\id JAS - Sateré-Mawé NT [mav] (Brazil) -2011 bd \h MEHĨ TIAKU MINÃPIN \toc1 Mehĩ Tiaku Minãpin \toc2 Tiago \toc3 Tg \mt1 MEHĨ TIAKU MINÃPIN \c 1 \p \v 1 Uito Iesui ywyt sese Tiaku. Iesui ti uheyke'et sese are. Pyno meiũ uito Tiaku uimiwan atipo­'oro ehowawi. Uito ti Tiaku Tupana eropat hat i'ewyte Aika­'iwat Aipo­typot Iesui eropat hat uito are. Koitywy atipo­'oro ui'e hap torania kape Tupana mẽpyt'in aimẽpuo aimẽpuo yi wato hap ok tã tukup­te'en hap kape. \v 2 Uiwy­ria'in karãpe put'ok'e ahete aikotã aikotã miky­ry'i hap ho'opot hap ahã'ãg hap mi'i pote waku watu­wehum kahato Tupana kape. \v 3 Mi'i hap watunug mote po'og ihãite ahepiat imohey hap. Mi'i hawyi wahaty sepap ne'i ra'yn karãpe wẽtup ok kaipyi ra'yn ahã'ãg hap put'ok'e turan. \v 4 Waku yt watu­wemig i ahã'ãg hap pupi. — Waku arakosap aru ho'opot hap sakpo wato'e yn waku yn aipy'a pe. Mi'i hap watunug mot'i pote Iesui mohey haria wo kahato watoĩ­ne'en hãpyk sese rakat hap ete. Wahupit kuap waho­'opot hap ahã'ãg hap pote ti hekat kahato rakaria ewy watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe. \p \v 5 Karãpe yt watikuap i kat som waku watunug hãpyk takat ahã'ãg hap put'ok'e turan mi'i hap e'at pe waku wahẽtup kahato wuat'i kuap sese hat Tupana kape. Mi'i hawyi aikotã waku hamuat tohenoi kahato ahepe towese popuo aimu'e yt ahaty'i haty'i popuo hin i ainãpin Tupana. \v 6 Imohey kahato hap wywo yn waku wahẽtup aimo­we'eg hamuat wahẽtup Tupana pe. Yt naku i wahẽtup Tupana pe imohey ran hap wywo. Ma'ato karãpe wahẽtup imohey ran hap wywo ne'i pote ahehay yt aiwesat i wyti aru imohey ran nywo ne'i wahẽtup wote. Yt naku i imohey hap kowo'i kowo'i aiwa­nẽtup hap mywo wahẽtup. Ma'ato mi'i hap wywo wahẽtup pote wato­py­hu'at aikotã y'y hyemueri piat ewy ne'i aiwa­nẽtup hap. Aikowo aikowo wasere wato upi hap ewywuat watoĩ­ne'en aiwa­nẽtup hawe imohey hap upi. Yt naku i are. \v 7 Aikowo aikowo ne'i imohey hap aiwa­nẽtup hawe pote yt naku i kahato wato­py­hu'at katu­pono atimohey kahato Tupana wato'e irania'in me ma'ato yt pywo pe i katu­pono typy ihay rakat ewy watoĩ­ne'en aiwa­nẽtup hawe. \v 8 Karãpe wahẽtup Tupana kaipyi aimi­ky­'esat ko'i ma'ato yt wato­mohey kahato i hap wywo pote typy ehay rakat ewy watoĩ­ne'en. Yt naku i wato'e Tupana pe — Woro­mohey En Tupana wen ma'ato yt atikuap i sio etum aru uimiẽtup sio yt wato'e pote kowo'i kowo'i wato­mohey typy wanẽtup haria wato­py­hu'at. Mi'i hap ewy wahẽtup pote aimiẽtup yt heremo hin i Tupana wanẽtup hawe. Mi'i pote yt tutum kuap i aimiẽtup Tupana tuwe­kaipyi. \p \v 9 Karãpe wato­mohey Iesui hawyi ho'opot kahato hap topy­hu'at ahete katu­pono irania'in yt imohey i haria yt i'atu­wese hin i ahete — Yt naku i kahato eipe i'atu'e ahepe. Mi'i hawyi aheha­ky­'e'i kahato hap toĩne'en ahete. Mi'i pote yt naku i aiwa­nẽtup hap yi kape are. Yt naku i watu­we­mõti imohey hap ete katu­pono Tupana wanẽtup hawe waku pe watoĩ­ne'en. \v 10 Hekat rakaria miit'in mimõ­typot ko'i tukup­te'en mesu­wa­rote i'atu'e ma'ato Tupana wanẽtup hawe imohey haria hekat rakaria ewy tukup­te'en katu­pono yne Tupana wanuat toĩne'en imohey haria po pe. Mi'i tupono waku hekat rakaria mesu­wa­rote aito pote waku watu­wehum Tupana kape are ma'ato yt naku i watu­wehum ahekat ete — Uito po'og uhekat wato'e aiwa­nẽtup hawe. Waku paa'e haria wo wato­py­hu'at aheka­re'en ko'i ete katu­pono iku'uro irane mi'iria hekat rakaria pytkai. Mi'i hawyi aiku­'uro hawyi yt kat i ahekat mesu­wa­rote. Ta'i aheĩne'en hap mesu­wa­rote ipohyt ko'i ewy kahato. At hakup kahato hawyi igag ipohyt hawyi iteneg na'yn hawyi iku'uro. \v 11 Pywo ipohyt ewy kahato hekat rakaria tukup­te'en. Mesup hekat kahato rakaria tukup­te'en mi'i hawyi mũki­'ite satek hap e'at pe hawyi ihaky­'e'i kahato rakaria wo tukup­te'en ipohyt teneg ewy. Karãpe Tupana ainug hekat rakano mi'i pote waku watu­wehum kahato ahekat nug hat Tupana ete. I'ewyte karãpe yt aheka­re'en kahato i hap put'ok'e ahete waku watu­wehum kahato wy Aimo­wepit hat Tupana ete are katu­pono watikuap yt ahekat kaipyi i aimo­wepit sese hap tut. Waku wato'e — Ta'i ahekat mesu­wa­rotiat ipohyt ewy waku wato'e mesup. Ikahu kahato tig wen ma'ato mũki­'ite toto ra'yn. Mi'i hap ewy ahekat yt toĩne'en mot'i hin i waku wato'e ahatek hap e'at pe mesuwe. \p \v 12 Ma'ato uwe uwe tepiat ho'opot turan te haky­'e'i turan yt iwaure i imohey hap mi'i hat ti Tupana mimo­waku wo toĩne'en i'ewyte Tupana mimo­wepit kahato wo topy­hu'at wuat'i e'at pe katu­pono ho'opot hap sakpo gosap hat toĩne'en imohey hat. Mi'i hat pe Tupana to'e aru — Uiky'e hat sese en e. Mi'i pote woro­moieĩ­ne'en kahato wuat'i e'at pe e yt tewaure i haria pe. \v 13 Karãpe ahã'ãg hap toĩne'en ahete yt naku i nug hamuat mi'i pote yt naku i wato'e aipy'a pe — Tupana ti uhã'ãg kahato yt naku i nug hamo yt naku i wato'e katu­pono Tupana yt ahã'ãg kuap i sa'ag nug hamo i. I'ewyte yt wahã'ãg kuap i Tupana sa'ag nug hap ete aito. \v 14 Aiwa­nẽtup hap miky­'esat sa'ag kaipyi ti tuwẽtem ahã'ãg sa'ag nug hamuat hap. Aimi­ky­'esat sa'ag aipy'a piat aima'at hamuat topy­hu'at aikotã ewamiri miat hã'ãg hap ewy. Aimi­ky­'esat ahã'ãg kahato yt naku i nug hamuat. Wahã'ãg hawyi wato­py­hu'at aima'at hawe aikotã hapiri topy­hu'at ewamiri pe hap ewywuat. \v 15 Aimi­ky­'esat sa'ag ko'i ahepiat i'aparap hap toĩne'en. Aiwa­nẽtup sa'ag hap aikotã aikotã waku watunug aru aiminug sa'ag ainug yt naku i nug haria sese katu­pono meremo watuwat aiwa­nẽtup sa'ag hap ko'i upi. Watunug aimi­ky­'esat sa'ag ko'i hawyi sa'ag nug haria wo ra'yn wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe. Mi'i hawyi Tupana ui'a­piheg hap yn topy­hu'at aiwa­nẽtup hawe. \v 16 Yt naku i watu­we­ma'at uiwy­ria'in are. Yt naku i watunug aimi­ky­'esat sa'ag. Waku watoiat aimi­ky­'esat ko'i yt naku i nug neran hap ko'i. \p \v 17 Tupana ti hẽtyhot kahato rakat ewy toĩne'en. Tupana ti at nug hat waty nug hat i'ewyte wuat'i waikiru nug hat wyti Mi'i. Tupana yne wakuap nug hat. Yt kat hin i sa'ag Tupana tunug. Yne imienoi ko'i hãpyk yn na'yn. Ewaty at yt hẽtyhot mot'i i ahowawi. Hẽtyhot rokirẽ yt ra'yn tuereto at waty waikiru ko'i wen ma'ato Tupana sese yt mi'iria tominug ko'i yt ewywuat hin i toĩne'en. Tupana ti po'og po'og aipo­wyro hat tominug at waty waikiru ko'i kai. Mi'i ti po'og po'og ipotpap at ka'ap wyti aipoi­tyro hamuat. Yt kat sa'up i watum pytkai tutum yne yne ahepe tekat ko'i aimo­wepit hamuat ko'i. Hẽtyhot at ka'ap Tupana. \v 18 Tehay pywuat sese wo ainug tomẽ­pyt'in ko'i. Mi'i hawyi aito wato­py­hu'at Tupana mowepit kahato haria aikotã aimikoi pakup haat rakat aimo­wepit hap topy­hu'at. Mi'i hap ewy aito Iesui mohey haria wato­py­hu'at Tupana mowepit hanuaria wo sese katu­pono — Po'og po'og uimi­ky­'eria eipe torania uiminug ko'i kai e Tupana ahepe tosa­'y­ru'in me tosa­ki­'yt'in me. \p \v 19 Uiwy­ria'in waku wyti watu­we­waure ka'a kahato aimu'e haria mienoi kape. Waku watu­wa­nẽtup kahato hawyi waku aiwe'eg ahehay. Yt naku i iũte'en hap wywo. Yt naku i aipy­'ahak hap wywo ne'i wati­wesat aiwy are. Yt etiwaure tei'o mi'i hap nug hamuat. Uiwy­ria'in waku ehewaure ka'a kahato aimu'e haria ehay kape. Waku watu­wa­nẽtup kahato. Waku aiwe'eg hap wywo ahehay yt kat i iũte'en hap wywo. Yt naku i aipy­'ahak hap wywo wati­wesat iũte'en. Yt etiwaure tei'o mi'i hap nug hamuat. Uiwy­ria'in waku ehewaure ka'a kahato aimu'e haria ehay kape. Waku watu­wa­nẽtup — Uimu'e o uiwy e hap yn aiwa­nẽtup hawe waku wato'e. \v 20 Tupana tiky­'esat kahato wyti hãpyk takat yn mi'i tupono ti aiwo­'o­py­'ahak hap kaipyi ne'i yt watunug kuap i Tupana miky­'esat ewywuat ko'i. \v 21 Waku ti watoiat yne yne aiminug yt naku i hap ko'i i'ewyte yne aheko sa'ag nug hap ko'i. Mi'i hawyi ti waku watu­we­waure ka'a kahato Tupana ehay kape paa'ai'e hap wywo yn katu­pono Tupana yn aheha­kye­ra'at kuap tehay wo. Mi'i pote — Uimu'e kahato ro ehay nug hamo waku wato'e Tupana pe. Tupana etikoi kahato o ehay uiwa­nẽtup hawe waku wato'e. Yt naku i aheko sa'a­wy­'iwuat ewywuat ahewaire waire nug hap. \v 22 Yt naku i ti ahewaure ka'a wo yn watu­we­wa­nẽtup Tupana ehay kape. Ahewaure pe yn Tupana ehay toĩne'en mote ti aiwe­ma'at hap yn toĩne'en katu­pono ihay watunug hap kaipyi Tupana miky­'esat wy. Toiky­'esat kahato aheko towat ewy hap toiky­'esat. Toiky­'esat tehay hẽtyt rakat ewy hap aimikoi ewy hap toiky­'esat. Tomi­ky­'esat nug hepiat hap wyti toiky­'esat. \v 23 Y'y kape wate­ha'at aipã'ãu kape watu­wepiok kahato aipã'ãu kape. Aikotã aipiit aikotã aipainug hap aikotã aikahu hap wate­ha'at aipã'ãu y'y piat kape. Ma'ato wate­ha'at kahu hawyi wato i ra'yn hawyi meremo wati­waure ra'yn aikotã ahowapy aikotã hap. \v 24 Mi'i hap ewy ti Tupana ehay watikuap sa'ag hawyi wato hawyi wati­waure ra'yn watikuap sa'a­wy'i rokirẽ wuat pytkai. \v 25 Ma'ato ahewaure ka'a kahato Tupana ehay kape — Atikuap teran kahato ehay wato'e Tupana pe hawyi watu­we­waure ka'a kahato Tupana piat ainãpin hãpyk takat kapiat hawyi watu­we­mu'e kahato hawyi watikuap kahato inug hamuat hap. Watunug Tupana miky­'esat ewy hawyi Tupana aimo­wepit kahato aiminug upi katu­pono watunug i'e hap ewy kahato hawyi aipoi­tyro kahato yne aiminug ete. \p \v 26 Karãpe yt wãiwa­to'e i ahehay sa'ag hap miit'in ete mi'i pote yt kan hamo i — Tupana mohey kahato hat uito wato'e katu­pono wema'at haria wo i watoĩ­ne'en. Yt kan hamo i ahehay miit'in mu'e hap ete katu­pono ta'a­tukuap typy ihay rakaria aito hawyi ahehay Tupana ete ihay se wen ma'ato ahehay irania'in ete yt naku i katu­pono sehay i'ewyte sa'ag tuwẽtem aiwẽ pyi wy. \v 27 Uwe uwe yt ity i yt i'ywot i rakat powyro hap kaipyi Ai'ywot atipy piat Tupana tikuap kahato tomohey hat sese pywo sio yt hap. Uwe uwe hiwuria powyro hap ko'i toikuap aito tomohey hat sese pywo sio yt hap e. Uwe uwe hatek takaria powyro hap ko'i toikuap tomohey hat sese pywo sio yt hap e. Karãpe irania'in ahã'ãg yt naku i nug hamo ma'ato yt watuwat i i'atu'e hap upi — Uito Iesui mohey hat pote yt atunug neran i te wato'e. Mio tã wato'e hawyi Ai'ywot atipy piat tikuap kahato aito tomohey sese haria wo ra'yn aikuap are uito Tiaku. \c 2 \p \v 1 Uiwy­ria'in Apotypot Koro Iesui ti wuat'i mimõ­typot nuat topy­hu'at. Mi'i tupono ti waku wati­'a­tu­mõ­typot irania'in. Yt naku i uimi­'ai­roria yn i miit'in wati­'a­tu­ky'e. Ma'ato Aika­'iwat ti'a­tu­ky'e yne miit'in torania hap ewy waku wati­'a­tu­ky'e yne. Yt naku i wati­'airo aiwy­ria'in i'atuekat hap upi i'atu­we­painug hap upi ne'i are. Yt naku i wati­'a­tu­ky'e ai'y­wania ko'i yn. \v 2 Karãpe aiwo­'o­mu'e hawe tut wẽtup ok miit hekat rakat wuat'i iwat toĩ tuwe­painug hesokpe ikahu ipu'iãpiat imehit. I'ewyte tut wy wẽtup ok yt hekat i rakat hesokpe sa'ag wywo tut. \v 3 Mi'i hawyi wato'e hekat rakat pe — Uiwy kahato en. Waku era'apyk mesuwe e'amyap ikahu rakat rote ma'ato mi'i hawyi yt hekat i rakat pe — Pyno waku en itote y'am me ro ereĩne'en sio yi tote ro era'apyk wato'e hap kaipyi Ai'ywot Tupana aikuap. \v 4 Uiwy­ria'in yt naku i wati­mohit hatek takaria yt hekat i rakaria. Ma'ato wati­mohit miit'in yt hekat rakaria i yt uwe wat i mimõ­typot ko'i yt hekat i rakaria pote meremo Tupana tikuap aiminug yt naku i hap. Tupana ti'a­tu­ky'e yne aito sio aipiit ikahu sio yt. Sio ahesokpe ikahu sio yt kat i ahesokpe toi'a­tu­ky'e torania aitoria topy'a pe. Waku Tupana ewy wati­'a­tu­ky'e torania miit'in sio hekat rakat sio yt. Waku wati­'a­tu­ky'e irania'in Tupana aiky'e hap ewy. Miit'in ekat ky'ewi hap ne'i wati­'airo aiwy­ria'in mote — Uito po'og e hat ewy watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe katu­pono wati­ky'e miit'in i'atukat ky'ewi hap wywo ne'i. Wẽtup ky'e hamo yn waku wati­'a­tu­ky'e miit'in sio more­kuaria sio miit emiit ko'i. \v 5 Pyno ewetum no ehewaure ka'a uhepe uimi­ky'e ko'i. Yt eweikuap i te apo aikotã Tupana ti'airo kahato yt hekat i rakaria Iesui mohey kahato hanuaria wo hap. Po'og toi'airo ihaky­'e'i rakaria temiit no tetama pianuaria wo irania'in kai katu­pono sa'a­wy'i to'e — Uhemiit sese wyti aru tukup­te'en miit emiit haria wo karãpe arepy­hu'at Wuat'i Miit'in Morekuat Koro mesu­wa­rote e Tupana miwan me sa'a­wy'i. Mio tã to'e hap ewy ra'yn ti mesup te toi'airo temiit'in no miit yt uwe mikuap ewywuat ko'i i yt uwe miky'e ewywuat ko'i i e. Mi'iria pe ti — Woro­ho­'o­'airo eipe miit'in pore­kuaria wo uimohey sese haria eiperia pote e. Woro­ho­'onug eipe morekuat no yne mesuwat yi tote e hatek takaria pe toky'e sese haria pe. Woro­ho­'o­moe­saika uimohey kahato hap wywo wuat'i nug hamo e Tupana tomohey haria pe. \v 6 Eiperia yt hekat i rakaria pote hekat rakaria eimohit reran ne'i. Yt naku i ta'a­tunug hekat rakaria. Ta'a­tu­'a­tu­ky­'esat wyti eiwe­te­weru ta'a­tuepiat hap yn ta'a­tu­ky­'esat. Mi'i hawyi yt eweha'up nug i ra'yn eiwe­te­weru hap hawyi ti ehereto ra'yn sura­ra'in kape ei'a­piheg hamo. Yt ewenug nei'o mi'iria ewy ne'i are. \v 7 Aipo­typot Iesui set mohit kahato haria wyti hekat rakaria. Yt i'atu­we'eg hin i mi'iria katu­pono Tupana ahet'ok Iesui set upi. Yt kat set i po'og Iesui set kai ikahu rakat ahepe. Iesui ti Aika­'iwat koro ma'ato yt ta'a­tu­mõ­typot hin i Aika­'iwat. \p \v 8 Sa'a­wy'i Aipo­typot Iesui aimu'e tehay pywuat sese wo. Mio tã e — Waku wati­'a­tu­ky'e kahato irania'in aiwe­ky'e kahato hap ewy e ahepe ainãpin hap sese. \v 9 Pyno waku watunug Aika­'iwat koro ainãpin hap ewy yn waku watunug. Waku wati­'a­tu­ky'e torania miit'in aiwe­ky'e hap ewy. Ma'ato waho­'o­ky'e miit'in hekat hap upi ikahu hap upi mi'i pote Aimu'e hat ainãpin hat ehay pun haria wo wato­py­hu'at. Mi'i hawyi yt nakuaria i wo wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe. Waku wati­'a­tu­ky'e torania miit'in watu­we­ky'e kahato hap ewy e ahepe. \p \v 10 Tupana tiky­'esat kahato watunug wuat'i tepiat ainãpin hap ma'ato wati­'a­parap wẽtup ainãpin hap mi'i hawyi yt naku i nug haria wo ra'yn watoĩ­ne'en. Wẽtup yn aimi­'a­parap hawyi yt naku i wato­py­hu'at Tupana wanẽtup hawe katu­pono wẽtup ainãpin hap pe toĩne'en yne Tupana piat ainãpin hap wẽtup sehay pe — Aikotã ewei'a­tu­ky'e irania'in eiwe­ky'e hap ewy e hap. Mi'i hap yt watunug i mote wati­'a­parap yne Tupana piat ainãpin hap ko'i. \v 11 Katu­pono sa'a­wy­'ite Tupana ainãpin miwan me — Yt eweipo­hari tei'o wẽtup ok ihary'i ete he'aito ete e. I'ewyte to'e — Yt ewei'auka tei'o miit e tomiwan nu kawiat puretig etiat. Mi'i hawyi yt wati­po­hari i wẽtup ok ihary'i ete he'aito ete ma'ato wati­'auka wẽtup ok hawyi Tupana wo'o­nãpin hap wati­'a­parap kahato katu­pono miit auka hano ra'yn wato­py­hu'at ra'yn. \p \v 12 Ma'ato ahowawi Tupana iha'at kahato sio watunug imiky­'esat ewy sio yt hap kape yn. Tupana iha'at ahowawi sio wati­'a­tu­ky'e irania'in aiwe­ky'e hap ewy. Mi'i tupono waku wati­'a­tu­ky'e miit'in Iesui ewy. Waku aiwe'eg wo aiminug ko'i kai ahehay ko'i kai sio miit'in ky'e hap toĩne'en aikai Iesui miky­'esat ewy sio yt Iesui miky­'esat ewy i watunug hap ko'i. \v 13 Tupana piat miit'in apiheg hap e'at put'ok'e ra'yn turan mi'i hap e'at pe wyti yt kat i ra'yn Tupana kai i'atue­ha­ky­'e'i hap meimuẽ waria miit'in yt ehaky­'e'i kuap i haria ete. Ma'ato irania'in wo'o­ha­ky­'e'i kuap haria kape yt kat i hin i aru i'atu­'a­piheg hap topy­hu'at katu­pono Tupana tuwehum wo'o­ha­ky­'e'i kuap haria ete. \p \v 14 Pyno uiwy­ria'in yt naku i ti ahehay wo yn wato­mohey Iesui katu­pono yt wato­mo­herep i ahepiat imohey hap miit'in me aiminug wakuap ko'i mi'i pote ti yt kat hamo i ahehay se — Uito atimohey kahato Tupana wato'e. Uito ti Iesui mohey hat sese ai'e hap toĩne'en aikai hawyi yt kat i aiminug wakuap ko'i miit'in ky'e hap moherep hamuat aikai mi'i pote ti yt kat i Iesui mohey hap sese toĩne'en aipy'a pe ma'ato heso rakaria wo watoĩ­ne'en irania'in wanẽtup hawe i'ewyte Tupana wanẽtup hawe. \v 15 Karãpe put'ok'e ai'yat pe hatek takat Iesui mohey hat yt imi'u i rakat yt hesokpe i rakat hawyi yt kat i watum tope ma'ato wahenoi Tupana pe yn — Pyno waku mehĩ mana ahẽtup aru Tupana pe eipo­wyro hamuat wato'e yt kat i watum pytkai — Tupana aru epoi mehĩ mana wato'e yt kat i mi'u watum pytkai. \v 16 Ma'ato yt kat i watum mote yt karãpe i ta'a­tu­mohey ahehay — Uruto ti Iesui mohey kahato haria ai'e hap. Tupana eipainug wato'e yt kat i sokpe ium wywo i'atu­po­wyro hamo hawyi yt ta'a­tu­mohey i ahehay — Uruimohey kahato Iesui ai'e hap. \v 17 Mi'i tã watunug pote yt wato­mo­herep hin i i'atuepe ahepiat Iesui mohey sese hap are. Mi'i pote heso rakaria wo watoĩ­ne'en i'atu­wa­nẽtup hawe i'ewyte Tupana wanẽtup hawe. Uiwy­ria'in iku'uro rakat nem kahato rakat yt ikahu hin i toĩne'en. Yt uwe miky­'esat ewy hin i toĩne'en aikotã i'okpuk nem nakat ewy watoĩ­ne'en aitoria Iesui mohey haria yt hegyi'at i rakaria aito hawyi. \v 18 Mi'i hawyi te'e­ro'e irania'in ahepe — Ma'ato tukup­te'en ni Iesui mohey haria yt kat i ta'a­tu­minug wakuap ko'i e haria. Mi'i hawyi eheso kahato are i'atuepe katu­pono Iesui mohey hap sese kaipyi tuwẽtem wuat'i waku nug hamuat ko'i are. Yt pote yt kat i Iesui mohey sese hap aikai are i'atuepe. Uito ti atimo­herep uhepiat Aika­'iwat mohey hap miit'in ky'e hap wywo are. \v 19 — Uruto ti uruimohey kahato Tupana i'atu'e uhepe irania'in. Uruimohey sese Tupana wẽtup yn toĩne'en i'atu'e uhepe. Pyno waku mi'i tã wato­mohey i'atuepe wen ma'ato eiwe'eg wo o katu­pono i'ewyte ahiag timohey kahato wy wẽtup yn Tupana toĩne'en hap token'ẽ popuo. Ahiagnia timohey Tupana toĩne'en hap wen ma'ato yt Tupana miky­'esat ewywuat nug hin i haria wo tukup­te'en. Ahiagnia ta'a­tu­mohey sa'ag pytkai. \v 20 Yt kan hamo i — Atomohey kahato Tupana wato'e hawyi yt kat i watunug wakuap miit'in me. Mi'i tã watunug pote — Heso kahato rakaria eipe i'atu'e irania'in ahepe te'e­ru­wa­nẽtup hawe. Ahehay wo yn wato­mohey Iesui pote yt aiwe'eg hin i aito. \v 21 Watikuap ta'yn aikotã sa'a­wy­'ite aha'a­se'i Aparãu tunug nu kawiat heiam aikope aihũ watiwuk Tupana mowepit hamuat hap ewy. Mi'i hap tote toipo­rokpun tosa­'yru Isaki i'auka hamo Tupana piat ipo'oro hap ewy. Mi'i hawyi mi'i tã iminug kapiat teha'at howawi Tupana hawyi — Waku kahato rakat en Aparãu e Tupana tope. Eminug kaipyi mesup atikuap sese ra'yn uimohey hat sese en e Tupana tope. \v 22 — Waku en Tupana katu­pono aha'a­se'i pot timo­herep tepiat Tupana mohey hap tominug wo. Imohey hap toimo­herep kahato wuat'i pe tominug wo. To'o­ku­pitu kahato imohey hap iminug ko'i. I'e hap tutunug hap kaipyi Tupana tikuap tomohey hap sese aha'a­se'i pot Aparãu sa'a­wy'i. \v 23 Aikotã Tupana to'e sa'a­wy'i hap ewy — Uiwy kahato ti en Aparãu e. Uimohey hat sese ti en e. Hãpyk kahato rakat en uiwa­nẽtup hawe uiwy e Tupana tope. \v 24 Uiwy­ria'in imohey hap toĩne'en ahehay pe yn mote Tupana yt aimo­hãpyk kuap i katu­pono uiminug wakuap kaipyi yn wati­mo­herep kuap Tupana mohey hap sese toĩne'en aipy'a pe. Ma'ato yt kat i imohey hap moherep hap aikai waku nug hap ko'i mi'i pote yt toĩne'en i Iesui mohey hap sese aikai ma'ato heso rakaria wo wato­py­hu'at aito. \v 25 Sa'a­wy'i mana Irapi timo­herep kahato Tupana mohey tepiat hap katu­pono toi'a­tu­po­re­reke to'yat pe typy ok surara Isareu ywania Tupana mipo­'oro ko'i sepiok e hanuaria. Mi'iria pe mana Irapi timo­herep mu'ap wẽtup i'atu­popy hamuat mig'i wo toimo­herep i'atue­ha­kye­ra'at hap katu­pono irania'in surara tikat mi'iria i'atu­'uka hamo. Mi'i hap ewywuat mana Irapi tunug hawyi Tupana tikuap ta'yn tomohey hat ra'yn toĩne'en hap. Mi'i hawyi toieha­kye­ra'at mekewat hary­poria yt iwe'eg i rakat wuat'i ihainia'in wywuat ieĩne'en hat pytkai. \v 26 Pywo ti rat uheka­tu­wyria yt kat i aipã'ãu pote yt kat hamo i aipiit katu­pono iku'uro ra'yn. Aheha piat toto hawyi — Iku'uro sese ra'yn i'atu'e. Mi'i hap ewy ti yt kat i miit'in powyro hap Iesui mohey hap moherep hap aikai hawyi iku'uro rakat ewy ra'yn watoĩ­ne'en yt iwese rakat ewy i yt kat nug hat wo i ra'yn watoĩ­ne'en. Yt wati­mo­herep Iesui piat miit'in ky'e hap irania'in me ahegyi'at hamo pote yt kan hamo i wato'e hatek takaria pe — Uruimohey kahato Iesui wato'e ai'e hap. Pywo ti rat uimienoi are uito Tiaku. \c 3 \p \v 1 Uiwy­ria'in eiwe'eg wo o — Uito po'og torania kawiat wo'o­mu'e hat ei'e hap wywo katu­pono miit'in mu'e haria kape yn Tupana po'og iha'at sio ta'a­tu­mu'e hap ewy ta'a­tunug sio yt te'e­ro­py­hu'at sio ta'a­tunug ta'a­tuepiat miit'in nãpin hap ewy sio yt hap kape teha'at kahato Tupana. Ma'ato yt watunug i ahepiat miit'in nãpin hap mi'i pote po'og ai'a­piheg hap topy­hu'at aipot­mu­'eria kai katu­pono yt watunug i Tupana ainãpin hap ko'i pote mi'i pote ti — Typy ihay haria eipe e aru ahepe Tupana mekewat e'at pe karãpe Tupana timo­herep yne miit'in me uwe waku uwe yt naku i hap airo hap e'at pe. Mi'i tupono waku perup'i puo wati­'a­tu­mu'e miit'in are. Waku wato'e aiwa­nẽtup hawe — Yt hãpyk i ahenoi pote ati'a­parap kahato Tupana pe waku wato'e aipy'a pe. \v 2 Pyno torania aito i'aparap haria watoĩ­ne'en. Ma'ato ahehay wo ahẽku wo yt wati­'a­parap i pote yt karãpe i sa'ag nug hano watoĩ­ne'en katu­pono aipy'a piat aiwa­nẽtup hap moherep hap ahehay topy­hu'at. Karãpe yt wati­'a­parap i ahehay wo pote hãpyk pe kahato watoĩ­ne'en aheĩne'en hap tote. Ahehay hãpyk takat watunug kuap pote watu­we­po­'oro kuap yne aipiit wakuap nug hamo. \p \v 3 Aihũ Kawaru wẽ sakpo wati­kytyt saity hawyi mi'i ete wati­mo­hãpyk aikotã hewyry aimi­ky­'esat ewy hamo. Kurin kat ete pyi wati­moe­wyry aihũ iwato sese pytkai. \v 4 I'ewyte ahe'yara iwato kahato rakat pytkai wati­mo­hãpyk kahato y'y puo apukuita kurin kat no. Mi'i hawyi aimi­ky­'esat ewy toto ahe'yara iwato kahato pytkai. Imohãpyk hap kurin hetu'a pe toĩne'en wen ma'ato toto­moe­saika kuap yne wasere wato pytkai waku ahewyry. \v 5 Mi'i hap ewy ahẽku topy­hu'at kurin aipiit kai mekewat saity aihũ Kawaru wẽ sakpuat ewy mekewat imohãpyk hap kurin hetu'a piat ahe'yara etiat hap ewy. Ta'i ahẽku ti yt iwato i pytkai — Uito po'og torania kai wato'e ahẽku hit no. I'ewyte aikotã aria hit ta'at go iwato rakat rote igag nakat rote hap ewy meremo aria iwato kahato topy­hu'at itote. Mi'i hap ewy ahẽku hit kaipyi iwato kahato sa'ag tuwenug. \v 6 Ahehay sa'ag ni aiwa­nẽtup hap ma'at kuap hat toĩne'en. Aima'at hat kahato ti rat ahẽku. Wo'oe­re­mo­pusu hap tuwẽtem ahẽku pyi aiwo­'o­ma­'at'i ma'at'i hamo. Aikotã aria aheka­re'en wuk hap ewy ahehay toĩne'en. Ahehay aikotã mekewat sa'ag nug hat eiam wyti aria wato yn toĩne'en. Ahehay sa'ag ahẽku kaipywiat miit'in wuk hap ewy topy­hu'at. Ahehay wo miit'in ma'at hap topy­hu'at katu­pono aheĩne'en hap moko'i moko'i hap aiwa­nẽtup hap pyi tuwẽtem ahẽku pyi are. Ta'i aimohun hap wyti ahehay sa'ag. \v 7 Ta'i watikuap kahato haiwot rakaria ga'apy piaria mope­rup'i aihũ wuat hap i'ewyte weitaria aihũ wo atimo­pe­rup'i kuap i'ewyte topy­hu'at hewyry rakaria aihũ wo watunug. I'ewyte piraria wati­mo­pe­rup'i kuap aito. \v 8 Ma'ato mi'i pytkai ahẽku yt wati­mo­perup i kuap i katu­pono ahẽku miit'in auka kuap hap topy­hu'at. Ahehay wo wati­ma'at kuap kahato miit'in. Moi haiwot rakat ewy ahẽku toĩne'en katu­pono mi'i wo wati­'a­tu­'uka kuap miit'in aimi­ma'at ko'i. \v 9 Ahehay sa'ag ahẽku pyi gu'uro hy ewy toĩne'en katu­pono — Waku kahato en wato'e Ai'ywot Aika­'iwat Tupana pe wen ma'ato miit'in me — Motoro meiũpepyi aria wato kape wato'e sa'ag ahewa­nĩ­kaptia pe miit'in me Tupana minug toiã'ãkap ko'i pe. Ahẽku wo — Waku kahato En Tupana wato'e mi'i hawyi mekewat ahẽku wo wati­'a­tu­kuasa Tupana minug miit'in ko'i. Yt naku i kahato mi'i tã are. \v 10 Wẽtup ahehay pyi tuwẽtem Tupana mõtypot hap i'ewyte wẽtup ahehay pyi tuwẽtem miit'in mohit hap. Yt naku i ti rat mi'i tã are. Are pãi yt aiwe'eg hin i ahẽku mope­rup'i hap ete aito. Aiwe­mõti hap kahato ahehay. \v 11 Yrasa pyi yt karãmuo i y'y tuwẽtem he rakat nop takat wẽtup ka'a pyi yn. Mi'i hap ewy yt naku i ahehay he rakat ahehay nop takat ahẽku pywiat. \v 12 I'ewyte yt karãpe i Paku'a yp kaipyi hewo muse saat ne'i. I'ewyte yt karãpe i hewo Warana yp kaipyi Wasa'i saat ne'i. I'ewyte yrasa ihy nop takat yt tum kuap i aimi'u he rakat. \v 13 Mi'i hap ewy kahato yt naku i ahehay sa'ag yt Tupana Pã'ãu miky­'esat ewy i ahẽku wo. Waku watunug wakuat yt kat i aiwe­mõ­typot hap wywo. Mi'i hap ewy waku aheĩne'en hap he rakat ewy aiminug wo'o­wese hap wywo yt kat i — Uito po'og ai'e hap aiwa­nẽtup hawe. Waku yne ahehay wakuap wo wati­mo­herep aiwe'eg hap imõtypot hamuat. \v 14 Karãpeĩ wato­'oe­ha­'y­wywi hawyi yt kat i aiwo­'o­wese hap aikai topy­hu'at. Mi'i pote yt kan hamo i — Uito ti po'og irania'in kai wato'e ne'i. Ma'ato mi'i tã mote watu­we­ma'at ne'i. \v 15 Karãpeĩ watu­'uka aiwo­'ope Tupana piat aimu'e hap kaipyi mi'i pote yt we'eg hin haria wo i wato­py­hu'at. Karãpe wato­'oe­ha­'y­wywi aiwo­'ope wato­py­hu'at irania'in yt imohey i haria ewy ne'i. Aikotã ahiag potmu­'eria ewy watoĩ­ne'en. Aikotã ta'a­tu­mi­ky­'esat yn nug haria ewy wato­py­hu'at. Yt naku i kahato watu­'uka aiwo­'ope Tupana piat aimu'e hap kaipyi. Mi'i tã watunug mote yt karãpe i Tupana mimu­'eria wato­py­hu'at ma'ato ahiag potmu­'eria watoĩ­ne'en. \v 16 Karãpe wato­'oe­ha­'y­wywi aiwo­'ope — Uito ti po'og eikai ai'e hap aipy'a piat kaipyi mi'i hawyi meiũran wanĩ­kaptia wo wato­py­hu'at itote hawyi aiwo­'o­ma­'at'i ma'at'i hap yt ikahu hin i rakat topy­hu'at aiwo­'opiat. Yt naku i are. \p \v 17 Ma'ato Ai'ywot atipy piat iwe'eg sakpo toĩne'en. Mi'i ti aimu'e kahato aipy'a pe towe'eg hap yt ahiag wat ewywuat hin i. Mio tã e ahepe — Pywuat kahato eweikup­te'en no Ui'ewy e ahepe. Wo'o­wese haria wo ro eweikup­te'en e. Wo'o­ky'e haria wo wo'o­po­wyro haria wo wo'o­wesat kahu hanuaria ui'ewy o eweikup­te'en o e ahepe. Waku wo'o­ky'e hap moherep hanuaria wo eweikup­te'en e ahepe. Waku wakuat nug haria wo eipe e. Waku yt wẽtup ok i miit mohit hanuaria wo eweikup­te'en no e ahepe. Waku yt typy ehay rakaria wo eweikup­te'en e. Waku to'o­'e­wy­'ewy wuat'i miit'in ky'e haria wo eweikup­te'en e ahepe aimu'e kahato hat atipy piat Ai'ywot. \v 18 Watikoi aikope aimikoi wakuat pote waku kahato hẽtyt hawyi ma'ato yt pote yt kat i aimi'u wakuat wati­puẽti aru hat hawyi. Mi'i hap ewy kahato wo'o­ky'e hap watikoi hawyi aiwo­'o­wese hap toĩne'en aru aiwo­'ope hawyi aimo­wepit hap toĩne'en aiwo­'ope. Mi'i hawyi hewo kahato aru waku hap ahete aimi'u he kahato hap ewy aimikoi he hap ewy. Uito eimu'e hat pot Tiaku are. \c 4 \p \v 1 Koitywy ahenoi teran ehepe kat kaipyi kat kaipyi aiwu­'uka hamuat aiwo­'oehay poepyk hamuat hap tuwe­mo­herep hap ko'i. Pyno ahenoi ehepe — Uiat uipo pe atiky­'esat ewat ekat ai'e hap sa'ag kaipyi ti watu­'uka. — Uimi­ky­'esat yn waku watunug e hap kaipyi watu­'uka. Mi'i hap kaipyi yt aiwo­'o­wese i hap toĩne'en. \v 2 — Atiky­'esat ewat uiano wato'e irania'in me ma'ato — Yt atum i i'atu'e ahepe hawyi — Pyno yt etum i pote yt uiwese i aru wato'e aipy'a pe aiwy­ria'in me. Mi'i hawyi wato­'o­'auka teran irania'in ete i'atuekat ky'ewi. Yt naku i mi'i tã are. Po'og waku wahẽtup hẽtup Ai'ywot Tupana pe aimi­ky­'esat ko'i are. Yt kat i aimi­ky­'esat ko'i toĩne'en aipo pe katu­pono yt wahẽtup Ahekat nug hat Tupana pe i pote e. \v 3 Mi'i hawyi aimi­ky­'esat Tupana pe wahẽtup tuereto wen ma'ato yt tutum i aimiẽtup katu­pono yt tomi­ky­'esat ewy i wahẽtup pote. Aimi­ky­'esat ewy sa'ag ne'i wywo yn wahẽtup wote aimo­wepit hamuat kape yn wahẽtup pote yt tutum kuap i aimiẽtup. \p \v 4 Aikotã aheha­ry'i ete aipo­hari hap ewy yt ikahu hin i mi'i hap ewy kahato yt ikahu hin i typy ahetu­pana pote. Yt naku i typy ok miky­'esat ewy watunug Tupana miky­'esat wakuat i'ewyte mesu­wa­ro­tiaria miky­'esat ewywuat yt naku i nug haria miky­'esat ewywuat pote. Yt ikahu hin i mi'i tã watoĩ­ne'en are. Tupana ewanĩ­kaptia miky­'esat ewy watunug mote Tupana ewanĩ­kaptia wo watoĩ­ne'en. Uwe uwe mesu­wa­rotiat yt naku i nug haria seko sa'ag wo tuwe­wy­'inug mi'i hat Tupana ewanĩkap mo topy­hu'at. \v 5 Ewe'eg wo e Tupana sa'a­wy­'iwuat pupi — Uiwano yn woro­ky­'esat e ahepe. Ma'ato wẽtup tupana eweimohey hawyi uheha­'y­wywi kahato tupa­naria ete e Tupana Pã'ãu ahepe. \v 6 — Ati'a­tu­moe­saika kahato waure wuat gupte'en haria pe. Mi'iria pe atum ne'en kahato wakuap mi'iria pe ma'ato irania'in me — Uito po'og e haria ewanĩkap wo areĩne'en e Tupana ahepe. Uhegyi'at hap po'og atum paa'e haria pe e Tupana ahepe. \v 7 Tupana tiky­'esat ai'e hap — Tupana atiky­'esat emiit sese wo waku wato'e aipe­rup'i popuo e. Ui'ywot uimoe­saika kahato uiminug sa'ag ko'i akit hamo waku wato'e. Tupana eti'akit o ahiag ui'okpe totiat wato'e waku. Uimoe­saika Epã'ãu wo ahiag sopo hamo ehay wo — Motoro ui'ya­ty­pepyi ahiag me e hamo waku wahẽtup Tupana pe. Mi'i hawyi waku wato'e — Tupana etisopo ro ahiag uhã'ãg hat mesuwe waku wato'e. Mi'i hawyi ahiag topopy ra'yn meremo ai'ya­ty­pepyi Tupana pupi. \p \v 8 Pyno karãpe wati­ky­'esat watu­kup­te'en Tupana wywo mi'i pote waku watuwat Tupana kape aimi­ky­'esat ẽtup hamo. Aiwa­nẽtup hap kaipyi aipy'a pyi ahehay hawyi tut ahowawi aimi­ky­'esat ewy. Mi'i hawyi aikotã watuwei aipitpit potiat hap ewy ra'yn y'y pe waku mi'i hap ewy waku wato'e Tupana pe — Ui'ywot uikoho Esa'yru suu wo uimi­'a­parap sa'ag ko'i waku wato'e. Uipo ti iminug yt naku i hap ko'i pote uipo ipitpit hap ewy. Mi'i pote etikoho uipo yt naku i nug hap hep hamo waku wato'e. Ui'ywot atipy piat pe uiwa­nẽtup hap uipy'a piat typy sehay potiat uipiit yt naku i topy­hu'at. Mi'i pote etikoho kahato uhepiat i'aparap hap ko'i yne waku wato'e Tupana pe. \v 9 Waku paawa­to'e Tupana pe aiminug sa'ag upi aikotã haty kahato hap aipy'a pe hap ewy aikotã aiwy sese iku'uro hawyi haty hap ewy waku aiwak hap aipy'a pe hawyi — Tupana sakpo'e atunug sa'ag wato'e. Yt ikahu hin i atunug eete. Mi'i tupono uimõti te kahato rat uipy'a pe waku wato'e aiwak popuo. Tupana uhepiat ema'at hap ko'i yt ikahu hin i uipy'a pe uiwa­nẽtup hawe. Ahaty'u kahato yt kat i hin i uiwepit hap toĩne'en. Uimõti hap yn toĩne'en uikai waku wato'e yt kat i aimi­ky­ry'i hap wywo. \v 10 — Ehamo Tupana aremõti kahato uipy'a pe paa'e hap wywo wato'e. Pywo pe pote Tupana mimõ­typot sese ko'i wato­py­hu'at wuat'i e'at pe wuat'i ehamo. \p \v 11 Uiwy­ria'in yt naku i ahehay sa'ag wẽtup ok ete irania'in ete katu­pono Tupana to'e miwan me — Eiwo­'o­ky'e ro eiwo­'ope e. Mi'i pytkai wati­mohit ne'i wẽtup ok irania'in ehamo pote — Yt naku i meiẽwat miit wato'e pote Tupana wo'o­nãpin hap pun hanuaria wo watoĩ­ne'en katu­pono yt i'e hap ewy hin i watunug mote. Uiwy­ria'in yt naku i wati­mohit wẽtup ok ahehay yt naku i rakano. — Eti'a­tu­mõ­typot ro irania'in e Tupana sa'a­wy'i miwan me. Karãpe wati­'a­tu­sa­ty'i saty'i miit'in ahehay wo hawyi wati­'a­parap kahato Tupana piat ainãpin hap yt wati­mõ­typot i aiwy pote. Mi'i hawyi wati­mohit Tupana piat ainãpin ko'i katu­pono ai'e hap aiwe­nãpin hap sa'ag yn watunug. Po'og waku watunug ainãpin hap sese Tupana iwe'eg sese rakat piat ainãpin hap. Yt naku i ewei'a­tu­mohit wẽtup ok miit e Tupana pote. \v 12 Tupana yn aikuap sese sio waku aito sio yt hap katu­pono Tupana yn ni ikuap aiwa­nẽtup hap wakuap ko'i sio yt nakuap i ko'i. Mi'i tupono kat poteĩ pyno — Yt naku i en wato'e wẽtup ok miat pe yt watikuap i kahato ipy'a piat pytkai. Tupana yn ikuap wakuat sio yt hap. Mi'i yn ikuap ainug ko'i. Mi'i pote Tupana yn aheha­kye­ra'at kuap i'ewyte Tupana yn ni ai'a­piheg kuap. Mi'i pote yt naku i wato'e wẽtup ok etiat — Yt kan hamo i mekewat miit. Yt naku i kahato mi'i tã wato'e katu­pono yne miit'in Tupana miky'e ko'i tukup­te'en. — Wuat'i miit'in torania ahekat ko'i ewy tukup­te'en e Tupana ahepe. Mi'i pote yt eweimohit rei'o uhekat ko'i e Tupana yt miit'in mõtypot i haria pe. \p \v 13 Waku aiwe'eg wo kahato ahehay pupi — Uimi­ky­'esat yn atunug neran e hap pupi — Pyno mũki­'ite uimi­ky­'esat ewy uiwepyi areto wẽtup tawa kape hawyi itote areĩne'en mot'i hawyi itote atunug uiko iwato'in nakat uimi­ky­'esat ok tã hawyi uhekat kahato ra'yn areĩne'en itote ai'e hap pupi waku aiwe'eg wo. — Pywo ti rat ui'e hap ewy atunug aru uimi­ky­'esat ok tã hawyi uiwepyi arepotpap kahato itote hawyi ati'a­tunug iwato kahato uhekat ko'i hawyi areĩne'en hekat kahato rakano itote uito. Ta'i uimi­ky­'esat ewy yn aru ati'a­tunug e hap pupi waku aiwe'eg wo uiwy­ria'in. \v 14 Katu­pono yt watikuap hin i aikotã mũki­'ite aipo­re­'i­hot'ok hap pytkai i aikotã aru watoĩ­ne'en sio are. Tupana yn mi'i tã kuap hat i'ewyte yt watikuap hin i karania e'at re aheĩne'en hamuat hap ko'i. Ta'i aikotã hunete y'y he'yhig am hawyi atpo­sake hawyi yt kat i ra'yn toĩne'en itote. Mi'i hap ewy kahato aheĩne'en hap topy­hu'at mesu­wa­rote. Ta'i aheĩne'en porap i hawyi aiku­'uro ra'yn meremo hap ewy watoĩ­ne'en mesuwat yi tote uiwy­ria'in. \v 15 Mi'i pote po'og waku wato'e aipy'a pe — Tupana atunug neran emiky­'esat ewy po'og waku wato'e. Tupana etum uhepe ehesaika hap uipo­wyro hamuat. Mi'i pote ti aru areto motpap nug hamo po'og waku wato'e aipy'a pe. \v 16 Yt naku i kahato watu­we­mo­wato kahato ahehay wo — Atunug kuap yne ai'e hap ete uiwy­ria'in. Yt naku i wato'e — Uito po'og yne miit'in kai ai'e hap ete. Yt naku i aito wato­py­hu'at aiwehay pyi. Yt naku i — Uito po'og ekai e hano wato­py­hu'at. \p \v 17 Uimi­mu­'eria karãpe watikuap kat som waku Tupana tiky­'esat watunug hap hawyi ma'ato yt watunug i imiky­'esat ewy hawyi wati­'a­parap kahato Tupana pe yt watunug i imiky­'esat pote. Yt nakuaria i wo wato­py­hu'at yt kat i hin i watunug pytkai. Mi'i tã hap atiky­'esat eweikuap ta'yn uiwy­ria'in are uito Tiaku. \c 5 \p \v 1 — Eiwe'eg wo o hekat rakaria. Eiwe'eg wo o wo'o­po­'oro i po'oro i te'en ne'i haria pupi e Tupana. Koitywy yt pya hin i eiwo­'o­kak'i hamuat hap e'at e Tupana. Yt pya hin i kynkyn­'ei'e hap e'at ehepiat ho'opot hap wuat'i e'at piat hamuat e katu­pono eiwe­moekat kahato miit'in ma'at hap kaipyi e Tupana. \v 2 Mekewat e'at pe ti aru eimi­soknug ni hokpyp ne'i ra'yn topy­hu'at e Tupana. Ehesokpe sok ko'i nupi'a yat no ra'yn topy­hu'at yne yne aru e Tupana. \v 3 Ehekat ikahuria rakat ahyt aru yt kan hamo i ra'yn topy­hu'at i'ytyk tutu'u yne ra'yn hawyi e. Mekewat e'at ehekat ikahu miit'in mipugha wo ra'yn topy­hu'at nem ne'i pote e. Sa'a­wy'i imehit rakat yn ehekat ma'ato mekewat e'at pe i'ytyk kahato rakano ra'yn topy­hu'at ikamhig sa'ag nakano ra'yn topy­hu'at e. — Kat pote kahu yt eweimõ'ẽ i ehekat ko'i nimo te uruepe i'atu'e ti aru ehepe ewyria'in hatek takaria. Kat pote yt ehegyi'at hin i uruepe nimo i'atu'e aru ehepe ihaky­'e'i rakaria. — Mi'i hawyi ehekat ko'i i'ytyk kaipyi ti aru ta'a­tukuap meremo ra'yn yt ehegyi'at hin i kahato hap e Tupana — Uiwano yn neran e haria pe. — Ehekat ahyt topy­hu'at aru aria wato mi'u wo e Tupana. Mi'i hawyi eipe ekat wuk hap pe eweikup­te'en at ka'ap ei'a­piheg hamuat wuat'i e'at pe e Tupana aru hatek takaria pohari haria pe. \v 4 — Sa'a­wy'i eimikoi eropat haria i'atu­potpap kahato eiko nug hamuat pytkai ma'ato yt kat i ewetum i'atuepe. — Pywo ti rat mũki­'ite aru atum eipotpap sa'up ewei'e pytkai yt kat hin i ewetum i'atuepe. Yt ehegyi'at i hap kape ara'a­kasa yne ra'yn Uito e aru Tupana yt imõ'ẽ i haria pe. I'atue­sy'at kahato ehemiit'in e. Yt i'atue­sokpe hin i rakaria mi'iria. I'atue­ha­ky­'e'i kahato te'e­re­potpap at ka'ap pytkai yt kat hin i ewetum e. Sa'a­wy'i kak'i­'a­tu'e kak'i­'a­tu'e ahetiat — Tupana yt urupoi i urupo­'oro haria uruka­'i­waria hekat rakaria i'atu'e uhepe e. Yt ta'a­tu­mõ'ẽ hin i uruepe urupotpap hap sa'up i'atu'e irane to'o­kak'i popuo uhepe ihaky­'e'i rakaria e Tupana. \v 5 Yt ehegyi'at hin i eipe e aru ehepe katu­pono eiwe­mo­wepit hap yn ewetunug eheĩne'en hap turan e. Kat ko'i kat ko'i eimi­ky­'esat ok tã ewei'a­tunug atunug kahato. Ei'yat wakuat pe ienuk hap yn ewetunug. Eimi'u ikahu kahato ma'ato eiweran ewei'a­tu­mo'ok kahato. Yt kat i ewetum hesy'at sese rakaria pe e Tupana aru ihaky­'e'i rakaria ma'at haria pe. Aikotã sa'a­wy'i eihũria ewei'a­tu­mokyt kahato awati wo i'atu­'uka hamuat i'u hamuat hap ewy kahato eiperia tukup­te'en ikap kahato rakaria wo e aru Tupana yt hegyi'at rakaria i pe. Ikap kahato rakaria wo koitywy eweikup­te'en eihũria ewy e. Eikap ti waku kahato aria mi'u wo pote mesup ta'yn waku pe eweikup­te'en kahato ma'ato uimi­'a­piheg wuanuaria wo e Tupana mi'iria pe yt ta'a­tupoi hin i ta'a­tu­potpap nug haria hawyi. \v 6 — Sa'ag nug haria ti eipe katu­pono miit'in wakuat kuasa haria wo eweikup­te'en are'e aru ehepe e Tupana. I'atuekat ky'ewi — Ewei'a­tu­'uka mi'iria ewei'e yn esura­ra'in me wakuap yn ta'a­tunug pytkai e. Ewei'a­tu­'uka yt kat i sa'ag i'atu'e i ehepiat pytkai e aru Tupana yt hegyi'at i rakaria hekat rakaria pe. \p \v 7 Uiwy­ria'in waku aipe­rup'i po'og po'og watoĩ­ne'en Iesui ekatup haype miit'in aimo­weu­ka'i pytkai. Aikotã aikopiat aimikoi wahe­katup hepamo hap ewy. Sa'a­wy'i watikoi hawyi i'aman hap wahe­katup imoẽtyt hamo. Mi'i hawyi wahe­katup i i'aman tuereto hap imotag hamo. Perup'i popuo wahe­katup haat hap kape imo'a­puhup hamuat kape. Mi'i hap ewy waku wahe­katup Iesui ut hap. \v 8 — Yt pya hin i ti Iesui ut hap waku wato'e yn aiwo­'ope aiwe­moe­saika hamo. Yt naku i watoiat hut hap mohey hap katu­pono tut aru Aika­'iwat. Waku wahe­katup hut hap aiwe­mo­wepit hap wywo. \v 9 Uiwy­ria'in yt naku i wato­'oehay petek petek hekatup haype katu­pono wo'oehay petek petek haria pe ti aru — Yt nakuaria i eipe e aru Tupana. Yt pya hin i aika­'iwat ut hamuat uwe waku uwe yt naku i to'e hamo. Yt pya hin i Aika­'iwat ut hap aikotã oken'ypy og me hap ewy yn ni toĩne'en meke — Areke teran e hat ewy toĩne'en. \p \v 10 Uiwy­ria'in yt naku i ti wati­waure aipy'a pe sa'a­wy­'iwuat Tupana ehay moherep haria piat ho'opot hap ko'i. Ta'i nimo te ti ta'a­tu­ho­'opot pot'i kahato miit'in miky­ry'i ta'a­tuetiat imohey hap wywuat hap. Ta'i yt i'atu­wẽ­pohep hin i ti Tupana e hap moherep hap ete miit'in ti'a­tu­sa­ty'i saty'i pytkai. Mi'i tupono waku watunug mi'iria ewy. \v 11 Mi'iria sa'a­wy'i toko­ka'at ra'yn ho'opot hap sakpo. Mi'i tupono koitywy Tupana mi'a­tue­waku ko'i wo tukup­te'en eimi­'a­tu­mõ­typot no ra'yn tukup­te'en. Watikuap ta'yn ti aikotã nimo aha'a­se'i Io ho'opot pot'i kahato hap ma'ato yt toiwaure hin i Tupana mohey tepiat hap. Imohey mot'i hap po'og iwato ho'opot hap kai. Mi'i pote ho'opot kahato hap sakpo tokosap ase'i Io. Mi'i pote Tupana mipoi­tynug wo ra'yn topy­hu'at. Uiwy­ria'in Tupana tikuap kahato ahepiat ho'opot hap. Ta'i Aika­'iwat aiky'e kahato toha­ty'u kahato ahepiat ho'opot hap. \p \v 12 Ahehay pywo piat hap yn Tupana tiky­'esat. Karãpe irania'in me — Atunug aru wato'e pote waku watunug ai'e hap ewy hap. Yt naku i aheso — Atunug aru ai'e hap ete. Ma'ato aheso hap ne'i pote Tupana ai'a­piheg e. I'ewyte ti yt naku i Tupana set wati­pehik — Atunug aru e hap ete. Yt naku i wato'e — Yt atunug i aru ui'e hap ewy pote waku Tupana ui'auka wato'e. Po'og waku — Atunug aru mehĩ mana wato'e hawyi waku watunug ai'e hap ok tã po'og waku are. I'ewyte yt naku i miit'in set wati­pehik pywo ai'e hap moheg hamo. Ma'ato Tupana tiky­'esat pywo piat yn ahehay hap — Atunug aru ai'e hap ete. \p \v 13 Ahatek pote wate­moe­ha­ma­na'i hawyi waku wahẽtup Tupana kape aika­wiano hamuat hap. Ma'ato toĩne'en ahehãite hap aiwepit hap yn ahete pote waku watu­wehum Tupana ete aiwepy hap wywo. \p \v 14 Wẽtup ok i'ahu aipy­'a­setpiat pote waku mekewat i'ahu rakat ti'a­tu­kaykay tuwe­wawi Iesui mohey haria apykok haria ko'i ta'a­tu­hẽtup Tupana kapiat hamo i'ahu kosap hamuat hap. Mi'i hawyi ikap takat mohag wo waku ta'a­tupag i'ahu rakat ete. Mi'i hawyi waku ta'a­tu­hẽtup — Tupana etimoe­hãite kahato mesuwat i'ahu rakat esaika hap mywo Esa'yru Iesui mõtypot hamo waku i'atu'e itote i'ahu rakat moehãite hamuat. \v 15 Mi'i tã ta'a­tunug Iesui mohey hap mywo pote ti aru ipoĩ'ãm na'yn te'yni pyi ihãite ra'yn topy­hu'at i'ahu rakat. I'ewyte iminug sa'ag kaipywiat i'ahu pote Tupana timo­weityk ta'yn iminug yt naku i sa'ag hap ko'i. \v 16 Mi'i pote waku wahenoi aiwo­'ope aiminug sa'ag ko'i i'ewyte waku wahẽtup kahato Tupana kape aiwy­ria'in kawiano hamuat. Wahẽtup aipy'a pyi pote aiwo­'o­poi­tyro kahato hap ewy topy­hu'at ahete aiwo­'o­ky'e hap ewy aiwo­'ope. Mi'i hawyi toĩne'en kahato aimoe­hãite kahato hap Tupana kaipywiat hap. Aipy'a hãpyk kahato Tupana wywo hawyi meremo tutum aimiẽtup niatpo kahato rakat pytkai. Meremo tutum waku miẽtup ko'i. \v 17 Sa'a­wy'i mekewat Tupana ehay moherep hat Eria ai'e­wywuat miit kahato ma'ato tohẽtup kahato tepiat imohey kahato hap mywo yn — Tupana etipyhyp to i'aman mye'ym anu 6 ewaty hap atiky­'esat e. Mi'i hawyi hẽtup ewy Tupana tunug itote. \v 18 Mi'i hawyi tohẽtup i ra'yn — Etum i ro i'aman e hawyi i'aman kahato i ra'yn hap Tupana tunug i'e hap ewy. Mi'i hawyi itote ihãite kahato i ra'yn i'atu­mikoi ko'i. \p \v 19 Uiwy­ria'in toĩ wẽtup ok wẽtup ok tuereto aipy­'a­set­piaria wemig Tupana po piat haria ta'a­tu­minug sa'ag ky'ewiat haria. Waku mi'iria watekyi ahehay wo te'e­ra­'aipok Tupana ewawiat hamo. \v 20 Uwe uwe yt nakuat i nug hat pore­ro­kosap Tupana kapiat iminug sa'ag myi mi'i hat tihep wẽtup ok miit wo'o­'a­piheg hap kaipyi iminug sa'ag ahyt po pyi toipo­re­nõtem Tupana piat ieha­kye­ra'at hamo. Uiwy­ria'in yt eweiwaure ro mi'i tã nug hamo yt waure wo tei'o. \p Uito Tiaku ti mekewat Iesui ywyt sese. Uheyke'et sese Iesui uruty Maria pote. Koitywy toran na'yn uimiwan.