\id LUK \h San Lucas \toc1 Cjuandajyihi Xi Catsihindu San Lucas Tsëhë Jesucristu \toc2 San Lucas \toc3 Lc. \mt1 Cjuandajyihi Xi Catsihindu San Lucas Tsëhë Jesucristu \c 1 \p \v 1 Jemu cjín xuta xi ha catsihindu me cjua xi chja tsëhë yëjë xcusun xi sehe casahmi Nina ngajñi naja ngayaan xuta ngasunhndë. \v 2 Meje tsihindu me cjua vëhë sacuatjin camahani casua camachaya naja me xi cavëëndaja cojo tuxcun hisca ntsacu cavetsihin sehe cafahaxa me xi tsinguitsojo me cjua jan. \v 3 Hisca hatsëë ne, ngahan ne, hacuaha ha jemu ndaja cavinenguësë yëjë ni hacutjin camá. Vëhë xi xi má ná ne, hacuaha ndatjin xi tsihindu chichihin nuju cjua tsëhë yëjë hacutjin camá, ngayun tatá Teófilo, \v 4 cojo sa xi sacúndaja nuju cjuaquixi tsëhë cjua xi ha camachaya nuju jan. \s1 Cafehe cjua xi tsin Juan Vitenda rë Xuta \p \v 5 Nixtin hya xi Herodes cavitexa me yëjë ni xuta tjë rë Israel ne, cavéjña xu ngu nahmi xi hmí rë Zacarías, me xi má ladu rë Abías. Hane chjuun rë Zacarías ne, Elisabet hmí rë me, hacuaha tjë rë Aarón xu má me. \v 6 Hane Zacarías cojo Elisabet ne, tyjahi cjuatacun rë me xcun Nina ta, tsëhë xi tsajin xu jyë́ rë me xi tisahmichihin me yëjë ni sacuatjin cavitexa Nina. \v 7 Hane tsajin rë me quihndi ta, tsëhë xi Elisabet ne, hatuxa maji xu sacu rë me quihndi, hacuaha catsijo ni me ne, ha jemu changá xu me. \p \v 8 Hya xi camá ne, cavechú nixtin xi casatë rë Zacarías cojo yëjë sa nahmi xi má ladu rë Abías xi sahmi xu me xá xcun Nina xi má me nahmi. \v 9 Hane sacuaha xcusun rë nahmi ne, catsintsavë xu me ngu suerte cojo sa xi cuma tsejen ne, jarë xu me xi satë rë xi cuisehen ndava Nina, cuaca tyjungunsa. Hya xi camá ne, casatë xu rë Zacarías. \v 10 Hane yëjë xutacjín jan ne, caviyuju xu me candatsen sahmi me oración rë me, hora xi tivaca xu Zacarías tyjungunsa cahntsua ndava Nina. \v 11 Hane hora xi tivaca me tyjungunsa jan ne, camatsejen xu ngu ángel secun taha ladu quixi tsëhë ngasunscun hiscan xi tí tyjungunsa. \v 12 Hane xi cavëë Zacarías ángel jan ne, jemu quijircun rë me hacuaha jemu catsacjun xu me camá. \v 13 Ngajan xi ángel jan ne, cuitjin xu cachja cojo rë me: \p ―‍Xicarcuiin ngaye Zacarías ta, cjua xi cachjahye ne, cahndë Nina. Vëhë xi na Elisabet chjuun riji ne, sacú rë na ngu quihndi, hane quihndi vëhë ne, Juan tehe ñihi rë. \v 14 Hane jemu cjue ri cjuasua hacuaha jemu ndaja cuma ri, hacuaha jemu cjín xuta xi jercu tjin rë me cjuasua xi catsin quihndi vëhë ta, \v 15 tsëhë xi jemu jyë hnga cuma cojo cjuatacun rë ngajan xcun Nina. Hacuaha cuiin camahani xan hacuaha cuiin camahani nandá machihi. Hacuaha hisca hya xi caseya quihndi vë cahntsua naa rë ne, Hasen rë Nina quitsë rë xahasen rë. \v 16 Hacuaha quihndi vëhë sahmi xi jemu cjín xuta tjë rë Israel cuya nga me ndiya rë Nina rë me. \v 17 Quihndi vë ne, vëhë cuinduva titjun, sehe cuinduva Nina. Hane sacuatjin jyë hnga profeta Elías cojo cjuatacun rë me hatsëë nixtin ne, hacuanitjin ni jyë hnga cuma quihndi vëhë cojo cjuatacun rë, cojo sa xi quihndi vëhë ne, sahmi xi cuya cuma ndaja cacun nga yëjë ni nahmi rë nixti cojo nixti rë me, hacuaha sahmi xi yëjë xuta xi vihndiin me tsëhë Nina ne, cuma tangun cjuatacun rë me cojo cjuatacun rë xuta xi tyjahi cjuatacun rë me. Hane cuatjin chuva vëhë ne, cuëhëchjine quihndi vëhë xuta xi cuihndë me tsëhë Nina. ―‍Cuahaxutjin cachja ángel. \p \v 18 Sehe ngajan xi Zacarías ne, cuitjin xu cavinenguise me ángel: \p ―‍¿Hacutjin sacú ná cjuaquixi xi cuatjin jain cuma ni? ta ngahan ne, ha jemu changá ngahan, hacuanitjin ni chjuun naha ta jemu changá na. ―‍Cuahaxutjin cachja me. \p \v 19 Sehe ngajan xi ángel jan ne, cuihixutjin cafayangui nga: \p ―‍Ngahan xi Gabriel ngahan; ngahan xi tejña ngajan xcun Nina. Hacuaha ngahan xi catsingatju ná Nina xi cuisiajme cojo ri hacuaha suá cumachaya ri cjuandajyihi vëhë. \v 20 Chutsijin ni, quihndë ta camacjaain ri tsëhë cjua xi cachjá cojo ri ne, cumaji cuinoje, tsëhë xi cuma lihmi ngaye hisca hya xi cuetjucaa cjua xi cachjá cojo ri. Cjua vëhë ne, hatuxa cuetjucaa hya xi cuechú nixtin rë. ―‍Cuahaxutjin cafayangui ángel. \p \v 21 Jinguyëjë rë ne, xutacjín jan ne, jercu siuya xu me Zacarías, hisca fircun rë me tsëhë xi cuatjin jercu vindeya rë Zacarías xi cavisehen xu me ndava Nina. \v 22 Hane hya xi cavetju me ne, maji xu chja me cojo xuta. Hane xuta jan ne, cavacun rë me ta Zacarías ne, tjin mé xi cavëë me. Hacuaha tu tisahmitsja ni me ta, tsëhë xi lihmi cuaha xu me. \v 23 Hya xi cavatju nixtin xi satë rë me xi sahmi me xá xi má me nahmi ne, cavuya cafe xu me ndava me. \p \v 24 Hya xi camá ne, xi cavatju sa nixtin ne, casacu xu rë chjuun rë me quihndi, hane cahntsua hñú sá xi jiya quihndi rë Elisabet jan ne, cuatjin caseyahma xu me ndava me. Hane cuitjin xu cachja suvá me: \v 25 “Cuitjin casahmi Nina cojo ná ngu cjuandaja, quihndë xi camayuma rë me ngahan hane cafahaxin me cjuasava xi má ná ngajñi rë xuta tsëhë xi sacuiin ná quihndi.” Cuahaxutjin cachja me. \s1 Cafehe cjua xi tsin Jesucristu \p \v 26 Xi ma jyun sá xi jiya xu quihndi rë Elisabet ne, catsingatju Nina ángel xi hmí rë Gabriel ngu nandya xi hmí rë Nasaret, tsëhë distritu Galilea, \v 27 ndava ngu chjuun xungun xi hmí xu rë María. Hane María jan ne, tacunvasen cjuavixan rë me cojo ngu xihin xi hmí rë José, ngu me xi tjë rë David, ngu xutachanga xi camatitjun xu tsëhë xuta tjë rë Israel. \v 28 Hane xi cavisehen ángel ndava María jan ne, sehe cachja xu cuitjin: \p ―‍Cuhndari, tsan. Nina ne, catsinchacun me ngaye, hacuaha tacun me cojo ri. Ngajñi rë yëjë ni yachjin ne, ngaye xi jercu catsinchacun ri Nina. ―‍Cuatjin xu cachja ángel. \p \v 29 Xi cahndë xu María cjua xi cachja ángel jan ne, catsacjun me camá, sehe catsingataha cacun xu me mé xcusun nina xi casua ángel me. \v 30 Sehe ngajan xi ángel ne, cuitjin xu cachja cojo rë me: \p ―‍Xicarcuiin María ta Nina ne, jemu tjin rë me cjuandaja cojo ri. \v 31 Quihndë ne, sacú ri ngu quihndi, hane hacuaha cuechú nixtin xi tsin ri quihndi vëhë. Quihndi vëhë ne, tehe ñihi rë Jesús. \v 32 Hacuaha jemu jyë hnga cuma cojo cjuatacun rë, hacuaha Quihndi rë Nina xi Matitjun cjuahañihi. Hacuaha Nina sahmi me xi cuitexa quihndi vëhë sacuatjin cavitexa xutachanga rë, me xi hmí rë David. \v 33 Hane vëhë cuitexa rë xuta tjë rë Israel, hane gubiernu rë ne, tsajin nu tsajin nixtin cuijnetaha. ―‍Cuatjin xu cachja ángel. \p \v 34 Sehe ngajan xi María ne, cavinenguise xu me ángel cuitjin: \p ―‍¿Hacutjin cuma xcusun vi? ta ngahan ne, cjëë sacú xihin naha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 35 Hane xi cafayangui ángel ne, cuitjin xu cachja: \p ―‍Hasen rë Nina xi Matitjun ne, cuinduva cuaxtë ri sacuaha ngu tjahnguen. Vëhë xi quihndi xi tsin ri ne, hatuxa tyjahi cojo cjuatacun rë, hacuaha Quihndi rë Nina Jain. \v 36 Hacuaha na Elisabet xinguin ne, handasa ha jemu changá na ne, hacuaha casacu rë na ngu quihndi. Ha quihndë jyun sá yaha na quihndi, na xi chja cjua xi hatuxa maji sacu rë quihndi. \v 37 Cuatjin camá ta, xi cuma rë Nina ne, tsajin camahani mé xi cumaji cuma. ―‍Cuatjin xu cachja ángel. \p \v 38 Ngajan xi María ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Ngahan ne, sacuaha ngu hndixahan rë Nina ngahan. Catisahmi Nina cojo ná sacuatjin cjua xi canújun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Ngaxtun vëhë ne, sehe cafe ángel. \s1 Cavusehenya María Elisabet \p \v 39 Nixtin hya ne, cavetju xu María, ngu quixi ni quiji me ngu nandya ngajan nangui ndetjún tsëhë distritu Judea. \v 40 Hane xi cafehe me ngajan ne, cavisehen xu me ndava Zacarías, sehe cachja me nina cojo Elisabet. \v 41 Hane xi cahndë xu Elisabet xi cachja María nina ne, cafiniya xu quihndi xi jiya cahntsua Elisabet. Ngajan xi Elisabet ne, catsë rë xahasen rë me cojo Hasen rë Nina. \v 42 Hane sehe jercu hñu xu cachja me cjua vihi cojo María: \p ―‍Ngajñi rë yëjë ni yachjin ne, ngaye xi jercu catsinchacun ri Nina, hacuaha catsinchacun me quihndi xi tsin ri. \v 43 ¡Mé má ngahan xi tu ngaye xi naa rë nai naha ngaye, ndove tichusihinye ná! \v 44 Xi tu cahndë xi canoje nina cojo ná ne, hora vëhë cafiniya quihndi xi jiya cahntsuá xi ndama rë. \v 45 Jemu ndaja tsiji xi macjain ri xi yëjë ni cjua xi cachja Nina cojo ri ne, cuetjucaa jain. ―‍Cuatjin xu cachja Elisabet. \p \v 46 Sehe ngajan xi María ne, cuitjin xu cachja me: \q1 Ngahan ne, jercu sahme jyë sahme hnga Nina; \q1 \v 47 hacuaha jercu ndama ná tsëhë Nina, me xi vaxëtje ná. \q1 \v 48 Casahmicuenda Nina ngahan, ngahan xi sacuaha ngu hndixahan rë me ngahan ta, \q1 quihndë cojo nixtin xi cjui sa ne, cuichja yëjë xuta xi siu cojo xuta xi sehe tsin sa xi jemu ndaja tsahan; \q1 \v 49 tsëhë xi Nina xi jemu jyë hnga me cojo ngahñu rë me ne, jemu vengui chji rë xcusun xi casahmi me cojo ná. \q1 ¡Jemu tyjahi me cojo cjuatacun rë me! \q1 \v 50 Nina ne, hatuxa jemu tjin rë me cjuayumatacun cojo yëjë xuta xi faharcun rë me \q1 ha tucutjin cjín xuta tisetsin me jima ngundiya jima ngundiya. \q1 \v 51 Nina ne, sahmi me hacutjin xi meje sahmi me cojo ngahñu jyë xi tjin rë me: \q1 tsinguitsojo me yëjë xuta xi jemu tjin rë cjuaxta cahntsua xahasen rë; \q1 \v 52 tsinguijne me xuta xi matitjun tsëhë xcun xá rë, \q1 hacuaha sahmi yehe sahmi hnga me xuta yuma. \q1 \v 53 Xuta xi machaja rë me ne, jemu yehe cjuandaja sua Nina me, \q1 peru xuta nchina ne, suvá tsja tiya me tsicuya Nina me cjue me. \q1 \v 54 Nina ne, cuisecoo naja me ngayejen ni xuta tjë rë Israel, ngayaan xi tsëhë me ngayaan, \q1 hacuaha tsinguitsjen me xi cumayuma rë me ngayaan. \q1 \v 55 Xi cuatjin ne, cuetjucaa jain sacuatjin xi ha cachja me cojo xutachanga naja Abraham, cojo yëjë sa tjë rë me. \m Cuatjin xu cachja María. \p \v 56 Hya xi camá ne, María jan ne, cavéjña xu me jyan sá ndava Elisabet, sehe cavuya cafe me nangui rë me hiscan tjin ndava me. \s1 Hacutjin camá hya xi catsin Juan Vitenda rë Xuta \p \v 57 Quihndë ne, cavechú nixtin xi tsin rë Elisabet quihndi, hane catsin rë me ngu quihndi xihin. \v 58 Xi camachaya rë yëjë xuta xi siu tahndee ndava me cojo yëjë xicjin Elisabet xi jercu camayuma rë Nina Elisabet ne, jercu ndaja camá rë me xingu xingu me cojo Elisabet. \v 59 Hya xi camá xu ne, xi cavetjucaa quihndi jan jyin nixtin ne, cafehe nga me xi siu tahndee ndava me jan cojo xicjin Elisabet xi cuma suhi tsëhë xi xtí chuxin rë quihndi. Hane meje suañihi me quihndi jan Zacarías, tsëhë xi cuatjin hmí rë nahmi rë. \v 60 Ngajan xi cachja xu naa rë quihndi jan cuitjin: \p ―‍Hajín ta quihndi vi ne, Juan cjuahañihi. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 61 Hane xuta jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Peru ngayun ne, tsajin hisca ngu xingun xi cuatjin hmí rë. ―‍Cuatjin xu cachja xuta jan. \p \v 62 Ngajan xi xuta xi cuacun jan ne, tu casahmi tsjá xu ni me cojo nahmi rë quihndi xi cavinenguise me hacutjin meje rë nahmi rë quihndi xi cjuahañihi quihndi jan. \v 63 Ngajan xi Zacarías ne, cafehya xu me ngu pizarra, sehe ngajan catsihindu me cjua vihi: “Juan cjuahañihi.” Cuatjin xu catsihindu me. Hya xi camá ne, yëjë ni me ne, jemu quijircun xu rë me. \v 64 Hane hora vëhë ni ne, camá xu cachja Zacarías, hane jemu ndaja cavaxëndaja me Nina. \v 65 Ngajan xi xuta xi siu tahndee ndava me jan ne, jemu catsacjun xu me camá, hane jingujyë ni ladu nangui ndetjún tsëhë distritu Judea hiscan xi siu xuta ne, jercu cavisiajmi xu me tsëhë cjuacjintacun vëhë. \v 66 Hane yëjë xuta xi camachaya rë cjuacjintacun vëhë ne, jercu cjín catsingataha cacun me, hisca cachja xu me cuitjin: \p ―‍¡Cuechú nixtin xi quihndi vi ne, cuma ngu xihin xi jyë hnga cojo cjuatacun rë! \p Cuatjin xu cachja xuta xi cuacun jan ta, tsëhë xi quihndi vëhë ne, Nina yahangui jain me. \s1 Cjua rë Nina xi cachja Zacarías \p \v 67 Zacarías, nahmi rë quihndi jan ne, ña catsë rë me cojo Hasen rë Nina, hane cachja xu me cuitjin cjua xi cafahatsja me tsëhë Nina: \q1 \v 68 ¡Tjemu ndaja Nina naja ngayaan xuta tjë rë Israel! \q1 tsëhë xi cuinduva me cjuaha naja me xi cuma yaan xuta rë me. \q1 \v 69 Nina sahmi me xi ngajñi rë tjë rë David, ngu xuta rë Nina ne, cuetjujñi ngu xihin xi cuaxëtje naja, \q1 \v 70 sacuatjin xi ha cachja profeta xi cavejña me tsëhë Nina, \q1 hya xi cachja me cojo xutachanga naja cjua rë Nina hatsëë nixtin. \q1 \v 71 Hacuaha cachja Nina xi cuaxëtje naja me tsëhë condra naja, \q1 hacuaha cuaxëtje naja me tsëhë yëjë xuta xi choho vëë naja, \q1 \v 72 hacuaha cumayuma rë me tsëhë xutachanga naja \q1 hacuaha tsinguitsjen me compromisu ximinchacun xi casahmi me cojo xutachanga naja. \q1 \v 73 Nina ne, cachja me: “Ngahan suva hvë”, hya xi casahmi me compromisu jan cojo xutachanga naja Abraham. \q1 \v 74 Hya xi casahmi me compromisu vëhë ne, cachja me xi cuëhëndaya naja me tsëhë condra naja, \q1 cojo sa xi ngayaan ne, hacuiin cojo chircun chjahanrcun me ta \q1 \v 75 chjahanrcun me cojo ngu cjuatacun tyjahi, xi tsajin jyë́ naja xcun me \q1 hacutjin nixtin xi nechan xcun cjuahñu naja. \q1 \v 76 Ngaye tsan ne, hacuaha cuma ngaye ngu profeta tsëhë Nina xi Matitjun ta, \q1 tsëhë xi ngaye cuihintitjin, choxehe ndiya tsëhë Nina, \q1 \v 77 hacuaha tehe cumachaya rë xuta rë Nina xi cuaxëtje Nina me, \q1 cuma cuinújan ne, tsinchataha me tsëhë jyë́ rë \q1 \v 78 ngatsë rë ta tsëhë xi Nina ne, jemu tjin rë me cjuayumatacun cojo naja. \q1 Hacuaha ngatsë rë cjuayumatacun vëhë ne, Nina tsingatju me tsëhë ngahnga ngu xi sacuaha tsuhi, \q1 \v 79 cojo sa xi sua hasen rë ngajñi naja xi nechan cojo ngu cjuacjintacun jyë xi hisca sacuinyiin naja hacutjin naxentjeen yojo naja, \q1 ngayaan xi tjemu tsavi nechantahan tsëhë cjuaveya, \q1 hacuaha cojo sa xi cjuecojo naja \q1 ndiya tsëhë cjuajeya. \m Cuatjin cachja xu Zacarías. \p \v 80 Hya xi camá ne, quihndi jan ne, camajyë, hacuaha cavejñahñu xu cjuatacun rë. Hane xi camá ngu xihin jyë ne, quiji cavéjña xu ngajan ngu xín camahani tsëhë nandya, hisca hya xi cavechú nixtin xi cavetsihin cachja cjua rë Nina cojo xuta tjë rë Israel. \c 2 \s1 Hacutjin camá hya xi catsin Jesucristu \p \v 1 Cuitjin xu camá nga ngunixtin hya xi Herodes vitexa me xuta tjë rë Israel. Me xi matitjun camahani xi hmí rë César Augusto ne, cavitexa xu me xi yëjë ni xuta xi siu ngahma gubiernu rë me ne, cjue me cuiyujutahaxujun me xi cuechjitje me. \v 2 Hacuaha hya xi cuatjin tjuntjun caviyujutaha xujun xuta ne, hya vitexa xuta Cirene ngajan distritu Siria. \v 3 Ngajan xi yëjë ni xuta ne, quiji xu me caviyujutaha xujun me, jima ngu me hiscan nangui rë xutachanga rë me. \p \v 4 Cuatjin camá xi José ne, cavetju xu me tsëhë nandya Nasaret, distritu Galilea, quiji me distritu Judea, nangui rë xutachanga rë me David, hiscan xi hmí rë Belén, tsëhë xi José ne, tjë rë David xu má me. \v 5 Quiji casetahaxujun tangun me cojo María, me xi tacunvasen cjuavixan rë me cojo. Hane María ne, jiya xu quihndi rë me hya xi quiji me. \v 6 Hya xi camá ne, jinguyëjë rë xi siutahá xu me ngajan ne, cavechú nixtin xi tsin xu quihndi rë me, \v 7 hane catsin rë me ngu quihndi xihin, xi quihndi tjun rë me. Hane xi cavatju catsin quihndi jan ne, sehe cafaha me cavaxtë me ngu tsjian, sehe cafaña xu me quihndi jan cahntsua hiscan jineyá chu ta, tsëhë xi casacuiin xu cahndë́ cahntsua ndihya xi cuiyuju me, tsëhë xi jemu quitsë camahani xuta. \s1 Cachja ángel cojo cha xi sahmi cuidadu rë chu \p \v 8 Ha taha ladu vëhë ni ne, siutahá ngujo cha nguixun ngajan nguijña, xi sahmi cuidadu xu cha chu tsánga rë cha. \v 9 Hya xi camá ne, ha tu ñahñu camatsejen xu ngu ángel tsëhë Nina hiscan xi siutahá cha, hane hora vëhë ni ne, hasen ndajyihi rë Nina ne, jercu casahmi hasen xu rë jingujyë ni hiscan xi siutahá cha, hane jemu catsacjun camahani cha camá. \v 10 Ngajan xi cachja xu ángel cojo cha cuitjin: \p ―‍Xicarcuun ta, nguehe nduva tisuá cumachaya nuju ngu cjuandajyihi xi hisca yëjë xuta tjë rë Israel jercu ndaja cuma rë me \v 11 ta nguehe Belén, nangui rë xutachanga nuju David ne, quihndë catsin ngu quihndi xi cuaxëtje nuju, quihndi xi Nina catsingatju rë xi cumatitjun tsujun. \v 12 Hane cuitjin sacú nuju cjuaquixi tsëhë cjua xi cachjá cojo nuju vë: xi cjuhun jan ne, cuechun hiscan xi chun ngu quihndi tixtë rë tsjian, jiña cahntsua hiscan jineyá chu. ―‍Cuatjin xu cachja ángel. \p \v 13 Hane ha tu ñahñu camatsejen sa jercu cjín camahani ángel xi nduva xu ngahnga, cafehe hiscan xi secun ángel xi cafehe titjún, tivaxëndaja rë Nina cojo cjua vihi: \q1 \v 14 ¡Jemu jyë hnga Nina cojo Hasen rë me ngajan ngahnga! \q1 ¡Hane nguehe nangui ne, cuisehen cjuajeya rë Nina cahntsua xahasen rë xuta xi chuya rë Nina tsëhë! \m Cuatjin xu cachja ángel cjín jan. \p \v 15 Hya xi camá ne, hya xi cavuya quiji nga ángel jan ngahnga ne, cha xi sahmi cuidadu chu tsánga rë jan ne, cuitjin cachja cha cojo xicjin cha: \p ―‍¡Cjuanguen ni! Cjuanguen hisca nandya, cuanguen chutsejen xcusun xi camá vi, sacuatjin casua Nina camachaya naja. ―‍Cuatjin xu cachja cha cojo xicjin cha. \p \v 16 Hya xi camá ne, ngusun xu ni cafe cha, hane xi cafehe cha nandya ne, casacuse rë cha hiscan tacun María cojo José, cojo quihndi jan, jiña cahntsua hiscan jineyá chu. \v 17 Hya xi cavëë xu cha quihndi jan ne, sehe cavetsihin casuacuenda cha yëjë cjua xi cachja ángel cojo rë cha tsëhë quihndi vëhë. \v 18 Hane xi cahndë xuta cjua xi cachja cha xi cuacun jan cojo rë me ne, jemu quijircun xu rë me. \v 19 Peru María ne, cavetjo cavetjo ni me yëjë ni cjua vëhë cahntsua xahasen rë me, hacuaha jercu cjín xu catsingataha cacun me. \v 20 Hane xi cavuya quiji nga cha xi sahmi cuidadu chu rë jan ngajan nguijña ne, taha tisahmi jyë tisahmi hnga xu cha Nina hacuaha taha tivaxëndaja cha me tsëhë yëjë cjua xi cahndë cha cojo xcusun xi cavëë cha, sacuatjin cachja ángel cojo rë cha. \s1 Quiji caningacun rë Jesucristu cojo Nina ngajan Jerusalén \p \v 21 Xi cavechú xu jyin nixtin quihndi ne, hacuaha hatuxa hya cavechú nixtin xi xtí chuxin rë, hane cuatjin camá cojo quihndi. Hacuaha Jesús cafahañihi xu quihndi, ñihi xi ha cachja ángel hisca chaja sa xi seyahma quihndi cahntsua naa rë. \p \v 22-24 Hya xi camá ne, xi cavechú xu nixtin xi cjue naa rë quihndi yungun xi matitjun cojo quihndi xi cuma tyjahi me xcun Nina tutjin chja ley rë Moisés ne, quiji José cojo María Jerusalén, quiji cani me ngu cjuatjo ta, tsëhë xi chja ley rë Nina ta meje rë xi cjue jo chu tucjin, o sá xi jo chu paloma chihndë. Hacuaha quijicojo xu me quihndi jan Jerusalén xi tsingacun me quihndi jan cojo Nina. Quitahá xujun xcun ley rë Nina xi yëjë ni quihndi tjun xi xihin ne, hatuxa tsëhë Nina cuma. \p \v 25 Cavéjña xu ngu xihin xi hmí rë Simeón ngajan Jerusalén. Xihin vëhë ne, tyjahi xu me cojo cjuatacun rë me ngajan xcun Nina, hacuaha jemu faharcun me Nina. Hacuaha jemu meje xu rë me xi cjuehe xuta xi yaha cjuetacun jan xi cuma rë xuta tjë rë Israel. Hacuaha Hasen rë Nina ne, jiya cahntsua xahasen rë Simeón. \v 26 Hane Hasen rë Nina jan ne, casua xu camachaya rë me xi jinguyëjë rë xi cjëë scuëë me xuta xi tsingatju Nina jan ne, hatuxa cueyaain xu me. \v 27 Hane quiji me yungun xi matitjun, tsëhë xi cuatjin cachja Hasen rë Nina cojo rë me. Hacuaha xutacha rë quihndi xi hmí rë Jesús jan ne, quijicojo xu me quihndi jan yungun vëhë, xi sahmichihin me sacuaha xcusun xi vitexa ley rë Moisés hacutjin cuatju quihndi cuma. \v 28 Hya xi camá ne, cafaha xu Simeón quihndi jan cavataha me, sehe hacuaha cavaxëndaja me Nina cojo cjua vihi: \q1 \v 29 Ngayun Nina naha, ngayun ne, ha cuma tuhun cahndë́ xi ngahan hndixahan nuju ne, cueya cojo cjuandaja cojo cjuajeya \q1 sacuatjin xi ha canújun. \q1 \v 30 Cuma cueya ta, tsëhë xi quihndë ne, cahvë suva xuta xi caningatjun xi cuaxëtje niji, \q1 \v 31 me xi caningatjun xcun cojo xcun yëjë ni xuta, \q1 \v 32 me xi cuinduva sacuaha ngu ndihi xi sua me cjuahasen xi cuma rë xutaxín, \q1 hacuaha cuinduva me xi sahmi yehe sahmi hnga niji me, ngayin xuta nuju, xuta tjë rë Israel. \m Cuatjin xu cachja Simeón. \p \v 33 Hane xutacha rë quihndi jan ne, jemu quijircun xu rë me tsëhë xi cuatjin cachja Simeón tsëhë quihndi jan. \v 34 Hane Simeón ne, catsinchacun me me xi cuacun jan, sehe cachja xu me cojo María naa rë quihndi jan cuitjin: \p ―‍Quihndi vihi ne, hacuaha sahmi xi jemu cjín xuta tjë rë Israel chajá me, hacuaha sahmi xi jemu cjín xuta tjë rë Israel cuetjutje me. Hacuaha quihndi vihi ne, sua cumachaya rë xuta mé xi meje rë Nina, hacuaha jemu choho cuichja xuta tsëhë quihndi. \v 35 Cuatjin cuma cojo sa xi ngajan sesunhngatsejen yëjë hacutjin xi tsingataha cacun jemu cjín xuta cojo cjuatacun rë me. Hacuaha ngayun ne, jercu cuma rë xahasen nuju, sacuaha xi quicha casehen rë xahasen nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Simeón. \p \v 36 Hacuaha tacun xu ngu chjuun xi hmí rë Ana ngajan yungun, quihndi rë Fanuel, tjë rë xutachanga xi hmí rë Aser. Chjuun jan ne, profeta xu má me. Hacuaha jercu changá xu me. Xi cavixan me ne, cavéjña me cojo xihin rë me yatu nu. \v 37 Ngaxtun vëhë ne, cavéjña cahan me. Hane xi casacu xicjin xu me cojo xutacha rë Jesús ne, ñujuchan ñuju nu xu tjin rë me. Hacuaha jemu quiji camaha xu ni me yungun xi matitjun. Jemu cjín ndiya ne, cajinii xu me niñu xi faharcun me Nina. Hacuaha jercu sahmi xu me oración rë me. Nixtin nixten faharcun me Nina. \v 38 Hacuaha ha hora xi siu xu ni xutacha rë Jesús ngajan yungun jan ne, cafehe Ana. Hane xi cavëë me quihndi Jesús jan ne, casua xu me nacuechji rë Nina. Ngaxtun vëhë ne, sehe cavetsihin cachja xu me tsëhë Jesús cojo yëjë xuta xi jemu meje rë xi cuechú nixtin xi cuaxëtje Nina nandya Jerusalén. \s1 Cavuya me cojo Jesucristu nandya Nasaret \p \v 39 Xutacha rë Jesús ne, hya xi ha cafë casahmichihin xu me yëjë xcusun xi vitexa ley rë Nina ne, cavuya cafe me nangui rë me, hiscan xi hmí Nasaret, distritu Galilea. \v 40 Quihndi jan ne, camajyë hacuaha casacuhñu rë, hacuaha jercu cavechútáha cjuatacun rë, hacuaha jercu cavisehen xu cjuandaja rë Nina cahntsua xahasen rë. \s1 Casetaha suvá Jesucristu ngajan yungun xi matitjun \p \v 41 Chuva nu chuva nu ne, xutacha rë Jesús ne, fi xu me suhi tsëhë Pascua ngajan Jerusalén. \v 42 Hane hya xi Jesús cavechú me tejó nu ne, sacuaha xcusun rë xuta cojo suhi vëhë ne, quiji xu Jesús cojo xutacha rë me ngajan Jerusalén. \v 43 Xi cavatju suhi jan ne, xutacha rë Jesús ne, cavetju xu me tsëhë Jerusalén xi cuya cjue me nangui rë me. Peru Jesús ne, hisca camachayiin rë xutacha rë me ne, casetaha suvá xu me Jerusalén. \v 44 Xi má rë xutacha rë me ne, jiyajñi me ngajñi rë xutacjín tife me. Hane xi cafë ngu nixtin tife xutacha rë me ndiya ne, cavetsihin cavanguise xu me Jesús jan ngajñi rë xuta rë me cojo ngajñi rë yëjë xuta xi vinga rë me. \v 45 Hane xi casacuiin rë me Jesús jan ngajñi rë xutacjín jan ne, cavuya quiji xu me hisca Jerusalén, xi tivanguise me me. \p \v 46 Hya xi camá ne, xi majyan nixtin jan ne, sehe casacu xu rë me Jesús ngajan yungun xi matitjun, tacun me ngajñi rë maestru xi vicuya cjuachacun, tivisiñuju me cjua rë maestru hacuaha tivinenguise xu rë me jingu sa cjuachacun. \v 47 Hane yëjë ni xuta xi tivisiñuju cjua rë Jesús jan ne, jercu fircun xu rë me, tsëhë xi cuarcu quicun cacun me hacuaha tsëhë xi jercu ndaja titsicuya me cjua tsëhë maestru jan. \v 48 Hane hya xi cavëë xu xutacha rë Jesús xi ngajan tacun me ne, tu quiji tsëhë me, sehe cachja naa rë me cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin canihñi cojo niji, tsan? Chutsijin ta cuajyihi ngahan cojo nahmi riji ne, cojo cjín cjuacjintacun niji ne, catujyihinyin cavinchinsin ri. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 49 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xutacha rë me: \p ―‍¿Mé má cuatjin tu nguehe tu ngajan cavinchunsun ná ni? ¿Há hyúun ta hatuxa meje rë xi cuitejña ndava nahmi naha? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 50 Peru xutacha rë Jesús ne, cajnii xu rcu me cjua xi cachja Jesús cojo rë me. \p \v 51 Hya xi camá ne, cavuya cafe xu Jesús cojo xutacha rë me nangui rë me ngajan Nasaret. Hacuaha cahndë me tsëhë xutacha rë me hacutjin xi quiji sa nixtin rë me. Hane naa rë Jesús ne, cavetjo cavetjo xu ni me yëjë ni cjua vëhë cahntsua xahasen rë me. \v 52 Sacuaha Jesús ne, jima jyë xu me cojo yojo rë me, hacuaha jima jyë jima hnga me cojo cjuatacun rë me. Hacuaha tichuya sa xu rë Nina tsëhë me, hacuaha tichuya sa rë xuta tsëhë me. \c 3 \s1 Cachja Juan Vitenda rë Xuta cjuandajyihi rë Nina \p \v 1 Cuitjin xu camá hya xi cafë tyjuhun nu jiya me xi matitjun camaha ni xi hmí rë Tiberio César xcun xá rë me xi vitexa me jingu ni ladu. Poncio Pilatu ne, me vëhë vitexa xu me distritu Judea, hane Herodes ne, me vëhë xu vitexa me distritu Galilea, hane hntsëjñu me xi hmí rë Felipe ne, me vëhë xu vitexa me distritu Iturea cojo distritu Traconite, hacuaha Lisanias ne, me vëhë xu vitexa me distritu Abilinia. \v 2 Hane sacuaha nahmi xi matitjun xu ne, Anás cojo Caifás má me. Hane sacuaha nixtin vëhë ne, Juan quihndi rë Zacarías ne, hya xi quitahá me ngajan ngu xín tsëhë nandya ne, cafahatsja me cjua xi catsingatju xu Nina. \v 3 Hane quiji catsujyihiya me yëjë ni ladu tiña tsëhë ndajyë Jordán, tichja me xi meje rë xi tsindeya xu xuta cjuatacun rë me hacuaha xtenda me, cojo sa xi tsinchataha Nina xuta tsëhë jyë́ rë me. \v 4 Xi cuatjin xu casahmi Juan ne, casahmichihin me sacuatjin camahindu hatsëë nixtin xcun xujun xi chja cjua rë profeta Isaías xi chja cuitjin: \q1 Cuitjin jercu hñu cuichja ngu xuta ngajan hiscan jemu xín tsëhë nandya: \q1 “Tuhunchjinu ndiya tsëhë Nai naja; \q1 ninguixun ndiya tsëhë me. \q1 \v 5 Yëjë ni hiscan nangui cahntsua ne, tsë́ya rë, \q1 yëjë ni ndetjún cojo yëjë ni naxi ne, cuijnenangui, \q1 yëjë ni ndiya lahñi ne, cuma quixi, \q1 yëjë ni ndiya xi hacuiin chihin ne, cuma chihin. \q1 \v 6 Hane yëjë ni xuta ne, scuëë me hacutjin vaxëtje Nina xuta rë me.” \m Cuatjin xu catsihindu Isaías cjua xi jercu hñu cuichja xuta jan. \p \v 7 Ngajan xi hya xi quiji xutacjín xi xtenda me ne, cuitjin xu cachja Juan cojo xuta: \p ―‍¡Ngayujun ni ngayun quihndi rë chu tsehen matsejen ne!, ¿yo cavinchangui nuju xi nihñu ngahñu xi cuetjuntjun tsëhë castigu xi hatuxa tsingatju Nina? \v 8 Sá xi meje jain cuetjuntjun matsejen ne, nihñu suvá cjuandaja sacuatjin sahmi xuta xi catsindeya jain me cjuatacun rë me. Xicanujuun cahntsua xahasen nuju cjua vihi: “Ngayaan ne, tsajin mé cuma naja ta, tsëhë xi tjë rë Abraham ngayaan.” Xicanujuun cuatjin matsejen ta, nguehe cuichjá cojo nuju ta Nina ne, hisca ndyojo xi cuicun vi ne, cuma sahmi me tjë rë Abraham. \v 9 Chutsujun ta ngayun matsejen ne, tangun ngayun cojo yatjë xi ha quitaháchjine quicharcu tyjama rë xi cuetsihin xtí. Yëjë ni yatjë xi suaain tu xi ndaja matsejen ne, xtí rë, sehe cjue cueti. ―‍Cuatjin xu cachja Juan. \p \v 10 Ngajan xi xutacjín jan ne, cuitjin xu cavinenguise rë me Juan: \p ―‍¿Hacutjin ndatjin nihñi xi cuma nihñi cjuandaja xi nújun vë ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 11 Hane xi cafayangui Juan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Jarë ngayun xi tjin nuju jo tsjian nuju ne, tuhun rë ngu yo xi tsajin rë. Jarë ngayun xi tjin xi chinu ne, ha chuva vëhë ni tuhun hitsë catjinë me xi tsajin xi sinë. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 12 Hacuaha canduva sa xu ngujo cha xi faha tujúnsa xi meje rë cha xi xtenda cha, hane cuitjin xu cavinenguise cha: \p ―‍Tatá, ¿mé xi ndatjin nihñi ngayin? ―‍Cuatjin xu cavinenguise cha. \p \v 13 Sehe ngajan xi Juan ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Hacuiin cjín sa tujún chjahyun rë xuta. Chjahyun rë me hacutjin xi casatëxa ni nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 14 Hacuaha cavinenguise nga ngujo sindadu me cuitjin: \p ―‍Hane ngayin ne, ¿mé xi ndatjin nihñi? ―‍Cuatjin xu cavinenguise cha. \p Sehe cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍Xicanaxuun rë xuta tujún cojo cjuachan, o sá xi cojo ngu cjuandacha. Catamangutacún ni cojo tujún xi ha ma chji nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 15 Xuta ne, jercu siuya camahani me mé xi cuma, hacuaha vinenguise xu me cahntsua xahasen rë me cuitjin: “Hyaan sa xi Juan rë vi Xihin xi Tsingatju Nina xi cuaxëtje naja me.” Cuatjin xu cavinenguise me. \v 16 Sehe ngajan xi Juan ne, cuitjin xu cachja me cojo yëjë xuta jan: \p ―‍Ngahan matsejen ne, cojo nandá ni tiviténda nuju, peru sehe cuinduva me xi cueyá me Hasen rë Nina cahntsua xahasen nuju, hacuaha cuaha me sacuaha ngu ndihi xi tsityjahi rë cjuatacun nuju. Me vëhë ne, hitsë sa jyë hnga me cojo cjuatacun rë xi cumá ná ngahan, hisca cumaji tsinguisehercu sahme tyjahi chuxinxtë rë me. \v 17 Me xi tsingatju Nina jan matsejen ne, sacuaha xi ha yahatsja me quicha xi tsinguitjen rë xtë rë trigu cojo sa xi cuma tyjahi ndaja trigu xi casechun rë tsëhë me, hacuaha cjuaya me trigu tyjahi xi cuinchandaja me, hane xtë rë jan matsejen ne, cuaca me xcun ngu ndihi xi tsajin nixtin hvo. ―‍Cuatjin xu cachja Juan. \p \v 18 Hacuaha hacuiin suvá xu ni cjua vëhë cachja Juan cojo xuta hya xi cachja me cjuandajyihi rë Nina ta cachja sa xu me jemu cjín cjua. \v 19 Herodes, me xi cavitexa ngajan distritu Galilea ne, hacuaha cachjataha xu Juan me ngatsë rë xi cafaha Herodes na Herodía, chjuun rë hntsëjñu me, xi cumá chjuun rë me na. Hacuaha cachjataha sa xu Juan me tsëhë jingu sa xcusun tsehen xi casahmi me. \v 20 Peru xcun yëjë cjuatsehen vëhë ne, cavetahacoo sa Herodes xcusun vihi: caveya xu me Juan ndavaya. \s1 Caxtenda Jesucristu \p \v 21 Hane hya xi chaja sa xu cjue Juan ndavaya ne, ngu nixtin xi caxtenda yëjë ni xuta ne, hacuaha cojo xu Jesús caxtenda me. Hane xi cavatju caxtenda me ne, hora xi tisahmi xu me oración rë me ne, ngahnga ne, catuxaha, \v 22 hane Hasen rë Nina ne, canduvajnetsejen casesun rcu me. Sacuajyihi ngu paloma jyihi. Hacuaha hora vëhë ni ne, canuhya xu rë ngu cjua ngajan ngahnga xi cachja xu cuitjin: “Ngaye xi quihndi naha ngaye xi jemu hmú cácun ri. Jemu ndama ná ngatsë riji.” Cuatjin xu cachja. \s1 Xutachanga rë Jesucristu \p \v 23 Quihndë ne, Jesús ne, tjin xu rë me sacuaha cantë nu hya xi cavetsihin me cojo xá rë me. Hacuaha xi má xu rë xuta ne, quihndi rë José má me. Hane José ne, quihndi rë Elí. \v 24 Elí ne, quihndi rë Matat. Matat ne, quihndi rë Leví. Leví ne, quihndi rë Melqui. Melqui ne, quihndi rë Jana. Jana ne, quihndi rë José. \v 25 José ne, quihndi rë Matatías. Matatías ne, quihndi rë Amós. Amós ne, quihndi rë Nahum. Nahum ne, quihndi rë Esli. Esli ne, quihndi rë Nagai. \v 26 Nagai ne, quihndi rë Maat. Maat ne, quihndi rë Matatías. Matatías ne, quihndi rë Semei. Semei ne, quihndi rë José. José ne, quihndi rë Judá. \v 27 Judá ne, quihndi rë Joana. Joana ne, quihndi rë Resa. Resa ne, quihndi rë Zorobabel. Zorobabel ne, quihndi rë Salatiel. Salatiel ne, quihndi rë Neri. \v 28 Neri ne, quihndi rë Melqui. Melqui ne, quihndi rë Adi. Adi ne, quihndi rë Cosam. Cosam ne, quihndi rë Elmodam. Elmodam ne, quihndi rë Er. \v 29 Er ne, quihndi rë Jesús. Jesús ne, quihndi rë Eliezer. Eliezer ne, quihndi rë Jorim. Jorim ne, quihndi rë Matat. \v 30 Matat ne, quihndi rë Leví. Leví ne, quihndi rë Simeón. Simeón ne, quihndi rë Judá. Judá ne, quihndi rë José. José ne, quihndi rë Jonán. Jonán ne, quihndi rë Eliaquim. \v 31 Eliaquim ne, quihndi rë Melea. Melea ne, quihndi rë Mainán. Mainán ne, quihndi rë Matata. Matata ne, quihndi rë Natán. \v 32 Natán ne, quihndi rë David. David ne, quihndi rë Isaí. Isaí ne, quihndi rë Obed. Obed ne, quihndi rë Booz. Booz ne, quihndi rë Salmón. Salmón ne, quihndi rë Naasón. \v 33 Naasón ne, quihndi rë Aminadab. Aminadab ne, quihndi rë Aram. Aram ne, quihndi rë Esrom. Esrom ne, quihndi rë Fares. Fares ne, quihndi rë Judá. \v 34 Judá ne, quihndi rë Jacob. Jacob ne, quihndi rë Isaac. Isaac ne, quihndi rë Abraham. Abraham ne, quihndi rë Taré. Taré ne, quihndi rë Nacor. \v 35 Nacor ne, quihndi rë Serug. Serug ne, quihndi rë Ragau. Ragau ne, quihndi rë Peleg. Peleg ne, quihndi rë Heber. Heber ne, quihndi rë Sala. \v 36 Sala ne, quihndi rë Cainán. Cainán ne, quihndi rë Arfaxad. Arfaxad ne, quihndi rë Sem. Sem ne, quihndi rë Noé. Noé ne, quihndi rë Lamec. \v 37 Lamec ne, quihndi rë Matusalén. Matusalén ne, quihndi rë Enoc. Enoc ne, quihndi rë Jared. Jared ne, quihndi rë Mahalaleel. Mahalaleel ne, quihndi rë Cainán. \v 38 Cainán ne, quihndi rë Enós. Enós ne, quihndi rë Set. Set ne, quihndi rë Adán. Adán ne, me vëhë xi Nina casahmi rë me. \c 4 \s1 Cafahachuva xitsehen Jesucristu \p \v 1 Hya xi camá ne, hya xi catsë rë Jesús cojo Hasen rë Nina hya xi caxtenda me ne, cavuya xu me tsëhë ndajyë Jordán xi cjue me ndava me, peru Hasen rë Nina ne, quiji nguehe quiji ngajan xu cojo rë me ngajan ngu xín tsëhë nandya \v 2 cahntsua yachan nixtin. Hacuaha yasen ni tifahachuva xitsehen xi matitjun me. Hacuaha Jesús ne, tsajin camaha xu ni mé xi cajinë me cahntsua nixtin xi cuacun vëhë. Hane xi cavatju nixtin xi cuacun vë ne, jercu camavojo xu rë me. \v 3 Sehe ngajan xi xitsehen jan ne, cuitjin xu cachja cojo Jesús: \p ―‍Sá xi Quihndi jain rë Nina ngaye ne, tinoje cojo ndyojo vihi ne, catama niñu. ―‍Cuatjin xu cachja xitsehen. \p \v 4 Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë xitsehen jan: \p ―‍Xcun xujun rë Nina ne, cuitjin camahindu: “Hacuiin suvá ngatsë rë niñu xi siu xuta cjuahñu.” ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \p \v 5 Hane xi quijicojo xitsehen me ngu ndetjún hnga ne, sehe nguhñusasa xu catsingacun ni xitsehen jan me jingujyë ni nandya tsëhë ngasunhndë. \v 6 Sehe cachja xu xitsehen cuitjin cojo rë me: \p ―‍Suá ri yëjë nandya xi cuacun vë cojo yëjë cjuanchina rë xi ngaye nihñi gubiernu. Cuma suá ri ta, tsëhë xi hatuxa ngahan cafahántsa, hane ha tu yo ni xi meje suá rë ne, suá rë. \v 7 Quihndë ne, sá xi cuindove cuiticjexcuin nguehe xi chjehercuin ná ne, cumá tsiji yëjë ni nandya vë. ―‍Cuatjin xu cachja xitsehen. \p \v 8 Sehe ngajan xi cafayangui xu Jesús cuitjin: \p ―‍Xcun xujun rë Nina ne, cuitjin camahindu: “Meje rë xi chjuhunrcun Nina naja, hacuaha suvá ni me vëhë meje rë xi nihñu hacutjin xi meje rë me.” ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cjua vëhë. \p \v 9 Hya xi camá ne, xitsehen jan ne, quijicojo xu rë Jesús ngajan Jerusalén, hane quijicani rë me hisca rcu cjin yungun xi matitjun. Sehe cachja xu cojo rë me cuitjin: \p ―‍Sá xi Quihndi jain rë Nina ngaye ne, ningatjin yojo riji ndyá hisca nangui. \v 10 Ha hye ta tsajin mé cuma ri ta xcun xujun rë Nina ne, cuitjin chja: \q1 Nina cuitexa me ángel rë me xi sahmi ri cuidadu. \q1 \v 11 Cuahatsjá ri, \q1 cojo sa xi hisca ntsacui ne, sacuinhmaain rë cojo ngu ndyojo. \m Cuatjin xu cachja xitsehen cjua vëhë. \p \v 12 Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë xitsehen: \p ―‍Xujun rë Nina ne, cuitjin chja: “Mijí rë xi chjuhunchuvun Nina naja.” \p \v 13 Hya xi camá ne, xi cajnetaha cafahachuva xitsehen jan Jesús ne, cavetjuxin xu tsëhë me hisca janihya cuya nga. \s1 Cavetsihin cavicuya Jesucristu xuta Galilea \p \v 14 Ngajan xi Jesús ne, cojo ngahñu rë Hasen rë Nina ne, quijinduju sa xu me xi cjue me ndava me ngajan distritu Galilea. Hane xi cafehe xu me jan ne, jercu cachja xuta tsëhë me ngajan Galilea cojo jingujyë ni nandya xi siu tahndee rë. \v 15 Hane quiji me yungun rë jimangu nandya tsëhë Galilea, cavicuya me xuta. Hane yëjë ni xuta jan ne, casahmi jyë casahmi hnga xu me Jesús. \s1 Tacun Jesucristu nandya Nasaret \p \v 16 Cavechú ngu nixtin xi quiji xu Jesús ngajan nandya Nasaret hiscan xi camacha me. Hane sacuaha xcusun xi tjin rë me ne, nixtin xi chjahájenda rë ne, quiji xu me yungun. Sehe quiji casecunvasen me xi cuichjasun xu me xujun rë Nina. \v 17 Hya xi camá ne, casengui tsja me xujun xi hincha cjua rë Nina xi catsihindu profeta Isaías. Hane xi titsixinga xu me xujun jan ne, táha tivanguise me cahndë́ xi quitahá cjua xi meje rë me. Hane xi casacu rë me cahndë́ vëhë ne, sehe cavetsihin cachjasun xu me cjua vihi xcun xuta: \q1 \v 18 Hasen rë Nina ne, jiya cahntsua xahasen naha, \q1 vëhë xi casuaxa ná Nina xi suá cumachaya rë xuta yuma cjuandajyihi rë me: \q1 catsingatju ná me xi suá cumachaya rë xuta xi hincha ndavaya ta hatuxa cuma ndaya me, \q1 suá cumachaya rë xuta xi rcá me ta hatuxa cuya cuma tsejen nga rë me; \q1 cuëhëndaya xuta xi jemu choho sahmi jingu sa xuta cojo rë me. \q1 \v 19 Hacuaha suá cumachaya rë xuta xi cavechú nu xi jercu sahmi Nina cjuandaja cojo xuta rë me. \m Cuatjin chja cjua rë xujun xi cachjasun Jesús. \p \v 20 Hane xi cavuya catsijeyu nga Jesús xujun jan ne, sehe cavuya casua nga me me xi sahmi xá cahntsua yungun jan. Sehe cavéjña Jesús xi cuicuya rë me xuta. Hane yëjë ni xuta xi siu cahntsua yungun jan ne, jercu cavëhërcun me Jesús. \v 21 Sehe ngajan xi Jesús ne, cavetsihin cachja me cuitjin cojo xuta: \p ―‍Quihndë, jinguyëjë rë xi cavinuhyun cjua xi camahindu xcun xujun rë Nina xi cavutaya jan ne, ngajan cavetjucaa cjua vëhë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 22 Yëjë ni xuta ne, jemu ndaja xu cachja me tsëhë Jesús, hacuaha hisca quijircun rë me tsëhë xi jemu ndaja camahani cjua xi cachja Jesús. Sehe cachja xuta jan cuitjin: \p ―‍¡Peru cha vihi xi quihndi rë cha José jan! ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 23 Hane Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Ngahan matsejen ne, ha hvë ta ngayun ne, cuinújun cojo ná cjua vihi: “Doctor, nircun suvun rë yojo nuju.” Hacuaha cuinújun nga cuitjin: “Xcusun xi camachaya niji xi canihñu ngajan Capernaum matsejen ne, hacuaha nihñu xcusun vëhë nguehe xi nangui nuju.” \v 24 Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta hisca xi ngu profeta matsejen ne, hatuxa macjaain rë xuta nangui rë me tsëhë me. \v 25 Hacuaha ha cjuaquixi ta jemu cjín chjuun cahan xi caviyuju na nguehe Israel hya xi cavéjña profeta Elías hatsëë nixtin. Hacuaha nixtin vëhë matsejen ne, cavaain camahani tsi sacuaha jyan nu vasen, hane jercu jyë camahani jindya cavéjña jingujyë ni ladu. \v 26 Peru catsingatjiin Nina profeta Elías xi cjue cuisecoo me hisca ngu na cahan xi cuacun vë matsejen ta ngu ni na cahan xi hisca hacuiin na tjë rë Israel na catsingatju Nina profeta xi cuisecoo me na ngajan nandya Sarepta, ladu tsëhë nandya Sidón. \v 27 Hacuaha nguehe Israel matsejen ne, jemu cjín xuta xi yaha rë ngu chíhin vitaha xi setaha yojo naja caviyuju me hya xi cavéjña profeta Eliseo hatsëë nixtin. Peru hisca xi ngu me xi cuacun vë camandajin me matsejen ta ngu ni Naamán xi hisca hacuiin xuta tjë rë Israel ta xuta Siria me matsejen ne, me vëhë ni xi camandaja me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 28 Hane yëjë ni xuta xi siu xu cahntsua yungun jan ne, hya xi cahndë me cjua xi cachja Jesús jan ne, jemu camacjan rë me. \v 29 Hya xi camá ne, xi caxinchacun xuta jan ne, cavaxëxin xu me Jesús, quijicojo me me hisca ngajan ngu xín tsëhë nandya, ngu rcu ndetjún hnga hiscan xi cavéjña nandya rë me, xi meje tsingatjen me Jesús. \v 30 Peru Jesús ne, cavatju xu me ngajñi rë xuta jan quijixin me. \s1 Cha xi jiya xitsehen xahasen rë \p \v 31 Hya xi camá ne, quiji xu Jesús Capernaum, ngu nandya tsëhë distritu Galilea. Hane nixtin xi chjahájenda rë ne, quiji xu me yungun cavicuya me xuta. \v 32 Hane yëjë xuta xi siu jan ne, jercu quijircun xu rë me tsëhë cjua xi vicuya Jesús ta, tsëhë xi cjua xi vicuya me ne, sacuaha cjua xi chja ngu xi matitjun jain. \p \v 33 Hacuaha cahntsua yungun jan ne, tacun xu ngu cha xi jiya xitsehen cahntsua xahasen rë cha. Hane xitsehen jan casahmi xi jercu cajindaya cha cachja cha cuitjin: \p \v 34 ―‍¡Ja! ¿Mé má cuatjin ninguisuhunjñu cojo niji ngayun Jesús, xuta Nasaret? ¿Há canduvun xi nicjun niji? Ngahan ne, ha hvë yo ngayun. Ngayun xi hatuxa vinechun tsëhë Nina ngayun. ―‍Cuatjin xu casahmi xitsehen xi cachja cha. \p \v 35 Hya xi camá ne, cuitjin xu cachja Jesús xi cavatëcja me cjua rë xitsehen xi jiya cahntsua xahasen rë cha: \p ―‍¡Jyuu nechin, hacuaha tetjixin tsëhë cha vë! ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Hya xi camá ne, catsiticja xu xitsehen jan cha ngajñi rë xuta, sehe cavetju quiji tsëhë xahasen rë cha, peru tsajin camahani mé cavanguihmu rë cha. \v 36 Hya xi camá ne, yëjë xuta jan ne, jercu quijircun rë me, hisca cachja xu me ngajñi rë me cojo xicjin me cuitjin: \p ―‍¿Mé nga xcusun cjua vihi xi cojo yëjë ni ngahñu vitexa rë hisca xitsehen, hacuaha vetjuxin ni? ―‍Cuatjin xu cachja xuta ngajñi rë me cojo xicjin me. \p \v 37 Hya xi camá ne, jingujyë ni ladu tahndee rë cahndë́ jan ne, cavitsojo xu cjua xi cachja xuta tsëhë Jesús. \s1 Camandaja nahya rë Simón Pedru xi casahmi Jesucristu \p \v 38 Xi cavetju Jesús tsëhë yungun ne, quiji xu me ndava ngu me xi hmí rë Simón. Hane nahya rë Simón ne, jemu hmu xu rë me xi yaha rë me chíhinsuë. Hane yëjë xuta rë me ne, cafehya me cojo Jesús xi cuisecoo Jesús nahya rë Simón. \v 39 Hane xi quiji cavutsejenya xu Jesús xcun nahya rë Simón ne, cavatëcja me chíhinsuë xi má rë xuta changá vëhë, hane cavetjuxin xu chíhin jan tsëhë me. Hane hora vëhë ni ne, cavisatjenhnga nahya rë Simón cavetsihin cafahacuenda me cjuandaja xi sahmi me cojo yëjë ni me xi cafehe jan. \s1 Jemu cjín xutahmu rë camandaja me xi casahmi Jesús \p \v 40 Hane hora xi tivetje tsuhi xu ne, yëjë ni xuta xi tjin rë me xutahmu rë tsëhë tu mé ni xcusun chíhin ne, quijicojo me xutahmu rë jan nixtin hya hiscan tacun Jesús. Hane xi cavisanetsja xu Jesús jima ngu xutahmu rë jan ne, camandaja me. \v 41 Hacuaha jemu cjín xu xuta xi siu jan cavetjuxin xitsehen xi hincha rë me. Hane xi cavetju xitsehen jan quiji ne, jercu cachja camahani cuitjin: \p ―‍¡Ngayun xi Quihndi jain rë Nina ngayun! ―‍Cuatjin xu cachja xitsehen jan. \p Peru cavatëcja xu Jesús cjua xi tichja xitsehen jan, casuaain me cahndë́ xi cuichja xitsehen ta, tsëhë xi ha vëë xu xitsehen xi me vëhë xi catsingatju Nina me. \s1 Catsujyihiya Jesucristu cojo cjuandajyihi rë Nina \p \v 42 Hane xi casahasen jan ne, cavetju xu Jesús quiji me ngajan ngu xín tsëhë nandya. Hane xutacjín jan ne, cuatjin quiji cavanguise xu me Jesús, hane xi cavechú me hiscan tacun Jesús ne, meje tsinguijnehai me Jesús cojo sa xi hacuiin cuetjuxin me tsëhë xuta jan. \v 43 Peru Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Hacuaha sahmi ná ngujyë xi cjuë́ jingu sa cahndë́, suá cumachaya rë xuta cjuandajyihi tsëhë gubiernu xi sahmi Nina ta ngatsë rë vëhë xi catsingatju ná Nina. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 44 Hane cuatjin xu catsujyihiya casua me camachaya rë xuta cjuandajyihi vëhë yëjë ni yungun tsëhë ladu vëhë. \c 5 \s1 Cjuarcun xi casahmi Jesucristu tsëhë chu ti \p \v 1 Cuitjin xu camá nga ngu nixtin jan. Jercu cjín camahani xuta quijitjengui me Jesús xi cuihndë me cjua rë Nina. Na cavehnchun xu me Jesús xi secun me tjehen laguna Genesaret, xi hacuaha hmí rë laguna Galilea. \v 2 Hya xi camá ne, cavëë Jesús jo barcu ngajan tjehen rë laguna jan, hane cha xi tsëhë barcu jan ne, ha cavitujne xu cha tsëhë barcu, hane hincha vane cha nahya rë cha. \v 3 Hane Jesús ne, quiji cavisehen xu me ngu barcu xi cavëë me jan. Barcu jan ne, tsëhë Simón. Sehe cachja me cojo Simón xi cjuecojo me hitsë barcu ngajñi nandá. Hya xi camá ne, quiji cavéjña me sehe cavicuya xu me xutacjín jan tsëhë ngajan ni cahntsua barcu. \v 4 Hane xi cajnetaha cavicuya me xuta jan ne, sehe ngajan xi cachja xu me cojo Simón cuitjin: \p ―‍Tángunvuhun sa cojo barcu vi hiscan nungun nandá, sehe ngajan ningatjunyun nahya xi chjuhun ti. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 5 Sehe ngajan xi cafayangui xu Simón tsëhë Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá, cuaha nixten tinihñí xá vëhë ne, ndastu mé sacu niji. Peru sá xi cuatjin nújun ne, cuichjá cojo compañeru naha ne, ningatjinyin nahya. ―‍Cuatjin cafayangui xu Simón. \p \v 6 Hane xi casahmi me cuatjin ne, jercu tu cjín camaha xu ni ti cafaha me, ña meje xtiya nahya rë me. \v 7 Hya xi camá ne, casahmitsja xu me cojo xicjin me xi hincha barcu xingu jan xi cjue cuisecoo xicjin me. Sehe quiji me xi cuacun jan. Hya xi camá ne, catsinguitsë me catsijo barcu cojo ti xi cafaha me jan. Hane xi jercu catsë barcu ne, ña meje xtyusehen. \v 8 Hane xi cavëë Simón Pedru xcusun xi camá jan ne, sehe quiji caticjaxcun me xcun Jesús, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Tatá. Tángunxun hitsë tsahan ta, ngahan ne, ngu xuta tsehen ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja Simón Pedru. \p \v 9 Cuatjin cachja me ta, tsëhë xi jercu quijircun camahani rë me cojo compañeru rë me ngatsë rë ti xi jemu cjín camahani chu cafaha me. \v 10 Hacuanitjin xu ni quijircun rë yahnga compañeru rë Simón, me xi hmí rë Jacobo cojo Juan, me xi quihndi rë Zebedeo. Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo Simón: \p ―‍Xicarcuun ta quihndë cojo nixtin xi cjuiniji sa vi ne, ngayun cuangun nuvun xuta xi cuisehen me ladu naha ngojo rë xi nuvun chu ti. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 11 Hya xi camá ne, Simón cojo compañeru rë me ne, cavaxëxin xu me barcu jan tsëhë xcun nandá, caviyuju me nangui quixí. Sehe caviyuju me yëjë ni tsëhë me ne, sehe quiji me cojo Jesús. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha xi yaha rë chíhin xi setaha yojo naja \p \v 12 Cuitjin camá nga xu hya xi casetaha Jesús ngu nandya jan. Cafehe xu ngu cha xi jingujyë ni yojo rë yaha rë ngu xcusun chíhin vitaha. Hane xi cavëë xu cha Jesús ne, quiji cha caticjaxcun cha xcun Jesús cafehya cha cjuandaja xi sahmi me cojo rë cha, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍Tatá. Sá xi meje nuju ne, cuma chjuhunxun chíhin xi yaha ná. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 13 Hane xi catsixinga xu Jesús tsja me cavetahatsja me cha ne, cachja me cuitjin: \p ―‍Meje ná. Catamandaja ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane chíhin jan ne, ngutjen xu ni cavetjuxin. \v 14 Sehe cavitexa me cha cuitjin: \p ―‍Tsajin camahani yo xi cuinújun cojo xcusun vihi. Nihñu sacuatjin cavitexa Moisés xutachanga naja hatsëë nixtin. Tángun ningacun yojo nuju cojo nahmi, sehe tángun chjuhun ngu cjuatjo xi tuhun rë Nina tsëhë xi camandaja ngayun. Cuatjin nihñu cojo sa xi cumatsejen xi camandaja jain ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 15 Peru handasa cuatjin xu cachja Jesús cojo cha ne, hitsë sa jercu cavitsojo cjua tsëhë xcusun xi casahmi me. Hya xi camá ne, jercu tu cjín camahani xuta quijitjengui xu me Jesús xi cuihndë me cjua rë Jesús hacuaha cumandaja me tsëhë chíhin xi ma rë me. \v 16 Peru Jesús ne, yasen xu ni cavaxëxin me yojo rë me fi me ngajan ngu xín camahani, sahmi me oración rë me cojo Nina. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha xi cahme yojo rë \p \v 17 Cuitjin camá nga xu ngu nixtin hya xi tivicuya Jesús xuta. Hacuaha siu xu ngujo cha fariseo cojo ngujo cha xi vicuya cjuachacun xi canduva cha yëjë ni nandya tsëhë distritu Galilea cojo distritu Judea, cojo nandya Jerusalén. Hacuaha jercu yaha Jesús ngahñu rë Nina xi sahmi me xi cumandaja xuta hmu rë. \v 18 Hya xi camá xu ne, hora vëhë cafehe ngu cha xi cahme yojo rë, quichahahnga rë cha cojo nijña rë cha. Hane cha xi yahahnga rë cha ne, casahmi cha cjuandya xi cuisehen cha cahntsua ndihya xi cuejña cha cha hmu rë jan hiscan tacun Jesús. \v 19 Peru xi casacuiin xu rë cha chuva rë hacutjin cuisehen cha ngatsë rë xuta xi jercu quitsë camahani me jan ne, camiji xu cha rcu ndihya, hane cafahaxin cha tyjavanitja, sehe catsitujne cha cha hmu rë jan taha rcu ndihya cojo ni nijña rë cha, xi camá cavejña cha cha ngajñi rë xuta hiscan tacun Jesús. \v 20 Hane xi cavëë Jesús xi cuatjin mangucacun cha xi cuacun jan cojo rë me ne, sehe cachja xu me cuitjin cojo cha hmu rë jan: \p ―‍Jyë́ nuju tsan ne, ha camanchataha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 21 Hya xi camá xu ne, cha xi vicuya cjuachacun cojo cha fariseo xi cuacun jan ne, cavetsihin catsingataha cacun cha cachja xu cha cuitjin cojo xicjin cha: \p ―‍¿Yo cha xi cuijyihi vi xi tsixcuehyu cha Nina? ¡Hatuxa tsajin yo xi cuma tsinchataha jyë́ rë xuta ta suvá ni Nina xi cuma tsinchataha me! ―‍Cuatjin xu cachja cha cojo xicjin cha. \p \v 22 Peru tsëhë xi Jesús ne, ha vëë me mé xi titsingataha cacun cha xi cuacun jan ne, cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍¿Mé xi tiningatuhuntacún cojo cjuatacun nuju? \v 23 ¿Jarë cjua xi hitsë sa tsaviin xi cuichjá? ¿Há xi: “Jyë́ nuju ne, ha camanchataha?”, o ¿há xi: “Tisatjunhngun ne, tujyuhunyun?” \v 24 Peru nguehe suá cumachaya nuju xi ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, yahá xá xi tsinchátaha jyë́ rë xuta nguehe ngasunhndë. \p Sehe ngajan xi cachja xu Jesús cojo cha hmu rë jan: \p ―‍Quihndë ne, ngayun tsan ne, tisatjunhngun, chjuhun nijña nuju vë ne, sehe tjangun ndya nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 25 Hya xi camá ne, ngutjen ni cavisatjenhnga xu cha ngajñi rë yëjë ni xuta, sehe cafaha cha nijña rë cha, cafe cha, taha sahmi jyë sahmi hnga cha Nina. \v 26 Hane yëjë ni xuta jan ne, jercu quijircun xu rë me, hacuaha cojo me casahmi jyë casahmi hnga xu me Nina, hisca catsacjun me camá. Hacuaha cachja xu me cuitjin: \p ―‍Quihndë cahyan xcusun xi tsajin nixtin xi hyan. ―‍Cuatjin xu cachja me. \s1 Cavaxijin Jesucristu Leví xi hacuaha hmí rë me Mateo \p \v 27 Hya xi camá xu ne, xi cavetju Jesús jan ne, cavechú me ngu cahndë́ hiscan xi tacun ngu me xi faha tujúnsa, me xi hmí rë Leví. Sehe cachja xu me cojo me cuitjin: \p ―‍Nduvun, cuanguen cona. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 28 Hya xi camá ne, Leví jan ne, caviyuju yëjë mé xcusun xi sahmixa me cojo jan ne, sehe cavetju xu me quiji me cojo Jesús. \p \v 29 Hane xi cavatju vëhë ne, sehe casahmi xu me ngu suhi ngajan ndava me ngatsë rë Jesús. Hacuaha jercu cjín camaha xu ni cha xi faha tujúnsa cojo jingu sa xuta tijinë me niñu cojo Jesús cojo Leví. \v 30 Hane cha fariseo cojo cha xi vicuya cjuachacun cavetsihin cachjataha xu cha xuta ladu rë Jesús cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin chinu hyun tangun cojo cha xi faha tujúnsa cojo ngujo sa cha xi hacuaha cha tsehen cha? ―‍Cuatjin xu cachjataha cha. \p \v 31 Hane xi cafayangui Jesús tsëhë cha ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Xuta xi hacuiin hmu rë me ne, mijí rë xi cjuahacuenda rë me doctor ta suvá ni xuta xi hmu rë me ne, me vëhë xi meje rë xi cjuahacuenda rë me doctor. \v 32 Hacuanitjin ná ngahan ta ngahan ne, hacuiin canduvá nguehe xi squindáyavaha rë xuta xi tsajin jyë́ rë me ta xi canduvá ne, xi squindáyavaha rë xuta tsehen. Cuichjá cojo rë me xi tsindeya me cjuatacun rë me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \s1 Mé tsëhë xi casahmii Jesucristu cojo xuta rë me xun rë me \p \v 33 Ngajan xi cha fariseo cojo cha xi vicuya cjuachacun ne, cachja xu cha cuitjin cojo Jesús: \p ―‍Yëjë xuta ladu rë Juan ne, yasen ni sahmi me xun rë me hacuaha sahmi me oración rë me cojo Nina. Hacuanitjin ni yëjë xuta ladu rë cha fariseo. Peru xuta ladu nuju ne, jinë jihvi me. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 34 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Cumaji xi xuta rë cha xi tivixan ne, sahmi me xun rë me jinguyëjë rë xi cha xi tivixan ne, tacun cha cojo rë me. \v 35 Peru cuechú nixtin xi cha xi tivixan chjaháxin rë cha tsëhë xuta rë cha ne, hya sahmi me xun rë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 36 Hacuaha cachja nga xu me ngu ejemplu vihi cojo cha xi cuacun jan: \p ―‍Tsajin yo xi cuicheya ngu rquí tsjian xatsë sehe cueyacoo cojo ngu tsjian changá ta sá xi cuatjin sahmi me ne, tsjian xatsë jan ne, tsinguetsun me. Hacuaha cumatanguaain ngu rquí tsjian xatsë cojo tsjian changá jan. \v 37 Hacuaha tsajin yo xi cuincha xan xatsë cahntsua chuxin changá ta sá xi cuatjin sahmi ne, xan xatsë jan ne, tsitsinga rë chuxin jan. Hane cjuë cuixu xan, hacuaha chuxin jan ne, cuetsun. \v 38 Xi meje rë ne, xan xatsë ne, xincha cahntsua chuxin xatsë. \v 39 Hacuaha ngu xuta xi ha cahvi me xan changá ne, ha quihndë mijí cuihi me xan xatsë, tsëhë xi chja me ta xan changá ne, vëhë xi ndaja hyun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 6 \s1 Cavotoho xuta ladu rë Jesucristu trigu nixtin xi chjahájenda rë \p \v 1 Hacuaha cuitjin camá nga xu ngu nixtin xi chjahájenda rë. Hya xi tivatju xu Jesús cojo xuta ladu rë me hiscan tjin tjë trigu ne, cavotohosun xuta ladu rë me tsë tsë trigu jan, sehe catsufëtsja me, sehe cajinë me. \v 2 Sehe ngajan xi ngujo cha fariseo xi cojo cjui jan ne, cachjataha xu cha me cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin tisahmi xuta ladu nuju xá, handasa chja ley naja xi tsajin cahndë́ xi nihña xá nixtin xi chjahájenda rë? ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 3 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë cha: \p ―‍Ngayun ne, ha cachutayun xcusun xi casahmi xutachanga naja David hatsëë nixtin. Hya xi jercu camavojo rë me cojo xuta xi siu cojo me ne, \v 4 cavisehen me ndava Nina, hane cafaha me pan xi viyuju xcun Nina xi tsajin cahndë́ xi tu yo ni sinë ta suvá ni nahmi xi cuma sinë me. Peru me vëhë ne, cajinë me hacuaha casua me cajinë xuta xi siu cojo rë me. \p \v 5 Hacuaha cachja sa Jesús cuitjin: \p ―‍Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, ngahan xi vitéxa mé xi cuma nixtin xi chjahájenda rë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha xi quixíhñu ngu tsja \p \v 6 Cuitjin camá nga xu ngu nixtin xi chjahájenda rë. Quiji Jesús yungun ne, cavicuya me. Hane tacun xu ngu cha cahntsua yungun jan xi quixíhñu tsja quixi cha. \v 7 Hane cha xi vicuya cjuachacun cojo cha fariseo xu ne, siu tifahachuva xu ni cha Jesús, ¿há sahmi me xi cumandaja xuta nixtin xi chjahájenda rë?, cojo sa xi cuma cuinchajyë cha me tsëhë xi sahmi me xá nixtin xi chjahájenda rë. \v 8 Peru Jesús ne, ha vëë me mé xi tsingataha cacun cha xi cuacun jan. Sehe cachja xu me cojo cha xi quixíhñu tsja jan cuitjin: \p ―‍Tisatjunhngun, hane tisechun nguehe cavasencja. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Hane sehe cavisatjenhnga xu cha cavisecun cha. \v 9 Sehe ngajan xi cachja xu Jesús cojo cha xi cuacun jan cuitjin: \p ―‍Sahme nuju ngu cjuachjinenguise vihi: Nixtin xi chjahájenda rë ne, ¿mé xi sua cahndë́ ley xi nihña?, ¿há xi cjuandaja ne?, o ¿há xi cjuatsehen? ¿Há xi naxentjeen cjuahñu rë xingueen ne?, o ¿há xi nicjeen? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 10 Xi cavutsejen Jesús xuta jingujyë ni tahndee rë me ne, sehe cachja xu me cojo cha xi hmu tsja jan cuitjin: \p ―‍Nixingun ntsun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane cuatjin casahmi cha. Hane tsja cha ne, ha camandaja xu sacuatjin xi jyihi titjún. \v 11 Hya xi camá ne, cha xi cuacun jan ne, jemu camacjan camaha xu ni rë cha, hisca cachja cha ngajñi rë cha cojo xicjin cha mé xi ndatjin sahmi xu cha cojo Jesús. \s1 Cavaxijin Jesucristu tejó me xi cuma apóstol \p \v 12 Hacuaha cuitjin camá nga xu ngu nixtin nixtin xi cuacun vë. Cavetju Jesús quiji xu me ngu ndetjún xi sahmi me oración, hane ngajan cavéjña me cuaha nixten sahmi me oración rë me cojo Nina. \v 13 Hane xi casahasen ne, cajindayavaha xu me xuta ladu rë me, hane ngajñi rë xuta xi cuacun vë ne, cavaxijinjñi xu me tejó xihin. Hane me xi tejó vëhë ne, me vëhë xu xi cachja Jesús tsëhë me apóstol. \v 14 Me xi cuicun vi xi tejó me xi cavaxijin Jesús: Simón, me xi hacuaha casuañihi me me Pedru, cojo Andrés hntsë Simón, Jacobo cojo Juan, Felipe cojo Bartolomé, \v 15 Mateo cojo Tomás, Jacobo quihndi rë Alfeo cojo Simón, me xi tsëhë partidu zelota, \v 16 Judas xuta rë Jacobo cojo Judas Iscariote, me xi sahmi entregadu rë Jesús. \s1 Cafahacuenda Jesucristu jemu cjín xuta \p \v 17 Hane xi cavuya canduvajne xu Jesús tsëhë naxi jan cojo xuta ladu rë me jan ne, xi cafehe xu me ngu ngasun ne, ngajan caxinchacunhñu xu me cojo xuta jan. Hacuaha jercu cjín sa xuta ladu rë me xi siuya jan, siuya tangun cojo jemu cjín camaha xu ni xuta tsëhë nandya Jerusalén cojo tsëhë yëjë sa nación Israel, hisca cojo xu xuta xi nduva tsëhë nandya Tiro cojo Sidón, xi siu ladu tsëhë tjehen ndachacun. \v 18 Yahnga xu xuta xi cuacun vë ne, canduva me xi meje cuisiñuju me cjua rë Jesús, hacuaha yahnga nga me ne, canduva me xi meje rë me xi cumandaja me tsëhë chíhin xi yaha rë me. Hacuaha me xi jemu tivatju cjuañihi xi hincha xitsehen cahntsua xahasen rë me ne, hacuaha camandaja xu me. \v 19 Yëjë ni xutacjín jan ne, cavanguise me chuva rë xi satëtsja me Jesús ta, tsëhë xi Jesús ne, jemu tjin rë me ngahñu rë Nina, hane ngahñu vëhë tisahmi xi mandaja xu yëjë xuta hmu rë. \s1 Xuta xi ndaja tsëhë cojo xuta xi chojyihi tsëhë \p \v 20 Ngajan xi ngaxtun vëhë xu ne, cavutsejen Jesús xuta ladu rë me, sehe cachja xu me cojo cuitjin: \p ―‍Jemu ndaja tsujun ngayun xi yumu matsejen ta, tsëhë xi ngayun matsejen ne, satë nuju gubiernu xi sahmi Nina. \p \v 21 ’Jemu ndaja tsujun ngayun xi vojo nuju quihndë matsejen ta, tsëhë xi cuechú nixtin xi jemu chuya rë xahasen nuju. \p ’Jemu ndaja tsujun ngayun xi tichjihndun quihndë matsejen ta, tsëhë xi cuechú nixtin xi cuéjnu. \p \v 22 ’Hacuaha jemu ndaja tsujun ngayun hya xi choho scuëë nuju xuta, o hya xi cuaxëxin nuju me tsëhë ngajñi rë me, o hya xi choho cuichja me cojo nuju, o hya xi tsitjungui nuju me, ngatsë rë xi tjin tangun cjuatacun nuju cojo ná ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. \v 23 Hisca chijihngun xi ndama nuju xi cuatjin tivatjun tijima nixtin hya matsejen ta, tsëhë xi jemu jyë ngu cjuandaja xi tacunya nuju ngajan ngahnga. Jemu ndaja tsujun matsejen ta, tsëhë xi cuanitjin ni choho casahmi xutachanga naja cojo profeta hatsëë nixtin, hane jemu cachuya rë Nina tsëhë profeta xi cuacun vë. \p \v 24 ’Peru jemu chojyihi tsujun ngayun xi nchina ngayun matsejen ta, tsëhë xi ha casacu nuju cjuetacun xi cuma nuju. \p \v 25 ’Jemu chojyihi tsujun ngayun xi ha jemu chuya rë xahasen nuju quihndë matsejen ta, tsëhë xi cuechú nixtin xi cuma vojo nuju. \p ’Jemu chojyihi tsujun ngayun xi tivéjnu quihndë matsejen ta, tsëhë xi cuechú nixtin xi jercu chjihndun xi cuma va rë xahasen nuju. \p \v 26 ’Hacuaha jemu chojyihi tsujun ngayun hya xi ndaja cuichja yëjë xuta tsujun matsejen ta, tsëhë xi cuanitjin ni ndaja casahmi xutachanga naja cojo profeta ndacha hatsëë nixtin, hane profeta ndacha xi cuacun vë ne, cachuyiin rë Nina tsëhë me. \s1 Meje rë xi nihmu tacun condra naja \p \v 27 ’Peru ngayun xi tinuhyun xi chjá matsejen ne, cuichjá cojo nuju cuitjin: Nihmutacún xuta xi má condra nuju, ndaja nihñu cojo xuta xi choho vëë nuju me, \v 28 chjahyun rë Nina cjuandaja xi cuma rë xuta xi fehya rë me Nina cjuahngatacun xi cuatjun cuma. Ngajñi rë oración nuju matsejen ne, chjahyun rë Nina cjuandaja xi cuma rë xuta xi vangui nuju me si. \v 29 Yo xi vajaya ngu ladu tsa nuju matsejen ne, nicuyun sa ngu ladu catajaya. Yo xi fahatahá chingá nuju matsejen ne, xicanichuun rë hisca chingá ngahma nuju. \v 30 Yëjë ni xuta xi fehya nuju me mé xi fehya nuju me matsejen ne, tuhun rë me. Yo xi fahatahá mé xi fahatahá tsuhun matsejen ne, xicanujuun xi tsicuya nga me. \v 31 Sacuatjin xi meje nuju xi sahmi xuta cojo nuju matsejen ne, hacuaha cuanitjin ni nihñu cojo rë me. \p \v 32 ’Tsajin yo sua nacuechji nuju tsëhë xi hmutacún xuta xi hmucacun nuju me matsejen ta, tsëhë xi hacuaha hisca xuta tsehen matsejen ne, hmucacun me xuta xi hmucacun rë me. \v 33 Hacuaha tsajin yo sua nacuechji nuju tsëhë xi ndaja nihñu cojo xuta xi ndaja sahmi me cojo nuju matsejen ta, tsëhë xi hacuaha hisca xuta tsehen matsejen ne, hacuanitjin ni sahmi me. \v 34 Hacuaha tsajin yo sua nacuechji nuju tsëhë xi tuhun vuxetaha xuta xi vetuhun tacún xi ngascan matsejen ne, sua me nuxetuhun matsejen ta, tsëhë xi hacuaha hisca xuta tsehen matsejen ne, sua me vuxetaha xicjin me, cojo sa xi cuya cjuahatsja nga me chuva vëhë ni. \v 35 Cúya cuichjá nga cojo nuju, nihmutacún xuta xi má condra nuju. Ndaja nihñu, hacuaha tuhun tuxetaha rë, peru xicavetuun tacún xi cuya chjuhunntsun nga. Sá xi cuatjin nihñu matsejen ne, jemu jyë cjuandaja xi sua nuju Nina ngascan, hane cjuandaja xi nihñu ngayun matsejen ne, tangun cojo cjuandaja xi sahmi Nina matsejen ta, tsëhë xi me vëhë matsejen ne, hatuxa jemu ndaja me cojo xuta tsehen xi hisca nacuechji rë Nina suaain me. \v 36 Meje rë xi tjin nuju cjuayumatacun sacuatjin tjin rë Nina Nahmi naja cjuayumatacun. \s1 Mijí rë xi nichuvan jingu sa xuta cojo cjuatacun rë me \p \v 37 ’Hacuiin nichuvun jingu sa xuta cojo cjuatacun rë me, sehe hacuiin tsichuva Nina ngayun. Hacuiin ninguixun jyë́ rë jingu sa xuta, sehe hacuiin tsinguixi Nina jyë́ nuju. Ninchatuhun rë jingu sa xuta matsejen ne, sehe hacuaha tsinchataha nuju Nina. \v 38 Tuhun rë jingu sa xuta matsejen ne, sehe hacuaha sua nuju Nina. Sua nuju me chuva xi cjuaquixi, hisca tsuquihine me, hisca tsiniyaya me chuva rë, hacuaha hisca xotje rë chuva xi sua nuju me. Cuatjin nihñu matsejen ta, tsëhë xi chuva xi nichuvun matsejen ne, hacuaha chuva vëhë tsichuva Nina xi sua nuju me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \p \v 39 Hya xi camá ne, cachja sa xu me ngu ejemplu cuitjin: \p ―‍Ngu cha rcá matsejen ne, cumaji cjuecani cha ngu nga cha rcá matsejen ta, sá xi cuatjin matsejen ne, catsijo ni cha cuixuya cha xanga. \v 40 Ngu cha xi sehe tivutaya matsejen ne, hacuiin hitsë sa vengui chjí rë cha xi cuma rë maestru rë cha matsejen ta hya xi ha ndaja cavutaya cha yëjë ni matsejen ne, sehe ngajan xi cuechútáha cjuatacun rë cha sacuaha cjuatacun rë maestru rë cha. \p \v 41 ’¿Hacutjin má xi matsejen nuju xtë xi jiya tuxcun xingun, hane machayiin nuju tsëhë yasin xi jiya túxcun suvun ni? \v 42 ¿Hacutjin má xi cuma cuinújun cojo xingun xi meje naxun xtë xi jiya tuxcun me jinguyëjë rë xi suvun matsejen ne, matsijin nuju yasin xi jiya túxcun vë ni? Ngayun xuta ndacha, naxun titjun yasin xi jiya túxcun vë, sehe cumatsejenndaja nuju xtë xi jiya tuxcun xingun cojo sa xi cuma naxun. \s1 Tsejen mé xcusun xuta me ngatsë ni rë cjua xi chja me \p \v 43 ’Ha hyan matsejen ta tsajin hisca xi ngu yatjë xi ya ndaja xi sua tú xi ndajin, hacuaha tsajin hisca xi ngu ya xi ya machjiriin xi sua tú xi ndaja matsejen ta, \v 44 jima ngu ya ne, cuma tsejen sá xi ndaja o sá xi ndajin ngatsë rë tú xi sua. Hatuxa sacuiin naja tú xi hmí higo rcu ngu yanahyálatu, hacuaha sacuiin naja uva rcu ngu yanahyátindu. \v 45 Cuanitjin ni rë xuta matsejen ta sacuaha xuta ndaja matsejen ne, tsëhë cjuandaja xi tetjo rë me cahntsua xahasen rë me cojo cahntsua cjuatacun rë me matsejen ne, tsëhë ngajan vetju cjuandaja. Peru xuta tsehen matsejen ne, tsëhë cjuatsehen xi tetjo rë me matsejen ne, tsëhë ngajan vetju cjuatsehen. Cuatjin matsejen ta, tsëhë xi yëjë ni xuta ne, cjua xi quitsë rë xahasen rë me cojo cjuatacun rë me matsejen ne, vëhë cjua xi vetju hntsua me. \s1 Ejemplu tsëhë jo ndihya \p \v 46 ’Yasen ni nújun xi nai nuju ngahan, peru ¿mé má nihñuu sacuatjin xi chjá cojo nuju ni? \v 47 Yahnga ngayun xi nduvuntjengun ná hacuaha visiñuju cjua naha hacuaha nihñu sacuatjin chjá cojo nuju matsejen ne, nguehe cuichjá cojo nuju yo xi tangun ngayun cojo: \v 48 tangun ngayun cojo ngu cha xi hya xi casahmi cha ngu ndihya matsejen ne, ndaja nungun cafahngui cha, sehe ngajan cavejña cha xihndënaña rë hisca xcun ndyojohñu. Hane hya xi camajyë ndajyë hacuaha casesuntë nandá matsejen ne, jercu hñu catsivaha rë ndihya jan, peru hisca catsiniyaain rë, tsëhë xi jemu ndatjin casecun. \v 49 Peru yahnga nga ngayun xi visiñuju cjua naha peru nihñuu sacuatjin xi chjá matsejen ne, tangun ngayun cojo ngu cha xi casahmi ngu ndihya suvá xcun nangui ni, xi tsajin xihndënaña rë. Hane hya xi camá ne, xi camajyë ndajyë matsejen ne, catsivaha rë ndihya jan, hane ngutjen ni caticja. Hane cavetsun camahani ndihya vëhë. Cuatjin xu cajnetaha cavicuya Jesús. \c 7 \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja hndixahan rë capitán xi vitexa me ngu cientu sindadu \p \v 1 Xi cajnetaha xu cachja Jesús yëjë ni cjua xi meje cuichja me cojo xuta ne, sehe cavuya quiji nga me nandya Capernaum. \v 2 Hane nandya jan ne, ngajan xu tacun ngu capitán xi tjin rë me ngu hndixahan xi cavatsë me xi jiñahmú, ha ña meje cueya camaha xu ni. Capitán jan ne, jemu hmucacun xu me hndixahan jan. \v 3 Hane xi camachaya xu rë capitán jan xi tacun Jesús ne, catsingatju xu me ngujo xuta changá rë xuta tjë rë Israel xi quiji cachja me cojo Jesús xi cjue sahmi me xi cumandaja hndixahan rë capitán jan. \v 4 Hane xi cafehe xuta changá jan hiscan tacun Jesús ne, nguñaja camahani cacun me cafehya me xi cjue xu Jesús. Cachja me cuitjin: \p ―‍Nihñu favor ne, tisecun rë capitán hitsë ta, tsëhë xi jemu ndaja me. \v 5 Handasa hisca hacuiin tjë rë xutachanga naja me ne, peru jemu hmucacun me ngayaan xuta tjë rë Israel, hacuaha casahmi me yungun niji cojo ngahñu rë suva me. ―‍Cuatjin xu cachja xuta changá jan. \p \v 6 Hya xi camá ne, quiji xu Jesús cojo rë me. Hane xi ha jima tiñataha me ne, sehe catsingatju xu capitán ngujo xuta ndaja rë me xi quijitjengui me Jesús. Hane xi cavechútáha xu me Jesús ngajan ndiya ne, cuitjin cachja me sacuatjin cachja capitán cojo rë me xi cuichja me cojo Jesús: \p ―‍Tatá. Xicatuhunndyuun yojo nuju. Ngahan ne, vechiin chuva rë xi ngayun cuinduvun ndya naha ta, tsëhë xi ngayun xi jemu jyë hnga ngayun cojo cjuatacun nuju. \v 7 Vëhë xi hacuaha tsingátaha cácun xi jemu chúva ngahan cojo cjuatacun naha xi cjuë́ cuichjá cojo nuju. Quihndë ne, ndastu nihñu favor ne, tinújun xi cumandaja hndixahan naha. \v 8 Ngahan ne, hvë xi cuma nihñu xcusun vëhë ta, ngahan ne, hacuaha tjin xuta xi matitjun tsahan, hane hacuaha tjin ná sindadu xi siu ngahma gubiernu naha xi sahmi hacutjin xi meje ná. Hya xi chjá cojo ngu xi cjue ne, fi. Hacuaha hya xi chjá cojo ngu nga xi cuinduva ne, nduva. Hane hndixahan naha ne, xi chjá cojo xi sahmi mé xi meje ná ne, sahmi. ―‍Cuatjin xu cachja xuta ndaja rë capitán jan cjua rë capitán cojo Jesús. \p \v 9 Hane xi cahndë xu Jesús cjua vëhë ne, jemu quijircun rë me tsëhë capitán jan. Hane xi cavuya me cavutsejen me xutacjín xi tjengui rë me jan ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Cuichjá cojo nuju ta, ngajñi naja ngayejen ni ngayaan xuta tjë rë Israel ne, cjëë scuëë ngu xuta xi cuatjin ndaja mangucacun me cojo ná. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 10 Hane xi cavuya xu me xi quiji tixa jan ne, cavëë me xi ha camandaja cha hndixahan jan. \s1 Casahmi Jesucristu xi cavuya ngu nima cjuahñu \p \v 11 Xi cavatju vëhë ne, quiji nga xu Jesús ngu nandya xi hmí rë Naín. Cavisecoo xuta ladu rë me me quiji me, cojo jingu sa xutacjín xi cojo me quiji me. \v 12 Hane xi tijima tiña xu me tsëhë tingotjo hnchua tsëhë nandya jan ne, cjui seyaniji xu ngu nima, ngu nima xi quihndi ngu tsëhë naa rë. Hacuaha naa rë nima jan ne, cahan xu me. Jercu cjín camahani xuta nandya visecoo me chjuun jan cjui me. \v 13 Hane xi cavëë xu Nai naja chjuun jan ne, camayuma rë me me. Sehe cachja me cojo chjuun jan cuitjin: \p ―‍Ha quihndë xicachjihnduun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 14 Hane xi quiji tiña xu Jesús hiscan xi cjui me cojo nima jan ne, sehe quiji cavetahatsja xu me nachan xi quisun nima jan. Hane xuta xi yahahnga rë nima jan ne, caxinchacunhñu me. Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Quihndë ne, ngayun tsan ne, tisatjunhngun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 15 Hane nima jan ne, cavisatjenhnga xu cha cavéjña cha. Sehe cavetsihin cachja cha. Sehe cachja Jesús cojo naa rë cha jan xi cjuahatsja nga me quihndi rë me. \v 16 Hya xi camá xu ne, yëjë ni xuta jan ne, jemu catsacjun me camá. Hacuaha casahmi jyë casahmi hnga me Nina, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cavetjujñi ngajñi naja ngu profeta xi jercu vengui chji rë me, hacuaha casahmi Nina cjuandaja rë me cojo naja ngayaan xuta rë me. ―‍Cuatjin xu casahmi jyë casahmi hnga me Nina. \p \v 17 Hya xi camá ne, cavitsojo xu cjua vëhë tsëhë Jesús jingujyë ni ladu vëhë cojo jingujyë ni nación Israel. \s1 Cavinenguise Juan Jesucristu, ¿há me vëhë xi catsingatju Nina me? \p \v 18 Cuitjin xu camá nixtin xi cuacun vë. Xuta ladu rë Juan ne, casua me camachaya rë me yëjë xcusun xi casahmi Jesús. Sehe ngajan xi Juan ne, cajindaya xu me jo xuta ladu rë me jan ne, \v 19 sehe catsingatju me me xi cjue cjuinenguise xu me Nai naja sá xi me vëhë xi chja xujun rë Nina xi tsingatju Nina me, o sá xi meje rë xi cuiyujuya rë xi cuinduva nga ngu. \v 20 Hane xi cafehe xuta xi catsingatju Juan jan hiscan quitahá Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Juan Vitenda rë Xuta ne, catsingatju niji me xi nduvin vinenguisin nuju ¿há ngayun xi tsingatju nuju Nina, o há tsajin ne, há cuinechinyin xi cuinduva nga ngu? ―‍Cuatjin xu cavinenguise xuta xi catsingatju Juan jan. \p \v 21 Hane ha hora vëhë ni ne, Jesús ne, casahmi me xi jemu cjín xu xuta camandaja me tsëhë tu mé ni xcusun chíhin xi má rë me. Hacuaha jemu cjín sa xuta xi cavaxëxin Jesús xitsehen xi hincha cahntsua xahasen rë. Hacuaha jemu cjín sa xu xuta rcá xi casahmi Jesús xi camá camatsejen rë me. \v 22 Hya xi camá ne, xi catsicuya me cjua cojo xuta ladu rë Juan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tjangun ne, sehe tinújun cojo Juan yëjë xcusun xi cahyun cojo yëjë cjua xi canuhyun. Tinújun ta xuta rcá ne, camá camatsejen rë me; xuta rengun ne, camá quijindaja me; xuta xi yaha rë chíhin vitaha xi setaha yojo naja ne, camandaja me; xuta xi loho me ne, camá cahndë me; nima ne, cavuya nga cjuahñu; xuta yuma ne, casacu camachaya rë me cjuandajyihi rë Nina. \v 23 Hacuaha jemu ndaja tsëhë tu yo ni xuta xi hacuiin tsismicacun me xi mangu cacun me cojo ná. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 24 Hane hya xi cavuya cafe xu xuta ladu rë Juan jan ne, sehe cachja Jesús cojo xutacjín jan cuitjin tsëhë Juan: \p ―‍Hya xi cavetjun catsangun ngajan ngu xín tsëhë nandya catsanguntjengun Juan matsejen ne, ¿há caningatuhuntacún xi cuechuntuhun ngu xihin xi hacuiin ngu ni cjuatacun rë me?, sacuatjin rë ngu ndeje xi fi nguehe fi ngajan rcu sacuatjin cjui tjo. \v 25 O há tsajin ne, ¿há caningatuhuntacún xi cuechuntuhun ngu xihin xi yaja ngu tsjian xi jemu tu ndajyihi camahani? Hacuiin cuatjin. Ha hyan matsejen ta xuta xi jercu tu ndacun camahani tsjian vaja me hacuaha hatuxa jemu cjuasua siu me matsejen ne, sacuiin naja me ngajan ngu xín camaha ni tsëhë nandya matsejen ta hiscan xi sacu naja me ne, ndava ngu xuta nchina. \v 26 Peru ngayun matsejen ne, catsangun cachutsujun ngu profeta. Hacuaha cjuaquixi xi vëhë cachutsujun. Peru profeta Juan vë matsejen ne, hitsë sa vengui chji rë me xi cuma rë yëjë sa profeta xi yahnga. \v 27 Hacuaha me vëhë xi cachja Nina tsëhë me xcun xujun rë me cuitjin: \q1 Ngahan ne, tsingátju titjun ngu cha \q1 xi scuxaha cjuatacun rë xuta tsëhë xi cjuehé ngaye. \m Cuatjin cachja Nina cojo Quihndi rë me. \v 28 Cuichjá cojo nuju matsejen ta ngajñi rë yëjë xuta xi catsin me tsëhë naa rë me matsejen ne, tsajin ngu xi hitsë sa vengui chji rë xi cuma rë Juan. Peru hya xi cuetsihin Nina sahmi me gubiernu nguehe ngasunhndë matsejen ne, xuta xi chuva cuengui chji rë me quihndë matsejen ne, hitsë sa cuengui chji rë me nixtin hya, xi cuma rë xi ha vengui chji rë Juan quihndë. \p \v 29 Hane hya xi yëjë ni xuta hisca cojo cha xi faha tujúnsa cahndë me cjua xi cachja Juan matsejen ne, catsingatihin me xi cuitenda Juan me. Hane chuva vëhë matsejen ne, catsingacun me xi macjain rë me xi Nina matsejen ne, yëjë xcusun xi sahmi me matsejen ne, hatuxa cjuaquixindaja jain. \v 30 Peru jemu cjín cha fariseo cojo cha vicuya cjuachacun matsejen ne, catsingatiin cha xi cuitenda Juan cha. Hane chuva vëhë matsejen ne, catsitjungui cha xcusun xi meje sahmi Nina xi cuma tsëhë cha. \p \v 31 ’Ngayun xuta tjë rë Israel tsëhë nixtin vihi matsejen ne, ¿mé xi tangun ngayun cojo? \v 32 Tangun ngayun cojo langa xi siu ngajan ndetsin, xi jindaya xicjin cojo cjua vihi: “Canijani tsujun ne, mijí xtun; casin va ne, mijí chjihndun.” Cuatjin jindaya langa. \v 33 Cuatjin chjá cojo nuju matsejen ta, Juan xi vitenda nuju ngayun matsejen ne, jinii me niñu hacuaha hviin me xan, hane ngayun nújun ta jiya xitsehen xahasen rë me. \v 34 Hane ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain matsejen ne, jínë hacuaha hvë, hane nújun xi ngahan matsejen ne, ngu cha cahntsuaniñu ngahan, ngu cha cahntsuaxan ngahan, hacuaha ngu cha amigu rë cha xi faha tujúnsa cojo jingu sa xuta tsehen ngahan. \v 35 Peru xuta xi fitjengui me cjuatacun rë Nina matsejen ne, xuta xi cuacun vëhë xi tsingacun naja me xi cjuatacun vëhë matsejen ne, ndaja jain. ―‍Cuatjin xu catsinguijnetaha Jesús cjua rë me cojo xuta. \s1 Catsinchataha Jesucristu ngu chjuun tsehen \p \v 36 Ngu nixtin nga jan ne, cuitjin xu camá. Ngu cha fariseo ne, cachja xu cha cojo Jesús xi cjue sinë me cojo cha niñu ndava cha. Hane xi cavisehen me ndava cha fariseo jan ne, sehe quiji cafaha xu me cahndë́ rë me xcun maxë xi sinë me niñu. \v 37 Ngajan xi ngu chjuun tsehen tsëhë nandya vëhë ne, camachaya xu rë na xi Jesús ne, tacun me ndava ngu cha fariseo tijinë me niñu cojo cha ne, yaha xu na ngu frascu xi ndyojo camá, hincha ngu xcusun aceite ndaja xi jercu hnga chji rë. \v 38 Quiji xu na secun na táha ntsacu me, jihnda na. Hane cojo ndatuxcun na ne, cavetsihin catsicahnchi xu na ntsacu me. Hane cojo tsjarcu na ne, cavujnu na, sehe cavitatsuha na. Hya xi camá xu ne, sehe cavitejnu na aceite. \v 39 Peru xi cavëë xu cha fariseo xi quijicojo rë me jan xi cuatjin casahmi na ne, catsingataha cacun cha cuitjin: “Cha xi cuijyihi vihi ne, sá xi profeta jain cha ne, ha vëë cha mé xcusun chjuun na xi cuatjin satëtsja rë cha ta, tsëhë xi na vëhë ne, ngu chjuun tsehen na.” Cuatjin catsingataha cacun xu cha. \v 40 Sehe ngajan xi Jesús ne, catsicuya xu me cjua tsëhë cjuatacun xi catsingataha cacun cha fariseo jan, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Simón, tjin ná ngujo cjua xi cuichjá cojo nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Ngajan xi cha Simón jan ne, cuitjin xu cafayangui cha tsëhë me: \p ―‍Maestro, tinújun. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 41 Hya xi camá xu ne, cachja Jesús cuitjin cojo cha ngu ejemplu: \p ―‍Cuejña ne xi jo cha jan ne, quitjen cha tujún tsëhë ngu cha nchina. Ngu cha ne, quitjen cha tujún tsëhë hñu cientu nixtin xi sahmi ngu mosu xá. Hane ngu nga cha ne, quitjen cha tujún tsëhë yachan të nixtin. \v 42 Hane xi tsajin rë cha xi cuacun vë tujún xi sahmingojo cha ne, cha nchina jan ne, catsinchataha cha catsijo cha. ¿Jarë cha xi cuicun vi xi hitsë sa tsihmu cacun cha cha nchina jan, xi má nuju? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 43 Sehe ngajan xi cafayangui xu cha Simón cuitjin: \p ―‍Xi má ná ne, cha xi hitsë sa cjín quitjen. ―‍Cuatjin xu cachja cha Simón. \p Sehe ngajan xi cachja xu Jesús cojo cha cuitjin: \p ―‍Jemu ndaja canichuvun cjua xi canújun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 44 Hane xi cavuya xu me cavutsejen me chjuun jan ne, sehe cachja nga me cojo cha Simón cuitjin: \p ―‍Chutsujun hacutjin casahmi chjuun vihi cojo ná. Ngayun ne, hora xi cavísehen ndya nuju ne, catuun nandá xi cjuengui ntsacú. Peru chjuun vihi ne, cojo ndatuxcun na catsicahnchi na ntsacú, hane cojo tsjarcu na ne, cavujnu na. \v 45 Hacuaha ngayun ne, cavitatsuun ná. Peru na vihi ne, hisca hora xi cavísehen ne, cjëë cuejñaxin na xi vitatsuha na ntsacú. \v 46 Ngayun ne, cavitejnuu aceite rcú. Peru chjuun vihi ne, cavitejnu na aceite ntsacú, aceite xi jemu ndaja jne camahani. \v 47 Vëhë xi cuichjá cojo nuju ta tsejen xi ha camanchataha na tsëhë jyë́ cjín xi tjin rë na ta, tsëhë xi jemu tjin rë na cjuahmutacun. Peru yo xi manchataha tsëhë hitsë jyë́ xi tjin rë ne, hacuaha chúva cjuahmutacun tjin rë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 48 Ngajan xi cachja xu Jesús cojo chjuun jan cuitjin: \p ―‍Jyë́ nuju ne, ha camanchataha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 49 Hane xuta xi tijinë xu cojo rë me jan ne, cavetsihin cavinenguise me ngajñi rë me cojo xicjin me cuitjin: \p ―‍¿Yo rë cha xi cuijyihi vi xi hisca jyë́ rë xuta tsinchataha cha? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 50 Peru Jesús ne, cachja nga xu me cojo rë chjuun jan cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, ha cavetjuntjun ta, tsëhë xi camangutacún cojo ná. Cuma cuangun cojo cjuasua. ―‍Cuatjin xu cachja me. \c 8 \s1 Yachjin xi cafahacuenda rë Jesucristu \p \v 1 Cuitjin camá nga xu ngu nixtin. Jesús ne, titsujyihiya xu me jemu cjín nandya cojo ranchun tisua me tijimachaya rë xuta cjuandajyihi xi chja tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. Hacuaha cojo tejó xuta ladu rë me jan cavisecoo xu rë me. \v 2 Hacuaha cojo sa ngujo yachjin xi cavetju xitsehen xi hincha xahasen rë me hacuaha camandaja me tsëhë chíhin xi má rë me ne, cojo xu me quiji me. María, na xi hacuaha hmí rë na Mágdala, ngu chjuun xi cavetju yatu xitsehen xahasen rë, \v 3 cojo Juana, chjuun rë Chuza, ngu cha xi sahmixa ndava Herodes, me xi cavitexa ngajan distritu Galilea, cojo Susana cojo jemu cjín sa yachjin xi hacjahi. Yëjë ni yachjin xi cuacun vë ne, cojo xcusun xi tjin rë suvá me ne, cafahacuenda xu me Jesús cojo yëjë ni xuta xi ticojo me. \s1 Ejemplu tsëhë cha xi catsitjë trigu \p \v 4 Cuitjin camá xu ngu ndiya nga. Hya xi jemu cjín xuta camatangun me xi canduva nguehe canduva ngajan me jingu sa nandya xi nduva tjengui xu me Jesús ne, cachja Jesús cojo xuta jan ngu ejemplu vihi: \p \v 5 ―‍Cuejñaa ne xi ngu cha xi tsitjë trigu matsejen ne, cavetju cha quiji cha xi tsitjë cha trigu. Hane jinguyëjë rë xi titsitjë cha matsejen ne, ngujo matsejen ne, cavixu ndiya, hane canune rë. Hane xi canduva chu nisë matsejen ne, catsicjë chu cajinë chu. \v 6 Hane ngujo nga matsejen ne, cavixu hiscan xi jemu naxindya. Hane xi cavetsihin tijima yehe ne, caxintsen matsejen ta, tsëhë xi tsajin mé xcuen rë. \v 7 Hane ngujo nga matsejen ne, cavixu ngajñi nahyá. Hane xi camachatangun matsejen ne, nahyá jan matsejen ne, vëhë casahmi hndë rë catsixi rë. \v 8 Hane xi yahnga nga matsejen ne, cavixu hiscan nihndë ndaja. Hane xi camayehe matsejen ne, casua tutjë́ rë, ngu cientu sa cuatjin sacuatjin xi camatjë́. \p Xi cafë cachja me cjua vëhë ne, sehe jercu hñu xu cachja me cuitjin: \p ―‍Yo ngayun xi tjin nuju cjuasua xi cuinuhyun cjua naha ne, ndaja tinuhyun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \s1 Mé má ejemplu cachja Jesucristu cojo xuta \p \v 9 Ngajan xi xuta ladu rë me jan ne, cavinenguise xu me mé meje cuichja ejemplu xi cachja Jesús jan. \v 10 Hane Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Nina ne, casua me cahndë́ xi ngayun ne, cuijne rcun cjuatacun tsëhë gubiernu xi sahmi Nina, cjuatacun xi titjún ne, tsajin yo machaya rë. Peru yëjë sa me xi yahnga ne, tichjá cojo rë me cojo suvá ejemplu, cojo sa xi handasa cuihndë me cjua naha ne, peru cuijnii rcu me. \s1 Cachja Jesús mé vijne ejemplu tsëhë cha xi catsitjë trigu \p \v 11 ’Quihndë ne, nguehe cuichjá cojo nuju mé meje cuichja ejemplu vëhë. Trigu xi tsitjë ngu cha jan ne, vëhë xi sacuaha cjua rë Nina. \v 12 Hane hya xi vixu ngujo trigu ndiya ne, hacui sacuaha hya xi visiñuju xuta cjua rë Nina. Sehe vinduva Satanás ne, fahatahá cjua rë Nina tsëhë xahasen rë me, cojo sa xi cuetjintjiin me ngatsë rë xi cumacjain rë me. \v 13 Hane hya xi vixu ngujo trigu hiscan xi jemu naxindya ne, hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina, hane fahatsja me cojo cjuasua. Peru trigu xi cuacun vë ne, jemu chúva tyjama rë vetju. Hacuanitjin ni vatju ngujo xuta má. Macjain rë me ngujo nixtin ni, peru hya xi vechú ngunixtin xi chjaháchuva rë me ne, fi ngaxtun me. \v 14 Hane hya xi vixu ngujo trigu ngajñi nahyá ne, hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina, peru ha xcun xi ha cjuinduju me cojo nixtin rë me ne, tsingataha cacun me tsëhë cjuacjintacun tsëhë cahntsua ndava me, tsingataha cacun me tsëhë cjuanchina, hacuaha tsingataha cacun me tsëhë cjuasua xi tjin ngasunhndë, hane vëhë suaain cahndë́ xi cumajyë cjua rë Nina cahntsua xahasen rë me, hacuaha sahmii me ngu cjuandaja xi tsingacun xi xuta rë Nina me. \v 15 Hane hya xi vixu yahnga trigu hiscan nihndë ndaja ne, hacuaha hacui sacuaha hya xi vihndë xuta cjua rë Nina cojo ngu xahasen ndaja, ngu xahasen tyjahi, hacuaha tsismicacuaain me. Hane cuatjin cojo jeya ne, caa rë me sahmi me cjuandaja. \s1 Ejemplu tsëhë ngu ndihi \p \v 16 ’Hacuaha tsajin hisca xi ngu xuta xi ha xcun xi ha cavetaha rë me ngu ndihi ne, sehe faha me veyahma me ngahma rë ngu tyucu o sá xi faha me vejña me ngahma nachan ta, hatuxa faha me vejña me cahndë́ rë, cojo sa xi yëjë xuta xi visehen me hiscan setí ndihi jan ne, scuëë me hasen rë. \v 17 Hacuanitjin ni chuva vëhë, yëjë cjua rë Nina xi tivicuyá nuju suvun ni ngayun xuta ladu naha ne, handasa hinchahma yëjë cjua vëhë quihndë ne, peru cuechú nixtin xi cuetjucaa tsejen, hacuaha cuicuyun rë yëjë xuta. \p \v 18 ’Vëhë xi meje rë xi nihñu ngahñu xi ndaja cuisiñuju cjua rë Nina ta, tsëhë xi tu yo ni xi tjin rë cjua vëhë ne, Nina ne, sua sa rë me. Hane tu yo ni xi tsajin rë cjua vëhë ne, hitsë cjua vëhë xi má rë xi tjin rë ne, chjahátahá rë. ―‍Cuatjin xu cavicuya Jesús xuta ladu rë me. \s1 Naa rë Jesucristu cojo xicjin me \p \v 19 Ngajan xi naa rë Jesús cojo xicjin me ne, cafehetjengui xu me Jesús. Hane maji vechútahacjin rë me ta, tsëhë xi jercu quitsë camaha xu ni xuta. \v 20 Hane tjin xu yo casua camachaya rë Jesús cuitjin: \p ―‍Naa nuju cojo nixti xingun ne, hinchacun me ngajan candatsen, xi nduvatjengui nuju me. ―‍Cuatjin xu casacu camachaya rë me. \p \v 21 Peru Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Xuta xi vihndë me cjua rë Nina hacuaha sahmi me sacuatjin chja cjua vëhë ne, hacuaha tangun ni hmú cácun me sacuatjin hmú cácun naa naha cojo xingueen. ―‍Cuatjin xu cafayangui me. \s1 Cavatëcja Jesucristu ngahñu rë tjo cojo cjuasca rë nandá \p \v 22 Cuitjin camá nga xu ngu nixtin jan. Cavisehen Jesús cahntsua ngu barcu cojo xuta ladu rë me, sehe cachja xu me cojo xuta jan cuitjin: \p ―‍Cuanguen ngunda vëhë. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Sehe quiji me. \v 23 Hane ngajñi cjui xu barcu cojo rë me ne, Jesús ne, cafañafë xu me. Hya xi camá ne, canduva ngu tjo hñu xi jercu tu cjuachan camahani vanga xcun laguna jan. Hane barcu jan ne, jercu tivisehen xu nandá cahntsua, hane me xi cuacun jan ne, jemu tsavi camahani xi cuma rë me. \v 24 Hane xi quiji tiña xu me hiscan jiñafë Jesús ne, sehe catsingasca me me, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¡Tatá, tatá! ¡Nguehe tifë ngayaan! ―‍Cuatjin xu cachja xuta ladu rë Jesús jan. \p Hane xi cavasca xu rë Jesús ne, cavatëcja me ngahñu rë tjo jan cojo cjuasca rë nandá jan. Sehe casejyu tjo casejyu nandá, jemu ndaja cavéjñajyuu jingujyë ni. \v 25 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta ladu rë me jan: \p ―‍¿Há manguaaintacún cojo ná ni? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane xi catsacjun xuta jan camá ne, jemu quijircun rë me. Sehe cachja xu me ngajñi rë me cojo xicjin me cuitjin: \p ―‍¡Mé xcusun xuta me vi xi hisca tjo hisca nandá vitexa me, hacuaha vihndë tsëhë me ni! ―‍Cuatjin xu cachja xuta ladu rë me jan. \s1 Cha Gadarena xi hincha xitsehen xahasen rë \p \v 26 Hya xi camá xu ne, cafehe me nandya Gadara, ngu nandya xi tacun ngunda vëhë tsëhë laguna Galilea. \v 27 Hane xi cafehe xu Jesús nangui quixí cojo xuta ladu rë me ne, cavechútáha me ngu cha tsëhë nandya vëhë xi hincha xitsehen xahasen rë cha. Cha vëhë ne, ha jemu tsëë xu xi vajin cha tsjian, hacuaha hacuiin cahntsua ndihya véjña cha ta ngajan tahndë véjña cha. \v 28 Xi cavëë xu cha Jesús ne, jercu cajindaya cha quiji caticjaxcun cha xcun me, hacuaha jercu hñu cachja cha cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin ninguisuhunjñu cojo ná ngayun Jesús, Quihndi rë Nina xi hatuxa jyë hnga cojo Hasen rë? Nihñu favor ne, xicatuun ná cjuañihi. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 29 Cuatjin cachja cha ta, tsëhë xi Jesús ne, ha cavitexa me xitsehen xi cuetjuxin tsëhë cha. Ha jemu tsëë xu nduva nixtin xi visehen xitsehen xahasen rë cha. Hane xuta ne, tsihñu tsja tsihñu ntsacu me cha cojo cadena cojo sa xi ha quihndë cuetjiin cha cjue cha. Peru xi vicheya cha cadena ne, xitsehen ne, ficojo cjuachan rë cha ngajan ngu xín camahani tsëhë nandya. Jemu cjín ndiya xu xi cavatju cha camá cuatjin. \v 30 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cavinenguise me cha: \p ―‍¿Hacutjin hmí nuju? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane cha vëhë ne, cuitjin cafayangui cha: \p ―‍Sindadu Cjín. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p Cuatjin cachja cha ta, tsëhë xi jemu cjín xitsehen cavisehen xahasen rë cha. \v 31 Hane ngajan xi xitsehen xi cuacun jan ne, jemu cafehya xu favor cojo Jesús xi hacuiin cuitexa me xi cjue ngajan nduchin. \v 32 Hane tiña ngajan ne, jemu cjín xu chinga hinchataha chu tijinë chu ngajan ngu ndetjún. Hane xitsehen jan ne, cafehya cojo Jesús xi sua me cahndë́ xi cuisehen xitsehen jan xahasen rë chinga. Hane casua xu me cahndë́. \v 33 Hane xi cavetju xu xitsehen jan tsëhë xahasen rë cha vëhë ne, quiji cavisehen xahasen rë chinga. Hya xi camá xu ne, chinga jan ne, cavanga chu quijijne chu tsëhë rcu ndetjún, hane ngajan cavixuya xu chu ngajñi nandá tsëhë laguna, hane ngajan camiji rë chu nandá ne, ngajan cafë xu chu. \p \v 34 Ngajan xi xi cavëë xu cha xi sahmi cuidadu rë chu chinga jan xcusun xi camá ne, cavanga cha quiji casua cha camachaya rë nandya cojo ranchun xcusun vëhë. \v 35 Hya xi camá ne, xuta jan ne, cavetju xu me quiji cavutsejen me xcusun xi camá jan. Hane xi cavechútáha me Jesús ne, hacuaha cavëë me cha xi cavetju xitsehen xahasen rë jan, yaja xu cha ngu tsjian, hacuaha ha cavéjña chihin cjuatacun rë cha, tacun cha tiña ntsacu Jesús. Hane xuta jan ne, jemu catsacjun me camá. \v 36 Hane xuta xi cavëë xu xcusun xi camá jan ne, casuacuenda me cojo xuta xi yahnga jan hacutjin camá xi camandaja cha xi caxincha xitsehen xahasen rë jan. \v 37 Hya xi camá ne, yëjë xuta tsëhë ladu tsëhë nandya Gadara ne, cafehya xu me cojo Jesús xi cuetjuxin Jesús tsëhë xuta xi cuacun jan ta, tsëhë xi jemu catsacjun camaha ni yëjë me camá. Hane ngajan xi Jesús cojo xuta ladu rë me ne, cavisehen xu me barcu sehe cavuya nga me ngunda vihi. \v 38 Hane chaja sa xi cjue Jesús ne, cha xi cavetju xitsehen xahasen rë jan ne, cafehya cha cojo rë me xi cjue cha cojo rë me. Peru Jesús ne, catsinguijnetaha xu me cjua cojo rë cha, cachja me cuitjin: \p \v 39 ―‍Tuyun tjangun ndya nuju ne, hacuaha tinújun cojo xuta tsëhë cjuandaja xi cuacun casahmi Nina cojo nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Ngajan xi xi cavuya cafehe xu cha nandya ne, sehe cavetsihin catsujyihiya casuacuenda cha xuta jingujyë ni ngajñi nandya yëjë ni cjuandaja xi cuacun casahmi Jesús cojo cha. \s1 Catsicuya Jesucristu cjuahñu rë quihndi rë Jairo hacuaha camandaja na xi casatëtsja tsjian rë Jesucristu \p \v 40 Hya xi cavuya Jesús ngunda vihi ne, yëjë ni xutacjín jan ne, jemu ndaja cafahatsja xu me Jesús ta, tsëhë xi hatuxa siuya me me. \v 41 Hane hora vëhë ne, canduva xu ngu me xi hmí rë Jairo, me xi má xutaxa rë yungun. Hane quiji caticjaxcun xu me xcun Jesús. Hane cafehya me favor cojo Jesús xi cjue Jesús ndava me ta, \v 42 tsëhë xi me vëhë ne, tjin xu rë me ngu na lihndi xi quihndi ngu tsëhë me. Hane na lihndi vë ne, sacuaha tejó na nu. Hane meje cueya xu na. \p Ngajan xi Jesús ne, quiji xu me. Hane ngajñi cjui me ne, jemu tivehnchun xu xuta me. \v 43 Hane ngu na jan ne, tjin rë tejó nu xi yaha rë na chíhin xahmajni. Hane cafë tujún rë na cavechji na xcun doctor. Peru tsajin xu yo camá cafahaxin chíhin xi má rë na. \v 44 Hane xi quiji tiña na táha ngaxtun Jesús ne, quiji na casatëtsja na ntsacu tsjian rë me. Hya xi camá xu ne, ha tu ñahñu cavasen xi vanga rë na jni. \v 45 Ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍¿Yo xi casatëtsja ná? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane xi cachja yëjë xuta xi hacuiin me casatëtsja me ne, sehe cachja xu Pedru cuitjin: \p ―‍Tatá, xutacjín ne, tivehnchun nuju me, hacuaha hisca titsivaha nuju me. ―‍Cuatjin xu cachja Pedru. \p \v 46 Peru Jesús ne, cachja nga xu me cuitjin: \p ―‍Peru tjin yo xi casatëtsja ná ta ngahan ne, camachaya ná xi cavetju ná hitsë ngahñu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 47 Hane xi vutsejen na xi cumaji seyahma na ngajñi rë xuta ne, ña fatsë xu na quiji caticjaxcun na xcun Jesús. Sehe catsinguixi na xcun yëjë ni xuta mé má cuatjin quiji na casatëtsja na Jesús, cojo tsëhë xi ngutjen ni camandaja na. \v 48 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin cachja xu me cojo rë na: \p ―‍Ngayun tsan ne, camandaja ngayun ta, tsëhë xi camangutacún cojo ná. Cuma cuangun cojo cjuasua. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 49 Tu tichja cuaha xu Jesús cojo na xi camandaja jan ne, cafehe nga ngu me xi canduva me tsëhë ndava xutaxa rë yungun jan, hane cuitjin xu cachja me cojo xutaxa rë jan: \p ―‍Quihndi nuju ne, ha cahme na. Ha quihndë xicatuhunndyuun rë maestru. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 50 Hane hya xi cahndë Jesús cjua vëhë ne, sehe cachja xu me cojo xutaxa rë jan cuitjin: \p ―‍Xicarcuun. Catamangutacún ni cojo ná ne, quihndi nuju ne, cumandaja na. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 51 Hya xi camá xu ne, xi cafehe Jesús ndava xutaxa rë yungun jan ne, casuaain me cahndë́ xi cojo jingu sa xuta cuisehen me. Suvá ni Jesús cojo Pedru cojo Juan cojo Jacobo cojo naa cojo nahmi rë nima lihndi jan cuisehen me cahntsua ndihya. \v 52 Hane yëjë ni xuta ne, hisca chja hisca jihnda xu me tsëhë nima jan. Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Ha quihndë xicachjihnduun. Na lihndi vë ne, hacuiin cahme na ta jiñafë na. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 53 Peru xuta jan ne, tu cavejnucëë xu me Jesús ta, tsëhë xi vëëndaja me xi cahme jain nima. \v 54 Hane xi cavisehen Jesús hiscan jiña nima lihndi jan ne, sehe quiji me cafaha me tsja, sehe ndaja hñu cachja xu me cuitjin: \p ―‍¡Tisatjinhngue, tsan! ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 55 Hya xi camá xu ne, cavuya hasen rë nima, sehe ngutjen ni cavisatjenhnga na. Hane sehe cavitexa xu Jesús xi sua xuta rë na lihndi jan niñu sinë na. \v 56 Hya xi camá xu ne, xutacha rë na lihndi jan ne, jemu quijircun rë me. Ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cojo xutacha rë na lihndi jan xi tsajin camahani yo cuichja me cojo xcusun xi camá. \c 9 \s1 Catsingatju Jesucristu tejó xuta ladu rë me xi cuichja cjuandajyihi rë Nina \p \v 1 Cavechú ngu nixtin xi casahmitangun xu Jesús xuta ladu rë me xi tejó jan ne, sehe casua rë me ngahñu hacuaha casua rë me xá xi me xi cuacun vëhë cuitexa xu me yëjë xitsehen hacuaha sahmi me xi xuta hmu rë ne, cuma ndaja xu me. \v 2 Hya xi camá xu ne, sehe catsingatju Jesús me xi sua me cumachaya rë xuta tsëhë gubiernu xi sahmi Nina hacuaha sahmi xuta xi cuacun vë xi xuta hmu rë ne, cuma ndaja xu me. \v 3 Hane cuitjin xu cachja Jesús cojo rë me: \p ―‍Xi cuetjun cuangun ne, tsajin camahani mé xi chuhun, hacuiin bastón ne, hacuiin changa, hacuiin niñu, hacuiin tujún, hacuaha hacuiin jo tsjian ngahma chuhun jima ngu ngayun. \v 4 Hacuaha xi cjuhun ngu ndihya ne, ha ngajan ni tinechun nguixun nguixun ni, hisca xi cuetjunxun tsëhë nandya vëhë. \v 5 Hya xi xuta tsëhë ngu nandya cjuahatsjaain nuju me ne, xi cuetjun tsëhë nandya vëhë ne, titsunu chojo rë ntsacun cojo sa xi cuma tsejen xi xuta jan cún rë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 6 Sehe ngajan xi cavetju xu xuta ladu rë Jesús jan, quiji catsujyihiya me yëjë ni nandya tsëhë distritu Galilea, casua me camachaya rë xuta tsëhë cjuandajyihi xi chja tsëhë gubiernu xi sahmi Nina hacuaha casahmi me xi xuta hmu rë ne, camandaja xu me jingujyë ni ladu vëhë. \s1 Hvíin xuta yo xi Jesucristu \p \v 7 Hane Herodes, me xi cavitexa ngajan distritu Galilea ne, camachaya xu rë me yëjë xá xi tisahmi Jesús cojo xuta ladu rë me. Hane ngu cachajá xu cjuatacun rë me ta, tsëhë xi ngujo xuta ne, chja me ta Jesús ne, hacui nima Juan Vitenda rë Xuta, hacuaha handasa cahme xu nima Juan vë ne, peru cavuya cjuahñu. \v 8 Ngujo nga me ne, chja me ta profeta Elías xi cavuya, hane yahnga nga me ne, chja xu me ta ngu nima profeta xi hacjahi, xi cavéjña hatsëë nixtin ne, handasa cahme ne, peru cavuya cjuahñu. \v 9 Peru Herodes ne, catsingataha cacun xu me cuitjin: “Nima Juan ne, ha cavitéxa xi catisun rcu. Peru quihndë ¿yo rë cha xi cuajyihi vë xi jemu cjín cjua nuhya rë tsëhë cha?” Cuatjin xu catsingataha cacun me. Jemu casahmi xu me ngujyë xi scuëë me Jesús. \s1 Catsicjen Jesucristu hñú mil xihin \p \v 10 Hane xi cavuya xu apóstol tsëhë hiscan xi quiji me jan ne, sehe casuacuenda xu me Jesús xcusun xi casahmi me. Ngajan xi Jesús ne, quijicojo xu me suvá ni apóstol jan ngu cahndë xín, tiña tsëhë ngu nandya xi hmí Betsaida. \v 11 Peru xi camachaya rë xutacjín jan ne, quijitjengui xu me Jesús. Hane Jesús ne, jemu ndaja cafahatsja me xuta jan, hane sehe cachja me cojo xuta jan tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. Hane xuta xi meje rë xi cuma ndaja me ne, casahmi xu Jesús xi camandaja me. \p \v 12 Hane xi quiji hora jan ne, xuta ladu rë Jesús xi tejó jan ne, quijivaha me xcun Jesús sehe cachja xu me cojo cuitjin: \p ―‍Tinújun cojo xutacjín vë ne, catji me nandya xi siu tiñataha o sá xi ranchun xi siu tiñataha, cojo sa xi cuanguise me cahndë́ xi cuiyuju me hacuaha cuanguise me xi sinë me ta, tsëhë xi jemu xín tsëhë nandya hiscan xi nechantahan vi. ―‍Cuatjin xu cachja apóstol. \p \v 13 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo apóstol jan: \p ―‍Ngayun tuhun xi sinë me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Ngajan xi apóstol ne, cafayangui xu me cuitjin: \p ―‍Hñú tutu pan cojo jo ti tjin naja. ¿Há cuanguin chíhin niñu xi sinë yëjë xuta xi cuicun vi ni? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 14 Cuatjin cachja me ta, tsëhë xi ngajñi rë yëjë xuta xi siutahá jan ne, sacuaha hñú mil má xuta xi xihin. Sehe ngajan xi cachja xu Jesús cojo xuta ladu rë me jan cuitjin: \p ―‍Tinújun cojo rë xuta vë ne, catiyuju me sacuaha yachantë me ngu ngu cahndë́. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 15 Ngajan xi xuta ladu rë Jesús jan ne, cuatjin casahmi me, hane caviyuju xu yëjë xuta. \v 16 Hya xi camá ne, cafaha xu Jesús hñú pan cojo jo ti jan ne, hane xi cavutsejenniji me ngahnga ne, casua me nacuechji rë Nina, sehe cavotoho langa me pan hacuaha cavatëlanga me ti jan, sehe casua xu me cojo xuta ladu rë me xi cjue sua rë me xutacjín jan. \v 17 Hane xuta ne, yëjë ni me cajinë me hacutjin xi cachuya rë xahasen rë me. Hane xi cachjaya rë xi cavangui cajinë xuta jan ne, catsë xu tejó chajne. \s1 Catsinguixi Pedru yo Jesucristu \p \v 18 Cuitjin camá nga ngundiya. Hya xi tisahmi xu Jesús oración rë me ne, xuta ladu rë me ne, hacuaha cojo me siu me cojo rë me. Sehe ngajan xi cavinenguise xu Jesús me cuitjin: \p ―‍¿Mé chja xutacjín jan ne, yo ngahan? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 19 Sehe ngajan xi cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Yahnga me ne, chja me ta Juan Vitenda rë Xuta ngayun. Hane yahnga nga me ne, chja me ta profeta Elías ngayun. Hane me xi yahnga nga ne, chja me ta ngayun ne, ngu profeta xi hacjahi, xi cavéjña hatsëë nixtin, xi handasa cahme ne, peru cavuya cjuahñu. ―‍Cuatjin xu cachja xuta ladu rë Jesús. \p \v 20 Sehe Jesús ne, cuitjin xu cavinenguise nga me: \p ―‍Hane ngayun ne, ¿mé nújun ni, yo ngahan? ―‍Cuatjin xu cavinenguise Jesús. \p Ngajan xi Pedru ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Ngayun xi catsingatju nuju Nina xi cumatitjun ngayun tsijin. ―‍Cuatjin xu cafayangui Pedru. \s1 Cachja Jesucristu xi tsiquehen xuta me \p \v 21 Peru Jesús ne, cavitexa xu me xuta jan xi tsajin camahani yo xi cuichja cojo me cjuatacun jan. \v 22 Cuitjin xu cachja me: \p ―‍Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hachu meje rë xi jemu cjín cjuañihi cuátju cuma; xuta changá cojo nahmi xi matitjun tsëhë nahmi cojo cha xi vicuya cjuachacun ne, tsitjungui me ngahan, tsiquehen me ngahan. Peru xi ma jyan nixtin ne, tsicuya Nina ngahan cjuahñu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \p \v 23 Hane sehe cavuya cachja nga me cojo yëjë ni xuta jan cuitjin: \p ―‍Sá xi tjin yo xi meje rë xi cuma xuta ladu naha matsejen ne, ha quihndë mijí rë xi sahmi hacutjin xi meje rë suvá matsejen ta nchunchujun ni matsejen ne, catejñahñu xahasen rë xi cjuecojo ndiya naha, handasa hisca cueya xcun cru. \v 24 Cuatjin matsejen ta, tsëhë xi yo xi meje cjuenduju cojo ngasunhndë rë cojo cjuatacun rë suvá matsejen ne, cuechintaain cjuahñu xatsë. Peru yo xi cuatju cjuañihi o hisca cueya ngatsë naha matsejen ne, vëhë xi cuechútáha cjuahñu xatsë. \v 25 ¿Mé machjirëhë rë yo xi sacú rë yëjë cjuanchina rë ngasunhndë sá xi cueya hacuaha cuma castigu? \v 26 Machjiriin matsejen ta, tsëhë xi yo xi ma sava rë ngatsë naha cojo ngatsë rë cjua naha matsejen ne, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan matsejen ne, hacuaha cuma sava ná tsëhë hya xi cuinduva cojo hasen ndajyihi naha hacuaha tsëhë Nahmi naha hacuaha tsëhë ángel xi vejña tsëhë me. \v 27 Nguehe cuichjá cojo nuju cjuaquixi matsejen ta tjin yahnga ngayun xi sechun nguehe xi cueyuun jinguyëjë rë xi cjëë chun gubiernu xi sahmi Nina. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ñahñu camatsejen nima Moisés cojo xutachanga xi hmí rë Elías visiajmi cojo Jesucristu \p \v 28 Cuitjin camá nga xu ngundiya hya xi cavatju sacuaha jyin nixtin xi cavicuya Jesús cjua vëhë. Quijicojo me Pedru cojo Juan cojo Jacobo quijiniji xu me ngu ndetjún xi sahmi me oración rë me. \v 29 Hora xi tisahmi xu Jesús oración rë me ne, xcun me ne, cavindeya xcusun rë. Hane tsjian rë me ne, jercu tu tyava camahani camá, ña setí jyihi. \v 30 Hacuaha camatsejen xu jo xihin hinchacun visiajmi cojo rë me. Xihin jan ne, hacui xu nima profeta Moisés cojo profeta Elías. \v 31 Me xi cuacun vëhë ne, camatsejen me cojo ngu hasen ndajyihi, tivisiajmi xu me tsëhë cjuaveya xi hatuxa tjin rë xi cuechútáha Jesús ngajan Jerusalén. \v 32 Peru Pedru cojo jo sa me xi yahnga jan ne, ha siufë me, tsëhë xi jercu nijñá rë me. Peru xi cavascandaja xu rë me ne, cavëë me hacutjin jercu setí camahani tsejen hiscan secun Jesús, hacuaha cavëë xu me jo me jan hinchacuntangun me cojo Jesús. \v 33 Hya xi camá ne, hora xi tivetjuxin me xi cuacun vë tsëhë Jesús ne, sehe cachja xu Pedru cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá. Tu ma rë xi nguehe nechin ne, nihñi jyan puestu; ngu cuma tsujun ne, ngu cuma tsëhë Moisés, hane cojo ngu cuma tsëhë Elías. ―‍Cuatjin xu cachja Pedru, peru hisca hvíin me mé xi chja me. \p \v 34 Hane hora xi tichja xu Pedru cuatjin ne, canduva ngu yufí casahmi tjahnguen rë tsëhë me. Hane jemu catsacjun me camá xi caxinchavasen me tsëhë yufí jan. \v 35 Hya xi camá ne, canuhya xu rë ngujo cjua xi cavetju ngajñi yufí jan xi cachja cuitjin: \p ―‍Cha vihi xi Quihndi naha cha, cha xi ngahan cavejñá cácun xi tsingátju. Tinuhyun cjua xi chja cha. ―‍Cuatjin xu cachja cjua jan. \p \v 36 Hane xi cavatju cachja cjua jan ne, Jesús ne, camasuvá sa me secun me. Hya xi camá xu ne, jyan xuta ladu rë Jesús jan ne, tu caviyujujyuu ni me. Hane nixtin hya ne, cachjaain camaha xu ni me cojo hisca ngu tsëhë xcusun xi cavëë me. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha lihndi xi jiya xitsehen xahasen rë \p \v 37 Cuitjin camá nga xu camá nchujun hya xi canduvajne Jesús tsëhë ndetjún cojo jyan xuta ladu rë me jan. Tjercu cjín camahani xuta canduvatjengui xu rë me ndiya. \v 38 Hane ngajñi rë xutacjín jan ne, cavetjujñi ngu xihin xi jercu cajindaya xu cachja cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Maestro, nihñu favor ne, nduvun chutsujun cha lihndi naha ta ngu tutu má cha vi xi tacun ná cha. \v 39 Hane cuitjin sahmi ngu xitsehen cojo rë cha: faha rë cha, hane tu ñahñu jindaya, sehe vitsuneya rë cha, ña vetju natyaxu hntsua cha, hane hisca hya xi ndiya cjuë cha ne, sehe vetjuxin tsëhë cha. \v 40 Xuta ladu nuju, caféhya rë me favor xi cuaxëxin me, peru camaji cavaxëxin me. ―‍Cuatjin xu cachja xihin jan cojo Jesús. \p \v 41 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Ngayujun ni ne, xuta xi macjaain rë ngayun hacuaha xuta xi cavetjuxin tsëhë ndiya ndajyihi ngayun. ¿Jani hisca hya xi tjin ná xi cuitejña cojo nuju? ¿Jani hisca hya xi tjin ná xi scaa ná cojo nuju? Nduvuncujun quihndi nuju nguehe. ―‍Cuatjin xu cafayangui me. \p \v 42 Hane hora xi tijima tiña xu cha lihndi jan tsëhë Jesús ne, xitsehen ne, catsiticja rë cha, hacuaha vitsuneya rë cha. Hya xi camá ne, cavatëcja Jesús tsëhë xitsehen, hane casahmi me xi camandaja xu cha lihndi jan. Sehe casua me cha cojo nahmi rë cha. \v 43 Hane yëjë ni xuta jan ne, jemu quijircun camaha xu ni rë me xi cuatjin jyë hnga Nina cojo Hasen rë me. \s1 Cachja nga Jesucristu xi tsiquehen xuta me \p Hane jinguyëjë rë xi cuatjin tifircun rë xutacjín jan tsëhë yëjë ni xcusun xi sahmi Jesús ne, cachja xu me cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p \v 44 ―‍Ndaja tetuhunrcun cjua xi tichjá cojo nuju vi: Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hatuxa tjin xi cuma ngahan entregadu tsja xuta. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 45 Peru xuta ladu rë Jesús jan ne, cavijnii rcu me mé vijne cjua jan ta, tsëhë xi casetsa xu rë cjuatacun rë me, cojo sa xi cuijnii rcu me. Hacuaha tsacjun xu me xi cjuinenguise me Jesús mé vijne cjua vëhë. \s1 Yo xi matitjun \p \v 46 Ngu nixtin jan ne, cavetsihin sacuaha xi meje scaanya xu xuta ladu rë Jesús ngajñi rë me yo xi hitsë sa matitjun. \v 47 Peru Jesús ne, xi ha vëë me hacutjin tsingataha cacun xuta ladu rë me jan ne, sehe cafaha me ngu lihndi cavisecun me ndaya rë me, \v 48 sehe cachja xu me cojo xuta ladu rë me jan cuitjin: \p ―‍Tu yo ni xi cjuahatsja rë lihndi vihi tsëhë xi ladu naha má ne, hacuaha hora vëhë cjuahatsja ná ngahan. Hacuaha xi cuatjin cjuahatsja ná ngahan ne, hacuaha cjuahatsja rë Nina xi catsingatju ná. Hane tu yo ni xi má nuju xi ma tjengui tsëhë ngajñi nuju ngayujun ni ne, vëhë xi matitjun xi má rë Nina. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Xuta xi hacuiin condra nuju má me ne, hatuxa favor nuju fi me \p \v 49 Ngajan xi Juan ne, cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá, cahyin ngu me xi tivaxëxin xitsehen sacuaha xi suvun catuhun rë me xá. Hane canújin cojo rë me xi ha quihndë sahmii me cuatjin ta, tsëhë xi me vëhë ne, tsujyihintjenguiin me ngayun sacuatjin niji ngayin. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 50 Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Xicanujuun cojo rë me cuatjin ta, tsëhë xi xuta xi hacuiin condra naja má me ne, hatuxa favor naja fi me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Catsingatiin xuta distritu Samaria Jesucristu \p \v 51 Hya xi camá ne, xi tijima tiña xu nixtin xi cjueniji Jesús ngajan ngahnga ne, cavejñahñu me cjuatacun rë me xi cjue me ngajan Jerusalén. \v 52 Vëhë xi catsingatju titjun xu me jo xuta ladu rë me. Xi quiji me ne, cafehe me ngu nandya tsëhë xuta Samaria, xi cuanguise me cahndë́ xi cuejña Jesús cojo xuta ladu rë me. \v 53 Peru xuta jan ne, cafahatsjaain xu me Jesús ta, tsëhë xi Jesús ne, hatuxa tjin cacun me xi cjue me hisca Jerusalén. \v 54 Peru hya xi camachaya xu rë Jacobo cojo Juan, xuta ladu rë Jesús, cjua vëhë ne, cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá. ¿Há nihña sacuatjin casahmi profeta Elías hatsëë nixtin? ¿Há cuitexan xi cuinduva ndihi tsëhë ngahnga, tsicjë rë xuta xi cuicun vi? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 55 Ngajan xi Jesús ne, cavuya vutsejen me xuta ladu rë me jan ne, sehe cavatëcja xu me cjuatacun xi tsingataha cacun me xi cuacun jan, cuitjin cachja me: \p ―‍Ngayun ne, hyúun mé xcusun Hasen xi tsëhë nuju. \v 56 Ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hacuiin canduvá xi tsicjë́ xuta ta xi canduvá ne, xi cuáxëtjë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Sehe quiji xu me ngu nga nandya. \s1 Xuta xi camameje cjue cojo Jesucristu \p \v 57 Hane ndiya cjui Jesús cojo xuta ladu rë me ne, cachja xu ngu me jan cojo rë me cuitjin: \p ―‍Tatá. Tu yani ni xi cuangun ne, cjuë́ cojo nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 58 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Chu ninda ne, tjin nguijo hiscan viyuju chu, hane nisë xi vitjen chu ngahnga ne, tjin ndava chu, peru ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hisca ndya naha tsajin. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 59 Cachja sa xu me cuitjin cojo ngu nga xuta jan: \p ―‍Nduvun, cuanguen cojo ná. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Peru xuta jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tatá. Tuhun ná cahndë́, titjun cjuë́ xi seyaniji nahmi naha. ―‍Cuatjin xu cachja ngu nga xuta jan. \p \v 60 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Xuta xi sacuaha xi cahme cjuatacun rë me xi sahmicuendaain me Nina ne, me vëhë catinchaniji me nima rë me. Peru ngayun ne, tángun tuhun cumachaya rë xuta tsëhë gubiernu xi sahmi Nina. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 61 Ngu nga xuta ne, cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá. Ngahan ne, hacuaha cjuë́ cojo nuju. Peru tuhun ná cahndë́, cjuë́ tsinguíjnetaha cjua cojo xuta naha. ―‍Cuatjin xu cachja xuta jan. \p \v 62 Peru Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Ngu xuta xi ha cavejña cacun me xi cjuetjengui me ndiya rë Nina sehe cumangu cumajo cacun me ¿há cjue, há cjuiin me ne?, tangun me cojo ngu cha xi ha cafaha cha ndetsihin latu xi cuetsihin cuacjan cha nangui peru tivutsejen sa cha taha ngaxtun cha. Sacuatjin machjiriin cha vihi xi cuacjan cha nangui ne, hacuanitjin ni machjiriin me vëhë xi cuisecoo me Nina hiscan xi sahmi Nina gubiernu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 10 \s1 Catsingatju Jesucristu jyanchan tejó xuta ladu rë me xi cuichja cjuandajyihi rë Nina \p \v 1 Xi cavatju xu vëhë ne, sehe casuaxa Nai naja jyanchan tejó sa xuta ladu rë me, sehe catsingatju titjun me chuva jo chuva jo xuta jan yëjë ni nandya cojo yëjë ni cahndë́ xi catsingataha cacun Jesús xi sehe cjue me. \v 2 Hane cuitjin xu cachja me cojo: \p ―‍Jemu tjin camahani xuta xi meje cuisiñuju me cjua rë Nina, peru me xi sua cumachaya rë xuta ne, jemu chuva má me. Vëhë xi meje rë xi chjahyun rë Nina favor xi tsingatju me me xi cjue sua cumachaya rë xuta cjua rë Nina. \v 3 Tángun ni. Ngahan titsingátju nuju ngayun xuta jeya ngajñi rë xuta hnga cacun, sacuaha cjue ngu chu hnditsánga ngajñi rë chu cjan rë. \v 4 Xicachjuun tujún, xicachjuun changa, hacuaha xicachjuun chuxinxtë. Xicavisiajmuu cojo xuta hora xi sacu xingun cojo rë me ndiya. \v 5 Hane tu jarë ni ndihya xi cuisuhun ne, titjun tinújun ngu nina cuitjin: “Nina sua nuju me cjuandaja cjuajeya.” Cuatjin tinújun. \v 6 Hane sá xi ndihya vëhë tjin quihndi tsëhë cjuajeya ne, hacuaha sacú rë me cjuajeya. Peru sá xi hacuiin quihndi tsëhë cjuajeya xi siu jan ne, sacuiin rë me. \v 7 Hane xi cuisuhun ngu ndihya ne, ha ngajan ni tinechun, xinu siuhun cojo rë me mé xi sua me. Cuatjin nihñu ta, tsëhë xi ngu xuta xi sahmi me xá ne, vechú chuva rë xi sacú chji rë me. Vëhë xi mijí rë xi cuangun nguehe cuangun ngajan cuinechun. \v 8 Hane tu jarë ni nandya xi cuisuhun hiscan xi cjuahatsja nuju xuta ne, xinu xcusun xi sua me xinu, \v 9 hacuaha nihñu xi xutahmu rë tsëhë nandya jan ne, cumandaja me, hacuaha cuitjin tinújun cojo yëjë xuta: “Ha camatiña nixtin xi cuma nuju xi sahmi Nina gubiernu.” Cuatjin tinújun. \v 10 Hane tu jarë ni nandya xi cuisuhun hiscan xi cjuahatsjaain nuju xuta ne, xi chjuhun ndiya xi cuetjunxun tsëhë nandya vëhë ne, cuitjin tinújun cojo xuta: \v 11 “Hisca chojo rë ngajñi nandya nuju xi cavaqui rë ntsacuin ne, cuitsuni cojo sa xi cuma tsejen xi ngayun cún nuju. Peru meje rë xi cuijne rcun xi ha camatiña nixtin xi sahmi Nina gubiernu.” Cuatjin tinújun. \v 12 Cuichjá cojo nuju ta hya xi cuechú nixtin xi tsichuva Nina xuta tsëhë jyë́ rë me ne, hitsë sa jyë castigu cuatju xuta tsëhë nandya xi fahatsjaain nuju, xi cuma rë xuta tsëhë nandya Sodoma xi jercu tu casahmi camahani me cjuatsehen. \s1 Cjuachoho xi cuma rë ciudad xi camacjaain rë cjua rë Jesús \p \v 13 ’¡Jemu chojyihi tsëhë xuta nandya Corazín! ¡Hacuaha jemu chojyihi tsëhë xuta nandya Betsaida! Jemu chojyihi tsëhë me ta, tsëhë xi miji tsindeya me cjuatacun rë me, handasa cavëë me cjuarcun xi casahme ngajñi rë me. Xuta nandya Tiro cojo xuta nandya Sidón ne, hisca hacuiin xuta ladu rë Nina má me sacuatjin rë xuta Corazín cojo Betsaida. Peru sá xi xuta Tiro cojo Sidón cavëë me cjuarcun xi cuacun vë ne, ha catsindeya me cjuatacun rë me, hacuaha ha cavajá me tsjian xi sacuaha tsánaxá hacuaha caviyuju me ngajñi ndesu, sacuaha xcusun naja, cojo sa xi cuma tsejen xi jemu choho má jain rë me tsëhë jyë́ rë me. \v 14 Vëhë xi hya xi tsichuva Nina yëjë xuta tsëhë jyë́ rë me ne, xuta nandya Tiro cojo xuta nandya Sidón ne, hitsë sa chúva castigu cuatju me cuma xi cuma rë xuta Corazín cojo xuta Betsaida. \v 15 Hane xuta nandya Capernaum ne, ¿há cjue me hisca ngahnga hiscan tacun Nina? ¡Hacuiin! Hatuxa cjue me nduchin, cahndë́ hiscan ma hasen rë nima castigu. \p \v 16 ’Xuta xi cuihndë me tsujun ne, hacuaha tivihndë me tsahan. Hane xuta xi tsitjungui nuju me ne, hacuaha titsitjungui me ngahan. Hane xuta xi tsitjungui ná me ne, hacuaha titsitjungui me Nina xi catsingatju ná. Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me, sehe cavetju xuta ladu rë me jan quiji me. \s1 Cavuya xuta ladu rë Jesucristu xi jyanchan tejó \p \v 17 Hya xi camá ne, xi cavuya xu xuta ladu rë Jesús xi jyanchan tejó jan ne, jercu sua rë xahasen rë me. Hane cuitjin xu cachja me cojo Jesús: \p ―‍¡Tatá! ¡Xi veyinnanguin ñihi nuju hora xi tinihñí xá xi cavitexun niji ne, hisca xitsehen vihndë tsijin! ―‍Cuatjin xu cachja xuta xi cuacun jan. \p \v 18 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍Jinguyëjë rë xi tivutsején ngahnga hiscan tacun Nina ne, cjanengui Satanás sacuaha camá ni ngu ndihichuhún. Hane cuatjin cahvë xi tichjahátáha rë gubiernu xi sahmi Satanás. \v 19 Chutsujun ni, ngahan casuá nuju chuva rë xi tsajin mé cuatjun cuma, handasa nunú chu yë o sá nunú chu naya o sá xi suvá camahani Satanás choho meje sahmi cojo nuju. \v 20 Hacuiin ndaja cuma nuju tsëhë xi vihndë xitsehen tsujun ta xi meje rë ne, ndaja catama nuju tsëhë xi ha quitaháxujun ñihi nuju ngajan ngahnga. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me jan. \s1 Casahmi jyë casahmi hnga Jesucristu Nina \p \v 21 Hane ha hora vëhë ni ne, Hasen rë Nina casahmi xi jemu sua camahani camá rë xahasen rë Jesús, sehe cachja xu me cuitjin cojo Nina: \p ―‍Ngayun nahmi naha ne, sahmejyë sahmehnga nuju cojo Hasen nuju, ngayun xi Nai rë ngahnga cojo nangui ngayun, tsëhë xi ngayun caveyúnhmu cjuatacun vëhë xi cuma rë xuta xi jemu vechú cjuatacun rë, hane catuhun camachaya rë xuta xi hvíin camahani. Ngayun nahmi naha, cuatjin canihñu ta, tsëhë xi cuatjin xi cachuya nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo Nina. \p \v 22 Hane xi cojo yëjë ni xuta ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Yëjë ngarca ni matsejen ne, Nina Nahmi naha casua ná me. Tsajin hisca ngu xi vëë yo xi Quihndi rë Nina matsejen ta suvá ni Nina Nahmi naha xi vëë me. Hacuaha tsajin hisca xi ngu xi vëë yo xi Nahmi naha matsejen ta suva ni ngahan xi Quihndi rë me ngahan xi hvë, cojo tu yo ni xi ngahan meje suá cumachaya rë. ―‍Cuatjin xu cachja me cojo yëjë xuta. \p \v 23 Cavuya vutsejen nga me hiscan siu xuta ladu rë me ne, sehe cachja xu me cojo suvá ni me xi cuacun vëhë cuitjin: \p ―‍Jemu ndaja tsujun ngayujun ni xi tichutsujun xcusun xi tijima nixtin vihi. \v 24 Nguehe cuichjá cojo nuju ta jemu ndaja tsujun ta, tsëhë xi hacuaha jemu cjín profeta hacuaha jemu cjín xuta xi matitjun xi caviyuju titjún ne, jemu meje scuëë me xcusun xi ngayun tichutsujun, peru casacuiin cavëë me. Hacuaha jemu meje cuisiñuju me cjua xi tivisiñuju ngayun, peru casacuiin cavisiñuju me ta, tsëhë xi cjëë cuma xcusun vëhë nixtin hya. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \s1 Ejemplu tsëhë cha Samaria xi casahmi cjuandaja \p \v 25 Ngundiya nga hya xi tacun xu Jesús cojo xuta ne, casecun ngu cha xi vicuya cjuachacun cavinenguise xu cha cuitjin xi cjuahachuva cha me: \p ―‍Maestro. ¿Mé ndatjin xi sahme cojo sa xi cuéchutáha cjuahñu xatsë xcun Nina? ―‍Cuatjin xu cavinenguise cha me. \p \v 26 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍¿Hacutjin camahindu xcun ley rë Moisés? ¿Mé xi chutayun jan? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 27 Hane xi cafayangui cha ne, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍“Meje rë xi nihmutacún Nina naja cojo nguñajatacún, cojo yëjë xahasen nuju, cojo yëjë ngahñu nuju, cojo yëjë cjuatacun nuju, hacuaha cuatjin nihmutacún xingun sacuatjin hmutacún suvun yojo nuju.” ―‍Cuatjin xu cachjasun cha cjua rë ley. \p \v 28 Hane cuitjin xu cachja Jesús cojo cha: \p ―‍Cjuaquixi cjua xi canújun. Cuatjin nihñu, sehe cuechuntuhun cjuahñu xatsë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 29 Ngajan xi cha xi vicuya cjuachacun jan ne, xi meje tsingacun cha xi jemu quixi cha cojo cjuatacun rë cha ne, cuitjin xu cavinenguise cha cojo Jesús: \p ―‍¿Yo xi xingueen ni? ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 30 Hane ngajan xi Jesús ne, cojo ngu ejemplu cafayangui xu me tsëhë cha cuitjin: \p ―‍Cuejña ne xi ngu xuta jan ne, cavetju me tsëhë nandya Jerusalén ne, cjui me nandya Jericó. Hane ndiya cjui me ne, cavechútáha ngujo cha chëjë me. Hane cafahatahá cha yëjë tsëhë me xi yaha me, sehe cavaja cha me. Ña catsiquehenñaja cha me, hane sehe cavanga cha. \v 31 Hya xi camá ne, hora vëhë canduva ngu nahmi cavatju me ndiya vëhë, hane xi cavëë me xuma xuta xi casacuhmu rë jan ne, tjehen ndiya ladu xingu cavatju me quiji me. \v 32 Ha chuva vëhë ni ne, cafehe ngu sangrista cahndë́ vëhë. Hane xi cavëë cha xi jiña me xi casacuhmu rë jan ne, cavetahaxin cha hitsë ndiya rë cha sehe cavatju cha quiji cha. \v 33 Peru ngu cha tsëhë distritu Samaria xi quiji cha ndiya vëhë ne, cafehe cha hiscan jiña xutahmu rë jan. Hane xi cavëë cha me ne, jemu camayuma rë cha me. \v 34 Hane xi quijivaha cha xcun me ne, catsirqui cha me, cavitejnu cha aceite cojo xan hiscan casacuhmu rë me sehe catsitjinguiya cha me tsjian. Hya xi camá ne, sehe catsiquijin cha me naxin rë cha, sehe quijicojo cha me ngu ndihya hiscan xi hatuxa ndihya viyuju xuta, hane ngajan casahmi cha me cuidadu. \v 35 Hane xi camá nchujun jan ne, cavaxë cha jo denario, tujún xi faha ngu mosu xi sahmixa jo nixtin, sehe casua cha me xi nai rë ndihya jan, sehe cachja cha cojo rë me cuitjin: “Nihñu cjuandaja ne, chjuhuncuendun xuma xutahmu rë vi. Hane xi quisun sa nicujun tsëhë xcun tujún xi suá nuju vi ne, xi cúya ne, sehe cuechjë tsujun.” Cuatjin cachja cha Samaria. \p \v 36 Ngajan xi Jesús ne, xi cuatjin cajnetaha ejemplu xi cachja me ne, sehe cachja xu me cojo cha xi vicuya cjuachacun jan cuitjin: \p ―‍¿Jarë tsëhë catsijyan xuta xi cuacun vë xi má nuju xi cjuaquixi xi camá xicjin me xi cavanguihmu chëjë jan? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 37 Ngajan xi cha xi vicuya cjuachacun jan ne, cuitjin xu cafayangui cha tsëhë Jesús: \p ―‍Cha xi ngatsë rë cjuayuma ne, casahmi cjuandaja cojo me xi casacuhmu rë jan. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p Hane Jesús ne, cuitjin cachja nga xu me cojo cha: \p ―‍Quihndë xi cuangun ne, hacuaha cuatjin nihñu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Quiji Jesucristu ndava na Marta \p \v 38 Hane xi cjui sa xu Jesús cojo xuta ladu rë me ne, xi cavisehen me ngu nandya jan ne, ngu na xi hmí rë Marta ne, cafahatsja na Jesús ndava na. \v 39 Na Marta jan ne, tjin ngu tíchja na xi hmí rë María. Hane na María jan ne, quiji xu na cavéjña na táha ntsacu Jesús, tivisiñuju na cjua xi tivicuya me. \v 40 Peru na Marta ne, jemu cjín xcunya xá xi tisahmi na. Hane xi cavatju na hiscan tacun Jesús ne, cuitjin xu cachja na: \p ―‍Tatá. ¿Há marcuaain nuju xi na tichja ne, cavejñasuva ná na cojo xá xi tacunvasen tisahme? Tinújun cojo rë na, catisecoo na ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja na. \p \v 41 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë na: \p ―‍Marta, jercu marcun nuju tsëhë jemu cjín xcusun. \v 42 Peru ngu xcusun ni xi sahmi ngujyë. Na María ne, cavaxijin na xcusun xi ndaja vë, hane hacuiin chjahátahá rë tsëhë na. ―‍Cuatjin xu cachja me. \c 11 \s1 Cavicuya Jesucristu hacutjin meje rë xi nihña oración \p \v 1 Cuitjin camá xu ngundiya hya xi tisahmi Jesús oración rë me ngu cahndë́ jan. Hane xi cajnetaha casahmi me oración rë me ne, ngu xuta ladu rë me jan ne, cuitjin xu cachja me cojo Jesús: \p ―‍Tatá. Ticuyun niji hacutjin nihñi oración niji, sacuatjin cavicuya Juan xuta ladu rë me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 2 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Hya xi nihñu oración ne, cuitjin tinújun: \q1 Ngayun Nahmi niji, meje niji xi ngayijin ni xuta ngasunhndë chjihinrcuin nuju. \q1 Meje niji xi cuinduvun nihñu niji gubiernu. \q1 \v 3 Nchunchujun ni tuhun niñu xi xiní. \q1 \v 4 Ninchatuhun niji tsëhë jyë́ xi jemu quitjin ta \q1 ngayin suvin ne, hacuaha tininchatihin rë \q1 yëjë ni xuta xi quitjen me jyë́ tsijin. \q1 Xicatuun cahndë́ xi chjaháchuva niji cojo cjuatacun niji. \m Cuatjin tinújun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \p \v 5 Hya xi camá ne, cachja nga xu Jesús ngu ejemplu cojo xuta ladu rë me. Cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cuejña ne xi ngayun tjin nuju ngu xuta xi vinga nuju, hane vasen nixten cuangun ndava me, cuinújun cojo rë me cuitjin: “Amigu, nihñu favor tuhun jyan niñu scuxétaha ta, \v 6 tsëhë xi ngu amigu naha cafehe ndya naha xi cjui me ngu nangui, hane tsajin ná mé xi suá sinë me.” Cuatjin cuinújun cojo rë me. \v 7 ¿Há cjuayangui me tsujun cuitjin tsëhë hisca cahntsua ndihya?: “Xicatuhunndyuun ná ta tingotjo ndihya ne, ha tichjá, hacuaha quihndi naha ne, nguehe siufë cojo ná. Cumaji cuisátjenhnga suá nuju.” ¿Há cuatjin cjuayangui me tsujun? Hacuiin cuatjin. \v 8 Cuichjá cojo nuju ta handasa amigu nuju me, peru hacuiin ngatsë rë vëhë xi cuisatjenhnga me sua nuju me ta ngatsë rë xi ngajan cjui ngajan nduva cuinújun ne, cuisatjenhnga me sua nuju me ha tucutjin xi chjahyun. \v 9 Hacuaha cuichjá cojo nuju cuitjin: Chjahyun rë Nina, hane sua nuju me. Tinchunsun, hane sacú nuju. Tinújun, hane Nina ne, sua me cahndë́ cuisuhun. \v 10 Cuatjin nihñu ta, yëjë ni xuta xi fehya me ne, fahatsja me, hane yo xi vanguise ne, sacu rë, hane yo xi chja ne, sacu cahndë́ visehen. \p \v 11 ’Tsajin ngu nahmi xi, hya xi quihndi rë me cjuehya ngu niñu ne, cahndë́ rë xi sua me ngu niñu ne, sua me ngu ndyojo, o sá xi hya xi quihndi cjuehya ngu chu ti ne, cahndë́ rë xi sua me ngu chu ti ne, sua me ngu chu yë, \v 12 o sá xi hya xi quihndi cjuehya ngu chjoo ne, sua me ngu chu naya. \v 13 Ngayun xi tsehen cjuatacun nuju ne, ma tuhun rë quihndi nuju xcusun xi ndaja. Hitsë guan Nahmi naja xi tacun me ngahnga ta hitsë sa jercu meje sua me Hasen rë me cojo xuta xi cjuehya rë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cachja xuta xi Satanás casuaxa rë Jesucristu \p \v 14 Cavechú xu ngu nixtin xi cavaxëxin Jesús ngu xitsehen xi casahmi lihmi rë ngu cha jan. Hane hya xi cavetju xitsehen jan ne, cha lihmi jan ne, cavetsihin cachja cha. Hane xutacjín jan ne, jemu quijircun rë me. \v 15 Hya xi camá ne, ngujo xuta jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Beelzebú, xitsehen xi matitjun ne, vëhë casua rë cha xá xi vaxëxin cha xitsehen. ―‍Cuatjin xu cachja xuta jan. \p \v 16 Hane ngujo nga xuta ne, xi meje cjuahachuva me Jesús ne, cafehya me me xi sahmi me ngu cjuarcun xi cuinduva ngajan ngahnga. \v 17 Peru Jesús ne, tsëhë xi ha vëë me mé xi tsingataha cacun xuta xi cuacun jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Hya xi xuta tsëhë ngu nandya ticjan me ngajñi rë me cojo xicjin me ne, nandya vëhë ne, ha tivéjña xahva, hisca ndihya ne, tivixusun xcun xicjin. \v 18 Hacuanitjin ni sá xi Satanás scaan cojo xitsehen xi yahnga xi hacuaha Satanás má nai rë ne, tsichajá ngahñu rë xi vëhë matitjun. Cuatjin chjá ta, tsëhë xi nújun xi Beelzebú casua ná xá xi vaxë́xen xitsehen. \v 19 Peru sá xi Beelzebú casua ná xá xi vaxë́xen xitsehen ne, hacuaha ha Beelzebú vëhë casua rë ngu ngu xuta ladu nuju xá xi hacuaha vaxëxin me xitsehen. Vëhë xi ha me vëhë ni cuichja me xi cuaaintjin xi nújun xi Beelzebú casua ná xá. \v 20 Peru sá xi Nina casua ná me xá xi vaxë́xen xitsehen ne, ngajan matsejen xi gubiernu xi sahmi Nina ne, ha tivetsihin. \p \v 21 ’Satanás ne, tangun cojo ngu cha xi jemu hñu ngahñu rë. Hya xi ha ndaja tjin chjine cha cojo quicha rë cha xi sahmi cuidadu cha ndava cha ne, yëjë xcusun xi tjin rë cha ne, hacuaha ha ndaja cuidadu tjin. \v 22 Peru ngahan ne, tangun ngahan cojo ngu me xi hitsë sa jemu hñu camahani ngahñu rë. Hya xi me xi hitsë sa hñu ngahñu rë scaan me cojo cha xi hñu ngahñu rë jan hacuaha tsinguijne me cha ne, cjuahatahá me quicha xi vetaha cacun cha xi cuaxëtje rë cha, hane sehe cuatëcja me yëjë xcusun xi tjin rë cha jan ngajñi rë me cojo xicjin me. \p \v 23 ’Xuta xi fiin me favor naha ne, condra naha má me. Hane xuta xi visecuaain ná me xi nihñi tangun cjuatacun rë xuta cojo Nina ne, tsinguetsun me cjuatacun rë xuta. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Xitsehen xi vuya \p \v 24 Hya xi camá ne, Jesús ne, quijinduju sa xu cachja me cuitjin: \p ―‍Hya xi vetjuxin xitsehen tsëhë xahasen rë ngu xuta hiscan xi camá sacuaha ndava xitsehen jan ne, fi táha hiscan jemu nangui quixí camahani, vanguise cahndë́ hiscan xi cuejñajenda. Hane xi sacuiin rë cahndë́ hiscan cuejñajenda ne, cuitjin tsingataha cacun: “Cúya rë cjuë́ ndya naha hiscan xi cavétjuxen.” Cuatjin tsingataha cacun xitsehen jan. \v 25 Hane xi vuya fehe xitsehen jan cahntsua xahasen rë xuta jan ne, vutsejen xitsehen jan cahntsua xahasen jan sacuaha ngu ndihya xi caxtecha tyjahi tyjahi, hacuaha siundaja chichihin ngu tsë́ ngu xtí. \v 26 Xi vutsejen xitsehen jan xi cuatjin jyihi jan ne, sehe fi jaha sa rë yatu sa xitsehen xi hitsë sa tsehen xi cuma rë vëhë ne, sehe visehen nga viyujucahndë́ jan. Peru xi ma ngascan ne, hitsë sa chojyihi tsëhë xuta vëhë xi cuma rë titjún. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Xuta xi ndaja jain tsëhë me \p \v 27 Peru jinguyëjë rë xi tichja xu Jesús cjua vëhë ne, ngu na xi jiyajñi ngajñi rë xutacjín jan ne, cajindaya na cachja xu na cuitjin: \p ―‍Jemu ndaja tsëhë chjuun xi catsin rë ngayun, hacuaha jemu ndaja tsëhë ndanisin xi cavacuntuhun. ―‍Cuatjin xu cachja na. \p \v 28 Peru Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë na: \p ―‍Quixi, peru hitsë sa ndaja tsëhë xuta xi visiñuju me cjua rë Nina hacuaha vihndë me tsëhë. ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \s1 Cafehya xuta tsehen ngu seña xi sahmi Nina \p \v 29 Vëhë ta jima tangun camaha sa xutacjín jan ne, cavetsihin cachja xu Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayujun ni ngayun xuta tjë rë Israel tsëhë nixtin vihi matsejen ne, hatuxa tsehen cjuatacun nuju. Tichjahyun ngu seña xi sahmi Nina, peru sacuiin nuju matsejen ta ngu ni seña xi sacú nuju matsejen ne, sacuaha seña xi catsingacun profeta Jonás hatsëë nixtin. \v 30 Sacuatjin rë profeta Jonás xi me vëhë camá me ngu seña xi cuma rë xuta nandya Nínive hatsëë nixtin matsejen ne, ha cuanitjin ni ná ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan matsejen ta ngahan cuma ngahan seña xi cuma nuju ngayujun ni xi nechun nixtin vihi. \v 31 Hya xi cuechú nixtin xi tsichuva Nina xuta tsëhë jyë́ rë me matsejen ne, na xi cavitexa ngajan nangui Sabá hatsëë nixtin matsejen ne, cjue cuinchajyë nuju na ngayujun ni ngayun xuta tjë rë Israel xi nechun nixtin vihi. Cuatjin sahmi na matsejen ta, tsëhë xi jercu tu cjin camahani xi canduva na xi cuihndë na cjuatacun ndacun xi jercu tu ma camahani rë Salomón, me xi cavitexa rë xutachanga naja hatsëë nixtin. Peru ha tejña ngahan nguehe sacuaha ngu seña xi hitsë sa vengui chji rë xi cuma rë Salomón. \v 32 Hacuaha hya xi cuechú nixtin xi tsichuva Nina xuta tsëhë jyë́ rë me matsejen ne, yëjë xuta nandya Nínive matsejen ne, cjue cuinchajyë nuju me ngayujun ni ngayun xuta tjë rë Israel xi nechun nixtin vihi. Cuatjin sahmi me matsejen ta, tsëhë xi me xi cuacun vëhë matsejen ne, catsindeya me cjuatacun rë me hya xi casua profeta Jonás camachaya rë me cjua rë Nina. Peru ha tejña ngahan nguehe sacuaha ngu seña xi hitsë sa vengui chji rë xi cuma rë profeta Jonás. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ndihi rë yojo naja \p \v 33 Hane xi quijinduju sa cachja me ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tsajin hisca xi ngu xuta xi ha xcun xi ha cavatju cavetaha rë me ngu ndihi matsejen ne, faha me veyahma me o sá xi faha me veya me ngahma ngu caxa matsejen ta faha me vejña me cahndë́ rë, cojo sa xi yëjë xuta xi visehen me hiscan setí ndihi jan matsejen ne, scuëë me hasen rë. \v 34 Tuxcuun matsejen ne, vëhë xi sacuaha ndihi rë yojo naja. Vëhë xi hya xi tuxcuun ndacun matsejen ne, hatuxa ma hasen cahntsua yojo naja. Peru sá xi tuxcuun chocun matsejen ne, hacuaha ma jñu cahntsua yojo naja. \v 35 Ndandaja ningatuhuntacún matsejen ne, sacuaha hasen xi jiya cahntsua yojo nuju matsejen ne, ¿há hasen xi cjuaquixi jain?, o há tsajin ne, ¿há jñú? \v 36 Quihndë matsejen ne, sá xi jingujyë ni yojo nuju jiya hasen, hisca xi hitsë jñú tsajin rë matsejen ne, jingujyë ni yojo nuju matsejen ne, jiya hasen sacuaha hya xi sahmi hasen tsajan hasen rë ngu ndihi. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cacjan Jesucristu cojo cha fariseo cojo cha xi vicuya cjuachacun \p \v 37 Hane xi cajnetaha xu cachja Jesús ne, ngu cha fariseo ne, cachja cha cojo Jesús xi cjue sinë me cojo cha niñu. Xi cavisehen Jesús ndihya ne, quiji xu me cafaha me cahndë́ rë me xcun maxë. \v 38 Peru xi cavëë xu cha fariseo xcusun rë Jesús ne, jemu quijircun rë cha tsëhë xi hacuiin titjun cavane xu me tsja me sehe sinë me niñu sacuaha vitexa xcusun rë xutachanga rë me. \v 39 Ngajan xi Nai naja ne, cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍Ngayujun ni ngayun xuta fariseo ne, xcusun nuju xi nihñu tyjahi táha ngaxtun ni ngu vasu o sá xi ngu tyuva, peru cahntsua xahasen nuju ne, quitsë camahani rë cjuatsehen cojo cjuatacun xi nimuju yëjë ni xcusun. \v 40 Sca nuju ngayun. Catijne rcun ta ha me xi casahmi ni táha ngaxtun ne, hacuaha ha me vëhë ni casahmi me táha cahntsua. \v 41 Peru xi hincha cahntsua ne, vëhë tuhun sacuaha caridad. Sá xi cuatjin nihñu ne, yëjë ni xcusun ne, tyjahi xi cuma nuju. \p \v 42 ’Peru jemu chojyihi tsujun ngayun xuta fariseo, tsëhë xi ngayun ne, handasa nihñu cuidadu xi tuhun diezmu nuju hisca cojo nchurca cojo ruda cojo yëjë sa xcusun ndeya ne, peru nihñucuenduun xi nihñu hacutjin xi cjuaquixi cojo xingun, hacuaha nihñucuenduun xi nihmutacún Nina. Ngayun ne, meje rë xi ha canihñucuendun Nina, peru hacuaha hacuiin nichayun diezmu nuju vë. \p \v 43 ’Hacuaha jemu chojyihi tsujun ngayun xuta fariseo, tsëhë xi ngayun ne, jemu ndama nuju xi cuatjin satë nuju cahndë́ xi matitjun tsëhë cahntsua yungun. Hacuaha jemu ndama nuju xi cuatjin fi chja xuta nina cojo nuju ngajan ngajñi ndetsin. \p \v 44 ’Hacuaha jemu chojyihi tsujun ta, handasa matsijin ne, peru jemu chocun xahasen nuju. Vëhë xi tangun ngayun cojo tsjun xi hisca matsijin, hane xuta ne, hisca machayiin rë me cjui nduva me sune me xcun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 45 Ngajan xi ngu cha xi vicuya cjuachacun ne, cachja xu cha cuitjin cojo Jesús: \p ―‍Maestro, hya xi nújun cjua vëhë ne, hacuaha cojo ngayin choho nújun tsijin. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 46 Hane Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Hacuaha cojo ngayun cha xi vicuya cjuachacun, jemu chojyihi tsujun, tsëhë xi vicuyun rë xuta jemu cjín xcusun xi jemu chja camahani cuma sahmichihin me, hane suvun ne, visecuún rë me hisca hitsë. \p \v 47 ’Jemu chojyihi tsujun ngayun ta, tsëhë xi ngayun ne, nindujun tsjun ndacun tsëhë yëjë ni nima profeta xi xutachanga nuju catsiquehen me hatsëë nixtin. \v 48 Ngayun suvun ningacun xi chuya nuju xcusun xi casahmi xutachanga nuju ta, tsëhë xi ngu ladu ne, me vëhë catsiquehen me profeta xi cuacun vë, hane ngu ladu nga ne, ngayun nindujun tsjun rë. \p \v 49 ’Vëhë xi Nina, me xi jemu vechútaha cjuatacun rë me ne, cachja me cuitjin: “Tsingátju profeta cojo apóstol ngajñi rë xuta xi siu nixtin vihi, hane yahnga me xi cuacun vë ne, tsiquehen xuta me, hane yahnga me ne, sua xuta cjuañihi xi cuatju me xi cuacun vë.” Cuatjin cachja Nina. \v 50 Hane cojo chuva vëhë ne, xuta xi siu nixtin vihi ne, me vëhë cháha rë me tsëhë cjuaveya rë yëjë profeta xi cahme hisca ntsacu cavetsihin ngasunhndë, \v 51 vetsihin cojo hisca cjuaveya rë xutachanga naja Abel vijnetaha cojo hisca cjuaveya rë xutachanga naja Zacarías, me xi catsiquehen rë xuta tiña ngasunscun hiscan ndatsen rë ndava Nina. Cuichjá nga cojo nuju ta yëjë cjuaveya xi cuacun vë ne, cháha rë xuta xi siu nixtin vihi. \p \v 52 ’Jemu chojyihi tsujun, ngayun cha vicuya cjuachacun ta, tsëhë xi cavejñuxun cjuatacun rë Nina. Canitjungun cjuatacun rë me, hacuaha hisca catuun cahndë́ xi sacú rë xuta xi meje rë me cjuatacun rë Nina jan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 53 Hane hya xi tivetju xu Jesús tsëhë cahndë́ hiscan cajinë me niñu jan ne, cha xi vicuya cjuachacun cojo cha fariseo jan ne, jemu cjan rë cha, jemu cjín cjua cafahataha xu cha me, \v 54 hacuaha jemu cavangui xu cha chuva rë hacutjin xi sacú rë cha ngu cjua rë me xi cuaaintjin cuichja me. \c 12 \s1 Cjuandacha xi sahmi cha fariseo \p \v 1 Jinguyëjë rë xi tichja sa xu Jesús cojo cha xi cuacun jan ne, jercu jima tangun camahani xuta, ña vehnchun xicjin me. Sehe ngajan xi Jesús ne, cavetsihin cachja xu me tjutjun cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Xicaninguisuhunjñuu cojo cha fariseo xi cuacun vë ta, tsëhë xi cjuandacha xi sahmi cha ne, tangun cojo san rë pan xi hatuxa vitsojo ngajñi rë yëjë ni nahyu. \v 2 Yëjë ni xcusun xi casetsangui ne, cuechú nixtin xi chjaháxin rë xi titsangui rë. Vëhë xi yëjë ni xcusun xi hma ne, handasa sehmangui ne, peru cuechú nixtin xi cuetjucaa tsejen. \v 3 Yëjë ni cjua xi má hiscan jñu ne, cuechú nixtin xi cuinuhya rë hiscan hasen. Vëhë xi yëjë ni cjua xi má táha hma ne, cuechú nixtin xi cuinuhya rë táha tsejen. \s1 Yo xi meje rë xi rcún \p \v 4 ’Nguehe cuichjá cojo nuju, ngayujun ni. Xicarcuun xuta xi tsiquehen nuju me, hane ngaxtun vëhë ne, ha quihndë tsajin mé sa xi cuma sahmi me cojo nuju. \v 5 Peru nguehe cuichjá cojo nuju yo xi meje rë xi rcún. Meje rë xi Nina xi rcún me. Me xi ngaxtun xi ha catsiquehen nuju ne, tjin rë me cahndë xi tsingatjenya nuju me hiscan xi má hasen rë nima castigu. Cuichjá nga cojo nuju ta hatuxa me vëhë xi meje rë xi rcún me. \p \v 6 ’Chutsujun ta hñú chu nisë langa ne, jemu xtengui chji rë chu. Peru Nina ne, tsichayaain me hisca xi ngu chu. \v 7 Hacuaha ngayun ne, hisca tsjarcun xqui tjin rë Nina. Vëhë xi xicarcuun ta, tsëhë xi jima ngu ngayun ne, hitsë sa jercu vengui chji nuju xi cuma rë xi jemu cjín chu nisë vë. \s1 Xuta xi tsinguixi me xi xuta ladu rë Jesucristu má me \p \v 8 ’Nguehe cuichjá cojo nuju ta yëjë xuta xi tsinguixi me xcun xuta xi yahnga xi xuta ladu naha má me ne, hacuaha ngahan xi Quihndi rë Xuta jain ngahan ne, tsinguixë xcun yëjë ni ángel rë Nina xi xuta ladu naha má xuta xi cuacun vë. \v 9 Peru yëjë xuta xi tsinguixi me xcun xuta xi yahnga xi hacuiin xuta ladu naha má me ne, hacuaha hacuanitjin ni tsinguixë ngahan xcun ángel rë Nina. \p \v 10 ’Hacuaha yëjë xuta xi choho chja me tsahan, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, tsinchataha Nina me, sá xi cjuehya me cjuaninchataha. Peru yëjë xuta xi choho chja me tsëhë Hasen rë Nina ne, tsajin cjuaninchataha xi cuma rë me. \p \v 11 ’Hya xi xuta nandya cjuaha nuju me cjuecojo nuju me xcun xutaxa rë yungun o sá xi xcun xutaxa rë ndihyavasen ne, hacuiin cumacjintacún tsëhë chuva rë hacutjin xi chjayunngun o tsëhë xi cuinújun ta, \v 12 tsëhë xi ha hora vëhë ni ne, Hasen rë Nina cuichja cojo nuju mé cjua xi meje rë xi cuinújun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Mijí rë xi jercu nimeje cjuanchina \p \v 13 Hya xi camá ne, ngu xuta tsëhë ngajñi rë xutacjín jan ne, cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Maestro, tinújun cojo cha vëhë xingueen, catisua cha ngahan xcusun xi satë ná xi cavejña nahmi niji hya xi cahme me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 14 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Peru ngahan ne, hacuiin xá naha xi ngahan cuátëcja xcusun xi satë nuju xingu xingu ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta jan. \p \v 15 Sehe cachja nga xu me cojo xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Nechun cuidadu, hacuiin jercu nimuju cjuanchina matsejen ta, tsëhë xi hacuiin ngatsë rë cjuanchina xi tjin naja matsejen ne, vëhë xi ndacun cjuahñu naja. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 16 Ngaxtun vëhë ne, sehe cachja xu Jesús ngu ejemplu cojo xuta cuitjin: \p ―‍Cuejña ne xi ngu cha nchina jan matsejen ne, jercu ndaja camá xitjë xcun nangui rë cha. \v 17 Hya xi camá ne, cuitjin catsingataha cacun cha: “¿Mé xi ndatjin sahme quihndë? Ha quihndë tsajin ná cahndë́ hiscan xinchandaja tutjë́ naha. \v 18 Ndatjin rë xi cuitjin sahme. Tsinguétsun ndihya hiscan hinchandaja tutjë́ naha, hane tsindaja xi hitsë sa yehe. Hane ngajan cuínchandaja yëjë tutjë́ naha cojo ngu tsë́ ngu xtí sa xi tjin ná. \v 19 Hane sehe cuichjá cojo xahasen naha cuitjin: Jercu cjín camahani xcusun hinchandaja ná quihndë, hacuaha jemu cjín nu cjuecani rë. Cuitejñajenda quihndë. Sínë cuëhë tsahan. Suá cjuasua xahasen naha.” Cuatjin catsingataha cacun cha nchina jan. \v 20 Ngajan xi Nina matsejen ne, cuitjin cachja me cojo cha: “Sca ri ngaye. Nguixun quihndë ne, cueye. Hane yëjë xcusun xi cavetje ne, tsajin mé sacú ri tsëhë.” Cuatjin cachja Nina. \v 21 Cuatjin rë xuta xi jercu vetjo cjuanchina xi cuma rë suvá me, peru xcun Nina matsejen ne, tsajin mé xi tjin rë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús ejemplu vëhë. \s1 Sahmi cuidadu Nina xuta ladu rë me \p \v 22 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin cachja xu me cojo xuta ladu rë me: \p ―‍Vëhë xi cuichjá cojo nuju ta: Hacuiin cumacjintacún tsëhë xcusun xi xinu xi sua nuju ngahñu. Hacuaha hacuiin cumacjintacún tsëhë tsjian xi chujun. \v 23 Hacuiin cumacjintacún ta, tsëhë xi hitsë sa vengui chji rë cjuahñu nuju xi cuma rë xi chinu. Hacuaha hitsë sa vengui chji rë yojo nuju xi cuma rë tsjian xi chujun. \v 24 Chutsujun chu chenda ta hacuiin tsitjë chu, hacuiin fanga chu, hacuaha tsajin rë chu ndyahnga hiscan cuinchandaja chu xi sinë chu. Peru Nina tsicjen me chu. Ngayun ne, hitsë sa jercu vengui chji nuju xi cuma rë chu nisë. \v 25 Hacuaha tsajin hisca xi ngu xuta xi cuma cuesuntaha me cjuahñu rë me hisca ngu hora ngatsë rë xi ma cjín cacun me. \v 26 Sá xi hitsë lihndi xcusun vëhë maji nihñu ne, ¿mé má jercu macjintacún tsëhë xcusun xi yahnga jan ni? \p \v 27 ’Chutsujun naxu liriu ta tsihyaain nachjun hacuaha fahyaain tsjian. Peru ngahan cuichjá cojo nuju ta tsjian rë xutachanga naja Salomón ne, handasa jercu ndacun camahani, peru hitsë sa ndajyihi ngu naxu vëhë. \v 28 Sá xi cuatjin tsicaja Nina xca nguijña xi ngu nixtin ne siutahá nguijña, hane xitu ngu nixtin ne cueti ne, hitsë sa ngayun ta hatuxa tsicaja nuju me, ngayun xi cjëë cumangutacúnndujun cojo me. \v 29 Hacuiin jercu nijendun rë xahasen nuju xi vinchunsun xi xinu xi siuhun ta, \v 30 tsëhë xi xcusun vëhë ne, yëjë xutaxín tsëhë jingujyë ni ngasunhndë ne, me vëhë xi vangui me xcusun vëhë. Peru ngayun ne, Nina Nahmi naja ne, ha vëë me xi hatuxa sahmi ngujyë xi sacú nuju xcusun vëhë. \v 31 Catamarcun nuju tsëhë gubiernu xi sahmi Nina, hane xcusun vëhë ne, quitahácoo sa sacú nuju. \s1 Cjuanchina xi tacun ngahnga \p \v 32 ’Xicamacjiintacún ngayun xuta ladu naha xi jemu chúva má ngayun ta, tsëhë xi Nina Nahmi naja ne, ha cavejña cacun me xi cojo cjuandaja rë me ne, sua nuju me xá xi nihñu gubiernu hiscan xi sahmi me gubiernu. \v 33 Titeñu xcusun xi tjin nuju, hane tujún xi sacú nuju ne, tuhun rë xuta xi tsajin rë me, sacuaha tuhun ngu caridad. Nihñu ngujyë xi sacú nuju cjuanchina xi jercu cjuecani rë. Cuma cuinújan ne, ngu cjuanchina xi tsajin nixtin cjuë xi cuetjún ngajan ngahnga hiscan xi cha chëjë ne, maji ma tiña cha, hisca chu quixún ne, tsinguetsiin chu. \v 34 Cuatjin meje rë xi nihñu ta, tsëhë xi hiscan tetjo cjuanchina nuju ne, hacuaha ngajan quitahá cjuatacun nuju. \s1 Meje rë xi tjinchjine ngayaan tsëhë xi cjuehe Nai naja \p \v 35 ’Tuhunchjinu yojo nuju, hacuaha catisetí ni ndihi nuju, tsëhë xi cjuehe Nai nuju. \v 36 Nihñu sacuatjin sahmi hndixahan xi viyujuya me nai rë me, hya xi nai rë me quiji ngu ndava suhi. Siuchjine ni me cojo sa xi hora xi cjuehe nai rë me ne, xi tu cuichja ne, ngutjen cjue scuxaha me tingotjo xi cuisehen nai rë me. \v 37 Jemu ndaja tsëhë yëjë hndixahan xi, hora xi cjuehe nai rë ne, sacútsja rë xi siu quicun. Nguehe cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta, xi scuëë nai rë hndixahan jan xi cuatjin quicun hndixahan ne, cuëhëchjine me yojo rë me, sehe cjuecojo me hndixahan xcun maxë, sehe cuiyuju me xi sinë me. \v 38 Jemu ndaja tsëhë hndixahan xi sacútsja rë nai rë xi siu quicun, handasa nixten cjuehe me o sá hisca tiña sahasen cjuehe me. \v 39 Hacuaha meje rë xi cumachaya nuju cjuatacun vihi: sá xi nai rë ngu ndihya ha machaya rë me hora xi cuinduva cha chëjë ndava me ne, suaain me cahndë́ xi scuxaha cha ndava me, sehe tsichëjë cha. \v 40 Hacuanitjin ni meje rë xi ngayujun ni ngayun ne, tuhunchjinu yojo nuju ta, tsëhë xi hora xi ningatuuntacún xi cjuëhë ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hora vëhë rë cjuëhë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Xuta xi vihndë cojo xi vihndiin tsëhë Nina \p \v 41 Hya xi camá ne, Pedru ne, cuitjin xu cachja me cojo Nai naja: \p ―‍Tatá. Ejemplu xi canújun vë ne, ¿há suvin ni ngayin xuta ladu nuju meje rë xi cuetihinrcuin?, o há tsajin ne, ¿há cojo yëjë sa xuta xi yahnga cuetaharcu me? ―‍Cuatjin xu cachja Pedru. \p \v 42 Ngajan xi Nai naja ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Ngayujun ni ne, meje rë xi nihñu sacuaha sahmi ngu hndixahan xi jemu quicun cacun xi sahmichihin yëjë ni hacutjin xi meje rë nai rë, ngu hndixahan xi cjuahaxa xi cjuahacuenda rë yëjë sa hndixahan xi hora tjin sua xi sinë. \v 43 Jemu ndaja tsëhë ngu hndixahan xi, hora xi cjuehe nai rë ne, sacútsja me hndixahan jan xi tisahmi tutjin xi casuaxa rë nai rë. \v 44 Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta, nai rë hndixahan vëhë ne, suaxa me hndixahan vëhë xi hacuaha cjuahacuenda yëjë sa xcusun xi tjin rë me. \v 45 Peru cuejña ne xi hndixahan vëhë ne, tsingataha cacun cojo cjuatacun rë cuitjin: “Nai naha ne, tijima tafi sa xi cjuehe me.” Cuatjin tsingataha cacun. Sehe cuetsihin cuaja rë hndixahan xi yahnga jan, hacuaha cuetsihin cuatjutaha sinë cuihi hisca cuma chihi. \v 46 Peru cuechú ngu nixtin xi tsajin tacunya hndixahan vëhë, ngu hora xi hisca hvíin ne, hya cjuehe nai rë, hane jemu jyë castigu sahmi me. Sehe tsingatju me cuatjutangun cjuañihi cojo hndixahan xi yahnga xi casahmichiin tutjin xi casatëxa rë. \p \v 47 ’Hndixahan xi ha ndaja vëë hacutjin xi meje rë nai rë hane cavihinchjinii, hacuaha casahmii tutjin meje rë nai rë ne, jemu sehen camahani rë. \v 48 Peru hndixahan xi hvíin hacutjin xi meje rë nai rë hane casahmi xcusun xi vechú chuva rë xi cuma castigu ne, chúva sehen rë. Hane yëjë ni hndixahan xi jemu cjín xcusun xá casua nai rë xi sahmi ne, hacuaha cuatjin jercu cjín cjua chjahya rë hya xi sahmi entregadu cuenta rë. \s1 Sahmi Jesucristu xi sahmi condra xuta xicjin me \p \v 49 ’Ngahan ne, canduvá ne xi cuétaha rë sacuaha ngu ndihi ngasunhndë, ngu ndihi xi tsingacun mé cún cjuatacun rë xuta. Hacuaha jemu meje ná xi ha hisca ha casetaha rë. \v 50 Ngahan ne, tjin ná xi cuátju ngu cjuañihi sacuatjin rë ngu xuta xi tjin rë me xi satë rë me nandá hya xi xtenda me. Hacuaha jercu choho má ná hisca xi cuma chihin cjuacjintacun vëhë. \v 51 Xi má nuju ngayun ne, ¿há cjuajeya canduvácojo xi cuma rë xuta ngasunhndë? Hacuiin cuatjin. Ngahan ne, canduvá ne xi sahme xi sahmi condra xuta xicjin me. Cuatjin sahmi condra xicjin me ta, tsëhë xi ngujo me ne, cumangu cacun me cojo ná, hane ngujo nga me ne, cumanguaain cacun me cojo ná. \v 52 Xi cuetsihin nixtin vihi ne, hisca cojo xi cjuiniji sa ne, cuejña ne xi ngu ndihya ne, siu hñú xuta cojo xicjin me. Hane jyan me ne, sahmi condra me me xi jo jan. Hane me xi jo jan ne, sahmi condra me me xi jyan jan. \v 53 Nahmi ne, sahmi condra me cha quihndi rë me, hane cha quihndi rë me jan ne, sahmi condra cha nahmi rë cha. Naa ne, sahmi condra me na quihndi rë me, hane na quihndi rë me ne, sahmi condra na naa rë na. Nahya ne, sahmi condra me jahnda rë me, hane jahnda rë me ne, sahmi condra na nahya rë na. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \s1 Camamiji cuijne rcu xuta xcusun xi casahmi Jesucristu \p \v 54 Hya xi camá ne, cachja nga xu Jesús cojo xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Nguehe nangui naja matsejen ne, hya xi chutsujun xi tivisecún ngu yufí ngajan táha ladu vetje tsuhi matsejen ne, ngutjen nújun ta cuaha ngu tsi hñu, hane cuatjin jain má. \v 55 Hane hya xi vanga ngu tjo xi cjui táha ladu ngatihin matsejen ne, ngayun matsejen ne, nújun ta cuma suë, hane cuatjin jain má. \v 56 Jemu hyun mé vijne xcusun xi cún nangui cojo xcusun xi cún ngahnga. ¿Mé má nújun xi hyúun mé vijne xcusun xi tijima nixtin vihi ni? ¡Jemu ndacha ngayun! \s1 Meje xati rë xi cuichancjan si xi tacun ngajñi naja cojo Nina \p \v 57 ’Hane ngayun matsejen ne, ¿mé má nichuvuun suvun cojo cjuatacun nuju xcusun xi cjuaquixi ni? \v 58 Ndiya tivangun cojo xuta xi meje cuinchajyë nuju ngajan xcun xutaxa rë matsejen ne, nihñu ngahñu xi cuisuhun cjuandaja cojo me, cojo sa xi xticja si xi tacun ngajñi nuju cojo rë me matsejen ta, sá tsajin ne, cjuecojo nuju me xcun juez. Hane juez matsejen ne, squindaya me mayu sehe sahmi nuju me entregadu, hane mayu jan matsejen ne, cjue cueyá nuju me ndavaya. \v 59 Hane cuichjá cojo nuju cjuaquixi matsejen ta hatuxa cuetjuun tsëhë ngajan jinguyëjë rë xi cjëë cuechjun yëjë ni tujún xi quitjun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 13 \s1 Sahmi ngujyë xi nindeyan cjuatacun naja \p \v 1 Ha hora vëhë ni ne, cafehe xu ngujo xuta hiscan tacun Jesús. Hane cachja xu me cojo Jesús tsëhë ngujo xuta tsëhë distritu Galilea xi cavitexa Pilatu xi cueya hya xi titsiquehen xuta xi cuacun vë chu rë me xi sua me cjuatjo cojo Nina. \p \v 2 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta xi cachja cojo rë me jan: \p ―‍Hane tsëhë xi cuatjin cahme ngujo xuta Galilea xi cuacun vë ne, ¿há vëhë xi má nuju xi hitsë sa tsehen me xi cuma rë yëjë sa me xi yahnga? \v 3 Jéya, hacuiin cuatjin. Peru sá xi ngayun nindeyuun cjuatacun nuju ne, ngayujun ni ne, hacuaha cuatjin cueyun. \v 4 O há tsajin ne, xuta xi tyjuhunjyan xi cahme hya xi caticjane rë torre tsëhë Siloé jan ne, ¿há má nuju xi hitsë sa tsehen me xi cuma rë yëjë sa xuta xi caviyuju ngajan Jerusalén? \v 5 Jéya, hacuiin cuatjin. Peru sá xi ngayun nindeyuun cjuatacun nuju ne, ngayujun ni ne, hacuaha cuatjin cueyun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë ya xi cavaquiin tú rë \p \v 6 Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja sa xu me ngu ejemplu cojo xuta jan, cojo sa xi sua me cumachaya rë xuta xi jemu chúva camá nixtin xi cuma tsindeya xuta cjuatacun rë me. Cuitjin cachja me: \p ―‍Cuejñaa ne xi ngu ya túhaxi jan ne, secun xcun nangui rë ngu cha jan. Hane xi canduva cha xi tsëhë jan, vanguise cha tú rë ne, casacuiin rë cha. \v 7 Sehe ngajan xi cachja cha cojo cha mosu rë cha cuitjin: “Ha tjin rë jyan nu xi vinduva vanguësë tú rë ya vi ne, sacuiin ná. Tiche. ¿Mé má tu cuenda cuisecun tsinguetsun rë nangui?” Cuatjin cachja cha xi tsëhë jan. \v 8 Ngajan xi cha mosu jan ne, cuitjin cafayangui cha: “Tatá. Tuhun rë cahndë́ catisecun ndastu ngu nu sa, hane cuacján nangui rë, hacuaha cuíncha rë abono. \v 9 Xi cuatjin ne, ¿há suaain tú rë nduva nga ngu nu? Hane sá xi hacuaha ni suaain tú rë ne, sehe cuichan.” Cuatjin cafayangui mosu jan. Cuatjin xu fi ejemplu xi cachja Jesús. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja ngu chjuun nixtin xi chjahájenda rë \p \v 10 Ngu nixtin xi chjahájenda rë, hya xi tivicuya xu Jesús cahntsua ngu yungun jan ne, \v 11 ngajan tacun ngu chjuun xi ha cjui tyjuhunjyan nu xi camaticua na hane ha quihndë maji xu ma quixi nínda ngaxtun na. \v 12 Xi cavëë Jesús na ne, cajindaya xu me na, sehe cachja me cojo na cuitjin: \p ―‍Ngayun tsan ne, ha camandaya ngayun tsëhë xi cuatjin jyihi ngayun vë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 13 Hane ha hora vëhë ni cavisanetsja xu me na, hane ngutjen ni camaquixi nínda ngaxtun na. Hya xi camá ne, casahmi jyë casahmi hnga xu na Nina. \v 14 Peru presidente rë yungun jan ne, jemu camacjan xu rë me tsëhë xi casahmi Jesús xi camandaja ngu chjuun nixtin xi chjahájenda rë. Vëhë xi cachja xu me cojo xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Tjin naja jyun nixtin xi nihña xá. Vëhë xi meje rë xi ngajñi rë jyun nixtin vëhë matsejen ne, hya nduvun xi cumandaja ngayun, hacuiin xi tu nixtin xi chjahájenda rë matsejen ne, hya cuinduvun. ―‍Cuatjin xu cachja presidente rë yungun jan. \p \v 15 Peru Nai naja ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¡Jercu choho ningatuhuntacún! Jima ngu ngayun matsejen ne, hatuxa vuhunndayun ndyaja vuhunndayun burru nuju tsëhë cahndë́ rë chu xi cuangun nicuhun chu nandá, handasa nixtin xi chjahájenda rë. \v 16 Hane na vihi xi xuta ladu rë Nina na hacuaha tjinhñu rë Satanás na cahntsua tyjuhunjyan nu matsejen ne, ¿há ndaintjin xi sehenndaya na nixtin xi chjahájenda rë ni? ―‍Cuatjin xu cachja Nai naja. \p \v 17 Hane xi cafë xu cachja Jesús cjua vëhë ne, yëjë ni xuta xi má condra rë me ne, jemu camasava xu rë me. Peru yëjë sa xuta xi yahnga ne, jercu ndaja camá xu rë me tsëhë yëjë ni xcusun ndaja xi casahmi Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë tutjë́ lihndi \p \v 18 Hacuaha cachja sa xu Jesús ejemplu vihi: \p ―‍Gubiernu xi sahmi Nina ne, ¿mé xi tangun cojo? \v 19 Tangun cojo ngu tutjë́ xi jemu lihndi camahani. Hya xi ngu xuta tsitjë me tutjë́ vëhë xcun nangui rë me ne, cuetju, cuma ngu ya, hisca nisë xi vitjen chu ngahnga ne, sahmi chu ndava chu rcu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë san rë pan \p \v 20 Cavuya cachja nga xu Jesús cuitjin: \p ―‍Gubiernu xi sahmi Nina ne, ¿mé xi tangun cojo? \v 21 Tangun cojo san rë pan xi visecjan ngu chjuun ngajñi rë nahyu rë pan cojo sa xi sahmixa ngajñi rë yëjë ni nahyucjín jan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë tingotjo xcu \p \v 22 Ndiya cjui xu Jesús ngajan Jerusalén ne, cavatju xu me nandya cojo ranchun xi siu ndiya cjui me jan, hane cachja me cojo xuta cjua rë Nina. \v 23 Hya xi camá ne, cavinenguise xu ngu me xi cavinenguise rë Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá. ¿Há jemu chúva xuta xi tivetjutje me? ―‍Cuatjin xu cavinenguise xuta jan. \p Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cojo xuta xi siu jan cuitjin: \p \v 24 ―‍Nihñu ngahñu xi cuma cuisuhun hiscan sahmi Nina gubiernu táha tingotjo xi xcu ta, tsëhë xi nguehe cuichjá cojo nuju ta cuechú nixtin xi jemu cjín xuta xi cuma meje cuisehen me jan, peru cumaji. \v 25 Ta hya xi ngahan xi nai rë cahndë́ vëhë ngahan, cuinduva cuéchja tingotjo ne, ngayun ne, cuinechun candatsen, sehe cujunntsun tingotjo jan hacuaha cuitjin cuinújun: “Tatá. Chuxuhun tingotjo tsijin.” Cuatjin cuinújun. Hane xi cjuayanguë tsujun ne, cuitjin cuichjá: “Hveen jani canduvun ngayun.” Cuatjin cuichjá cojo nuju. \v 26 Hane ngayun ne, cuitjin cuinújun nga: “Cachini cahyin tangun cojo nuju, hacuaha nangui niji canujyuhunyun cavicuyun cjua rë Nina.” Cuatjin cuinújun. \v 27 Hane cuitjin cuichjá nga cojo nuju: “Hveen jani nandya nuju. Tángunxun tsahan, ngayujun ni ngayun xuta sahmi cjuatsehen.” Cuatjin cuichjá. \v 28 Ngajan ni ne, jemu chjihndun hacuaha nijanurii nehñu, hya xi chutsujun Abraham cojo Isaac cojo Jacob, cojo yëjë profeta xi siu me ngajan hiscan xi sahmi Nina gubiernu, peru ngayun ne, caviyujú nuju candatsen. \v 29 Hane cuinduva xuta tsëhë táha ladu vetjucaa tsuhi cojo táha ladu vetje tsuhi cojo yëjë sa ladu, cuinduva me sinë tangun me hiscan xi sahmi Nina gubiernu. \v 30 Nguehe cuichjá cojo nuju ta yahnga xuta xi tjengui me quihndë ne, me vëhë cuma titjun me, hane yahnga me xi titjun quihndë ne, me vëhë cuma tjengui me hya xi cuejña Nina gubiernu rë me jan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Jemu choho camá rë Jesucristu ngatsë rë xuta Jerusalén \p \v 31 Ha hora vëhë ni ne, cafehe xu ngujo cha fariseo, hane cuitjin xu cachja cha cojo Jesús: \p ―‍Ndatjin xi tetjunxun tsëhë nguehe ta, tsëhë xi Herodes ne, meje tsiquehen nuju me. ―‍Cuatjin xu cachja cha xi cuacun jan. \p \v 32 Hane ngajan xi Jesús ne, cuitjin cafayangui xu me: \p ―‍Tángun ne tinújun cojo rë chu ninda vë cuitjin: “Chutsujun ni, quihndë cojo nchujun ni ne, cuáxëxen xitsehen hacuaha sahme xi cuma ndaja xuta hmu rë, hane nguini ne, tsinguíjnetaha xá xi tisahme.” Cuatjin tinújun. \v 33 Peru hacuaha sahmi ná ngujyë xi cjuë́ sa quihndë nchujun ni cojo nguini hisca xi cjuëhë hiscan xi tifë́ ta, tsëhë xi profeta ngahan, hane ngu profeta ne, cumaji xi cueya jingusa nandya xi hacuiin nandya Jerusalén. \p \v 34 ’¡Ngayun xuta Jerusalén, ngayun xi cojo ndyojo nicuhun profeta xi tsingatju Nina ngajñi nuju! ¡Jemu choho má ná! ¡Mé hitsë ndiya xi meje scávëvaha nuju sacuaha javëvaha ngu nisë quihndi rë chu xi cuincha chu ngahma tyjunga rë chu, peru ngayun ne, mijí nuju! \v 35 Chutsujun ni, Nina ne, catsismicacun me ngayun. Cuichjá cojo nuju ta chuun camahani ná hisca hya xi cuechú nixtin xi cuinújun cuitjin: “¡Catsinchacun Nina me xi titsingatju me ngajñi naja!” ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 14 \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja cha xi yaha rë chíhinsquee \p \v 1 Cuitjin camá xu ngu nixtin xi chjahájenda rë hya xi quiji cajinë Jesús niñu ndava ngu cha xi matitjun ngajñi rë cha fariseo. Xi cafehe Jesús jan ne, cha xi siu jan ne, siu tifahachuva xu ni cha Jesús. \v 2 Hacuaha hiscan tacun Jesús ne, ngajan xu tacun ngu cha xi yaha rë chíhinsquee. \v 3 Ngajan xi Jesús ne, cavinenguise xu rë me cha xi vicuya cjuachacun cojo cha fariseo cuitjin: \p ―‍¿Há tjin cahndë́ nixtin xi chjahájenda rë xi nihña xi cumandaja xuta, o há tsajin cahndë́? ―‍Cuatjin xu cavinenguise Jesús. \p \v 4 Hane cha xi cuacun jan ne, tu caviyujujyuu xu ni cha. Hya xi camá ne, cafaha xu Jesús cha hmu rë jan, hane casahmi me xi camandaja cha, sehe catsingatju me cha cafe cha. \v 5 Sehe cavinenguise xu me cha xi siu jan cuitjin: \p ―‍¿Há tjin ngu ngayun xi nixtin xi chjahájenda rë ne, cuanguun marcu macjain naxun quihndi nuju o sá ndyaja nuju sá xi cjuinenguiya ngu ndava nandá xi jemu nungun? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 6 Hane cha xi cuacun jan ne, camaji cafayangui xu cha hisca xi ngu cjua xi meje rë Jesús. \s1 Meje rë xi ninguijne yojo naja \p \v 7 Hya xi camá ne, tsëhë xi vutsejen xu Jesús xi xuta xi cachjindaya rë tsëhë suhi jan ne, tivaxijin me cahndë́ xi matitjun ngajan xcun maxë ne, vëhë xi cachja xu me cojo xuta jan cuitjin: \p \v 8 ―‍Hya xi chjindaya nuju cuangun xinu ngu comida ne, xicachjuun cahndë́ xi matitjun ngajan xcun maxë ta sá tu hacuaha cachjindaya rë ngu me xi hitsë sa meje rë xi chjahárcun rë xi cuma nuju ngayun. \v 9 Hane cuinduva me xi cajindaya nuju catsijotjun ni ne, cuichja me cojo nuju cuitjin: “Tuhun rë me vihi cahndë́ nuju vë.” Cuatjin cuichja me cojo nuju. Ngajan xi ngayun ne, cojo jyë cjuasava ne, cuangun chjuhun cahndë́ xi ma tjengui. \v 10 Xi meje rë ne, hya xi cuatjin chjindaya nuju ne, tángun chjuhun cahndë́ xi ma tjengui, cojo sa xi hya xi cuinduva me xi cajindaya nuju ne, cuichja me cojo nuju cuitjin: “Ngayun ne, nduvun chjuhun ngu cahndë́ xi hitsë sa matitjun.” Cuatjin cuichja me. Ngajan xi ngayun ne, jercu sahmi jyë sahmi hnga nuju me ngajñi rë yëjë xuta xi siu jan. \v 11 Cuatjin cuma ta, tsëhë xi yëjë xuta xi sahmi yehe suvá me yojo rë me ne, cuechú nixtin xi Nina ne, tsinguijne me cjuatacun rë. Hane xuta xi tsinguijne suvá me yojo rë me ne, Nina ne, sahmi yehe rë me. \p \v 12 Hacuaha cachja nga xu Jesús cuitjin cojo me xi cajindaya rë me: \p ―‍Hya xi nihñu ngu suhi ne, xicachjindayuun rë amigu nuju, xicachjindayuun rë xingun, hacuaha xicachjindayuun rë xuta nchina xi siu tahndee ndya nuju, sá tu hacuaha squindaya nuju me xi cuangun ndava suhi rë me, hane cojo vëhë ni ne, ha camangojo cjuandaja nuju. \v 13 Cahndë́ rë vëhë ne, hya xi nihñu ngu suhi ne, chjindayun rë xuta yuma, chjindayun rë xuta xi yoho me, chjindayun rë xuta rengun, hacuaha chjindayun rë xuta rcá. \v 14 Sá xi cuatjin nihñu ne, jemu ndaja tsujun ta, tsëhë xi xuta xi cuacun vë ne, tsajin rë me mé cojo sahmingojo me cjuandaja nuju. Peru Nina sahmingojo me tsujun hya xi tsicuya me cjuahñu xuta xi tsajin jyë́ rë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë ngu suhi jyë \p \v 15 Hane xi cahndë xu ngu cha xi cojo tijinë jan cjua xi cachja Jesús ne, cuitjin xu cachja cha cojo rë me: \p ―‍¡Jemu ndaja tsëhë xuta xi sinë me niñu hiscan xi sahmi Nina gubiernu! ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 16 Ngajan xi Jesús ne, casuacuenda xu me cha ngu ejemplu vihi: \p ―‍Cuejña ne xi ngu cha jan ne, casahmi cha ngu suhi jyë, hacuaha jemu cjín xuta cajindaya rë cha me. \v 17 Xi casune hora xi sinë cha cojo xuta ne, sehe catsingatju cha hndixahan rë cha ndava xuta xi ha cachja cha cojo xi cuichja hndixahan jan cojo rë xuta cjua vihi: “¿Há cuangun xu ta, ha tjin chjine yëjë ni?” Cuatjin cachja hndixahan jan. \v 18 Hya xi camá ne, cavetsihin jima ngu me cachja me mé tsëhë xi cumaji cjue me. Hane me xi tjutjun ne, cuitjin cachja me cojo hndixahan jan: “Ngu rquí nangui cavátsë ne, sahmi ná ngujyë xi cjuë́ scutséjen. Vëhë xi cumaji cjuë́ ndava suhi.” Cuatjin cachja me. \v 19 Hane ngu nga me ne, cuitjin cachja me: “Cavátsë hñú ninchin ndyaja, hane cjuë́ cjuaháchuva chu. Vëhë xi cumaji cjuë́ ndava suhi.” Cuatjin cachja me. \v 20 Hane ngu nga me ne, cuitjin cachja me: “Cumaji cjuë́ ta, tsëhë xi ngahan ne, ha cavíxan.” Cuatjin cachja me. \v 21 Hya xi camá ne, hndixahan jan ne, quiji cachja cojo nai rë cjua xi cachja xuta xi cuacun jan. Hane xi camacjan rë nai rë ndihya jan ne, cuitjin cachja cha cojo hndixahan rë cha: “Tetji ne, tihin sanii ngajan ndiyatë cojo ndiyahndë tsëhë ngajñi nandya ne, chjindaye rë xuta yuma cojo xuta yoho cojo xuta rcá cojo xuta rengun ne, ndovecueje me.” Cuatjin cachja cha. \v 22 Hane xi cavuya hndixahan jan ne, cuitjin cachja: “Tatá. Camá tutjin xi cavitexun ná, peru tjin sa cahndë́.” Cuatjin cachja hndixahan jan. \v 23 Ngajan xi cachja nga nai rë hndixahan jan cojo rë cuitjin: “Tihin nga hisca ndiya nguijña, hane nihñi rë xuta ngujyë ndovecueje me, cojo sa xi catitsë rë ndya naha. \v 24 Nguehe cuichjá cojo ri ta hisca xi ngu me xi cajindáya rë tjun tjun ne, satiin rë me sinë me tsëhë suhi xi tisahme.” Cuatjin cachja nai rë hndixahan jan. ―‍Vëhë cajnetaha xu ejemplu xi casuacuenda Jesús. \s1 Meje rë xi nihña cuenta há scaa naja cuiseen ladu rë Jesucristu \p \v 25 Ngajan xi hya xi quiji sa xu Jesús ndiya rë me xi cjui me Jerusalén ne, jemu cjín camahani xuta cjui me cojo rë me. Hane xi cavuya me cavutsejen me xutacjín jan ne, cuitjin xu cachja me: \p \v 26 ―‍Sá xi tjin ngu ngayun xi meje cuinduvuntjengun ná matsejen ne, meje rë xi hitsë sa nihmutacún ná ngahan xi cuma rë xi nihmutacún nahmi nuju, naa nuju, chjuun nuju, quihndi nuju, xingun, hisca cojo yojo nuju suvun. Sá tsajin ne, cumaji cuma ngayun ngu xuta ladu naha. \v 27 Jarë ngayun xi nduvuntjengun ná matsejen ne, sá xi cuejñuhñuun xahasen nuju xi cuanguncujun ndiya naha handasa hisca cueyun xcun cru matsejen ne, cumaji cuma ngayun ngu xuta ladu naha. \v 28 Ha hyan matsejen ta hya xi ngu xuta meje sahmi me ngu ndihya jyë ne, titjun sahmi me cuenta rë me, há chutaha tujún rë me hisca xi tsinguijnetaha me sahmi me ndihya. \v 29 Cuatjin sahmi me cuenta rë me matsejen ta sá tsajin ne, sá xi ngutjen sahmi me xihndënaña rë hane cumaji tsinguijnetaha me sahmi me ndihya matsejen ne, yëjë ni xuta xi scuëë me matsejen ne, jemu cuejnucëë me me. \v 30 Cuitjin cuichja me: “Cha xi cavetsihin casahmi ngu ndihya jyë vi ne, camaji catsinguijnetaha cha casahmi cha.” Cuatjin cuichja xuta. \v 31 Hacuaha ha hyan matsejen ta hya xi ngu me xi matitjun cjue sahmi me ngu si jyë cojo jingu sa me xi matitjun xi condra rë me matsejen ne, titjun tsingataha cacun ndaja me, ¿há scaa rë me cojo të mil xuta rë me xi sahmi me si cojo condra rë me xi ticojo can mil xuta rë? \v 32 Sá xi vutsejen me ta scaain rë me matsejen ne, jinguyëjë rë xi cjin sa nduva condra rë me matsejen ne, tsingatju me ngujo xuta xi tsinguijnehnchan cjua. \v 33 Vëhë xi ngayujun ni matsejen ne, meje rë xi cuatjin titjun ndaja ningatuhuntacún ¿há scaa nuju, há scaain nuju? matsejen ta, tsëhë xi yëjë ni ngayun xi nismutacuun yëjë ni xcusun xi tjin nuju matsejen ne, cumaji cuma ngayun xuta ladu naha. Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Yo xi hacuiin ndaja tjengui rë Jesús ne, tangun cojo naxa xi fë xtya rë \p \v 34 Hacuaha cachja sa xu Jesús cojo xutacjín jan cuitjin: \p ―‍Ngayejen ni matsejen ne, ha hyan matsejen ta naxa matsejen ne, ndaja. Peru sá xi cjuë xtya rë matsejen ne, ¿hacutjin cuma xincha nga tutju rë ni? \v 35 Ha quihndë tsajin mé cumachjirëhë. Cumaji nicojonxan sacuaha nihndë, hacuaha cumaji nicojonxan sacuaha abono. Chjahá rë cuixu candatsen. Yo ngayun xi tjin nuju cjuasua xi cuinuhyun cjua naha matsejen ne, ndaja tinuhyun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 15 \s1 Ejemplu tsëhë chu tsánga xi cachajá \p \v 1 Ngundiya jan ne, jemu cjín xu cha faha tujúnsa cojo xuta tsehen xi yahnga jan quiji casahmi tiña me tsëhë Jesús, xi meje cuisiñuju me cjua xi cuichja Jesús. \v 2 Hane cha fariseo cojo cha xi vicuya cjuachacun ne, cachjahma xu cha cojo xicjin cha cuitjin: \p ―‍Cha xi cuijyihi vi ne, tsingatihin cha visiajmi cha cojo xuta tsehen hacuaha jinëtangun cha cojo me. ―‍Cuatjin xu cachjahma cha. \p \v 3 Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja xu me ngu ejemplu cojo cha xi cuacun vë cuitjin: \p \v 4 ―‍Cuejña ne xi ngu ngayun tjin nuju ngu cientu chu tsánga. Hane sá xi chajá ngu chu tsujun ne, hatuxa cuiyujuntuhun chu xi ñujuchan tyjuhunñuju jan nguijña ne, sehe cuangun cuinchunsun ngu chu xi cachajá jan hisca xi sacú nuju chu. \v 5 Hane xi sacú nuju chu ne, chjuhun chu cuesuntuhun chu xi jercu ndama nuju. \v 6 Hane xi cjuhun ndya nuju ne, nihñutangun yëjë xuta xi vinga nuju cojo me xi siu tahndee ndya nuju, hane cuitjin cuinújun cojo rë me: “Cuinechan cojo ná cjuasua ta casacu ná chu tsánga naha xi cachajá.” Cuatjin cuinújun. \v 7 Nguehe cuichjá cojo nuju ta hacuaha hitsë sa jyë cjuasua cuejña ngajan ngahnga ngatsë rë ngu xuta tsehen xi tsindeya me cjuatacun rë me xi cuma rë ngatsë rë ñujuchan tyjuhunñuju xuta ndaja xi tsajin mé má tsindeya me cjuatacun rë me. Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë tujún quicha xi cachajá \p \v 8 Hya xi camá ne, cuitjin cachja nga xu Jesús ngu ejemplu: \p ―‍Cuejña ne xi ngu chjuun jan ne, tjin rë me të tujún quicha xi jercu hnga chji rë. Hane sá xi tsichajá me ngu ne, hatuxa cuetaha rë me ndihi, sehe cuitecha me ndihya sehe cuanguise chichihin me hisca xi sacú rë me. \v 9 Hane xi sacú rë me ne, sahmitangun me yëjë xuta xi vinga rë me cojo me xi siu tahndee ndava me ne, hane cuitjin cuichja me cojo rë me: “Cuinechan cojo ná cjuasua ta casacu ná tujún naha xi catsichajá.” Cuatjin cuichja me. \v 10 Nguehe cuichjá cojo nuju ta hacuaha jemu jyë cjuasua cuiyuju ángel tsëhë Nina ngatsë rë ngu xuta tsehen xi tsindeya me cjuatacun rë me. Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë cha xi catsismi cacun ndava nahmi rë \p \v 11 Hya xi camá ne, cuitjin cachja nga xu Jesús ngu ejemplu: \p ―‍Cuejña ne xi ngu me jan ne, tjin rë me jo quihndi. \v 12 Hane cavechú ngunixtin xi cha quihndi ngascan tsëhë me vihi ne, cachja cha cojo rë me cuitjin: “Papá, tsëhë yëjë ni xcusun xi satë ná hya xi cueyun ne, meje ná xi tuhun ná quihndë.” Cuatjin cachja cha. Sehe ngajan xi nahmi rë cha jan ne, cavatëcja me hacutjin xi satë rë xingu xingu quihndi rë me. \v 13 Hane hacuiin tsëë ni jan ne, cha quihndi ngascan jan ne, xi casahmi tangun cha yëjë xcusun xi casatë rë cha jan ne, sehe cavetju cha quiji cha ngu nangui cjin. Hane xi cafehe cha jan ne, sehe cavetsihin cha tujyë catsicojo cha tujún rë cha, casahmi cha yëjë ni hacutjin xi ndama rë xahasen rë cha. \v 14 Hane xi cafë catsicojo cha tujún jan ne, hya canduva ngu jindya jyë jingujyë ni ladu vëhë. Hya cavetsihin camachaja rë cha. \v 15 Hya xi camá ne, cavetsihin casahmi cha xá sacuaha mosu rë ngu me tsëhë nandya jan. Hane me vëhë catsingatju me cha xi cjue sahmi cuidadu cha chu chinga rë me ngajan ranchun. \v 16 Hane tsëhë xi jemu vojo camahani rë cha ne, hisca meje sinë cha xi tijinë chu chinga jan, peru tsajin yo casua rë cha. \v 17 Hane hya xi catsingataha cacun ndaja cha ne, cuitjin catsingataha cacun cha: “Yëjë mosu rë nahmi naha ne, tsajin mé machaja rë xi sinë, hane ngahan ne, tivéya jindya nguehe xi vojo ná. \v 18 Jemu sa rë ndaja ne, cúya cjuë́ nga ndava nahmi naha, hane cuitjin cuichjá cojo rë me: Cahndeen tsëhë Nina hacuaha cahndeen tsujun. \v 19 Ha quihndë vechiin chuva rë xi cuitejña cojo nuju sacuaha quihndi nuju. Nihñucuendun sacuaha xi mosu nuju ngahan quihndë xi cavúya.” Cuatjin catsingataha cacun cha. \v 20 Hya xi camá ne, sehe cavuya cafe cha nangui rë cha xi cjue cha ndava nahmi rë cha. \p ’Peru cjin sa cjui cha tsëhë ndava nahmi rë cha ne, cavëë nahmi rë cha xi nduva cha, hane jemu camayuma rë me cha. Sehe vanga me quijitjengui me cha, catsuvacja me cha hisca cavitatsuha me cha. \v 21 Sehe ngajan xi cavetsihin cachja cha cojo nahmi rë cha cuitjin: “Papá, cahndeen tsëhë Nina hacuaha cahndeen tsujun. Ha quihndë vechiin chuva rë xi cuitejña cojo nuju sacuaha quihndi nuju.” Cuatjin cavetsihin cachja cha. \v 22 Peru nahmi rë cha ne, cachja me cuitjin cojo ngujo hndixahan rë me: “Tángunsanii, tángun chjuhun ngu tsjian xi tsjian ndaja jan ne, sehe nduvun nicujún cha quihndi naha vi. Hacuaha nduvuncujun ngu xtungun sehe teyun rcutsja cha, hacuaha nduvuncujun chuxinxtë xi cuinchun ntsacu cha. \v 23 Xi camá vëhë ne, sehe tángun chjuhun ngu ndyaja xi ndaja hñu cacun chu cueya chu xinëë chu. Nihña ngu suhi, tahan cjuasua xahasen naja ta, \v 24 tsëhë xi cha quihndi naha vi ne, sacuaha xi cahme cha hane sehe cavuya cha cjuahñu, sacuaha xi cachajá cha hane sehe casacu nga cha.” Cuatjin cachja nahmi rë cha. Hya xi camá ne, sehe cavetsihin casahmi me suhi. \p \v 25 ’Peru cha quihndi tjun rë me vihi ne, tsajin cha ta nguijña quiji cha. Hane xi camatiña cha tsëhë ndava cha xi cavuya cha xi quiji cha nguijña ne, cahndë cha xi fane tyjó ndava cha hacuaha titë́ xuta. \v 26 Hya xi camá ne, sehe cajindaya cha ngu cha hndixahan rë nahmi rë cha, sehe cavinenguise cha mé jima jan. \v 27 Hane cha hndixahan jan ne, cuitjin cafayangui cha: “Cha tsuhun cavuya cha. Hane hacuaha cavitexa nahmi nuju xi cahme ngu ndyaja xi ndaja hñu cacun xi cuma suhi, tsëhë xi cavuya cafahatsja nga me xingun cojo ngu cjuahñu ndajyihi.” Cuatjin cafayangui hndixahan jan. \v 28 Peru cha quihndi tjun jan ne, jemu camacjan rë cha, hisca ndihya mijí cuisehen cha. Hane xi cavetju nahmi rë cha ne, jercu cjín cachja me cojo cha xi cuisehen cha ndihya. \v 29 Ngajan xi cha vëhë ne, cuitjin cafayangui cha tsëhë nahmi rë cha: “Chutsujun ni, ngahan ne, ha jemu tsëë nduva nixtin xi tivisécoo nuju, hacuaha tsajin ngu cjua xi cahndeen tsujun xi canújun. Peru ngahan ne, hisca ngu tentsun catuun chu xi cueya chu xi sahme ngu suhi cojo amigu naha. \v 30 Peru quihndë xi cafehe cha quihndi nuju vë xi tu ngajan quiji catsicjë cha cjuanchina nuju cojo yachjin tsehen jan ne, canicuhun ngu ndyaja hñu cacun xi xinu cojo cha.” Cuatjin cafayangui cha. \v 31 Hya xi camá ne, cuitjin cachja nga nahmi rë cha: “Ngaye tsan xi nchunchujun ni nechin cojo ná ne, yëjë ni xi tsahan ne, hacuaha tsiji. \v 32 Ndatjin xi nihña ngu suhi cuitjin, cuinechan cjuasua ta, cha tsajan vi ne, sacuaha xi cahme cha peru cavuya cha cjuahñu, sacuaha xi cachajá cha peru casacu nga cha.” Cuatjin cachja nahmi rë cha. Vëhë xu ejemplu xi cachja Jesús cojo cha fariseo cojo cha xi vicuya cjuachacun. \c 16 \s1 Ejemplu tsëhë cha xi matitjun tsëhë xa xi cuaaintjin casahmi \p \v 1 Hacuaha cachja nga xu Jesús cojo xuta ladu rë me ngu ejemplu cuitjin: \p ―‍Cuejña ne xi cavéjña ngu xuta nchina xi hacuaha tjin rë me ngu cha xi matitjun tsëhë yëjë ni xa rë me. Hane cha xi matitjun tsëhë xa jan ne, cavinchajyë ngu xi cavinchajyë rë cha cojo me xi tsëhë xa tsëhë xi jemu catsicojo cha tujún rë me xi matsijin mé casahmi cha cojo. \v 2 Hane xi cajindaya me xi tsëhë xa jan cha ne, sehe cachja me cojo cha cuitjin: “Ngaye ne, cafahántsa ngu jyë́ riji. Quihndë ne, nihñi ná entregadu cuenta tsëhë xa xi tacun ntse ta, ngaye ne, ha quihndë cumaji cuihinnduju cojo xa xi nechintehe.” Cuatjin cachja me. \v 3 Sehe ngajan xi cha xi matitjun tsëhë xa jan ne, cuitjin catsingataha cacun cha: “¿Mé xi ndatjin sahme quihndë xi tivaxëxin ná nai naha tsëhë xa xi tejñataha? Ngahan ne, maji sahme xa xi hai. Hacuaha sava ná cjuë́ cjuéhya caridad. \v 4 Haan, ha hvë mé xi sahme cojo sa xi cjuahatsja ná xuta ndava me hya xi cuétjuxen tsëhë xa xi tejñataha.” Cuatjin catsingataha cacun cha. \v 5 Hya xi camá ne, cajindaya cha chuva ngu chuva ngu xuta xi quitjen tsëhë nai rë cha. Hane cuitjin cachja cha cojo ngu me: “Ngayun ne, ¿hacutjin quitjun tsëhë nai naha?” Cuatjin cachja cha. \v 6 Sehe ngajan xi me xi quitjen jan ne, cuitjin cafayangui me: “Ngu cientu tonel tsëhë aceite.” Cuatjin cafayangui me. Hane cha xi matitjun tsëhë xa jan ne, cuitjin cachja cha cojo rë me: “Juhun xujun tsëhë cuenta nuju vi ne, tinechun sanii, nihñu sa ngu, hane tetuhun yachantë ni.” Cuatjin cachja cha. \v 7 Hya xi camá ne, cachja nga cha cojo ngu nga me cuitjin: “Ngayun ne, ¿há cjín quitjun tsëhë nai naha?” Cuatjin cachja cha. Hane cuitjin cafayangui me xi quitjen jan: “Ngu cientu xutsu trigu.” Cuatjin cafayangui me. Hane cha xi matitjun tsëhë xa jan ne, cuitjin cachja cha: “Juhun xujun tsëhë cuenta nuju vi ne, nihñu sa ngu, hane tetuhun ñujuchan ni.” Cuatjin cachja cha. \v 8 Ngajan xi xuta nchina xi nai rë xa jan ne, cavaxëndaja me cha tsehen xi matitjun tsëhë xa ngatsë rë xi jemu quicun cacun cha xi cuatjin casahmi cha. Hitsë sa quicun cacun xuta tsehen cojo ngasunhndë rë me, xi cuma rë xuta xi fitjengui me ndiya rë Nina. \p \v 9 ’Nguehe cuichjá cojo nuju ngayun xuta ladu naha ta hacuaha meje rë xi chjuhun tujún nuju, handasa hatuxa tsehen ta tsëhë xi tsëhë ngasunhndë, hane nicujunxun, cojo sa xi cuinga rë xuta ngayun. Cuatjin nihñu cojo sa xi hya xi cuechú nixtin xi cueyun hacuaha ha quihndë cumachjiriin nuju tujún ne, cjuahatsja nuju Nina ngajan hiscan xi cuinechan cojo rë me yëjë nu yëjë nixtin. \p \v 10 ’Yo xi tjin rë cjuaquixi xi ndaja sahmi ngu xa xi chúva ne, hacuaha hatuxa tjin rë cjuaquixi xi ndaja sahmi ngu xa xi jyë. Hacuaha yo xi vindacha hya xi sahmi ngu xa xi chúva ne, hacuaha hatuxa vindacha hya xi sahmi ngu xa xi jyë. \v 11 Vëhë xi ngayun ne, sá xi vindachun hya xi nicujunxun tujún tsehen xi tsëhë ngasunhndë ne, hatuxa cuejñaai Nina ntsun cjuanchina xi cjuaquixi, xi tsëhë me. \v 12 Hacuaha sa xi vindachun hya xi nicujunxun cjuanchina tsëhë jingu sa ne, Nina ne, hatuxa suaain nuju me cjuanchina xi cuma tsujun suvun. \p \v 13 ’Tsajin ngu hndixahan xi ma fahacuenda xa tsëhë jo nai rë xa ta, tsëhë xi choho scuëë rë ngu nai rë hane tsihmu cacun nai rë xi majo jan. O sá tsajin ne, jemu cuetaha yojo rë cojo ngu nai rë, hane nai rë xi majo jan ne, hisca sahmicuendaain rë. Vëhë xi xi ngu ñahñu ni ne, maji nihñu hacutjin xi meje rë Nina cojo hacutjin meje rë cjuanchina tsehen xi tsëhë ngasunhndë. Cuatjin xu cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \p \v 14 Cha fariseo, xi hacuaha jemu chuya rë cha tsëhë tujún ne, cahndë xu cha yëjë cjua xi cachja Jesús cojo xuta ladu rë me jan. Hane cavejnucëë cha Jesús. \v 15 Ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍Ngayun xi nújun cojo xuta xi jemu ndaja xuta ngayun, peru Nina ne, vëë me cjuatacun xi jiya cahntsua xahasen nuju. Hane cjuatacun xi sahmi yehe sahmi hnga xuta ne, Nina ne, chuyiin camahani rë me tsëhë. \s1 Cumaji chjaháxin rë hisca ngu cjua tsëhë ley rë Nina \p \v 16 ’Hya xi chaja sa tsujyihiya Juan Vitenda Xuta ne, yëjë xuta ne, casacu camachaya rë me cjua rë Nina ngatsë rë ley xi cavejña Nina tsja Moisés, cojo ngatsë rë profeta xi hacuaha cachja me cjua rë Nina. Hisca nixtin rë Juan ne, hisca quihndë ne, tisuá ngahan tijimachaya rë xuta cjuandajyihi xi chja xi Nina ne, sahmi me gubiernu. Hane yëjë ni xuta ne, meje cuisehen me hiscan sahmi Nina gubiernu, handasa cojo cjuachan. \p \v 17 ’Ngahnga cojo nangui ne, hitsë sa chjaain cjuë xi cuma rë xi chjaháxin rë ngu cjua tsëhë ley rë Nina. \s1 Jyë́ rë xuta xi tsismi chjuun rë sehe cuixan cojo jingu sa chjuun \p \v 18 ’Ngu xuta xi tsismi me chjuun rë me sehe cuixan me cojo jingu sa chjuun ne, tangun me cojo ngu xi sahmi cjuatsehen cojo ngu chjuun xi hacuiin chjuun rë. Hacuaha yo xi cuixan cojo ngu chjuun xi xihin rë na ne, catsismi cha na ne, tangun cojo ngu xi sahmi cjuatsehen cojo ngu chjuun xi hacuiin chjuun rë. \s1 Ejemplu tsëhë cha nchina cojo cha yuma xi hmí rë Lázaro \p \v 19 ’Cuejña ne xi cavéjña ngu cha xi jemu nchina, xi jercu ndaja camahani tsjian vajá. Nchunchujun ni ne, jemu ndajyihi suhi sahmi cha. \v 20 Hacuaha cavéjña ngu xuma cha yuma xi hmí rë Lázaro, xi jingujyë ni yojo rë cha camatsë. Hane jiña cha ngajan tingotjo ndava cha nchina jan. \v 21 Hane hacuaha cojo cha yuma jan jemu meje sinë cha hitsë xi vangui jinë cha nchina jan. Hatuxa jemu choho vatju cha má, hisca vinduva naña chimajnu chu tsë xi yaja rë cha. \v 22 Hya xi camá ne, xi cahme xuma cha yuma jan ne, quijicojo ángel hasen rë cha ngajan cahndë́ ndajyihi, cavéjña tangun cojo hasen rë nima Abraham. Hane cha nchina jan ne, hacuaha cahme cha, hane caseyaniji cha. \p \v 23 ’Hane hya xi jiya hasen rë cha nchina jan cahndë́ hiscan xi fi hasen rë nima ne, jercu tivatju cjuañihi. Hane xi cavuya cavutsejenniji hasen rë cha ne, cavëë rë hasen rë nima Abraham tsëhë cjin ni, hacuaha cavëë rë hasen rë nima Lázaro, tacun tangun cojo hasen rë nima Abraham. \v 24 Hya xi camá ne, cajindaya hasen rë cha nchina jan tsëhë hasen rë nima Abraham, cuitjin cachja: “Tatá Abraham, catamayuma nuju ngahan ne, tinújun cojo cha Lázaro vë ne, catitsicahnchi cha rcutsja cha cojo nandá, sehe ningatjun cha catinduva catitsinguijnehnchan cha hitsë neje ta, tsëhë xi jercu má camahani ná cojo ndihi vi.” Cuatjin cachja hasen rë cha nchina jan. \v 25 Peru hasen rë nima Abraham ne, cuitjin cafayangui: “Ninguitsjin tsan ta xcun cjuahñu riji ne, jemu ndaja cavatji camá, hane xuma cha Lázaro vi ne, jemu choho cavatju cha camá. Peru quihndë ne, tisacu rë cha cjuetacun nguehe, hane ngaye ne, tivatji cjuañihi. \v 26 Hacuaha tjin sa ngu cjua xi cuichjá cojo ri: Nina ne, cavejña me ngu xanga jyë xi jiyavasen tsëhë hiscan xi nechintihin ngayin cojo tsëhë hiscan xi nechintehe ngaye, cojo sa xi yo ngayin xi meje cuátjin xi cuinduvin ndyá ne, cumaji, hacuaha yo ngayun xi meje cuatjun cuinduvun nguehe ne, hacuaha cumaji.” Cuatjin cafayangui hasen rë nima Abraham. \v 27 Sehe ngajan xi hasen rë cha nchina jan ne, cuitjin cachja: “Tatá, nihñu favor ne, ningatjun cha Lázaro ngajan ndava nahmi naha, \v 28 cojo sa xi sua cha cumachaya rë catsihñú xingueen xi siu jan, cojo sa xi hacuiin cojo cha cuechú cha cahndë́ vihi hiscan xi tacun cjuañihi xi tivatjin tijima.” Cuatjin cachja hasen rë cha nchina. \v 29 Hane hasen rë nima Abraham ne, cuitjin cachja: “Peru cha xi cuacun vë ne, cuma cuisiñuju cha cjua xi ha catsihindu Moisés cojo cjua xi ha catsihindu profeta hatsëë nixtin. Vëhë catetaharcu cha.” Cuatjin cachja hasen rë nima Abraham. \v 30 Ngajan xi hasen rë cha nchina jan ne, cuitjin cafayangui: “Tatá Abraham, cumaji xi cojo cjua vëhë ni. Peru sá xi yo cuetju tsëhë ngajñi rë nima xi cjue cuichja cojo cha ne, ngajan xi tsindeya cha cjuatacun rë cha.” Cuatjin cafayangui hasen rë cha nchina jan. \v 31 Peru hasen rë nima Abraham ne, cuitjin cachja: “Sá xi mijí cuihndë cha tsëhë cjua xi catsihindu Moisés cojo cjua xi catsihindu profeta ne, hacuanitjin ni cumacjaain rë cha, handasa ngu nima cuya cjuahñu, cjue cuichja cojo rë cha.” Cuatjin cachja hasen rë nima Abraham. Cuatjin xu fi cjua xi cachja Jesús cojo cha fariseo cojo xuta ladu rë me. \c 17 \s1 Miji rë xi nihña xi tsismicacun ngu xuta ndiya rë Nina \p \v 1 Ngu nixtin jan ne, hacuaha cachja xu Jesús cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Hatuxa cuinduva xcusun xi meje sahmi xi nismetacuun ndiya rë Nina, peru jemu chojyihi tsëhë xuta xi nduvacojo xcusun vëhë. \v 2 Hitsë sa ndaja tsëhë xuta vëhë xi xtyangui ngu ndyojo natsi nguisin me sehe ningatjenya rë me ngajñi ndachacun, xi cuma rë xi sahmi me xi ngu xuta ladu naha tsismicacun me ndiya rë Nina. \p \v 3 ’Nechun cuidadu tsëhë xcusun xi nihñu. Sá xi ngu xingun choho sahmi cojo nuju ne, tinújuntuhun rë. Hane sá xi tsindeya cjuatacun rë ne, ninchatuhun rë. \v 4 Hane sá xi hisca yatu ndiya choho sahmi cojo nuju ngu nixtin, hane hacuaha jima ngu ndiya vëhë cjue cuichja cojo nuju xi tsindeya cjuatacun rë ne, ninchatuhun rë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cuma cuinuhyan tsëhë Nai naja sá xi mangutacuun ndastu hitsë cojo rë me \p \v 5 Ngajan xi apóstol ne, cuitjin xu cachja me cojo Nai naja: \p ―‍Nihñu xi hitsë sa ndaja cumangu tacuín cojo nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 6 Sehe ngajan xi Nai naja ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Sá xi mangutacún cojo ná ndastu hitsë ne, hacuaha cuma cuinújun cojo ya vihi catjixin tsëhë cahndë́ hiscan secun, hane catji catisecun ngajan ngajñi ndachacun, hane hacuaha cuihndë tsujun. \s1 Hacutjin meje rë xi sahmi hndixahan cojo nai rë \p \v 7 ’Cuejña ne xi ngu ngayun ne, tjin nuju ngu hndixahan xi vacjan nangui tsujun o sá xi sahmi cuidadu rë chu nuju. Hane xi cjuehe hndixahan vëhë xi quiji nguijña ne, ¿há cuinújun cojo cuitjin: “Ndove sanii ne, xini niñu”? \v 8 Jéya, hacuiin ta cuitjin cuinújun cojo: “Tehe chjini xi sínë, hacuaha tehe chjini yojo riji xi cuindove chani xi sínë xi cuëhë, hane xi cuijnetaha sínë ne, sehe xini sihi ngaye.” Cuatjin cuinújun. \v 9 Hacuaha tuun nacuechji rë hndixahan vëhë tsëhë xi casahmi yëjë ni hacutjin xi cavitexun rë. \v 10 Hacuanitjin nuju ngayun ta hya xi ha cafë canihñu yëjë ni hacutjin cavitexa nuju Nina ne, cuitjin meje rë xi ningatuhuntacún: “Ngahan ne, ngu hndixahan tujyë ni ngahan ta xi casahme ne, hacutjin xi casatëxa ná ne, vëhë ni xi casahme. Cuatjin meje rë xi ningatuhuntacún.” Vëhë xu cjua xi cachja Jesús cojo xuta ladu rë me. \s1 Casahmi Jesucristu xi camandaja të cha hmu rë \p \v 11 Hane hya xi tivatju xu Jesús vasencja tsëhë distritu Samaria cojo distritu Galilea xi cjui me ngajan Jerusalén ne, cuitjin camá. \v 12 Hora xi ha cuisehen me ngu nandya jan ne, nduvatjengui xu të cha me, cha xi yaha rë ngu xcusun chíhin vitaha xi setaha yojo naja. Hane caxinchacunhñu xu cha hitsë jan, \v 13 hane tsëhë cjin ni cajindaya xu cha cachja cha cuitjin: \p ―‍¡Tatá Jesús! ¡Catamayuma nuju ngayin! ¡Nihñu xi cumandaja ngayin! ―‍Cuatjin xu cajindaya cha cachja cha. \p \v 14 Hane xi cavëë Jesús cha ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tángun hiscan xi siu nahmi, ningacun rë me yojo nuju xi tsajin mé cún ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane ndiya cjui cha ne, camandaja xu cha. \v 15 Hya xi camá ne, xi cavëë xu ngu cha xi camandaja cha ne, cavuya quijitjengui xu cha Jesús, jindaya cha chja cha xi tisahmi jyë tisahmi hnga xu cha Nina. \v 16 Hane xi cafehe xu cha hiscan secun Jesús ne, quiji caticjaxcun cha xcun me, xi tisua cha nacuechji rë me. Cha xi cuajyihi jan ne, cha Samaria cha. \v 17 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cavinenguise me xuta ladu rë me: \p ―‍¿Hacuiin yëjë të cha xi cuicun vi xi camandaja cha ni? ¿Cha xi ñaja sa ne, jarë cha ne? \v 18 ¿Há suvá ni cha xi cuijyihi vi xi ngu xutaxín cha xi cavuya cha xi sahmi jyë sahmi hnga cha Nina ni? \p \v 19 Sehe cachja xu me cojo cha xi camandaja jan cuitjin: ―‍Tisatjunhngun, hane tjangun. Ngatsë rë xi camangutacún cojo ná ne, vëhë xi camandaja ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Hacutjin cuma hya xi cuinduva Nina sahmi me gubiernu \p \v 20 Cuitjin xu camá nga ngundiya. Cha fariseo ne, cavinenguise cha Jesús janihya cuinduva Nina sahmi me gubiernu. Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë cha: \p ―‍Nina ne, hya xi cuinduva me sahmi me gubiernu ne, hacuiin titjun sua me cumachaya naja sehe cuinduva me. \v 21 Tsajin yo cuichja: “Cuajyihi Nina nguehe”, o sá: “Cuajyihi Nina ngajan”; ta Nina ne, ha tisahmi me gubiernu ngajñi nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me cojo cha fariseo. \p \v 22 Hya xi camá ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta ladu rë me: \p ―‍Cuechú nixtin xi jemu cuma meje chutsujun ná ndastu ngu hora, ngahan xi Quihndi rë Xuta jain ngahan, peru cumaji. \v 23 Yahnga me cuichja me cojo nuju: “Cuajyihi me nguehe”, o sá: “Cuajyihi me ngajan”; peru hacuiin cuangun cojo me, hacuiin cuanguntjengun me ta \v 24 sacuaha sahmi hasen ndihichuhún xi ha tu ñahñu sahmi hasen rë jingujyë ni ngahnga, hisca nguehe hisca ngajan ne, cuatjin ha tu ñahñu scutsejen ná xuta tsëhë yëjë ni ladu hya xi cuechú nixtin xi cuinduva nga ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. \v 25 Peru chaja sa xi cuechú nixtin vëhë ne, hatuxa meje rë xi jemu cjín cjuañihi cuátju cuma, hacuaha xuta xi siu nixtin vihi ne, tsitjungui ná me. \v 26 Sacuatjin casahmi xuta nixtin hya xi cavéjña xutachanga naja Noé ne, hacuanitjin ni sahmi xuta hya xi ngahan cuinduva. \v 27 Nixtin rë Noé vë ne, jinë jihvi xuta, vixan me, tsinguixan me quihndi rë me. Cuatjin sahmi cuaha me hisca nixtin xi cavisehen Noé cahntsua barcu, hacuaha casesuntë nandá, hane ngajan cafë yëjë xuta cahme me. \v 28 Hacuanitjin ni xcusun vëhë casahmi xuta nixtin hya xi cavéjña ngu xutachanga xi hmí rë Lot: jinë hvi me, vatsë me, viteña me, vincha me tjë, hacuaha sahmi me ndihya. \v 29 Peru nixtin xi cavetju Lot tsëhë nandya Sodoma ne, cavixu ndihi tsëhë ngahnga, hacuaha cavixu ndyojo xi yaha rë ndihi, sacuaha xi cavaha ngu tsihñu, hane ngajan cafë yëjë xuta cahme me. \v 30 Hacuaha cuanitjin ni sahmi xuta hya xi cuinduva ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. \p \v 31 ’Nixtin hya ne, xuta xi hinchasun me rcu ndava me ne, mé tsëhë me xi siu cahntsua ndihya ne, miji rë xi cuitujne me cjue jaha me. Hacuaha ha chuva vëhë ni ne, xuta xi siutahá me nguijña ne, miji rë xi cuya cjue me ndava me. \v 32 Ninguitsjun sacuaha xcusun xi cavatju nima chjuun rë Lot. \v 33 Yo xi meje cjuenduju cojo ngasunhndë rë cojo ngahñu rë suvá ne, cuechintaain cjuahñu xatsë; peru yo xi cuatju cjuañihi o hisca cueya ngatsë naha ne, vëhë xi cuechútáha cjuahñu xatsë. \p \v 34 ’Nguehe cuichjá cojo nuju ta nguixun nixtin hya ne, jo xuta cuiyujufë tangun me ngu nachan. Ngu me ne, chjaháxin rë me, hane me xingu jan ne, cuejña me. \v 35 Hacuaha jo nga yachjin ne, cuiyujutahá na coho na. Ngu na ne, chjaháxin rë na, hane na xingu jan ne, cuejña na. \v 36 Hacuaha jo nga cha ne, cuiyujutahá cha nguijña. Ngu cha ne, chjaháxin rë cha, hane cha xingu jan ne, cuejña cha. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 37 Hane xuta ladu rë me ne, cuitjin xu cavinenguise rë me: \p ―‍¿Hane jani cuma xcusun vëhë ni, tatá? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja xu me ngu ejemplu cuitjin: \p ―‍Hiscan jiña chu xi cahme ne, hacuaha ngajan matangun chu lote. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 18 \s1 Ejemplu tsëhë chjuun cahan cojo juez tsehen \p \v 1 Hacuaha cachja sa xu Jesús ngu ejemplu cojo xuta ladu rë me xi sua me cumachaya rë xi meje rë xi yasen ni ne, sahmi me oración rë me, miji rë xi sahmi chúva cacun me. \v 2 Cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cuejñaa ne xi ngu nandya jan ne, tjin ngu juez xi tsacjuiin rë Nina hacuaha faharcuaain rë xuta. \v 3 Hacuaha nandya jan ne, tacun ngu chjuun cahan. Hane nchunchujun ni quiji na xcun juez jan ne, cachja na cuitjin: “Meje ná xi nihñucuendun jyë́ xi vincha xuta tsahan.” Cuatjin cachja na. \v 4 Peru juez jan ne, jemu jyë nixtin xi mijí sahmicuenda me tsëhë na. Peru xi camá ngascan ne, cuitjin catsingataha cacun me: “Handasa tsacjuun Nina hacuaha faharcuun xuta ne, \v 5 peru ngatsë rë xi jemu tisuaxti na cahan vi ngahan ne, vëhë xi cjuahácuenda cjuacjintacun rë na, sá tsajin ne, jemu tsijenda na ngahan xi ngajan cjui ngajan nduva na.” Cuatjin xu catsingataha cacun me. \p \v 6 Sehe ngajan xi Nai naja ne, cachja sa xu me cuitjin: \p ―‍Chutsujun hacutjin chja juez tsehen vë. \v 7 Nina ne, ¿hacuiin hatuxa cjuahacuenda me cjuacjintacun rë xuta xi cavaxijin me, xi nguixun nguitajñu fehya rë me xi cjuahacuenda me tsëhë? ¿Há jemu cuindeya cjuahacuenda me? \v 8 Nguehe cuichjá cojo nuju ta Nina ne, ngutjen ni cjuahacuenda me. Peru hya xi cuinduva nga ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, ¿há tjin xuta xi mangucacun cojo ná nguehe ngasunhndë? ―‍Cuatjin xu cachja Nai naja. \s1 Ejemplu tsëhë oración rë cha fariseo cojo oración rë cha faha tujúnsa \p \v 9 Hacuaha siu sa xu ngujo xuta xi tsingataha cacun suvá me xi tsajin jyë́ rë me xcun Nina hacuaha sahmi xta me cojo xuta xi yahnga. Hane xuta xi cuacun vë ne, cuitjin xu cachja Jesús ngu ejemplu cojo rë me: \p \v 10 ―‍Cuejña ne xi jo cha jan ne, quiji cha yungun xi matitjun xi sahmi cha oración rë cha. Ngu cha ne, cha fariseo cha, hane cha xingu ne, cha faha tujúnsa cha. \v 11 Cha fariseo jan ne, cavisecun cha casahmi cha oración rë cha cahntsua xahasen ni rë cha, cachja cha cuitjin: “Ngayun Nina, suá nacuechji nuju ta ngahan ne, hacuiin tangun ngahan cojo jingu sa cha xi ndacha cha, tsehen cha, tsindesu cha cojo jingu sa chjuun, hacuaha hisca tanguaain ngahan cojo cha faha tujúnsa vi. \v 12 Sahme xun naha jo ndiya xi ngu totje, hacuaha vátëcja të cahndë́ tsëhë yëjë ni xi sacu ná, hane suá nuju ngu cahndë́.” Cuatjin casahmi cha fariseo oración rë cha. \v 13 Peru cha faha tujúnsa ne, hitsë ni cjin secun cha, hacuaha hisca cavuyaain cavutsejen cha ngahnga ta tu cavisanetsja ni cha rcu cha, cachja cha cuitjin: “Ngayun Nina, catamayuma nuju ngahan xi jemu tjin jyë́ naha.” Cuatjin cachja cha. \v 14 Cuichjá cojo nuju ta cha faha tujúnsa jan ne, xi tu cavuya cafe cha ndava cha ne, ha cafë jyë́ rë cha xcun Nina, peru cha fariseo jan ne, hacuiin cuatjin cafë jyë́ rë cha. Cuatjin camá ta, tsëhë xi yëjë xuta xi sahmi yehe suvá me yojo rë me ne, cuechú nixtin xi Nina ne, tsinguijne me cjuatacun rë. Hane xuta xi tsinguijne suvá me yojo rë me ne, Nina ne, sahmi jyë rë me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Catsinchacun Jesucristu nixti \p \v 15 Hacuaha cjuicojo xu xuta nixti rë me hiscan tacun Jesús xi cuisanetsja me nixti jan. Peru hya xi cavëë xu xuta ladu rë Jesús xi cuatjin cjui xuta cojo nixti rë me ne, cavatëcja xu me cjuatacun rë xuta jan. \v 16 Peru Jesús ne, cajindaya xu me nixti jan xi cjuetjengui rë me, sehe ngajan xi cachja xu me cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Tuhun rë nixti cahndë́ catinduva tjengui ná. Xicanichuun rë cahndë́ ta, tsëhë xi nixti xi cuacun ne, hatuxa visehen ngajan hiscan xi sahmi Nina gubiernu. \v 17 Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta suvá ni xuta xi tsingatihin me xi sahmi Nina me gubiernu sacuatjin tsingatihin nixti ne, me vëhë ni xi cuisehen me hiscan xi sahmi Nina gubiernu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Jemu chja cuisehen xuta nchina ladu rë Nina \p \v 18 Ngu xuta xi matitjun ne, cavinenguise xu me Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayun Maestro, jemu ndaja ngayun. ¿Mé xi meje rë xi sahme cojo sa xi sacú ná cjuahñu xatsë? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 19 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍¿Mé má cuatjin nújun xi ndaja ngahan? Tsajin yo xi ndaja. Ngu ni Nina xi ndaja me. \v 20 Ngayun ne, ha hyun hacutjin chja ley rë Nina xi chja cuitjin: “Xicanihñuu cjuatsehen cojo rë ngu chjuun o cojo rë ngu xihin xi hacuiin tsujun, xicanicuun xuta, xicanihñuu cjuachëjë, xicanujuun cjuandesu tsëhë xuta, chjuhunrcun nahmi nuju hacuaha chjuhunrcun na nuju.” ―‍Cuatjin xu cachja Jesús cjua rë ley rë Nina. \p \v 21 Hane ngajan xi xuta xi matitjun jan ne, cuitjin xu cachja me cojo Jesús: \p ―‍Yëjë cjua vëhë ne, ha cáhndë tsëhë hisca cjualihndi naha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 22 Hane xi cahndë xu Jesús cjua rë me ne, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Tjin sa ngu cjua xi machaja nuju: yëjë ni xcusun xi tjin nuju ne, titeñu, hane sehe tichuncjun tujún rë ngajñi rë xuta yuma. Hane xi cuatjin nihñu ne, jemu jyë cjuanchina sacú nuju ngajan ngahnga. Hane xi cjuë cuichuncjun tujún vëhë ne, sehe nduvun tisecun ná. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 23 Peru xi cahndë xu xuta xi matitjun jan cjua xi cachja Jesús ne, jemu va camá cacun me, tsëhë xi jercu nchina camahani me. \v 24 Hane xi vutsejen xu Jesús xi jemu va camá cacun xuta xi matitjun jan ne, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Jemu chja xi ngu xuta xi tjin rë me cjuanchina cuisehen me hiscan sahmi Nina gubiernu. \v 25 Ha hitsë sa chjaain cuatju ngu chu camellu ngojo rë ngu níndu xi cuma rë xi cuisehen ngu xuta nchina hiscan sahmi Nina gubiernu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 26 Ngajan xi xuta xi cahndë me cjua jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Sá cuatjin ne, ¿yo xi cuma cuetjutje ni? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 27 Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Yëjë ni xi maji sahmi xuta ne, Nina ne, hatuxa ma sahmi me. ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \p \v 28 Ngajan xi Pedru ne, cuitjin xu cachja me cojo Jesús: \p ―‍Chutsujun ni. Ngayin ne, ha canismitacuín yëjë ni xcusun xi tjin niji, hane tivisecuin nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Pedru. \p \v 29 Hane Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta yëjë xuta xi tsismicacun me ndava me, tsismicacun me chjuun rë me, tsismicacun me xicjin me, tsismicacun me xutacha rë me, tsismicacun me quihndi rë me, xi cjuetjengui me ndiya rë Nina ne, \v 30 hatuxa cjín sa cahndë́ sacú rë me xi cuma sacuaha ndava me, hacuaha hatuxa cjín sa xuta sacú rë me xi cuma sacuaha xuta rë me, quihndë xi siu me ngasunhndë vihi, hane hya xi cueya me ne, sacú rë me ngu cjuahñu xatsë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Camá jyan ndiya cachja Jesucristu xi cueya me \p \v 31 Hya xi camá xu ne, quijicojoxin Jesús tejó xuta ladu rë me, sehe cachja xu me cojo cuitjin: \p ―‍Quihndë ne, tivanguen Jerusalén. Hane xi cjuehen jan ne, cuetjucaa yëjë sacuatjin catsihindu profeta tsahan, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. \v 32 Ngahan ne, cuma ngahan entregadu tsja xutaxín, cuejnucëë ná xuta, choho cuichja me tsahan, cuëhënatya ná me. \v 33 Hane xi cjuë cuaja ná me ne, sehe tsiquehen ná me. Peru xi ma jyan nixtin ne, cúya nga cjuahñu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 34 Peru xuta ladu rë me jan ne, hisca ngu xu cjua vëhë cajnii rcu me ta tjihma cjuatacun vëhë xi cuma rë me. Vëhë xi hvíin xu me mé vijne cjua xi cachja Jesús jan. \s1 Casahmi Jesucristu xi camatsejen nga rë ngu cha rcá ngajan Jericó \p \v 35 Hya xi camá ne, xi camatiña xu Jesús tsëhë nandya Jericó cojo xuta ladu rë me ne, ngajan tacun xu ngu cha rcá tjehen ndiya, fehya cha caridad. \v 36 Hane xi cahndë cha xi jercu cjín xuta fane ntsacu me ne, sehe cavinenguise xu cha mé jima jan. \v 37 Hane tjin xu yo cachja cojo cha xi Jesús tsëhë nandya Nasaret tivatju me cojo xuta ladu rë me. \v 38 Hane cha rcá jan ne, cuitjin xu cajindaya cha cachja cha: \p ―‍¡Ngayun Jesús, tjë rë David! Catamayuma nuju ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 39 Hane xuta xi cjui titjun jan ne, cavisiajmi cjan xu me cojo cha xi sejyu cha. Peru cha vëhë ne, hitsë sa jercu cajindaya xu cha cachja cha, cuitjin cachja cha: \p ―‍¡Ngayun tjë rë David! Catamayuma nuju ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 40 Ngajan xi Jesús ne, xi casecunhñu xu me ne, sehe cavitexa me xi cuinduva cojo xuta cha rcá jan hiscan xi secun me. Hane xi camatiña cha tsëhë Jesús ne, sehe cavinenguise xu me cha cuitjin: \p \v 41 ―‍¿Mé xi meje nuju xi sahme cojo nuju ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p Sehe ngajan xi cha rcá jan ne, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍Tatá. Meje ná xi cuma tsejen nga ná. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 42 Hane Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Catamatsejen nga nuju. Ngayun ne, camandaja túxcun ta, tsëhë xi camangutacún cojo ná. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 43 Hane ha hora vëhë ni ne, camatsejen nga xu rë cha. Sehe quiji xu cha cojo Jesús táha sahmi jyë sahmi hnga cha Nina. Hane xi cavëë yëjë xuta xcusun xi camá jan ne, jemu cavaxëndaja xu me Nina. \c 19 \s1 Jesucristu cojo cha Zaqueo \p \v 1 Hya xi camá ne, cavisehen xu Jesús nandya Jericó xi cuatju me vasencja nandya. \v 2 Hane ngajan tacun xu ngu cha xi hmí rë Zaqueo, ngu cha xi matitjun tsëhë cha faha tujúnsa, hacuaha jemu nchina cha. \v 3 Hane cha vëhë ne, jemu meje scuëë xu cha yo xi Jesús, peru camaji ta, tsëhë xi jercu cjín camahani xuta quitsë me, hacuaha cha vëhë ne, jemu patú xu cha. \v 4 Hane xi cavangatitjun cha ne, quiji camiji xu cha ngu ya jyë, cojo sa xi cuma scuëë cha Jesús ta, tsëhë xi hatuxa ngajan cuatju me. \v 5 Hane xi cafehe xu Jesús jan ne, sehe cavuya cavutsejenniji me rcu ya hiscan quisun cha ne, sehe cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍Zaqueo, nduvunjnu sanii ta, tsëhë xi sahmi ná ngujyë xi ndya nuju cuitejña quihndë. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 6 Ngajan xi cha Zaqueo ne, marcu macjain xu cavitujne cha, cafahatsja cha Jesús cojo yëjë ni cjuasua, quijicojo cha me ndava cha. \v 7 Hane xi cavëë yëjë xuta xi cuatjin casahmi Jesús ne, sehe cachjahma xu me cojo xicjin me cuitjin: \p ―‍Quiji cavéjña me cojo ngu cha tsehen. ―‍Cuatjin xu cachjahma me. \p \v 8 Hya xi camá ne, xi ha tacun Jesús ndava cha Zaqueo ne, cavisatjenhnga xu cha, sehe cachja xu cha cojo Nai naja cuitjin: \p ―‍Chutsujun ni, tatá. Vasentjin tsëhë yëjë ni xcusun xi tjin ná ne, suá rë xuta yuma. Hane sá xi tjin yo xi cavaxë́ rë tujún cojo cjuandacha ne, ñuju cuatjin sacuatjin xi cafahá ne, tsicúya tsëhë me. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 9 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Quihndë ta cuatjin ne, ngayujun ni tsëhë ndihya vihi ne, cavetjuntjun ta, me xi cuijyihi vi ne, hacuaha cojo me má me xuta ladu rë Nina. \v 10 Hane ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, canduvá xi cuanguësë hacuaha cuaxë́tjë xuta ladu rë Nina xi cachajá me tsëhë ndiya rë Nina. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë tujún xi casua nai rë hndixahan \p \v 11 Xi tu cajnetaha cavisiñuju xuta cjua vëhë ne, Jesús ne, cachja sa xu me ngu ejemplu cojo xuta jan ta, tsëhë xi tiña siutahá me cojo nandya Jerusalén, hane má xu rë xuta ta ha hisca tacun xati xi cuinduva Nina sahmi me gubiernu. \p \v 12 Hane cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cuejña ne xi ngu xuta chacun jan ne, quiji me ngu nangui cjin, xi cjuahaxa me xi cumatitjun me tsëhë estadu rë me, sehe cuya nga me. \v 13 Hane chaja sa xi cjue me ne, cajindaya me të hndixahan rë me, sehe casua rë me jima ngu hndixahan jan tujún. Sehe cachja me cojo cuitjin: “Nihñu xa cojo tujún vihi jinguyëjë rë xi cjuë́ sehe cúya.” Cuatjin cachja me. \v 14 Peru xuta tsëhë estadu rë me ne, jemu choho vëë rë me. Vëhë xi hya xi ha quiji xuta chacun ja ne, catsingatju xuta estadu rë me jan ngujo cha xi cuichja cha cuitjin cojo xuta xi suaxa rë xuta chacun jan: “Mamijí niji xi me xi cuajyihi vë cumatitjun me tsijin.” Cuatjin cuichja cha. \v 15 Hya xi camá ne, xi cavuya xuta chacun jan xi cafë cafahatsja me xa ne, cavitexa me xi chjindaya rë cha hndixahan rë me xi casua rë me tujún jan, cojo sa xi sua cha cumachaya rë me há cjín cavesun rë cha jima ngu cha xi casahmi cha xa cojo tujún xi casua me cha. \v 16 Hane cha hndixahan xi canduva titjun ne, cuitjin cachja cha: “Tatá. Sacuatjin tujún xi catuhun ná ne, cavesun ná të cuatjin sa.” Cuatjin cachja cha. \v 17 Sehe ngajan xi nai rë hndixahan jan ne, cuitjin cachja me cojo: “Ndatjin ri. Ngaye ne, ngu hndixahan ndaja ngaye. Ngatsë rë xi jemu ndaja canihñi xa xi chúva vë ne, suá ri të nandya xi cumatitjun ngaye tsëhë.” Cuatjin cachja me. \v 18 Hane xi canduva cha xi majo ne, cuitjin cachja cha: “Tatá. Sacuatjin tujún xi catuhun ná ne, cavesun ná hñú cuatjin sa.” Cuatjin cachja cha. \v 19 Hane nai rë hndixahan jan ne, cuitjin cachja me: “Ngaye ne, cumatitjun ngaye tsëhë hñú nandya.” Cuatjin cachja me. \v 20 Hya xi camá ne, xi canduva nga ngu cha ne, cuitjin cachja cha: “Tatá. Cuajyihi tujún xi catuhun ná nguehe. Tujún vi ne, cavinchándaja cahntsua ngu pañutu ta, \v 21 tsëhë xi tsácjun nuju. Ta ngayun ne, jemu hñu cjua nuju. Tangun ngayun cojo ngu xuta xi fanga me handasa hacuiin me vëhë catsitjë me ta, tsëhë xi ngayun ne, hacjahi sahmi xa ne, ngayun chjuhunntsun chji rë.” Cuatjin cachja cha hndixahan vëhë. \v 22 Ngajan xi xuta chacun jan ne, cuitjin cachja me cojo hndixahan vëhë: “Ngaye, hndixahan tsehen ne, cojo cjua riji sove ni tsichúva ri. Ngaye xi noje xi hye xi jemu hñu cjua naha, hacuaha tangun ngahan cojo ngu xuta xi fanga me handasa hacuiin me catsitjë me, tsëhë xi ngahan ne, hacjahi sahmi xa ne, ngahan fahántsa chji rë. \v 23 Sá xi hye xi cuatjin ne, ¿mé má hacuiin xcun bancun cahmi chani tujún xi casuá ri, cojo sa xi hya xi cjuëhë ne, cúya cjuahántsa tujún naha, peru cojo quihndi rë ni?” Cuatjin cachja xuta chacun jan cojo hndixahan rë me. \v 24 Sehe cachja sa me cojo ngujo hndixahan rë me xi hinchacun jan cuitjin: “Chjuhuntuhun tujún xi yaha cha vë ne, sehe tuhun rë cha xi cavesun rë të cuatjin sa sacuatjin tujún xi casuá rë.” Cuatjin cachja xuta chacun jan. \v 25 Hane hndixahan jan ne, cuitjin cafayangui: “Tatá. ¡Peru cha vëhë ne, ha tjin rë cha të cuatjin sa!” Cuatjin cachja cha. \v 26 Ngajan xi xuta chacun jan ne, cuitjin cachja me: “Nguehe cuichjá cojo nuju ta yëjë xuta xi cavesun rë me xcun xi ha tjin rë me ne, suá sa rë me. Hane xuta xi tsajin mé cavesun rë me ne, hisca xi tjin rë me ne, cjuahátahá. \v 27 Hane sacuaha condra naha xi mijí rë xi ngahan cumatitjun ngahan tsëhë ne, tángun chjuhun, nduvuncujun nguehe, sehe nicuhun nguehe xcún.” Cuatjin cachja xu xuta chacun xcun ejemplu xi cachja Jesús. \s1 Cafehe Jesucristu nandya Jerusalén \p \v 28 Hya xi camá xu ne, xi cavatju cachja Jesús cjua vëhë ne, sehe cavetju me quiji sa xu me xi cjuehe me Jerusalén. \v 29 Hane hya xi camatiña me tsëhë nandya Betfajé cojo nandya Betania, nandya xi siu tiña tsëhë ndetjún xi hmí rë Ndetjún Olivu ne, sehe catsingatju xu me jo xuta ladu rë me xi cjue tixa rë me, \v 30 hane cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tángun nandya xi tsejen tacun vë. Hane xi cjuhun jan ne, ngajan cuechuntuhun ngu chu burru xatsë, xi hisca ngu cjëë cuijin rë chu, tjihñu chu. Hane chundecjun chu, nduvuncujun chu. \v 31 Hane sá xi yo cjuinenguise nuju mé má cuatjin chundecjun chu ne, sehe tinújun cuitjin: “Nai niji meje rë me chu.” Cuatjin tinújun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 32 Hane me xi casatëxa rë jan ne, quiji xu me, hane cavetjucaa jain sacuatjin cachja Jesús cojo rë me. \v 33 Hane jinguyëjë rë xi tivundecja me burru jan ne, nai rë chu ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¿Mé má cuatjin chundecjun burru vë? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 34 Hane xuta ladu rë Jesús jan ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Nai niji meje rë me chu. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 35 Sehe quijicojo xu me chu hiscan tacun Jesús. Hane caviyujusun me tsjian rë me ngaxtun chu, sehe catsiquijin xu me Jesús burru jan. \v 36 Hane xi cjui Jesús quisun me burru jan ne, táha ticandi xu xuta tsjian rë me hiscan cjui Jesús. \v 37 Ngajan xi xi jima tiña xu Jesús cojo yëjë xutacjín jan nandya Jerusalén, hiscan xi cafaha rë xi ha cuitsingaxten ndiya tsëhë Ndetjún Olivu ne, yëjë ni xutacjín xi xuta ladu rë Jesús jan ne, jercu ndama xu rë me, hisca cavetsihin cajindaya me cachja me xi cavaxëndaja me Nina tsëhë yëjë ni cjuarcun xi cavëë me. \v 38 Cuitjin xu cachja me: \p ―‍Jemu catsinchacun Nina me xi nduva vi xi cuma titjun tsajan, tsëhë xi Nina catsingatju rë me. Ngahnga ne, hatuxa jemu tjin cjuandaja cjuajeya, hacuaha Nina ne, hatuxa jyë hnga me cojo Hasen rë me. ―‍Cuatjin xu cavaxëndaja xuta Nina. \p \v 39 Hane ngujo cha fariseo xi hinchajñi ngajñi rë xutacjín jan ne, cachja xu cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Maestro, tichuncjun cjua xi tichja xuta ladu nuju vë. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 40 Hane xi cafayangui Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Nguehe cuichjá cojo nuju ta sá xi xuta xi cuicun vi sejyu me ne, ndyojo vi cuetsihin squindaya cuichja nga. ―‍Cuatjin xu cafayangui me. \p \v 41 Hane xi camatiña sa xu Jesús tsëhë Jerusalén ne, xi cavëë me nandya jan ne, cajihnda xu me ngatsë rë. \v 42 Sehe cachja xu me sacuaha xi tichja me cojo xuta Jerusalén, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¡Sá mé ni xi hacuaha cojo ngayun hyun cjuatacun xi yaha cjuandaja cjuajeya! Peru quihndë matsejen ne, cjuatacun vëhë matsejen ne, jiyahma xi cuma nuju. Vëhë xi hyúun. \v 43 Peru cuechú nixtin xi yëjë ni condra nuju matsejen ne, sahmi me ngujyë xi cuma cuisehen me nandya nuju, xinchandee nuju me yëjë ni ladu xi cuinchahñu nuju me. \v 44 Tsixujne me yëjë ni ndihya tsëhë nandya nuju, tsicanguiin me hisca ngu ndyojo xi tinecoo, hacuaha tsiquehen nuju me ngayujun ni xi nechun nandya nuju. Cuatjin cuatjun cuma matsejen ta, tsëhë xi ngayun matsejen ne, cajnii rcun hya xi cafehe Nina xi cuaxëtje nuju me. Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cavaxë Jesucristu xuta tsehen tsëhë ndatsen yungun \p \v 45 Hane xi cafehe me nandya Jerusalén ne, sehe quiji xu me yungun xi matitjun. Hane xi cavisehen me ndatsen yungun jan ne, cavetsihin cavaxë me xuta xi sahmi ndetsin jan. \v 46 Cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cuitjin camahindu xcun xujun rë Nina sacuatjin xi cachja me: “Ndya naha ne, vejña xa xi cjue xuta sahmi me oración rë me.” Cuatjin chja Nina. Peru ngayun ne, tinihñuxun cojo sacuaha ngu cahndë́ hiscan xi matangun xuta chëjë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 47 Hya xi camá ne, nchunchujun xu ni quiji Jesús cavicuya me xuta ngajan ndatsen yungun xi matitjun. Hane yëjë ni nahmi xi matitjun cojo yëjë cha xi vicuya cjuachacun cojo yëjë sa xuta xi matitjun ne, jemu cavangui xu me chuva rë xi tsiquehen me Jesús, \v 48 peru casacuinyiin xu rë me mé sahmi me ta, tsëhë xi yëjë ni xuta ne, tivisiñuju xu me cjua rë Jesús nguñaja cacun me. \c 20 \s1 Cavinenguise xuta cojo Jesucristu yo cavitexa rë me \p \v 1 Cuitjin camá xu ngu nixtin hya xi tivicuya Jesús xuta hacuaha tisua me jimachaya rë cjuandajyihi rë Nina ngajan ndatsen yungun xi matitjun. Hacuaha camatangun xu nahmi xi matitjun cojo cha xi vicuya cjuachacun cojo xuta changá, \v 2 hane cuitjin xu cavinenguise me Jesús: \p ―‍Tinújun cojo niji ne, ¿yo cavitexa nuju xi cuatjin nihñu? ¿Yo casuaxa nuju? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 3 Hane xi cafayangui Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Hacuaha cjuinenguësë nuju ngu cjua, hane chjayunngun tsahan: \v 4 ¿Yo cavitexa rë Juan xi cuitenda me xuta? ¿Há Nina ne, o há tsajin ne, há xuta? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 5 Sehe ngajan xi xuta xi cuacun jan ne, cavisiajmicjín me ngajñi rë me, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Sá xi cuinújan xi Nina cavitexa me cha Juan vë ne, cjuinenguise naja me: “¿Mé má camacjaain naja cha?” \v 6 Hane sá xi cuinújan xi xuta cavitexa rë cha ne, yëjë ni xuta ne, tsiquehen naja me cojo ndyojo ta, tsëhë xi yëjë ni xuta ne, ha macjain rë me xi cha vëhë ne, profeta cha. ―‍Cuatjin xu cavisiajmicjín me. \p \v 7 Ngajan xi xuta xi cuacun jan ne, cachja me xi hvíin me. \v 8 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Sá cuatjin ne, ngahan ne, hacuaha cuichjaan cojo nuju yo cavitexa ná xi cuitjin sahme. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Ejemplu tsëhë cha sahmixa xi jemu tsehen cha \p \v 9 Hya xi camá ne, cavetsihin cachja xu Jesús cojo yëjë ni xuta jan ejemplu vihi: \p ―‍Cuejña ne xi ngu me jan matsejen ne, catsitjë me xcun nangui rë me xca rë uva. Sehe casua me ngujo cha sahmixa xi cjuahacuenda cha sehe cjuaha tsë tsë me cojo cha. Hya xi camá ne, sehe cavetju me quiji me ngu nangui jemu tsëë camahani. \v 10 Hane xi cavechú nixtin rë tutjë́ jan matsejen ne, sehe catsingatju me ngu mosu hndixahan rë me xi quiji cachja cha cojo cha xi fahacuenda xitjë jan xi sua cha hitsë tutjë́ xi satë rë me xi casacu rë cha xcun nangui rë me jan. Peru cha xi fahacuenda xitjë jan matsejen ne, tu cavaja cha cha hndixahan jan, sehe catsingatju cha cafe, ndastu mé casua rë cha. \v 11 Hya xi camá ne, cavuya catsingatju nga me ngu hndixahan rë me. Hndixahan vëhë matsejen ne, jemu cavaja rë cha, jemu choho cachja cha cojo, sehe catsingatju cha cafe, ndastu mé casua rë cha. \v 12 Hya xi camá ne, cavuya catsingatju nga me ngu hndixahan xi majyan. Hndixahan vëhë matsejen ne, jemu cavanguihmu rë cha, sehe cavaxëxin cha tsëhë ngajan. \p \v 13 ’Ngajan xi nai rë xitjë jan matsejen ne, cuitjin catsingataha cacun me: “¿Mé xi ndatjin sahme quihndë? Ndatjin rë xi tsingátju quihndi naha xi jemu hmú cácun. Cjuaharcun rë cha, xi quihndi naha.” Cuatjin catsingataha cacun me. \v 14 Peru xi cavëë cha xi fahacuenda xitjë jan cha vëhë matsejen ne, sehe cavisiajmicjín cha cojo xicjin cha cuitjin: “Cha vihi ne, quihndi rë me xi cuahatsja cha xitjë vi. Niquen cha, cojo sa xi tsajan cuma nangui vi.” Cuatjin cavisiajmicjín cha. \v 15 Hane xi cavaxëxin cha cha tsëhë nangui jan matsejen ne, sehe catsiquehen cha. \p ’Xi má nuju matsejen ne, ¿mé sahmi nai rë xitjë jan cojo cha xi cuacun fahacuenda jan? \v 16 Cjue tsiquehen me cha, sehe sua me xitjë jan cjuahacuenda jingu sa cha sahmixa. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Hane xi cahndë yëjë xuta cjua vëhë ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍¡Catamamiji cacun Nina xi cuatjin cuma! ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 17 Ngajan xi xi cavuya vutsejen Jesús xuta jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¿Mé vijne xi cuitjin camahindu xcun xujun rë Nina?: \q1 Ndyojo xi catsitjungui chjinevexo ne, \q1 vëhë ndyojo xi cavéjña tjun tjun yuju rë xihndënaña. \m Cuatjin camahindu. \v 18 Hya xi ngu xuta cjuinenguisun me xcun ndyojo vëhë matsejen ne, cuatëlanga rë me. Hane hya xi ndyojo vëhë cjuinenguisun rë ngu xuta matsejen ne, ña cuma të me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 19 Vëhë xi cha xi vicuya cjuachacun cojo nahmi xi matitjun ne, jemu cavangui xu me chuva rë hacutjin cuma xi cjuaha me Jesús hora vëhë ni, tsëhë xi vëë me xi ejemplu xi cachja Jesús ne, condra rë me chja. Peru tsëhë xi tsacjun xu me xuta ne, vëhë xi cafaain xu me Jesús ngutjen. \s1 Cjuacjintacun tsëhë tujúnsa \p \v 20 Tu siu xu ni me cuidadu tsëhë cjua rë Jesús, hisca catsingatju xu me ngujo cha xi tsejen sacuaha xuta ndaja, xi cuangui cha chuva rë xi cuaxë rë cha Jesús ngu cjua xi cuaaintjin, cojo sa xi cuma chjahá rë me cjuechani rë me xcun xutaxa rë ndihyavasen. \v 21 Hane cha xi cuacun jan ne, cuitjin xu cachja cha cojo Jesús. \p ―‍Maestro, ngayin ne, hyin ta ngayun ne, vicuyun rë xuta cojo cjuaquixi. Hacuaha tangun ni nújun cojo yëjë xuta ta, tsëhë xi ngayun ne, hatuxa vicuyun ndiya rë Nina cojo cjuaquixi. \v 22 Quihndë ne, sacuaha ley rë Moisés ne, ¿há sua cahndë́ xi cuechjen tujúnsa naja cojo César, me xi matitjun, o há suaain cahndë́? ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 23 Peru Jesús ne, tsëhë xi ha vacun rë me xi jemu ndacha cha ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p \v 24 ―‍Ningacun ná ngu tujún. Quihndë ne, ¿yo xcusun rë hacuaha yo ñihi rë xi quitahá xcun tujún vë? ―‍Cuatjin xu cavinenguise Jesús. \p Hane cha xi cuacun vë ne, cuitjin xu cafayangui cha: \p ―‍Tsëhë César. ―‍Chja xu cha. \p \v 25 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Sá xi cuatjin ne, tuhun rë César xi tsëhë me, hane tuhun rë Nina xi tsëhë me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 26 Hane camaji cavaxë xu rë cha Jesús ngu cjua xi cuaaintjin xi cuihndë xuta. Hane xi quijircun xu rë cha tsëhë cjua xi cafayangui Jesús ne, tu caviyujujyuu xu ni cha. \s1 Cjuachjinenguise tsëhë xi cuya nima cjuahñu \p \v 27 Hya xi camá ne, cafehe xu ngujo cha saduceo hiscan tacun Jesús. Cha xi cuicun vi ne, vicuya cha cjuachacun xi chja xi xuta xi cahme ne, cuyaain nga me cjuahñu. Ngajan xi cha xi cuacun cafehe jan ne, cachja xu cha cojo Jesús cuitjin: \p \v 28 ―‍Maestro, Moisés ne, catsihindu me xcun xujun rë Nina xi sá xi ngu xihin cueya, hane tsajin rë chjuun rë hisca ngu quihndi ne, hntsë nima vëhë ne, meje rë xi cjuaha rë chjuun cahan vëhë, cojo sa xi sacú rë na quihndi xi cuma sacuaha quihndi rë nima vëhë. \v 29 Quihndë ne, cuejña xi ngu ndihya ne, siu yatu cha cojo hntsë cha. Hane cha tjun ne, cafaha cha chjuun. Peru cahme cha, hane chjuun rë cha vëhë ne, casacuiin rë na hisca ngu quihndi cojo cha. \v 30 Hya xi camá ne, hntsë nima vëhë, cha xi majo ne, cafaha cha na cahan vëhë camá chjuun rë cha na, peru hacuaha cahme cha hane casacuiin rë na quihndi. \v 31 Hacuanitjin ni cafaha cha xi majyan jan na hisca xi cafë yëjë xi yatu cha cafaha cha na. Peru yëjë cha xi cuacun vë ne, cafë cha cahme cha chuva ngu chuva ngu cha. Hane na vëhë ne, casacuiin rë na hisca ngu quihndi cojo cha xi cuacun vë. \v 32 Hiscan xi cajnetaha ne, na vëhë ne, hacuaha cahme na. \v 33 Quihndë ne, hya xi cuya yëjë nima cjuahñu ne, ¿jarë cha xi cuacun vë xi chjuun rë cha na xi cjuaquixi ta, tsëhë xi yëjë ni xi yatu cha ne, camá chjuun rë cha na? ―‍Cuatjin xu cachja cha saduceo cojo Jesús. \p \v 34 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Xuta xi siu me ngasunhndë quihndë ne, tsinguixan me hacuaha vixan me. \v 35 Peru xuta xi vechú chuva rë xi cuya me cjuahñu xi ha cuatju cueya me hacuaha sacú rë me cjuahñu xatsë ne, cuixaain me hacuaha tsinguixaain me hya ta, \v 36 tsëhë xi ha quihndë cueyaain nga me, tsëhë xi tangun cuma me cojo ángel. Hacuaha cuma me quihndi rë Nina, tsëhë xi cuya me cjuahñu. \v 37 Hacuaha hya xi chutayan cjua xi cachja Moisés ngajan hiscan xi catí yanahyá xcuen ne, hya sacu machaya naja tsëhë xi nima ne, cuya cjuahñu ta, tsëhë xi cachja Moisés xi Nina naja ne, Nina rë Abraham, Nina rë Isaac, cojo Nina rë Jacob má me. \v 38 Peru Nina ne, hacuiin nina rë nima ta nina rë xuta xi quicun me ta, tsëhë xi xi cuma rë Nina ne, yëjë ni xuta ne, quicun me, handasa cahme yahnga me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 39 Ngajan xi ngujo cha vicuya cjuachacun ne, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍Maestro, ndatjin cjua xi canújun. \p \v 40 Cuatjin xu cachja cha ta, tsëhë xi tsacjun xu cha cjuinenguise sa cha me. \s1 ¿Yo tjë rë má me xi catsingatju Nina? \p \v 41 Sehe ngajan xi Jesús ne, cachja nga xu me cuitjin: \p ―‍¿Hacutjin má xi cuatjin chja xuta xi me xi tsingatju Nina ne, tjë rë David má me? \v 42 Ta suvá David ne, cachja me cuitjin xcun xujun tsëhë Salmo: \q1 Nina ne, cachja me cojo Nai naha cuitjin: \q1 “Tinechin nguehe ladu quixi naha, \q1 \v 43 hisca hya xi yëjë ni xi sahmi ri condra ne, cuiyujú ngahan ngahma gubiernu riji.” \m Cuatjin cachja David cjua xi cachja Nina. \v 44 Quihndë ne, sá xi suvá David chja me xi Nai rë me má me xi tsingatju Nina ne, ¿hacutjin má ne xi hacuaha tjë rë me ni? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cachjajyë Jesucristu cojo xuta ladu rë me tsëhë cha vicuya cjuachacun \p \v 45 Jinguyëjë rë xi tivisiñuju yëjë xuta jan ne, Jesús ne, cachja xu me cuitjin cojo xuta ladu rë me: \p \v 46 ―‍Xicaninguisuhunjñuu cojo cha xi vicuya cjuachacun, xi jemu ndama rë cha xi cuatjin vajá cha tsjian nduju, hora xi fi tsujyihiya cha, jemu chuya rë cha xi cuatjin fi chja xuta nina cojo cha ngajan ngajñi ndetsin, hacuaha jemu chuya rë cha xi cuatjin satë rë cha cahndë́ xi matitjun tsëhë cahntsua yungun, o hiscan ngu ndava suhi. \v 47 Cha xi cuacun vë ne, hacuaha jemu cjín tujún vaxë cha yachjin cahan. Hisca xi chjayuma cha ne, hacuaha jemu nduju hora, peru hacuiin nguñaja cacun cha chja cha. Vëhë xi cha xi cuacun vë ne, hitsë sa jyë castigu cuatju cha xi cuma rë jingusa xuta. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \c 21 \s1 Tujún xi cavincha chjuun cahan cahntsua alcancía \p \v 1 Ngu nixtin jan ne, jinguyëjë rë xi tivutsejen xu Jesús xi tivincha xuta nchina tujún cahntsua alcancía tsëhë cjuandaja rë me cojo Nina ne; \v 2 hacuaha cavëë xu me xi canduva ngu chjuun cahan xi jemu yuma, hane hacuaha cavincha na jo tujún langa cahntsua alcancía jan. \v 3 Sehe ngajan xi cachja xu Jesús cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta na cahan vë xi jemu yuma na ne, hitsë sa vengui chji rë tujún xi cavincha na xi cuma rë tujún xi jemu cjín cavincha yëjë xuta nchina xi cuacun vë ta, \v 4 tsëhë xi me xi cuacun vë ne, tsëhë cjuanchina xi tjin rë me ne, ngajan cavaxë me tujún xi cavincha me. Peru na vëhë ne, handasa jemu tjin rë na cjuachaja ne, hitsë lihndi tujún xi tjin rë na ne, cavincha na yëjë cahntsua alcancía. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cachja Jesucristu xi cuetsun yungun \p \v 5 Ngu ndiya, hya xi ngujo xuta jan cachja xu me xi yungun xi matitjun ne, jemu ndacun ndyojo camá cojo, hacuaha jercu camaxcuen cojo tu mé ni xcusun cjuatjo xi casua xuta ne, cachja xu Jesús cuitjin: \p \v 6 ―‍Sacuaha xcusun xi chutsujun vi ne, cuechú nixtin xi hisca ngu ndyojo ndacun xi cuicun vi ne, tsajin hinchasuncoo xicjin ta cjuë yëjë cuixujne. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Hacutjin sacú cumachaya naja xi ha meje cuijnetaha nixtin vihi \p \v 7 Ngajan xi xuta jan ne, cavinenguise xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Maestro, hane ¿janihya cuetjucaa xcusun vëhë ni? ¿Hacutjin cuma sacú niji cjuaquixi xi xcusun vëhë ne, ha tivechú nixtin xi cuetjucaa ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 8 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Nechun cuidadu, cojo sa xi hacuiin cuma ndacha ngayun ta, tsëhë xi jemu cjín xuta cuetjucaa me xi cuichja me xi hacui me xi catsingatju Nina me, hacuaha cuichja me xi ha camatiña nixtin. Peru xicatsanguntjenguun me. \v 9 Hacuaha hya xi cuma chaya nuju cjua xi jemu yehe si tijima ngu nación ne, o sá xi tjin cjuatacun xi jemu yehe si nduva ne, xicarcuun ta, hatuxa tjin xi titjun xcusun vëhë cuma. Peru hacuiin ngutjen hya cuijnetaha nixtin vihi. \p \v 10 Hacuaha quijinduju sa xu cachja me cuitjin: \p ―‍Scaan xuta tsëhë ngu nación cojo jingu sa nación, hacuaha scaan xuta tsëhë ngu nandya cojo ngu nga nandya. \v 11 Hacuaha jemu cjín cahndë́ xi cjuani nangui, jemu cjín cahndë́ xi cuatju chíhin vitaha, jemu cjín cahndë́ xi cuma jindya, hacuaha jemu yehe chircun cuma tsejen ngajan ngahnga xi sua cumachaya nuju mé xi cuma. \p \v 12 ’Peru chaja sa xi cuma yëjë xcusun vëhë ne, xuta ne, tsujyihiyatjengui nuju me cojo cjuahngatacun. Cjuaha nuju me cjuecojo nuju me xcun xutaxa rë yungun, hisca cuincha nuju me ndavaya. Cjuecojo nuju me xcun xutaxa rë ndihyavasen, hisca xcun gobernador, ngatsë rë xi ladu naha má ngayun. \v 13 Xi cuatjin cuatjun cuma ne, vëhë sua nuju cahndë́ xi ninguixun yëjë cjua hacutjin cavicuyá nuju. \v 14 Tejñungutacún xi hacuiin titjun jemu cjín ningatuhuntacún hacutjin chjayunngun tsëhë xutaxa rë ta, \v 15 tsëhë xi ngahan suá nuju cjuatacun xi cuinújun ngu cjua xi condra nuju ne, cumaji tsitjungui me hacuaha cumaji cuichja me xi quixiin. \v 16 Hacuaha hisca xutacha nuju, o sá xi xingun, o sá xi xuta nuju, o sá xi amigu nuju ne, cuinchajyë nuju me. Hacuaha tjin yahnga ngayun ne, hisca tsiquehen nuju me. \v 17 Yëjë ni xuta ne, choho scuëë nuju me, tsëhë xi ladu naha ngayun. \v 18 Peru xicamacjiintacún ta tsajin camahani mé xi nichujun. \v 19 Caticaa nuju ta, tsëhë xi cuatjin xi cuetjuntjun. \p \v 20 ’Peru hya xi chun xi jemu cjín xuta nduvacjin cuetsihin xinchandee me nandya Jerusalén xi sahmi me ngu si jyë cojo nuju ne, vëhë sua machaya nuju xi camatiña nixtin xi nandya Jerusalén ne, cjuë tsinguetsun xuta nduvacjin vë. \v 21 Nixtin hya ne, ngayujun ni xi nechun yëjë nandya tsëhë distritu Judea ne, tiyun tángun hiscan ndetjún. Hacuaha ngayujun ni xi nechun nguehe nandya Jerusalén ne, tetjunxun. Hacuaha ngayujun ni xi nechun ranchun rë Jerusalén ne, xicatsanguun nandya xi naxuntjun yojo nuju. \v 22 Cuatjin meje rë xi nihñu ta, tsëhë xi nixtin hya ne, sahmi Nina castigu nandya vihi, cojo sa xi xi cuatjin ne, cuetjucaa yëjë hacutjin camahindu xcun xujun rë Nina. \v 23 Jemu chojyihi tsëhë yëjë yachjin xi hinchahma quihndi rë me cojo yëjë me xi tjin rë quihndi vaqui nixtin hya ta, tsëhë xi cuatju ngu cjuandya jyë nación vihi, hacuaha cuatju xuta nguehe ngu castigu. \v 24 Hacuaha jemu cjín xuta nguehe cueya me cojo quicha, hacuaha jemu cjín xuta nguehe tsihñu xuta tsëhë jingu sa nación me sehe tsingatju me me yëjë ni nación. Hane xi cuatju vëhë ne, suvá xutaxín cjue nduva me sunesun me xcun nangui tsëhë nandya Jerusalén, hisca xi cjuë nixtin xi xuta xi cuacun vë cuitexa me nandya Jerusalén vi. \s1 Xcusun xi cuma hya xi cuinduva nga Jesucristu \p \v 25 ’Nixtin hya ne, hacuaha cuma tsejen cjuarcun xi cuma xcun tsuhi cojo sá cojo niñú. Hane nguehe ngasunhndë ne, jercu cjín tsingataha cacun xuta tsëhë yëjë ni nación, ña cuya sca me tsëhë xi jercu cjuane ndachacun, hacuaha jercu tsiquijin rë tsindyu rë. \v 26 Yëjë xuta ne, ña cuma ndaya cacun me xi tsacjun me, xi tsingataha cacun me tsëhë chircun xi cuma nguehe ngasunhndë ta, tsëhë xi hisca ngahñu xi yaja ngahnga ne, cjuiniyaya. \v 27 Sehe hya scuëë xuta ngahan, xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan, xi cuinduva ngajñi rë yufí cojo jemu jyë ngahñu, hisca setí hisca vatë jyihi ngahan xi cuinduva. \v 28 Hya xi xcusun xi cuacun vë cuetsihin cuma ne, tisechun chutsujun ngahnga ta camatiña nixtin xi cuetjuntjun. \p \v 29 Xi quijinduju sa cjuavisiajmi rë Jesús ne, cachja xu me ngu ejemplu vihi: \p ―‍Quihndë ne, ningatuhuntacún tsëhë yaxujún o sá yahnga sa ya xi vixu xca rë. \v 30 Xi tu chun xi cuetjusehen ya xi cuacun vë ne, ha hyun ta ha camatiña chan tsi. \v 31 Hacuaha chuva vëhë ni ne, hya xi chun xi cuetsihin cuma yëjë xcusun xi cachjá cojo nuju vë ne, vëhë sua cumachaya nuju xi ha camatiña nixtin xi nduva Nina sahmi me gubiernu. \p \v 32 ’Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta ngayujun ni xi nechun nixtin vihi ne, hacuiin ngayujun caveyun chaja sa xi cuatju yëjë xcusun xi cachjá cojo nuju jan. \v 33 Ngahnga cojo nguehe ngasunhndë ne, hatuxa cjuë. Peru hisca ngu cjua naha ne, tsajin xi cuetjincaain. \p \v 34 ’Nechun cuidadu tsëhë xcusun xi nihñu. Xicatuun cahndë́ xi cjuatacun nuju ne, tsë́ rë cojo cjuatacun tsëhë cjuachihi, cojo cjuacjintacun tsëhë xcusun xi mameje nuju xcun ngasunhndë nuju, sá tu tsajin tjin chjine ngayun hya xi cuechú nixtin vëhë, \v 35 sacuatjin tsajin tjin chjine ngu chu hya xi finenguisun rë chu chen. Vëhë xi nechun cuidadu ta, tsëhë xi hatuxa cuechú nixtin vëhë, hya xi sahmi Nina gubiernu yëjë ni xuta jingujyë ni ngasunhndë. \v 36 Nechun cuidadu. Yasen ni chjahyun rë Nina xi cuechú chuva rë xi cuetjuntjun tsëhë yëjë ni cjuacjintacun xi ha tu hora sa xi cuinduva. Hacuaha chjahyun rë Nina xi cuma cuetjunndujun hora xi cuisechun xcún xi cjuaháchuva nuju cojo cjuatacun nuju, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 37 Nguinixtin ne, ndatsen yungun xi matitjun xu véjña Jesús vicuya me xuta. Hane nguixun ne, vetju xu me fi véjña me ndetjún xi hmí rë Ndetjún Olivu. \v 38 Hane yëjë ni xuta ne, tajñu tajñu xu ni fi me yungun jan xi cuisiñuju me cjua xi vicuya Jesús. \c 22 \s1 Camachihin cjua hacutjin xi chjahá rë Jesucristu \p \v 1 Hya xi camá xu ne, camatiña suhi tsëhë pan xi hacuiin cojo san rë pan má, suhi xi hmí rë Pascua. \v 2 Hane nahmi xi matitjun cojo cha vicuya cjuachacun ne, jemu tivangui xu me chuva rë hacutjin xi tsiquehen me Jesús. Peru táhahma xu tisahmi me xcusun vëhë ta, tsëhë xi tsacjun xu me xuta. \p \v 3 Hya xi camá xu ne, Satanás ne, cavisehen xu cahntsua xahasen rë Judas, cha xi hacuaha hmí rë Iscariote, ngu cha ngajñi rë me xi tejó xi má ladu rë Jesús. \v 4 Ngajan xi Judas jan ne, quiji cavisiajmicjín xu cha cojo ngujo nahmi xi matitjun cojo ngujo cha mayu yungun hacutjin cuma xi cjuaha xuta xi cuacun vë Jesús. \v 5 Hane nahmi xi matitjun cojo mayu jan ne, jemu ndaja camá xu rë me, hisca caviyuju cacun me xi sua me cha tujún. \v 6 Hane Judas ne, cojo cjuatacun vëhë ne, camangu cacun cha, sehe ngajan xi cavangui xu cha ngu hora xi tsajin cjín xuta, xi sahmi cha entregadu Jesús cojo xuta xi cuacun jan. \s1 Hacutjin cajinë Jesucristu tsëhë suhi rë Pascua \p \v 7 Cavechú xu nixtin tsëhë suhi rë pan xi hacuiin cojo san rë pan má, nixtin hya xi meje rë xi cueya chu tsánga. \v 8 Sehe ngajan xi Jesús ne, catsingatju xu me Pedru cojo Juan ngu tixa, hane cuitjin xu cachja me: \p ―‍Tángun tuhunchjinu xi xinëënguixuun tsëhë suhi. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 9 Sehe ngajan xi me xi cuacun jan ne, cavinenguise xu me Jesús cuitjin: \p ―‍¿Hane jani meje nuju xi cuihinchjini ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 10 Hane Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Chutsujun ni, xi cjuhun tjehen nandya jan ne, ngajan cuechuntuhun ngu cha xi yaniji ngu nisa nandá, hane tánguntjengun cha hisca xi cjuhun ndihya hiscan cjui cha, \v 11 sehe tinújun cojo nai rë ndihya jan cuitjin: “Cuitjin cjua xi catsingatju maestru tsujun: ¿Jarë cuartu xi tuhun, sehe ngajan sínë niñu tsëhë suhi cojo xuta ladu naha?” Cuatjin tinújun cojo rë me. \v 12 Hane me vëhë ne, tsingacun nuju me ngu cuartu jyë xi tacun ngahnga hiscan xi ha tjin chjine ndihya. Hane ngajan tuhunchjinu xi xinëë. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 13 Hane xi quiji me xi jo jan ne, cavetjucaa jain yëjë cjua xi cachja Jesús cojo rë me. Hane ngajan cavëhëndaja xu me xi sinë nguixun Jesús cojo rë me tsëhë suhi. \p \v 14 Hane xi cavechú hora ne, cafaha xu Jesús cahndë́ rë me xcun maxë cojo xingu xingu apóstol. \v 15 Hane sehe cachja xu me cojo apóstol jan cuitjin: \p ―‍Jemu meje sínë cojo nuju comida tsëhë suhi vihi chaja sa xi cjuehe cjuaveya naha ta, \v 16 tsëhë xi nguehe cuichjá cojo nuju ta ha quihndë tsajin nixtin xi cúya sínë nga comida tsëhë suhi vihi. Sínë nga, peru hisca hya xi cuinduva Nina sahmi me gubiernu ta, tsëhë xi cjuatacun xi vicuya naja suhi vihi ne, hya cuetjucaa jain. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 17 Hane xi cafahatsja xu me ngu vasu ne, sehe casua me nacuechji rë Nina, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Juhun vihi ne, sehe siuhun tsë tsë cojo xingun ta, \v 18 hacuaha cuichjá nga cojo nuju ta quihndë cojo nixtin xi cjuiniji sa ne, ha quihndë cuyaan cuëhë xan rë uva. Cuëhë, peru hisca hya xi cuinduva Nina sahmi me gubiernu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 19 Hane xi cafaha me ngu niñutsju hacuaha casua me nacuechji rë Nina ne, sehe cavotohocja xu me niñutsju jan. Hane xi casua rë me apóstol jan ne, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Vihi ne, yojo naha vi, xi tisuá xi cueya ngatsë nuju. Cuitjin nihñu xcusun vihi yasen ni, cojo sa xi ninguitsjun ná. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 20 Hane xi cajnetaha cajinë nguixun me ne, hacuanitjin xu ni casahmi me cojo vasu. Hora xi casua rë me apóstol ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Xan vihi ne, vihi jni naha xi cuetju ngatsë nuju. Cuatjin xi cuma chihin compromisu xatsë xi tisahmi Nina cojo xuta. \p \v 21 ’Peru chutsujun ni, cha xi sahmi ná entregadu ne, nguehe tacun cha ngajñi naja. \v 22 Hane ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, hatuxa tjin ná xi cueya sacuatjin cavichaya Nina tsahan. Peru jemu chojyihi tsëhë cha xi sahmi ná entregadu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 23 Ngajan xi yëjë xu apóstol jan ne, cavetsihin cavinenguise xicjin me jarë me xi sahmi xcusun vëhë. \s1 Yo xi hitsë sa matitjun \p \v 24 Hya xi camá xu ne, cavetsihin sacuaha xi meje scaanya me ngajñi rë me yo xi chja xuta xi hitsë sa matitjun. \v 25 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Yëjë ni xuta xi matitjun nguehe ngasunhndë ne, jercu sahmi yehe me yojo rë me sacuaha xi me vëhë má me nai rë xuta. Hacuaha jercu meje rë me xi yëjë xuta ne, cuichja me xi jemu ndaja me xi matitjun vë. \v 26 Peru ngayun ne, mijí rë xi cuatjin nihñu ta xi meje rë ne, ngu xi matitjun tsëhë ngajñi nuju ne, catitsinguijne yojo rë sacuaha ngu xi chúva nu rë. Hane ngu xi vitexa tsëhë ngajñi nuju ne, hacuaha catitsinguijne yojo rë sacuaha ngu hndixahan. \v 27 ¿Yo xi hitsë sa matitjun ni? ¿Há ngu xi tijinë ne, o há tsajin ne, há ngu hndixahan xi cjui cani comida? Xi tijinë ne, hatuxa vëhë xi hitsë sa matitjun. Peru ngahan ne, tejña ngajñi nuju sacuaha ngu hndixahan nuju. \p \v 28 ’Ngayun ne, ngayun xi cacaa nuju cojo yëjë cjuañihi xi cavatjuun camá. \v 29 Vëhë xi sacuaha casuaxa ná Nahmi naha xi ngahan sahme gubiernu ne, cuatjin suáxa nuju xi nihñu gubiernu, \v 30 cojo sa xi ngayun ne, hacuaha xinu siuhun cojo ná ngajan hiscan sahme gubiernu. Hacuaha suáxa nuju xi nichuvun cjuatacun rë yëjë tejó tjë naja, ngayaan xi tjë rë xutachanga naja Israel ngayaan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Casua Jesucristu camachaya rë Pedru xi cuichja me xi hvíin me yo Jesucristu \p \v 31 Hacuaha cachja sa xu Jesús cuitjin cojo Pedru xi hacuaha hmí rë me Simón: \p ―‍Chutsujun ni Simón. Satanás ne, casacu rë cahndë́ xi tsichuva cjuatacun nuju ngayujun ni. \v 32 Peru ngayun Simón ne, caféhya rë Nina ngatsë nuju, cojo sa xi hacuiin cumandaya tacún sacuatjin xi mangutacún cojo ná. Hane hya xi ngayun cuyun nga ndiya naha ne, tuhun ngahñu xingun. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 33 Ngajan xi Pedru ne, cachja xu me cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Tatá. Ngahan ne, tsingatehen cjuë́ ndavaya cojo nuju hisca tsingatehen cueya cojo nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Pedru. \p \v 34 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me tsëhë Pedru: \p ―‍Nguehe cuichjá cojo nuju, Pedru. Chaja sa xi squihnda ngu xahnda ne, ha jyan ndiya canújun xi hyúun yo ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Camatiña hora xi chjahá rë Jesucristu \p \v 35 Hacuaha cachja me cojo xuta ladu rë me cuitjin: \p ―‍Hya xi catsingátju nuju xi cachjá cojo nuju xi chuun tujún, chuun changa hacuaha chuun chuxinxtë ne, ¿há quixi xi tsajin mé camachaja nuju? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Hane xuta ladu rë me jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Juun, tsajin mé. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 36 Hane Jesús ne, cachja nga xu me cuitjin: \p ―‍Peru quihndë ne, jarë ngayun xi tjin nuju tujún, tjin nuju changa ne, chuhun, tángun cojo. Hane yo xi tsajin rë ngu quichandujú ne, catiteña tsjanga rë ne, sehe catatsë ngu quichandujú. \v 37 Cuatjin meje rë ta, tsëhë xi nguehe cuichjá cojo nuju ta hacutjin xi camahindu tsahan xcun xujun rë Nina ne, hatuxa tjin rë xi cuetjucaa, cjua xi chja cuitjin: “Cuichja xuta tsëhë me xi ngu xuta tsehen me.” Cuatjin camahindu. Hatuxa cuetjucaa sacuatjin camahindu. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 38 Sehe ngajan xi xuta ladu rë Jesús jan ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Chutsujun ni, tatá. Nguehe ne, ha siu jo quichandujú. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Cojo vëhë ne, ha cuma. ―‍Cuatjin xu cachja me. \s1 Casahmi Jesucristu oración rë me ngajan Ndetjún Olivu \p \v 39 Hya xi camá ne, xi cavetju xu me tsëhë nandya Jerusalén ne, sacuatjin xi ha xcusun rë me ne, quiji xu me Ndetjún Olivu. Hacuaha cojo yëjë xuta ladu rë me quiji xu me cojo rë me. \v 40 Hane xi cafehe me jan ne, cachja xu me cojo xuta jan cuitjin: \p ―‍Chjahyun rë Nina xi hacuiin chjaháchuva nuju cojo cjuatacun nuju. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 41 Hane xi quijixin me hitsë tsëhë xuta ladu rë me jan ne, sehe ngajan cavixcuhnchi xu me xi sahmi me oración rë me, \v 42 cuitjin xu cachja me: \p ―‍Ngayun Nahmi naha, sá mé ni xi meje nuju ne, chjuhunxun cjuañihi xi cuátju cuma vi. Peru catama sacuatjin xi meje nuju ngayun, hacuiin sacuatjin xi meje ná ngahan. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 43 Hya xi camá ne, cavëë xu me ngu ángel xi canduva tsëhë ngahnga, casua rë me ngahñu. \v 44 Hane xi jemu jima ndaya cacun xu me ne, hitsë sa jercu cafehya rë me Nina. Hacuaha ndasueya xi cavetju rë me ne, sacuaha jni xu cún xi cavixu nangui. \p \v 45 Hane xi cavisatjenhnga xu Jesús xi cajnetaha casahmi me oración rë me ne, xi cavuya quiji me hiscan siu xuta ladu rë me jan ne, casacutsja xu me xi siufë, ngatsë rë cjuachoho rë. \v 46 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo xuta jan: \p ―‍¿Mé má cuatjin tsjuñufun ni? Tisatjunhngun ne, nihñu oración nuju, sátu chjaháchuva nuju cojo cjuatacun nuju. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cafaha xuta Jesucristu \p \v 47 Jinguyëjë rë xi tichja cuaha xu Jesús ne, ha tu ñahñu jercu cjín xuta cafehe me. Hane cha xi hmí rë Judas, ngu cha ngajñi rë me xi tejó xi má ladu rë Jesús jan ne, titjun xu cha xcun xuta cjín jan cjui cha. Hane xi cafehe cha jan ne, sehe quijitiña xu cha xi cuitatsuha cha Jesús xi sua cha me nina. \v 48 Ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Judas, ¿há cuatjin cuitatsuhun ná xi nihñu ná entregadu, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 49 Hane xi cajne rcu xuta xi siu cojo Jesús xcusun xi cuma jan ne, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Tatá. ¿Há cuíjin rë me quicha? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 50 Hya xi camá xu ne, ngutjen cavaja ngu me jan cha hndixahan rë nahmi xi matitjun tsëhë yëjë ni nahmi, hane cavatësun xu me tyjavañuju quixi cha. \v 51 Hane ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Camá ni. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane xi cavetahatsja xu me hiscan cati rë cha ne, camandaja xu cha casahmi Jesús. \v 52 Hane nahmi xi matitjun cojo cha mayu yungun xi matitjun cojo xutachanga, xi cafehe me xi cjuaha me Jesús ne, cachja xu Jesús cojo rë me cuitjin: \p ―‍¿Há nduvun chjuhun ná sacuaha ngu xuta xi chëjë me, xi cuatjin nduvun cojo ya cojo quicha vë ni? \v 53 Xi cavitejñaya cojo nuju nchunchujun ni ndatsen yungun jan ne, cavetuhunntsuun ná. Peru quihndë cavechú hora xi casua Nina cahndë́ xi nihñu cojo ná tu mé ni xi meje nuju, cavechú hora xi Satanás cuitexa. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Cachja Pedru xi hvíin me yo Jesucristu \p \v 54 Hya xi camá xu ne, xi cafaha xuta jan Jesús ne, quijicojo me me ndava nahmi xi matitjun tsëhë yëjë ni nahmi. Pedru ne, hacuaha tjengui xu me cjui me tu cjin tu cjin ni hacutjin cjui xuta jan cojo Jesús. \v 55 Hane xi cafehe xu me jan ne, casahmi me ngu ndava ndihi ngajan ndatsen ndihya, sehe ngajan quiji me caviyuju tangun me. Hacuaha cojo xu Pedru quiji me cavéjña tangun me cojo xuta jan. \v 56 Hane xi cavëë xu na hndixahan rë nahmi jan Pedru, tacun me xcun ndihi jan ne, xi cavutsejenndaja na me ne, sehe cachja xu na cuitjin: \p ―‍Me xi cuijyihi vi ne, cojo me tacun me cojo me xi cuajyihi vë hya. ―‍Cuatjin xu cachja na. \p \v 57 Hane Pedru ne, cavitijaya me cachja xu me cuitjin: \p ―‍Hveen yo vë. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 58 Xi cavatju nga ngu hora lihndi ne, xi cavëë nga ngu cha Pedru ne, cachja xu cha cuitjin: \p ―‍Ngayun ne, hacuaha ladu rë me xi cuacun vë má ngayun. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p Ngajan xi Pedru ne, cuitjin xu cachja me: \p ―‍¡Jéya, hacuiin! ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 59 Xi cavatju sacuaha ngu hora nga xu ne, cachja nga ngu cha xi tacun jan cuitjin: \p ―‍Ha cjuaquixindaja ta cha xi cuijyihi vi ne, cojo cha tacun cha cojo cha xi cuajyihi vë, tsëhë xi hacuaha cha Galilea cha. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 60 Ngajan xi Pedru ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Hveen mé xi nújun vë. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane ha tu tichja cuaha xu Pedru ne, ha tu ñahñu cajindaya ngu xahnda jan. \v 61 Ngajan xi Nai naja ne, cavuya vutsejen xu me Pedru. Hane Pedru ne, catsinguitsjen xu me cjua xi cachja Nai naja cojo rë me, xi cachja me cuitjin: “Chaja sa xi squihnda ngu xahnda ne, hacuaha camá jyan ndiya nújun xi hyúun yo ngahan.” Cjua vëhë xi catsinguitsjen xu Pedru. \v 62 Hane xi cavetju xu me candatsen ne, cajihnda susu me. \s1 Catsixcuehyu xuta Jesucristu \p \v 63 Hane cha xi siutahá sahmi cuidadu rë Jesús jan ne, titsixcuehyu xu cha me hacuaha tivaja cha me. \v 64 Hane xi cavetsa xu cha tuxcun me ne, sehe cavaja sa cha me, sehe cachja xu cha cuitjin: \p ―‍¡Tinoje! ¿Yo xi tivaja ri? ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 65 Hacuaha jemu cjín sa xu cjua cachja cha xi choho chja cha tsëhë me. \s1 Casahmicuenda xuta xi matitjun jyë́ rë Jesucristu \p \v 66 Hane xi camá nchujun jan ne, camatangun xu xuta changá tsëhë nandya jan cojo nahmi xi matitjun cojo cha xi vicuya cjuachacun. Sehe quiji chani xu rë Jesús xcun xuta xi cuacun jan xi chjahácuenda rë jyë́ rë me. \v 67 Hane xi cafehe Jesús jan ne, sehe cavinenguise xu xuta jan cuitjin: \p ―‍Sá xi ngaye xi catsingatju Nina ngaye ne, tinoje cojo niji. ―‍Cuatjin xu cavinenguise xuta jan. \p Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Sá xi cuichjá cojo nuju ne, hatuxa cumacjaain nuju xi cuichjá. \v 68 Hacuaha sá xi cjuinenguësë nuju ngu cjua ne, hatuxa chjayunnguun tsahan. \v 69 Peru cuetsihin cojo quihndë ni ne, ngahan xi Quihndi rë Xuta Jain ngahan ne, cuitejña ladu quixi tsëhë Nina, me xi jemu hñu ngahñu rë. ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \p \v 70 Ngajan xi yëjë ni xuta jan ne, cavinenguise xu me Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há ngaye xi Quihndi rë Nina ngaye ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p Hane Jesús jan ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Sacuatjin nújun vë ne, cuatjin jain. ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \p \v 71 Ngajan xi xuta xi cuacun jan ne, cuitjin xu cachja me cojo xicjin me: \p ―‍¿Mé sa nihña xuta xi tsinguixi me jyë́ rë cha? Ha canuhyaan suvaan xi hntsua cha cavetju xi cachja cha. ―‍Cuatjin xu cachja xuta. \c 23 \s1 Cavisehen Jesucristu xcun Pilatu \p \v 1 Hya xi camá ne, cavisatjenhnga yëjë xu xuta xi matitjun jan ne, sehe quijicojo me Jesús xcun Pilatu. \v 2 Hane cavetsihin xu cavinchajyë me cuitjin: \p ―‍Casacuntsin cha xi cuijyihi vi tivisecjan cha cjuatacun rë xuta. Hacuaha mijí rë cha xi cuechjin tujúnsa niji cojo César, me xi matitjun. Hacuaha chja sa cha ta hacui cha xi catsingatju Nina cha, hacuaha matitjun xu cha. ―‍Cuatjin xu cachja me xi cavinchajyë me Jesús. \p \v 3 Sehe ngajan xi Pilatu ne, cavinenguise xu me Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há ngaye xu matitjun ngaye tsëhë xuta tjë rë Israel? ―‍Cuatjin xu cavinenguise Pilatu. \p Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Cuatjin sacuatjin nújun vë. ―‍Cuatjin xu cafayangui me. \p \v 4 Ngajan xi Pilatu ne, cuitjin xu cachja me cojo nahmi xi matitjun cojo yëjë xutacjín jan: \p ―‍Sacuiin ná hisca ngu jyë́ rë cha xi cuijyihi vi. ―‍Cuatjin xu cachja Pilatu. \p \v 5 Peru quijinduju sa xu cachja xuta xi matitjun jan cuitjin: \p ―‍Jemu tivisecjan cha cjuatacun rë xuta ngatsë rë cjua xi tivicuya cha jingujyë ni distritu Judea vi. Cavetsihin cha hisca ngajan distritu Galilea, hisca nguehe cafehe cha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \s1 Cavisehen Jesucristu xcun Herodes \p \v 6 Hane xi cahndë Pilatu cjua vëhë ne, sehe cavinenguise xu me xuta jan cuitjin: \p ―‍¿Há cha Galilea cha xi cuijyihi vi ni? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 7 Hane xi casacu xu rë Pilatu cjuaquixi xi hiscan xi vitexa Herodes canduva Jesús ne, sehe catsingatju xu Pilatu me xcun Herodes, tsëhë xi Herodes ne, hacuaha quitahá xu me ngajan Jerusalén nixtin hya. \v 8 Hane hya xi cavëë Herodes Jesús ne, jemu ndaja camá xu rë me, tsëhë xi ha titjun sa ne, jemu meje scuëë me Jesús, tsëhë xi ha machaya rë me cjua tsëhë Jesús, hacuaha meje scuëë xu me xi sahmi Jesús ngu cjuarcun. \v 9 Hane jercu cjín cjuachjinenguise casahmi xu me Jesús, peru Jesús ne, tsajin camahani mé xi cafayangui xu me. \v 10 Hane nahmi xi matitjun cojo cha xi vicuya cjuachacun ne, jemu tivincha xu me jyë́ rë Jesús. \v 11 Ngajan xi Herodes cojo sindadu rë me ne, jemu casahmixta xu me cojo Jesús, hacuaha catsixcuehyu me me. Hane xi catsicaja xu me Jesús ngu tsjian xi jemu ndajyihi camahani ne, sehe cavuya catsingatju nga xu me Jesús xcun Pilatu. \v 12 Hane nixtin hya ne, Herodes cojo Pilatu ne, jemu cavinga xu rë me xicjin me, handasa titjún xu ne, maji vëë xicjin me. \s1 Camá entregadu Jesucristu xi cjue cueya me \p \v 13 Hya xi camá ne, xi casahmitangun xu Pilatu nahmi xi matitjun cojo xutaxa rë cojo xuta nandya ne, \v 14 sehe cachja xu me cojo cuitjin: \p ―‍Ngayujun ni matsejen ne, canduvuncujun cha xi cuijyihi vi nguehe matsejen, tsëhë xi xi má nuju matsejen ne, tivisecjan cha cjuatacun rë xuta. Peru quihndë matsejen ne, chutsujun ta, xcún ni matsejen ne, cafahátaha rë cha, peru casacuiin ná hisca xi ngu jyë́ rë cha sacuatjin jyë́ xi cavinchun. \v 15 Hacuanitjin ni Herodes matsejen ta, casacuiin rë me jyë́ rë cha, vëhë xi catsicuya nga me cha. Chutsujun ta tsajin camahani mé casahmi cha xi vechú chuva rë xi niquen cha. \v 16 Vëhë xi cuitéxa sehen ni rë cha matsejen ne, sehe tsisme cha. ―‍Cuatjin xu cachja Pilatu. \p \v 17 Hatuxa xcusun xu rë Pilatu xi tsismi me ngu presu xi xuta vaxijin me nu nu ni nixtin rë suhi. \v 18 Peru yëjë ni xuta xi matitjun jan ne, ngu tangun ni camá xu me cajindaya me cachja me cuitjin: \p ―‍¡Nicuhun cha vi ne, Barrabás nismu cha! ―‍Cuatjin xu cajindaya me. \p \v 19 Cha Barrabás ne, quiji cha ndavaya ngatsë rë xi casahmi xu cha ngu si cojo xutaxa rë, hacuaha catsiquehen xu cha. \v 20 Peru ngu ndiya nga cachja xu Pilatu cojo xuta xi matitjun jan, tsëhë xi Pilatu ne, meje tsismi me Jesús. \v 21 Peru xuta xi matitjun jan ne, cavuya cajindaya nga me cachja xu me cuitjin: \p ―‍¡Tetuhun cha, tetuhun cha xcun cru! ―‍Cuatjin xu cajindaya me. \p \v 22 Hane xi ma jyan ndiya ne, cavinenguise xu Pilatu xuta xi matitjun jan cuitjin: \p ―‍Peru ¿mé xi jemu choho casahmi cha ni? Tsajin camahani mé jyë́ rë cha casacu ná xi vechú chuva rë xi niquen cha. Vëhë xi cuitéxa sehen ni rë cha matsejen ne, sehe tsisme cha. ―‍Cuatjin xu cachja Pilatu. \p \v 23 Peru yëjë ni xuta xi matitjun jan ne, quijinduju sa xu cajindaya me cafehya me xi setaha Jesús xcun cru. Vëhë xi cajne cacun xu Pilatu, \v 24 hacuaha cavejña cacun xu me xi sahmi me hacutjin xi fehya xuta jan. \v 25 Hya xi camá ne, catsismi xu me cha xi cafehya xuta xi matitjun jan, ngu cha xi quiji ndavaya tsëhë xi casahmi xu si cojo xutaxa rë hacuaha catsiquehen xu cha. Peru Jesús ne, casua xu Pilatu me xi cjue cueya me, sacuatjin meje rë xuta xi matitjun jan. \s1 Casetaha Jesucristu xcun cru \p \v 26 Hane xi cjuicojo sindadu Jesús ne, ngajan ndiya jan cavechútáha xu cha ngu me xi hmí rë Simón tsëhë nandya Cirene, xi nduva xu me quiji me nguijña. Hane cafaha xu sindadu jan me, catsicaniji xu cha me cru xi cjue me cojo hacutjin cjui Jesús. \p \v 27 Hane jercu cjín camaha xu ni xuta quiji me cojo Jesús hacuaha jercu cjín xu yachjin xi hisca chja hisca jihnda na xi jemu choho má rë na ngatsë rë Jesús quiji xu na cojo me. \v 28 Hane xi cavuya Jesús cavutsejen me na ne, sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Ngayun na quihndi nandya Jerusalén, xicachjihnduun ngatsë naha. Chjihndun ngatsë nuju suvun cojo ngatsë rë quihndi nuju ta, \v 29 cuechú nixtin xi cuichja xuta cuitjin: “Jemu ndaja tsëhë yachjin xi hatuxa maji sacu rë na quihndi; jemu ndaja tsëhë yachjin xi hisca ngu quihndi casacuiin rë na; hacuaha jemu ndaja tsëhë yachjin xi casacuiin quihndi catsicha na.” Cuatjin cuichja xuta. \v 30 Nixtin hya ne, hacuaha cuichja xuta cojo ndetjún cuitjin: “Tjinengunsun niji.” Hane naxi ne, cuitjin cuichja me cojo: “Tatsun niji.” Cuatjin cuichja me ta, \v 31 sá xi cuitjin choho tisahmi xuta vi cojo ná quihndë, ngahan xi tangun ngahan sacuaha ngu ya xcuen ne, hatuxa hitsë sa choho sahmi me cojo nuju nchujun ni nguini, ngayun xi tangun ngayun sacuaha ngu ya quixí. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 32 Hacuaha cojo sa xu jo cha tsehen quijicojo sindadu jan cha, xi tsiquehen tangun cha cha cojo Jesús. \v 33 Hane xi cafehe cha cojo Jesús hiscan xi hmí rë Nínda Rcuun ne, ngajan cavetaha xu cha Jesús xcun cru hacuaha caviyujutaha sa cha catsijo cha tsehen jan xcun cru rë cha. Ngu cru xi quitahá ngu cha ne, casecun xu táha xcun tsëhë Jesús, hane ngu nga ne, táha quixi. \v 34 Ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍Ngayun Nahmi naha. Ninchatuhun rë xuta vi ta, hvíin me mé xi tisahmi me. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p Hane xi cuatëcja sindadu tsjian rë Jesús jan ne, cavaxë xu cha ngu suerte. \v 35 Hane xutacjín jan ne, caxinchacun xu me cavutsejen me xcusun xi tijima jan. Hacuaha xutaxa rë jan ne, cavejnucëë me Jesús, cuitjin xu cachja me: \p ―‍Cavaxëtje cha jingu sa xuta. Quihndë ne, cataxëtje suvá cha yojo rë cha, sá xi hacui jain cha xi cavaxijin Nina hacuaha catsingatju me. ―‍Cuatjin xu cachja xutaxa rë. \p \v 36 Hacuaha sindadu jan ne, catsixcuehyu xu cha Jesús. Quijitiña cha hiscan tyjangui me xcun cru, hane meje sua xu cha xan yufa cuihi me, \v 37 sehe cachja xu cha cuitjin cojo rë me: \p ―‍Sá xi ngaye jain matitjun ngaye tsëhë xuta tjë rë Israel ne, naxetje sove yojo riji. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 38 Hacuaha camahindu xu ngujo cjua rcu cru rë Jesús xi chja cuitjin: “Matitjun cha vihi tsëhë xuta tjë rë Israel.” Cuatjin xu camahindu. Jyan hne camahindu cjua xi cuacun vë: hne griego cojo latín cojo hebreo. \p \v 39 Hane ngu cha tsehen xi cojo casetaha xcun cru jan ne, cuitjin xu choho cachja cha tsëhë Jesús: \p ―‍¿Hacuiin ngaye xi catsingatju ri Nina ni? ¡Naxetje sove yojo riji ne, hacuaha naxetje niji! ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 40 Hane xi cavatëcja xu cha xingu jan cjua rë cha xi choho chja tsëhë Jesús ne, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍¿Há rcuiin Nina, quihndë xi tivatjun castigu sacuatjin tivatju me vëhë tijima? \v 41 Ngayaan ne, cojo cjuaquixi xi tivatjun tijima ta, ngatsë rë xcusun xi canihña ne, vëhë xi vechú chuva rë xi cuitjin tivatjun castigu. Peru me vihi ne, tsajin mé xi jemu choho casahmi me. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 42 Sehe cachja xu cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍Jesús, ninguitsjun ná hya xi cuinduvun nihñu gubiernu. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 43 Hane Jesús ne, cuitjin xu cafayangui me: \p ―‍Cuichjá cojo nuju cjuaquixi ta ha cojo quihndë ni ne, cuinechun cojo ná ngajan cahndë́ ndajyihi hiscan xi hmí rë Paraíso. ―‍Cuatjin xu cafayangui Jesús. \s1 Xcusun xi camá hya xi cahme Jesucristu \p \v 44 Hane hora vëhë ne, camajñu xu jingujyë ni. Cavetsihin xi camanchisen ne, quiji cani rë hisca fane jyan, \v 45 tsëhë xi tsuhi ne, ha quihndë casuaain xu ndavá rë. Hacuaha ngajan cahntsua yungun xi matitjun, tsjian xi vitechja rë tingotjo rë Ndava Nina ne, catiyavasen xu. \v 46 Hya xi camá ne, jercu hñu camaha xu ni cachja Jesús cuitjin: \p ―‍Ngayun Nahmi naha. Ntsun cuejñá hasen naha. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane xi cavatju cachja me cuatjin ne, cahme xu me. \p \v 47 Hane ngu capitán xi secun tiña xu jan ne, xi cavëë cha xcusun xi camá jan ne, casahmi jyë casahmi hnga cha Nina, cachja xu cha cuitjin: \p ―‍Quixi jain xi cha xi cuijyihi vi ne, tsajin jyë́ rë cha. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p \v 48 Hane yëjë ni xutacjín xi camatangun me xi scutsejen xu me xcusun jan ne, xi cavatju cavëë me yëjë xcusun xi camá jan ne, cavuya me cafe xu me, ña yaha xu me rcu me ngatsë rë cjuachoho rë me. \v 49 Peru yëjë ni xuta xi cavinga xu rë Jesús cojo yëjë yachjin xi cavetju me tsëhë distritu Galilea cojo Jesús ne, tsëhë cjin ni hinchacun cuaha xu me tivutsejen me xcusun xi tivatju Jesús. \s1 Caseya nima Jesucristu cahntsua tsjun \p \v 50 Hane tacun ngu xu me xi hmí rë José, ngu xuta nandya Arimatea, ngu nandya rë xuta tjë rë Israel. Me vëhë ngu xihin ndaja me hacuaha tsajin xu mé jyë́ rë me tjin. \v 51 Hacuaha cachuyiin xu rë me sacuatjin caviyuju xutaxa rë xi yahnga jan cjuatacun rë me cojo xcusun xi casahmi me. Hacuaha José jan ne, jemu meje xu rë me xi cuinduva Nina sahmi me gubiernu. \v 52 Ngajan xi me vëhë ne, quiji xu me xcun Pilatu, hane cafehya xu me nima Jesús. \v 53 Hane xi casacu cahndë́ ne, quiji catsitujne me, sehe cavaxtë xu me ngu tsjian. Hya xi camá ne, quiji caveya xu me cahntsua ngu tsjun xi catjuhngui rë taha naxi, hacuaha hisca ngu xu nima cjëë seyaniji. \v 54 Nixtin hya ne, vispra xu. Ha hisca meje cuechú xu hora xi cuisehen nixtin xi chjahájenda rë. \p \v 55 Hane yachjin xi cojo xu me cavetjutangun me cojo Jesús ngajan Galilea ne, tjengui xu me quiji me cojo nima. Hane cavëë me tsjun hacuaha cavëë xu me hacutjin caseya nima. \v 56 Hane xi cavuya me ne, cavëhëchjine xu me rqui cojo aceite xi ndaja jne tsëhë nima. \p Hane xi camá nchujun jan, xi cavechú xu nixtin xi chjahájenda rë ne, caviyujujyuu xu me, sacuatjin vitexa ley rë Moisés. \c 24 \s1 Cavuya Jesucristu cjuahñu \p \v 1 Peru tu casahasen ni tsëhë nixtin ngu tsëhë totje ne, yachjin jan ne, cavuya quiji nga xu me xcun tsjun jan hacuaha cavaha xu me rqui xi ha cavëhëchjine me jan. \v 2 Hane xi cafehe me jan ne, cavëë xu me xi ndyojo xi cavechja rë tingotjo rë tsjun jan ne, ha canivahaxin rë. \v 3 Hane xi cavisehen me cahntsua tsjun jan ne, cavëë xu me xi tsajin nima Nai naja Jesús. \v 4 Hane jinguyëjë rë xi sacuinyiin rë me mé sahmi me ne, ha tu ñahñu camatsejen xu jo ángel jan, xi jercu tu setí camaha xu ni tsjian rë. \v 5 Hane xi jemu catsacjun me camá ne, catsiquindi xu me xcun me. Sehe ngajan xi ángel jan ne, cuitjin xu cachja cojo rë me: \p ―‍¿Mé má ngajñi rë nima vinchunsun me xi quicun? \v 6 Me vëhë ne, tsajin me nguehe ta cavuya me cjuahñu. Ninguitsjun hacutjin cachja me cojo nuju hya xi tacun cuaha me ngajan Galilea, \v 7 hya xi cachja me xi me xi Quihndi rë Xuta Jain ne, hatuxa tjin xi cuma me entregadu tsja xuta tsehen, sehe cueya me xcun cru, hane xi cuma jyan nixtin ne, cuya nga me cjuahñu. ―‍Cuatjin xu cachja ángel jan. \p \v 8 Sehe ngajan xi yachjin jan ne, catsinguitsjen xu me cjua rë Jesús. \v 9 Hane xi cavuya me xi quiji me xcun tsjun jan ne, quiji casua xu me camachaya rë xuta ladu rë Jesús xi tengu jan cojo yëjë sa me xi yahnga tsëhë yëjë ni hacutjin cavatju me camá. \v 10 Quihndë ne, yachjin xi casua camachaya rë apóstol jan ne, hacui xu na María na Mágdala cojo na Juana cojo na María naa rë Jacobo cojo sa yachjin xi yahnga. \v 11 Peru apóstol jan ne, xi má xu rë me ne, suvá cjuangarca xi chja yachjin jan, vëhë xi camacjaain xu rë me. \p \v 12 Peru Pedru ne, vangasanii xu me quiji me hiscan tacun tsjun jan. Hane xi cafehe me jan ne, catsiquindi xu me yojo rë me, sehe cavutsejenya xu me cahntsua tsjun jan ne, hane cavëë xu me suvá tsjian jan siu. Sehe cavuya cafe xu me. Jercu quijircun xu rë me tsëhë xcusun xi camá jan. \s1 Ndiya Emaús \p \v 13 Hya xi camá ne, ha nixtin hya xu ni ne, jo cha ladu rë Jesús jan ne, cavetju xu cha quiji cha ngu nandya xi hmí rë Emaús, xi tacun sacuaha chuva rë tengu kilómetro tsëhë Jerusalén. \v 14 Hane ndiya cjui cha jan ne, cavisiajmi xu cha ngajñi rë cha tsëhë yëjë xcusun xi camá. \v 15 Hane jinguyëjë rë xi tivisiajmi cha jan ne, cavechútáha xu Jesús cha, hane quijitangun xu me cojo cha. \v 16 Peru handasa vutsejen cha me ne, casuaain xu Nina cahndë́ xi scuëë cha xi hacui me. \v 17 Sehe ngajan xi Jesús ne, cavinenguise xu me cha cuitjin: \p ―‍¿Mé cjua xi tivisiajmu xi táha tivangun? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p Hane cha xi cuacun jan ne, caxinchacunhñu xu cha, hacuaha jemu va tjin cacun cha. \v 18 Hane ngu cha xi cuacun jan xi hmí rë Cleofas ne, cachja xu cha cojo Jesús cuitjin: \p ―‍¿Há ngu tu tu ngayun xi nechuntuhun nguehe Jerusalén xi cuatjin hyúun mé xi sehe cavatju camá ni? ―‍Cuatjin xu cachja cha cojo Jesús. \p \v 19 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍¿Mé xcusun jan? ―‍Cuatjin xu cachja me. \p Hane cha xi cuacun jan ne, cuitjin xu cachja cha: \p ―‍Xcusun xi cavatju ngu me xi hmí rë Jesús camá, ngu me xi canduva tsëhë nandya Nasaret. Me vëhë ne, xi camá rë Nina cojo xi camá rë yëjë ni xuta ne, ngu profeta me, xi jemu tjin rë me ngahñu xi casahmi me yëjë ni xcusun xi casahmi me, hacuaha xi cavicuya me yëjë ni cjua xi cavicuya me. \v 20 Hacuaha nahmi xi matitjun cojo xutaxa rë yungun naja ne, casahmi me entregadu me vëhë cojo xutaxa rë Roma xi cueya me. Hane cuaha jain tjin cavetaha me xcun cru. \v 21 Ngayin ne, ha cavetihin tacuín xi me vëhë xi cuaxëtje naja me ngayejen ni ngayaan xuta tjë rë Israel. Cojo yëjë sa ne, quihndë ne, ha camá jyan nixtin cavatju xcusun xi cuacun vë. \v 22 Hacuaha ngujo yachjin tsëhë ladu niji ne, catsisca na cjuatacun niji, tsëhë xi xati sa nguitajñu ne, quiji xu na xcun tsjun, \v 23 hane xi casacuiin rë na nima ne, cafehe cachja na cojo niji xi cavëë na sacuaha ángel ngajan, hane cachja cojo rë na xi me vëhë ne, tacun me cjuahñu. \v 24 Hya xi camá ne, ngujo cha xi siu cojo niji ne, quiji cha xcun tsjun jan, cavëë cha xi quixi jain cjua xi cachja na, peru me vëhë ne, cahviin cha me. ―‍Cuatjin xu cachja cha cojo Jesús. \p \v 25 Sehe ngajan xi Jesús ne, cuitjin xu cachja me cojo cha: \p ―‍Ngayun yuma hasen, ngayun xi jemu tafi sehe macjain nuju yëjë cjua xi cachja profeta. \v 26 ¿Hacuiin hatuxa casahmi ngujyë xi me xi catsingatju Nina ne, cuatjin cavatju me cjuañihi, sehe camajyë camahnga me cojo hasen ndajyihi rë me? ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 27 Hane sehe ngajan xi Jesús ne, casuacuenda xu me cha mé vijne yëjë ni cjua xi camahindu tsëhë me xcun yëjë ni xujun rë Nina, cavetsihin me cojo cjua xi catsihindu Moisés, hane cajnetaha me cojo hisca cjua xi catsihindu yëjë sa profeta. \p \v 28 Hya xi camá ne, xi camatiña xu cha cojo Jesús nandya hiscan cjui cha jan ne, Jesús ne, casahmi xu me sacuaha xi cjuenduju sa me. \v 29 Peru cha xi cuacun jan ne, jercu cjín xu cachja cha cojo rë me cuitjin: \p ―‍Tinechun cojo niji ta quihndë ne, ha quiji hora hacuaha hisca meje cjuë nixtin. ―‍Cuatjin xu cachja cha. \p Ngajan xi Jesús ne, quiji xu me cojo cha, hane cavisehen me ndava cha xi cuejña me cojo cha. \v 30 Hane xi ha cafaha me cahndë́ rë me xcun maxë xi sinë me niñu cojo cha ne, sehe cafaha xu me ngu niñu, hane casua me nacuechji rë Nina, sehe cavatëlanga me, casua xu me cha. \v 31 Hane hora vëhë xu casua Nina cahndë́ xi camá cavëë cha xi hacui Jesús. Hya xi camá ne, ha tu ñahñu cafëya xu me. \v 32 Hane sehe cachja xu cha ngajñi rë cha cojo xicjin cha cuitjin: \p ―‍¡Jercu ndaja camahani camá rë xahasen naja, hora xi tichja me cojo naja ngajan ndiya jan mé vijne cjua xi hincha xcun xujun rë Nina! ―‍Cuatjin xu cachja cha cojo xicjin cha. \p \v 33 Hane hora vëhë ni ne, cavisatjenhnga xu cha tsëhë maxë jan, sehe cavuya quiji cha Jerusalén. Hane xi cafehe cha jan ne, casacutsja xu cha me xi tengu jan, tjintangun me cojo me xi yahnga sa. \v 34 Hane sehe cachja xu me cojo cha cuitjin: \p ―‍Quixi jain xi cavuya Nai naja cjuahñu, hacuaha cha Simón ne, cavëë cha me. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 35 Ngajan xi cha xi cuacun jan ne, casuacuenda xu cha hacutjin cavatju cha camá ngajan ndiya, hacuaha hacutjin camá cavëë cha xi hacui Jesús hya xi cavatëlanga me niñu. \s1 Cafehe Jesucristu hiscan tjin tangun xuta ladu rë me \p \v 36 Hane tu tichja cuaha xu cha xi cuacun jan cojo me vëhë cjua jan ne, ha tu ñahñu cavëë xu yëjë me Jesús, secun me ngajñi rë me. Hane Jesús ne, cachja xu me nina cojo rë me cuitjin: \p ―‍Nina sua nuju me cjuandaja cjuajeya. ―‍Cuatjin xu cachja me. \p \v 37 Hane yëjë xuta ladu rë Jesús jan ne, jemu catsacjun camaha xu ni me camá tsëhë xi xi má rë me ne, tivutsejen me ngu hasen. \v 38 Ngajan xi Jesús ne, cachja xu me cuitjin: \p ―‍¿Mé má cuatjin jemu fircun nuju? Hacuaha ¿mé má cuatjin mangu majo tacún? \v 39 Chutsujun ntsa cojo ntsacú ta ngahan vi. Nduvun tetuhun ntsun ná, hacuaha chutsujun ná ta ngu hasen ne, tsajin yojo rë hacuaha tsajin nínda rë sacuatjin chutsujun ná ngahan cojo yojo cojo nínda naha. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 40 Hane xi cavatju cachja me cjua vëhë ne, sehe catsingacun xu me tsja me cojo ntsacu me. \v 41 Hane xuta ladu rë Jesús jan ne, hisca maji xu macjain rë me ngatsë rë xi jercu tu ndaja má camahani rë me hacuaha hisca fircun rë me. Ngajan xi Jesús ne, cavinenguise xu me xuta jan cuitjin: \p ―‍¿Há tjin nuju hitsë xi xinëë nguehe? ―‍Cuatjin xu cavinenguise me. \p \v 42 Hane ngu me jan ne, casua xu me ngu rquí ti camatsju. \v 43 Hane xi cafaha me ne, cajinë xu me xcun yëjë ni xuta. \v 44 Sehe cachja xu me cuitjin: \p ―‍Yëjë xcusun xi cavátju camá ne, tsëhë vëhë cjua xi cachjá cojo nuju hya xi tejña cuaha ngajñi nuju. Cachjá cojo nuju ta hatuxa meje rë xi cuetjucaa yëjë hacutjin camahindu tsahan xcun xujun xi catsihindu Moisés cojo xcun xujun xi catsihindu profeta, cojo xcun xujun tsëhë Salmo. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \p \v 45 Sehe ngajan xi Jesús ne, cavuxaha xu me cjuatacun rë xuta jan, cojo sa xi cuijnercu me cjua xi camahindu xcun xujun rë Nina. \v 46 Hacuaha cachja xu me cuitjin: \p ―‍Cuitjin camahindu xi me xi catsingatju Nina ne, hatuxa cuatju me cjuañihi, hane xi cjuë jyan nixtin xi cueya me ne, cuya nga me cjuahñu, \v 47 hacuaha sacú cumachaya rë yëjë ni xuta tsëhë ngasunhndë xi sá xi mangucacun me cojo me vëhë hacuaha tsindeya me cjuatacun rë me ne, tsinchataha Nina me tsëhë jyë́ rë me. Jerusalén vi ne, nguehe cuetsihin cuitsojo cjua vëhë. \v 48 Ngayun cuinújun cojo xuta cjua vihi ta ngayun xi cahyun hacutjin camá. \v 49 Chutsujun ni, ngahan tsingátju nuju Hasen xi ha cachja Nahmi naha xi sua nuju me. Peru ha tinechun ni nguehe nandya vihi hisca xi chjuhunntsun Hasen vëhë, xi cuinduva hisca ngahnga. ―‍Cuatjin xu cachja Jesús. \s1 Quiji Jesucristu ngahnga \p \v 50 Hya xi camá ne, cavaxëxin xu Jesús xuta ladu rë me tsëhë nandya Jerusalén, quijicojo me me hisca nandya Betania. Hane xi cafehe me jan ne, catsiquijin xu Jesús tsja me hane catsinchacun me xuta jan. \v 51 Hane ngajñi rë xi titsinchacun me xuta jan ne, cavetjuxin xu me quiji me ngahnga. \v 52 Hane xuta ladu rë Jesús jan ne, xi cavatju cafaharcun me Jesús ne, sehe cavuya nga xu me Jerusalén cojo jemu jyë cjuasua. \v 53 Hacuaha nchunchujun ni quiji xu me yungun xi matitjun, vaxëndaja me Nina.