\id 2PE - Sateré-Mawé NT [mav] (Brazil) -2011 bd \h PETERU MINÃPIN TYPUAT \toc1 Peteru Minãpin Typuat \toc2 2 Pedro \toc3 2Pe \mt1 PETERU MINÃPIN TYPUAT \c 1 \p \v 1 Uito ti Peteru Aipo­typot Iesui eropat hat sese uito. Uito Iesui mipo­'oro miit'in mu'e hanuat ihay moherep hat uito. Uito ti 12 ok hap Iesui emiit uito. I'ewyte imohey haria nãpin hat uito. Aimi­mohey ikahu rakat moherep hat uito. Hekat kahato rakaria ewywuaria watu­kup­te'en katu­pono imohey hap sa'up iwato kahato hap ewy topy­hu'at imohey hap kaipyi. — Uha'yru mohey haria ti eipe uiwa­nẽtup hawe uipy'a pe e Tupana ahepe. Mi'i pote atum yne wakuat ehepe e Tupana. \v 2 Atiky­'esat kahato eipe Iesui kuap kahato haria wo eweikup­te'en. Ta'i eweikuap Aipo­typot Iesui hawyi Tupana tum ne'en ne'en ne'i tegyi'at hap ehepe. I'ewyte tutum wo'o­wese hap tutum yt kat sa'up i. Aipoi­tyro kahato Tupana tuwehay pyi. Iwese pote tutum yne ahepe. Tutum iwato kahato typy sakpo itote. Toimõ'ẽ kahato tegyi'at hap are. Tutum ahepe wuat'i tokuap hap Tosa­'yru kuap hap kaipyi tutum yne yne ahepe are. \v 3 Tutum ahepe yne yne towanuat yt kat sa'up i. Tesaika hap toieĩne'en hap tewaku hap tutum ahepe are. Watikuap Ha'yru Iesui hawyi tutum yne yne tomõ­typot hamuat hap tutum. Ta'i i'ewyte wato­mohey Iesui hawyi Tupana ai'airo topot­po­'o­roria ko'i wo are. \v 4 Tutum ahepe tehay wakuat. Koitywy mio tã e ahepe — Atum aru yne yne ehepe e. Pywo yt uheso hin i e. Woro­ho­'o­ky'e haype e. Ta'i sa'a­wy'i ti watoĩ­ne'en yi totiaria ewy ne'i yt naku i hap nug haria wo are. Katu­pono yt watu­wẽtem kuap i ti aipiit miky­'esat seko sa'ag myi. Aiminug sa'ag yt nakuat i po pe yn watoĩ­ne'en. Ma'ato koitywy ti watu­wẽtem na'yn mekewat kaipyi Tupana piat ainug pakup i ra'yn hap kape. Mi'i tupono ti koitywy aito ipakup takaria wo ra'yn watoĩ­ne'en Tupana to'e hap ewy — Woro­ho­'onug ti aru eipe ipakup takaria wo e hap ewy watu­kup­te'en are mesuwe. \p \v 5 Pyno toĩne'en na'yn aikai Iesui mohey hap. Mi'i tupono ti Tupana tiky­'esat po'og Tosa­'yru ewywuat wato­py­hu'at hap uiwy­ria'in are. I'ewyte aikaipyi toiky­'esat aiwa­nẽtup hap aheko Tosa­'yru ewywuat ikahu rakat yn toiky­'esat. Mi'i hawyi toiky­'esat ahepiat tokuap hap aikotã aiwo­'o­'e­wy­'ewy hap toiky­'esat are. \v 6 Waku hawyi i'ewyte toiky­'esat aiwewãi kuap hap toiky­'esat. Mi'i hap watikuap hawyi toiky­'esat aiwo­'o­ky'e hap. I'ewyte toiky­'esat yt aipohep i tomohey hap etiat hap toiky­'esat. Mi'i watunug kuap hawyi toiky­'esat aito toiã'ãkap ko'i ewy hap toiky­'esat are. \v 7 Mi'i toĩne'en hawyi toiky­'esat aiwo­'o­ky'e sese hap aikotã wati­ky'e aheywyt aheinyt hap ewy aikywyt aiky­py'yt hap ewy are. Mi'i watunug kuap hawyi toiky­'esat aiwo­'o­ky'e pot'i sese hap. Itag sa'a­wy­'i­tewuat imohey hap kaipyi hap toiky­'esat are. \v 8 Mi'i tã watu­kup­te'en mote ti aru ikahu kahato watoĩ­ne'en are. Mi'i hawyi ti aru hekat kahato rakaria wo watoĩ­ne'en Tupana mõtypot hanuaria aito hawyi are. Mi'i hawyi ti ihãite rakano watu­kup­te'en are. Mi'i hawyi aikotã mekewat mikoi haat kahato rakat ewy watoĩ­ne'en are. Mi'i hawyi ti aru watu­kup­te'en Aika­'iwat Iesui kuap haria kahato are. Mi'i hawyi ti aru Aipo­rekuat no kahato topy­hu'at Aika­'iwat are. \v 9 Ma'ato meimuẽwat wakuat ko'i yt iwato i aikai pote ti aru yt ihapytig i rakaria wo watoĩ­ne'en uiwy­ria'in katu­pono sa'a­wy'i yt eweikuap hin i Iesui eipe. Mi'i turan ti yt ihapytig i rakaria ewy eweikup­te'en. Yt kat i heremo Tupana etiat uiwy­ria'in sa'a­wy'i mekewat e'at pe. Sa'a­wy­'iwuat eiminug sa'ag ko'i yn topy­hu'at. Mi'i pote ti yt ihapytig i rakaria ewywuaria wo eweikup­te'en. Mi'i pote ti eiminug sa'ag ko'i tukup­te'en ne ei'y­myẽpe katu­pono ti kurin kat Iesui mohey hap kaipyi wyti yt watikuap i mekewat pywuat sese hap. Yt wato'e kuap i pywo sio yt katu­pono yt wato­mo­wato i Iesui mohey hap ahepiat pote. \v 10 Pyno uheywyt'in uheinyt'in eiwe­mu'e ro haty wo mekewat Tupana mi'airo sio uito sio yt hap kuap ehepiat hamo are. Mi'i hawyi ti aru eweimo­wato ro mekewat seko pakup i eiwa­nẽtup hawe hawyi ti aru eweikuap ta'yn — Pywo ti rat uito Tupana emiit no areĩne'en e hap eweikuap. Uito ti Tupana mi'airo areĩne'en hap eweikuap. Mi'i hawyi ti aru eweimo­wato mekewat seko pakup i eiwa­nẽtup hawe ui'e hap ewy. Mi'i hawyi ti aru eweikuap kahato ra'yn — Pywo ti Iesui wanuat uito hap eweikuap are. Mi'i pote ti aru yt karãpe i ra'yn ewei'atoiat mekewat aheha­kye­ra'at hap mohey hap kaipyi. \v 11 Mi'i hawyi ti aru mekewat e'at put'ok'e turan — Ereke ro e Tupana. Aikotã aiwy sese pe wato'e — Ereke ro wato'e hap ewy ti aru topy­hu'at. Mi'i hawyi ti aru itote watu­kup­te'en na'yn wuat'i e'at pe ra'yn aikope Iesui toĩne'en Aipo­rekuat no aheha­kye­ra'at hap tote. Mi'i hawyi ti aru Aika­'iwat yat pe ra'yn watu­kup­te'en. \v 12 Mi'i pytkai yt uipohep hin i eimo­we'eg hamo. Yt eweiwaure tei'o Tupana piat einãpin hap ko'i are yn katu­pono eweikuap ta'yn sa'a­wy­'ite. Mi'i tupono po'og waku watikuap pakup i hap po'og waku. Waku watikuap kahato aipy'a pe. \v 13 Pyno ti waku wuat'i e'at pe pywo ai'e hap yn. Pyno to'iro watu­we­mu'e i mu'e i kahato iwan miat ete. \v 14 Pyno koitywy areĩne'en eipy­'a­setpe Tupana Pã'ãu uipiit piat wywo ma'ato yt atikuap i karãmuo yt uwe i ra'yn uipiit piat hap. Meiũran ta'at hawyi yt uwe i ra'yn. Koitywy ui'yat toĩne'en ne. Mi'i tupono areĩne'en eimu'e hamo. Pyno sa'a­wy­'iwuat meimuẽwat eimi­waure ko'i koitywy atimo­pakup i. Moro­ho­'o­mu'e pakup i ra'yn. Meimuẽwat eimi­waure ko'i ahenoi pakup i ra'yn. Pyno uito ti eimu'e hat. Meiũran yt uwe i mesuwe katu­pono uheiam iku'uro rakat nuat ne'i. Aikotã ai'yat ipot'i ra'yn hawyi watipun hap ewy areĩne'en. Katu­pono Uika­'iwat Iesui to'e uhepe — Wuat'i e'at pe eieĩne'en hap yt pya i e. Porap yn na'yn eku'uro hap e. Mio tã to'e hamo Uika­'iwat tuwe­mo­herep wuat'i e'at pe uhepe. \v 15 Mi'i tupono moro­ho­'o­mu'e po'og po'og katu­pono uiku­'uro hawyi eiwa­nẽtup hawe uimienoi topy­hu'at re — Ta'i Peteru mienoi ewy kahato ti tut irane Aipo­rekuat Iesui i'e hap ewy ewei'e aru uiku­'uro hawyi. \v 16 Pywo ti rat uruta­'a­kasa hap sese Iesui ieĩne'en hap. Mi'i kape urueha wo uruta­'a­kasa are. Uruto uruikuap kahato Mi'i Miit katu­pono uruewyry kahato iwywo are. Iesui hesaika kahato hap uruikuap ta'yn are. Yt urumu­'etu wuat hap kaipyi hin i urui'a­tu­mu'e eipe Iesui ete are. Pywo ti rat uruta­'a­kasa ra'yn Tupana Mipo­'oro Wuat'i Potypot Koro wuat. Waku kahato Mi'i Miit po'og po'og torania miit'in kai are. Uruikuap kahato Mi'i uruewyry at ka'ap hawyi. Uruikuap kahato Tupana Mimõ­typot sese Iesui hap. Urumi­mo­herep Iesui etiat ehepe yt urumu­'etu wuat hap kaipyi i ma'ato urueha wuat uru'a­kasa hap kaipyi urui'a­tu­mu'e eipe Mi'i Miit sese ete are. \v 17 Pyno sa'a­wy'i Tupana henoi atipy kaipyi uruehamo Tosa­'yru etiat tohenoi. Mio tã e Ai'ywot Tupana itote — Mi'i ti Uha'yru sese uimi­ky'e kahato e. Uimo­wepit sese Mi'i Miit e. Pywo ti rat uimõ­typot kahato hat Mi'i e Tupana teiam ywyhig muo ikytsig nakat ikahu rakat kaipyi mekewat tomõ­typot hap teiam kaipyi mio tã e are. \v 18 Pyno sa'a­wy­'ite mio tã e Tupana atipy kaipyi uruehamo. Ta'i urutu­kup­te'en Iesui wywo mekewat yity'ok wakuat hap tote turan mio tã to'e. \v 19 Sa'a­wy­'i­wuaria Tupana ehay moherep haria ti'a­tu­mu'e kahato Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat ete. Mesup wẽtup ihay po'og hesaika mi'iria kai katu­pono koitywy I'ywot ihay atipy kaipyi uruehamo — Mi'i ti Uha'yru sese uimo­wepit hat sese Mi'i Miit e atipy kaipyi ahowawi. Ta'i Tupana kaipywiat ti sehay po'og hesaika torania irania'in mienoi ko'i kai are. Mi'i pote waku wato­mohey kahato mi'i e hap katu­pono mi'i Tupana wẽ kaipywiat sehay sese are. Pywuat sese ti topy­hu'at mi'i e hap po'og torania kai are. Mi'i tupono eiwa­nẽtup kahato o mio tã e Tosa­'yru piat hap kape are uiwy­ria'in e. Katu­pono ti mekewat sehay ti Tupana ehay moherep haria timo­herep kahato Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat hap etiat. Aikotã ariãty i'ypyryp wiat hẽtyhot hap ewywuat. Pyno mi'i sehay eweikuap eipy'a pe Tupana Sa'yru hap mi'i hawyi aikotã at tuwe­mo­herep hune pyi hẽtyhot tuerut hap ewy eipy'a pyi wyti aru hẽtyhot hap tuwe­mo­herep are. Aikotã waikiru wato tuwẽtem hunete mi'i hap ewy eipy'a pyi tuwẽtem hẽtyhot tuerut eweimohey ra'yn Iesui Tupana Sa'yru hap hawyi. \v 20 Pyno ahenoi hamuat Tupana ehay aikope pyi tut sa'a­wy'i hap mekewat miwan miat. Pyno ti yt miit'in wanẽtup hap kaipyi i tut are. Yt yne miit'in mikuap kaipyi i tut mi'i wuat are. Yt miit'in mu'etu wuat kaipyi hin i ti. \v 21 Pyno miit'in wakuaria Tupana kuap haria kaipyi ti tuwẽtem Tupana ehay. Sa'a­wy'i yianmete ta'a­tu­henoi Tupana Pã'ãu mienoi aikotã aikotã hamuat ko'i. Ta'i Tupana Pã'ãu mienoi ko'i ahepiat ti ta'a­tu­mo­herep kahato ra'yn. \c 2 \p \v 1 Sa'a­wy'i tukup­te'en Tupana ehay enoi haria ma'ato ti yt pywuat sese ko'i i te. Mi'i hap ewy te ti mesup tukup­te'en ne eimu'e haria heso rakaria eipy­'a­setpe. Mi'iria ti imoherep yt pywo piat i sehay eima'at hamuat ne'i Tupana etiat. Mi'iria ti — Iesui ti yt Aheha­kye­ra'at hat i e haria. Yt Iesui kaipyi i ti aheha­kye­ra'at hap sa'up e haria. Aipo­rekuat pun haria ne'i mio tã e haria. Pyno mio tã e haria ti Aipo­rekuat Iesui atoiat haria. Mi'i haria ti te'e­ru­we­'a­tu­'uka aima'at hap kaipyi. \v 2 Mi'iria ehay aimu'e hap topy­hu'at i'atuehay se ma'ato yt pywo piat i. Mi'i hawyi irania'in tuwat i'atu­mienoi upi. Ta'a­tunug sa'ag kahato ta'a­tu­mu'e haria minug ewy. Mi'i hawyi hary­po­ria'in seha­ry'i wo hary­po­ria'in wywo i'ewyte ihainia'in se'aito wo ihainia'in wywo hap ta'a­tunug iwaire waire hap ewy. Yne mi'i tã sa'ag hap ewy ta'a­tunug. Mi'i hawyi irania'in weha'at haria mekewat pywuat sese hap ete i'atuehay sa'ag sa'ag ne'i meimuẽ waria wẽtup sehay upiaria inug sa'ag hap haria kaipywiat. \v 3 Pyno ehekat ky'ewi yn eimu'e haria. Ta'i ehekat ta'a­tu­ky­'esat ei'a­tu­mu'e hap eima'at hamuat hap kaipyi. Mi'iria ti eiky­'esat ta'a­tuemiit no i'ewyte ta'a­tu­ky­'esat torania ta'a­tupo puo hap eheka­re'en eimẽ­pyt'in. Mi'i tã hap yn ta'a­tu­ky­'esat. Pyno Tupana toĩne'en ne mi'iria apiheg hamo. Ta'i Tupana toĩne'en eima'at hanuaria moma hanuat. Ta'i Tupana ti yt pya hin i i'atukai i'atu­'uka hamo. \v 4 Sa'a­wy'i sese ti atipy piaria Tupana wywuat hap ta'a­tu­'atoiat kahato ra'yn. Mi'i pote ti yt naku i nug haria te'e­ro­py­hu'at mi'iria. Mi'i pote ti Tupana ti'a­tu­'a­piheg na'yn. Yt toihep hin i i'atu­'a­piheg hap kaipyi ma'ato ti aria koro kape toi'ok­hyt­pugha atipy kaipyiaria are. I'ypyryp hap kape toi'a­tu­po­'oro po'oro are i'atu­pyhik hap i'ypyryp takat kape. Mi'i hawe ti tukup­te'en ta'a­tu­pyhik hawe iheg me. Meiũran ti aru put'ok'e mekewat uwe waku uwe yt naku i hap moherep hap e'at pe hawyi Tupana timo­herep ta'yn i'atu­minug sa'ag ko'i wuat'i puo. \v 5 Sa'a­wy'i te tukup­te'en kahato yt nakuaria mesu­wa­rotiat. Mekewat e'at turan Nu'e wywuaria to'yat piaria 7 ok takaria yn wakuaria Tupana tipuẽti. Mi'i pote mi'iria yn toi'a­tue­ha­kye­ra'at. Ma'ato irania'in yt Tupana mohey i haria yt naku i nug haria Tupana ti'a­tu­moma yne yne y'y wato wo i'aman 40 e'at piat 40 wãtym miat tutunug hawyi. Mekewat aha'a­se'i Nu'e ti'a­tu­mu'e kahato wen — Ewei'atoiat ro eiminug sa'ag ko'i hawyi ewei'aipok to Tupana kape e wen ma'ato yt te'e­ru­we­morem hin i Tupana kape yt ta'a­tu­'atoiat teran i i'atu­minug sa'ag hap ko'i pote. Mi'i pote ti Tupana tikaykay y'y kahato i'atu­'a­tu­'uka hamo. Mi'i hawyi te'e­ropap kahato Tupana yt miky­'esat ewy i gupte'en haria. Te'e­ru­we­'ã­py­hyka ãpy­hyka miit'in. Tupana yt ipohep hin i i'atu­'a­piheg hap ete. Mi'i hawyi aha'a­se'i Nu'e'in 8 ok takaria imohey haria yn Tupana ti'a­tue­ha­kye­ra'at ra'yn. \p \v 6 I'ewyte ahenoi teran tawa Sutuma tawa Kumura e hap etiat are. Itotiaria ti yt nakuap i nug kahato haria torania. Sa'ag nug hap kape yn te'e­ru­wa­nẽtup. Mi'iria ti Tupana timoma ra'yn aria wato wo. Toi'a­tuwuk kahato i'atu'yat ko'i yne yne i'atue­tawa ko'i. Yne yne Tupana tiwuk ta'yn torania. Mi'i hawyi itup yn topy­hu'at itote. Mi'i hawyi yt wẽtup ok i topy­hu'at itote. Toi'a­tu­'akit yne ra'yn mi'iria. Mi'i tupono koitywy eiminug sa'ag hap kai eiwe'eg wo o. Yt eweiwaure tei'o tawa Sutuma tawa Kumura Tupana piat i'apiheg hap ko'i. Yt nakuaria i minug upiat mi'i tã hap. Mi'iria ti Tupana kuap hap pun haria. Mi'i pote waku i'atu­'a­piheg hap aimu'e hap aimo­ken'ẽ hamuat hap topy­hu'at are. Mi'i ete ti aimu'e kahato ra'yn aimo­ken'ẽ hap ete are. Mi'i hawyi watikuap yt naku i nug motiat yt naku i kue pãi ai'e aiwa­nẽtup hawiat hamo. \v 7 Ma'ato toĩne'en tawa Sutuma pe wẽtup ok Tupana mohey sese hat wakuat nug neran hat Iro e hap het rakat. Mi'i ti Aparãu ywyt sa'yru — Yt naku i yn nug haria mesuwe uhetawa piaria e. Sewaire hap kape yn wanẽtup haria e. Yt naku i kahato atipuẽti mi'iria e Iro tawa Sutuma totiat gupte'en haria minug sa'ag ko'i ete. Iro yt tiky­'esat hin i itotiat seko sa'ag ko'i. Mi'i tupono Tupana tieha­kye­ra'at Iro tosa­ki­'yt'in wywo. Mi'i pote mekewat aria yt tu'u hin i iro'in mekewat tawa wuk turan katu­pono yt toiky­'esat hin i i'atu­minug sa'ag itotiat hap ko'i. \v 8 Itotiaria yt ta'a­tunug hin i Tupana miky­'esat ewy. I'ewyte yt miit'in miky'e ewy hin i ta'a­tunug. Ta'i i'atu­minug ko'i yt miit'in eko ewy hin i ta'a­tunug. Mi'i hap ko'i Iro yt tiky­'esat i pote Tupana mieha­kye­ra'at wo topy­hu'at. \v 9 Ta'i Tupana aheha­kye­ra'at kuap kahato ahã'ãg hap kaipyi inug hap kaipyi imohey haria aito pote. Yne mekewat yt tomi­ky­'esat ewywuat i hap ko'i kaipyi aihep kuap. I'ewyte toikuap yt nakuaria i apiheg hap. Pyno ti yt nakuaria i apiheg hamuat Tupana po pe toĩne'en. Ta'i yt pya hin i mekewat e'at Tupana piat — Yt naku i kahato eipe e hamuat hap e'at are. \v 10 Tupana timoma yne ra'yn tawa Sutuma tawa Kumura piaria. Katu­pono Tupana yt tiky­'esat hin i i'atuwat i'atuieĩ­ne'en hap. Wuat'i yne ta'a­tu­pu'i miky­'esat ewy yn ta'a­tunug wuat'i hary­po­ria'in wywo wuat'i ihainia'in wywo. Ta'a­tupiit miky­'esat hap ko'i yn ta'a­tunug to'ope to'ope. — Yt kan hamo i Tupana miky­'esat hap ko'i ta'a­tu'e haype. Ta'a­tu­mi­ky­'esat ewy yn ta'a­tunug. Yt ta'a­tu­mõ­typot hin i Tupana wãi'e hap i'ewyte miit'in wãi'e hap yt ta'a­tu­mõ­typot i. Yt te'e­ru­we­mõti hin i ta'a­tu­minug sa'ag hap ko'i ete. — Atunug mote atunug e haria yn. Ta'i mi'iria ti to'o­ky­ry'i kahato ne'i wakuaria ete. I'ewyte atipy piaria ete to'o­ky­ry'i. Ta'i atipy piaria ti sakpo'e ikahuria i'ewyte po'og hesaika rakaria. Mi'i pytkai wemu'e haria yt pywuat i enoi haria — Uruto po'og irania'in kai i'atu'e yn i'ewyte mio tã i'atu'e atipy piaria pe. \v 11 Ta'i atipy piaria ikahu rakaria hesaika kahato rakaria. Ta'i po'og hesaika mekewat eima'at haria kai wen ma'ato yt kat i sa'ag i'atu'e Tupana pe yt pywo piat i henoi haria ete. \v 12 Meke­waria ti aikotã miat haiwot rakaria ewywuaria. Aikotã miat wati­'auka teran meremo hap ewywuaria mi'iria. Mi'i haype to'o­ky­ry'i kahato mekewat wakuap wuat'i mikuap wuat ete. Ma'ato ti yt ta'a­tukuap i haype. Mekewat seko sa'ag ta'a­tu­minug wo ne'i ti te'e­ru­we­'a­tu­'uka kahato. \v 13 — Urumi­ky­'esat ewy yn urutunug neran i'atu'e sa'ag. Mi'i hawyi miit'in py'a­setpuo ihot'ok puo yt naku i kahato ta'a­tunug irania'in ehamo. Ma'ato Tupana ha'up nug irane i'atu­minug sa'ag hap ko'i. Yne i'atu­mi­ky­'esat ewy ta'a­tunug hawyi yt te'e­ru­we­mõti hin i. Ma'ato eipe ti eiwe­mõti kahato eweipy­hu'at meke­waria te'e­renuk eipy­'a­setpe turan katu­pono te'e­ru­we­mo'ok sa'ag kahato. Ta'i eima'at kahato ti eimi'u wuat te'e­renuk turan. I'atupiit mo'ok hap mowepit hap yn ta'a­tu­ky­'esat. Mi'iria ti te'e­ru­wa­nẽtup hap ywyk hanuaria. Ta'i sa'ag nug hap ete ti to'o­mo­wepit kahato ra'yn. Ma'ato i'atu­sa'up i'atu­minug sa'ag hap ete put'ok'e irane. Ta'i Tupana ti'a­tu­sa­ty'i saty'i irane yt naku i nug hap ko'i ete. Ta'a­tu­mo­so­'opot hap ewy ta'a­tu­puẽti irane. \v 14 Mi'iria eha pe ti toĩne'en hary­po­ria'in ihainia'in ky'esat hap ko'i yn ti ra'yn. Mi'iria ti — Ta'i yt karãmuo hin i ti aru ahero aiminug sa'ag wo e haria. Mi'i hawyi Tupana mohey haria yt hesaika kahato rakaria ma'at haria wo te'e­ro­py­hu'at mi'iria. Ta'i miit'in ekare'en ko'i ta'a­tu­ky­'esat yne ta'a­tu­wano hap. Mio tã hap ewy i'atuieĩ­ne'en hap yt naku i kahato. Pywo ti rat mi'iria Tupana mikuasa wuanuaria wo te'e­ro­py­hu'at. \v 15 Ta'i mi'iria ti mu'ap hãpyk takat atoiat haria wo te'e­ro­py­hu'at. Aikotã ga'apy piat ho'o­wasat rakaria ewy tukup­te'en. Mekewat Tupana ehay moherep sa'ag hat Parãu e hap Posu sa'yru upiaria mi'iria. Kat pote Parãu ti ha'up etiat Tupana ywania ma'at hat — Pyno ha'up ewetum uhepe pote kat e kat e hap sa'ag atunug e hat mi'i. Ma'ato inug sa'ag hat ete Tupana ihay pirik kahato ne'i. Wãi'e kahato ne'i Tupana mekewat ete. \v 16 Mi'i hawyi Tupana tinãpin yt we'eg i hat wẽ pyi mekewat ihũ wẽ pyi wãi'e Parãu me. Mi'i hawyi ihay mekewat ihũ miit ehay ewy — Wãi'e etiwaure ro eso hap e. Heso'ok takat ewy ereĩne'en e mekewat Iumentu ihay mekewat kat ko'i kat ko'i moherep hat pe mekewat Tupana ehay moherep ran hat pe. \v 17 Pyno meke­waria yt pywuat sehay enoi haria i yrasa gag ewy mi'iria. Aiwe­'y­'utui turan y'y hit'i yrasa kaipyi waku kahato wati­puẽti ma'ato wẽtup tuereto igag na'yn pote yt kat i y'y wati­puẽti aiwe­'y­'utui hap monik hamuat. Mio tã hap ewy yt kat i waku wati­puẽti mi'iria kai. Aikotã ywyhig ko'i ywytu uato turan hewyry kahato wasere upi hap ewy mi'iria. Ta'i mi'iria eiam ti Tupana tunug na'yn i'ypyryp sese yt wẽtup i'ypyryp ewywuat'i ti i'atueiam Tupana minug. Mi'i hawyi ti aru mi'iria tukup­te'en i'ypyryp we yn na'yn wuat'i e'at pe. \v 18 Mi'iria i'atuehay se wen ma'ato yt kat i'atu'e pytkai i ra'yn. Ta'i i'atuehay kahato ma'ato kat i'atu'e kat i'atu'e yt watikuap i. — Uruto ti iwe'eg kahato rakaria i'atu'e. Mi'i wo ti ahekyi te'e­ru­we­wawi. Mi'i hawyi ta'a­tupiit ko'i wywo ta'a­tu­ma'at ne'i irania'in Iesui mohey pakup haria yt hesaika kahato rakaria i te. Irania'in te'e­ru­wẽtem neran yt naku i nug hawyi ma'ato mi'iria ta'a­tuiã'ãg kahato irania'in ta'a­tupiit minug sa'ag wo. Mio wyti ta'a­tunug aikotã pina puta ewy miit'in pytyk teran haype. Mi'i hawyi sa'ag nug hap kaipyi wẽtem neran haria yt hesaika i pote wo'o­pyhik hawiat ewywuaria te'e­ro­py­hu'at. Mi'i tã me ti ta'a­tu­ho­'o­ma'at reran Iesui mohey pakup i haria. \v 19 Mi'i hawyi — Eweiwat uruupiat pote ti ren eweikup­te'en eimi­ky­'esat ewy e haria. Yt uwe po pe i eweikup­te'en e haria ti. Mi'i pote yn ti ren waku kahato rakaria wo eweikup­te'en e haria. Ta'i eweiwat uruupiat pote yt uwe i eipo­'oro hat e haria. Mi'i tupono po'og waku pe eweikup­te'en i'atu'e sa'ag. Ma'ato ti i'atueso kahato ne'i katu­pono mi'iria yt te'e­ru­we­nõ'ẽ kuap i mekewat ta'a­tu­minug sa'ag pyi. Pywo pe ti ta'a­tu­minug sa'ag ko'i eropat haria mi'iria. I'atueko sa'ag ni topy­hu'at i'atu­'okpe tote i'atu­'akit hamo. — Yt uwe i uruka­'iwat i'atu'e pytkai i'atu­minug sa'ag hap ko'i i'atu­ka­'iwat sese topy­hu'at. Pyno ti mi'iria iheg me tukup­te'en mekewat seko sa'ag eiam me. Pyno uwe po pe watoĩ­ne'en pote pyno mi'i ti ra'yn aika­'iwat no toĩne'en. Yt watoiat kuap i aiminug sa'ag pote aiminug sa'ag topy­hu'at aipo­typot no ti ra'yn are. \v 20 Ma'ato tukup­te'en yt naku i nug hap atoiat haria Iesui kuap haria ma'ato meiũran te'e­ra­'aipok i mekewat sa'a­wy­'iwuat seko sa'ag kape ra'yn mesuwat yi totiaria wemohun hap kape i ra'yn. Mi'i hawyi ti aikotã kiã e'yni pianuaria ewy tukup­te'en. Mi'i hawyi ti yt te'e­ru­we­nõ'ẽ kuap i ira'yn mekewat ta'a­tu­minug sa'ag hap sa'a­wy­'iwuat kaipyi. Mi'i hawyi ta'a­tu­minug sa'ag hap ko'i po pe i ra'yn tukup­te'en. Mi'i hawyi po'og po'og sa'ag sa'a­wy­'iwuat kai te'e­ro­py­hu'at. \v 21 Mi'i hawyi ti yt naku i kahato ra'yn tukup­te'en. Ta'i po'og waku mi'iria yt karãpe i ta'a­tu­puẽti mu'ap hãpyk takat wakuap nug hap sio ta'a­tukuap hawyi te'e­ra­'aipok i ra'yn sa'a­wy­'iwuat yt naku i nug hap kape. Mi'i hap ewy pote po'og na'yn sa'ag te'e­ro­py­hu'at sa'a­wy­'iwuat kai. \v 22 Aikotã aware te'en hawyi tutu'u i hap ewy are. Hã'ãkap aimikuap awareria etiat hap ewy mi'iria. Aikotã hamaut tuwei hawyi meiũran ta'at i ra'yn ipitpit pe hap ewy tuwei hawyi. Tuwesot sot ihy nem nakat pe hap ewy mi'iria are. Pyno typuat ra'yn uimiwan ewawi. \c 3 \p \v 1 Typuo ra'yn atipo­'oro uimiwan ehowawi uiwy­ria'in. I'ewyte mesuwat uimiwan aikotã sa'a­wy'i einãpin hap ewywuat re. Yt eweiwaure tei'o aikotã sa'a­wy'i ho'o­wasat rakaria ewy eweikup­te'en. Koitywy ti eiwa­nẽtup hap yt ipitpit hin i ra'yn toĩne'en. Pyno o yt eweiwaure tei'o aikotã sa'a­wy'i ho'o­wasat rakaria eweikup­te'en eiwa­nẽtup hawe hap. I'ewyte yt eweiwaure tei'o aikotã meiũran tut eima'at hanuaria ikahuro turan wuat hap ete. Mi'i ti aru Tupana ehay etiat weky­ry'i hat e hap. \v 2 Aikotã sa'a­wy­'i­wuaria mienoi iwan miat Tupana ehay ewy put'ok'e. Aikotã uruto Aika­'iwat Iesui potmu­'eria e hap ewy. \v 3 Tut wyti aru eimu'e hanuaria. Mi'iria ti aru ta'a­tu­mi­ky­'esat ete yn eimu'e. Ta'a­tupiit piat miky­'esat sa'ag ko'i hap ta'a­tunug kahato eiky­'ewi i'ewyte eheka­re'en ky'ewi. Mi'i hawyi eimi­mohey Iesui tut aru e hap ete ta'a­tu­ky­ry'i kahato. \v 4 — Yt tut i wyti Eika­'iwat Iesui i'atu'e irane ahepe. Pyno eipe i'ewyte sa'a­wy­'i­wuaria Tupana mohey haria — Tut irane uruka­'iwat ewei'e ra'yn wen ma'ato yt tut i te i'atu'e irane ahepe. Ta'i sa'a­wy­'i­wuaria Tupana mohey haria i'ewyte Iesui potpo­'o­roria 12 ok takaria topap yne pytkai yt tut i te i'atu'e. Sa'a­wy­'iwuat mesuwat mytyp waha­'a­wynug hap ewy ra'yn topy­hu'at mesup. Mi'i tupono ti yt put'ok'e hin i irane aiminug sa'ag ai'a­piheg hamuat Tupana piat i'atu'e irane mesu­wa­ro­tiaria wo'o­ky­ry'i haria. \v 5 Pyno ti aru te'e­ru­wepyi ra'yn yt iwe'eg i rakaria wo te'e­ro­py­hu'at mi'iria katu­pono mi'iria ti yt Tupana ehay kaipyi i te'e­ru­we­mu'e. Katu­pono Tupana to'e — Sa'a­wy'i ti waikiru ko'i tukup­te'en mi'i hawyi i'ewyte mesuwat yi. Mi'i hap ewy te ti mesuwat yi toĩne'en. Mi'i hawyi y'y toĩne'en mesuwat yi tote. Pyno ti mi'i tã sa'a­wy­'ite toĩne'en y'y yn ma'ato y'y pe yi toĩne'en. Mi'i hawyi meiũran pe'am'e ra'yn yi y'y pyi. Mi'i hawyi y'y tuwe­pat'ok ta'yn. Mi'i hawyi yi po'og ywaiti y'y kai toĩne'en. Ma'ato i'ewyte toĩ y'y ywyt'ok­pype. \v 6 Mi'i hawyi meiũran aikotã sa'a­wy­'iwuat ewy y'y i ra'yn po'og iwato mekewat Nu'e e'at pe. Heremo rakaria min'i­'a­tu'e i ra'yn. Mi'i hawyi ti mekewat sa'a­wy­'iwuat yi heremo rakat min'e yne i ra'yn. Mi'i hawyi ti topy­hu'at yt sa'a­wy­'iwuat ewy i ra'yn mytyp. \v 7 Aikotã mekewat e'at pe Tupana to'e Nu'e pe mi'i hap ti tutunug na'yn. Ma'ato koitywy ti mekewat sa'a­wy­'iwuat ewy sehay wẽtup te toĩ. Ma'ato ti mekewat yi wuk hap etiat ra'yn Tupana tohenoi — Pyno ti aru meimuẽwat aria wo yi waikiru yne atimoma aria wo e ti Tupana. Aikotã sa'a­wy­'ite atimoma yne y'y wo hap ewy te ti aru. Ta'i tut ti aru mekewat e'at katu­pono mi'i hap ewy atunug e ti Tupana. Mi'i hawyi ti aru yt nakuap i nug haria apiheg hap e'at put'ok'e ra'yn e ti Tupana are. Ma'ato mio tã e Tupana pytkai yt tut i aru i'atu'e ne'i meimuẽ waria ta'a­tu­wa­nẽtup hap kaipyi ne'i. \v 8 Ma'ato uimie­ha­kye­ra'at ko'i uimi­ky­'eria yt eweipy­hu'at rei'o i'atuehay upi. Eweikuap to aikotã mekewat Tupana e'at. Ta'i Tupana yt tomo­rania i ti yne e'at aikotã aikotã hap ko'i. Wẽtup e'at yn ni Tupana po pe toĩne'en aikotã wẽtup 1000 anu hap ewy. Tupana wanẽtup hawe wẽtup e'at wẽtup 1000 anu hap ewy i'ewyte wẽtup 1000 ano wẽtup e'at hap ewy Tupana wanẽtup hawe. \v 9 Katu­pono sa'a­wy­'i­tewuat — Atunug aru e hap tutunug na'yn. Pyno ti Aika­'iwat wyti sa'a­wy­'iwuat — Atunug aru e hap tutunug na'yn. Yt aima'at hin i are. Ta'i Tupana ti yt waure'e hin i sa'a­wy­'iwuat tehay — Ati'a­tu­'a­piheg ti aru yt nakuaria i te hap ete. Ma'ato ahowawi ti iperup'i kahato. Yt tutunug neran i te aiky'e haype katu­pono toiky­'esat yt wẽtup i ho'o­wasat hap. Yne torania topo piat hap toiky­'esat. Kat pote yt meremo i ai'a­piheg neran i ma'ato ti hepamo put'ok'e mekewat mio tã e hap. Toiky­'esat miit'in te'e­ru­we­morem tewawiat yt naku i pywiat hap haype. Mi'i pote hepamo put'ok'e mekewat — Atunug aru e hap. Yt toiky­'esat i miit'in moma hamuat hap. \v 10 Ma'ato pywo put'ok'e irane mekewat e'at pe. Ta'i pywo ti aru put'ok'e Aika­'iwat piat miit'in apiheg hap. Ma'ato ti karãmuo kat e'at pe yt uwe i ikuap ma'ato ti put'ok'e hamuat. Aikotã sero­'ok'e hat ewywuat tut irane. Kat e'at pe yt uwe i ikuap are. Mekewat e'at pe ti aru ikahuro ra'yn wakiru ko'i. Mekewat e'at pe tehay pirik wo toimo­weityk ta'yn waikiru ko'i. I'ewyte mesuwat yi tuweityk ta'yn. Mi'i hap e'at pe ti aru yi ihywap ta'yn hakup wote yt aikopiat wẽtup hakup i'ewy­'ewy i hakup sese ti ra'yn. Mi'i hawyi ti aru wuk'e yne ra'yn mesu­wa­rotiat miit'in minug sa'ag ko'i. I'ewyte yi ikahuro ra'yn. \v 11 Pyno uiwy­ria'in watikuap ta'yn mesuwat yi ihywap irane hap. Mi'i hawyi yt kat i ra'yn. Mi'i tupono waku wato­mo­hãpyk yne aiwa­nẽtup hap ko'i. Mi'i hawyi wakuaria Tupana ewaku hap ewywuat watu­kup­te'en. Waku Tupana kape yn aiwa­nẽtup hap watu­kup­te'en mesu­wa­rotiat turan. Mi'i hawyi ti aheko pakup wywo yn ra'yn ahewyry waku kat pote wakuaria yn na'yn aito. \v 12 Mi'i hawyi ti waku — Eriot ro Mehĩ Eriot ro Mimi wato'e yn na'yn. Mi'i pote ti wate­ha'at kahato ra'yn Tupana put'ok'e hap e'at kape. Yt pya i ra'yn wato'e yn na'yn. Ta'i wuk'e ti aru waikiru ko'i. Mi'i hawyi ti aru tuweityk yne ra'yn wato'e. Watikuap ta'yn mio tã e hap. Ta'i meiũran ti aru yne ra'yn iheg nakat i'ewyte yt iheg i rakat i ti aru wuk'e ra'yn hakup pote ihywap yne. Ma'ato ti aito watikuap ta'yn. \v 13 Mi'i hawyi i'ewyte Tupana to'e — Atunug ti aru mi'i rẽ wẽtup yi ipakup takat. I'ewyte ti waikiru ko'i ipakup takat ra'yn atunug e. Ma'ato ti aru mi'i hawyi itote sa'a­wy­'iwuat ko'i kai hãpyk sese rakaria yn na'yn. Mi'i hawyi ti aru wakuat nug haria yn na'yn tukup­te'en itote Tupana mimoe­waku ko'i mio tã wato'e ti aiwo­'ope. Uiwy­ria'in mi'i watikuap ta'yn hawyi ti aru merep ta'yn wati­ky­'esat put'ok'e yi pakup hap i'ewyte waikiru pakup ko'i. \v 14 Mi'i pote ti hãpyk yn wati­ky­'esat watoĩ­ne'en Tupana wywuat hap. Irania'in wywuat aiwo­'o­wese hap yn waku watikat. Tupana wywuat aiwo­'o­wese hap yn wati­ky­'esat. Pyno uiwy­ria'in waku watoĩ­ne'en iwywo mekewat e'at pe. Waku yt kat i i'aparap hap aiwa­nẽtup hawe. Waku yt kat i yt nakuap i aikai Tupana wanẽtup hawe. Waku yt kat i hin i ra'yn aiminug sa'ag aikawiat ko'i. \v 15 Ta'i ewehe­ha'at kahato mekewat e'at pe hekatup turan. Yt perup'i puo hin i ewehe­katup ma'ato Tupana miky­'esat nug hap ete ewehe­katup are katu­pono Tupana tunug irane to'e hap ewy wen ma'ato yt waure'e hin i aheha­kye­ra'at hamuat hap ete. Toiky­'esat wuat'i miit'in ehakye­ra'at hamuat pote yt merep i tut. Yt tut i te katu­pono toiky­'esat yne eiperia tomie­ha­kye­ra'at ko'i wo eweipy­hu'at hap. Aikotã aheyke'et Pauru henoi hap ewy are. Tuwe'eg hap Tupana kaipywiat wo eimu'e mi'i hat ti meke. Tupana miium ewy kahato eimu'e. Ta'i toiwan kahato ti mesuwat ehowawi. \v 16 Ta'i mio tã e Pauru Tupana ut hap etiat tohenoi tomiwan miat. Yne tomiwan me mio tã e. Aimu'e kahato mekewat sehay wo. Pyno niatpo kahato aimu'e wen mekewat sehay wo. Yt watikuap i kahato ti yne aiwy Pauru miwan ko'i. Mi'i pote tukup­te'en yt we'eg i haria mekewat Pauru ehay ywyk haria. Mi'i pote ti mehĩ Pauru miwan kaipyi eimu'e wen ma'ato ti yt aimu'e hat Pauru mienoi ewy sese i. Ta'i mi'i haria ti i'atu kahato. Kat pote mekewat Pauru miwan etiat yt wemu'e kahato haria pytkai i are. Mi'i pote Iesui mohey ran haria i'ewyte Tupana mipo­'o­roria ran nakaria pote Tupana ehay pun haria mi'iria. I'ewyte ta'a­tue­ro'ok ta'yn imienoi kat e hap kat e hap. Mi'i hawyi ti ta'a­tu­wa­nẽtup hap kaipyi ra'yn ta'a­tunug yt Pauru e hap ewy i. Mi'i hap kaipyi ti te'e­ru­we­ma'at Tupana ehay ran enoi hap ete. Mi'i hawyi Tupana mimoma haria te'e­ro­py­hu'at. \v 17 Pyno uheka­tu­wyria eiwe'eg wo o mi'i haria pupi are. Mi'iria yt aiwy Pauru ewy hin i ta'a­tu­henoi — Ta'i Pauru e hap mi'i i'atu'e pytkai. Yt ehewyry tei'o i'atuehay upi are. Yt nakuaria i mi'iria are. Yt Tupana miky­'esat ewywuat nug haria i mi'iria. I'ewyte yt miit'in miky­'esat ewywuat nug haria i. Pyno mesup yianmete uimiwan me ahenoi ra'yn yne yne eimo­we'eg hap. Aikotã aru aikotã aru miit'in eima'at reran haria put'ok'e aru ehete hap turan. Mi'iria ti aru wẽtup Iesui e hap ran ta'a­tu­mo­herep wen ma'ato yt to'e hap ewy hin i are. Karãpe aru meimuẽwat ewywuat put'ok­'i­'a­tu'e ehã'ãg hamo mi'i hawyi ti aru — Yt rat ewei'e yn no i'atuepe. — Kopuo yn mu'ap meiko yn mu'ap i'atu'e pytkai ti aru. — Yt rat ewei'e o i'atuepe Iesui ehay sese upiaria uruto ewei'e ro. Eheso i rat ewei'e i ro i'atuepe. Mi'i hawyi ti aru yt eima'at kuap i ra'yn mi'iria. Ta'i mi'iria eima'at teran haype wẽtup sehay upi. Mi'i hawyi awyato ewy tõ'ẽ ei'u hamo. Ta'a­tu­ky­'esat Iesui mohey hap ahepiat hep hamuat. Ta'a­tu­ky­'esat watunug yt naku i ta'a­tu­minug sa'ag hap ewy. Eiwe'eg wo mi'iria pupi are. Pyno yt ewei'atoiat tei'o Iesui mohey hetiat hap i'atu­mi­mohey wẽtup sehay upi pãi are. Ma'ato iheg me kahato imohey hawe waku eweikup­te'en pote waku pe ra'yn eweikup­te'en wuat'i e'at pe are pãi. \p \v 18 Pyno eiwe­motag o Tupana ehay wo hegyi'at hap kaipyi are i'ewyte Tupana eiky'e hap kaipyi. Aheha­kye­ra'at hat Aipo­typot Iesui mohey hamo eiwe­motag o. Imohey kahato haria wo eweikup­te'en hawyi ihãite kahato rakaria eipe. Imohey hap upi ihay wakuat upi yn atiky­'esat eweikup­te'en uito are'e ehepe uimiwan me ahenoi. \p Uito ti Peteru Iesui potpo­'oro sese uito.