p \v 23 Cjanu o ma't'ü c'ua 'na c'o mi manda cien tropa, o xipji c'ü ro mbörüji e Pablo, pero ro jyëziji ro nzhodü libre cja c'e palacio, y c'o o̱ dyoji e Pablo mi sö ro ma zenguaji ro ma zopcüji c'o mi jyodü. \p \v 24 O mezhe c'ua ja nzi pa, o ẽjẽ c'ua na yeje e Félix nu ja mi jün ngüenda, ma dyojui c'ü nu su c'ü mi chjũ e Drusila. E Drusila mi menzumü a Israel. Nuc'ua e Félix o manda ro ma siji e Pablo. 'Ma o säjä e Pablo, o zopjü e Félix 'ñe e Drusila o xipjivi ja ga cja e Jesucristo. \v 25 O mama e Pablo ni jyodü 'na nte ra tsja ja c'o nzi ga ne Mizhocjimi c'o na jo, y ra mbörütsjë ja rgá mimi, dya ra tsja ja c'o nzi ga netsjë. Na ngue ra zädä c'e pa 'ma ra jñünpü ngüenda Mizhocjimi texe yo nte. O zũ c'ua e Félix cjanu o xipji e Pablo: \p ―Mague dya cja c'e palacio. 'Ma xe rá pë'sc'ö tiempo, rá zon'c'ü na yeje. \p \v 26 C'ü vi mama e Félix c'ü ro ma e Pablo, xo ngueje c'ü mi te'be xa'ma ro unü o merio e Pablo, ngue c'ua ro 'ñeme libre. Nguec'ua na puncjü vez va zojnü o ñavi. \v 27 O mezhe c'ua yeje cjë. Nuc'ua ya ro mbedye gobernador e Félix; ro tsja gobernador e Porcio Festo. E Félix dya 'ñeme libre e Pablo, na ngue mi ne ro unü favor c'o mi menzumü a Israel c'o mi nu'u na ü e Pablo. \c 25 \s1 Pablo delante de Festo \p \v 1 'Ma o tsja gobernador e Festo, o mezhe jñi pa, cjanu o mbedye a Cesarea o ma c'ua a Jerusalén. \v 2 Nuc'ua c'o ndamböcjimi 'ñe c'o 'ñaja c'o pje mi pjëzhi cja c'o menzumü a Israel, o xipjiji e Festo c'ü vi tsja na s'o e Pablo. \v 3 O mamaji: \p ―Tsjacüjme favor rí manda ra siji a 'ñecjua e Pablo, eñeji. \p O mamaji a cjanu, na ngue ya vi mamaji ja rvá mbö't'üji e Pablo 'ma ro cjogü cja 'ñiji. \v 4 O ndünrü c'ua e Festo: \p ―Je va cjot'ü a Cesarea e Pablo. Dya ra mezhe rá magö nu. \v 5 Nguec'ua yo pje pjëzhits'üji rá möcjöjme a Cesarea. 'Ma pje c'o o tsja c'e bëzo, ra xitscöji 'ma rá sät'äjme nu, eñe e Festo. \p \v 6 E Festo o mezhe como dyëch'a o ocho pa a Jerusalén. Cjanu o nzhogü o ma a Cesarea nu ja vi 'ñeje. C'ü na ye nu pa, e Festo o mimi nu ja mi jün ngüenda, cjanu o manda o ma siji e Pablo. \v 7 'Ma o säjä, ya ma cãjã c'o menzumü a Israel c'o vi 'ñeje a Jerusalén. Anguezeji o böbüji cja o̱ jmi e Pablo, o mamaji na puncjü c'o na s'o c'o vi tsja. Pero dya sö ro mamaji c'ü na cjuana. \v 8 O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―Dya pje ró cjagö contra c'o mama ín leygöjme nutscöjme rí menzumüjme a Israel. Dya xo ró contaminao c'ü ín templojme. Dya pje xo ró mangö 'na jña contra e Cesar c'ü mero manda, embeji c'e gobernador. \p \v 9 E Festo mi ne ro unü favor c 'o mi menzumü a Israel c'o mi nu'u na ü e Pablo. Nguec'ua va dyönüji e Pablo: \p ―¿Cjo i̱ṉ ne rá sints'i a Jerusalén? Je rá ma jün'c'ügö nu ngüenda cjo na cjuana yo mama yo in menzumügueji. \p \v 10 O ndünrü c'ua e Pablo o xipji: \p ―Iyö. Na ngue je ngue va o 'ñempc'e e César rí jñü ngüenda; dya ngue a Jerusalén. I̱ṉ pãrãgue na jo, c'ü dya pje ró cjapügö yo ín menzumügöjme. \v 11 'Ma pje c'o i̱ chötcü c'o na s'o c'o ró cjagö c'ü rga tũgö, rí bübü dispuesto rá tũgö. Pero 'ma dya cjuana yo mama yo, dya i̱ṉ pë's'i derecho rí nzhögügö cja o̱ dyë yo, c'ü pje ra tsjacüji. Rí negö ra jñüncü ngüenda e César c'ü mero manda a Roma, eñe e Pablo. \p \v 12 Nuc'ua e Festo cjanu o ñaji c'ua c'o mi pjöste c'o mi pãrã c'o ley romana. Cjanu o xipji c'ua e Pablo: \p ―I̱ dyötcü ngueje e César ra jñün'c'ü ngüenda. Nguec'ua ra zints'iji cja e César. \s1 Pablo delante del rey Agripa \p \v 13 Dya mezhe pa, e Agripa c'ü mi rey 'ñe e Berenice o säjui c'ua a Cesarea, o'ñe zenguavi e Festo. \v 14 O mezhe va mimivi nu na puncjü o pa. E Festo o xipji c'e rey ja ma cja e Pablo, o mama: \p ―Bübü va 'na bëzo cja ne palacio c'ü dya sö ra mbedye libre ndeze 'ma mi gobernador e Félix. Nuc'ü, ni chjũ e Pablo. \v 15 'Ma ró magö a Jerusalén, c'o mero ndamböcjimi 'ñe c'o 'ñaja c'o pje pjëzhi cja yo in menzumügueji a Israel, o xitscöji c'ü vi tsja na s'o e Pablo. O dyötcüji c'ü ro mandagö ro mbö't'üji. \v 16 Nuc'ua ró xipjigöji: “Iyö. Nutscöjme rí menzumüjme a Roma, dya rí cjajme a cjanu. Zö cjó c'o ra ẽ mama bübü 'na nte c'ü o tsja na s'o, pero dya xtá pö't'ügöjme. C'e nte c'ü ri mamaji o tsja na s 'o, pë's'i derecho ra pjendio ra mama cja o̱ jmi c'o va ẽ cusa o tsja na s'o”, ró embe c'o. \v 17 Nuc'ua 'ma o ẽji a 'ñeva, c'ü na ye nu pa, ró ma mimigö nu ja rí jün ngüenda. Cja rrũ mandagö c'ua o siji e Pablo. \v 18-19 Mi pëzhgö 'na pje c'o vi tsja c'e bëzo c'o ma s'o. Pero dya ga cjanu. Na ngue 'ma o böbü o ña c'o mi cusa e Pablo, dya mamaji na cjuana pje pjëzhi c'ü na s 'o c'ü vi tsja. C'ü o mamaji, nguextjo c'ü ja ga cja ga ma't'üji Mizhocjimi, 'ñe c'ü nan'ño ga creo e Pablo. Mama e Pablo c'ü o ndũ 'na bëzo c'ü mi chjũ e Jesús, pero o tetjo na yeje. Anguezeji, dya neji a cjanu. \v 20 Dya mi pãrã ja rva jünpügö ngüenda e Pablo. Na ngue, dya rí pãrãgö ja ga cja o̱ religión yo in menzumügueji a Israel. Nguec'ua ró önü e Pablo cjo mi ne ro sidyigö angueze a Jerusalén, je ro ma tjünpü ngüenda nu. \v 21 Pero dya ne e Pablo je ro ma tjünpü ngüenda a Jerusalén; o xitscö ngueje e César Augusto c'ü ra jñünpü ngüenda. Nguec'ua ró manda sido ra mbörüji va, hasta 'ma cja ra sö rá täjä ra zidyiji nu ja va bübü e César, eñe e Festo va xipji e Agripa. \p \v 22 O ndünrü c'ua e Agripa o xipji e Festo: \p ―Xo rí ne rá ärägö c'o mama c'e bëzo. \p O ndünrü c'ua e Festo: \p ―Ra xõrü rí dyärägue. \p \v 23 Nuc'ua c'ü na ye nu pa, o säjä c'ua e Agripa 'ñe e Berenice cja c 'e cuarto nu ja mi jün ngüenda c'e gobernador. Mi jevi o bitu c'o me ma zö, y ma dyoji na puncjü c'o o̱ dyoji. Xo säjä c'o bëzo c'o mi manda 'na mil o tropa. Xo säjä c'o pje mi pjëzhi cja c'e jñiñi a Cesarea. Nuc'ua e Festo o manda o ma siji e Pablo. \v 24 Cjanu o mama c'ua e Festo: \p ―Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue, 'ñetsc'eji i̱ṉ texeji i̱ṉ cãrãji va. Bübü in jmigueji ne bëzo nu i̱ṉ ne rí dyäräji c'o mama, eñe. \p O sido o ña e Festo o xipji e Agripa: \p ―Texe c'o in menzumügueji a Israel c'o cãrã a Jerusalén, 'ñe c'o cãrã va, o xitscöji c'ü o tsja na s'o ne bëzo. O mapjüji na jens'e va mamaji c'ü mi jyodü ro ndũ. \v 25 Pero dya pje ró tö'tp'ü c'ü rví bö't'ü. Ne bëzo o xitscö ngueje e César c'ü mero manda a Roma ra jñünpü ngüenda. Nguec'ua ró mamagö c'ü rá manda ra zidyiji a manu. \v 26 Pero dya rí pãrã ja rga cjapü. Na ngue 'ma rá penpe 'na carta e César c'ín jmugö, dya rí pãrã pje rá jũ'sc'ö, na ngue dya pje rí tö'tp'ügö c'o na s'o ne bëzo. Nguec'ua ró manda o siji cja in jmigueji i̱ṉ texeji rí dyäräji. Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue, ngue'tsc'e rí negö rí dyärägue, ngue c'ua rí mamague pje rá jũ'sc'ö cja c'e carta. \v 27 Na ngue 'ma rá mandagö ra zidyiji ne bëzo cja e César ra jñünpüji ngüenda, pero 'ma dya rá mama pje ni cusaji, dya ra jogü, eñe e Festo. \c 26 \s1 Pablo presenta su caso ante el rey Agripa \p \v 1 O mama c'ua e Agripa o xipji e Pablo: \p ―Sö rí ñague; rí da'c'ü sjëtsi. \p Nuc'ua e Pablo o c'uã's'ã o̱ dyë, cjanu o mbürü o ña o mama: \p \v 2 ―Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue. Yo ín menzumügöji me mamaji c'ü ró cjagö na s'o. Rí mäcjö na ngue ngue'tsc'e rí dyätcä na jo c'o rá mangö. \v 3 Na ngue i̱ṉ pãrãgue na jo yo ín chjũrügöji nutscöji rí menzumüji a Israel. Xo i̱ṉ pãrãgue c'o partido c'o bübüzüji; dya 'natjo rgá cjijñiji. Nguec'ua me rí sögöji o jña. Nguec'ua rí xi'tsc'ö rí pëscö paciencia rí dyätcägö. \s1 La vida de Pablo antes de su conversión \p \v 4 ’Texe yo ín menzumügöji pãrãji ja ga cja rgá minc'ö ndeze 'ma cja mi ts'it'igö. Pãrãji ja ma minc'ö cja ín jñiñigö 'ñe a Jerusalén. \v 5 Ya mezhe pãrãji c'ü rí bünc'ö cja c'e partido c'ü ni chjũ fariseo. Nutscöjme rí cãrãjme cja c'e partido, xenda rí sũpcöjme c'o ley que na ngue c'o cãrã cja c'ü 'na partido. Yo ín menzumügöji pãrãji. 'Ma ro ne ro xi'ts'iji, ro mamaji c'ü na cjuana yo rí mangö. \v 6 Nudya i̱ṉ jüncü ngüenda; rí böbügö cja in jmigue na ngue rí creogö Mizhocjimi ra tsjapü ra te c'o ya ndũ, ja c'o nzi va xipji c'o ín mboxatitagöji. \v 7 C'o ín menzumügöji c'o tsja cja c'o doce estado, sido ma't'üji Mizhocjimi na ngue te'beji c'e pa 'ma ra te c'o ya ndũ. Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue, c'o ín menzumügöji te'beji c'o rí te'begö, maco anguezeji mamaji ró cjagö c'o na s'o, embeji e Agripa. \p \v 8 O sido o ña e Pablo o xipji texe c'o ma cãjã nu: \p ―¿Jenga dya i̱ṉ creoji c'ü sö Mizhocjimi ra tsjapü ra te c'o ya ndũ? \s1 Cómo Pablo antes perseguía a los cristianos \p \v 9 O sido o ña e Pablo o xipji c'e rey: \p ―'Ma ot'ü mi nugö na ü c'o mi creo e Jesús c'ü mi menzumü a Nazaret, mi cjapü ra sufreji. Mi pëzhgö je ga cjanu ma ne Mizhocjimi. \v 10 Ngue c'ü mi cjagö a Jerusalén. O dyacü sjëtsi c'o mero ndamböcjimi mi pant'agö a pjörü c'o o̱ nte e Jesús, maco ma jo a jmi Mizhocjimi c'o. 'Ma mi jünpüji ngüenda, mi mangö c'ü mi jyodü ro ndũji. \v 11 'Ma mi töt'ügö cja nintsjimi c'o mi creo e Jesús, mi cjapü ra sufreji; xa'ma ro mamaji c'ü dya ma jo e Jesús. Me mi ünbügö na puncjü c'o. Nguec'ua 'ma mi c'ueñeji, 'ma mi pöji cja c'o jñiñi c'o tsja cja c'o nan'ño país, mi pa jodügöji nu. \s1 Pablo cuenta otra vez su conversión \p \v 12 ’Nguec'ua 'na nu pa, ró magö a Damasco. Na ngue c'o mero ndamböcjimi ya vi dyacü sjëtsi ro jodügö c'o o̱ nte e Jesús ro cjapüji ro sufreji ja c'o nzi ma negö. \v 13 Nu'tsc'e rey, 'ma mi pagö cja 'ñiji, 'ma ya vi jñisiarü, ró jandagö 'nango ẽjẽ a jens'e 'na jya's'ü c'ü o pjat'ü nu ja mi pagö 'ñe c'o mi pöcjöjme. Me mi juëns'i que na ngue e jyarü. \v 14 Nguec'ua ró tögöjme a jõmü nu c'o mi chägäjme. Nuc'ua ró ärägö c'ü mi ña c'e jña hebreo o xitscö: “Nu'tsc'e Saulo, ¿jenga i̱ṉ cjapü ra sufre c'o creozgö? Chjëntjui c'ü ri nguetscö ri cjacö rá sufre. I̱ṉ chjëntjui nza cja 'na nzhünü c'ü dya ne ra dyärä, c'ü me pjech'e c'e maza c'ü ni chjocüji; nguec'ua ga s'odü”, enzgö. \v 15 Ró tjünrügö c'ua ró mama: “Nu'tsc'e nin t'ecjañõmü, ¿cjó ngue'tsc'e?”, ró embe. O ndünrü c'ua c'ín Jmugö o xitsi: “Nguetscö e Jesús. I̱ṉ cjapü ra sufre yo creozügö; chjëntjui c'ü ri nguetscö ri cjacö rá sufre. \v 16-18 Böbü. Ya ró juan'c'ügö rí pëpquigö. Ngue c'o rvá cja'c'ü i̱ jñandga. Nguec'ua rá täc'ä rí mague cja c'o dya in menzumügueji, rí ma xipjiji ja vi jñandga dya. Xo rí xipjiji c'o cja xe rá jí'tsc'ö 'ma rí jñandga. Nudya e Satanás c'ü dya jo, ya ngo'tp'ü o̱ ndöji. Pero 'ma rí zopjügueji, ra xogü o̱ ndöji, ra zi'ch'i o̱ mü'büji o̱ jya's'ü Mizhocjimi. Nguec'ua, dya cja ra nzhodüji cja bëxõmü; ra jyëziji c'o na s'o, dya cja ra dyätäji c'ü dya jo. Ra 'ñench'e o̱ mü'büji Mizhocjimi. Nuc'ua Mizhocjimi ra perdonaoji anguezeji c'o na s'o c'o cjaji, ra tsjapüji o̱ nte na ngue ri ejmezügö c'o. Bübü c'o in menzumügueji c'o ra jyodü pje ra tsja'c'ü; xo 'ñe c'o dya in menzumügueji. Pero rá empc'egö libre, dya pje ra tsja'c'üji”, enzgö e Jesús. Ngue yo o mama e Pablo va xipji e Agripa. \s1 Pablo obedece la visión \p \v 19 O sido o ña e Pablo o mama: \p ―Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue, nu c'o o xitsigö e Jesús 'ma vi 'ñeje a jens'e c'e jya's'ü, ró ätä; ngue yo rí cjagö. \v 20 Ot'ü ró zopjü c'o cãrã a Damasco. Ró xipjiji mi jyodü ro jyëziji c'o na s'o ro nzhogüji cja Mizhocjimi, cja rrũ tsjaji c'o na jo'o ngue c'ua ro jñetse c'ü o nzhogü o̱ mü'büji. Xo ró zopjügö a cjanu c'o nte a Jerusalén 'ñe texe cja c'e estado de Judea. Xo ró magö nu ja cãrã c'o dya ín menzumügöji, ró ma zopjügö anguezeji. \v 21 Nguec'ua 'ma mi bübügö cja c'e templo, o zücügö c'o ín menzumügöji mi ne ro mbötcüji. \v 22 Pero dya mbötcüji. Na ngue o mböxcü Mizhocjimi. Nguec'ua xe rí bübütjo, rí böbügö cja in jmigueji. Rí zo'c'üji nu'tsc'eji pjë'ts'iji na nojo, 'ñetsc'eji dya pje pjë'ts'iji. C'ü rí xi'tsc'öji, ngue c'o o mama e Moisés 'ñe c'o profeta ro zädä. Dya rí mangö jña c'o nan'ño. \v 23 O mama e Moisés 'ñe c'o profeta, nu c'ü o mama Mizhocjimi ro ẽ 'ñevgueji libre mi jyodü ro sufre 'ñe ro ndũ. Nuc'ua cja rrũ te ro bübütjo na yeje, ngue c'ua ra zi'ch'i o̱ jya's'ü Mizhocjimi cja o̱ mü'bü yo menzumü a Israel 'ñe yo dya menzumü a Israel, eñe e Pablo. \s1 Pablo trata de convencer a Agripa de que se haga cristiano \p \v 24 'Ma mi mama a cjanu e Pablo mi pjendiotsjë, 'nango mapjü c'ua na jens'e e Festo o mama: \p ―Nu'tsc'e Pablo i̱ṉ locogue, na ngue yo na puncjü yo i̱ṉ studiague. \p \v 25 O ndünrü c'ua e Pablo o xipji: \p ―Nu'tsc'e Festo nin t'ecjanõmü, dya rí locogö. Rí mangö c'o na cjuana. \v 26 Ne rey pãrã texe yo rí mangö. Nguec'ua dya rí sũgö rí xipjigö texe yo. Rí pãrãgö, nujnu unü ngüenda texe yo o zädä, na ngue texe cja ín paísgöjme pãrãji. \p \v 27 Nuc'ua e Pablo cjanu o zopjü c'ua e Agripa o xipji: \p ―Nu'tsc'e Agripa i̱ṉ reygue, ¿cjo i̱ṉ creogue c'ü na cjuana c'o o dyopjü c'o profeta? Rí pãrãgö i̱ṉ creogue. \p \v 28 O ndünrü c'ua e Agripa o mama: \p ―Pe i̱ṉ cjijñi rá creogö e Jesús, na ngue yo ja nzitjo jña yo i̱ṉ mangue. \p \v 29 O ndünrü c'ua e Pablo o mama: \p ―Zö ja nzitjo jña, zö na puncjü o jña, pero quera ri creogue e Jesús ja c'o nzi rgá creogö. Xo 'ñe texe yo ärä yo rí mangö ne pa dya. 'Ma rí creoji, xa'ma dya ra ngo'c'üji ja c'o nzi ga ngocöji, eñe. \p \v 30 O böbü c'ua c'e rey 'ñe c'e gobernador 'ñe e Berenice 'ñe c'o ma jũ'ũ nu. \v 31 Cjanu o mbedyeji o ma ñatsjëji ja rvá tsjapüji e Pablo. O pötü va mamaji: \p ―C'e bëzo, dya pje cja c'o na s'o c'ü rguí ndũ, ni ra dyo a pjörü, eñeji. \p \v 32 O mama c'ua e Agripa o xipji e Festo: \p ―C'e bëzo, 'ma dya ro dyö'tc'ü ra jñünpü ngüenda e César angueze, ro sö ri 'ñemegue libre, eñe. \c 27 \s1 Pablo es enviado a Roma \p \v 1 Nuc'ua e Festo cjanu o mama ro zidyiji e Pablo a Roma c'ü tsja a Italia, ro möji cja barco. E Festo o nzhö e Pablo cja 'na bëzo c'ü mi chjũ e Julio c'ü mi manda cien tropa c'o mi xiji grupo Augusto. Xo nzhötüji e Julio c'o 'ñaja nte c'o ma o'o a pjörü, xo ro zidyiji a Italia. Nutscö e Lucas xo ró möcjöjme. \v 2 Ró tes'ejme cja 'na barco c'ü vi 'ñeje cja c'e jñiñi a Adramitio, c'ü ro zät'ä cja c'o jñiñi a Asia c'o järä squina cja mar. Cja rrũ möjme c'ua. Xo ró möcjöjme 'na bëzo c'ü mi chjũ e Aristarco c'ü mi menzumü a Tesalónica c'ü tsja cja c'e estado de Macedonia. \v 3 C'ü na ye nu pa, ró sät'äjme a Sidón. Ma jonte e Julio o unü sjëtsi e Pablo o ma zengua c'o mi pãrã nu. O ziji o xëdyi anguezeji, cjanu o oxüji cja o̱ ngumüji. \v 4 Nuc'ua 'ma ró pedyejme a Sidón cja c'e barco, mi vü na zëzhi e ndajma, mi pjö's'ü c'e ndeje ma pjat'ü cja c'e barco. Na ngue e ndajma je mi 'ñeje nu ja ma möcjöjme. Nguec'ua 'ma ró cjogüjme cja c'e isla c'ü ni chjũ a Chipre, ró cjogüjme cja c'e lado o̱ jodyë nu ja mi tsjõtü. \v 5 Sido ró möjme cja c'e barco ró cjogüjme bëxtjo cja c'e estado de Cilicia 'ñe cja c'e estado de Panfilia. Ró sät'äjme a Mira c'ü tsja cja c'e estado de Licia. \p \v 6 'Ma mi cãrãjme a Mira, c'e bëzo c'ü mi manda cien tropa o jyodü 'na barco c'ü ro ma hasta a Italia. O chöt'ü c'ua 'na barco c'ü vi 'ñeje a Alejandría mi ma a Italia. Nuc'ua ró tes'ejme cja c'e barco. \v 7 Ró nzhodüjme ja nzi pa cja c'e ndeje, pero jmanch'a ma möjme. O metscöjme, co trabajo ró cjogüjme a Gnido nu ja mi bëxtjo. E ndajma mi vü na zëzhi, dya mi sö ro möcjöjme derecho. Nguec'ua ró unüjme vuelta cja ín squierdajme, ró cjogüjme bëxtjo a Salmón cja c'e isla c'ü ni chjũ a Creta. Cja rrũ unüjme c'ua vuelta cja ín jodyëgöjme, ngue c'ua ro cjogüjme a Creta cja c'e lado a sur nu ja mi tsjõtü ts'ë. \v 8 Mi trávajo, pero ró sät'äjme nu ja ni chjũ Puertos Buenos c'ü bëxtjo cja c'e jñiñi c'ü ni chjũ a Lasea. \p \v 9 Ya vi metscöjme na puncjü o pa. Ya vi cjogü c'o pa c'o mi mbempje c'o menzumü a Israel. Ya vi zädä c'o pa c'o ma së 'ma mi bübü na puncjü o peligro ro nzhodüjme cja barco. Nguec'ua e Pablo o zopjü c'o mi pöcjöjme. \v 10 O xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji nin t'ecjañõmüji, rí mangö 'ma rá sidoji, 'na pje c'o rá cjaji. 'Na ra nguibi ne barco ra bëzhi texe yo tunü. Xo 'ñetscöji rá tũji, eñe. \p \v 11 C'e bëzo c'ü mi manda cien tropa, dya dyätä e Pablo; xenda dyätä c'ü mi ëdyi c'e barco 'ñe c'ü o̱ cjaja c'e barco. O mamaji c'ü ro sidogöjme. \v 12 Mi bübü ja nzi c'o mi ne ro nguejme c'e barco a Puertos Buenos. Pero xenda ma puncjü c'o dya ne. Na ngue a Puertos Buenos, dya nda ma jo'o ro böbü c'e barco c'o pa c'o ma së. Nguec'ua o mamaji c'ü ro pedyejme a Puertos Buenos ro sidojme, xa'ma ro sö ro sät'äjme a Fenice c'ü ngue c'ü 'na puerto cja c'e isla a Creta. Nujnu, je ro mimijme c'o pa c'o ma së. Na ngue c'e puerto, dya cjogü e ndajme 'ma ni 'ñeje a noroeste 'ñe 'ma ni 'ñeje a suroeste. \s1 La tempestad en el mar \p \v 13 O pötü c'ua ja mi 'ñeje e ndajma. Dya cja mi 'ñeje nu ja ni nguibi e jyarü, ya je mi 'ñeje a sur. Dya cja mi vü na zëzhi. Nguec'ua c'ü mi ëdyi c'e barco 'ñe c'ü o̱ cjaja, mi pëzhivi c'ü ro sö ro sät'äjme na jo a Fenice. Nguec'ua o mandavi o ngüs'üji c'o t'ëzi c'o mi nza cja o gancho c'o mi pënch'i c'e barco para dya ro ndütü e ndajma ro ma. Ró möjme c'ua ró cjogüjme bëxtjo a Creta. \v 14 Dya go mezhe c'ua go pötü na yeje e ndajma. 'Nango ẽ c'ua 'na trandajma c'ü vi 'ñeje a noreste cja c'e isla. \v 15 Nguec'ua, dya cja sö xe ro möjme derecho ro cjogüjme lado cja c'e isla. Ró jëzijme c'ua c'e barco o ndütü e ndajma. \v 16 O zät'ä cja 'na ts'i isla c'ü ni chjũ a Clauda, ró cjogüjme cja c'e lado c'ü mi tsjõtü. Cja rrũ cjüs'üjme c'e ts'ibü c'ü mi cjüt'ü c'e barco, me mi trávajo ma cjüs'üjme. \v 17 'Ma ró cjuarü ró cjüs'üjme c'e ts'ibü, nuc'ua c'o mi pëpji cja c'e barco, cjanu o tsjapüji o ndü c'o cable c'ü mi 'nünt'ü nu, ngue c'ua ro zëzhi c'e barco. Mi sũji 'na mas ro ndütü e ndajma c'e barco ro zät'ä nu ja ni chjũ a Sirte nu ja jä'ä o 'ñõxõmü nu ja dya nda ga jẽ e ndeje. Mi sũji 'na ro 'huagü c'e barco 'ma ro zät'ä nu. Nguec'ua va sjö'büji c'e manta c'ü ma mbät'ä, ngue c'ua dya nda ro ndütü e ndajma. O jyëziji c'e barco, dya cja mi ëdyiji. \v 18 C'ü na ye nu pa, sido mi pa c'e barco ma ndütü e ndajma. Nguec'ua o mboch'üji a ndeje c'o mi tunü c'e barco, ngue c'ua dya nda ro jyübü. \v 19 C'ü na jñi nu pa, ró poch'üjme a ndeje texe c'o mi pë's'i c'e barco. \v 20 O mezhe na puncjü o pa, dya mi cjĩ e jyarü ne ri ngue yo seje. Sido mi vü na zëzhi e ndajma. Nguec'ua ró mamajme pãrã cjo ro pedyejme na jo; 'na ro tũjme. \p \v 21 Ya vi mezhe c'ü dya cja mi sijme o xëdyi. Nuc'ua e Pablo o böbü c'ua a ndezgöjme, cjanu o mama: \p ―Nu'tsc'eji nin t'ecjañõmüji, ró xi'tsc'öji c'ü dya ro pedyeji a Puertos Buenos cja c'e isla a Creta. 'Ma ri dyätcäji, xenda rvá jo 'ma; dya ro sufreji. \v 22 Pero nudya rí xi'tsc'öji, dya rí sũgueji. Zö ra 'huagü ne barco, pero dya cjó ra ndũzgöji. \v 23 Rí xi'tsc'öji a cjanu, na ngue mi xõmü o ẽjẽ 'na o̱ anxe Mizhocjimi cja ín jmigö o ẽ zocügö. Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e ngue c'ü rí ma't'ügö; ngue o̱ ntezgö c'ü. \v 24 O xitsi c'e anxe: “Nu'tsc'e Pablo, dya rí sũgue. Dya rí chũgue, na ngue ni jyodü rí sät'ägue a Roma rí böbügue a jmi e César c'ü mero manda. Mizhocjimi o dyä'tc'ä c'ü i̱ dyötü, nguec'ua dya cjó ra ndũ yo i̱ṉ pöcjeji cja ne barco”, enzgö. \v 25 Nguec'ua rí xi'tsc'öji, dya cja rí sũgueji. Rí creogö Mizhocjimi c'ü ra zädä ja c'o nzi va xitsi c'ü o̱ anxe. \v 26 Pero 'ma ra 'huagü ne barco, rá sogöji cja ndeje bëxtjo cja 'na ts'i isla rá pes'eji, eñe e Pablo. \p \v 27 Ya vi mezhe ye nzo c'e barco ma ndütü e ndajma. Mi nzhodü cja c'e mar c'ü ni chjũ Mar Adria. Ya vi xõmü. Nuc'ua c'ü ndexõmü, c'o mi pëpji cja c'e barco o mamaji: \p ―Cja c'ü ya rá sät'äji cja 'na isla, eñeji. \p \v 28 Cjanu o dyëdyiji ja nzi mi pë's'i c'ü ma jẽ c'e ndeje. Mi sö treinta y seis metro. Xe möji ts'ë, cjanu o dyëdyiji c'ua na yeje; ya mi sötjo veintisiete. \v 29 Me go zũji c'ua, 'na ro sät'äjme nu ja mi quiji o ndojo. Nguec'ua o ma quiji c'o nziyo t'ëzi c'o mi nza cja o gancho c'o mi 'nünt'ü o tjüjmü, cjanu o mboch'üji a ndeje cja o̱ xütjü c'e barco ngue c'ua 'ma ro zät'ä a jõmü, xa'ma ro gancha ro böbü c'e barco. Me mi mamaji quera ro jyans'ü. \v 30 Nuc'ua c'o mi pëpji cja barco, o mbürü o sjö'büji c'ua c'e ts'ibü cja c'e ndeje. C'o t'ëzi c'o mi bübü a xo'ñi c'e barco, mi cjapüji ro ndunüji na ts'ijẽ cja rrũ mboch'üji, ngue c'ua dya nda ro 'ñõmü c'e barco. Pero c'ü mi sjö'büji c'e ts'ibü, ngue c'ü mi ne ro c'ueñeji ro salvaji. \v 31 Nuc'ua e Pablo cjanu o ma't'ü c'e bëzo c'ü mi manda cien tropa, 'ñe c'o o̱ tropa, o xipjiji: \p ―Nujyo, ni jyodü, dya ra dagüji cja ne barco. 'Ma jiyö, rí chũji, dya rí salvaji, embeji c'o. \p \v 32 Nuc'ua c'o tropa cjanu o ma dyocüji c'o tjüjmü c'o mi sjö'büji c'e ts'ibü; o ndögü a ndeje. \p \v 33 Nuc'ua 'ma ya ma jya's'ü, e Pablo o xipji anguezeji ro ziji o xëdyi. O mama: \p ―Ya mezhe ye nzo c'ü dya i̱ṉ sigueji o xëdyi. \v 34 Nguec'ua rí xi'tsc'öji rí sigueji dya o xëdyi ngue c'ua rí zëzhiji. Nguec'ua, dya rí chũgueji ni pje rí tsjaji, eñe. \p \v 35 Nuc'ua 'ma o nguarü o mama yo jña, cjanu o jñü c'ua o tjõmëch'i cjanu o unü 'na pöjö Mizhocjimi a jmi nza texeji. Cjanu o më'ch'i c'ua, cjanu o zi c'ua. \v 36 Anguezeji o mbürü o mäji c'ua, dya cja nda mi sũji. Xo ziji c'ua o xëdyi. \v 37 Mi söjme ye ciento setenta y seis mi cãrãjme cja c'e barco. \v 38 'Ma o nguarü o ziji o xëdyi o nijmiji, cjanu o mboch'üji a ndeje c'o mape c'o mi quiji o ndëxü. O tsjaji a cjanu ngue c'ua dya nda ro jyübü c'e barco. \s1 Se hunde el barco \p \v 39 Nuc'ua 'ma mü o jyas'ü na jo, ró jandajme c'e isla c'ü ya mi bëxtjo. C'o mi pëpji cja c'e barco, dya mi pãrãji ja mi ngue. Pero o jñandaji c'ü ma jä'ä o 'ñõxõmü cja squina c'e ndeje. O mamaji xa'ma ro sö ro zät'ä c'e barco cja c'e 'ñõxõmü. \v 40 Nguec'ua o dyocüji c'o tjüjmü c'o mi 'nünt'ü c'o t'ëzi, ngue c'ua ro ma na yeje c'e barco. Y o xäpcäji c'e za'a c'ü mi dyëji. Xo ngüs'üji c'e manta c'ü ma mbät'ä, ngue c'ua o ndütü e ndajma. Nguec'ua c'e barco o mbürü o ma c'ua cja c'o 'ñõxõmü c'o mi jä'ä a squina c'e ndeje. \v 41 Pero o zät'ä c'e barco nu ja dya nda ma jẽ c'e ndeje nu ja mi sjöbü yeje 'ñinzhe c'o mi chjë nu. Nguec'ua o böbü c'ua c'e barco. A xo'ñi c'e barco o nguibi cja c'e 'ñõxõmü, dya cja mi 'ñõmü. Pero o̱ xütjü c'e barco o 'huagü, na ngue c 'o ndeje me mi pjö's'ü na zëzhi. \v 42 Nuc'ua c'o tropa cjanu o mamaji: \p ―Na jo ixtá pö't'üji yo rvá siji yo ma o'o a pjörü. 'Ma jiyö, 'na ra dyömpüji cja ne ndeje ra c'ueñeji, eñe c'o tropa. \p \v 43 C'ü mi manda c'o tropa, dya ne'e c'ü ro mbö't'üji e Pablo. Nguec'ua dya jyëzi ro tsjaji ja c'o nzi ma mamaji. Cjanu o xitscöjme: \p ―'Ma i̱ṉ pjëchi rí dyömpüji cja ndeje, rí dyat'üji cja ndeje rí dyömpüji rí sät'äji cja squina ndeje. \v 44 'Ma dya i̱ṉ pjëchi rí dyömpüji, rí pënch'iji yo tabla yo ni ndunü e ndeje o yo pje nda ma za'a yo vi t'ät'ä ne barco. Ra ndũxc'üji ngue c'ua rí sät'äji cja squina ndeje, enzgöjme. \p Nguec'ua ró pesc'öjme cja ndeje rí texejme, dya cjó ndũzgöjme. \c 28 \s1 Pablo en la isla de Malta \p \v 1 'Ma ró pes'ejme cja c'e ndeje, ró pãrãjme c'e isla mi chjũ a Malta. \v 2 C'o mi menzumü nu, ma jonteji. O recibidozüjme na jo, o 'ñõrüji 'na sivi ró pa't'üjme na ngue ya mi ẽjẽ o dyebe, y ma së. \v 3 E Pablo xo ma mbëchi 'na cjörü o za'a, cjanu o ma ngã's'ã cja c'e sivi. Nuc'ua 'ma mü o mbürü o pat'ü c'o za'a, 'nango mbedye c'ua 'na c'ijmi c'ü ma sate c'ü mi nza cja 'na pozü. O zapü o̱ dyë e Pablo, o 'nünt'ü, dya ts'i vi c'ügü. \v 4 C'o mi menzumü a Malta 'ma o jñandaji mi 'nünt'ütjo c'e c'ijmi, o pötü va mamaji c'ua: \p ―Ne bëzo, pe o pö't'ünte nu. Zö o mbes'e cja ndeje, dya ndũ'ũ, pero ya ngõt'ü dya c'o o tsja na s'o, eñeji. \p \v 5 Nuc'ua e Pablo o juancja o̱ dyë; o c'ügü c'ua c'e c'ijmi o ndögü cja c'e sivi. Pero dya pje tsja e Pablo. \v 6 C'o mi menzumü nu, mi te'beji c'ü ro pjänt'ä o̱ ts'ingue e Pablo, o ro ndũ. O mezhe mi te'beji pero dya pje tsja e Pablo. Nguec'ua, dya cja nguijñiji c'ü vi pö't'ünte e Pablo. Cjanu o mamaji e Pablo mi ngue 'naja c'o o̱ ts'itaji c'o mi ma't'üji. \p \v 7 C'ü mi manda cja c'e isla a Malta mi chjũ e Publio. Mi tjë o juajma c'o mi bëxtjo nu ja ró pes'ejme cja c'e ndeje. E Publio ma jonte, o recibidozüjme na jo. O dyacüjme ja ró oxüjme, xo dyacüjme c'o ró sijme. O metscöjme jñi pa nu. \v 8 C'ü nu tata e Publio, ma o'otjo cja ngama mi sö'dyë. Mi sö o pa'a 'ñeje mi unü posición. Nuc'ua e Pablo o ma'a nu ja ma o'o c'e tita. O 'ñe's'e o̱ dyë, cjanu o dyötpü Mizhocjimi o jocü. \v 9 'Ma o jogü c'e tita, cjanu o ẽjẽ c'ua c'o 'ñaja c'o mi cãrã cja c'e isla c'o mi sö'dyë. E Pablo xo jocü anguezeji. \v 10 O dyacüjme na puncjü o regalo. 'Ma o zädä c'e pa c'ü ro tes'ejme cja barco ro möjme a Italia, xo dyacöjme texe c'o mi jyongöjme. \s1 Pablo llega a Roma \p \v 11 O mezhe jñi zana rvá minc'öjme cja c'e isla. Nuc'ua ró tes'ejme cja 'na barco c'ü vi böbü a Malta c'o pa c'o ma së. C'e barco vi ' ñeje a Alejandría. A xo'ñi cja c'e barco, mi cuat'ü c'e ts'ita Cástor 'ñe c'e ts'ita Pólux. \v 12 'Ma ró sät'äjme a Siracusa, ró cjogüjme cja c'e puerto o metscöjme jñi pa nu. \v 13 'Ma ró pedyejme a Siracusa, ró cjogüjme bëxtjo cja squina c'e ndeje ró sät'äjme a Regio. C'ü na ye nu pa, o mbürü o vü e ndajma c'ü vi 'ñeje a sur. Nguec'ua c'ü na jñi nu pa, ró sät'äjme a Puteoli. \v 14 Nujnu ró dagüjme cja c'e barco. Ró töt'üjme nu ja mi cãrã o cjuarma c'o xo creo e Jesucristo. O mbitazüjme ró mimijme co anguezeji. O mezhe 'na nzo ró mimijme nu. Nuc'ua 'ma ró pedyejme nu, ró möjme cja c'e 'ñiji c'ü ni ma a Roma. \v 15 C'o cjuarma a Roma o mbãrãji c'ü ma möjme nu. Nguec'ua o mbedyeji nu, o ma ndüncüjme. Bübü c'o ró chjëgöjme cja c'e jñiñi c'ü ni chjũ a Foro de Apio; 'ñaja c'o cja ró ma chjëgöjme 'ma ró sät'äjme cja c'e jñiñi a Tres Tabernas. 'Ma o jñanda e Pablo c'o cjuarma, o unü 'na pöjö Mizhocjimi y me go mäjä o̱ mü'bü. \v 16 'Ma ró sät'äjme a Roma, c'e bëzo c'ü mi manda c'o tropa, o zidyi c'ua c'o bëzo c'o vi siji cja c'e barco c'o ma o'o a pjörü a Cesarea, o zät'äji nu ja mi bübü c'ü mi mero mböpjörü, ngue c'ua ro mbörüji c'o. Pero e Pablo, o jyëziji o mimi cja 'na ngumü aparte; 'natjo tropa c'ü o mbörü. \s1 Pablo predica en Roma \p \v 17 O mezhe c'ua jñi pa, e Pablo o zojnüji c'ua c'o menzumü a Israel c'o mi manda cja c'o nintsjimi a Roma. 'Ma o jmurüji, cjanu o mama c'ua e Pablo o xipjiji: \p ―Nu'tsc'eji ín menzumüts'ügöji, dya pje cjó ró cjapü ne ri 'naja c'o ín menzumügöji. Pero o zücüji a Jerusalén o zinziji cja c'o manda nu, c'o menzümü va a Roma, o pantcaji a pjörü. C'o ín menzumügöji mamaji rí cjapü c'ü dya ni muvi yo tjũrü yo o zocüzüji c'o ín mboxatitaji, pero iyö. \v 18 C'o manda nu, c'o menzumü va a Roma, o jñüncüji ngüenda pero dya pje chötcüji c'ü rví mbötcüji. Nguec'ua mi ne ro 'ñevgueji libre. \v 19 Pero dya go ne a cjanu c'o ín menzumügöji. Nguec'ua rvá örügö sjëtsi o sizgöji va a jmi e César. Dya ngue c'ü rá cusagö c'o ín menzumüji; ngue c'ü ra jñüncü ngüenda e César rá mama pje vi cusazüji anguezeji. \v 20 'Nünt'ütjo o cadena ín dyë, na ngue yo me na jo yo rí te'begö. Maco xo te'be a cjanu c'o ín menzumügöji. Ngue c'ü rvá zon'c'üji; ngue c'ua rá xi'tsc'öji ja ga cja c'o na jo c'o i̱ṉ te'beji, eñe. \p \v 21 O ndünrü c'ua anguezeji o xipjiji e Pablo: \p ―Dya rí pãrãgöjme cjo i̱ tsjague na s'o. Na ngue dya cjó penquejme o carta ndeze a Judea. Dya cjó xo va ẽjẽ. C'ü pje ra ẽ xitscöjme. \v 22 Rí ne rí zocüjme rí xitscöjme ja ga cja c'o i̱ṉ creogue. Na ngue rí pãrãjme, texe cja c'o jñiñi mamaji c'ü dya ga jo o̱ 'ñiji e Jesús. \p \v 23 Cjanu o mbäsp'äji 'na pa c'ü ro ñaji na yeje. 'Ma o zädä c'e pa, o ẽji na puncjüji cja c'e ngumü nu ja mi pjörüji e Pablo. O mbürü o ña e Pablo c'ü xõrü; o böbü hasta c'ü nzhä. O mbenbeji c'ü mama c'o ley c'o o dyopjü e Moisés, 'ñe c'o o dyopjü c'o profeta; o xipjiji c'ü ya vi zädä c'o vi dyopjüji. O zopjüji a cjanu, ngue c'ua ro unüji ngüenda e Jesús ngueje c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra manda, ngue c'ua ro 'ñench'e o̱ mü'büji c'ü. \v 24 Bübü c'o o creo c'o mi mama e Pablo; bübü c'o dya creo. \v 25 Nguec'ua, dya mi 'natjo o̱ pjeñe ma nguijñiji. Nuc'ua 'ma ya ro mbedyeji, o mama c'ua e Pablo o xipjiji: \p ―O̱ Espíritu Mizhocjimi o xipji e Isaías c'ü mi profeta o zopjü c'o ín mboxatitagöji. Na cjuana c'e jña c'ü o mama ja ma cja anguezeji. Dyäräji c'ü o mama. Na ngue je xo ga cjatsc'eji nu. O mama a cjava: \q1 \v 26 Mague cja yo nte, rí ma xipjiji c'ü ra dyäräji pero dya ra mbãrãji. \q1 Ra jñandaji pero dya ra mbãrãji pje pjëzhi. \q1 \v 27 Yo nte, ya tsot'ü o̱ mü'büji. Na ngue 'ma ro xogü o̱ mü'büji, xa'ma ro zo'o o̱ mü'büji ín jñagö. \q1 Y 'ma cjó c'o zopjüji, dya cja cjapüji ngüenda. Na ngue 'ma ro tsjapüji ngüenda, xa'ma ro dyäräji ro mbãrãji pje ri pjëzhi. \q1 Ya tsot'ü a nzhöji. Na ngue 'ma ro jñandaji, xa'ma ro mbãrãji, ro nzhogü o̱ mü'büji. \q1 Nuc'ua ro salvagö yo, ro emeji libre cja c'o na s'o, embeji e Isaías. \p \v 28 O sido o ña e Pablo o mama: \p ―Dyäräji na jo c'ü rí xi'tsc'öji. Ngueje c'o dya ín menzumügöji c'o ra xipjiji dya o̱ jña Mizhocjimi, ngue c'ua Mizhocjimi ra 'ñemeji libre cja c'o na s'o. Anguezeji ra dyäräji. \p \v 29 'Ma o nguarü e Pablo o mama c'o jña, cjanu o mbedye c'ua c'o o̱ menzumüji, me mi pötü ma zöji o jña. \p \v 30 O mezhe ye cjë va mimi e Pablo cja c'e ngumü. Mi cjõt'ü o renta; nguec'ua mi sö ra recibido c'o mi pa zengua. \v 31 Mi zopjü c'o nte mi xipjiji c'ü ro dyätäji Mizhocjimi, na ngue ngueje c'ü manda. Xo mi jíchiji ja ga cja e Jesucristo c'ü ín Jmugöji. Dya cjó mi sũ pje ro xipji, y dya cjó mi c'a's'ü.