\id 1JN - Sateré-Mawé NT [mav] (Brazil) -2011 bd \h IUWÃU MINÃPIN SA'AWY'IWUAT \toc1 Iuwãu Minãpin Sa'awy'iwuat \toc2 1 João \toc3 1Jo \mt1 IUWÃU MINÃPIN SA'AWY'IWUAT \c 1 \p \v 1 Uito ti Iesui miky'e Iuwãu. Mesuwat uimiwan atipo­'oro ehowawi uiwy­ria'in. Iesui etiat atiwan ehowawi. \p Aheĩne'en hap e'yianmete Iesui toĩne'en are. Pywo ti rat uruto ipotmu­'eria urueha wo uruta­'a­kasa ra'yn mesuwe mekewat Tupana ehay Miit kawiat rakat. I'ewyte mi'i turan uruewaure ka'a wo uruikuap ihay wakuat. I'ewyte ti urutemig urupo wo mekewat aipiit ewywuat rakat. \v 2 Sa'a­wy'i yt heremo i toĩne'en Tupana ehay wakuat rakat ma'ato mi'i hawyi tuwepit nug na'yn tuwe­mo­herep ta'yn Miit no sese ra'yn ahowawi are. Mi'i Miit wyti uruta­'a­kasa ra'yn. Mi'i hap ti koitywy uruimo­herep ta'yn ehepuo uruehay wuat. Mi'i ti wuat'i e'at piat ieĩne'en hat uruta­'a­kasa ra'yn. Sa'a­wy'i To'ywot atipy piat wywo yn toĩne'en ma'ato koitywy toimo­herep ahepe Tosa­'yru. \v 3 Aiwywo ra'yn toĩne'en. Mi'i hap uruikuap uruewaure ka'a pe. Urueha'at hap uruimo­herep ehepe katu­pono uru'ewy aiwo­'o­'e­wy­'ewy wato­py­hu'at hap uruiky­'esat kahato I'ywot wywo Ha'yru wywuat aiwo­'o­wese hap. Uru'e­wywuat Aipo­typot Iesui ewywuat hap uruiky­'esat. \v 4 Mi'i hap ky'ewi ti mesuwat urumiwan atipo­'oro ehowawi uruehay eimo­wepit kahato hamuat. \p \v 5 Pyno Ha'yru wẽ pywiat imienoi uruimo­herep ta'yn ehepe sa'a­wy­'i­tewuat imienoi mio tã e hap. Tupana yn nyti ariãty sese e hap. Tupana kai ti yt kat i i'ypyryp hap toĩne'en. Yt naku i nug hap yt kat i ikai. \v 6 Pyno Tupana wywo uruto­'o­wese kahato wato'e ma'ato watunug ne seko sa'ag nug hap pote i'ypyryp wiat watoĩ­ne'en hap ewy. Mi'i pote ti — Atikuap Tupana wato'e ma'ato yt naku i watunug sa'ag pytkai. Mi'i pote aiwe­ma'at hap ne'i topy­hu'at yt kat i wyti ai'e pywo piat hap pote are. \v 7 Ma'ato wato­py­hu'at hẽtyhot pe Aika­'iwat ewy pote pywo pe watoĩ­ne'en. Mi'i pote ti iwywuat aiwo­'o­wese hap topy­hu'at kahato are. Mi'i hap kaipyi ti Tosa­'yru Iesui suu wo Tupana tikoho yne aiminug sa'ag ko'i. Mekewat kat ko'i kat ko'i aiminug sa'ag ko'i toi'a­tu­koho at ka'ap ahewyry Iesui wywo imiky­'esat ewywuat pote. Mi'i hawyi tomi­ky­'esat nug haria wato­py­hu'at. \v 8 I'ewyte ti — U yt karãpe i sa'ag atunug wato'e pote i'ewyte koitywy yt karãpe i ati'a­parap Tupana pe wato'e pote heso rakano wato­py­hu'at katu­pono i'aparap kahato haria aito pote. — Yt kat i sa'ag atunug wato'e pote aiwe­ma'at hap topy­hu'at mio tã ai'e hap kaipyi are. Yt kat i hin i topy­hu'at pywo ai'e hamuat hap e. Mi'i hawyi heso rakaria wo watoĩ­ne'en. \v 9 Ma'ato wato'e Tupana pe aipy'a pyi — Ui'ywot ati'a­parap kahato epe uhehay wo uiminug sa'ag wo wato'e pote aimo­hãpyk kahato. Mi'i hawyi — Waku pe ereĩne'en mesup e ahepe watoiat yne aiminug sa'ag hawyi. Tupana aiky'e kahato pote toĩne'en kahato aika­wiano hamo. Yt ai'atoiat teran hin i wati­'a­parap topiat pytkai aiky'e kahato. Ai'a­piheg hamuat pytkai aiky'e hap wywo ai'a­piheg are. \v 10 Ma'ato wato'e — Yt karãpe i ati'a­parap Tupana pe miit'in me wato'e pote ti — Heso rakaria wo eipe e Tupana ahepe katu­pono yne miit'in i'aparap haria atikuap kahato e Tupana ahepe. Atikuap yne eiwa­nẽtup sa'ag hap ko'i e ahepe. \c 2 \p \v 1 Pyno uha'y­ru'in ko'i uhaki­'yt'in ko'i yt atiky­'esat i ti ewei'a­parap Tupana pe i'ewyte miit'in me. Mi'i hap etiano ti mesup atiwan ehowawi. Ma'ato wati­'a­parap Tupana pe miit'in me pote waku wahenoi ahepiat i'aparap hap. Mi'i hawyi Aika­'iwat timo­herep To'ywot pe aimo­hãpyk hamuat to'e. \v 2 Aika­'iwat Iesui ti ihay kuap kahato aika­wiano hamo katu­pono mi'i ti yt karãpe i i'aparap Tupana piat hat. Ai'a­piheg hap tutu'u yne. I'ewyte ai'a­piheg hap sa'up tutum yne. Ma'ato yt aiwat aha'up mo yn i tuweium ma'ato yne yi totiaria yne ywania sa'up mo tuweium To'ywot pe ai'a­piheg hap sa'up mo are. \p \v 3 Karãpe watunug Tupana miky­'esat ewy ainãpin hap ok tã mi'i hawyi watikuap ta'yn aipy'a pe Tupana kuap haria sese wo watoĩ­ne'en hap. \v 4 Ma'ato — Atikuap ti Tupana wato'e yt imiky­'esat ewywuat nug hin i pytkai mi'i pote heso rakano watoĩ­ne'en. Mio tã wato'e pote yt kat i aipy'a pe topy­hu'at pywo ai'e hap. \v 5 Ma'ato watunug ihay ewy imiky­'esat ewywuat pote iky'e sese hano watoĩ­ne'en watunug imiky­'esat ewy pote. Mi'i tã watunug pote watikuap kahato Tupana wo'o­wese hap. \v 6 Uito ti Tupana wywo sese wato'e pote waku watoĩ­ne'en ha'yru ewy haki'yt ewy are. Waku watunug Aika­'iwat Iesui minug ewywuat yn waku watunug. \p \v 7 Uheka­tu­wyria yt kat i einãpin pakup i hap ahenoi ehepe ma'ato ahenoi sa'a­wy­'iwuat ainãpin hap te aikotã sa'a­wy­'ite ainãpin hap ewy yn ahenoi ehepe. Pyno Tupana e hap sa'a­wy­'iwuat ahenoi ehepe. Eiwo­'o­ky'e ro e hap yn ahenoi ehepe. \v 8 Ipot'i rakat sehay ma'ato ti yne e'at pe wyti ipakup takano topy­hu'at aikotã Aika­'iwat aiky'e hap ewy waku wato­'o­ky'e are. Mi'i tã watunug hawyi pywo imohey haria mi'iria i'atu'e aru irania'in. \v 9 Ma'ato uito ti Tupana mohey kahato hat hẽtyhot puo uhewyry wato'e wen ma'ato ti aiwy­ria'in ete aipy­'ahak yn watoĩ­ne'en pote i'ypyryp we wãtym muat ewy ra'yn wato­py­hu'at are. \v 10 Ma'ato uwe uwe towy­ria'in Iesui mohey haria wywo waku kahato toĩne'en to'o­ky'e kahato mi'i pote ti pywo ariãty hot puo hewyry rakat ewy topy­hu'at. Mi'i hat ti yt ta'at kuap i kat pote yt i'ypyryp we i hewyry pote. I'ewyte yt kat i ikai miit'in ma'at hamuat ne'i. \v 11 Ma'ato aiwy­ria'in Iesui mohey haria ete aipy­'ahak mi'i hap kaipyi i'ypyryp wiat ewy watu­kup­te'en aikotã yt ihapytig i rakaria sese wo watoĩ­ne'en. \v 12 Uimẽ­pyt'in eiminug sa'ag ko'i yne Tupana timo­hãpyk ta'yn wato­mohey Aika­'iwat Iesui hawyi. \p \v 13 Mi'i pote woro­ho­'o­nãpin neran kahato uimiwan me ui'y­wot'in. Eipe ti wuat'i nug hap e'yianote wuat ieĩne'en haria ti eipe. Tupana kuap kahato haria eipe. I'ewyte mi'i pote woro­ho­'o­nãpin uimiwan me kurum'in makup­tiaria katu­pono wuat'i sa'ag ka'iwat akit haria ti eipe ahiag akit haria. Mi'i pote woro­ho­'o­nãpin uimiwan me. \v 14 Uimẽ­pyt'in eweikuap kahato Ai'ywot sese. Mi'i pote woro­ho­'o­nãpin eipe uimiwan me. Ui'y­wot'in eipe ti yi nug hap e'yianmete wuat'i wo'o­moieĩ­ne'en hat kuap haria eipe. Tupana sese kuap haria eipe are mi'i pote woro­ho­'o­nãpin eipe uimiwan me. Kurum'in ehesaika kahato katu­pono Tupana ehay ahyt eiam ni eipe. Mi'i pote wuat'i sa'ag nug haria akag akit haria ti eipe. Mi'i pote ti uimiwan me woro­ho­'o­nãpin. \v 15 Pyno yt eweiky­'esat i ra'yn o irania'in miky­'esat sa'ag ko'i. I'ewyte yt eweiky­'esat i ra'yn o mesu­wiaria yi totiaria sa'ag ko'i. Ma'ato wati­ky'e mesu­wa­rotiat minug sa'ag pote yt kat i ra'yn Ai'ywot atipy piat ky'e hap aikai. Pyno ahenoi teran ehepe kat ko'i kat ko'i yt naku i wati­ky'e mesu­wa­rotiat ko'i aipiit miky­'esat ko'i yt nakuat i nug hap. \v 16 Ta'i eheha tiky­'esat kat ko'i kat ko'i yt Tupana miky­'esat ewy i i'ewyte — Uito po'og wato'e hap yn wati­ky­'esat. Uimõ­typot hap yn atiky­'esat wato'e pote mi'i hap ko'i yt Ai'ywot atipy kaipywiat piat yt aimu'e hap i. \v 17 Ma'ato mesu­wa­rote pywiat kaipyi yn aimu'e sa'ag ko'i miit'in miky­'esat ko'i ti aru tuweityk yne. Ma'ato uwe uwe Tupana miky­'esat ewywuat nug haria ti aru te'e­ro­py­hu'at wuat'i e'at pe. \p \v 18 Uhaki­'yt'in uha'y­ru'in put'ok'e irane ikahuro hap e'at katu­pono ti put'ok'e irane Aipo­typot Iesui ewanĩ­kaptia are. Mi'i ti Aipo­typot Iesui pohari teran haype. Koitywy typy'i kahato mi'i ewywuaria tukup­te'en. Mi'i hap kaipyi ti watikuap ta'yn yt pya i ra'yn ikahuro hap e'at hap. \v 19 Sa'a­wy'i te ti ai'ewy kahato tukup­te'en tuereto aipy­'a­setpe ma'ato mesup ti ai'atoiat ra'yn. Tuwat yne ra'yn mi'iria. Tuwat ra'yn ahiag upi kat pote yt aimi­mohey ewywuat i mi'iria pote. Ma'ato aimi­mo­heyria pote ti te'e­ro­py­hu'at aiwywo. Mi'i pote ahok'iwat ra'yn. \v 20 Ma'ato aito ti yt mi'i tã haria hin i ra'yn katu­pono ti Tupana Pã'ãu topy­hu'at kahato ra'yn ahete. Ahowapy kahato ra'yn Iesui tum ahepe Topã'ãu hawyi. \v 21 Mi'i hap kaipyi watikuap yne kahato ra'yn pywuat sese sehay Tupana Pã'ãu aimu'e pote. Ehepiat ikuap pytkai ra'yn ti woro­ho­'o­mu'e i ra'yn sehay pywuat sese rakano. \v 22 — Iesui yt Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat i e haria ti heso yn nakaria wo te'e­ro­py­hu'at. Iesui ewanĩ­kaptia wo wyti mi'iria. \v 23 Mi'iria ti I'ywot Ha'yru ewanĩ­kaptia sese mi'iria. Uwe uwe irania'in me — U yt atimohey i ti Iesui toĩne'en Tupana Sa'yru hap e hat. Mi'i hat ti yt Tupana wywo i sese toĩne'en. Ma'ato uwe uwe irania'in me — Uito Iesui mohey hat e mi'i hat ti Tupana wy sese toĩne'en. Ta'i watipun ne'i ra'yn Ha'yru pote i'ewyte I'ywot pun haria wo ra'yn watoĩ­ne'en. Ma'ato — Iesui En nyti Tupana Sa'yru sese wato'e pote I'ywot mohey haria wo watoĩ­ne'en. Tupana toĩne'en aipy'a pe. \v 24 Sa'a­wy­'iwuat aimikuap aikai pot'i toĩne'en pote mi'i hawyi Ha'yru I'ywot wywo watoĩ­ne'en wo'o­wese kahato haria wo. \v 25 Mi'i tã eweikup­te'en pote — Atum pot'i eheĩne'en wuat'i e'at piat hamuat hap e Aipo­typot ahepe. \v 26 Pyno arehay po'oro hamuat ehowawi eiwe'eg wo o eima'at sehay wuat haria pupi. \v 27 Aipo­typot Iesui Pã'ãu aimu'e hap sese topy­hu'at katu­pono toĩne'en Ipã'ãu aikai pote mi'i yn aimu'e. Mi'i hawyi yt uwe i aimu'e pytkai toĩne'en. Mi'i ti aimu'e at ka'ap. Yne e'at pywo rakat etiat aimu'e kahato Ipã'ãu. Yt kat i sa'ag ete aimu'e. — Pyno uipap eupi wato'e. Uimu'e ro wato'e Ipã'ãu me. Mi'i tã watunug mote aiwo­'o­wese hap yn topy­hu'at Aika­'iwat Iesui wywo. \v 28 Uimẽ­pyt'in waku kahato ti aipap Aika­'iwat upi. Mi'i pote ti aru karãmuo Aika­'iwat ta'aipok i ra'yn meikowo mi'i hawyi yt kat i aiwe­mõti hap toĩne'en ipupiat hap. Yt watu­wemig hin i ipupi ma'ato watu­wehum yn hut turan. Yt kat i aheha yi kape hut turan. Aipo­typot ewywuat hap wahe­katup kahato pote yt kat i ai'a­piheg hap Tupana kaipyi. — Waku yn e ahepe. Mi'i pote aito i'ewyte waku pe yn watoĩ­ne'en i'ewy aito pote. \v 29 Ta'i watikuap kahato ra'yn mekewat wakuap yn nug hat Aika­'iwat Tupana Sa'yru. Mi'i hawyi Aika­'iwat ewy wakuap nug haria aito pote i'ewyte Tupana mẽpyt'in sese wo ra'yn watu­kup­te'en are. \c 3 \p \v 1 Katu­pono ti iwato kahato Ai'ywot piat aiky'e hap. Toimo­herep kahato ti aiky'e hap tomẽ­pyt'in wuat ra'yn ainug hawyi. Ta'i tegyi'at hap toimo­herep kahato aiky'e hap. Pyno yt ta'a­tukuap i Tupana pote i'ewyte yt ta'a­tukuap i aito Tupana mẽpyt'in ko'i hap. \v 2 Uimi­ky­'eria koitywy ti aito Tupana mẽpyt'in na'yn. Ta'i yt watikuap hin i ti aikotã miat aheĩne'en hamuat hap. Iesui ut hawyi ti aru watikuap aikotã me watoĩ­ne'en hamuat katu­pono topiit ewy ti ainug hamuat. Mi'i hawyi ti aru mekewat e'at pe wata­'a­kasa ra'yn Iesui sese. Mi'i hawyi ti aru wato­py­hu'at aikotã i'ewy ra'yn are. \v 3 Mi'i hap wato­mohey yne e'at pe pote ti yt kat i sa'ag aipitpit hap topy­hu'at. Mi'i hawyi ti ma'ato po'og po'og aikoho hap toĩne'en. Mi'i hawyi ti watoĩ­ne'en aikotã topiit kahu hap ewy ainug. \v 4 Ma'ato uwe uwe yt inug i Tupana piat tonãpin hap ko'i mi'i hat Tupana piat yt naku i nug hat topy­hu'at katu­pono karãpeĩ wati­'a­parap Tupana piat ainãpin hap mot'i mi'i hawyi yt naku i nug haria watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe. \v 5 Katu­pono Aika­'iwat yt karãpe i i'aparap Tupana pe. Ma'ato Aika­'iwat tuut hamuat yne yt nakuat i hep hamo. Mi'i hap eweikuap ta'yn. \v 6 I'ewyte uwe uwe toĩne'en Aika­'iwat wywo kahato mi'i hat yt i'aparap teran i Aika­'iwat pe. Toiky'e kahato haype. Ma'ato irania'in Aika­'iwat ma'at haria mi'iria kaipyi watikuap Aika­'iwat yt kuap i haria hap. Yt karãmuat i Aika­'iwat mohey hanuaria i ra'yn. \v 7 Uhaki­'yt'in uha'y­ru'in eiwe'eg wo o wẽtup sehay pupi. Eiwe'eg wo o eima'at hap pupi. Waku nug haria waku pe tukup­te'en Tupana wanẽtup hawe aikotã Aika­'iwat toĩne'en waku pe Tupana wanẽtup hawe hap ewy. \v 8 Ma'ato uwe uwe inug sa'ag Tupana pe mi'i hat ahiag wano topy­hu'at katu­pono sa'a­wy­'iwuat yt nakuat i nug hat sese ahiag. Mi'i pote yt nakuat i akit hamo tuwe­mo­herep Tupana Sa'yru yne ahiag minug sa'ag ko'i moma hamo tuwe­mo­herep. \v 9 Uwe uwe tuwe­mo­herep Tupana mẽpyt no mi'i hat yt toiky­'esat i Tupana piat i'aparap hap katu­pono Tupana Pã'ãu toĩne'en ipiit pe. Mi'i pote To'ywot atipy piat ewy topy­hu'at. Yt toiky­'esat i po'og sa'ag nug hap Tupana mẽpyt pote ti ra'yn. \v 10 Pyno yt to'o­'ewy hin i Tupana mẽpyt'in ahiag wat wywo yt to'o­ku­pitu hin i. Katu­pono uwe uwe wakuat nug hano topy­hu'at i'ewyte uwe uwe Tupana mẽpyt'in ky'e hano topy­hu'at mi'i hat ti topy­hu'at Tupana sa'yru wo Tupana saki'yt ko'i wo are. \v 11 Pyno ahenoi i ra'yn sa'a­wy­'iwuat sehay sese yianmiat Tupana ainãpin hap — Eiwo­'o­ky'e ro e Tupana sa'a­wy'i. \v 12 Sa'a­wy'i sese toĩne'en Kãi e hap het rakat. Mi'i yt iky'e hin i toywyt. Toi'auka ne'i. Mi'i pote yt naku i watoĩ­ne'en Kãi minug ewy ne'i. \v 13 Uiwy­ria'in tukup­te'en miit'in mesu­wa­ro­tiaria mekewat Kãi ewywuat yt naku i nug haria ahiag wywuaria ai'auka teran haria. Karãpe i'atu­py­'ahak ahete mi'i pote yt naku i watu­wa­nẽtup ko'i ko'i ne'i mi'iria yt i'atu­wese i ahete hap kape. \v 14 Sa'a­wy'i watu­kup­te'en iku'uro rakaria ewy Tupana wanẽtup hawe katu­pono yt watikuap i ihay pote. Katu­pono yt kat i aikai Tupana aimoieĩ­ne'en pakup i hap. Ma'ato mio watoĩ­ne'en Tupana wywo katu­pono koitywy aiwo­'o­ky'e hap toĩne'en. Ma'ato yt kat i aiwo­'o­ky'e hap aikai pote iku'uro rakaria ewy watoĩ­ne'en Tupana wanẽtup hawe. \v 15 Ma'ato wato­'o­weu­ka'i ne'i pote watu­kup­te'en wo'o­'auka haria ewy watu­kup­te'en Tupana wanẽtup hawe. Ma'ato wo'o­pot­'auka hat aito pote yt kat i Tupana kapiat aheĩne'en hap. \v 16 Kat pote Aika­'iwat Iesui iku'uro aika­wiano hamo ra'yn. Iku'uro hawyi yt kat i aiku­'uro hap sese topy­hu'at aikai. Pyno iku'uro ahetiano hap watikuap hawyi watikuap aiky'e hap sese. Koitywy waku wati­'a­tu­po­wyro wuat'i aiwy­ria'in Iesui mohey haria aiku­'uro hap kape. \v 17 Hekat rakaria aito pote waku wati­mõ'ẽ ihaky­'e'i rakat pe wati­puẽti hawyi. Waku ahekat watum i'atuepe. Yt naku i wato'e aiwepe — Pyno yt naku i atimõ'ẽ uheka­re'en ihaky­'e'i rakaria pe. Mio tã wato'e pote yt kat i Tupana ky'e hap aikai. Yt ahegyi'at i pote yt naku i wato'e irania'in me — Tupana ky'e kahato hat uito yt naku i wato'e katu­pono yt pywo pe i wato'e. \v 18 Yt naku i wato­'o­ky'e ahehay wo yn uimẽ­pyt'in. Waku wati­mo­herep aiwo­'o­ky'e hap aiwo­'o­po­wyro hap wywo are. \v 19 Aiwo­'o­ky'e sese pote mi'i hap kaipyi watikuap ta'yn pywo rakaria aito hap. Mi'i pote karãpe watoĩ­ne'en Tupana ehamo yt watu­we­mõti hin i Iesui mohey haria ky'e haria aito pote. \v 20 Wati­'a­parap Tupana pe hawyi watu­we­mõti i ra'yn ma'ato Tupana tikuap aiwa­nẽtup hap. Toikuap yt watunug neran i hap. Watu­we­mõti pytkai aiky'e te koran. \v 21 Ma'ato po'og waku yt kat i hin i aiwe­mõti hap Tupana ehamo watoĩ­ne'en turan. Watunug yne Tupana miky­'esat ko'i ainãpin hap ko'i mi'i hawyi Tupana mowepit haria wo watoĩ­ne'en. \v 22 Mi'i hawyi kat e hap kat e hap wahẽtup tope hawyi tutum aimiẽtup ok tã watunug imiky­'esat ewy pote. \v 23 Pyno ahenoi ehepe Tupana miky­'esat sese. Mio tã e — Eweimohey ro Uha'yru e. Ewetunug Mi'i Eipo­rekuat no e. Mi'i hawyi eiwo­'o­ky'e ro aikotã Eika­'iwat Iesui e hap ewy e Tupana ahepe. \v 24 Uwe uwe Tupana piat tonãpin hap inug mi'iria ti tukup­te'en kahato Tupana wanẽtup hawe. Tupana tomoieĩ­ne'en tomohey haria wo tukup­te'en hap. I'ewyte Tupana toĩne'en i'atu­py'a pe. Tupana tum na'yn Topã'ãu ahepe hawyi watikuap kahato watoĩ­ne'en hap sese tepiat hamuat. Mi'i hawyi watikuap kahato ra'yn Tupana toĩne'en aipy'a pe hap. \c 4 \p \v 1 Uiwy­ria'in yt eweimohey tei'o yne wo'o­mu'e haria — Uito Tupana Pã'ãu eiam i'atu'e pytkai. Waku eweikat i kat i mi'iria sio Tupana Pã'ãu eiam sio yt hap kuap hamo. Katu­pono i'atu kahato wo'o­mu'e haria mesuwat yi totiaria yt pywo piat haria i katu­pono wẽtup pã'ãu i'atupiit pe. \v 2 Pyno ahenoi teran ehepe aikotã aikotã waku wahã'ãg mi'iria sio waku sio yt naku i hap kuap hamo sio Tupana Pã'ãu kaipyi sio yt hap kuap hamo. Mi'i pe waku apo'ere o — Mehĩ mana etimohey apo uhyt Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat Iesui tuwe­mo­herep miit kawiat hap sio yt apowa­to'e. Mi'i pote aiwesat — Ta'i atimohey kahato mi'i uito e pote Tupana eiam kahato mi'i. \v 3 Ma'ato — Yt atimohey i mi'i e pote i'ewyte yt Iesui mohey hat i mio tã e hat yt Tupana eiam hin i topy­hu'at. Kat pote wẽtup Pã'ãu eiam pote. Aikotã to'e Tupana sa'a­wy'i hap ewy koitywy topy­hu'at ra'yn. — Tuut aru wẽtup pã'ãu porekuat nuat ewanĩkap ti mi'i. Koitywy watikuap mi'i mã'ãu sa'ag toĩne'en na'yn aipy­'a­setpe hawyi aima­'at'i ma'at'i ra'yn. \v 4 Uimẽ­pyt'in aito ti Tupana wanuat ko'i sese. Yt pywo piat sehay akit hanuaria i aito. Aimu'e haria yt pywo piat i yt Tupana kaipywiat ko'i akit hanuat haria aito. Ma'ato Tupana Pã'ãu aipiit piat po'og hesaika aimu'e sa'ag haria pã'ãu kai. Aito Tupana ehay moherep haria ma'ato mi'iria mesu­wa­rotiat seko sa'ag enoi haria. \v 5 Tupana ehay ta'a­tu­henoi sa'ag kahato ahepe. Mi'i hawyi irania'in yt Iesui mohey i haria — Pywo i'atu'e katu­pono miit'in eko sa'ag ewywuat waku watunug i'atu'e pote. Mi'iria ahiag wanuaria tukup­te'en. \v 6 Ma'ato aito Tupana wanuaria watoĩ­ne'en. Mi'i hawyi yne Tupana wanuaria te'e­ru­we­waure ka'a kahato aimienoi kape. Ma'ato irania'in yt te'e­ru­we­waure ka'a i aimienoi pywuat kape. Mi'i hap kaipyi meremo watikuap uwe Tupana Pã'ãu pywuat ehay upi toĩne'en sio uwe ahiag pã'ãu sa'ag ehay upi ne'i toĩne'en hap. \p \v 7 Uiwy­ria'in to'iro wato­'o­ky'e katu­pono aiwo­'o­ky'e hap nug hat Tupana. Wo'o­ky'e haria wo watoĩ­ne'en pote Tupana mẽpyt'in no watu­kup­te'en. Tupana kuap sese haria wo wato­py­hu'at. \v 8 Ma'ato yt wo'o­ky'e i haria aito pote yt Tupana kuap haria wo i aito katu­pono wo'o­pot­ky'e hat sese ti Tupana. \v 9 Tupana timo­herep ta'yn ahepe aiky'e kahato hap katu­pono toipo­'oro Tosa­'yru sese ahowawi aimoieĩ­ne'en pakup i hap nug hamo. \v 10 Sa'a­wy'i yt wati­ky'e hin i Tupana. Mi'i pytkai aiky'e kahato hawyi toipo­'oro Tosa­'yru aiminug sa'ag ko'i atumoma yne hamo. Ha'yru iku'uro hawyi ai'a­piheg hap tutu'u yne ra'yn. \v 11 Pyno waku wato­'o­ky'e aikotã Tupana piat aiky'e hap ewy waku wato­'o­ky'e. \v 12 Uiwy­ria'in yt karãpe i wata­'a­kasa Tupana ma'ato mi'i pytkai watikuap kahato toĩne'en aiwywo. Mi'i hawyi wati­'a­tu­ky'e miit'in pote Tupana toĩne'en po'og aikai. Aimoe­saika kahato miit'in ky'e hap hãpyk nug hamo tepiat aiky'e hap ewywuat nug hamo. \v 13 Tupana tum na'yn ahepe Topã'ãu hawyi meremo watikuap Tupana wywuat aheĩne'en hap watoĩ­ne'en hap. I'ewyte aipy'a pe Tupana toĩne'en hap. \v 14 Tupana tipo­'oro ra'yn ahepe Tosa­'yru aheha­kye­ra'at hamo. Mi'i kape uruta­'a­kasa ra'yn. Mi'i hawyi uruimo­herep ta'yn wuat'i miit'in me uruehay wo. \v 15 Uwe uwe to'e irania'in me — Uito atimohey kahato Iesui toĩne'en Tupana Sa'yru sese hap e mi'i hat Tupana eiam mo topy­hu'at. I'ewyte Tupana topy­hu'at heiam mo. \v 16 Mi'i pote watikuap ta'yn Tupana aiky'e hap wato­mohey kahato ra'yn hawyi. Tupana ti wo'o­pot­ky'e hat sese. Mi'i pote uwe uwe wo'o­pot­ky'e hat sese toĩne'en Tupana wywo mi'i pote Tupana toĩne'en iwywo ipy'a pe. \v 17 Aipo­typot saipe­piaria ti aito. Mi'i pote i'ewy sese waku watoĩ­ne'en miit'in py'a­setpe hãpyk kahato Aika­'iwat ewaku hap ewy. Mi'i tã watoĩ­ne'en pote yt watu­we­mõti hin i mekewat karãpe Tupana timo­herep ahewaku hap sio yt hap e'at pe. Mi'i hap e'at pe yt watu­we­mõti hin i katu­pono wo'o­ky'e haria wo Tupana ainug towat miit'in ky'e hap ewywuat no ainug. \v 18 Wati­ky'e sese irania'in pote yt wato­ken'ẽ hin i i'atu­pupi katu­pono toĩne'en aikai i'atu­ky'e hap sese Tupana miium kaipywiat hawyi yt wato­ken'ẽ kuap i i'atu­pupi. Ma'ato wato­ken'ẽ ne'i pote yt kat i i'atu­ky'e hap aikai. Mi'i hawyi wato­ken'ẽ po'og katu­pono Tupana piat ai'a­piheg hap pupi. \v 19 Yt wati­ky'e i te Tupana turan aiky'e Mi'i. Mi'i hap kaipyi wati­ky'e Tupana mesup. Aiky'e yianmete pote mesup aito wati­ky'e Tupana. \v 20 Karãpe wẽtup ok to'e ahepe — Uito atiky'e Tupana e ma'ato mi'i yt topot­ky'e hin i pytkai mi'i watikuap ta'yn heso rakat. Karãpeĩ yt wati­'a­tu­ky'e i aiwy­ria'in mi'i pote yt wati­ky'e hin i Tupana. Katu­pono yt heremo hin i Tupana ma'ato irania'in heremo kahato mi'i pote po'og yt niatpo i wati­ky'e hamo mi'iria heremo pote. \v 21 Pyno ahenoi i ra'yn Aika­'iwat piat ainãpin hap sese. Mio tã e hap — Ewei'a­tu­ky'e ro eiwy­ria'in e. Yt ewei'a­tu­ky'e eiwy­ria'in pote pyno yt Tupana ky'e haria hin i eweikup­te'en are. \c 5 \p \v 1 Uwe uwe imohey Iesui Tupana Mipo­'oro Aipo­typot nuat mi'i hat Tupana mẽpyt sese wo topy­hu'at. Karãpe wati­ky'e Ai'ywot mẽpyt'in mi'i hawyi Ai'ywot mowepit hano wato­py­hu'at. Mi'i hawyi watoĩ­ne'en Ai'ywot ky'e hano sese. \v 2 Karãpe wati­ky'e Tupana i'ewy karãpeĩ watunug Tupana piat ainãpin hap ko'i mi'i hawyi Tupana mẽpyt'in ky'e hano watoĩ­ne'en. \v 3 Iesui Ywot ky'e haria ti imiky­'esat nug haria wo tukup­te'en. Karãpe irania'in ahã'ãg yt naku i nug hamo Tupana mẽpyt'in aito mi'i pote Ai'ywot ehay upi yn waku watoĩ­ne'en. \v 4 Ta'i yt niatpo hin i watunug Ai'ywot ainãpin hap ko'i katu­pono Ai'ywot mohey haria kahato aito pote. Karãpeĩ irania'in ahã'ãg yt naku i nug hamo mi'i hawyi yt i'atuehay upi hin i watoĩ­ne'en katu­pono Tupana mẽpyt'in aito pote. \v 5 Karãpeĩ wato­mohey kahato Iesui Tupana Sa'yru e hap mi'i hawyi Tupana aipo­wyro kahato miit'in miat ahã'ãg hap akit hamo. Mi'i hawyi po'og ahesaika watoĩ­ne'en i'atueko sa'ag nug hap kai. \p \v 6 Iesui ti Tupana mi'airo Aheha­kye­ra'at hanuat. Mi'i pote put'ok'e hawyi Tupana miky­'esat ok tã yne tutunug. Hãpyk kahato toĩne'en To'ywot ehay ewy toĩne'en. Sa'a­wy'i toto toset'ok hamo. Meiũran iku'uro. Mi'i hawyi huu ta'at yne yi tote To'ywot miky­'esat ewy. Koitywy Tupana to'e wuat'i pe — Uha'yru ti uimi­'airo wuat'i Porekuat nuat e. I'ewyte Tupana Pã'ãu mio tã e. — Yt heso hin i e Tupana Pã'ãu ahepe. \v 7 Toĩne'en mye'ym aimu'e haria mesuwat yi totiaria pywo Iesui Tupana Mipo­'oro Eipo­rekuat nuat e haria. \v 8 Ta'i Tupana Pã'ãu ihay Iesui ete. I'ewyte I'ywot ihay Tosa­'yru set'ok turan. I'ewyte Iesui suu aimu'e kahato. Mi'iria mye'ym ok ihay te Iesui mõtypot haria to'o­'e­wy­'ewy i'atu­mienoi. \v 9 I'ewyte typy'i kahato miit'in ihay Iesui etiat rakaria. Mi'iria — Waku wato­mohey Tupana e hap Tosa­'yru piat hap. Pywo pe ti Mi'i po'og po'og hesaika miit'in mienoi kai — Uha'yru kahato En e hap waku wato­mohey. \v 10 Ma'ato — Yt atimohey i Tupana e pote — Heso rakat En wato'e tope. Ma'ato wato­mohey Iesui Tupana Sa'yru hawyi i'ewyte toĩne'en aipy'a pe ihay rakat pywuat e hap ewy. Ma'ato aipiit yt e i pote yt kat i Tupana pywo e hap aikai — Heso heso yn wato'e Tupana pe. \v 11 Mio tã e aipy'a pe — Tupana tum na'yn uhepe Tosa­'yru. Mi'i pote areĩne'en na'yn wuat'i e'at piano wato'e aiwepe. \v 12 Pywo pe ti rat uwe uwe topy­hu'at Tupana Sa'yru eiam mo mi'i hat yn toĩne'en wuat'i e'at pe ma'ato uwe uwe yt Tupana Sa'yru yt eiam mo i mi'i hat yt kat i heĩne'en wuat'i e'at piat hamuat hap. \v 13 Eipe ti Tupana Sa'yru mohey haria sese eipe. Mi'i pote atiky­'esat eweikuap eweikup­te'en wuat'i e'at piat hamuat hap. Mi'i hap kuap hamo atiwan mesuwat uimiwan ehepe. \v 14 Karãpeĩ wahẽtup Tupana pe imiky­'esat ewy hawyi watikuap ta'yn ahehay Tupana ewaure ka'a pe teke ra'yn ahehay. Mi'i hawyi watu­wehum at howawi aimiẽtup ium hat kape. \v 15 Karãpe wahẽtup imiky­'esat ok tã hawyi tuwe­waure ka'a kahato ahehay kape hawyi — Pywo wato'e tutum aru aimiẽtup wato'e aiwo­'ope. \v 16 Uiwy­ria'in karãpe wẽtup ok aiwy­ria'in Aipo­typot Iesui mohey hat yt naku i nug hat pote waku wato'e Tupana pe — Waku waure wo ereĩne'en aiwy minug sa'ag ete waku wato'e. Etihep aiwy iminug sa'ag myi wato'e katu­pono yt tuwepyi hin i tutunug sa'ag waku wato'e. Emohey te ma'ato yt hesaika kahato i te yt naku i nug hap akit hamo waku wato'e Tupana pe. Toĩne'en mekewat sa'ag nug hat sese emohey hap pun hat ma'ato mi'i hawyi yt tutunug i mi'i pote waku waure wo ereĩne'en aiwy minug sa'ag ko'i kai waku wato'e Tupana pe. Mio tã wato'e pote meremo Tupana topy­hu'at waure wo i'ewyte tutum aiwy pe imoehãite hap imoesaika hamo are uiwy­ria'in. Ma'ato karãpe wẽtup ok Iesui mohey hat topy­hu'at ipy'ahak Tupana ete Iesui ete ahete i'ewyte — Yt atimohey i te Iesui e mio tã to'e haype yt imohey i hat ewy tutunug tuwepyi. Mi'i hawyi Tupana ipy'ahak kahato topy­hu'at mi'i hat ete. Yt kan hamo i wato'e Tupana pe — Waure wo ereĩne'en aiwy minug sa'ag kai katu­pono tuwepyi i ipy'ahak toĩne'en Tupana ete wato'e. \v 17 Yne aiminug sa'ag ko'i yt naku i topy­hu'at Tupana wanẽtup hawe wen ma'ato wẽtup aiminug sa'ag po'og sa'ag torania kawiat katu­pono karãpe aiwepyiat hap — Yt woro­mohey i En po'og wato'e Tupana pe Ha'yru pe mi'i hawyi yt kat i po'og paa'ai'e hap sa'ag nug hap etiat. Mi'i hawyi Tupana yt aimo­hãpyk kuap i katu­pono aiwepyi watipun aheha­kye­ra'at hap pote. Aiwepyi watikat ai'a­piheg hap wuat'i e'at piat hap. Yt naku i kahato watipun imohey hap are. \v 18 Uiwy­ria'in karãpe wato­mohey Iesui hawyi Tupana ainug tosa­'y­ru'in tosa­ki­'yt'in wo. Mi'i hawyi imẽpyt'in ko'i wo wato­py­hu'at. Mi'i hawyi Ai'ywot ewy watoĩ­ne'en yt kat i sa'ag yt kat i yt naku i hap watunug neran. Aheko yt watunug neran i po'og aiminug sa'ag ko'i sa'a­wy­'iwuat aheko sa'ag ko'i katu­pono Tupana ainug tomẽ­pyt'in no Tosa­'yru Pã'ãu wo aipyt­'atnug hawyi. Koitywy ahowapy kahato Tupana Pã'ãu wywo. Mi'i hawyi Tupana eiam mo kahato watoĩ­ne'en. Mi'i hawyi karãpe Ahiag ahã'ãg neran kat sa'ag kat sa'ag nug hamo mi'i hawyi Tupana Pã'ãu ai'ãuka kahato ainãpin kahato aihep ahiag aima­'at'i ma'at'i hap po pyi. Mi'i hawyi yt kat i ahewaure ahiag ahã'ãg hap kape — Yt rei'o yt rei'o wato'e ahiag me. \v 19 Pywo ti rat irania'in mesu­wa­ro­tiaria ahiag ehay upi yn te'e­ru­we­wa­nẽtup at ka'ap katu­pono ahiag emiit no te'e­ro­py­hu'at are. Ma'ato aito Tupana mẽpyt'in nuat watoĩ­ne'en pote yt irania'in ewy i aito yt kat i aikai ahiag wat. \v 20 Koitywy watikuap kahato Tupana sa'y­ru'in saki­'yt'in aito hap. Ta'i watikuap Tupana Sa'yru hawyi Tupana moherep hat sese topy­hu'at po'og po'og mekewat pywuat etiat kuap hamo. Mi'i tupono mekewat Tupana Mipo­'oro Aipo­rekuat nuat hat watikuap hawyi topo­'oro hat Tupana watikuap i'ewyte. Sa'a­wy'i watikuap teran uwe Tupana hap ma'ato yt heremo hin i Tupana ahepe. Ma'ato mesup heremo ra'yn Ahetu­pana katu­pono Ha'yru imoherep ahepe. Tupana Ha'yru ti To'ywot ewywuat wẽtup miit ewy. Karãpe wata­'a­kasa Ha'yru kape pote I'ywot kape ti ra'yn wata­'a­kasa wy are. Mi'i pote mesup — Worokuap kahato En wato'e yn Tupana pe. Koitywy uiwy­ria'in watoĩ­ne'en Tupana pe aikotã Tupana eiam ewy mi'i pe wato­py­hu'at. Sa'a­wy'i wato­mohey Iesui ti Tupana Sa'yru e hap hawyi Iesui po pe wato­py­hu'at. Ipy'a pe kahato watoĩ­ne'en. Aika­'iwat yat piaria ewywuaria wato­py­hu'at. Iesui ti Tupana sese mi'i pote Tupana pe watoĩ­ne'en Iesui pe watoĩ­ne'en pote. Iesui ti wuat'i e'at piat ieĩne'en hat i'ewyte aito wuat'i e'at piat watoĩ­ne'en Iesui wywo wẽtup miit piit ewywuat pote are. \v 21 Uimi­ky'e ko'i uha'y­ru'in uhaki­'yt'in uito Iuwãu ti e'ywot uito. Uimẽ­pyt'in ewywuat eipe mi'i pote woro­ho­'o­nãpin. Ewei'a­tu­'atoiat ro tupa­naria yne yne aipo wuat aiminug sa'ag koi are. Mi'i hawyi ewetunug no Tupana yn Ehetu­pana wo are uito Iuwãu. Pyno toran na'yn uimiwan are'e. \p Uito ti Iesui potpo­'oro Iuwãu.