\id JAS \h Santiago \toc1 Xon⁴xi³ Santiago qui³squi³-le⁴nca³tsˀi³ \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Xon⁴xi³ Santiago qui³squi³-le⁴nca³tsˀi³ \c 1 \s1 Santiago si¹ti²ˀnta³ \p \v 1 An³ nia¹³ Santiago, xi³ cho⁴ˀnta³-le⁴ Ni³na¹ cao⁴ Nai³-na¹ Jesucristo, ti²cji³-no³ xi³ te³jao² ntje⁴-le⁴ Israel, xi³ cˀoa⁴-sˀin² tjio¹tsao³va³. Si³ti²ˀnta³-no³. \s1 Je² Ni³na¹ xi³ tsjoa¹ cjoa⁴i³sen³ta³con² \p \v 2 ˀnti¹ntsˀe³, cjai¹nca³ to⁴nta³ ca²ta³ma³tsjoa³-no³ cˀia⁴ nca³ cja⁴ˀai¹nca¹ cjoa⁴ñˀain³ sˀe⁴-no³. \v 3 ˀya³-nio¹³ cˀia⁴ nca³ cho²tˀa³-no³ xi³ tˀa³tsˀe⁴ xi³ ma³cjain¹-no³, coi³ xi³ si¹xa¹jin³-no³ cjoa⁴tse³jta³. \v 4 Je² cjoa⁴tse³jta³ ca²ta³ma³jnco³, jme¹-ni³ nca³ cˀoa⁴-sˀin² ña³qui³ nta³ coan⁴jnco³-si¹nio³, nca³ tsi²jme³ xi³ cha⁴-no³. \v 5 Tsa² jnco³ xi³ jon² xi³ cha³-le⁴ cjoa⁴ˀi³sen³-ta³con², ca²-ta³si¹je¹-le⁴ Ni³na¹, je² xi³ cjai¹nca³ tse³ tsjoa¹cjoa⁴tjao²-le⁴ nca³tsˀi³, cˀoa⁴ li²coi³ taon³ ve³. Cˀoa⁴-sˀin² cˀoai⁴-le⁴. \v 6 To⁴nca³ ca²ta³ma³cjain¹-le⁴ cˀia⁴ nca³ si¹je¹. A³li²jao²li²jan²-jin² vˀe¹⁴-con³. Je² xi³ jao² vˀe¹⁴-con³ jo³ nco³ya³-le⁴ nta¹chi³con³ cˀia⁴ nca³ ntjao⁴ fa³ˀa³ne², nca³ˀi⁴ nca³jan¹ vˀe¹tsao³va³. \v 7 Je² cho⁴ta⁴ xi³ cˀoi⁴cjoan³ a³li²coi³ si⁴²cja³ˀai³tsjen³-jin² nca³ tjin¹ xi³ Nai³-na¹ tsjoa¹-le⁴. \v 8 Je² cho⁴ta⁴ xi³ jao² vˀe¹⁴-con³ ni⁴to⁴cˀia³-jin² nˀion¹ tjin¹-le⁴ nca³yi³je³ ntia⁴²-le⁴. \v 9 Je² ntsˀe³² xi³ nqui²sa⁴ yo⁴ma⁴ ti¹jna³ ca²ta³ma³tsjoa³-le⁴ nca³ nqui²sa⁴ ncˀa³ ti¹jna³. \v 10 To⁴nca³ je² xi³ nchi⁴na¹ ca²ta³ma³tsjoa³-le⁴ nca³ yo⁴ma⁴ ti¹jna³. Cˀoa⁴-sˀin² cha⁴ nca³ je² jo³-ni³ tsa² na³xo¹-le⁴ jña¹. \v 11 Cˀia⁴ nca³ ma³ncˀa³ tsˀoi¹, ma³sjoe². Je² jña¹-ve⁴ xi², na³xo¹-le⁴ tsao³. Cˀoa⁴-sˀin² cha⁴ xi³ na³sca¹cjoan³-le⁴. Cˀoa⁴-ti⁴sˀin² cha⁴ xi³ cho⁴ta⁴nchi⁴na¹ cao⁴ nca³yi³je³ cjoa⁴ma⁴-le⁴. \s1 Si⁴cjain¹-le⁴² cjoa⁴ñˀain³ xi³ co³tˀa³-na¹ \p \v 12 Jo¹ to⁴nta³-le⁴ cho⁴ta⁴ xi³ si¹cjain¹-le⁴ cjoa⁴ñˀain³. Cˀia⁴ nca³ je³qui³cho²tˀa³-le⁴, coi⁴njen⁴-le⁴ cjoa⁴vi³jna³chon³ xi³ jo³-ni³ jnco³ corona, xi³ Ni³na¹ qui³tsjoa³ tsˀoa³ nca³ tsjoa¹-le⁴ je² xi³ tsjoa³que³ nca³ je². \v 13 Cˀia⁴ tsa² jnco³ xi³ cjoa⁴tsˀen⁴ chˀao³ si¹cao⁴, a³li² tso²-jin² tsa² je² Ni³na¹ xi³ chˀao³ si¹cao⁴ cao⁴ cjoa⁴tsˀen⁴. Je² Ni³na¹ a³li²coi³ ma³-le⁴ tjoe¹ cjoa⁴tsˀen⁴, cˀoa⁴ ni⁴jnco³-jin² xi³ je² chˀao³ si¹cao⁴ cao⁴ cjoa⁴tsˀen⁴. \v 14 To⁴nca³ jnco¹jnco¹ ti⁴tsˀe⁴-ni³ cjoa⁴chi⁴nca⁴-le⁴ xi³ chˀao³ si¹cao⁴ nca³ je². Je² cjoa⁴chi⁴nca⁴-le⁴ nchja⁴ntˀe¹-le⁴ yao³-le⁴. \v 15 Cˀia⁴ nca³ je³ji³tjo³son² cjoa⁴chi⁴nca⁴-ve⁴ vˀe¹jna³ntje² cjoa⁴tsˀen⁴. Cˀia⁴ nca³ je³coan³jnco³ cjoa⁴tsˀen⁴-ve⁴, sˀe³-le⁴ cjoa⁴vi³ya³. \v 16 ˀnti¹ntsˀe³, xi³ cjai¹ tsjoa³que⁴-no³, a³li² xin²-jin² ntia⁴² ma³nquion¹³. \v 17 Nca³yi³je³ xi³ cjoa⁴nta³, nca³yi³je³ cjoa⁴tjao² xi³ ña³qui³ nta³, nčhoa¹-ni³ ja⁴ncˀa¹, nčhoa¹jen³-ni³ Nˀai³-na¹ xi³ tsa³cˀe¹nta³ tsˀoi¹ cao⁴ sa¹ cao⁴ ni³ño³. Je² Nˀai³-na¹ li²coi³ si¹cˀa³ntjai²ya³ yao³-le⁴, ni⁴ˀi⁴tse¹-jin² si¹cˀa³ntjai²ya³ jo³-ni³ tsa² ncˀian¹. \v 18 Je² xi³ cˀoa⁴-sˀin² coan³me³-le⁴, nca³ tsa³cˀe¹ntje²-na¹ xi³ to⁴tˀa³tsˀe⁴ en¹ xi³ cjoa⁴qui²xi⁴, jme¹-ni³ nca³ ña¹ sˀe⁴jna³ti¹tjon²-nia³² nca³yi³je³ xi³ je² tsa³cˀe¹nta³. \s1 Coi⁴no¹ˀya²-le⁴², cˀoa⁴ si⁴chjen¹ je² en¹-le⁴ Ni³na¹ \p \v 19 Coi³ cjoa⁴-vi⁴ ˀnti¹ntsˀe³, xi³ cjai¹ tsjoa³que⁴-no³, nca³tsˀi³ cho⁴ta⁴ nti⁴ton⁴nti⁴ton⁴ ca²ta³nčhˀoe¹, to⁴nca³ ca²ta³cjen³jta³ nca³ nchja⁴, a³li²to⁴cjoan¹-jin² ca²ta³ma³jti³-le⁴. \v 20 Je² cho⁴ta⁴ xi³ ma³jti³-le⁴ li²coi³ sˀin¹ xi³ cjoa⁴qui²xi⁴ nqui³xcon⁴ Ni³na¹. \v 21 Coi³ cjoa⁴ tˀe²jna³-nio³ nca³yi³je³ cjoa⁴ xi³ chˀao³ tjin¹, cao⁴ xi³ tse³ cjoa⁴tsˀen⁴. To⁴ˀi³nta³jin³ chjoao¹³ je² en¹ xi³ ja³ˀa³sˀen³jin³-no³, je² xi³ coan⁴-le⁴ cˀoa⁴sje³ntjai² ni⁴ma⁴-no³. \v 22 Cˀoa⁴tˀiaon⁴³ jo³ tso² je² en¹-vi⁴, a³li² to⁴no²ˀya²-jin²lao⁴³ nca³ cˀoa⁴-sˀin² ti³chˀa²na⁴cha⁴-lao⁴³ yao³-no³. \v 23 Tsa² jnco³ xi³ nčhˀoe¹ en¹-vi⁴, cˀoa⁴ li²coi³ cˀoa⁴sˀin¹ jo³ tso², je²-vi⁴ cˀoa⁴cjoan³ jo³-ni³ tsa² jnco³ cho⁴ta⁴ xi³ jnco³ cho⁴tsin¹ co³tsen³sˀen³-ni³le⁴ ncjain¹. \v 24 Je² qui³sco²tsen³-le⁴ yao³-le⁴, qui³, qui³cha³jin³ nti⁴ton⁴-ni³le⁴ jo³ cji³. \v 25 To⁴nca³ jo¹ to⁴nta³ coan⁴-le⁴ je² xi³ nta³ va¹sjai³jin³ je² cjoa⁴te¹xo³ma³ xi³ ña³qui³ cjoa⁴qui²xi⁴, xi³ si¹cˀe¹yo³ntai¹-na¹. Jo¹ to⁴nta³ coan⁴-le⁴ je² xi³ vˀe²jna³nˀion¹jin³, nca³ tsi² tsa² to⁴nčhˀoe¹, cˀia⁴ cha³jin³-le⁴, to⁴nca³ cˀoa⁴sˀin¹ jo³ tso². \v 26 Tsa² jnco³ xi³ jon² xi³ si¹cja³ˀai³tsjen³ nca³ ve³xcon¹ Ni³na¹, xi³ li²coi³ vˀe¹chjoa²-le⁴ ni⁴jen⁴, to⁴ti¹vˀa³na⁴cha⁴-le⁴ ni⁴ma⁴-le⁴. A³li²coi³ jme³ chji¹-le⁴ jo³-sˀin² ve³xcon¹ Ni³na¹. \v 27 Cˀoa⁴-sˀin² ña³qui³ ˀya³xcoan¹ Ni³na¹ nca³ ma³nquin¹chon³-le⁴² xi³ jchˀan⁴ xi³ cˀen³ xˀin⁴-le⁴, nca³ cjoa⁴ñˀain³ tjio¹fa³ˀai³, cˀoa⁴-ti⁴ nca³ chˀa⁴sje³xin²-le⁴² yao³-na¹ cjoa⁴ xi³ tjin¹ son³ˀnte³-vi⁴. Je²-vi⁴ xi³ cjoa⁴-le⁴ Ni³na¹ xi³ tsje³ tjin¹ xi³ tsi² jma² tjin¹ nqui³xcon⁴ Nˀai³-na¹. \c 2 \s1 A³li² chja³ˀa²jin³-jian² cho⁴ta⁴ \p \v 1 ˀnti¹ntsˀe³, a³li² chja³ˀa²jin³-jion²³ xi³ ni²sin³-lao⁴³, nca³ ma³cjain¹-no³ tˀa³tsˀe⁴ Nai³-na¹ Jesucristo xi³ ncˀa³ ti¹jna³. \v 2 Tsa² ya⁴ jña³ nca³ ma³ñao³ cjoa⁴ˀa³sˀen³jin³-no³ jnco³ cho⁴ta⁴ xi³ taon⁴nco³ taon⁴si³ne² tjin¹-le⁴, cao⁴ na³jño³-le⁴ xi³ nta³ cjoan³, tsa² cˀoa⁴-ti⁴ cjoi⁴cho³sˀen³jin³-no³ jnco³ cho⁴ta⁴ma⁴ xi³ jnti¹ xi³ qui³xi³jnta²jon³ cji³, \v 3 tsa² nqui²sa⁴ xcon¹ jchao⁴³ je² xi³ na³jño³ nta³ vˀa³cja¹, tsa² cˀoa⁴cˀoin¹-lao⁴³: Ti⁴jnai³ jña³ nta³ chon³-vi⁴, cˀoa⁴ tsa² cˀoa⁴cˀoin¹-lao⁴³ je² cho⁴ta⁴ma⁴-ve⁴: To⁴ya⁴-la² ti⁴sen⁴ntoi³-ve⁴, a³xo⁴ i⁴-la² ti⁴jna³tˀai³ na³nqui³-ve⁴, \v 4 a³ tsi² ti⁴jon² chja³ˀa²jin³-nio³ xi²nquio⁴³, jo³-ni³ tsa² xca²le⁴ mao³ xi³ chˀao³ tjin¹ cjoa⁴fa³ˀai³tsjen³-le⁴. \v 5 ˀnti¹ntsˀe³, xi³ cjai¹ tsjoa³que⁴-no³, ti⁴no¹ˀyao²³: Ni³na¹ a³ tsi² tsa³cja³ˀa¹jin³ cho⁴ta⁴yo⁴ma⁴ xi³ tjin¹ i⁴ son³ˀnte³-vi⁴, jme¹-ni³ nca³ nˀion¹ coan⁴cjain¹-si¹ni³le⁴ tˀa³tsˀe⁴ Ni³na¹, nca³ cˀoai⁴cjoa⁴tjao²-si¹ni³le⁴ je² cjoa⁴te¹xo³ma³ xi³ Ni³na¹ qui³tsjoa³ tsˀoa³ nca³ tsjoa¹-le⁴ je² xi³ tsjoa³que³ nca³ je². \v 6 To⁴nca³ jon² ˀya³taon³ cho⁴ta⁴yo⁴ma⁴. A³ tsi² tsa² je² cho⁴ta⁴nchi⁴na¹ xi³ si¹cja³ˀa¹-no³ cjoa⁴ñˀain³, a³ tsi² tsa² cˀoa⁴-ti⁴ je² xi³ fi²cao⁴cjoa⁴nˀion¹-no³ nqui³xcon⁴ cjoa⁴te¹xo³ma³. \v 7 A³ tsi² tsa² je² xi³ nchja⁴ˀaon³-le⁴ je² jan³ˀain¹ xi³ nta³, xi³ cˀoa⁴tsa³cˀin²-ni³no³. \v 8 Nta³ nˀiaon²³, tsa² cjoa⁴qui²xi⁴ nca³ ni²tjo³son²³ je² cjoa⁴te¹xo³ma³ xi³ ncˀa³, jo³ tso² xon⁴ Escritura: Tjao²cha³ ca²ta³mai³ xi²nqui⁴ jo³-ni³ tsa² yao³-li⁴. \v 9 To⁴nca³ tsa² chja³ˀa²jion³ xi³ ni²sin³-lao⁴³, je¹ vi³jncho³. Cˀoa⁴-sˀin² je² cjoa⁴te¹xo³ma³ ca³ni¹ne²-no³ je¹ nca³ cho⁴ta⁴tsˀa³ntjai²cjoao⁴³. \v 10 To⁴ˀya³-ni³ xi³ si¹tjo³son² nca³yi³je³ cjoa⁴te¹xo³ma³, cˀoa⁴ jnco³ cjoa⁴ fa³ˀa³ntjai²-le⁴, je²-vi⁴ tjin¹-le⁴ je¹ xi³ tˀa³-tsˀe⁴ nca³yi³je³ cjoa⁴te¹xo³ma³. \v 11 Je² xi³ cˀoa⁴qui³tso²: A³li² cha³jnqui³-jin² coain⁴, cˀoa⁴-ti⁴ qui³tso²: A³li² cˀen³-jin² ni²cˀain³. Tsa² tsi² cha³jnqui³ coain⁴, to⁴nca³ qui³tjen⁴jnco³-li² cˀen³, je³tsˀa³ntjai²jcoi³ cjoa⁴te¹xo³ma³. \v 12 Cˀoi⁴-sˀin² ti⁴no²cjoao⁴³, cˀoi⁴-sˀin² tˀiaon⁴³, jo³-ni³ tsa² cho⁴ta⁴ xi³ me³ sˀe⁴nta³jin³-le⁴ tˀa³-le⁴ je² cjoa⁴te¹xo³ma³ xi³ si¹cˀe¹yo³ntai¹-na¹. \v 13 Tjoe¹-le⁴ cjoa⁴ñˀain³, a³li²jme³ cjoa⁴ma⁴ta³con² xi³ sˀe⁴ xi³ tˀa³tsˀe⁴ je² xi³ tsi²coi³ tjin¹-le⁴ cjoa⁴ma⁴ta³con². Je² cjoa⁴ma⁴ta³con² si¹qui³njen³-le⁴ cjoa⁴ñˀain³. \s1 A³li²jme³ chji¹-le⁴ xi³ ma³cjain¹-na¹ tsa² tsi² nta³ tjin¹ xa¹-na¹ \p \v 14 ˀnti¹ntsˀe³, jme¹ chji¹-le⁴ tsa² jnco³ xi³ coi⁴tso⁴ nca³ ma³cjain¹-le⁴ tˀa³tsˀe⁴ Ni³na¹, cˀoa⁴ li²coi³ nta³ tjin¹ xa¹-le⁴. A³ vi³tjo³ntjai²-ni¹ nca³ cˀoa⁴-sˀin² ma³cjain¹-le⁴. \v 15 Tsa² jnco³ ntsˀe³² tsa² jnco³ ti²chja³² xi³ qui³xi³jnta²jon³ cji³, tsa² cjai¹nca³ ma³chjen¹-le⁴ xi³ cji³ne³ nchaon³nchaon³, \v 16 cˀoa⁴ tsa² jnco³ xi³ jon² cˀoi⁴coi⁴tso⁴-le⁴: Ta³nquin¹la²na²ntao³, ti⁴so³ yao³-no³, ti⁴cho³, to⁴nca³ tsi² tsa² vˀai²-ni³lao⁴³ˀni³ je² tso³jmi² xi³ ma³chjen¹-le⁴ yao³-le⁴, jme¹ chji¹-le⁴. \v 17 Cˀoa⁴-ti⁴sˀin² xi³ ma³cjain¹-na¹ to⁴cˀoa⁴-sˀin² cha⁴jin³, tsa² to⁴xquia⁴ ma³cjain¹-na¹, cˀoa⁴ tsa² tsi² nta³ tjin¹ xa¹-na¹. \v 18 Tjin¹ cˀa³ xi³ cˀoi⁴coi⁴tso⁴: Ji³ ma³cjain¹-li², cˀoa⁴ an³ nta³ tjin¹ xa¹-na⁴. Ta⁴co²-nai¹³ jo³-sˀin² nca³ ma³cjain¹-li², tsa² tsi² nta³ tjin¹ xa¹-li⁴, cˀoa⁴ an³ coa³co³-le²³ jo³-sˀin² nca³ ma³cjain¹-na³ nca⁴ nta³ tjin¹ xa¹-na⁴. \v 19 Ji³ ma³cjain¹-li² nca³ to⁴jnco³ Ni³na¹. Nta³ nˀiain²³. Cˀoa⁴-ti⁴ ma³cjain¹-le⁴ je² nai⁴² xi³ nta³jin³, cˀoa⁴ fa³tse¹ˀni³. \v 20 Cho⁴tai⁴ xi³ tsi²jme³ cjoa⁴fa³ˀai³tsjen³ tjin¹-li², a³ me³-li² jchai⁴ nca³ to⁴cha³jin³-ni¹ xi³ ma³cjain¹-na¹, cˀia⁴ tsa² tsi² nta³ tjin¹ xa¹-na¹. \v 21 A³ tsi² tsa² je² xa¹-le⁴ xi³ qui³si³cje³tˀa³ je¹-le⁴ Abraham, je² nˀai³jcha¹cjin³-na¹, cˀia⁴ nca³ qui³tsjoa³tˀa³ Isaac, je² ˀnti¹-le⁴, ya⁴ son²xta²-ve⁴. \v 22 A³ tsi² ˀyai³ nca³ cˀoa⁴-sˀin² Abraham qui³si³tjo³son²cao⁴ xa¹-le⁴ jo³-sˀin² coan³cjain¹-le⁴. Xi³ coan³cjain¹-le⁴ ña³qui³ coan³jnco³son²-ni¹ xi³ to⁴tˀa³tsˀe⁴ xa¹-le⁴. \v 23 Cˀoa⁴-sˀin² ji³tjo³son² xon⁴ Escritura xi³ tso²: Abraham coan³cjain¹-le⁴ tˀa³tsˀe⁴ Ni³na¹. Cˀoa⁴-sˀin² coan³xqui⁴cao⁴ cjoa⁴qui²xi⁴. Mi²yo⁴-le⁴ Ni³na¹ tsa³cˀin²-le⁴. \v 24 Je³ˀyao³-ˀni³ nca³ cho⁴ta⁴ fe³tˀa³ je¹-le⁴ xi³ to⁴tˀa³tsˀe⁴ xa¹-le⁴, a³li² tsa² to⁴coi³-jin² cˀia⁴ nca³ ma³cjain¹-le⁴. \v 25 Cˀoa⁴²-ti⁴sˀin²ni³ je² chjon⁴²sca¹ xi³ Rahab ˀmi², a³ tsi² tsa² je³tˀa³ je¹-le⁴ xi³ to⁴tˀa³tsˀe⁴ xa¹-le⁴, cˀia⁴ nca³ qui³si³sin³-le⁴ cho⁴ta⁴ xi³ ja³ˀai³cao⁴ en¹, cˀia⁴ tˀa³xin² qui³sca³ni¹ xi¹ti¹. \v 26 Jo³-sˀin² nca³ je² yao³-na¹ ti¹jna³cˀen³-ni¹, tsa² tsi² ti⁴ti¹jna³jin³-ni³le⁴ ni⁴ma⁴-le⁴, cˀoa⁴-ti⁴sˀin² je² xi³ ma³cjain¹-na¹ to⁴cha³jin³-ni¹, tsa² tsi² nta³ tjin¹ xa¹-na¹. \c 3 \s1 Xi³ tˀa³tsˀe⁴ ni³jen³² \p \v 1 ˀnti¹ntsˀe³, a³li² ncjin²-jin² maestro mao³, nca³ je³ˀyao³ nca³ nqui²sa⁴ tse³ cjoa⁴ñˀain³ cˀoai⁴-na¹ xi³ maestro coan³². \v 2 Nca⁴ nca³tsˀi³ nia¹ tse³ to⁴chˀao³ nˀian². Tsa² jnco³ xi³ tsi² chˀao³ tso² en¹-le⁴, je²-vi⁴ xi³ ña³qui³ cho⁴ta⁴nta³. Cˀoa⁴-ti⁴ ma³-le⁴ va³te¹xo³ma³-le⁴ yao³-le⁴ jo³-ni³ tsa² xi³ tji¹ˀa³ freno. \v 3 Coe⁴-ni³ ña¹ vˀe²ˀa³² freno tsˀoa³ na⁴xin¹, jme¹-ni³ nca³ si⁴²tjo³son²-si¹ni³na¹. Cˀoa⁴-sˀin² ni²ntˀe¹ yao³-le⁴. \v 4 Coe⁴-ni³ cˀoa⁴-ti⁴ je² barco. Nta³ tsa² cjai¹nca³ je³, nta³ tsa² cjai¹nca³ nˀion¹ ntjao⁴ xi³ fi²cao⁴, cjai¹ to⁴ˀnti¹ cji³ ya¹te³ timón xi³ fi²cao⁴ barco to⁴jña³-ni³ve⁴ nca³ me³-le⁴ fi²cao⁴ je² xi³ ca³ni¹. \v 5 Cˀoa⁴-ti⁴sˀin² je² ni³jen³² ˀnti¹ cji³, to⁴nca³ a³li² to⁴cˀoa⁴cji³ tse³ cjoa⁴ xi³ ma³-le⁴. Coe⁴-ni³ nta³ tsa² to⁴ˀi⁴tse¹ lˀi¹, a³li² to⁴cˀoa⁴cji³ jña¹jcha¹ va³ca¹. \v 6 Je² ni³jen³² jo³ lˀi¹ ni¹, cjai¹nca³ chˀao³ sˀin¹. Cˀoa⁴-sˀin² ni³jen³² ti¹jna³jin³-le⁴ yao³-na¹, je² xi³ si¹qui³tson¹-na¹ nca³yi³je³ yao³-na¹, va³ca¹ nca³yi³je³ jo³ xa¹ cˀoa⁴ cji³ma³-ni³. Ya⁴ infierno nčhoa¹-ni³ xi³ va³ca¹ ni³jen³². \v 7 Nca³yi³je³ jo³ tjin¹ jco⁴ya³ cho⁴ xi³ tjin¹ cao⁴ ni⁴se³ cao⁴ ye⁴ cao⁴ cho⁴ jin³ na³nta¹ ma³ntˀe¹, cˀoa⁴ ni²ntˀe¹ xi³ cho⁴ta⁴son³ˀnte³ ˀmi²-na¹. \v 8 To⁴nca³ ni⁴jnco³-jin² cho⁴ta⁴ xi³ coan⁴-le⁴ si⁴²ntˀe¹ ni⁴jen⁴, nca³ je² ni³jen³² jnco³ cjoa⁴tsˀen⁴ xi³ tsi² tsa² ma³ ni²cˀe¹jyo². A³li² to⁴cˀoa⁴cji³ tjin¹-le⁴ xqui³toan¹ xi³ si¹cˀen³-ni³na¹. \v 9 Cao⁴ ni³jen³² chˀa²sje³je³ya³-nia¹ Ni³na¹ Nˀai³-na¹, cˀoa⁴ cao⁴ ni³jen³² no²cjoa⁴ˀaon³-ni³le⁴² cho⁴ta⁴ xi³ cˀoa⁴coan³ cjoan³ jo³ cji³ Ni³na¹. \v 10 Ti⁴je²-ni³ tsˀoa³ vi³tjo³-ni³ en¹nta³ cao⁴ en¹tsˀen⁴. ˀnti¹ntsˀe³, a³li²coi³ ma³chjen¹ nca³ cˀoi⁴-sˀin² ma³ je² cjoa⁴-vi⁴. \v 11 Jnco³ nca⁴jao⁴ a³ ti⁴ya⁴ vi³tjo³-ni³ na³nta¹tsje³ cao⁴ na³nta¹jnčha³. \v 12 ˀnti¹ntsˀe³ je² ya¹higo a³ va³-le⁴ to³ xi³ aceituna ˀmi², a³xo⁴ xca⁴to³tse⁴² a³ va³-le⁴ higo. Cˀoa⁴-ti⁴sˀin² ni⁴jnco³-jin² nca⁴jao⁴ na³nta¹ xi³ ti⁴ya⁴ sˀe³-ni³le⁴ na³nta¹jnčha³ cao⁴ na³nta¹tsje³. \s1 Je² cjoa⁴ˀi³sen³ta³con² xi³ ncˀa³ nčhoa¹-ni³ \p \v 13 ˀya¹-ni³ xi³ jon² xi³ chji⁴ne⁴ xi³ xˀin⁴cjoa⁴. Ca²ta³va³co¹ xa¹-le⁴ jo³-sˀin² nca³ nta³ fi²cao⁴ yao³-le⁴ cao⁴ cjoa⁴ˀi³nta³-jin³ xi³ tsˀe⁴ cjoa⁴ˀi³sen³ta³con². \v 14 Tsa² ni⁴ma⁴-no³ tjin¹-le⁴ cjoa⁴xin²ta³con² xi³ vao³ xi³ sja³, tsa² tjin¹-le⁴ cjoa⁴co²ntran⁴, a³li² chˀa²sje³nta³-jion²³ yao³-no³, ni⁴chˀa²sje³ nti³so³-jion²³ xi³ cjoa⁴qui²xi⁴. \v 15 A³li²coi³ ncˀa³ nčhoa¹-ni³ cjoa⁴ˀi³sen³ta³con² je²-vi⁴, to⁴ˀi⁴² tsˀe⁴ son³ˀnte³-vi⁴, tsˀe⁴ xi³ xa¹ cˀoa⁴cjoan³, tsˀe⁴ nai⁴². \v 16 Ya⁴ jña³ nca³ tjin¹ cjoa⁴xin²ta³con² cjoa⁴co²ntran⁴, ya⁴²-ve⁴ tjin¹ cjoa⁴si³ cao⁴ nca³yi³je³ cjoa⁴tsˀen⁴. \v 17 To⁴nca³ je² cjoa⁴ˀi³sen³ta³con² xi³ ncˀa³ nčhoa¹-ni³, ti¹tjon²-cjoan²la² tsje³, cˀia⁴ to⁴jvi³, i³nta³jin³, ntˀe¹, tse³ cjoa⁴ma⁴ta³con² xi³ tjin¹-le⁴, nta³ xa¹-le⁴, li²coi³ ve³sin³, li²coi³ nti³so³. \v 18 Je² cho⁴ta⁴ xi³ ma³-le⁴ si¹qui³njen³nchˀan¹jin³, je² ni¹ xi³ nchˀan¹-sˀin² vˀe¹ntje² cjoa⁴qui²xi⁴. \c 4 \s1 Je² xi³ mi²yo⁴-le⁴ cjoa⁴son³ˀnte³ ma³ \p \v 1 Jña¹ nčhoa¹-ni³no³ cjoa⁴jchan¹ cjoa⁴si³. A³ tsi² tsa² tsˀe⁴ cjoa⁴tsjoa³ xi³ ma³me³-le⁴ ni⁴ma⁴-no³, coi³ xi³ vi³xcan¹-jin³ yao³-no³. \v 2 Ma³xin²-ta³con²³ jon², to⁴nca³ tsin²-no³. Ni²cˀaon³, to⁴cjoa⁴xin²ta³con² ti¹ti²-nio³, to⁴nca³ li²jme³ xi³ njen⁴-no³. Ni²jchaon¹³, vi³xcaon²³, to⁴nca³ tsin²-no³ jme³ xi³ me³-no³ nca³ tsi²coi³ ni²jao¹³. \v 3 Ni²jao¹³, to⁴nca³ li²coi³ tjoe¹-no³, chˀao³ tjin¹ xi³ ni²jao¹³ jme¹-ni³ nca³ si⁴chjen¹-si¹nio³ xi³ tˀa³tsˀe⁴ cjoa⁴tsjoa³-no³. \v 4 Jon² xi³ xˀion⁴³, xi³ ya¹nchjon¹³, xi³ qui³njion²³ ntia⁴²-le⁴ Ni³na¹, a³ tsi² tsa² ˀyao³ nca³ je² xi³ mi²yo⁴-le⁴ cjoa⁴son³-ˀnte³ co²ntran⁴-le⁴ Ni³na¹ ni¹. To⁴ˀya³-ni³ xi³ me³-le⁴ si¹mi²yo⁴ cjoa⁴son³ˀnte³, co²ntran⁴-le⁴ Ni³na¹ ma³. \v 5 A³ ni²cja³ˀai³tsjen³-nio¹³ nca³ je² xon⁴ Escritura to⁴ya⁴³-ni³ cˀoi⁴tso²: Je² Espíritu xi³ ti¹jna³jin³ntsjai² ni⁴ma⁴-na¹ tjao²que³-na¹ jo³ sa³ˀnta³ ma³chi⁴ni⁴-ni¹. \v 6 To⁴nca³ je² Ni³na¹ tsjoa¹ xi³ nqui²sa⁴ tse³ cjoa⁴nta³. Coi³ cjoa⁴ cˀoi⁴tso²-ni³: Ni³na¹ vˀe²jna³ta²ja³-le⁴ xi³ ncˀa³con³, tsjoa¹-le⁴ cjoa⁴nta³ je² xi³ i³nta³jin³con³. \v 7 Ti⁴tjo³son²-lao⁴³ Ni³na¹. Ti⁴yo³ta²ja³-lao⁴³ je² nai⁴², cˀoa⁴-sˀin² coa⁴nca³ tˀa³xin²-ni³no³. \v 8 Ti⁴čhian³tˀa³-lao⁴³ Ni³na¹, cˀia⁴ cˀoa⁴-ti⁴ je² si⁴²čhian³tˀa³-no³ nca³ jon². Xi³ cho⁴ta⁴jao¹³, ti⁴tsjao³ ntsao⁴³, cˀoa⁴ jon² xi³ jao² vˀao²-ta³con²³ ti⁴tsjao³ ni⁴ma⁴-no³. \v 9 Ti⁴cjao¹jion³, ti⁴vao³, chi¹ˀntao¹³. Je² cjoa⁴vi³jno²-no³ ca²ta³vˀa³ntjai²ya³ nca³ chi¹ˀntiao¹³. Je² cjoa⁴tsjoa³-no³ cjoa⁴va³ ca²ta³ma³. \v 10 Ca²ta³fa³ˀa³jen³-no³ nqui³xcon⁴ Nai³-na¹. Cˀoa⁴ je² cˀoa⁴sje³je³ya³-no³. \s1 A³li² chˀao³-jin² ˀmi²-le⁴² xi²nquia⁴² \p \v 11 ˀnti¹ntsˀe³, a³li² chˀao³-jin² ˀmi²-lao⁴³ xi²nquio⁴³. Je² xi³ chˀao³ tso²-le⁴ ntsˀe⁴, xi³ ve³sin³ ntsˀe⁴, je²-vi⁴ chˀao³ tso²-le⁴ cjoa⁴te¹xo³ma³, ve³sin³ cjoa⁴te¹xo³ma³. Tsa² ji³ ˀya³sin³ cjoa⁴te¹xo³ma³, li²coi³ ni²tjo³soin²³ cjoa⁴te¹xo³ma³-ve⁴, jo³-ni³ tsa² xca²le⁴ chˀa²sjai³ yao³-li⁴. \v 12 To⁴jnco³ ma³-ni³ je² xi³ tsjoa¹ cjoa⁴te¹xo³ma³, xi³ ma³-le⁴ vˀa³sje³ntjai², cˀoa⁴ ti⁴je²-ni³ xi³ ma³-le⁴ si¹cha³jin³ cho⁴ta⁴. ˀya¹-ni³ nca³ ji³ nca³ ˀya³sin³ xi³ cja⁴ˀai¹ cho⁴ta⁴. \s1 Cjoa⁴vi³jna³chon³-na¹ jo³-ni³ tsa² yo³jvi³ \p \v 13 Coe⁴-ni³ ntˀai⁴ jon² xi³ vi³xon¹³: Ntˀai⁴-vi⁴ cao⁴ nchaon³-li⁴ cjoian¹ na⁴xi⁴na³nta¹tse³ jan¹, jnco³ no¹ ya⁴ coi⁴yoa³², cˀoa⁴ coi⁴nta¹ tso³jmi², coi⁴njen⁴son²-na¹. \v 14 A³li²coi³ ˀyao³ jme³ xi³ coan⁴ nchaon³-li⁴ jnqui³-li⁴. Jme¹-ni³ve⁴ cjoa⁴vi³jna³chon³-no³. Ña³qui³ cjoa⁴qui²xi⁴-ni¹ nca³ jon² jo³-ni³ tsa² yo³jvi³ xi³ vˀa³tsen³ jnco³ tjo², sa³sa³ cha³-ni³. \v 15 To⁴sa³ cˀoi⁴coi⁴xon¹³: Tsa² je² Nai³-na¹ me³-le⁴, tsa² coi⁴yo³choan³², cˀoa⁴sˀian⁴² je²-vi⁴ a³xo⁴ cˀoa⁴sˀian⁴² xi³ cja⁴ˀai¹. \v 16 To⁴nca³ ntˀai⁴-vi⁴ nˀo²sje³ncˀao³ yao³-no³ xi³ tˀa³tsˀe⁴ cjoa⁴ncˀa³ta³con²-no³. Chˀao³ tjin¹ nca³yi³je³ jo³-sˀin² nˀo²sje³ncˀao³ yao³-no³. \v 17 Je² xi³ ma³-le⁴ nca³ nta³ sˀin¹, to⁴nca³ tsi² tsa² cˀoa⁴sˀin¹, je² xi³ tjin¹-le⁴ je¹. \c 5 \s1 Xi³ tˀa³tsˀe⁴ cjoa⁴nchi⁴na¹ \p \v 1 Coe⁴-ni³ ntˀai⁴-vi⁴ jon² xi³ cho⁴ta⁴nchi⁴nao¹³, chi¹ˀntao¹³ chi¹ˀntia¹vao³ to⁴tˀa³tsˀe⁴ cjoa⁴ñˀain³ xi³ cjoa⁴ˀai¹-no³. \v 2 Cjoa⁴nchi⁴na¹-no³ je³ji³ˀnto³. Je² na³jño³-no³ je³coan³qui³xo³. \v 3 Je² taon⁴si³ne² cao⁴ taon⁴čhoa³-no³ je³coan³ntsjao¹. Je² ntsjao¹-le⁴ coan⁴ testigo xi³ co²ntran⁴-no³. Coa⁴ca²yi³je³ yao³-no³ jo³-ni³ tsa² lˀi¹. Tsa³qui³ncha³xco¹³ cjoa⁴nchi⁴na¹-no³ xi³ tˀa³tsˀe⁴ ni⁴čhjin³ xi³ cjoe⁴tˀa³. \v 4 Coe⁴-ni³ je² xi³ qui³si³xa¹ na³nqui³-no³ vˀe¹jna³tsˀin³ya³ chji¹-le⁴ xi³ qui³chˀa²na⁴cha⁴-lao⁴³ xi³ cje³ vˀe²chji¹-jin²lao⁴³. Tjio¹vˀe¹jta³ je² xi³ qui³si³xa¹. Nai³-na¹, je² xi³ nca³jco⁴-le⁴ so³nta²do⁴, qui³nčhˀoe¹ jta⁴-le⁴. \v 5 To⁴ña³qui³ cjoa⁴tsjoa³ tsa³qui³yo³jion³ i⁴ son³ˀnte³, chˀao³ tsa³nquin¹cao⁴³ yao³-no³. To⁴xquia⁴ qui³ni²ña³-ta³con²nio¹³ ni⁴ma⁴-no³ cˀia⁴ ni⁴čhjin³ nca³ qui³ni²cˀen³ xi³cˀa³. \v 6 Tsa³cˀai²-lao⁴³ cjoa⁴ñˀain³, qui³ni²cˀaon³ cho⁴ta⁴cjoa⁴qui²xi⁴, cˀoa⁴ je² li²coi³ tsa³cˀe²jna³ta²ja³-no³. \s1 Cjoa⁴cho³ya³cao⁴cjoa⁴ cao⁴ cjoa⁴vˀe²tsˀoa³ \p \v 7 Coi³ cjoa⁴-vi⁴ ˀnti¹ntsˀe³, cho¹ya³cao⁴cjoao⁴³ jo³ sa³ˀnta³ nca³ cjoa⁴ˀai¹ Nai³-na¹. Coe⁴-ni³ je² xi³ si¹xa¹jin³ na³nqui³ co³ya³-le⁴ tso³jmi²ntje² xi³ nˀion¹ chji¹-le⁴, xi³ tsjoa¹-le⁴ na³nqui³-ve⁴. Co³ya³cao⁴cjoa⁴-le⁴ jo³ sa³ˀnta³ nca³ cjoa⁴ˀai¹-le⁴ jtsi¹tjon² cao⁴ jtsi¹ xi³ scan³ ti⁴vˀa³-nca¹ni³. \v 8 Cˀoa⁴-ti⁴sˀin² jon² cho¹ya³cao⁴cjoao⁴³. Ti⁴nˀion¹jion³ ni⁴ma⁴-no³, nca³ je³nčhoa¹čhian³ ni⁴čhjin³ nca³ cjoa⁴ˀai¹ Nai³-na¹. \v 9 ˀnti¹ntsˀe³, a³li² nca³ˀi⁴ nca³jan¹-jin² so³je¹tˀa³-lao⁴³ xi²nquio⁴³, jme¹-ni³ nca³ tsi² sˀe⁴-si¹ni³no³ cjoa⁴ñˀain³. Coe⁴-ni³ je² juez ti¹jna³jčho³ xo⁴ntjoa⁴. \v 10 ˀnti¹ntsˀe³, je² xi³ qui³nchja⁴ya³ tˀa³tsˀe⁴ jan³ˀain¹-le⁴ Nai³-na¹, tsa³cja³ˀa¹ cjoa⁴ñˀain³, qui³sco³ya²cao⁴cjoa⁴. Jo³ qui³sˀin³ nca³ je² cˀoa⁴tˀiaon⁴³ nca³ jon². \v 11 Coe⁴-ni³, jo¹ to⁴nta³-le⁴ ˀmi²-le⁴² je² xi³ jcho¹cjoa⁴-le⁴ cjoa⁴ñˀain³. Je³qui³no²ˀyao²³ nca³ cjoa⁴tse³jta³ qui³sˀe³-le⁴ Job, cˀoa⁴ tsa³ˀyao³ jo³-sˀin² coan³me³-le⁴ Nai³-na¹, nca³ je² Nai³-na¹ cjai¹nca³ tjin¹-le⁴ cjoa⁴ma⁴ta³con², ve³ma⁴-ni¹. \v 12 ˀnti¹ntsˀe³, ti¹tjon²-le⁴ nca³yi³je³ cjoa⁴, a³li² vˀai²-jion²³ en¹-no³, ni⁴cao⁴ jan³ˀain¹-le⁴ ncˀa³jmi³-jin², ni⁴tsˀe⁴ son³ˀnte³-jin², ni⁴tsˀe⁴ cja⁴ˀai¹ cjoa⁴-jin². Cˀia⁴ tsa² jaon³-no³, jaon³ ti⁴xon¹³. Cˀoa⁴ cˀia⁴ tsa² mai³-no³, mai³ ti⁴xon¹³, jme¹-ni³ nca³ tsi² sˀe⁴-si¹ni³no³ cjoa⁴ñˀain³. \v 13 A³ ti¹jna³jin³jnco³-no³ xi³ ti¹fa³ˀa¹ cjoa⁴ñˀain³. Ca²ta³-vˀe¹tsˀoa³. A³ ti¹jna³jin³jnco³-no³ xi³ tsjoa³-le⁴. Ca²ta³se³tˀa³-le⁴ Ni³na¹. \v 14 A³ ti¹jna³jin³jnco³-no³ xi³ ti¹mˀen³. Ca²ta³nchja⁴-le⁴ cho⁴ta⁴jchi¹nca³ xi³ tsˀe⁴ cho⁴ta⁴-le⁴ Cristo, ca²ta³vˀe¹tsˀoa³ntjai² xi³ tˀa³tsˀe⁴ xi³ ti¹mˀen³, ca²ta³si¹ca³jon³ si²ti⁴ cao⁴ jan³ˀain¹-le⁴ Nai³-na¹. \v 15 Tsa² ma³cjain¹-na¹ cˀia⁴ nca³ vˀe²tsˀoa³ntje², coi⁴tjo³ntjai² je² xi³ ti¹mˀen³, cˀoa⁴ je² Nai³-na¹ si⁴²qui³so¹tjen⁴. Tsa² tsa³jnqui³ je¹, cˀoa⁴-sˀin² cha⁴tˀa³-le⁴. \v 16 Chja³ˀa²ta³con²tˀa³-lao⁴³ xi²nquio⁴³, tˀe²tsˀoa³ntjao²³ xi²-nquio⁴³, jme¹-ni³ nca³ coan⁴nta³-si¹nio³. Je² cjoa⁴vˀe²tsˀoa³-le⁴ cho⁴ta⁴cjoa⁴qui²xi⁴ cjai¹ tjin¹-le⁴ nca³nˀion¹, cjai¹nca³ nta³ vi³tjo³son²-le⁴. \v 17 Elías cˀoa⁴-ti⁴ jnco³ cho⁴ta⁴ xi³ cˀoa⁴cjoan³ jo³-ni³ tsa² ña¹. Tsa³cˀe¹tsˀoa³ qui³si³je¹ nca³ tsi² cˀoa⁴ jtsi¹. Jan² no¹ va³sen³ nca³ tsi² tsˀa³ jtsi¹ son³ˀnte³. \v 18 Nqui²jnco³cˀa² tsa³cˀe¹tsˀoa³. Je² ncˀa³jmi³ qui³tsjoa³ jtsi¹, cˀoa⁴ je² na³nqui³ qui³tsjoa³ tso³jmi²ntje². \v 19 ˀnti¹ntsˀe³, tsa² jnco³ xi³ jon² xi³ xin² qui³-le⁴ ntia⁴²qui²xi⁴, cˀoa⁴ tsa² xi³jnco³ nchja⁴-le⁴ nca³ si⁴²cˀo¹fa³ya³tˀa³-ni³le⁴ Ni³na¹, \v 20 je² xi³jnco³ xi³ qui³nchja⁴-le⁴ nca³ qui³si³cˀo¹fa³ya³tˀa³-ni³le⁴ Ni³na¹ cho⁴ta⁴-ve⁴ xi³ xin² ntia⁴² qui³, ca²ta³ve³ nca³ cˀoa⁴sje³ntjai²-ni³ cjoa⁴vi³ya³ jnco³ cho⁴ta⁴. A³li² to⁴cˀoa⁴cji³ je¹ xi³ cˀoe⁴²ˀma³.