\id MAT \h San Mateo \toc1 Cjuandajyihi xi catsihindu San Mateo Tsëhë Jesucristu \toc2 San Mateo \toc3 Mt. \mt1 Cjuandajyihi xi catsihindu San Mateo Tsëhë Jesucristu \c 1 \s1 Xutachanga rë Jesucristu \p \v 1 Xujun vihi ne, setaha xujun ñihi rë xutachanga rë Jesucristu, me xi tjë rë David, hacuaha tjë rë Abraham. \p \v 2 Abraham ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Isaac. Isaac ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Jacob. Jacob ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Judá cojo hntsë cha. \v 3 Judá ne, nahmi má me tsëhë Fares cojo Zara; naa rë me ne, Tamar hmí rë. Fares ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Esrom. Esrom ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Aram. \v 4 Aram ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Aminadab me xi xutachanga xi má nahmi rë Naasón, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Salmón. \v 5 Salmón ne, nahmi rë Booz me; hane Rahab ne, naa rë me. Booz ne, nahmi má me tsëhë Obed. Naa rë me vë; má Rut. Obed ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Isaí. \v 6 Isaí ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë David. David jan ne, me vëhë xi cavitexa nangui rë Israel. Hane David ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Salomón. Naa rë Salomón ne, titjun chjuun rë Urías camá me. \p \v 7 Salomón ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Roboam. Roboam ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Abías. Abías ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Asa. \v 8 Asa ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Josafat. Josafat ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Joram. Hane Joram ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Uzías. \v 9 Uzías ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Jotam. Jotam ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Acaz. Acaz ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Ezequías. \v 10 Ezequías ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Manasés. Manasés ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Amón. Amón ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Josias. \v 11 Josias ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Jeconías cojo hntsë cha. Nixtin hya ne, xutaxín ne, cafahaxin me xuta nangui rë Israel, quijicojo me xuta jan nangui Babilonia. \p \v 12 Hane xi cama quiji me Babilonia, Jeconías vë ne, camá me vëhë xutachanga xi má nahmi rë Salatiel. Salatiel ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Zorobabel. \v 13 Zorobabel ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Abiud. Abiud ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Eliaquim. Eliaquim ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Azor. \v 14 Azor ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Sadoc. Sadoc ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Aquim. Aquim ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Eliud. \v 15 Eliud ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Eleazar. Eleazar ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Matán. Matán ne, me vëhë xi xutachanga xi má nahmi rë Jacob. \v 16 Jacob ne, má me nahmi rë José, xihin rë María naa rë Jesús me xi hacuaha yaha ñihi rë Mesías. \p \v 17 Cuatjin camá xi cavatju teñuju ndiya xi cavatju xi cjín xuta tisetsin me nixtin rë Abraham hisca nixtin rë David. Hacuaha cama teñuju ndiya xi cjín xuta tisetsin me nixtin rë David hisca hya xi xutaxín jan ne, cafahaxin me xuta nangui rë Israel, quijicojo me xuta nangui Babilonia. Hane hacuaha camá teñuju ndiya tsëhë nixtin hya hisca nixtin xi catsin Mesías. \s1 Hya xi catsin Jesucristu \p \v 18 Cuitjin camá nixtin xi catsin Jesucristu: María, naa rë Jesús ne, tacun vasen cjuavixan rë na cojo José. Peru chaja sa xi cjuaha xicjin na cojo me ne, casacu rë na quihndi ngatsë rë Hasen rë Nina. \v 19 José, me xi cuixan cojo na jan ne, tyjahi me cojo cjuatacun rë me xcun Nina. Hane xi mijí scandi me cjuasava rë na, catsingatahacacun me xi taha hma ni ne tsismicacun me na. \v 20 Cuatjin catsingatahacacun me xi sahmi me peru hora hya ne, cafehetsejen ngu ángel rë Nina ngajñi chini rë me, hane cuitjin cachja ángel: \p ―‍José, ngaye quihndi tjë rë David, ximacjintacuin xi chjehentse María cuma chjuun riji na ta, sacuaha quihndi xi yaha na ne, ngatsë rë Hasen rë Nina, camá xi casacu rë na. \v 21 Tsin rë na ngu quihndi xihin. Quihndi vë ne, tehe ñihi rë Jesús. Cuatjin cjuaha ñihi ta, tsëhë xi cuaxëtje rë xuta rë tsëhë jyë́ rë me. \p \v 22 Yëjë xcusun vihi ne cuatjin cama, cojo sa xi cuetjucaa jain cjua xi cachja profeta nixtin hatsëë cuitjin: \q1 \v 23 Ngayujun ni nutsujun ta ngu chjuun xungun ne, sacu rë na ngu quihndi xihin. \q1 Quihndi jan ne, suañihi me Emanuel. \m Emanuel ne, vëhë cjua xi vijne: Nina ne, jiya me ngajñi naja. \p \v 24 Ngajan xi hya xi cavasca rë José ne, casahmi me tutjin cachja ángel cojo me. Cafahatsja me María ne xi camá chjuun rë me na. \v 25 Peru hisca xi cavatju catsin quihndi ne, sehe caviyuju cojo xicjin me. Hane casuañihi rë me quihndi jan, Jesús. \c 2 \s1 Ngu jo cha xi vechu cjuatacun rë ne, cavëë cha niñú tsëhë Jesucristu \p \v 1 Nixtin xi catsin Jesús nangui Belén, distritu Judea, nixtin hya ne, Herodes vitexa me xuta nangui vë. Hacuaha nixtin hya ne, ngu jo cha xi vechutaha cjuatacun rë ne, cavetjun cha ladu vetjucaa tsuhi cafehe cha nandya Jerusalén. \v 2 Hane cuitjin cachja cha: \p ―‍¿Jani sacu niji quihndi xi cuitexa nangui Israel? ta cahyin xi cavetjucaa niñú rë me ngajan ladu vetjucaa tsuhi. Hane nduvintjenguin me xi chjihinrcuin me. \p \v 3 Hya xi cama ne, jemu cama xti rë Herodes xi tu cahndë me cjua jan; cojo xuta nangui Jerusalén ne, cama xti rë me. \v 4 Hya xi cama ne, Herodes ne, cajindayavaha me yëjë ni nahmi xi matitjun cojo yëjë cha vicuya cjuachacun rë xuta nangui Israel. Sehe cavinenguise me ¿jani xi tsin xu me xi má Cristu? \v 5 Hane cuitjin cafayangui me: \p ―‍Ngajan nandya Belén, distritu Judea tsin ta cuatjin catsihindu profeta tsëhë nandya jan xi ngajan tsin quihndi: \q1 \v 6 Ngaye, nandya Belén, ngaye nandya tsëhë xuta tjë rë Judá, \q1 hacuaha vengui chji ri xcun xuta matitjun nangui Judá. \q1 Ta ngajñi rë xuta riji ne cuetjutsejen ngu me xi cuitexa rë xuta naha, xuta nangui Israel. \p \v 7 Hya xi camá ne, Herodes ne, cajindayahma me cha xi vechu cjuatacun rë jan. Cafahataha rë me cha. ¿Mé hora cjuaquixi tsëhë mé nixtin camatsejen niñú jan? \v 8 Ngaxtun vëhë ne, sehe cavitexa me cha xi cjue cha Belén. Hacuaha cuitjin cachja me cojo cha: \p ―‍Tangun ngajan Belén. Chjinengunsunndujun yëjë tsëhë quihndi. Hane xi sacu nuju cjuaquixi ne, ningatjun ná cjua sehe cojo ngahan ne hacuaha cjuë́ cjuahárcun quihndi. \p \v 9 Xi cavihndë cha xi cuicun vi cjua jan, cavetju cha quiji cha. Hane niñú xi cavetjucaa ngajan ladu vetjucaa tsuhi jan ne, hacuaha quiji titjun hisca xi cavechu cahndë́ hiscan xi jiña quihndi, hane ngajan cavasén. \v 10 Hane xi cavëë cha niñú xi ngajan cavasen ne, jercu tu ndama camaha ni rë cha. \v 11 Hane xi cavisehen cha ndihya hiscan siu me ne, cavëë cha quihndi jan. Hacuaha cavëë cha naa rë me, xi hmí rë María. Sehe quiji cavixcuhnchi cha cafaharcun cha quihndi jan. Hane sehe cavuxaha cha hiscan hincha rë cha cuatjo, hane casua cha oro cojo tyjungunsa cojo tyjungunjne xi hmí rë mira. \v 12 Hya xi cavatju vëhë ne, tsëhë xi cachja chini cojo rë cha xi cuyaain cha taha ladu hiscan tacun Herodes ne, tahaxin cavuya cha nangui rë cha. \s1 Quiji me hiscan nangui Egipto \p \v 13 Hya xi quiji cha xi vechu cjuatacun rë jan ne, cafehetsejen ngu ángel rë Nina ngajñi chini rë José, hane cachja cuitjin: \p ―‍Tisatjinhngue, tihincueje quihndi cojo naa rë. Tiyun hiscan nangui Egipto. Hane ngajan cuinechun hisca xi tsingátju cjua xi cuyun. Cuatjin nihñu ta tsëhë xi Herodes ne, cuanguise me quihndi xi tsiquehen me. \p \v 14 Hane cavisatjenhnga me nixten quijicojo me quihndi jan cojo naa rë, cafe me Egipto. \v 15 Hane xi cafehe me ngajan Egipto ne, ngajan caviyujutaha me hisca nixtin xi cahme Herodes. Cuatjin cama sehe hatuxa camachihin cjua xi catsingatju Nina cojo profeta rë me hatsëë nixtin. Cuitjin chja cjua jan: “Cajindáya rë quihndi naha xi nduvaniji tsëhë nangui Egipto.” \p \v 16 Hya xi camachaya rë Herodes xi camá cavindacha cha xi vechu cjuatacun rë jan ne, jercu cama cjan rë me. Hane cavitexa me yo xi tsiquehen rë yëjë ni quihndi xihin xi cjëë cjuë jyan nu, yëjë ni quihndi nandya Belén cojo distritu rë. \v 17 Vëhë cjua xi cachja Nina xi catsihindu profeta Jeremías: \q1 \v 18 Vinuhya rë cjuava ngajan nandya Ramá. \q1 Jemu tjin cjuandusin. \q1 Na Raquel ne, jihndava na ngatsë rë quihndi rë na. \q1 Hane tsajin cjuetacun xi cuma rë na ta tsëhë xi ha cafë quihndi. \p \v 19 Hane xi cavatju cahme Herodes ne, cavuya cafehetsejen nga ángel rë Nina ngajñi chini rë José ngajan Egipto ne, \v 20 cuitjin cachja: \p ―‍Tisatjinhngue tihincueje quihndi cojo naa rë. Tihinniji nandya Israel. Tihin ta tsëhë xi ha cahme cha xi meje tsiquehen rë quihndi. Cuatjin cachja. \p \v 21 Hya xi camá ne, cavisatjenhnga José ne, sehe cavetju me quijicojo me quihndi cojo naa rë, hane sehe cavisehen nga me nangui Israel. \v 22 Peru xi cahndë José xi Archelaus vitexa me distritu Judea ta me vëhë vitexa me ngojo rë nahmi rë me, Herodes, vëhë xi camacjincacun José mijí cjue me ngajan. Hane xi cachja chini cojo rë me ne, sehe cavisehen me distritu Galilea. \v 23 Caviyujutaha me ngajan ngu nandya xi hmí rë Nasaret. Cuatjin cama sehe cuetjucaa cjua xi catsihindu profeta tsëhë me xi xuta ne, cuichja me xi Jesús ne, xuta Nasaret me. \c 3 \s1 Cachja Juan Vitenda rë Xuta ngajan ngu xín tsëhë nandya \p \v 1 Nixtin hya ne, cavetjucaa tsejen Juan Vitenda rë Xuta ngajan nguijña tsëhë distritu Judea. \v 2 Cuitjin catsiquihndë me xuta: \p ―‍Nindeyun cjuatacun nuju ta, camatiña nixtin xi Nina ne, cuitexa me ngasunhndë. \p \v 3 Cuatjin tsëhë cha Juan vihi, cha vihi xi camahindu tsëhë cha xcun xujun xi chja cjua rë profeta Isaías xi chja cuitjin: \q1 Cuitjin jercu hñu tsiquihndë ngu xuta ngajan hiscan jemu xín tsëhë nandya: \q1 “Tuhun chjinu ndiya xi cuinduva Nina; \q1 hacuaha ninguixun cjuatacun nuju tsëhë me.” Cuatjin cachja me. \p \v 4 Tsjian rë Juan jan ne, tsja rë chu camellu camá hacuaha cojo ngu cinturón chuxin tsihñu me cahntsua me. Hane xi jinë me ne, chu nchahva cojo tsjen rë chu tusen. \v 5 Hane jemu cjín xuta quijitjengui me Juan, xuta nandya Jerusalén, xuta distritu Judea cojo xuta xi siutahandee rë ndajyë Jordán. \v 6 Xuta jan, xi cavijacun me jyë́ rë me cojo Nina camá cavitenda Juan me ngajan ndajyë Jordán. \p \v 7 Peru xi cavutsejen Juan xi cjín xuta tifehe tixtenda me; cha tsëhë partidu fariseo cojo cha tsëhë partidu saduceo ne cachja me cojo cha cuitjin: \p ―‍¡Ngayujun ni ngayun quihndi rë chu tsehen matsejen ne!, ¿yo cavinchangui nuju xi nihñu ngahñu xi cjuetjuntjun tsëhë castigu xi hatuxa tsingatju Nina? \v 8 Sá xi meje jain cjuetjuntjun matsejen ne, nihñu suvá cjuandaja sacuatjin sahmi xuta xi catsindeya jain me cjuatacun rë me. \v 9 Xicanujuun cahntsua xahasen nuju cjua vihi: “Ngayaan ne, tsajin mé cuma naja ta, tsëhë xi tjë rë Abraham ngayaan.” Xicanujuun cuatjin matsejen ta, nguehe cuichjá cojo nuju ta Nina ne, hisca cojo ndyojo xi cuicun vi ne, cuma sahmi me xi cumá tjë rë Abraham. \v 10 Chutsujun ta ngayun matsejen ne, tangun ngayun cojo yatjë xi ha quitahachjine quicharcu tyjama rë xi cuetsihin xti rë. Yëjë ni yatjë xi suaain tu xi ndaja matsejen ne, xtí rë, sehe cueti. \v 11 Ngahan matsejen ne, cojo nandá ni tiviténda nuju, peru sehe cuinduva me xi hitsë sa jyë ngahñu tjin rë cjuatacun rë xi cuma ná ngahan, me xi hitsë sa jyë hnga cojo cjuatacun rë xi cuma ná ngahan. Hane me vëhë cueya me Hasen rë Nina cahntsua xahasen nuju, hacuaha tangun me sacuaha ngu ndihi xi tsityjahi rë cjuatacun nuju. \v 12 Me vëhë matsejen ne, sacuaha xi ha yahatsja me quicha xi tsicaha rë xtë rë trigu cojo sa xi cuma tyjahi ndaja trigu xi casechun rë tsëhë me, hacuaha cjuaya me trigu tyjahi xi cuinchandaja me, hane xtë rë jan matsejen ne, cuaca me xcun ndihi xi tsajin nixtin coho. ―‍Cuatjin cachja Juan. \s1 Caxtenda Jesús \p \v 13 Nixtin hya ne, hacuaha cavetju Jesús tsëhë distritu Galilea hane cafehe me ndajyë Jordán xi xtenda me. \v 14 Peru mijí sua Juan cahndë́ ta cachja me: \p ―‍Hitsë sa ndaja xi ngayun cuitendun ná. Hacuiin xi ngahan cuitenda nuju. \p \v 15 Ngajan xi cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Jéya, cuatjin ndatjin xi cuma quihndë ta mameje rë xi cumachihin yëjë xcusun xi cavitexa Nina. \p Hane catsingatihin Juan ne, cavitenda me Jesús. \v 16 Xi cama caxtenda Jesús ne, xi tu tivetju me tsëhë nandá jan ne, ngajan cavëë me xi ngahnga ne, catuxaha. Hane Hasen rë Nina ne, canduvajnetsejen casesun rcu me. Hane sacuajyihi xcusun rë ngu paloma jyihi. \v 17 Hacuaha canuhya rë ngu cjua ngajan ngahnga xi cachja cuitjin: \p ―‍Cha vihi xi quihndi naha xi hmú cácun. Jemu ndama ná ngatsë rë cha. \c 4 \s1 Cafahachuva Satanás Jesús xi choho sahmi me \p \v 1 Hya xi camá ne, Hasen rë Nina ne, quijiniji xu cojo Jesús ngajan ngu xín tsëhë nandya ta ngajan cjuahachuva xitsehen me. \p \v 2 Hya xi cama ne, Jesús ne, yachan nixtin cojo yachan nixten cajinii me niñu. Hya xi cavatju vëhë ne, jercu camavojo rë me. \v 3 Sehe camatiñataha xu xitsehen xi cjuahachuva rë me. Cachja cojo rë me cuitjin: \p ―‍Sá xi ngaye jain xi Quihndi rë Nina ngaye ne, tinoje cojo ndyojo vihi ne, catama niñu. ―‍Cuatjin xu cachja xitsehen cojo rë me. \p \v 4 Peru cuitjin cafayangui me tsëhë xitsehen jan: \p ―‍Xcun xujun rë Nina ne, cuitjin camahindu: “Hacuiin suvá ngatsë rë niñu xi siu xuta cjuahñu ta hacuaha mameje rë me tsëhë yëjë ni cjua xi catsingatju Nina.” \p \v 5 Sehe xitsehen jan quijicojo xu rë me nandya Jerusalén, nandya ximinchacun, quijisun xu me rcu cjin yungun xi matitjun \v 6 sehe ngajan xi cachja xu xitsehen: \p ―‍Sá xi ngaye jain xi Quihndi rë Nina ngaye ne, ningatjin yojo riji tsëhë ndyá ne hisca nangui. Ndaja hye ta tsajin mé cuma ri ta xcun xujun rë Nina ne, cuitjin chja: \q1 Nina ne cuitexa me ángel rë me xi sahmi ri cuidadu. \q1 Cjuahántsa ri, \q1 cojo sa xi ntsacui ne, sacuinhmuaain rë cojo hisca ngu ndyojo. \p \v 7 Ngajan xi cafayangui xu Jesús tsëhë xitsehen cuitjin: \p ―‍Hacuaha cuitjin chja xcun xujun rë Nina: “Mijí rë xi chjuhunchuvun Nina nuju.” ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 8 Hane ngu ndiya nga quijicojo xitsehen Jesús, quijicojo rë me ngu ndetjún hnga ne, sehe catsingacun xitsehen jan me jingujyë ni nandya tsëhë ngasunhndë cojo yëjë ni cjuanchina xi tjin rë. \v 9 Ngajan xi cachja xitsehen cojo rë me cuitjin: \p ―‍Suá ri yëjë nandya xi cuacún vë cojo cjuanchina rë. Hatuxa suá ri sa xi cuindove cuiticjexcuin nguehe xi chjehercuin ná. \p \v 10 Sehe cafayangui Jesús tsëhë xitsehen cuitjin: \p ―‍Tihinxin Satanás, ta tsëhë xi xcun xujun rë Nina ne, cuitjin camahindu: “Meje rë xi chjuhunrcun Nina naja, hacuaha ngu ni me vëhë xi meje rë xi nihñuchuhun hacutjin xi meje rë me.” \p \v 11 Xi cuatjin xu cachja Jesús cojo xitsehen jan ne, cavetjuxin tsëhë me. Hane cafehe tjengui ángel me xi cjuahacuenda rë me. \s1 Jesús ne, vetsihin sahmi me xa ngajan distritu Galilea \p \v 12 Xi camachaya rë Jesús xi jiya Juan Vitenda rë Xuta ndavaya ne, quiji me distritu Galilea. \v 13 Hane cavetjuxin me tsëhë nandya Nasaret, quiji cavejña me nandya Capernaum. Nandya jan ne, tacun tjehen rë ndajyë. Hane nandya jan ne tsëhë xuta tjë rë Zabulón cojo Neftalí. \v 14 Cuatjin cama sehe camachihin cjua xi camahindu xcun xujun xi chja cjua rë profeta Isaías xi chja cuitjin: \q1 \v 15 Xuta xi viyuju me nangui rë Zabulón cojo Neftalí, \q1 nangui ngajan ngunda ndajyë Jordán, ngajan tjehen rë ndachacun, \q1 tsëhë distritu Galilea, nangui rë xutaxín. \q1 \v 16 Xuta jan xi jñu cjuatacun rë me, cavëë me ngu me xi sacuaha ngu ndihi seti xi sua rë me cjuahasen. \q1 Xuta xi jemu tsavi siu me tsëhë cjuaveya, ndihi jan ne casua rë me hasen rë. \p \v 17 Nixtin hya ne, Jesús ne, cavetsihin catsujyihiya me cachja me cojo xuta cjua rë Nina. Cuitjin cachja me: \p ―‍Nindeyun cjuatacun nuju ta tsëhë xi camatiña nixtin xi Nina ne cuitexa me ngasunhndë. \s1 Jesús ne, jindaya me cha xi tjun cumá xuta ladu rë me \p \v 18 Cama ngu nixtin xi tsujyihiya me ngajan tjehen laguna tsëhë Galilea ne, cavëë me jo me xi hntsë, ngu me xi hmí rë Simón cojo ngu me xi hmí rë Andrés. Titsingatjenya me changa ngajñi ndachacun, tsëhë xi hatuxa xá rë me xi faha me chu ti. \v 19 Hane Jesús ne, cachja me cojo me cuitjin: \p ―‍Nduvun cuanguen cojo ná. Hane cuicuyá nuju xi cuangun nuvun xuta xi cuisehen me ladu naha ngojo rë xi nuvun chu ti. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 20 Hane hora vëhë ni caviyuju me changa jan, hane cavetju me quiji me cojo Jesús. \p \v 21 Hitsë sa nguvan ne, cavëë Jesús jo cha xi hacuaha hntsë: Jacobo cojo Juan, cha quihndi rë Zebedeo. Hincha cha cahntsua barcu cojo nahmi rë cha, ngajan tifuyataha cha changa rë cha. Hacuaha cajindaya Jesús cha xi cjuecojo me cha. \v 22 Sehe caviyuju cha barcu jan, hane cavejña cha nahmi rë cha quiji cha cojo Jesús. \p \v 23 Hane Jesús ne, catsujyihiya me yëjë ni ladu tsëhë distritu Galilea. Xi cavisehen me yungun ne, cavicuya me xuta, cachja me cojo xuta cjuandajyihi tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. Hacuaha catsirqui me xuta hmu rë; camandaja xuta tsëhë yëjë ni chíhin cojo tsëhë yëjë ni cjuahmu rë me. \v 24 Hane cavitsojo cjua tsëhë cjuarcun xi casahmi Jesús. Cavitsojo cjua jan hisca yëjë nangui xi hmí rë Siria. Hane xuta ne, cafehetjengui me Jesús yaha me xuta hmu rë tsëhë yëjë xcusun chíhin hane catsirqui me. Hacuaha catsirqui me xuta xi hincha xitsehen cahntsua xahasen rë me cojo xuta xi má rë me chajan cojo xuta xi cahme yojo rë. \v 25 Hane quijitjengui xutacjín jan Jesús ne, xuta tsëhë cahndë́ xi cuicun vi: tsëhë të nandya xi tsëhë Decápolis, cojo nandya Jerusalén, cojo yahnga sa xuta tsëhë distritu Judea, cojo xuta tsëhë nangui ngunda tsëhë ndajyë Jordán. \c 5 \s1 Xuta xi ndaja tsëhë cojo xuta xi hmu tsëhë \p \v 1 Hya xi cavutsejen Jesús xi camatangun xutacjín jan ne, quijiniji me ngu ndetjun, hane xi cavéjña Jesús ne, casahmitiña xuta tsëhë Jesús. \v 2 Sehe cavetsihin cavicuya me xuta jan cuitjin: \p \v 3 ―‍Jemu ndaja tsëhë me xi machaya rë me xi tsichaja sa rë cjuatacun rë me xcun Nina matsejen ta satë rë me gubiernu xi sahmi Nina. \p \v 4 ’Jemu ndaja tsëhë me xi jihndava me tsëhë cjuachoho matsejen ta Nina sua rë me cjuetacun. \p \v 5 ’Jemu ndaja tsëhë xuta jeya, xuta xi hacuiin xta me matsejen ta, cjuahatsja me nangui xi sua Nina. \p \v 6 ’Jemu ndaja tsëhë me xi sacuaha sahmi yahnga xuta xi vojo rë xi fi tjengui rë comida, cuanitjin tjengui me xcusun xi cuma tyjahi cjuatacun rë me xcun Nina matsejen ta, cuechu nixtin xi cuiyujuchihin cjuatacun rë me. \p \v 7 ’Jemu ndaja tsëhë me xi tjin rë cjuayumatacun cojo xuta, ta hacuaha cjuahatsja me cjuayumatacun tsëhë Nina. \p \v 8 ’Jemu ndaja tsëhë me xi tjin ngu cjuatacun tyjahi cahntsua xahasen rë me matsejen ta, scuëë me Nina. \p \v 9 ’Jemu ndaja tsëhë me xi tsinguejyu rë xuta xi chohovëë xicjin me matsejen ta, me vëhë jan ne, cuichja Nina xi quihndi rë me. \p \v 10 ’Jemu ndaja tsëhë me hya xi tsujyihiya tjengui xuta me cojo cjuahngatacun ngatsë rë xi tjin rë me ngu cjuatacun cojo Nina matsejen, ta satë rë me gubiernu xi sahmi Nina. \p \v 11 ’Jemu ndaja tsujun ngayun ne sá xi ngatsë naha choho cuichja xuta tsujun o sá xi tsujyihiya tjengui nuju xuta cojo cjuahngatacun o sá xi cojo cjuandesu tsicanijijyë me ngayun. \v 12 Nixtin hya ne, jemu catama sua rë xahasen nuju ngatsë rë cjuañihi vë ta jemu jyë ngu cjuandaja xi tacunya nuju ngajan ngahnga. Cuanitjin ni choho casahmi xutachanga naja cojo profeta rë Nina xi caviyuju hatsëë nixtin. \s1 Xuta ne, meje rë xi sahmi me sacuaha naxa \p \v 13 ’Ngayun, tjin hacutjin machji rëhë ngayun ngajñi rë xuta sacuaha sahmi naxa xi sahmi xtya rë ngu xichine. Ta sá xi naxa cjuë xtya rë ne, tsajin sa ngu xcusun xi cuma sahmi xtya rë. Hane sá xi cjuë xtya rë ne, tsajin me machji rëhë ta, scandi ni xuta, ngajan ni sune me. \s1 Má naja ndihi rë ngasunhndë \p \v 14 ’Cuanitjin ne, tjin hacutjin machji rëhë ngayun ngajñi rë xuta sacuaha machji rëhë ngu ndihi xi sua hasen rë. Ta sá xi ndetjun tacun nandya matsejen ne, hatuxa tsejen; tsajin me xi cuatsa rë. \v 15 Cuanitjin ne, hacuaha tsajin ngu xuta xi ha xcun xi ha cavetaha rë me ngu ndihi ne, sehe cjuaha me cueyahma me ngahma rë ngu caxa. Hatuxa cjuaha me cuejñatsejen me cahndë́ rë cojo sa xi xuta xi siu me hiscan xi seti ndihi jan ne, cuechu hasen rë. \v 16 Hacuanitjin chuva vëhë, meje rë xi nihñu cjuandaja xi scuëë xuta xcusun xi nihñu hane ngatsë rë xcusun jan ne, sahmi jyë me sahmi hnga me Nahmi nuju xi tacun me ngahnga. \s1 Cjua xi cachja Jesús tsëhë ley rë xuta tjë rë Israel \p \v 17 ’Xi caningatuuntacuun matsejen xi nduvá tsinguétsun ngahñu rë ley xi catsihindu xutachanga naja Moisés o cjua xi cachja profeta. Cahndë́ rë xi tsinguétsun ne, sahmechihin cjua jan. \v 18 Hatuxa cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta hya xi tacun cuaha ngahnga ne tacun cuaha ngasunhndë ne, cumaji chjahanxin rë cjua rë ley jan cojo yëjë ni letra rë ta, cuejña cuaha hiscan cumachihin cjua rë. \v 19 Vëhë xi tu yo ni xi sahmicuendaain tsëhë hisca ngu rquí cjua rë, hane sá cuinchangui me yahnga xuta xi cuanitjin sahmi me, chuva cuengui chji rë me hya xi sahmi Nina gubiernu. Peru tu yo ni me xi cjuahacuenda me hacuaha tsingacun me xuta xi cjuahacuenda me ley jan, me vëhë cuma titjun me hya xi sahmi Nina gubiernu. \v 20 Nguehe cuichjá cojo nuju ngayun ta meje rë xi hitsë sa tyjahi cjuatacun nuju xi cumá rë cjuatacun rë xuta xi vicuya me ley o sá xi xuta partidu fariseo, ta sá tsajin ne, satiin nuju gubiernu xi sahmi Nina. \s1 Cjua xi cavicuya Jesús tsëhë xuta xi hngacacun \p \v 21 ’Ha hyun cjua xi cafaha xuta hatsëë nixtin xi chja xi canicuun xingun hacuaha chja xi yo xi tsiquehen xicjin matsejen ne, cjue me xcun juez xi tsichuva me jyë́ rë me. \v 22 Peru cuichjá cojo nuju xi hisca yo xi macjan rë cojo xicjin ne, satë rë xi tsichuva me. Hane yo xi chjataha xicjin ne, cjue xcun juez xi matitjun. Cuanitjin yo me xi cuichja tsëhë xuta: “Ngarca ngayun”, cuechji me tsëhë jyë́ rë me ngajan xcun ndihi xi tsajin nixtin coho. \p \v 23 ’Ngatsë rë vihi, sá xi hora xi vejñu chjë nuju ngasunscun ne, sá xi tu ñahñu ni vitsjen nuju xi choho canihñu cojo xingun \v 24 ngajan catejñavasen chjë nuju, titjun cuangun tjengun xingun, hane chjayun rë me cjuaninchataha hane xi camandaja yun cojo me, sehe cuyun cuejñu chjë nuju jan. \p \v 25 ’Sá ndiya tivangun cojo xuta xi meje cuinchajyë nuju xcun xutaxa rë ne, meje rë xi cuisiajmuchuhun cojo me, cojo sa xi ngajñi nuju cuma chihin ta sá tsajin ne, cjuecojo nuju me xcun juez. Hane juez matsejen ne, squindaya me mayu sehe sahmi nuju me entregadu, hane cjue cueya nuju me ndavaya. \v 26 Ta cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta hatuxa tsajin nixtin xi cuetjun tsëhë ngajan jinguyëjë rë xi cjëë cuechjun yëjë ni tujún xi quitjun. \s1 Cjua xi cavicuya Jesús tsëhë xuta xi sahmi cjuatsehen cojo rë ngu xi hacuiin tsëhë me \p \v 27 ’Ha hyun cjua xi cafaha xuta hatsëë nixtin xi chja cuitjin: “Xicanihñuu cjuatsehen cojo rë ngu chjuun o cojo rë ngu xihin xi hacuiin tsujun.” \v 28 Peru cuichjá cojo nuju xi hisca xi ngu xihin xi vutsejen me ngu chjuun xi macacun me cojo na, ngajñi cjuatacun rë me ne, ha casahmi me cjuatsehen cojo ran. \p \v 29 ’Hindë sá xi cjuatacun nuju meje rë xi nihñu ngu jyë́ tsëhë xcusun xi chutsujun cojo tuxcuun ladu quixi, hitsë sa ndaja tsujun sá xi chjuhunxun tuxcuun jan chandunxun cojo sa xi hacuiin tsitsehen nuju, ta hitsë sa vengui chji rëhë xi ma chaja nuju ngu rquí yojo nuju hane hacuiin xi cuangun jingu hiscan xi má hasen rë nima castigu. \v 30 Cuanitjin ne, sá xi cjuatacun nuju meje rë xi nihñu ngu jyë́ cojo ntsun quixi ne, hitsë sa venguichji rëhë xi chandunxun ntsun jan ta hitsë sa ndaja tsujun xi machaja ngu rquí yojo nuju tsëhë xi cuangun jingu hiscan xi má hasen rë nima castigu. \s1 Jyë́ rë xuta xi tsismi xicjin me sehe cuixan cojo jingu sa \p \v 31 ’Hacuaha cafaha xuta hatsëë nixtin cjua xi chja cuitjin: “Ngu cha xi tsismi chjuun rë ne catejña cha ngu xujun tsja chjuun jan xi ha quihndë mijí rë cha na.” \v 32 Peru nguehe cuichjá cojo nuju ta yo xi tsismi chjuun rë handasa ndastu mé cjuatsehen casahmi chjuun jan cojo ngu xihin xi hacjahi, hacuaha tjin rë me jyë́ ta sehe ngatsë rë xi catsismi me na ne sahmi chjuun jan cjuatsehen. Hacuaha yo xi cuixan cojo chjuun jan ne, tangun jyë́ rë cojo ngu xi sahmi cjuatsehen cojo ngu chjuun xi hacuiin chjuun rë. \s1 Hacutjin meje rë xi sua cjuaquixi naja \p \v 33 ’Hacuaha hyun cjua xi cafaha xuta hatsëë nixtin xi chja cuitjin: Hya xi cuinújun: “Vëë Nina”, hatuxa sahmi ngujyë xi nihñuchuhun cjua xi canújun. \v 34 Peru nguehe cuichjá cojo nuju ta hora xi cuisiajmu cojo xingun ne, hacuiin cuinújun xi vëë Nina, hacuiin cuinújun xi vëë sa jingu sa quihndi ngasunhndë. Cuinujuun xi vëë ngahnga ta ngahnga ne, tacun Nina xi vitexa me. \v 35 Hacuaha cuinujuun xi vëë ngasunhndë ta ngasunhndë ne, tangun sacuaha ngu yatë hiscan xi tine ntsacu Nina. Cuinujuun xi vëë Jerusalén ta Jerusalén ne, nandya xi tsëhë Nina, Me xi Matitjun. \v 36 Cuinujuun cuitjin: “Sá xi quixiin jain cjua naha ne, catinduva ngu cjuacjintacun xi cuatjun”, ta tsëhë xi ngayun ne, hisca hitsë cumaji cuitexun sá xi cuma jma tsjarcun o sá xi cuma tyjava. \v 37 Hya xi cuisiajmu, sá xi “joho” nújun ne, cuanitjin ni cuitejña; o sá xi “jéya” nújun, hacuaha cuanitjin ni ndatjin ta, sá xi vetjutë visiajmu cjua cjín jan ne, cjua cjín jan ne, nduva tsëhë cjuatsehen. \s1 Meje rë xi nihmutacun xuta xi chohovëë naja \p \v 38 ’Hyun cjua xi cafaha xuta hatsëë xi chja cuitjin: Cha xi cuahaxin tuxcun xicjin ne, hacuaha chjahaxin rë tsëhë cha. Cuanitjin cha xi cuahaxin nehñu xicjin ne, hacuaha cuanitjin ni chjahaxin rë nehñu cha. \v 39 Peru nguehe cuichjá cojo nuju ta, canicuyuun cjuatsehen. Sá xi tjin yo xi vanguihmu nuju, yo xi vajaya ngu ladu tsa nuju matsejen ne, nicuyun sa ngu ladu catajaya. \v 40 Cuanitjin ne, sá xi tjin yo xi cjuecojo nuju xcun juez xi fahataha chingá nuju matsejen ne, hacuaha tuhun rë me cojo yëjë ni tsjian hasu nuju. \v 41 Cuanitjin ne sá xi ngu xuta ne, sahmi nuju me ngujyë xi chanuju chaha rë me ngu kilómetro, cahndë́ rë ngu ni, tanguncujun jo kilómetro. \v 42 Yëjë ni xuta xi fehya nuju me mé xi machaja rë me matsejen ne, tuhun rë me. Hane sá xi scuxetaha nuju me, tuhun rë me. \p \v 43 ’Hyun cjua xi cafaha xuta hatsëë nixtin xi chja cuitjin: “Nihmutacún xuta xi siutahndee nuju; choho hyun xuta xi má condra nuju.” \v 44 Peru cuichjá cojo nuju ta, hacuaha nihmutacún xuta xi má condra nuju; ndaja nihñu cojo xuta xi choho vëë nuju me. Nújunyumuntuhun rë xuta xi tsujyihiya tjengui nuju me cojo cjuahngatacun. \v 45 Sá xi cuatjin nihñu ne, cumatsejen xi chjayunngun sacuaha sahmi Nahmi nuju xi tacun ngahnga ta, Nina ne, sahmi me xi ngu chihin ni vetjucaa tsuhi xi casahmi me hane vechu hasen rë hiscan siu xuta tsehen hacuaha hiscan siu xuta ndaja. Hacuaha sahmi me xi vaha tsi xcun jnu rë xuta xi tjin xi cun rë me, hane hacuaha xcun jnu rë xuta xi tsajin xi cun rë me xcun Nina. \v 46 Tsajin yo xi sua chjí nuju tsëhë xi hmutacún xuta xi hmucacun nuju me matsejen, tsëhë xi hacuaha hisca cha faha tujúnsa (xi jemu vaxë cha tujún) matsejen ne, hmucacun cha xuta xi hmucacun rë cha. \v 47 Hacuanitjin ne, sá xi suvun cuinújun nina cojo xuta nuju ne, ¿há hitsë sa ndaja yun xi cuma rë yahnga xuta? ¡Jéya! Hisca xuta xi macjaain rë me Nina ne, tjin rë me xcusun ndaja vë. \v 48 Vëhë xi mameje rë xi tangun cojo ngasunhndë nuju cojo ngu xcusun xi tyjahi chichihin ni, cumatangun xcusun nuju cojo xcusun rë Nina xi tyjahi chichihin cjuatacun rë me. \c 6 \s1 Jesús ne, vicuya me tsëhë cjuandaja xi meje rë sahmi xuta \p \v 1 ’Hya xi nihñu ngu cjuandaja ne, nihñu nguñajatacun, hacuiin nihñu tsëhë xi scuëë nuju xuta; ta sá tsajin ne, ndastu me chji sacu tsëhë Nahmi nuju xi tacun ngahnga. \v 2 Cuanitjin ni sacuaha cjua vë, hya xi tuhun ngu caridad matsejen ne, xi canijanuu ngu tyjo xi tuhun cumachaya rë xuta cjuandaja jan. Hacuaha cuatjin sahmi xuta xi jo xcun jo hntsua me hya xi sua me caridad ngajan yungun o ndiya ngatsë rë xi vaxëndaja xuta me. Tichjá cojo nuju ta ha vëhë ni chji sacu rë me. \v 3 Vëhë xi ngayun ne, hya xi tuhun caridad ne, catuun cumachaya rë ntsun ladu xcun mé xi tuhun cojo ntsun ladu quixi. \v 4 Cuatjin hya xi tuhun caridad ne, tuhunhmu matsejen ne, hane xi cuatjin nihñu ne, Nahmi nuju xi tacun ngahnga ne xi cavëë me cjuandaja xi canihñu ne, sua me chji nuju. \s1 Jesús ne, vicuya me hacutjin nihña oración \p \v 5 ’Hacuaha hya xi nihñu oración, xi canihñuu sacuaha xuta xi jo xcun jo hntsua me ta me vëhë ne, jemu meje sahmi me oración cahntsua yungun cojo sa hiscan sahmi cru ndiya të hiscan xi scuëë xuta me. Nguehe cuichjá cojo nuju ta ha vëhë ni chji sacu rë me. \v 6 Vëhë xi ngayun ne, hya xi nihñu oración ne, techjun tingotjo ndya nuju hane tangun cahnchun, ngajan hma nihñu oración cojo Nahmi nuju xi tacun ngahnga ta ngu ni me vëhë xi tacun me cojo nuju. Hane Nahmi nuju jan xi vëë me yëjë xcusun xi hincha hma ne, sua me chji nuju. \p \v 7 ’Hacuaha hya xi nihñu oración, caveyunnanguun ngu cjua xi hisca suvun vijniircun sacuaha xcusun xi sahmi xuta xi hvíin me cjua rë Nina, ta xi má rë me vë ne, xi hitsë cjín cjua cuichja me ne, hacuaha hitsë sa cuahacuenda Nina tsëhë me. \v 8 Mijí rë xi nihñu xcusun vëhë, ta hisca chaja sa xi chjahyun rë Nahmi nuju xi tacun ngahnga ne, ha vëë me mé xcusun xi mameje nuju. \v 9 Cuanitjin nújun hya xi nihñu oración: \q1 Ngayun Nahmi niji xi nechun ngahnga ne, \q1 meje rë xi ngayijin ni xuta ngasunhndë chjihinrcuin nuju. \q1 \v 10 Nduvun nihñu niji gubiernu. \q1 Catamachihin cjuatacun nuju nguehe ngasunhndë sacuaha ngahnga xi ha camachihin. \q1 \v 11 Nchunchujun ni ne, tuhun niñu xi xini. \q1 \v 12 Ninchatuhun niji tsëhë yëjë ni jyë́ niji ta hacuaha ngayin suvin ni tininchatihin rë xuta xi choho sahmi me cojo niji. \q1 \v 13 Caningatjuun xi chjaháchuva niji cojo cjuatacun niji ta, tuhun niji ngahñu xi cuma cuetjinxin tsëhë cjuatsehen. \q1 Tsujun suvun gubiernu cojo ngahñu, hacuaha tsujun ni hasen rë ngahñu cjua nuju. Tsujun yëjë vë, yëjë nu, yëjë nixtin. \p \v 14 ’Hya xi cajnetaha oración jan, cachja sa Jesús cuitjin: sá xi ninchatuhun xuta xi choho casahmi me cojo nuju ne, hacuaha Nahmi nuju xi tacun ngahnga ne, tsinchataha me jyë́ nuju, \v 15 peru sá xi ninchatuun xuta xi choho casahmi me cojo nuju ne, hacuaha Nahmi nuju jan ne, tsinchataain me jyë́ nuju. \s1 Jesús vicuya me tsëhë hya xi nechan xun rë Nina \p \v 16 ’Ngayun ne, nixtin xi nechun xun rë Nina ne, nihñuu va xcusun nuju sacuaha sahmi xuta xi jo xcun jo hntsua me ta sahmi va me xcusun rë me, ta me vëhë ne, hisca catsindeya me xcusun rë me sehe cumatsejen xi tacun me xun rë Nina. Cuichjá quixi cojo nuju ta ha vëhë chji xi sacu rë me. \v 17 Vëhë xi ngayun ne, hya xi nechun xun rë Nina ne, tinchacjun, nihñu tyjahi yojo nuju. \v 18 Cuatjin nihñu cojo sa xi tsajin yo vëë rë xi nechun xun rë Nina, ta suva Nina, Nahmi nuju vëë me. Hane me vëhë ne cuechji me yun. \s1 Cjuanchina xi tacunya ngahnga \p \v 19 ’Cavetjuun cjuanchina nuju nguehe ngasunhndë, ta nguehe ne, sahmi dañu chu xavi cojo xutsë. Nguehe ne cuma scuxahaya cha chëjë, hane sehe tsichëjë cha. \v 20 Hitsë sa ndaja ne, tetjún cjuanchina ngajan ngahnga ta ngajan ne tsajin dañu xi sahmi chu xavi cojo sa xutsë. Ngajan ne scuxaain cha sehe xi tsichëjë cha. \v 21 Cuatjin meje rë xi ngajan cuetjun tsujun ta, tsëhë xi hiscan tetjo cjuanchina nuju ne, hacuaha ngajan quitaha cjuatacun nuju cojo. \s1 Ndihi rë yojo naja \p \v 22 ’Tuxcuun matsejen ne, vëhë xi sacuaha ndihi rë yojo naja. Vëhë xi hya xi tuxcuun ndacun ne, hatuxa seya cjuahasen cahntsua yojo naja. \v 23 Peru sá xi tuxcuun hmu matsejen ne, hacuaha ma jñu cahntsua yojo naja. Sacuaha hasen xi jiya cahntsua yojo naja ne, sá xi hacuiin hasen xi cjuaquixi jain ta, suva jñú ne, ¡jercu tu jñú camahani cuma sa! \s1 Tsajin yo xi ma fahacuenda xa tsëhë Nina cojo tsëhë cjuanchina \p \v 24 ’Tsajin yo xi ma fahacuenda xa tsëhë jo patrón ta, tsëhë xi choho scuëë rë patrón xi tjun hane tsihmu cacun rë patrón xi majo jan. O sá tsajin ne, jemu cuetaha yojo rë cojo patrón xi tjun hane patrón xi majo jan ne, hisca sahmicuendaain rë. Vëhë xi xi ngu tangun ni ne, cumaji nihñu hacutjin xi meje rë Nina cojo hacutjin meje rë cjuanchina tsehen xi tsëhë ngasunhndë. \s1 Sahmi cuidadu Nina xuta ladu rë me \p \v 25 ’Vëhë xi cuichjá cojo nuju ta hacuiin cuityjanguntacun sá sacu o sá sacuiin mé xcusun xi xinu xi sua nuju ngahñu. Hacuaha hacuiin cuityjanguntacun sá sacu o sá sacuiin tsjian xi chujun. Hitsë sa vengui chji rë cjuahñu nuju xi cumá rë xi chinu, hacuaha hitsë sa vengui chji rë yojo nuju xi cumá rë tsjian xi chujun. \v 26 Chutsujun chu nisë xi vitjen chu ngahnga ta hacuiin tsitjë chu, hacuiin fanchi chu, hacuaha tsajin rë chu ndyahnga hiscan cuinchandaja chu xi sinë chu, peru Nahmi nuju xi tacun me ngahnga ne, tsicjen me chu. Ngayun ne, hitsë sa vengui chji nuju xi cumá rë chu nisë vë. \v 27 Hacuaha tsajin hisca xi ngu xuta xi cuma cuesuntaha me cjuahñu rë me hisca ngu hora ta hacuiin cavatsë chji me cjuahñu rë me. Tu mahya ne xi tjercu vityanguicacun me. \p \v 28 ’Cuanitjin ne, ¿mé má chji rëhë xi cuityjanguntacun tsëhë tsjian xi chujun? Chutsujun naxu liriu xi vetju nguijña ta tsihyaain nachjun hacuaha fahyaain tsjian rë. \v 29 Peru ngahan cuichjá cojo nuju ta tsjian rë xutachanga naja Salomón ne, handasa jercu ndacun camahani, peru hitsë sa ndajyihi tsejen ngu naxu vëhë xi cuma rë tsjian jan. \v 30 Sá xi cuatjin tsicaja Nina xca nguijña xi ngu nixtin ne siutaha nguijña, hane xi tu cuma nchujun nga ne, cueti ne, hitsë guan sa ngayun xi hatuxa tsicaja nuju me. Peru ngayun ne, cjëë cumangutacunndujun cojo me. \v 31 Vëhë xi hacuiin cumacjintacún hane cuinengunsuun cuitjin: “¿Mé comida xini? o sá ¿jani sacu niji xi sihin? o sá ¿mé tsjian chijin?” \v 32 Hacuiin ta, tsëhë xi xcusun vëhë ne, xuta xi hvíin me cjua rë Nina ne, me vëhë xi vityanguicacun me xcusun vëhë. Peru ngayun ne, Nina Nahmi naja ne, ha vëë me xi machaja nuju xcusun vëhë. \v 33 Tityjanguntacun hacuaha nechunyun rë gubiernu xi sahmi Nina, hacuaha catama tangun cjuatacun nuju cojo cjuatacun rë me ne, hane yëjë ni xcusun vëhë ne, quitahacoo sa sacú nuju. \v 34 Cuanitjin ne, hacuiin cumacjintacún tsëhë mé xi cuma cuatju nchujuni, ta xi cumá rë nchujuni matsejen ne, hya yaha cjuacjintacun rë. Ngu nixtin ngu nixtin ne, chjuhun cuendun cjuacjintacun rë ta jima ngu nixtin cojo tsëhë. \c 7 \s1 Mijí rë xi nichuvan jingu sa xuta cojo cjuatacun rë me \p \v 1 ’Hacuiin nichuvun jingu sa xuta cojo cjuatacun rë me, sehe hacuiin tsichuva Nina ngayun. \v 2 Canichuvuun ta sá tsajin ne, chuva xi quixi yun cojo xuta ne, hacuaha cuanitjin quixi Nina cojo nuju; hacuaha chuva xi nichuvunyun matsejen ne, vëhë ni tsichuva Nina yun. \v 3 ¿Hacutjin má xi matsejen nuju xtë xi jiya tuxcun xingun? ta ngayun ne hitsë sa jyë xi jiya túxcun. \v 4 ¿Hacutjin má xi cuma cuinújun cojo xingun xi meje naxun xtë xi jiya tuxcun me jinguyëjë rë xi suvun matsejen ne, machayiin nuju xi hitsë sa jyë xta xi jiya túxcun vë ni? \v 5 Ngayun xuta xi jo xcun jo hntsua ne, naxun titjun xtë jyë xi jiya túxcun vë, sehe cumatsejenndaja nuju xtë xi jiya tuxcun xingun cojo sa xi cuma naxun. \p \v 6 ’Sá xi tjin nuju mé xi venguichji rëhë sacuaha tjin rë cjuandaja xi casua Nina yun, tetjuhunndujun hacuiin tu yo ni tuhun rë ta sá tsajin ne, xuta jan ne, tsitjungui me xi ngayun jemu ximinchacun xi cuma nuju. Hacuaha cuichjataha nuju me. \s1 Chjahyun rë Nina mé xi machaja nuju \p \v 7 ’Chjahyun rë Nina, hane sua nuju me. Tinchunsun, hane sacú nuju. Tinújun hacuaha chjahyun cahndë́, hane Nina sua me cahndë́ xi cuisuhun cuinújun cjuacjintacun nuju. \v 8 Cuatjin nihñu ta, yëjë ni xuta xi fehya rë me ne, cuahatsja me, hane yo xi vanguise ne, sacu rë me, hane yo xi chja hacuaha fehya cahndë́ me ne, sacu cahndë́ cuisehen me. \p \v 9 ’¿Há tjin ngu nahmi xi, hya xi quihndi rë me cjuehya ngu niñu ne, cahndë́ rë xi vëhë ne, sua me ngu ndyojo, \v 10 o sá xi cjuehya quihndi yojo rë chu ti ne, cahndë́ rë vëhë ne, sua me ngu yë? \v 11 Sá xi ngayun xi xuta jyë́ yun ma tuhun rë quihndi nuju xcusun xi ndaja. Hitsë guan sa Nina Nahmi naja xi tacun me ngahnga xi jyë hnga me cojo cjuandaja rë me ne, me vëhë vëë me mé cuatjo ndaja xi cuma sua me xuta xi cjuehya rë me. \p \v 12 ’Sacuatjin xi meje nuju xi sahmi xuta cojo nuju matsejen ne, hacuaha cuanitjin ni nihñu cojo rë me: cuatjin nihñu ta cojo ngu xcusun ni xi tinihñu vëhë ne, ngayun tinihñuchuhun yëjë ni cjua rë ley cojo yëjë ni cjua xi catsihindu profeta. \s1 Ejemplu tsëhë tingotjo xcu \p \v 13 ’Cuisuhun hiscan sahmi Nina gubiernu sá xi cuisuhun tingotjo xcu ta, tsëhë xi sá xi cuisuhun táha tingotjo të o ndiya xi cjín me vatjun me ne; vëhë ni cjuecojo nuju cjuaveya hiscan xi jemu cjín xuta cjue me. \v 14 Ta tingotjo xcu o ndiya hndë ne, vëhë xi cjue cojo nuju hisca xi sacu nuju cjuahñu. Jemu chuva xuta xi sacu rë me tingotjo xcu jan. \s1 Tsejen mé xcusun xuta me ngatsë rë mé xi sahmi me \p \v 15 ’Cuidadu tsëhë profeta ndacha ta xi tjengui nuju me, jeya tsejen xcusun rë me sacuaha xcusun rë chu tsánga, peru quixiin vëhë ta suva cjuandacha ta xahasen rë me ne, quitsë rë cjuatsehen sacuaha cahntsua xahasen rë chu lobo. \v 16 Tsejen mé xcusun xuta me ngatsë rë xcusun xi sahmi me. Sacuaha ngu ya ne, tsejen mé xcusun rë ngatsë rë tu xi sua. Sacuiin rë xuta uva tsëhë ya nahyálatu, hacuaha sacuiin rë xuta tuhaxi xi hmí higo tsëhë nahyándehya. \v 17 Quixi jain ta ngu yatjë xi ndaja ne, sua tú xi ndaja, hacuaha ngu ya xi machjiriin ne, hacuaha machjiriin tu rë. \v 18 Vëhë xi ngu yatjë ndaja ne, cumaji sua tú xi machjiriin, hacuaha ngu ya xi machjiriin ne, cumaji sua tú xi ndaja. \v 19 Hane yatjë xi machjiriin tú rë ne, xtíjñi rë tsëhë xi ndaja sehe cueti. \v 20 Cuanitjin xuta ne, tutjin rë yatë vë ne, cuatjin rë me ta, tsejen xcusun rë xahasen rë me ngatsë rë xcusun xi sahmi me. \s1 Cachja Jesús xi hacuiin yëjë ni xuta cuisehen me gubiernu xi sahmi Nina \p \v 21 ’Tjin yo me xi cuichjacojo ná ta nai rë me ngahan, peru cuisiin me gubiernu xi sahmi Nina nahmi naha; ta ngajan cuisehen suva xuta xi sahmichihin me cjuatacun xi vitexa Nahmi naha xi tacun me ngahnga. \v 22 Vëhë xi handasa xi jemu cjín me cuichja me nixtin hya jan cuitjin ta: “Nai naha, ngatsë rë xi hñu ngayun, vëhë xi caveyinnangui ñihi nuju ne canújin cjua rë Nina, hacuaha xi canújin ñihi nuju ne, canaxinxin xitsehen, hane cojo ngahñu rë ñihi nuju cama canihñi cjuarcun.” Cuatjin cuichja me nixtin hya. \v 23 Ngajan xi ngahan ne, cuitjin cjuayanguë tsëhë me nixtin hya: “Tángunxun tsahan ta hveen yo ngayun, ngayun xi nihñu cjuatsehen.” \s1 Ejemplu tsëhë jo ndihya \p \v 24 ’Yahnga xuta xi visiñuju me cjua naha hacuaha sahmi me sacuatjin chjá cojo rë me matsejen ne, tangun me cojo ngu cha quicun xi hya xi casahmi cha ngu ndihya matsejen ne, hiscan xcun nanguihñu casahmi cha. \v 25 Hane hya xi cavaha tsi, camajyë ndajyë hacuaha casesuntë nandá, hacuaha cavanga tjo hñu ne, jercu hñu catsivaha rë ndihya jan, peru caticjaainjnii tsëhë xi xcun nanguihñu secun. \v 26 Peru yahnga nga xuta xi visiñujuu me cjua naha hacuaha sahmii me sacuatjin chjá cojo rë me matsejen ne, tangun me cojo ngu cha ngarca xi hya xi casahmi cha ngu ndihya matsejen ne, hiscan xcun nangui tsumi casahmi cha. \v 27 Hane hya xi cavaha tsi, camajyë ndajyë hacuaha casesuntë nandá, hacuaha cavanga tjo hñu ne, jercu hñu catsivaha rë ndihya jan, hane tu ngu ñahñu ne caticja ndihya jan, ngu cafë cavetsunya. \p \v 28 Xi cajnetaha cachja Jesús ne, xutacjín ne jercu quijircun rë me tsëhë cjua xi cavicuya Jesús ta, \v 29 tsëhë xi cjua xi vicuya me ne, jercu tjin rë ngahñu, hacuiin sacuatjin cjua xi vicuya maestru xi vicuya ley. \c 8 \s1 Casahmi Jesús xi camandaja ngu cha xi yaha chuxin rë cha chíhin vitaha \p \v 1 Hya ha cavijne me tsëhë ndetjun jan, jemu cjín xuta tjengui rë me. \v 2 Hya xi camá ne, cafehe ngu cha xi jingujyë ni chuxin rë yaha rë ngu chíhin xi vitaha, caticjaxcun cha cafaharcun cha Jesús hane cachja cha cuitjin cojo rë me: \p ―‍Tatá. Sá xi meje nuju ne, cuma chjuhunxun chíhin xi yaha ná vi. ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 3 Hane xi catsixinga Jesús tsja me ne cavetahatsja me cha ne, sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Meje ná. Catamandaja ngaye. ―‍Cuatjin cachja me. \p Hane chíhin jan ne, ngutjen ni cafëya. \v 4 Sehe cavitexa me cha cuitjin: \p ―‍Hisca xi ngu ni canujiin cojo. Tihin ningacuin yojo riji xcun nahmi sehe catutsejen me xi camandaja ye. Sehe tihinchjehe cjuatjo riji xi tehe rë Nina ngatsë rë xi camandaja ngaye tsëhë chihin jan, sacuaha cavitexa Moisés xutachanga naja. Cuatjin nihñi cojo sa xi cumatsejen xi camandaja jain ngaye. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha mosu xi cavatsë capitán \p \v 5 Xi cavatju vihi ne, sehe rë cavisehen me nandya Capernaum, hane ngajan cafehe tjengui rë me ngu capitán cafehya cha me favor \v 6 cuitjin cachja cha: \p ―‍Tatá. Tjin ná ngu cha mosu xi jiñahmu ndya naha. Cahme yojo rë cha hane jemu jiñañihi cha. \p \v 7 Ngajan cafayangui Jesús: \p ―‍Cjuë́ ngahan, tsírquë rë cha. \p \v 8 Ngajan xi cafayangui capitán jan cuitjin: \p ―‍Hisca hacuiin sahmi ngujyë xi ngayun cuinduvun ndya naha ta tsëhë xi hitsë sa hñu cjua yun xi cuma ná ngahan. Quihndë ne, ndastu tinújun xi cumandaja mosu naha hane cuma ndaja cha. \v 9 Hacuaha ngahan ne, tjin ná xuta xi matitjun tsahan, hane hacuaha tjin ná ngu cientu sindadu xi siu ngahma gubiernu naha xi sahmi hacutjin xi meje ná. Hya xi chjá cojo ngu xi cjue ne, fi; hacuaha xi chjá cojo ngu nga xi cuinduva ne, nduva, hane mosu naha ne, xi chjá cojo xi sahmi mé xi meje ná ne, sahmi. ―‍Cuatjin cafayangui capitán. \p \v 10 Hane xi cahndë Jesús cjua vëhë ne, jemu quijircun rë me tsëhë capitán jan, hane cachja me cojo xuta xi tjengui rë me cuitjin: \p ―‍Cuichjá cojo nuju ngu cjua ta, ngajñi naja ngayejen ni ngayaan xuta tjë rë Israel ne, cjëë scuëë ngu xuta xi cuatjin ndaja mangucacun me cojo ná sacuaha capitán vihi xi hacuiin xuta tjë naja me. \v 11 Hacuaha cuichjá cojo nuju ta cuinduva xutaxín tsëhë táha ladu vetjucaa tsuhi cojo táha ladu vetje tsuhi cuiyuju me sinësuhi me cojo Abraham cojo Isaac cojo Jacob ngajan hiscan sahmi Nina gubiernu, \v 12 Peru xuta tjë rë Abraham xi quihndi cjuaquixi ne, cuma tsingatju me hiscan jñu ngajan candatsen. Ngajan ne, jemu squihnda me hacuaha tsijanerii me nehñu me. \p \v 13 Hya xi camá cachja Jesús cuatjin cojo xuta ne, sehe cachja Jesús cojo capitán jan cuitjin: \p ―‍Cuma cuangun ta tsëhë xi xcusun xi vetjutacun xi má sahme, camachihin. \p Hane hora xi cachja me cuatjin ne, camandaja cha. \s1 Jesucristu casahmi me xi camandaja nahya rë Simón Pedru \p \v 14 Hya xi cama ne, cavisehen Jesús ndava Pedru ne, hane cavëë me xi jiñahmu nahya rë Pedru cojo chíhin suë. \v 15 Ngajan xi cavetahatsja Jesús tsja na, hane ngutjen cavetjuxin chíhin jan tsëhë na. Hane hora vëhë ni ne, cavisatjenhnga na hisca cama cafahacuenda na me. \p \v 16 Hane hora xi tivetje tsuhi ne, xuta ne, quijicojo me cjín xuta xi hincha rë xitsehen hane quiji me hiscan tacun Jesús. Hane Jesús ne, cavaxëxin me xitsehen jan cojo cjua ni, hacuaha catsirqui me yëjë xuta hmu rë. \v 17 Cuatjin casahmi me sehe cumachihin cjua xi cachja profeta Isaías xi cachja me cuitjin: “Cafaha suva me yëjë chíhin hinda xi tjin rë yojo naja, hane suva me cavaha me chíhin naja.” \s1 Xuta xi meje cjue cojo Jesucristu \p \v 18 Xi cavëë Jesús xi jemu tsë xuta hiscan tacun me ne, casua me cjua cojo xicjin me xi cjuexin cojo rë me ngunda laguna. \v 19 Ngajan cafehe tjengui rë me ngu cha maestru rë ley sehe cachja cha cuitjin: \p ―‍Maestro. Tu yani ni xi cuangun ne, cjuë́ cojo nuju. ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 20 Sehe Jesús ne, cafayangui me cuitjin: \p ―‍Chu ninda ne, tjin nguijo hiscan viyuju chu, hane nisë xi vitjen chu ngahnga ne, tjin ndava chu, peru ngahan xi hatuxa Quihndi rë Xuta ngahan ne, hisca ndya naha tsajin. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 21 Ngu nga xuta xi tjengui rë me cachja cojo rë me cuitjin: \p ―‍Tatá. Cuanguen cojo nuju peru hya xi cuatju seyaniji nahmi naha. \p \v 22 Peru cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Hanguen. Tehe vëhë catisahmi xuta xi cahme cjuatacun rë me, me vëhë catinchaniji me nima. \s1 Jesucristu casahmi me xi cuasen tjo cojo tsindyu rë nandan \p \v 23 Hya xi camá ne, cavisehen Jesús cahntsua ngu barcu hane ngajan quiji tjengui rë me xuta ladu rë me. \v 24 Hora xi cjui barcu jan ne, canduva ngu tjohñu xi cavanga xcun laguna jan, hane hisca meje tsa rë barcu jan cojo tsindyu rë nandan xi satë rë jan. Peru hora vëhë Jesús ne, jiñafë me. \v 25 Sehe xuta ladu rë me ne, catsingasca rë me, hane cuitjin cachja me: \p ―‍¡Tatá, tatá! ¡Naxuntjun naja! ¡Nguehe cjuëyan! ―‍Cuatjin cachja me cojo Jesús. \p \v 26 Hane cachja Jesús cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin jemu rcun ngayun, ngayun xi cjëë cumangutacún cojo ná? \p Hya xi cachja me cuatjin ne, cavisatjenhnga me cavatëcja me ngahñu rë tjo jan cojo tsindyu rë nandan jan, hane jingujyë ni jan ne, cavejñajyuu. \v 27 Hya xi camá ne, xuta jan ne, jercu quijircun rë me hane cachja me cuitjin: \p ―‍¿Yo xuta me vihi xi hisca tjo hisca tsindyu rë nandan vihndë tsëhë me? \s1 Cha Gadara xi hincha xitsehen xahasen rë \p \v 28 Hya xi camá ne, cafehe Jesús cojo cha ladu rë me ngunda vëhë, hisca ladu rë xuta nandya Gadara ne, ngajan jo me xi hincha xitsehen xahasen rë quiji tiña me tsëhë Jesús. Catsijo me xi cuacun jan ne, siu cahndë́ me ngojo naxi hisca xi sacuaha tsjun. Hacuaha jemu cjan rë me hisca tsajin yo xi tsujyihiya taha vë jan. \v 29 Hya xi cavechu me hiscan tacun Jesús, cojo ngahñu rë xitsehen jan, cavetsihin cachja me cuitjin: \p ―‍Mé má cuatjin ninguisuhunjñu cojo niji ngayun Jesús, Quihndi rë Nina. ¿Há tuhun niji cjuañihi handasa chaja sa nixtin rë? \p \v 30 Nixtin hya ne, ngajan tiñataha ne, tacun ngu cahndë́ hiscan jemu cjín chu chinga hinchataha chu tijine chu. \v 31 Hane xitsehen jan ne, ña yuma chja cojo Jesús cachja cuitjin: \p ―‍Sá xi hatuxa naxunxun niji tsëhë xahasen rë cha xi cuicun vi, ningatjun niji hiscan siutaha chinga, hacuaha ningatuhun niji xi cuisihin cahntsua xahasen rë chu. \p \v 32 Hane cachja Jesús ta: \p ―‍Joho, tangun. \p Hya xi camá ne, cavetjuxin xitsehen tsëhë cahntsua xahasen rë cha jan, hane cavisehen cahntsua xahasen rë chu chinga jan. Hya xi camá ne, yëjë ni chu chinga jan ne, cavanga chu quijijne chu taha rcu ndetjún, hane ngajan cavixuya chu ngajñi nandá tsëhë laguna, hane ngajan cafë chu, cahme chu. \p \v 33 Hane ngatsë rë chircun jan ne, cha xi sahmi cuidadu rë chu chinga jan, cavanga cha quiji cha nandya. Hane xi cavisehen cha nandya, casua cha camachaya rë xuta tsëhë xcusun xi camá rë chu chinga jan cojo xcusun xi cavatju jo cha xi hincha rë xitsehen jan. \v 34 Hya xi camá ne, yëjë xuta tsëhë ladu tsëhë nandya Gadara ne, quijitjengui me Jesús hiscan tacun me, hane xi cavechutaha xuta me ne, cafehya me Jesús xi catje me tsëhë ladu rë me jan. \c 9 \s1 Casahmi Jesús xi camandaja ngu xuta xi cahme yojo rë \p \v 1 Hya xi camá ne, cavisehen nga Jesús barcu, cafe me nangui rë me ta tacun ngunda laguna. \v 2 Hya xi camá ne, ngutjen ni quijitjengui xuta me hane xuta jan ne, yahahnga me ngu cha xi cahme yojo rë cha, jiña cha xcun nijña rë cha. Hane xi cavëë Jesús xi cuatjin mangu cacun xuta xi cuacun jan cojo rë me ne, sehe cachja xu me cojo cha hmu rë jan cuitjin: \p ―‍Tuhun cjuasua xahasen nuju ta jyë́ nuju, tsan ne, ha camanchataha. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 3 Ngajan xi ngu jo maestru xi vicuya cjuachacun ne, cavetsihin catsingataha cacun me cuitjin: “Nina tsixcuehyu cha.” \v 4 Hane tsëhë xi vëë Jesús cjua xi tsingatahacacun maestru jan ne, cuitjin cavinenguise me cha: \p ―‍¿Mé má cuatjin chojyihi ningatuhuntacun? \v 5 Xi má nuju, ¿jarë cjua xi hitsë sa tsaviin fi xi cuichjá: há xi “Jyë́ nuju ne, ha camanchataha” o há tsajin ne; há “Tisatjunhngun ne, tujyuhunyun?” \v 6 Peru nguehe suá cumachaya nuju ta ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, yahá xá xi tsinchátaha jyë́ rë xuta nguehe ngasunhndë. \p Sehe ngajan cachja xu Jesús cojo cha hmu rë jan: \p ―‍Quihndë ne, ngayun tsan ne, tisatjunhngun chjuhun nijña nuju vë, sehe tjangun ndya nuju. \p \v 7 Hya xi camá ne, cavisatjenhnga cha quiji cha ndava cha. \v 8 Xi cavëë xuta xcusun xi camá ne, quijircun rë me, sehe casahmi hnga me Nina ta Nina ne, casua me cahndë́ Jesús xi cuatjin casahmi me. \s1 Cavaxijin Jesucristu Mateo \p \v 9 Xi quiji sa xu Jesús ne, cavechu me hiscan cavëë me ngu xihin xi tacun cahndë́ hiscan xi faha tujúnsa. Mateo hmí rë me. Ngajan xi cachja Jesús cojo me cuitjin: \p ―‍Nduvun, cuanguen cona. \p Hane Mateo jan ne, cavetju me quiji me cojo Jesús. \p \v 10 Ha nixtin vëhë ne, tijine Jesús niñu ndava Mateo. Hane jemu cjín sa cha xi faha tujúnsa cojo yahnga cha xi tsitjungui xuta nangui vë ne, hacuaha tijine cha niñu ngajan. \v 11 Peru xi cavëë cha partidu fariseo xcusun jan, sehe cavinenguise cha cojo cha ladu rë Jesús cuitjin: \p ―‍¿Mé má jinë hvi maestru nuju cojo cha xi faha tujúnsa cojo ngujo sa cha xi hacuaha cha tsehen cha? ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 12 Peru cavihndë Jesús cjua xi cachja cha, hane cafayangui me cuitjin: \p ―‍Xuta xi hacuiin hmu rë me ne, mamijí rë me xi cjuahacuenda rë me doctor ta suvá ni xuta xi hmu rë me ne, me vëhë meje rë xi cjuahacuenda rë me doctor. \v 13 ¿Há vijnii rcun mé vijne cjua rë Nina vihi?: “Hitsë sa ndama ná xi mayuma nuju xingun xi cuma rë xi nicuhun chu sacuaha cjuatjo xi tuhun ná.” Hacuanitjin ná ngahan ta ngahan ne, hacuiin canduvá xi squindáyavaha rë xuta xi tsajin xi cun rë me xcun Nina, ta xa xi canduvá ne, xi squindáyavaha rë xuta tsehen, hane cuichjá cojo me xi tsindeya me cjuatacun rë me. ―‍Cuitjin cachja Jesús. \s1 Mé tsëhë xi casahmii Jesucristu cojo xuta rë me xun rë Nina. \p \v 14 Ngajan xi xuta ladu rë Juan ne, cafehe me cavinenguise me Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayijin ni, vinechin xun rë Nina hacuaha cha partidu fariseo hacuaha viyuju cha xun rë Nina. ¿Mé tsëhë xi xuta ladu nuju ne, sahmii me cuatjin ne? \p \v 15 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin cachja me cojo cha: \p ―‍Cumaji xi xuta rë cha xi tivixan ne, sahmi me xun rë Nina jinguyëjë rë xi cha xi tivixan ne, tacun cha cojo rë me. Peru cuechú nixtin xi cha xi tivixan jan ne, chjaháxin rë cha tsëhë xuta rë cha, hane hya cuma sahmi me xun rë Nina. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \p \v 16 Hacuaha cachja sa me ta: ―‍Tsajin yo xi cueyacoo ngu tsjian changa cojo ngu rquí tsjian xi cjëë cjueyu ta sá xi cuatjin sahmi me, xi cjueyu tsjian xatsë jan ne, cuicheya rë tsjian changá jan hane sahmi jyë sa rë hiscan xi ntsun. \v 17 Cuanitjin ne, tsajin yo xi vincha xan xatsë cahntsua chuxin changá ta, sá xi cuatjin sahmi me ne, tsitsingá rë chuxin jan. Hane cjuë cuixu xan jan, hacuaha cuetsun chuxin jan. Xi meje rë ne, xan xatsë ne, xincha cahntsua chuxin xatsë ta cuatjin ne, catsijo ni ne tsajin mé cuma rë. \s1 Catsicuya Jesucristu cjuahñu rë quihndi rë Jairo; hacuaha camandaja ngu na xi casatëtsja tsjian rë Jesucristu \p \v 18 Hora xi tivisiajmi me cuatjin ne, canduva ngu me xi xutaxa rë yungun. Hane quiji caticjaxcun me xcun Jesús cachja me cuitjin: \p ―‍Ndicumaha ni cahme na lihndi naha. Peru sa xi cuanguen ne, cuisanu ntsun na ne, cuya nga na cjuahñu. \p \v 19 Hya xi camá ne, cavetju Jesús quiji me cojo nahmi rë na lihndi jan hacuaha quiji xuta ladu rë Jesús. \v 20 Hane ngajñi cjui me ne, ngu na xi tjin rë tejó nu xi yaha rë na chíhin xahmajni quiji tiña na táha ngaxtun Jesús ne, quiji cavetahatsja na ntsacu tsjian rë me ta, \v 21 catsingatahacacun na cuitjin: “Sá xi cuetahantsa ndastu tsjian rë me ne, cumandaja ngahan.” \v 22 Peru cavuya Jesús taha ngaxtun me ne, sehe cavutsejen me na hane cachja me cojo na cuitjin: \p ―‍Tuhun cjuasua xahasen nuju, tsan, camandaja ngayun ta camacjain nuju. \p Hane ngutjen ni ne, camandaja na. \p \v 23 Hya xi camá ne, cafehe Jesús ndava xutaxa rë jan. Ngajan cavëë me xi ha siu cha chjinetyjo cojo xutacjín xi jihnda me ngatsë rë cjuandusin. \v 24 Sehe cachja me cojo xuta cuitjin: \p ―‍Tjangunxun. Na lihndi vë ne, hacuiin cahme na ta jiñafë ni na. ―‍Cuatjin cachja me. \p Ngajan xi xuta jan ne, tu cavejnucëë me Jesús. \v 25 Peru xi casahmi me xi cavetju xin xuta jan, sehe cavisehen Jesús hiscan jiña nima lihndi jan ne, cafaha me tsja na hane catsisatjenhnga me na. \v 26 Hya xi camá ne, cavitsojo cjua rë xcusun jan jingujyë nangui vë. \s1 Casahmi Jesús xi camatsejen rë jo cha rcá \p \v 27 Xi cavetju Jesús quiji me tsëhë ngajan ne, canduva tjengui rë me jo cha rcá hane cajindaya cha cachja cha cuitjin: \p ―‍¡Ngayun Jesús, tjë rë David! Catamayuma nuju ngayin. ―‍Cuitjin cachja cha. \p \v 28 Xi cavisehen Jesús ndihya ne, sehe cavechutaha cha rcá me, hane cavinenguise Jesús cha cjua vi: \p ―‍Xi má nuju, ¿há cuma sahme xcusun xi chjayun? \p Cafayangui cha cuitjin: \p ―‍Macjain niji, Tatá, cuma nihñu. \p \v 29 Hya xi camá ne, cavetahatsja me tuxcun cha hane cachja me cojo cha cuitjin: \p ―‍Cuatjin catama cojo nuju xcusun sacuaha xi macjain nuju. \p \v 30 Hane ha hora vëhë ni ne, catuxaha tuxcun cha hane camatsejen rë cha. Ngajan xi Jesús ne, cavitexa me cha cuitjin: \p ―‍Tsajin yo cuinújun cojo tsëhë xcusun vihi. \p \v 31 Peru cavatju xi quiji cha jan ne, cavitsojo cjua tsëhë me jingujyë nandya jan. \s1 Cavaxëxin Jesús ngu xitsehen xi casahmi lihmi rë ngu cha \p \v 32 Hora xi ha quiji jo cha jan ne, cafehe xuta xi canduva me cojo ngu cha xi hincha rë xitsehen; hane xitsehen jan ne, casahmi lihmi rë cha. \v 33 Hane hya xi cavetju xitsehen tsëhë cha lihmi jan, cavetsihin cachja cha. Hane xutacjín xi cavutsejen me ne, jemu quijircun rë me ne cachja me cuitjin: \p ―‍Nguehe nangui naja Israel ne, tsajin ngu nixtin xi tsejen cjuarcun sacuaha tijimá quihndë. \p \v 34 Peru cha partidu fariseo ne, cachja cha cuitjin: \p ―‍Xitsehen xi matitjun ne, vëhë casua rë cha xa xi vaxëxin cha xitsehen. \s1 Jemu cjín xuta xi meje rë xi cuisiñuju me cjua rë Nina \p \v 35 Jesús ne, catsujyihiya me jemu cjín nandya cojo ranchun ne, ngajan cavicuya me xuta cahntsua yungun rë me. Casua me camachaya rë me cjuandajyihi xi chja tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. Hacuaha catsirqui me xuta tsëhë yëjë ni chíhin cojo yëjë ni xcusun xi cjuahmu. \v 36 Peru xi cavëë Jesús xutacjín ne, camayuma rë me xuta jan ta tsëhë xi jemu va tjin rë xahasen rë me, jemu camachohocacun me sacuaha chu tsánga xi tsajin yo xi cjuahacuenda rë chu. \v 37 Vëhë xi cuitjin cachja me cojo cha ladu rë me: \p ―‍Xutacjín vi ne siu me sacuaha siu niji ngajan nguijña xi jemu ndaja camá peru tsajin cha mosu xi cuanga rë. \v 38 Vëhë xi meje rë xi chjahyun rë Nai naja xi tsingatju me xuta xi cuanga me. \c 10 \s1 Cavaxijin Jesús tejó xuta ladu rë me \p \v 1 Cavechú ngu nixtin xi casahmitangun Jesús xuta ladu rë me xi tejó jan ne, sehe casua rë me ngahñu hacuaha casua rë me xá xi me xi cuacún vë, cuitexa me yëjë xitsehen hane cuaxëxin me xitsehen tsëhë xuta; hacuaha sahmi me xi xuta xi hmu rë me ne cuma ndaja me tsëhë tu me ni chíhin xi yaha rë me. \p \v 2 Cha xi tejó jan ne, cuitjin hmí rë cha: titjun ne, Simón, me xi hacuaha yaha ñihi rë Pedru, cojo Andrés hntsë Simón, Jacobo quihndi rë Zebedeo cojo Juan hntsë Jacobo, \v 3 Felipe cojo Bartolomé, Tomás cojo Mateo, cha xi faha tujúnsa, Jacobo quihndi rë Alfeo cojo Tadeo, \v 4 Simón xi tsëhë partidu cananayu cojo Judas Iscariote, me xi sahmi entregadu rë Jesús. \s1 Catsingatju Jesucristu tejó xuta ladu rë me xi cuichja cjuandajyihi rë Nina \p \v 5 Tejó xuta jan ne, catsingatju Jesús me ne, cavitexa me cuitjin: \p ―‍Tanguun ngajan ndiya xi fi xuta xi hvíin me cjua rë Nina, hacuaha cuisuun nandya rë distritu Samaria ta; \v 6 tángun hiscan siu xuta nandya rë Israel, xuta jan ne tangun me cojo ngu chu tsánga rë Nina xi cachaja chu. \v 7 Tuhun cumachaya rë xuta cjuandajyihi rë Nina xi jima tiña gubiernu xi sahmi me. \v 8 Nihñu xi cuma ndaja xuta hmu rë, nicuyun cjuahñu rë nima, nihñu xi cuma ndaja xuta xi yaha chuxin rë me chihin vitaha, hacuaha naxunxun xitsehen. Ngahñu xi meje nuju xi cuatjin nihñu ne, tu cuatjo ni sacu nuju, vëhë xi hacuaha tu cuatjo ni tuhun ngahñu jan. \p \v 9 ’Xicachjuun oro o sá quicha tyava o tu mé ni tujún xi cuinchunndujun cahntsua tsá tujún nuju xi tsëhë gastu nuju. \v 10 Xicachjuun changa, xicachjuun ngu xúta tsjian, hacuaha xicachjuun ngu xúta chuxinxtë o sá ngu bastón ta, xuta xi sahmi me xá ne, tsëhë xá jan sacu rë me gastu rë me. \p \v 11 ’Cuanitjin ne, tu mé ni nandya o sá tu mé ni ranchun xi cuisuhun ne, ngajan cuinchunsun ngu xuta xi ndaja xahasen rë me, ngajan ndava me ne, nechuncahndun hisca xi cuetjunxun tsëhë nangui jan. \v 12 Hane hya xi cuisuhun ngu ndihya ne, tinújun ngu nina cuitjin: “Nina sua nuju me cjuandaja cjuajeya.” \v 13 Hane sá xi nai rë ndihya jan ndaja vëë me yun ne, catisatë rë ndava me jan cjuajeya; peru sá xi hacuiin ndaja vëë me yun ne, satiin rë me cjuajeya jan. \v 14 Hane hiscan xi tjin xuta xi cjuahatsjaain nuju me, xi chjuhun ndiya xi cuetjunxun tsëhë nandya vëhë ne, titsunu chojo rë ntsacu. \v 15 Cuichjá cojo nuju ngu cjuaquixi ta hya xi cuechú nixtin xi tsichuva Nina xuta tsëhë jyë́ rë me ne, hitsë sa jyë castigu cuatju xuta tsëhë nandya xi cafahatsjaain nuju jan, xi cumá rë xuta tsëhë nandya Sodoma cojo xuta nandya Gomorra. \s1 Cjuañihi xi cuatjun cuma \p \v 16 ’Ngahan titsingátju nuju ngayun xuta jeya xi cuangun ngajñi rë xuta hnga cacun sacuaha cjue ngu chu tsánga ngajñi rë chu cjan rë. Vëhë xi meje rë xi ndaja quicuntacun sacuaha quicuncacun chu yë, peru hacuiin tsavi yun sacuaha tsajin tsavi chu paloma. \v 17 Peru nechun cuidadu ta, cjuaha nuju xuta cjuecojo nuju me xcun xutaxa rë ndihyavasen, hacuaha cuaja nuju me ngajan yungun rë me, \v 18 hisca cjuecojo nuju me xcun gobernador, hacuaha cjuecojo nuju me xcun me xi vitexa me jingujyë ni nandya. Cuatjin cuangun ngatsë rë xi ladu naha má ngayun. Ngatsë rë vëhë sacu nuju cahndë́ xi ninguixun cjua xi cavicuyá nuju xcun xuta jan cojo xuta xi hvíin me cjua rë Nina. \v 19 Hya xi cuatjin cjuecojo nuju me ne, hacuiin cuityjanguntacun tsëhë hacutjin xi ninguixun ta, tsëhë xi hora vëhë ne, Nina sua me ngayun cjua xi nicuyun. \v 20 Ta tsëhë xi hacuiin cjua nuju xi cuinújun ta tsëhë Hasen rë Nina cuinduva cjua xi cuinújun. \p \v 21 ’Hacuaha xuta ladu naha ne, hntsë me, cuinchajyë rë me, xutacha rë me, cuinchajyë rë me, quihndi rë me cuinchajyë rë me cojo sa xi xutaxa rë ne, cjuaha rë me me ne, tsiquehen rë me. \v 22 Yëjë ni xuta ne, choho scuëë nuju me, tsëhë xi ladu naha ngayun. Peru jarë ngayun xi scaa nuju cojo cjuacjintacun vëhë hisca xi cueyun ne, cuechun xcun Nina. \v 23 Hya xi tsujyihiyatjengui nuju me ngu nandya ne, tangun ngu nandya tiñataha ta, cuichjá quixë cojo nuju ta xi chaja sa cuatjun jingujyë ni nandya tsëhë nangui rë Israel ne, cúya ngahan Quihndi rë Xuta. \p \v 24 ’Ngu cha xi sehe tivutaya matsejen ne, hacuiin hitsë sa matitjun cha xi cumá rë maestru rë cha, cuanitjin ne, ngu cha hndixahan ne, chuva venguichji rë cha xi cumá rë nai rë cha. \v 25 Catamangucacun cha tsëhë xi cuechú nixtin xi tangun cuenguichji rë cha cojo maestru rë cha o tangun cuenguichji rë hndixahan cojo nai rë. Ha chuva vëhë ni cuatjun ta sá xi choho cuichja xuta nai rë ndihya ne, ngu xitsehen me, hitsë sa choho cuichja me tsëhë xuta rë nai rë ndihya jan. \s1 Xicarcuun xuta \p \v 26 ’Xicarcuun xuta condra nuju. Yëjë ni xcusun xi casetsangui ne, cuechú nixtin xi chjaháxin rë xi titsangui rë. Vëhë xi yëjë ni xcusun xi hma ne, handasa sahmangui ne, peru cuechú nixtin xi cuetjucaa tsejen. \v 27 Yëjë ni cjua xi cuichjá cojo nuju hiscan jñu ne, cuinújunsun hiscan hasen. Yëjë ni cjua xi cuichjáhma ne, cuechú nixtin xi cuinuhya rë jinguyëjë ni nandya. \v 28 Xicarcuun xuta xi cuma tsiquehen yojo nuju, peru ngaxtun vëhë ne, tsajin me dañu ma sahmi me cojo hasen nuju. Hitsë sa ndaja ne, rcun Nina, me xi tjin rë chuva rë xi tsiquehen me yojo nuju hane hacuaha tsingatjenya nuju me hiscan xi má hasen nuju castigu. \p \v 29 ’Chutsujun ta jo chu nisë langa ne, ngu ni tujún chji rë chu, peru handasa cuatjin ne, hiscan ngu chu cumaji cueya chu sá xi suaain Nina cahndë́. \v 30 Hane ngayun ne, hisca jimangu tsjarcun ne xqui tjin rë Nina. \v 31 Vëhë xi xicarcuun ta, tsëhë xi jimangu ngayun ne, hitsë sa jercu vengui chji nuju xi cumá rë chu nisë vë, handasa jemu cjín chu. \p \v 32 ’Yëjë xuta xi tsinguixi me xcun yahnga xuta xi xuta ladu naha má me ne, hacuaha ngahan tsinguixë xcun Nahmi naha xi tacun ngahnga xi xuta ladu naha má me. \v 33 Peru yëjë xuta xi tsinguixiin me xcun yahnga xuta xi hacuiin xuta ladu naha má me ne, hacuaha hacuanitjin ni tsinguixë ngahan xcun Nahmi naha xi tacun ngahnga. \s1 Ngatsë rë cjua rë Jesucristu xi sahmi condra xutacjin xicjin me \p \v 34 ’Xi má nuju ngayun ne, ¿há cjuajeya canduvácojo xi cumá rë xuta ngasunhndë? Hacuiin cuatjin. Ngahan ne, si canduvá cojo. \v 35 Canduvá tsinguetsuntaha xicjin xuta. Cha quihndi ne, sahmi condra cha nahmi rë cha, hane na quihndi ne, sahmi condra na naa rë na, hane jahnda ne, sahmi condra na nahya rë na. \v 36 Cuatjin xuta condra rë me ne, cuma ni xuta rë me. \p \v 37 ’Sá xi ngu me ne hitsë sa tsihmu cacun me nahmi rë o sá xi naa rë me xi cumá ná ngahan ne, vechiin chuva rë xi tsahan cuma me. Hacuaha sá xi ngu me ne hitsë sa tsihmu cacun me quihndi rë me sá xihin sá chjuun xi cuma rë xi tsihmu cacun me ngahan ne, vechiin chuva rë xi tsahan cumá me. \v 38 Ha cuanitjin ne, sá xi ngu me ne mijí cjuejñahñu xahasen rë me xi cjuecojo me ndiya naha handasa cueya me xcun cru ne, cumaji cuechu me chuva rë xi tsahan cumá me. \v 39 Xuta xi nguehe ni ngasunhndë meje cjuenduju me cojo cjuahñu rë me ne, titsichajá me cjuahñu xatsë xi sua Nina me. Peru xuta xi titsichajá me cjuahñu rë me nguehe ngasunhndë ne ngatsë naha ne, hatuxa sacú rë me cjuahñu xatsë xi sua Nina me. \s1 Cjuatjo xi sua Nina \p \v 40 ’Xuta xi cjuahatsja me yun, tangun sacuaha xi cjuahatsja ná me ngahan suva, hane xuta xi cjuahatsja ná me ne, tangun sacuaha xi cjuahatsja me Nahmi naha, me xi catsingatju ná. \v 41 Xuta xi cjuahatsja me ngu me xi chja me cjua rë Nina ne ngatsë xi chja me jan cjua rë Nina ne, tangun chji sacu rë me cojo me jan. Hacuaha xuta xi cjuahatsja me ngu xihin xi tyjahi cjuatacun rë me xcun Nina ngatsë rë ndaja xihin jan ne, tangun chji sacu rë me cojo xihin jan. \v 42 Cuanitjin ne, xuta xi sua me ndastu ngu vasu nandá cjuahatsja tu yo ni xi xuta ladu naha ne handasa jemu yuma jyihi me ne, sacu chji rë me ngatsë rë xi cuatjin sahmi me cojo xuta xi tjengui ná. \c 11 \s1 Cha xi catsingatju Juan Vitenda rë Xuta \p \v 1 Hya xi camá ne, xi cajnetaha cjua xi cavitexa Jesús cha xi tejó má jan, sehe cavetjuxin me quiji me nandya xi siutahndee, ngajan cavicuya me xuta cachja me cojo tsëhë cjuandajyihi rë Nina. \p \v 2 Nixtin hya ne, ha jiya Juan Vitenda rë Xuta ndavaya, hane ngajan camachaya rë me tsëhë xcusun xi sahmi Jesús. Vëhë xi catsingatju me ngujo cha ladu rë me xi quiji cha \v 3 cavinenguise cha Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há ngayun xi tsingatju nuju Nina, o há tsajin ne, há cuinechinyin xi cuinduva nga ngu? ―‍Cuatjin cavinenguise xuta xi catsingatju Juan jan. \p \v 4 Hya xi camá ne, catsicuya Jesús cjua cojo cha xi cuacun jan hane cuitjin cachja me: \p ―‍Tjangun ne, sehe tinújun cojo Juan yëjë cjua xi canuhyun cojo yëjë xcusun xi cahyun. \v 5 Tinújun ta xuta rcá ne, camá camatsejen rë me; xuta rengun ne, camá quijindaja me; xuta xi yaha rë chíhin vitaha xi setaha yojo naja ne, camandaja me; nima ne, cavuya nga cjuahñu; xuta yuma ne, casacu camachaya rë me cjuandajyihi rë Nina. \v 6 Hacuaha jemu ndaja tsëhë tu yo ni xuta xi hacuiin tsismicacun me xi mangu cacun me cojo ná. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \p \v 7 Hane hya xi cavetju quiji xuta ladu rë Juan jan ne, sehe cavetsihin cachja Jesús cojo xutacjín jan cuitjin tsëhë Juan: \p ―‍Hya xi cavetjun catsangun ngajan ngu xín tsëhë nandya catsangun tjengun Juan matsejen ne, ¿há caningatuhuntacún xi cuechuntuhun ngu xihin xi hacuiin ngu ni cjuatacun rë me, sacuatjin rë ngu ndeje xi fi nguehe fi ngajan rcu sacuatjin cjui tjo? \v 8 O há tsajin ne, ¿há caningatuhuntacún xi cuechuntuhun ngu xihin xi yaja ngu tsjian xi jemu tu ndajyihi camahani? Hacuiin cuatjin. Ha hyaan matsejen ta xuta xi jercu tu ndacun camahani tsjian vaja me ne, sacuiin naja ngajan xin jan, ta sacu naja ndava ngu xuta nchina. \v 9 Peru ngayun matsejen ne, catsangun cachutsujun ngu profeta. Hacuaha cjuaquixi xi vëhë cachutsujun. Peru profeta Juan vë matsejen ne, hitsë sa vengui chji rë me xi cumá rë yëjë sa profeta xi yahnga. \v 10 Hacuaha me vëhë xi cachja Nina tsëhë me xcun xujun rë me cuitjin: \q1 Ngahan ne, tsingátju titjun ngu cha \q1 xi scuxaha cjuatacun rë xuta tsëhë xi cjuehe ngaye. \m \v 11 Cuichjá cojo nuju matsejen ta ngajñi rë yëjë xuta xi catsin me tsëhë naa rë me matsejen ne, tsajin ngu xi hitsë sa vengui chji rë xi cumá rë Juan. Peru hya xi cuetsihin Nina sahmi me gubiernu nguehe ngasunhndë matsejen ne, xuta xi chuva cuengui chji rë me nixtin hya matsejen ne, hitsë sa cuengui chji rë me nixtin hya, xi cuma rë xi vengui chji rë Juan quihndë. \p \v 12 ’Hisca nixtin xi caxtenda Juan hisca nixtin quihndë ne, má cjuasuë xi satë rë gubiernu xi sahmi Nina; xuta ne, meje cuisehen me ngajan, handasa cojo cjuachan. \v 13 Xi chaja sa nduva Juan ne, yëjë ni xujun xi catsihindu profeta cojo xujun rë ley ne, suva casua camachaya rë xuta tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. \v 14 Sá xi meje nuhyun cjuaquixi ne: Juan ne, hacui Elías, xi sehe nduva xu. \v 15 Yo ngayun xi tjin nuju cjuasua xi cuinuhyun cjua vihi matsejen ne, ndaja tetuhunrcun. \p \v 16 ’Ngayun xuta tsëhë nixtin vihi matsejen ne, ¿mé xi tangun ngayun cojo? Tangun ngayun cojo langa xi siu ngajan ndetsin, xi jindaya xicjin \v 17 cojo cjua vihi: “Canijani tsujun ne, mijí xtun; casin va ne, mijí chjihndun.” Cuatjin jindaya langa. \v 18 Cuatjin chjá cojo nuju matsejen ta, Juan xi vitenda nuju ne jinii me niñu hacuaha hviin me xan, hane nújun ta jiya xitsehen xahasen rë me. \v 19 Hane ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain matsejen ne, jinë hacuaha hvë, hane nújun ta ngu cha cahntsuaniñu ngahan, ngu cha cahntsuaxan ngahan, hacuaha ngu cha amigu rë cha xi faha tujúnsa cojo jingu sa xuta tsehen ngahan. Tsejen xi ndaja ngu cjuatacun xi casacu rë ngatsë rë xi ndaja tivetjucaa tsujun xi tinihñuchuhun. \s1 Chojyihi tsëhë xuta nandya xi vindeyaain cjuatacun rë me \p \v 20 Hya xi cama ne, cavetsihin Jesús chjataha me xuta nandya jani hitsë sa jemu casahmi me cjuarcun camá, ta catsindeyaain me cjuatacun rë me. Cuitjin cachja me: \p \v 21 ―‍¡Jemu chojyihi tsujun xuta nandya Corazín! ¡Hacuaha jemu chojyihi tsujun xuta nandya Betsaida! Jemu chojyihi tsujun ta, tsëhë xi sá xi xutaxín tsëhë Tiro cojo xutaxín tsëhë Sidón cavëë me cjuarcun xi cahyun ne, ha catsindeya me cjuatacun rë me, hacuaha ha cavajá me tsjian xi sacuaha tsánaxá hacuaha caviyuju me ngajñi ndesu, sacuaha xcusun naja hya xi choho má naja. \v 22 Vëhë xi hya xi tsichuva Nina yëjë xuta tsëhë jyë́ rë me ne, xuta nandya Tiro cojo xuta nandya Sidón ne, hitsë sa chuva castigu cuatju me cumá xi cumá nuju ngayun xuta nandya Corazín cojo ngayun xuta nandya Betsaida. \v 23 Hane ngayun xuta nandya Capernaum ne, ¿há cuangun hisca ngahnga hiscan tacun Nina? ¡Hacuiin! Hatuxa cuangun nduchin, cahndë́ hiscan fi hasen rë nima ta, tsëhë xi sá xi xuta tsehen tsëhë Sodoma cavëë me cjuarcun xi cahyun ne, ha catsindeya me cjuatacun rë me, hane tacun cuaha nandya jan hisca quihndë. \v 24 Vëhë xi hya xi tsichuva Nina xuta ne, hitsë sa chuva castigu cuatju xuta Sodoma xi cumá nuju ngayun xuta nandya Capernaum. \s1 Casahmi jyë casahmi hnga Jesucristu Nina \p \v 25 Nixtin hya ne, cachja Jesús cojo Nina cuitjin: \p ―‍Ngayun nahmi naha ne, sahme jyë sahme hnga nuju, ngayun xi Nai rë ngahnga cojo nangui, ngayun, tsëhë xi ngayun caveyúnhmu cjuatacun vëhë xi cuma rë xuta xi jemu vechú cjuatacun rë, hane catuhun camachaya rë xuta xi jñu tsëhë me. \v 26 Ngayun nahmi naha, cuatjin canihñu ta, tsëhë xi cuatjin xi cachuya nuju. ―‍Cuatjin cachja Jesús cojo Nina. \p \v 27 Cachja me cojo xuta: \p ―‍Yëjë ngarca matsejen ne, Nina Nahmi naha casua ná me. Tsajin hisca ngu xi vëë yo xi Quihndi rë Nina matsejen ta suvá ni Nina Nahmi naha xi vëë me. Hacuaha tsajin yo xi vëë Nahmi naha matsejen ne ta, suva ni ngahan xi Quihndi rë me ngahan xi hvë, cojo tu yo ni xi ngahan meje suá cumachaya rë. \v 28 Ngayun xi fenda rë xahasen nuju, ngayun xi hai tjin tacun tsëhë jyë́ nuju ne, nduvun tjengun ná, hane cjuaháxen vëhë xi sahmi hai nuju. \v 29 Ningatuhun xi chjuhun yugu naha sacuaha má cojo ndyaja hya xi cjuaha chu xa sahmi chu, hacuaha chjayunngun tsahan. Ta ngahan ne, tjin ná cjuandaja cjuajeya, hane sacu hñu rë xahasen nuju. \v 30 Ta yugu xi suá nuju vihi ne, hacuiin hai, tanguaain cojo tsëhë chu ndyaja, hane xa xi suá nuju ne, hacuaha hacuiin hai. \c 12 \s1 Cavotohosun xuta ladu rë Jesucristu trigu nixtin xi chjahájenda rë \p \v 1 Nixtin hya ne, cuatjin camá ngu nixtin xi chjahájenda rë. Hora xi tivatju Jesús cojo xuta ladu rë me hiscan tjin tjë trigu ne, cama vojo rë xuta ladu rë me, cavetsihin cavotohosun xuta jan tsë tsë trigu jan ne, catsufëtsja me cajine me. \v 2 Hane cha tsëhë partidu fariseo xi cavëë cha xi cuatjin casahmi me, cachja cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Chutsujun ni, xuta ladu nuju ne, tisahmi me xa quihndë nixtin xi chjahájenda rë, handasa chja ley naja xi cumaji xi cuatjin nihña. \p \v 3 Hane cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayun, ha cachutayun xcusun xi casahmi xutachanga naja David hatsëë nixtin hya xi jercu camá vojo rë me cojo xuta xi siu cojo me. \v 4 Cavisehen me ndava Nina, hane cafaha me pan xi viyuju xcun Nina xi tsajin cahndë́ xi tu yo ni sinë ta suvá ni nahmi xi cuma sinë me. Peru David ne, cajinë me hacuaha casua me cajinë xuta xi siu cojo me. \v 5 Cuanitjin ne, ha cachutayun xi chja cjua rë ley naja xi nahmi xi sahmi xa ndava Nina ne, ngajan tjin xa xi satë rë me nixtin xi chjahájenda rë peru tsajin jyë́ xi cuma rë me handasa tisahmi me xa nixtin hya. \v 6 Cuichjá quixë cojo nuju ta nguehe tacun ngu xi hitsë sa meje rë xi chjahanrcun rë xi cumá rë yungun xi matitjun. \v 7 Cjëë cuijnercun cjua xi chja: “Hitsë sa ndama ná xi cumayuma nuju xingun tsëhë xi cumá rë xi nicuhun chu sacuaha cjuatjo xi tuhun ná.” \v 8 Hacuaha cachja sa Jesús cuitjin: Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, ngahan xi vitéxa mé xi cuma nixtin xi chjahájenda rë. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha xi quixíhñu ngu tsja \p \v 9 Hya xi camá ne, xi quiji sa Jesús ne, cavisehen me yungun ngajan. \v 10 Hane tacun ngu cha cahntsua yungun jan xi quixíhñu tsja quixi cha. Hane cha xi vicuya cjuachacun cojo cha fariseo ne, cavinenguise cha Jesús cuitjin: \p ―‍¿Mé xi tsingatihi ley xi nihña nixtin xi chjahájenda rë? ¿Há sua cahndë́ xi nirquen rë xuta hmu rë? ―‍Cuatjin cafinenguise cha me xi sehe cuma cuinchajyë cha me. \p \v 11 Hane cuitjin cafayangui Jesús tsëhë cha: \p ―‍¿Há cuma xi ngu ngayun handasa hya xi nixtin xi chjahájenda rë ne, cuanguun naxun chu tsánga nuju sá xi cjuinenguiya chu ngu ngojo xi jemu nungun? \v 12 Sá cuatjin vengui chji rë ngu chu tsánga ne, hitsë sa cjín vengui chji rë ngu xihin. Vëhë xi tsingatihi ley xi nixtin xi chjahájenda rë ne nihña cjuandaja. \p \v 13 Sehe cachja Jesús cojo cha hmu rë cuitjin: \p ―‍Nixingun ntsun. ―‍Cuatjin cachja me. \p Hane cuatjin casahmi cha. Hane tsja cha xi quixi ne, ha camandaja sacuatjin jyihi tsja cha xingu. \v 14 Hya xi camá ne, cha partidu fariseo jan ne, cavetju cha quiji cha, cachja cha ngajñi rë cha cojo xicjin cha xi meje rë xi sacuya ra xcusun hacutjin cuma tsiquehen cha Jesús. \s1 Cjua xi catsihindu profeta tsëhë Jesús \p \v 15 Peru Jesús ne, machaya rë me cjuatacun jan, hane cavetju me quiji me tsëhë ngajan. Hacuaha cjín xuta quiji tjengui cojo rë me, hane catsindaja me yëjë ni xuta tsëhë chíhin xi má rë me, \v 16 sehe cachja me cojo me xi cuichjaain të me yo me jan. \v 17 Cuatjin casahmi Jesús xi cuetjucaa cjua xi catsihindu profeta Isaías xi chja cuitjin: \q1 \v 18 Cha vihi ne, cha mosu naha, cha xi cavitéxa ngahan, \q1 cha xi tsihmúcacun, cha xi ndama ná tsëhë. \q1 Suá cha Hasen naha, cuichja cha cojo xutaxín tsëhë hacutjin quixi Nina hya xi tsichuva me xuta. \q1 \v 19 Cha vihi ne, hacuiin cjin cuisiajmi cha cojo xuta; hacuiin jindaya të cha xi chja cha. \q1 Cuichjaain hñu cha cojo sa xi jemu catjaha cuenda rë cha xuta xi tsujyihiya me ndiya të. \q1 \v 20 Xcotaain cha cjuatacun rë hisca ngu xuta yuma xi tangun me cojo ngu ndeje xi caxtane, hacuaha sahmi chuvaain cha cjuatacun rë xuta yuma xi tangun me cojo ngu candil xi ha ndiya coho. \q1 Yëjë xcusun vihi ne, sahmii cha hisca xi cumatsejen cjuaquixi rë gubiernu rë cha. \q1 \v 21 Hane xuta ngasunhndë ne, cuetahacacun me cha. \s1 Cachja xuta xi Satanás casuaxa rë Jesús \p \v 22 Cavechú ngu nixtin xi cafehe tjengui xuta Jesús hane yaha me ngu cha xi jiya xitsehen xahasen rë cha. Rcá cha jan hacuaha lihmi cha. Hya xi camá ne, Jesús ne casahmi me xi camandaja cha jan hisca cama cachja cha hisca cavutsejen ndaja cha. \v 23 Hane xutacjín ne, jemu quijircun rë me cachja me cuitjin: \p ―‍¿Há cumacacun xi cha vihi hacui quihndi tjë rë David xi tsingatju Nina? \p \v 24 Peru cha partidu fariseo xi camachaya rë cha cjua jan ne, cachja cha cuitjin: \p ―‍Hacuiin suvá cha vaxëxin cha xitsehen ta Beelzebú, xitsehen xi matitjun ne, vëhë casuaxá rë cha xi vaxëxin cha xitsehen. \p \v 25 Peru Jesús ne, tsëhë xi ha vëë me mé xi tsingataha cacun xuta xi cuacún jan ne, cuitjin cachja me cojo cha: \p ―‍Hya xi xuta tsëhë ngu nandya ticjan me ngajñi rë me cojo xicjin me, cjuë ngahñu cjua rë, hane cjuincanii rë me. Hacuaha sá xi xuta tsëhë ngu ndihya ne, scaan me ngajñi rë me ne, ngajan chajá ngahñu cjua rë ndihya jan. \v 26 Ha cuanitjin rë Satanás ta, sá xi Satanás ne vaxëxin xitsehen xi yahnga ne, cavatëcja ngahñu cjua rë, hane cumaji cuitexa xicjin. \v 27 Vëhë xi sá xi Beelzebú casua ná xa xi vaxë́xen xitsehen ne, hacuaha ha Beelzebú vëhë casua rë ngu ngu xuta ladu nuju xa xi hacuaha vaxëxin me xitsehen. Vëhë xi me vëhë ni cuma cuichja me xi cuaaintjin cjua xi nújun xi Beelzebú casua ná xa. \v 28 Peru sá xi hacuiin Beelzebú casua ná xa ta Nina casua me ne, ngajan matsejen xi gubiernu xi sahmi Nina ne, ha tivetsihin. \p \v 29 ’Hisca ngu cha chëjë cumaji tu cuisehen ni cha ndava ngu xuta xi hñu cjua rë sá xi tacun me. Titjun tsihñu cha xuta xi ndava ta cuatjin xi cuma tsichëjë cha tsëhë me. \p \v 30 ’Xuta xi fiin me favor naha ne, condra naha má me. Hane xuta xi visecuaain ná me xi nihñi tangun cjuatacun rë xuta cojo Nina ne, tsinguetsun me cjuatacun rë xuta. \p \v 31 ’Hacuaha cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta tu mé ni jyë́ xi sahmi xuta hacuaha tu mé ni cjua xi choho cuichja me tsëhë xuta ne, sacú rë me cjuaninchataha sa xi cuijacun me jyë́ jan. Peru tu yo ni xi choho cuichja tsëhë Hasen rë Nina ne, tsajin cjuaninchataha xi cuma rë. \v 32 Cuanitjin ne, tu mé ni cjua xi choho cuichja xuta tsëhë Quihndi rë Xuta Jain ne, cuma sacú rë me cjuaninchataha. Peru tu yo ni xi choho cuichja tsëhë Hasen rë Nina ne, tsajin cjuaninchataha nguehe nixtin vi, hacuaha tsajin cjuaninchataha nixtin xi nduva. \s1 Ngatsë ni rë xcusun xi sahmi me ne, tsejen mé xcusun xuta me \p \v 33 ’¿Jarë xi meje nuju?, ¿há xi ndaja ya hacuaha ndaja tu rë? o há tsajin ne, ¿há xi ndajin ya hane ndajin tu rë? Jima ngu ya ne, cuma tsejen sá xi ndaja o sá xi ndajin ngatsë rë tu xi sua. \v 34 Ngayun quihndi rë chu tsehen, maji nújun cjua xi ndaja. Maji ta tsëhë xi cjua xi quitsë rë xahasen nuju ne, vëhë cjua xi vetju nújun. \v 35 Vëhë xi xuta ndaja ne, tsëhë cjuandaja xi tetjo rë me cahntsua xahasen rë me cojo cahntsua cjuatacun rë me ne, tsëhë ngajan vetju cjuandaja. Cuanitjin ne xuta tsehen ne, tsëhë cjuatsehen xi tetjo rë me ne, ngajan vetju cjuatsehen. \v 36 Cuichjá cojo nuju ta tu mé ni cjua xi cuinújun, handasa tu visiajmu ni ne, tuhuncuenda rë Nina cjua jan nixtin xi tsichuva me yaan. \v 37 Cuatjin ta cojo cjua xi canújun ne, cjua jan cuma testigu xi cuetjunxun tsëhë castigu, o sá tsajin ne, cjua xi canújun vëhë cuma testigu tsëhë castigu xi cueyun. \s1 Cafehya xuta tsehen ngu seña xi sua Nina \p \v 38 Ngajan xi ngujo cha xi vicuya cjuachacun cojo ngujo cha partidu fariseo catsicuya cha tsëhë me, cuitjin cachja cha: \p ―‍Maestro, ningacun niji ngu cjuarcun xi sua seña yo ngayun. \p \v 39 Ngajan cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayun xuta tjë rë Israel xi nechun nixtin vihi matsejen ne, tsehen cjuatacun nuju, hacuaha majotacun xcun Nina. Vëhë xi chjahyun ná ngu seña xi sua Nina. Peru seña vëhë ne, sacuiin nuju ta ngu ni seña xi sacú nuju matsejen ne, vëhë seña xi casua profeta Jonás hatsëë nixtin. \v 40 Sacuatjin rë profeta Jonás ne, jyan nixtin cojo jyan nixten caseya me cahntsua chu ti jyë, hane ha cuanitjin ni ne cumá rë Quihndi rë Xuta Jain, ta jyan nixtin cojo jyan nixten seya me ngahma nangui. \v 41 Hya xi cuechú nixtin xi tsichuva Nina jyë́ nuju, ngayun xi nechun nixtin vihi ne, yëjë ni xuta nandya Nínive matsejen ne, cjue cuinchajyë nuju me; ta me vëhë ne catsindeya me cjuatacun rë me hya xi casua profeta Jonás camachaya rë me cjua rë Nina. Peru nguehe ne ha tejña ngahan sacuaha ngu seña xi hitsë sa vengui chji rë xi cuma rë profeta Jonás. \v 42 Hacuaha nixtin hya ne, na xi cavitexa ngajan nangui Sabá ne, cjue cuinchajyë nuju ta, tsëhë xi jemu cjuañihi cavatju na tsëhë xi jercu cjin hiscan canduva na xi cuihndë na cjuatacun ndacun rë Salomón, me xi cavitexa xuta naja nixtin hatsëë. Peru nguehe tejña ngahan xi hitsë sa vengui chji rë cjuatacun naha xi cumá rë cjuatacun rë Salomón. \s1 Xitsehen xi vuya \p \v 43 ’Hya xi vetjuxin xitsehen tsëhë xahasen rë ngu xuta hiscan xi camá sacuaha ndava xitsehen jan ne, fi táha hiscan jemu nangui quixí camahani, vanguise cahndë́ hiscan xi cuejñajenda. \v 44 Hane xi sacuiin rë cahndë́ hiscan cuejñajenda ne, cuitjin tsingatahacacun: “Cúya rë cjuë́ ndya naha hiscan xi cavétjuxen.” Cuatjin tsingataha cacun xitsehen jan. Hane hya xi vuya fehe xitsehen jan cahntsua xahasen jan ne, vutsejen xitsehen jan cahntsua xahasen jan sacuaha ngu ndihya tiya, ngu xi caxtecha tyjahi tyjahi, hacuaha siundaja chichihin ngu tsë́ ngu xtí. \v 45 Xi vutsejen xitsehen xi cuatjin jyihi jan ne, sehe fi jaha sa rë yatu sa xitsehen xi hitsë sa tsehen xi cumá rë vëhë ne, sehe visehen nga viyujucahndë́ jan. Peru xi má ngascan ne, hitsë sa chojyihi tsëhë xuta vëhë xi cumá rë titjun. Cuitjin cumá tsëhë xuta xi siu nixtin vihi. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \s1 Naa rë Jesucristu cojo xicjin me \p \v 46 Hya xi tichja me cojo xutacjín ne, naa rë me cojo xicjin me ne, cafehetjengui me Jesús, hane maji vechútahacjin me xi cuichja me cojo ta tsëhë xi jemu quitsë xuta. \v 47 Ngajan xi cachja ngu xi cachja cuitjin: \p ―‍Nutsujun ni. Ná nuju cojo nixti xingun ne, hinchacun me ngajan candatsen, xi meje nduvatjengui nuju me cuichja me cojo nuju. ―‍Cuatjin casacu camachaya rë me. \p \v 48 Hya xi camá ne, cavuya me catsicuya me cjua cuitjin: \p ―‍¿Yo xi má nuju xi ná naha cojo xingueen? \p \v 49 Hya xi cuatjin cachja me ne, catsingacun tsja me xuta ladu rë me sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Ngayun xi nechun nguehe ne, ngayun xi sacuaha ná naha cojo sacuaha xingueen ngayun ta, \v 50 tu yo ni me xi sahmi me sacuaha meje rë Nahmi naha xi tacun me ngahnga ne, me vëhë tangun ni cojo xingueen, cojo ná naha. \c 13 \s1 Ejemplu tsëhë cha xi catsitjë trigu \p \v 1 Nixtin hya ne, cavetjuxin Jesús tsëhë ndihya ne, quiji me tjehen laguna ngajan cavejña me. \v 2 Hane ngajan camatangun xutacjín. Vëhë xi cavisehen me ngu barcu ngajan cavéjña me. Hane xutacjín jan ne, caviyuju me nangui quixí tjehen nandan jan. \v 3 Sehe cavicuya Jesús me jemu cjín cjua sacuaha xcusun rë ejemplu. Cuitjin cachja me: \p ―‍Cuejñaa ne xi ngu cha xi tsitjë cha trigu matsejen ne, cavetju cha quiji cha xi tsitjë cha trigu. \v 4 Hane jinguyëjë rë xi titsitjë cha matsejen ne, ngujo matsejen ne, cavixu ndiya. Hane canduva chu nisë, catsicjë chu cajine chu. \v 5 Hane ngujo nga matsejen ne, cavixu hiscan xi jemu naxindya, hacuaha jemu chuva nihndë quisun. Ngajan jemu xati cavetju ta tsëhë xi hacuiin tjain nihndë quisun. \v 6 Hane xi cavetjucaa tsuhi ne, cavaca rë cojo ndavá jan. Hane tsëhë xi tsajin tyjama rë xi nungun matsejen ne, caxintsen. \v 7 Ngujo nga ne, cavixu ngajñi nahyá. Hane xi camacha tangun matsejen ne, nahyá jan ne, vëhë casahmi hndë rë catsixi rë. \v 8 Hane xi yahnga matsejen ne, cavixu hiscan nihndë ndaja. Hane camayehe ne, ngujo ne casua tutjë rë ngu cientu sa cuatjin sacuatjin xi camatjë́, ngujo nga ne, yachantë sa, hane ngujo nga ne, cantë sa sacuatjin xi camatjë́. \v 9 Yo ngayun xi tjin nuju cjuasua xi cuinuhyun cjua naha ne, ndaja tetuhunrcun. ―‍Cuatjin cachja me. \s1 Mé má ejemplu cachja Jesucristu cojo xuta \p \v 10 Hya xi camá ne, cafehetiña xuta ladu rë me cavinenguise me Jesús tsëhë ejemplu xi chja me ta, ¿mé tsëhë xi ejemplu ni vicuya me cojo? \v 11 Hane cafayangui me tsëhë xuta jan cuitjin: \p ―‍Nina ne casua me cahndë́ xi ngayun ne, cuijne rcu cjuatacun tsëhë gubiernu xi sahmi Nina, cjuatahahma xi titjun ne tsajin yo machaya rë. Peru yëjë sa me xi yahnga ne, casuaain me cahndë́ xi cuijnercu me. \v 12 Me xi ha tjin rë cjuatacun jan ne, sua sa Nina me, ndaja cuijne rcu me. Hane me xi tsajin cjín rë cjuatacun jan ne, cjuahataha Nina hitsë xi tjin rë me. \v 13 Vëhë xi suvá ejemplu tichjá cojo rë me ta, handasa vutsejen me, peru sahmicuendaain me; visiñuju me ne, peru sahmi me sacuaha xi vihndiin me hacuaha vijnii rcu me. \v 14 Xi cuatjin sahmi me ne, sahmichihin me cjua xi catsihindu profeta Isaías xi catsihindu cjua vihi: \q1 Handasa cuisiñuju ngayun ne, peru ha tuxa cuijnii rcun; \q1 Handasa chutsujun ne, peru cumatsijiin nuju. \q1 \v 15 Xuta xi cuacun vë ne, tichjá cjuatacun rë me, \q1 tyjavañuju me cojo tuxcun me ne, cavechja me, \q1 ta sá tu scuëë me cojo tuxcun me, \q1 hane sá cuihndë me cojo tyjavañuju me, \q1 hacuaha cuijne rcu me cojo cjuatacun rë me, sehe cuya me ladu naha xi cuaxë́tjë me. \p \v 16 ’Peru ngayun ne, jemu ndaja tsujun ngayujun ni tsëhë xi hatuxa tichutsujun cojo tuxcun; hacuaha visiñuju cojo tyjavañuju. \v 17 Nguehe cuichjá quixë cojo nuju ta jemu ndaja tsujun ta, tsëhë xi hacuaha jemu cjín profeta hacuaha jemu cjín xuta xi matitjun xi caviyuju titjun ne, jemu meje scuëë me xcusun xi ngayun tichutsujun, peru casacuiin cavëë me. Hacuaha jemu meje cuisiñuju me cjua xi tivisiñuju ngayun, peru casacuiin cavisiñuju me ta, tsëhë xi cjëë cuechu nixtin. \s1 Cachja Jesús mé vijne ejemplu tsëhë cha xi catsitjë trigu \p \v 18 ’Cuatjin hindë ne, nuhyun mé meje cuichja ejemplu tsëhë cha xi catsitjë trigu. \v 19 Hya xi visiñuju ngu xuta cjua tsëhë gubiernu xi sahmi Nina ne, peru vijniircu me cjua jan, sehe vinduva Satanás ne, fahataha cjua jan tsëhë xahasen rë me. Cjua vi ne, hacui sacuaha trigu xi cavixu ndiya. \v 20 Hane tsëhë trigu xi cavixu hiscan jemu naxindya ne, hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina, hane fahatsja me cojo cjuasua. \v 21 Peru trigu xi cuacun vë ne, jemu chúva tyjama rë vetju. Hacuanitjin ni vatju ngujo xuta má. Macjain rë me ngujo nixtin peru hya xi vechú ngu nixtin xi satë rë me cjuañihi o cjuandya xi sua xuta me ngatsë rë cjua rë Nina ne, fëcacun me cojo cjua jan. \v 22 Hane tsëhë trigu xi cavixu ngajñi nahyá ne, hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina, peru ha xcun xi cjuinduju me cojo nixtin rë me ne, tsingataha cacun me tsëhë cjuatacun xi satë naja nguehe ngasunhndë, hacuaha meje rë me cjuanchina xi cjuicanii rë, hane vëhë suaain cahndë́ xi cumajyë cjua rë Nina cahntsua xahasen rë me, hacuaha sahmii me ngu cjuandaja xi tsingacun xi xuta rë Nina má me. \v 23 Hane hya xi vixu yahnga trigu hiscan nihndë ndaja ne, hacuaha hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina hane vijne rcu me mé vitexa Nina, hane sahmi me cjuandaja. Tjin me xi jercu quisun cjuandaja sahmi, hane tjin nga me ne, chuva cjuandaja sahmi me, hane yahnga me, hitsë sa chuva cjuandaja sahmi me. \s1 Ejemplu tsëhë xi jiyahma cojo tutjë rë trigu \p \v 24 Sehe cachja nga me ngu ejemplu cojo me, hane cuitjin cachja me: \p ―‍Gubiernu xi sahmi Nina ne, cumá sacuaha camá hya xi catsitjë ngu xuta tutjë rë trigu ndaja xcun nangui rë. \v 25 Peru nixten ne, hya xi jiñafë xuta ne, cafehe ngu xi condra rë me catsitjë cha ngu ndiji xi meje tanguncun cojo trigu. Ngajan ngajñi rë trigu jan catsitjë hma cha sehe quiji cha. \v 26 Hya xi camá ne, hisca xi cavetju xca rë, cavetju tú rë, sehe camachaya rë me tsëhë ndiji jan. \v 27 Hya xi camachaya rë me ne, cafehe mosu rë me xi tsëhë nangui jan, cavinenguise mosu me: “Nai, tutjë ndaja xi camá canitjun, ¿há cutjin cavetjun xi casecjan cojo ndiji ne?” \v 28 Ngajan cafayangui me tsëhë mosu jan: “Ngu me xi condra naha casahmi me.” Hane cafayangui mosu jan cuitjin: “¿Há hanguin chjanijñi ndiji jan?” \v 29 Peru cafayangui me cuitjin: “¡Jéya! Caveni chjanujñu ndiji jan ta sá tsajin ne, hacuaha chjanu trigu xi ndaja. \v 30 Catamacha catsijo, sehe cuichja hya xi tjune rë xi tjun ni cjuanejñi cha ndiji, sahmi cha xtë rë xi cuaca cha. Sehe cjuaya cha trigu, cuinchandaja cha cahndë́ rë.” Cuatjin fi ejemplu xi cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë tutjë lihndi \p \v 31 Jesús ne, cachja nga me ngu ejemplu cuitjin: \p ―‍Gubiernu xi sahmi Nina ne, hacuaha cumajyë tangun cojo ngu tutjë ya mostasa ta jemu lihndi camahani ne. Tutjë jan ne, cafaha ngu cha catsitjë cha xcun nangui rë cha; \v 32 Tutjë rë ya mostasa ne, handasa hitsë sa lihndi má xi cumá rë yëjë ni tutjë xi yahnga ne, hya xi camá cha ni, hitsë sa jyë camá xi cumá rë yëjë ni ya xi yahnga. Cuma ngu ya xi hiscan nisë xi vitjen chu ngahnga ne, cuma sahmi chu ndava chu rcu ya jan. \s1 Ejemplu tsëhë san rë pan \p \v 33 Cavuya cachja nga Jesús cuitjin: \p ―‍Gubiernu xi sahmi Nina ne, hacuaha tangun sahmi sacuaha san rë pan xi visecjan ngu chjuun ngajñi rë jyan chuva rë nahyu rë pan cojo sa xi sahmixa ngajñi rë yëjë ni nahyu cjín jan. \s1 Me tsëhë xi Jesús ne, sahmixa me cojo ejemplu \p \v 34 Cuatjin cachja Jesús cojo xutacjín, ta ejemplu ni cachja me cojo xuta ne, cachjaain me chichihin ta, suvá cojo ejemplu. \v 35 Cuatjin cavicuya me sehe cuetjucaa cjua xi catsihindu profeta ta: \q1 Cjua xi vetju ntsuva ne, suva ejemplu ni; \q1 Cuichjá cjua xi hinchahma hisca ntsacu cavetsihin ngasunhndë. \s1 Cachja Jesús mé vijne ejemplu tsëhë ndiji jan \p \v 36 Hya xi cavatju cachja me, sehe catsicjë Jesús cjua cojo xutacjín jan, cavisehen me cahntsua ndihya hane ngajan cafehe tjengui rë me cha ladu rë me, cavinenguise cha me ¿mé vijne ejemplu tsëhë ndiji nguijña jan? \p \v 37 Sehe cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Cha xi catsitjë trigu ne, hacui Quihndi rë Xuta Jain. \v 38 Hane nguijña ne, hacui ngasunhndë. Tutjë ndaja ne, vëhë xuta xi vihndë me tsëhë Nina, hane ndiji jan ne, hacui xuta xi vihndë tsëhë xitsehen. \v 39 Cha condra xi catsitjë cha ndiji jan ne, hacui xitsehen xi matitjun cha. Hacuaha nixtin xi cjuanga ne, hya xi cjuë ngasunhndë. Hane cha xi cjuanga ne, hacui ángel. \v 40 Cuanitjin sacuaha ndiji xi casahmi cha xtë rë xi cueti, cuatjin cumá cojo xuta xi hndiin tsëhë Nina hya xi cjuë ngasunhndë. \v 41 Hya ne Quihndi rë Xuta Jain ne, tsingatju me ángel rë me xi cuahaxin me yëjë ni xuta xi candiya xicjin me ngajñi rë cjuatsehen cojo xuta xi sahmi me cjuatsehen, cuaxëxin me tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. \v 42 Hya xi camá cavaxëxin me ne, scandiya me xuta hiscan cuaca me ngu ndihi jyë, ngajan jemu squihnda me hacuaha jemu cuanerii nehñu me. \v 43 Peru xuta xi tyjahi cjuatacun rë me xcun Nina ne, cumá me sacuaha tsuhi xi seti xi sua hasen rë camá ngajan gubiernu xi sahmi Nina nahmi rë me. Yo ngayun xi tjin nuju cjuasua xi cuinuhyun cjua naha ne, ndaja tetuhunrcun. ―‍Cuatjin cachja me. \s1 Ejemplu tsëhë tujún xi caseyanijihma \p \v 44 ’Xuta xi meje cuisehen gubiernu xi sahmi Nina ne, hacuaha tangun me sacuaha ngu cha xi casacu rë cha ngu cahndë́ hiscan xi caseyanijihma tujún cjín. Hane hya xi camá ne, cavetsa nga cha tujún jan, sehe quiji cha cojo cjuasua ne, caviteña cha yëjë xi tjin rë cha sehe cavechutaha cha chji rë xáhva jan. \s1 Ejemplu tsëhë tuseti xi hnga chji rë \p \v 45 ’Hacuaha xuta xi meje cuisehen me gubiernu xi sahmi Nina ne, tangun me sacuaha ngu cha viteña xi vanguise cha ngu tuseti xi hitsë sa ndaja seti. \v 46 Hane xi sacu rë cha ngu xi jercu tu vengui chji rë ne, quiji cha caviteña cha yëjë xi tjin rë cha sehe cavechutaha cha chji rë tuseti jan. \s1 Ejemplu tsëhë changa rë chu ti \p \v 47 ’Hacuaha gubiernu xi sahmi Nina ne, cumá sacuaha ngu changa jyë xi catsingatjeya xuta ndachacun. Hane hya xi camá ne, ngajan cahntsua changa jan camá tangun yëjë xcusun chu ti. \v 48 Vëhë xi hora xi catsë rë ne, cajuvë nga xuta changa jan ne cavejña me tjehen rë ndachacun ngajan cavaxijin me chu. Chu xi chine ne, cavinchanndaja me, peru cacandi me chu xi yahnga. \v 49 Cuanitjin ne cumá hya xi cjuë ngasunhndë, ta cuinduva ángel ne, cuatëcja me xuta xi tsehen cjuatacun rë me tsëhë xuta xi tyjahi cjuatacun rë me, \v 50 sehe scandi me xuta tsehen hiscan cuaca me ngu ndihi jyë. Hane ngajan ne, jemu squihnda me hacuaha jemu cuanerii nehñu me. \s1 Cjuanchina xatsë cojo cjuanchina changa \p \v 51 Hya xi camá ne, Jesús ne, cavinenguise me xicjin me: \p ―‍¿Há cavijne rcu cjua vi? \p Ngajan cafayangui me: \p ―‍Juun, cavijnircuin. \p \v 52 Sehe ngajan cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Hya xi ngu maestru xi vicuya me ley ne, sá xi scutaya me xi meje cuisehen me ladu tsëhë gubiernu xi sahmi Nina ne, sahmi me sacuaha nai rë ngu ndihya jyë. Xuta jan ne, vaxë me xcusun xatsë ne, hacuaha vaxë me xcusun changá tsëhë cahndë́ xi cavinchandaja me. \s1 Jesús ne, cavuya me nangui rë me \p \v 53 Hya xi camá cajnetaha cachja Jesús ejemplu vihi ne, sehe cavatju quijixin me. \v 54 Hane xi quiji me ne, cafehe me nangui rë me, ngajan cavicuya me xuta cahntsua yungun rë. Hya xi camá ne, jercu cavëhërcun me Jesús, hane cachja me cuitjin: \p ―‍¿Jani cavutaya cha vihi ta jemu tjin rë cha cjuatacun? ¿Jani casacu rë cha cahndë́ xi sahmi cha cjuarcun? \v 55 Cha vihi ne, quihndi rë cha chjineya jan. Naa ra ne, María hmí na. Hacuaha xicjin cha ne, hacui Jacobo, José, Simón cojo Judas. \v 56 Hacuaha tichjá cha ne, xuta nandya naja. Ha hyun ta cuatjin peru, ¿jani casacu rë cha cjua xi tichja cha? \p \v 57 Cuatjin ne mijí cjuaha cuenda me cjua rë Jesús tsëhë xi tangun nangui rë me. Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Ngu profeta ne, macjain rë xuta me, peru hatuxa xuta nangui rë me macjaain rë me tsëhë me. Hacuaha xuta ndava me ne, macjaain rë me tsëhë me. \p \v 58 Cuatjin camá ta tsëhë xi ngatsë rë xi macjaain rë xuta me ne, ndastu cjín cjuarcun casahmi me ngajan. \c 14 \s1 Xi má rë Herodes ne, Jesús ne, hacui Juan Vitenda Xuta \p \v 1 Nixtin hya ne, camachaya rë me xi matitjun xi hmí rë Herodes cjua xi tichja xuta tsëhë Jesús. \v 2 Ngajan xi cachja me cojo xuta xi faha cuenda rë me ta: \p ―‍Cha vëhë ne, hacui nima Juan Vitenda Xuta. Handasa cahme nima, peru ha cavascaya rë, vëhë xi tjin rë cha ngahñu xi má sahmi cha cjuarcun. \p \v 3 Ta Herodes jan ne, ha catsingatju me cachjaha rë Juan ne, catsihñu me cha xi quiji cha ndavaya. Cuatjin casahmi Herodes ta tsëhë xi cuatjin cachuya rë na Herodía, chjuun rë hntsë Herodes. \v 4 Tsëhë na vë cachja Juan cojo Herodes cuitjin: \p ―‍Chja ley ta ndajintjin camahani xi chjahan chjuun rë xingueen. \p \v 5 Herodes ne, meje tsiquehen me Juan jan, peru camaji ta tsëhë xi xi má rë xuta ne, cha Juan ne, hacui profeta má cha. Hane Herodes ne, tsacjun me xuta. \v 6 Cuatjin camá xi hya xi cavechu nixtin rë suhi tsëhë Herodes, na quihndi rë na Herodía ne, catë na ngajñi xuta xi siu suhi jan. Hane jemu cachuya rë Herodes xi cuatjin catë na. \v 7 Sehe ngajan xi Herodes casua na me cjua quixi rë me xi sua me na tu mé ni xi meje cjuehya na. \v 8 Ngajan xi na vë ne, hya xi ha cavinchangui na naa rë na ne, cachja na cuitjin: \p ―‍Meje ná xi cahntsua ngu tyuva ne, tuhun ná rcu Juan Vitenda Xuta. \p \v 9 Hya xi camá ne, jercu choho cama rë Herodes. Peru tsëhë xi hisca Nina caveyanangui me hane tsëhë xi xcun cjín xuta jan casua me cjua ne, catsingatju me cjua xi cuatjin cumá. \v 10 Hane cavitexa me sindadu cavatësun cha rcu Juan ngajan ndavaya. \v 11 Hya xi camá ne, cafehe cha cojo rcu jan xcun ngu tyuva hane casua me na. Sehe quijitjengui na naa rë na, casua na naa rë na. \v 12 Hya xi camá ne, xuta ladu rë Juan jan, cafehya me nima caveyaniji me. Sehe quiji me casua me camachaya rë Jesús. \s1 Catsicjen Jesucristu hñú mil xihin \p \v 13 Hane xi camachaya rë Jesús ne, cavetju me ngajan cavisehen me ngu barcu quiji me ngu cahndë́ xín. Peru xi camachaya rë xuta ne, cavetju me tsëhë nandya ne, quiji ntsacu me tjehen laguna quiji tjengui me Jesús. \v 14 Xi tu cavetju Jesús tsëhë barcu ngunda ne, cavutsejen me xutacjín jan, hane camayuma rë me xuta jan. Hane catsindaja me xuta hmu rë. \v 15 Hane hya xi jimá nguixun ne, cafehe xuta ladu rë me cachja cojo me cuitjin: \p ―‍Jemu xín camahani cahndë́ vi, hane ha quiji hora. Ninguijnutuhun cjua cojo xutacjín vë ne, sehe catji me nandya xi siu tiñataha catatsë me comida xi sinë me. \p \v 16 Peru Jesús ne, cuitjin cachja me cojo cha xi tejó jan: \p ―‍Sahmii ngujyë xi cjuexin me ne, ngayun tuhun xi sinë me. \p \v 17 Sehe ngajan xi cachja cha ladu rë me cuitjin: \p ―‍Hñu pan ne cojo jo ti tjin naja. ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 18 Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Nduvuncujun. \p \v 19 Hya xi camá ne, casahmi Jesús xi catiyuju xutacjín jan xcun ndiji; sehe cafahatsja me hñu rquí pan jan cojo jo ti jan. Hane tivutsejenniji me ngahnga ne, casua me nacuechji rë Nina, sehe cavotoho langa me pan casua me pan jan cha ladu rë me xi cjue sua cha sinë xuta. \v 20 Hane xuta ne, yëjë ni me cajinë me hacutjin cachuya rë xahasen rë me. Hane xi cachjaya rë xi cavangui cajinë xuta jan ne, catsë tejó chajne. \v 21 Me xi cajinë pan jan ne, hñú mil má me xi xihin. Ha xin yachjin cojo langa xi hacuiin cojo camaxqui. \s1 Quiji ntsacu Jesucristu xcun nandá \p \v 22 Hya xi camá ne, Jesús ne, casahmi rë me ngujyë xuta ladu rë me xi cuisehen me barcu hane cjue titjun ni me ngunda vëhë, jinguyëjë rë xi tsinguijnetaha me cjua cojo xutacjín jan. \v 23 Hane hya xi camá quiji xutacjín ne, sehe camijixin Jesús rcu ndetjún xi cuisiajmi me cojo Nina. Hane hora xi camá nguixun ne, tacun suvá me. \v 24 Peru barcu jan ne, vasentjin laguna cjui, hane jemu chja cjui ngatsë rë tsindyu rë nandá xi tsivaha rë barcu ta, tsëhë xi tjo ne, taha hiscan cjui ne, ngajan nduva. \p \v 25 Hane hya xi tiña sahasen ne, quiji ntsacu Jesús xcun nandan ne quiji tjengui me me tsëhë me. \v 26 Hya xi cavëë xuta ladu rë me xi nduva ntsacu me xcun nandan ne, jemu camá xti rë me cachja me ta nima xi meje cuincharcun rë me, hane cajindayatë me. \v 27 Ngajan xi cachja Jesús cojo me ta: \p ―‍¡Xi carcuun! ¡Tuhun cjuetacun xahasen nuju ta ngahan vi! \p \v 28 Hya xi camá ne, cafayangui Pedru tsëhë Jesús cuitjin: \p ―‍Nai, sá xi quixi xi ngayun ne, tuhun ná cahndë́ nduvá tjenguë nuju. \p \v 29 Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Nduvun. \p Hane cavitjujne Pedru tsëhë barcu jan, quiji ntsacu me quiji tjengui me Jesús. \v 30 Peru xi camachaya rë me tjoxtin ne, catsacju me camá, sehe cavetsihin cavisehen ngahma me ngajñi nandan. Hya xi camá ne cajindayatë me Jesús cachja me cuitjin: \p ―‍¡Nai, naxuntjun ná! \p \v 31 Hya xi camá ne, ngutjen cafahatsja Jesús me, cavaniji me me ne, cachja me cojo me cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, cjëë cumangutacunndujun cojo ná, ¿mé má macjaain nuju? \p \v 32 Hya xi camá ne, cavisehen catsijo me cahntsua barcu jan, hane hora vëhë ne casejyu tjo jan. \v 33 Ngajan xi xuta xi hincha barcu jan ne, cavixcuhnchi me cafaharcun me Jesús cachja me cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, quixi jain xi Quihndi rë Nina yun. \s1 Casahmi Jesús xi camandaja xuta nandya Genesaret \p \v 34 Xi quiji sa me cojo barcu ne, cafehe me tjehen laguna hiscan nandya xi hmí Genesaret. \v 35 Hane xi camachaya rë xuta xi Jesús xi cafehe me, catsingatju me cjua rë yëjë ni nandya xi siutahndee, hane xuta ne quijicojo me xuta hmu rë me hiscan tacun Jesús. \v 36 Sehe cafehya me cojo Jesús xi ndastu satëtaha xuta hmu rë jan ntsacu tsjian rë Jesús. Hane yëjë ni xuta hmu rë xi casatëtaha ntsacu tsjian rë Jesús ne, camandaja me. \c 15 \s1 Cha partidu fariseo ne, fahataha cha Jesús \p \v 1 Ngu ndiya ne, ngujo cha tsëhë partidu fariseo cojo ngujo cha maestru rë ley ne, canduva cha tsëhë nandya Jerusalén, quiji cha hiscan tacun Jesús, cachja cha cojo me cuitjin: \p \v 2 ―‍¿Hacutjin cumá xi cha ladu nuju ne, sahmii cha sacuaha yaha xcusun rë xutachanga naja? Ta cuatjin vanii cha tsja cha hora xi jinë cha niñu. \p \v 3 Ngajan xi Jesús cafayangui me tsëhë cha cuitjin: \p ―‍Hane ngayun ne, ¿hacutjin cumá xi vejñuxun cjua xi cavitexa Nina ngatsë rë xi nihñu xu xcusun rë xutachanga naja? \v 4 Cachja Nina ta: “Chjuhunrcun na nuju, chjuhunrcun nahmi nuju”, hacuaha chja ta: “Yo xi choho chja tsëhë xutacha rë ne, xuta ne tsiquehen rë.” \v 5 Peru ngayun tuhun cahndë́ xi cuichja xuta cojo xutacha rë ta: “Ha quihndë cumaji cuisécoo nuju ta yëjë ni xcusun xi tjin ná ne, ha cavejñá tsja Nina.” \v 6 ¿Mé má cuatjin tuhun cahndë́ xi faharcuiin cha nahmi rë cha? Cuitjin ne, ngatsë rë xcusun nuju sacuaha xi venguichjiin rë cjua rë Nina xi cuma rë xuta. \v 7 Ngayun ne, xuta jo xcun jo hntsua ngayun. Cachja quixi profeta Isaías xi cuitjin catsihindu me tsujun: \q1 \v 8 Xuta xi cuacun vi ne, ndaja chja me tsahan \q1 peru xi cojo xahasen rë me ne, hisca tsinguitsjiin me ngahan. \q1 \v 9 Tu mahya xi faharcun ná me ta, \q1 Xi vicuya xicjin me ne, hacuiin cjua naha ta tu cjua rë xuta. \p \v 10 Hya xi camá cachja me cuatjin ne, cajindaya Jesús xutacjín cachja me cojo cuitjin: \p ―‍Ngayujun ngarca ni ne, nuhyun ndaja cjua vi: \v 11 Xcusun xi tsitsehen rë xuta ne, hacuiin xcusun xi chine xi visehen hntsua me, ta xcusun xi tsitsehen rë xuta ne, xcusun xi vetjun tsëhë hntsua me. \p \v 12 Sehe cafehe xuta ladu rë Jesús ne, cavinenguise me cuitjin: \p ―‍¿Há hyun xi canicjun rë cha partidu fariseo ne xi cuatjin canújun? \p \v 13 Peru cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Tu mé ni tutjë xi catsitjiin nahmi naha xi tacun ngahnga ne, tjune rë hisca cojo tyjama rë. \v 14 ¡Caveni! ¡Nihñuu cuendun me! Me vëhë tangun me cojo xuta rcá xi cjuecani xicjin me. Hane sá xi cuatjin ne, cuixuya catsijo me xanga. \p \v 15 Sehe cachja Pedru cuitjin: \p ―‍Ningacun niji mé vijne ejemplu jan. \p \v 16 Ngajan xi Jesús cachja cojo me ta: \p ―‍¿Há hiscan ngayun cajnii rcun cjua xi cachjá ni? \v 17 ¿Há hyuun xi xcusun xi jinë xuta ne visehen cahntsua me? Fë ne, vetjutaha ndatsen. \v 18 Peru xcusun xi vetju chja me ne, nduva tsëhë xahasen rë me, hane vëhë tsitsehen rë me, \v 19 ta tsëhë xi tsëhë xahasen rë xuta ne, nduva cjuatacun tsehen sacuaha jyë́ xi tsiquehen xicjin xuta, sacuaha jyë́ xi sahmi chjuunnahñu rë me jingu sa chjuun, sacuaha yachjin xi viteña yojo rë, sacuaha cjuachëjë, sacuaha testigu xi vindacha me, sacuaha cjuachjataha. \v 20 Yëjë cjuatsehen xi cuacun vëhë ne, nduva tsëhë xahasen rë xuta, hane vëhë tsitsehen rë me; peru sá jinë me niñu cojo tsja me xi cjëë cuane me ne, tsitsiin rë me. \s1 Jesús ne, visecoo me ngu chjuun xutaxín, na xi hacuiin na ladu tsëhë Israel \p \v 21 Hane Jesús ne, cavetju me ngajan, quiji me ngu nanguixin táha distritu nandya Tiro cojo nandya Sidón. \v 22 Hya xi camá ne, cafehetjengui rë me ngu chjuun cananea xi tsëhë ngajan. Cajindaya na cachja na cojo Jesús cuitjin: \p ―‍¡Nai! Ngayun, quihndindaicjin rë David, ¡catamayuma nuju ngahan! ta na quihndi naha ne, jiya xitsehen xi jemu suandya rë na cahntsua xahasen rë na. \p \v 23 Peru Jesús ne, ndastu me cjua catsicuya me. Hane xuta ladu rë me ne, cafehya me Jesús cuitjin: \p ―‍Ningatjunxun na, ta jemu si nduvatjengui na yaan fehyataha na yun. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 24 Ngajan xi cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Nina ne, catsingatju me ngahan ngatsë rë xuta rë nangui Israel, ta me vëhë sacuaha tsánga xi cachaja má me. \p \v 25 Hya xi camá ne, cafehetiña na tsëhë Jesús cavixcuhnchi na xcun Jesús xi cafaharcun na me. Cachja nga na cuitjin: \p ―‍Tatá, nihñu favor tisecun ná. \p \v 26 Ngajan xi cachja Jesús ejemplu vi: \p ―‍Sechiye ne catijnetaha catjine nixti ta, hacuiin ndatjin xi chjahantahan niñu tsëhë nixti hane sehe tahan rë naña. \p \v 27 Hane cafayangui na cuitjin: \p ―‍Quixi jain xi nújun, peru naña xi siu ngahma maxë ne, sacu xi rë pan xi vixuhndu ngahma maxë rë nai rë chu hane jinë chu. \p \v 28 Sehe cafayangui Jesús cachja me cojo na cuitjin: \p ―‍Ngaye chjuun, jemu ndaja mangutacuin cojo ná. Catamandaja quihndi riji sacuaha xi meje ri. \p Hya xi camá ne, hora hya ne, camandaja quihndi rë na. \s1 Casahmi Jesús xi camandaja xuta tjehen rë laguna Galilea \p \v 29 Hya xi camá ne, cavetju Jesús taha vëhë quiji me tahndee rë laguna Galilea sehe ngajan camiji me ngu ndetjún, ngajan cavejña me. \v 30 Hane jemu quijitjengui rë me xutacjín, yaha me xuta rengun, xuta rcá, xuta lihmi, xuta yoho cojo xuta xi má rë hacjahi chíhin ne caviyujutë me xuta jan xcun Jesús hane Jesús ne, casahmi me xi camandaja me. \v 31 Xi cavëë xutacjín xi cuatjin camá ta, cama cachja xuta lihmi, camajingu xuta yoho, findaja xuta rengun hacuaha tsejen rë xuta rcá ne, sehe jercu quijircun rë me, hane casahmi hnga me, casahmi jyë me Nina, Nina jan xi faharcun xuta nangui Israel. \s1 Cjuarcun xi catsicjen Jesús ñuju mil xihin \p \v 32 Ngajan cajindaya Jesús xuta ladu rë me, cafehe me cachja Jesús cojo rë me cuitjin: \p ―‍Jemu yuma má ná xutacjín vi ta ha quihndë jyë nixtin hinchataha me cojo naja, hane ha quihndë tsajin camahani mé xi sinë me. Tsajin mangucacun xi tsingátju me cjue me xi cjëë sinë me niñu ta, sá tsajin ne, cjuaha rë me hinda ndiya. \p \v 33 Sehe ngajan xi xuta ladu rë me ne cafayangui me tsëhë me cuitjin: \p ―‍Peru nguehe nangui xín ne ¿jani cuma sacú niji pan xi sinë xutacjín vi? \p \v 34 Ngajan xi cavinenguise Jesús cojo xuta cuitjin: \p ―‍¿Há cjín pan tjin nuju? \p Ngajan xi cachja me ta: \p ―‍Yatu má pan hacuaha siu ngujo ti langa. \p \v 35 Ngajan xi Jesús ne cavitexa me xutacjín xi cuiyujutë me nangui. \v 36 Hya xi camá casahmi xuta ne, sehe cafaha Jesús yatu pan cojo ti jan ne sehe casua me nacuechji rë Nina. Hane cavotoho langa me pan cojo ti jan, casua me xuta ladu rë me xi cavatëcja me ne cafaha xutacjín. \v 37 Cuatjin camá cajine xuta jan, hane jemu ndaja cama rë xahasen rë me. Hane xi cafaya xuta xi cavangui cajinë xuta jan ne catsë yatu nisinya. \v 38 Xuta xi cajinë ne, sacuaha ñuju mil má me xi xihin me, hacjahi má xuta chjuun cojo quihndi. \v 39 Hya xi cajnetaha vëhë ne, catsingatju Jesús xuta cafe me, hane suvá ni me, cavisehen me ngu barcu quiji me taha nandya Magadán. \c 16 \s1 Cha partidu fariseo cojo cha partidu saduceo ne fehya cha xi tsingacun Jesús ngu seña \p \v 1 Xi cafehe me ngajan ne, hacuaha cafehe cha tsëhë partidu fariseo cojo cha partidu saduceo hane ta tsëhë xi meje cjuahachuva cha me, cafehya cha me ngu cjuarcun xi nduva ngahnga, cojo sa xi scuëë cha xi Nina catsingatju rë Jesús. \v 2 Peru Jesús ne, cafayangui me cojo ejemplu vi cuitjin: \p ―‍Nguehe ne, hya xi chutsujun xi má haní ngahnga ne, nújun jain, ta: “Tyjahi nchujun ni, ndajyihi nixtin.” \v 3 Cuanitjin hya xi sahasen ne, sá xi má haní ngahnga hane hincha yufí jma ne, nújun ta: “Va cumá nixtin.” Jo má tacun. ¿Hacutjin cuma xi jemu hyun mé vijne xcusun xi cún ngahnga, peru vijniircun mé vijne xcusun xi tijima nguehe nixtin vihi ni? \v 4 Xuta tsëhë nixtin vihi ne, xuta xi tsehen cjuatacun rë me, xi tjenguiin me Nina cojo ngu ni cjuatacun, xuta vë xi fehya me ngu seña. Peru sacuiin rë me seña ta seña xi sacu rë me ne, sacuaha seña xi ha catsingacun profeta Jonás hatsëë nixtin. \p Sehe xi cajnetaha cachja Jesús cjua vëhë ne, caviyuju me xuta jan ne, quiji me. \s1 Ejemplu tsëhë san rë pan \p \v 5 Hya xi cafehe xuta ladu rë me ngunda laguna ne, hacuaha cachaya rë me cjuaha me pan. \v 6 Sehe Jesús cachja cojo me: \p ―‍Nechun cuidadu tsëhë san rë pan tsëhë cha partidu fariseo cojo xi tsëhë cha partidu saduceo. \p \v 7 Sehe cha ladu rë me ne, cavisiajmi cha cojo xicjin cha cuitjin: \p ―‍Tsëhë xi cachaya naja pan ne, vëhë xi cuatjin chja me. \p \v 8 Peru xi camachaya rë Jesús xi veyanangui cha xi tsajin rë cha pan ne, cachja me cojo cha cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, cjëë cumangutacun nduju cojo ná. ¿Mé má cuatjin nújun xi chjá ta tsëhë xi tsajin nuju pan? \v 9 ¿Há nuhyuun? ¿Há vitsjiin nuju? Hya xi cajinë hñu mil xuta hñu pan ne, ¿há cjín chajne cachjayun tsëhë pan xi cavangui jan? \v 10 Hacuaha hya xi cajinë ñuju mil xuta yatu pan ne, hya ne ¿há cjín chajne cachjayun? \v 11 ¿Hacutjin cuma xi nuhyuun xi hacuiin tsëhë pan xi cachjá cjua jan? Xi chjá ne, nechun cuidadu tsëhë san rë pan tsëhë cha partidu fariseo cojo xi tsëhë cha partidu saduceo. \p \v 12 Hya xi camá ne, camachaya rë me xi cachjaain me xi meje cuidadu cojo san xi sahmixa pan ta cachjá me tsëhë xi meje cuidadu cojo cjuachacun xi sahmixa cha partidu fariseo cojo cha partidu saduceo. \s1 Catsinguixi Pedru yo Jesucristu \p \v 13 Ngu ndiya xi ha cavisehen Jesús distritu tsëhë nandya Cesarea tsëhë Filipo ne, cavinenguise me xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Mé chja xuta tsahan, ¿yo ngahan, Quihndi rë Nina Jain? ―‍Cuatjin cavinenguise me cha. \p \v 14 Sehe ngajan xi cachja cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Yahnga me ne, chja me ta nima Juan Vitenda rë Xuta ngayun, hane yahnga nga me ne, chja me ta Elías, hane yahnga nga me ne, chja me ta nima Jeremías, hane me xi yahnga nga ne, chja me ta ngayun ne, ngu profeta xi hacjahi. \p \v 15 ―‍Hane ngayun ne, ¿mé nújun ni, yo ngahan? ―‍Cuatjin cavinenguise Jesús. \p \v 16 Ngajan xi cafayangui Símon Pedru cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, Mesías xi catsingatju nuju Nina; ngayun, Quihndi rë Nina, Nina quicun jain. \p \v 17 Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Ndatjin tsujun, Símon, quihndi rë Jonás. Tsajin ngu xuta xi casua camachaya nuju cjua jan, ta Nahmi naha xi tacun me ngahnga ne, me vëhë xi casua me xi camachaya nuju tsëhë. \v 18 Hane ngahan ne, suá cumachaya nuju xi ngayun ne, ngayun xi hmí nuju Pedru. Hane ñihi nuju ne, vijne ndyojo. Hane xcun ndyojo vihi sahme yungun naha; yungun jan ne, hisca cjuaveya ne tsajin ngahñu xi tsicjëya rë. \v 19 Suá nuju quicha tsëhë gubiernu xi sahmi Nina, ngajan xi xcusun xi nihñucjun nguehe ngasunhndë ne, hacuaha cumahñucjan ngajan ngahnga, hacuaha xcusun xi chundecjun nguehe ngasunhndë ne, hacuaha tundecjan ngajan ngahnga. \p \v 20 Sehe Jesús ne, cavitexa me xuta jan xi tsajin camahani yo xi cuichja me cojo tsëhë xi Mesías má me. \s1 Cachja Jesús xi tsiquehen xuta me \p \v 21 Hya xi camá ne, sehe cavetsihin vicuya Jesús xuta ladu rë me tsëhë xi sahmi ngujyë xi cjue me nandya Jerusalén, hane ngajan ne, jemu cjín cjuañihi cuátju me cuma xi sahmi xuta changá cojo nahmi xi matitjun tsëhë nahmi cojo cha xi vicuya cjuachacun ne. Tsitjungui cha me, tsiquehen cha me; peru xi cumá jyan nixtin ne, tsicuya Nina me cjuahñu. \v 22 Ngajan xi Pedru ne, quijixin me cojo Jesús. Sehe cavetsihin cachjataha me Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá, ¡catamamiji rë Nina! ¡Hatuxa cumaji cuatjun cuatjin! \p \v 23 Hane xi cavuya Jesús cavutsejen me Pedru, ngajan cachja cojo me cuitjin: \p ―‍Tihinxin ngaye Satanás, ngaye ne, sacuaha ngu ndyojo xi meje xtenguiya ná ngajní cjuatsehen tsëhë xi ningatiintacuin ngaye sacuaha tsingatahacacun Nina ta ningatehetacuin sacuaha ngu xuta ngasunhndë ni. \p \v 24 Sehe cachja Jesús cojo cha ladu rë me cuitjin: \p ―‍Sá xi tjin yo xi meje rë xi cuma cuisehen me ladu naha ne, ha quihndë mijí rë xi sahmi me hacutjin xi meje rë suvá me ta nchunchujun ni meje rë xi catejñahñu xahasen rë me xi cjuenduju me cojo ndiya naha, handasa hisca cueya me xcun cru. \v 25 Yo xi mijii cuisehen ladu naha tsëhë xi tsacjun me xi cueya me ne, cahndë́ xi vetjo me cjuahñu rë me ne, tsichaja me cjuahñu xatsë xi sacu rë me. Peru yo xi ngatsë rë xi cavisehen ladu naha cueya ne, sacu rë cjuahñu jan. \v 26 ¿Mé machji rëhë rë yo xi sacú rë yëjë cjuanchina rë ngasunhndë peru sehe cueya ne cumá castigu? Tsajin mé xi cuma tsindeya xicjin me cojo cjuahñu xatsë. \v 27 Ta ngahan, quihndi rë Xuta Jain, cuinduvá cojo hasen ndajyihi tsëhë Nahmi naha hacuaha cojo ángel naha cuinduvá; hane hya ne, cuechji me jimangu me, ¿há ndaja há ndajin casahmi me? \v 28 Cuichjá quixë cojo nuju ta tjin yahnga ngayun xi sechun nguehe xi cueyuun jinguyëjë rë xi cjëë chun xi cuitexa Quihndi rë Xuta Jain gubiernu xi sahmi Nina. \c 17 \s1 Cavindeya xcusun rë Jesucristu \p \v 1 Hya xi camá cavatju jyun nixtin ne, quijixin Jesús quijicojo me Pedru cojo Jacobo cojo Juan, hntsë Jacobo, quijiniji me ngu naxi hnga. \v 2 Ngajan camá xi cavëë me xi cavindeya xcusun rë Jesús: Xcun me ne, camaseti sacuaha seti tsuhi, hacuaha tsjian rë me ne, jemu tu tyava camahani camá sacuaha hasen rë ndihi. \v 3 Hacuaha ngajan cavëë me xi cafehetsejen nima profeta Moisés cojo profeta Elías, me xi caviyuju hatsëë nixtin ne, tivisiajmi me cojo Jesús. \p \v 4 Sehe cachja Pedru cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Nai, tu ma rë xi nguehe nechin ne, sá xi meje nuju ne, sahme jyan puestu; ngu cuma tsujun ne, ngu cuma tsëhë Moisés, hane cojo ngu cuma tsëhë Elías. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 5 Hane hora xi tichja Pedru ne, canduva ngu yufí xi seti tsejen casahmi tjahnguen rë tsëhë me, hane canuhya rë ngujo cjua xi cavetju ngajñi yufí jan xi cachja cuitjin: \p ―‍Cha vihi xi Quihndi naha cha xi jemu hmu cacún. Jemu ndama ná ngatsë rë cha. Tinuhyun cjua xi chja cha. \p \v 6 Hya xi cahndë xuta rë me cjua jan ne, caticaxcun me. Hane jemu catsacjun camahani me camá. \v 7 Ngajan xi cafehe Jesús cavetahatsja me me, hane cuitjin cachja me: \p ―‍Tisatjunhngun. Xicarcuun. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 8 Hane xi cavutsejenniji me ngajan ne, ndastu yo siu ta suva ni Jesús tacun me. \p \v 9 Xi tu tivijne me tsëhë rcu naxi jan cojo xuta ladu rë me xi quijicojo me jan ne, ngajan xi cachja me cojo me ta tsajin yo xi cuichja me cojo xcusun xi cavëë me. Xi cuatju cueya Quihndi rë Xuta Jain, sehe cuya nga me cjuahñu ne, hya cuichja me. \p \v 10 Ngajan xi cavinenguise me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin chja maestru tsëhë ley xi titjun Elías cuinduva me, sehe cuinduva Mesías? \p \v 11 Ngajan cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Quixi xi Elías cuinduva me titjun ta me vëhë cuiyujuchihin me yëjë ni xcusun. \v 12 Peru cuichjá cojo nuju ta ha canduva me, peru xuta ne, hvíin me xi hacui me, hane choho casahmi xuta cojo me hacutjin meje rë xahasen rë me. Hane hacuanitjin sahmi me xi cuátju cjuañihi Quihndi rë Xuta Jain. \p \v 13 Ngajan xi camachaya rë xuta rë me ta tichja me tsëhë Juan Vitenda xuta hya xi chja me Elías. \s1 Jesucristu ne, casahmi me xi camandaja cha xi faha rë chajan \p \v 14 Hane xi quiji me ne cavechutaha me xutacjín ne, ngajan cafehetjengui rë me ngu xihin, cavixcuhnchitaha cha Jesús cachja cha cuitjin: \p \v 15 ―‍Nai. ¡Catamayuma nuju cha lihndi naha ta, jemu faha rë cha chajan hane jemu choho sahmi cojo cha. Jiya hora ne, finenguiya cha ngajñi ndacahi, hane jiya hora nga ne, viticjaya cha ngajñi nandan. \v 16 Cëjëcojo cha xcun xuta ladu nuju xi tsirqui me cha peru camaji casahmi me. \p \v 17 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin cafayangui me: \p ―‍Ngayujun ni ne, xuta xi macjaain rë ngayun hacuaha xuta xi cavetjuxin tsëhë ndiya ndajyihi ngayun. ¿Há jyë sa xi cuitejña cojo nuju? ¿Há jyë sa nixtin xi scaa ná cojo nuju? Nduvuncujun cha nguehe. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 18 Hya xi camá ne, cachjataha Jesús xitsehen xi hincha xahasen rë cha, hane cavetjuxin xitsehen jan, hane hora hya ne, camandaja cha. \p \v 19 Hya xi camá ne, xi cafehe xuta ladu rë Jesús cavinenguise me me cuitjin: \p ―‍¿Mé má ngayin ne xi camaji canaxinxin xitsehen jan tsëhë xahasen rë cha vë? \p \v 20 Ngajan xi cachja Jesús cojo me ta: \p ―‍Camaji ta hacuiin ndaja macjain nuju. Ta cuichjá quixë cojo nuju ta sá xi mangutacún cojo ná ndastu hitsë ne, hacuaha cuma cuinújun cojo naxi vihi: “Catjixin, catjin catisecun ngajan tavëhë.” Hane cuihndë tsujun. Hisca sá xi mangutacún cojo ná ndastu hitsë ne, tsajin me xi cumaji nihñu. \v 21 Peru sacuaha xitsehen xi cuacun vë ne, meje rë xi titjun chjahyan rë Nina hacuaha cuinechan xun rë me, cojo sa xi cuma naxexeen. \s1 Cachja nga Jesús xi tsiquehen xuta me \p \v 22 Nixtin xi caviyuju Jesús cojo xuta ladu rë me ngajan distritu Galilea ne, cachja Jesús cojo me ngu nixtin cuitjin: \p ―‍Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hatuxa tjin xi cuma ngahan entregadu tsja xuta \v 23 xi tsiquehen ná me. Peru xi cjuë xi jyan nixtin ne, cuya nga cjuahñu. \p Hane xi cahndë me cjua jan ne, jemu cafaha me cjuachoho. \s1 Jesucristu ne, cavechjitje me tujúnsa tsëhë yungun \p \v 24 Hya xi cafehe me nandya Capernaum, cafehe xuta xi faha me tujúnsa rë yungun, camatiña me tsëhë Pedru cachja me cojo me cuitjin: \p ―‍Maestru nuju ne, ¿há vechjitje me tujúnsa rë yungun? \p \v 25 Ngajan cafayangui Pedru cuitjin: \p ―‍Juun, vechjitje me. \p Hya xi camá ne, xi cavisehen Pedru ndihya ne, peru chajasa xi cuichja me ne, ngajan xi cachja Jesús cojo me cuitjin: \p ―‍Simón, ¿mé nújun? Sacuaha me xi matitjun tsëhë nandya ngasunhndë ne, ¿yo vitexa me xi satë rë xi cuechjitje tujúnsa? ¿Há quihndi rë me? ¿Há xutaxín? \p \v 26 Ngajan xi cachja Pedru cuitjin: \p ―‍Xutaxín cuechji me. \p Cachja nga Jesús cuitjin: \p ―‍Sá xi cuatjin ne, quihndi rë me xi matitjun jan ne, ha cavatjuhnga tsëhë. \v 27 Quixi vë, peru cojo sa hacuiin ngatsë rë vëhë cumacjan rë me o maxti rë me cojo naja ne, tangun laguna ne, chandunyun tsitin ngajñi nandan ne, hane hya xi faha tsitin ngu ti ne, chu xi tjun faha rë ne, chjuhun chu nuxuhun hntsua chu hane ngajan cahntsua hntsua chu jan ne, sacú tujún xi stetaha cuechjun tujúnsa xi satë ná cojo xi satë nuju. \c 18 \s1 Yo xi matitjun \p \v 1 Hya ne, xuta ladu rë Jesús cafehe tjengui me me, cavinenguise me cuitjin: \p ―‍¿Yo xi hitsë sa cumatitjun hya xi sahmi Nina gubiernu? \p \v 2 Hya xi camá ne, cajindaya Jesús ngu lihndi, cavejña me cavasencja. \v 3 Sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Hisca ngu ngayun cumaji cuisuhun gubiernu xi sahmi Nina ne, sá xi hacuiin nindeyun cjuatacun nuju hisca cuma yun sacuaha ngu quihndi. \v 4 Vëhë xi yo xi tsinguijne suvá me yojo rë me xi cuihndë me sacuaha vihndë ngu quihndi ne, me vëhë xi hitsë sa cumatitjun me hya xi sahmi Nina gubiernu. \v 5 Hane tu yo ni xi cjuahatsja rë ngu quihndi xi cuacun vë ngatsë rë xi ladu naha má ne; vëhë cuma sacuaha xi cafahatsja me ngahan. \s1 Xuta xi nduvacojo me xcusun xi tsitsehen rë xicjin \p \v 6 ’Peru yo xi nduvacojo xcusun xi sahmi xi tsismicacun ngu quihndi ndiya naha ne, hitsë sa ndaja tsëhë xuta vëhë xi xtyangui ngu ndyojo natsi nguisin me sehe ningatjeya rë me ngajñi ndachacun. \v 7 Jemu choho vatju xuta ngasunhndë ngatsë rë xcusun xi tsitsehen rë me xi sahmi me cjuatsehen. Hatuxa cuinduva xcusun xi meje sahmi xi tsismicacun xuta ndiya rë Nina, peru jemu chojyihi tsëhë xuta xi nduvacojo me xcusun vëhë. \p \v 8 ’Hane sá xi cjuatacun nuju meje rë xi nihñu ngu jyë́ cojo ntsun o sá xi cojo ntsacu ne, vengui sa chji rë xi chandunxun, ta hitsë sa ndaja tsujun xi cuma yoho yun xi cuma rë xi cuechun jingu cojo catsijo ntsun o catsijo ntsacu xcun ndihi xi tsajin nixtin tsajin nixten xi coho. \v 9 Hacuaha sá xi cjuatacun nuju meje rë xi nihñu ngu jyë́ cojo xcusun xi chutsujun cojo tuxcun ne, chjuhunxun tuxcun jan chandunxun, ta tsëhë xi hitsë sa ndaja tsujun xi sacu nuju cjuahñu xatsë handasa cojo ngu ni tuxcun xi cuma xi cojo catsijo tuxcun cuechun xcun ndihi xi sahmi castigu rë nima. \v 10 Cojo yëjë ni ne, nihñu cuidadu xi nitjunguun ngu quihndi sacuaha quihndi vihi, ta tsëhë xi ángel xi sahmi cuenda me ne, yëjë nixtin yëjë hora ne, siu tangun me cojo Nahmi naha hane sahmii ngujyë xi cjuehya me cahndë́ xi cuichja me cojo. \s1 Ejemplu tsëhë chu tsánga xi cachajá \p \v 11 ’Quihndi rë Xuta Jain ne, canduvá me xi cuaxëtje me xuta xi cachajá. \v 12 ¿Mé xi nújun? Cuejñaa ne xi ngu xihin tjin rë me ngu cientu chu tsánga. Hane sá xi chajá ngu chu rë me, ¿há hyuun xi cuiyujutaha me chu xi ñujuchan tyjuhun ñuju jan nguijña ne, sehe cjue me cuanguise me ngu chu xi cachajá jan? \v 13 Hane hya xi sacú rë me chu ne, hitsë sa jyë cjuasua tjin rë xahasen rë me ngatsë rë xi casacu rë me chu xi cachaja xi cuma rë cjuasua tsëhë ñujuchan tyjuhun ñuju chu xi tetjo. \v 14 Cuanitjin xi cuma rë Nahmi nuju xi tacun ngahnga, ta mijí rë me xi chajá hisca ngu quihndi rë me cuatjin. \s1 Hacutjin meje rë xi cuinújantahan xingueen \p \v 15 ’Hane sá xi ngu xingun choho sahmi cojo nuju ne, tangun suvun tinújuntuhun rë, hane sá xi tsindeya cjuatacun rë ne, ndatjin, ta hacuiin cuetsuntaha cjuandaja xi tjin nuju cojo me. \v 16 Peru sá xi vihndiin me tsujun ne, tangun chjuhun ngujo xuta tanguncujun xi tinújuntuhun rë tsëhë xi hya xi cuma me testigu nuju tsëhë, sehe cumatsejen cjuaquixi. \v 17 Sá xi hisca cojo me vë vihndiin me tsëhë me ne, tangun tinújun tsëhë xcun xuta yungun, hane sá xi hacuaha vihndiin me cjuatacun rë xuta yungun jan, cumá me xi cuma nuju sacuaha ngu xutaxín o sacuaha ngu xuta ndacha xi faha rë tujúnsa. \p \v 18 ’Cuichjá quixë cojo nuju ta xcusun xi nihñucjun nguehe ngasunhndë ne, hacuaha mahñucjan ngajan ngahnga, hacuaha xcusun xi nihñu ndaya nguehe, hacuaha mandaya ngajan ngahnga. \v 19 Hacuaha cuichjá cojo nuju ta sá nguehe ngasunhndë ne matangun cjuatacun rë jo ngayun tsëhë ngu xcusun xi chjahyun rë Nina ne, cuetjucaa jain tsujun ta sahmi chihin Nahmi naha xi tacun me ngahnga. \v 20 Ta tu mé ni cahndë́ xi cuiyujuntangun ngu jo jyan xuta xi ngajan veyanangui ñihi naha, hacuaha ngajan ngajñi rë me tejña ngahan. \p \v 21 Sehe cafehe Pedru cachja cojo me cuitjin: \p ―‍Nai, ¿há cjín ndiya sahmi ngujyë xi tsinchátaha xingueen sá xi choho sahmi me cojo ná? ¿Há ndatjin xi yatu ndiya? \p \v 22 Ngajan cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Hacuiin yatu ndiya ni, ta cuichjá cojo nuju ta mameje rë xi jyanchan të cuatjin xi yatu ndiya ninchatuhun rë me. \s1 Ejemplu tsëhë cha xi mijí tsinchataha xicjin cha \p \v 23 ’Ngajan tsejen xi hya xi Nina sahmi me gubiernu ne, cumá sacuaha ngu me xi matitjun xi meje cuaxëchihin me cuenta xi tjin rë me cojo xuta rë me. \v 24 Hane hora xi tijima ne, cajindaya rë ngu cha xi cafehe cha hane cha jan ne, të mil tujún quitjen cha. \v 25 Hane ngatsë rë xi tsajin camahani cha rë tujún xi sahmingojo cha, cachja me xi matitjun jan xi xteña cha xi cuma cha ngu mosu, xteña suva cha, hacuaha cojo chjuun rë cha cojo quihndi rë cha cojo yëjë ni xi tjin rë cha, hane sehe cuatjin cuma cuechji cha tsëhë xi quitjen cha. \v 26 Hya xi camá ne, cavixcuhnchi cha xcun me cafaharcun cha me cafehya cha me cuitjin: “Nai, catijnehnchan cjuacjan nuju, tuhun ná hitsë cahndë́ hane cuechjë tsujun.” \v 27 Ngajan xi me xi matitjun jan ne, camayuma rë me cha, catsijyëcacun me tsëhë cha tsëhë cjuacjintacun jan, catsinchataha me cha. \p \v 28 ’Peru xi cavetju quiji cha jan, cavechutaha cha jan ngu cha xicjin cha xi quitjen tsëhë cha hitsë tujún, hane cafaha cha nguisin xicjin cha jan, cachja cha cuitjin: “Nihñi ngojo yëjë xi quitjin tsahan.” \v 29 Hane xi cavixcuhnchi xicjin cha xcun cha ne, cachja xicjin cha jan cuitjin: “Catijnehnchan cjuacjan nuju, tuhun ná hitsë cahndë́ ta cuechjë tsujun.” \v 30 Peru mijí sua cha cahndë́, hane quiji caveya cha xicjin cha ndavaya, ngajan seya xicjin hisca xi cuma sahmingojo tujún. \v 31 Hya xi cavëë yahnga mosu xcusun xi camá cavatjun jan, jemu camá xti rë me quiji casuacuenda me tsëhë cojo me xi matitjun tsëhë me. \v 32 Ngajan xi cajindayavaha me xi matitjun cha jan, cachja me cuitjin: “Ngaye, jemu choho xcusun riji. Catsinchátaha yëjë ni xi quitjin tsahan, tsëhë xi jemu cachjahye. \v 33 Hane ngaye, ¿hacutjin cumá xi tsajin ri cjuayuma cojo xinguin? ta ngahan ne, cama yuma ná ngaye.” \v 34 Cuatjin camá xi jemu camacjan rë me xi matitjun cojo cha jan, catsingatju me cha cjuañihi ngajan ndavaya jñu hisca nixtin xi cjuë cuechji cha xi quitjen cha. \p \v 35 ’Hane cuatjin sahmi Nahmi naha xi tacun ngahnga cojo nuju, sá xi ninchatuun xingun cojo yëjë xahasen nuju. \c 19 \s1 Cjuachacun tsëhë xuta xi tsismi xicjin \p \v 1 Hya xi cajnetaha cachja Jesús cjua vi, sehe cavetju me distritu Galilea ne, cavisehen me distritu Judea ngajan tahndee ndajyë Jordán ladu vetjucaa tsuhi. \v 2 Hacuaha quiji tjengui rë me xutacjín hane casahmi me xi camandaja xuta hmu rë. \p \v 3 Hya xi camá ne, ngajan cafehe cha tsëhë partidu fariseo ne, quiji cha hiscan tacun Jesús hane tsëhë xi meje cjuahachuva cha me cojo cjua rë me ne, cachja cha cuitjin: \p ―‍¿Há tsingatihi ley xi ngu xihin ne, tsismi chjuun rë ngatsë rë tu mé ni xcusun xi chuyiin rë me tsëhë? \p \v 4 Ngajan xi cafayangui me cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, ¿há cachutayuun ta tsëhë xi hisca ntsacu cavetsihin casahmi Nina ngasunhndë ne, casahmi me xi chjuun xi xihin xuta? \v 5 Cachja Nina ta ngatsë rë xi cuatjin casahmi me xuta ne: “Vëhë xi ngu xihin ne, cuejña cha nahmi rë cha, hacuaha cuejña cha naa rë cha, hane cumatangun cha cojo chjuun rë cha sacuaha ngu ni xahasen.” \v 6 Ha quihndë hacuiin jo ta sacuaha xi ngu ni xahasen. Hane tsëhë xi ha Nina cachja me xi cuatjin cuma ngu xahasen me ne, ndajintjin xi xuta ne, tsinguetsuntaha me tsëhë xicjin me. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \p \v 7 Ngajan cavinenguise cha cuitjin: \p ―‍Sá xi cuatjin ne, ¿mé má casua Moisés cahndë́ xi ngu xihin cuma cuejña cha ngu xujun tsja chjuun rë cha xi ha quihndë mijí rë cha na? Hane xi cuatjin ne, cuma tsismi cha na. \p \v 8 Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja me cojo cha ta: \p ―‍Ngatsë rë cjuataja rë xahasen nuju ne, vëhë xi Moisés ne casua me cahndë́ xi nismu chjuun nuju, peru hacuiin cuatjin cavitexa Nina ntsacu cavetsihin. \v 9 Cuichjá cojo nuju ta yo xi tsismi chjuun rë handasa ndastu mé cjuatsehen casahmi chjuun jan cojo ngu xihin hacjahi, hane cuixan cojo ngu nga chjuun ne, tjin jyë́ rë me ta tsëhë xi ngatsë rë cjua rë me sahmi chjuun jan cjuatsehen. \p \v 10 Ngajan xi cachja xuta ladu rë Jesús cuitjin: \p ―‍Sá xi cuatjin sacuaha xi nújun, ndajintjin tsajan xi cuixan. \p \v 11 Cachja nga Jesús cuitjin: \p ―‍Hacuiin yëjë ni xuta ma vijnercu me cjua vi, suva xuta xi Nina casua cahndë́ xi vijnercu me ne, me vëhë vihndë me. \v 12 Tjin xuta xi cumaji cuixan me, sacuaha xihin xi hisca chaja sa catsin me ne, maji matangun me cojo ngu chjuun. Hacuaha tjin yahnga me xi catsixindë xuta me, hacuaha tjin yahnga me xi faain me ngu chjuun ngatsë rë xi sahmixa rë gubiernu xi sahmi Nina. Catjahatsja cjua vi tu yo ni xi cuma cjuahatsja rë. \s1 Catsinchacun Jesucristu nixti \p \v 13 Hacuaha quijicojo xuta nixti rë me hiscan tacun Jesús xi cuisanetsja me nixti jan hacuaha cjuehya me cjuandaja rë Nina ngatsë rë me. Peru hya xi cavëë xuta ladu rë Jesús xi cuatjin tijima ne, cavatëcja me cjuatacun rë xuta jan. \p \v 14 Peru Jesús ne, cachja me cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Tuhun rë nixti cahndë́ catinduva tjengui ná. Xicanichuun rë cahndë́ ta, tsëhë xi gubiernu xi sahmi Nina ne, má tsëhë nixti xi cuacun vë. \p \v 15 Hane ngajan cavisanetsja me nixti jan sehe cavetju me tsëhë cahndë́ jan. \s1 Jemu chja cuisehen xuta nchina ladu rë Nina \p \v 16 Hya xi camá ne, cafehe ngu cha nixti xi cavinenguise cha Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayun Maestro, ¿mé cjuandaja meje rë xi sahme cojo sa xi sacú ná cjuahñu xatsë xcun Nina? ―‍Cuatjin cachja cha. \p Ngajan xi cachja Jesús cuitjin: \p \v 17 ―‍¿Mé má noje tsahan xi ndaja ngahan? Ngu ni Nina xi ndaja me. Peru sá xi meje sacú ri cjuahñu xatsë jan, nohye cjua rë ley xi cavitexa Nina. \p \v 18 Ngajan cafayangui cha cuitjin: \p ―‍¿Jarë cjua jan? \p Hane cachja Jesús ta: \p ―‍Xicanicuun xuta, xicanihñuu cjuatsehen cojo rë ngu chjuun o cojo rë ngu xihin xi hacuiin tsujun, xicanihñuu cjuachëjë, xicanujuun cjuandesu tsëhë xuta, \v 19 chjuhunrcun nahmi nuju hacuaha chjuhunrcun na nuju. Hacuaha nihñu hmutacun xingun sacuaha hmutacun suva yojo nuju. \p \v 20 Ngajan cachja cha nixti jan ta: \p ―‍Yëjë ni cjua vëhë ne, ha cáhndë tsëhë hisca cjualihndi naha. ¿Mé sa meje rë xi sahme? ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 21 Ngajan cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Tjin sa ngu cjua sehe cuma chihin yëjë ni: yëjë ni xcusun xi tjin ri ne, titeñi, hane sehe tichecje tujún rë ngajñi rë xuta yuma. Hane xi cuatjin nihñi ne, jemu jyë cjuanchina sacú ri ngajan ngahnga. Hane xi cjuë cuichecje tujún vëhë ne, sehe ndove tisecue ná. \p \v 22 Peru xi cahndë cha nixti cjua xi cachja Jesús ne, jemu va camá cacun cha hane quiji cha, tsëhë xi jemu nchina camahani cha. \p \v 23 Hya xi camá quiji cha ne, cachja Jesús cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Cuichjá quixë cojo nuju ta jemu chja xi ngu xuta xi tjin rë me cjuanchina cuisehen me hiscan sahmi Nina gubiernu. \v 24 Hisca cuichjá nga xi hitsë sa chjaain cuatju ngu chu camellu ngojo rë ngu níndu xi cuma rë xi cuisehen ngu xuta nchina hiscan sahmi Nina gubiernu. \p \v 25 Ngajan xi xuta ladu rë me ne jemu quijircun rë me cjua rë me tsëhë xi cachja me tsëhë xuta nchina hane cavinenguise me Jesús cuitjin: \p ―‍Sá cuatjin ne, ¿yo xi cuma cuetjutje ni? \p \v 26 Ngajan xi Jesús ne, cavutsejen me hiscan siu xuta jan ne, cachja me cojo me cuitjin: \p ―‍Xuta ne, maji sahmi me; peru yëjë ni xi maji sahmi xuta ne, Nina ne, hatuxa ma sahmi me. \p \v 27 Sehe cachja Pedru cojo me cuitjin: \p ―‍Chutsujun ni. Ngayin ne, ha canismitacuin yëjë ni xcusun xi tjin niji, hane tivisecuin nuju. Hindë ne, ¿mé sacu niji? \p \v 28 Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta hya xi cuechu nixtin xi cumá xatsë yëjë ni ne, nixtin xi cuejña Quihndi rë Xuta Jain xcun silla xi sahmi me gubiernu ne, ngayun xi tejó ne, ngayun xi cavisuhun ladu naha hacuaha cuinechun xcun silla nichuvun cjuatacun rë yëjë tejó tjë naja, ngayaan xi tjë rë xutachanga naja Israel ngayaan. \v 29 Hacuaha yëjë xuta xi tsismicacun me ndava me, tsismicacun me xicjin me, tsismicacun me xutacha rë me, tsismicacun me quihndi rë me, tsismicacun me nangui rë xitjë rë me, ngatsë naha; sacú rë me ngu cientu sa quisun tsëhë hane hacuaha sacú rë me cjuahñu xatsë. \v 30 Peru xuta xi matitjun quihndë ne, jemu cjín me xi cumachjiriin me hya, hane xuta xi hacuiin matitjun quihndë ne, hya ne cumachji rëhë me xi cumatitjun me. \c 20 \s1 Ejemplu tsëhë chji rë mosu \p \v 1 ’Sua Nina cahndë́ xi cuisehen xuta gubiernu xi sahmi me ne, sacuaha casahmi ngu me xi nai rë ngu ranchun. Xati nguitajñu quiji me cavanguise me mosu xi sahmi xá hiscan catsitjë me uva. \v 2 Hya xi casacu rë me ngujo cha, casahmi me compromisu hane cavejña chji rë cha xi ngu tujún xi hmí rë denario xi ngu nixtin. Hane hora hya casua me cha xá quiji cha nguijña xitjë. \v 3 Hya xi camá ne, sacuaha fane ñaja ne, cavuya nai jan ndetsin hane ngajan cavëë me cha xi hacjahi hane mahya rë cha. \v 4 Sehe cachja me cojo cha cuitjin: “Hacuaha tangun xitjë naha, sehe sua nuju hacutjin satë nuju.” Hane quiji cha jan. \v 5 Hane jo ndiya nga ne, sacuaha nchisen hane sacuaha fane jyan ne, quiji nai jan ndetsin, tangun casahmi me tangun cachja me. \v 6 Hane xi cavechu sacuaha fane hñu nguixun ne, quiji nga me ndetsin, ngajan casacu rë me yahnga cha xi mahya rë, sehe cachja me cojo cha cuitjin: “¿Mé má tu nechun ni nguehe cuahanixtin?” \v 7 Hane cafayangui cha cuitjin: “Tsëhë xi tsajin yo xi casua niji xa.” Sehe cachja me cuitjin: “Hacuaha tangun nihñu xa xitjë naha.” \v 8 Hane hya xi ha camá nguixun, nai rë xitjë ne, cachja me cojo cha xi fahacuenda rë xitjë jan cuitjin: “Chjindayun rë mosu ne, tuhun rë me chji rë yëjë ni me, titjun ne tuhun chji rë cha xi cafehe ngascan hane cuatjin ne hisca xi cuijnetaha ne, sehe tuhun rë cha xi tjun cafehe.” \v 9 Hane xi cafehe cha xi casacu rë xa sacuaha fane hñu nguixun ne, cafahatsja cha chji ra xi ngu denario. \v 10 Hane xi camachaya rë cha xi tjun casacu rë xá ne, xi má rë cha ne, hitsë sa hnga cumá chji rë cha, peru hacuaha cafahatsja cha ngu denario ni. \v 11 Hane xi cafahatsja cha chji rë cha ne, cachjataha cha nai jan cuitjin: \v 12 “Cha vë ne, ngascan cafehe cha, ngu ni hora casahmi cha xa, hane tangun catuhun chji rë cha cojo niji. Ngayin ne, canihñi xa cuaha nixtin hacuaha cacaa niji ndavá.” \v 13 Peru nai rë xitjë jan ne, cafayangui me tsëhë cha jan cuitjin: “Tai, tsajin me cjuachan, ¿há quixi, há quixiin xi cavisiajme xi chji nuju ne, ngu denario? \v 14 Chjuhun tujún xi satë nuju hane cuangun; ta ngahan ne, cachuya ná ngahan xi ngu chichihin suá rë cha hacuaha suá nuju. \v 15 Ngahan xi tsahan ne, ngahan cuitexa. ¿O há tsajin ne, há machinitacun tsëhë xi casahme cuatjin?” \v 16 Hacuaha chuva vëhë ni, xuta xi matitjun quihndë ne, cumachjiriin hya, hane xuta xi hacuiin matitjun me quihndë ne, cumachji rëhë me xi cumatitjun me. Jemu cjín má me xi cachjindaya rë xi canduva me, peru tsëhë yëjë me jan ne, chuva má me xi catuxijin rë. \s1 Camá jyan ndiya cachja Jesucristu xi cueya me \p \v 17 Hya xi camá ne, hora xi jiya ndiya Jesús xi cjui me nandya Jerusalén, quijixin me cojo xuta ladu rë me xi tejó ni cachja me cojo me cuitjin: \p \v 18 ―‍Chutsujun ni, tivanguen Jerusalén, hane ngajan ne, ngahan xi Quihndi rë Xuta jain ne, cuma ngahan entregadu tsja nahmi xi matitjun cojo maestru tsëhë ley; hane cuichja me jyë́ naha ne, vechu chuva rë xi cueya ngahan. \v 19 Sehe sahmi entregar me ngahan xutaxín, cuejnucëë ná xuta, cuëhënatya ná me, cuaja ná me ne, sehe cuetaha ná me xcun cru. Peru xi má jyan nixtin ne, cúya nga cjuahñu. \s1 Meje scaaya xuta ladu rë Jesús tsëhë yo me xi cumatitjun \p \v 20 Hya xi camá ne, naa rë quihndi rë Zebedeo quijitjengui na Jesús cojo cha quihndi rë na. Cavixcuhnchi na xcun Jesús tsëhë xi fehya na ngu favor. \v 21 Sehe cavinenguise Jesús na cuitjin: \p ―‍¿Mé xi meje rë xahasen nuju? \p Hane cuitjin cafayangui na: \p ―‍Tuhun cahndë́ xi cuiyujutaha cha quihndi naha ngu ngu ladu tjehen nuju, hya xi nihñu gubiernu nuju. \p \v 22 Ngajan cachja Jesús cojo cha cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, hyuun mé xi chjayun. ¿Há scaa nuju cuatjun cjuañihi xi cuátju ngahan ni? \p Sehe cafayangui catsijo cha: \p ―‍Juun, scaa niji. \p \v 23 Ngajan xi cachja nga Jesús cojo cha cuitjin: \p ―‍Cjuañihi xi cuátju ngahan cuma ne, hatuxa hacuaha cojo ngayun cuatjun cuma. Peru xi cuinechuntuhun ngu ngu ladu tjehen naha ne, hacuiin ngahan cuichjá ta Nina cuichja me yo xuta xi sua rë me cahndë́ xi cuiyujutaha me. \p \v 24 Xi cahndë yahnga xuta xi të jan cjua xi cachja Jesús ne, cavetsihin camacjan rë me cojo jo me xicjin me jan. \v 25 Ngajan xi cajindaya Jesús yëjë ni me, cachja cojo me cuitjin: \p ―‍Ngayun ne ha hyun ta yëjë ni xuta xi matitjun nguehe ngasunhndë ne, jemu sahmi yehe me yojo rë me sacuaha xi me vëhë xi nai rë xuta, hacuaha jercu meje cuitexa me. \v 26 Peru hacuiin cojo ngayun cuatjin nihñu ta xi meje rë ne, ngu ngayun xi meje nihñi yehe yojo nuju ne; ninguijnu yojo nuju tisecun xingun. \v 27 Hane ngu ngayun xi meje cumatitjun ngayun, nihñu xi cuma yun sacuaha ngu mosu rë xingun. \v 28 Ta cuanitjin ne, casahme ngahan Quihndi rë Xuta Jain, ta canduvá ne, peru hacuiin canduvá xi xuta cuisecoo ná me ta ngahan cuisécoo rë xuta, hacuaha tsingatehen xi tsiquehen ná xuta, cojo sa xi ngatsë rë vëhë cjín xuta cuaxëtje Nina me. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \s1 Casahmi Jesucristu xi camatsejen nga rë jo cha rcá ngajan Jericó \p \v 29 Hya xi cavetju me nandya Jericó ne, jemu xutacjín quijitjengui rë me. \v 30 Hane ngajan hiscan cavatju me siu jo cha rcá xi viyuju cha tjehen ndiya, hane xi canuhya rë xi Jesús tivatju me, cajindaya cha cachja cha cuitjin: \p ―‍¡Nai, ngayun tjë rë David! Catamayuma nuju ngayin. ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 31 Hane xuta xi siu ne, cavisiajmicjan me cojo cha xi sejyu cha, peru cha vëhë ne, hitsë sa jercu cajindaya cha chja cha ta: \p ―‍¡Nai, ngayun tjë rë David! Catamayuma nuju ngayin. \p \v 32 Hya xi camá ne, ngajan casecunhñu Jesús, cajindaya me cha xi nduva cha. Sehe cavinenguise me cha cuitjin: \p ―‍¿Mé xi meje nuju xi sahme cojo nuju ni? \p \v 33 Ngajan xi cachja cha rcá jan ta: \p ―‍Tatá, xi meje niji ne, xi cuma tsejen niji. \p \v 34 Hane Jesús ne, camayuma rë me cha; cavisanetsja me tuxcun cha. Hane ngutjen ni, camatsejen nga rë cha, sehe quiji cha cojo Jesús. \c 21 \s1 Cafehe Jesús nandya Jerusalén \p \v 1 Hane hya xi ha jima tiña Jesús xi cjuehe me Jerusalén, cavechu me nandya Betfajé, ngajan ndetjún xi hmí rë Ndetjún Olivu ne, sehe catsingatju me jo xuta ladu rë me xi cjue tixa rë me, \v 2 hane cuitjin cachja me cojo me: \p ―‍Tángun nandya xi tsejen tacun vë. Hane ngutjen xi cjuhun tjehen rë ne, sacú nuju ngu burru xi tjihñu chu cojo quihndi rë chu. Hane chundecjun chu, nduvuncujun chu. \v 3 Hane sá xi tjin yo xi cuichja cojo nuju tsëhë chu, sehe tinújun ta: “Maestru niji ne, meje rë me chu.” Hane sehe sua me cahndë́. \p \v 4 Cuatjin camá cojo sa xi cuetjucaa jain cjua xi cachja profeta cuitjin: \q1 \v 5 Tinújun cojo xuta nangui Sion: \q1 “Chutsujun ne, nduva me xi matitjun tsujun hiscan nechun. Hacuiin xta me ne, nduva me quisun me chu burru, \q1 quisun me quihndi rë chu xi vaniji chaha.” \p \v 6 Sehe xuta ladu rë me jan, cavetju quiji me hane casahmi me hacutjin cachja Jesús, \v 7 canduvacojo me chu burru cojo quihndi rë chu hiscan tacun Jesús. Hane caviyujusun me tsjian rë me ngaxtun chu, sehe camiji Jesús burru jan. \v 8 Hane xi quiji Jesús ne, quisun me burru jan, hane xutacjín ne, táha cacandi me tsjian rë me ndiya hiscan cjui Jesús. Hane yahnga me ne, quiji cavotohosun me xca xcuen hane hacuaha cacandi me ndiya hacutjin cjui Jesús. \v 9 Hane yëjë ni me xi cjui tjun cojo yëjë me xi tjengui jan ne, cavetsihin jercu cajindaya me cachja me: \p ―‍¡Hosana! ¡Nacuechji rë Nina xi cafehe me xi cuitexa naja sacuaha cavitexa David hatsëë! ¡Jemu catsinchacun Nina me xi nduva vi tsëhë xi Nina catsingatju rë me! ¡Hisca ngahnga ne, cuechu cjua rë cjuandaja rë Nina! \p \v 10 Hya xi camá ne, xi cavisehen me nandya Jerusalén jercu jyë cjuandya camá hane cavinenguise xuta nandya cuitjin: \p ―‍¿Yo me vihi? \p \v 11 Ngajan cafayangui xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Me vihi, hacui profeta Jesús, xuta Nasaret tsëhë distritu Galilea. \s1 Cavaxë Jesucristu xuta xi sahmi ndetsin ndatsen yungun \p \v 12 Hya xi camá ne, quiji me yungun xi matitjun. Hane hya xi cavisehen me ndatsen yungun jan; cavaxë me xuta xi sahmi me ndetsin. Hacuaha catsindefa me maxë xi xinchasun tujún xi tsindeya cha cojo tujún rë xuta ngu nangui cojo puestu rë cha xi viteña nisëtyava. \v 13 Sehe cachja me cojo cha jan cuitjin: \p ―‍Chja cjua rë Nina ta: “Ndya naha ne, tacunxa xi cjue xuta sahmi me oración rë me. Peru ngayun ne, tinihñuxun cojo sacuaha ngu cahndë́ xi matangun xuta xi sahmi cjuamaña.” \p \v 14 Hya xi ha cavatju vëhë ne, ngajan yungun xi matitjun ne, cavechutaha me xuta rcá cojo xuta rengun; hane casahmi me xi camandaja me. \v 15 Ngajan xi cavëë nahmi xi matitjun cojo cha xi vicuya cjuachacun ne cjuarcun xi casahmi Jesús, hacuaha cahndë me xi jindaya nixti ta: “¡Hosana! ¡Nacuechji rë Nina xi cafehe me xi cuitexa naja sacuaha cavitexa David hatsëë!”; hane jemu cama xti rë me. \v 16 Cachja me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há nuhyun cjua xi tichja me? \p Ngajan xi cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Juun, vihndë. Hane ngayun ne, ¿há cjëë chutahanyun cjua rë Nina xi chja tsëhë? Chja cjua ta: \q1 Hisca cjua rë nixti hisca cjua rë quihndinda ne canihñu xi cuetju xi sahmi hnga nuju. \p \v 17 Hya xi camá cachja me ne, cavetju Jesús tsëhë Jerusalén quiji me nandya Betania cavejña me nguixun. \s1 Jesús ne, cachja xi quihndë cuaquiin tu rë ngu yaxujun xi cavangui me tú rë hya xi vojo rë me \p \v 18 Xi camanchujun jan ne, xi cavuya nga Jesús Jerusalén ne, cama vojo rë me. \v 19 Hya xi camá ne, tjehen ndiya ne, cavëë me ngu yaxujun xi chine tú rë, peru xi cavechu me ngajan ne, ndastu me tú yaja rë, ta suva xca ni yaja rë. Ngajan xi cachja Jesús tsëhë: \p ―‍Quihndë tsajin nixtin xi cuaquí tú riji. \p Hane ngutjen ne, caxintsen ya jan. \v 20 Hya xi cavëë xuta ladu rë me xi cuatjin camá ne, cafaharcun me Jesús cachja me cuitjin: \p ―‍¿Hacutjin cumá xi jemu xati caxintsen yaxujun jan? \p \v 21 Ngajan cafayangui Jesús tsëhë me cuitjin: \p ―‍Cuichjá quixë jain cojo nuju ta sá xi macjain nuju Nina hane hacuiin jo cjuatacun nuju ne, cumá nihñu sacuaha casahme cojo yaxujun vi. Hacuaha hisca sá xi cuinújun cojo ndetjún vihi ta: “Tihinxin tsëhë nguehe. Tihin tisihin ngajñi ndachacun.” Hane cuatjin cumá. \v 22 Yëjë ni xcusun ne, tu mé ni xi chjahyun cojo Nina hane sá xi macjain nuju xi sacú nuju ne, cuetjucaa quixi. \s1 Cavinenguise xuta cojo Jesús yo cavitexa rë me \p \v 23 Hane xi vicuya Jesús ngajan ndatsen yungun xi matitjun ne, camatangun nahmi xi matitjun cojo xuta changá, hane cuitjin cavinenguise me Jesús: \p ―‍¿Yo cavitexa nuju xi nihñu xa vi? ¿Yo casuaxa nuju? \p \v 24 Hane xi cafayangui Jesús ne, cuitjin cachja me: \p ―‍Hacuaha cuinenguësë nuju ngu cjua, hane sá xi chjayunngun tsahan ne, sehe cuichjá cojo nuju yo cavitexa ná xi sahme xcusun vihi. \v 25 ¿Yo cavitexa rë Juan xi cuitenda me xuta? ¿Há Nina ne, o há tsajin ne, há xuta? ―‍Cuatjin cachja me. \p Sehe ngajan xi xuta xi cuacun jan ne, cavisiajmicjín me ngajñi rë me, cachja me cuitjin: \p ―‍Sá xi cuinújan xi Nina cavitexa me cha Juan vë ne, cjuinenguise naja me: “Sá cuatjin ne, ¿mé má camacjaain nuju cha?” \v 26 Hane sá xi cuinújan xi xuta cavitexa rë cha ne, tsajin yo hvë mé sahmi xuta cojo naja ta, tsëhë xi yëjë ni xuta ne, ha macjain rë me xi cha vëhë ne, profeta cha. \p \v 27 Hane xi cafayangui xuta jan tsëhë Jesús ne chja me ta: \p ―‍Hyiin. \p Ngajan xi hacuaha Jesús ne, cachja me ta: \p ―‍Hacuaha cuichjaan cojo nuju yo cavitexa ná xi sahme xá vihi. \s1 Ejemplu tsëhë jo cha quihndi \p \v 28 ’Peru ¿mé nújun tsëhë cuentu vi? Ngu xihin ne, jo má cha quihndi rë me. Hya xi camá ne, cafehe cachja me cojo ngu cha cuitjin: “Tsan, tihin nihñi xá ngajan hiscan camatjë xca rë uva.” \v 29 Peru cha quihndi jan ne, cafayangui cha cuitjin: “¡Jéya! ¡Mijí cjuë́!” Peru hya xi camá ne, cavindeya cjuatacun rë cha hane quiji cha xcun xá jan. \v 30 Sehe hacuanitjin cachja nahmi jan cojo quihndi xi má jo, hane cuitjin cafayangui cha jan cachja cha: “Tatá, ngahan ne, cjuë́.” Peru quijiin cha. \v 31 Hindë ne, ¿jarë cha xi casahmi chihin cha xcusun xi meje rë nahmi rë cha? \p Ngajan cafayangui me ta: \p ―‍Cha xi tjun cachja. \p Sehe cachja Jesús cojo me cuitjin: \p ―‍Cuichjá quixë cojo nuju ta xuta xi cojo cjuamaña faha tujúnsa cojo chjuun xi viteña na yojo ran hitsë sa tjun cuisehen me gubiernu xi sahmi Nina xi cuma nuju ngayun, \v 32 ta cafehe Juan cavicuya me ngayun hacutjin nihñu xcun Nina hane camacjaain nuju cjua rë me. Peru xuta xi faha tujúnsa cojo chjuun xi viteña yojo rë na, me vëhë camacjain rë me. Ngayun ne, handasa cahyun yëjë xcusun vëhë ne, canindeyuun cjuatacun nuju; camacjaain nuju. \s1 Ejemplu tsëhë cha xi sahmixa xi jemu tsehen cha \p \v 33 ’Nuhyun sa ngu ejemplu xi cuitjin fi: Ngu nai rë ngu ranchun matsejen ne, catsitjë me xcun nangui rë me xca rë uva. Hacuaha casahmi me hnchua xondyojo tahndee rë xitjë jan, hane ngajan ni ne, cafahnguiya me ngu ndyojotë hiscan cuaxë nandá rë uva jan. Hacuaha casahmi me ngu cahndë́ hiscan xi cavesun me ngu nachan ngahnga xi sesun xuta xi sahmi cuidadu xitjë rë me. Sehe casua me ngujo cha sahmixa xi cjuahacuenda cha. Sehe cjuaha tsë tsë me cojo cha. Hane hya xi camá ne, cavetju me quiji me ngu nangui xin. \v 34 Xi cavechú nixtin rë tútjë jan matsejen ne, sehe catsingatju me mosu rë me xi quiji cachja cha cojo cha xi fahacuenda xitjë jan xi sua cha hitsë tutjë xi satë rë me. \v 35 Peru cha xi sahmixa jan ne, cafaha cha mosu jan tu cavaja cha ngu mosu, catsiquehen cha ngu nga, hane cavetaha cha ndyojo xcun ngu nga. \v 36 Sehe catsingatju nga me mosu hacjahi xi hitsë sa cjín má cha tsëhë mosu xi tjun catsingatju me, peru cha xi sahmixa jan ne, ha chuva vëhë ni casahmi cha cojo yëjë ni. \p \v 37 ’Hya xi camá ne, hisca catsingatju me suva quihndi rë me ta catsingatahacacun me cuitjin: “Tuxa cjuaharcun rë cha, xi quihndi naha.” \v 38 Peru xi cavëë cha xi hatuxa quihndi rë me xi nduva ne, cavisiajmicjín cha cojo xicjin cha cuitjin: “Cha vihi ne, quihndi xi cjuahatsja xitjë vi cha. Niquen cha, cojo sa xi tsajan cuma nangui vi.” Cuatjin cavisiajmicjín cha. \v 39 Hya xi camá ne, cafaha cha cha quihndi jan quijicojo cha ndatsen cahndë́ jan, sehe catsiquehen cha cha. \p \v 40 ’Hindë ne, xi má nuju ne, ¿mé sahmi nai rë xitjë jan cojo cha xi cuacun fahacuenda jan? \p \v 41 Ngajan cafayangui me tsëhë Jesús cuitjin: \p ―‍Cjue tsiquehen me cha xi tsehen cjuatacun rë jan, sehe sua me xitjë jan cjuahacuenda jingu sa cha sahmixa, cha xi sua cha xitjë xi satë rë me hya xi cuechú nixtin rë. ―‍Cuatjin cafayangui me. \p \v 42 Sehe cachja Jesús cojo me cuitjin: \p ―‍¿Há cachutayuun xujun rë Nina xi chja cuitjin?: \q1 Ndyojo xi catsitjungui chjinevexo ne, vëhë ndyojo xi cavéjña tjun tjun yuju rë xihndënaña. \q1 Cuatjin casahmi Nina xi cuma. Hane xi chutsejen ngayaan ne, jemu chjahanrcun xahasen naja. \m \v 43 Vëhë xi cuichjá cojo nuju ta, chjahataha nuju cahndë́ xi cuisuhun gubiernu xi sahmi Nina, hane sua Nina xuta nanguixin cahndë́ jan, xuta xi sua me xi satë rë me. \v 44 Hane ndyojo jan ne, hya xi ngu xuta cjuinenguisun me xcun ndyojo vëhë matsejen ne, cuatëlanga rë me. Hane hya xi ndyojo vëhë cuinenguisun rë ngu xuta matsejen ne, ña cumá të me. \p \v 45 Hane xi cahndë nahmi xi matitjun cojo cha partidu fariseo ejemplu xi cachja Jesús tsëhë xuta vë ne, camachaya rë me xi condra rë me tichja Jesús. \v 46 Vëhë xi cavangui me chuva rë hacutjin cuma xi cjuaha me Jesús peru camaji ta tsacjun me xuta, ta xi má rë xuta ne, ngu profeta má Jesús. \c 22 \s1 Ejemplu tsëhë ngu suhi cjuavixan \p \v 1 Sehe quijinduju sa cachja Jesús ejemplu cojo rë me cuitjin: \p \v 2 ―‍Nina ne sahmi me cojo xuta xi cuisehen me gubiernu xi sahmi me sacuaha casahmi ngu xihin xi matitjun tsëhë ngu nangui hya xi casahmi me suhi xi cuixan quihndi rë me. \v 3 Hya xi casune hora rë, catsingatju me mosu hndixahan rë me quiji cha ndava xuta xi ha casua me camachaya rë xi nduva me cjuavixan, peru canduvaain me suhi. \v 4 Sehe catsingatju me hndixahan xi hacjahi ne, cuitjin cavitexa me: “Tinoje cojo xuta xi nduva cuitjin: Chutsujun ni tai, ha tjin chihin comida, ha cahme chu xi tetjo ná tsëhë suhi vi, hane cachjan yojo. Tjin chihin yëjë ni: nduvun ne, xinëësuhi.” \v 5 Peru casahmi cuendaain me cjua jan, hane quijixin me cafahacuenda me cjuacjintacun rë me. Ngu me quiji me xcun xitjë rë me, ngu nga me hiscan sahmi me negocio. \v 6 Hane yahnga nga me ne, cafaha me mosu hndixahan jan, choho casahmi me cojo cha hisca catsiquehen me cha. \v 7 Hya xi camá ne, me xi matitjun jan ne, cama cjan rë me. Catsingatju me sindadu rë me. Catsiquehen sindadu cha tsiquehen jan hane cavaca me nandya rë cha. \v 8 Hya xi camá ne, cachja nga me cojo hndixahan rë me cuitjin: “Ha tjin ndaja xcusun rë cjuavixan. Peru xuta xi cuinduva ne, hacuiin ndaja cjuatacun rë me ndajintjin xi nduva me. \v 9 Vëhë xi tihin hisca cruci ndiyatë ne, hane tu hacutjin cjín má xuta xi sacu ri, noje cojo yëjë ni me xi catinduva me catjinesuhi me.” \v 10 Ngajan xi quiji hndixahan jan hiscan ndiyatë rë nandya ne, hane yëjë ni xuta xi cavechutaha cha, sá xuta tsehen, o sá xuta ndaja ne, casahmi cha xi camatangun me quiji me suhi. Hane ña catsëxtin xuta ndava suhi. \p \v 11 ’Hya xi tijima suhi ne, xi cavisehen me xi matitjun jan xi scutsejen me xuta xi cafehe me, cavutsejen me ngu cha xi yuma jyihi cojo tsjian rë. \v 12 Ngajan xi cachja me cojo cha cuitjin: “Tai, ¿hacutjin cama xi cavisuhun nguehe handasa jemu yuma jyihi tsjian nuju?” Peru cavejñajyuu cha vë cachjaain cha. \v 13 Sehe cachja me xi matitjun jan cojo hndixahan rë me cuitjin: “Tetuhunhñu tsja cha cojo ntsacu cha sehe naxun cha ndatsen hiscan jñu. Ngajan hiscan hincha xuta xi tijihnda me, hacuaha titsijanerii me nehñu me.” \v 14 Cjín má me xi cachjinda rë xi nduva me, peru chuva má me xi tuxijijñi rë. \s1 Cjuacjintacun tsëhë tujúnsa \p \v 15 Hya xi camá ne, cha partidu fariseo ne, cavisiajmichihin cha casacuse rë cha ngu cjuacjintacun xi tsavi fi xi cjuayangui Jesús tsëhë. \v 16 Hya xi camá ne, catsingatju cha ngujo cha ladu jan, cojo cha ladu rë Herodes ne, cachja cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Maestro, ngayin ne, hyin ta ngayun ne xuta ndaja ngayun. Vicuyun ndiya rë Nina cojo cjuaquixi. Ha tuxa cjuaquixindaja xi nújun, ha ndasa cojo xuta nchina visiajmu o sá cojo xuta yuma. \v 17 Xi má nuju ne, mé xi ndaja cuinújan. Sacuaha ley rë Moisés ne, ¿há tsingatihi xi cuechjen tujúnsa naja cojo César, me xi matitjun, o há tsingatiin? \p \v 18 Peru Jesús ne, tsëhë xi ha vacun rë me xi jemu choho xcusun rë cha ne, cachja me cojo cha cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin meje chjuhunchuvun ná? Xuta ndacha ngayun. \v 19 Ningacun ná ngu tujún jan scutsejen. \p Hane canduvacojo cha ngu tujún tyava. \p \v 20 Sehe cavinenguise me cha cuitjin: \p ―‍¿Yo xcusun rë hacuaha yo ñihi rë xi quitaha xcun tujún vë? ―‍Cuatjin cavinenguise Jesús. \p \v 21 Hane cha xi cuacun vë ne, cuitjin cafayangui cha: \p ―‍Tsëhë César. \p Sehen ngajan xi Jesús ne, cuitjin cachja me cojo cha: \p ―‍Cuatjin ne, tuhun rë César xi tsëhë me, hane tuhun rë Nina xi tsëhë me. \p \v 22 Hya xi cahndë cha cjua xi cachja Jesús ne, quijircun rë cha, sehe cavetju cha quiji cha tsëhë cahndë́ xi tacun me. \s1 Cjuachjinenguise tsëhë xi cuya nima cjuahñu \p \v 23 Sehe nixtin hya ne, cafehe tjengui Jesús cha partidu saduceo, cha xi vicuya cjuachacun xi chja xi xuta xi cahme ne, cuyaain nga me cjuahñu. Sehe cavinenguise cha Jesús cuitjin: \p \v 24 ―‍Maestro, Moisés ne cachja me ta: “Sá xi ngu xihin cueya, hane tsajin rë chjuun rë hisca ngu quihndi ne, hntsë nima vëhë ne, meje rë xi cjuaha rë chjuun cahan vëhë, cojo sa xi sacú rë na quihndi xi cuma sacuaha quihndi rë nima vëhë.” \v 25 Quihndë ne, siu yatu cha cojo hntsë cha. Hane cha tjun ne, cafaha cha chjuun. Peru cahme cha, hane tsëhë xi tsajin quihndi rë cha, hntsë nima vë ne, cafaha cha chjuun jan. \v 26 Hane cuanitjin cavatju cha xi majo cojo cha xi majyan hisca chuva ngu chuva ngu cha hisca cojo cha xi má yatu. \v 27 Hane xi cajnetaha ne, sehe cahme chjuun jan. \v 28 Quihndë ne, hya xi cuya yëjë nima cjuahñu ne, ¿jarë cha xi cuacún vë xi chjuun rë cha na xi cjuaquixi ta, tsëhë xi yëjë ni xi yatu cha ne, camá chjuun rë cha na? ―‍Cuatjin cachja cha. \p \v 29 Ngajan xi cachja Jesús cojo cha ta: \p ―‍Ngayun ne, cuaaintjin xi nújun, tsëhë xi vijnii rcun cjua xi chja xujun tsëhë Nina, hacuaha hyuun xi Nina ne, jemu hñu cjuatacun rë me. \v 30 Ta hya ne, cumaji cjuavixan hacuaha tsinguixaain xicjin me hya ta, sacuaha ángel xi siu ngahnga ne, cuatjin cuiyuju me. \v 31 Quihndë xi tinújun tsëhë nima xi cuya cjuahñu ne, cuinenguësë nuju ne, ¿há cjëë chutayun cjua xi cachja Nina cojo nuju xcun xujun rë me tsëhë nima xutachanga nuju xi cuicun vi? \v 32 “Ngahan xi Nina rë Abraham ngahan, Nina rë Isaac hacuaha cojo Nina rë Jacob.” Cuatjin cachja Nina. Peru ndaja hyun ta Nina ne, hacuiin Nina rë nima ta Nina rë xuta xi quicun me. \p \v 33 Hya xi cahndë xutacjín cjua jan, jercu tu quijircun rë me cjua xi catsicuya Jesús. \s1 Cjuachjinenguise tsëhë jarë artículo tsëhë ley xi hitsë sa matitjun \p \v 34 Peru cha partidu fariseo xi camachaya rë cha xi catsinguejyu Jesús cjua rë cha partidu saduceo ne, camatangun cha cojo xicjin cha, \v 35 hane sehe cavitexa cha ngu maestru rë ley xi cavinenguise cha me cjua vi cojo sa xi cuma cjuahachuva cha me. Cuitjin cachja maestru jan: \p \v 36 ―‍Maestro, tsëhë yëjë ni cjua xi cavitexa Nina naja xcun xujun ley ne, ¿jarë artículo xi hitsë sa matitjun? \p \v 37 Ngajan xi cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍“Meje rë xi nihmutacún Nina naja cojo nguñajatacún, cojo yëjë ni xahasen nuju, cojo yëjë ni ngahñu nuju, cojo yëjë ni cjuatacun nuju.” \v 38 Cjua vë xi hitsë sa venguichji rë ne, hitsë sa matitjun xi cumá rë yëjë ni cjua rë ley. \v 39 Hane xi má jo ni: “Meje rë xi nihmutacún xingun sacuatjin hmutacún suvun yojo nuju.” \v 40 Tsëhë jo artículo vi ne vetjun sa yëjë cjua rë ley xi catsihindu Moisés cojo yëjë cjua xi catsihindu profeta. ―‍Cuatjin cachja Jesús cojo cha. \s1 ¿Yo tjë rë má me xi catsingatju Nina? \p \v 41 Hya xi ha camá tangun cha partidu fariseo ne, sehe cavinenguise Jesús cha cuitjin: \p \v 42 ―‍¿Mé nújun? Mesías o sa Cristu ne, ¿yo tjë rë má me? \p Cafayangui me ta: \p ―‍Tjë rë David má me. \p \v 43 Sehe cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Sá xi quixi xi cuatjin ne, ¿hacutjin cavátju xi suva David ne, hya xi catsihindu me cjua xi cachja Hasen tsëhë Nina cojo rë me, “Nai” cachja me tsëhë Mesias? ta cuitjin catsihindu me: \q1 \v 44 Nina ne, cachja me cojo Nai naha cuitjin: \q1 “Tinechin nguehe ladu quixi naha, \q1 hisca hya xi yëjë ni xi sahmi ri condra ne, cuiyúju ngahan ngahma gubiernu riji.” \m \v 45 Quihndë ne, sá xi suvá David chja me xi Nai rë me má me xi tsingatju Nina ne, ¿hacutjin má ne xi hacuaha tjë rë me má me vëhë? \p \v 46 Ngajan camá xi ndastu mé cafayangui cha, hacuaha hisca hya ne, tsacjun cha cjuinenguise sa cha me. \c 23 \s1 Cachjajyë Jesucristu cojo xutacjín tsëhë cha xi vicuya cjuachacun \p \v 1 Hya xi camá ne, cachja Jesús cojo xutacjín hacuaha cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p \v 2 ―‍Cha xi vicuya cjuachacun cojo cha partidu fariseo ne, casatë rë cha xá rë ley xi casatë rë Moisés hatsëë. \v 3 Vëhë xi meje rë xi nuhyun cjua rë cha hacuaha nihñuchuhun yëjë ni xi vicuya cha; peru nihñuu sacuaha sahmi cha ta, ndaja chja cha jan peru hacjahi sahmi cha. \v 4 Cjua xi vicuya cha jemu chja sahmi chihin xuta ta tangun sacuaha ngu chaha xi hai vaniji tyja rë me, peru suva ni cha ne, visecuaain cha me hisca hitsë. \v 5 Yëjë ni xi sahmi cha ne, sahmi cha ngatsë rë xi scuëë xuta cha, sahmihnga xuta cha. Vatjutaha cha chuva rë xujun xi chja ley xi setaha xten xuta, cojo tsjahya xi tsingaqui cha ntsacu tsjian rë cha. \v 6 Hacuaha jemu chuya rë cha hya xi satë rë cha cahndë́ xi matitjun tsëhë ngu ndava suhi o tsëhë yungun. \v 7 Hacuaha hora xi fi tsujyihiya cha, jemu chuya rë cha xi cuatjin fi xuta chja me nina cojo cha ngajan ngajñi ndetsin, maestro chja xuta tsëhë cha. \p \v 8 ’Peru ngayun ne, xi cuichjaain xuta tsujun Maestro ta ngu ni me xi Maestru nuju, hane ngajñi nuju ngayun ne, xingun má yun. \v 9 Hacuaha xuta ngasunhndë ne, canujuun tsëhë me xi Nahmi ta ngu ni me xi tacun me ngahnga ne, hacui Nahmi nuju. \v 10 Cuanitjin ne, xi cuichjaain xuta tsujun Nai ta ngu ni me xi Nai nuju, me vëhë ne, Cristu. \v 11 Hane ngu ngayun xi meje cumatitjun ngayun ne, sahmi me sacuaha ngu mosu rë xicjin. \v 12 Tsëhë xi yëjë xuta xi sahmi yehe suvá me yojo rë me ne, cuechu nixtin xi Nina ne, tsinguijne me cjuatacun rë. Hane xuta xi tsinguijne suvá me cjuatacun rë me, hya ne, Nina ne, sahmi yehe rë me. \p \v 13 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. ¡Xuta ndacha yun!, ta vechjun tingotjo hisca visehen gubiernu xi sahmi Nina cojo sa xi cumaji cuisehen xuta. Tivisuun suvun, hacuaha tituun cahndë́ xi cuisehen xuta xi meje cuisehen me. \p \v 14 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. Jemu cjín tujún naxun yachjin cahan xi hisca ndava na tsajin. Hane hya xi nújunyumun ne jemu nduju hora nihñu, peru hacuiin nguñaja tacun nújun ta, vindachun ni. Vëhë xi hitsë sa jyë cuma castigu xi cumá nuju. \p \v 15 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. ¡Xuta ndacha yun! ta cuangun jingujyë ni ngasunhndë xi sacu ngu ni me xi cuisehen ladu nuju. Peru hya xi cavicuyun rë me, hitsë sa jyë castigu satë rë me xi cuma nuju. \p \v 16 ’Jemu chojyihi tsujun, ¡xuta rcá yun xi meje ningacun ndiya! Nújun ta: “Sá xi tuhun cjua nuju hane cuinújun ta: Quixi, vëë yungun xi matitjun ne, sahmii ngujyë xi nihñu chihin cjua nuju, peru sá xi tuhun cjua nuju cojo oro xi jiya yungun xi matitjun ne, vëhë sahmi ngujyë xi tuhun xi canújun.” \p \v 17 ’¡Ngarca ni ngayun! ¡Rcá yun! ¿Jarë xi meje rë xi chjaanrcun? ¿Há oro jan? o sá tsajin ne, ¿há yungun xi matitjun? ta, ngatsë rë yungun ne, vëhë xi camanchacun oro xi hincha cahntsua. \v 18 Hacuaha nújun ta: “Sá xi tuhun cjua nuju hane cuinújun xi ngasunscun yungun cuma testigu ne, sahmii ngujyë xi nihñu chihin cjua nuju, peru sá xi nújun ta cuatjo xcun ngasunscun jan cuma testigu ne, sehe sahmi ngujyë xi tuhun xi canújun.” \v 19 ¡Rcá yun! ¿Jarë xi meje rë xi chjaanrcun? ¿Há cuatjo jan? o sá tsajin ne, ¿há ngasunscun ta, tsëhë xi xcun vëhë ngajan camachacun cuatjo? \v 20 Vëhë xi yo xi cuisiajmi hane cuichja me xi vëë ngasunscun ne, hacuaha tichja me xi vëë yëjë xi hinchasun xcun; \v 21 hacuaha yo xi cuisiajmi hane cuichja me xi vëë yungun xi matitjun ne, hacuaha tichja me xi vëë Nina xi tacun me ngajan. \v 22 Hane yo xi cuisiajmi hane cuichja me xi vëë ngahnga ne, hacuaha tichja me xi vëë cahndë́ hiscan sahmi Nina gubiernu hane hacuaha xi vëë Nina xi sahmi me. \p \v 23 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. ¡Xuta ndacha yun! Ngayun ne, handasa tuhun diezmu nuju hisca cojo nchurca cojo ruda cojo yëjë sa xcusun ndeya ne, peru nihñucuenduun xi nihñuchihin artículo rë ley xi hitsë sa meje rë Nina xi nihñuchuhun sacuaha xi chja cuitjin: nihñu hacutjin xi cjuaquixi cojo xingun, sacuaha xi mayuma nuju xingun, hane sacuaha xi ngu ni má cjua nuju; hitsë sa ndaja sa canihñu yëjë xcusun vihi, hane canihñucuendun tsëhë xcusun xi canihñu. \v 24 ¡Ngayun ne xuta rcá yun xi meje ningacun ndiya! Nihñu sacuaha sahmi ngu xuta xi tsicaha me vinu rë me, sehe cuetjuxin ngu chu xihi xi jiya ngajñi rë. Peru cuma tsinguijne jingu me ngu chu camellu. \p \v 25 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. ¡Jo xcun jo ntsuvun yun! Nihñu tyjahi táha ngaxtun ngu vasu cojo ngu tyuva, peru cahntsua ne, quitsë camahani rë cjuachëjë cojo cjuatacun xi nimuju yëjë ni xcusun. \v 26 Fariseo rcá, titjun nihñu tyjahi cahntsua vasu cojo tyuva jan ta tsëhë xi cuatjin ne, hacuaha cuma tyjahi táha ngaxtun. \p \v 27 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. ¡Jemu ndacha yun! Ngayun ne, tangun cun cojo ngu tsjun xi cahvi rë xujñu, ta ndaja tsejen tsjun jan, peru cahntsua ne, quitsë rë cojo ninda rë nima cojo yëjë ni xi jehndu. \v 28 Cuanitjin cun ngayun ta xi vutsejen xuta yun, tsejen sacuaha xuta ndaja tyjahi yun, peru cahntsua xahasen nuju ne, quitsë rë cojo cjuandacha cojo cjuatsehen. \p \v 29 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha xi vicuya cjuachacun cojo ngayun cha partidu fariseo. Ngayun ne, nindujun tsjun ndacun tsëhë yëjë ni nima profeta, hacuaha nihñu ndacun tsjun tsëhë nima xi tsajin xi cun rë me xcun Nina. \v 30 Hacuaha ngayun nújun ta: “Sá xi ngayin cavinechin nixtin hatsëë xi quicun xutachanga niji ne, cavisecuiin rë me xi tsiquehen me profeta xi cuacun vë ta cumacjain niji.” \v 31 Quihndë ne, cahyun ta cojo cjua nuju vë, tuhun testigu condra nuju ta tsëhë xi ngayun ne hatuxa quihndi rë xutachanga nuju ngayun, hane me vëhë ne xi catsiquehen me profeta jan. \v 32 Quihndë ngayun ne, ¡tangun cuéchun chuva rë cjuatsehen xi casahmi xutachanga nuju! \p \v 33 ’Sacuaha cun yë chacun cuatjin cun ngayun, ¡quihndi rë yë yun! ¿Hacutjin cumá cuetjuntjun tsëhë castigu xi má hasen rë nima? \v 34 Vëhë xi tsingátju sa nuju profeta cojo xuta xi quicun cjuatacun rë me cojo maestru ne, hane ngujo me ne, ngayun ne nicuhun me hacuaha cuetuhun me xcun cru. Ngujo nga me cujun rë me ngayun ngajan ndatsen yungun hacuaha tuhun rë me cjuañihi xi cuatju me sehe cuanga me ngu nandya ngu nandya. \v 35 Cojo chuva vëhë ne, chanujujyun cjuaveya rë yëjë ni xuta xi tyjahi cjuatacun rë me xi cahme nguehe ngasunhndë. Chanujujyun cjuaveya rë xutachanga naja Abel cojo hisca cjuaveya rë xutachanga naja Zacarías quihndi rë Berequías, me xi canicuhun tiña ngasunscun hiscan ndatsen rë ndava Nina. \v 36 Cuichjá quixë cojo nuju ta tsëhë cjuaveya rë yëjë ni me vë chanujujyun ngayujun ni xi nechun quihndë. \s1 Jemu choho camá rë Jesucristu ngatsë rë xuta Jerusalén \p \v 37 ’¡Ngayun xuta Jerusalén, ngayun xi cojo ndyojo nicuhun profeta xi tsingatju Nina ngajñi nuju! ¡Jemu choho má ná tsujun! ¡Mé hitsë ndiya xi meje scávëvaha nuju sacuaha javëvaha ngu nisë quihndi rë chu xi cuincha chu ngahma tyjunga rë chu! Peru ngayun ne, mijí nuju. \v 38 Chutsujun ni, Nina ne, catsismicacun me ngayun. \v 39 Cuichjá cojo nuju ta chuun camahani ná hisca hya xi cuechú nixtin xi cuinújun cuitjin: “¡Catsinchacun Nina me xi titsingatju me ngajñi naja!” ―‍Cuatjin cachja Jesús. \c 24 \s1 Cachja Jesús xi cuetsun yungun \p \v 1 Hora xi tivetju Jesús tsëhë ndatsen yungun xi matitjun jan xi cjui xin me ne, ngajan cafehe xuta ladu rë me caveyanangui me hane catsingacun tsja me xi yungun jan ne, jemu ndajyihi. \v 2 Hya xi camá ne, cuitjin cachja Jesús tsëhë yungun jan: \p ―‍Sacuaha yëjë ni ndihya vihi xi chutsujun tsëhë yungun ne, cuichjá cojo nuju ta cuechú nixtin xi hisca ngu ndyojo ndacun xi cuicun vi ne, tsajin xinchasuncoo xicjin ta cjuë yëjë cuixujne. ―‍Cuitjin cachja Jesús. \s1 Hacutjin sacú cumachaya naja xi ha meje cuijnetaha nixtin vihi \p \v 3 Xi cafë cachja Jesús cuitjin ne, sehe cafehe me tiña rcu Ndetjún Olivu. Hane xi tacun suvá me, ngajan cafehe xuta ladu rë me, cavinenguise rë me cuitjin: \p ―‍¿Mé nújun? ¿Janihya cuetjucaa xcusun vëhë ni? ¿Hane hacutjin cuma sacú niji cjuaquixi xi ha tivechú nixtin xi nduvun ngayun tivechú hora xi cjuë nixtin rë ngasunhndë vi? \p \v 4 Ngajan xi cachja Jesús cojo rë me cuitjin: \p ―‍Nechun cuidadu, cojo sa xi hacuiin cuma ndacha ngayun ta, \v 5 tsëhë xi jemu cjín xuta cuetjucaa me xi cuichja me xi hacui me xi catsingatju Nina me. “Ngahan Cristu”, cuichja me. Hane cuatjin jemu cjín xuta cumacjain rë me cjuandacha rë me xi cuacun vë. \v 6 Hacuaha hya xi cumachaya nuju cjua xi jemu yehe si tijima ngu nación o sá xi tjin cjuacjintacun xi jemu yehe si nduva ne, xicarcuun ta, hatuxa tjin xi titjun xcusun vëhë cuma. Peru hacuiin ha hya cuijnetaha nixtin vihi. \v 7 Hacuiin hya cuma ta, titjun ne, scaan xuta ngu nación cojo jingu sa nación. Hacuaha scaan xuta ngu nandya cojo ngu nga nandya. Hacuaha jemu cjín cahndë́ xi cuma cuechu jindya. Jemu cjín cahndë́ xi cjuani nangui. \v 8 Peru xi cuatjin cumá yëjë ni xcusun vihi ne, sehe ntsacu tivetsihin cjuañihi xi cuatju xuta. \p \v 9 ’Sehe cjuaha nuju xuta, cjuecojo nuju me xi cuatjun cjuañihi, xi tsiquehen me ngayun. Hacuaha jemu chohovëë xuta rë yëjë nangui yun ngatsë naha. \v 10 Hya xi cumá ne, cjín xuta tsismicacun me ladu naha, hane tsindeya me cjuatacun rë me. Sehe cojo cjua ni cuiteña xicjin me. \v 11 Hacuaha jemu cjín profeta xi vindacha me xuta cuetjucaa me. Hane cuatjin jemu cjín xuta cumacjain rë me cjuandacha rë me. \v 12 Hacuaha cjuatsehen ne, jemu cumayehetaha. Vëhë xi hya ne, cumachuva cjuahmutacun xi tjin rë xuta. \v 13 Peru jarë ngayun xi scaa nuju cojo cjuacjintacun vëhë hisca xi cueyun ne, cuechun xcun Nina. \v 14 Hane xuta ne, cjue me jingujyë ni ngasunhndë cuichja me cjuandajyihi vihi tsëhë gubiernu xi sahmi Nina, xi cumachaya rë xuta ngasunhndë. Hane hisca xi cuma chihin yëjë xcusun vëhë cuijnetaha nixtin vihi. \p \v 15 ’Profeta Daniel ne, catsihindu me xcun xujun rë Nina tsëhë ngu xcusun tsehen xi tsinguetsun. Cuechún nixtin xi cuejña vëhë xu cahndë́ ximinchacun ―‍xuta xi vutaya cjua vi, catjahacuenda me cjua―‍. Hya xi cuatjin tsejen ne, \v 16 hya ne, xuta xi siu yëjë nandya tsëhë distritu Judea ne, catanga me hane catangahma me hiscan ndetjún. \v 17 Hacuaha jarë me xi hinchasun me rcu ndava me ne, mé tsëhë me xi siu cahntsua ndihya ne, mijí rë xi cjuejaha me. \v 18 Hacuaha ha chuva vëhë ni ne, xuta xi siutaha me nguijña ne, mijí rë xi cuya cjuejaha me tsjanga rë me ndava me. \v 19 ¡Jemu chojyihi tsëhë yëjë yachjin xi hinchahma quihndi rë cojo yëjë me xi tjin rë quihndi vaqui xi cojo me cuanga me nixtin hya! \v 20 Chjahyun rë Nina xi cjuañihi vëhë ne, hacuiin cuinduva nixtin chan hnchan o sá nixtin xi chjahájenda rë ta, \v 21 tsëhë xi cjuañihi jyë xi cuma ne, ngu cjuandya jyë xi cjëë camahani camá hisca ntsacu cavetsihin ngasunhndë. Hacuaha cuyaain cuma nga. \v 22 Jemu jyë cjuañihi jan, sá tsajin xi ha camachuva nixtin rë cjuañihi vëhë ne, hisca ngu xuta ne, cuetjintjiin me. Peru ngatsë rë cjuahmutacun xi tjin rë Nina cojo xuta xi cavaxijin me xi cuma ladu rë me ne, casahmichuva me nixtin vëhë. \p \v 23 ’Hya ne, sá xi cuichja yahnga me cojo nuju ta: “Cuajyihi Cristu nguehe”, o sá “Cuajyihi me ngajan.” Xi camacjaain nuju cjua jan ta, \v 24 tsëhë xi nixtin hya ne, jemu cjín xuta cuetjucaa me xi cuichja me cuindacha me ta Cristu me o sá profeta me. Hacuaha jemu sahmi me cjuarcun tsëhë xi meje cuindacha me xuta, hisca cojo xuta xi cavaxijin Nina. \v 25 Quihndë ne cojo chaja sa xi cuechu nixtin vëhë ne, ngahan ne, ha cachjá cojo nuju. \v 26 Vëhë xi sá xi cuichja yahnga me cojo nuju ta: “Jemu xín tsëhë nandya tacun me”, hacuiin cuangun cojo me. O sá xi cuichja me ta: “Ndihya cahnchun tacun me”, camacjain nuju tsëhë me ta, \v 27 sacuaha sahmi hasen ndihichuhún xi ha tu ñahñu sahmi hasen rë jingujyë ni ngahnga, hiscan ladu vetjucaa tsuhi hiscan ladu vetje tsuhi ne, cuatjin ha tu ñahñu scutsejen ná yëjë ni xuta hya xi cuinduvá nga ngahan xi Quihndi rë Xuta jain. \v 28 Cuatjin cuma nixtin hya sacuaha chja cjua ta hiscan jiña chu xi cahme ne, hacuaha ngajan matangun chu lote. \s1 Hya xi cuya nduva Quihndi rë Xuta Jain \p \v 29 ’Ngutjen xi camá cavatju cjuañihi jan ne, cuinduva nixtin xi cjuë ndavá rë tsuhi. Hacuaha sá ne, ha quihndë suaain ndavá rë. Hane niñú ne, cuixu tsëhë ngahnga. Hisca ngahñu xi tjin ngahnga ne, cjuiniyaya. \v 30 Hya xi camá ne, ngajan cuma tsejen seña tsëhë Quihndi rë Xuta Jain. Hane yëjë xuta xi siu ngasunhndë ne, jindayava me. Sehe hya scuëë xuta ngahan, xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan, xi cuinduvá ngajñi rë yufí cojo jemu jyë ngahñu, hisca seti hisca vatë jyihi ngahan xi cuinduva. \v 31 Hya ne, tsingátju ángel naha, hane xi ndaja hñu cuinuhya rë xi fane ngu tyjo, sehe cjuejaha rë yëjë ni xuta naha xi cavaxejen, sahmitangun rë me tsëhë jinguyëjë ni ladu ngasunhndë. \p \v 32 ’Quihndë ne, ningatuhuntacún tsëhë ejemplu xi sua yaxujún: Hya xi cuetsihin cumá xcuen tsja rë tsëhë xi ha jemu camatiña cuetsihin cuetjusehen ne, ngayun ne, ha hyun ta ha jemu camatiña chan tsin. \v 33 Hacuaha chuva vëhë ni ne, hya xi chun xi cuetsihin cumá yëjë xcusun xi cachjá cojo nuju vë ne, vëhë sua cumachaya nuju xi ha camatiña nixtin rë, hisca meje cumá. \v 34 Cuichjá cjuaquixi cojo nuju ta xuta xi siu nixtin vihi ne siu cuaha me hya xi cuetjucaa xcusun xi cachjá cojo nuju jan. \v 35 Ngahnga cojo nguehe ngasunhndë ne, hatuxa cjuë. Peru hisca ngu cjua naha ne, tsajin xi cuetjincaain. \p \v 36 ’Sacuaha nixtin xi cuetjucaa cjuatacun vëhë ne, tsajin yo vëë rë. Hisca víin ángel xi siu ngahnga. Hisca hveen ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain. Suva tutu ni Nina nahmi naja ne, me vëhë xi vëë me. \p \v 37 ’Sacuaha casahmi xuta hya xi cavéjña xutachanga naja Noé ne, hacuanitjin ni sahmi xuta hya xi cuinduva Quihndi rë Xuta Jain. \v 38 Tsëhë xi hya ne, xi chaja sa casesuntë nandan ngasunhndë ne, jine tjihvi xuta, vixan me, tsinguixan me quihndi rë me. Cuatjin casahmi cuaha me hisca nixtin xi cavisehen Noé cahntsua barcu. \v 39 Hacuaha camachayiin rë me hisca xi casesuntë nandá quijicojo rë yëjë ni me jan. Hacuaha cuanitjin ni sahmi xuta hya xi cuinduvá ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. \v 40 Jo cha ne, cuiyujutaha cha nguijña. Ngu cha ne, chjaháxin rë cha, hane cha xingu jan ne, cuejña cha. \v 41 Hacuaha jo nga yachjin ne, cuiyujutaha na coho na. Ngu na ne, chjaháxin rë na, hane na xingu jan ne, cuejña na. \p \v 42 ’Vëhë xi nechun cuidadu. Hacuaha ningascun rë cjuatacun nuju ta ngayun ne, hyúun janihya cjuehe Nai nuju. \v 43 Hacuaha meje rë xi cumachaya nuju cjuatacun vihi: sá xi nai rë ngu ndihya ha machaya rë me hora xi cuinduva cha chëjë ndava me ne, suaain me cahndë́ xi scuxaha cha ndava me ne, sehe tsichëjë cha. \v 44 Hacuanitjin ni meje rë xi ngayujun ni ngayun ne, tuhun chjinu yojo nuju ta, tsëhë xi hora xi ningatuuntacún xi cjuëhë ngahan xi Quihndi rë Xuta jain ngahan ne, hora vëhë cjuëhë. \s1 Xuta xi vihndë cojo xi vihndiin tsëhë Nina \p \v 45 ’¿Yo ngayun xi nihñu sacuaha sahmi ngu mosu hndixahan xi jemu quicun cacun xi sahmichihin yëjë ni hacutjin xi meje rë nai rë? Ngu hndixahan xi cjuahaxa xi cjuahacuenda rë yëjë sa hndixahan xi hora tjin sua xi sinë. \v 46 Jemu ndaja tsëhë ngu hndixahan jan xi tisahmi tutjin xi casuaxa rë nai rë. \v 47 Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta, nai rë hndixahan vëhë ne, suaxa me hndixahan vëhë xi hacuaha cjuahacuenda yëjë sa xcusun xi tjin rë me. \v 48 Peru cuejñaa ne xi hndixahan vëhë ne, jemu choho xcusun rë me, tsingataha cacun cojo cjuatacun rë cuitjin: “Nai naha ne, tijima tafi sa xi cjuehe me.” Cuatjin tsingataha cacun. \v 49 Sehe cuetsihin cuaja rë hndixahan xi yahnga jan, hacuaha cuatjutaha sinë cuihi hisca cuma chihi. \v 50 Peru cuechú ngu nixtin xi tsajin tacunya hndixahan vëhë, ngu hora xi hisca hvíin ne, hya cjuehe nai rë. \v 51 Hane jemu jyë castigu sahmi me, sehe tsingatju me cuatju tangun cjuañihi cojo xuta xi jo xcun jo hntsua me. Ngajan ne, jemu squihnda me, hacuaha tsijanerii me nehñu me. \c 25 \s1 Ejemplu tsëhë të na nixti xi quiji na cjuavixan \p \v 1 ’Hya xi cuechú nixtin xi sahmi Nina gubiernu ne, cumá sacuaha cavatju të na nixti xi cafaha na ndihi tsëhë aceite, sehe quiji na xi cuejñaya na cha xi cuixan hora xi nduva cha. \v 2 Hya xi camá ne, hñu na jan ne, rcu taja na, hacuiin ndaja tsingatahacacun na. Peru hñu nga na jan ne, ndaja quicun na. \v 3 Cavejña xi na rcu taja ne, hora xi cafaha na ndihi ne, cafaain na aceite xi cuya cuincha na tsëhë. \v 4 Peru sacuaha na quicun jan ne, cafaha na ndihi ne, hacuaha xin cafaha na aceite. \v 5 Hane xi ma tafi xi nduva cha xi cuixan jan ne, cafaha rë na nijña ne, caviyujufë na. \v 6 Hya xi camá ne, sacuaha vasen nixten ne, canuhya rë xi jindaya xuta ta: “¡Nduva cha xi cuixan! Tangun tjengun cha xi cuanguncujun.” \v 7 Xi cuatjin canuhya rë ne, cavisatjenhnga na nixti jan ne, cavëhëchjine na ndihi jan. \v 8 Hya xi camá ne, cachja na xi taja rcu cojo na quicun cuitjin: “Tuhun niji hitsë aceite nuju ta meje cjuë xi tsijin ne, coho ndihi niji.” \v 9 Peru cafayangui na quicun cuitjin: “Cumaji tihin nuju ta sá cuatjin ne, cuechutaain tsëhë xi cuma meje nuju hacuaha tsëhë xi cuma meje niji. Hitsë sa ndaja ne, tangun hiscan xi xteña ne, hiscan ngajan chuhun.” \v 10 Cuatjin camá xi hora xi quiji cavatsë na jan aceite ne, cafehe cha xi cuixan. Hane na xi siuya ne, cojo na cavisehen na ndava suhi. Sehe casechjahñu tingotjo ndihya. \v 11 Hya xi camá ne, cafehe na nixti xi quiji jan, hane cajindaya na tingotjo ndihya cuitjin: “Tatá, chuxuhun tingotjo tsijin.” \v 12 Peru me vëhë jan ne, cafayangui me cuitjin: “Hveen jani nduvun ngayun.” \p \v 13 ’Vëhë xi nechun cuidadu, hacuaha ningascun rë cjuatacun nuju ta ngayun ne, hyúun mé hora, hyúun mé nixtin xi cumá. \s1 Ejemplu tsëhë tujún xi casua nai rë hndixahan \p \v 14 ’Cuejña ne xi ngu xuta jan ne, quiji me ngu nangui cjin. Hane chaja sa xi cjue me ne, cajindaya me mosu hndixahan rë me casua me xi cuejñatsja cha xi tsëhë me. \v 15 Hora xi casua me ne, ngu cha, casua me cha hñu mil tujún, hane ngu nga cha ne jo mil, hane ngu nga cha ne ngu mil. Cuatjin casua me cha hatucutjin tsejen xi chutaha cha. Hya xi camá ne, cavetju me quiji me. \v 16 Ngajan camá xi cha xi cafahatsja cha hñu mil tujún ne, casahmi cha ngu negocio. Hane ngajan cavesun rë cha hñu cuatjin sa. \v 17 Hacuaha cha xi cafahatsja cha jo mil tujún ne, cuanitjin ne cavesun rë cha jo cuatjin sa. \v 18 Peru cha xi cafahatsja cha ngu mil tujún tsëhë nai rë cha ne, quiji cha cafahangui cha ngu ngojo nangui. Hane ngajan caveyanijihma cha tujún jan. \p \v 19 ’Hya xi jercu cavatju nixtin xi quiji nai jan, cavuya cafehe me, cajindaya me cha xi sua cuenda cha tsëhë tujún jan. \v 20 Ngajan xi cha xi cafahatsja cha hñu mil tujún ne, yaha cha hñu mil sa. Hane cachja cha cojo me ta: “Tatá, hñu mil catuhun ná, hindë ne, cavesun ná hñu cuatjin sa.” \v 21 Ngajan xi nai rë hndixahan jan ne, cuitjin cachja me cojo: “Ndatjin ri. Ngaye ne, ngu hndixahan ndaja ngaye. Ngatsë rë xi jemu ndaja canihñi xa lihndi vëhë ne, hitsë sa quisun xa xi sua ri. Quihndë ne, tehe cjuasua xahasen riji cojo ná.” \v 22 Sehe cafehe cha xi cafahatsja cha jo mil tujún. Hane cachja cha cuitjin: “Tatá, jo mil catuhun ná, hindë nguehe tacun tsujun jo cuatjin sa xi cavesun ná.” \v 23 Ngajan cachja nai jan cuitjin: “Ndatjin. Ngaye ne, ngu hndixahan ndaja ngaye. Ngatsë rë xi jemu ndaja canihñi xa lihndi vëhë ne, hitsë sa quisun xa xi sua ri. Quihndë ne, tehe cjuasua xahasen riji cojo ná.” \p \v 24 ’Hacuaha cafehe cha xi cafahatsja cha ngu mil tujún. Hane cuitjin cachja cha: “Tatá, ha machaya ná xi ngayun ne, jemu hñu cjua nuju. Nangun xitjë handasa hacuiin ngayun xi canitjun. Ngayun ne, hacjahi sahmi xa ne, ngayun chjuhunntsun chji rë. \v 25 Vëhë xi tsácjun ngahan. Hane cëjë caveyaneje hma tujún nuju. Cuajyihi tujún nuju nguehe.” \v 26 Ngajan xi nai rë cha ne, catsicuya me tsëhë cha cuitjin: “Ngaye ne, machjiriin ngaye. Ngaye ne, mosu hndixahan tsehen. Sá xi hye xi fanga handasa hacuiin ngahan xi catsitjë, hye xi hacjahi sahmi xa ne, peru ngahan fahántsa chji rë, \v 27 hitsë sa ndaja xi xcun bancun cahmi chani tujún xi casuá ri, cojo sa xi hya xi cjuëhë ne, cúya cjuahántsa tujún naha, peru cojo quihndi rë.” \v 28 Sehe cachja me cojo me xi hinchacun jan cuitjin: “Chjuhuntuhun tujún xi yaha cha vë. Sehe tuhun rë cha xi tjin rë të mil tujún ta, \v 29 me xi ha tjin rë ne, sua sa Nina me, hisca vesun tsëhë. Hane me xi tsajin cjín jan ne, cjuahataha Nina hitsë xi tjin rë me. \v 30 Hacuaha chandunxin hndixahan xi machjiriin hiscan jñu ngajan candatsen. Ngajan ne, jemu squihnda me hacuaha tsijanerii me nehñu me.” \s1 Ejemplu tsëhë chu tsánga cojo chu tentsun \p \v 31 ’Hya xi cuya Quihndi rë Xuta Jain cuinduva me cojo hasen ndajyihi tsëhë Nina hacuaha cojo ángel rë Nina cuinduva me, cuejña me cahndë́ hñu hiscan tsichuva me xuta. \v 32 Hane ngajan xcun me ne, cumatangun xuta rë jinguyëjë ni ngasunhndë ne, sehe scuxijin me xuta sacuaha sahmi ngu cha xi faha cuenda rë chu hora xi vaxijin cha chu tsanga tsëhë ngajñi rë chu tentsun. \v 33 Vinchaxin cha chu tsánga taha quixi rë cha, hane vinchaxin cha chu tentsun taha xcun. \v 34 Hya xi cumá ne, me xi matitjun jan, cuichja me cojo xuta taha quixi ta: “Nduvun nechun, ngayun xi catsinchacun Nina Nahmi naha. Ngayun xi satë nuju cuisuhun gubiernu xi Nina cavëhëchjini me tsujun hisca ntsacu cavetsihin ngasunhndë. \v 35 Cuatjin satë nuju ta tsëhë xi hya xi vojo ná, canicjun ná. Hya xi xinda ná, catuhun ná nandá; xutaxín ngahan, peru catuhun cahndë́ cavitejñajenda ndya nuju. \v 36 Tsajin ná tsjian, peru catuhun ná tsjian xi mameje; hmu ná hane cafuhun cachusuhunyun ná; tejñaya ndavaya hane cafuhun cachutsujun ná.” \v 37 Sehe xuta tyjahi jan, tsicuya me cjua cuitjin: “Tatá, ¿janihya camachaya niji xi vojo nuju, hane canicjin nuju? ¿O sá xi xinda nuju, hane catihin nuju nandá? \v 38 ¿O janihya cachutsijin nuju nujyuhunyun sacuaha xutaxín hane catihin cahndë́ nechunjendun ndya niji? ¿Janihya cahyin xi tsajin nuju tsjian hane catihin? \v 39 Hacuaha ¿janihya cahyin xi hmu nuju o nechunyun ndavaya xi canduvintjenguin nuju?” \v 40 Sehe cuichja me xi matitjun jan ta: “Cuichjá quixi cojo nuju ta hya xi canihñu cjuandaja vë xi cavisecun rë tuyoni xuta yuma ladu naha ne, cavisecun ná ngahan.” \p \v 41 ’Hya xi camá ne, cachja me xi matitjun jan cojo xuta xi siu ladu scun rë me cuitjin: “Tangunxun ngayun xi cuatjun castigu rë Nina ne, tangun cuechún xcun ndihi xi catsindaja Nina xi cuisehen xitsehen xi matitjun cojo ángel rë. Ndihi jan ne, tsajin nixtin tsajin nixten xi coho. \v 42 Cuatjin satë nuju ta tsëhë xi hya xi vojo ná, ha canicjuun ná; hya xi xinda ná, catuun ná nandá; xutaxín ngahan, peru catuun cahndë́ cavitejñajenda ndya nuju; \v 43 Tsajin ná tsjian, peru catuun ná tsjian xi mameje; hmu ná hane cafuun cachusuunyuun ná; tejñaya ndavaya hane cafuun chutsuun ná.” \v 44 Sehe cuinenguise me cuitjin: “Tatá, ¿janihya camachaya niji xi vojo nuju, o sá xi xinda nuju? ¿O janihya canutsijin nuju nujyuhunyun sacuaha xutaxín, o xi tsajin nuju tsjian? Hacuaha ¿janihya cahyin xi hmu nuju o nechunyun ndavaya? ¿Janihya cahyin vë xi cavisecuiin nuju?” \v 45 Sehe cuichja me xi matitjun jan ta: “Cuichjá quixë cojo nuju ta tsëhë xi mijí nihñu cjuandaja vë xi cuisecun rë tuyoni xuta yuma ladu naha ne, mijí cuisecun ná ngahan.” \v 46 Sehe xuta jan ne, cuisehen me castigu xi nixtin nixten cumá, peru xuta xi tyjahi cjuatacun rë me ne, satë rë me cjuahñu xatsë xcun Nina. \c 26 \s1 Camachihin cjua hacutjin xi chjahá rë Jesucristu \p \v 1 Hya xi camá ne, xi cajnetaha cachja Jesús yëjë cjua cuatjin ne, sehe cachja me cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p \v 2 ―‍Ha hyun xi chaja sa jo nixtin xi cuechú suhi tsëhë pascua ne hane ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hatuxa hya cumá ngahan entregadu tsja xuta xi cuetaha ná xcun cru. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 3 Nixtin hya ne, yëjë nahmi xi matitjun cojo xuta changá rë xuta tjë rë Israel ne, casahmi me ngu junta ngajan ndihya jyë rë Caifás, me xi vitexa yëjë nahmi xi matitjun. \v 4 Ngajan xi caviyuju me cjuatacun rë me hacutjin xi cuma cuindacha me Jesús cojo sa xi cuma cjuahahma me me xi tsiquehen me me. \v 5 Peru cachja me ta: \p ―‍Ndatjin xi cuinechanyan ne cuatju suhi, sehe chjahanhma cha, sá tu cumacjan rë xutacjín, hane cumá ngu suë jyë. \s1 Cavitejnu ngu chjuun aceite rcu Jesucristu \p \v 6 Hya ne, Jesús ne, nandya Betania quitaha me. Tacun me ndava cha Simú, cha xi camandaja tsëhë chíhin vitaha xi casatë chuxin rë cha. \v 7 Hane ngajan camá xi cafehetjengui rë me ngu chjuun xi yaha na ngu frascu xi ndyojo camá, hincha ngu aceite ndaja xi jercu hnga chji rë. Hya xi camá ne, cavitejnu na aceite jan rcu Jesús hora xi tijinë me niñu. \v 8 Peru xi cavutsejen cha ladu rë me xi cuatjin casahmi na jan ne, camacjan rë cha cachja cha cuitjin: \p ―‍¿Mé má tu mahya ni catsichaja na aceite vë? \v 9 Sá xi xteña ne ndaja sacú tujún rë. Hane tujún vëhë ne cuma cuisecoo rë xuta yuma. ―‍Cuatjin cachjataha cha na. \p \v 10 Peru xi camachaya rë Jesús xi cuatjin chja cha ne, catsicuya me cjua cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin tivichuncjun tsëhë na ta jemu vengui chjí rë xcusun xi casahmi na cojo ná? \v 11 Xuta yuma ne, yëjë nu yëjë nixtin ne, siu me cojo nuju. Peru ngahan ne, hacuiin yëjë nu yëjë nixtin tejña cojo nuju. \v 12 Tsëhë xi xi cavitejnu ná na aceite jan ne cojo tjun ni ne cuëhëchjine na yojo naha xi seyaniji ngahan. \v 13 Cuichjáquixë cojo nuju ta tuyani ni tsëhë jingujyë ni ngasunhndë xi cuichja xuta cjua tsëhë Nina ne, hacuaha cueyanangui me na vihi, cojo sa xi xuta xi yahnga ne, cumachaya rë me xcusun xi casahmi na cojo ná. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \s1 Judas casahmi cha compromisu xi cuiteña cha Jesús \p \v 14 Hya xi camá ne, ngu cha tsëhë ngajñi rë me xi tejó xi má ladu rë Jesús, cha xi hmí rë Judas Iscariote ne, quiji cavisiajmi cha cojo nahmi xi matitjun \v 15 cavinenguise cha me cuitjin: \p ―‍¿Há cjín tujún tuhun ná sá xi sahme entregadu nuju Jesús? \p Ngajan xi cavexqui me hane casua me cha cantë tujún tyava. \v 16 Hane ngajan cavejñaya cha ngu hora xi ndaja xi cuma sahmi cha entregadu Jesús cojo xuta xi cuacun jan. \s1 Hacutjin cajinë Jesús tsëhë suhi rë Pascua \p \v 17 Hya xi camá ne, nixtin xi tjun tjun tsëhë suhi xi chinë pan xi tsajin san rë, cafehe xuta ladu rë Jesús xi tejo jan, cachja cha cojo me cuitjin: \p ―‍¿Jani meje nuju xi cuihinchjini xi xine nguixun tsëhë suhi? \p \v 18 Sehe cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Tangun nandya Jerusalén. Hane xi cuechú ndava ngu cha xi cuacun jan ne, tinújun cojo rë cha cuitjin: “Chja maestru naja cuitjin: Meje cuechú hora naha, hindë ne, ndya nuju ne sínë niñu tsëhë pascua cojo xuta ladu naha.” \p \v 19 Sehe quiji xuta ladu rë me ne, casahmi cha sacuaha xi cavitexa Jesús cha, hane cavëhëndaja cha xi sinënguixun me tsëhë pascua. \p \v 20 Hya xi quiji hora jan ne, tijinë me niñu cojo xuta ladu rë me xi tejó jan, \v 21 hane ngajñi hora xi tijinë me ne, cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta ngu ngayun ne, nihñu ná entregadu. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 22 Ngajan xi jemu choho camá rë cha, cavetsihin cha cachja chuva ngu chuva ngu cha cojo rë me cuitjin: \p ―‍Nai, ¿há cumácacun xi ngahan sahme? \p \v 23 Hya xi camá ne, cafayangui Jesús cuitjin: \p ―‍Ngu cha xi ngu ni tyuva tsinguísehenquinda niñu naha cojo ne, cha vëhë xi sahmi ná entregadu. \v 24 Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hatuxa tjin ná xi cueya sacuatjin ha camá camahindu xcun xujun tsahan, peru jemu chojyihi tsëhë cha xi sahmi ná entregadu. Vengui sa chji rë xi catsiin cha. \p \v 25 Sehe Judas, cha xi sahmi rë me entregadu cachja cha ta: \p ―‍Maestro, ¿há cumácacun xi ngahan sahme? \p Ngajan xi cafayangui Jesús tsëhë cha cuitjin: \p ―‍Juun, quixi. \p \v 26 Hora xi tijinë me comida ne, cafaha me ngu niñutsju hacuaha casua me nacuechji rë Nina ne, sehe cavotohocja me niñutsju jan, casua rë me xi tejó jan ne, sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Chjuhun xinu. Vihi ne, yojo naha vi. \p \v 27 Hya xi camá ne, cafaha me ngu vasu ne, sehe casua me nacuechji rë Nina, sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Juhun vihi sehe siuhun ngajñi ngayujun ni, \v 28 ta xan rë uva vihi ne, vihi jni naha xi cuetju ngatsë rë xuta sehe cuma chihin compromisu xi cuaxëtje rë xuta tsëhë jyë́ rë me. \v 29 Hacuaha cuichjá cojo nuju ta quihndë cojo nixtin xi cjuiniji sa ne, ha quihndë cuyaan cuëhë xan rë uva. Cuëhë, peru hisca hya xi cuëhë nga cojo nuju ngajan hiscan sahmi Nina gubiernu. \s1 Casua Jesucristu camachaya rë Pedru xi cuichja me xi hvíin me yo Jesucristu \p \v 30 Xi cajnetaha cajinë me ne, casë me ngu tsëhë Nina. Sehe cavetju me quiji me Naxi Olivu. \v 31 Hane sehe ngajan cachja Jesús cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Ngayujun ni ngayun ne, nismutacun ná hacuaha cuma ndaya cjuatacun nuju quihndë nguixun vi ne, hane cuejñu ná suva ta cumá sacuaha camahindu xcun xujun rë Nina xi chja xi: “Nina ne, tsiquehen me cha xi sahmi cuidadu rë chu tsánga, hane chu tsánga vë ne cuitsojo chu.” \v 32 Cuatjin cumá, peru hya xi cúya nga cjuahñu naha ne cjuë́ titjun tsujun hisca distritu Galilea. \p \v 33 Pedru ne, cafayangui cha cuitjin: \p ―‍Ha ndasa ngayëjë cha xi cuicun vi cuejña suva cha ngayun, hatuxa tsajin nixtin xi cojo ngahan sahme cuatjin. \p \v 34 Hya xi camá ne, cuitjin cachja Jesús cojo cha: \p ―‍Cuichjáquixë cojo ri ta tajñu ni xi chaja squihnda xahnda ne, ha jyan ndiya cuinoje xi hyiin yo ngahan. ―‍Cuatjin cachja Jesús. \p \v 35 Cachja Pedru cuitjin: \p ―‍Ha ndasa hisca cueya cojo nuju ne, peru cuichjaan xi hveen yo ngayun. \p Hacuaha cuanitjin ni cachja cha xi yahnga. \s1 Casahmi Jesucristu oración rë me ngajan Getsemaní \p \v 36 Sehe quiji Jesús cojo cha xi tejó jan ne, cafehe me ngu cahndë́ xi hmí rë Getsemaní. Ngajan cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Nechun ni nguehe. Cjuë́ nguvan hitsë ni cuisiajme cojo Nina. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 37 Hya xi camá ne, cavaxë me Pedru cojo jo cha quihndi rë Zebedeo xi quiji cojo me cha. Hane xi cjui me ne, cavetsihin jemu camá va rë me, hacuaha jemu macjincacun me. \v 38 Sehe cachja me cojo cha cuitjin: \p ―‍Jercu choho camahani má rë xahasen naha, sacuaha xi vëhë ni tsiquehen ná. Nguehe nechuncun ngayun cojo ná. \p \v 39 Sehe ngajan xi Jesús ne, quiji me hitsë nguvan. Hane ngajan cafañatsacjan me, cafehya rë me Nina cuitjin: \p ―‍Ngayun Nahmi naha, sá tjin sa ngu chuva rë ne, catisatiin ná cjuañihi xi cuátju cuma vi. Peru catama sacuatjin xi meje nuju ngayun, hacuiin sacuatjin xi meje ná ngahan. \p \v 40 Hya xi camá ne, cavuya cafehe me hiscan siu jyan xuta ladu rë me xi quijicojo me jan ne, casacutsja me xi siufë me. Ngajan xi cachja Jesús cojo Pedru cuitjin: \p ―‍Cahyun ni, ¿há camaji cavacun ngayun cojo ná hisca ngu hora ni? \v 41 Nechuncun ngayun, nihñu oración nuju, sátu chjaháchuva nuju cojo cjuatacun nuju. Xahasen nuju ne, ndaja meje rë xi nihñu, peru yojo nuju ne, chuvacacun. \p \v 42 Hya xi camá ne, camá jo ndiya xi quiji me nguvan cafehya me Nina cuitjin: \p ―‍Nahmi naha, sá xi cumaji cuatju chuva rë xi satiin ná cjuañihi ne, catama sacuatjin xi meje nuju ngayun. \p \v 43 Hya xi camá ne, cavuya nga cafehe me hiscan siu jyan xuta jan casacutsja me xi siufë me ta jemu hai nijña rë me. \v 44 Hya xi camá ne, camá jyan ndiya xi quiji me nguvan ne hacuaha cojo vëhë nga ne, cafehya me Nina. \v 45 Sehe cavuya nga me cafehe me hiscan siu xuta jan ne, cachja Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há tsjuñufun cuhun? Chutsujun ne, ha cavechú hora xi ngahan Quihndi rë Xuta Jain ne, cjuaha ná xuta xi sahmi ná entregadu cojo xuta tsehen. \v 46 Tisatjunhngun, cuanguen chutsejen ta ha nduva cha xi sahmi ná entregadu. \s1 Cafaha xuta Jesucristu \p \v 47 Jinguyëjë rë xi tichja cuaha Jesús ne, cafehe Judas, cha xi cojo jiyajñi ngajñi rë cha xi tejó xi catsujyihiya cojo me. Hacuaha jemu cjín xuta tivisecoo rë cha, xuta xi cavitexa nahmi xi matitjun cojo xuta changá xi quijijaha me Jesús. Hane yaha me quicha, yaha me ya. \v 48 Chaja sa xi cjuehe cha jan xi sahmi cha entregadu Jesús ne, cachja cha cojo xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Cha xi cjuë́ cuitatsuha xi suá rë nina ne, cha vëhë xi hacui cha. \p \v 49 Xi tu cavechu cha hiscan nduva Jesús ne, ngutjen quiji casahmitiña cha tsëhë me hacuaha casua cha me nina cachja cha cuitjin: \p ―‍Cuhndanu, maestro ―‍chja cha. \p Hane quiji cavitatsuha cha me. \v 50 Ngajan xi cachja Jesús cojo cha cuitjin: \p ―‍Tai, Nihñichihin xa vëhë xi candove. \p Hya xi camá ne, quiji xuta jan ne, cafaha me Jesús. \v 51 Ngajan xi ngu cha xi secun cha cojo Jesús ne, cavaxë cha quichanduju rë cha, hane cavaja rë cha ngu cha mosu rë nahmi xi matitjun, hane cavatësun cha ngu ladu tyjavañuju. \p \v 52 Ngajan xi cachja Jesús cojo cha cuitjin: \p ―‍Teyendeje quicha riji vë. Xuta xi tsicojo me quicha ne, hacuaha cojo quicha cueya me. \p \v 53 ¿Há hyuun ta sá xi cjuehya rë Nahmi naha ne, jemu cjín mil ángel tsingatju me cuisecoo ná? \v 54 Peru sá xi cuatjin sahme ne, ¿hacutjin cumachihin cjua rë xujun rë Nina? ta cuitjin meje rë xi cumá. \p \v 55 Hya xi cajnetaha cachja Jesús cojo xuta ladu rë me ne, sehe cachja me cojo xutacjín cuitjin: \p ―‍¿Há nduvun chjuhun ná sacuaha ngu xuta xi chëjë me, xi cuatjin nduvun cojo ya cojo quicha vë ni? Xi cavitejñaya cojo nuju nchunchujun ni ndatsen yungun jan ne, cavetuhunntsuun ná cachjuun ná. \v 56 Peru cuitjin tijima cojo sa xi cuetjucaa jain hacutjin camahindu xcun xujun rë Nina xi catsihindu profeta. \s1 Quiji me cojo Jesús ndava nahmi xi matitjun \p \v 57 Hya xi camá ne, xi cafaha xuta jan Jesús ne, quijicojo me me ndava Caifás, nahmi xi matitjun tsëhë yëjë ni nahmi ta tsëhë xi ngajan ha camá tangun yëjë ni cha xi vicuya cjuachacun cojo yëjë ni xuta changá. \v 58 Pedru ne, hacuaha tjengui cha cjui cha tu cjin tu cjin ni hacutjin cjui xuta jan cojo Jesús hisca xi cavisehen cha ndatsen rë ndava nahmi xi matitjun jan. Hane ngajan cavéjña cha cojo cha nísë rë yungun cojo sa xi cumachaya rë cha mé cumá. \p \v 59 Hane nahmi xi matitjun jan cojo yëjë sa xuta xi matitjun ne, cavangui me xuta ndacha xi tsinguixi jyë́ rë Jesús, cojo sa xi cuma tsiquehen me me. \v 60 Peru tsajin mé jyë́ rë Jesús xi casacu rë me handasa jemu cjín má xuta ndacha xi cachja me. Hisca xi ha tisacuiiyiin rë me hacutjin cuma, sehe cafehe jo cha ndacha xi cachja cha \v 61 cuitjin: \p ―‍Cha vi cuitjin cachja cha ta: “Ngahan ne, cuma tsinguétsun yungun xi matitjun vi xi casahmi xuta tsëhë Nina, hane cahntsua xi jyan nixtin ne, sahme nga ngu.” \p \v 62 Ngajan xi nahmi xi matitjun tsëhë nahmi xi yahnga jan ne casecunvasen me, cavinenguise me Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há chjayinnguiin hisca ngu cjua? ¿Mé noje tsëhë jyë́ xi vincha xuta jan? \p \v 63 Hane Jesús ne, tu jyuu ni casecun me. Sehe cachja nahmi xi matitjun jan cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Cuitexa ri ngatsë rë xi macjain ri tsëhë ngu ni Nina quicun xi hora xi cjuahataha ri ne cuinoje cjuaquixi. ¿Há ngaye xi Quihndi rë Nina? ¿Há ngaye xi Cristu? \p \v 64 Ngajan cafayangui Jesús tsëhë me ta: \p ―‍Sacuatjin nújun vë ne, cuatjin jain. Hacuaha cjuehe nixtin xi chutsujun ná xi tejña ladu quixi tsëhë ngahñu rë Nina. Hacuaha chutsujun ná xi cuinduvajne ngajñi rë yufí tsëhë ngahnga. \p \v 65 Hane ngajan xi nahmi xi matitjun tsëhë nahmi xi yahnga jan ne xi jemu camacjan rë me ne, hisca tsjian rë me cavicheya me. Hacuaha cuitjin cachja me: \p ―‍Tsixcuehyu cha Nina. Tsajin sa cjua testigu xi mameje. Ngayun ne, ha canuhyun hacutjin tsixcuehyu cha Nina. \v 66 ¿Mé nújun quihndë? \p Ngajan cafayangui me cuitjin: \p ―‍¡Meje rë xi cueya cha! \p \v 67 Hya xi camá ne, ngu jo me cavetsihin me cavëhënatya me Jesús hacuaha cavajaya me xcun. Yahnga nga me ne, cojo cahntsua tsja me cavaja me xcun Jesús. \v 68 Cachja me cuitjin: \p ―‍Tinoje, ngaye Cristu, ¿yo xi cavaja ri? \s1 Cachja Pedru xi hvíin me yo Jesucristu \p \v 69 Jinguyëjë rë xi cuatjin tijima ne, Pedru ne, tacun me ndatsen ndihya. Hya xi camá ne canduva ngu na mosu hndixahan tsëhë nahmi jan, cafehe cachja na cojo Pedru cuitjin: \p ―‍Ngaye ne, ladu rë Jesús tsëhë distritu Galilea má ye. \p \v 70 Peru xcun yëjë me xi siu me ne, cafahahma me cachja me cuitjin: \p ―‍Hisca hveen mé xi noje. \p \v 71 Hya xi camá ne, sehe cavetju me quiji me casecun me hiscan tu cuiseen ni tsëhë ndatsen ndihya. Hane ngajan xi ngu nga na cachja na cojo xuta xi siu ta: \p ―‍Cha vihi ne, ladu rë Jesús nandya Nasarét má cha. \p \v 72 Hya xi camá ne, ngu ndiya nga ne cafahahma me cuitjin: \p ―‍Vëë Nina xi hveen xuta jan. \p \v 73 Hya xi cavatju ngu hora ne, sehe camatiña xuta xi hinchacun cojo Pedru jan cachja me cuitjin: \p ―‍Ha cjuaquixindaja ta ngaye ne, cojo ngaye nechin cojo cha xi cuajyihi vë, ta tsëhë xi cjua riji tsingacun xi xuta distritu vë ngaye. \p \v 74 Ngajan xi cavetsihin nga Pedru cafahahma me cjuaquixi hisca cachja me xi catinduva ngu cjuacjintacun xi cuatju me sá xi tichja me ngu ndesu. Cuitjin cachja me: \p ―‍Vëë Nina jain xi hveen yo me xi nújun vë. \p Hane hora vëhë ne, cajihnda ngu xahnda. \v 75 Hane Pedru ne, catsinguitsjen me cjua xi cachja Jesús cojo rë me xi cachja me cuitjin: “Chaja sa xi squihnda ngu xahnda ne, hacuaha camá jyan ndiya nújun xi hyúun yo ngahan.” Hane xi cavetju me candatsen ne, cajihnda susu me. \c 27 \s1 Casahmi entregadu me Jesucristu xcun Pilatu \p \v 1 Hya xi camá nchujun ni ne, yëjë ni nahmi xi matitjun cojo yëjë xuta changá ne camatangun nga me xi sacuya rë me xcusun hacutjin cuma tsiquehen me Jesús. \v 2 Sehe catsihñu me Jesús ne, quijicani me xcun gobernador xi hmí rë Pilatu. \s1 Cahme Judas \p \v 3 Hya xi camá ne, Judas ne, cha xi casahmi rë me entregadu, camachaya rë cha xi cueya Jesús. Ngajan xi choho camá rë cha hane catsindeya cha cjuatacun rë cha. Quiji cha catsicuya cha catë tujún tyava jan cojo nahmi xi matitjun cojo xuta changá. \v 4 Cuitjin cachja cha: \p ―‍Jemu tjin jyë́ naha ta tsëhë xi casahme entregadu ngu me xi tsajin xi cun rë. \p Peru cafayangui me cuitjin: \p ―‍¡Mé tsijin vë! Cjuacjintacun vë hatuxa tsiji sove. \p \v 5 Hya xi camá ne, ngajan yungun xi matitjun ne, cacandi cha tujún tyava jan sehe cavatju cha quiji cha hiscan ngu cahndë́ xi cavityjangui cha yojo rë cha hisca xi camá cahme cha. \p \v 6 Nahmi xi matitjun jan cafaha me tujún tyava jan peru cachja me cuitjin: \p ―‍Cumaji cuinchan tujún vi cahntsua caxa tujún rë yungun ta tsëhë xi tujún vi ne, cavengui chji rë jni rë cha. \p \v 7 Hya xi camá ne, cachuya rë me xi cuatsë me ngu xáhva xi chja xuta Nangui rë Cha Chjinetiji. Xáhva jan ne cumachji rëhë xi xinchaniji xutaxín xi cueya me nangui vë. \v 8 Ngatsë rë xi cuatjin casacu xahva jan ne, hisca nixtin quihndë ne cahndë́ vëhë ne yaha ñihi xi Cahndë́ Tsëhë Jni. \v 9 Xi cuatjin camá ne, camachihin cjua xi catsihindu profeta Jeremías xi cuitjin chja: “Cafaha me catë tujún tyava, xi cavejña chji rë cha xi cafehya xuta nangui Israel, \v 10 sehe casua me tujún jan xi cjuaha me nangui rë cha chjinetiji. Cuatjin casahmi me sacuaha cavitexa Nina.” \s1 Xcusun xi cavatju Jesús xcun Pilatu \p \v 11 Hya xi camá ne, Jesús ne secun me xcun gobernador. Ngajan cavinenguise me Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há ngaye xu matitjun ngaye tsëhë xuta tjë rë Israel? ―‍Cuatjin cavinenguise me. \p Hane Jesús ne, cuitjin cafayangui me: \p ―‍Cuatjin sacuatjin nújun vë. ―‍Cuatjin cafayangui me. \p \v 12 Peru hora xi nahmi xi matitjun cojo xuta changá jan cavincha jyë́ me Jesús ne, ndastu mé cafayangui Jesús. \v 13 Ngajan xi cachja Pilatu cojo me cuitjin: \p ―‍¿Há nuhyiin cjua xi chja me? Jercu cjín jyë́ riji cavincha me. \p \v 14 Peru Jesús ne ha quihndë cafayanguiin me hisca ngu cjua. Hane Pilatu ne, jemu quijircun camahani rë me. \s1 Camá entregadu Jesús xi cjue cueya me \p \v 15 Tjin ngu xcusun xi nu nu ni, hya xi cumá nixtin rë suhi jan ne, tsismi gobernador ngu presu xi xuta vaxijin me. \v 16 Nixtin hya ne, jiya ngu presu xi jemu tjin cjua tsëhë, Barrabás hmí rë cha. \v 17 Ngajan xi camá xi hya xi camatangun xutacjín ne, ngajan cavinenguise Pilatu xuta cuitjin: \p ―‍¿Jarë cha xi meje nuju xi tsisme? ¿Há Barrabás ne? ¿Há Jesús xi Mesías xu? \p \v 18 Cuatjin cachja me cojo xuta ta tsëhë xi ha vëë me xi ngatsë ni rë cjuaxin sahmi nahmi xi matitjun jan cojo Jesús, vëhë xi casahmi me entregadu xi meje rë me xi cueya. \p \v 19 Hora xi tijimá vë, tacun Pilatu xcun silla hiscan vejña me hora xi vitexa me, ngajan xi chjuun rë me ne, catsingatju na cjua xi cuitjin chja: “Caninguisuunjñuu cjuacjintacun tsëhë cha vë xi tyjahi cjuatacun rë cha, ta nguchjin ne ngajñi nijña naha jemu cjín xcusun xi chocun camá ná chini ngatsë rë cha.” Cuatjin fi cjua xi catsingatju na. \p \v 20 Hya xi camá ne, nahmi xi matitjun cojo xuta changá jan jemu cachja me cojo sa xi cama cuinchahaxi me xuta xi cjuehya xuta Pilatu jan xi tsismi me Barrabás ne, tsiquehen me Jesús. \v 21 Ngajan cachja nga gobernador cuitjin: \p ―‍Tsëhë jo cha vë ne, ¿jarë cha xi meje nuju xi tsisme? \p Ngajan cafayangui xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Nismu Barrabás. \p \v 22 Sehe cachja nga Pilatu cuitjin: \p ―‍Sá cuatjin ne, ¿mé xi sahme cojo Jesús xi Cristu xu? \p Ngajan xi cafayangui yëjë xutacjín jan cuitjin: \p ―‍¡Tetuhun cha xcun cru! \p \v 23 Ngajan xi cachja Pilatu cojo rë me ta: \p ―‍Peru ¿mé xi rcu jyë́ casahmi cha? \p Peru xutacjín ne hitsë sa hñu cajindaya me cachja me cuitjin: \p ―‍¡Tetuhun cha xcun cru! \p \v 24 Hya xi camachaya rë Pilatu xi sahmi cuendaain xuta xi chja me ta tu hitsë sa tijima ngu suë jyë ne, cafehya me nandá sehe cavane me tsja me xcun xutacjín jan. Sehe cachja me cuitjin: \p ―‍Quitjeen jyë́ tsëhë cjuaveya rë cha vihi ta, tsajin jyë́ rë cha. Vëhë ne, ha chaha nuju vëhë. \p \v 25 Hya xi camá ne, yëjë xutacjin jan ne, ngu tangun ni cafayangui me cuitjin: \p ―‍Tsëhë cjuaveya rë cha vëhë ne, chanijijyin cojo quihndi niji. ―‍Cuatjin cachja me. \p \v 26 Hya xi camá ne, catsismi me Barrabás, peru casahmi me xi Jesús ne casehen rë me sehe casua Pilatu me xi cjue cueya me xcun cru. \p \v 27 Hya xi camá ne cha sindadu xi vitexa gobernador ne, quiji cojo cha Jesús taha cahntsua ndava gobernador jan. Hane sehe casahmitangun sa cha yëjë sindadu cjín. \v 28 Hya xi camá ne, cavaxë cha tsjian rë Jesús, hane sehe catsicaja cha me ngu tsjian hani. \v 29 Hacuaha catsihya cha ngu corona nahyá sehe cavesun cha rcu Jesús hane cavisengui cha ngu bastón tsja me. Hya xi camá ne, cavixcuhnchi cha xcun me, catsixcuehyu cha me, cuitjin cachja cha: \p ―‍¡Viva! Me xi matitjun tsëhë xuta tjë rë Israel. \p \v 30 Hacuaha cavëhënatya cha me, hacuaha cafaha cha bastón jan xi yaha tsja me hane cavaja cha rcu me. \v 31 Hya xi camá xi cuatjin catsixcuehyu cha me ne, cafahaxin cha tsjian hani jan, catsicaja nga cha me tsjian rë me. Hya xi camá ne, sehe quijicojo cha me xi cuetaha cha me xcun cru. \s1 Casetaha Jesucristu xcun cru \p \v 32 Hya xi cavetjun cjuicojo sindadu Jesús ne, cavechutaha cha ngu me xi hmí rë Simón tsëhë nandya Cirene. Sehe sindadu jan ne, casahmi cha ngujyë xi cuaniji me cru jan. \p \v 33 Hane xi cafehe cha cojo Jesús hiscan xi hmí rë Gólgota, cjua xi meje cuichja Naxi Nínda Rcuun. \v 34 Hya xi camá ne, casua cha me xan rë uva xi tecjan rë nandá rë tyjungunsa xi cuihi Jesús. Peru xi cavutaha me hitsë ne, cahviin me. \p \v 35 Ngajan xi sindadu jan ne, xi cavatju casetaha me xcun cru ne, sehe cafaha cha tsjian rë me hane cavaxë cha suerte tsëhë ne, jarë cha xi satë rë cha jima ngu tsjian. \v 36 Sehe ngajan ne cavejñataha cha cavutsejensun cha Jesús xcun cru. \v 37 Hacuaha camahindu ngujo cjua xi casetaha xcun cru ngatihin rcu Jesús sacuaha xcusun rë me xi setaha xujun jyë́ rë xuta, hane cuitjin chja cjua jan: “Jesús, me xi Matitjun Tsëhë Xuta Israel.” \p \v 38 Hacuaha cavityangui cha ngu chëjë ngu ngu ladu tjehen rë me, jima ngu cojo cru rë. \v 39 Hya xi camá ne, xuta xi cavatju jan ne, catsixcuehyu me Jesús ne, catsitjiya rcu me, hacuaha cuitjin cachja me: \p \v 40 ―‍Ngaye xi ha canoje xi cuma ninguetsin yungun xi matitjun, hane cahntsua xi jyan nixtin ne; cama nga canindeje ngu. Quihndë ne, sá cuatjin cuma nihñi ne, naxetje sove yojo riji. Sá xi Quihndi Jain rë Nina ngaye, titujni tsëhë cru vë. \p \v 41 Ha chuva vëhë ni ne, nahmi xi matitjun ne cojo cha vicuya cjuachacun rë ley cojo xuta changá ne cachja me cuitjin: \p \v 42 ―‍Cavaxëtje xu cha xuta, peru quihndë ne, cumaji cuaxëtje suva cha yojo rë cha. Sá xi hacui jain cha xi Matitjun Tsëhë Xuta Israel ne, catitujne cha tsëhë cru chutsejen, cojo sa xi cumacjain naja tsëhë cha. \v 43 Macjain xu rë cha tsëhë Nina, quihndë ne cataxëtje Nina cha sá xi Nina meje rë me cha; ta cachja cha ta: “Quihndi rë Nina, ngahan.” \p \v 44 Hacuaha cha chëjë xi cojo caxtyangui taha cru jan ne, cojo cha choho cachja cha tsëhë Jesús. \s1 Xcusun xi camá hya xi cahme Jesucristu \p \v 45 Hane hora vëhë ne, camajñu jingujyë ni. Cavetsihin xi camanchisen ne, quiji cani rë hisca fane jyan. \v 46 Hya xi camá ne, jercu hñu camahani cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Elí, Elí, ¿lama sabactani? -cjua vëhë meje cuichja ta: Ngayun Nina naha, mé má canismutacun ná. \p \v 47 Hane ngujo xuta xi hinchacun jan ne, xi cajnii rcu me hne jan hane cachja me cuitjin: \p ―‍Tijindaya me profeta Elías. \p \v 48 Hya xi camá ne, ngutjen ni, cavanga ngu me, quiji catsicahnchi me ngu tsjian hinda cojo xan rë uva xi ha sán, sehe cavetaha me rcu ngu ya nduju, sehe cavetaha me hntsua Jesús xi cuihingui me. \v 49 Ngajan xi yahnga xuta ne, cachja me cuitjin: \p ―‍Caveni tuhun. Cuinechanyan hitsë ne, ¿há cuinduva jain Elías cuaxëtje me cha? \p \v 50 Hane Jesús ne, hora vëhë ne, jercu cajindaya nga me hane cahme me. \v 51 Hacuaha hora vëhë ni ne, tsjian nduju xi tyjangui cahntsua yungun xi matitjun jan ne, hisca rcu hisca ntsacu canduva catiyavasen. Hacuaha cafani nangui. Hacuaha cavacjan ndyojo. \v 52 Hacuaha hora vëhë ni ne, catuxaha tsjun rë nima, hane jemu cjín xuta xi tyjahi cjuatacun rë me xcun Nina ne, cavuya cjuahñu rë me. \v 53 Cavetjun xuta jan tsëhë tsjun. Hane hya xi ha cavuya cjuahñu rë Jesús ne, sehe cavisehen me nandya Jerusalén hane ngajan ne, cjín xuta ne, cavëë rë me. \p \v 54 Hora xi cahme Jesús ne, cha capitán tsëhë cha sindadu cojo yahnga sindadu xi hinchacun me ngajan vutsejensun me Jesús ne, camachaya rë cha xi fani nangui cojo cjin xcusun sa xi cavatju camá. Hane jercu quijircun camaha ni rë cha. Hacuaha cachja cha cuitjin: \p ―‍Hacui jain me vihi xi Quihndi Jain rë Nina, me. \p \v 55 Hacuaha ngajan ne, tsëhë cjin ne hinchacun cuaha cjín yachjin xi tivutsejen me. Yachjin jan ne quijitjengui me Jesús xi cuisecoo me Jesús, sahmi cuenda me. \v 56 Ngajñi yachjin jan ne, hinchajñi na xi cuicun vi: na María na Mágdala, hacuaha na María naa rë Jacobo cojo José, hacuaha cojo naa rë cha quihndi rë Zebedeo. \s1 Caseya nima Jesucristu cahntsua tsjun \p \v 57 Hya xi cajne hora ne, ngu cha nchina xi hmí rë José, ngu xuta Arimatea cha xi hacuaha xuta ladu rë Jesús cha. \v 58 Cha vëhë quiji cha xcun Pilatu, cafehya cha cahndë́ sá xi cuma cjuahaxin cha nima Jesús. Hane Pilatu ne, casua me cha cahndë́. \v 59 Ngajan xi cafahatsja cha nima jan ne, sehe catsitjingui rë cha tsjian tyjahi, sacuaha xcusun rë me. \v 60 Sehe caveya cha nima cahntsua ngu tsjun xatsë rë suva cha xi ha casahmi cha xi camá catjuhngui rë taha naxi. Sehe catsindefajne cha ngu ndyojo jyë xi cuechja rë tingotjo rë tsjun jan. Hya xi camá casahmi cha ne, quiji cha cojo xuta ra. \v 61 Peru na María na Mágdala cojo na María xi hacjahi ne, caviyujutaha na xcun tsjun. \s1 Cha sindadu siu cuidadu cha tsjun \p \v 62 Hya xi cumá nchujun ni ne, hya nixtin xi cjuahajenda rë me ne, hya camatangun nahmi xi matitjun cojo cha partidu fariseo sehe cachja cha cojo Pilatu. \v 63 Cuitjin cachja cha tsëhë Jesús: \p ―‍Nai, ngayin ne vitsjen niji xi hya xi chaja sa cueya cha cachja cha ndacha vë cuitjin: “Cahntsua jyan nixtin ne, cuya cjuahñu naha.” \v 64 Ngatsë rë vëhë ne, meje rë xi nihñu cuendun xi sehñu ndaja tsjun rë cha hisca xi ha cavatju jyan nixtin jan, cojo sa xi cumaji nduva cha ladu rë nima vë ne, cjuahaxin cha nima tsëhë tsjun jan, sehe cuichja cha xi cavuya cjuahñu rë nima. Cuatjin nihñu ta tsëhë xi sá xi cuatjin sahmi cha, hisca hitsë sa choho cuatjuun cumá. \p \v 65 Ngajan xi cachja Pilatu cojo rë me cuitjin: \p ―‍Sacu nuju sindadu jan xi sahmi cuidadu rë tsjun, sehe tanguncujun ne, hacuaha ndaja techjunhñu tsjun vë hacutjin cuma xi nihñu. \p \v 66 Sehe quiji me cojo sindadu jan, cavechjahñu me tsjun, cojo sa xi cumatsejen sa xi cuaxë cha nima, hacuaha caviyuju cha sindadu xi sahmi cuidadu rë. \c 28 \s1 Cavuya Jesucristu cjuahñu \p \v 1 Xi cavatju nixtin xi chjahájenda rë jan ne, xi tu casahasen ni tsëhë nixtin ngu tsëhë totje ne, na María na Mágdala jan cojo na María xi hacjahi ne, cavetju na quiji vutsejen na xcun tsjun rë nima Jesús. \v 2 Hya xi camá ne, jercu cafani nangui ta tsëhë xi canduvajne ngu ángel rë Nina tsëhë ngahnga. Hane ángel jan ne, quiji catsivahaxin ndyojo xi cavechja rë tingotjo rë tsjun jan, sehe cavejña xcun. \v 3 Ángel jan ne, sacuaha ndihi chuhun ne, cuatjin jyihi ángel. Hacuaha tsjian rë ne, jemu tu tyava camahani jyihi, sacuaha jyihi hnchan xi hmí rë nieve. \v 4 Xi camachaya rë me tsëhë ángel jan ne, jemu catsacjun sindadu xi siu cuidadu ngajan, hisca cafatsë hnchan cha hisca sacuaha cahme yojo ra cojo chircun. \v 5 Ngajan xi cachja ángel cojo yachjin xi siutaha jan cuitjin: \p ―‍Xicarcuun. Ha hvë xi Jesús vinchunsun me, me xi cavetaha xuta xcun cru. \v 6 Me vëhë ne, tsajin me nguehe ta cavuya me cjuahñu sacuaha cachja me. Nduvun chutsujun cahndë́ hiscan cafaña me. \v 7 Quihndë ne tangun sanii ne, tuhuncuendun rë xuta ladu rë me cuitjin: “Ha cavuya cjuahñu rë me; hane cjue titjun me tsujun Galilea. Hane ngajan sacu xingueen.” Hindë ne, vëhë cjua xi cuichjá cojo nuju. \p \v 8 Hya xi camá ne, cavetju quiji yachjin jan. Jercu quijircun rë na peru hacuaha jercu ndama rë na. Cuatjin quiji na xi suacuenda na xuta ladu rë Jesús tsëhë cjua xi cachja ángel. \v 9 Hane hora xi tifi na ndiya ne, Jesús ne cavechutaha me na jan, casua me na nina. Sehe chjuun jan ne, cafehetiña na tsëhë Jesús, caticjaxcun na cafaha na ntsacu Jesús hane cafaharcun na me. \v 10 Hya xi camá ne, Jesús ne, cachja me cojo na cuitjin: \p ―‍Xicarcuun. Tangun tuhuncuendun rë hermano naja, tinújun cojo me xi cjue me distritu Galilea. Hane ngajan sacu xingueen. \s1 Cjua xi casua sindadu \p \v 11 Jinguyëjë rë xi quiji yachjin jan ne, ngujo cha sindadu jan cavisehen cha nandya Jerusalén, casuacuenda cha nahmi xi matitjun tsëhë xcusun xi camá. \v 12 Sehe nahmi jan ne, hya xi ha camátangun me cojo xuta changá hane cavisiajmi cjin me tsëhë mé xi sahmi me. Hane xi cama chihin cjua ne, jemu cjín camahani tujún casua me cha sindadu jan, \v 13 hacuaha cachja me cojo sindadu cuitjin: \p ―‍Vihi cjua xi cuinújun ni. Cuinújun ta xuta ladu rë me ne, nguixun ne, hora xi catsuñufun ne, cafehe me. Hane tahahma ne catsichëjë me nima. \v 14 Hane sá xi cumachaya rë gobernador tsëhë cjua jan ne, ngayin ne, cuanguin cuinújin cojo rë me cojo sa xi cuijnecacun me tsajin mé sahmi me cojo nuju. \p \v 15 Cuatjin camá xi cafahatsja cha tujún jan, hane cachja cha sacuaha cavitexa nahmi jan. Cjua vëhë ne, cavitsojo ngajñi rë xuta nangui Israel. Hane cuatjin chja cjua hisca nixtin quihndë. \s1 Jesús ne, casuaxa me xuta ladu rë me xi cjue cuichja me cjua rë Nina \p \v 16 Hya xi camá ne, xuta ladu rë Jesús xi má tengu me ne, quiji me distritu Galilea, hisca naxi xi cachja Jesús. \v 17 Hya xi camá ne, ngajan cavëë me Jesús ne, cafaharcun me me. Peru ngujo ni me macjaain rë me. \v 18 Ngajan xi camatiña Jesús tsëhë me, cachja me cojo me cuitjin: \p ―‍Ha cafahantsa ngahñu xi cumá sahme tu mé ni xcusun sá xi tsëhë ngahnga o sá xi tsëhë ngasunhndë. \v 19 Ngatsë rë ngahñu vëhë ne, tsingátju nuju ne, tangun jinguyëjë rë nandya ngasunhndë, cuinújun cojo xuta jan cojo sa xi cuisehen me ladu naha. Catiseyanangui ñihi rë Nina Nahmi, cojo ñihi naha, Quihndi rë Nina, cojo ñihi rë Hasen rë Nina hora xi xtenda me. \v 20 Hacuaha ticuyun rë me xi cuihndë me ne, sahmichihin me yëjë xcusun xi cavitéxa nuju ngahan. Hane xi cuatjin ne, hacuaha cuitejñacuaha cojo nuju yëjë ni hora hisca cuijnetaha nixtin rë ngasunhndë.