\id ROM - Sateré-Mawé NT [mav] (Brazil) -2011 bd \h HUMANU YWANIA NÃPIN HAP PAURU MIENOI \toc1 Humanu Ywania Nãpin Hap Pauru Mienoi \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 HUMANU YWANIA NÃPIN HAP PAURU MIENOI \c 1 \p \v 1 Humanu ywania kuekatu sese atipo­'oro ehowawi uimiwan me. Uito Pauru are. Uimiwan ni mesup sehay wakuat atipo­'oro ehowawi. Uito ti Tupana mipo­'oro sehay wakuat moherep wuat'i ywania puat hanuat. Iesui potmu'e sese ti uito. Uito ti Tupana mipo­'oro Iesui Aipo­rekuat moherep hanuat. Sa'a­wy'i te Tupana ui'airo hawyi mio tã e uhepe — Mehĩ Pauru e woro­po­'oro Uha'yru Iesui etiat sehay wakuat moherep wuat'i puat miit'in miat hamo e. Atiky­'esat sehay ewẽ pywiat Uha'yru etiat yn e uhepe. \v 2 Aikotã nimo te wuaria uhehay moherep haria pe atum hap ewy woronug e. Nimo te mio tã are'e ti ra'yn uhehay enoi haria pe — Meiũran ti aru atipo­'oro ehowawi Uimi­po­'oro Wuat'i Miit'in Ehakye­ra'at hat e. Mio tã e Tosa­'yru Iesui etiat pe e Tupana uhepe. Mesup ti miwan miat toĩne'en Uha'yru etiat ui'e hap ta'yn e Tupana uhepe. \v 3 Koitywy atunug na'yn ui'e hap ewy. Mi'i ti atipo­'oro ra'yn Uha'yru Iesui eipo­rekuat nuat e. Mi'i ti morekuat Tawi saipepiat sese e katu­pono Tawi emiariru emiariru sese Mi'i e Tupana uhepe. \v 4 Mi'i ti Uha'yru sese e Tupana uhepe. Ui'ewy hesaika rakat e. Uipã'ãu wakuat ok tã ne hesaika rakat e. Koitywy atimo­herep ta'yn ui'e hap e Tupana. Koitywy atimo­herep ta'yn nimuat ui'e hap e Tupana. Koitywy Mi'i moherep hap niatpo kahato ra'yn aikotã atiõtem gu'uro pyi Uha'yru e Tupana uhepe ha'a­wyte uikaykay tehay sytpok hamuat hap tote are. \v 5 Tosa­'yru mohey hawyi Tupana iwese kahato uhete. Mio tã e uhepe — Woronug en mehĩ uhemiit sese wo e. Atiky­'esat miit'in tukup­te'en torania Uha'yru mohey haria wo e. Atiky­'esat kahato Uha'yru ta'a­tunug Ta'a­tu­po­rekuat no hap. Mi'i haype woro­po­'oro en i'atu­mu'e hamuat e Tupana uhepe. \v 6 Pyno Humanu ywania uito ti Iesui potpo­'oro Pauru are. Tapy'yia Humanu ywania eipe atiky­'esat eipe ipotpo­'o­roria wo ui'e­wywuat. Mio tã e ra'yn ti Tupana ehepe mesup — Ewetunug no Uha'yru Eipo­rekuat no e ra'yn ehepe. Tupana Eiky'e kahato hat pote ei'a­tu­kaykay yne tuwe­wawi. \p \v 7 Mi'i hap atiwan mesuwat uimiwan ehowawi Humanu ywania. Mio tã are'e Tupana pe — Uru'ywot kahato En. Esa'yru ti Emipo­'oro sese Uruka­'iwat nuat. Mi'i pote ahẽtup eset upi Esa'yru set upi etum no tapy­'yiaria Humanu ywania pe egyi'at kahato hap are. Ereĩne'en no hegyi'at i'atuepiat rakano etum no ewese hap yt kat sa'up i tapy'yia Huma­nu'in me are. Etunug no mi'iria wo'o­wese haria wo aikotã Esa'yru ewese hap ewy are Tupana pe. \p \v 8 Ha'a­wyte atikuap eweimohey Iesui hawyi arehum kahato Tupana kape. Uimo­wepit kahato haria eipe katu­pono ewetunug na'yn Iesui Eipo­typot koro wo pote. Koitywy ti yne mesuwat yi totiaria tikuap kahato ra'yn eipe Iesui mohey haria ra'yn hap. Mi'i pote arehum kahato Tupana kape. \v 9 Yt uheso hin i are ma'ato Tupana tikuap yt uheso i hap. Ahẽtup at ka'ap Tupana kape eipo­wyro hamuat. Yt uheso i uiwy­ria'in. Ahẽtup at ka'ap Tupana kape eika­wiano. Pywo ti rat Tupana tikuap eweikup­te'en uiwa­nẽtup hawe at ka'ap hap. Pywo ti Tupana ui'airo tehay wakuat Tosa­'yru Iesui etiat moherep hano. Uipy'a pyi ti ateropat ehetiano at ka'ap. Ahẽtup at ka'ap Tupana kape eipo­wyro hamuat. \v 10 Ahẽtup Tupana kape turan mio tã are'e — Tupana atiky­'esat kahato uipo­'oro Huma­nu'in kapiat uhewyry hamo are. Tupana ewaku hap upi uipo­'oro ro En i'atu­mu'e hamo are. Tupana atiky­'esat kahato uhehay Huma­nu'in wywuat hap are mesup te ma'ato yt kat i mu'ap i'atue­wawi. \v 11 Atiky­'esat kahato meremo uipo­'oro Huma­nu'in kapiat uhewyry hamo. Tupana ewaku hap upi uipo­'oro o i'atu­mu'e hamo. Mi'i pote etunug o mu'ap i'atue­wawi katu­pono te'e­ra­'a­kasa uhowawiat hamo tapy'yia Humau'in kape uipap are'e Tupana pe. Atomõ'ẽ teran i'atuepe Epã'ãu miat i'atu­poi­tyro hap are. Ati'a­tu­moe­saika kary mi'iria Epã'ãu wo are'e wy. Etunug o mu'ap tapy'yia Huma­nu'in kapiat uito hamuat are Tupana pe. \v 12 Atiky­'esat Iesui mohey hap etiat uruwo­'o­moe­saika moesaika hap itote Tupana. Put'ok­'u­ru­to'e itotiat hawyi urutunug neran Humanu ywania ewanuaria wẽtup miit ewy Esa'yru mohey hap upi. \v 13 Sa'a­wy'i are'e Tupana pe — Areto teran tawa wato Huma kape katu­pono uheinyt'in uheywyt'in Esa'yru mohey haria kapiat ara'a­kasa hamo are. Ma'ato ahã'ãg hawyi toĩne'en uipyhyp pyhyp hap kat ko'i kat ko'i uikosap hamo. Uiwy­ria'in areto teran ehowawi. Mi'i hap o yt eweiwaure tei'o katu­pono woro­ho­'o­moe­saika teran eiperia Iesui mohey hap ete. Irania'in ywania aikopiat aikopiat kape areto kahu ra'yn mote areto teran ehowawi eikuap hamo. Ma'ato uipyhyp pyhyp kat ko'i kat ko'i ehowawiat uikosap hamo. Koitywy irania'in mi'iria te'e­ro­py­hu'at Iesui mohey haria itag nakaria wo ra'yn. Mi'i hap ewy atiky­'esat ehetama pe wy. Yt uheso hin i mi'i pote ahã'ãg i ahã'ãg i kahato ehowawi wen ma'ato yt put'ok­'are i te ehowawi eimotag. \v 14 Uipap kahato Iesui kapiat miit'in pore­ro­kosap hamo ma'ato yt atimo­herep i Iesui wuat'i ywania pe pote yt naku i nug hat arepy­hu'at Tupana pe. Mi'i pote yne ywania miit'in kape areto teran Iesui moherep hamo sio iwe'eg kahato rakaria kape sio yt. Yne ywania kape areto teran pote ehetama kape areto wy. Tawa wato piaria kape areto teran Iesui ehay moherep hamo i'ewyte yne tawa hit kape areto teran wy. Yne tapy­'yiaria kape areto wy sio haiwot rakaria kape sio iwese rakaria kape sio ga'apy puaria gupte'en haria sio tawa wato'in puaria kape areto wy. Iwan kuap kahato haria kape areto wy. Yt kat kuap i haria kape areto wy. Uipap kahato wuat'i miit ekyi Iesui kapiat hamo. Ta'i areĩne'en aikotã wete­weru hat ewy. — Etum no uhehay wuat'i miit'in me uhehay yt kuap i haria pe e Iesui uhepe pote atum neran wuat'i ywania pe wen ma'ato yt atum i pote wuat'i piat wete­weru hat ewywuat areĩne'en. \v 15 Mi'i pote uipap kahato ehowawi wy atum neran ei'y­wania pe Iesui etiat sehay pote. Toran kahato atimo­herep teran sehay wakuat ei'y­wania pe ehetawa wato Huma totiaria pe. \v 16 Mi'i pote rat yne uhesaika hap wywo ahã'ãg neran ehowawiat areto hamo wen. Katu­pono sehay wakuat Iesui etiat hesaika kahato rakat aikotã Tupana esaika hap ok tã ne. Aikotã purake ko'i esaika hap ewy Iesui etiat sehay. — Pywo ti rat uwe uwe timohey ra'yn Iesui mi'i hat Tupana mieha­kye­ra'at wo topy­hu'at sio wuat'i miit'in eropat haria sio wuat'i miit'in akagnia ko'i toi'a­tue­ha­kye­ra'at kuap torania Tosa­'yru mohey haria are'e ra'yn wuat'i ywania pe. Sa'a­wy'i waku Iuteu ywania kape wati­mo­herep Iesui etiat mi'i hawyi waku irania'in yt Iuteu i ywania kape wati­mo­herep Aipo­typot Iesui. Hesaika kahato mesuwat sehay Iesui etiat are. Iesui etiat sehay pupi ti yt aremõti hin i imoherep hamo. \v 17 Sa'a­wy'i Tupana to'e miwan me — Uimohey haria yn ni aru uimie­ha­kye­ra'at nuaria e. Mi'iria yn uimi­moieĩ­ne'en wuat'i e'at pianuaria e. Nimo pyi mesup te Tupana timoe­waku Tosa­'yru mohey haria yn. Pywo ti rat woro­ho­'onug eipe wakuap Ui'ewy uimohey hawyi e Tupana nimo te miwan me. Mesup te wy mio tã e — Uha'yru mohey haria yn ati'a­tu­moieĩ­ne'en wuat'i e'at pe e wuat'i ywania pe. Uiwy­ria'in pyno waku yne e'at watu­we­moheg ahepiat Iesui mohey hap ete. Imohey haria sese pe Tupana to'e — Uiwa­nẽtup hawe uipy'a pe eiperia yn wakuaria e. \p \v 18 Miit'in mesu­wa­ro­tiaria minug ko'i yt Tupana miky­'esat ewy hin i. Ta'i yt hãpyk hin i torania i'atu­minug ko'i e Tupana. Ta'a­tukuap hãpyk nug hap ta'a­tu­py'a pe wen ma'ato yt i'atu­popap i inug hamo e. Mi'i haype yt naku i nug hap yn ta'a­tunug neran e. Ta'a­tukuap yne pywuat ko'i nug hap ta'a­tu­py'a pe hepiat ta'a­tu­nãpin hap wen ma'ato yt ta'a­tunug hin i ui'e hap e Tupana wuat'i ywania pe. Yt ta'a­tu­mohey teran i ma'ato ta'a­tu­ky­'esat ta'a­tu­minug sa'ag yn neran haype e. Ta'a­tu­pyhyp at ka'ap uhehay pywuat sese moherep haria e. Mi'i haria yt uwe i uikuap teran haria mesu­wa­ro­tiaria yt uimohey i pote haria e Tupana wuat'i miit'in miat. \v 19 Mi'i pote miit'in minug yt nakuap i ete uhaiwot kahato areĩne'en e Tupana. Atimo­herep yne i'atuepe i'atu­'a­piheg hap i'atu­minug sa'ag etianuat atipy kaipyi wen ma'ato ta'a­tunug ne yt uimi­ky­'esat ewy i e. Ta'i yne e'at pe atimo­herep ta'yn i'atue­wawi uiwat uimi­ky­'esat ewy nug hap i'atu­py'a puo ma'ato yt ta'a­tunug i uimo­herep hap ta'a­tu­py'a piat hap ewy e. Yt te'e­ru­wewãi hin i uhehay wo. Aremo­herep at ka'ap miit'in me i'atu­wa­nẽtup hawe ma'ato uiwe­mo­herep hap ta'a­tupun ta'a­tu­py'a pyi. Mi'i pote yt ta'a­tukuap kuap i areĩne'en hap e Tupana. Areĩne'en miit'in wywo ma'ato yt uikuap i haria wo tukup­te'en e. — Tupana yt heremo i i'atu'e to'ope. — Ma'ato aremo­herep uiminug ikahu rakaria wo areĩne'en nat ui'e hap e. Te'e­ra­ha'at uiminug ko'i kape hawyi — Ta'i Tupana minug kaipyi watikuap toĩne'en Tupana hap yt i'atu'e i to'ope e. — Aremo­herep uiminug wo areĩne'en sese hap ma'ato uimi­mo­herep yt ta'a­tu­ky­'esat i ta'a­tu­wa­nẽtup hawe e Tupana sa'a­wy'i \v 20 Tupana minug yi at waty waikiru sem te'e­ra­'a­kasa yne pytkai — Pywo ti rat Tupana toĩne'en yt i'atu'e i te'e­ra­'a­kasa iminug yne pytkai. Yt naku i katu­pono Tupana tuwe­mo­herep kahato ra'yn tominug ko'i wo toieĩne'en hap miit'in muo. Tupana yt heremo i wen aheha pe ma'ato tuwe­mo­herep ta'yn ahepe tominug ko'i wo. Sa'a­wy'i Tupana tunug mesuwat yi hawyi i'ewyte mesu­wa­ro­tiaria ga'apy puat y'y puat miat ko'i. Mi'iria ko'i ti yt ihay kuap i rakaria tukup­te'en wen ma'ato ihay rakaria ewy — Ainug hat ri Tupana i'atu'e haria ewy. Pywo ti Ainug hat ri Tupana i'atu'e wuat'i miit'in me. Yt heremo i Tupana wen ma'ato toĩne'en kahato aikai. Ta'i hesaika sakpo'e Ainug hat i'atu'e hap ewy iminug ko'i yne ahepe. Wuat'i e'at piat — Ainug hat toĩne'en i'atu'e ahepe iminug ko'i. Yt uruwewi i urutu­wenug i'atu'e hap ewy ahepe Tupana minug ko'i wuat'i ywania pe. Mi'i hawyi miit'in te'e­ra­ha'at Tupana minug ko'i kape hawyi — Pywo Tupana ti wuat'i nug hat yt i'atu'e hin i heremo kahato pytkai. Te'e­ra­ha'at kahato hewakuap moherep hap kape pytkai — Aiwewi watu­wenug i'atu'e sa'ag ne'i to'ope. \v 21 Ta'i mesu­wa­ro­tiaria tikuap ta'yn Tupana toĩne'en iminug ko'i kaipyi ma'ato ta'a­tukuap toĩne'en pytkai yt ta'a­tu­mõ­typot hin i Tupana. Iwese kahato hegyi'at kahato i'atuepe pytkai — Waku kahato En Tupana yt i'atu'e hin i. Yt te'e­ru­wehum hin i Tupana miium ahepiat hap kape. Yt nakuat i wo yn te'e­ru­wa­nẽtup Tupana kape. Pywuat sehay Tupana etiat yt ta'a­tu­ky­'esat hin i mesu­wa­ro­tiaria miit'in. Yt karãpe i te'e­ru­wa­nẽtup teran Tupana kape. Yt kat i i'atu­wa­nẽtup hap Tupana etiat hap pote aikotã ho'o­wasat sese rakaria ewy tukup­te'en ta'a­tu­wa­nẽtup hawe. I'ypyryp kahato i'atu­wa­nẽtup hap mi'i pote wẽtup sehay kape yn ta'a­tu­wa­nẽtup. Yt kan hamuat i sehay rakat kape yn ta'a­tu­wa­nẽtup. Heso'ok takaria ewy tukup­te'en i'atu­wa­nẽtup hawe. Yt nakuaria i sese ta'a­tu­py'a pe. Yt i'atu­we'eg i sese rakaria ewy i'atu­wa­nẽtup hap. \v 22 Yt nakuaria sese pytkai — Ta'i uruto po'og uruwe'eg torania kawiat i'atu'e ta'a­tu­py'a pe. Ma'ato Tupana wanẽtup hawe yt i'atu­we'eg hin i haria wo te'e­ro­py­hu'at. \v 23 Tupana toĩne'en wuat'i e'at piat ieĩne'en hat pytkai mesu­wa­ro­tiaria yt timohey i mio tã e hap. Ta'i yt ta'a­tu­mõ­typot hin i Tupana Sese mekewat Wuat'i E'at Piat Ieĩne'en hat. Ma'ato ta'a­tu­ky­'esat po'og ta'a­tupo wuat ta'a­tu­minug tupa­naria sa'ag hit ko'i. Mi'i hawyi miit'in me — Eipe ti tupana i'atu'e sa'ag Tupana minug ko'i pe i'atu'e. Ta'a­tunug miit'in mesu­wa­ro­tiaria ta'a­tue­tu­pana wo. Mi'i hawyi miit'in iã'ãkap mo wuat minug ko'i kape te'e­ru­we­pỹ­'ã­tutuk — En ni tupana i'atu'e. Irania'in weitaria iã'ãkap ko'i kat kat kawiat mo wuat ta'a­tunug hawyi — Meimuẽ ni tupana sese i'atu'e sa'ag. Irania'in miat ko'i pira ko'i iakare ko'i iã'ãkap ko'i ta'a­tunug sa'ag ta'a­tue­tu­pana wo. Ta'a­tunug ta'a­tupo wo hawyi mi'iria kape te'e­ru­we­pỹ­'ã­tutuk — Mi'iria so tupana i'atu'e sa'ag. Moi ok kape i'ewyte i'atu­wẽ­pap'i at ka'ap ma'ato ta'a­tunug hat kape Tupana Koro kape mekewat Po'og Po'og Ikahu Torania Tominug Ko'i Kawiat Rakat kape yt kat i i'atu'e hap are. Te'e­ru­we­'ywyk kahato Tupana sese kaipyi ta'a­tukuap sa'a­wy'i pytkai. Nu'e sa'y­ru'in sa'a­wy­'iwuat yne aito pote. \v 24 Yt ta'a­tu­we'eg i hap tupa­naria yn ta'a­tu­ky­'esat pote Tupana to'e i'atuepe — Pyno ewetunug no yt eiwe'eg i hap at ka'ap eiku­'uro hap kape e. Ewetunug eimi­ky­'esat ok tã eiwepyi hap ok tã e Tupana tomohey hap pun haria pe. Mi'i hawyi po'og sa'ag nug haria wo te'e­ro­py­hu'at sa'a­wy­'iwuat kai. Mi'i hawyi yne ta'a­tu­py'a pywiat i'atu­minug sa'ag i'atu­mi­ky­'esat ko'i ta'a­tunug toran at ka'ap hawyi yt naku i nug haria sese wo te'e­ro­py­hu'at at ka'ap. Mi'i hawyi i'atueko yt naku i nug hap po pe te'e­ro­py­hu'at heso'ok takaria. Yt ta'a­tu­'atoiat kuap i ta'a­tueko ta'a­tu­hã'ãg mytkai. Yt naku i nug hap eropat at ka'ap haria te'e­ro­py­hu'at yt te'e­ru­wewãi kuap i hawyi. Mi'i tupono hewaire waire hap kahato to'ope to'ope ta'a­tunug hary­poria hary­poria wywo ihainia ihainia wywo hap ewy ta'a­tunug at ka'ap yt i'atu­we'eg i haria yne katu­pono sa'ag kahato ta'a­tunug ta'a­tupiit wywo. Yt miit ewy i te'e­ru­wewuk wuk ta'a­tupiit miky­'esat sa'ag upi. Ta'a­tu­mo­herep yt ta'a­tu­we'eg i hap ko'i to'ope to'ope. Mi'i hawyi te'e­ru­we­mõti at ka'ap hap topy­hu'at ta'a­tu­wa­nẽtup hawe i'atu­minug sa'ag hap kaipyi. \v 25 Sa'a­wy'i wuaria sehay Tupana etiat pywuat ta'a­tukuap ta'a­tu­wa­nẽtup hawe ma'ato mi'i hawyi heso rakaria wo tukup­te'en hawyi ta'a­tu­waure teran pywo sehay Tupana etiat. Katu­pono ta'a­tunug neran yt Tupana miky­'esat ewywuat i ko'i. Mi'i hawyi ta'a­tu­'atoiat Tupana hawyi Tupana minug ko'i kape — Eipe ti urunug hat i'atu'e. Waku watunug miit'in ahetu­pana wo i'atu'e to'ope. Mi'i hawyi heso'ok takaria sese ewy te'e­ro­py­hu'at. Mi'i hawyi ta'a­tunug ta'a­tue­tu­pa­naria ta'a­tupo wo. Mi'i hawyi te'e­ru­we­pỹ­'ã­tutuk tupa­naria iã'ãkap ran ko'i ta'a­tu­mõ­typot hamo. Mi'i hawyi Tupana minug ko'i pe — Urunug hat en i'atu'e ta'a­tupo minug ko'i pe. \p Ma'ato aito Iesui mohey haria — Tupana wato'e En ni Urunug hat sese wato'e. Pywo pe ti En ni po'og wuat torania kai wato'e ra'yn. \v 26 Ma'ato irania'in sa'ag kape yn i'atu­wa­nẽtup hap. Mi'i tã ta'a­tu­ky­'esat pote Tupana to'e i'atuepe — Pyno hẽto e. Eiwe­ma'at teran eiminug sa'ag ko'i wywo pote woro­ho­'o­'atoiat eipe eiminug yt naku i eheko eropat haria wo e. Mi'i hawyi te'e­ru­wepyi sewaire sewaire hap kape yn ta'a­tu­ky­'esat haype. Mi'i hap urumo­wepit kahato hap topy­hu'at aru i'atu'e. Ma'ato ta'a­tunug kahato hawyi i'atu­mõti hap yn topy­hu'at. Mi'i hawyi awareria ewy tukup­te'en to'ope. Meiũran hary­poria yt hary­poria ewy hin i te'e­ro­py­hu'at. Katu­pono hary­po­ria'in yt tiky­'esat po'og ihainia ta'a­tue­'aito wo ma'ato ta'a­tu­ky­'esat hary­po­ria'in ne ta'a­tue­'aito sa'ag wo ta'a­tu­ky­'esat. \v 27 I'ewyte ihainia'in ti'a­tu­ky­'esat towary wo ihainia'in yt ihainia sese ewy hin i te'e­ro­py­hu'at. Yt Tupana miky­'esat ewy hin i ta'a­tu­ky­'esat pote yt Tupana minug ewy hin i te'e­ro­py­hu'at. Mi'i hawyi hary­poria ti'a­tu­'atoiat ihainia'in hawyi hary­po­ria'in to'ope to'ope to'o­ky­'esat hap topy­hu'at i'ewyte ihainia'in ihainia'in wywo to'ope to'ope yt miit ewy i yt naku i hap eropat sese haria wo. Mi'i hap upi tukup­te'en Tupana mi'a­piheg wuanuaria wo. I'atu­minug sa'ag iwato hap ok tã toi'a­tu­mo­so­'opot. \p \v 28 Mi'iria pe wahenoi sehay wakuat Tupana etiat pote wãi'i­'a­tu'e ahepe katu­pono yt ta'a­tu­ky­'esat i. Mi'i sehay kape yt te'e­ru­wa­nẽtup teran i. Yt ta'a­tu­ky­'esat i'atue­waure ka'a pe i'atu­wa­nẽtup hawe — Yt kat i Tupana sese i'atu'e to'ope pote toĩne'en pytkai. Mi'i pote Tupana to'e mi'iria ewywuaria pe — Hẽto eiwe­wa­nẽtup eiminug sa'ag kape yn at ka'ap eimi­ky­'esat ewy e. Mi'i hawyi po'og yt ihainia ewy i yt hary­poria ewy i te'e­ro­py­hu'at ta'a­tu­py'a pe ta'a­tu­wa­nẽtup hawe ta'a­tu­minug. Yt naku i hap ko'i yn ne'i ta'a­tunug ta'a­tu­wepyi hap ewy. Te'e­ru­wepyi Tupana wanẽtup hap ikahu rakat kaipyi i'atue­ha­ma­na'i. \v 29 Aikotã aikotã sa'ag nug kuap haria tukup­te'en. Yt naku i nug hap ete yn te'e­ru­we­moe­hapap at ka'ap — Ta'i yt nakuap i waku i'atu'e ta'a­tu­py'a pe. Uiminug yt nakuap i yn uimo­wepit sese i'atu'e. Atiky­'esat irania'in ekat yne uiwanuat uhekat hamo i'atu'e ta'a­tu­wa­nẽtup hawe. I'atuehay miit'in mõti te hap yn i'ewyte seha­'y­wywi hap yn ta'a­tunug torania miit'in ete. — Uito po'og waku eikai i'atu'e wakuaria pe i'atue­ha­'y­wywi wywo. Miit'in pot'auka haria wo te'e­ru­we­py­hu'at. Mi'i hawyi wo'o­pot­ma'at haria te'e­ru­we­py­hu'at. Te'e­ru­wepyi i'atu­hoi­ro'i hoiro'i irania'in ete. Yt pywuat sehay i ta'a­tu­henoi irania'in ete mi'iria ma'at hamo irania'in he'i he'i wo. \v 30 To'oeowa pe i'atu­wese kahato ma'ato haipekai miit'in atumohit kahato hap yn i'atuehay. Yt ta'a­tu­ky'e hin i Tupana sese i'ewyte miit'in me — Yt kat hamo i eiperia i'atu'e yn ta'a­tu­py'a pe. Yt i'atu­wese i i'ewyte yt ta'a­tu­wesat i irania'in katu­pono — Uito rat po'og nakat eikai i'atu'e te'e­ru­we­wa­nẽtup hawe. Atunug kuap po'og eikai i'atu'e. Yt ta'a­tu­'y­wot'in ta'a­tu­ty'in miat wãi'e hap upi hin i te'e­ro­py­hu'at. \v 31 Te'e­ru­wepyi ta'a­tu­pehik ta'a­tuehay — Ta'i atunug aru ui'e hap i'atu'e ma'ato yt ta'a­tunug hamuat pytkai i. Miit'in ma'at hap kape yn te'e­ru­wa­nẽtup pote — Atunug aru are ti rat ui'e hap i'atu'e pytkai yt ta'a­tunug hin i aru ta'a­tu'e hap ko'i. Yt ta'a­tukuap teran i ta'a­tu­we'eg hap. Yt ta'a­tu­ky'e kuap i irania'in. Marak'a ko'i wo tukup­te'en. Yt kat i miit'in ehaky­'e'i hap i'atu­py'a pe. \v 32 Ta'a­tukuap Tupana wãi'e hap mekewat kat som waku watunug kat som yt naku i watunug e hap ko'i wen ma'ato yt ta'a­tunug hin i. Yt ta'a­tu­ky­'esat i haype. — Mi'i tã ewetunug mote woro­ho­'o­'a­piheg gu'uro hamo e Tupana. Mi'i ta'a­tukuap pytkai ta'a­tu­pugha yne Tupana piat ainãpin hap ko'i. I'ewyte to'o­mo­wehum kahato to'ope to'o­minug sa'ag ko'i ete — Urumo­wepit kahato haria eipe i'atu'e yt naku i nug haria pe. Mi'i hawyi wato'e — Ma'ato uito ti yt mi'iria ewywuat hin i areĩne'en katu­pono waku kahato uito wato'e pote ti waku aiwe'eg wo o uiwy­ria'in katu­pono yne aito mi'iria ewywuaria Tupana wanẽtup hawe are. \c 2 \p \v 1 Pyno yt naku i wato'e — Uito waku yn nug hat pãi an ma'ato irania'in mesu­wa­ro­tiaria yt naku i nug kahato haria tukup­te'en wato'e aipy'a pe pote yt iwe'eg hin i rakaria wo watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe e. Katu­pono Tupana ti aikuap kahato. Tupana tikuap yne aiminug sa'ag ko'i yt heremo i rakaria ko'i e. I'ewyte aiwa­nẽtup hap ko'i yt ikahu rakat i toikuap. Mi'i pote — Miit'in irania'in ni sa'ag nug haria sese ma'ato uito waku nug hat areĩne'en yne uiminug hap ete wato'e pote aiwe­ma'at haria wo wato­py­hu'at. Katu­pono aitoria torania yt naku i nug haria Tupana wanẽtup hawe. Mi'i pote karãpe — Uito po'og irania'in kai ai'e pote yt iwe'eg i rakaria wo watoĩ­ne'en. Katu­pono — Yt kat i uimi­'a­parap hap Mehĩ Mimi yt wato'e kuap i Tupana kape. Ta'i Tupana tikuap yne aiwe­pywiat aiminug ko'i. Irania'in yt tikuap i yt hehamo i watunug yt naku i pytkai Tupana tikuap toikuap yne pote. Pywo ti rat toĩne'en kahato ai'a­parap hap. Mi'i pote yt naku i watikat irania'in miat i'aparap hap. Katu­pono aito wy yt naku i nug haria wo wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe. \v 2 Ta'i Tupana tikuap yne aiminug ko'i sio waku sio yt toikuap. Tupana yn waku e ahepiat hanuat uwe waku uwe yt naku i e hamo uwe toi'a­piheg uwe yt e hamuat. \v 3 — Meimuẽ­waria yt naku i nug haria wato'e ma'ato wo'o­ku­pitu kahato i'aparap hap irania'in minug sa'ag ai'a­parap hap ko'i to'o­'e­wy­'ewy. — Wãi ne wato'e irania'in me i'atu­'a­parap hap ete i'atu­minug sa'ag hap toku­pitu watunug pytkai — Atunug yt naku i pytkai yt karãpe i aru Tupana ui'a­piheg wato'e. Mio tã wato'e pote aiwe­moeso haria watoĩ­ne'en katu­pono Tupana tikuap yne yt nakuap i ko'i uimi­mu­'eria. \v 4 — Tupana iwese kahato ahete pote waku watunug yt nakuap i mot'i uimi­ky­'esat ok tã katu­pono iwese te ahete yt naku i watunug mot'i pytkai ai'e hap wato'e pote yt aiwe'eg hin i aito. — Yt karãpe i aru ai'a­piheg aiminug yt naku i hap upi yt naku i wato'e aiwo­'ope are. Pywo ti rat Tupana iwese kahato te ahete aiky'e kahato haype. Yt meremo i ai'a­piheg teran aiminug yt nakuap i ete. Eweikuap kat pote yt ai'a­piheg meremo i katu­pono iwese kahato te toiky­'esat kahato watu­we­morem aiminug sa'ag kaipyi ai'a­piheg hap yianmete haype. Mi'i haype ti iwese mot'i te ahete. Toiky­'esat wati­'a­tu­'atoiat yne aiminug sa'ag ko'i. Mesup te yt ai'a­piheg i te ma'ato — Atiky­'esat ewei'atoiat yne eiminug sa'ag ko'i e ahepe. Ewei'aipok to uhowawi uimẽ­pyt'in e yn Tupana ahepe. \v 5 Yt naku i ti watunug aiwepyi Tupana yt miky­'esat i. Yt naku i aipy'a pyi watunug sa'ag nakat yn aiwepyi uiwy­ria'in are. Mi'i hap watunug te'en te'en hawyi aiminug sa'ag tuwe­'a­kytka mi'i hawyi ai'a­piheg i'ewyte tuwe­'a­kytka. Put'ok'e aru aiminug sa'ag hap ko'i moherep hap e'at hawyi aru Tupana timo­herep yne aiminug sa'ag ko'i aiminug yt Tupana miky­'esat ewy hap ko'i e. Mekewat e'at pe ti yt iwese hin i ra'yn aiminug sa'ag hap ko'i ete e. Marak'a ewy aru Tupana topy­hu'at aiminug sa'ag hap ko'i ete mekewat e'at pe e. Mekewat e'at pe yne heremo aiminug wuat'i ehamo sio waku sio yt toimo­herep. \v 6 Mekewat e'at pe aru Tupana tum na'yn tomõ­typot haria pe tomi­ky­'esat nug haria pe sa'up wakuat kahato. Ma'ato irania'in me yt naku i nug haria pe tutum na'yn sa'up yt naku i i'atu­minug sa'ag hap ok tã na'yn e miwan me. \v 7 Ta'i Tupana tum aru tomohey haria pe tomõ­typot haria pe tomi­ky­'esat nug hanuaria pe wuat'i e'at piat i'atuieĩ­ne'en hap sese tomẽ­pyt'in sa'up e. Mi'iria yt i'atu­pohep hin i Tupana mõtypot hap ete. Ta'a­tu­minug wakuap ko'i wo ta'a­tu­mõ­typot at ka'ap. Yt karãpe i i'atu­ku­'uro mi'iria ete e. Katu­pono tomõ­typot sa'up Tupana tum mi'iria pe wuat'i e'at piat i'atuieĩ­ne'en waku hap. \v 8 Ma'ato irania'in yt tomohey i haria pe aru tutum i'atu­'a­piheg wuat'i e'at piat katu­pono ta'a­tu­mi­ky­'esat yt naku i hap ewy yn ta'a­tu­'a­tunug at ka'ap. Yt ta'a­tunug hin i Tupana miky­'esat ewywuat ko'i pote Tupana mi'a­piheg ko'i te'e­ro­py­hu'at wuat'i e'at pe e. Tupana mõpy­'ahak teran hap yn ta'a­tunug mote Tupana mi'a­piheg ko'i wo te'e­ro­py­hu'at wuat'i e'at pe e. Yt naku i nug haria toran toi'a­tu­'a­piheg sio Iuteuria sio irania'in ywania toi'a­tu­moe­ha­ky­'e'i kahato wuat'i e'at pe. \v 9 Ta'i yt naku i ti yt nakuap i nug haria ete sio aito Iuteu ywania sio wẽtup ywania e. Yt nakuap i nug haria i'atu­wa­nẽtup hap mo'arot kahato tukup­te'en wuat'i e'at pe e. Iuteu ywania po'og ho'opot rakaria tukup­te'en aru irania'in kai katu­pono mi'iria ikuap Tupana ehay po'og torania ywania kai ha'a­wy­tepyi wen ma'ato yt ta'a­tunug i. \v 10 Ma'ato ti tukup­te'en Tupana mohey haria yne ywania kawiat. Mi'iria tukup­te'en to'y­wania py'a­setpe Tupana miky­'esat nug haria wakuat nug haria Iuteu ywania i'ewyte yt Iuteuria i are. Mi'iria Tupana mimõ­typot ko'i tukup­te'en. Mi'iria pe — Woro­ho­'onug eipe wuat'i miit'in mimõ­typot no wuat'i e'at pe e Tupana. Woro­ho­'onug eipe uimi­mo­wepit haria sese at ka'ap wuat'i e'at pe aru e Tupana wakuap nug haria pe Iuteu ywania kawiaria pe i'ewyte wakuap nug haria irania'in ywania kawiaria pe. \v 11 Tupana ti'a­tu­ky'e sakpo'e torania miit'in e. Ta'i aito yne ywania aiwo­'oe­wy­'ewy to'o­ku­pitu Tupana piat aiky'e hap e. Yt karãpe i Tupana to'e wẽtup ok ywania kawiat pe yn — Woro­ho­'o­ky'e eipe po'og uimi­ky'e irania'in kai. \p \v 12 Aparãu emiariru emiari­ru'in ko'i Iuteu ywania kawiaria ti tukup­te'en Tupana mienoi ko'i Musei miwan upi. Toi'a­tu­nãpin Iuteu ywania tomi­ky­'esat ko'i torania ywania e'yianmete. Nimo te kat som waku watunug kat som yt naku i watunug hap Tupana tiwan puretig nu kawiat rote hawyi tutum Musei ywania Iuteu ywania pe. Ma'ato ta'a­tukuap yne Tupana miky­'esat nu kawiat puretig miwan pytkai yt ta'a­tunug hin i. Mi'i pote — Ho'o­wasat rakaria ewywuat eweikup­te'en e Tupana Iuteu ywania pe mesup. Katu­pono eweikuap sakpo'e uimi­ky­'esat ko'i uimiwan ko'i ma'ato mi'i pytkai yt ewetunug hin i uhepiat einãpin hap e. Ma'ato mesu­wa­ro­tiaria irania'in ywania yt kat i uimiwan wo'o­nãpin hap Musei kaipywiat kuap haria tukup­te'en ma'ato yt ta'a­tukuap i uimiwan Musei piat hap pytkai ta'a­tunug yt naku i ta'a­tu­mikuap ok tã. Mi'i pote mio tã are'e yt uimiwan kuap i haria pe i'ewyte Iuteu ywania uimiwan kuap haria pe — Yt ewetunug i wakuap eimikuap hap ok tã ewy pote ho'o­wasat rakaria eweikup­te'en e. \v 13 Mi'i pote are'e yne miit'in me e Tupana — Wakuap nug haria uimi­ky­'esat nug haria eipe pote waku pe eweikup­te'en uipy'a pe e ahepe. Uiwy­ria'in waku watikuap yne Tupana piat ainãpin hap ko'i. Waku wati­wẽpap i imiwan ma'ato watikuap Tupana miwan Musei mimo­herep ko'i yne pytkai yt watunug i yne pote yt naku i nug haria wo wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe are katu­pono mio tã e Tupana — Uimi­ky­'esat miwan miat ewywuat nug haria pe yn are'e aru — Eipe wakuaria are uimi­ky­'esat miwan miat ewywuat nug haria pe yn e. \p \v 14 Irania'in ywania yt Iuteu ywania i yt ikuap i kahato Tupana wãi'e hap Musei mienoi ko'i wen ma'ato yt ikuap i pytkai ta'a­tunug kahato Tupana miky­'esat ko'i te'e­ru­wepyi wakuat nug haria tukup­te'en mote. Tupana miwan miat puretig nu kawiat ewywuat ta'a­tunug yt ikuap i pytkai. Katu­pono i'atu­wa­nẽtup hawe Tupana wo'o­nãpin hap ewywuat toĩne'en aikotã Tupana miwan miat ewywuat toĩne'en i'atu­py'a pe. Ta'a­tukuap kahato kat som waku kat som yt naku i hap ta'a­tukuap. Katu­pono mi'i e hap topy­hu'at yne miit'in me Tupana piat ainãpin hap ewywuat aiwe­wa­nẽtup hawe. Mi'i tupono wemõti haria wo te'e­ro­py­hu'at ra'yn yt ta'a­tunug Tupana piat i'atu­wa­nẽtup nãpin hap ewy i pote. \v 15 Yt nakuat i nug hap tu'i­rãpe te'e­ru­we­mõti. Yt naku i ta'a­tunug neran hawyi — Are pãi are an meketã sig atunug hawyi yt naku i nug hat areĩne'en uipy'a pe i'atu'e te'e­ru­wa­nẽtup hawe. Yne e'at pe te'e­ru­wewãi yt naku i nug hap pupi wuat'i ywania yt ta'a­tukuap i te Tupana wo'o­nãpin hap miwan miat pytkai. — Atunug waku hawyi waku pe areĩne'en i'atu'e te'e­ru­we­kaipyi. Atunug yt naku i pote yt naku i nug hat areĩne'en i'atu'e at ka'ap te'e­ru­we­wa­nẽtup hawe. Sa'a­wy­'i­pyite ainug hap e'at pe turan Tupana tiwan miit'in py'a pe wanẽtup hawe tomi­ky­'esat ko'i kat som waku kat som yt naku i wanẽtup hap. Mi'i hap kaipyi watikuap Tupana wo'o­nãpin hap toĩne'en miit'in py'a pe hap yt ta'a­tukuap i te ta'a­tue­waure ka'a puo Tupana ehay wen ma'ato ta'a­tukuap kahato ta'a­tu­py'a pe te'e­ru­wewãi hap ko'i kat som waku kat som yt naku i watunug hap ko'i ta'a­tukuap kahato. \p \v 16 Uito ti Pauru Tupana ehay wakuat sese Iesui etiat moherep hat. Mio tã are'e wuat'i ywania pe — Uhyt'i'in mana'in Tupana tipo­'oro ra'yn ahowawi Aheha­kye­ra'at hat are. Toipo­'oro ra'yn Tosa­'yru Iesui Aipo­rekuat nuat. Eweimohey ro Iesui eipy'a pe eiwa­nẽtup hawe. Ewetunug no Iesui Eipo­rekuat no. Tupana tikuap kahato eiwa­nẽtup hap eipy'a piat. Put'ok'e aru uwe waku uwe yt e hap e'at. Mi'i e hap e'at pe Iesui ti'a­tu­mo­herep To'ywot Tupana pe uwe temiit'in sese uwe yt hap are. Toikuap kahato wuat'i miit'in wanẽtup hawiat ko'i mig'i wuat. Toikuap sese sio wẽtup ok tomohey hat sese toĩne'en sio yt hap toikuap sakpo are. Mi'i pote Iesui ehay pyi aru Tupana aheha­kye­ra'at wuat'i e'at pe sio ai'a­piheg wuat'i e'at pe. Uito Pauru mi'i tã are'e wuat'i ywania pe. \p \v 17 Mesuwe uimiwan me uhehay teran Aha'a­se'i Aparãu emiariru emiari­ru'in me. Ui'y­wania Iuteu ywania — Uruto ti Iuteu ywania sese wato'e irania'in ywania pe. Nimo te Tupana sese mohey haria uruto wato'e irania'in me. Ha'a­wy­tepyi Tupana uru'airo to'y­wania sese wo wato'e irania'in ywania pe aito Iuteu ywania Tupana sese mõtypot haria sese uruto wato'e. Nimo pyi te wuat'i ywania e'yianme uruimohey Tupana Koro wato'e irania'in me. Ta'i uruepe yn sa'a­wy'i Tupana tuwe­mo­herep wato'e. Uruepe yn tutum topo wuat miwan uruwo­'o­nãpin hap miwan miat wato'e irania'in ywania pe. \v 18 Urumikuap yne kat som Tupana tiky­'esat miit'in tunug hap wato'e wuat'i ywania pe. Uruikuap kahato Tupana miwan kaipyi kat som waku kat som yt naku i hap wato'e. Uruikuap kahato urupy'a pe kat e hap yt pywuat i hap katu­pono Tupana e hap miwan miat tutum uruepe wato'e irania'in me. \v 19 Ta'i uruto ti irania'in yt ikuap i te hanuaria mu'e sese haria wato'e irania'in ywania pe. Eiperia mu'ap upiaria yt ihapytig i rakaria ewywuaria eipe wato'e. Eiperia aikotã mu'ap i'ypyryp wiat yt kat i ariãty ipo piaria rakaria ewywuaria wato'e irania'in me. Uruto eimu'e sese hanuaria urutu­kup­te'en wato'e torania ywania'in me. \v 20 Irania'in ywania yt we'eg i te haria mowe'eg haria uruto wato'e yne Tupana wo'o­nãpin hawe. Tupana miwan yianmiat kuap haria uruto wato'e. Ta'i Tupana miky­'esat ko'i yne kuap haria uruto wato'e kat som waku kat som yt nakuat i hap kuap haria uruto wato'e yne irania'in ywania pe aikope aikope ahewyry hap tote. \p \v 21 Uito Pauru ui'ywot uity Iuteu ywania sese mi'i pote uito i'ewyte areĩne'en Iuteu. Mi'i pote atikuap pywo yne ai'e hap ui'y­wania ma'ato waku watu­we­mu'e wy ui'y­wania karãpe wati­'a­tu­mu'e irania'in waku ahewaure ka'a kahato i'atu­mu'e ahepiat hap kape. Kat pote yt watunug i aipot­mu'e hap ewywuat pote yt iwe'eg hin i rakaria ewywuaria wato­py­hu'at aimi­mu­'eria wanẽtup hawe. Pywo ti rat waku watunug aimienoi ok tã. — Yt sero­'ok­'e­wei'e tei'o wato'e irania'in me pote waku i'ewyte yt sero­'ok'e hat wo i wato­py­hu'at aipot­mi­nãpin hap ewy. \v 22 Yt ewary wary tei'o yt e'aito aito tei'o wato'e aimi­mu­'eria pe pote waku wy wato­py­hu'at i'ewy iwe'eg kahato rakaria wo. Waku yt kat i aiwary wary hap i'ewyte yt kat i ahe'aito e'aito hap are. Waku aiwe­nãpin hawe aimi­mu'e ewywuat. Ma'ato yt watunug i ahepiat miit'in nãpin hap ewy pote ai'e hap yt kan hamo i i'atu­wa­nẽtup hawe. — Yt naku i kahato iã'ãkap ko'i ahetu­pana wo wato'e torania ywania pe. Yt naku i aikai mo wat aiminug tupa­naria wato'e irania'in me. Ma'ato mi'i tã wati­'a­tu­mu'e pote waku wy wati­moma torania tupa­naria aikaipyi. Ha'a­wyte ai'y­wania timoma irania'in ywania tupa­naria imõtypot yat piat ko'i ma'ato mi'i ko'i ta'a­tu­we­neru yne tupa­naria itotiaria sa'up ky'ewi — Ewei'a­tu­moma ro tupa­naria yne e Tupana pytkai. Mi'i pote i'atu­mi­mu­'eria weky­ry'i wuanuaria te'e­ro­py­hu'at itote te. Yt naku i mi'i tã wati­'a­tu­mu'e irania'in turan. \v 23 — Urunãpin Tupana piat hap wakuat kahato wato'e ma'ato wãiwa­to'e pytkai yt watunug hin i ahepiat miit'in mu'e hap ewy mi'i pote irania'in to'o­ky­ry'i kahato Tupana sese ete aiminug sa'ag upi. \v 24 Aikotã nimo te Tupana to'e ai'y­wa­nia'in me hap ewy mio tã e miwan me — Uimi­'ai­roria eimi­mu­'eria irania'in ywaniaria to'o­ky­ry'i kahato uhehay ete katu­pono eiperia typy sehay nug haria ewywuaria eweikup­te'en. Yt ewetunug Tupana piat einãpin hap ewy hawyi eimi­mu­'eria miky­ry'i ko'i eweikut­p­te'en. — Ewetunug no yne Tupana piat ainãpin hamuat ewei'e irania'in me yt ewetunug hin i uhepiat einãpin hap pytkai e Tupana aha'a­se­'i'in me nimo te. \v 25 Uruto ti Iuteu ywania sese wato'e irania'in me. Mi'i hap moherep hamo uruesa­'y­ru'in emusin ãpy sokpe uruitek te'e­ru­we­mo­herep 8 e'at tokosap hawyi — Tupana urutum neran uruesa­'yru epe emiky­'esat nug hamo wato'e itote Tupana mõtypot yat pe. Mi'i hawyi Tupana wano topy­hu'at uruesa­'y­ru'in wato'e irania'in me. Ui'y­wania pywo pe ti are'e ehepe yt watunug i Tupana piat ainãpin hap pote yt kan hamo i aheko aha'y­ru'in emusin ãpy sokpe tek hap. Mi'i hamo imoherep Tupana pe watunug neran torania ainãpin ewywuat hap e. Ma'ato yt watunug i Tupana e hap pote yt kan hamo i aheko aiwe­musin ãpy sokpe tek hap — Uito Tupana ywania hap moherep hap are. Ta'i aikotã irania'in ywania ewywuaria wato­py­hu'at yt watunug i Tupana miky­'esat yne ewywuat hawyi. \v 26 Ma'ato irania'in yt Iuteuria i yt te'e­re­musin ãpy sokpe tek hin i aheko ewy pytkai Tupana miky­'esat nug haria tukup­te'en tuereto yt kat i i'atue­musin ãpy sokpe tek hat i pytkai. Mi'iria ti Tupana miky­'esat ewy nug haria pote te'e­ro­py­hu'at po'og ai'y­wania Iuteuria kai Tupana wanẽtup hawe — Ui'y­wania sese torania uimi­ky­'esat nug haria tukup­te'en e sio Iuteu sio yt e Tupana mesup e. \v 27 — Karãpe irania'in ywania tunug uimi­ky­'esat ewywuat mi'iria ti uhemiit'in sese tukup­te'en e Tupana sio Iuteu ywania sio wẽtup ywania sio i'atue­musin ãpy sokpe tek hap toĩne'en Iuteu ywania ewywuat sio yt e. Eiperia ti ui'y­wania Iuteuria ywania ewywuaria e Tupana i'atuepe. Yt eweikuap i te uimi­ky­'esat ko'i miwan miat pytkai uimi­ky­'esat nug haria eweikup­te'en mote e Tupana irania'in ywania pe yt ta'a­tu­'a­tukuap i te aha'a­se'i Musei piat ainãpin hap pytkai are. Uiwy­ria'in Iuteu ywania watikuap kahato aha'a­se'i Musei e hap ko'i ma'ato tukup­te'en kahato aitoria yt inug hin i rakaria. Mi'iria pe wyti aru Tupana to'e — Irania'in ywania po'og eikai katu­pono uimi­ky­'esat ko'i ta'a­tu­'a­tunug yne ta'a­tu­mikuap ok tã ma'ato eiperia yt ewetunug hin i eweikuap yne uimi­ky­'esat ko'i pytkai e. Mi'i pote irania'in ywania po'og waku eikai e Tupana aru ai'y­wania irania'in me yt imiky­'esat ewy nug haria pe. \v 28 Ui'y­wania watikuap mesup aikotã Tupana tikuap temiit'in sese hap. Toikuap kahato tomi­ky­'esat nug haria sio Iuteu ywania sio yt sio i'atue­musin ãpy sokpe tek hat toĩne'en sio yt e. Ta'i yt aipiit kaipyi i Tupana tikuap to'y­wania wo watoĩ­ne'en hap. \v 29 Ta'i Tupana ikuap kahato to'y­wania sese ko'i katu­pono sio toĩne'en ta'a­tu­py'a pe Topã'ãu Wakuat sio yt hap. Toikuap kahato sio waku pe tukup­te'en sio yt hap. Yt teha'at hin i wemusin ãpy sokpe tek hap toĩne'en sio yt hap kape ma'ato aiwa­nẽtup hap kape teha'at kahato hawyi aipy'a piat kape teha'at kahato hawyi toikuap yne ra'yn aipy'a piat sio waku sio yt. Mi'i hawyi to'e Topã'ãu miky­'esat nug haria pe — Eipe ui'y­wania sese e katu­pono Uipã'ãu miat einãpin hap ewy kahato ewetunug e. Mi'i pote eipe ui'y­wania sese eweikup­te'en e Tupana tomi­ky­'esat nug haria pe sio Iuteu ywania sio wẽtup ywania pe. — Waku kahato eipe e Tupana ahepe pote waku pe watoĩ­ne'en. Karãpe irania'in — Yt naku i kahato eipe i'atu'e ahepe wen ma'ato watikuap yt pywo pe i ra'yn i'atu'e hap katu­pono Tupana wanẽtup hawe waku pe watoĩ­ne'en mote. uito Pauru. \c 3 \p \v 1 Eiperia Humanu ywania wen ma'ato uito Pauru Iuteu ywania areĩne'en. Waku kahato ui'y­wania are. Iuteu ywania waku kahato katu­pono sa'a­wy'i sese Tupana ti'airo urue'a­se'i pot Aparãu. Mi'i hawyi to'e tope — Ati'a­tu­poi­tyro kahato aru wuat'i miit'in mesuwat yi totiaria wẽtup esaipe­piaria emiariru emiariru wo e. Mi'i pote Iuteu ywania titek ta'a­tue­sa­'yru emusin sokpe ãpy ete — Uruto Tupana mi'ai­roria e hamo. Pyno waku apo ai'y­wania sio yt. \v 2 Pywo ti kẽi waku kahato topy­hu'at Iuteuria ywania. Uito Pauru ti Iuteu ywania sese are. Waku kahato Iuteu katu­pono yne ywania e'yianmete Tupana tum tehay uru'y­wania pe. Sa'a­wy'i tuwe­mo­herep sese urue'a­se­'i'in me. Sa'a­wy'i Tupana ihay kahato uru'y­wania miwan me katu­pono tuwe­mo­herep teran wuat'i ywania pe urumiwan wo. \v 3 Tutum tehay urue'a­se­'i'in sa'a­wy­'i­wuaria Tupana mohey kahato haria pe ma'ato i'atu­me­pyt'in i'atue­mia­ri­ru'in tiwaure kahato i'atu­mienoi Tupana ehay. Mi'i hawyi yt ta'a­tu­mohey i kahato Tupana. Mi'i pytkai yt karãpe i Tupana waure wo toĩne'en aru Iuteu ywania kai. Ta'i Tupana ti uru'y­wania ky'e sese hat wuat'i e'at pe. Ta'i Tupana mi'airo ywania pote urutu­kup­te'en ne. Uruto wuaria Iuteuria ti'atoiat kahato Tupana ha'a­wy­tepyi wen ma'ato yt karãpe i Tupana uru'atoiat katu­pono — Yt karãpe i woro­ho­'o­'atoiat esaipe­piaria e Tupana sa'a­wy'i Urue'a­se'i Aparãu me pote. \v 4 Tupana ti yt heso kuap i rakat pãi. Sa'a­wy'i — Ati'a­tu­poi­tyro aru emiariru emiari­ru'in e Tupana urue'a­se­'i'in me. Mi'i hap ete yt karãpe i Tupana heso. Tutunug yne to'e hap ewywuat. Urutoria Iuteu ywania heso kuap ma'ato Tupana yt karãmuat i heso kuap e. Aikotã morekuat Tawi pe to'e sa'a­wy'i hap ewy tutunug wuat'i e'at pe. Mio tã to'e — Tawi e atunug aru ui'e hap ewywuat wuat'i e'at pe e. Atunug esaipepiat Morekuat Koro wo wuat'i e'at pe e. E'ywania yt uimohey i pytkai aru atunug ui'e hap ewy e. Yt uwe i uipyhyp kuap ui'e hap nug hamuat ete e Tupana nimo morekuat Tawi pe hawyi toiwan towepy hap miwan me. \v 5 Pywo ti rat uru'y­wania Iuteuria yt timohey kahato i Tupana e hap — Atunug aru e hap pytkai Tupana tunug yne to'e hap ewy. Urui'atoiat Tupana pytkai yt uru'atoiat hin i. Mi'i hap kaipyi watikuap Tupana yn ni waku sese rakat yt uru'ewy hin i hap. Mi'i pote uruminug sa'ag hap topy­hu'at Tupana mõtypot ran hap ewywuat kat pote uruky'e sese te yt nakuat i uruto pytkai. — Eiky'e sese pote kat pote ei'a­piheg apiheg kahato i'atu'e sa'ag irania'in uruepe. \v 6 Eweikuap kat pote uru'a­piheg uruky'e haype aikotã ai'y­wot'in ai'a­piheg aihire te hap ewy Tupana uru'a­piheg uruky'e haype pote. Tupana ti hãpyk sakpo te mi'i pote toi'a­piheg kahato aru wuat'i yt naku i nug haria — Yt uru'a­piheg nei'o yt uru'a­piheg nei'o i'atu'e pytkai. Tupana uruminug sa'ag ni emõtypot hap topy­hu'at wuat'i e'at pe i'atu'e sa'ag. Ta'i aiminug sa'ag kaipyi miit'in tikuap kahato Tupana po'og waku aikawiat rakat i'atu'e sa'ag to'ope. \v 7 Aheso pote Tupana e hap po'og pywo topy­hu'at kat pote Tupana yt heso i rakat toĩne'en pytkai aito heso rakaria wo watoĩ­ne'en i'atu'e sa'ag to'ope. Mi'i pote aheso hap kaipyi Tupana waku hap po'og heremo topy­hu'at. Ta'i waku watunug yt naku i Tupana mõtypot hamuat i'atu'e sa'ag. Mi'i pote ti yt karãpe i ai'a­piheg aru aiminug sa'ag ko'i ete katu­pono imõtypot hap topy­hu'at aiminug sa'ag ko'i kaipyi i'atu'e ma'ato Tupana ti'a­tu­'a­piheg aru wuat'i e'at pe to'e hap ewy. \v 8 — To'iro wuat'i ywania waku ti wati­mõ­typot Tupana aiminug sa'ag wo i'atu'e sa'ag to'ope. Ta'i mi'i tã hap ti aimu'e hat Pauru tiky­'esat i'atu'e uimohit reran haype ne'i. Sa'a­wy'i ti mio tã e aimu'e hat sese Pauru ahepe i'atu'e to'ope yt pywo pe i. Mi'iria yne yne Tupana mi'a­tu­'a­piheg wuanuaria tukup­te'en wuat'i e'at pe. Tupana ti'a­tu­'a­piheg neran mi'i tã haria ewywuaria. \p \v 9 Iuteu ywania i'ewyte yne ywania te'e­ro­py­hu'at yt naku i nug haria to'o­'e­wy­'ewy katu­pono yne yne yt naku i nug haria Tupana wanẽtup hawe. Tupana piat urunãpin hap Musei miwan miat yt urutunug hin i te uru'y­wania. I'ewyte irania'in ywania ti'a­parap kahato ta'a­tu­'y­wania wãi'e hap ko'i ete. Mi'i pote aito torania i'aparap haria Tupana wanẽtup hawe e. Mi'i pote ti yt naku i uruto'e irania'in ywania pe — Uruto ti po'og nakat eikai katu­pono uruto waku ma'ato eipe yt nakuaria i yt uruto'e kuap i. \v 10 Katu­pono sa'a­wy'i Tupana to'e miwan me — Yt wẽtup ok i mesuwat yi tote wakuat yn nug hat atipuẽti e. \v 11 Yt wẽtup miit i uikuap teran sese hat atipuẽti nimo pyi mesup te e. Yt wẽtup ok i mesuwat yi tote atipuẽti uikat reran hat e Tupana. \v 12 Yt naku i kat pote yne miit'in ui'atoiat haria wo tukup­te'en e tuwepe. Yt kan hamo i tukup­te'en mi'i tã e. Yt uwe i mesuwat yi totiat atipuẽti waku sese nug hat e Tupana miwan me. \v 13 I'atuehay ko'i yt hãpyk hin i atipuẽti e. I'atueso hap yn i'atuwẽ pe miit'in ma'at hap yn atipuẽti e. I'atuẽku tote sehay nem hap ewywuat yn aikotã miit yt misyp i yi ka'a piat ewy nem kahato i'atuwẽ pe e. Sehay sa'ag yn tuwẽtem i'atuwẽ pyi miit'in kuasa hamuat e. \v 14 Aikotã moi iãi hy miit'in auka hap ewy i'atuehay miit'in auka hap ewy topy­hu'at e. I'atuehay aikotã mohag nop takat ewy e. I'atuehay sa'ag uhete i'ewyte irania'in ete e Tupana miwan me. \v 15 Miit'in auka sese haria wo te'e­ro­py­hu'at miit'in e. Aikotã miit'in ihyha kahato rakaria ewy te'e­ru­weput meremo irania'in atu'uka hamo hap ewy. Aikotã awyato tikat yty tomi'u wo ta'a­tukat miit'in i'auka hamo e. \v 16 Aikopuo aikopuo hap saipe upi i'atu­moe­ha­ky­'e'i ko'i i'atu­mi­satek nug ko'i tukup­te'en e. \v 17 Yt karãpe i irania'in mowepit hap ta'a­tunug mote yt ta'a­tukuap hin i i'atu­mo­wepit hap e. \v 18 Yt karãpe i uimõ­typot hap i'atu­wa­nẽtup hawe e Tupana. Uhepiat ta'a­tu­'a­piheg hap pupi yt te'e­ro­ken'ẽ hin i e Tupana sa'a­wy'i miwan me ahepiat. Mio tã e aito yt naku i nug haria moherep hamuat. \p \v 19 Urutoria Iuteuria ywania tikuap kahato Tupana wo'o­nãpin sa'a­wy­'iwuat hap Musei mimo­herep kat som waku watunug kat som yt naku i watunug hap. Mi'i watikuap yne pytkai yt watunug i torania pote wati­'a­parap wãi'e hap ete — Ewetunug no e hap ete are. Mi'i pote yt uwe i mesuwat yi tote uruto — Yt karãpe i ati'a­parap Tupana wãi'e hap ete yt uruto'e kuap i. I'ewyte yne aito wuat'i puo mesuwat yi totiaria wato­py­hu'at Tupana mi'a­piheg wuanuaria wo. Pywo ti rat mekewat e'at pe aru — Eiperia yt naku i nug haria e aru Tupana ahepe torania pe. Mi'i to'e pote aru yt uwe i aitoria — U pãi u an yt karãpe i ati'a­parap emiky­'esat nug hap ete e haria itote kat pote toi'a­tu­mo­herep wuat'i ehamo aiminug sa'ag ko'i e. Mi'i pote yt wati­wesat kuap i aiwe­mõti hap toĩne'en mote e. \v 20 Yt uwe i tuwe­mo­hãpyk kuap Tupana wanẽtup hawe topiat ainãpin hap Musei mimo­herep miwan nug hap kaipywiat upi e. Ta'i yne aito wahã'ãg kahato Tupana piat ainãpin hap nug hamuat ete wen ma'ato aito yt uwe i inug yne ainãpin hap. Wati­'a­tu­'a­parap aparap Tupana piat ainãpin hap ete. Wati­'a­tu­mu'e kahato aimu'e hap Tupana piat kat som waku watunug kat som sa'ag hap ete wen ma'ato wati­'a­parap yn. Mi'i pote paawa­to'e aipy'a pe ahepiat yt watunug i pote — Yt naku i kahato uito wato'e aiwa­nẽtup hawe aiwepe. Mi'i pote ti — Uito yt naku i nug hat e hap yn watikuap Tupana piat ainãpin hap kaipyi. \v 21 Aikotã aru pyno wati­puẽti Tupana wywuat aiwo­'o­wese hap are. Pyno ahenoi ehepe. Mio tã e Tupana ahepe — Yt eiminug wakuap kaipyi i woro­ho­'onug eipe waku rakaria e Tupana miwan me. Ta'i uimohey hap kaipyi woro­ho­'oe­ha­kye­ra'at e. Uimohey hap eipy'a piat kuap hap kaipyi waku pe eweikup­te'en uipy'a pe uiwa­nẽtup hawe e Tupana miwan me. Atiky­'esat kahato ewetunug yne uhepiat einãpin hap ko'i ma'ato yt uwe i eiperia inug yne haria mi'i pote yt uwe i eiperia wakuat e. Eiminug waku hap ko'i upi yt eweipuẽti i mu'ap uhowawi e Tupana ahepe sa'a­wy'i tehay moherep haria miwan me. \v 22 — Ta'i Uha'yru Iesui mohey haria pe yn are'e — Eiperia ti waku kahato uiwa­nẽtup hawe uipy'a pe e Tupana. Uimi­po­'oro Miit'in Porekuat nuat mohey haria yn uimie­ha­kye­ra­'aria e. Mi'iria yn waku pe uiwa­nẽtup hawe sio Iuteu ywania eipe sio wẽtup ywania e aru Tosa­'yru mohey haria sese pe. \v 23 Katu­pono yne ywania yne miit'in yt naku i nug haria tukup­te'en. Katu­pono yne miit'in yt Uito ewy hin i i'atue­waku hap ete are e Tupana ahepiat. \v 24 Pywo kahato uiwy­ria'in Tupana ti po'og po'og waku ahewaku hap kai. Ta'i ahewaku hap yt Tupana ewaku hap ewy hin i. Mi'i pote ahewaku hap yt put'ok'e hin i Tupana ewaku hap ete e. Mi'i pote yne aitoria yt naku i nug haria watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe e. Mi'i pote mesup Tupana to'e ahepe — Uha'yru mohey haria pe yn atum i'atue­ha­kye­ra'at hap wuat'i e'at piat e Tupana mesup wuat'i pe. Uha'yru suu mikyi'at upi atum ne'en ne'i wuat'i e'at piat ieĩne'en hap e mesup ahepe. Uhegyi'at hap upi Uha'yru suu mikyi'at upi atum ne'en ne'i eimo­waku hap e mesup yne miit'in me e. \v 25 Eiky'e haype yt kat i eiminug wakuap pytkai woro­ho­'o­ky'e hawyi eheĩne'en hap wuat'i e'at piat hap atum ne'en ne'i ehepe Uha'yru Iesui suu mikyi'at upi e. Eipo­typot Iesui tikyi'at ra'yn eheĩne'en hap yt ikahuro rakat i pote waku eweitat uimiium e Tupana wuat'i miit'in me. Yt kat sa'up i rakat atum miit'in me Uha'yru Pã'ãu e Tupana mesup. \v 26 Mi'i uiminug kaipyi miit'in tikuap ta'yn Uito wakuat e Tupana. Sa'a­wy'i yt eweikuap i mesuwat mu'ap uhowawiat e ahepe. Mekewat e'at pe yt naku i yn ewetunug at ka'ap e. Ma'ato eiminug sa'ag sa'a­wy­'iwuat atiwaure torania ewetat ra'yn Uha'yru suu eipohag wo hawyi e Tupana mesup ahepe. Tupana ti hãpyk kahato rakat yt toiky­'esat hin i aiminug sa'ag. Ma'ato koran to'e wuat'i miit'in me — Eiwe'eg wo o eiminug sa'ag ete e. Uha'yru suu ti eikoho kuap e. Uha'yru suu ti eimo­hãpyk kuap e. Eweimohey ro mi'i Uha'yru e. Mi'i Miit ti eimo­hãpyk kuap e. Uha'yru mohey haria wo eweikup­te'en hawyi uikuap haria wo eweikup­te'en e. Mi'i hawyi eweikuap uhewaku hap e koran yne miit'in me e Tupana. \v 27 Pyno koran aito yt uwe i wato'e kuap — Tupana uito waku kahato kat pote atunug yne emiky­'esat ko'i ewy pote waku uheha­kye­ra'at uhewaku hap upi hat yt pywo pe i ahehay mio tã wato'e pote. Pyno kat e hap som waku pyno wato'e Tupana pe. Pyno mio tã e yn wato'e waku — Tupana atimohey kahato Esa'yru Iesui iku'uro uika­wiano uiminug sa'ag moma hamo uheha­kye­ra'at hamo wato'e waku. Mi'i e hap ewy Tupana yn miky­'esat ewywuat. \v 28 Kat pote Tupana tiky­'esat kahato ainug kahu Tosa­'yru mohey hap kaipywiat hap wuat'i aimo­hãpyk hap ma'ato — Uito ti atunug yne torania Tupana piat uinãpin hap pote waku pe Tupana wywo areĩne'en wato'e aiwa­nẽtup hawe pote aiwe­ma'at hap topy­hu'at kat pote aiminug wakuap ko'i yt put'ok'e hin i aheha­kye­ra'at hamo e. Mi'i mu'ap yt mu'ap i Tupana kape sio aito Iuteu ywania sio wẽtup ywania. \p \v 29 Pywo ti rat Tupana sese toĩne'en Iuteu ywania eTupana wo i'ewyte Tupana sese toĩne'en wy yne ywania eTupana wo. Tupana yt i'atu i are. Wẽtup Tupana yn ni toĩne'en are. Tupana sese yn toĩne'en wuat'i ywania nug hat. Karãpe Iuteu ywania timohey Tupana Sa'yru hawyi — Waku pe eweikup­te'en mesup uiwa­nẽtup hawe e Tupana ahepe. \v 30 I'ewyte karãpe irania'in ywania timohey Ha'yru hawyi pyno — Waku pe eweikup­te'en e Tupana. Pyno wẽtup Tupana yn toĩne'en Ai'ywot no sio aito Iuteu ywania kawiat sio aito irania'in ywania kawiat. Tupana Wato wẽtup yn toĩne'en. Mi'i ti Iuteu ywania nug hat i'ewyte irania'in ywania nug hat wẽtup Tupana wuat'i nug hat yn toĩne'en. \v 31 Karãpe wato­mohey Iesui hawyi yt naku i wato'e — Mesup ti uito Iesui mohey hat mi'i pote yt atiky­'esat i po'og Tupana piat uinãpin hap ko'i yt naku i wato'e. Po'og waku wato'e aiwo­'ope — Iesui mohey haria aito pote waku watunug yne yne Tupana miky­'esat ko'i ai'e hap waku wato'e aiwo­'ope are. Uito Pauru. \c 4 \p \v 1 Pyno to'iro watu­wa­nẽtup sa'a­wy­'iwuat aha'a­se'i Aparãu kape. Aparãu ni uru'y­wania Iuteuria e'ase'i pot. Urue'a­se'i pot timohey kahato Tupana sese topy'a pe hawyi — Uiwy kahato en Aparãu e Tupana tope e miwan me. \v 2 Yt karãpe i Aparãu to'e — Ta'i waku kahato rakat uito pote Tupana uheha­kye­ra'at yt e hin i miit'in me. Ta'i yt tuwe­mõ­typot hin i Aparãu e. Ma'ato mio tã to'e sa'a­wy'i miwan me — Aparãu e uimohey pote waku pe ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe e Tupana tope. \v 3 Pyno Aparãu timohey kahato Tupana hawyi Tupana mimo­hãpyk wo topy­hu'at aha'a­se'i. \p \v 4 Mesu­wa­ro­tiaria miit'in ipotpap takaria aheropat haria pe watum ha'up wẽtup e'at ipotpap hap watum. Wẽtup e'at ipotpap sa'up watum hawyi totat hawyi — Waku e uipotpap sa'up ta'yn toĩne'en e. Totat hawyi yt karãpe i to'e — Yt kat i uipotpap pytkai tutum ne'en ne'i uhepe tomiium yt kat sa'up i yt e i kat pote ipotpap at hap upi totat sa'up pote. \v 5 Ma'ato yt mi'i tã hin i Tupana piat aheha­kye­ra'at hap kat pote yt wati­kyi'at kuap i aipotpap wakuap mo Tupana piat aheha­kye­ra'at hap katu­pono ahewaku hap aipotpap at ka'ap hap sa'up yt put'ok'e i ikyi'at hamo e. Wati­mohey Iesui hawyi yn tutum ne'en ne'i ahepe yt naku i rakaria aito pytkai e. Tosa­'yru mohey haria pe Tupana to'e — Eiminug sa'ag ahyt kahato ma'ato eweimohey Uha'yru suu eipohag wo pote woro­ho­'oe­ha­kye­ra'at eipe Uha'yru piat ha'up nug hap upi e ahepe. Imohey pote uiwa­nẽtup hawe yt sa'ag nug haria ewy hin i eweikup­te'en e. Mio hãpyk kahato eipe uiwa­nẽtup hawe Uha'yru miium upi e Tupana ahepe Iesui mohey haria pe. \v 6 Morekuat Tawi henoi tomiwan me yianmete Aheha­kye­ra'at hat ete. Mio tã e — Waku kahato ti Tupana e katu­pono Uheha­kye­ra'at kahato hat atimohey hawyi e yt naku i nug hat uito pytkai — Waure wo areĩne'en eminug sa'ag kai e uhepe e Tawi. — Uimohey hat en hawyi waku puo ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe e uhepe yt kat i uiminug wakuap pytkai. — Woroe­ha­kye­ra'at en Tawi uimohey hap upi e Tupana sa'a­wy'i uhepe e. \v 7 — Waku kahato En Tupana are. Mesup ti waure wo Tupana toĩne'en aiminug sa'ag ko'i kai e ahepe. Waku kahato wuat sakpo'e En Tupana wato'e. Waku sese En wato'e. Tupana ti'a­tu­mo­weityk yne wuat'i ai'e hap sa'ag ko'i kat ai'e kat ai'e tetiat hap toiwuare torania wato­mohey hawyi e. — Aimo­wehum kahato hat En Tupana e tomiwan me towepy puo. \v 8 — Tupana etikuap kahato yne uruminug sa'ag ko'i i'atu hap etiat. Tukup­te'en kahato yne yt naku i hap uruete e. Ma'ato mi'i sa'ag ko'i yne eti'a­tu­mõto ra'yn pya urukai uruimohey En hawyi e morekuat Tawi. Tupana waku kahato mesup urupy'a pe e katu­pono koitywy aiwo­'o­wese hap toĩne'en i etiwaure yne ra'yn uruminug sa'ag ko'i hawyi e. Waku kahato ti rat koitywy. Uruwehum kahato ewawi uruwepit hap mywo urupy'a perup i kahato hawuo e morekuat Tawi tomiwan me towepy hawe nimo te. \v 9 Pyno morekuat Tawi ihay aiwepit hap ete. Morekuat Tawi yt to'e hin i — Wemusin sokpe ãpy tek haria yn ni Tupana mimo­wepit rakaria tukup­te'en yt e i are. Pywo ti koitywy i'atu kahato Tupana mowepit haria tomohey haria yt te'e­re­musin ãpy tek hin pytkai i. Pywo ti koitywy i'atu kahato Tupana mowepit haria imohey haria yt te'e­re­musin sokpe ãpy tek hin i pytkai. Aikotã aha'a­se'i pot Aparãu to'e hap ewy mesup — Woro­mohey En Tupana e. Ati'a­tu­mohey kahato ra'yn yne e'e hap uhowawiat e. Ati'a­tu­mohey etunug aru e'e hap ewy hap e hawyi Tupana to'e Aparãu me — Uimohey en mote waku pe ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe uipy'a pe mehĩ e ti Tupana aha'a­se'i koro Aparãu me. \v 10 Sa'a­wy'i sese yt kat i aha'a­se'i pot emusin ãpy sokpe tek hap i te turan Tupana to'e Aparãu me — Uimohey hat en mote uiwy kahato en e. Uimohey kahato en mote waku pe aru ereĩne'en e tope. Uiwa­nẽtup hawe hãpyk takano ereĩne'en uimohey en mote e mekewat uru'y­wa­nia'in miat hemusin ãpy sokpe tek hap e'yianmete. \v 11 Aha'a­se'i Aparãu toĩne'en Tupana mohey pot'i wo ra'yn hawyi tuwe­musin ãpy sokpe tek ta'yn i'ewyte tosa­'y­ru'in wat toitek kyse hit wo to'y­wania kuap hap uru'y­wania eko ewywuat uruto Tupana mohey haria e hamo toitek. Koitywy aha'a­se'i Aparãu toĩne'en yne Tupana mohey haria ypy ewywuat. Toimohey sa'a­wy'i ahe'yianme pote Aparãu topy­hu'at mesup Tupana sese mohey haria e'ase'i pot no ra'yn. Koitywy ahepe imohey haria pe aikotã sa'a­wy'i Aparãu me to'e hap ewy ra'yn — Uiwa­nẽtup hawe hãpyk takaria eipe e Tupana ahepe sio aito aimusin sokpe ãpy tek sio yt pytkai e ahepe Tupana mesup. \v 12 Uru'y­wania e'ase'i pot ti Aparãu topy­hu'at. Uruto ti meimuẽwat wemusin sokpe ãpy tek haria urueko ewywuat. Uruto ti Aparãu piit kawiaria. Ma'ato tukup­te'en urupy­'a­setpe yt Tupana mohey hin i haria. Mi'iria wemusin sokpe tek hap toĩne'en wen ma'ato mi'iria pe yt karãpe i Tupana to'e — Eipe waku kahato uimohey hat Aparãu ewywuat yt e i katu­pono mi'iria yt imohey i Aparãu ewywuat pote are. Aha'a­se'i Aparãu mimohey ewywuaria yn ni Aparãu saipe­piaria sese. \v 13 Sa'a­wy'i Tupana to'e Aparãu me — Meiũran aru atum yne mesu­wa­rotiat epe i'ewyte esa'y­ru'in me i'ewyte wuat'i ywania emiit no i'atu kahato waikiru sem i'atu hap ok tã atum epe Aparãu uimohey hat kahato en mote e. Mi'i hawyi Aparãu to'e — Tupana woro­mohey En e. Atimohey e'e hap ewy i'ewyte atimohey ra'yn etunug aru e'e hap ko'i e. Mi'i pote Tupana to'e tope — Aikotã yt karãpiat i i'aparap hat ewy ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe mehĩ ui'e hap etimohey yn mote e Tupana nimo yt kat i te Musei piat ahewãi hap Tupana tum te turan Aparãu me yt kat i te Musei wo'o­nãpin hap te turan. Katu­pono Musei ti Aparãu emiariru emiariru kahato. \p \v 14 Ma'ato irania'in mesu­wa­ro­tiaria — Watunug yne Tupana wãi'e hap hawyi waku pe ra'yn watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe e haria heso rakaria tukup­te'en Tupana wanẽtup hawe. Pywo ti rat yt kat i Tupana mohey hap aikai pytkai watunug aha'a­se'i Musei mimo­herep Tupana e hap hawyi yt naku i te rat watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe. Kat pote yt uwe i aito Musei miwan miat nug yne haria. Yt karãpe i Tupana to'e — Ewetunug yne waĩ'ui'e Musei piat pote waku pe eweipy­hu'at uiwa­nẽtup hawe yt e i. Ma'ato mio tã e Tupana pote yt uwe i aito waku pe wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe yt uwe i aito toran Tupana e hap nug haria pote. — Waku pe ereĩne'en uimohey hat en mote e Tupana. Yt karãpe i ma'ato Tupana to'e i Aparãu me — Etunug yne ui'e hap ko'i mi'i pote ti aru waku pe ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe yt e hin i. I'ewyte mio tã yt e hin i ahepe. Ma'ato Tupana to'e irania'in e hap ewy pote — Etunug yne Musei wãi'e hap pote ne'i ti aru uiwa­nẽtup hawe waku pe ereĩne'en e pote yt uwe i aitoria waku pe watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe katu­pono aitoria i'aparap yne haria katu­pono yne aito wati­'a­parap i'e hap ete. Ma'ato mi'i pytkai yne aito Tupana mipoi­tyro ko'i watoĩ­ne'en katu­pono wato­mohey Tupana Aparãu ewywuat aito pote. \v 15 Ma'ato wato'e irania'in ewywuat — Watunug yne Tupana piat ainãpin hap hawyi waku pe watu­kup­te'en Tupana wanẽtup hawe Musei wo'o­nãpin hap nug yne pote. Eiwe'eg wo o Katu­pono mi'i e hap ko'i ete ewei'a­parap yn wẽtup e hap ete hawyi Tupana ipy'ahak eiminug sa'ag ete. Nimo te Musei e'at e'yianme ti yt kat i hin i Tupana piat — Yt etunug nei'o e hap sio — Etunug no e hap ko'i hap e'at pe yt uwe i i'aparap kuap Tupana piat ainãpin hap ete. Yt kat i Tupana piat ai'a­piheg hap mekewat e'at pe. Mekewat e'at yt wati­'a­parap kuap i wãi'e hap ete yt kat i pote. Ma'ato toimo­herep hawyi ti i'aparap haria wo wato­py­hu'at yt watunug i hawyi. \v 16 Ma'ato Tupana to'e Aparãu me — Uiwy e uimohey pote waku pe kahato ereĩne'en uiwa­nẽtup hawe e. Mi'i hap ewy te koitywy to'e ahepe — Eweimohey Uha'yru hawyi atum eheĩne'en wuat'i e'at piat hamuat e. Yt kat sa'up i ete atum ne'en ne'i Uha'yru mohey haria pe e. Uha'yru tum na'yn tosuu ha'up mo e Tupana ahepe mesup. Watat Ha'yru aipy'a pe hawyi wato­py­hu'at aha'a­se'i pot piat imohey hap ewywuaria. Mi'i pote yt to'e hin i ahepe Tupana — Ewetunug yne wãi'ui'e hap hawyi waku pe eweikup­te'en uiwa­nẽtup hawe yt to'e i ahepe ma'ato aikotã to'e Aparãu me mi'i hap ewy te to'e ahepe mesup — Uimohey haria pote woro­ho­'oe­ha­kye­ra'at e ahepe mesup. \v 17 Mio tã e Tupana Aparãu me miwan me nimo te — Woronug aru wuat'i ywania ywot pot no e. Wuat'i ywania e'ase'i koro wo ereĩne'en aru ui'e hap ewy e. Atunug waku yne esaipe­piaria uimohey haria e'ewy e Tupana Aparãu me nimo te. Mi'i hawyi toiwesat — Woro­mohey En pãi e. Atimohey yne e'e hap — Atunug aru e'e hap atimohey e Aparãu Tupana pe. Atimohey kahato uiku­'uro rokirẽ uimoieĩ­ne'en kuap hat En hap e Aparãu. Atimohey kahato etunug kuap yne yne yt kat kawiat i hap atimohey e. \v 18 Mi'i pote Tupana to'e Aparãu me — Ta'i emẽpyt'in sem ni aru atum kahato epe e. Esa'y­ru'in sem esaki­'yt'in sem ni aru atum epe e. I'atu kahato atum epe aikotã waikiru sem i'atu hap ewy aikotã yi kyt i'atu hap ewywuaria atum epe e. — Pyno woro­mohey po'og En e Aparãu Tupana pe. Ta'i atimohey — Atunug aru emẽpyt'in i'atu e'e hap ewywuat atimohey e Aparãu Tupana pe. Ipot'i ra'yn yt wẽtup imẽpyt i ra'yn turan mi'i tã e hap toimohey. Toimohey pote mesup ta'yn imẽpyt'in ko'i typy'i rakaria tukup­te'en kahato. Koitywy i'atu ywania Tupana mohey haria ywot pot topy­hu'at Tupana e hap ewy. \v 19 Sa'a­wy'i Aparãu iporo kahato hap wywo yt tosa­'yru i te pytkai toimohey te Tupana piat — Atunug aru e hap. Mi'i hawyi to'e — Uiporo sakpo pytkai tutunug aru to'e hap ewy e. Ta'i uipiit porap iku'uro pytkai tutunug aru to'e hap ewy e. Ta'i uheha­ry'i i'ewyte yt myhu'at hat i ra'yn pytkai aru tutum kuap tope hupi'a hap atimohey e. Tutum aru uha'yru sese uipiit poro kawiat pytkai e Aparãu tepiat imohey hap pote. \v 20 Imohey hap yt karamuo i tuwa­nẽtup hawe — Heso som Tupana yt e i ma'ato — Tupana to'e atunug aru pote tutum aru to'e hap ewy yn e topy'a pe. Mi'i hawyi po'og imohey hap ihaĩte tuete sa'a­wy'i kai hawyi meiũran tomohey hap kaipyi Tupana timoe­saika kahato. Mi'i hawyi Aparãu to'e — Tupana arehum kahato ewawi e. Woro­mõ­typot kahato katu­pono etum na'yn uhepe e'e hap ewy e. \v 21 Atikuap epiat hum hamuat uipy'a pe e. Atikuap etunug kuap yne niatpo rakat ko'i e. Atikuap epiat — Atunug yne aru e'e hap etunug yne hap e. \v 22 Mi'i pote Tupana iwepit kahato tomohey Aparãu piat hap ete. Mi'i hawyi Tupana to'e tope — Uiwy sese waku pe kahato ereĩne'en uipy'a pe uimohey kahato hat en mote e. \v 23 Ihãpyk kahato rakat ereĩne'en uhepe e Aparãu me. Ma'ato yt Aparãu me yn i mio tã e ma'ato yne tomohey haria pe ahepe — Yt kat i sa'ag atipuẽti ekai e tope i'ewyte ahepe tomohey haria pe. \v 24 Pyno waku nug hat ereĩne'en uipy'a pe e Tupana tope uimohey pote e miwan me. — Uimi­ky'e en e Aparãu me aimu'e hamo tomohey haria aito pote Tupana miky'e ko'i aito e hamo. Ta'i Tupana mimo­hãpyk ko'i aito e hamo mi'i e hamuat toĩne'en iwan me. Koitywy wato­mohey kahato Iesui Tupana timo­hymut i gu'uro pyi hap wato­mohey kahato. Wati­mohey kahato Tupana tum na'yn Tosa­'yru Aipo­typot Koro wuanuat e hap wato­mohey. Ta'i to'e hap ewywuat wato­mohey. \v 25 Ta'i wato­mohey kahato Tupana ti'a­piheg Tosa­'yru Iesui aiminug sa'ag upiano e hap wato­mohey. Wati­mohey Tupana timoieĩ­ne'en na'yn Tosa­'yru hap to'e hap ewy. Mi'i pote wato­mohey kahato wy Tupana aimoieĩ­ne'en i hamuat waku hap ete to'e hap ewy wato­mohey. Koitywy wato­mohey kahato Tupana ainug tomohey hap kaipywiat wakuaria wo aikotã Tupana — Atunug aru e hap ewy wato­mohey. Aparãu ewywuaria watoĩ­ne'en imohey hap saipe­piaria aito. Aparãu mẽpyt'in ko'i aito. Mi'i hap e'at pe Tupana to'e Aparãu me i'ewyte ahepe — Waku pe ereĩne'en uhepe uimohey hat en mote e ahepe. Uito Pauru. \c 5 \p \v 1 Wati­mohey Iesui hawyi — Waku kahato eipe e Tupana ahepe. Mio tã e ahepe hawyi aiwepit kahato katu­pono aiwo­'o­wese hap kahato topy­hu'at Tupana wywo. Wati­mohey Ha'yru hawyi Aipo­rekuat no topy­hu'at hawyi watikuap kahato Tupana aiwywo hap e. Mi'i hawyi meremo wato'e tope — Egyi'at kahato Tupana katu­pono yt uruewaku i kahato ewawi sa'a­wy'i pytkai ewaku kahato uruepe uruto'e mesup epe. Yt nakuaria i uruto pytkai uruky'e uruto'e. Yt kat i wakuap uruminug pytkai uruky'e kahato En katu­pono ha'a­wy­tepyi uruky'e uruto'e. Ewanĩ­kaptia uruto te turan uruky'e kahato wato'e. \v 2 Mi'i pote — Woro­ho­'o­moieĩ­ne'en kahato eipe mesuwat yi tote e Tupana mesup ahepe. Mi'i pote — Uruimõ­typot kahato En Tupana uruto'e i'ewyte urumi­mõ­typot En uruto'e. Meiũran aru urutu­kup­te'en ewywo emõtypot hap e'at pe hap uruimohey kahato mi'i tã hamuat kape. Mi'i pote waku kahato En uruto'e emowepit hap mywo. \v 3 Mi'i pote put'ok'e ahatek hap hawyi watu­wehum yn ne Tupana kape. — Ereĩne'en waku kahato Tupana put'ok'e uruete niatpo hap pytkai. Mio tã ai'e pote watoĩ­ne'en mot'i i imohey sese haria wo. Karãpe watu­wehum mot'i Tupana ete ahatek hap e'at pe mi'i hawyi waku pe imohey hap katu­pono waha­ty'u kuap haria wo wato­py­hu'at. Mi'i hawyi wahepap imohey mot'i hap ete. Ahatek turan yt wati­waure hin i ra'yn Tupana mohey hap yt naku i ahete pytkai. \v 4 Karãpeĩ watu­wehum mot'i Tupana kape ho'opot hap put'ok'e pytkai mi'i pote Tupana i'ewyte tuwehum ahowawi are. Karãpe Tupana to'e ahepe — Atunug aru ui'e hap ewywuat mi'i hawyi — Pywo ti rat wato'e hawyi po'og po'og wato­mohey. \v 5 Karãpe wato'e — Pywo ti aru ta'i tutunug ni aru to'e hap ewy wato'e mi'i hawyi Ipã'ãu Wakuat topy­hu'at kahato ahepe tutum ahepe Topã'ãu. Mi'i hawyi aipy'a wepit kahato topy­hu'at katu­pono Ipã'ãu — Woro­ky'e en woro­ky'e en e hap yn topy­hu'at. Mi'i hawyi ahatek hap ne'i yt aimo­'arot kuap i ra'yn katu­pono wato­mohey te ahatek pytkai. \p \v 6 Sa'a­wy'i sese mekewat e'at wuat Tupana to'e — Atipo­'oro aru En Uha'yru miit'in Porekuat nuat e. Uha'yru e koitywy mesuwat e'at ati'airo eto hamuat yi kape katu­pono ho'o­wasat kahato miit'in tukup­te'en itote pote i'atu­minug sa'ag e'at yn mote e Tupana tosa­'yru pe. Mio tã e pote Aipo­typot Iesui toto. Mi'i hawyi aiminug sa'ag kaipywiat ai'a­piheg hap tutu'u yne aheiam mo. \v 7 Uiwy­ria'in niatpo kahato wẽtup ok ehakye­ra'at hamo aiku­'uro hamuat hap. — Waku rakat sese upi pote pyno ahã'ãg uiwy sese ehakye­ra'at y'y wato pyi wato'e ma'ato yt watipun teran hin i aheĩne'en hap wẽtup ok aiwa­nĩkap ehakye­ra'at hamo. Aiwy sese waku rakat pote sio wahã'ãg neran. \v 8 Ma'ato yt naku i nug haria ehakye­ra'at hamo ne'i Iesui iku'uro. Tewa­nĩ­kaptia etiano iku'uro hawyi watikuap ta'yn Tupana aiky'e kahato hap. Tupana tomo­herep ta'yn aiky'e hap Tosa­'yru ku'uro hap kaipyi. \v 9 Iesui suu aikoho hawyi toihep yne aiminug sa'ag. — Eipe wakuaria e Tupana Tosa­'yru suu wuat tomi­koho ko'i pe. Mi'i pote koitywy yt wato­ken'ẽ hin i ai'a­piheg hamuat Tupana hap ete. Mi'i hawyi Tupana yt ipy'ahak i ahete Tosa­'yru suu tomi­koho ko'i aito pote. \v 10 Sa'a­wy'i watunug Tupana ahewa­nĩkap mo ma'ato mi'i pytkai ainug towy­ria'in wo kahato katu­pono Ha'yru toku­'uro hamo ai'a­tu­pehik To'ywot kape — Koitywy yt ahewa­nĩkap mo i topy­hu'at ma'ato aiwy ok wo ra'yn. Koitywy Tupana wy kahato uito wato'e. Koitywy Tupana toĩne'en uipiit pe. Mi'i kaipyi watikuap ta'yn pywo ti aru areĩne'en wuat'i e'at pe ai'e hap katu­pono Iesui tuwẽtem gu'uro pyi hawyi uimi­moieĩ­ne'en hap topy­hu'at wato'e. \v 11 Mi'i pote — Watu­wehum kahato ewawi Tupana wato'e. Uruka­'iwat Iesui urunug na'yn ewy ok wo. Waku kahato uruipuẽti En wato'e katu­pono uruwy ok nug na'yn En wato'e. \v 12 Nimo te Ãtãu yt tunug i Tupana miky­'esat ewy mi'i hawyi wato­py­hu'at aha'a­se'i Ãtãu ewywuat katu­pono Ãtãu ewywuat watunug yt Tupana miky­'esat ewywuat i. Nimo te Tupana to'e Ãtãu me — Meke tã etunug sa'ag hawyi ti aru eku'uro hap topy­hu'at e Tupana Ãtãu me i'ewyte yne Ãtãu mẽpyt'in me. Mi'i hawyi yne aito Ãtãu ewywuat sa'ag nug haria wato­py­hu'at. Yne ywania ra'yn mi'i tã inug. Mi'i tupono yne miit'in iku'uro rakaria wo tukup­te'en. Watopap yne Tupana e hap ewy. \v 13 Ãtãu mẽpyt'in tukup­te'en mesuwat yi tote mot'i. Ta'a­tunug sa'ag kahato ma'ato yt ta'a­tukuap i ta'a­tu­minug sa'ag yt kat i te wãi'e hap Tupana kaipywiat pote ma'ato Musei tut ra'yn hawyi tohenoi ra'yn kat som Tupana tiky­'esat watunug kat som yt hap tohenoi ra'yn. \v 14 Wẽtup wãi'e hap yn Tupana tum Ãtãu me — Yt etu'u tei'o meiẽwat yp ywa e ma'ato mi'i pytkai tutu'u. Mi'i hawyi meiũran iku'uro Tupana e hap ewy ma'ato Ãtãu mẽpyt'in ko'i kai yt kat i Tupana wãi'e hap Ãtãu e'at kaipyi Musei e'at kape. Yt kat i Tupana wãi'e hap ma'ato mi'i pytkai Ãtãu'in sa'ag nug haria kahato tukup­te'en. Mi'i tã hap ta'yn watikuap katu­pono sa'a­wy­'i­wuaria Ãtãu'in iku'uro yne ra'yn sa'ag nug haria pote Tupana e hap ewy. Mi'i hawyi Tupana to'e — Pyno atipo­'oro Wẽtup Ok Ãtãu ewywuat ma'ato Mi'i Miit yt i'aparap hat i e. \v 15 Pyno Ãtãu wywo Iesui to'o­'ewy ma'ato yt to'o­'ewy hin i katu­pono yt i'aparap hat i. Mi'i hawyi mekewat sa'a­wy­'iwuat Ãtãu kaipyi wati­puẽti aiku­'uro hap katu­pono i'ewy wato­py­hu'at yt naku i nug haria wo. Aikotã Ãtãu iku'uro tominug sa'ag kaipyi hap ewy te aito. Ma'ato mekewat Wẽtup Ok Miit Tupana Sa'yru yt i'aparap hat hin i. Mi'i pote Ãtãu miium aiku­'uro hap ma'ato Mekewat Miit Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat miium aheĩne'en wuat'i e'at piat ieĩne'en hap. Iku'uro hawyi Tupana wese hap topy­hu'at ahete ihaky­'e'i kahato aiky'e haype. Mi'i pote Tupana piat aiky'e hap po'og na'yn hewa­nĩ­kaptia aito pytkai. Mi'i pote toipo­'oro Ãtãu Ewywuat Wẽtup Ok Takat aheha­kye­ra'at hamo. Mi'i pote wẽtup ok miit Ãtãu kaipyi aiku­'uro hap i'ewyte Wẽtup Ok Miit Iesui kaipyi aheĩne'en hap. \v 16 Pyno ti Ãtãu minug Iesui minug wywo yt to'o­'ewy hin i katu­pono Ãtãu kaipyi yt nakuap i ypy. Ma'ato Iesui kaipyi Tupana miium aheĩne'en wuat'i e'at piat hap ypy. Ãtãu minug wẽtup muat kaipyi — Yt naku i en e Tupana ma'ato Iesui aheha­kye­ra'at hawyi aiminug sa'ag toimo­weityk yne hawyi — Waku kahato eiperia e Tupana ahepe Iesui mohey haria pe aiminug sa'ag i'atu kahato sa'a­wy'i pytkai. — Eheĩne'en waku hap yt eiwat ehewaku hap upi i woro­ho­'onug ma'ato Uha'yru ewaku hap upi waku pe eweikup­te'en e Tupana ahepe. \v 17 Ãtãu kaipyi aiku­'uro hap ma'ato Ha'yru kaipyi aheĩne'en hap. Yianmiat Ãtãu yt naku i nug hat hawyi mi'i kaipyi iku'uro. Mi'i hawyi aito wato­py­hu'at Ãtãu mẽpyt'in ko'i ai'ywot Ãtãu ewywuaria wato­py­hu'at yt naku i nug haria. Mi'i hawyi ho'o­wasat kahato rakaria wo wato­py­hu'at yt nakuaria i saipe­piaria aito pote. Kat pote wẽtup ok miit kaipyi aiku­'uro hap ypy topy­hu'at aiminug sa'ag iwato hap kaipyi Tupana to'e — Woro­ho­'o­'a­piheg e ma'ato mi'i hawyi Wẽtup Ok Miit put'ok'e mesuwe po'og Ãtãu kawiat Mi'i Miit wakuap nug hap ypy. Mi'i Miit po'og hesaika iminug wakuap Ãtãu minug yt nakuap i hap ko'i kai. Mi'i Miit ti Aipo­typot Iesui are. — Ereke ro wato'e Iesui pe hawyi Tupana tum aheĩne'en wuat'i e'at piat hap ahepe. Hegyi'at kahato ahepe topy­hu'at — Waku kahato eipe e tosa­'yru mohey haria pe. Woro­ho­'onug eipe more­kuaria ewywuat Uha'yru ewywuat Uimi­po­'oro Eipo­rekuat nuat mohey haria eipe pote e. \v 18 Pyno Ãtãu i'aparap hap kaipyi wato­py­hu'at aitoria yne i'aparap haria wo ra'yn katu­pono watunug Ãtãu ewywuat ma'ato Iesui minug wakuap kaipyi Tupana to'e ahepe — Yt kat i sa'ag eikai e. Yt woro­ho­'o­'a­piheg hin i e ma'ato atum ne'en ne'i ti wuat'i e'at piat eheĩne'en hap e. \v 19 Sa'a­wy'i sese ti aha'a­se'i pot Ãtãu yt topy­hu'at hin i Tupana ehay upi. Tuwepyi toi'a­parap. Mi'i hawyi imẽpyt'in hemia­ri­ru'in typy'i kahato i'ewywuat haria tukup­te'en i'atu­sai­pe­piaria pote ta'a­tu­'ywot ewy. Mi'i turan put'ok'e Wẽtup Ok Miit inug yne Tupana miky­'esat ok tã nakat. Mi'i Miit Ãtãu ewywuat ma'ato Tupana miky­'esat ewywuat nug hat. Mi'i pote koitywy Tupana to'e kuap Tosa­'yru mohey haria pe — Eipe waku kahato uipy'a pe e. \v 20 Mi'i hawyi nimuaria Tupana ehay moherep haria timo­herep kahato kat som Tupana tiky­'esat kat som yt hap. Mi'i hawyi po'og sa'ag nug haria wo te te'e­ro­py­hu'at sa'a­wy­'i­tewuat kai katu­pono i'atu kahato Tupana wãi'e hap put'ok'e hawyi i'aparap kahato hap topy­hu'at. Katu­pono yt watunug i pote mi'i kaipyi hot'ok'e ra'yn ahete yt nakuap i kahato aito hap. Mi'i pytkai aiky'e teran katu­pono Tupana aiky'e hap po'og hesaika aiminug sa'ag kai. \v 21 Mi'i hawyi yt naku i nug hap upi yn wato­py­hu'at. Yt watoiat kuap i aiminug sa'ag i'ewyte yt watoiat teran i. — Mi'i tã etunug mote eku'uro hap topy­hu'at e Tupana pytkai watunug te'en te'en ne'i pote. Mi'i hawyi aiminug sa'ag kaipyi ai'auka hap topy­hu'at. Ma'ato ai'a­piheg hap e'yianmete put'ok'e Aipo­typot Iesui mesuwe ai'a­piheg hap tutu'u yne toku­'uro hamo. Mi'i pote aimoieĩ­ne'en wuat'i e'at pe. Yt nakuaria i kahato aito pytkai Tupana aiky'e. Koitywy aiky'e pote wato­py­hu'at hemiit'in no imiky­'esat ewy watunug neran mesuwe. Imipo­'oro Iesui aimo­hãpyk hawyi yt Ãtãu wat i aito ma'ato Iesui wat watoĩ­ne'en wuat'i e'at pe. Pywo ti rat atiwan ewowi. Uito Pauru. \c 6 \p \v 1 Yt naku i irania'in aimu'e — Pyno waku watunug sa'ag katu­pono Tupana aiky'e hap po'og iwato aiminug sa'ag hap kai i'atu'e sa'ag. Waku wahã'ãg sa'ag nug hap ete pote Tupana aiky'e po'og po'og i'atu'e. \v 2 Ma'ato sakpo'e yt pywo i pãi katu­pono aito Iesui mohey haria ra'yn. Mi'i pote ahã'ãg hap put'ok'e ahete sa'a­wy­'i­tewuat ewy pote waku yt watuwat i ahiag upi yt naku i nug hamo. Waku aikotã iku'uro rakat sehay yt kuap i hap ewy waku yt watikuap i ahã'ãg hap ete yt ahewaure ka'a i iku'uro rakat ewy. Mi'i pote yt watuwat kuap i aiminug sa'ag ahã'ãg hap nug hamuat upi. \v 3 Ahet'ok turan Iesui set topy­hu'at ahete. Mi'i hawyi Iesui set wywo wato­py­hu'at pote — Iesui mohey haria meimuẽ i'atu'e ahepe. Mi'i hawyi wẽtup miit ewy yn wato­py­hu'at Aipo­typot Iesui wywo. Mekewat minwa­to'e y'y pe ahet'ok turan hap tote wati­mo­herep Iesui syp hap iku'uro rakat ewy wato­py­hu'at iwywo. \v 4 Ahet'ok turan wati­mo­herep aisyp hap ewywuat Iesui wywo aikotã Iesui iku'uro hap ewy i'ewyte — Areĩne'en i ne e hap ewy wati­mo­herep aihep y'y pyi hawyi ahet'ok turan irania'in me. Aikotã Iesui tuwẽtem gu'uro pyi aikotã tesaika wywo Tupana tihep Aika­'iwat gu'uro pyi mi'i hap ewy Ai'ywot atipy piat tunug ahepe wato'e. Mi'i hawyi aheĩne'en pakup'i hap toĩne'en mesu­wa­rote wati­mo­herep aihep y'y pyi hawyi ahet'ok turan wato'e irania'in me. Aikotã Iesui ipakup takat ewy wato­py­hu'at hap ewy. \v 5 Pyno aito Iesui mohey haria pote wato­py­hu'at Iesui wywo wẽtup miit ewy yn. Ipiit aiwat aipiit ewy aipiit iã'ãkap ewy. Iku'uro turan aiku­'uro hap topy­hu'at hap ewy. Towẽtem gu'uro pyi hap aiwẽtem gu'uro pyi hap topy­hu'at. \v 6 Yt naku i ky'esat hap iwato kahato ahete. Mi'i hap ete yn ahehapap sa'a­wy­'ite. Ma'ato mi'i hap upi Aika­'iwat Iesui iku'uro aria'yp posak ete hawyi aiwe­pywiat yt naku i nug ky'esat hap topy­hu'at Iesui piit ku'uro hap wywo. Mi'i hawyi Iesui iku'uro hawyi aimi­ky­'esat sa'ag iku'uro iwywo. Koitywy watikuap aiwetiat yt naku i nug hap ky'esat hap tuweityk ta'yn. \v 7 Aiku­'uro hawyi mekewat aiminug sa'a­wy­'iwuat yt aimo­'a­kag'aia kuap i ra'yn sa'ag nug hap ete. Yt hot'ok'e i ra'yn yt hesaika i ra'yn. \v 8 Mi'i hap ewy kahato topy­hu'at ahete wato­mohey Iesui Aipo­rekuat nuat hawyi. Wẽtup miit yn wato­py­hu'at Aika­'iwat wywo. Iku'uro pote aimi­ky­'esat sa'ag iku'uro iwywo. Karãpe tuwẽtem gu'uro pyi i'ewyte watu­wẽtem iwywo hap ewy wakuap nug hamo. Koitywy watoĩ­ne'en ipakup takaria wo. \p \v 9 Pywo ti koitywy watikuap ta'yn Aika­'iwat tuwẽtem gu'uro pyi hap. Iku'uro hap tokosap ta'yn. Koitywy yt iku'uro kuap i ra'yn. Gu'uro yt ti'auka kuap i ra'yn. Yt hesaika i ra'yn gu'uro tuete. \v 10 Iku'uro wẽtup muat hawyi toran na'yn iku'uro. Wẽtup muat yn iku'uro miit'in minug sa'ag upi. Iku'uro hawyi sa'ag nug hap yt hã'ãg kuap i ra'yn. Tuwẽtem gu'uro pyi hawyi toĩne'en kahato Tupana mõtypot hap yn tuete. \v 11 Koitywy Aipo­typot Iesui emiit no watoĩ­ne'en mote wato­py­hu'at Iesui ewy. Waku watu­wa­nẽtup — Iesui ku'uro turan uiku­'uro iwywo waku wato'e. Mi'i pote uiminug sa'ag yne yt uhã'ãg kuap i katu­pono uiku­'uro iwywo wy uipiit miky­'esat sa'ag yt kat i koitywy waku wato'e. Iesui toĩne'en i gu'uro pyi hawyi uito areĩne'en i gu'uro pyi wy waku wato'e. Koitywy areĩne'en kahato iwywo waku wato'e. Tupana mõtypot hap wywo yn areĩne'en mesup wato'e katu­pono Iesui wywo wẽtup miit yn arepy­hu'at waku wato'e. \v 12 Sa'a­wy'i aipiit miky­'esat sa'ag nakat po pe wato­py­hu'at kahato. Mi'i hawyi aimi­ky­'esat sa'ag nug hap yn aika­'iwat no topy­hu'at. Aiwẽ pyi watunug sa'ag ma'ato mesup waku waĩwa­to'e sa'a­wy­'iwuat aimi­ky­'esat ete. Koitywy wẽtup miit ewywuat areĩne'en Tupana wywo waku wato'e. \v 13 Koitywy karãpe aipiit tiky­'esat sa'ag nug hap aikotã wati­ky­'esat sa'a­wy'i hap ewy waku watu­wewãi. Waku wãiwa­to'e aipiit miky­'esat sa'ag kape. Waku wãiwa­to'e aiwe­mi­ky­'esat sa'ag ete — Yt erenug nei'o sa'ag nug hano waku wato'e aipiit kape. Mi'i turan waku wato'e Tupana pe — Atum epe uhaga ko'i waku wato'e. Atiky­'esat yne uipiit ewanuat wo emiky­'esat ko'i nug hamo. Atiky­'esat uipiit ko'i ewaku hap nug hamo Tupana waku wato'e. Atiky­'esat uheko ko'i ipakup ta'yn Tupana aikotã miit iku'uro rakat tuwẽtem i gu'uro pyi hap ewy uipiit pakup atiky­'esat epotpap nug hamo Tupana wato'e waku. \v 14 Sa'a­wy'i watikuap Tupana piat ainãpin hap Musei mienoi kaipyi. Mi'i hawyi — Pyno atunug aru wato'e ma'ato yt watunug kuap i kat pote yt Iesui mieha­kye­ra'at ko'i i te aito pote. Mekewat e'at pe yt watikuap hin i Tupana aiky'e hap. Koitywy Tupana Pã'ãu esaika hap mywo watunug kuap ta'yn ainãpin Tupana piat hap. Pyno koitywy yt naku i wata­'aipok aipiit miky­'esat sa'ag eropat hamuat ipakup i rakaria wo i ra'yn watu­kup­te'en hawyi. \v 15 Koitywy yt naku i kahato rat pãi wato'e — Pyno koitywy Tupana uiky'e kahato sio waku atunug sio yt naku i wato'e. Waku watu­wewãi ra'yn. Tupana piat ainãpin hap iwan miat aiwanuat waku watunug Tupana esaika hap mywo. Waku watoiat aiminug sa'ag hap ko'i. \v 16 Waku koitywy watikuap ta'yn uwe po pe watoĩ­ne'en. Aimi­ky­'esat sa'ag aika­'iwat no watunug mote yt naku i nug hap aika­'iwat no topy­hu'at. Ma'ato yt aipohep kuap i aiminug sa'ag ete pote sa'ag aika­'iwat no topy­hu'at. Aiminug sa'ag yt watoiat kuap i hawyi meiũran ai'auka hano topy­hu'at. Ma'ato Tupana esaika hap mywo ainãpin topiat hap watunug pote meiũran aru — Waku kahato eipe e Tupana ahepe wuat'i ehamo. \p \v 17 Uiwy­ria'in tawa Humanu ywania sa'a­wy­'ite ra'yn tig ewetunug eimi­ky­'esat sa'ag ko'i yn yt eweimonik kuap i. Mi'i turan put'ok'e itote Tupana ehay hawyi ewei'ok­sat'i kahato Tupana ehay — Pywuat kahato mi'i ehay ewei'e. Koitywy wati­puẽti ra'yn Tupana piat ainãpin hap ewei'e. Mi'i hawyi ewetunug kahato Tupana ehay eipy'a pe. Mi'i pote arehum kahato Tupana kape. \v 18 Sa'a­wy'i eimi­ky­'esat sa'ag ko'i ei'a­hi­'ypy kytyt kahato aikotã miit mikytyt hap ewy eweipy­hu'at ma'ato mi'i hap ewywuat Tupana ti'a­saity tek ta'yn eiminug sa'ag haity ewywuat. Koitywy mi'i hap kaipyi eweipopy ra'yn wakuap nug hat emiit no ra'yn eweikup­te'en. Koitywy eisaity wakuap nug hamuat ra'yn topy­hu'at. Mi'i pote arehum kahato Tupana ete. \v 19 Eikytyt hap ete ahenoi hã'ãkap wuo katu­pono po'og yt niatpo i hã'ãkap wuo henoi hap kaipyi. Mi'i iã'ãkap ewy kahato sa'a­wy'i eweipy­hu'at eimi­ky­'esat sa'ag ko'i saity wo eikytyt hap ewy eiwa­nẽtup hap ipitpit rakat saity ewy topy­hu'at. Aikotã aihũ saity ete hap ewy saity ete watu­kup­te'en sa'a­wy'i miit'in ma'at hano kahato. Wakuap watunug typy wanẽtup hap mywo. Sa'a­wy'i miit'in ma'at hamo watunug wakuap. Mi'i saity ewy aikytyt hap ewy koitywy Tupana titek yne ra'yn mekewat saity ko'i ewywuat. Mi'i hawyi wato­popy ra'yn wakuap nug hamo. Koitywy Tupana ahã'ãg wakuap nug hamo ra'yn. Pyno waku watuwat mi'i upi. Waku watuwat ihay upi. Waku Tupana emiit no kahato wato­py­hu'at mesu­wa­rote wakuap nug hamo. Hewaku hap ewy waku watunug Tupana miky­'esat ok tã miit'in powyro hamuat ko'i. — Koitywy uipiit topy­hu'at epotpap wakuap nug hamo ra'yn waku wato'e Tupana pe. \v 20 Sa'a­wy'i wato­py­hu'at aimi­ky­'esat sa'ag nug haria wo yne. Mi'i ete yn watu­we­moe­hapap. Wakuap nug hap yt ahewãi kuap sa'ag nug hap ete. Yt teke i aiwa­nẽtup hawe hãpyk nug hap. \v 21 Sa'a­wy­'i­tewuat aiminug sa'ag watunug i ra'yn hawyi aiwe­mõti hap topy­hu'at. Mi'i ko'i he kahato wati­puẽti sa'a­wy'i ma'ato koitywy watikuap ta'yn ai'auka hamo topy­hu'at. Ai'a­piheg wuat'i e'at piat hap. Mi'i pote waku watoiat sese mi'i ko'i sa'a­wy­'iwuat. \v 22 Sa'a­wy'i aiminug sa'ag emiit no wato­py­hu'at. Mi'i hawyi koitywy wato­py­hu'at Tupana emiit no ra'yn. Koitywy Tupana po pe ra'yn wato­py­hu'at. Waku kahato po'og Tupana po pe wato­py­hu'at katu­pono aheĩne'en mesu­wa­rotiat hap Tupana mõtypot hap yn topy­hu'at. Mi'i hawyi aru toĩne'en aheĩne'en wuat'i e'at piat Tupana mõtypot hap. \v 23 Aiminug sa'ag kaipyi tut ha'up aiku­'uro hap ai'a­piheg hap wuat'i e'at piat. Tupana wat yt ha'up takat i tutum te'en ne'i wuat'i e'at piat aheĩne'en hamuat ahepe Aipo­typot Iesui mohey haria aito pote. Mesuwat miwan nug hat Pauru. \c 7 \p \v 1 Uiwy­ria'in Iesui mohey haria pywo ti eweikuap urue'a­se'i Musei piat Tupana miium miwan yity'ok totiat kaipyi kat som waku watunug kat som yt naku i watunug hap puretig nu kawiat rotiat pyi. Mi'i miwan ni ainãpin kahato aheĩne'en turan aiminug kahato aikotã waku watunug aikotã yt naku i watunug hap ete. Mi'i hawyi waku watunug i'e hap ewy wato'e aiwo­'ope. Watoĩ­ne'en turan Musei piat Tupana miwan ainãpin hap aimu'e hat akag ewy topy­hu'at. Ma'ato aiku­'uro ra'yn hawyi yt kat i ainãpin puretig nu kawiat hap yt aimu'e hat i katu­pono aiku­'uro ra'yn mote. \v 2 Pyno ahenoi iã'ãkap ewywuat ehepe mehĩ'in mana'in Humanu ywania. Ehe'aito hawyi eiwary hawyi yt naku i etoiat e'aito ewary e Tupana tomiwan me. Ereĩne'en o iwywo eku'uro hap sio iku'uro hap kape e miwan me. Etoiat ehary'i sio etoiat e'aito pote yt naku i etunug e Tupana mekewat puretig nu kawiat rote. Ma'ato iku'uro hawyi waku wẽtup etat etiky­'esat re pote e miwan me. \v 3 Ma'ato e'aito toĩne'en ne turan ehary'i toĩne'en ne turan ewaire wẽtup ok wywo pote yt naku i rakano ereĩne'en e Tupana mekewat miwan me. Ma'ato e'aito iku'uro ehary'i iku'uro hawyi waku etat pakup i e'aito wo sio ehary'i wo yt he'aito i yt heha­ry'i i rakat e. Mi'i wywo waku ereĩne'en yt kat i yt naku i ewetunug Tupana wanẽtup hawiat e miwan me. \v 4 Pyno mi'i hap kaipyi ti ahenoi ehepe iã'ãkap wuo eipe Iesui mohey haria pe. Aito Iesui mohey haria mesup. Sa'a­wy'i watikuap kahato mekewat Musei wo'o­nãpin hap Iuteuria wãi'e hap ko'i. Waku kahato mi'i e hap ainãpin hamuat. — Mi'i e hap watunug yne hawyi aheha­kye­ra'at hap sa'up toĩne'en wato'e sa'a­wy'i aiwo­'ope. Mi'i hawyi watunug neran kahato ma'ato wahã'ãg kahato yne ahesaika hawe pytkai wati­'a­parap aparap mekewat Tupana piat ainãpin hap ete. Mi'i pote Iesui iku'uro aika­wiano aheiam muat. Iwywo i'ewyte aiku­'uro hap ewy toĩne'en. Tupana wãi'e hap waku wen ma'ato aito yt nakuaria i pote yt watunug kuap i. Sa'a­wy'i wahã'ãg kahato yne wãi'e hap nug hamuat. Mekewat wãi'e hap topy­hu'at aikotã ahe'aito aiwary ewy. Ma'ato aiku­'uro Aika­'iwat Iesui upi hawyi yt watoĩ­ne'en po'og i sa'a­wy­'iwuat po piat mekewat ahe'aito aheha­ry'i ewywuat hap. Iesui upi aiku­'uro ma'ato mesup Iesui wywo watu­wẽtem gu'uro pyi iwywo ipakup takaria Tupana mowepit hamuat hap nug hamo watu­wẽtem. Sa'a­wy'i ahe'aito aheha­ry'i wãi'e wãi'e yn ahepe ma'ato koitywy aiku­'uro ra'yn pote ahe'aito aheha­ry'i sa'a­wy­'iwuat Iuteuria eko ko'i yt wãi'e kuap i ahepe aiku­'uro ra'yn hap ewy pote. Mio yt aimu'e kuap i ahe'aito aheha­ry'i ewywuat. Mi'i iã'ãkap ewy wẽtup miit ewy yn na'yn wato­py­hu'at Iesui piit wywo. Iku'uro turan aiku­'uro hap wy topy­hu'at ma'ato Tupana tihep Iesui gu'uro pyi i'ewyte aito watu­wẽtem iwywo hap ewy. Koitywy ahe'aito aheha­ry'i Tupana Pã'ãu topy­hu'at hap ewy. Mi'i pote ahe'aito pakup ehay upi wato­py­hu'at. Koitywy watunug Tupana mowepit hap ko'i. Tupana Pã'ãu ni aimoe­saika imiky­'esat wakuap nug hamuat. Sa'a­wy'i wahã'ãg kahato puretig nu kawiat miwan nug hamuat wen aipiit yt hesaika kahato i inug hamuat. Ma'ato mesup ahe'aito aheha­ry'i pakup ewywuat Tupana Pã'ãu wywo ra'yn wato­py­hu'at wẽtup piit ewy. Mi'i pote ahesaika puretig pakup sehay nug hamuat are sehay iã'ãkap puo. \p \v 5 Sa'a­wy'i yt naku i nug haria wo kahato wato­py­hu'at at ka'ap yne minug ete. Aiwe­kaipyi miit ewy watunug sa'ag. Aiwe­mi­ky­'esat sa'ag nakat ewy yn watunug. Sa'ag yt nakuat i aito hap ewy watunug. Sa'a­wy­'iwuat miwan wãi'e ahepe aimu'e pytkai yt watunug i — Yt etunug nei'o mi'i hap e waku mi'i hap etunug e. Mi'i hawyi aiwe­pywiat aiwa­nẽtup hawe — Atunug aru wato'e wen ma'ato mi'i hawyi aipiit miky­'esat e hap upi watuwat mekewat — Hẽto e waku etunug epiit miky­'esat sa'ag hap ok tã e sa'a­wy'i ahiag ahepe. Mi'i hawyi aiwepyi watunug sa'ag Tupana ete. Watikuap pytkai ai'a­piheg hap topy­hu'at aru hap pytkai watunug aiminug sa'ag etiat hap kaipywiat. Aiku­'uro hap kape yn aipotpap sa'ag sa'up watum yne hap ewy. \v 6 Ma'ato koitywy wẽtup ok miit ewy yn wato­py­hu'at Iesui Pã'ãu wywo. Iku'uro pote aiku­'uro hap ewy topy­hu'at iwywo hap ewy. Mi'i pote ahe'aito sa'a­wy­'iwuat aheha­ry'i sa'a­wy­'iwuat mekewat Iuteuria eko ko'i sem yt ainãpin kuap i po'og iku'uro rakaria wato­py­hu'at pote hap ewy. \p \v 7 Ma'ato Tupana piat ainãpin hap Musei mimo­herep wakuap kahato topy­hu'at. Yt naku i wati­mohit Tupana piat ainãpin hap ete. Pywo pe ti Tupana wãi'e hap kaipyi watikuap yt naku i watunug sio sa'ag hap watunug i'e hap ewy pote. Mi'i hawyi watikuap aiminug sa'ag watipik ne'i ainãpin hap hawyi. Uimotag hap turan uito Pauru atiky­'esat kahato uipy'a pe irania'in ekat uiano hawyi atipuẽti ainãpin hap miwan me — Yt etiky­'esat rei'o irania'in ekat eha pe e. Mi'i e hap ete atikuap yt naku i nug hat areĩne'en hap. \v 8 Ma'ato yt watikuap i Tupana piat ainãpin hap Musei mimo­herep pote yt watikuap i aito i'aparap hat sio wakuap nug hat yt watikuap i. Aikotã sa'a­wy'i uito yt atikuap i mekewat — Yt etiky­'esat rei'o irania'in ekat eha wo e hap ma'ato atikuap hawyi — Pyno yt atunug i aru po'og are uipy'a pe ma'ato yt pytkai i katu­pono atunug po'og po'og ne'i. Irania'in ekat kape yn uheha teha'at. Uiwe­kai­pywiat atunug sa'ag po'og sa'a­wy­'iwuat kai. \v 9 Sa'a­wy'i uito sio waku kahato areĩne'en are'e mi'i turan put'ok'e Tupana e hap Musei mimo­herep uhete — Yt naku i etunug e. Mi'i hawyi atikuap Tupana wãi'e hap hawyi atunug ne sa'ag katu­pono uipiit miky­'esat sa'ag hap — Etunug no e. Mi'i hawyi yt naku i pe areĩne'en are uiwepe. Yt naku i nug hat uito are. \v 10 Ui'a­piheg aru uiminug sa'ag upi are. Uiku­'uro aru yn are'e uiwepe. Yt atikuap i aheĩne'en hap Tupana piat hap ewy. Yt atikuap i Tupana aiminug sa'ag pyhyp hamo sa'a­wy'i Tupana tunug na'yn wãi'e hap aimoieĩ­ne'en hamuat. Sa'a­wy'i Tupana tum kahato ainãpin hap aimoieĩ­ne'en mesu­wa­rotiat hamuat. Waku piat aheĩne'en hap tokuap hamuat tutum towãi'e hap. \v 11 Ma'ato uhowawi yt mi'i tã hin i katu­pono yt atunug i. Mi'i pote areĩne'en Tupana mi'a­piheg wuanuat kat pote Tupana to'e — Yt etunug i ui'e hap hawyi ti aru eku'uro e. Mi'i pote iku'uro rakanuat areĩne'en. Sa'a­wy'i are'e uiwepe — Are pãi pyno atunug aru yne Tupana piat uinãpin hap hawyi areĩne'en wuat'i e'at pe are. Mi'i hawyi uiwepe ahã'ãg kahato inug hap ete ma'ato ati'a­parap aparap yne inug hap ete. Mi'i hawyi — Pãi are ui'a­piheg aru Tupana ui'e hawyi. \v 12 Tupana ainãpin hap miwan miat Musei mimo­herep ikahu kahato hãpyk kahato wakuat kaipyi ainãpin hap pote hãpyk kahato ikahu kahato ainãpin hap. Hãpyk yn ainãpin hap atipuẽti. Waku kahato toĩne'en i'e hat ewy ti ra'yn hãpyk topy­hu'at. \v 13 Tupana piat uinãpin hap yt uima'at hin i. Yt karãmuo i aima'at kuap. Tupana ehay yt ai'auka hap i ma'ato Tupana ehay aparap hap nug hap ai'auka hap ai'a­piheg aru hap topy­hu'at. Tupana piat uinãpin hap waku kahato pytkai yt atunug hin i — Waku atunug aru are'e pytkai atunug sa'ag hawyi atikuap yt nakuat i uito hap. Mi'i hawyi Tupana piat uinãpin hap Musei mimo­herep tomo­herep kahato uimi­'a­parap ko'i. Are pãi uito rasig yt naku i rat pãi are. Tupana ui'a­piheg aru uiku­'uro hamo are yn sa'a­wy'i mekewat e'at pe. \v 14 Tupana Pã'ãu miat ainãpin Musei wẽ pywiat wakuat sese Tupana wanẽtup hap ewy. Mi'i ti waku ma'ato uito yt atunug i pote yt naku i rakat areĩne'en. Mi'i tã hawyi yt Tupana ewy hin i areĩne'en wakuap nug hap ete. \v 15 Atunug neran kahato wakuap nug hap ko'i ma'ato yt uimi­ky­'esat ewy i hawyi sa'ag nug hap tuwẽtem yn uipiit pyi. Mi'i hawyi uiminug sa'ag uimõti te hap topy­hu'at. \v 16 Mi'i hawyi atunug yt naku i turan uiwa­nẽtup hap — Wãi'e uhepe — Yt etunug Tupana miky­'esat ewy hin i e uiwa­nẽtup hap. Musei piat ainãpin hap yt ewy hin i uiwa­nẽtup hawyi — Yt etunug nei'o e hap ete yn Ati'a­parap. \v 17 Mi'i hawyi atunug sa'ag uiwa­nẽtup hap miky­'esat ewy kat pote uimi­ky­'esat sa'ag uipy'a piat po'og hesaika uiwewãi hap kai. Mi'i pote yt atoiat kuap i uheko sa'ag. \v 18 Miit sa'ag nug hat ewy areĩne'en uha'um me. Yt kat i wakuap itote. Atunug neran wakuap wen — Hẽto e uiwa­nẽtup hap ma'ato uipiit yt iky'esat i hawyi uimi­ky­'esat sa'ag uipy'a piat uipyhyp wakuap nug hamo. \v 19 Pyno ahã'ãg kahato wakuap nug hap ete ma'ato yt atunug kuap i. Mi'i hawyi yt naku i yn atunug wãi'e uiwa­nẽtup hap pytkai. \v 20 Mi'i hawyi typy miit ewy areĩne'en wẽtup ok yt naku i nug hat ewy wẽtup ok waku nug hat ewy. Mekewat yt naku i nug hat uipy'a piat po'og hesaika uikai. \v 21 Pyno typy sehay tu'uka uipiit pe. Wẽtup sehay — Etunug o wakuap e. Wẽtup sehay — Etunug no yt naku i e. Mi'i hawyi mekewat sehay sa'ag upi uipap tuereto hawyi mekewat Tupana miky­'esat ko'i yt atunug i. Yt naku i uito are. \v 22 Mekewat uito sese atiky­'esat kahato Tupana ehay e hat uipap kahato Tupana piat ainãpin hap upi. \v 23 Ma'ato toĩne'en wẽtup sehay uipiit pe — Wãi yt etunug nei'o Tupana miky­'esat e. Mi'i hawyi typy sehay tu'uka uipiit pe — Ereto ro Tupana ehay upi e uiwa­nẽtup hap. — Etunug no epiit miky­'esat e wẽtup sehay. Mi'i hawyi ati'airo uipiit miky­'esat ewy. Yt arẽtem kuap i uimi­ky­'esat sa'ag po pyi. \v 24 Yt naku i kahato yt uimo­wepit hin i. Are pãi uwe uwe aru uihep kuap mesuwat uheko sa'ag po pyi katu­pono uipiit miky­'esat sa'ag ko'i ui'auka hat ewy topy­hu'at. Uhekyi kahato ui'a­piheg hap kape. \v 25 Pyno wẽtup yn uheha­kye­ra'at kuap hat. Tupana Sa'yru yn uihep kuap uiminug sa'ag hap po pyi. Mi'i pote arehum kahato Tupana pe katu­pono yt Tupana esaika hap wywo i pote yt atunug kuap i Tupana miky­'esat ewy. Uiwa­nẽtup hap wywo — Waku etunug e ma'ato uipiit miky­'esat sa'ag esaika hap po'og uiwa­nẽtup waku hap nug neran hap kai. — Tupana sa'a­wy'i areĩne'en uimi­ky­'esat sa'ag nug hap po pe ma'ato mi'i hawyi Esa'yru uinug pakup hawyi mesup Epo pe areĩne'en. Waku kahato En Tupana katu­pono Esa'yru Pã'ãu wo uipyt­'atnug hawyi wẽtup sehay wakuat yn uipiit pe toĩne'en. \c 8 \p \v 1 Watunug Iesui Ai'akag wo hawyi wẽtup miit ewy yn wato­py­hu'at iwywo katu­pono watoĩ­ne'en Iesui pe i'ewyte toĩne'en ahepe. Mi'i hawyi Tupana yt to'e hin i ahepe — En yt naku i e hap. Woro­ho­'o­'a­piheg yt e i ahepe. \v 2 Mi'i hawyi wẽtup sehay yn aipiit pe kat pote Tupana Pã'ãu wo aipyt­'atnug. Mi'i hawyi aipiit topy­hu'at Iesui piit ewy. Sa'a­wy'i te watuwat mekewat wẽtup sehay upi — Etunug no uimi­ky­'esat ewy e hawyi ahiag miky­'esat sa'ag watunug. Mi'i hawyi aiminug sa'ag ahekyi kahato aiku­'uro hap kape ho'opot hap kape ma'ato wato­mohey Iesui hawyi Tupana Pã'ãu put'ok'e ra'yn. Mi'i hawyi Tupana Pã'ãu aihep ta'yn aimi­ky­'esat sa'ag po pyi aiku­'uro hap wuat'i e'at piat po pyi. \v 3 Sa'a­wy'i Tupana ainãpin kahato Musei upi. — Mi'i tã waku etunug e. Mi'i tã yt naku i etunug e ma'ato mekewat e'at yt watunug kuap i imiky­'esat ko'i katu­pono aimi­ky­'esat sa'ag aipyhyp kahato inug hap ete. Mi'i hawyi Tupana piat ainãpin hap yt aimo­hãpyk kuap i yt watunug i pote. — Pyno atimo­hãpyk mi'iria e Tupana tuwepe. Mi'i to'e hawyi toipo­'oro Tosa­'yru sese. Put'ok'e hawyi ai'ewy ipiit Miit kahato Mi'i. Toi'a­parap kuap aito ewy wen ma'ato yt toi'a­parap hin i. Yt karãpe i tutunug sa'ag. Toi'akit kahato tomi­ky­'esat sa'ag nug hamuat — Yt atunug i e tuwepe. Miit'in miky­'esat sa'ag toi'akit yne. Miit no tuwenug hawyi ai'a­piheg hap tutu'u yne aria'yp posak ete. \v 4 Koitywy Topiit wakuat wo aimoe­saika. Tupana Pã'ãu wywo watuwat hawyi watunug Tupana miky­'esat ko'i ainãpin iwan miat hap ewy. Tupana Pã'ãu wo aipyt'at sese hawyi yt wati­ky­'esat hin i aimi­ky­'esat aiwe­kai­pywiat sehay. \v 5 Ma'ato watuwat aimi­ky­'esat sa'ag upi pote aimi­ky­'esat sa'ag yn watunug. Mi'i hawyi aiwa­nẽtup hap sa'ag ewywuat po pe wato­py­hu'at. Aheko yt naku i ewywuat sa'ag hap topy­hu'at ma'ato Tupana Pã'ãu eiam mo wato­py­hu'at pote mi'i hawyi watuwat Tupana Pã'ãu ehay upi. Mi'i hawyi Tupana wanẽtup hap ewy topy­hu'at aiwa­nẽtup hap. Mi'i hawyi watunug Tupana miky­'esat ewy. \v 6 Ma'ato watuwat aiwe­pywiat mekewat miit sa'ag wanẽtup hap ewywuat upi mi'i hawyi aiwa­nẽtup hap mesu­wa­rotiat ewy topy­hu'at. Mi'i hawyi yt naku i nug haria sese wato­py­hu'at hawyi aiku­'uro hap yn topy­hu'at. Ma'ato Tupana Pã'ãu toĩne'en aiwa­nẽtup hawuo hawyi wẽtup wanẽtup hap yn topy­hu'at ahete Tupana wat ewy. Mi'i hawyi yt kowo­'i­ko­wo'i hin i aiwa­nẽtup hap. Waku kahato aiwa­nẽtup hap topy­hu'at. Ihay se kahato aheĩne'en hap. He kahato rakat topy­hu'at Tupana Pã'ãu wo watu­wenug hawyi. \v 7 Karãpe wato­py­hu'at mesu­wa­ro­tiaria ewy aiwa­nẽtup hawe hawyi yt watunug hin i Tupana miky­'esat ko'i. Yt watunug hin i ainãpin miwan miat. Pyno watikuap Tupana ehay hawyi — Pyno atunug Tupana miky­'esat wato'e ma'ato yt watunug kuap i wahã'ãg pytkai katu­pono aimi­ky­'esat yn aiwa­nẽtup hawe yt Tupana miky­'esat hin i. Mi'i pote mesu­wa­rotiat miit ewy aimi­ky­'esat ko'i watunug hawyi yt naku i nug haria wo wato­py­hu'at. Watunug Tupana ahewa­nĩkap mo. \v 8 Watuwat aimi­ky­'esat sa'ag upi hawyi miit sa'ag ewywuat wato­py­hu'at mesu­wa­rote. Mi'i hawyi yt kat i aiminug ko'i topy­hu'at Tupana mowepit hamo. \v 9 Ma'ato aito yt mi'i tã hin i. Yt watuwat hin i aimi­ky­'esat sa'ag ky'esat hap nug hamo i'ewyte yt ahewaure ka'a hin i mekewat sehay kape. Wẽtup sehay upi ra'yn watuwat katu­pono Tupana Pã'ãu toĩne'en ahepe mio. Ma'ato uwe uwe yt Aipo­typot Iesui Pã'ãu yt eiam i mi'i hat ti yt Tupana emiit hin i katu­pono Tupana emiit no Iesui Pã'ãu eiam yn te'e­ro­py­hu'at. \v 10 Ma'ato Aipo­typot Iesui Pã'ãu wakuat wo aipyt'at pote aipiit miky­'esat sa'ag hap iku'uro rakat ewy topy­hu'at katu­pono aipã'ãu moieĩne'en wuat'i e'at piat hap toĩne'en ahete. Aipiit iku'uro aru irania'in ewy katu­pono sa'a­wy'i watunug neran sa'ag yn mote Tupana Pã'ãu wakuap aimoe­saika kahato ahã'ãg hap akit hamo Iesui mieha­kye­ra'at ko'i pote. \v 11 Sa'a­wy'i Tupana Pã'ãu timoieĩ­ne'en Iesui piit iku'uro hawyi. Ta'i Tupana Pã'ãu hesaika kahato miit'in moieĩne'en hamo. Mi'i ti toĩne'en ahepuo. Aipiit iku'uro hawyi Tupana Pã'ãu toĩne'en aimoieĩ­ne'en hamuat Iesui wat ewy. Pywo pe ti Iesui piit ewy Tupana Pã'ãu esaika hap toĩne'en aipiit moieĩne'en hamuat. \p \v 12 Uiwy­ria'in Iesui mohey haria yt kat hamo i koitywy watuwat sa'a­wy­'iwuat aimi­ky­'esat sa'ag ko'i kape katu­pono yt watoĩ­ne'en po'og i aimi­ky­'esat sa'ag po pe kat pote Iesui ãu po pe watoĩ­ne'en mesup. Areĩne'en Aipo­typot Aika­'iwat po pe hawyi yn waku are — Tupana arehum ewawi. Uihep ta'yn uimi­ky­'esat sa'ag po pyi. \v 13 Pyno aipiit miky­'esat sa'ag ky'esat hap kape yn watu­we­potpap pote ai'a­piheg hap yn topy­hu'at ahete aiku­'uro hap. Waku wato'e Tupana Pã'ãu me — Eti'akit ro uimi­ky­'esat sa'ag ky'esat hap wato'e Tupana Pã'ãu me. Mi'i hawyi Tupana Pã'ãu aimoieĩ­ne'en kahato. \v 14 Uwe uwe Tupana Pã'ãu piat topo­'oro hap upi topy­hu'at mi'i hat topy­hu'at Tupana saki­'yt'in Tupana sa'y­ru'in e. \v 15 Katu­pono Tupana tum na'yn Topã'ãu aiky'e haype. Yt aimogyt hamo i yt aimo­ken'ẽ hamo i katu­pono Tupana Pã'ãu iwese kahato. Ai'a­pykok hamo aimo­wepit hamo yn toiky­'esat. Tupana Pã'ãu aimo­herep Tupana sa'y­ru'in wo haki­'yt'in wo hawyi watuwak — Papai Papai wato'e Tupana pe. Ui'ywot kahato En wato'e Tupana pe. \v 16 Mi'i hawyi Tupana Pã'ãu aipã'ãu wywo wẽtup Pã'ãu ewy yn topy­hu'at — Tupana mẽpyt'in eipe e. Tupana Pã'ãu ahepe mi'i pote ai'ãu — Pywo e. \v 17 Pyno mesup Tupana mẽpyt'in ko'i aito pote Tupana mimõ­py­hu'at wuat'i e'at pe katu­pono Ai'ywot Tupana pote Iesui Aheyke'et pote aito iywyt'in inyt'in wẽtup sok yn aitoria pote. Tupana ekat yne aiwanuat ko'i imẽpyt'in aito pote. Aheyke'et mõtypot hap e'at pe aito i'ewyte aimõ­typot hap toĩne'en imohey haria aito pote. Aheyke'et Aikywyt ho'opot kahato aheha­kye­ra'at hamo mi'i pote waku kahato waho­'opot Aheyke'et Aikywyt ehay moherep hamo katu­pono wẽtup sok yn Tupana mipoi­tyro ko'i aito. Aheyke'et Aikywyt mõtypot hap e'at pe aimõ­typot iwywo hap topy­hu'at. \p \v 18 Aho'opot kahato mesuwe uito Pauru. Koitywy aho'opot hap e'at kahato. Koran ni miit'in mimo­so­'opot ko'i kahato watoĩ­ne'en ma'ato Iesui mõtypot hap e'at pe Tupana mimõ­typot no kahato wato­py­hu'at. Mekewat e'at pe aito i'ewyte Tupana mimõ­typot kahato wo wato­py­hu'at. Aimõ­typot Iesui wywo hap e'at pe aru po'og iwato mesup e'at piat waho­'opot mesu­wa­rotiat. Ta'i waku wato'e aho'opot kahato hawe — Koitywy aho'opot kahato Iesui wanĩkap po upi ma'ato typy sakpo are po'og Tupana mimõ­typot no areĩne'en wuati e'at piat aho'opot hap sa'up waku wato'e. \v 19 Yne Tupana minug ko'i hekatup haria wo te'e­ro­py­hu'at katu­pono ta'a­tukuap teran kahato uwe uwe Tupana sa'y­ru'in Tupana saki­'yt'in Tupana mimo­herep hap kuap hamo ta'a­tu­he­katup kahato. \v 20 Tupana minug ko'i mesu­wa­rotiat ikahu kahato ma'ato mesuwe toĩne'en hawyi iku'uro yne katu­pono ai'a­parap hawyi Tupana ti'a­tu­'uhu yne tominug i'atu­mo­so­'opot hamuat ipap hamuat aiminug sa'ag upi. Mi'i pote iku'uro rakaria wo tukup­te'en yne yt ta'a­tu­mi­ky­'esat ewy i. Wato­mohey Iesui hawyi — Wuat'i e'at piaria eweipy­hu'at aru e Tupana ahepe. Mi'i pote aheĩne'en hap ipakup i hap kape mesup wahe­katup kahato imohey hap wywo. \v 21 Gu'uro po pe watoĩ­ne'en yne aitoria map haria — Uipiit aru tuwe­mopyp e hap yn aiwa­nẽtup hawe. Yne mesuwat yi totiaria wemopyp hanuaria topap hawyi wato'e aiwa­nẽtup hawe. I'ewyte yne aihũria yne miat ko'i yne mikoi yne aiminug ko'i ikahuro rakano tukup­te'en wato'e. Wati­'a­parap sa'a­wy'i hawyi iku'uro rakaria wo watu­kup­te'en wato'e. Ma'ato mi'i pytkai wato­mohey kahato — Meiũran aru tut waku hap ahete i wato'e aipy'a pe. Tupana aru aihep mesuwat gu'uro po pyi wato'e. Waku pe aru watoĩ­ne'en wato'e irania'in Iesui mohey haria pe kat pote Tupana sa'y­ru'in Tupana saki­'yt'in aito pote ti aru waku sese puo watoĩ­ne'en wẽtup miit ewy yn watoĩ­ne'en Iesui piit ewywuat wato'e. Watu­wẽtem gu'uro po pyi hap e'at pe aru yne mesu­wa­rote ai'ewy topy­hu'at i ra'yn ga'apy yi y'y waku pe i ra'yn tukup­te'en wuat'i e'at pe ai'ewy wato'e aipy'a pe Tupana mohey hap wywo. \v 22 Nimo te mesup te yne Tupana minug ko'i — Waku pe watu­kup­te'en aru i'atu'e i'ewyte wato'e. Ma'ato koitywy waho­'opot kahato aheĩne'en hap ete mesu­wa­rote i'atu'e miat ko'i pira ko'i weita ko'i i'ewyte wato'e. Ta'i yne Tupana minug ko'i haty potiat kak'i­'a­tu'e kak'i­'a­tu'e hap ewy tukup­te'en mesuwe. Aikotã hirakat haty potiat ewy ahatek ahatek hap kahato topy­hu'at mesuwe. \v 23 Ho'opot haria sok Tupana minug ko'i mesu­wa­ro­tiaria. Sa'a­wy'i ainug hap e'at pe waku pe watoĩ­ne'en ma'ato mesup yne ra'yn ho'opot haria wo tukup­te'en e. Aito Iesui mohey haria ho'opot haria wo kahato watoĩ­ne'en Tupana tum na'yn ahepe Topã'ãu pytkai. Haty kahato hap ahete pote kynkyn­wa­to'e aipy'a pe — Uruiky­'esat kahato urupiit yt ikahuro rakat i wato'e Tupana pe. Urunug no esaki­'yt'in esa'y­ru'in sese wo wato'e. Waku pe urutu­kup­te'en teran yt kat i uru'arot hap wywo. Uruwe­mo­wepit hap yn mywo sese watoĩ­ne'en neran wato'e Tupana pe kynkyn­'ai'e hap wywo. \v 24 Mio tã wato'e Tupana pe — Uruimohey kahato e'e hap ewywuat wato'e. Yne yne nug hat ereĩne'en hap uruimohey wato'e. Wuat'i — Atunug aru e'e hap ko'i ewywuat hap uruimohey kahato wato'e. — Uimohey pote woro­ho­'oe­ha­kye­ra'at wuat'i e'at pe e'e hap ewywuat ti uruimohey wato'e. Ma'ato koitywy yt put'ok'e i te e'e hap ewywuat pytkai uruimohey te wato'e. Yt karãpe i uruta­'a­kasa Esa'yru urueha wywo te ma'ato uruimohey MI'I yn urueha­kye­ra'at kuap hat urupy'a pe wato'e Tupana pe. Yt uruta­'a­kasa i te Esa'yru wen urueha pe ma'ato mi'i pytkai uruimohey kahato tut aru e'e hap ewywuat Tupana wato'e. Mesup sehay toĩne'en urumi­mohey mekewat e'at pe aru uruta­'a­kasa e'e hap ewywuat heremo ra'yn e'e hap wato'e. Ma'ato yt naku i wato'e Tupana pe — Uruta­'a­kasa En urueha wo mi'i pote uruimohey En yt naku i wato'e. Uruta­'a­kasa Tupana kape aheha wo hawyi heremo ra'yn toĩne'en aheha pe. Heremo ra'yn toĩne'en aimi­mohey. Mi'i tupono wẽtup aimi­mohey ewywuat toĩne'en yt sa'a­wy­'iwuat aimi­mohey ewy hin i. Heremo ra'yn ahehamo Tupana pote yt wahe­katup kuap i po'og tut irane hap. \v 25 Ma'ato yt toĩne'en i ahehamo pote imohey hap wywo yn wahe­katup — Ariot i aru e hap ewy. Yt wati­waure hin i ahepiat imohey hap. Wahe­katup imohey hap wywo yt heremo i pytkai. \p \v 26 Karãpe ahehay Tupana kape turan yt watikuap hin i kat som waku wahẽtup kat som yt naku i wahẽtup katu­pono aiwe'eg hap yt put'ok'e kat som waku wato'e Tupana pe ahehay wo hap ete. Ma'ato mi'i turan Tupana Pã'ãu Wakuat put'ok'e ahete aipo­wyro hamo ahehay Tupana kape ai'e hap moherep hamo aiwẽ pyi hawyi aiwywo kahato toĩne'en Ipã'ãu ahehay tewawiat ete aipo­wyro kahato ahehay Tupana kapiat hamuat. Mi'i hawyi aipiit pyi aipy'a pyi aiwa­nẽtup hap pyi Ipã'ãu ihay kahato Tupana wywo aiwẽ pyi. Yt watikuap kuap i kat som waku wato'e hawyi Tupana Pã'ãu ihay aipy'a pyi aikotã kynkyn­wa­to'e hap ewy hawyi kat som waku Tupana miky­'esat ewy toimo­herep Tupana pe aiwẽ pyi. \v 27 Tupana yt ahehay se kape hin i iha'at ma'ato aipy'a kape aiwa­nẽtup hap kape iha'at kat wato'e som aipy'a pyi hap kape iha'at. Toikuap kahato Topã'ãu pusu aipiit pywiat hap. Topã'ãu wanẽtup hap kat som wato'e teran hap toikuap hawyi Ipã'ãu timo­herep aimiẽtup ko'i Ai'ywot pe. Tupana Pã'ãu ni ihay kuap Tupana wywo aimiẽtup moherep hamo. Toikuap kahato Tupana miky­'esat ko'i hawyi ahẽtup turan toimo­herep ahepe tomi­ky­'esat ewywuat ko'i pyi ihay tomi­ky­'esat ko'i aimi­ky­'esat ewy. \v 28 Wati­ky'e sese Tupana pote i'ewyte imiky­'esat nug haria wo watoĩ­ne'en. Mi'i pote Tupana ipotpap kahato aika­wiano. Pywo ti rat aikotã aikotã topy­hu'at ahete sio waku sio yt hap puo ipotpap kahato aika­wiano. Put'ok'e ahete aimo­wepit hap sio ahatek hap toĩne'en aika­wiano kahato Tupana. Aito Tupana toky'e haria i'ewyte imiky­'esat nug kahato haria wo pote ipotpap kahato aipo­wyro hamuat aipoi­tyro hamuat waku nug hamuat. \p \v 29 Yt aheĩne'en i te hap e'at turan Tupana aikuap ta'yn. Ta'i ainug hap e'at e'yianmete Tupana aikuap. — Ta'i mi'iria wyti aru Uha'yru mohey hanuaria tukup­te'en e tuwepe nimo te yt uwe i aito hap e'at pe. Uha'yru mohey haria wo aru ati'a­tunug Uha'yru ewywuaria Ta'a­tuey­ke'et ewywuaria Ta'a­tu­kywyt ewy atunug mi'iria Uha'yru wat'yp'i wo hap ati'a­tunug mi'iria e tuwepe nimo te yt uwe i aito hap e'at pe. Uha'yru mohey haria wyti aru ati'a­tu­'airo uhemiit'in sese wo e Tupana topy'a pe nimo te yt uwe i te toĩne'en mesu­wa­rote turan. \v 30 Pyno sa'a­wy'i sese Tupana ai'airo atipy pe. Mi'i hawyi put'ok­wa­to'e ai'y­wã'ĩ hap hawyi watoĩ­ne'en mesuwat yi tote hawyi wato­mohey Ha'yru hawyi Tupana aikaykay tuwe­wawi towa­nuaria sese wo. Mi'i hawyi — Waku kahato uipy'a pe uiwa­nẽtup hawe eweikup­te'en e ahepe. Pywo ti rat woro­ho­'onug eiperia uha'y­ru'in uhaki­'yt'in sese wo e. Karãpe put'ok'e uimõ­typot hap e'at sese mesu­wa­rote hap e'at pe uimi­mõ­typot haria wo aru eweikup­te'en e. Mekewat e'at pe aikotã miit'in uimõ­typot hap ewywuat miit'in mimõ­typot wo eweikup­te'en are e Tupana ahetiat yt kat i te aheĩne'en turan. \p \v 31 Waku kahato Tupana katu­pono aiky'e hap wywo tutunug yne aika­wiano hap. Nimo pyi mesup te i'ewyte mũki­'ite te aikai yn Tupana toĩne'en. Tupana toĩne'en aiwy kahato hawyi yt uwe i ahewa­nĩ­kaptia ai'akit kuap. \v 32 Tutum na'yn ahepe Tosa­'yru sese Tomi­ky'e po'og aheha­kye­ra'at hamo iku'uro aiky'e hap upi. Tupana hegyi'at kahato. Tosa­'yru po pyi mesup tutum neran ahepe yt kat sa'up i yne yne yt kat i te aipo piat rakat aheha­kye­ra'at tuwy. \v 33 Koitywy Tupana to'e ahetiat — Yt kat i sa'ag atipuẽti Uha'yru mohey haria kai uiwa­nẽtup hawe e katu­pono uimi­'ai­roria kahato mi'iria e Tupana. Yt kan hamo i irania'in te'e­ro'e uhepe — Yt naku i kahato Esa'yru mohey haria katu­pono mi'iria ti uimi­moe­waku ko'i sese e Tupana ahepiat. \v 34 Tupana mimoe­waku ko'i kahato aito pote yt uwe i to'e kuap ahepe — Tupana mi'a­piheg ko'i wo aru eweikup­te'en yt i'atu'e kuap i. Yt mi'i tã hin i aru e Tupana ahepiat. Tupana Mipo­'oro Wuat'i Miit'in Porekuat nuat iku'uro wuat'i miit'in apiheg hap ko'i u hamo. Iku'uro hawyi tuwẽtem gu'uro pyi miit'in moieĩne'en wuat'i e'at piat hamo. Mio ra'yn toĩne'en atipy pe apyk pe Tupana po ran kai imohey haria imimo­hãpyk haria moherep hamuat. Ta'i wato­mohey hawyi imimo­hãpyk haria wo watu­kup­te'en Tupana wanẽtup hawe. — Waku kahato uimohey haria ko'i e yn ahepe Tupana ahetiano irania'in me ahewa­nĩ­kaptia pe. \v 35 — Woro­ho­'o­ky'e kahato eipe e Aika­'iwat Iesui ahepe. Yt kat i hin i aihep kuap Aika­'iwat po pyi. Ahatek hap apo aihep kuap Aiky'e hat po pyi. Yt hin i wato'e are. Aho'opot hap apo aihep kuap Aipo­typot Iesui po pyi. Yt hin i wato'e. Miit'in miky­ry'i ahetiat hap pupi apo aihep kuap Ai'akag po pyi. Yt hin i wato'e. Ahesy'at hap apo pupi aihep kuap Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat po pyi. Yt hin i wato'e are. Yt ahekat hin i hap apo aihep kuap Aiky'e hat po pyi. Yt hin i wato'e. Irania'in ai'auka teran haria pupi apo aihep kuap Aika­'iwat po pyi. Yt hin i wato'e. Aiku­'uro hap apo aihep kuap Aiky'e sese hat po pyi. Yt hin i wato'e. \v 36 Ta'i yt kat i aihep kuap Aika­'iwat Aiky'e hat po pyi wato'e katu­pono mio tã e morekuat Tawi tuwepy hawuo tomiwan me — Tupana uruho­'opot kahato mesuwe emohey haria uruto pote e. Emohey haria pote uru'auka teran haria typy'i kahato rakaria tukup­te'en mesuwe e. Yne e'at pe uru'auka teran at e. Tupana ienuk koro hap e'at pe urui'a­tu­'uka kahato uruhũria urumi'u wo. Mi'i hap ewywuat re uruwa­nĩ­kaptia urukat uru'a­tu­'uka hamo mesup mesuwe Mehĩ are e morekuat Tawi tuwepy hawe tomiwan me. \v 37 Pyno morekuat Tawi ewy kahato wato­py­hu'at mesu­wa­rote ho'opot haria ma'ato mi'i pytkai yt watoiat hin i Aiky'e hat Iesui are katu­pono Aika­'iwat ti aimoe­saika kahato ai'akit hap pupi. Mi'i hawyi Aiky'e hat Koro toĩne'en aiwywo at ka'ap wuat'i ai'akit hap akit hamuat. Mi'i pote ti watoĩ­ne'en Ahesu­rara Akag ewy. Aikotã surara po'og hesaika rakat torania kawiat ewywuat watoĩ­ne'en mesu­wa­rote yne yt naku i akit hamuat. \v 38 Pywo ti rat mesup ta'yn atikuap kahato ra'yn yt kat i hin i aihep kuap Aiky'e hat po pywiat. Aiku­'uro hawyi watoĩ­ne'en kahato te Aheka­tuwy po pe. Aheĩne'en sa'ag kahato mesu­wa­rotiat hap i'ewyte yt aihep kuap i Aiwy po pyi hap atikuap ta'yn. I'ewyte atipy piaria yt aipo­hari kuap i Ai'a­pykok hat aiky'e hap ete. Mi'i hawyi more­kuaria mesu­wa­ro­tiaria i'ewyte yt aipo­hari kuap i Aipo­typot Iesui po pyi. Pywo ti rat ahiag i'ewyte ahiagnia wy yt aihep kuap i Tupana po pyi katu­pono aiky'e wuat'i e'at pe. Ta'i ga'atpo te mesup te i'ewyte mũki­'ite watoĩ­ne'en ipo pe wuat'i e'at pe. Yt kat i hin i aipo­hari kuap aito Iesui mohey haria Aiky'e hat Koro po pyi. \v 39 Ta'i yt uwe hin i mesu­wa­ro­tiaria tipo­hari kuap aito Tupana po pyi. I'ewyte yt uwe hin i wy mesuwat yi ywyt'ok­py­piaria aihep kuap aito Aiky'e hat po pyi. Yt uwe hin i ga'apy puaria wy aipyhyp kuap Aiky'e kahato hat Tupana kape Tosa­'yru Aipo­typot Akag mohey haria aito pote e. Mesuwat miwan nug hat ri Pauru. \c 9 \p \v 1 Uiwy­ria'in Iuteuria ywania uhehay teran eiwywo uimiwan me mesuwe. Eiperia ti uheinyt'in ko'i i'ewyte uheyke­'et'in ko'i are. Uito ti Pauru eheywyt eikywyt sese ewy areĩne'en katu­pono aha'a­se'i pot Aparãu mote. \v 2 Pywo pe ti woro­ho­'o­ky'e kahato eiperia ui'y­wania Iuteuria. Pywo ti rat woro­ho­'oekyi teran eiperia yne Tupana Mipo­'oro Aipo­typot Iesui kape uhepiat eimu'e hamo ma'ato yt uimohey i eipe. Haty kahato uipy'a piat wywo ahẽtup ehepe — Eweimohey ro Iesui eipy'a pe Iesui ti Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat hap eweimohey ro are. Haty kahato uipy'a pe ui'y­wania katu­pono yt eweimohey i te Iesui. Pywo pe ti yt uheso hin i Tupana Pã'ãu uipy'a piat tikuap kahato yt uheso i hap woro­ho­'oekyi teran eipe torania Iesui kape uhepiat eiky'e hap wywo are. Atikuap yt uheso i hap. Karãpe arewa­nẽtup uity ui'ywot ywania Iuteuria kape hawyi arewak kahato uipy'a puo katu­pono haty kahato uhete hap toĩne'en uipy'a puo. Haty hap ewywuat toĩne'en at ka'ap uiwa­nẽtup hawe katu­pono ui'y­wania uha'a­se­'i'in ko'i uha'y­ru'in ko'i uhaki­'yt'in ko'i uity'in ko'i ui'y­wot'in ko'i yt Iesui mohey haria hin i wo tukup­te'en mote. Iuteuria atueha­kye­ra'at teran hap ahaty'u kahato uipy'a pe are. Yt uheso hin i. Tupana tikuap kahato yt uheso hin i hap. \v 3 Wẽtup e'at pe are'e Tupana pe — Pyno waku ui'a­piheg ui'y­wania ehakye­ra'at hamo are. Waku areĩne'en ekuasa hano hawyi waku uipo­'oro aria wato kape ui'a­piheg hano ui'y­wania ehakye­ra'at hamo are. Atiky­'esat kahato ui'y­wania tukup­te'en emieha­kye­ra'at ko'i Tupana are. Mi'i hap upi waku uihep Iesui po pyi ui'a­piheg hamuat ui'y­wania emieha­kye­ra'at wo tukup­te'en aru are'e sa'a­wy'i Tupana pe yt kat i uheso hap wywo. \p \v 4 Meiũpe uhehay teran eiwywo ui'y­wania Iuteuria etiat sehay. Sa'a­wy'i sese te mesup te ui'y­wania Iuteuria tukup­te'en kahato Tupana mi'airo sese ko'i e. Nimo te pyi ra'yn Tupana sa'y­ru'in ko'i ewywuat Tupana saki­'yt'in ko'i ewywuat wo tukup­te'en uru'y­wania. Mi'iria ti Tupana mimõ­typot kahato tukup­te'en. Mi'iria pe uru'y­wania puo sa'a­wy'i Tupana timo­herep tehay miwan miat yne i'ewyte tomõ­typot hap i'ewyte tẽtyhot hap. Mi'iria pe sa'a­wy'i — Woro­ho­'o­poi­tyro yne e'at e uru'y­wania pe urue'a­se­'i'in me. Sa'a­wy'i Tupana to'e — Woro­ho­'o­poi­tyro aru yne e'at pe aru ui'e hap ewy e. Atunug aru uimõ­typot yat koro eipy­'a­setpe e sa'a­wy'i uruepe. Ta'i sa'a­wy'i Tupana to'e — Atunug aru eipiit kawiat Uimi­po­'oro Wuat'i Porekuat nuat hat e urue'a­se­'i'in me. Urue'a­se­'i'in sa'a­wy'i Tupana wywo i'atuehay kahato rakaria. \v 5 Urue'a­se'i sese ti mekewat Aparãu e hap het rakat i'ewyte urue'a­se­'i'in ko'i ti mekewat ase'i Isaki i'ewyte mekewat ase'i Isareu e hap het rakat. Mi'iria ti sa'a­wy'i hewyry kahato Tupana wywuat rakaria. Pywo ti Tupana kuap haria akag ko'i uru'y­wania sa'a­wy'i tukup­te'en. Sa'a­wy'i irania'in ywania eiperia Humanu ywania ewywuaria yt tikuap hin i Tupana sese ma'ato mi'i hap e'at pe uru'y­wania tikuap sakpo Tupana sese. Uru'y­wania saipepiat sese Iesui tuwe­mo­herep. Urupiit ewywuat kahato Iesui tuwe­mo­herep. Ta'i uru'y­wania piit ewywuat kahato Iesui piit toĩne'en. Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat ty ti Iuteu kawiat. Mi'i pote waku watu­wehum kahato Tupana ete — Tupana watu­wehum kahato ewawi katu­pono erepu'i nug hawyi ereĩne'en kahato aipy­'a­setpe Ai'akag wo. Wato­mõ­typot En ni wuat'i e'at pe. Waku ra'yn waku ra'yn waku wato'e Tupana pe. \v 6 Sa'a­wy'i Tupana to'e urue'a­se'i Aparãu ehary'i mana Sara pe — 9 ewaty put'ok'e hawyi ara'aipok i ewawi mana hawyi wyti aru emẽpyt ra'yn toĩne'en e Tupana tope hawyi hupi'a ra'yn ma'ato mana Sara iporo sese pytkai. Yt karãpe i Tupana ti'a­parap — Atunug aru ui'e hap ewy hap ete. Mi'i hawyi 9 ewaty hawyi ta'aipok hawyi mana Sara imẽpyt a ra'yn. Mekewat Aparãu sa'yru Isaki tuwe­mo­herep ta'yn itote imẽpyt ra'yn Tupana e hap ewywuat. Mi'i hawyi Tupana to'e — Isaki ti uimi­'airo sese e. Isaki saipe­piaria ti uhemiit'in sese tukup­te'en e. Isaki ywania wyti aru ui'y­wania mesuwat yi tote tukup­te'en aru wuat'i e'at pe e Tupana urue'a­se'i pot pe. \v 7 Ma'ato tukup­te'en kahato Aparãu sa'y­ru'in yt Isaki kaipywiat i. Mi'iria ti wẽtup ok Aparãu ehary'i kaipywiat tukup­te'en wy wẽtup ywania mekewat hary­poria Isitu ywania kawiat mana Sara eropat hat mẽpyt. Mi'iria ete Tupana to'e — Aparãu esaipepiat sese ti Sara mẽpyt Isaki e hap het rakat are e. Uiwa­nẽtup hawe Isaki yn esa'yru sese e. Mi'i emẽpyt kawiat wyti aru ati'a­tu­mo­herep emiariru sem ko'i e. Isaki sa'yru kawiat ati'a­tu­mo­herep e'ywania sese mesuwe mehĩ e Tupana sa'a­wy'i urue'a­se'i Aparãu me. \v 8 Mekewat ewary wẽtup ok Sara emiit kaipyi emẽpyt re wen ma'ato Isaki yn ni esa'yru sese uimi­'airo wat'yp sese yn ni are e Tupana. Ehary'i mana Sara iporo rakat kaipywiat yt myhu'at hat i ra'yn kaipywiat yn ni aru ewat'yp sese toĩne'en mehĩ e Tupana urue'a­se'i Aparãu me. \v 9 Mio tã e ti Tupana uruehary Sara pe — Mũki­'ite mũki­'ite 9 ewaty tokosap hawyi wyti aru toĩne'en emẽpyt epiit sese kaipywiat tuwe­mo­herep aru ui'e hap ewy e Tupana sa'a­wy'i mana Sara pe. Mi'i hawyi topy­hu'at i'e hap ewy ra'yn. Iporo sese pytkai yt imẽpyt i rakat pytkai mana Sara tomo­herep tomẽpyt Isaki Tupana e hap ewy ra'yn. \v 10 Mi'i hawyi Isaki totag na'yn hawyi totat teha­ry'i Hepeka e hap het rakat. Mi'i hawyi ihary'i hawyi hupi'a hawyi imẽpyt ra'yn typy ok ipat rakaria ha'y­ru'in tuwe­mo­herep mana Hepeka pyi. \v 11 Ma'ato sa'a­wy'i Isaki sa'y­ru'in wemo­herep hap e'yianmete Tupana to'e mana Hepeka pe — Emẽpyt ipat rakat sa'a­wy­'iwuat wẽtem yianmiat hat ti aru topy­hu'at eropat hanuat e Hepeka pe. Mi'i hawyi iyke'et topy­hu'at toywyt eropat hano Tupana e hap ewy imiky­'esat ewy tutunug. Mi'i hawyi imẽpyt Iako topy­hu'at Isaki saipepiat sese. — Ati'airo ipat ok wat'yp'i Iako e Tupana i'atu­'y­wã'ĩ hap e'yianmete. \v 12 Mi'i hap tohenoi i'atuty Hepeka pe yianmete Isaki sa'y­ru'in ipat rakaria minug etiat Iako yt kat i te wakuap nug kuap sio waku sio yt hap e'yianmete Tupana ti'airo. Yt hewaku hap upi i toi'airo Iako. Koitywy aito tuwepyi te Tupana ai'airo aikaykay tuwe­wawi hap. \v 13 Katu­pono i'atu­'y­wã'ĩ hap e'yianmete Tupana to'e — Uimi­ky'e kahato Iako uimi­'airo kahato e ma'ato iyke'et Esau piat — Yt uimi­ky'e i kahato e. \v 14 — Ta'i Tupana yt naku i i'atu'e irania'in. Yt hãpyk i kahato katu­pono toi'airo Iako hawyi yt toiky­'esat i Esau i'atu'e irania'in. Yt ahewaku hap upi i ai'airo pote yt naku i Tupana toĩne'en i'atu'e sa'ag irania'in Iako emiari­ru'in me uruepe. \v 15 Yt mi'i tã hin i ti rat uiwy­ria'in are katu­pono waku kahato Tupana toĩne'en. Nimo te Tupana to'e aha'a­se'i Musei pe — Areĩne'en iwese kahato rakat e. Mi'i pote ti ati'a­tue­ha­kye­ra'at kahato miit'in uipy'a pyi uimi­'airo ko'i e. Ati'a­tue­ha­kye­ra'at teran miit'in mote atiky'e kahato miit uimi­ky­'esat ok tã e. Ati'airo miit uhemiit no uimi­ky­'esat upi yt i'atue­waku hap upi i ati'airo uheropat hanuat e Tupana. \v 16 Wẽtup ok miit ihaky­'e'i uhepe rakat atekyi uhowawi uiwepyi sio waku rakat sio yt e. Uito ti Tupana pote atunug uimi­ky­'esat ewy e. Uito Tupana pote uiwepyi ati'a­tu­'airo miit'in uipy'a pyi uimi­ky­'esat ewy e Tupana sa'a­wy'i Musei pe. Mio tã e hap kaipyi watikuap ta'yn yt ahewaku hap upi i Tupana aiky'e hap ma'ato towese hap kaipyi aheha­kye­ra'at hap watikuap. \v 17 Sa'a­wy'i Tupana to'e morekuat yi Esitu piat Warau e hap het rakat pe — Uiwepyi woro­'airo morekuat no mesuwat yi tote e. Ereĩne'en morekuat yi Esitu pe hawyi eminug yt naku i hap ko'i kaipyi wuat'i miit'in mesu­wa­rote uhet kuap haria te'e­ro­py­hu'at. Katu­pono atimo­herep kahato irane uhesaika hap hawyi atipo­re­nõtem uhemiit'in Iuteu ywania epo pyi e Tupana morekuat Warau me temiit'in ewanĩkap sese pe. \v 18 Mi'i pote mesup te Tupana topy­hu'at iwese rakano tomi­ky­'esat ok tã ma'ato irania'in ipy'ahak takaria pe toi'a­tu­mõ­py­'ahak po'og ne'i tuwepyi tomi­ky­'esat ewy. \v 19 Mio tã i'atu'e irania'in — Tupana ti yt naku i katu­pono tomi­ky­'esat ewy mesu­wa­rote tutunug i'atu'e sa'ag. — Yt hãpyk hin i etunug Tupana i'atu'e irania'in ipy'a heg nakaria. Toi'a­tu­mõ­py­'ahak kahato po'og tehay wo tuweete i'atu'e. Pyno aikotã aru toi'a­tu­'a­piheg tomi­mõ­py­'ahak haria i'atu­minug sa'ag ete i'atu'e. Tupana tomi­ky­'esat ewy yn inug mote yt watu­wewãi kuap i Tupana kape. Yt wati­nãpin kuap i pote Tupana katu­pono tomi­ky­'esat ewywuat yn tutunug i'atu'e irania'in. Mi'iria pe are'e — Yt eweiwesat sa'ag nei'o Tupana are katu­pono aito yi ewywuat yi og ahemyp nug hap ewywuat aito are i'atuepe. Mi'i hawyi Tupana ainug ahemyp nug hat ewy. \v 20 Yt naku i wato'e Tupana kape — Kat pote uinug mi'i tã Uhyt Mimi wato'e tope. Yt naku i wato'e — Yt uimi­ky­'esat ewy hin i uinug wato'e Tupana pe are. Mio tã wato'e pote wato­py­hu'at aikotã yi og yt kan hamo i yt naku i ahemyp nug hamuat rakat ewy. — Yt uinug nei'o emiky­'esat ewy wato'e sa'ag. Uinug no Tupana uimi­ky­'esat ewy wato'e pote wato­py­hu'at yt ikahu hin i rakat yi og sa'ag myp nug hat po pe hap ewy. Myp tutunug hawyi yt kan hamo i topy­hu'at yi og sa'ag kawiat i pote pok'e meremo aria pe tosey hawyi. Mi'i hap ewy kahato aitoria aiwepyi aimi­ky­'esat yn wati­ky­'esat hawyi. Tupana po pe watoĩ­ne'en wen ma'ato yt aimo­kahu kuap i tomi­ky­'esat ewywuat. \v 21 Mi'i hap ewy kamũti nug hat po pe yi og wakuat hawyi tutunug tomi­ky­'esat ewywuat. — Koitywy atunug mesuwat yi og kawiat typy kamũti e tuwepe. Wẽtup kamũti atunug miit'in mipun eiam yt ikahu i rakat. Ma'ato wẽtup atunug kamũti ikahu kahato rakat ui'yat painug hamuat e tuwepe hawyi tutunug na'yn typy kamũti yi og kawiat tomi­ky­'esat ewy. Typy kamũti wẽtup yi og kaipyi yn tomi­ky­'esat ewy. Mi'i hap ewy ti Tupana tunug aito tomi­ky­'esat ewy. \v 22 Ta'i kamũti nug hat ewy Tupana ainug tomi­ky­'esat ewy. Yi og sa'ag mote kamũti nug hat ipy'ahak kahato yt tutunug kuap i kamũti yi og sa'ag mote. Mi'i hawyi — Yt kat hamo i mesuwat yi og to'e hawyi toipun pya to'yat pyi. Toi'apok ta'yn tominug kamũti. Mi'i hap ewy kahato Tupana miit'in ete tope­rup'i wywo ipotpap mi'iria wywo. Meiũran iperup'i pot'i hawyi ipy'ahak — Pyno woro­ho­'o­'a­piheg na'yn eipe e i'atuepe aikotã kamũti nug hat ewy yt aimo­hãpyk kuap i hawyi. \v 23 Ma'ato wẽtup yi og wakuat topy­hu'at kamũti nug hat po pe hawyi hepamo tutunug kamũti topotpap mo waku rakat wuat'i eiam mo ra'yn. Mi'i hap ewy Tupana ainug tomõ­typot hamo. Ainug hawyi miit'in te'e­ra­ha'at hawyi te'e­ru­wehum Tupana ete. — Tupana waku rakat i'atu'e iwese kahato mi'iria nug hap ete ihaky­'e'i kahato Tupana mi'iria ete i'atu'e. Tupana eiam kahato mi'iria tukup­te'en tuwe­pokuap kahato mi'iria nug hap ete i'atu'e. \p \v 24 Tupana mi'airo kahato aito. Tupana aikaykay tuwe­wawi aito Iuteuria ywania i'ewyte irania'in aito wẽtup ywania. \v 25 Sa'a­wy'i Tupana ehay moherep hat Useia henoi tomiwan me. Tupana ti to'e uhepe — Meiũran aru wẽtup ywania pe yt uhemiit'in sese i rakaria pe ahenoi — Eiperia ti mesup uhemiit'in sese eweikup­te'en e. Meiũran aru irania'in ywania yt uwe miky­'eria i kape — Uimi­ky­'eria kahato sese eiperia e Tupana e Useia miwan me. \v 26 Meiũran aru aikope aikope miit'in te'e­ro'e — Eiperia yt Tupana emiit'in hin i i'atu'e hap tote aru te'e­ro'e — Eiperia ti Wuat'i E'at Piat Ieĩne'en hat Tupana sese sa'y­ru'in saki­'yt'in i'atu'e aru e Useia nimuat Tupana ehay moherep hat tomiwan 1.10 2.23 pe. \v 27 Mi'i hawyi Isaia Tupana ehay moherep hat mio tã e haty wo — Aitoria ti Isareu ywania e. I'atu kahato aitoria aikotã yẽpe ete yi kyt i'atu hap ewy watoĩ­ne'en e. Typy'i kahato aito ma'ato kurin kurin Tupana mieha­kye­ra'at wuaria sese aipy­'a­setpe tukup­te'en e katu­pono i'atu­minug sa'ag yt nakuap i kahato tukup­te'en aikotã tawa Sutuma tawa Kumura yt naku i nug haria ewy e. \v 28 Pywo ti rat Tupana tunug to'e hap ewy aru ahete — Woro­ho­'o­'a­piheg kahato aru eiperia yt naku i nug haria merep'e hap ewy yn woro­ho­'o­moma sese aikotã nimo ati'a­tuwuk tawa Sutuma tawa Kumura hap ewy e Isareu ywania pe. \v 29 Ma'ato mesup yt atunug i te e. Katu­pono eipy­'a­setpe tukup­te'en uimi­'airo ko'i uimohey hat Aparãu ewywuaria e. Mi'iria ti yt ui'atoiat teran hin i haria e Tupana nimo Isaia tomiwan 10.22 pe uru'y­wania Iuteuria pe. \p \v 30 Pyno eweipo­me'eg no ehewaure uhowawi uhyt'i'in mana'in Humanu ywania are. Sa'a­wy'i uru'y­wania Iuteuria yn Tupana mi'ai­roria tukup­te'en wen ma'ato mesup irania'in ywania mesu­wa­ro­tiaria waku pe tukup­te'en ta'a­tu­mohey Ha'yru hawyi. Sa'a­wy'i yt ta'a­tukuap hin i mu'ap Tupana kapiat mi'iria i'ewyte yt ta'a­tukat hin i Tupana ma'ato mesup ta'a­tu­mohey Iesui hawyi waku pe tukup­te'en Tupana wywo. \v 31 Ma'ato Iuteuria Tupana mi'ai­roria sa'a­wy­'i­wuaria Tupana ywania sese tikat kahato mesup wẽtup mu'ap Tupana kapiat yt Iesui upi i. Ta'a­tu­ky­'esat kahato — Waku kahato eipe e hap Tupana wanẽtup hawiat hap. Mi'i hawyi mio tã i'atu'e — Pyno waku watunug kahato toran Tupana wãi'e hap ainãpin hap ko'i Musei mienoi ko'i hawyi waku pe watoĩ­ne'en Tupana py'a pe i'atu'e kahato to'ope. Mi'i hawyi ma'ato ta'a­tuiã'ãg inug hap ete at ka'ap hawyi yt kat i mu'ap ta'a­tu­puẽti Tupana kape yt ta'a­tukat i Iesui mohey hap upi hawyi. \v 32 Ta'a­tu­'a­parap kahato Tupana kapiat mu'ap ete kat pote ta'a­tu­wepyi ta'a­tu­minug wakuat upi ta'a­tukat ta'a­tu­we­moe­waku hap. Yt ta'a­tukat hin i Iesui mohey hap kaipywiat upi ta'a­tu­we­moe­waku hap. Mi'i pote — Watunug toran Tupana piat aiwo­'o­nãpin hap ko'i pote ti waku pe watoĩ­ne'en Tupana pe i'atu'e to'ope yt Tupana e hap ewy i. Mi'i hawyi Tupana Mipo­'oro Aheha­kye­ra'at hat Iesui topy­hu'at i'atu­py­'a­setpe pytkai yt ta'a­tusat i ta'a­tu­moieĩ­ne'en wuat'i e'at piat rakat sese. Mi'i hawyi Iesui topy­hu'at i'atu­py­'a­setpe aikotã mu'ap tote nu wo py yitytek hat ewy toĩne'en i'atuepe. Ta'a­tu­'a­parap Iesui ete aikotã Isaia sa'a­wy'i to'e miwan me hap ewy. Mio tã e Tupana ahepe — Eiwe'eg wo o Iuteuria tawa wato Ieru­sarẽi miaria yity'ok Siãu miaria are e. Waku mekewat Nu wato tote eweha­'a­wynug yn na'yn uimõ­typot yat koro e. \v 33 Waku uimi­'airo mekewat Nu Wato ikahu rakat tote eweha­'a­wynug uimõ­typot yat e. Ma'ato ta'a­tu­puẽti itote mekewat Nu hawyi — Yt kan hamo i Mi'i i'atu'e yt aimi­ky­'esat ewywuat hin i i'atu'e Tupana pe hawyi Tupana Sa'yru pun haria tukup­te'en ne Iuteu ywania. Mi'i hawyi i'atu­mipun topy­hu'at i'atu­pu'ap tote nu ewy. Mio karãpe Iuteu ywania ikohye­wyry itote hawyi hewo hewo kahato meiẽwat Nu Wato ete e aikotã wata'at nu ete aipu'ap upi wãtym muo turan hap ewy are. Mio tã Tupana to'e hap ewy — Uwe uwe mesuwat Nu ikahu kahato rakat ete ta'at mi'i haria te'e­ru­we­'auka hanuaria aru tukup­te'en e ma'ato uwe uwe mekewat Nu Wakuat rote tuwe'yat nug mi'i hat wuat'i e'at piat Tupana mowepit hat topy­hu'at aru e Isaia tomiwan 8.14 pe. Uito ti Pauru. \c 10 \p \v 1 Uheywyt'in uheinyt'in Iesui mohey haria Yi Humanu totiaria ahẽtup haty wo at ka'ap Tupana kape — Tupana are eti'a­tue­ha­kye­ra'at ro ui'y­wania ui'e­wy­wuaria Iuteu ywania ahẽtup kahato uipy'a pyi. Etimo­herep to Esa'yru Iesui ui'y­wania pe. Eti'a­tunug no Iuteuria Emipo­'oro Urupo­rekuat nuat mohey kahato hanuaria wo ui'e­wywuat haria wo are'e yn Tupana pe haty uipy'a piat wywo. \v 2 Yt uheso hin i ui'y­wania Iuteuria tikuap teran kahato Tupana wen ma'ato yt ta'a­tukuap i te. — Tupana sese po'og uruimõ­typot irania'in kai i'atu'e ma'ato yt ta'a­tukuap i te Tupana ta'a­tu­py'a pe ta'a­tuwy ewywuat. \v 3 Ha'a­wyte yt ta'a­tu­mohey i Tupana kapiat mu'ap Iesui. Ta'a­tu­waure mu'ap Tupana kuap sese hamuat hawyi mesup ta'a­tukat re wẽtup mu'ap Tupana kapiat kuap hamo e. Tupana kapiat mu'ap pun haria ui'y­wania. — Yt wati­ky­'esat i En Urupo­rekuat nuat hap i'atu'e Tupana Mipo­'oro Iesui pe. Ta'a­tunug ta'a­tu­pu'ap ta'a­tu­wa­nẽtup hawe yt Tupana kapiat mu'ap ewywuat i. Mi'i hawyi waku kahato urupu'ap Tupana kapiat i'atu'e irania'in me ma'ato yt pywo pe i. \v 4 Katu­pono ha'a­wyte Tupana to'e — Atipo­'oro aru Uha'yru Eipo­rekuat no e. Uwe uwe imohey haria mi'i haria ti aru waku pe tukup­te'en uipy'a pe e nimo ui'y­wania pe wen ma'ato uru'y­wania Iuteuria yt imohey i hawyi — Ewetunug no yne yne urue'a­se'i Musei wãi'e hap hawyi waku pe eweikup­te'en Tupana wanẽtup hawe i'atu'e mesup wuat'i ywania pe. — Atimoma ra'yn mekewat mu'ap e Tupana yt uwe i inug kuap mote e. Mesup Uimi­po­'oro Eipo­rekuat nuat Iesui upi yn toĩne'en mu'ap uhowawiat e. Yt karãpe i ehewaku hap put'ok'e uimo­wepit hamo e Tupana mesup wuat'i miit'in me. \v 5 Pyno eweikuap teran mekewat mu'ap Musei mienoi Tupana kapiat hap pote waku eweikuap sese kat som Musei to'e. Mio tã e tomiwan me — Ereĩne'en neran hãpyk takat sese Tupana wanẽtup hawe pote ewetunug at ka'ap yne yne Tupana wãi'e hap Tupana etunug no e hap ko'i e. Yt ewei'a­parap hin i yne yne Tupana e hap ko'i ete hawyi eweikup­te'en wakuaria wo ma'ato wẽtup ete ewei'a­parap pote Tupana mi'a­piheg wo eweikup­te'en aru e Musei tomiwan me. \v 6 Ma'ato Tupana tikuap kahato yt uwe i mesuwat yi totiat toran tomi­ky­'esat ewywuat nug kuap haria tukup­te'en. Mi'i pote Tupana tunug mu'ap wẽtup takat tuwe­wawiat Tosa­'yru apiheg hap upi. Ta'i mekewat Wakuat Miit Iesui mohey hap kaipyi aimo­hãpyk kuap. Tomi­po­'oro Aipo­typot nuat mohey haria pe yn Tupana to'e — Eipe waku kahato atipuẽti mesup uipy'a pe e. Aikotã Tupana to'e sa'a­wy'i tehay moherep haria wẽ pyi hap ewy. Mio tã e wuat'i miit'in me — Yt pya hin i areĩne'en eikai e. Uimi­po­'oro Eipo­rekuat nuat i'ewyte yt pya hin i eikai e. \v 7 Uhehay i'ewyte yt pya i eikai e. Ta'i uhehay toĩne'en na'yn eiwẽ pe ehehẽku tote e. Ta'i uhehay toĩne'en na'yn eiwa­nẽtup hawe e ahepe. Yt naku i wato'e — Tupana Mipo­'oro toĩne'en pya kahato aikai iuẽpe atipy pe wato'e. Katu­pono yt pya hin i aikai Aheha­kye­ra'at hat. Yt naku i wato'e aipy'a pe — Waku watuwat atipy kape Iesui kape hawyi waku waterut meikowo Aipo­rekuat no yt naku i wato'e katu­pono toĩne'en kahato aipy­'a­setpe. Yt naku i wato'e — To'iro wa'asyp hap kape Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat kat hamo sio toĩne'en itote sio yi ywyt'ok­pype toĩne'en sio waku wate­hymut sio yt naku i mi'i tã wato'e katu­pono Tupana Ehay toĩne'en mesup yt pya hin i aikai katu­pono aiwẽ pe toĩne'en kahato e. Imohey haria piit puo toĩne'en. \v 8 Ma'ato mi'i tã Tupana to'e ahepe mesup — Uhehay i'ewyte yt pya hin i eikai e. Ta'i uhehay toĩne'en na'yn eiwẽ pe ehẽku tote. Ta'i uhehay toĩne'en na'yn eipy'a pe eiwa­nẽtup hawe e ahepe. Mi'i tã ti ahenoi ehepiat hap. Ta'i Tupana ehay toĩne'en eipiit pe imohey haria eipe pote. \v 9 Katu­pono uwe uwe tuwe­mo­herep towẽ pyi irania'in me — Iesui ti Uika­'iwat sese e i'ewyte topy'a pe hawyi mio tã e — Iesui woro­mohey kahato ereĩne'en gu'uro pyi hap mi'i e hat Tupana mieha­kye­ra'at no topy­hu'at e. \v 10 Katu­pono karãpe aipy'a pe wato'e — Woro­mohey En Iesui e mi'i hat pe — Waku pe eweikup­te'en wuat'i e'at pe e Tupana ahepe. I'ewyte uwe uwe tuwe­mo­herep irania'in me towẽ pyi Iesui mohey hat sese uito i'ewyte Uika­'iwat kahato Iesui e hat pe Tupana to'e — Woroe­ha­kye­ra'at en wuat'i e'at pe e. \v 11 Aikotã miwan miat Tupana to'e sa'a­wy­'iwuat hap ewy — Uwe uwe to'e uhepe — Tupana woro­mohey En e hat ti aru yt karãpe i tuwe­mõti te uimohey hap ete e Tupana miwan me. \v 12 Tupana to'e wuat'i miit'in me sio aito Iuteuria ywania sio wẽtup ywania — Uwe uwe uimohey hat uimo­wepit hat sese toĩne'en sio Iuteu ywania sio wẽtup ywania e. Ta'i Kereku ywania sio ga'apy piat ywania uimohey haria uikaykay Uha'yru set upi pote uimie­ha­kye­ra'at nuaria tukup­te'en e Tupana yne ywania pe. \v 13 Aikotã miwan me Tupana to'e sa'a­wy'i hap ewy topy­hu'at mesup. — Uwe uwe e uhepe — Tupana uheha­kye­ra'at ro e mi'i e hat pe mio tã are'e — Mesup ta'yn woroe­ha­kye­ra'at en uhyt mana e. \v 14 Ma'ato yt karãpe i yt imohey i te hat hẽtup Iesui kape heha­kye­ra'at hamo. I'ewyte yt ikuap i te Iesui etiat yt uwe i henoi tope pote yt karãpe i hẽtup Tupana kape heha­kye­ra'at hamo katu­pono yt toikuap i te pote. I'ewyte yt kat i i Tupana ehay moherep hat itote pote yt ta'a­tuẽtup kuap i Tupana kape i'atue­ha­kye­ra'at hamo yt kat i i'atu­wo­'o­mu'e haria i pote. \v 15 I'ewyte yt wati­po­'oro i wẽtup ok i'atuepe Iesui ehay etiat i'atu­mu'e hamo pote yt karãpe i ta'a­tukuap katu­pono yt uwe i henoi i'atu­py­'a­setpe i'atu­mu'e hamo Tupana etiat pote yt ta'a­tu­mohey kuap i. Mi'i pote ti — Waku kahato uhehay wakuat moherep haria tukup­te'en e Tupana. Ikahu kahato i'atupy ko'i uiwa­nẽtup hawe katu­pono uhehay ereto hamuat i'atupy ko'i e Tupana. Aikotã Tupana to'e hap ewy — Karãpe wẽtup ok toto uhehay moherep hamo irania'in kape uiwa­nẽtup hawe mi'i miit wakuat kahato wo toĩne'en e. Ipy ko'i i'ewyte ikahuria ewy te'e­ro­py­hu'at uiwa­nẽtup hawe katu­pono i'atu­ko­hye­wyry kahato uhehay moherep hamo pote e. \v 16 Sa'a­wy'i Tupana ehay moherep hat Isaia to'e tomiwan me — Tupana e ati'a­tu­mu'e kahato mesu­wa­ro­tiaria ehay wo ma'ato yt ta'a­tu­mohey i te e. Ta'a­tukuap kahato aiwẽ pywiat pytkai yt ta'a­tu­pywo i ahehay etiat e Isaia sa'a­wy'i. Mi'i e hap kaipyi watikuap ta'yn i'atu kahato Tupana ehay wakuat kuap haria mesu­wa­ro­tiaria tukup­te'en ma'ato yt ta'a­tu­mohey teran i haria hap watikuap. \v 17 I'ewyte Tupana Mipo­'oro Aheha­kye­ra'at hamuat moherep hap kaipyi yn ni miit'in te'e­ro­py­hu'at Iesui mohey haria wo. \v 18 Ui'y­wania Iuteuria tikuap kahato mesuwat sehay wakuat aikotã morekuat Tawi to'e tuwepy hawe tomiwan me hap ewy — Ta'i ui'y­wania ti Tupana ehay kuap kahato haria e. Aikope aikope ta'a­tue­wyry mesuwat yi wato hap ok tã note aru ta'a­tu­mo­herep kahato Tupana ehay itotiaria pe e. Ui'y­wania Iuteuria tukup­te'en wuat'i etama pe Tupana ehay moherep hamo e tomiwan me. \v 19 Pyno uru'y­wania Iuteuria tikuap ta'yn sa'a­wy­'ite mesuwat sehay wakuat e. Mekewat urue'a­se'i pot Isareu emiariru ko'i ikuap kahato aikotã Musei to'e wuat'i e'yianmete hap ta'a­tukuap. Mio tã to'e Tupana uruepe Isareu emiariru ko'i pe — Meiũran aru wẽtup ywania tukup­te'en uimohey haria wo e. Mekewat e'at pe mi'iria yt nakuaria i ywania eiwa­nẽtup hawiat tukup­te'en pytkai uheropat kahato haria e. Uimie­ha­kye­ra'at ko'i wo tukup­te'en kahato mi'iria e. Mi'iria ete aru eha'y­wywi kahato e Tupana sa'a­wy'i uru'y­wania pe irania'in ywania yt iwe'eg nakaria i ewy te iro pote e. Ta'i mi'iria uimie­ha­kye­ra'at ko'i tukup­te'en irane ui'y­wania sese ewywuaria e. Mi'i atunug hawyi eweipy­hu'at ipy'ahak mi'i haria etiat rakaria wo uhehay i'atuehay wo pote e. \v 20 Musei iku'uro hawyi Tupana ehay moherep hat Isaia put'ok'e mekewat Musei ewy te ihay — Mio tã e Tupana uhepe e meiũran ti aru irania'in ywania yt uikat i haria uipuẽti ra'yn aikope aikope tukup­te'en yi wato hap ok tã e Tupana uhepe e. I'ewyte — Aremo­herep irania'in ywania pe — Yt karãpe i eremo­herep uruepe e haria pe e Tupana Isaia miwan me. \v 21 Ma'ato ui'y­wania Iuteuria kape mekewat Isareu emiariru ko'i pe mio tã e Tupana at ka'ap — Eweĩ'ẽ o uhowawi woro­ho­'o'ok­hytsat reran are at ka'ap Aparãu emiariru emiariru ko'i pe ma'ato — Yt yt yt i'atu'e uhowawi e. Yt uruiky­'esat i yt kat i emiky­'esat urutunug neran ewei'e uhepe Isareu ywania e Tupana sa'a­wy'i Isaia miwan me. Ta'i aikaykay kahato tuwe­wawi Tupana yt nakuaria aito pytkai. Uito Pauru. \c 11 \p \v 1 Mi'i pote apo'are ehepe sio Tupana Iuteuria ky'e te sio yt sio toi'a­tu­pugha sio waure'e ra'yn Iuteuria ywania kai temiit'in kai sio yt i te are'e. Yt rat pãi toi'a­tu­ky'e kahato te mi'iria e. Uito ti mekewat Iuteuria ywania kaipywiat hat pote atikuap kahato uruky'e hap pãi. Atikuap kahato Tupana yt uruwaure hin i te hap. Uha'a­se'i pot ti mekewat Tupana mohey hat akag sese Aparãu are. Pywo ti rat uha'a­se'i Pesamĩ ti Aparãu emiariru toĩne'en sa'a­wy'i. \v 2 Yt karãpe i aru Tupana ti'atoiat temiit'in sese Iuteuria ywania e. Katu­pono toi'airo mi'iria to'y­wania wo wuat'i e'yianmete. Sa'a­wy'i Tupana ehay moherep hat Eria to'e Tupana pe tomiwan me — Uru'y­wania yt naku i kahato e. Ta'a­tunug sa'ag kahato yne emiky­'esat ko'i ete e. \v 3 Ta'a­tu­'uka kahato emipo­'oro ehay moherep hanuaria e. Yt naku i aikope aikope emiit'in tunug emõtypot hamuat aikope aikope ta'a­tuwuk ta'a­tu­hũria emõtypot hamo mi'iria kape tõ'ẽ kahato uru'y­wania wãita­'a­tu'e hamo e. Ta'a­tu­pugha emõtypot yat ko'i e. Ta'a­tu­'a­porok yne emõtypot yat e. Ta'a­tu­moma teran yne emiit emipo­'oro ko'i e. Pywo ti rat Tupana mesup ta'yn uikat kahato ui'auka hamo e tomiwan me. Uito yn ni emiit sese mesu­wa­rote areĩne'en Iuteuria py'a­setpe pote e Eria sa'a­wy'i Tupana pe. \v 4 Mi'i hawyi Tupana tiwesat — Eria e yt en yn i uimõ­typot hat itote katu­pono uhemiit'in sese uhehay moherep haria tukup­te'en ne 7000 miit itote uimõ­typot haria sok yt karãpiat i tupa­naria ne'i mõtypot haria mi'iria e. Yt ta'a­tu­mõ­typot hin i mekewat tupana iã'ãkap Paeu e hap het rakat. Yt en yn hin i uimõ­typot hat topy­hu'at itote e Tupana Eria pe. \v 5 Mi'i hap ewy Tupana to'e mesup Isareu ywania etiat uruepe yt i'atu i wen i'ewyte Iesui mohey haria ma'ato tukup­te'en ne Iuteuria ywania uimi­'ai­roria e Tupana uruepe katu­pono aho'oekyi ra'yn uhowawi mi'i ywania kaipyi ipat'ok hit ihaky­'e'i uhepiat rakaria katu­pono paa'are hawyi aho'oekyi heĩpyt uhowawi e Tupana. \v 6 Aho'o­'airo mi'iria uhepiat i'atu­ky'e hap ete katu­pono i'atue­ha­ky­'e'i uhepiat hap kaipyi atunug mi'iria uhemiit'in no e. Yt i'atu­minug wakuap upi hin i ati'a­tu­'airo mi'iria e. Uiwepyi ati'a­tu­'airo mi'iria uipy'a pyi e Tupana. Mi'i hap ewy koitywy Tupana ai'airo yt aiminug wakuap upi hin i ma'ato tuwepyi ai'airo haty wo aiky'e haype yt kat i i watunug wakuap pytkai aheha­ky­'e'i pote. Ma'ato wakuaria aito hawyi ahewaku hap upi aiky'e wato'e pote mi'i ti yt pywo pe i katu­pono watoĩ­ne'en tewa­nĩkap mo turan hap e'at pe aiky'e. \v 7 Pyno Aito Tupana mohey haria wato­py­hu'at aiky'e hap kaipyi hawyi Tupana mowa­kuaria watoĩ­ne'en. Koitywy aimikuap mu'ap Tupana kapiat Iuteuria ywania tikat kahato. Isareu ywania tiky­'esat kahato Tupana piat — Waku eipe e hap ma'ato mi'iria yt ipuẽti i katu­pono te'e­ru­wepyi ta'a­tunug Tupana kapiat yt mu'ap i. Mi'i pytkai Tupana to'e kahato i'atuepe — Uha'yru mohey hap upi ro uipuẽti e ma'ato yt i'atu'e Tupana ihay at ka'ap pytkai. Meiũran te'e­ru­we­wau­rehik ta'yn ma'ato kurin kurin ipuẽti ui'y­wania Iuteuria kawiat. Ta'i imi'ai­roria yn ipuẽti. \v 8 Aikotã to'e miwan me hap ewy — Yt yt i'atu'e hawyi — Pyno waku eweikup­te'en yt iwe'eg i rakaria wo waku eweikup­te'en ipy'a heg nakaria wo e. Pyno eweikup­te'en yt ikuap kuap takaria wo i e Tupana Iuteuria pe. Mi'i pote mesup e'at pe e — Iuteuria yt ikuap kuap i pywuat sehay Iesui ehay moherep haria henoi i'atue­hamo pytkai yt put'ok'e i i'atu­py'a pe. Tupana ehay miwan miat te'e­ra­'a­kasa hawyi teke i'atueha py pe ma'ato yt put'ok'e i i'atu­py'a pe. \v 9 Yt ta'a­tu­mohey teran i rakaria Iuteuria aikotã miwan me morekuat Tawi to'e hap ewy — Tupana uru'y­wania yt emohey teran i pote waku etunug iheg me i'atuenuk hap ewamiri kape hap ewy waku i'atuenuk hap topy­hu'at i'atu­'auka hap e. Waku i'atu­pu'ap tote ehewãhik yi ka'a i'atu'at hamo i'atu­minug sa'ag upi i'atu­'a­piheg hamo e Tawi. \v 10 Waku eti'a­tueha py sasep mi'iria yt emohey teran i haria pote e. Waku eti'a­tue­waure ka'a hik i'atu­wo­'o­kak'i hap pupi e. Waku myk puo yne mi'iria yt emohey teran hin i pote e morekuat Tawi Tupana pe tuwepy hawe. \v 11 Uru'y­wania Iuteuria i'aparap kahato Tupana kapiat mu'ap kuap hap ete aikotã miit ta'at yi hot pe hap ewy yt ihapytig i pote e. Ma'ato mi'i pytkai atu'a­parap pytkai Tupana yt ti'a­tu­waure hin i — Atomog aru mi'iria e. Yt karãpe i aru woro­ho­'o­'atoiat ui'atoiat eipe pytkai e. Yt eweiky­'esat i eheha­kye­ra'at uhepiat hap pote atum irania'in ywania yi totiaria pe. Mi'i atunug hawyi irania'in ywania etiat iha'y­wywi rakaria wo eweikup­te'en katu­pono uimie­ha­kye­ra'at ko'i wo tukup­te'en mi'iria uimẽ­pyt'in ko'i wo e Tupana Iuteuria pe. \v 12 Uru'y­wania Tupana piat ta'a­tu­poi­tyro hap pun haria ta'a­tu­'a­parap kahato Tupana imiium ta'a­tue­ha­kye­ra'at hamuat ete. Yt ta'a­tu­ky­'esat i hawyi ihaky­'e'i rakaria ewy tukup­te'en mesuwe. Katu­pono pya kahato Tupana kai tukup­te'en. Uru'y­wania mipun irania'in ywania ewy topy­hu'at. Mi'i hawyi koitywy irania'in ywania Tupana mipoi­tyro wo tukup­te'en aikotã Tupana Pã'ãu kuap haria wo. Ta'a­tu­mohey Tupana hawyi Tupana mihu­'i­hu'i ko'i wo tukup­te'en. Ma'ato meiũran aru Iuteuria ywania urutoria yne Iesui mohey haria wo urutu­kup­te'en aru imi'ai­roria ok tã aikotã irania'in ywania mesuwat yi tote wẽtup sok yn watu­kup­te'en hap ewy. Mi'i hap e'at pe Tupana mipoi­tyro ko'i yne miit'in. Mi'i pote mesuwat yi yne Tupana mipoi­tyro wo topy­hu'at. Waku kahato mi'i hap e'at topy­hu'at waku sakpo e. \p \v 13 Pyno koitywy uhehay teran eiwywo irania'in ywania yt uru'y­wania i yt Iuteuria i ko'i kape uhehay teran. Sa'a­wy'i Tupana uikaykay eimu'e hamo tehay moherep ehepiat hamo ui'airo Tupana. Yt Iuteuria i pe Tupana ehay moherep hat kahato uito ma'ato Tupana ehay moherep wẽtup ywania piat hat uito. Yt aremõti hin i mesuwat motpap nug hamo. Waku kahato atipuẽti ui'airo hap. \v 14 Yt atiwaure i uru'y­wania ma'ato ahã'ãg kahato i'atue­ha­kye­ra'at hap nug hamo. Ui'y­wania teha'at uiminug irania'in ywania mu'e hap kape hawyi atiky­'esat i'atue­sy'at rakaria ewy te'e­ro­py­hu'at i'atu­py'a piat Iesui mohey hap ky'ewi yt kat i Tupana poityro hap i'atukai pote. Ta'a­tukuap irania'in poityro hap hawyi atiky­'esat ta'a­tukat kahato Iuteuria poityro hap i'atue­ha­'y­wywi hap kaipyi. Mi'i hap atiky­'esat kahato. \v 15 Sa'a­wy'i — Yt uruiky­'esat i En Urupo­rekuat no i'atu'e Iesui pe. Mi'i pote Tupana tuwe­morem i'atue­wawi uru'y­wania pyi hawyi. — Pyno yt ta'a­tu­ky­'esat i En pote uruiky­'esat En Urupo­rekuat no i'atu'e irania'in ywania Iesui pe. Mi'i pote koitywy irania'in ywania tukup­te'en Tupana wy oktia wo kahato ma'ato meiũran aru uru'y­wania te'e­ru­we­morem i ra'yn — Uruiky­'esat En Urupo­rekuat no i'atu'e aru Iesui pe hawyi — Pyno uiwa­nuaria eipe e Tupana aru i'atuepe uiwa­nuaria i ra'yn eipe e. I'atupap i ra'yn Iesui upi uru'y­wania. Mekewat e'at pe aru wakuap kahato topy­hu'at mesu­wa­rote aikotã gu'uro pyi woro­he­nõtem hap waku kahato hap ewy e. \p \v 16 Pyno ahenoi teran iã'ãkap ewy uru'y­wania ete. Woro­ho'oium aimikoi mani Tupana kape pote aimiium kaipyi topy­hu'at Tupana wano u'i. Mi'i pote Aparãu topy­hu'at aimi­so'oium aimikoi aiko pywiat ewy. Mi'i hawyi Iuteuria topy­hu'at u'i mani kaipywiat ewy. Pyno wẽtup sehay iã'ãkap wuo ahenoi teran ehepe. Karãpe watikoi kat ypia i'yp watum Tupana kape pote mi'i hawyi haga ete topy­hu'at Tupana wat yne. I'yp hapo topy­hu'at Aparãu ewy miaria urue'yian­miaria uru'y­wania Iuteuria tukup­te'en haga ewy. \v 17 Uruetama puo toĩne'en Uriweira yp ko'i urumikoi wakuaria kahato i'ewyte toĩne'en Uriweira yp ga'apy piat nop sese rakaria Uriweira ran uruto'e. Mi'i yp ewywuat kahato eiperia Humanu ywania. Uruto Iuteuria mekewat Uriweira yp sese ewywuaria. Ha'a­wy­tepyi uruikuap Tupana sese ma'ato eiperia Humanu ywania yne tupa­naria mohey haria eipe. Sa'a­wy­'i­tewuat tupana iã'ãkap mohey haria mesuwat yi totiat yt Iuteuria i ko'i tukup­te'en aikotã mekewat Uriweira ran yp nop takat ewy ma'ato uruto Iuteuria yt iky'esat i Iesui Urupo­rekuat no hawyi Uriweira yp sese yp pik'e hap ewy yp tek hap ewy urutu­kup­te'en. Mi'i hawyi Tupana tipag irania'in ywania itote haga howapy piat ewy. Mi'i hawyi sat'e koitywy haat kahato irania'in ywania kat pote i'ypy Iuteuria ywania kaipyi haga ewy irania'in ywania. \v 18 Yt etimohit rei'o ehay wo Iuteuria ywania. Yt ereĩne'en nei'o haiwot i'atuetiat rakano katu­pono hatek hap ewy Uriweira yp tek hap ewy tukup­te'en. Yt ere'e tei'o — Uruwehay pyi urutu­wenug uruto po'og Iuteuria kai yt ewei'e tei'o. Mio tã ewei'e pote yt eiwe'eg hin i kat pote haga yt haat kuap i yt i'ypy'a ete i pote katu­pono yt tuwe­mosat kuap i yt i'ypy'a i pote. Yt naku i haga to'e i'ypy kape — Yt naku i en e mi'i hap ewy yt wato'e kuap i Iuteuria ywania pe — Yt kat hamo i eipe katu­pono mi'iria tukup­te'en hapo sese ewywuat i'ypy ewy ma'ato irania'in ga'apy piat Uriweira ypia nop takaria ewy. \v 19 Ma'ato irania'in te'e­ro'e — Toitek haga sa'ag nakat mi'i hawyi wati­pehik po'og waku rakat haga totopag itote i'atu'e sa'ag. Mi'i hap ewy urutu­kup­te'en. Toihep Iuteuria haga pot'i ewy hawyi uruto urupehik itote waku po'og nakaria uruto pote i'atu'e sa'ag yt pywo pe hin i i'atu'e irania'in. \v 20 Pywo ti toihep Iuteuria aikotã haga watihep hap ewy ma'ato yt i'atu­minug sa'ag myi i toihep ma'ato yt ta'a­tu­mohey i Tosa­'yru pote. Mi'i hawyi totopag eipe aikotã haga wati­pehik hap ewy Ha'yru mohey haria eipe pote. Yt naku i eiwa­nẽtup hawe — Uruto po'og Iuteuria kai ewei'e eiwa­nẽtup hawe. Waku po'og paa'e­wei'e — Tupana kat pote uru'airo ewanuat po'og waku wato'e. Ta'i Ha'yru mohey haria aito pote uru'airo waku wato'e yn kat pote yt ahewaku hap upi i aheha­kye­ra'at. \v 21 Ta'i yt tomohey po'og i hap upi toihep Iuteuria haga sese ikahu rakat pytkai toihep aikotã Uriweira yp haga sese rakat ewywuat. Pyno eipe Uriweira yp aga ran kahato ewywuat eweikup­te'en. Pyno Iuteuria ewy yt eweimohey po'og i pote eipe i'ewyte eihep. \v 22 Iwese kahato Tupana ma'ato towese pytkai ai'a­piheg kuap mekewat to'y­wania sese Iuteuria yt tomohey po'og i ra'yn hawyi toi'a­tuhep toi'a­tu­'a­piheg na'yn. Mi'i tupono eipe yt to'y­wania sese i Tosa­'yru mohey haria pote topy­hu'at iwese rakano ehete ma'ato meiũran eweipun iwese hap pote yt eweimohey i aikotã tutunug to'y­wania hap ewy aikotã haga watihep hap ewy te toihep eipe e. \v 23 Ma'ato meiũran aru to'y­wania Iuteuria Ha'yru mohey haria tukup­te'en mote mi'i hawyi tohytmoi i ra'yn mekewat aikotã tomihep hap tote te Iuteu ywania tomohey sese i ra'yn hawyi. Ta'i Tupana ti'a­tu­pehik kuap kahato Iuteu ywania i ra'yn to'yp etiat ne'i pote. Eipe yt Iuteuria hin i. \v 24 Eipe ti Huma­nu'in ko'i eipe wẽtup pusu kuap haria. Eipe eweikup­te'en aikotã Uriweira yp haiwot rakat ewywuat aikotã haga Uriweira ran ewy. Aikotã imihep haga hawyi totopag wẽtup yp tote tomihep saipe­piano hap ewywuat. Toihep eipe haga ran hawyi toipehik Uriweira yp sese wakuat ete ra'yn hap ewy mekewat Uriweira he rakat hewo kahato aimi'u wuat rakat ewy Iuteuria tukup­te'en. Niatpo kahato watopag wẽtup yp kaipyi haga hap wẽtup yp kape. Watunug kuap i ma'ato niatpo kahato. Yt niatpo hin i iwat haga te watopag hap tote wẽtup yp kaipywiat yn na'yn haga i'ewyte hapo pote yt niatpo i mi'i ewywuat eihep eipe hawyi totopag Iuteuria towat to'yp ete sese ra'yn hap ewy yt niatpo hin i totopag. \p \v 25 Koitywy ehepe irania'in ywania pe atimo­herep teran Tupana ehay ehepe yt uwe mikuap i te hap. Mi'i eweikuap hawyi yt ewei'e kuap i — Uruto po'og we'eg haria ywania Iuteuria kawiat e hap. Koitywy Iuteuria yt timohey kahato i Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat Iesui i'atu­py'a heg kahato rakaria pote ma'ato meiũran aru paa'i­'a­tu'e hawyi ta'a­tu­ky­'esat kahato imohey hap. Koitywy yt ta'a­tu­ky­'esat i pote — Pyno ati'a­tue­ha­kye­ra'at irania'in ywania ta'a­tu­mohey kahato Uimi­po­'oro Iesui I'atu­po­rekuat nuat pote e Tupana. Meiũran aru yt uwe i eipe Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat mohey haria hawyi yt uwe i po'og iky'esat hawyi mekewat e'at pe ti uimi­'ai­roria Iuteuria i'atupap i ra'yn imohey hap ete mi'i hap e'at pe yt niatpo hin i tuwe­hyt'ok Uha'yru mohey hawe e. Katu­pono mi'iria tukup­te'en Uriweira yp haga sese ko'i ewy e Tupana ahepe. \v 26 Ta'i Iuteu ywania aru topy­hu'at Iesui mohey haria aikotã sa'a­wy'i Tupana ehay moherep haria te'e­ro'e ta'a­tu­miwan me hap ewy topy­hu'at aru. Mio tã e Tupana — Meiũran aru atipo­'oro Iuteuria ehakye­ra'at hat sese e. Tuwẽtem aru tawa Ieru­sarẽi yity'ok Siãu tote pyi. Tuwe­mo­herep yity'ok Siãu tote hawyi toi'a­tuhep ta'yn yne i'atu­minug sa'ag ko'i Iuteuria wanuat. Yne i'atu­minug ko'i yt Tupana ewywuat ko'i i toimo­weityk yne. Mekewat ase'i Iako emiariru emiariru ko'i iminug sa'ag ko'i toipo­re­ra'at yne i'atue­ha­kye­ra'at hamuat e Tupana. \v 27 Atunug aru sehay i'atu­wywo waku ui'e hap aikotã are'e atunug aru ui'e hap ewy. Mekewat e'at ati'a­tu­mo­weityk yne i'atu­minug uhetiat i'atu­minug sa'ag ko'i hap mekewat e'at pe e Tupana temiit Ieremia miwan me 31.31 pe. \v 28 Koitywy Iuteuria tunug na'yn Tupana ta'a­tue­wa­nĩkap wo katu­pono ta'a­tupun ne'en ne'i yne mekewat sehay wakuat Iesui etiat. Mi'i pote yt ati'a­tue­ha­kye­ra'at kuap i mi'iria e Tupana mesup i'atuepe. Ma'ato yt eweiwaure tei'o Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat mi'iria ewy. Koitywy tukup­te'en ne Tupana e hap sa'a­wy­'iwuat Aparãu Isaki Iako kapiat hap ewy. Mi'i pote to'y­wania towy­ria'in ne mi'iria tukup­te'en Tupana mi'ai­roria. Koitywy eweipy­hu'at ra'yn Tupana wy ko'i aikotã Iako kape hap ewy. Ma'ato to'y­wania iwyria'in ne mi'iria tukup­te'en ne. \v 29 Aikotã to'e sa'a­wy'i tomohey sa'a­wy'i haria pe mekewat Tupana ehay moherep haria sa'a­wy'i sese rakaria Aparãu Isaki hawyi ase'i Irau'in me — Meiũran aru atunug irania'in ywania torania uimẽ­pyt'in ko'i wo e. Mi'i hap ewy karãpe Tupana to'e — Meiũran aru atunug to'e mi'i pote tutunug. Yt uwe i wãi'e kuap Tupana kape. Uwe toiky­'esat topoi­tyro hap ewy Tupana mi'ai­roria te'e­ro­py­hu'at ra'yn. Mio tã e Tupana — Woro­ho­'o­poi­tyro uiwepyi e. Ati'a­tu­poi­tyro miit'in yne uimi­ky­'esat ewy e. Mi'i pote tutunug tuwe­mi­ky­'esat ewy. Yt uwe i wãi'e kuap Tupana kape. \v 30 Pyno eipe wẽtup ywania ko'i yt Iuteuria ywania i. Sa'a­wy'i yt kat i Tupana miky­'esat nug haria eipe ma'ato mesup Tupana mi'a­tu­ky'e kahato wo eweikup­te'en. Pyno yt woro­ho­'o­'a­piheg hin i e ehepe katu­pono uimohey haria mesup. Atum ne'en ne'i ehepe Iuteuria poityro hap ko'i katu­pono Iuteuria yt i'atupap i uimi­ky­'esat nug hap ete e Tupana mesup ehepe yt Iuteuria i pe. \v 31 Pyno koitywy Iuteuria yt te'e­ro­py­hu'at i Tupana kai ma'ato tut aru wẽtup e'at hawyi paa'i­'a­tu'e. Mi'i hap e'at pe tukup­te'en haky­'e'i ko'i ei'ewy tukup­te'en aru Iuteuria. Meiũran — Urueha­kye­ra'at Tupana i'atu'e haria ei'ewy te'e­ro­py­hu'at. \v 32 Pyno Tupana to'e wuat'i ywania pe — Eipe torania yt uimi­ky­'esat ko'i nug haria i e mi'i pote ho'o­wasat rakaria sese wo eweikup­te'en eiminug sa'ag py'a­setpe eweikup­te'en. Eheko sa'ag po pe eweikup­te'en iheg me hap ewy. Mi'i tã e Tupana pytkai — Meiũran wuare wo areĩne'en eiminug sa'ag ko'i kai e. Woro­ho­'o­ky'e haype Uha'yru mohey haria e wuat'i ywania pe. \p \v 33 Mi'i hawyi mio tã to'e sa'a­wy'i Tupana ehay moherep hat Isaia — Wakuat wakuat kahato tig Tupana. Wakuat sese kahato En. Urutu­wa­nẽtup kahato hawyi yt uruikuap hin i ekuap hap ko'i ewe'eg hap ko'i e. Kurin kurin uruikuap ewakuap sese hap kaipyi ewato hap sese hap ete e. Ewe'eg hap iwato kahato. Ekuap hap po'og wuat'i kai e. Yt uwe i uruto aikotã etunug hap ikuap kat pote etunug aikope aikope ewyry hap upi e. Kat som etunug yt uwe i uruto uruikuap yt uruikuap kuap i kahato e. \v 34 Aikotã to'e miwan me — Uwe uwe mesuwat yi tote Tupana kuap hat topy­hu'at e. Yt uwe i mesuwat yi tote Tupana nãpin kuap hat yt uwe i pãi e Isaia miwan me 40.13 pe. \v 35 Ta'i Tupana yt ahepiat wete­weru hat i. Yt watunug kuap i Tupana aimiium kaipywiat wete­weru hano. \v 36 Katu­pono aikope aikope toĩne'en kat ko'i kat ko'i sio heremo sio yt Tupana tunug yne mi'i yt kat kawiat i tutunug. Tuwe­kaipyi tutunug yne yne. I'ewyte yne mesuwat yi tote toĩne'en katu­pono Tupana imoieĩne'en pote. Tesaika hap kaipyi tutunug yne tomõ­typot hamuat yne yne iminug ko'i. Mi'i pote — Urutu­wehum kahato ewawi Tupana uruto'e. Waku kahato En waku kahato En uruto'e epe Tupana. Mio tã wato'e Tupana pe are uito Pauru. \c 12 \p \v 1 Uheywyt'in uheyke­'et'in uheinyt'in yt ahewaku hin pytkai i Tupana aiky'e — Yt ati'a­tu­'a­piheg teran i mi'iria e tuwepe ahetiat pe. Tupana mi'a­tu­ky'e eipe pote ahẽtup ehepe uheyke­'et'in uheinyt'in Iesui mohey haria Tupana eiky'e pote ewetum no eipiit tope eweikup­te'en kahato imõtypot haria wo. Aikotã sa'a­wy­'i­wuaria ti'auka ta'a­tu­hũria Tupana mõtypot hamo hap ewy waku ewetum eipiit Tupana kape Tupana potpap nug hamo. Waku eheĩne'en hap imiky­'esat ewy imõtypot hap yn topy­hu'at. Waku eipiit pyi tuwẽtem sehay Tupana mõtypot hap yn Tupana ewaku hap ok tã aikotã waku watunug hap ewy. Aika­'iwat wakuat kahato pote waku wato­py­hu'at heropat sese haria wo. \v 2 Waku watum aipiit Tupana kape. Yt naku i watunug ne aikotã mesu­wa­rotiat Tupana yt kuap i haria wanẽtup sa'ag hap ewy ainãpin sa'ag ewywuat. Yt naku i watuwat i'atuehay upi kat ko'i kat ko'i sa'ag nug hamo. Waku po'og wato'e Tupana kape — Etihep uiwa­nẽtup hap wyi mesu­wa­rotiat sa'ag wanẽtup hap hawyi uiwa­nẽtup hap etimo­pakup i ewat ewywuat. Uipy'a pe ui'akag me uipiit pe uiwa­nẽtup hawe ereĩne'en Tupana uipyt'at nug hano. Mi'i hawyi ewanẽtup hap eiam mo areĩne'en neran. Mio tã ewei'e Tupana pe pote eweikuap kuap Tupana miky­'esat ko'i kat som tutunug neran hap nug hamo. Kat som imowepit hap kat som hãpyk sese imiky­'esat ewywuat hap mio tã ewei'e Tupana pe pote. \v 3 Pyno uito Pauru Tupana uipo­'oro einãpin hamo. Tupana hegyi'at kahato hawyi uinug eimu'e hano mi'i pote woro­ho­'o­nãpin eipe. Yt naku i aiwa­nẽtup hawe — Uito po'og torania kai ai'e hap kape. Waku — Uito en wato­'o­'ewy kahato wato'e. Katu­pono aito wẽtup ok po'og imohey wẽtup ok yt ma'ato wẽtup sok yn aito pytkai. Mi'i pote yt ere'e kuap i — Uito po'og eikai hap ete. \v 4 Aipiit ete i'atu kahato ahaga ma'ato aipiit wẽtup yn toĩne'en. Mi'i hawyi ahaga ko'i yt to'o­'ewy hin i aipiit miky­'esat motpap nug hap ete. \v 5 Mi'i hap ewy kahato Iesui mohey haria ko'i. I'atu kahato aitoria yt aiwo­'o­'ewy i ma'ato wẽtup piit ewywuat yn wato­py­hu'at. Iesui Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat piit ewywuat wato­py­hu'at mesuwe aikotã aipiit ahaga wywo to'osat to'osat hap yt to'o­'ewy hin i pytkai. Mi'i hap ewy wato­'osat kahato Iesui mohey haria ko'i Iesui piit ewy wẽtup piit ewy watoĩ­ne'en. \v 6 Pyno wẽtup ok imohey hat pe Tupana tum tesaika hap topotpap nug hamuat ma'ato wẽtup ok pe wẽtup sepap hap tutum. Yt to'o­'ewy hin i tutum ahepe aimikuap ko'i aimi­sepap nug hap ko'i. Ma'ato Tupana tum yne mi'i ko'i ahepe tegyi'at pote haype. Tutum ne'en ne'i yt kat sa'up i. Wẽtup ok pe tutum tesaika hap tehay moherep hamuat. Tutum ahepe pote pyno waku wati­mo­herep ihay imohey hap mywo imohey hap ok tã. \v 7 Ma'ato tutum ahepe tesaika hap teropat hap miit'in powyro hamo pote waku watu­we­potpap kahato heropat nug hap ete. Ma'ato tutum ahepe miit'in mu'e kuap hap mi'i pote waku wati­'a­tu­mu'e miit'in hesaika hap wywo. \v 8 Ma'ato tutum ahepe tesaika hap miit'in mowepit hamuat miit'in arot'i potiat i'atuhep hamuat mi'i pote eti'a­tu­mo­wepit ro hatek takaria ho'opot haria. Ma'ato tutum ahepe tegyi'at hap miit'in powyro hamuat aimiium kaipyi pote waku wato­py­hu'at hegyi'at kahato mi'i hap wywo. Tupana ainug miit'in akag wo pote waku ahemiit'in ky'e hap wywo wati­po­wyro hãpyk takat ewy. Tupana ainug miit'in powyro hano pote waku watum kat ko'i kat ko'i satek takaria pe i'atu­ky'e hap wywo. \v 9 Karãpe wati­'a­tu­ky'e miit'in pote waku wati­'a­tu­ky'e kahato aipy'a pyi yt kat aheso hap wywo i. Waku wato­py­hu'at haiwot rakat ewy ma'ato yt miit'in ete i. Waku ahaiwot rakaria ewy wato­py­hu'at aiminug sa'ag hap ko'i ete. Ma'ato waku wati­ky­'esat kahato waku nug hap ko'i. Yne wakuat waku watat ma'ato yt naku i hap waku watipun. \v 10 Waku wo'o­ky'e haria wo watoĩ­ne'en aikotã wẽtup ywania to'o­ky'e kahato hap ewy. Aikotã aheinyt'in aheywyt'in aheyke­'et'in ai'y­wot'in aity'in to'o­ky'e kahato hap ewy aiwese hap wywo. Waku wato­'o­ky'e katu­pono Tupana Mipo­'oro mohey haria aito. Iesui eropat haria aito mi'i pote waku watikat kahato aikotã waku wato­'o­mõ­typot hamuat. Waku wato'e aiwa­nẽtup hawe — En ni waku. Mi'i ti waku wato'e. \v 11 Yt iperup takaria ewy i waku wato­py­hu'at. Waku watu­we­potpap at hakup wywo. Yt ereĩne'en nei'o sẽtup e hano. Aika­'iwat eropat hat sese wo waku watoĩ­ne'en. Waku aipy'a pyi Aika­'iwat mowepit hap yn aiwa­nẽtup hawe ipotpap nug hap ete. \v 12 Tupana tunug aru to'e hap ewy pãi an wato'e. Mio tã wato'e pote aimo­wepit hap topy­hu'at aikotã Tupana wepit hap ewy. Wati­mohey pote put'ok'e ahete ho'opot hap niatpo kahato hap. Mi'i hawyi waku watoĩ­ne'en mot'i aiperup i hap wywo. Waku wahe­katup tokosap aru hap — Yt watoiat hin i imohey hap ai'e hap wywo. Mi'i pytkai waku ahehay Tupana wywo at ka'ap aikope aikope ahewyry hap upi. \v 13 Waku hegyi'at rakaria wo watoĩ­ne'en ahekat wywo. Waku wati­mõ'ẽ ahekat irania'in me hatek takaria pe — Iesui mohey haria eweikup­te'en uruwywo ewei'e irania'in yt aimikuap i ko'i pe pytkai. Iesui mohey haria mi'iria pote waku mio tã wato'e õ'ẽ haria yt uwe mikuap i ko'i pe. \v 14 Karãpe wẽtup ok ihay sa'ag ahete pote waku wahẽtup Tupana ewawi — Tupana etipoi­tyro ro mesuwat uhewa­nĩkap uinug neran ne tewa­nĩkap wuat hat wato'e. Ta'i yt atiky­'esat i i'apiheg hap wato'e Tupana pe. Ma'ato yt naku i haiwot rakaria wo wato­py­hu'at ahaty'i haty'i haria ete. Yt naku i wate­ro­mo­pusu mi'iria yt naku i iminug upi. Yt naku i watu­we­poepyk aimo­sa­ty'i saty'i haria. \v 15 Karãpe wẽtup ok put'ok'e ahete iwepit kahato pote waku watu­we­mo­wepit iwywo. Ma'ato karãpe wẽtup ok put'ok'e ahete tuwak ta'a­rot'i hap wywo mi'i pote waku watu­we­mowak iwywo. \v 16 Yt naku i ipat'ok ete aiwese ipat'ok ete yt. Karãpe put'ok'e ahete motpap hap yt aimi­ky­'esat ewy i miit'in emiit minug hap ewy pote waku watunug aimi­sakup hap wywo i'atu­'akag wo wato­py­hu'at pytkai. — Uito po'og mote yt naku i uipotpap aikotã miit emiit ewy yt naku i wato'e. \v 17 Karãpe wẽtup ok tunug sa'ag kahato ehete yt eweipoepyk tei'o. Yt etunug nei'o mi'i hat ete aikotã tutunug sa'ag hap ewy te ma'ato etipoepyk waku puo wakuap mo. Waku watunug yne yne yt kat i miit'in ma'at hap aikai yt kat i aheso hap wywo. Mi'i hawyi miit'in tikuap ta'yn yt kat i ta'a­tu­ma'at hap aikai. \v 18 Waku wahã'ãg yne ahesaika hap ko'i wo miit'in iperup i kahato iwese kahato rakano irania'in yt i'atu­wese i rakaria wo tukup­te'en pytkai. Waku aito iwese rakano. Yt naku i watu­'uka irania'in wywo sehay wo ma'ato wo'o­ky'e hap yn waku watikat. \v 19 Yt naku i wati­poepyk uhetiat yt naku i nug haria. Uiwy­ria'in wẽtup ok aima'at pote yt naku i wato­py­hu'at aipy­'ahak. Po'og waku wahenoi Tupana kape mi'i pote Tupana ipy'ahak aika­wiano hamo katu­pono mio tã e Tupana miwan me — Ati'a­tu­ka­wiano yne eipe. Eipoepyk hat uito e Tupana miwan me. \v 20 Yt naku i watu­we­poepyk uiwy­ria'in. Tupana yt tiky­'esat i kat pote to'e miwan me — Ewanĩkap hesy'at pote ewei'a­tupoi o mi'iria e. I'atu­we­sa­po­'utui pote etum o sapo hy i'atuepe. Mi'i etunug pote tuwe­mõti topy­'ahak hap ete kat pote ewaku hap etunug pote aikotã na'ak hawywiat ahe'yni ywyt'ok­pype aria sapuẽ hap ewy. Mi'i hawyi imowepit hap topy­hu'at i'ewyte tuwe­mõti tominug sa'ag ehetiat hap pupi. \v 21 Karãpe yt naku i hap ahã'ãg kahato karãpe ahatek hap ai'akit teran pote yt naku i watoiat imohey hap. Waku watu­'uka kahato ai'akit hap akit hamo. Waku wati­'akit sa'ag wakuap nug hamo kat pote wakuap nug hap po'og hesaika sa'ag ko'i kai are uito Pauru. \c 13 \p \v 1 Karãpe more­kuaria to'e ahepe — Etunug no wakuap e pote waku watunug i'e hap ewy Iesui mohey haria aito pote. Waku watuwat i'atuehay wakuap upi are katu­pono yne aika­'i­waria Tupana mipag ko'i. Yne tu'i­saria i'ewyte Tupana mi'airo ko'i tukup­te'en. Ta'i aheka­pitãu ko'i yne ai'akag ko'i more­kuaria ko'i ahetu­'i­saria aika­'i­waria Tupana mi'airo ko'i tukup­te'en ai'a­tu­'a­pykok hamo. — Ta'i uhehay kaipyi ti yne more­kuaria tukup­te'en atipy pe i'ewyte yi tote e Tupana ahepe. \v 2 Yt naku i watu­'uka more­kuaria ainãpin waku nug hap ete. Waku aiwe'eg wo o katu­pono yt naku i watu­'uka more­kuaria airo hat Tupana ete are. Watu­'uka mi'iria ainãpin waku hap ete pote Tupana mi'a­piheg wuanuaria wo wato­py­hu'at. \v 3 Ma'ato wakuap watunug ai'akag ko'i aipo­'oro hap ewy pote yt wato­ken'ẽ hin i more­kuaria sura­ra'in mupi are katu­pono waku pe watoĩ­ne'en kahato more­kuaria wanẽtup hawe. Mi'i hawyi karãpe put'ok'e surara ahowawi hawyi yt wato­ken'ẽ hin i ipupi ma'ato aiwy ok wo toĩne'en are. Ma'ato karãpe watunug sa'ag mi'i hawyi yt naku i nug haria wo watoĩ­ne'en more­kuaria wanẽtup hawe. Mi'i pote wato­ken'ẽ kahato more­kuaria pupi i'ewyte i'atue­su­ra­ra'in miat ai'a­piheg hap pupi wato­ken'ẽ. Pyno aito Iesui mohey haria pote yt karãpe i wato­ken'ẽ more­kuaria pupi. \v 4 Tupana mi'ai­roria ko'i ti aipo­rekuat tu'i­saria ai'akag ko'i pywo ti rat Tupana ti'a­tu­'airo yne mi'iria aipo­wyro hamuat yt naku i nug hap pupiat ai'a­pykok hanuaria toi'a­tu­'airo aika­'i­waria ma'ato watunug yt naku i hap ko'i pote waku wato­ken'ẽ kahato i'atu­pupi katu­pono ai'a­piheg kuap ta'a­tue­su­ra­ra'in po wo are. Pyno tu'i­saria more­kuaria Tupana eropat haria ewywuaria tukup­te'en kahato aipy­'a­setpe are. Mi'iria ti toi'a­tupag ai'a­piheg hamuat aiminug sa'ag etiat hamo. \v 5 Pyno yt nakuap i ahete yt watunug i more­kuaria tu'i­saria ehay pote. Watunug waku pote waku pe watoĩ­ne'en sura­ra'in nywo. Mi'i pote po'og waku i'atu­wese kahato hap toĩne'en are katu­pono waku watunug hawyi yt kat i aiwe­mõti hap topy­hu'at aipy'a pe aiwa­nẽtup hawe. \v 6 I'ewyte karãpe more­kuaria ti'a­tu­ky­'esat sa'up ta'a­tu­potpap hap upi mi'i pote waku watum i'atuepe i'atu­miẽtup katu­pono i'atu­potpap kahato ai'a­pykok hawe. Mi'iria i'atu­potpap kahato Tupana miky­'esat nug hamuat ahetama ahe'yi wanĩ­kaptia pyhyp hamo. Mi'iria tiky­'esat kahato aheĩne'en hap ikahu kahato hap. Yne minug hap ete aipo­wyro kahato ai'akag ko'i mesu­wa­ro­tiaria. \v 7 — Ewei'a­tu­mõ­typot ro pyno mi'iria tu'i­saria e Tupana ahepe. More­kuaria torania pe ehegyi'at ro ehekat wo e mesup ahepe Tupana. Eweha­'upnug o eiwe­te­weru hap i'atuepiat e. Ta'a­tu­ky­'esat ta'a­tu­po­wyro hap ta'a­tu­konug hamuat ete pote waku watu­we­potpap i'atuko nug hamuat e Tupana ahepe. Waku mi'i tã watunug mi'iria mõtypot hamo are. Waku more­kuaria pe tu'i­saria pe watum sa'up katu­pono mi'iria i'atu­potpap kahato Tupana miky­'esat ewy nug hamuat aipo­wyro hap ete. Waku ipotpap takaria wo watu­kup­te'en yne aito Iesui mohey haria aito pote. \v 8 Eiwe­te­weru hap meremo eweha­'upnug e. Yt naku i ti rat aito Iesui mohey haria watu­we­te­weru ne'i. Waku wẽtup yn aiwe­te­weru hap mesu­wa­rote are mi'i ti miit'in ky'e hap kawiat. Waku wahã'ãg kahato mi'i nug hamo yne miit'in ete. Mi'i hawyi waku yt kat i aiwe­te­weru hap. Waku wuat'i miit'in ky'e haria wato­py­hu'at. Mi'i yn waku aiwe­te­weru hap sese. Miit'in ky'e kahato haria wo watoĩ­ne'en pote wakuap yn na'yn watunug i'atuepe. Mi'i hawyi Tupana miky­'esat nug haria wo wato­py­hu'at miit'in ky'e haria aito pote. Yt karãpe i wati­'a­parap miwan miat wãi'e hap ko'i ete Musei mienoi ko'i ete kat pote wati­'a­tu­ky'e kahato irania'in miit'in mote yt karãpe i wati­ma'at mi'iria. \v 9 Kat pote sa'a­wy'i yity'ok tote Tupana tiwan nu tote puretig. Mi'i hawyi tutum aha'a­se'i Musei pe — Yt ereket rei'o wẽtup ok e'aito wywo wẽtup ok ehary'i wywo e. Yt eti'auka tei'o miit e. Yt etero'ok tei'o irania'in ekat e. Yt eheso tei'o irania'in minug hap ete i'atu­ma'at hamuat. Yt eti'a­tu­ky­'esat rei'o eha wo irania'in ekat irania'in emiit e. Yt ereĩne'en nei'o eha'y­wywi irania'in ekat ete e Tupana ainãpin tomiwan me nu tote. Mi'i e hap ko'i waku watunug yne yne are. I'ewyte wẽtup ainãpin hap po'og mi'iria kai toĩne'en are. — Ewei'a­tu­ky'e ro irania'in eiwe­ky'e hap ok tã e Tupana. Mi'i e hap watunug mote yne Tupana kaipywiat ainãpin hap tomiwan miat watunug na'yn. \v 10 Kat pote wati­'a­tu­ky'e irania'in aiwe­ky'e hap ok tã mote yt karãpe i wati­'a­tu­ma'at reran aimi­ky'e kahato haria. Yt karãpe i wo'o­ma'at haria wo wato­py­hu'at Tupana piat ainãpin hap koro — Ewei'a­tu­ky'e irania'in eiwe­ky'e hap ok tã e hap nug hawyi. Wo'o­pot­ky'e hat wo watoĩ­ne'en hawyi yne ainãpin hap Tupana miky­'esat ko'i nug haria wo watu­kup­te'en. \v 11 Uimi­mu­'eria tawa wato Huma piaria to'iro wati­'a­tu­ky'e miit'in. Yt naku i wo'o­ma'at haria wo wato­py­hu'at. Aheha­kye­ra'at hat Iesui tut hamuat. Yt watikuap i kat e'at put'ok'e ma'ato mi'i hap watikuap po'og yt pya i ga'atpo hap kai. Po'og po'og yt pya i Aika­'iwat ut hap sa'a­wy­'iwuat ahepiat yt imohey i te hap kai. Yt naku i get haria ewywuaria wo watu­kup­te'en hut turan. Pyno koran waku wahe­katup kahato hut hap. \v 12 Yt naku i nug haria tiky­'esat kahato wãtym muo yt naku i nug hamuat hap. Ta'a­tu­ky­'esat kahato ti i'ypyryp wiat sa'ag nug hap ma'ato aito yt mi'iria ewywuat i aito katu­pono aitoria wato­py­hu'at ihot'ok puo ieĩne'en haria ewy are. Waku nug haria tiky­'esat kahato waku nug hap yne ehamo hamuat Tupana mõtypot hamuat. Waku nug haria tiky­'esat kahato ihot'ok wuo wuat'i ehamo waku nug hamuat. Mesup ta'yn wãtym porap tokosap ta'yn uiwy­ria'in are. Mesup ta'yn ihot'ok porap put'ok'e. Uimi­mu­'eria Aika­'iwat ut hap yt pya i at wẽtem hap ewy ihot'ok hap. \v 13 Wuat'i ehamo e'at pe turan yt uwe i inug sa'ag. Aiminug wakuap wen yne heremo. Waku yt watu­we­mõti hin i aiminug waku hap upi. Waku wati­'atoiat yne yt naku i nug hap kat ko'i mekewat wãtym muat hairu sa'ag nug haria wo'o­pytyk pytyk hap ewywuat. Waku wati­'a­tu­'atoiat yne kat som mekewat mahy wemo­pẽ'ã hap aikotã wãtym muaria tunug hap ewywuat. Waku wati­'atoiat yne kat som mekewat aiwary wary ahe'aito he'aito hap. Waku miit'in hãpyk takaria ewywuaria wato­py­hu'at mesuwat yi tote are aikotã wakuap nug haria ewy. Waku wati­'atoiat yne kat som aiwu­'uka hap wo'o­'ahyk hap ko'i. Waku wati­'atoiat yne kat som mekewat wo'oe­ha­'y­wywi hap. \v 14 Mi'i pote waku wati­'auka aipiit miky­'esat sa'ag nug hap ko'i. Waku wẽtup ehay kape watum aiwa­nẽtup hap mekewat Aika­'iwat Iesui wanẽtup hap ewywuat. Yt naku i wati­po­wyro aipiit imiky­'esat sa'ag nug hamuat ete. Karãpe put'ok'e ahete aimi­ky­'esat sa'ag yt naku i nug neran hap hawyi waku meremo yt ahewaure i howawi. Aikotã watopag ahesokpe pakup aipiit pe aipainug hamuat hap ewywuat waku watopag Aipo­typot Aika­'iwat Iesui aipy'a pe aiwa­nẽtup hawe aipiit puo aimo­kahu sese hap aipainug sese hap are uito Pauru. \c 14 \p \v 1 Karãpe put'ok'e wẽtup ok Iesui mohey pakup te hat yt itag i te Iesui mohey hap ete hawyi waku — Ereke ro mehĩ mana wato'e tope. Iesui mohey hat en mote waku ereĩne'en uruwywo Tupana mõtypot hamuat wuat'i e'at pe wato'e imohey pakup i hat pe are. Waku — Ereke ro wato'e imohey pakup i hat pe yt ihãite i imohey hap ete pytkai. \v 2 Yt naku i wati­mohit ne'i mi'i wẽtup ok miit yt ikuap kahato i te aimikuap Iesui etiat pytkai. Yt naku i watu­'uka sehay wo mi'u ete kat som waku watu'u kat som yt e hap ete katu­pono imohey pakup takaria tu'uka teran mi'u eko ete. Yt naku i watu­'uka imohey hap yt aiwo­'oeko ewy hap ete mekewat kat e'at waku wati­mõ­typot Tupana e hap ete. Mi'i pote yt naku i wati­mohit Iesui mohey pakup i hat. Po'og waku wati­ky'e kahato mi'iria. \v 3 Yt aiwo­'o­'ewy hin i mi'u eko ete katu­pono wẽtup ok Iesui mohey hat i'u yne mi'u ko'i hat ma'ato wẽtup ok yt ihaĩte i te Iesui mohey hap ete rakat — Wãi wãi'e ne'i mi'u ko'i ete. Mi'i hawyi mi'u u yne hat yt naku i to'e yt i'u yne i hat pe — Yt naku i kahato en mehĩ mana e yt etu'u yne i mi'u uru'ewy yt naku i mio tã wato'e imohey pakup hat pe. Katu­pono — Uha'yru mohey hat en mote waku ereĩne'en uipy'a pe e Tupana ahepe. \v 4 Yt naku i wati­mohit irania'in Iesui eropat haria i'atueko ete kat pote I'atu­ka­'iwat koro Iesui yn ikuap waku teropat hap sio yt hap katu­pono Ta'a­tu­ka­'iwat kaipyi yn ta'a­tu­ky­'esat — En ni waku rakat e hap. Uiwy­ria'in Aika­'iwat tikuap kahato aimoe­saika topotpap nug hamuat hap. Aipoi­tyro kuap kahato Aipo­typot koro topotpap nug hamo. Yne tomohey pakup i haria poityro kuap hat Iesui toĩne'en. I'ewyte yt naku i wato'e i'u yne hat pe — Yt naku i en katu­pono etu'u yne yt urueko ewy i wato'e. Yt naku i mio tã wato'e katu­pono Tupana to'e Tosa­'yru mohey haria pe — En ni waku kahato uiwa­nẽtup hawe e yne miit'in me sio mi'u tutu'u yne sio yt pytkai i. \v 5 Pyno irania'in Iesui mohey haria — Waku ti wati­mõ­typot Tupana yne e'at pe i'atu'e ma'ato irania'in Iesui mohey haria — Wẽtup e'at yn nat po'og waku wati­mõ­typot Tupana i'atu'e. Ta'i yt aiwo­'o­'ewy hin i kat e'at po'og waku hap ete. Pyno waku wato­mohey aipy'a pe yt heremo i kat som wato­mohey mi'i hap ete are. Waku watikuap aiwewi kat e'at waku kat e'at yt hap Tupana mõtypot hamuat are. Mi'i hawyi yt naku i wati­mohit irania'in mimohey. \v 6 Waku kahato wati­mõ­typot Tupana. Mi'i pote waku wato'e — Mesuwat e'at pe atimõ­typot teran Tupana wato'e. Yt aiwo­'o­'ewy hin i aimi'u eko ko'i wo Iesui mohey haria aito pytkai. Wẽtup ok to'e — Mesup atu'u mi'u Tupana mõtypot hamo e. Pyno waku mi'i ewy ewetu'u katu­pono eiwehum kahato mekewat mi'u ete Tupana kape pote waku ewetu'u. Ewetu'u hawyi — Waku kahato En Tupana katu­pono uipoi kahato hat en ewei'e. Ma'ato irania'in Iesui mohey haria — Yt urutu'u kuap i mekewat mi'u mana mehĩ i'atu'e katu­pono uruwa­nẽtup hawe Tupana yt tiky­'esat i urutu'u mekewat mi'u hap i'atu'e. Mi'i haria pe waku wato'e — Pyno waku yt ewetu'u i mekewat mi'u mana mehĩ katu­pono yt eiwehum kuap i mekewat mi'u ete Tupana kape wato'e. Mi'i pote yt naku i ewetu'u katu­pono waku wati­mõ­typot Tupana ahenuk turan. I'ewyte waku watu­we­mo­sy'at tuereto Tupana mõtypot hamo wato'e aiwo­'ope aheko mi'u u hap ko'i ete. \v 7 Yt naku i watoĩ­ne'en mesuwat yi tote aiwehay upi aimo­wepit hap yn nug hamo kat pote Aika­'iwat mowepit hap kape aiwy­ria'in mowepit kape yn waku watu­we­potpap are. Yt wato­'o­po­wyro i pote yt naku hin i watoĩ­ne'en mesuwat yi tote. \v 8 Uiwy­ria'in waku wato'e — Yt uiwepyi i uiwe­mo­wepit hamo areĩne'en neran mesuwat yi tote ma'ato Tupana mowepit hamuat i'ewyte miit'in mowepit hamuat areĩne'en neran mesuwe wato'e. I'ewyte uiku­'uro hap e'at pe atimõ­typot teran Tupana uiku­'uro hamo waku wato'e aiwo­'ope uimi­mu­'eria are. Mio tã wato'e pywo pe pote Tupana wanuaria sese watoĩ­ne'en. \v 9 Tupana tipo­'oro Tosa­'yru Aipo­rekuat nuat. Mi'i hawyi iku'uro hawyi tuwẽtem i gu'uro pyi. Aika­'iwat toku­'uro rẽ toikuap aiku­'uro hap mi'i pote irania'in Iesui mohey haria iku'uro rakaria Ka'iwat no topy­hu'at. I'ewyte Aika­'iwat no toĩne'en i toku­'uro hawyi mi'i pote watoĩ­ne'en iwywo katu­pono toĩne'en i pote tuwẽtem gu'uro pyi. Mesup Iesui toĩne'en wuat'i ieĩne'en haria Ka'iwat no. I'ewyte toĩne'en mesup wuat'i iku'uro rakaria Ka'iwat nuat. Mi'i pote aiku­'uro hap toikuap kahato mesup. \v 10 Mi'i pote yt naku i wato'e aiwo­'ope — Uiwa­nẽtup hawe mekewat miit yt kat hamuat i yt naku i wato'e mesuwe kat pote Tupana yn waku aipat'ok uwe waku uwe yt hap e hamuat are. Mekewat e'at pe wyti aru toiho­'o­mo­herep uwe tomohey sese haria. Yt naku i wato'e wẽtup ok Iesui mohey hat pe — Yt woro­ky­'esat i kahato en mana mehĩ wato'e. Yt naku i wati­mohit aiwa­nẽtup hawe irania'in Iesui mohey haria katu­pono Tupana yn aikuap sio waku sio yt hap. Mi'i yn to'e kuap. Meiũran wyti aru yne aito watoĩ­ne'en i'am me Tupana ehay ahepiat kuap hamuat sio waku rakat no watoĩ­ne'en aipy'a pe aiwa­nẽtup hawe sio yt naku i hap kuap hamo. \v 11 Ta'i mi'i tã to'e Tupana miwan me — Meiũran aru yne tuwe­pỹ­'ã­tutuk uhowawi e. Mekewat e'at pe yne te'e­ro'e aru — En yn ni Tupana i'atu'e te'e­ru­we­pỹ­'ã­tutuk popuo e. Yt uheso hin i e. Pywo ti rat ui'e hap ewy aru topy­hu'at e. Torania te'e­ru­we­pỹ­'ã­tutuk uhowawi ui'e hap ewy e. Yne yne miit'in aru mekewat e'at pe — En ni En yn ni Tupana i'atu'e aru uhepe e Tupana miwan me Isaia 45.23 pe. \v 12 Mi'i pote torania aito aru wahenoi Tupana pe yne yne ahetiat kat som watunug mesu­wa­rotiat aikotã watoĩ­ne'en mesu­wa­rote wato'e aru Tupana pe. \v 13 Mi'i pote waku watoiat mekewat aiwa­nẽtup hawiat — Mekewat miit yt naku i ai'e hap. Mi'i hawyi waku wẽtup sehay wato'e aiwa­nẽtup hawe — Yt aho'o­'a­parap teran i irania'in Iesui mohey haria ete e hap waku wato'e aipy'a pe. Waku wato'e aipy'a pe — Yt ati'a­parap teran i wẽtup ok Iesui mohey hap pun hamuat waku wato'e at ka'ap aipy'a pe uheka­tu­wyria. \p \v 14 Uito ti eiwy Pauru are. Uito eiperia wywo wẽtup piit ewy yn Iesui piit wo watoĩ­ne'en mesuwat yi tote. Uiwy­ria'in pywo pe ti uiwa­nẽtup hawe mi'u mesu­wa­rote Tupana minug wakuat yne toĩne'en mi'u wo are uipy'a pe uiwepe. Sa'a­wy'i yt atimohey i ma'ato koitywy atimohey kahato. Iesui e hap kaipyi atikuap hawyi. Ma'ato uiwy­ria'in — Yt naku i mekewat mi'u watu'u ewei'e eipy'a pe pote yt ewetu'u tei'o are kat pote ewetu'u hawyi eiwe­mõti hap topy­hu'at. Katu­pono — Atunug yt naku i mi'u atu'u pote ewei'e aru eipy'a pe. Mi'i pote yt ewetu'u tei'o eiwe­mõti popuo. \v 15 — Pyno waku watu'u yne wato'e pote waku aiwe'eg wo uwe pe mio tã wato'e katu­pono tukup­te'en irania'in Iesui mohey haria yt aiwa­nẽtup hap ewywuaria i kahato i'atueko mi'u etiat mi'i pote — Pãi an waku watu'u yne wato'e i'atue­hamo hawyi i'atu­mohey hap mohit haria wato­py­hu'at i'atu­wa­nẽtup hawe. Po'og waku wato'e — Mehĩ mana yt naku i watu­'uka aheko mi'u ete mi'i pote atu'u teran eimi­ky­'esat ewy mesuwe areĩne'en eiwywo turan waku wato'e. Mi'i hawyi waku watu­we­moe­sy'at i'atueko ewy itote. Tukup­te'en wy yt imohey i te haria. Mi'iria py'a­setpe watoĩ­ne'en turan waku wati­'a­tu­ky'e mi'iria i'atueko mi'u etiat ewywuat nug hap ete watoĩ­ne'en i'atu­wywo turan are. Yt naku i waho­'o­mõ­py­'ahak aimi'u u hap wywo irania'in are. Yt naku i aimi'u wo wati­mõ­py­'ahak irania'in seko wãi'e hap ete katu­pono mi'iria ehakye­ra'at hamo Iesui iku'uro wy. Ma'ato watenuk kahato i'atue­hamo — Yt ewetu'u tei'o mi'i mi'u i'atu'e hap ete pote yt karãpe i ta'a­tu­mohey Iesui hawyi mi'iria ma'at haria wato­py­hu'at katu­pono aimi'u wo wati­'a­tu­mõ­py­'ahak ne'i pote yt waho­'oekyi kuap i mi'iria Iesui kape. \v 16 Ma'ato irania'in waku watu'u yne i'atu'e. Waku wati­mõ­typot kahato Tupana aimi'u wywo i'atu'e. Waku watu­wehum kahato Tupana kape ahenuk turan i'atu'e. Mi'i hap waku wen ma'ato eiwe'eg wo o uwe pe mio tã ewei'e. Katu­pono kat som waku pe toĩne'en aiwa­nẽtup hawe irania'in me yt naku i topy­hu'at tuereto. Mi'i hawyi aiminug wakuap topy­hu'at yt nakuat i i'atuepe. Mi'i hawyi i'atu­wa­nẽtup hawe yt naku i nug haria wato­py­hu'at yt kat i watunug yt naku i aiwa­nẽtup hawe pytkai. Mi'i pote waku aiwe'eg wo kahato ahehay wywo aiminug wywo katu­pono mi'i hawyi yt i'atue­waure ka'a i ahowawi yt naku i aito i'atu­wa­nẽtup hawe hawyi. \v 17 Ma'ato pywo pe ti Tupana topy­hu'at Aheha­kye­ra'at hat yt aimi'u u hap kaipyi i yt ahesapo hy u hap kaipyi i. Tupana topy­hu'at Aipo­rekuat no Topã'ãu tutum ahepe hawyi. Ipã'ãu yn ainug kuap to'y­wania ko'i wo. Yt aheko mi'u etiat aheha­kye­ra'at hap. Yt aheko i aimo­hãpyk kuap. Tupana Pã'ãu yn aimo­wepit kuap. Aheko mi'u u hap ete yt aimo­wepit kuap i. Karãpe aiwa­nẽtup hap hewyry kahato kowo­'i­ko­wo'i hawyi Tupana Pã'ãu yn aimo­wepit kuap. Aheko mi'u ete e'at ete wati­'a­tunug yne hawyi yt kat i te aheha­kye­ra'at hap are. Tupana yn aheha­kye­ra'at kuap. \v 18 Pywo ti rat are'e ehepe — Karãpe wati­'a­tu­ky'e irania'in aipy'a pyi Tupana Pã'ãu mimo­wepit ko'i aito pote mi'i hawyi Tupana mowepit haria wo i'ewyte miit'in mowepit haria wo watu­kup­te'en mesu­wa­rote. \v 19 Mi'i pote waku watikat kahato mu'ap aiwo­'o­wese hap nug hamo. Waku wato­py­hu'at wo'o­wese haria wo. Waku watikat kahato mu'ap aiwo­'o­mo­poĩ'ãm hamuat are. Waku watikat mu'ap aiwo­'ope aiwo­'o­moe­saika Iesui ehay wo imohey po'og hamuat hap ete. \v 20 Pyno Tupana wanẽtup hawe waku watu'u yne mi'u ma'ato yt naku i Tupana wanẽtup hawe wato­py­hu'at wu'uka haria aheko mi'u u hap ete. Mi'i tã watunug mote wati­moma aiwo­'o­wese hap aiwo­'ope. Yt naku i watu­'uka ahehay wo aimi'u u hap aheko ete. Mi'i tã watunug mote Tupana hũria atu'uka haria wo watoĩ­ne'en hawyi Tupana potpap moma haria wo wato­py­hu'at. Po'og waku watikat kahato aiwo­'o­ky'e hap. Waku wato'e Tupana pe — Uipo­wyro o miit'in ekyi ewawiat hamo mehĩ uipo­wyro kahato o katu­pono yt ati'a­tu­sytpok teran i emohey haria uheko mi'u u hamo waku wato'e Tupana pe. \v 21 Pyno kat som kat som waku i'atu­wywuat aheĩne'en turan waku watunug. Waku watikuap irania'in eko ko'i hawyi waku iwe'eg nakaria wo watoĩ­ne'en. I'atu­mi'u hap ewy waku watu'u i'atue­hamo. Waku watu'u i'atu­mi'u ipu'i u hap ewy i'atu­wywo watoĩ­ne'en nuran. Yt naku i wati­'a­tu­'a­parap ne'i irania'in Iesui mohey haria yt i'atueko ewywuat i watunug hap kaipyi. — Wãi i'atu'e mahy u hap ete pote waku yt watu'u i. Mi'i pote waku — Yt naku i watu'u mekewat mi'u pu'i i'atu'e pote — Pyno waku wato'e. Yt naku i wati­'a­tu­'a­parap ne'i irania'in aiminug ko'i wo. \v 22 Waku watikuap kahato aipy'a pe kat som waku watunug kat som yt naku i watunug Tupana e hap mi'i hawyi waku watunug aimi­mohey ewy. Waku watikuap kat som wato­mohey mi'u ete sapo hy u ete e'at hap ete mi'i hawyi waku yt wahenoi i irania'in me mi'i hap ko'i kaipywiat imohey hap ete. Waku wahenoi Tupana kape yn kat som wato­mohey mi'i ete hap ma'ato aiwa­nẽtup hap to'e — Yt naku i mi'i tã etunug e pote yt etunug nei'o mekewat epy'a piat. Ma'ato watunug mekewat wãi'e aipy'a piat hap pote aiwe­mõti kahato hap topy­hu'at. Aipy'a piat haty hap toĩne'en — Yt naku i nug hat uito wato'e aiwepe. \v 23 Ma'ato irania'in aito Iesui mohey haria haty kahato topy­hu'at aipy'a pe watu'u kat ko'i kat ko'i hawyi. Watu­we­mõti ne'i aipy'a pe katu­pono aheko yt ewy i watunug mote. Mi'i pote yt watu­wehum kuap i Tupana kape watu'u turan yt imohey hap upi i watu'u pote. Mi'i pote waku watoiat mekewat aiminug sa'ag ko'i yne yt watu­wehum kuap i Tupana kape hap watunug nuran mote are. Yt Iesui mohey hap wywo i watunug aiminug ko'i hawyi wati­'a­parap Tupana pe yt wati­mõ­typot i Tupana aiminug wywo pote are uito Pauru. \c 15 \p \v 1 Ma'ato yt wato­mohey kahato i seko ko'i pote waku wati­po­wyro irania'in yt aiwa­nẽtup hap ewywuaria i Iesui mohey pakup i haria. Waku wati­'a­tu­po­wyro mi'iria Iesui mohey hap etiat i'atu­moe­hãite hamo. Yt naku i watu­we­potpap aiwe­mo­wepit hap kape yn. Waku watu­we­potpap kahato irania'in Iesui mohey haria powyro hamuat hap ete. Waku Iesui mohey pakup i haria wati­'a­tu­ky'e kahato aiwese kahato hap wywo ta'a­tu­'a­parap kahato te pytkai. \v 2 Po'og waku irania'in Iesui mohey haria mowepit hano wato­py­hu'at. Waku watikat irania'in Iesui mohey haria waku piat hap are. Waku wati­'a­tu­motag neran Iesui mohey hap ete irania'in. \v 3 Yt karãpe i Ai'akag Iesui tuwe­mo­wepit hap kat hano toĩne'en. Ta'i Aika­'iwat Tupana mowepit hap ko'i yn toikat. Sa'a­wy'i mio tã e miwan me — Sa'a­wy'i to'o­ky­ry'i kahato eete Tupana hawyi uipo­'oro i'atue­ha­kye­ra'at hamo. Mesup i'atuehay sa'ag kahato topy­hu'at uhete e. Yne miit'in sehay sa'ag Tupana piat hap topy­hu'at uhete e Iesui e'yianmete miwan me Tawi wepy hawe 69.9 pe. Mi'i hap ewy waku po'og wati­'a­tu­mo­wepit irania'in watu­we­mo­wepit hap kai. \p \v 4 Uiwy­ria'in yne yne Tupana e hap miwan miat sa'a­wy­'iwuat toĩne'en aimu'e hamo. Pywo ti rat sa'a­wy­'iwuat miwan aimu'e kahato hap topy­hu'at ai'arot hap hep kahato hamuat. Mi'i e hap ko'i aimoe­saika kahato imohey hap ete. Watu­we­mu'e sa'a­wy­'iwuat miwan ete hawyi watikuap kahato yne Tupana e hap — Atunug aru e hap ko'i. Watikuap kat som tutunug aru hawyi wahe­katup kahato i'e hap ewywuat e'at put'ok'e hap. Mi'i hawyi aimo­wepit kahato hap topy­hu'at katu­pono watikuap waku kahato aru Tupana tunug aru ahepe to'e hap ewy watikuap miwan sa'a­wy­'iwuat kaipyi. \p \v 5 Uiwy­ria'in mi'i tã kahato ahẽtup Tupana pe ehowawi — Uru'ywot atipy piat En yn ni wuat'i uruwat uru'arot hap kaipywiat urumo­wepit hat. En yn ni urumoe­saika kuap hat yt karãpiat i ehay atoiat uruepiat hap ete. Urunug Esa'yru mohey haria wo pote wẽtup miit ewy yn uruwa­nẽtup hawe urupy'a pe hap ahẽtup epe. Tupana urunug no Esa'yru Urupo­rekuat saipe­piaria kahato wo hap ahẽtup ewawi are. Aikotã Esa'yru toĩne'en kahato mesuwe yi tote emõtypot kahato hano mi'i hap ewy urunug no Esa'yru ewywuat mesuwe hap ahẽtup ewawi Tupana. \v 6 Mi'i etunug mote wẽtup miit ewy uruimõ­typot En mesuwe Uru'ywot are. Waku wẽtup sehay yn tuwẽtem uruwẽ pyi Esa'yru Emipo­'oro Urupo­rekuat nuat Iesui ete are. Waku wẽtup miit ewy yn uruehay emõtypot hap are. Urumoe­saika Epã'ãu wo urupy'a pe hawyi emõtypot haria kahato urutu­kup­te'en uimiẽtup ewawiat are. \p \v 7 Sa'a­wy'i karãpe wato­mohey Aipo­typot Iesui hawyi meremo Tupana ainug towy­ria'in wo. Iwese kahato toĩne'en ahowawi. Mi'i ewywuat waku meremo watunug irania'in Iesui mohey haria aiwy­ria'in wo. Waku iwese kahato rakaria wo watoĩ­ne'en i'atu­wywo yt aiwo­'oeko i pytkai. Mi'i watunug mote meremo Tupana mõtypot kahato hap topy­hu'at mesu­wa­rote. \p \v 8 Sa'a­wy'i Tupana to'e urue'a­se'i pot Aparãu me — Meiũran aru yne ywania mesuwat yi totiaria ati'a­tu­poi­tyro e. Ta'i Wẽtup emiariru emiariru topy­hu'at aru Wuat'i Ywania Porekuat no e. Mi'i hawyi Iesui tuwe­mo­herep mesuwe Aparãu saipepiat sese Iuteuria py'a­setpe. Mi'i hawyi to'y­wania eropat kahato hat ewy topy­hu'at. \v 9 Ta'i Tupana yt heso hin i Aparãu me. Tutunug to'e hap ewy ma'ato yt Iuteuria kape yn i Iesui tuwe­mo­herep katu­pono irania'in ywania kape i'ewyte tuwe­mo­herep wy. Toiky­'esat yne ywania Tupana mõtypot hanuaria hap toiky­'esat. Toiky­'esat yne yne ywania tikuap To'ywot egyi'at hap. Aiwy Iesui tiky­'esat aikotã to'e miwan me sa'a­wy'i hap ewy — Ui'ywot e arehum aru uhẽku wo ewawi irania'in ywania py'a­setpyi e. Arepy aru ewawi Ui'ywot e. Mi'i hawyi irania'in ywania wẽ pyi eset kahu aru wemõ­typot haria wo te'e­ro­py­hu'at e Tupana Sa'yru sa'a­wy'i sese temiit morekuat Tawi wepy hawe miwan me 18.49 pe. \v 10 I'ewyte mio tã e miwan me — Wuat'i ywania eweimõ­typot ro Tupana imowepit kahato hap ehehay wywo e. Eweimõ­typot ro Tupana mekewat Iuteuria ywania wywo iwat i'ywania sese wywo e. Eiwe­mo­wepit ro Tupana kape ehehay wepit kahato hap wywo e morekuat Tawi towepy hawe miwan me ahepe Saumu 72 pe. \v 11 I'ewyte po'og to'e morekuat Tawi — Wuat'i ywania eweimõ­typot ro Ainug hat eipy'a pyi e. Mio tã ewei'e ro tope — Waku kahato sakpo'e En Urupo­typot Uruka­'iwat ewei'e ro Einug hat Tupana ewawi are'e yne miit'in sem mesuwat yi totiaria pe e morekuat Tawi towepy hawe tomiwan me Saumu 11.1 pe. \v 12 I'ewyte Tupana ehay moherep hat Isaia mio tã e wy — Meiũran aru wẽtup ok miit Tupana Mipo­'oro topy­hu'at mesu­wa­rote Wuat'i Ywania Porekuat no e. Mi'i Miit wyti aru morekuat Tawi ywot Iesi saipepiat sese toĩne'en aru e. Morekuat Tawi ywot Iesi toĩne'en aikotã aria'yp ypy pot'i ewy ma'ato Tupana Mipo­'oro aru toĩne'en aikotã mekewat aria'yp koro sese ga'apy piat ewy e. Mekewat i'ypy kyt tuweityk ta'yn hawyi i'ypy kyt hẽtyt heremo hawyi tuwe­mo­wato sese i'yp e. Mi'i hap ewy aru Tupana Mipo­'oro sese toĩne'en aru Wuat'i Ywania Porekuat nuat Miit toĩne'en e. Yt Iuteuria ywania Porekuat no yn toĩne'en ma'ato yne miit'in mesu­wa­ro­tiaria Porekuat no toĩne'en aru e ti sa'a­wy'i Tupana ehay moherep hat Isaia tomiwan me 11.9 pe. \p \v 13 — Tupana uito ti emipo­'oro Pauru atiky­'esat kahato eti'a­tu­po­wyro irania'in ywania kape ekuap hamuat hap ete. Koitywy i'atu­'arot pot'i wywo tukup­te'en. En yn waku i'atu­mo­wepit kuap hanuat. Esa'yru kape yn te'e­ru­wa­nẽtup ta'a­tu­he­katup haype are. Ui'ywot mekewat ewat wuat'i e'at piat wo'o­mo­wepit hap yn waku etum i'atuepe. Esa'yru mohey hap kaipyi etum no i'atuepe i'atu­wa­nẽtup sa'ag hap monik hap Esa'yru mohey hap kaipyi are. Papai etum o Epã'ãu Wakuat i'atuepe po'og po'og yne e'at pe. Etimoe­saika mi'iria Epã'ãu Wakuat kaipyi are. Epã'ãu Wakuat kaipyi atiky­'esat ta'a­tu­he­katup Esa'yru ut hap at ka'ap. Uru'ywot Tupana etimo­wepit kahato uheywyt'in uheinyt'in tawa wato Huma piaria. \p \v 14 Uiwa­nẽtup hawe waku kahato ti eiperia tawa Huma piaria. Uiwy­ria'in uheinyt'in kahato eiperia Iesui mohey haria eweikup­te'en mote Ai'ywot Tupana Wakuat eiam kahato eiperia. Ta'i Tupana kuap hamo eipyt'at eheho­wapy kahato mi'i pote woro­ho­'o­mohey kahato eipe. Waku eweikup­te'en eiwo­'o­mu'e mu'e hanuaria wo eimikuap Tupana etiat wo. Ta'i waku kahato woro­ho­'o­puẽti eiperia wuat'i miit'in mu'e hamuat. \v 15 Pyno uito Pauru mesuwat uimiwan ehowawiat. Uimiwan mesuwe yt i'perup takat i einãpin hamuat sese. Atiwan haty wo aikotã wati­'a­tu­nãpin aimẽ­pyt'in haty wo hap ewy woro­ho­'o­nãpin eipe mesuwe. Mi'i hap uimiwan atunug mesuwe. Waku pe atiwan katu­pono Tupana uipo­'oro irania'in ywania nãpin hamo. Tupana ui'airo mi'i hap inug hamuat. Yt uhewaku hap upi i ui'airo wen ma'ato uiky'e tepiat hap kaipyi yn mote. \v 16 Waku kahato atipuẽti Aipo­typot Iesui eropat hano. Waku atipuẽti mesuwat uipotpap irania'in mu'e hamuat Iesui ehay wakuat etiat. Sa'a­wy­'iwuat pa'iria ko'i iwuk miit'in hũria Tupana mowepit hamo. Mi'i hap ewy areĩne'en Iesui mi'airo pa'i sa'a­wy­'i­wuaria ewywuat. Pa'i ewy areĩne'en katu­pono atomo­herep kahato sehay wakuat Iesui etiat Tupana kaipywiat. Pa'i ewy atimo­herep kahato irania'in me Tupana e uhepiat hap ewy. Aikotã pa'i sa'a­wy­'i­wuaria ewy atum Tupana pe irania'in ywania mohãpyk hamo Iesui suu hap ewy. Mesup eiperia atum Tupana kape pa'i ewy. Eiperia Tupana mowepit kahato haria ewy eweikup­te'en katu­pono Iesui suu mikoho ko'i eiperia. Wuat'i ywania atum Tupana kape hawyi tuwehum kahato uimiium ete katu­pono Ipã'ãu Wakuat mimo­hãpyk ko'i irania'in tukup­te'en mesup. Iesui suu mimo­waku ko'i tukup­te'en irania'in ywania mesup. Mi'i pote pa'i ewy atum mi'iria Tupana pe hap ewy. \v 17 Uika­'iwat Iesui yn uheha­kye­ra'at hat. Mi'i yn ni Ui'akag sese. Wẽtup ok miit ewy yn iwywo urupotpap miit'in yne ywania ekyi Tupana kape hap. Mi'i pote ati'a­tuekyi kuap kahato irania'in ywania Tupana kape. Yt aremõti hin i mesuwat uipotpap ete Tupana eropat hap ete. \v 18 Uipo­typot no hap upi Iesui toĩne'en kahato uikai. Ipã'ãu ipotpap kahato uipo pyi irania'in ywania ekyi hamo Tupana kapiat hamo. Iesui Pã'ãu ihay kahato uiwẽ pyi tomikuap ko'i wo. I'ewyte Iesui misepap nug hap toimo­herep kahato uipiit pyi irania'in ywania pore­ro­kosap Tupana miky­'esat nug hamuat hamo. \v 19 Ipã'ãu uimoe­saika kahato irania'in ywania pore­ro­kosap tuwe­wawiat hamuat. Pywo ti rat yt uhesaika hap kaipyi ma'ato Ipã'ãu uimoe­saika kahato sepap nug hamo wuat'i ywania ehamo. Yt uwe i mikuap mesuwat yi totiat nug hamuat ko'i tutunug uipiit pyi Tupana Pã'ãu. Uimoe­saika kahato uhewyry tehay sytpok hamuat wuat'i tawa puat. Uipiit yt hesaika hin i pytkai uhewyry wuat'i yi totiat wuat'i tawa ko'i puat hamo wuat'i y'y upi hamuat atimo­herep kahato sehay wakuat Aheha­kye­ra'at hat Iesui etiat wuat'i miit'in me. Ta'i mekewat tawa wato Ieru­sarẽi kaipyi sa'a­wy'i areto yne yne tawa puo uhewyry ihay moherep hamo. Yne yne tawa kape areto te ihay wywo Ieru­sarẽi myi tawa Ieriko kape. Yne mu'ap upi ati'a­tu­mu'e torania miit'in Iesui ete Tupana Pã'ãu uimoe­saika hawuo. \v 20 Arepotpap kahato yne uhesaika hap ok tã mesuwat sehay wakuat Iesui etiat moherep hamo irania'in ywania puo torania puo aikope aikope Tupana Sa'yru Aipo­rekuat set Iesui yt ta'a­tukuap i te hap upi. Ta'i yt ati'a­tu­po­hari i Iesui mohey haria wẽtup ok ai'a­pykok hat po pyi are. Ati'a­tu­mu'e teran yt ikuap i te haria hawyi yt ati'a­tu­po­hari teran hin i irania'in i'atu­pot­mu­'eria ete. \v 21 Aikotã to'e miwan me sa'a­wy'i hap ewy — Yt karãpiat i ikuap i te haria aru meiũran ikuap yne. Yt karãpe i te tuwat irania'in i'atu­mu'e hamo pytkai meiũran te'e­ra­'a­kasa e. Yt karãpe i Tupana etiat kuap haria aru meiũran ikuap haria wo tukup­te'en e Isaia miwan me 52.15 pe sa'a­wy'i. \v 22 Uiwy­ria'in Humanu ywania nimo kahato ra'yn areto teran ehowawi. Ahã'ãg hawyi ahã'ãg i hap ewy ma'ato eweikuap ta'yn Iesui etiat pote yt areto kuap i katu­pono yt ikuap i te haria irania'in kape yn areto teran. \v 23 Ma'ato mesup areto ra'yn katu­pono atomo­herep yne ra'yn yne ywania pe yne tawa tote miit'in me yne sehay wakuat Iesui etiat yne hy upiat ra'yn mi'i rokirẽ koitywy waku areto ra'yn ehowawi eipe Huma­nu'in ara'a­kasa hamo. Uimi­ky­'esat sa'a­wy'i hap ewy mesup atunug na'yn. \v 24 Pyno ehetawa sakpo toĩne'en mekewat yi wato Epania. Areto teran itotiaria mu'e Iesui etiat hamo. Mi'i haype areto ehowawi ehetawa puo. Mi'i hap yn ahekatup. Pyno uikosap mo ma'ato areĩne'en teran eiwywo. Woro­ho­'okuap teran eipe pote areĩne'en porap i hamuat eipy­'a­setpe uimi­ky­'esat ewy. Waku kahato aru atipuẽti itote eiwywo. Atiky­'esat kahato eipe uipo­wyro mekewat yi wato Epania kapiat mu'ap sa'up nug hap ete. \v 25 Ma'ato mio koran areto tawa wato Ieru­sarẽi kape. Mi'i kahu rẽ ehowawi areto. Ma'ato sa'a­wy'i ati'a­tu­po­wyro teran Tupana sa'y­ru'in Tupana saki­'yt'in Ieru­sarẽi miaria katu­pono i'atu kahato itote Tupana mẽpyt'in ho'opot haria ihaky­'e'i kahato rakaria. \v 26 Mi'i pote Iesui mohey haria irania'in ywania aikope aikope te'e­ru­wa­'a­tunug hap tote tawa ko'i yi Mase­tunia piaria tawa yi Akaia piaria ti'a­tu­mõ'ẽ teran ta'a­tuekat ihaky­'e'i rakaria tawa wato Ieru­sarẽi miaria puo Iesui mohey haria tawa Ieru­sarẽi miaria powyro hamo. \v 27 Te'e­ru­we­py'a pyi mi'i tã ta'a­tunug — Waku wati­mõ'ẽ ahekat Ieru­sarẽi miaria pe i'atu'e te'e­ru­wehay pyi yt uhehay pyi i. Mi'i ta'a­tunug neran mote — Waku eweimõ'ẽ ihaky­'e'i rakaria Ieru­sarẽi miaria pe are. Ta'i ewetunug o are i'atuepe. Katu­pono ti sa'a­wy'i ta'a­tu­mõ'ẽ kahato Tupana ehay ahepe. Tupana ehay wywo eipoi­tyro hanuaria te'e­ro­py­hu'at i'ewyte yne Tupana miium ta'a­tu­poi­tyro hap kaipywiat ta'a­tu­mõ'ẽ ehepuo wẽtup ywania eipe pytkai ta'a­tunug. Mi'i pote koitywy waku eweimõ'ẽ ehekat Iesui mohey haria ihaky­'e'i rakaria pe are. Mi'i pote hẽto are'e i'atuepe tama Masẽ­tunia piaria pe tama Akaia piaria pe Iesui mohey haria. \v 28 Mi'i hawyi aikope aikope i'atu­wa­'a­tunug hap tote tuereto ta'a­tu­'a­tunug ta'a­tumiium ko'i mi'i hawyi ta'atuium uruepe — Etioto ro Ieru­sarẽi kape i'atu'e mi'i pote areto i'atumiium ko'i wywo. Put'ok­'are itote hawyi atimõ'ẽ yne ihaky­'e'i rakaria pe. Mi'i hawyi i'atumiium ok tã atum yne Iuteuria Iesui mohey haria itotiaria pe. Mi'i atimõ'ẽ yne hawyi atoiat yne itotiaria pe hawyi areto Ieru­sarẽi myi tawa Epania kape eitok puo eikuap hamo. \v 29 Put'ok­'are eipy­'a­setpiat hawyi atiky­'esat kahato Aika­'iwat Iesui aipoi­tyro kahato hap. Atikuap ta'yn uipy'a pe meiũran wuat'i ai'a­tu­poi­tyro itotiat hamuat tegyi'at hap wato hap ok tã hawyi waku kahato ra'yn. \p \v 30 Uiwy­ria'in tama Humanu piaria ahẽtup kahato ehupi uheinyt'in uheywyt'in ewehẽtup yne eipy'a pyi haty wo uipo­wyro hamuat Tupana pe — Etipo­wyro Pauru hewyry hap upi ewei'e o. Etimõ­typot Esa'yru Emipo­'oro Urupo­rekuat nuat Pauru ehay kaipyi Pauru minug kaipyi ewei'e o Tupana kape. Ta'i atikuap uiky'e Tupana Pã'ãu kaipywiat ehepiat hap mi'i pote ahẽtup ehepe ewehẽtup o Tupana kape uipo­wyro hap. \v 31 Uiky'e eipe pote ehẽtup o Tupana pe — Etipo­wyro kahato o Pauru katu­pono yt Iesui mohey haria i Iuteuria ti'auka teran haype. Mi'i tupono etika­wiano kahato i'atu­py­'a­setpiat turan toĩne'en ewei'e o Tupana pe. I'ewyte mekewat aimiium ereto hap ete etipo­wyro o Pauru Tupana. Eti'a­tu­po­wyro o Iesui mohey haria mekewat Pauru miium ta'a­tuepiat sat ta'a­tu­wehum wywuat hamuat ewei'e o Tupana pe yt ta'a­tusat i irania'in ywania te'e­ru­we­mõti ta'a­tumiium yt ky'esat i hap ete. \v 32 Mi'i eimiẽtup ok tã Tupana tunug yne ra'yn hawyi uimo­wepit hap topy­hu'at uhowapy mekewat Tupana wepy hap ewywuat. Mi'i hawyi areto ehowawi uimo­wepit Tupana piat hap wywo. Mi'i hawyi areĩne'en eiwywo hawyi po'og uiwepit aiwo­'o­ky'e aiwo­'o­wese hap itote pote. \p \v 33 Tupana ereĩne'en kahato o Huma­nu'in wywo Esa'yru mohey haria itotiaria powyro hamo ereĩne'en. Iwese rakaria wo yne o etunug mi'iria katu­pono En wo'o­wese hap hanuaria nug hat kahato. Etunug o mesuwat uimiẽtup ewy Tupana are'e mesuwe eika­wiano. Uito Pauru. \c 16 \p \v 1 Atipo­'oro ehowawi wẽtup hary­poria Iesui mohey hat kahato. Mi'i ti aheinyt mana Wepi. Iwepit kahato mana Wepi wakuat kahato Iesui mohey hat sese. Mi'i ti ipotpap kahato tawa Sekeia totiaria Iesui mohey hap tote i'atu­wa­'a­tunug hap howare totiat hat. Mi'i atipo­'oro ehowawi meiũwat mana Wepi. \v 2 Aikotã Iesui kape — Ereke o eiwese hap wywo hap ewy o — Ereke ro ewei'e mana Wepi pe aikotã Tupana mẽpyt'in ewywuat eweikup­te'en pote eiwese tuete. Topo­wyro hap toiky­'esat eikaipyi mi'i o ewetunug tope imiky­'esat ok tã. Mana Wepi ti mesuwe uipo­wyro kahato i'ewyte uiwy kahato topy­hu'at i'ewyte toi'a­tu­po­wyro kahato mesuwiat Iesui mohey haria. I'atu kahato mesu­wa­ro­tiaria wy ok wo topy­hu'at mana Wepi. Wakuat kahato uipot­po­'oro mi'i. \p \v 3 Pyno kuekatu atipo­'oro mana Pisira he'aito Akira kape uipo­wyro Aipo­typot Iesui eropat hap etiat are. \v 4 Sa'a­wy'i sese mi'iria uipo­wyro kahato. Wẽtup e'at pe tõ'ẽ tõ'ẽ kahato miit'in ui'auka hamuat wen ma'ato uhyt Akira iwary Pisira uheha­kye­ra'at uhewa­nĩ­kaptia po pyi. — Uru'auka teran mote waku ma'ato yt naku i ewei'auka Pauru i'atu'e wanĩ­kaptia pe arepopy pytkai. Mi'i hap upi uheha­kye­ra'at uhyt Akira mana Pisira. Mi'i ete yne Iesui mohey haria yne ywania aimẽpuo aimẽpuo te'e­ru­wa­'a­tunug hap ok tã te'e­ru­wehum Tupana pe mehĩ Akira mana Pisira ete. Mi'iria kape atipo­'oro uhekue­katu. \v 5 I'ewyte atipo­'oro uhekue­katu Iesui mohey haria mehĩ Akira mana Pisira yat piaria wa'a­tunug haria kape. \p I'ewyte atipo­'oro uhekue­katu uhewakuap uiwy sese mekewat mehĩ Epenetu kape. I'atu kahato mio Iesui mohey haria tawa Asia pe yi Asia pe ma'ato uiwy Epenetu torania mi'iria e'yianmete topy­hu'at Iesui mohey hano tawa Asia piaria kai. Mi'i inug yianmete Iesui Topo­rekuat no. \v 6 Uhewaku hap atipo­'oro mekewat mana Maria pe eheropat hap ete ipotpap kahato rakat kuekatu atipo­'oro mi'iria pe mi'i pe. \v 7 Sa'a­wy'i toĩne'en typy ok ui'y­wania Iuteuria wo'o­pyhik hawe wẽtup ok Ãtu­niku wẽtup ok Iunia. Mi'iria Iesui mohey haria ahe'yianmiat haria kahato mi'iria Iesui potpo­'o­roria mikuap kahato ko'i. Mi'iria kape uhewaku hap kuekatu e hap atipo­'oro. \v 8 I'ewyte atipo­'oro kuekatu sese mekewat uiwy sese mekewat mehĩ Ãpiatu kape. Iesui urumo­wehik kahato wẽtup miit ewy yn uruto­py­hu'at. Uiwy kahato mi'i Iesui mohey hat pote. \v 9 Etum uhekue­katu mehĩ Upanu pe Aika­'iwat Iesui eropat uruwywuat hat kahato mi'i. Uhekue­katu sese atipo­'oro uiwy sese Etaki kape. \v 10 I'ewyte atipo­'oro kuekatu kahato aiwy Apere kape. Mi'i ti toku­'uro hap kapiat Aika­'iwat mohey hap — Yt atoiat i e hat. Sa'a­wy'i ta'a­tu­hã'ãg ihep imohey hap kaipywiat hap ma'ato yt ta'a­tuhep kuap i. Kuekatu mehĩ Aritũ­puru yat piaria kape ati'a­tue­waku. \v 11 Arehum kahato uhehay wo i'ewyte mehĩ Erotiãu kape mi'i ti Iuteu ywania ui'ewy. I'ewyte kuekatu atipo­'oro Nasisu kape i'ewyte ha'y­ru'in Iesui mohey haria kape. \v 12 Ati'a­tue­waku teran mehĩ Tiwena I'ewyte Tiwosa. Mi'iria aheropat kahato Aipo­typot potpap nug hap ete. Yt atiwaure i aiwy mana Pesĩte Aipo­typot potpap ahyt nug hat. Mi'i ti Aipo­typot eropat hat kahato. \v 13 Mi'i hawyi haika'at mehĩ Huwu kape sepap nug hap ewy Aika­'iwat potpap nug hap ete ipotpap i'ewyte ety kape atipo­'oro uiwy Huwu kuekatu. Waku kahato ety are. Uity ewywuat kahato mi'i topy­hu'at uipy'a pe are. Ta'i uipo­wyro kahato ety aikotã uity sese hap ewy uipo­wyro are. \v 14 — Tupana are etipoi­tyro uiwy­ria'in kuekatu atipo­'oro mehĩ Asikitu kape mehĩ Wẽkũte kape aiwy Ema kape mehĩ Patũpa kape mehĩ Eme kape i'ewyte yne Iesui mohey haria i'atu­wy­wuaria kape atipo­'oro yne kuekatu. \v 15 Yt atiwaure teran hin i uhekue­katu po'oro ewawiat hap mehĩ Wiro­ruku are. I'ewyte mana Iuria kape i'ewyte mehĩ Nereu kape i'ewyte inyt kape i'ewyte uhehay atipo­'oro ewawi uiwy Urĩpa kape i'ewyte yne i'atu­wywuat ieĩne'en haria Tupana Sa'yru emiit'in ko'i kape kuekatu atipo­'oro. \p \v 16 Karãpe put'ok'e wẽtup ok Iesui mohey hat sese ahowawi pote waku iwese kahato rakat howawiat hano wato­py­hu'at. Waku ahehay wese kahato iwywo waku. Waku wati­wesat — Waku aiwy­ria'in Iesui mohey haria sese. Ta'i waku wati­'a­hi­'y­pysat aimẽpuo aimẽpuo Iesui mohey haria te'e­ru­wa­'a­tunug hap kaipyi ta'a­tu­po­'oro ehowawi ta'a­tue­kue­katu eipe Humanu ywania kape mesu­wepyi. \p \v 17 Tukup­te'en Iesui mohey ran haria ma'ato mesuwat yi tote yt naku i rakaria katu­pono wo'oehay uka teran sehay wuat haria tukup­te'en. Ta'i mi'iria ta'a­tu­pat'ok pat'ok teran kahato aito hap ta'a­tu­ky­'esat kahato. Mi'iria aimo­'a­kag'aia ta'a­tuehay wuat hap ta'a­tuehay wo. Yt Iesui ky'e hap kaipyi i ma'ato wẽtup mohey hap kape wẽtup sehay kape aimo­'a­kag'aia teran. Typy mohey hap nug hamo yt Aimi­mohey Iesui ewy i ta'a­tu­mo­herep yt aimi­mohey sehay yt ewy i yt aimu'e hap sa'a­wy'i wuat Iesui potmu­'eria piat yt aimu'e hap ewy i aimu'e. Yt naku i. Uiwy­ria'in karãpe mi'iria ewywuaria put'ok­'i­'a­tu'e eipy­'a­setpe ehepiat Iesui mohey hap nug kowo­'i­ko­wo'i hanuaria eiwe'eg wo o mi'iria pupi. Mi'iria put'ok­'i­'a­tu'e turan waku eweikuap meremo i'atuepiat eima'at reran hap hawyi yt eweiwat i i'atuehay upi. — Urumu'e ro uhyt mana yt ewei'e tei'o i'atuepe. I'atuehay pupi eweiken'ẽ o. Uiwy­ria'in Iesui mohey haria eipe pyno woro­ho­'o­nãpin haty puo yt eweipo­me'eg tei'o ehewaure ka'a wo'o­pat'ok pat'ok Iesui mohey haria etiat i'atu­mo­'a­kag'aia hap kaipy­wiaria kape. \v 18 Katu­pono wo'o­pat'ok pat'ok haria yt Aika­'iwat Iesui eropat haria i hin i. Ta'i yt Aika­'iwat Iesui upiat hin i aimo­'a­kag'aia hamo. Ta'i mi'iria tõ'ẽ tõ'ẽ ahowawi katu­pono ta'a­tu­ky­'esat kahato aito ta'a­tue­miit'in no haype sa'ag nug hamuat ai'u hamo tõ'ẽ. Mi'i pote eiwe'eg wo o pyno i'atuehay sese kahato mi'iria wẽtup sehay ete aima'at ta'a­tuehay iwese rakat nuat hamo — Yt uwe i po'og ikahuria eipe kawiat haria i'atu'e ahepe ma'ato yt pywo pe i aima'at reran haype. I'atuehay upi mekewat hira­karia wanẽtup hap ewywuaria meremo tuwat kahato i'atuehay upi. Mi'i pote uipy'a pyi are'e — Eiwe'eg wo o eima'at tet pupi eipat'ok hamuaria ne'i pote ahekat ky'ewi aima'at haria mi'iria. \v 19 Ma'ato eiperia yt irania'in ekat ky'ewi i miit'in mu'e hanuaria mi'iria ewywuaria hin i. Ta'i aito sehay wakuat Iesui etiat yn aiwẽ ete. Ta'i yt kat i wẽtup sehay kowuat kowuat hap upiaria aito. Aito ti wẽtup mohey hap yn aikai Iesui mowepit hap yn aikai waku. Mi'i pote uimo­wepit kahato eipe. Eipe Iesui ehay upiaria Humanu ywania katu­pono yt miit'in piit ky'ewi eweimu'e Iesui hũria. Waku kahato. Pyno waku wato­py­hu'at waku nug hap sepap nug haria wo. Waku watikuap yn wakuat ko'i we'eg haria ewy. Ma'ato yt naku i wato­py­hu'at yt ikuap i hat ewy sio waku sio yt aikotã aimẽ­pyt'in yt ikuap i te haria ewy aikotã — Waku atunug yt naku i mig'i wo mesup e haria ewy yt naku i wato­py­hu'at i'atuehay upi. Waku watu­wewãi yt naku i nug hap ko'i ete Iesui esura­ra'in ewy waku. \v 20 Pyno Tupana aiwa­nẽtup kowo­'i­ko­wo'i hap monik kahato hat topy­hu'at aiwa­nẽtup hawe. Waku ahewaure kahato Tupana kape. Mi'i watunug mote aimo­wese kahato hap topy­hu'at aiwo­'ope. Waku aiwo­'o­ky'e hap upi watu­'uka te at ka'ap ahiag ete. Mi'i watunug mote meiũran yt pya hin i ra'yn hap e'at pe Tupana ti'akit sese ra'yn ahiag aipy wo toi'a­porok ahiag. Ta'i aipy wo aru toi'akit ahiag akag aikotã wati­'akit moi akag ewy e. \p — Uipo­typot Iesui ereĩne'en kahato ro emiit'in Humanu ywania wywo. Ereĩne'en hegyi'at kahato itotiaria piat hano. Ereĩne'en egyi'at i'atu­ky'e hap wywuat wywo hap ahẽtup epe Iesui pe ehepiat. \p \v 21 Uha'yru Timoteu ipotpap kahato uiwy wo mesuwe. Kuekatu toipo­'oro teran ehowawi — Aikotã sura­ra'in timõ­typot ta'a­tu­'akag hap ewy ta'a­tu­wehum hap wywo hap ewy arehum ehowawi e Timoteu ehepe. Tupana potpap nug haria mesuwe ui'y­wania Iuteuria kawiat ui'e­wy­wuaria — Woro­ho­'o­ky'e kahato eipe woro­ho­'o­mõ­typot eipe i'atu'e ehepiat. Aiwy Irusiu mio tã e mi'i hawyi mehĩ Iasãu i'ewyte mekewat aiwy Sosi­patu tipo­'oro teran mi'i e hap ehowawi. \p \v 22 Mesuwat uipot­po­'oro iwan nug hat topo wywuat hat uiwẽ pywiat aiwy uhyt Tesiu e hap het rakat i'ewyte toipo­'oro teran kuekatu e hap ehowawi. — Pyno uiwy­ria'in Tupana Mipo­'oro Eipo­rekuat nuat Iesui piat ei'a­tu­poi­tyro hap atipo­'oro ehowawi atiwan mesuwe uito Pauru e hap wan nug hat Tesiu uito toran are. \p \v 23 Uito Pauru mesup areĩne'en mehĩ Kaiu yat pe areket mesuwe. Iesui mohey haria te'e­ru­wa­'a­tunug mesuwe mehĩ Kaiu yat pe. Pyno uipo­wyro hat Kaiu i'ewyte toipo­'oro teran kuekatu e hap ehowawi. Wẽtup ok mehĩ Eratu tipo­'oro kuekatu ehowawi. Aiwy Eratu ti toĩne'en mesuwat tawa pe morekuat ekare'en apykok kuap hat miit'in miat imõ'ẽ kuap hat. \p \v 24 — Uika­'iwat Iesui eti'a­tu­ky'e kahato o emiit'in yi Humanu totiaria are'e mesuwe eti'a­tu­ky'e hap upi eti'a­tu­poi­tyro o mi'iria egyi'at hap ok tã are'e mesuwe Iesui pe. \p \v 25 Pyno to'iro wati­mõ­typot Tupana ahehay wo — Tupana En ni wakuat kahato waku wato'e. Ikahu kahato ewakuap uruto'e. Urumoe­hãite kuap kahato Esa'yru sese mohey hap ete uruto'e. Ehay wakuat Esa'yru etiat wo Urupo­rekuat etiat Emimo­herep ete urumoe­hãite kuap kahato urumotag kuap kahato Esa'yru mohey hap ete uruto'e. Nimo te Esa'yru yt put'ok'e i te mesuwat yi tote turan ehay moherep haria urue'a­se­'i'in timo­herep kahato yianmete Esa'yru Iesui etiat ta'a­tu­miwan me waku wato'e. Aikotã sehay mig'i wuat ewy ta'a­tu­mo­herep uruepe ma'ato yt heremo kahato i aikotã mesup e'at hap ewy uruto'e Epe Tupana. Esa'yru e'yianmete ta'a­tu­mo­herep yne Esa'yru ete yn uruto'e. Put'ok'e hawyi urumoe­hãite hanuat kahato. Mi'i miwan kaipyi Esa'yru mohey uruepiat hamo uruto'e. Urupo­wyro kahato emohey hap ete uruto'e. \v 26 Mekewat miwan pywuat sehay etiat yianmiat Tupana ehay moherep haria mienoi heremo kahato topy­hu'at wuat'i ywania mikuap mo kahato. Waku kahato En Tupana uruto'e. Ta'i Iesui etiat miwan ko'i Emipo­'oro Aipo­rekuat nuat etiat waku kahato uruto'e. Mi'i pote uruimo­herep Esa'yru etiat mesuwat sehay pywuat torania ywania pe mesuwat yi tote hap uruhẽtup ewawi Tupana. Uruiky­'esat kahato yne ywania Esa'yru mohey haria wo tukup­te'en hap uruto'e. I'ewyte uruiky­'esat yne mi'iria Esa'yru ehay upiaria wo tukup­te'en uruto'e ewawi Tupana. \v 27 En yn ni Tupana mi'i hawyi yt uwe i Tupana wo toĩne'en uruto'e. En yn ni wuat'i wuat'i kuap hat uruto'e. En yn ni yne yne we'eg hap eiam sese uruto'e. Uruimõ­typot kahato En katu­pono etipo­'oro Esa'yru Iesui uruewawi Uru'akag Sese wo uruto'e. Uruimõ­typot kahato En at ka'ap wuat'i e'at pe uruto'e. Waku kahato ti rat En pãi an uruto'e. Mi'i hap ewy waku wato'e Tupana pe. Waku. \p Waku ra'yn ui'e hap ehowawi Iesui mohey haria yi Humanu wanuat rotiaria. \p Uito ti Iesui potpo­'oro Pauru.