\id ACT - Mam NT (Todos Santos) (mamT=mvj) -Guatemala 2000 (DBL -2013) \h LOS HECHOS \toc1 Cybinchben kej xin t-xnak'atz Jesús \toc2 Los Hechos \toc3 Hch \mt1 Cybinchben kej xin t-xnak'atz Jesús \c 1 \s1 Tej tkbante Jesús ka tu'n tul Espíritu Santo \p \v 1 Key xjal n-oc tak' Dios cyey, \p Inayen Lucas. Ncub ntz'i'ben tcab u'j cyey. J-u'j e xi' ntz'i'ben cyey tneel, e xi' nkba'n cyey cykilj e baj te Jesús bix cykilj e baj t-xnak'tza'nxin cye xjal, jatxe tej ttzaj tzyet t-xnak'tzanxin tneel k'ij, \v 2 tejxe tjaxxin tuj cya'j. \p Tuj tzunj libro lu cxe'ltzen nkba'n cyey ti e baj cyej xin oc lpe ti'j Jesús tej tajlenxitlxin tuj cya'j. \p Tej ttenxin twitz tx'otx', nuk e tyeec'axin cyej t-xnak'atzxin otk baj tjyo'nxin tu'n cycyajxin te t-xel Jesús. E baj tninc'u'n Jesús ejee'xin tuya tonbil Espíritu Santo tu'n ti ctemela jtaak'enxin otk tzaj tzyet. \p \v 3 Bix tej tjatz itz'jxin tej tcyimlenxitlxin, bix e xi'xin jaa'j ete' ke t-xnak'atzxin, bix e pon Jesús i'tz cyi'jxin, bix nim maj e cub tyeec'axin techlalxin ka i'tzxin. Bix e tenxin cyuya ke t-xnak'atzxin cya'wnak k'ij bix e baj tyeec'anxin ti tten tcawbil Dios. \p \v 4 At jun k'ij tej mintkna'n t-xi' Jesús tuj cya'j bix e xi' tkba'nxin cye t-xnak'atzxin: \p —Mi' chi exa tuj tnom te Jerusalén. Cyyo'm cabtl k'ij tzalu, ojxe tul Espíritu Santo tzinen o tzaj kbet cyey, ka tu'n ttzaj chk'et Espíritu Santo tu'n tten cyuyey, otzen txi' nkba'n cyey nejl. \v 5 N-ultzen tuj cyc'u'ja tej xin Juan Bautista e cu'x tk'o'nxin ke xjal tuj a' kej e cyajbe cymeltz'aj tuya Dios. Pero tujtzen cabtl k'ij attzen juntl ch'ixbe'n c'oquel. Tzultzen Espíritu Santo te k'olte mas cyipemala tu'n t-xi' cyii'na jcyaak'ena cyjel nk'o'na—tz̈i Jesús cye t-xnak'atz. \s1 Tej taj Jesús tuj cya'j \p \v 6 Juntltzen k'ij tbajlenxitl ju'wa, tej toc cychmon cyiib t-xnak'atz Jesús tuyaxin, ttxa'n Jerusalén, twi' jun witz Olivos tbi, bix e xi' cykanenxin: \p —Taat, keya ejoo'ya xjal te judío lu ko'ya eto'cx tjak' cycawbil jxjal tzajninxa. Jey', ¿mapatzen pon tumel tu'n kel tco'pana tjak' cycawbil bix tu'ntzen ja tey cawen?—tz̈i tzunkexin te Jesús. \p \v 7 Bix aj ttzak'be'n Jesús: \p —Yaa'n ilxixte ti'j tu'n cybinte cyey jntzaj cykanena. Nuk o'cxc'ate Kman Dios itzkil te ja, cuma nuk ja texin at tajwalel te scy'olte jtoj pjel tik'ch jilel. \v 8 Jcyey il ti'j tu'n cybinte ja tej tzul cyey cyipemal ojtzen tul Espíritu Santo najal cyuyey bixsen ckebel cyc'u'ja oj cyak'a yol we. Chi xe'la tz̈itpul we nuk jak'ch tumel, tzalu tuj tnom te Jerusalén, tuj ttx'otx' Judea, tuj ttx'otx' Samaria, bixsen cyuj tx'otx' mas nakch twitz tx'otx'. Chi oquela te nxel—tz̈i Jesús cye t-xnak'atz. \p \v 9 T-xi'len tkba'nxitltzen Jesús ja lu, bix ak' jawexxin tuj cya'j, maatkxsen nchi cye'yenx t-xnak'atzxin ti'jxin. Cwa tcyaj bajxin tuj jun muj. Minx e cyilxin jaxin. \v 10 Maatkxsen n-el jac'ch cyanemxin ti'j tjaxlen Jesús tuj cya'j, tjaw jlet ca'baxin tsanjel Dios cytxlajxin sc'apenxsen cyi'jxin. \v 11 Bix e xi' cykba'nxin cye t-xnak'tzal Jesús: \p —Ke cyey xjal aj Galilea, ¿tikentzen nim nchi cye'yenxa tuj cya'j? Tej xin Jesús lu ma cyaj tk'o'n texin ejee'y. Ma tz'aj k'i'n texin tuj cya'j. Ma cyila ma jaxxin, bix la' alcye jun k'ij tzul meltz'aj texin twitz tx'otx'. Tisenx ma jaxxin ju'x oj tulxin—tz̈i ke tsanjel Dios cyexin. \s1 Tej tjaw scy'et t-xel Judas \p \v 12 Entonces bix e xi' ke t-xel Jesús twi' jwitz Olivos, bix ajtz meltz'ajkexin tuj Jerusalén te jun kilómetro ta'. \p \v 13 Tejtzen cyponxin tuj tnom, bix e jaxkexin tuj tcab cxo'len jaa' jaa'j ta' cyposadaxin. Bixsen oc cyk'o'nxin te tajlal kej xin Pedro, Jacobo, juntl tbixin Santiago, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Jacobo, tcwal jxin Alfeo, jxin Simón, junxin otk ten nejl tej cloj e tajbe tk'ojl tuya Roma, bixsen Judas, juntl tbixin Tadeo, tcwal Jacobo, yaa'nte Judas Iscariote. \v 14 Jatztzen oca cychmon cyiibxin jaca k'ij tu'n toc cyk'on cyiibxin te na'l Dios te junx maj bix cyjunen cyiibxin. Cyuya cab xuuj e pon cyuyaxin te na'l Dios cyuyaxin, cyxoltzen xuuj tocxa jxuj María, ttxu Jesús, bixsen ke titz'en Jesús. \p \v 15 Cabtltzen k'ij mas yaj tuj jun wikxitl lugar bix oc cychmon cyiib jun syent tuya wink'an xjal otk tz'ocslante Jesús, bixsen e cub we' Pedro cyxol xjal te yolel cyuya. \v 16 Bix e xi' tkba'n Pedro cyjulu: \p —Key ocslal wuya, tej e cu'x tz'i'bet tuj tyol Dios at-xe tyem ox bintte. E cyaj tkba'n Espíritu Santo tuya tyol ktzan David ti jilel tbinlel tu'n Judas Iscariote. Bix yaltzen ja'lewe ox bintte ju'wa. Cykil ko' itzkilte ti tten tonen bix ti tten tcub nej Judas cywitz jxjal e tzyunte Jesús tu'n tbyet-xin. \v 17 Tej xin Judas lu ja te xinja jun kuya, cuma jax e scy'et-xin tu'n Jesús tu'ntzen tbint jkaak'en, tu'n tchic'ajax jba'n tpocbalj yol te co'pbil. \v 18 Pero bix e xi' tq'ueyen Judas ja Jesús tuj ewjel. Mas yaj, ya ktzki'ntltzen keya, bix e xi' Judas tuj jun lugar jaa' e tzaa' t-xoo'n tiibxin lenchl e ponxin twitz tx'otx'. Tcubtzen tz'akxin, bi'x el tzac'ch ttzoo'nxin bix etz baj tuj tc'u'jxin ti'jxe. Ju'tzen tten tcyimxin. Yajc'atltzen bixsen e cylok'tl ke pala cyibaj xjal judío ja tx'otx'a tuyaj pwak e tcama Judas ti'j t-xi'len tq'ueyenxin ja Jesús tuj ewjel. \v 19 Yaltzen ke xjal te Jerusalén, tej toc cybi'n xjal ja ila, bixsen oc cyk'o'n xjal tbi ja tx'otx'a te Acéldama, jatzen elpenina “Jtx'otx' Tlok'aj Pwak Byol Xjal” tuj cyyol xjal. \v 20 Tuj Salmos at jun yol nbya'n cyjulu: “E tcyajtzen tk'o'n tja bix min-al juntl ba'n tocx najan tuj.” Bix juntl tzin tkba'n cyjulu: “Jun wikxitltzen xjal e tk'in tej taak'en tocsen,” tz̈i tyol Dios, tu'ntzen telniy' ka tu'n tcyim Judas bix tu'n tcyaj taak'enxin otk tz'oc nejl. \p \v 21-22 Ju' tzunj ctzaal kjyo'n jun xjal te t-xel Judas, jaj junxin xjal e bet kuya junx tuya Jesús tej tbautizarjxin tu'n Juan Bautista bix tejxe taj k'i'nxin tuj cya'j. Jatzen xjalaja cwel ten kbalte tyol Dios kuya ka o jatz itz'jte Kman Jesús—tz̈i Pedro cye xjal. \p \v 23 Entonces cyxoltzen xjal bix etz cyscy'o'nxin ca'ba xjal. Jatzen José bixsen Matías. Jatzen José at maj n-ocxin te Barsabás bix at maj n-ocxin te Justo. \v 24 Bix ak'kexin na'l Dios cyjulu: \p —Taat, ja tey itzkilte tii'n tanem cykil xjal. Nuksama, yeec'antz tzuna keya al jun cyej xjal lu taja \v 25 te t-xel Judas, tu'n tbint jtaak'en Judas ma cyaj tk'o'n tej t-xi' tjyo'n til bix o cyim, o txi' tuj k'ak' ja tzunja o tiik'—tz̈itzen ke xjal te Dios. \p \v 26 Tejtzen cybaj na'nxin Dios, bixsen ak'kexin kẍal ti' cysuertexin la' altzen jun cyexin tu'n tcaman te t-xel Judas. Jatzen Matías e caman, ja tzunxin ocx tuj taak'en Jesús tuyaj junlajajtlxin. \c 2 \s1 Tej tul Espíritu Santo \p \v 1 Tcublen bajxitl tzunj cya'wnak tuya lajaj k'ij at-xsen cye xjal judío cycostumbre tu'n t-xi' cyk'o'n cab twitz cyawal te Dios, bixsen tziy' jun cynink'ij xjal. Ja tzunj nink'ija Pentecostés tbi. Tejtzen tpon tumel ja nink'ij te Pentecostés, jatzen junx n-oc cychmon cyiib t-xel Jesús. \v 2 Tejtzen cychmon cyiibxin, ch'innch'e t-xi' cybi'nxin tjaw jun tij k'ajtlenel tzajninxe tuj cya'j. E k'ajt-xsen tisen jun tij cyk'i'k njitx'itx'in. E k'ajk'ajaxsen tuj cykil lugar jaa' ete'c'axin. \v 3 Bix e cub jlet nim techlal tisen taak' xjal, bix tisen tken k'ak', bix e baj cub paxke bix e cub tenke tibaja jaca juun xjal. \v 4 Ju'tzen tten toc Espíritu Santo tuya jaca juun xjal. Bix oc tk'o'n cyipemal xjal, bix ak'ke yolel tuj jun wikxitl yol la' alcye oc tk'o'n Espíritu Santo cye tu'n t-xi' cyyolen. \p \v 5 Tu'ntzen tiy'set jk'ij te nink'ij, nimxsen xjal judío otk pon tuj Jerusalén. Te cykil twitz tx'otx' otk chi baj tzaa' xjal, bix tec'alex yolen juun wik xjal e baj tzaj te nakch. \v 6 Tejtzen toc cybi'n jxjal tex tnom bix xsun kej xjal te nakch, cybinte tzunj tij k'ajtlenel, bix oc cychmon cyiib xjal junx. Tejtzen toc cybi'n xjal cyyol t-xel Jesús nchi kban tyol Dios tuj jcye xjal cyyol, bix e baj jaw klee' ke xjal. \v 7 Min e bint cybisen xjal ti'j, bix e xi' tkba'n cab te cabtl: \p —¿Tikentzenle nimxsen yol ba'n cyu'n? Pero nuk te tnom Galilea ke xjal. \v 8 ¿Pero tikentzenle ju'wa? Lu ke nchi yolen kuya tuj ke kyol te jaca juunke. \v 9 Bix nim ke kyol. Kxol at xjal te ttx'otx' Partia, te ttx'otx' Media, ttx'otx' Elam, te Mesopotamia, te Judea, te Capadocia, te Ponto, te Asia, \v 10 te Frigia, te Panfilia, te Egipto, cye tnom tuj ttx'otx' Africa mas nakch twitz Cirene, bixsen te Roma. Kxol at ke judío cuma jax itz'ja ko' tzalu, bix at ke nuk o tz'oc kk'on kiib te judío. \v 11 Ju'nawa, pero mi'n tz'el tuj kc'u'j tu'n cyxi' kna' kej xjal te Creta bix xsun kej xjal te Arabia, ¡Tiẍtate ti'j, ja te cxe'l kc'u'j ti'j ba'n tbinchben Dios nkbet ke tuj kyol!—tz̈itzen cykilca xjal. \p \v 12 Pero e jawxsen klee' ke xjal minxsentii' ba'n t-xi' cybisen ti'j bix ak'ke kanlte cyxolelex: \p —¿Titzen elpenina ja lu? ¿Titzen nbaj?—tz̈itzen ke xjal. \p \v 13 Pero attzen cab xjal oc ten xmucchalec cyej xin t-xel Jesús kbal tyol Dios. Tz̈i tzunkexin cyjulu: \p —Cuma ma txi' cyc'a'n k'e'n—tz̈itzen ke xjal. \s1 Tej tpocban Pedro tneel maj \p \v 14 Tejtzen toc cybi'n jcablajajxin t-xel Jesús tyol, bix e jaw we'kexin. Cyxolx xsunxin ak'a Pedro yolel cyiw cye xjal bixsen cyej xjal xmucchal: \p —Ke cyey xjal te ntanem judío, bix xsunkey xjal najl tuj Jerusalén, cybimc'atzen ti jilel cxe'l nkba'n cyey. \v 15 Keya yaa'n bola ko'ka tisenj cyey tuj cywitz. Cybisenxa ti'j, maa beljaj tajlal hora ja'lewe, bix cykil xjal itzkilte min-alte jun n-ak' c'al k'e'n te jya'x. \v 16 Yaa'n ju' tewa. Ja te ja lu e cyaj tk'umen Dios jatxe tyem tu'n tbint tu'n. Ba'n cyu'na o tzaj tk'umen Dios tu'n tyolel Joel cyjulu: \v 17 “La' alcye jun k'ij tzul nchk'o'n Espíritu Santo tu'n tten cyuya tiẍte xjalel ti'j, tu'ntzen cxe'l cyk'umen ke cycy'aala bixsen ke cymeela nyola cye xjal. Bix ke xjal c'oquel cycye'yen tuj cywitziy' ti jilel waj txi' nyeec'an cye, cyele cwal, cyele tij. \v 18 Jaxxix wu'n cyuj tzunj k'ij chi ul, cxe'ltzen nchk'o'n Espíritu Santo te cykil kej xjal ma tz'oc ebinte we bix chin cybi' aljxele ti'j, xuujle, xinakle. Bix cykba' la' alcyej we cxe'l nkba'n cye. \v 19 Bix cyuj tzunj manc'bil k'ij cxe'ltzen nyeec'an ke techlal tuya nim sey'pajlenel twitz cya'j, bix ka'c'axsen pjel twitz tx'otx'. Nimxsen tz̈iy' q'uelel, nimxsen k'ak' bix nimxsen sib. \v 20 Kloljxsen c'oquela k'ij bix cyakxsen c'oquela xjaw tisen tz̈iy'. Bix yajxitltzen oj tpon k'ij tu'n tak' Taaw twitz tx'otx' te ninc'ul cykil xjal, jatzen k'ij oj t-xi' tyeec'an Dios nintzaj tipemal. \v 21 Pero jaca juun xjal ma txi' kanente najsbil ti' til te Dios cco'pjeltzen tuj il tzul,” tz̈itzen Dios tu'n Joel jatxe nejl. \p \v 22 Cybimc'atzen nyol, key te ntanem Israel. Jesús te Nazaret jatzen jun xjalj o tzaj tchk'o'n Dios twitz tx'otx'. Bix cywitz tzuna toc tajwalelxin tu'n Dios tuya nim techlal tipemalxin, tisenxj o cyila. \v 23 Pero tisenx tcublen tuj twitz Dios jatxe nejl, ja tzunj xin Jesús lu oc k'o'n tuj cyk'aba, bix tejtzen tpon tumel, ejee' tzuna e cub byonte texin cyu'nj xjal min tz'oc tak' Dios cye. Ejee'tzen xjal e jaw k'onte texin twitz cruz. \v 24 Pero amale e byetet-xin, o jatz titz'jsa'n Dios jaxin. O tco'pan Dios jaxin tuj cyamecy, cuma yaa'n tumel tu'n toc ten cyamecy c'ojlalte Jesús tisen jun pres. \v 25 Ja tzunj tpocbala e cyaj ttz'i'ben jxin David nejl tuj Salmos. Tz̈i tzunj xin Scy'o'n tu'n Dios cyjulu, tz̈i David: “Ntzki'nwe ka cykil tyem at Dios wuya. Jatzen weya wuyaj at tuya nk'aba tuj nmank'aba te onl weya. Ju' tzunj mintii'wa ttz̈i wi'j. \v 26 Ju' tzunj axsen ttz̈yal ta'we wanem. Cxe'ltzen nkba'n ch'in ti'j ttz̈yal ta' wanem, jaj cuma ntzki'ntl oj ncyim, chin jawetz itz'jtlwe juntl maj. \v 27 Dios nman, ntzki'nwe mlay cyaj tk'o'n wey wanem cyxol cyimne, bix jax mlay tcuyey tu'n tcub k'ey nxumlal, cuma inayena sant tcwala. \v 28 Ctzaal tmeltz'u'n wey nchunk'lal juntl maj. Bix chin pomel meltz'ajwe twitza bixsen chin temela tuj tbanel tu'na,” tz̈itzen Tcwal Dios, tz̈i David tcyaj tkba'n at-xe k'ij. \p \v 29 Ke cyey te ntanem, min e yolen jxin kxe'chel David ti'jxxin, cuma cykilte ko' itzkilte ka e cyimte David bix e mket-xin, bix jax lu'x tjayelxin at-x tuj tx'otx'. \v 30 Yaltzen te David e yolen texin ti'j cpjel mas yaj, bix ttzki'ntexin ka otk tkbate Dios tuyaxix jun tyol jax, bix ka ja jun t-xe'chel David tscy'etlel tu'n Dios te cawel te junx maj. \v 31 Ti'j tzunj t-xe'chel David e tkbatzen David alcyej k'ij tul-lelxin, bix jaxsen xinj e tkba David tu'n tjatz itz'j tuj tx'otx', bix mintii' tu'n tcyaj tanemxin cyxol cyimne, bix tu'n mi'n cu'x k'ey t-xumlalxin. \v 32 Jatzen Scy'o'n tu'n Dios ja Jesús, e jatz titz'jsa'nxin juntl maj tu'n Dios. Cykilxsen ko' te tstiwa ti'j. \v 33 Yaltzen ja'lewe o tz'aj k'i'nxin tuj cya'j, jaa' o tz'oca tajwalelxin te cawel junx tuya Dios tibaj cykil twitz tx'otx'. Bix jax o tz'oc tk'o'nte Kman Dios Espíritu Santo te Jesús tisenx e tkbaxin tuj tneel, bix tu'ntzen ttzaj tchk'o'n Jesús Espíritu Santo twitz cykil twitz tx'otx'. Ja tzunja ma bint tu'n Dios ja'lewe, bix xsunj ma cyila bix ma cybiy ejee'tzen techlal J-espíritu Santo ma tzaj tk'o'n te kcotz. \v 34 Ba'n, tzinenx ti'j yaa'nte David aj k'i'n tuj cya'j, sino ja te Jesús. Jax David e kbante cyjulu: “Jax Kman Dios e kbante te Waaw: ‘Keca tuj nmank'ab tisen tneel xjal, \v 35 ojxe nxcye cyibaj taj k'oja,’ tz̈i Dios te Tcwal,” tz̈i ktzan David. \p \v 36 Ju' tzunj cyjel nk'o'n tuj chic'aj cyey, ejee'y te Israel, jxin Jesús nko yolen ti'j, jatzente xinj jaxxix Scy'o'n tu'n Dios. Otzen tz'oc tk'o'n Dios jaxin te Kaaw. Bix jax xsun ja xjal lu cyey e cybiya twitz cruz—tz̈itzen Pedro cye xjal judío. \p \v 37 Tejtzen cybinte xjal jtyol Pedro, bixsen e cyna' xjal tchyonel, cuma el cyniy' xjal ti' cyka'yel, bix e xi' cykba'n xjal te Pedro bix tej cabtl t-xel Jesús: \p —Key ktanem, ¿titzen ko temela ya tu'ntzen kco'pja?—tz̈itzen ke judío. \p \v 38 Pero bix aj ttzak'be'n Pedro: \p —Cyjel cyk'o'na cyila, bix chi xe'la tuj a' tu'ntzen t-xi' cyyeec'ana ka ma chi meltz'aja, bix ya cyk'ontltzen cyiiba tuyaj xin Scy'o'n tu'n Dios, jaj xin Jesús. Ju'tzen ctemela tu'n tnajset cyila bix cyiik'a tzuna t-xtalbil Dios, ja Espíritu Santo. \v 39 Jatzen jun tyol Dios o cyaj te cyey, bix te cycwala, bixsen te cyej xjal chi itz'jel la' alcye jun k'ij, te cykilj xjal ttxca' Dios—tz̈i Pedro cye xjal. \p \v 40 Jayle tzunja e tyole Pedro, bix at-x nimtl tyolxin. E tkbaxin tu'n il ti'j tel cypa'n cyiib xjal cyi'j xjal judío cycy'i tu'n cyiik'ente Jesús. \v 41 At-xsen nim xjal oc ocslante tyol Pedro bix e bautizarj. Tex xsunj k'ija atle oxe mil xjal e bautizarj. \v 42 Bix oc cysmon cyiib xjal cyuya nimtl ocslal tu'n toc cyk'on cyiib nuk te ebil cyxnak'atz t-xel Jesús. E ten ke xjal tuj ttz̈yal tuya cabtl. E waa'nke bix e na'nke Dios junx, bix e cub cypa'n tik'ch cye. \s1 Ti tten cychunk'lal tneel ocslal \p \v 43 Bix cykilxsen ke xjal te Jerusalén e jaw klee' cuma nimxsen tajwalel techlal cyaak'en t-xel Jesús e bint. \v 44 Bix cykilca kej xjal oc ocslante Jesús oc cychmon cyiib jaca k'ij junx. Ojtzen n-oc cycye'yen jun xjal tuj tcyajlal, e cub cypa'ncye xjal tik'ch cye cyxol. \v 45 E xi' cyq'ueyen tibaj cytx'otx' bix tik'chtl cye at. Tuya tzunj twi' e cyiik', bix ajben cye te onlec cyej ocslal mebe tuya alcye tcyajlal ete'. \v 46 Jacaxsen k'ij e chmetke xjal te na'l Dios tuj nintzaj tja Dios. E waa'nke xjal junx cyja bix nchi tzalajxsen xjal bix junx e'la cyanem. \v 47 Bix nim e xi' cyk'o'n chjonte te Dios, cuma nimxsen cyanem ti' Dios. Bix nimel ke xjal cywitz ocslal. Jacaxsen k'ij oc mas nim xjal ocslalte tyol Jesús. Ju'tzen tten ttz̈'iy cybet ke ocslal tu'n Kman Dios. \c 3 \s1 Tej tk'anj jun cox \p \v 1 Attzen jun k'ij ca'ba tzunxin t-xel Jesús, ja Pedro tuya Juan, bix e xi'kexin tuj nintzaj tja Dios te oxe tajlal hora te kale, texj hora oj nchi pon xjal judío te na'l Dios. \v 2 Ch'itktzen cypon cananxin ta' tja Dios, t-xi' cycye'yenxin cab xjal k'i'n juntl xjal cox cyu'n, xi'ninke tuj tja Dios. Pero jxjal cox ju'x tten ttzajlen itz'ja, bix nak'lx tu'n t-xi' k'it ttzii' jtja Dios. Oc cyk'o'n xjal tbi Cyeca Ttzi'yen, bixsen ncub kej xin xjal cox ttzii' tja Dios te kanl pwak tcotzxin cye xjal nchi ocx ttzi'yen. \v 3 Tejtzen tak' twitzj xin cox cyi' Pedro tuya Juan, ya ch'itk cyocxxin tuj tja Dios bix e xi' tkanenxin jun pwak tcotzxin. \v 4 Cyiwc'a oc cycye'yen t-xel Jesús jaxin, bix e xi' tkba'n Pedro texin: \p —Ko tcye'c'a—tz̈i Pedro texin. \p \v 5 Bixsen ocxix tk'o'n jxin cox tc'u'jxin cyi'jxin. Tujtzen twitzxin, ch'in pwak tu'n toc texin. \v 6 Pero bix e xi' tkba'n Pedro: \p —Pwak mintii'ke k'i'n ku'n, mitetpe plata bix mitetpe oro. Yaa'n k'ina ko'ya. Keya k'i'n ku'n nuk ja tej keya kipemal o tz'oc tk'o'n Jesús Kajwalela. Tuya tzunja c'oquela konena jay. Tu'n tajwalel Jesús te Nazaret, jxin Scy'o'n tu'n Dios, cxe'ltzen nkba'n tey tu'n tjaw we'y bix tu'n tiy' beta—tz̈i Pedro texin. \p \v 7 Bix e tzaj ttzyu'n Pedro tk'abxin te tmank'abxin bix e jaw tii'n Pedro jaxin. Tujx naj tcywix ke tkenxin bix ke tmopxin. \v 8 Bix e jaw lipenxin tej tjaw we'xin, bix ak'xin betel. Axsen e'la tuj twitzxin tjaw lipenxin bix tiy' bet-xin. Tzinxsen na'nxin Dios. Ju'tzen tten tocxxin tuj tja Dios tuya Pedro bix Juan. \v 9 Cykil xsunj xjal tcub oc cyeyente jxin cox nbet-xin bix nk'o'nxin chjonte te Dios. \v 10 Nimxsen e jaw klee' ke xjal toc cycye'yen xjal jaj xin cox ncubxix ten ttzii' Cyeca Ttzi'yen te kanl tcotzxin. \s1 Tej tpocban Pedro twitz jun pe'n te Salomón tbi \p \v 11 Tejtzen cybaj na'nxin Dios, bixsen etzkexin twitz pe'n Salomón tbi. Yal tzunj xin otk tzul tnaabl, minxsen elxin cyi' Pedro tuya Juan. Yal cye xjal, tzinxsen chi klee' xjal, bix binxsen toc cychmon cyiib xjal. \v 12 Tejtzen toc cychmon cyiib xjal cyi' Pedro, bix e xi' tkba'n Pedro: \p —Key te ntanem te Israel, ¿tu'n tikentzen nimxsen nchi klee'y? ¿Tikentzen nim nchi klee'y oj nko oc cycye'yena jac'a xsunj nuk ku'n keya ma tzula tnaabl jxin coxa? Min bet texin tu'n jun keya kipemal, bix yaa'n nuk tu'nj nko na'na Dios. \v 13 Yaa'n ju' tewa. Tej ma baja tu'n Dioste, jaj xin Tdios Abraham, Tdios jxin kiy'jil Isaac, tej xin kiy'jil Jacob, bixsen cykil ke kiy'jil. Ja te Dios ma binchan te ja lu tu'ntzen t-xi' tyeec'anxin ka o jax tk'o'nxin Tcwalxin mas jawnex bix o txi' tk'o'nxin nim tipemal Tcwalxin. Jatzen Tcwal xinj Jesús, jaxj xin cyey e xi' cyk'o'n tej xin cawel Pilato tu'ntzen tbyet-xin, bix jaxj xin cyey el cyxoo'n, amale otket cub te Pilato tuj twitz tu'n tex ttzakpi'nxin Jesús. \v 14 Jaj xin Scy'o'n tu'n Dios te cawel, jaj xin Jesús ba'n tanem, min e cycuyey. Pero tzunj xin byol xjal Barrabás, jatzen xin e cycuyey tu'n tetz tzakpet-xin. \v 15 Ju' tzunj ejee'y e byonte tej xin xjal tbeyel jchunk'lal te junx maj. Pero o jatz titz'jsa'n Dios jaxin. O kila o jatz itz'jxin. Ejoo'ya tstiwa. \v 16 Bix lu tzunj xin xjal cox nejl lu, bix cytzki'na twitzxin, matzen tz'oc ke tc'u'jxin ti' tbi jxin Jesús, bix tu'ntzen tipemal tbi Jesús ma tzula tnaablxin. Tu'nj a tanemxin ti' Jesús, ju'tzen ma tzula tnaabl xina tisenxj tten n-oc cycye'yena. \p \v 17 Ke cyey te ntanem, weya ntzki'na ka minxix otk tz'el cyni'ya ti'j tuya ke cycawela ka ja Jesús Scy'o'nxix tu'n Dios. \v 18 Pero amale otket cybinchey ka', yal te Dios max bint texin tu'n ti jilel tajxin, cuma at-xe k'ij cyyolbil-lente ke tyolel Dios ka tu'n tiy'x q'uixc'aj bix tu'n tcyim jxin Scy'o'n tu'n Dios. Jax o tz'e'la tyol Dios. \v 19 Pero amale otket bint cyu'na cuma min cytzki'na ka jaxin Tcwal Dios, pero cyu'nx cyey. Ju' tzunj chi meltz'aja cycyaj meltz'aj tuya Dios, tu'ntzen tnajset cyila, \v 20 bix tu'ntzen tajtz tmeltz'u'n Dios jxin Jesús, Scy'o'n tu'n Dios, jaxj xin otk k'oj te cyey. \v 21 Pero te lwewa naj ctemelxte Jesús tuj cya'j, ojxetzen tpon jk'ij te tu'n tbaj tninc'u'n Jesús cykilca nbaj twitz tx'otx', jaj e tkba Dios cye ke tyolel at-xe tyem. \v 22 Cxe'ltzen nkba'n cyey tu'ntzen cymeltz'aja. C'ulelcaxixna tuj cyc'u'ja ti e tkba jxin kxe'chel Moisés: “Jatzente Kman Dios q'ueletz scy'o'nte jun tyolelxin tisenj weya cyxola ejee'y te Israel. Ja tzunxin c'oquel cybi'na bix cycuyey tyolxin. \v 23 Al tzunj min ma tz'oc ebinte texin, junxsen maj q'uelel pax cyi'j te Dios t-xjal,” tz̈i Moisés tcyaj tkba'n—tz̈i Pedro cye xjal, tu'ntzen tel cyniy' xjal ti'j ka ti' Jesús nyolena Moisés tej tkbante xinj ju'wa. \p \v 24 Bix e xi' tkba'ntl Pedro: \p —Ju'xsen tten cyyolen cykil tyolel Dios, jatxe tuyaj xin tyolel Dios Samuel o tzaj bet tyem nyolj ti'j ti tten Jesús tzalu twitz tx'otx'a, tejxe taj Jesús tuj cya'j. \v 25 Ke cyey te ntanem, tisenx cyey bix tisenx keya, jatza e'la itz'j ko' cyi'j kej xin kxe'chel ootxa e yolen tej tyol Diosa. Ke cyey bix ko keya ejoo' tzunj cotzl tej tyol Dios e cyaj tk'o'n cyuya ootxa. Ju'tzen tten tcyajlen tkba'n Dios tyol tej xin itz'jsal kxe'chel, jxin Abraham: “Cykil ke tnom twitz tx'otx' cy'iwla'n chi temela tu'n jun cyey itz'j cyxol ke t-xe'chela,” tz̈i Dios te Abraham. \p \v 26 Ejee'y te Israel tneel tnom o tscy'o Dios tu'n tcy'iwlet tu'nj xin xjal, ba'n tcyaj cyk'o'na cyila. Ju' tzunj, cubsanx cywitza—tz̈i Pedro cye aj judío tuj nin tja Dios. \c 4 \s1 Tej tpon k'i'n Pedro tuya Juan cywitz aj cawel \p \v 1 Pedro tuya Juan nchi yolenxxin cyuya xjal, tej cyul kej pala cye xjal judío cyẍklun cyiibxin tuyaj xin cycawel ke c'ojlal tuj nintzaj tja Dios, bix xsun kej xin tej cloj saduceo, ejee'xsen xinj min el jax tuj cywitz ka nchi jatz itz'jtl cyimne juntl maj. \v 2 Otkxsen chi tzaj k'ojlxin cuma nchi xnak'tzan Pedro tuya Juan cye xjal, bix tuj cywitzxin otk tz'el cyipemalxin bix cuma nchi xnak'tzantzen Juan tuya Pedro ka cykil xjal cjawetz itz'j tisenx otk tyeec'an Jesús. \v 3 Bixsen e cytzuyxin Pedro tuya Juan, bix ocx k'o'nkexin tuj tzee' texe juntl k'ij, cuma ya kaletl bix mintii'tl tyem tu'n t-xi' niq'uet ti' cyilxin, bixsen e cyaj t-xke stis texa juntl k'ij. \v 4 Pero amale ju'te, nimxsen xjal cyxolj otk tz'oc ebinte tyol Pedro jax e'la tuj cywitz. Nukxix xinakc'a atle jwe' mil ocslal. \p \v 5 Tetzen juntl k'ij bix oc cychmon cyiibxin tuj Jerusalén ke cycawel xjal te judío, bix ke nintzaj tij, bix kej xin nmak tx'olbal ley, \v 6 tuyaj xin Anás, nintzaj tneel pala, tuyaxe cabtl te tjaxin, jaantzen Caifás, juntlxin Juan, bixsen Alejandro. \v 7 Bixsen e cykanenxin tu'n cypon Pedro tuya Juan cywitzxin tuyaxe jxin cox otk tzul tnaabl, bix e xi' cykanenxin cye Pedro: \p —¿Titzen tten toc cyk'anena ja xjal lu? ¿Altzen o tzaj k'onte cyipemala? ¿Altzen cyey o tz'oc k'onte cyajwalel tu'n toc cyk'a'nena jxjal lu?—tz̈itzen ke pala. \p \v 8 Pero te Pedro nimxsen tipemalxin tu'n Espíritu Santo, bix aj ttzak'be'nxin: \p —Key nin cawel bix xsun kej nintzaj xjal te Israel, \v 9 kane nchi kanena keya ti'j ba'n ma tz'oc kbincha'na ti'j coxa, tu'ntzen cybintey ti tten tul tnaablxin, \v 10 chin ttzakpi' tzuna tu'n t-xi' ntx'olba'n cyey bix te cykil xjal te Israel, tej xin xjal lu o k'anj texin tu'n tipemal Jesús te Nazaret, jxin Scy'o'n tu'n Dios, jaxj xin cyey e cybiy twitz cruz, bix jaxj xin e jatz titz'jsa'n Dios tuj cyamecy. Tu'ntzen tajwalel bix tipemal jxin Jesús lu jxin xjala wa'lc'a kuyena cywitza ya ba'ntlxin. \v 11 Ti'j tzunj xin Jesús lu nyolena tyol Dios nbya'n tu'n cyjulu: “Ja tzunj xak ex cyxoo'n xjal binchal jaa', ja tzunja ma tzul meltz'aj tu'n toc te mas nintzaj xak te t-xee' jaa'.” Ejee'y tisen binchal jaa', bix ja xak mas nintzaj, jatzen Jesús. \v 12 Tuj cykil twitz tx'otx', min-al juntl tisen Jesús ba'n kco'pj tu'n. Junx biybaj tjak' cya'j twitz cykil twitz tx'otx' o tz'oc tk'o'n Dios tajwalel te co'pl xjal, ja Jesús—tz̈i Pedro cye nintzaj xjal. \p \v 13 Tejtzen toc cybi'n nin cawel cyiw cyc'u'j Pedro tuya Juan nchi yolen, e jawxsen klee' ke xjal, cuma oc cycye'yen xjal ejee'xin nuk tisen yalx xjalkexin. Min otk chi xa'cx tuj scwela bixsen el cyniy' ke cawel ti'j Pedro bix Juan ka ejee'xin otk chi bet tuya Jesús, bix ju' tzunj nim ba'n cyu'nxin. \v 14 Bix cuma wa'lc'a tzunj xin otk tzul tnaabl, ju' tzunj mix e bina cyyolenxin ka' yol cyi'j. \v 15 Entonces bix ex chk'etkexin tuj juntl cwart, bixsen e cyaj ke nin cawel te yolel cyjunalxxin. \v 16 Tz̈i tzunkexin cyjulu cyxolxxin: \p —¿Titzen kbincha cyuyaj xjal lu? Cykilxsen xjal te Jerusalén itzkilte ka ma tzul tnaabl xjal cox cyu'n. Mlay kewen. \v 17 Pero jax mitetpe tu'n kcuyante tu'n t-xi' itz̈en cyxnak'atz cyxol xjal. Entonces tu'ntzen tbaj twi', chi oqueltzen ksiy'pu'n tu'ntzen te ja'lewe bix ma txi' bet tyem ya mi'n chi yolentl ti' Jesús te juntl xjal—tz̈itzen ke cawel. \p \v 18 Bixsen etz cytxco'nxin Pedro tuya Juan juntl maj, bix e xi' cykba'nxin: \p —Matzen txi' kkba'na cyey ya mintzentii'tl tu'n cyyolena bix tu'n cyxnak'tzana xjal ti'j Jesús—tz̈i tzunkexin. \p \v 19 Pero bix aj ttzak'be'n Pedro tuya Juan: \p —¿Titzen cyey nxi' cybisen ti'j? Altzen cye mas jiquen twitz Dios, ¿japaj tu'n toc kbi'na ejee'y, bix ma jaj tu'n toc kbi'na Dios? \v 20 Yaltzen keya, mlay cyaj kk'o'na ti'jxe ti jilel o tz'oc kbi'na bix o tz'oc kcye'yena, cuma ju' toc tu'n Kman Dios—tz̈i Pedro tuya Juan. \p \v 21 Pero bix oc meltz'aj ke cawel te siy'pulec cyexin juntl maj tu'nx mi'n chi cub tenxin tz̈itpulte tpocbal Jesús. Yajc'atltzen bixsen e tzakpetkexin. Min e cub kexin tuj castiwa tu'n mintii' il baj, cuma cykilxsen xjal nchi k'on chjonte te Dios ti'j tik'ch otk baj. \v 22 Jxin xjal otk tzul tnaabl k'i'nxin mas te cya'wnak jnabk'i tej tiy' bet-xin tneel maj. \s1 Tej t-xi' cykane ocslal tuj na'j Dios tu'n ttzaj k'o'n nim cyipemalxin tu'n cykba'nxin tyol Dios \p \v 23 Tzinxix nchi tzakpet-xin, bix e xi' Juan tuya Pedro jaa' ta' jcabtlxin t-xel Jesús, bixsen e baj cykba'nxin tik'ch toc cyu'n tajwil na'l Dios bix ke tij xjal cyexin. \v 24 Tejtzen tbaj cybi'nxin, bixsen el cyniy'xin ti'j ka tu'n cyak'xin xnak'tzal cye xjal tjak' tc'ojlabatz ke cawel, bixsen ak'kexin te na'l Dios cyjulu: \p —Taat, jay Kaawa, ja tey e cub binchante cya'j, bix twitz tx'otx', bix mar, bix tik'ch at. \v 25 Jay e kbante tu'n Espíritu Santo tu'n tyol kxe'chela David tyolela: “¿Tikentzen n-oca cyk'on cyiib te nintzaj cykil tnom twitz tx'otx'? ¿Tikentzen nuk tik'ch nbaj cyniq'uen xjal ti' Dios? Mintii' q'uelela. \v 26 Ke nmak cawel twitz tx'otx' bixsen ke cawel cyuj tnom matzen tzak' oquel cychmon cyiib tu'n cyoc k'ojlxin ti' Dios bixsen ti'j xin Scy'o'n tu'n Dios te cawel twitz tx'otx',” tz̈i tzuna te tyolela David. \v 27 Bix jax ju'tzen nbaj. Tuj tnom lu, ja tzunj xin cawel Herodes bix xsunj xin cawel Poncio Pilato matzen tz'oc cymojban cyiibxin cyuya kej xjal judío bix xsun kej xjal yaa'n judío tu'n cyoc k'ojlxin ti'j xin sant Tcwala, jxin e tsicy'a te cawel. \v 28 Cykil o baj cybincha'n, ja tzunja e tkbay ti jilel tu'n tbaj. \v 29 Bix ju'x nbaja. Kman Dios, cye'nctza ti nbaj ki'ja. Nko baj siy'pu'na tu'n nko tz̈itpuna tyola. Keectzen tc'u'ja ki'ja tu'ntzen mi'n tzaj ttz̈i ki'ja oj t-xi' kyolena tyola. \v 30 Nuksama, tu'ntzen tipemala tzula cynaabl yaab tu'n toc cybi'n xjal tyola. K'ontza mas tipena keya tu'n tcub kbincha'na mas techlala cywitz xjal, tu'n tipemal Tcwala Jesús—ju'tzen tten cyna'n t-xel Jesús te Dios. \p \v 31 Tejtzen cybaj na'nxin Dios, bixsen e tzaj yucch jaa' jaa'j cychmona cyiibxin. Bix oc nim cyipemalxin tu'n Espíritu Santo tu'ntzen k'uklxix cyc'u'jxin oj t-xi' cykba'nxin tyol Dios. \s1 Kej ocslal cykilxsenke cychmon cyiib tuya cykil cyanem \p \v 32 Yaltzen cye ocslal, cykilxsenke cychmon cyiib tuya cykil cyanem. Min-alxsen jun e kbante ka nuk cye tik'ch cye, sino e baj cypa'ncye xjal tuya juntl wik la' ti tcyajlalel ete'. \v 33 Yaltzen ke t-xel Jesús, tuyaxsen nim cyipemalxin t-xi' cykba'nxin ti tten tjatz itz'j Jesús tuj cyamecy. Bix enterax ke ocslal e ten tjak' t-xtalbil Dios bix tuj ttz̈yal. \v 34 Minxsen-al jun ocslal e ten tuj tcyajlal, cuma alcyej at cytx'otx' bix ma at juntl cyja, bix e xi' cyq'ueyen, bix e tzaj cyii'n twi'. \v 35 Cye t-xel Jesús, tu'n tcub cypa'nxin cywitz mebe la' ti' tcyajlalel ete'. \v 36 Tisen tzunj junxin xjal José tbi, jaxsen xinj n-oc tbi cyu'n t-xel Jesús te Bernabé, jatzen elpeninaj “nimsal cyanem xjal.” Jatz elnina itz'jxin cyxol xjal levita. Jatzen itz'jaxin tuj jun lugar Chipre tbi. Jatztzen najlaxin Jerusalén. \v 37 Ja tzunj xin José e xi' q'ueyente jun ttx'otx'xin, bix e xi' tk'o'nxin twi' cye t-xel Jesús tu'n tajben cyexin. \c 5 \s1 Ananías tuya Safira \p \v 1 Pero attzen junxin xjal min e cub tpa'nxin tik'ch texin tuya cykil tc'u'jxin. Ananías tbixin, bixsen t-xu'lxin Safira tbixuj. Bixsen e xi' cyq'ueyenxin jun cytx'otx'xin cyca'belxin. \v 2 Bixsen e cub cyniq'uenxin tuya t-xu'lxin tu'n tcyaj cyii'nxin jun tkiy' ti'j twi' cytx'otx'xin, bixsen e cub cyu'nxin tu'n t-xi' cykba'nxin cye t-xel Jesús ka cykil twi' tx'otx' toclel cyk'o'nxin cyexin. Entonces bixsen e xi' Ananías k'olte tej jun tkiy' twi' tx'otx', bix e xi' tk'o'nxin cye t-xel Jesús. \p \v 3 Pero bix e xi' tkba'n Pedro te Ananías: \p —¿Tu'n tikentzen ncwa' tc'u'n tey juntl tkiy' twi' jtx'otx'a te tey? Jma tzaj tk'o'na keya nuk tisenc'a cykil twi' tx'otx' ma tzaj tk'o'na keya. Yaltzen tey matzen ẍtak'ena twitz Espíritu Santo. ¿Tu'n tiken ma tz'oca tbi'na ti jilel ma tz'oc tk'o'n taaw il Satanás tey? \v 4 Mintii'xix te il ti'j tu'n t-xi' tq'ueyena ttx'otx'a. Bix ka taja t-xi' tq'ueyena, ja tey taaw. Te tey, bixet t-xi' tc'u'na cykil twi' ttx'otx'a, cuma tey. ¿Pero tu'n tikentzen xcwa' tbisena ti'j tu'n tcub tyajla'na ejoo'ya cyjulu? Pero jaxxix min ma ẍtak'en tey twitz xjal, sino twitz Dios—tz̈i Pedro te Ananías. \p \v 5 Tejtzen toc tbi'n Ananías kej yol ju'wa, bix e cub tz'akxin cyimnetlxin twitz tx'otx'. Cykilxsen xjal oc ebinte ti otk baj te Ananías, bixsen oc ttz̈i cyi' xjal. \v 6 Yajc'atltzen bix ul cabk'a xjal tuya jun sábana, bix iy'x cymaksi'nk'a t-xumlal cyimne tuya, bix iy' cyii'nk'a te mukbil. \p \v 7 Otktzen bint oxe hora tej tocpan jxuj Safira, t-xu'l jxin cyimne. Mintii' tumel tuyaxuj ti otk baj. \v 8 Bix e xi' tkanen Pedro texuj: \p —Kbantz we, jpwak ma tzaj cyk'o'na keya, ¿cykilpa twi' jtx'otx' ja lu?—tz̈i Pedro. \p —Jaxte cykilte twi' tx'otx'—tz̈i Safira. \p \v 9 Entonces bix e xi' tkba'n Pedro: \p —¿Titzen tten ma chi ẍtak'ena twitz Dios? Yaltzen ja'lewe, ebin xsunj alj tzul beta. Lu tzajne tzaj nkayena ejee'j k'a xjal ẍi cu'x mkunte tchmila. Bix ju'x tey, ejeexk'a chi xe'l k'inte tey tuj mukbil—tz̈i Pedro texuj. \p \v 10 Tzinxix nxi' baj tkbante Pedro ju'wa, tzin ncub tz'ak Safira t-xee' tken Pedro cyimnentlxuj. Tejtzen cyocpan jk'a xjal, cyimnenxuj toc cycye'yenk'a. Jax bix etz cyii'nk'a jaxuj te mukbil, bix e cu'xxuj ttxlaj tchmilxuj. \v 11 Cykil xsunj xjal te tja Dios, bix cykilkej ebin tej ju'wa bix xsun kej oc cyeyente tcyamecy Ananías bixsen t-xu'lxin Safira tu'n cyẍtak'bil, nimxsen ttz̈i e cub cyi'j xjal. \s1 Nimxsen techel bix tbanel e bintl cyu'n t-xel Jesús \p \v 12 Nimxsen techlal bixsen k'anj ke xjal e bint cyu'n t-xel Jesús cyxol xjal. Bixsen ke cye ocslal jaca k'ij nchi chmet tuj nintzaj tja Dios, twitz tpe'n tunwen Salomón tbi. \v 13 Yal tzun kej xjal yaa'n ocslal, tej tcyim Ananías tuya Safira cywitz t-xel Jesús, bix e tzaj ttz̈i cyi' xjal kej xin t-xel Jesús, pero nim oc cybi'n xjal ejee'xin. Pero chebe ak'ke xjal ebil cyyolxin, bix oc ke xjal ocslal. \v 14 Pero mixsen jtoo ju'wa. Nimxsen xjal ak' ebilec tyol Jesús, xuujle, xinakle. \v 15 Tu'ntzen nim techlal e bint cyu'n t-xel Jesús, nimxsen tpocbal el, hasta etz cyii'n xjal ke cyyaab tuj be twitz wetbil, twitz pop, tu'ntzen oj tiy' bet Pedro tuj be, amatzen nuk t-xlequemal Pedro tziy' cyibaj yaab, tu'n tul cynaabl. \v 16 Jax ju'x cyuj nim tnom ttxlaj Jerusalén, nimxsen xjal ul Jerusalén, k'i'ntzen ke yaab cyu'n, bix xsun kej otk tz'oc biman cyi'j. Cykilxsenke ul cynaabl. \s1 Tej cyjaw tzyet Pedro tuya Juan \p \v 17 Pero tejtzen toc cycye'yen nimxsen xjal lepchec cyi' t-xel Jesús, bixsen oc chi'l jxin tneel cawel cyibaj pala tuj nintzaj tja Dios, bix xsun kej xin at tuyaxin, bix kej xin saduceo. \v 18 Tu'ntzen tchi'lel cyc'u'jxin bix ex cysma'nxin tu'n cytzyet ke t-xel Jesús, bix ocxkexin tuj tzee' cywitz xjal. \v 19 Pero tejtzen tcub klolj, bix e pon jun tsanjel Dios e tzaj tuj cya'j, bix el tjko'nxin tlemel tzee', bix etzkexin, bixsen e xi' tkba'n tsanjel Dios cye t-xel Jesús: \p \v 20 —Cyix cyxi'y. Cyocxsen tuj nintzaj tja Dios, bix mi'n baj cyc'u'ja tu'n cyk'umenxsen ti ttenj ac'aj chunk'lal tuya Dios, bix ti elpenina—tz̈i tsanjel Dios. \p \v 21 Tejtzen toc cybi'n t-xel Jesús, tetzen klaxc'a, bix ocxkexin tuj nintzaj tja Dios, bix ak'kexin xnak'tzalec cye xjal. \p Jooc'tzen nbaj, tchmonte tneel pala tiib cyuya nintzaj consejo te ni'c'ul cyley tuj cyreligión judío tujx jjaa' jaa' n-oca cychmon cyiibxin. Bixsen e tzaj cytxco'nxin kej xin nintzaj tij cyxol xjal judío. Tejtzen tbaj cychmon cyiibxin, bix e xi' ik'bajkexin tuj tzee' tu'n cypon jxin t-xel Jesús cywitzxin. \v 22 Entonces bixsen e xi' ke cypolicía nintzaj xjal te k'il cyexin, pero tej cypon policía, min-altlkexin tuj tzee'. Bixsen ajtzkexin te kbalte cyuya pala cyuya consejo. \v 23 Bix e xi' cykba'nxin cye cawel: \p —Kej tlemel tzee' jaa' ete'cxa kej pres jpu'nte, bix ke c'ojlal nchi c'ojlan cyexin pe'n. Pero tejtzen tocx kjko'na tzee', min-altl tocx tunwen—tz̈itzen ke policía cye cawel. \p \v 24 Tejtzen toc tbi'n jxin cawel cyibaj c'ojlal tja Dios bixsen tneel pala, e jaw klee'kexin, bix ak'kexin kanlte te cyeeylexxin ti otk baj, bix ti tten oj tel tpocbal. \v 25 Pero lwewa ul naj jun xjal bix ocx kbet cyexin: \p —¡Cycye'yentz! Kej xjal ocx cyk'o'na tuj tzee', lu ke nchi xnak'tzan ja'lecuwe tuj nintzaj tja Dios—tz̈i tzunj xjal cye ke cawel. \p \v 26 Toctzen cybi'n xin jcawel cyibaj c'ojlal tja Dios ju'wa, ja tzunj xin cawel cyuya cabtl c'ojlal bix e xi'kexin jaa' ete' t-xel Jesús, tu'ntzen cytzaj k'i'nxin cywitz nintzaj cawel. Pero min ocxix tenke c'ojlal yajlalte cyexin, cuma cytz̈i xjal cyi' c'ojlal. \v 27 Tejtzen cyul k'i'nxin, bix e cub wabatkexin cywitz consejo. Bixsen e xi' tkanen tneel pala cyexin: \p \v 28 —Cyiw o txi' kkba'na cyey tu'n mi'n chi yolena ti' Jesús. ¿Pero titzen ma cybinchey? ¡Jun wikxitl ma cybinchey! Ma tz'ex baj ttz̈itpuj tyol Jesús cyu'na tuj cykil Jerusalén. Yaa'ntzen o'cx ma tz'oca cyu'na, sino cyaj tzuna tz'oc cyk'o'na te kiketzen cyimlen jxjal Jesús—tz̈itzen tneel pala cye t-xel Jesús. \p \v 29 Pero bix aj ttzak'be'n Pedro tuyaj cabtlxin t-xel Jesús: \p —May'te, taat, ma bint ke ku'n ti jilel o cykbay keya. Pero keya te ke, ja tej tyol Dios mas il ti'j twitz cyyol xjal. \v 30 Ja Dios, jaj xin Cydios kej xin ootxa kxe'chel, jatzen xinj e jatz itz'jsante Jesús tuj tcyamecy. Pero ejee'tzen cyey xjal, ejee'tzen cyey e binchante tu'n tcubxin, bix e cubxxin cyu'na twitz cruz tisen jun nuk yalx xjal byol. \v 31 Pero tej xin Jesús oc cycye'yena tisen jun byol, jatzente xjalj o jax tii'n Dios tuj cya'j. O cub kexin tuj tmank'ab Dios, bix o tz'oc nim tajwalelxin tu'n Dios. O tz'ocxin te mas nintzaj cawel cye xjal, bix co'pl xjal, tu'ntzen ba'n cyco'pj xjal te Israel tuj cyil. Bix ka ma chi etza tuj cyila, chi co'pjel cyey tuj cyila. \v 32 Keya jaxxix ke kyol, bix ba'n tu'n Espíritu Santo kyola, cuma la' alj ma tz'oc ebinte tyol Dios, ntzaj tk'o'nte Dios Espíritu Santo te cycotz—tz̈itzen ke t-xel Jesús cye cawel. \p \v 33 Tejtzen toc cybi'n ke cawel tuj consejo kej yola, bix e tzaj k'ojlkexin nim. Tu'ntzen tchi'lel cyc'u'jxin cyajxin e cub cybyo'nxin ke t-xel Jesús. \v 34 Pero cyxoltzen nintzaj consejo at jun tij xjal tej cloj fariseo, kej xin nimal tuj tley Moisés. Jxin xjal Gamaliel tbixin. Gamaliel tx'olbal leyxin, bix ebi'n xsunxin cyu'n xjal. Ja tzunj xin Gamaliel bix e jaw we'xin cyxol ke tuyaxin, bix e xi' tkanenxin tu'n tyolenxin. Bix e xi' tkba'nxin tu'n cyetz k'i'n t-xel Jesús jun tkiy' tu'ntzen mi'n tz'oc cybi'nxin ti' tyol Gamaliel. \v 35 Entonces bixsen e xi' tkba'n Gamaliel cyej cabtlxin tuyaxin: \p —Key te ntanem Israel, cxe'lxix cycye'yena ti chi temeley cyuyaj xjal lu. \v 36 Tzulc'axna tuj cyc'u'ja ma bint cab tyem jxin Teudas ocxin te nintzaj xjal, bix oc meltz'ajxin k'ojlel ti' gobierno tuya cyaja syent xjal. Pero cwax tbyet Teudas. Yal tzun kej oc lpe ti'j, bix el tz̈itjke, bix e baj twi'. \v 37 Ju'x e baj tuyaj xin Judas tuj Galilea. Te tzun kej k'ij tej njaw tumel tajlal xjal tu'n gobierno, bixsen oc k'ojlkexin ti' gobierno cyuya ke tuyaxin. Pero cwax tcubxin bix cykilca kej xjal oc lpe ti'jxin el tz̈itj. \v 38 Ch'innch'etzen ju'x pjel te ja lu. Ju' tzunj cxe'l nkba'n cyey tu'n mi'n chi cub cybyo'na, cuma ka yaa'n te Dios cyaak'en, ka nuk cyex, cykil pjel twi', tisen e baj cyej xjal ma txi' nkba'n cyey. \v 39 Pero ka jax te Dios cyaak'en ncub bint, mlayx bint cyu'na tu'n tcub cybajsa'na. Cyk'o'ncxix cyc'u'ja ti'j mi'n tz'oc cyk'on cyiiba te k'ojlel ti' Dios—tz̈itzen Gamaliel cye ke nintzaj consejo te stis. \p \v 40 Cykil xsunkexin oc ebin tej tyol Gamaliel. Entonces bixsen e tzaj cytxco'nxin ke t-xel Jesús juntl maj, bixsen el k'i'nke cyi'jxin, bixsen e xi' nim tz'u'n cyi'jxin. Bix juntl maj e xi' kbet cyexin tu'n mi'n chi yolenxin mas ti'j Jesús. Yajc'atltzen bix ex tzakpetkexin. \p \v 41 Entonces bix etz ke t-xel Jesús cywitz nintzaj consejo te stis cyxol xjal judío. Axsen ttz̈yal cuma otk tcuya Dios tu'n tiy'x cawbil cyu'nxin nuk ti'jc'a Jesús. Ba'nxsen e'la tuj cywitzxin. \v 42 Bix min oc cybi'nxin cyyol cawel, sino jaca k'ij iy'kexin ttzii' cyja xjal, bixsen tuj nin tja Dios e kbankexin ti'j ti tten Jesús, jxin Scy'o'n tu'n Dios. \c 6 \s1 Tej tjaw scy'et wuuk ak'anal tuj taak'en Dios \p \v 1 Yaltzen tajlal ocslal, tz̈'iynax ttz̈'iy. Pero maatkxsen txolen ttz̈'iy, attzen jun yol e jaw. Attzen ocslal judío cye chi yolen tuj cyyol xjal griego, bix atl judío ba'n yolen tuj hebreo. Cyxol jca'ba cloj xjal at nim viuda. Ejee' tzunj xuuj viuda bix e baj paax cywa jaca k'ij. Pero ejee' tzunj viuda aj griego octzen cykanbil xjal ka yaa'n ju'x tken cywa n-etz tisenx kej xuuj aj hebreo. Ju' tzunj e jaw jun k'oj. \v 2 Entonces bixsen oc chmet cykil ocslal tu'nj cablajaj xin t-xel Jesús, bix e xi' cykba'nxin: \p —Cyajtzen cyey ejoo' keya ko xe'l ninc'unte cyey cyk'oj. Pero yaa'n ba'n tu'n tcyaj kk'o'na kxnak'atza nuk tu'n ejoo'ya ko xe'l pa'n te cyway. \v 3 Ju' tzunj, key ocslal, cyjyonxa wuuk xinak cyxola te ninc'ulte cyey. Ja tzunj wuuk xjala c'oquelxix ke cyc'u'j xjal cyi'j bix c'oquelxix cybi'n xjal ejee', bix cbinelxix cyu'n, bix ejee'j ebilte Espíritu Santo. Ojtzen tcnet wuuk xjal tisenj nxi' kkba'na cyey, ejoo'tzen keya ko oquel wa'bencye ti'j ja ak'untla te pa'lte cyway. \v 4 Yaltzen keya, cxe'lx kii'nke kaak'en te na'l Dios bix te kbalte tyol Dios—tz̈itzen ke t-xel Jesús cye ocslal. \p \v 5 Cykilxsen ke ocslal oc ebinte ju'wa. Bix etz scy'et ja wuuk xjal lu: Esteban, junxin xjal axsen tanemxin ti' Dios, bix nuk ebilxxin ti' Espíritu Santo, ju'x jxin Felipe, jxin Prócoro, jxin Niconor, jxin Timón, jxin Parmenas, bixsen Nicolás, jun xjal te Antioquía nejl ocslalxin ti' cyreligión judío, pero ya otk tz'ocslanxin Jesús. \v 6 Cykil tzun kej xin lu e pon cywitz t-xel Jesús bix e baj na't Dios cyibajxin, bixsen oc cyajwalelxin tu'nj tcublen cyk'ab t-xel Jesús cyibajxin. \p \v 7 Ju'tzen tten tbinlen ke ocslal te Dios, bix xi'ne e xi' tz̈'iy. Tyol Dios e xi' tz̈'iy cyxol xjal, bix jawnexsen e jaw tken tajlal ocslal tuj Jerusalén, bix nimxsen pala cye judío e cub cych'ixbe'n cynaabl tu'n oc ke cyc'u'jxin ti' Jesús. \s1 Tej ttzyet Esteban \p \v 8 Ja tzunj xin Esteban nimxsen tipemal Dios at tuyaxin, bix nim xtalbil tibajxin, bix jax nimxsen techlal tipemal Dios e bint tu'nxin cyxol xjal. \p \v 9 Pero attzen cabxin oc ten cyakwusalecte Esteban, bix e k'ojlke tuya Esteban. Ejee' tzunj xin oc k'ojl ti' Esteban, te jun camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dioskexin jaa'j e chmeta kej xjal otk chi tzakpet tuj ak'untl tjak' tcawbil Roma. Jatzen otk chi tzaa'xin tuj tnom te Cirene, Alejandría, bix Cilicia, bixsen tuj ttx'otx' Asia, tu'n cyponxin tuj Jerusalén. \v 10 Ejee' tzunj xin lu e k'ojlkexin tuya Esteban, pero mix e xcyebake ti'jxin, cuma texin e yolenxin tuya tonbil Espíritu Santo. \v 11 Entonces tu'ntzen tchi'lel cyc'u'jxin, bixsen oc cychjo'nxin tuj ewjel cabtl xjal tu'ntzen tbaj bint ẍtak'bil ti' Esteban tisen ka otk tz'oc cybi'nxin tyol Esteban ka' ti' Moisés bixsen ti' Dios. \v 12 Ju'tzen tten tbaj cyxtz'imenxin cywitz xjal bixsen ke tij xjal bixsen ke tx'olbal ley. Bixsen e cytzuyxin ja Esteban, bix e xi' k'i'nxin cywitz ke nintzaj cyconsejo judío. \v 13 Bixsen e pon kej xin ẍtak' tstiwa, bix e cykbaxin ka min cyaj tyolen ka' yol Esteban tibaj tja Dios bixsen ti' tyol Moisés. \v 14 Bixsen oc tyol Esteban te cysakchbilxin. Tz̈i tzunkexin cyjulu: \p —O tz'oc kbi'na tyol xjal lu ka jxin Jesús te Nazaret cwel t-xitenxin nin tja Dios bix ctch'ixbe'xin jcostumbre o cyaj tk'o'n Moisés—tz̈itzen ke ẍtak' cye cawel. \p \v 15 Yaltzen ke cawel, bixsen ke cykil kej xjal k'ukl, occa cycye'yen xjal ja Esteban. Pero tej toc cycye'yenxin twitzxin, nkoptz'ajxsen twitzxin tisenxsen twitz jun tsanjel Dios tuj cya'j. \c 7 \s1 Tej tyole Esteban tu'n tco'pan tiib cywitz aj cawel \p \v 1 Entonces ja tzunj xin pala nintzaj cycawel cyibaj mas pala cyxol xjal judío e xi' kanente te Esteban: \p —¿Jaxpa ka ma tz'oc meltz'aja ti' tley Moisés? Jatzen cykanbil xjal jti'ja, ¿jaxpa?—tz̈i tajwil na'l Dios. \p \v 2 Bix aj ttzak'be'n Esteban: \p —Cybintza, taat, key te ntanem, cybintz ch'ina jun rato. Wajtzen txi' ntx'olba'n ch'in ti'j nbint tu'n Dios ti' kloq'uel bix cyi' kxe'chel ootxa, bix ti'j ox chi cub tzpet kloq'uel tuj taj Dios bint. \p Tneelxsen cxe'l nkba'n ti'j jxin kxe'chel Abraham. Tej i'tzx Abraham tuj ttx'otx' Mesopotamia, ja tzunj xin nintzaj Kdios el jlet twitz Abraham tisen cyey cytzki'ntla. \v 3 Bix e xi' tkba'n Dios te Abraham: “Abraham, k'onj ttx'otx'a bixsen alkch te tjay, bix ctexsen tzalu, bix lpetztzen wi'j tuj tx'otx' cxe'l nyeec'an tey,” tz̈i Dios te Abraham. \v 4 Bix etz Abraham tuj ttx'otx' Mesopotamia, juntl tbi Caldea. Pero tejtzen tponxin tuj Harán, bix e cyajxin cab k'ij jatzewe. Cwa tcyim tmanxin tuj tnom Harán. Mas yajtl, bixsen iy'tii' Dios jaxin tuj ttx'otx' Canaán, jaa' tcwa' Israel ja'lewe, jaa'j najla ko'we. \v 5 Yaltzen ja'lewe, ketltzen, pero tej k'ij tej tul Abraham, pero mi nuketpe jun bara oc tetzen Abraham. Mitkx n-oca tk'o'n Dios texin. Pero otk txi' tkba'n Dios texin tu'n tcub tcmo'nxin, bix la' altzen cye k'ij tetzen ke tchmanxin tu'n cyeke tisen cycotz. Bix e tkba te Dios ja lu jatxe tej min-alte Abraham tcwal. \v 6 Bix jax e xi' tk'o'n Dios juntl tumel te Abraham: “Kej tey t-xe'chel chi najalcye tuj juntl tx'otx'. Cyaja syent jnabk'i chi najal tey tloq'uel jatzewe. Chi ak'analcye, pero mintii' chojbilcye. Chi ak'anal nuk cotz. Tetzen t-xel twi' cyc'u'j, jatzen cyiik'el jnimxsen ka' c'oquel cybinchen xjal cyi'j. \v 7 Pero cwax oj cyetz jatzewe, bix chi altz meltz'aj tuj ja tx'otx' lu juntl maj, tu'n cyajben we. Yal tzun kej xjal c'oquel binchen tej ka' cyi'j tcwala, inayenxsenwe chin cwel k'onte il cyibaj,” ju'tzen toc tu'n Dios te Abraham tej tpon Abraham tuj tx'otx' otk tz'oc oyet texin. \v 8 Bix tu'ntzen tcyaj kej yola tuj chic'aj, bixsen e cub bint jun tyol Dios tuya Abraham. Jatzen cyyolxin e cub bint, jatzen Abraham cyuya ke t-xe'chel, ke xjal te Israel, cyocleltzen te t-xjal Dios. Yaltzen te Abraham, cyuya ke tcwal, t-xi'leltzen tyeec'anxin techlal tyolxin, teltzen keset ttz'umel twi' cytz'albil jxjal xinak. Ju' tzunj tej titz'j tcwal Abraham, Isaac, bix el tkesenxin ttz'umel twi' ttz'albil Isaac te wajxak k'ij titz'jlen. Jaxsen ju'x te Isaac tuya tcwal Jacob, bix ju'x e tse Jacob tuyaj cablaaj tcwalxin. Ejee' tzunj cablajajxin tcwal Jacob e cub itz'jsante jcablajaj cloj xjal te Israel, tisen cyey cytzki'ntla. \p \v 9 Jatzen jun xin cyxol jcablajajxin itz'jsalcatej, jxin José. Otkx tzaj texin te co'pl t-xjalxin tuj weyaj. Pero yaa'ntzen telniy'xin ka ju' xina, sino el xoo'nxin. Yaltzen ke ttzicyxin tzinxsen nk'ak'en cyanemxin tuya tchi'lel cyc'u'j, bix e xi' q'ueyet-xin cye xjal te Egipto tu'n tak'ananxin nuk cotz. E bint cyu'nxin ju'wa cuma jaxin achen tu'n cymanxin cywitzxin. Ju'tzele tewa. Pero atte Dios tuya José. \v 10 Pero cwax tco'pjxin tuj il, bix e tak' Dios nim tu'n tiy' tilbilxin ti'j, bix e tak' Dios texin tu'n tten t-xtalbil cawel te Egipto ti'jxin, bix ocxin te tcab cawel tibaj cykil ttx'otx' Egipto tu'n nin cawel. Bix oc tk'o'n cawel tajwalelxin tu'n tcawenxin tibaj tja cawel. \p \v 11 Entonces bixsen e tzaj weyaj tibaj cykil ttx'otx' Egipto. Jaxsen tyemj tul weyaj tibaj Canaán, jaa'j najla ttzicy José, ke kchman ootxa. Cyiwxsen cychunk'lalxin tu'n weyaj. Min e cnet cywaxin. \v 12 Pero tejtzen tbintte Jacob tumel ka at triwa tuj Egipto, bixsen e xi' tchk'o'nxin ke tcwalxin te lok'olte. Ju'tzen tten cyxi'len ke ootxa xjal te tneel maj cykenxin te lok'ol waabj tuj Egipto. Jatztzen e pona cnet José cyu'nxin. Pero min el cyniy'xin ti' José. \v 13 Eltzen cabtl xjaw, bix e baj cywaxin tuj Canaán. Iltzen ti'j tu'n cyxi'xin Egipto juntl maj. Entonces bix e xi'kexin te tcab maj. Te tzunj juntl maja, bixsen e tyeec'a tiib José cye ttzicy. Bix te xsunja maj lu tej tel tniy' cawel ti' José te jaa'xin, bixsen el tniy'xin ti'j jaa' elnina itz'j José. \v 14 Bix ajtz meltz'aj ke ttzicy José Egipto tu'n cyponxin tuj Canaán. K'i'ntzen jun txoquen José cyu'nxin tu'n cyxi'xin cykilke te cyjaxin najal tuj Egipto. Tejtzen cyul meltz'ajxin te toxen maj, bixsen e xi'kexin cykilcakexin, atle ama nuk oxc'al tuya olajaj xjal. \v 15 Ju'tzen tten tpomlen Jacob najal Egipto, bix jatztzen e cyma' xina. Bix tujtzen Egipto e cyma' José, bixsen ke ttzicyxin, ejee'tzen kxe'chel te ootxa. \v 16 Tejtzen cybaj cyimxin, bix aj k'it cyxumlalxin mas yaj tuj ktanem. Tzalutzen moku'nakexin tuj cyjayelxin otk tlok' Abraham. Otk tz'el tlok'o'nxin te junxin xjal Hamor tbixin, tej tnom te Siquem, tisen cyey cytzki'ntla. \p \v 17 Ke ootxa xjal e najankexin nim tyem tuj Egipto. Bix e tz̈itpajkexin, bix tij e tz̈'iy xsunkexin. Pero cwax tpon tyem tu'n tbintj otk toye Dios te Abraham, tu'nx cyaj meltz'aj ke kchman ootxa tujx ke ktx'otx'. \v 18 Pero tuj xsunj tyem lu attzen junxin cawel tibaj Egipto, junxin cawel min ul José tuj tc'u'jxin, bix min oc tbi'nxin tyol José. \v 19 Ja tzunj xin cawel lu nimxsen e baj tyajla'nxin bix nimxsen tcyajlal i'ya ke kchman tu'nxin. Bix oc tlomo'nxin ke xjal tu'n tcyaj cycye'yen ke cycwal xinak, tu'ntzen cycyim ke nee' ac'aj xinak txolen cyitz'j. \v 20 Tuj tzunj tyem lu tej titz'j Moisés. Jun nee' cwal na'n twitz Dios, bix nee' cyeca xsunxin, bix el ewet-xin tunwen cyu'n tmanxin te oxe xjaw. \v 21 Pero cwa tpon jk'ij tu'n ya mixben tcub ewetl nee' cwal, bix e pon jk'ij tu'n tcyaj cyeyet. Pero jatltzen tmeel cawel tibaj Egipto iy' k'inte, bix oc tz̈'is̈entxin nee' tisen jun taltxin. \v 22 Ju'tzen tten t-xnak'tzetlen Moisés tuya tik'ch ba'n tu'n Egipto. Bix tejtzen tocxin ma xjal, axsen jun yolenxin, bix nimxsen e bint tu'nxin. \v 23 Attzen jun k'ij ya nukxix n-elactlxin twi' cya'wnak jnabk'i, bix ul tuj tc'u'j Moisés tu'n t-xi'xin k'olbelcye te ttanemxin, ke te Israel, jatzex najlake Egipto. \v 24 Pero tejtzen tponxin tuj lugar, bix oc tcye'yenxin nimxsen il ni'ya cabtl te ttanemxin tu'n junxin te Egipto. Toctzen tcye'yenxin, bix e tzaj k'ojlxin, bix e cub tbyo'nxin jxin aj Egipto. \v 25 Jatzen tuj twitz Moisés tel-leltzen cyniy' te ttanemxin ti'j ka tu'nxin tel-leltzen tco'pan Dios ke te ttanemxin tuj cyk'ab aj Egipto. Pero min el ba'n tuj cywitz aj Israel. \p \v 26 Tetzen juntl k'ij bix e xi' Moisés k'olbelcye xjal te Israel juntl maj. Pero te tzunja juntl maj lu, bix oc tcye'yenxin ca'ba te ttanemxin nchi k'ojl cyil cyiibx cyiib. Taj tzunxin e cub tpa'nxin ejee', bix e xi' tkba'nxin cye cyjulu: “Key taat, mixben cyk'ojl cyey cyjulu, cuma te cytanem cyiiba. ¡Mi'n chi k'ojla mas!” tz̈i Moisés t-xi' tkba'n cyexin. \p \v 27 Pero tzunj juntlxin toc pjulec tej juntlxin, bix ex tlomo'nxin ja Moisés, bix oc tkba'nxin te Moisés: “¿Al tey ma tz'oc k'onte te cawel keya kibaja? \v 28 ¿Tajpey chin cub tbyo'na tisenj e tsey jxjal aj Egipto ewe?” tz̈ixin te Moisés. \p \v 29 Toctzen tbi'n Moisés ju'wa, bix el tniy'xin ti'j ka otk tz'el niy' ti'jxin ka jaxin otk cub byon tej xin aj Egipto. Bix el okxin. Bix e ponxin tuj ttx'otx' Madián. Jaxsen e temaxin jtisen jun te nakch xjal. Bix e majexin tuya jun xuuj te Madián, bix itz'j ca'ba tcwalxin. \p \v 30 Exsen cya'wnak jnabk'i. Attzen jun k'ij ncylen Moisés tuj chk'ajlaj nka ta'j witz Sinaí, tej t-xi' tcye'yenxin jun wi' ch'i'x njulen tuya k'ak'. Bix e jaw jlet jun tisenc'a jun tsanjel Dios tuj tken k'ak'. \v 31 Tejtzen toc tcye'yen Moisés, e jawxsen klee'xin, bix e xi' lk'exin te cyey'lecte nka tu'n tocxix tcye'yenxin tixix tten. Pero tujtzen tken k'ak' etza tyol Dios. Tz̈i tyol cyjulu: \v 32 “Inayenwe Jcydios ke cychmana, Tdios Abraham, Tdios Isaac, bixsen Tdios Jacob,” tz̈itzen tyol Dios. Tejtzen toc tbi'n Moisés tuj twi' Dios, bix e jaw lu'lenxin tu'n ttz̈i. Ya min ocxix tcye'yentlxin tken k'ak'. \p \v 33 Pero te Dios, bix ak'x texin yolel: “K'imal ke t-xaaba tu'n ttzaj tyeec'ana mas tanema we tuj ja lugar lu, cuma ja tx'otx' jaa' tcwa'y xjan tx'otx' teja. \v 34 Cxe'l nkba'n tey ma tz'oc ncye'yen ti' tka'yel ete' nxjal te Israel tuj cyk'ab xjal te Egipto. O nbi tzinxsen nchi kanen xtalbil, bix matzen chin tzaj te co'plcye. Pero tuya tonbila chi co'pjela. Quixtetzen. Matzen txi' nsma'na Egipto,” tz̈i Dios te Moisés—tz̈i Esteban cye cawel tuj consejo. \p \v 35 Bix ak'x Esteban kbalte: \p —Key taat, ja xsunj xin Moisés lu el cyxoo'n xjal te Israel tuya cyyol cyjulu: “¿Altzen ma tz'oc k'onte tey te cawel keya kibaj?” tz̈i tzunkexin. Bix jaj xsunj Moisés lu e cyaj tk'o'n Dios tajwalel te cawel bix te co'pel cye xjal te Israel tuj tk'ab cawel te Egipto. Ja te Dios e yolen tu'n tyol tsanjel tuj tken k'ak' tuj ch'i'x. \v 36 Jatzen Moisésj etz k'inte cye kchman ootxa tuj ttx'otx' Egipto. Cytzki'ntltzen cyey ja Moisésj e binchan tej techlal bix nim sey'pajlenel tuj Egipto, bixsen ttzii' Cyak Mar. Bix jaxsen xinj oc c'ojlancye aj Israel te cya'wnak jnabk'i tuj tzkij tx'otx'. \v 37 Bix jaxsen Moisésj e xi' kbante cye xjal te Israel: “La' alcye jun k'ij q'ueletz tscy'o'n Dios jun nintzaj xjal yec'l be cyxol aj Israel te kbalte tyol Dios cye xjal, tisenj ma chin etz tscy'o'n weya Dios,” tz̈i Moisés. \v 38 Jaxsen Moisésj el xoo'n cyu'n xjal, jajxsen xinj ajben te yolel cyxol xjal tuya Dios tej cychmet xjal t-xee' jwitz te Sinaí. Nuktzen tu'nc'a Moisés e binne cyyolen kchman tuya Dios, bix nuk tu'nc'a Moisés e tzaa' tk'o'n Dios ke tley cye xjal. Kej yol lu ejee'tzen yol jte cychunk'lal xjal tuya Dios. \v 39 Nuket bix oc cybi'n ke ootxa xjal ke ja yola, bixitle e tzaj tk'o'n Dios cychunk'lal te junx maj, pero bix el cyxoo'n. Min e cybi, bix el cyxoo'n Moisés. Yaltzen tuj cyanem e cyajbex tu'n cyaj meltz'aj tujx cychunk'lal te ootxa tuj Egipto. \v 40 Pero min oc cybi'n ja Moisés, sino oc cykanbil twitz Aarón, ttzicy Moisés: “Taat, min ktzki'na ti ma baj te Moisés, jxin etz k'inte keya tuj Egipto. Jatzen tey, keya kuya kbincha'c'atzen cab kdios tu'ntzen t-xi' k'inte ke,” tz̈itzen ke ootxa xjal te Aarón. \v 41 Entonces bixsen e cub cybincha'n xjal junjil wacẍ nukxsen oro ttx'otx'eljil, bixsen oc ten ke xjal patlc'a alimaj te cyoybil twitz. Bix axsen ttz̈yal ta' cyc'u'j xjal ti'j otk bint cyu'n xjal tuya cyk'ab. \v 42 Entonces bix el tpa'n tiib Dios cyi' xjal, bix e cyaj tcye'yen Dios ejee' xjal la' ti jilel e cyajbe tcub bint cyu'n. Bixsen e na'nke xjal ke che'w tuj cya'j. Ootxa tyol Dios nyolen tuj libro te Amós ti'j e baj. Tz̈i Dios cyjulu tuj u'j te Amós: “¡Xjal te Israel! ¿Tepatzen we jkej jil alimaj e tzaj cyoyena we tej cytena tuj tzkij tx'otx' cya'wnak jnabk'i? ¡Min! Ju' tten cyu'na, pero tuj cyanema, min. \v 43 Te t-xelj tu'n cyoc tena na'l we, bix oc tenkey na'l tdios k'ij Moloc tbi, bix e na'nkey dios twitz jun dios che'w, dios te Renfán. Ejee'tzen cyey cydios ajben cyey. E na'nkey dios twitz kej diosa nuk tu'n cyk'aba. Ju' tzunj ma chi ex wii'na tuj cytx'otx'a. Matzen che'x nchk'o'na tuj jun tx'otx' nakch, mas nakch ti' tx'otx' te Babilonia,” tz̈i Dios cyej xjal te Israel, kej min oc cybi'n Dios, tz̈i tyolel Dios Amós at-xe jnabk'i—tz̈itzen Esteban cye judío tuj Jerusalén. \p \v 44 Bix ak'x Esteban yolel: \p —Yaltzen ja'lewe c'aaltzen ntzak'be'n cabtl yol ti'j yol wi'ja ti'j nin tja Dios. Cytzki'ntltzen cyey ke kchman ootxa e ten jun tja Dios puro xbalen, jaa' e tema Dios, jaa'xja che'xaxin ti'j tuj tzkij tx'otx' bix tziy' cyii'nxin Dios cyuyaxin. Ja xbalen tcublel Dios e bint cyu'nxin tisenxj otk tkba Dios te Moisés, bix tisenc'axj otk tz'oc tcye'yen Moisés twi' jwitz te Sinaí. \v 45 Ja xbalen tja Dios, bix e xi' cyii'n ootxa xjal tuj ttx'otx' Canaán. Tuya cycawelxin Josué bixsen e cub cychmo'nxin tuj Canaán. Tuyatzen tonbil Dios e xcyebakexin cyibaj xjal ka' te Canaán. Cykilxsen tyem, jatxe tuj ttyem Moisés tejxe tpon baj ttyem cawel David, ke ootxa xjal e tenx cyexin tjayel Dios cyxol. Mintii' cyexin nin tja Dios cyuya. \v 46 Pero nimxsen t-xtalbil David tuya Dios, bix e xi' tkanenxin xtalbil te Dios tu'ntzen tjaw tbincha'nxin jun jaa' te tja Dios jaa' tu'n kocxa na'nke Dios ejoo' t-xe'chel Jacob. \v 47 Bix e xi' tcuyan Dios tyol David, pero yaa'n ja David, sino ja tcwalxin Salomón. \v 48 Perotzen cyey tuj cywitz, ¿jatztzen najla Dios tuj jun jaa' tbinchben xjal? ¡Min! Tej xin jawnexsen, tej xin binchal twitz tx'otx', jxin Dios, yaa'n tuj jun jaa' najla texin. Cybintzney tyol ktzan Isaías, tyolel Kman Dios. Tz̈itzen Dios tu'n tyolelxin Isaías cyjulu: \v 49 “Maan tuj cya'j nchin tzaa' cawen twitz tx'otx'. Bix ka ja cya'j te we nuk jun nk'a'j, yal te twitz tx'otx' nuk tu'n tcub we'we nken tibaj. Yaltzen cyey ejee'y xjal, ¿titzen tten tu'n tjaw cybincha'na jun jaa' te nnajbila bix ma tu'n wajlana tuj? \v 50 ¿Yaa'mpatzen inayena in cub binchan tej cykilj at twitz tx'otx'a?” tz̈i Dios cye ootxa xjal at-xe tyem, tz̈i Isaías tcyaj tkba'n—tz̈i Esteban. \p \v 51 Bix oc ttz'aktza'n Esteban tuya manc'bil tyol te colbil tiibxin: \p —Entonces, key taat, alj toc chilsalec tc'u'j Dios ejee' cyey. Tisenc'ax kej cyey cychman ootxa e cub cykipan cyiib twitz Espíritu Santo tej tcub cykipan cyiib twitz Moisés, ju'xsen ke cyey cyiw xsun key tuya cyanema, tisenc'ax kej min cytzki'n twitz Dios. ¡Ju'x ke cyey tisen ke kchman ootxa xjal! \v 52 ¿Pero alcyej tyolel Dios min oc cyyasen ke ootxa xjal? ¡Mi nuket jun cye! ¡Cykilcake minx e cybi! Bix xsun kej e kbante ka alcye jun k'ij tul-lel kuya junxin Scy'o'n tu'n Dios, junxin nuk jaj ba'n tcublel tbinchenxin, ja tzun kej kbalte e cub byetke. Bix yaltzen ja'lewe, otzen tzul jxin e kbaj, pero o txi' cyq'ueyen xina, bix o cub cybyo'n xina. \v 53 Ejee'y xjal o tz'oc k'o'n tley Dios cyey tu'n tsanjel Dios, pero minx oc cybi'na, ejee' xsuna o cub byo'nte jxin xjal Scy'o'n tu'n Dios—tz̈itzen Esteban tcyaj tk'o'n tuj chic'aj cywitz nintzaj consejo. \p \v 54 Tejtzen toc cybi'n pala cyibaj judío kej tyol Esteban, e tzajxsen tij k'ojlkexin. E jawxsen kitx'itx'in t-xee' twitz cyexin ti' Esteban yec'bil cyk'ojxin. \v 55 Pero te Esteban maans texin tnaabl. Tujxsen tnoj tanemxin tu'n tipemal Espíritu Santo. Bix e xi' tcye'yenxin tuj cya'j. E til tzunxin tilbil Dios tzinxsen ntxililin, bixsen Jesús wa'lc'axin tuj tmank'ab Dios. \v 56 Toctzen tcye'yen Esteban, tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Q'uelelc'a cyni'ya ti'j, lu cya'j jakl tuj nwitza, lu Jesús, jxjal Sma'n tu'n Dios tu'n tten cyuya xjal, wa'lc'a tuj tmank'ab Dios—tz̈i Esteban. \p \v 57 Pero cycy'i nintzaj cawel e cybi ke tyol Esteban ka at Jesús tuya Dios, bix oc cymaksi'nxin cyẍquinxin, bix ak'kexin s̈-il, bix e xi'kexin tibaj Esteban. \v 58 Bix ex kitet-xin ttxa'n tnom te Jerusalén, bix nbajtzen cyxoo'nxin tuya xak. Tu'ntzen at mas cyipen jxin xool xak, bix el cyi'jxin, tu'nx tbaj Esteban. Bixsen e cyaj cyk'o'nxin cyi'jxin twitz junxin xjal Saulo tbixin. \v 59 Maatkxsen nbaj xoo'nxin cyu'n kej xjal cymoj consejo, bix e xi' tkba'n Esteban te Jesús tuj cya'j: \p —Nuksama, Taat Jesús, k'inxsen wanem tuj cya'j—tz̈i Esteban. \p \v 60 Bix e cub mejtz'ajxin, ns̈-inxin txi' tkba'nxin te Dios: \p —Nuksama, mi'n tz'oc tk'o'na cybinchben jxjala te tajlal—tz̈i Esteban. T-xi'len bajxitltzen tkbante Esteban, bix e cyimxin tuj ttz̈yal. \c 8 \s1 Tej tk'ojl Saulo cyi' ocslal \p \v 1 Te xsunj k'ij tej tbyet Esteban, bix e tzaj tzyet jun tij k'oj cyi' ocslal tuj Jerusalén. Ju' tzunj nimxsen ocslal el tz̈itj cyuj juntl lugar ti'jxe Jerusalén, bix e baj ponke tuj Judea bix tuj Samaria. Pero cykil ke t-xel Jesús jax e cyja'kexin tuj tnom te Jerusalén. \p \v 2 Attzen cabtl xjal n-oc tak' Dios cye, bix e xi'kexin jaa'j cyimneca Esteban. Chebexsen e cu'x maket-xin. Nimxsen ok'kexin ti' tcyamecy Esteban. \p \v 3 Cyxoltzen k'ojlel cyi' ocslal tocxe junxin xjal nintzaj xjal, Saulo tbixin. Jaan tzunxin oc ten k'ojlel nim cyi' xjal ocslal. Ocxxin tuj jaca juun jaa', bix ocxxin tunwen nuk ka ma cnet jun ocslal tu'nxin, xuujle, xinakle, bix etz tii'nxin tu'n cyocx tuj tzee'. \s1 Tej tyole Felipe ti'j jxin Scy'o'n tu'n Dios jatzen Jesús \p \v 4 Tu'n tzunj otk baj bix tu'n tzunj cyel-len tz̈itj ocslal, bixsen el tz̈itj mas tyol Dios, cuma kej xjal otk chi el tz̈itj, tzinx nchi yolen xjal tyol Dios jaa'xja nchi i'ya xjal ti'j. \v 5 Ju'xsen e xa' Felipe, jun onl cye xjal cyxol ocslal, tuj Samaria, bixsen ak'xin yolel ti'j jxin Scy'o'n tu'n Dios, jatzen Jesús. \v 6 Bix jax ju'x te Felipe nimxsen techel e bint tu'nxin, bix nimxsen xjal oc cyeyente, bix oc ebinte tyolxin, bix tu'nxsen tbi'nc, oca we' cyc'u'j xjal ti' tyol Felipe. \v 7 Bix e xi' tyeec'an Felipe tipemal Jesús cyibaj biman toc cyi' xjal, bix e baj pjetz ke biman cyi' xjal. Tejtzen cyel biman cyi' xjal, elxsen cywi'jil. Bix at xjal mintii' tanem t-xumlal bix nim cox, bix ul cynaabl xjal tu'n tipemal Jesús tu'n tyol Felipe. \v 8 Tu'n tzunja cykilxsen ke xjal te Samaria axsen e cyja' cyc'u'j. \p \v 9 Tuj tzunj tnom te Samaria najla junxin chmambaj Simón tbixin. Nimxsen tyem otk tz'ex tu'nxin t-xnak'tzanxin ti' chmambaj bix e baj tyajla'nxin ke xjal. Cykil maj oc ten cyc'u'j xjal ti' tyolxin, bix e sey'paj ke xjal tu'nxin tuya ke ba'n tbinchbenxin, bix e jaw tniman tiibxin ka jaxin jun ba'nxsen xjal. \v 10 Cykilxsen xjal, nmak xjal-le, ajnintz xjal-le, ocxsen cybi'n xjal jaxin ti' ttz̈yal tyolxin, bix nchi yolentzen xjal: “Tej xin Simón at-xsen texin nintzaj tipemal, bix juntl Dios looxin,” tz̈itzen ke xjal. \v 11 Axsen otk tz'e'la tuj cywitz xjal, lepchx ke xjal ti'j junx maj. \p \v 12 Pero yal te Felipe, oc cybi'n xjal tyol Felipe ti'j tcawbil Dios tuj cyanem xjal bix ti'j Scy'o'n tu'n Dios, jxin Jesús. Bix tejtzen tak' Felipe yolel bix k'anel, nimxsen xjal oc te ocslal, bix e jaw a' cywi', xuujle, xinakle. \v 13 Bix jaan Simón e cub ti'j, bix e bautizarjxin. Tu'nxsen cykil tc'u'jxin toc tcye'yenxin kej techlal bix tik'ch e bint tu'n Felipe. E jawxsen klee' Simón cuma j-oc tcye'yenxin jax, yaa'n yajla'n tisenj texin e bint tu'n. \p \v 14 Jooc'tzen ete'xcye t-xel Jesús tuj Jerusalén, cybintexin txolen cyocslan xjal te Samaria. Ke cyej xjal te Samaria, yaa'n judíoke cye xjal. Bix e xi' chk'et Pedro tuya Juan te cyey'lte. \v 15 Bix e pon ke Juan tuya Pedro tuj Samaria. Tejtzen cyponxin, toctzen cycye'yenxin ti nbaj, bix e cykanexin te Dios tu'n cyiik'ente xjal te Samaria Espíritu Santo, tisenx kej xjal ocslal judío otk cyiik' Espíritu Santo tuj cyanem. \v 16 E na'nkexin Dios, cuma mitkx n-ocxa Espíritu Santo tuj cyanem xjal te Samaria. Otk cyiik'cye jawsaj a' te techlal ka otk chi ocslan ti' Jesús. Pero te Espíritu Santo mitkna'x cyiik'ente. \v 17 Entonces bix ak'ke t-xel Jesús k'olc'a cyk'ab cyibaj ocslal. Tuya tzunj cyajwalelxin, e cyiik'a xjal Espíritu Santo tisenx cyej xjal judío. \p \v 18 Tejtzen toc tcye'yen jxin Simón ke techlal tul cyibaj ocslal, tej cyiik'ente ocslal Espíritu Santo cyu'n t-xel Jesús, bixsen e tajbete Simón ju'wa. Bix e xi' toyenxin pwak te Juan tuya Pedro. \v 19 Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Nuksamkey, cyk'ontz cyipemala we, tu'ntzen oj tcub nk'o'n nk'ab cyibaj xjal, jaxsen cycyiik'el Espíritu Santo—tz̈i Simón te Pedro tuya Juan. \p \v 20 Pero bix aj ttzak'be'n Pedro: \p —¡Cutxa tuj infierno tuya tpwaka! Jtey ma tz'oc tcye'yena, te Dios teja. Yaa'n ba'n tu'n tlek'ette tu'n pwak. \v 21 Tey mintii' tumel tu'n toca tajlal ja tajwalel Dios. Min tz'el tni'ya ti'j ti nbaj tzalu. Tnaabla bix tanema yaa'n jiquen twitz Dios. \v 22 Jtey toclen ja'lewe, ja tej tu'n tmeltz'aj tc'u'ja ti'j taja tlok'ontey tipemal Dios. Tzin tk'o'n Dios te jun xjal ti jilel taj, pero yaa'n tu'n pwak. Na'm Dios, tu'ntzen kape jac'a najset ka' tbisa tuj tc'u'ja. \v 23 Jac'a tej k'i'nx tey tanem tu'n tisenx tanem chmambaj, bix pres tzuna tu'nj ila—tz̈i Pedro te Simón. \p \v 24 Bix aj ttz'ak'be'n Simón: \p —Nuksama, na'm ch'in Dios wi'j, tu'ntzen min chixa tuj k'ak' tisenj toc tu'na—tz̈i Simón tej ttz'ak'be'n, cuma tcy'ixin e xi'xin tuj cawbil tu'n tbinchbenxin. \p \v 25 Tbajlentzen cykba'nxin ti' txolen tyol Dios cye xjal te Samaria, jatzen Pedro, Juan, bixsen Felipe bix e meltz'ajkexin tuj be te Jerusalén juntl maj. Tujtzen be e cyja' cyk'o'nxin tuj chic'aj tbanel tpocbal Jesús cyuj niy' tnom te Samaria. Cwa cyponxin tuj Jerusalén. \s1 Felipe bix jxin te Etiopía \p \v 26 Yaltzen te Felipe bix el jlet jun tsanjel Dios otk tzaj tuj cya'j twitzxin, bix e tkba te Felipe: \p —Taat, at jun tbey cxe'l tii'na. Cutxa k'inx jbe n-ex ttxa'n Jerusalén npon tuj tzkij tx'otx' npon tuj ootxa tnom te Gasa—tz̈i tsanjel Dios te Felipe. \p \v 27 Bix e tcuya Felipe, bix exxin. Tujtzen be, tisen tii' toc nojxin twitzj xin nintzaj c'ojlal pwak tej tx'otx' te Etiopía. Jxin nintzaj chmol pwak sortelxxin, cuma jun xjal otk binchet-xin te ju'wa, tu'n minx tten t-xu'lxin, bix minxtii' tajxin te xuuj, bix tu'n mi'n tz'oc ipanxin ti' nintzaj reina, cuma jaxin c'u'l pwak tej nintzaj xuuj reina tibaj Etiopía. Jxin nintzaj xjal otk txi' ajxin Jerusalén te na'l Dios. \v 28 Otktzen meltz'ajxin tuj be te ttanemxin. Tocxxin tuj jun carwaj kiten tu'n tz̈ej. K'uklc'a tzunxin, ncye'yenxin tyol Dios tz'i'ben tu'n tyolel Dios Isaías. \v 29 Bix e xi' tkba'n Espíritu Santo te Felipe: \p —K'o'nc tipena ti'j tu'n tpon cnet jcarwaja tu'na. Mojba'nctzen tiiba tuyaj xjal tocx tuja—tz̈i tsanjel Dios te Felipe. \p \v 30 Bix e xi' ajkelen Felipe ttxlaj carwaj, bix e bet-xin ttxlaj, bix e tbixin jxin tocx tuj carwaj ncye'yenxin tyol Dios otk cyaj ttz'i'ben ktzan tyolel Dios Isaías. Bix e xi' tkanen Felipe te aj Etiopía: \p —Taat, nuksama, ¿pero tzimpa n-el tni'ya ti'j nxi' tcye'yena?—tz̈i Felipe. \p \v 31 Bix aj ttzak'be'n nintzaj c'ojlal pwak: \p —Mlay tz'el nniy' ti'j. ¿Ti tten oj tel nniy' ti'j? ¡Aj cyiw yolke! Waja tu'n al jun tzaj k'onte jun tumel we tu'n tel nniy' ti'j—tz̈i jxin xjal te Felipe. Bix e jax ttxco'nxin Felipe tuyaxin tuj carwaj. \p \v 32 Kej tyol Isaías nxi' tcye'yen jxin xjal te Etiopía, ejee' tzunj lu: “E xi' k'i'nxin tuj biybil tisen jun carnel tuj biybil chi'pj. Bix tisen jun carnel mutz'l twitz oj ncub byet, jaxsen ju'x texin min e jket ttzixin te co'pel tiibxin. \v 33 Tisen texin nukxsen yalnex ti'jxin, min e bint tstisenxin. Jatzen cyka'yel xjal e ten cyuj tyema, minxsen-al jun ba'n tcub yolente, cuma nimxsen cyka'yel xjal,” tz̈itzen tyol Dios tuj u'j tjaw ts̈-in jxin xjal te Etiopía. \p \v 34 Bix aj tkba'nxin te Felipe: \p —Weya te we, ¿tixsenle jilel? Kbantz we ti'jxpe Isaías nyolena, ma ti' juntl xjalj—tz̈i aj Etiopía txi' tkanen. \p \v 35 Bix aj ttzak'be'n Felipe: \p —Ju'tzen tten tyolen Isaías ti'j jxin Scy'o'n te co'pl twitz tx'otx', jatzen Jesús—tz̈i Felipe, bix ak'xin k'umlxte tyol Isaías, bix cabtl tpocbal tuj tyol Dios. Bix e xi' ttx'olba'n Felipe tej xin c'ojlal pwak te Etiopía jba'n tpocbal Jesús. \v 36 Bix ocslan jxin nintzaj c'ojlal pwak. Tejtzen xi'ninkexin tuj jun lugar at a' tuj, bix e tkba jxin nintzaj xjal: \p —Cye'yentz tey. Atte a' tzalu. ¿Mlaypala chin cu'x weya tu'na tuj a'?—tz̈i tzunj xin tij nintzaj xjal. \p \v 37 Bix e xi' tkba'n Felipe: \p —Ka ma tbiy tuya cykil tanema, min-alte ba'n tel k'inte—tz̈itzen Felipe. \p Bix aj ttzak'be'n nintzaj xjal: \p —Weya tuj nwitz, jxin Jesús, jatzen texin Tcwal Dios—tz̈i tzunxin. \p \v 38 Entonces bix e xi' tkba'nxin cye tc'ojlalxin tu'n twe' tcarwajxin. Bix e cu'x jxin tij nintzaj xjal te Etiopía tuj a' tuya Felipe, bixsen e jaw tii'n Felipe a' twi'xin. \v 39 Tejtzen cyjatzxin tuj a', bix e tzaj Espíritu Santo k'ilxte Felipe, bix tujx naj t-xi'xin tuj juntl lugar. Yal jxin aj Etiopía, e cyajxin tjunalxin. Min oc tcye'yentlxin twitz Felipe juntl maj. Pero amale otket cub naj Felipe, pero tej xin xjal e tzyet-x texin tbe tuj ttz̈yal, cuma ya ocslaltl tzunxin. \p \v 40 Yaltzen te Felipe, jatza e jawa jlet-xin tuj tnom te Azoto. Jatztzen e tzaa' tzyet tbexin tu'n tponxin tuj tnom te Cesarea. Tujtzen tbexin iy'xin tuj jaca tnom te kbalte jba'n tpocbal Jesús. \c 9 \s1 Tej tocslan Saulo \r (Hch 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1 Yaltzen te Saulo, nuktzen toc te siy'pul bix te byolc'a cye ocslal. Attzen jun k'ij bix e xi'xin tuyaj tneel pala cye xjal judío. \v 2 Bix ak'xin yolel cyi' ocslal otk chi el ok tuj tnom te Damasco. Bixsen e tkane Saulo te tneel pala tu'n tcub ttz'i'benxin jun u'j tuya tajwalelxin te cye ke cawel cyuj camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dios tuj Damasco, te kanbilte tu'n cyonenxin, bix tu'n toc tajwalel Saulo cyu'nxin tu'n tjaw ttzyu'n Saulo alj xjal lepch ti' tbe Jesús, xuujle, xinakle, la' al ma cnet tu'nxin, tu'ntzen cyaj tmeltz'u'nxin juntl maj Jerusalén. Bix e k'oj texin ju'wa, bix e xi'xin tuj Damasco. \p \v 3 Tel-lenxitltzen cabtl k'ij tuj be, ch'itktzen tpon canan Saulo cyuya ke tuya jaa'j xa'ninakexin tuj tnom te Damasco. Ch'innch'exsen tcub tz'ak nka cyi'jxin jun tij tken k'ij tzinxsen ntxakakan. Otk tzajxe tuj cya'j. \v 4 Ja tzunj tken k'ij iy' xoo'n texin twitz tx'otx'. Lenchltzen e ponxin twitz tx'otx'. Bix e tbi Saulo jun xjal tjaw yolen. Tz̈i cyjulu: \p —Saulo, Saulo, ¿tikentzen nim ka' n-oc tbinchena wi'j?—tz̈itzen jun yol tzaj tuj cya'j. \p \v 5 Bix aj ttzak'be'n Saulo: \p —Taat, ¿altzen cyey?—tz̈itzen Saulo. \p Bix e tzaj ttzak'be'n jyol: \p —Inayen wej Jesús, jaxj xjal tzin yasena ti'j, jaca maj nk'ojla cyi'j kej xjal nchi oc lpe wi'j. Inayen wej. \v 6 Pero wey'tzen. Tocx tuj tnom. Jatztzen c'oquela kba'n tey ti ctbinchay—tz̈itzen Jesús te Saulo. \p \v 7 Yal tzun kej xin xjal tuya Saulo bixsen e cyajkexin me tu'n sey'pajlenel, cuma e cybi xinj yol, pero min-al e cyilxin. \p \v 8 Cytzajlen bajxitltzen yol tuj cya'j, bix e jaw we' Saulo. Pero junx maj otk cyajxin mos̈, amale jaklet texin ttzi twitz. Mix e bina tcye'yenxin. Entonces bixsen iy' cyii'n jxin tuyaxin tk'abxin tu'n tbet-xin. Ju'tzen tten cypon bajxin tuj tnom te Damasco. \v 9 Bix e cyaj Saulo mos̈ te oxe k'ij. Cyuj tzunj oxe k'ija minxsentii' ch'in e xi' tc'a'nxin bix e xi' twaa'nxin. \p \v 10 Tujtzen tnom te Damasco najla junxin xjal lepch ti' Jesús Ananías tbixin. Ja tzunj xin Ananías tisen tii' tcub klee' tuj twitzxin tisen tuj twitziy'xin. Jatzen e cub klee' tuj twitzxin, Dios e tzaj txconte texin tuj twitzxin. Tz̈itzen Dios cyjulu: \p —Ananías—tz̈i Dios. \p Bix aj ttzak'be'n Ananías: \p —¿Ti, taat?—tz̈i Ananías. \p \v 11 Bix e tzaj tkba'n Dios te Ananías: \p —At jun tsanlala ma txi'y ti'j. Cutxa tuj jbe “Jiquen Be” tbi. Tuj tzunj be'wa najla Judas. Kanenxse te Judas junxin xjal ma tziy' tuyaxin, Saulo tbi. Jatza itz'ja tuj tnom te Tarso. Lu Saulo nna'n Dios ja'lecuwe. \v 12 Matzen cub klee' tey tuj twitz. Jaxsen ju'x tewa, jax tuj twitz. Matzen cub klee' tuj twitz Saulo. Yal tuj twitzxin, xi'nen t-xi' lk'ey ti'jxin, bix tuj twitz otk cub tk'o'na tk'aba tibaj, tu'n tbint tcye'yen juntl maj, cuma mos̈—tz̈i Dios te Ananías tuj twitz. \p \v 13 Tejtzen toc tbi'n Ananías ju'wa, bix e xi' tkba'n Ananías: \p —Nuksama, taat, nimxsen tka'yel o nbi'ya ti'j xjal Saulo. Nimxsen bi'yen o baj te cyi'j xjal ocslal tuj Jerusalén. \v 14 Yaltzen ja'lewe tzultzen tuj tnom te Damasco tuya tajwalel cyu'n cawel bix tu'n nintzaj pala tu'ntzen kxi' k'i'n keya pres, ejoo'ya ocslal tyola—tz̈i Ananías te Dios. \p \v 15 Pero bix e xi' tkba'n Dios: \p —Junawe, pero cutxa, cuma tej Saulo may'xsen tzaj nscy'o'n te kbalte nyol te co'pbil cye xjal tuj juntl wik tnom, cye nim cawel, bixsen cye xjal te Israel. \v 16 Ju' tewa, nimxsen q'uixc'aj o tak' cye ocslal. Pero we, ma txi' nyeec'an te nejl cykilj q'uixc'aj q'uiyela tu'nj tk'on tiib wuya—tz̈itzen Dios te Ananías, tu'n tcub chewaxxin. \p \v 17 Entonces bix e tcuya Ananías, bix e xi'xin ta'j jaa' jaa' otk cneta tposada Saulo. Jatztzen e cwa' tk'o'n Ananías tk'ab tibaj Saulo, bix e xi' tkba'nxin: \p —Tey Hermano Saulo, jxin Kman Jesús, jaxj xin tey e til tuj be, ma chin tzaj tchk'o'nxin ti'ja tu'ntzen tbint tcye'yena juntl maj, bix tu'ntzen nim tipemala tu'n Espíritu Santo tu'n tiy' tilbila ti'j—tz̈i Ananías te Saulo. \p \v 18 Bix tujxsen naj tel tz'ak tuj twitz Saulo jun tz'is tisen ttz'umel quis̈, bix ak'xin cye'yel juntl maj. Bix e jaw we'xin, bix e bautizarjxin. \v 19 Bix ak' Saulo waa'l juntl maj. Ju'tzen tten tul tipen Saulo juntl maj. Bix e xi'xin cyuya ocslal. \s1 Tej tpocban Saulo tuj Damasco \p Bixsen cabtl k'ij attzen Saulo cyuyaj xjal oc lpe ti' Jesús tuj Damasco. \v 20 Tneeltzen ke tk'ijxin bix ak' Saulo yolel cyuj camon jaa' te xnak'tzal tyol Dios ka ja Jesús jaxin Tcwal Dios. \v 21 Cykil xsun kej oc ebinte nimxsen e jaw klee'ke, bix e xi' cyyolen cyxolelex: \p —¿Yaa'mpatzen jaj xjal lu oc ten yaa'lcye ocslal tuj Jerusalén? ¿Bix yaa'mpatzen jaxja ma tzaj tzalu te jyol mas ocslal, tu'n cyxi' tii'n te pres cywitz nintzaj pala tuj Jerusalén?—tz̈itzen ke ocslal tuj Damasco. \p \v 22 Pero te Saulo tzinx nkba'nxin tyol Dios tuya mas tilbilxin ti'j, mix e bina tmojtzaj tyolxin cyu'n xjal judío tuj Damasco, kej oc ten jyolec texin. Kej tyol Saulo ti' Jesús, ka jaxin mero Scy'o'n tu'n Dios, jaxsen otk tz'e'la tuj cywitz xjal. Ya min-al juntl iy'x tu'n. \s1 Tej ttzokpaj Saulo cywitz judío \p \v 23 Cabtltzen k'ij mas yaj, tu'ntzen tchi'lel cyc'u'j jxjal judío yaa'n ocslal, bix e jaw cychmon cyiibxin te ninc'ul ti'j tu'n tcub Saulo. \v 24 Pero bix e pon tumel te Saulo. Ke tajk'oj Saulo e cub ten c'ojlal jak'ch n-exa be bix n-octza be tuj nim tnom, te k'ijl bix te koniyan, tu'n ttzyet-xin. \v 25 Pero bix e baj cynic'u'n cye ocslal ti'j, bix e cu'x cyk'o'nxin Saulo tuj jun tij chi'l tetzen koniyan, bix e cu'x xtunet-xin twitzj penwen tocsen ti' tnom. Ocxsen e tema tu'n tzokpaj Saulo tuj tnom te Damasco. \p \v 26 Tejtzen tpon Saulo tuj Jerusalén, bix ak'xin jyolte tu'n toc tmojban tiibxin cyuya ocslal. Pero cykil ke ocslal e cub ttz̈i cyi'j. Min el jax tuj cywitzxin ka jaxxix otk tz'oc Saulo te ocslal. E'la tuj cywitz xjal nuk tu'n cycub yajla'n tu'n Saulo. \v 27 Pero cyxoltzen ocslal tocxe junxin Bernabé tbi, jaj xin e tzaj tuj tx'otx' te Chipre, jaxj xin otk txi' tq'ueyen ttx'otx' te onl cye mebe. Ja tzunj xin Bernabé oc ke tc'u'j ti' Saulo, bix e xi' tii'nxin ja Saulo cywitz t-xel Jesús, bix oc ten Bernabé kbalte cye t-xel Jesús ti tten toc noj Jesús twitz Saulo tuj be te Damasco, bix ti tten toc yolen Jesús ti'jxin, bix ti tten tyolenxin ti' Jesús tuj Damasco tu'n cykil tc'u'jxin. \v 28 Bix e cyiik' t-xel Jesús jaxin tisen jun cyuyaxin, bix iy'xin cyuyaxin kbalte tyol Jesús tuj cykil Jerusalén tuyaxsen nim cyc'u'jxin. \v 29 Pero tejtzen tyolen Saulo cyuya xjal judío yaa'n ocslal, bix ja cyyolj griego, bix e tzaj k'ojlkexin, bix e cub cyniq'uenxin tu'n tcub Saulo. \v 30 Tejtzen tel cyniy' ocslal ti'j, bix iy' k'i'nxin tu'n tponxin tuj tnom te Cesarea bix iy' smet-xin tu'n tponxin tuj tnom te Tarso, jaa' itz'jaxin. \p \v 31 Ju'tzen tten tcub ch'in tuj ttz̈yal. Jatzen Saulo tneel oc ten yaalcye ocslal. Entonces cykiltzen ke tja Dios te ttx'otx' Judea, te Galilea, bixsen te Samaria ete'tzen tuj ttz̈yal, bix otktzen tz'oc mas cyipemal. Bix e tz̈'iy ke ocslal mas ti tten tu'n toc cybi'n Espíritu Santo bix ti tten tu'n cyiik'ente k'ukbil cyc'u'j. \s1 Tej tul tnaabl Eneas \p \v 32 Jatzen t-xel Jesús Pedro nbet tzunxin tuj jaca juun tnom te k'olbelcye ocslal. Attzen jun k'ij bix e xi'xin k'olbelcye ocslal tej tnom te Lida. \v 33 Tuj tzunj tnom lu bix oc noj junxin xjal Eneas tbixin twitz Pedro. Ja tzunj xin Eneas mintii' tanem t-xumlalxin, bix otk tenxin twi' wetbil wajxak jnabk'i. \v 34 Bix e xi' tkba'n Pedro: \p —Eneas, tzul tey tnaabl tu'n Jesús. ¡We'wey! Binchanc'a twetbila, cuma ya mintii'tl ba'n tajbena tey—tz̈i Pedro te Eneas. \p Tujx naj tul tnaabl Eneas, bix e jaw we'xin. \v 35 Cykil xsun kej xjal najl tuj tnom te Lida e cyil nbet Eneas. Ju'x kej xjal najl tuj jun lugar chk'ajlaj Sarón tbi e cyil nbet Eneas. Bix nim e cyaj cycostumbre te ootxa, bix ak' xe'l lpeke ti' Jesús. \s1 Tej tuj cyamecy Dorcas \p \v 36 Jooc'tzen nbaj ju'wa, tuj tzunj juntl tnom te Jope attzen junxuj ocslal Tabita tbixuj tuj yol te judío, bixsen tuj cyyol xjal griego Dorcas tbixuj. Cyecaxsen tnaablxuj, bix nimxsen e tbinchexuj cye xjal mebe. \v 37 Pero tuj tzunj tyem lu, bixsen e yebt Dorcas, bix e cyimxuj. Bixsen e baj txjet t-xumlalxuj. Pero min e maket, sino ju' e jax t-xumlalxuj tuj jun cwart te tcab cxo'len tjaxuj. \v 38 Pero tej mitkna'x tcyimxuj, bix e xi' chket ca'ba sanjel tuj tnom te Lida te txcolte Pedro tu'n tul tuj Jope te k'anlte Dorcas cuma nka ta' Lida ti' tnom Jope. Bix otktzen tz'abij ka at Pedro jatzewe. Bix e xi' cykba'n sanjel te Pedro: \p —Taat, nuksama, quixtey ch'ina tuj tnom te Jope, cuma ch'ix tbaj jxuj ocslal Dorcas—tz̈i tzunkexin t-xi' cyk'umenxin te Pedro. \p \v 39 Entonces bix e xi' Pedro cyuyaxin. Tejtzen tponxin, bix e xi' k'it-xin tuj cwart jaa' tocxe Dorcas, pero ya otk cyimxuj. Nimxsen xuuj viuda nook' ti'jxuj. Otktzen chi ul cyii'nxuj al cyek'ch ke t-xbalen Dorcas e xi' cye viuda, te yec'bil tnaablxuj tej i'tzxxuj. \v 40 Pero bix etz tchk'o'n Pedro cykil xjal pe'n, bix e cub majexin te na'l Dios. Ncye'yenc tzunxin ti'j cyimne, bix e xi' tkba'nxin cyjulu: \p —Tabita, we'wey—tz̈i Pedro. \p Bix e jaw tjko'nxuj ke twitzxuj. Tejtzen toc tcye'yenxuj Pedro, bix e jaw kexuj. \v 41 Bix e tzaj ttzyu'n Pedro tk'abxuj, bix e jaw tii'nxin jaxuj. Bixsen ocx ttxco'nxin ke ocslal, bixsen ke viuda, bix oc tyeec'axin Dorcas i'tztlxuj. \v 42 Exsen baj tpocbal tuj tnom te Jope. Nimxsen xjal ocslante Jesús tu'nj tpocbal. \p \v 43 Bixsen e ten Pedro nim k'ij tuj tnom te Jope. Jatztzen e temaxin tja junxin xjal kesl tz'u'n. \c 10 \s1 Pedro tuya Cornelio \p \v 1 Tuj tzunj tnom te Cesarea, attzen junxin xjal Cornelio tbixin. Yaa'n aj judíoxin, sino ju' otk tzaj tloc'alxin cyxol xjal romano. Jatzen Cornelio cawel tibaj jun cloj te syent soldado te jun cloj Italiano tbi. \v 2 Jatzente Cornelio ebilx texin tyol Dios, bix cykilke te tjaxin, pero mitkx nchi ocslanaxin Jesús. Nimx e k'on texin cotz cyej xjal judío mebe. Bix nuk e na'xxin Dios. \p \v 3 Attzen jun k'ij, te oxe tajlal hora te kale, tej nna'n Cornelio Dios, tisen tii' tcub klee' tuj twitzxin. Tej tzunj tcub klee'j ju'wa tuj twitzxin, e tilxixxin jun tsanjel Dios tuj cya'j, bix e pon jtsanjel Dios jaa'j tcwa'xin. Tz̈itzen cyjulu: \p —Cornelio—tz̈i tsanjel Dios. \p \v 4 Bix oc ten Cornelio cyey'lte tsanjel Dios tuya nim ttz̈i ti'jxin, bix e xi' tkanenxin: \p —¿Ti, taat?—tz̈itzen Cornelio. \p Bix aj ttzak'be'n tsanjel Dios: \p —Tu'nj nna'n tey Dios, bix xsunj tonbila cyej xjal mebe jatzen ma tbinchaja, nimxsen ma tz'oc tcye'yen Dios jay tuya nim xtalbil. \v 5 Yaltzen ja'lewe, tejtzen Dios t-xi' tchk'o'na cab tsoldadey tuj tnom te Jope, te jyolte junxin xjal Simón tbi, bix juntl tbixin Pedro, bix tu'ntzen ttzaj k'it-xin tzalu. \v 6 Ja tzunj xin Pedro, jatztzen ta' tposadaxin tuya juntlxin xjal Simón tbi, jxin kesl tz'u'n najl ttzii' mar. Attzen jun tyol Pedro tzul tk'o'n te tey—tz̈i tsanjel Dios tuj cya'j te Cornelio. \p \v 7 Tejtzen tkbante tsanjel Dios ju'wa, bix aj. Bixsen e tzaj ttxco'n Cornelio jun tsoldado jax ebil tyol Diosxin, jaa' k'ukleca tc'u'j Cornelio, bixsen ca'ba tk'opajxin xinak. \v 8 Bixsen e xi' tkba'nxin ti jilel e cub klee' tuj twitzxin tisen tuj twitziy'xin. Tex xsunj k'ij, bix e xi' tchk'o'n Cornelio ejee'xin tuj tnom te Jope. \p \v 9 Tetzen juntl k'ij te chil k'ij, ya matktzen chi ak' pomel canan tsanjel Cornelio tuj tnom te Jope. Ch'itktzen cypon cananxin, bix e jax Pedro na'l Dios tuj tcab cxo'len jaa', tisenx ttenxin nna'nxin Dios te chil k'ij. \v 10 Pero ya otktzen tz'oc tak' weyaj te Pedro. Taj tzunxin e waa'nxin. Jooc'tzen nbint twaxin cubne, bix e cub klee' tuj twitz Pedro tisen tuj twitziy'. \v 11 E xi' tcye'yenxin ka e jket cya'j tixsenle jilel tij el txakpaj ti' jun manta ẍpo'n cycyaal ttxa'n. \v 12 Bix e cu'tz twitz tx'otx'. Tujtzen tocxe cykil wik alimaj te cyaja tken, bix nimjil mintii' tken tisen lbaj bix cykil wik ch'it. Octzen nimjil te tajlal ka' tu'n t-xi' cychyo'n judío. \v 13 Bix e tbi Pedro jun yol. Tz̈i cyjulu: \p —Pedro, we'wey. Byo'nc'a kej jil alimaja. Chyon xsun ke jila—tz̈i Dios. \p \v 14 Pero bix aj ttzak'be'n Pedro: \p —Taat, mlayxte, cuma ka'xsen t-xi' chyetke, cuma ka'xsen tu'n tleya. Weya, tuj cykil nchunk'lal, bajxsen t-xa' nwaa'nwe ch'in tka'yel tz'il tisenj luwe. Nuksam xsuna, taat—tz̈i Pedro. \p \v 15 Bix e tzaj jyol juntl maj te Pedro: \p —Pero ba'n. Cuma alcyej o cub tbincha'n Dios tuj sak, mixben toc tkba'n tey te tz'il—tz̈i tzunj yol. \p \v 16 Oxe maj tcy'i Pedro ju'wa. Tetzen toxen maj, tzinenxsen e tzaj tkba'n jyol te Pedro ka cxe'l tchyo'n Pedro cychu'ljil, bix ba'nte. Bix aj jaw meltz'aj manta cyuya alimaj tuj cya'j. \p \v 17 Yal te Pedro, nuk otk jaw tzpet-xin ti'j tcublen klee' tuj twitzxin. Nbisen tzunxin ti'j ti elpenina. Pero maatkxsen nbisenxin ti'j, tej cypon jxin tsanjel Cornelio tjaxin. Otktzen cykanenxin jaa' ta' tja Simón, taaw jaa'. Cwa cyponxin ttzi'yen. \v 18 Tejtzen cyponxin, bix e jaw s̈-inkexin: \p —¿Jatzpa najla jxjal Simón tbi tzalu, jaxj xin n-oc te Pedro?—tz̈i tzunkexin. \p \v 19 Pero tjaxte Pedro tuj tcab cxo'len tposadaxin, nbisenxin ti'j twitziy'xin, bix e xi' tkba'n Espíritu Santo te Pedro: \p —Cye'yenx. At oxe xjal ma tzul te jyol tey. \v 20 We'wey, bix tcu'x cyi'j te cyey'lcye. Ojtzen t-xi' cytxco'n jay, cutxa cyuya. Mi'n baj tc'u'ja, cuma inayenx ma chix chk'onte tey te cyuya—tz̈itzen Espíritu Santo te Pedro. \p \v 21 Bixsen e cu'tz Pedro cyi' tsanjel Cornelio, bix e xi' tkba'nxin: \p —Key taat, inayen wej xjal tzin cyjyo'na. ¿Titzen cyaja?—tz̈i Pedro. \p \v 22 Bix aj cytzak'be'nxin: \p —Jaj xin kcawela Cornelio ma tzaj chk'onte keya. Jxin Cornelio jaxin cawel tibaj syent soldado, bix ba'n xjal texin. Tzin tbi'nxin tyol Dios. Ja xsunxin jun xjal ebin cyu'n xjal judío tuj tnom te Cesarea. N-oc tak'xin cye xjal, bix n-oc ke cyc'u'j xjal ti'jxin. O tiik'xin jun yol te jun sanjel te Dios tu'n ttzaj txocbaja tu'n t-xi'y tjaxin tuj tnom te Cesarea, bix tu'ntzen toc tbi'nxin alcyej cxe'l tkba'na texin—tz̈itzen ke tsanjel Cornelio te Pedro. \p \v 23 Bix ocx ttxc'on Pedro ejee'xin tunwen. Tuya tzunxin ewtanakexin te koniyan. Tetzen juntl k'ij bix e xi' Pedro cyuyaxin tuj tnom te Cesarea, bix e xi' cabtl ocslal te Jope te cyuyaxin. \p \v 24 Texetzen juntl k'ij tpon Pedro tuj Cesarea cyuya ke tuyaxin. Otktzen tz'oc tchmo'n Cornelio ke te tja bix ke tuya. Nchi ayon tzunxin cyi' Pedro. \v 25 Tejtzen tocx Pedro twitz tpe'n Cornelio, bix etzxin clul texin, bix e cub majexin twitz Pedro te tyec'bil tc'u'jxin. \v 26 Pero bix e jaw tii'n Pedro jaxin. Tz̈i Pedro cyjulu: \p —Wey'tza. Yaa'n Dios kenwe. Xjal kenwe tisenxj tey—tz̈i Pedro. \p \v 27 Tejtzen tbaj k'olbenxin Pedro te Cornelio, bix ocxxin tunwen, bix ocpan nojxin ti' nim xjal cychmon cyiib tunwen. \v 28 Bix e xi' tkba'nxin: \p —Amale yaa'nt judío ke cyey, cytzki'na ka ka' toc cychmon cyiib xjal judío tisen keya cyuya xjal yaa'n judío, mitetpe tu'n cyocx tunwen tuj cyja. Ka'xsen toc tk'on tiib jun xjal judío cyuya xjal yaa'n judío, mitetpe te k'olbelcye. Yaltzen tisenj weya, Diostzente ma tzaj yeec'ante tuj chic'aj mintii' tu'n toc nk'o'n tbi jun xjal te tz'il. \v 29 Bix cuma ju' toclen t-xnak'tza'n Dios inayen, ma chin tzajwe tu'n cykil nc'u'j, bix lwewaxsen ẍin tzajwe tej ẍi pon tsanjela. Yaltzen ja'lewe, ¿titzen cyaja we?—tz̈i Pedro cyej xjal at tja Cornelio. \p \v 30 Bix aj ttz'ak'be'n Cornelio: \p —Ja'la tcyaa'n k'ij tisenx ja hora lu, in tin nja tzalu, nchin na'n Dios, tej tcub jlet jun xjal nwitz. Tzinxsen nt'ililin t-xbalen. \v 31 Jatzen xjalj e tzaj kbante we: “Cornelio, matzen tbi Dios ka nna'na Dios, bix ma tz'oc tcye'yenxin jtanema cyi' mebe. \v 32 Jatzen Dios ctzaal kbante tey tu'n tyolelxin Simón, juntl tbixin Pedro. Entonces chk'onxsen tsanjela te txcolte Pedro tuj tnom te Jope, tu'n tul tzalu. Jatztzen ta' Pedro tja jxin Simón, kesl te tz'u'n, jxin tcub tja ttzii' mar,” ju'tzen tten ttzaj tkba'n jtsanjel Dios we. \v 33 Entonces tzinxix nbaj ju'wa, tzin nxi' nchk'o'nj oxe xjal te txcol tey. Bix yaltzen tey, matzen tbinchey jun xtalbil wi'j ti'j ma tzaja. Lu tzuna lu, bix lutzen ko' eto' twitz Dios, tu'n toc kbi'na tyola. La' ti toc tu'n Dios tu'n ttzaj tk'umena keya—tz̈i Cornelio te Pedro. \p \v 34 Tejtzen toc tbi'n Pedro ju'wa, bixsen ak'xin kbal tyol Dios cyexin. Tz̈itzen ke tyolxin cyjulu: \p —Key taat, ja'lewe ma tz'el nniy' ti'j te Dios min tz'oc tcye'yen texin ti xjalel. Te Dios mintii' texin toclen ti'j ka judío jun xjal bix ka min. \v 35 Ja te xinj toclen ti'j, ja jun xjal n-oc ebinte texin, bix ja jun ba'n tcub tbinchen. Tuj alcyex ja tnom ti'j, jun xjal ju'wa, ba'nte tuj twitz Dios. \v 36 Yaltzen ja'lewe, jtyol Dios e cyaj tk'o'n jatxe nejl cyuyaj xjal te Israel, ja tej ttz̈yal chi temela xjal tuya Dios, bix ja te ttz̈yal jba'n ttema jun xjal tu'nj xin Scy'o'n tu'n Dios, jxin Jesús. Ja te Jesús taaw cykil xjal twitz tx'otx', yaa'n nuk cye judío. \v 37 Tej xin Jesús lu, cytzki'nxixa tik'ch o baj, jatxix tej nkba Juan Bautista tyol Dios bix tej nbautizara cye xjal, cykilj e baj tuj ttx'otx' Galilea bixtl mas e baj yaj tuj ttx'otx' Judea. \v 38 Ja te Jesús, tej tnom te Nazaret, cytzki'ntl tzuna ti tten tzaj tk'o'n Dios nin Espíritu Santo te texin. Bix cytzki'ntl tzuna ti tten jak'ch i'ya Jesús te k'anel bix te onl xjal, bix te co'pl xjal tuj tk'ab biman. E tenxte Dios tuya Jesús. \v 39 Cytzki'n tzuna, bix keya, ejoo'ya t-xel Jesús, oxexsen tz'oc kcye'yena tuya tbak' kwitza tik'ch o bint tu'n Jesús, tuj tnom te Jerusalén, bix tuj cytx'otx' judío. Bix o kila nimxsen tak' i'ya Jesús tej tbyet twitz cruz. \v 40 Pero tej tcyimxin, e jatz titz'jsa'n Dios jaxin juntl maj, te toxen k'ij, tu'ntzen tjaw jlet-xin juntl maj. \v 41 Min ul jlet-xin tuj chic'aj juntl maj cywitz cykil xjal, sino nuk kwitz keya, ejoo'ya t-xel Jesús, bix juuntl xjal. E waa'n ko'ya, bix e wc'ana tuyaxin juntl maj tej tjatzlen itz'jtlxin. Ejoo' keya tstiwa ka o jatz itz'j Jesús juntl maj tej tcyimlenxin. Tetzen ju' e scy'eta ko'ya tu'n Dios nejl. \v 42 Bix e xi' tchk'o'n Jesús ejoo'ya te kbalte ka nuk jac'a Jesús o tz'oc tajwalel tu'n Dios te binchal stis cyibaj cykil xjal, cyimne cyuyax kej i'tz. Kla' alcye jun k'ij. \v 43 Ti'j tzunj xin Jesús lu e yolena ke tyolel Dios. E cyaj cytz'i'benxin ka nuk tu'nxin ba'n tbaj twi' til jun xjal, ka ma tz'oc ke tc'u'j xjal ti'jxin te junx maj—ju'tzen tten tyolen Pedro tuya Cornelio, ke tuyaxin, bix ke te tjaxin. \p \v 44 Maatkxsen nyolen Pedro, tujx naj tul Espíritu Santo cyibaj xjal. \v 45 Toctzen cycye'yen otk txi' k'o'n Espíritu Santo cye jxjal yaa'n judío, e jawxsen klee' kej tuya Pedro, ocslal judío, cuma min otk tziy' tuj cyc'u'j ka ba'n toc k'o'n Espíritu Santo cyej xjal yaa'n judío. \v 46 Ti e baj cyej xjal otk tzul Espíritu Santo cyibaj, bixsen ak'ke yolel tuj juntl wik yol mixbix cyu'n. Bix ju'x otk baj cye xjal judío tu'nx Espíritu Santo nejl. Ja tzunj tuj cywitz judío jun nim techlal otk tak' Dios cye xjal yaa'n judío. Bix e xi' cyk'o'n chjonte te Dios, bix e xi' tkba'n Pedro: \p \v 47 —Kej xjal lu yaa'n judíoke, pero ma cybi Jesús tisenj keya, bix ma cyiik' Espíritu Santo tisenxj kewa. Ba'na atet ti pjel tu'n oj cybautizarj—tz̈i Pedro cye tuya. \p \v 48 Entonces bix e xi' tkba'n Pedro te Cornelio bix cye tuya: \p —Ke cyey xjal chi bautizarjela, tu'ntzen telniy' ka tuya Jesús ete'y—tz̈i Pedro. \p Bix e cycuya xjal. Yajtltzen bix e cytxocxin Pedro tu'n ttenxin cyuyaxin cabtl k'ij te xnak'tzalcye mas ti'j tyol Jesús. \c 11 \s1 Tumel tu'n Pedro cye ocslal tuj Jerusalén \p \v 1 Tpontzen tpocbal tuj Judea ka otk cyiik' jxjal yaa'n judío tyol Dios bix otk cybi xjal Dios, bixsen ke ocslal bixsen ke t-xel Jesús twitz tx'otx' oc ebinte ja lu. \v 2 Pero tej tpon meltz'aj Pedro tuj Jerusalén, at cab ocslal judío e yolen ti' Pedro tiken otk tbinche xinj ju'wa. \v 3 Al tzun kej xjal oc ebin tej ju'wa, bix e xi' cykba'n te Pedro: \p —¿Tikentzen e cyja' ten tey tuj tja jun xjal yaa'n judío, jun yaa'n t-xjal Dios? Yaa'n tumel junx maj. Pero tey, e waa'n tey cyuya xjal. Ttzki'n tzuna junxsen maj ka' kwaa'n tuya jun xjal yaa'n judío—tz̈itzen ke xjal. \p \v 4 Pero bix ak' Pedro kbalxte tik'ch jilel bix tik'ch otk baj. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p \v 5 —Key taat, in tinwe tuj tnom te Jope. Jun k'ij nchin na'n Dios, bix oc ncye'yen tisen tuj nwitziy'. E cu'tz jun xbalen tisen jun sábana ma tij, ẍpo'n cycyaal ttx'u'c, bix e c'u'l jaa'j in tinc'a. \v 6 Tejtzen tc'u'l, bix ocxix ncye'yen, bix ocx ncye'yen tuj. At jil alimaj ch'it, lbaj, bix at juntl wikjil talen c'ul chyoljil, tuya kej jil ka' txi' cychyo'n xjal judío. \v 7 Bix e nbi jun yol e tzaj tkba'n we: “Pedro, byom tzun kej alimaja, bix chyo'nxke,” tz̈itzen Dios. \v 8 Pero bix aj ntzak'be'n: “Nuksam xsuna, Taat. Bajxsen t-xa' nwaa'nwe waabj ka' txi' waa't te cyej xjal judío,” ntz̈i tzuna. \v 9 Pero bix e tzaj tkba'n jyol tuj cya'j juntl maj: “Waa'nx, cuma tej o cub tbincha'n Dios jsak, yaa'n ka'te,” tz̈i tzunj yol we. \v 10 Oxe maj e yolen ko'ya ju'wa. Yajtltzen bix e jax k'i'n xbalen cyuya alimaj juntl maj tuj cya'j. \v 11 Cybintztzen. Te xsunj tpon baj jyol e cub klee' tuj nwitza, bix e pon oxexin xjal jaa'j ta' kposadaya. Otktzen che'x chk'et te txcolte weya tu'ntzen waajtz meltz'aja cyuya tuj tnom te Cesarea. \v 12 Bix e tzaj tkba'n Espíritu Santo weya tu'n nxi'ya cyuya, bix tu'n mi'n baj nc'u'ja ti'j yaa'n judío ke xjal. Bix jax ejee' tzunj wukak ocslal lu e xi' wuyena. Tej kpona, bix ocx ko'ya tuj tja jxjal otk txconte weya. \v 13 Ja tzunj xin xjal Cornelio tbi. Bix e tzaj tkba'nxin keya ti tten tpon jlet jun tsanjel Dios tuj cya'j tjaxin. Otk tkba texin cyjulu: “Chk'onx cabtl xjal tuj tnom te Jope te txcolte Simón, jaxj xin n-oc te Pedro. \v 14 Ja tzunj xin Pedro kbalte tey bix cye te tjay tik'ch pjel cyey tu'n cyco'pja tuj cyila,” tz̈itzen tsanjel Dios te Cornelio. \v 15 Entonces bix in ak' yolel cyuyaxin. Maatkxsen nchi yolenwe cyuyaxin, bix ul Espíritu Santo cyuyaxin, tisenx tten tul-len ke kuya tuj tneel. \v 16 Tejtzen toc ncye'yen ju'wa, bix ul tuj nc'u'j kej tyol Kman Jesús otk tzaj tkba'n ke: “Jxin Juan Bautista e bautizaran xjal, pero cyey ccyiik'ey Espíritu Santo,” tz̈i Jesús ke jun maj—tz̈i Pedro. \p \v 17 —Key taat o cyiik' cyexin Jesús te Cyaawxin, bix te Scy'o'n tu'n Dios, tisenxj kewa. Bix ju' tzunj o txa' tk'o'n Dios Espíritu Santo cyexin. Katzen ma txi' tk'o'n Dios cye xjal tisenxj ke, ¿titzen jilel ken weya tu'n woc meltz'aja ti' Dios?—tz̈i Pedro cyej xjal min e cycuya tu'n cyocx xjal yaa'n judío te ocslal. \p \v 18 Tejtzen toc cybi'n xjal tyol Pedro, bixsen e baj twi' cyyol xjal, bixsen ak' ke xjal tzalajel ti' Dios, bix e jaw yolen ke xjal: \p —¡Axsen tbanel! Yaa'n nuk keca, sino tuyaxe te cyej xjal yaa'n judío ma txi' tk'o'n Dios xtalbil cyi'jxin tu'n cymeltz'aj tuyaxin, tu'n cycaman cychunk'lal te junx maj—tz̈itzen ke xjal. \s1 Kej ocslal tuj Antioquía \p \v 19 Cyuj tzunja tyem lu nimxsen ocslal najl cyuj juntl wik tnom ti'jxe Jerusalén, cuma ete'c xjal yajlalec cye ocslal tcyimlenxitl Esteban. Attzen cab ocslal ex ok tuj Jerusalén, bix e xi'ke tuj tnom te Fenicia bix tuj tnom te Antioquía, bix tuj tx'otx' te Chipre. Bix e cub ten ke xjal pocbal tyol Dios jaa' e ponake, pero nuk cyej xjal judío. \v 20 Pero tuj tzunj tx'otx' te Chipre bix tuj tnom te Cirene attzen cab ocslal, bix e ponkexin tuj tnom te Antioquía. Bix ak'kexin pocbal tbanel tpocbal Jesús cye xjal yaa'n judío. \v 21 O txi' tk'o'n Dios nim cyipemalxin, cuma nimxsen xjal yaa'n judío e cyaj cyk'o'n cycostumbre nuk ti'j Jesús. \v 22 Bix e pon tpocbal cyxol ocslal tuj Jerusalén ti nbaj tuj Chipre bix tuj Cirene, bix at ac'aj ocslal tuj tnom te Antioquía. Bixsen e xi' cychk'o'n ocslal jxin Bernabé maan Antioquía te cyey'lte. \v 23 Tejtzen tpon Bernabé Antioquía, tuyatzen cyca'bel tbak' twitzxin toc tcye'yenxin txolen tco'pante Dios kej xjal yaa'n judío, yaa'n nuk ejee'c'acye judío. Ju' tzunj e jawxsen tzalajxin, bix ak'xin ocsalec cyc'u'j xjal tu'n mi'n cyaj cyk'o'n tbe Jesús. \v 24 Bix e ke tc'u'j Bernabé ti'j ti nbaj, cuma jun ba'n xjal xsunxin. Ebil tyol Espíritu Santoxin, bix k'uklecxsen tc'u'jxin ti' Dios. Bix tu'n tzunj tpomlen Bernabé cyuya xjal, nimxsen xjal ocslan. \p \v 25 Bix etz Bernabé tuj tnom te Antioquía, bix e xi'xin ti'jxe tnom te Tarso te jyolte Saulo, cuma jatza najla xina. \v 26 Tejtzen tcnet-xin, bix e xi' tii'n Bernabé jaxin tuj Antioquía. Jun jnabk'i e tenkexin cyuya ke ac'aj ocslal tuj Antioquía bix nim e yeec'ankexin tyol Dios te nim xjal. Tujtzen Antioquía oca cybi'n xjal tneel maj te “Cristiano,” jatzen elpeninaj ke lepch ti' t-xnak'atz Scy'o'n tu'n Dios. \p \v 27 Maatkxsen at Bernabé tuya Saulo tuj tnom te Antioquía, cypon cabxin tyolel Dios otk tzajxe Jerusalén. Nchi yolen tzunxin ke yol Espíritu Santo otk tak' cyexin. \v 28 Jun tzunxin ba'n yolen tu'n Espíritu Santo Agabo tbixin. Bix e cub we' Agabo cyxol ocslal, bix e cub tenxin kbalte ka tul-lel jun tij weyaj tuj tx'otx', bixsen q'uiyel a' cyc'u'j xjal ocslal tuj tx'otx' te Judea. Bix e bajx ja weyaja tej tocx Claudio te nin cawel tibaj cykil twitz tx'otx'. \p Ju'tzen tten tyol Agabo. \p \v 29 Tejtzen toc ebin tyol Agabo, bixsen e cub cyniq'uen ocslal ti'j tu'n t-xi' cysma'nxin ch'in onbil cye xjal ocslal tuj tx'otx' te Judea, la' jniy' ch'in ba'n tk'onte xjal. \v 30 Tejtzen tbaj cychmo'nxin cykil onbil, bixsen aj cyokxenanxin ti' Bernabé tuya Saulo, tu'n t-xi' cyk'o'nxin cye ke tij cyxol ocslal tuj Jerusalén tuj Judea. \c 12 \s1 Tej tcub byet Jacobo; ya'tzete Pedro ocx k'o'n tuj tzee' \p \v 1 Te tzun kej k'ij lu jatzen Herodes cawel cyibaj xjal judío. Ja tzunj xin Herodes, titzen tajaxin tu'n toc onet-xin cyu'n niy'tl cawel judío. Ju' tzunj ak'xin yajlalecte cab xjal ocslal. \v 2 Bix e ttzuyxin jxin Jacobo, ttzicy Juan, bix el tx'omet twi'xin tuya espada. \p \v 3 Tejtzen toc tcye'yen Herodes axsen e'la tuj cywitz judío, bix e ttzuyxin jxin t-xel Jesús Pedro, bix ocxxin tuj tzee'. Jatzen tocx xinj tuj tzee' tej nink'ij tej t-xi' cywaa'n xjal judío jun wik pan jawnex mintii' tk'anel ocx tuj tu'n tjaw tz̈'iy. \v 4 Tujtzen tzee' e c'ojleta Pedro tu'n waklaaj soldado. Te cyaja pa' elninakexin tuj tki'yen e cwa' tenkexin. Jatzen ttxolaj otk bint tu'n Herodesj, tu'n tetz Pedro tuj tzee' tbajlenxitl jnink'ij, tu'ntzen tbyet-xin. \p \v 5 Ju'tzen tten tocxlen Pedro tuj tzee'. Maatkxsen tocxxin tuj tzee', nchi na'ntzen ocslal Dios tu'n cykil cyc'u'jxin ti' Pedro. \s1 Tej ttzokpaj Pedro tuj tzee' \p \v 6 Ex cabtl k'ij. Ya otktzen pon jmanc'bil koniyan tu'n tetz tii'n Herodes jaxin tu'n tocx keset tkulxin. Nwutantzen Pedro t-xol ca'ba soldado, cyẍpon cyiib tuya Pedro tuya cadena. Pe'nxitltzen tcwa' ca'batl soldado te c'ojlal. \p \v 7 Tujxsen tej tul jlet jun tsanjel Dios tuj cya'j tuj tzee', bixsen e noj tunwen tuya tken luz. Bix ocx tc'asen sanjel ja Pedro ti' t-xuuc'xin tu'n ttzaj cy'isjxin, bix e xi' tkba'n: \p —We'wey, Pedro. Nix tu'na—tz̈i sanjel. Bix el tz'ak kej cadena ẍipbel tk'abxin. \p \v 8 Bix e xi' tkba'n sanjel te Pedro: \p —Ẍpo'nc tcy'itza, bix k'o'nc t-xaaba—tz̈i sanjel. \p Bix e tcuya Pedro, bix e xi' tkba'n Pedro may'tzen. \p Bix e xi' tkba'n sanjel: \p —Ja'le tzuna k'o'nctzen tcapey. Lpetztzen wi'j—tz̈itzen sanjel. \p \v 9 Entonces bix etz Pedro tuj tzee', bix oc lpexxin ti'j sanjel. Pero min el tniy' Pedro ti'j ka jaxj txolen tbint tu'n Pedro. E'la tuj twitzxin nuk twitziy'xin. \v 10 Tbajlenxitl tzunj ju'wa, ejee' tzunj xin soldado c'ojlal jaa'j tocxe Pedro tuj tzee', bix e ponkexin ti'j tlemel jaa' junx maj xcbil toc te tuj be. Pero bix ocx jakpaj tjunalx, bix etzkexin, bix e xi' betkexin junx tuj jun be. Entonces bix e cyaj tk'o'n sanjel ja Pedro tjunalx. \v 11 Te tzunj ju'wa, tel tniy' Pedro ti'j ka jaxj, yaa'n nuk witziy', bix e xi' tbisenxin ti'j: \p —Ma tz'el nniy' ti'j jale Dios s-aj smante jun tsanjel wi'j tu'n ntzokpaj tuj tk'ab Herodes bix tuj tik'ch jilelj tzin cyyo'n xjal judío tu'n toc cycye'yen—tz̈i Pedro. \p \v 12 Tejtzen tel tniy' Pedro ti'j ti nbaj, bix e xi'xin tja junxuj xuuj María tbixuj. Ja tzunj xuj María ttxu junxin xjal Juan tbi, juntl tbixin Marcos. Tjatzen María nimxsen xjal ocslal cychmon cyiib te na'l Dios ti' Pedro. \v 13 Tejtzen tponxin tja María, bix oc tco'nxin tlemel jaa' te twitz pe'n, bix e'lal juntxin k'opaj Rode tbitxin te cyey'lte al. \v 14 Pero tej tocx yolen Pedro, bix el tniy' Rode ti'j tuj twi'xin, pero tu'n tzunj tjaw tzalajebltxin bix el tuj tc'u'jtxin tu'n tocx tjko'ntxin tlemel jaa', bix ocx ajkelentxin te kbalte cye cabtl xjal ka otk pon Pedro ttzi'yen. \v 15 Pero bix aj cytzak'be'n jcabtl xjal te Rode: \p —Male jaw tuj twi'y—tz̈i tzunkexin. \p Pero bix e xi' tkba'n Rode ka jax, pero yalx tej cabtl xjal min el jax tuj cywitz, bix ju' toc cyu'n cyjulu: \p —Yaa'nle Pedro. Ka yaa'n ja tsanjel Dios c'ojlalte Pedro. Matzele tzul tisenc'ax Pedro—tz̈itzen ke xjal. \p \v 16 Jooc'tzen, tocxte Pedro tcol ttzi'yen. Cwaxsen tocx jket ttzi'yen. Tejtzen toc cycye'yen jax Pedro, e jawxsen tzalajkexin, bix nimxsen e jaw klee' ke xjal. \v 17 Pero bix e xi' tk'o'n Pedro jun techlal tu'n mi'n chi k'ajt xjal, bix e xi' tkba'nxin ti tten tetz tii'n tsanjel Dios jaxin tuj tzee', bix e xi' tkba'nxin: \p —Tiyla tzunj ma txi' nkba'n cyey, cykbanxsen te Jacobo, titz'en Jesús, bix cye niy'tl ocslal—tz̈i Pedro, bix iy'xin tuj juntl lugar. \p \v 18 Tejtzen kskix, bixsen ul juntl cloj soldado te c'ojlalte Pedro. Nimxsen jun tzpetpajlenel e baj cyxol soldado, cuma mintii' tumel cyuya ti e baj te Pedro. \v 19 Tejtzen tbintte rey Herodes, bix ex tchk'o'nxin xjal te jyolte Pedro. Tejtzen minx e cneta Pedro, bixsen e tzaj ttxco'nxin kej soldado e cub ten te c'ojlal Pedro. Tbajlen tkanenxitl tzunxin cab yol cye, bix e xi' tsma'nxin ejee' tuj biybil. Tbajlen tzunj ju'wa, bix etz Herodes tuj ttx'otx' Judea, bix e xi'xin najal tuj tnom Cesarea tuj mlaj tx'otx'. \s1 Tej tcyim Herodes \p \v 20 Otkxsen tzaj k'ojl Herodes cyi'j xjal najl tuj tnom te Tiro bixsen Sidón nchi cyaj tibajxe tnom te Cesarea. Ju' tzunj, ya min e tcuyatlxin tu'n t-xi' cyk'o'n t-xjalxin triwa tuj Tiro bixsen tuj Sidón, amale nimet xjal najbente triwa. Entonces bix e xi' tsma'n Tiro bix Sidón cab xjal te tyolel tuj tnom te Cesarea, tu'ntzen cycaman xjal t-xtalbil Herodes juntl maj. Cwa cycamanxin t-xtalbil Blasto, junxin nintzaj t-ak'anal cawel Herodes. Te tzunj xin oca cykanen xjal tu'n tcub tuj ttz̈yal, cuma nchi ajben xjal waabj. \v 21 Bixsen e ttxoc Herodes ke cyyolel xjal te Tiro bix Sidón. Te tzunj k'ij tu'n cypon xjal, bix oc nintzaj t-xbalen Herodes, bixsen e cub kexin tuj tk'a'jxin te cawbil, bix e yolenxin cywitz xjal. \v 22 Tejtzen tpon baj tyolxin, bix ak'ke xjal s̈-il: \p —Jaxxixsen te ja tyol Dios. Yaa'n nuk jun xjal—tz̈i cys̈itz̈'bil xjal. \p \v 23 Pero bix e tzaj tc'u'j Herodes cyibaj xjal tu'n toclen cykba'n xjal texin ka Diosxin. Min e xi' tk'o'nxin chjonte te Dios. Ju' tzunj, tujx naj tpon jun tsanjel Dios k'olec jun tij tyabelxin. Lwewa e jaw jletkil ẍuk' chyol texin, bix e cyimxin. \p \v 24 Otkxsen baj ttzyu'nxin ke ocslal, bix otkxsen chi baj tsiy'pu'nxin. Pero te Dios tyol, xi'nax e xi' tz̈'iy, bix nimx xjal oc te ocslal. \p \v 25 Yaltzen te Bernabé bix Saulo, e bint-x cyexin cyaak'en cyu'n tej t-xi' cyii'nxin cyonbil ocslal te Antioquía cye ocslal tuj Jerusalén, bix aj meltz'ajkexin tuj Jerusalén tu'n cyponxin Antioquía juntl maj. E xi' cyii'nxin Juan cyuyaxin, juntl tbixin Marcos. \c 13 \s1 Tej t-xi' Bernabé tuya Saulo kbalte tyol Dios tneel maj \p \v 1 Entonces cyxoltzen ocslal tuj tnom te Antioquía tocxsen Saulo bixsen Bernabé. Bix jax tocx Simón, juntl tbixin “K'ek,” juntlxin Lucio tej tnom te Cirene, bixsen Manaén, junxsen e jaw tz̈'iy jxi'na tuya Herodes, jxin cawel tuj Galileo. Cyjwe'yel tzunj xina oc ten xnak'tzalte tyol Dios cye ocslal. \v 2 Juntzen k'ij cyjwe'yel tzunj xin lu cyuya niy'tl ocslal nchi na'ntzen xjal Dios, bixsen e cub cyyo'n weyaj tu'n cyna'n mas Dios, bix e tzaj tkba'n Espíritu Santo cyexin: \p —Cyk'ontz Bernabé tuya Saulo we. Chi ajbel we tuj jun cyaak'en wu'n—tz̈i Espíritu Santo. \p \v 3 Entonces cybajtzen na'nxin Dios bix tpon baj twi' cypan texin weyaj, bixsen oc cyk'o'n ocslal cyajwalel Bernabé bixsen Saulo tu'nj tcublen cyk'o'n ocslal cyk'ab cyibajxin. Yajtltzen bix e baj k'olbenkexin tu'n cypaxxin. \v 4 Ju'tzen tten tetz tscy'o'n Espíritu Santo bix t-xi' tchk'o'n ja Bernabé tuya Saulo. Bix e xi'kexin tuj tnom te Seleucia, ttzii' mar. Jatztzen ocxakexin tuj barc tu'n cyxi'xin tuj tx'otx' te Chipre tuj mar. \v 5 Tejtzen cyponxin tuj tnom te Salamina tuj tx'otx' te Chipre, bix e xi'kexin k'olbel cyuj camon jaa' te xnak'tzbil tyol Dios cyej xjal judío tetzen kbal tyol Dios. Jaantzen Juan Marcos cyuyaxin, cuma jaanxin e xi' te onlcye Bernabé te kbal tyol Dios. \p \v 6 Cyetz tzunxin tuj tnom te Salamina, bix e xi'kexin elne tuj tnom te Pafos, te juntl jlajxitl ttx'otx' Chipre, bix nuk jak'ch i'yakexin te kbal tyol Dios. Tejtzen cyponxin tuj tnom te Pafos, bix oc nojkexin tuya jun aj cy'a' judío. Barjesús tbixin. Yaltzen tuj yol griego Elimas tbixin. Octzen tniq'uenxin kbaj tyol Dios, pero yajlal xjalxin. \v 7 Ja tzunj xin Elimas otktzen tz'oc tk'on tiibxin tuya cawel tuj Chipre. Sergio Paulo tbi cawel. Jxin cawel nimx ba'n tu'nxin, bix elnaxsen tniy'xin ti' tcawbilxin. Taj tzunxin oc tbi'nxin tyol Dios. Ju' tzunj e xa' ttxco'nxin Bernabé tuya Saulo. \v 8 Pero min e tcuya Elimas, jxin aj cy'a', bix ak'xin cyakwusalec cye Bernabé tuya Saulo, bix oc tenxin kbalecte te cawel tu'n mi'n tz'oc tbi'nxin tyol Dios. \v 9 Jatzen Saulo bix juntl tbixin Pablo. Toctzen tcye'yen Pablo ti jilel ncub tbinchen Elimas, bix oc tilen Pablo jaxin. Nojne tanem Pablo tuya nim tipemal Espíritu Santo. Bix cyiwc'a ocx tcye'yen Pablo tuj twitzxin. \v 10 Bix e xi' tkba'nxin: \p —Elimas, tey yajlal xjal tey. Tey tisen jun alak'a, tuya cyiw tanema. Ja tey n-oc tbi'n jti jilelj taj biman. N-oc chi'l tey ti'j alcyej ba'n. Oj tzin cyajben xjal jax yol, tey nuk nchi cub tyajla'na tuya ẍtak'bil. ¿Jtojtzen pjel twi' tu'na? \v 11 ¡Chin tbic'aney! Ja'lac'a naja ma tzak' jawel tk'ab Dios ti'ja tu'n tcawja. Ya ch'ixc'a toca te mos̈. Mitetpe k'ij tzak' twitza ti'j—tz̈i Pablo te Elimas. \p Ya tujx naj tcub jpet tibaj Elimas tisen jun tij muj. Junxsen maj e cyaj bajxin tuj klolj, bi'x e cyajxin mos̈ junx maj. Tu'ntzen tetzxin, e xi'c'a jyet jun xjal k'ilbatz tk'abxin. \p \v 12 Tejtzen toc tcye'yen jxin cawel Sergio Paulo ti otk baj te Elimas, bixsen ocslanxin tyol Dios, cuma otkxsen jaw klee'xin bix otktzen tz'el tniy'xin ti'j t-xnak'atz Taaw twitz tx'otx' cyu'n tyolelxin Pablo bixsen Bernabé. \s1 Tej tiy' Pablo tuya Bernabé tuj tnom Antioquía te Pisidia \p \v 13 Tbajlenxitl tzunj ju'wa, bix etz Pablo cyuya ke tuya tuj tnom te Pafos, bix iy'xkexin tuj mar. Bix e ponkexin tuj tnom te Perge tuj ttx'otx' Panfilia. Tuj tzunj tnom te Perge bix el tpa'n tiib Juan Marcos cyi'jxin, bix ajtzxin tuj cytanemxin Jerusalén. \v 14 Tel-len tpa'nxitltzen tiib Juan Marcos cyi'jxin, bix e xi' Pablo tuya Bernabé mas jawne tu'n cyponxin tuj ttx'otx' Pisidia. Cwa cyponxin tuj tnom te Antioquía, jun wikxitl Antioquía. Tetzen jun k'ij sábado, jun k'ij tu'n cyajlan xjal judío, bix ocxkexin tuj camon jaa' te xnak'tzbil tyol Dios, bix e cub kekexin. \v 15 Bix e cybixin tej t-xi' s̈-itj u'j te tley Moisés bix xsun kej xin profeta, tyolel Dios. Tejtzen tpon baj ts̈-ij tyol Dios, bixsen e xi' cykba'n jxin k'il txolen culto tuj camon jaa' cye Pablo tuya Bernabé: \p —Ke cyey te ktanem judío, ch'innch'e ka at jun ba'n yol te keya, ma txi' kk'o'na tumel cyey tu'n cyyolena—tz̈itzen ke cawel tuj camon jaa' cye Pablo tuya Bernabé. \p \v 16 Entonces bixsen e jaw we' Pablo, bix e xi' tyeec'axin tk'abxin te techlal tu'n tak'xin yolel bix e xi' tkba'nxin cye xjal: \p —Achenkey wu'na, ke te ntanem Israel, bix key xjal te juntl wik tnom, key nchi oc ebinte tyol Dios, chin cybi'tza. \v 17 Cytzki'ncyey Dios, jaj xin Dios te Israel. Bix ba'n cyu'na e tsicy'xin ke kxe'chel ootxa, Abraham, bix Isaac, bixsen Jacob, tu'n cyocxin te t-xjalxin. Cyi'j tzunxin e'la tz̈itpaj nim xjal. Bix tajtzen tiy' bint Jacob cyuya ke tcwal tu'n cyponxin tuj ttx'otx' Egipto, jatztzen e tzaa' tk'o'n Dios tu'n tel itz'j jun tij nin tnom cyi'jxin. Cwatzen tetz tco'pan Dios ke kxe'chel tuj ttx'otx' Egipto tu'n Moisés. \v 18 Tetzlen tco'panxitl Dios ke xjal tu'n Moisés, bix ak'xte Dios co'pl xjal. Ya cytzki'ntlcyey cya'wnak jnabk'i e c'ojlan Dios cyi' xjal jaa' mintii' waabj, pero e tak'xte Dios cywa xjal, bix tuya nim tc'u'jxin. \v 19 Yajc'atltzen bix e tak' Dios cyipemalxin tu'n cyxcyexin tibaj wuuktl wik xjal tuj ttx'otx' Canaán, bix oc tk'o'nxin cytx'otx' te cycotz kxe'chel. \v 20 Tejtzen cynajanxin Canaán, bixsen oc tch'iquen Dios jun ni'c'ul cyexin tu'n tcawen cyibaj xjal te Israel. Jatxe tuj tyem te tneel ninc'ul cye xjal, tejxe tpon baj manc'bil tyem tuj tcwent Samuel, atle jun cyaja syent tuya cya'wnak tuya lajaj jnabk'i. \v 21 Pero yaj, bix ak'ke xe'chel kanl jun rey cawel te ni'c'ul. Entonces bixsen e tcuya Dios, bixsen el tscy'o'n Dios Saúl, tcwal Cis. Jxin Saúl jatzen e'la itz'jxin ti'j kxe'chel Benjamín, bix oc tk'o'n Dios jaxin te nin cawel cyibaj xjal te Israel. Ocxin te cawel cya'wnak jnabk'i. \v 22 Pero cwax tel tii'n Dios jaxin. Bixsen ocx David te t-xel Saúl. Jatzen xinj e tsicy' Dios te cawel. Ti'j tzunj xin David lu e bya'na tu'n Dios cyjulu: “Ntzki'n tnaabl David, jxin tcwal Isaí. Nuk cuyante David tu'n alcyej we waj, bix chin oquel tbi'n,” tz̈i Dios. \p \v 23 Key taat, cytzki'n cyey o byan tu'n Dios ka jun t-xe'chel David toclel te co'pl Israel. Bix ya ti'jtzen David, ma tzula tii'n Dios co'pbil e tkbaxin, ja Jesús. \v 24 Key cytzki'na ch'itk tak' Jesús xnak'tzal cye xjal, Juan Bautista e k'umente cye xjal Israel ilx ti'j tu'n tcyaj cyk'o'n cyil, bix tu'n cymeltz'aj tuya Dios. \v 25 Tej tzunj ch'itk tpon baj taak'en Juan Bautista te k'olc'ax xjal tuj a', bixsen e tkbaxin: “Ka yaa'n nxi' cybisen cyey ti'j ka inayen weya jsma'n tu'n Dios, jxjal cyey tzin cyyo'n. Pero yaa'n inayen weya. Tzulte juntl xjal tuya nim tipemal bix nim tajwalel. Yal weya, axsele jac'a tz'e'la nuket ba'n tel npju'na ke t-xaab cyi' tken,” tz̈itzen Juan Bautista ti' Jesús. \p \v 26 Ja'le tzuna, key taat, ejee'x cyey t-xe'chel Abraham. Bixsen niy'tl kej xjal cyxola n-oc ebinte tyol Dios. Wajtzen txi' nkba'n cyey ka te cyeja ja jun yol te co'pbila. \v 27 Tuj Jerusalén min tz'el cyniy' xjal ti'j ka ja Jesús co'pbil, bix mitetpe ja cycawel n-el tniy' ti'j. O'cxtl e bint cyu'nj e cykanen tu'n tbyet Jesús. Mitetpe el cyniy' ti'j ttxolen tbint cyu'n ti jilel e cykba tyolel Dios jatxe nejl tuj u'j ti jilel tu'n tbaj. Amale e jawet s̈-it kej yola cywitz xjal jaca sábado, minx e'la cyniy' ti'j ti elpenina. \v 28 Amale minxet e cnet jun til Jesús tu'n tcubxin, pero e cyjoyx ti ctemela tu'nx tbyet-xin tu'n cawel Pilato. \v 29 Ju'tzen e baj tisenj e tyola ootxa tyol Dios ti'j tcyamecy Jesús. Tejtzen tbyet Jesús cyu'n xjal, bixsen e cu'tz k'it Jesús twitz cruz, bix e cu'x maket-xin. \v 30 Pero bix e jatz titz'jsa'n Dios jaxin tuj cyamecy. \v 31 Tej tetz Jesús tuj Galilea tu'n tpon tuj Jerusalén te cyimlel, ẍklu'n tzunxin cyu'n t-xnak'atzxin. Ejee' xsunj xin t-xnak'atzxin oc cycye'yente Jesús tej tul meltz'aj juntl maj. Ja'le tzuna ejee' xsunxin tstiwa ti'j ti jilel o baj te Jesús. Ti'j tzunj tjatzlen itz'jxin ktzki'ntzen ka ja Jesús Scy'o'n tu'n Dios. \v 32 Yaltzen keya, jaxsen lu ko'ya nko kban jba'n tpocbalj tyol Jesús. Bix ja'lewe, tu'ntzen cybintey ja ba'n yola. Tyol e tkba Dios cye ootxa xjal o bint. Yal tzunj xin Scy'o'n tu'n Dios, matzen tzulxin. Ya mintzentii' tu'n kyonte mas. \v 33 Ejoo'tzen cycwal ke ootxa xjal. Bix ma tz'oc ttz'aktza'n Dios ke ti jilelj o cyaj tkba'nxin cye kman ootxa. Jatzen e tkba Diosj tu'n tjatz itz'j Jesús tuj cyamecy. Ju'tzen elpeninaj tuj tcab Salmo. Nbya'n cyjulu: “Jay ncwala. Ja'lewe cxe'l nk'o'n tchunk'lala twitz tx'otx',” tz̈i Dios te Tcwal. Jatzen nbya'na jyola ti'j tjatzlen itz'j Jesús. \v 34 Tuj juntl tyol Dios, tuj Isaías, tz̈i cyjulu: “Cxe'l nk'o'n cy'iwla'n cyey, tisenj e cyaj nkba'n te cawel David,” tz̈i Dios cyej xjal Israel at-xe tyem. Kej yol ti'j cy'iwla'n nxi' nkba'n cyey, ja tzunj japeninaj ti'j tjatzlen itz'j Jesús tuj cyamecy. \v 35 Tz̈i cyjulu tuj juntl Salmo: “Mi'n tcuyey tu'n tcu'x k'ey Tcwala tuj camposant,” tz̈itzen Tcwal Dios te Tman at-xe tyem. \v 36 Cytzki'ntl tzuna tej otk tz'ajben cawel David te Dios tisenxj te Dios e tajbe, bix e cyimxin, bix e cu'x maket-xin jaa'xj maku'ne ke ootxa xjal, bix e cu'x k'ey texin t-xumlal. \v 37 Entonces jax ke cyej yol tuj Salmos ti'j jun xjal min tcublel k'ey, yaa'n ti'j David. C'oquel cycye'yena t-xumlal jxjal e jatz titz'jsa'n Dios min e cu'x k'ey. \v 38 Entonces, key te ntanem, cyjeltzen kk'o'na tuj tzinen ka ja Jesús. Jatzen xjal jsma'n tu'n Dios tuya tajwalelxin te najsalc'a kil. \v 39 Ya nimxsen tyem tzin cyajbe'na tu'n tnajset cyila. Tu'n tbint jtley Moisés cyu'na, cyey mix nchi tzokpajey tuj cyila. Pero tuya Jesús, ba'n cycyaj cyey junx maj sak. \v 40 Cybi'nc'a tzunj kej yola. Cyk'o'nc cyc'u'ja ti'j nuk cub cyibaja tisenj tzin nbya'n tuj tyol Dios. Tz̈i cyjulu: \v 41 “Ke cyey min tz'oc cybi'nja. Nuk n-oc cyxmoccha'na. ¡Q'uelelc'atzen cyni'ya ti'j! ¡O chi tzaj k'o'n cyey tu'n cycyima junx maj! Pero tetzen mitkna'x cycyima, chi jawelxsen klee'y, cuma weya, inayena Dios, cwel nbincha'na tik'ch jilel cyibaja. Pero amale chic'ajat nyol cykil tyem, bix amale nxi't cyk'umen nsanjel tzinen cyey, minx tz'el cyni'ya ti'j, bix minx cybiy,” tz̈i Dios cye judío nejl. Ja tzunja e tkba Dios cyej xjal tu'n cyoc tuj cawbil, cuma min e cyocslaj jax yol. Dios cyjel tk'o'n ke xjal judío te junx maj ka min ma cybi Jesús—tz̈i Pablo cye judío tuj camon jaa'. \p \v 42 Tejtzen otk pon baj tyolen Pablo, bix etz Pablo tuya Bernabé tuj camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dios. Pero tej cyetzxin, bix e cykanen xjal tu'n cyyolenxin tuj juntl sábado cyuya xjal ti'jx kej yol lu. \v 43 Tejtzen otk chi el tz̈itj xjal, nimxsen xjal judío bix yaa'n judío oc lpe cyi' Pablo tuya Bernabé. Bix oc cyocsa'nxin cyc'u'j xjal tu'n toc ke cyc'u'j xjal ti' t-xtalbil Dios. \p \v 44 Bix e pon juntl sábado. Ch'ix yaa'n cykil tnom oc tchmon tiib te ebilecte tyol Dios k'i'n tu'n Pablo tuya Bernabé. \v 45 Pero tejtzen toc cycye'yen kej xin judío tajwil tuj camon jaa' nimxsen xjal toclel ebin tej t-xi'lel cykba'n Pablo, bix oc chi'lkexin. Bix ak'kexin iic'belcye Pablo, bix oc cykba'nxin nim ka' yol cye Pablo, bix ẍtak' te Pablo. \v 46 Pero bix aj ttzak'be'n Pablo tuya Bernabé tuya cykil cyc'u'jxin. Mintii' ttz̈i cyi'jxin t-xi' cykba'nxin: \p —Keya te ke, il ti'j t-xi' kkba'na jba'n tpocbal Jesús cyey nejl, cuma judíokey. Pero cycy'iy tzuna tco'pbil Dios tisenj texin taj. Ju'tzen tten tzin cyyeec'ana tu'n mintii' cyoclena ti'j chunk'lal te junx maj. Matzen ko'xa cyuyaj xjal yaa'n judío, tu'ntzen toc cybi'ncye bix tu'n cyocslan ti'j ja co'pbil lu. \v 47 O tzaj tk'o'nte Dios ejoo' tisenxix tten ttzajlen tk'o'nxin kej xjal judío at-xe tyem, tej ttzaj tkba'nxin cye judío tu'n tyolelxin Isaías cyjulu: “Lu ken nchin chk'o'n cyey te k'ol nyol cyej xjal yaa'n judío. Tisen jun luz ntxaken tuj be, ju'xsen oj tjaw txaken tuj cywitz xjal yaa'n judío oj tel cyniy' ti'j nyol. Ejee'tzen cyey chi xe'l k'inte ja yol te co'pbila la' jaa'xja pomnina baj twitz tx'otx',” tz̈i Dios cye xjal judío, tcyajlen tkba'n te Isaías jatxe nejl, bix tz̈i Dios ke ja'lewe—tz̈i Pablo cye tajwil judío. \p \v 48 Tejtzen toc cybi'n xjal yaa'n judío ke ja yol lu, ejee'tzen xjal e na'nte ttz̈yal, bix e jaw yolen ke xjal ka ba'nxsen tyol Dios. Bix nimxsen xjal oc ocslante tyol Dios, kej xjal otkx chi tzaj k'o'n tu'n Dios tu'n cyocslante Jesús. \v 49 Bix ju'tzen tten tkbaj tyol Dios ti' Jesús tuj cykil tx'otx' te Pisidia. \p \v 50 Pero kej xin tajwil cyxol judío e cub cyi'jxin xjal nintzaj tuj tnom bix ke xuuj cyiw tuj cyreligión, tu'n cyoc ten te yajlalcye Pablo tuya Bernabé, tu'n cyexxin tuj ja tx'otx'a. \v 51 Pero tejtzen cyexxin tuj Antioquía, bix el cytz̈to'n Pablo tuya Bernabé kuk ti' cyxaab ti'j ja tnoma te techlal cyi'j xjal judío, bix e xi'kexin ocne tuj tnom te Iconio. \p \v 52 Yaltzen cyej ac'aj ocslal, e cyaj tuj tnom te Antioquía tuj Pisidia. Bix e tzaj tk'o'n Dios nim ttz̈yal cyexin, bix e noj cyanem tu'n Espíritu Santo. \c 14 \s1 Pablo tuya Bernabé tuj tnom Iconio \p \v 1 E pontza ke Pablo tuya Bernabé tuj tnom te Iconio. Tejtzen cyponxin, bix ocxkexin tuj camon jaa' cye judío. Jatztzen e yolenakexin tuya nim cyipemalxin. Nimxsen xjal ocslante cyyolxin, bix oc cybi'n. At xjal judío, bixsen at xjal griego. \v 2 Pero attzen cab xjal judío min e cub cyi'j, bix ak'ke yolel ka' cyi' Pablo tuya Bernabé, tu'n tcyaj wi't cyka'yelxin cywitz xjal griego. \v 3 Ju' tzunj e cwa' tuj cywitzxin tu'n cytenxin tuj Iconio te nim k'ij. Tuya nim cyipemalxin bix nim toc ke cyc'u'jxin ti' Dios nchi yolen tzunxin ti' t-xtalbil Dios. Bix e tzaj tk'o'n Dios nim cyajwalelxin tu'n tcub cybincha'nxin tik'ch techlal, tu'ntzen t-xi' cyyeec'anxin ka jax cyyolxin. \p \v 4 Pero tujtzen cynic'bil judío bixsen ke cyyol t-xel Jesús, bix e cub pax tnom. At cab oc ebinte cyyol judío, bix at cabtl oc ten cyuya Pablo tuya Bernabé. \v 5 Cwaxsen tbint cyyol cycawel griego tuya cycawel judío tu'n cyoc yaset-xin bix tu'n cycub peek'et-xin tuya xak. \v 6 Pero te Pablo tuya Bernabé, e cybixin tpocbal ti jilel nbaj bint, bix e bint cyu'nxin tu'n cyetzxin tuj Iconio, bix ex okkexin cubne tuj tnom te Listra bix tnom te Derbe, ca'ba tnom te ttx'otx' Licaonia. \v 7 Tuj tzunj nim tnoma bix ke tnom tiy' ttxa'n bix ak'kexin kbal tpocbal jba'n. \s1 Oc xeet Pablo tuya xak tuj tnom Listra \p \v 8 Tuj tzunj tnom te Listra najl junxin xjal cox. Jatxe titz'jlenxin bajx jawa bet-xin jun maj. Mintii' tipenxin cyuj tkenxin. \v 9 Attzen jun k'ij nabi'nc tzunj xin cox cyi' tyol Pablo. Bix ak' twitz Pablo ti'jxin, bix e tna' Pablo ka wa'lec tc'u'jxin cyi' tyol Pablo, bix otkxsen tz'oc ke tc'u'jxin ti' Jesús ka ba'n tul tnaablxin tu'n Jesús. \v 10 Entonces bix cyiw tuj twi' Pablo t-xi' tkba'n: \p —Taat, we'wey jiquen cyibaj tkena—tz̈i Pablo. \p Ya tujx naj tjaw lipen jxin cox, bix ak'xin betel. \v 11 Tejtzen toc tcye'yen tnimal xjal ti jilel otk bint tu'n Pablo, bix ak'ke xjal s̈-il tuj cyyol tuya nim tzalajebl: \p —¡Ke dios ma cub cych'ixbe'n cyiib te xjal, bix lutzen ke lu!—tz̈itzen ke xjal. \p Pero te Pablo tuya Bernabé, min e yolenkexin tuj cyyol aj Licaonia. Min el cyniy'xin ti'j. \p \v 12 Pero bix ak' elelx cywi' xjal tu'n cyklee'batz. Tz̈itzen ke xjal ka ja Bernabé dios Júpiter, cycawel dios. Yaltzen te Pablo, jatzen dios Mercurio, cysanjel niy'tl dios, cuma jatzen Pablo mas nim e yolen. \v 13 Tuj be n-octz ttxa'n tnom te Listra, at jun tja dios jaa' nchi na'na xjal dios Júpiter tuya cycostumbre. Tuj tzunj tja Júpiter attzen junxin pala te binchalte cyoybil. Tuj tzunj cyoybilxin nbaj cyabechenxin toro, bixsen ncub tbyo'n jxin pala ejee'jil tu'n cyxi' oyetjil te Júpiter. Tej tbinte texin ka otk jaw jlet Júpiter tuj Listra, bix e xi' ajkelenxin te k'il cabjil wacẍ abechen, bix e tzaj tii'nxin ejee'jil jaa'j tcwa' Pablo tuya Bernabé. \v 14 Toc cycye'yen ke toro, bix el cyniy'xin ti'j ti jilel tcublel bint cyu'n xjal. Teltzen cyniy'xin ti'j, bix el cyrotenxin cyi'jxin, tu'n t-xi' cyyeec'anxin cye xjal ka yaa'n ba'n tuj cywitzxin. Bix ocxkexin cyxol tnimal xjal te s̈-il cyxol xjal. Tz̈itzenke cyjulu: \p \v 15 —¿Tu'n tiken ncwa' cybincha'na ju'wa? Yaa'n tumel, cuma xjal ko'ya tisenxj cyey. Yaa'n Dios ko'ka. Yaa'n ti ma ko tzaa' keya cyxola jaj tu'n tbaj twi'j nchi na'na cydiosa, cuma mintii' ba'n tajbe'na. Kajka tu'n tcyaj cyk'o'na kej cydiosa cyimnewe, tu'n cyajbena te Dios i'tz. Ja texin e cub binchante tik'ch jilel, cya'j, mar, twitz tx'otx', bixsen tik'ch jilel at. \v 16 Cyuj tyem ootxa e na'nkecye xjal ke dios tisenx cye cycostumbre, bix e tzakpite Dios ejee'. Min cytzki'n alxix tej jaxxix Dios. \v 17 Pero at-x tumel techlal ka at-x jun Dios jaxxix. Tisen tzunj, ntzaj tk'o'nxin jbal, nim twitz awal, nimxsen waabj, ttz̈yal, bix tik'ch jba'n. Ejeeyla tzunja tstiwa ti'j ka jax at Dios—tz̈itzenke Pablo tuya Bernabé. \p \v 18 Pero mitetpe cyuya jyol ju'wa, mix e bina tu'n tcub cywaban xjal tu'n t-xi' oyet kej jil wacẍ cyexin. \p \v 19 Maatkxsen ete' Pablo tuya Bernabé cyxol jxjal, ya npon jun clojxin judío otk tzajxe tuj tnom te Antioquía Pisidia bixsen Iconio. Ejee'j xin ete'cx yajlal cye Pablo tuj tneel. Bix e cub cyi' xjal cyu'nxin tuya cyyolxin tu'n cyoc meltz'aj xjal ti' Pablo tuya Bernabé, bixsen e jaw jun nim k'oj, bix e jaw meltz'aj ke xjal cyi'jxin tu'n tcub cyk'o'n xjal ja Pablo tuya xak. Bix iy' tuj cyc'u'j xjal ka otk byet-xin, bix ex kitet-xin ti'jxe tnom. \v 20 Pero ke ocslal te Listra oc cysut'en cyiib ti'jxin. Pero maatkxsen ete'c xjal ti'jxin, bix e jaw Pablo, bix ocx meltz'ajxin tuj tnom juntl maj. \p Tetzen juntl k'ij bix iy' Pablo tuya Bernabé tu'n cyponxin tuj jun nka tnom Derbe tbi. \p \v 21 Tejtzen cyponxin tuj tnom te Derbe, bix ak'kexin kbalte jba'n tpocbal. Nimxsen xjal oc ocslante cyyolxin, bix ocslan ke xjal Jesús. Tejtzen tpon baj twi' cyxnak'atzxin tuj tnom te Derbe, bix ajtz meltz'ajkexin tuj Listra, bix tuj Iconio, bixsen tuj Antioquía, bixsen tuj tx'otx' te Pisidia. \v 22 Cyuj tzunj lugara nukxsen ju' iy'kexin nimsalec cyc'u'j ocslal. Bix e xi' cykba'n cyjulu: \p —Ilx ti'j chi cwel tena tuj tumel twitz Jesús, cuma tzulxte q'uixc'aj nuk ti'jc'a Jesús. Mi'n cyaj cycye'yen xina. La' alcye jun k'ij ko temel tuyaxin tuj tcawbil Dios—tz̈itzen ke t-xel Jesús cye ocslal te nimsalcye. \p \v 23 Cyuj tzunj tnoma e xa' cyjyo'n Pablo tuya Bernabé cab xjal te ninc'ul bix c'ojlal cyxol ocslal. Bix e na'nke t-xel Jesús, bix e cub cyyo'nxin weyaj, bixsen e cub cyk'o'nxin cyk'abxin tibaj cywi' kej xjal otk chi etz cyscy'o'nxin cawel cyxol ocslal, tu'ntzen at cyajwalelxin, bix tu'ntzen cyxi' k'o'nxin tuj tk'ab Jesús. Tz̈i tzunkexin cyjulu: \p —Jaxettzen Jesús c'ojlalte cyey, cuma ma cyocsla xina—tz̈itzen Pablo tuya Bernabé, bix etzkexin cyuj tnom. \s1 Tej cypon Pablo juntl maj tuj Antioquía \p \v 24 Bix iy'kexin tuj ttx'otx' Pisidia, bix e ponkexin tuj ttx'otx' Panfilia, jaa' ta' jtnom te Perge. \v 25 Tujtzen tnom te Perge e yolenkexin ti' tyol Dios cye xjal. Yajc'atltzen bix e xi'kexin tuj jun nka tnom te Atalia tuj mlaj tx'otx'. \v 26 Bixsen tuj Atalia ocxakexin tuj jun barc tu'n cyiy'xin tuj mar, tu'n cyponxin juntl maj tuj Antioquía, jaa'xj otk chi exaxin. Antioquíatzen, jatzen jun tnomj jaa'j otk chi na'na xjal Dios cyi' Pablo cyuya ke cyuyaxin, tu'n t-xi' tc'ojla'n Dios ejee'xin tuj be. Bix ya otk chi pon meltz'ajxin, cuma otk pon baj cyaak'enxin. \v 27 Tejtzen cypon Pablo tuya Bernabé, bix oc cychmo'nxin cykil ke ocslal tuj tja Dios, bixsen e baj cykba'nxin tik'ch e baj cyexin tuj be, ti tten toc tonen Dios ejee'xin, bix ti tten tk'ontete Dios tu'n cyiik'en jxjal yaa'n judío ja Jesús. \v 28 Bix e ten ke Pablo tuya Bernabé cyuya ocslal nim tyem. \c 15 \s1 Tej toc cychmon cyiib ke t-xel Jesús cyuya jun clojxin tnejenel te tja Dios tuj Jerusalén \p \v 1 Maatkxsen ete' Pablo tuya Bernabé tuj tnom te Antioquía, bix e pon jun clojxin xjal judío, te ttx'otx' Judeakexin. Bixsen ak'kexin kbal cye ocslal ka tu'n cyco'pja tuj il, il ti'j cbinel cyu'na tisenx tten tcostumbre Moisés e cyaj ttz'i'ben. Tz̈i tzunkexin: \p —Te tzun kej k'ij ootxa ke cye xjal il ti'j el cpette ttz'umel twi' cytz'albil te techel ka te Dios ke t-xjal. Ju'x ley ja'lewe ke cyey ejee'y judío, il ti'j cxe'l cyii'na ja costumbrewa, bixsen ke cyey xjal yaa'n judío, ju'xa il ti'j cycuyey ja costumbre te ootxa. Ka min, mlay chi co'pja—tz̈itzen ke judío te Judea cye ocslal. \p \v 2 Pero te Pablo tuya Bernabé, min el ba'n tuj cywitzxin ti'j cyxnak'atzxin, bix e jaw jun k'oj. Pero tu'ntzen tbaj twi' ja k'oja, bix aj cysma'n ke ocslal ja Pablo tuya Bernabé bixsen cabtl xjal tuj tnom te Jerusalén, tu'n cyiik'en texin mas txolen ti'j cyk'oj ti'j tley Moisés cye t-xel Jesús bix cye tij. \v 3 Entonces bixsen e xi' bintkexin tuj tnom te Jerusalén. Tu'n cyponxin, il ti'j iy'kexin tuj tx'otx' te Fenicia bix Samaria. Tejtzen cybet-xin cyuj ja tx'otx'a, bix e cyaj cyk'o'nxin tuj chic'aj cyej xjal judío tii'n ke xjal yaa'n judío otk cyaj cyk'o'n cycostumbre tu'n cyoc lpe ti' Dios. N-ocxetzen cybi'n ocslal ju'wa, nchi jawxe tzalaj. \p \v 4 Cwax cypon Pablo tuya ke tuya tuj tnom te Jerusalén, bix e k'ijkexin cyu'n t-xel Jesús twitz tx'otx' bix cyu'n cawel tuj tja Dios, bix cyu'n cykil xjal tuj tja Dios. Bix e xi' cykba'n Pablo cyexin tik'ch otk bint tu'n Dios cyuj juntl lugar, bix ti tten otk tonen Dios ejee'xin. \p \v 5 Pero cyxoltzen ocslal tocxe cabxin cyiw cyk'o'na cyiib tuya tley Moisés. Bix e jaw we'kexin, bix ak'kexin yolel cyjulu: \p —Ba'nte ti'j kej xjal yaa'n judío ma chi ak' ocslal tco'pbil Jesús. Pero il ti'j chi oquel kchk'o'n tu'n cycuyante tik'chj e tkba Moisés, tu'n toc cyechel ti' twi' cytz'albil tisenx tten cyxol xjal judío—tz̈i tzun kej xin ocslal cyiw cyk'ona cyiib tuj cyley. Ejee' ke fariseo. \p \v 6 Tbajlenxitl tzunj yola, cykil ke t-xel Jesús cyuya ke cawel tuj tja Dios bix oc cychmon cyiibxin te cyey'lte, bix te ninc'ulte ti chi temela jxjal yaa'n judío ka tu'n cyoc lmet ti'j tu'n tel keset ttz'umel twi' cytz'albil bix ka min, tu'ntzen tbint cyu'nxin tixix ctemela. \v 7 Nimxsen tyem e yolenkexin tibaj ju'wa. Nimxsen jun yol otk jaw. Pero cwa tjaw we' Pedro, bix e xi' tkba'nxin: \p —Key hermano, cytzki'ntl tzuna at-xe tyem tscy'o'n kena tu'n Dios tu'n t-xi' nkba'na jba'n tpocbal kej xjal yaa'n judío tu'n cyocsla'n. \v 8 Ttzki'nte Dios alj ba'n taj, bix e xi' tk'o'nxin Espíritu Santo cye tisenx tten tzaj tk'o'nxin Espíritu Santo ke. Ju'tzen tten tkbamlente Dios ka tu'n tiik'en texin kej xjal yaa'n judío tisenxj kewa. \v 9 Yaa'ntzen ti elpenina ja lu jaj min tz'oc tcye'yente Dios ka tec'ax xjal ko'. Min-alte jun mas achen twitz juntl. Cuma o chi ocslan, cykilkecye o tz'el ttxjo'n Dios il ti' cyanem. \v 10 Katzen ju'wa, ka nuk tu'nc'a Jesús ta' co'pbil, ¿tikentzen ete'q'uey cyakwusalecte Dios? ¿Tikentzen n-oca cyk'o'na cykilj tley Moisés cyej xjal yaa'n judío? Tej tley Moisés tisen jun iktz te ja kibaj, mitetpe ejoo'ke mitetpe ke ootxa xjal mix ebina tjaw cyiken, bix ya cyajtltzen cyey tz'oc cychk'o'na cabtl te ikjawte. \v 11 ¡Min, key taat! Min chi oc cylomo'na ti' tley Moisés. Ktzki'ntl tej co'pbil ke tu'n a tanem Kman Jesús, bix ju'xsen ke xjal yaa'n judío, jax co'pl te cye tu'n Kman Jesús. Mintii'tl juntl mas. Mintii'tl menos. O'cx Jesús—tz̈i Pedro cye niy'tl xjal. \p \v 12 Tbajlenxitl tzunj ju'wa, mintzentii'tl yol e baj. Bix ak' Pablo tuya Bernabé yolel. Cykil xjal oc ebinte cyexin tej cyyolenxin ti', tik'ch tcyecayil bixsen techlal e bint tu'n Dios cyu'nxin te yec'bil ka ncy'iwlan Dios cyi'j xjal yaa'n judío tisenx cyej xjal judío. \v 13 Tejtzen cybaj yolen Pablo tuya Bernabé, bix ak' Jacobo yolel, titz'en Jesús, bix jaxin tneel cawel cyibaj ocslal. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Key hermano, cybintz nyol, nuksama. \v 14 Otzen tz'oc cybi'na ti'j tyol jxin Simón Pedro. Ma tzaj tyolenxin ke ti tten tscy'onte Dios ke xjal yaa'n judío tu'n cyoc te ocslal bix tu'n cyoc te t-xjal Dios. \v 15 Kej tyol Pedro lu junxc'ake tuyaj tu'l cyyol tyolel Dios twitz tx'otx' jatxe nejl. Cybintzney ti tten tyol ktzan tyolel Dios Amós. Tz̈itzen cyjulu: \v 16 “Tz̈itzen Kman Dios cyjulu: ‘Cyuj tzunj k'ij chi ul, inayena Dios chi oquel nc'ojla'na juntl maj kej xjal el itz'j ti' cawel David. Ya cycawbil t-xe'chel David ma tzak' pjel twi', tisenxj nintzaj tja Dios e bint tu'n David mintii'tl tipemal. Pero tzul jun k'ij oj tjaw ntz̈'iysa'n tcawbil jun t-xe'chel David, tisen jun jaa' ma cub xitj pero cjawel cybincha'n juntl maj. \v 17 Cbinel ja lu wu'n tu'ntzen cykil ke tnom twitz tx'otx' yaa'n judío tu'n t-xi' cyjyo'n Taaw entera twitz tx'otx', tu'n cyoc te nxjal,’ \v 18 ju'tzen toc tu'n Kaawa,” tz̈itzen Amós. Entonces o cyaj tk'o'n Dios tuj chic'aj at-xe tyem ka tajxin kej xjal yaa'n judío. \p \v 19 Ju' tzunj, key taat, weya tuj nwitz min tz'oc kyajla'n ke xjal yaa'n judío tuyaj cycostumbre judío, cuma ya ma cyaj cyk'o'n cycostumbre nuk tu'n ma tz'oc lpe cyanem ti' Dios. \v 20 Nuk cab yol ti'j yaa'n ba'n cxe'l kkba'n tuj jun u'j, nuk jaj ti jilelj n-el cyxoo'n xjal judío. Min-al jun ocslal cxe'l chyonte jchi'pj otk txi' oyet cye sant, kej mintii' cyanem. Min-al juntl xuuj tajbe xinak, bix min-al juntl xinak tajbe xuuj. Nuk ja t-xu'l, nuk ja tchmil. Min-al jun toclen ti'j chyoj jun alimaj nuk otk jaw jtz'et, cuma min ma tz'el ttz̈iy', bix tu'n mi'n txi' cyc'a'n tz̈iy'. O'cx xsunj. \v 21 Jatzen cyaja tumel lu cxe'l kkba'n cye, tu'ntzen mintii' tak' ti' cyanem ocslal judío, cuma ete' tuj cykil kej tnoma, bix tzinx n-oc cybi'n tyol Moisés, nxi' cyeyette jaca sábado, jaca smant at-xe k'ij. Cyuya tzunja yol cxe'l kkba'n cbinela cye cyu'n. Ju'tzen ko temel ch'in cyuyey tuj ttz̈yal—tz̈itzen Jacobo te cabtl. \p \v 22 Cykilxsen ke t-xel Jesús, ke cawel, bixsen ke ocslal el tyol Jacobo ba'n tuj cywitz, bixsen etz cyscy'o'nxin ca'ba xjal te tuya Pablo bix Bernabé, tu'n cyxi'xin cyuya ocslal tuj tnom te Antioquía. Nintzaj k'il txolen xsunkexin cyxol ocslal te Jerusalén. Judasxin, juntl tbixin Barsabás, bixsen Silas. \v 23 Cycyaal tzunj xin xjal lu e xi' k'onte jun u'j cyej ocslal yaa'n judío. Tz̈itzen u'j cyjulu: “Achenkey ocslal te Antioquía, bixsen cykil ke ocslal yaa'n judío te ttx'otx' Siria bix Silicia. Jun k'olbebl cyey. Keya ejoo'ya t-xel Jesús, bix cawel tuj tja Dios, bix cykilj cabtl ocslal tuj Jerusalén ma txi' kk'o'na ja u'j lu cyey. \v 24 O kbiya at cab xjal e xi' tzalu bix o chi pon cyuyey. Pero mintii' tumel o txi' kk'o'na, bix o chi oc ten yajlalec cyey tuya cyxnak'atz, bix o chi cub tzpeta. Tz̈itzenke ka te cyey, il ti'j tu'n cyoc lpey ti' tley Moisés. Tisen tzunj, kej xinak il ti'j q'uelel cpet ttz'umel twi' cytz'albil tisenj cye xjal judío. \v 25 Ju' tzunj ma baj kninc'u'n ke ti'j tzalu. Matzen cub ku'na tu'n tetz kscy'o'na cab xjal te kej kcloja tu'n cyxi' tuya Bernabé bix Pablo. Ejee'tzen xjalja n-oc nim kak'a cye. \v 26 N-oc ke ke kc'u'j ti' Bernabé bix ti' Pablo, cuma nuk tu'nc'a Jesús ma txa' cyk'o'n cychunk'lal tuj t-xobiyil. \v 27 Ja tzunj ca'baxin kyolela ma txi' ksma'na, jatzen Judas tuya Silas. C'oquel cymojba'n cyyol tuya Pablo bix Bernabé, tu'ntzen t-xi' cykba'n cyey ti jilel ma baj kninc'u'na ti'j. \v 28 Jatzen yol ja lu. Te Espíritu Santo bixsen keya, ba'n ma tz'el tuj kwitza tu'n mi'n jaw cyikena jun ley cyiw. O'cx xsun cye ja lu: \v 29 ‘Mi'n txi' cychyo'na kej alimaj otk txi' oyet cye sant. Mi'n txi' cyc'a'na tz̈iy'. Mi'n txi' cychyo'na ke alimaj at-x tz̈iy' tuj t-xumlal. Mintii' cyoclena ti' juntl xinak ma juntl xuuj yaa'n t-xu'la ma yaa'n tchmila.’ Ka ma cub cyc'u'na kej yola, ba'ntzen chi xe'la. Cyk'o'nc cyipena,” tz̈itzen u'j. \p \v 30 Entonces bixsen e xi' cysma'n ocslal ke Pablo, Bernabé, Judas, bixsen Silas maan Antioquía tuyaj u'j. Cycyaal tzunxin e xi'kexin. Tejtzen cyponxin, bix oc cychmo'nxin cykil ke ocslal tuj jun lugar, bixsen e xi' cyk'o'nxin u'j. \v 31 Tejtzen t-xi' cycye'yenxin u'j, bix e jaw tzalajkexin tu'nj ba'n ocsabl cyc'u'jxin e pon. \v 32 Bix oc cytzak'tza'n ch'intl Judas tuya Silas cabtl yol. At-xix cyexin cyipemal te kbalx tyol Dios. Nimxsen oc cynimsa'nxin cyc'u'j ocslal tuya cyyolxin. \p \v 33 E ten ke Judas tuya Silas cabtl k'ij. Tel-lenxitl tzunj cab cyk'ijxin tuj Antioquía, bix e k'olben ke ocslal cyexin, tu'n tuj ttz̈yal chi temelaxin oj cymeltz'ajxin tuj Jerusalén cyuyaj xjal e xi' chk'onte cyexin. \v 34 Pero cwa tcub tu'n Silas tu'n tcyajxin tuj Antioquía. \v 35 Pablo tuya Bernabé bix e cyajkexin tuj Antioquía. Tuya cabtl xjal bix e xnak'tzanxke cye xjal, bix e kbankexin tyol Dios. \s1 Tej tel tpa'n tiib Pablo ti' Bernabé \p \v 36 Tel-lenxitltzen cab cyk'ijxin, bix e xi' tkba'n Pablo te Bernabé: \p —Nchin ximan cyi'j ocslal cyuj tnom jak'ch o ko i'ya te kbal tyol Jesús. Titzele min ko'x te k'olbelcye juntl maj te cyey'lcye la' tii'n ete'—tz̈i Pablo te Bernabé. \p \v 37 Ba'n e'la tuj twitz Bernabé. Pero e tajbe tzunxin tu'n t-xi' Juan Marcos cyuyaxin. \v 38 Pero min e tcuya Pablo, cuma jxin Juan Marcos tuj tneel maj cybexin bix otk cyaj tcye'yenxin ejee' Pablo tuya Bernabé tuj Panfilia, bix min oc lpexin cyi'jxin tuj cyaak'enxin. \v 39 Mix e cyja'kexin ba'n. Cwa cycub paxxin tu'n mix e bina cytenxin. Bix oc tmojban tiib Bernabé tuya Juan Marcos. Cyca'bel tzunxin ocxkexin tuj jun barc tu'n cyponxin tuj ttx'otx' Chipre, te yolel cyuya xjal ti' tyol Dios. \v 40 Yaltzen te Pablo, bix iy' tii'nxin Silas te tuyaxin tuj tbexin. E na'n ke ocslal Dios cyibajxin, tu'ntzen ttzaj nim tc'u'j Dios cyibajxin tuj be, bix e tzyet cybexin. \v 41 Bix ak'kexin betel tuj ttx'otx' Siria bix Silicia, bix nuk jak'ch i'yakexin. Oc cynimsa'nxin cyc'u'j ocslal cyuj tja Dios. \c 16 \s1 Tej t-xi' tjunan tiib Timoteo tuya Pablo bix Silas \p \v 1 Cyetz tzunxin tuj ttx'otx' Cilicia, bix e pon Pablo juntl maj tuj kej tnom te Derbe bix Listra, junx tuya tuyaxin Silas. \p Tujtzen tnom te Listra, attzen jun xin ocslal Timoteo tbixin. Ja tzunj xin Timoteo tal junxuj ocslal judío, pero texin tman te griego. \v 2 Ejee'tzen ocslal te Listra bixsen te tnom Iconio ba'nxsen cyyolxin ti' Timoteo. \v 3 Tajtzen Pablo e xi' jxin xjal te cyuyaxin tuj be, bix jax ba'nte Timoteo tuj twitz. Pero ttzki'n Pablo ka at nim xjal judío cyuj tnom jaa' xa'ninakexin. Tu'ntzen mintii' k'oj cyuyaj xjal judío lu, bix el tcpu'n Pablo ttz'umel twi' ttz'albil Timoteo, cuma cykil xjal itzkilte ka tcwal griego jaxin, bix mintzentii' cye xjal griego cycostumbre ju'wa. \p \v 4 Entonces bixsen ak'ke Pablo, Silas, bixsen Timoteo te betel. Tujtzen jaca juun tnom e xa'kexin kbalte cyej xjal yaa'n judío ti otk cub cyniq'uen t-xel Jesús ti'j bixsen ke tij xjal tuj Jerusalén alcye tbinlel cyu'n xjal ocslal yaa'n judío. \v 5 Ju'tzen tten cyoc chmet ke ocslal tuya mas ttz̈yal, bix ju' tzunj mas cyipemal cyuj tja Dios, bix e xi' tz̈'iy mas cybaj ocslal. \s1 Tej tocx twitziy' Pablo ti'j xjal te Macedonia \p \v 6 Tuj tzunj tyem lu tajtzen Pablo bix xsunj ca'batlxin e xi'kexin elne te tuj ttx'otx' Asia te kbalte tyol Dios. Pero te Espíritu Santo jun wikxitlte txolen k'i'n tu'n. Min e tcuya tu'n cyxi'xin tuj Asia. Entonces bix exkexin tuj tnom te Frigia bix tuj Galacia. \v 7 Yajc'atl cyponxin twitz mojón tuya Misia. Tejtzen cyponxin tuj Misia, e cyajbe tzunxin tu'n cyxi'xin mas jawne tej lugar te Bitinia, pero juntl maj min e tcuya Espíritu Santo te Jesús tu'n cyxi'xin. \v 8 Entonces bixsen e xi'kexin te elne cyuj tnom tuj Misia. Tejtzen cyponxin tuj mlaj tx'otx', tuj tnom te Troas, jaa'j in tina weya inayena Lucas. \p \v 9 Tetzen koniyan, bix ocx jun twitziy' Pablo. Jatzen oc tcye'yenxin ja lu. Attzen junxin xjal wa'lc'a. Te Europa jxin xjal, tej lugar te Macedonia. Toc tzunj xin xjal kanlte te Pablo cyjulu: “Ctiy'tz tuj mar. Quixtey tzalu tuj Macedonia te k'umlte keya ti tten jtyol Dios,” tz̈itzen ttxocan xjal. \v 10 Tejtzen ttzaj tna'n tiib Pablo tu'n twitziy', bixsen e cub ku'na ka jun tyol Dios, bix ja Dios otk txconte keya tuj Macedonia. Entonces lwewax e jaw bint ko'ya tu'n kxi'ya tuj Macedonia. \s1 Tej cyocx Pablo tuya Silas tuj tzee' tuj tnom Filipos \p \v 11 Bix ocx ko'ya tuj jun barc, bix etz ko'ya tuj Troas, bix iy'x ko'ya tuj mar jiquen tejxe kpona tuj tx'otx' tuj mar Samotracia tbi. Tetzen juntl k'ij bix iy' ko'ya tu'n kpona tuj ttx'otx' Macedonia, tuj jun tnom Neápolis. \v 12 Tujtzen Neápolis e xa' ko'ya tuj tnom te Filipos, jun tnom nintzaj tuj ttx'otx' Macedonia, jun tnom jaa' najla nim xjal te Roma. \v 13 Tejtzen tpon jk'ij te ajlabl, jk'ij te sábado, bix etz ko'ya ttzi pwert te tnom, tu'n kpona ttzii' nima'. Jatztzen e xa' kej xjal judío tej tnoma te na'l Dios. Tejtzen cypon, attzen cabxuj xuuj cychmon cyiib, bix e cub ke ko'ya, bix ak' ko'ya yolel cyi'jxuj. \v 14 Juntzen cyej xuj xuuj Lidia tbixuj. Otk tzajxexuj nakch te jun tnom te Filipos te ttx'otx' Tiatira. Jatzen taak'enxuj te q'ueyl xbalen tuya tilbil tisen t-xmaquel San Juan. Jatzen tilbil jmas jawnex te cyxbalen xjal Romano. Ebil tyol Dios texuj, bix oc tenxuj ebil tyol Pablo. Bix e tjak' Dios tanemxuj tu'n toc tbi'nxuj yol, bix oc tocslanxuj. \v 15 Bix e bautizarj Lidia cyuyaxj xjal najl tjaxuj. Yajc'atltzen bix e tzaj tkba'nxuj keya: \p —Katzen jaxxix ba'n tuj cywitz ti'j ma tz'oc wocsla'n jyol te tco'pbil Jesús, quixtakey nja tu'n cyposadayina te k'umlte keya mas ti' Jesús—tz̈i Lidia te Pablo tuya Silas bixsen te Timoteo bixsen we. Ju'tzen tten toclen tcubsa'nxuj twitzxuj keya. Cwatzen kcuyan teya kcyaja tjaxuj. \p \v 16 Tetzen juntl k'ij bix e xi' ko'ya tuj lugar jaa'j nchi na'na judío Dios. Pero tujtzen be ttzii' nima' oca noj ko'ya ti' juntxin xuuj. Pero jtxin xuuja tzyu'ntxin tu'n biman najl tuj t-xumlaltxin. Tu'ntzen biman ncyja' tuj tzinen tu'nj txin xuuj ti pjelte jun xjal mas yaj. Pero at cab xjal taaw jtxin xuuj. Nimxsen pwak e cycama jxin xjal taawtxin, cuma chjo'n tzuntxin tu'n tkban tetxin tsuerte juun xjal. \v 17 Pero bixsen oc lpetxin ti' Pablo bix ki'ja tuj be. Njawxe s̈-intxin: \p —Kej xjal lu nchi ajben cyeja tej xin jaxxix Dios, jxin Dios tibaj cykil. Bix jyol tzin cykba'n cyey, jatzente be ja te co'pbil—tz̈i tzunj txin xuuj tjaw ts̈i'ntxin. \p \v 18 Pero e jaw kej ts̈itz̈'bil jtxin xuuj jaca k'ij, tejxe ttzaj k'ojl Pablo. Bix e xi' tkba'n Pablo tej biman najl tuj t-xumlaltxin: \p —Biman, tu'n tajwalel tbi Jesús, cxe'l nkba'n tey tu'n tetz tuj t-xumlal jxuuja—tz̈i Pablo. Yalj ka' xewbaj n-etztl naj tuj t-xumlaltxin. \p \v 19 Tejtzen toc cycye'yenxin tej tetz biman ti'jtxin, bixsen e jaw k'ojl kej xin taawtxin, cuma el cyniy'xin ti'j ka ya mintii'tl tipemaltxin te kbal suerte. Yaltzen cyc'a's̈xin ti'jtxin, otktzen cub baj. Bixsen e cytzuyxin Pablo tuya Silas, bix e xi' k'i'nkexin cywitz cawel tuj tnom tuj maa nim plaza. \v 20 Tejtzen cypon k'i'nxin cywitz nmak cawel, bixsen ocx cyniq'uen jxin taaw jtxin xuuj cyi' Pablo tuya Silas cyjulu: \p —Kej xjal lu judíoke. Nuktzen tik'ch ntzaj cyk'o'n tuj ktanem. \v 21 Lu ke nchi xnak'tzan xjal tuya juntl costumbre yaa'n tisenj ke kley, bix jaj mintii' tu'n toc kbi'n, cuma te Roma ko'ke—tz̈itzen ke ẍtak'el. \p \v 22 Tejtzen toc ebi'n jyol ju'wa, cykilxsen xjal e jaw k'ojl, bix ak' ocax cykba'n xjal ka' cyyol cyi'jxin. Bixsen e xi' cykba'n cawel tu'n tel cyxbalen Pablo tuya Silas, tu'ntzen ttzyet cypjujxin tuya tzee'. \v 23 E bajxsen pjetkexin cyiw, bixsen ocxkexin tuj tzee'. Bixsen e xi' cykba'n cawel tej xin taaw tzee' tu'n cyc'ojlet-xin tuya nim c'ojla'n. \p \v 24 Ja tzunj xin taaw tzee' taj tik'en texin yol ju'wa, bixsen ocx tk'o'nxin ke Pablo maan t-xee'xa tzee' tuj jun cwart min jaa' ba'n cyetzaxin, bix oc tk'o'nxin cyken Pablo tuya Silas tuj toyajil ke tij laa'n tzee', tu'n mi'n chi tzokpajxin. \p \v 25 Tejtzen tpon chil ak'bil, tocxsen Pablo tuya Silas tuj tzee'. Nchi na'nxin Dios bix nchi bitzenxin ti' tbanel Dios. Yaltzen tnimal pres, nuktzen nchi ebinxin. \v 26 Ch'innch'etzen ttzaj jun xcyaklajnab, bix e cub xitj t-xee'yel tzee'. Cykil ke tlemel e jket, bix el co'pj cykilj cadena bix toyajil tzee' ẍipbel cye pres. \v 27 Yal tzunj xin c'ojlal cars, tej ttzaj tna'n tiibxin, toctzen tcye'yenxin cykil ke tlemel tzee' jaktl, bix etz tii'nxin jun espada tu'n tcub tbyon tiibxin, cuma e'la tuj twitzxin cykil ke pres otk chi etz baj, bix ttzki'n tzunxin ka tu'n tbyet-xin cyu'n cawel tu'n min tz'oc tc'u'jxin ti'j. \v 28 Pero bix oc tcye'yen Pablo ju'wa, bix etz s̈-inxin cyiw ti' c'ojlal: \p —Mi'n cub tbyon tiiba, cuma cykilca ko'ke eto'ctz—tz̈i Pablo. \p \v 29 Tejtzen toc tbi'nxin tuj twi' Pablo, bix e xi' tsma'nxin tu'n cytzaj k'it luz. Tejtzen cyul luz, bixsen ocxxin ajkelenxin jaa'j tocxa Pablo tuya Silas. Bix e jaw lu'lenxin tu'n ttz̈i, bix e cub tz'akxin cywitz Pablo tu'n t-xi' tyeec'anxin cykil tanemxin. \v 30 Bix tujx naj tetz tii'nxin ke Pablo tuj tzee'. Tejtzen t-xi' tii'nxin ke Pablo tjaxin, bix e xi' tkanenxin: \p —Key taat, ¿titzen cnbincha'ya tu'n nco'pja tuj wila?—tz̈i tzunj xin c'ojlal. \p \v 31 Bix aj cytzak'be'nxin: \p —Ocslama Jesús, jxin Scy'o'n tu'n Dios, jxin taaw tik'ch jilel. Ju'tzen ctemeley bix cykil ke te tjay, bix chi co'pjel tuj cyila bixsen cawbil cyibaja—tz̈i tzunkexin. \p \v 32 Bixsen e baj cykba'nxin te cykil ke te tjaxin tik'ch tten tyol Jesús. \v 33 Texsen koniyan, bix e baj ttxjo'n jxin c'ojlal kej is̈jnin ti' Pablo bix Silas. Tbajtzen twi'j ju'wa, ja tzunj xin jkol tzee' cyuyax ke te tjaxin e bautizarjkexin te techel ka otk chi ocslanxin Jesús. \v 34 Tej cybautizarjxin, bix aj tii'n jxin jkol tzee' ejee'xin juntl maj tjaxin, bix e xi' tk'o'nxin ch'in cywaxin, bix ocx meltz'ajkexin tuj tzee' juntl maj. Bix xsunj xin c'ojlal tzee' bix ke te tjaxin e tzalaj ke xjal tu'n otk chi ocslan tyol Dios. \p \v 35 Tejtzen kskix, bix e xi' cychk'o'n nin cawel ke policía te kbalte tu'n cyetz tzakpet Pablo tuya Silas. \v 36 Entonces bix e xi'kexin tuj tzee'. Tejtzen cyponxin, bix e xi' tkba'n jxin c'ojlal te Pablo: \p —Ma wiik' jun tumel tu'n cyex tzakpeta. Quixtakey. Ya ba'ntzen cyexa tuj ttz̈yal—tz̈i tzunxin. \p \v 37 Pero bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Min. Keya, aj Roma ko'ya. Yaa'n nuk tik'ch xjalel ko'ke. Pero ti'j ju'wa, min e tzaj cyc'u'j ki'ja tisenxix tten, sino e bajxsen cypju'n ejoo'ya cywitz xjal tisen jun byol xjal. O ko octzen tuj tzee' twitz cykil xjal. Ja'le tzuna cyajtzen ko ex cyii'na tuj ewjel. ¡Min! Yaa'n tumel. Ejee'x cawel e cytzaj te k'ilbax keya tuj tumel—tz̈i Pablo. \p \v 38 Bix e xi' cyii'n policía ke tyol Pablo cye nin cawel. Tejtzen toc cybi'nxin, bix tej tel cyniy'xin ti'j ka aj Roma Pablo tuya Silas, bix e jaw lu'len tuj cychu'lxin, bix e tzaj ttz̈i cyi'jxin. \v 39 Bix e xi' ajkelenkexin tuj tzee', bix e xi' cykba'nxin te Pablo tuya Silas: \p —¡Nuksamkey, taat, cybajsama kila ti'j ti jilel xkbinchaya! Bix cxe'l kcubsa'na kwitza cyey tu'n cyexa tuj ja tnom lu, bix ba'nxit che'xa tuj cybey—tz̈itzen ke cawel. \p \v 40 Bix e tcuya Pablo tuya Silas, bix etzkexin tuj tzee' bix tuj tnom te Filipos. Pero te mitkna'x cyexxin tuj tnom, bix e xi'kexin tja Lidia, bix e k'olbenkexin cye cykil ocslal, bix oc cynimsa'nxin cyc'u'j. \c 17 \s1 Tej cyjaw labtl ke xjal tuj tnom Tesalónica \p \v 1 Cyetzlenxitl tzunxin tuj tnom te Filipos, bix e xi' Pablo cyuya ke tuya te elne tuj ttx'otx' Macedonia. Excaxin tuj tnom te Anfípolis bix Apolonia. Cwax cyponxin tuj tnom te Tesalónica, jaa' ta' jun camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dios cyej xjal judío. \v 2 Entonces bix e bint tu'n Pablo tisenx nbint tu'nxin oj nponxin tuj jun ac'aj lugar. E xi'xin te sábado tuj camon jaa' te yolel cyuya xjal judío. Oxe sábado e x-ajxin tuj camon jaa'. \v 3 Tz̈itzen Pablo cye judío cyjulu: \p —Key taat, tzin tkba'n tyol Dios jaj xin Scy'o'n tu'n Dios, ja te xinj tbej tu'n tcyimxin bix tu'n tjatz itz'jxin juntl maj tuj cyamecy. Bix nuk o'cxc'a jun xjalj o til ja lu, jaj xin Jesús nxi' nkba'n cyey. Jatzen cye'ybil ka ja Jesús Scy'o'n tu'n Dios, jaj xin cyey tzin cyyo'n ejee'y judío—tz̈i Pablo cye judío. \p \v 4 Cyuya ke tyol Pablo ti'j Jesús e cwa' tuj twitz cabxin judío, bix ockexin te ocslal, bix oc cyonenxin ke Pablo tuya Silas. Bix cyuyax nim xjal aj griego otk tz'oc ebinte tyol Dios, bix ocslan kej yol nyolj ti' Jesús, tuyax cabxuj nintzaj xuuj. \p \v 5 Pero cabtlxin judío min oc cybi'nxin tyol Pablo, bix oc chi'lkexin, cuma jcabtlxin judío ya lepchtlkexin ti' ac'aj be. Ejee' tzunj xin judío nchi k'ojla, bix e xi'kexin tuj plaza te jyol cyej xjal cy'aj bix ka' xjal. Entonces bixsen e baj niy'q'uetkexin te tzpetsalc'a tnom tuya tik'ch ba'n cyu'nxin bix tik'ch tzpetpajlenel. Tejtzen tbaj cyyajla'nxin tnom, bixsen e jaw chi'l ke tnom, bix e tzaj cyk'oj xjal, bixsen e jaw meltz'aj ke xjal, bix oc ten ke xjal k'ojlel ti' tja Jasón, jaa'j ta' tposada Pablo cyuya ke tuya. Cyaj xsunxin etz cyii'nxin Pablo tuya Silas tu'ntzen cyxi' k'o'nxin cye xjal te tnom. \v 6 Pero min e cnet Pablo tuya Silas tunwen. Entonces bixsen e cytzuyxin Jasón, bix etz kitet-xin junx tuya cabtl ocslal cywitz ke cawel tuj tnom. Bix ak' ke xjal s̈-il cye cawel: \p —Kej xjal Pablo tuya Silas tuj cykil twitz tx'otx' o cwa' ti' nim xjal cyu'n tu'n cyoc meltz'aj yuwin ti' cawel te Roma. Ju'tzen tten nchi jyon k'oja. Matzen cub cymeltz'en twitz tx'otx', bix ya ma chi ul tzalu tu'n ju'x bint cyu'na. \v 7 Pero lutzen Jasón k'i'n ku'na. Jatzen xinja o k'inte cyexin tja. Ejee'tzen xina bixsen cykil ke ocslal ma chi oc meltz'aj k'ojlel ti' tley cawel te Roma. Nbya'ntzen cyu'nxin ka at juntl xin cawel mas nintzaj, junxin cawel Jesús tbi. ¡Q'ueyl xjal ke cyeja!—tz̈itzen ke judío cyuya ka' xjal cye cawel. \p \v 8 Tejtzen toc cybi'n kej yol ju'wa, cykilxsen ke xjal bixsen ke cawel e jaw k'ojl. \v 9 Entonces bixsen el cyii'n cawel pwak ti' Jasón bixsen cyi' ocslal, bix e xi' cytzakpetkexin, bixsen e xi' kbet cyexin: \p —Ya ba'ntzen cyexa. Ojtzen cyex Pablo cyuya ke tuya tzalu, c'aal kmeltz'u'nke cyey cypwak—tz̈i tzunkexin te Jasón. \s1 Tej tpon Pablo tuya Silas tuj tnom Berea \p \v 10 Entonces texsen k'ij, te koniyan, cykil ke ocslal ex chk'o'ncye Pablo, Silas, bixsen Timoteo tuj tnom te Berea. Tejtzen cyponxin, bix ocxkexin tuj camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dios cye judío. \v 11 Kej xjal judío najl tuj tnom te Berea mas ba'nke xjal cywitzj xjal najl tuj tnom te Tesalónica. Bix listo ete' xjal te ebil tyol Pablo, bix nim oc ten cyc'u'j xjal ti' tyol Dios. Cykilxsen k'ij e cyeyen ke xjal ti'j tyol Dios tz'i'ben, la'tzen ka junx ta' tuyaj tyol Pablo. \v 12 Cwa tk'onte tumel nim xjal judío ocslan ti' Jesús. Bix nim xjal griego ocslan, bix oc nim nintzaj xinak bix ke nintzaj xuuj tajlal ocslal. \p \v 13 Pero tej cybinte ke judío te Tesalónica nkba'n Pablo tyol Dios tuj tnom te Berea, jax ju'x cyexin bix e xi'kexin jatzewe, bix ak'kexin txcoltz il juntl maj tu'n cyoc chil xjal ti' Pablo. \v 14 Pero ke ocslal te Berea lwewa e xi' cychk'o'n xjal ja Pablo tuj mlaj tx'otx' ttzii' mar. Bix e cyaj Silas tuya Timoteo tuj tnom te Berea. \v 15 Cab tzunxin ocslal te Berea e xi' ẍklunte Pablo tuj tbe. Cwa cyponxin tuj nakch tnom te Atenas tuj ttx'otx' Grecia. Jatztzen e tkba' Pablo cye ke tuya tu'n cymeltz'ajxin tuj Berea bix tu'n t-xi' cysma'nxin Silas tuya Timoteo tuj tnom te Atenas, tu'n toc cymojban cyiibxin lwewa. \s1 Tej tpon Pablo tuj tnom Atenas \p \v 16 Nayontzen Pablo tuj Atenas tu'n cypon Silas bix Timoteo. Jooc'tzen nayonxin, bix e tilxin nim sant nchi oc na'n xjal Dios twitz, bix oc bisenxin ti'j. \v 17 Bix ocx Pablo cyuj camon jaa' te yolel cyuya xjal judío bix cyuya xjal yaa'n judío n-oc ebinte Dios. Bix ju'x tuj nin plaza e xi' Pablo jaca k'ij te kbalte tpocbal Jesús te cykilj xjal at jatzewe. \v 18 Bix jatztzen tuj plaza ak'ake yolel tuya Pablo cab xjal epicúreo bixsen cab xjal estoico. Kej xjal epicúreo jatzen jun cloj n-e'la tuj cywitz jaj ti jilel ttz̈yal at twitz tx'otx' tzin cyna'n xjal, jatzen il ti'j. Yal tzun kej estoico, ejee'tzen xjalj n-e'la tuj cywitz ka jaca juun xjal tcuya ta' ti tsuerte. Mintii' tu'n tcub tch'ixbe'n, tu'ntzen ba'n ttema jun xjal tuya twitz tx'otx'. Attzen jun cyexin oc xmucchante Pablo. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —¿Ti toc tu'nj jun cht'ol min we' tyolen?—tz̈itzen cab. \p Bix aj ttzak'be'n cabtl: \p —Jac'a tej nkba'n texin yol ti' cab ac'aj dios. La' tii'ntzenke—tz̈i tzunkexin. E xi'tzen cybisen xinj ju'wa, cuma nyolen Pablo ti'j jun xjal otk jatz itz'j tuj cyamecy. \p \v 19 Bix e xi' cyii'n ke epicúreo bix ke estoico ja Pablo twi' jun witz Aerópogo tbi. Jaa'j cychmona cyiib jxin crinsipal te tnom te ninc'ul ti'j. Bix e xi' cykanenxin te Pablo: \p —Ma tz'oc kbi'na jay nyolena ti' juntl ac'aj yol. Tx'olbantz keya jyol nbaj tkba'na. \v 20 Jtey tzin tkba'na jun wikxitl. Kajtzen ke kbi—tz̈itzen ke epicúreo te Pablo. \v 21 Tz̈i tzunkexin ju'wa, cuma kej xjal te Atenas bixsen ke xjal te nakch najl tuj Atenas nim cye xjal cyanem tu'n cyyolen ti' jun ac'aj yol. \p \v 22 Bix e cub we' Pablo cyxol epicúreo twi' jwitz te Aerópogo, bix aj ttzak'be'nxin: \p —Key taat te Atenas, o tz'oc ncye'yen cyey nim nbaj cybisena ti'j ti tten tu'n toc mas tak' ke cydiosa cyey. \v 23 Cyey junxsen maj nuk nchi na'na ke cydiosa. Nimal xsunkey tuj cyreligióna. Jatzen oc ncye'yen tej wiy' cyey'lec tej jun cynaabl Dios simyent xak jaa'j nbya'nc'a cyjulu: “Ja simyent xak lu te tej xin Dios min-al itzkil twitz.” Ju'tzen toc tu'nj tz'i'benc twitz simyent xak. Ja'le tzuna cxe'ltzen nkba'n ch'in ti'j xin Dios cyey n-oc cybi'n pero min cytzki'na twitzxin. \v 24 Jxin Dios lu jatzente mero Diosj, binchal cykil twitz tx'otx'. Jaxin taaw cya'j bixsen twitz tx'otx' entera. Bix tej xin Dios lu min tz'ajben texin jaa' tisenj nbint cyu'n xjal tu'n tten jun tlugar. \v 25 Texin min tz'ajben texin tonbil juntl xjal. Tex texin. Pero ja tzunxin k'ol chunk'lal te cykil xjal tu'n titz'j. \v 26 Jaxin e cub binchante tneel xjal, bix ti'j tzunj xin xjal lu o tz'ela itz'j cykil xe'chel. Jaxsen Dios o tz'el tz̈itente cye xjal te nojsal twitz tx'otx', bix jax Dios o kbante la' ni' ch'in tyem ctemel jun wik xe'ch, bix jaa' pomnina baj tmojon. \v 27 Bix o cub tbincha'n Dios xjal tu'n toc tipen tu'n tlonte twitz Dios. Taj Dios tu'n cykil xjal jyonte texin. Bix alj xjal ma jyonte texin, cnetelxin, cuma te Dios nka ta' texin ti' cykil xjal. Binne texin tten te tu'n tyeec'ante tiibxin. \v 28 Ja Dios binchal ke. Jaxin k'oltz kchunk'lal. Jatza e'la itz'j ko' ti'jxin. Tik'ch nbint ku'n te texin t-xtalbilxin. Ejee'x ootxa xjal o cyaj tz'i'bente: “Ejoo' tcwal Dios, cuma ja Dios o binchante ke,” ju'tzen tcyajlen cytz'i'ben ootxa xjal te cyey. \v 29 Katzen ju'wa ka tcwal Dios ejoo', mintzen txi' kbisen ti'j ka jxin Dios o tzaj k'onte kchunk'lal tisen oro, ma plata, ma xakxin, ma ti jilel juntl ba'n tbaj tbincha'n jun xjal tuya tk'ab. ¡Titzen jilel ju'wa! \v 30 Ttzki'n Dios ka at nim xjal tuj cykil twitz tx'otx' min tz'el tniy' ti'j ka jaxin mero Dios. Pero ma pon tyem tu'n ttzaj tk'o'n Dios tu'n tel cyniy' xjal ti'j jak'ch tumel tu'n mi'n chi oc lpe cyi'j nic'bil diosa, tu'ntzen cyoc lpe ti'jxin. \v 31 Ja lu junx maj il ti'j, cuma o tzaj tk'o'n Dios jun k'ij tzul. Oj tul jk'ij, jaxin cxe'l ninc'unte xjal twitz cykil twitz tx'otx'. Jaca juun xjal ck'ilte la' alcyej te, la' ti jilel xbint tu'n. Ja Dios tzul k'onte stis te cykil xjal tu'n jun xjal o tsicy'xin te ninc'ul. Jatzen xjalj Jesús. O jaw tii'n Dios jaxin tuj cyamecy. Ju'tzen o tniy'be Dios ka ja Jesús c'oquel te ninc'ul—tz̈i Pablo. Ju'tzen tten tyolen Pablo cyuya xjal te Atenas. \p \v 32 Cabtl tzunxin tocx tmoj crinsipal, toc cybi'nxin ka at jun xjal jaxxix otk jatz itz'j tuj cyamecy, bix ak' jawel tze'nkexin, cuma min el jax tuj cywitzxin. Pero cabtlxin e kbante: \p —Cutzen tbi'nc. Ka yaa'n c'oquel kbi'n juntl maj juntl k'ij cyi'j yola—tz̈i tzunkexin tuya mas cyanemxin. \p \v 33 Jaxsen e pona baj twi' yolj, bix etz Pablo cyxol xjal. \v 34 Tejtzen tetz Pablo, attzen cabxin oc lpe ti' Pablo, bix oc cyocsla'nxin tyol Pablo. Dionicio jatzen jun xinj tocxxin cymoj ocsal, bix ocxe te ocslal. Bix cabtl xjal ocslan, tuyaxa junxuj xuuj Damaris tbixuj. \c 18 \s1 Tej tpon Pablo tuj tnom Corinto \p \v 1 Tbajlenxitl tzunj ju'wa, bix e cub tch'ixbe'n Pablo tbeyel taak'en, bix etzxin tuj tnom te Atenas, bix e xi'xin tuj tnom te Corinto. \v 2 Jatztzen oca noj Pablo ti' junxin judío Aquila tbi. Jxin Aquila jatzen otk tz'itz'jaxin maan tuj ttx'otx' Ponto. Pero maatkxsen tpomlenxin tuya t-xu'lxin Priscila te najal tuj tx'otx' te Italia. Pero attzen jun k'ij ja tzunj xin Claudio, cawel tibaj cykil twitz tx'otx', otktzen tkbaxin tu'n cyetz baj cykilj xjal judío tuj tnom te Roma tuj Italia. Ju'tzen tten tpomlen Aquila najal tuj Corinto. Jatztzen e cnetakexin tu'n Pablo, bix e xi'xin k'olbel. \v 3 Bixsen e posadayin Pablo tjaxin. Te Aquila taak'en, binchal ke nee' coc' jaa'xin. Jaj najben cye soldado oj nche'x tuj k'oj. Bix jax ju'xte Pablo, ba'n texin tz'ak'anana ju'wa, bix ak'kexin ak'anal junx. \v 4 Ke sábadotzen bix el Pablo tuj taak'en tu'n tocxxin cyuj camon jaa', bix nuk e yolenxin cyuya xjal judío bix ke xjal griego, tu'n tcub cyc'u'j tu'n cyocslan ti' Jesús. \p \v 5 Cwa cyetz Silas tuya Timoteo tuj Macedonia, bix e ponkexin tuj Corinto. Tejtzen cyponxin, bix e cyaj tk'o'n Pablo taak'en junx maj, tu'n toc tenxin junx maj bix tuya cykil tanemxin te kbalte cye xjal judío ka ja Jesús Scy'o'n tu'n Dios, jaxsen xinj tzin cyyo'n xjal judío. \p \v 6 Pero min e cybi judío ja yol lu, bix ak' ke xjal judío xool cyiw yol bix k'oj yol ti' Pablo. Entonces bix e cyaj ttz̈to'n Pablo kuk cyi' ti'j te yec'bilte ka otk cyaj tcye'yen Pablo ejee'xin tuj cyilxin. Bix e xi' tkba'nxin cye: \p —Ma txi' nk'o'n jun tumel tu'n cyiik'entey chunk'lal te junx maj. Katzen ma che'xa tuj k'ak', junxsen maj cyey cyculpey, yaa'ntzen wetlwe. Ke cyey ejee'y judío, may'xsen tz'el cyxoo'na tyol Dios junx maj. Matzen chixwe cyi'j xjal yaa'n judío te oylxte cye—tz̈itzen Pablo cye judío. \p \v 7 Tej t-xi' tkba'n Pablo yol ju'wa, bix etz Pablo tuj camon jaa', bix e xi'xin tja junxin xjal Tito Justo tbi, nka najlacxin ttxlaj camon jaa'. Ja tzunj xin Justo nuk nabinx texin tyol Dios. \v 8 Mastzen yaj ja tzunj xin Crispo, cawel tuj camon jaa', bix cykil ke te tjaxin, bix ocslanke. Bix nim xjal te Corinto, tejtzen toc cybi'n jtyol Pablo, bix ocslan ke xjal, bix e bautizarjke. \p \v 9 Attzen jun k'ij te koniyan bix ul Kman Jesús tuj twitziy' Pablo, bix e tkbaxin: \p —Mi'n tzaj ttz̈i ti'ja. Ba'nte oj tyolen tey we wi'j. Mi'n we'y tyolena, \v 10 cuma lu kenwe ntiin tuyey. Cxe'l nkba'n tey min-al c'oquel ipan ti'ja, bix min-al c'oquel k'ojl ti'ja tuj ja tnom lu. Nimxsen xjal c'oquel lpe wi'j tzalu—tz̈i Jesús te Pablo tuj twitziy'. \p \v 11 Entonces bix e cyaj Pablo tuj Corinto te jun jnabk'i tuya niy'jan. Tujtzen cykil ja tyema e xnak'tzan Pablo tyol Dios cye xjal. \p \v 12 Pero tejtzen tjax jxin Galión te cawel tuj ttx'otx' Grecia, juntl tbi ttx'otx' Acaya, bix oc cychmon cyiib cykil ke judío te k'ojlel ti' Pablo, bix e xi' k'i'nkexin cywitz cawel. \v 13 Bix e xi' cykba'nxin te cawel: \p —Taat, tej xjal lu niy' te ja te yajlalc'a ke xjal tu'n cyna'n Dios, pero jtley jun wikxitl tten bix junx maj ka' twitzj ley te Roma—tz̈itzen ke xjal judío. \p \v 14 Bix e jket ttzi Pablo te co'pl tiib. Pero tujx naj tak' Galión, jxin cawel, yolel cyuya judío. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Key taat judío, nuket ma tz'octz cyk'o'na jun techel ka at tka'yel ma cub tbinchen Pablo, tuyatzen cykil nc'u'j che'x ncye'yena ti'j. \v 15 Pero yaa'n ju' ttena. Nuk ti' cyley judío te ja. Yaa'n cyeycye Roma cyley. Nuk yol te ja cyey cyxola. Mintii'te til binne tten. Cyninc'u'nx cyiiba. Mlay tz'ocx nk'onwe wiib tuj cyleya—tz̈itzen Galión. \p \v 16 Tejtzen tkbante xinj ju'wa, bix etz tlojo'n cawel ejee'xin ti'jxe stisbil. \v 17 Bix e cytzuy xjal judío jxin Sóstenes, jxin ac'aj cawel tibaj camon jaa', bix e baj cypju'n xjal jaxin twitz stisbil. Pero amale otket tz'oc tcye'yen Galión tik'ch jilel, min e xi' tk'o'nxin tc'u'jxin ti'j. \p \v 18 Nimxtl k'ij e ten Pablo tuj Corinto. Pero cwa tk'olbenxin cye ocslal, bix etzxin. Yaltzen cye Aquila tuya Priscila, bix e xi' cyjunen cyiibxin tuya Pablo, bix e ponkexin tuj jun nka tnom te Cencrea. Jatztzen e'la mtzet ttzmal twi' Pablo te techlal ka otk tcuyante Pablo jun tyol otk tkba twitz Dios nejl. Tbajlenxitl tzunj ju'wa, bix ocxkexin tuj jun barc tu'n tcub cyxajbenxin a', tu'n cyponxin tuj ttx'otx' Siria, jaa' ta' jtnom te Antioquía. \v 19 Tujtzen cybexin e ponakexin tuj tnom Efeso, jaa'xsen e cyja' te Priscila tuya Aquila te junx maj. Jaan Pablo e ten tuj Efeso cab k'ij. Bix ocxxin tuj camon jaa' te rasonel cyuya judío. \v 20 Bix oc ten ke judío cubsal cywitz texin tu'n tcyaj Pablo cyuyaxin. Pero min e tcuya Pablo. \v 21 Bixsen e k'olbenxin cyexin, bix e xi' tkba'nxin ke manc'bil tyolxin: \p —Weya il ti'j tu'n npona Jerusalén te iy'sal tej nink'ij tzul. Pero ka ma tcuya Dios, chin ul meltz'ajwe k'olbel cyey juntl maj—tz̈i Pablo cye judío. Bix etzxin tuj Efeso tuj jun barc. \s1 Tej t-xi' tzyet toxen maj taak'en Pablo te kbalte tyol Dios \p \v 22 Cwax tpon barc tuj tnom te Cesarea, bix e xi' Pablo tuj Jerusalén. Jatztzen e k'olbena Pablo cye ocslal tuj tja Dios, bix ajc'atz meltz'ajxin tuj Antioquía juntl maj, jaa'j e tzaa' tzyet tbexin jatxe nejl. \p \v 23 Tel-lenxitltzen cab tk'ijxin jatzewe, bix etz Pablo juntl maj tuj tbe. Bix aj meltz'ajxin tuj cykil kej tnom tuj ttx'otx' Galacia bix Frigia, jaa'j otk tziyaxin xnak'tzal nejl. Jak'ch i'yaxin n-ocxa tnimsa'nxin cyc'u'j ocslal. \s1 Tej tkba'n Apolos tyol Dios tuj tnom Efeso \p \v 24 Jooc'tzen at-xte Pablo tuj Galacia bix Frigia, bix e ponxin tuj tnom Efeso junxin judío Apolos tbi. Jxin Apolos te Alejandríaxin te ttx'otx' Egipto. Jatzen jun xjalj ttzki'n ti tten tu'n tcub cyc'u'j xjal, bix junx maj ttzki'nxin tyol Dios tuj u'j. \v 25 Bix jax ttzki'nxin tik'ch otk tkba Juan Bautista tibaj Kman Jesús. Tuyaxsen cykil tc'u'j Apolos e xnak'tzan cyi' xjal tuj Efeso ti'j alcyej n-el tniy'xin ti' Jesús. Otk tz'el texin tniy' ti'j ka oj tbautizarj jun xjal, nxi'tzen tyeec'an ka otk cyaj tcye'yen til. Pero min el tniy' Apolos ti'j otk tzul aj Jesús. \v 26 Ju'tzen tten xnak'tzan Apolos. K'ukbaj c'u'l xsunxin tak'xin yolel tuj camon jaa'. Pero tejtzen toc tbi'n Priscila bix Aquila ke tyol Apolos, bix el cyniy'xin ti'j ka at-x ch'intl min tz'el tniy'xin ti' Jesús. Entonces bix ex cyii'nxin Apolos tjunal, bixsen e baj cykba'nxin mas tuj chic'aj jax yol. Tz̈i tzunkexin cyjulu: \p —Apolos, lu tey nkban cye xjal: “Ya lu Scy'o'n tu'n Dios tzula. Cybincham cyiiba, bix chi meltz'aja te k'il texin,” tz̈i tzuna, tisenx e tkba Juan Bautista. Pero q'uelel tey tniy' ti'j tej xin Scy'o'n tu'n Dios o tzul aj texin—tz̈i tzunkexin. \p \v 27 Bix e tcuya Apolos kej yola. Yajc'atltzen bix e tajbexin tiy'xin tuj mar tu'n tponxin tuj ttx'otx' Acaya te kbalte tbanel ac'aj yol. Ke ocslal te Efeso el cye xjal ba'n tuj cywitz, bix oc cyonen xjal jaxin, bix e cub cytz'i'benxin jun u'j cye ocslal te Acaya tu'n cyiik'ente xjal jaxin. Cwa tpon Apolos tuj tnom te Corinto tuj Acaya. Jatztzen oca tonenxin kej xjal otk cyiik' co'pbil tu'n t-xtalbil Dios. \v 28 Bix tuya nim tipemalxin tu'n tcub cyi' xjal, bix e cub tyeec'anxin ti toc cyu'n tyol Dios, ka ja Jesús Scy'o'n tu'n Dios, jxin ayo'n te co'pl xjal, bix ayo'n cyu'n judío. Cywitztzen cykil xjal bix e cub tk'o'nxin tuj chic'aj ti tten cyxnak'atz yaa'n jiquen xjal judío ti'j Jesús. Bix jax min el cyii'n cyexin cyiib ti'j. \c 19 \s1 Tej tpon Pablo tuj tnom Efeso \p \v 1 Jooc'tzen at-xte Apolos tuj Corinto, yal te Pablo nbet-xin cyuj tx'otx' cywi' witz. Cwa tponxin tuj tnom te Efeso. Jatztzen e cneta nim ocslal tu'nxin. Pero cye ocslal o'cx cye ba'n cyu'nj tisenj otk tkba Juan Bautista. Bix e xi' tkanen Pablo: \p —Key taat, tej cyoc cyey tmoj Jesús, ¿e cyiik'pey Espíritu Santo?—tz̈i Pablo. \p \v 2 Bix ajtz cytzak'be'nxin: \p —Min. Mitetpe o tz'oc kbi'na ka o tzaj k'o'n Espíritu Santo te cycotz jxjal nchi ocslan Jesús—tz̈i tzunkexin. \p \v 3 Bix aj tkanen Pablo: \p —Jey', ¿titzen jilel cyey jawsaj a' o cyiik'? ¿Titzen jilel e baj tej cybautizarja?—tz̈i Pablo t-xi' tkanen. \p Bix aj cytzak'be'nxin: \p —Tzin kiik'en keya te Juan Bautista tbautismo cye xjal. Nxi' kocsla'na bix nxi' kyolena jtexin oc t-xnak'tza'n—tz̈i tzunkexin. \p \v 4 Bix e xi' tkba'n Pablo: \p —N-el cyey cyniy' ti'j e bautizaran Juan Bautista jxjal e tajbe tjatz tkba'n til bix otk tzul til tuj tc'u'j. Bix ba'nte. Pero te Juan Bautista, e tkba texin cye xjal tu'n toc cyocsla'n xjal jxin Scy'o'n tu'n Dios, jxin tul-lel mas yaj. Bix ya ktzki'ntltzen ka ja Jesús. ¡Ja tzunxin ma tzul!—tz̈i Pablo cye xjal. \p \v 5 Tejtzen toc cybi'nxin ttxolen, cykil ke xjal e bautizarj, tu'ntzen cykbante ka otk chi oc tuya Cyaaw Jesús. \v 6 Tejtzen tpon baj tej cybautizarj xjal, bix e cub tk'o'n Pablo tk'ab tibaj cywi' xjal. Tejtzen tbint tu'n Pablo ju'wa, bix ul Espíritu Santo te cyuya junx maj, bix ak'ke xjal yolel tuj yol bajx binne cyu'n, tu'n tcyaj tyol Dios tuj chic'aj. \v 7 Cablajaj cybet xjal ocslante Jesús. \p \v 8 E tentzen Pablo tuj Efeso oxe xjaw. Bix coc'c'ax ocxxin cyuj camon jaa', bix tuyaxsen nim tajwalelxin e yolenxin tu'n tcub cyi' xjal ti'j tcawbil Dios. \p \v 9 Pero cyxol tzunj xjal oc ebinte tyol Pablo, attzen cabxin e cub tcyiwsan tiib. Cycy'ixin oc cybi'nxin. Cywitztzen nimal xjal bix e yolen kej xin xool cynaabl ka' ti' tyol Pablo. Entonces bix el tpa'n tiib Pablo ti' camon jaa', jaa'j ete'cxa jxin ka' xjal, bix e xi' Pablo cyuya jcabtlxin ocslal tuj tja jun xjal Tiranno tbi. Jatztzen e yolena Pablo ti' tyol Dios cykil k'ij cyuya xjal. \v 10 Nyolenxsen Pablo tuj Efeso te ca'ba jnabk'i. Ju'tzen oca cybi'n cykilj xjal najl tuj ttx'otx' Asia jyol ti' Jesús, judíole, bix yaa'nle judío. \v 11 Bix e tzaj tk'o'n Dios tipemal Pablo tu'n t-xi' tyeec'anxin ka jaxxix tyolxin, bix nim tik'ch e bint tu'nxin. \v 12 Axsen tbaneyil ke tbinchben Pablo, bix oc cyk'o'n xjal cysuut' bix twitz cyken ti' Pablo, bix oc cyk'o'ntl cyi'j xjal yaab. Bix tej toc cyk'o'n xjal ju'wa, ul cynaabl yaab tu'n, bix etz biman tuj cychu'l xjal tu'n. \p \v 13 Cyuj tzunj tyem lu attzen cabxin judío e bet tuj jaca tnom. Nchi kban tzunxin ka at cyipemalxin tu'n tel biman cyi' xjal cyu'nxin. Tujtzen tnom te Efeso bix ak'kexin ajbel tbi Jesús tu'n tetz biman tuj cychu'l xjal. Jatzen nxi' cykba'n xinj cye bimanj ja tzunja lu: \p —¡Biman, cxe'l nk'umen tey, ctel ti'j xjala! Cxe'l nk'umen tu'n tipemal tbi Jesús, ja Jesús nyolen Pablo ti'j—tz̈i tzunkexin judío cye biman. \p \v 14 Cyxol tzunj xjal e bint cyu'n ju'wa, attzen wuukxin tcwal Esceva, jun nim cyyolel xjal twitz Dios cyxol judío. Ja tzunj wuuk xina el lojo'ncye biman cyi' xjal. \v 15 Attzen jun maj e cyajbexin tbint cyu'nxin ju'wa. Pero bix aj ttzak'be'n ka' xewbaj: \p —Ntzki'nwe twitz Jesús, bix Pablo ntzki'nwe alcyexin. Perotzen cyey, ¿altzen cyekey?—tz̈itzen jun biman cyej xin tcwal Esceva. \p \v 16 Tej tkbante biman ju'wa, yal tzunj xin xjal jaa' iklte biman bix e xi' tzokpajxin te pjulec cyexin, bix e xcyexin ti' cywuukal tcwal Esceva. Nimxsen e bajkexin, tejxa tel rotj cyi'jxin cyu'n biman, bix e cyaj ẍbiktz'ajkexin, bix otkxsen chi is̈jxin. \v 17 Cykilxsen xjal ebinte, ke griego bixsen ke judío, ti otk baj. Tejtzen toc cybi'n xjal ju'wa, cykilxsen xjal oc ebinte tbi Jesús, bix nimxsen ba'n yol e cyyolen xjal ti' Jesús. \v 18 Bix jax nim ocslal otk tz'aj tuya chmambaj e cykba cyil. \v 19 Bix nim nxnak'tzante magia, bix oc cychmo'n cyu'j bix ak' cwel cypaten cywitz cykil xjal. Atle jun cincuenta mil plata twi' cyu'j e baj tz'ey'. \p \v 20 Ju'tzen tten t-xi' tz̈'iy cybet ocslal, bix nim oc ebinte tyol Dios. \s1 Tej cyjaw labtl ke xjal tuj tnom Efeso \p \v 21 Attzen jun k'ij e xi' tbisen Pablo tu'n nxi' k'olbel tuj Macedonia juntl maj, bixsen tuj Acaya, bix yaj tu'n t-xi' tuj Jerusalén, bix yaj tu'n t-xi' tuj tnom te Roma. \v 22 Bix e xi' tchk'o'n Pablo ca'ba onl texin tuj Macedonia nejl. Pero te Pablo, e cyaj texin tuj tx'otx' te Asia. \v 23 Bix jooc'tzen at-xte Pablo tuj tnom te Efeso tujx tx'otx' te Asia, bix e jaw jun tij k'oj tu'n t-xnak'atz Jesús. \v 24 Ju'tzen tten tjawlen jk'oja cyjulu. Attzen junxin binchal plata Demetrio tbixin. Ja tzunj xin Demetrio nchi binttzen sant tu'nxin tuya jun wik xcbil plata te ttx'otx'el binchbilte jxuuj sant Diana tbi. Bix nim t-ak'analxin at. Nimxsen e q'ueyenxin. \v 25 Pero attzen jun k'ij bix oc tchmo'n Demetrio cykil ke ak'anal bix cabtl xjal ju'x taak'en tisenx te Demetrio, bix e xi' tkba'nxin: \p —Key taat, cytzki'ntl tzuna ti'j ke kaak'en nbinta, jatztzen i'tza ko'ya. \v 26 Pero ya matzen tzul Pablo te yajlal ke, bix o tz'oc cybi'na bix o cyila ti tten ncub cyi' xjal tu'nxin tu'n tcyaj cyk'o'n xjal ke kdios. Tzin tkba'nxin ka mintii' ba'n tajbena jcyechlal dios nbint tu'n k'abbaj. Bix yaa'n nuk tujc'a Efeso, sino tuj cykil ttx'otx' Asia n-oca k'ojlxin ti' cyechel dios. \v 27 Ka' xsunja lu. Ch'innch'e oj tbaj twi' kaak'en, bix yaa'n o'cxj, sino cwa oj tcyaj cyk'o'n xjal jxuj diosa Diana, bix ya min chi ocxtl xjal tuj tja dios binne te texuj tu'n tna'jxuj. Jxuj diosa Diana nna'j cyu'n cykil xjal te Asia, bix yaa'n nuk o'cxc'aj, sino tu'n cykil twitz tx'otx'. ¡Axsen jun ilbelal! Matzele cyaj cyeyet-xuj—tz̈itzen Demetrio cye niy'tl t-xjal Diana. \p \v 28 Tejtzen toc cybi'n xjal ju'wa, cykil ke xjal e tzaj k'ojl, bix ak' elel cywi' xjal: \p —I'tzxte Diana cyej xjal te Efeso—tz̈i ke xjal cyjaw s̈-in. \p \v 29 Junxsen rato el tz̈itj naj tuj cykil tnom. Ca'ba tuya Pablo, ja Gayo bix Aristarco te Macedonia, e tzyetkexin cyu'nj xjal nchi k'ojl. Bix junxsen rato e xi' kitet Gayo tuya Aristarco tuj camon jaa' tuj plaza. \v 30 Tejtzen tbinte Pablo ka otk che'x k'i'n tuyaxin tuj camon jaa', e tajbetzen Pablo tu'n t-xi' rasonel, pero min e cycuya ocslal tu'n t-xi'xin tu'n ttz̈i. \v 31 Bix tuyaxe cabxin cawel te Asia, cytzki'nxin twitz Pablo, e kbante tu'n mi'n tz'ocx tk'on tiib Pablo tuj. \p \v 32 Tujxsen camon jaa' nim tzpetpajlenel e baj. At cab xjal e kbante jun wikxitl yol, bix at cabtl nuk tik'ch e cyyole, bix nimtl xjal min el tniy' ti'j ti cyaj tuj camon jaa'. \v 33 Cyxoltzen xjal tocxe cabxin judío. Attzen jun cyexin Alejandro tbi. Bixsen ocx cylomo'n jmastl xjal judío jaxin cywitz cykil xjal tu'n tocxxin te rasonel tu'n taj tk'o'nxin culpa tibaj Pablo tu'ntzen tel il cyibaj judío. Bix e xi' tyeec'an Alejandro tk'ab te techel tu'n cywe' xjal cyyolen, tu'ntzen tyolen texin. \v 34 Pero toc cycye'yen ka ja Alejandro e tajbe tu'n tyolen. Bix itzki'nxin ka judíoxin, cykil xjal ak' jawel s̈-in juntl maj: \p —¡I'tzte Diana cye xjal Efeso! ¡Jaxuj dios cyibaj ke entera xjal te Efeso!—tz̈i cys̈itz̈'bil xjal. \p Ca'ba hora e s̈-inkexin mintii' wa'len cyu'nxin. \p \v 35 Cwaxsen tetz secretario te myolcye xjal. Tejtzen cywe' xjal cys̈-in, bix ak'xin yolel. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Key taat te Efeso, cykil twitz tx'otx' itzkilte ka jaj tnom te Efeso at te c'ojlal tej tja dios Diana. Keya junx maj c'ojla'n ku'na jxak techlal Diana e tzaj tz'ak tuj cya'j. \v 36 Min-alte jun ba'n tel xoo'nte. C'olke cyey. Mintii' cub cybinchena ka mintii' otk txi' cybisena ti'j. \v 37 Yaa'n ba'n ti'j ma tzaj cyii'na Gayo tuya Aristarco, cuma mintii' cyexin ma cyalk'a ti' tja dios Diana, bix mitetpe ka' cyyol ti' kdiosa Diana. \v 38 Cxe'l nk'umen te Demetrio bix cye xjal ak'anal, ka at jun cyk'oj tuya jun xjal, chi xe'l k'umlte tuj stis twitz cawel. ¡Tzalu, min! cuma o'cx tuj stis ba'n tclonte jun xjal tiib. \v 39 Bix ka cyaja chi yolena tuj tumel, ba'n ayoncyey ojxe toc cychmon cyiib kej xjal sinica te yolel tujxix tumel. \v 40 Pero oj cycub tena labtel, mintii' tumel cyuyey. Nuk tisen ka' xjal ke cyey. ¿Tu'n tiken? ¡Ka' tzunj ju'wa! cuma ka'xsen q'uelela te ke ka ma tbi jxin cawel te Roma ti ma kbinche ja'lewe. C'oquel we' cywitz ki'j ka ka' ko', bix ko cwel tuj cyiw castiwa. ¿Tu'n tikentzen? Jcyey ma cybinchewe yaa'n tumel. Mintii' ttxolen, bix mlay bint kclon kiib—ju'tzen tten tyolen secretario cyxol xjal. \v 41 Tejtzen tbaj tkba'nxin ju'wa, bix e tkbaxin tu'n tel cypa'n cyiib xjal, bix e baj twi' k'oj. \c 20 \s1 Tej tpon Pablo tuj tcwentel Macedonia bix tuj tcwentel Grecia \p \v 1 Tejtzen tbaj twi' jk'oj e jaw, bix e tzaj ttxco'n Pablo ke ocslal te Efeso, tu'n t-xi' tk'o'nxin ke tyolxin ba'n cye. \p Tejtzen tpon baj ke tyolxin, bix e k'olbenxin cyuya ocslal, bix e xi'xin tu'n tiy'xxin tuj mar, tu'n tponxin tuj ttx'otx' Macedonia. \v 2 Tejtzen tponxin tuj Macedonia, bix ak' Pablo betel tuj jaca juun tnom. Tuj jaca juun lugar oc tnimsa'nxin, bix oc tk'o'nxin cyipemal ocslal tuya tyolxin. Cwa tetzxin tuj Macedonia, bix e ponxin tuj ttx'otx' Grecia. \v 3 Jatztzen Grecia e tema Pablo oxe xjaw. Tejtzen tpon baj oxe xjaw tuj Grecia, bix e cub tniq'uen Pablo ti'j tu'n tocxxin tuj tbarcxin, tu'n t-xi'xin tuj ttx'otx' Siria, te ocne. Pero tejtzen binne ttenxin tu'n tocxxin tuj barc, bix e tbixin ka tu'n niq'uen cyu'n judío tu'n ttzyet-xin. Entonces bix e cub tch'ixbe'nxin ti'j, bix e xi'xin tu'n tkenxin tuj Macedonia juntl maj, tu'n t-xi' tii'n jun barc jaxin. \v 4 Tujtzen tbexin tu'n tponxin Macedonia, bix e xi' ẍklu'nxin tu'n wuuk xjal, ejee'tzen wuuk xjal lu: Sópater te tnom Berea, Aristarco bix Segundo te tnom te Tesalónica, Gayo te tnom te Derbe, bixsen Timoteo, Tíquico, bix Trófimo te tx'otx' te Asia. \v 5 Yaltzen weya, inayena Lucas, in tin tzuna tuj tnom te Filipos tuj tx'otx' te Macedonia. Tejtzen tpon Pablo tuj Filipos, bix oc kmojban kiiba juntl maj. Yal tzunj wuuktlxin ocslal bix e xi' cyii'nxin jun barc tu'n cyponxin tuj ttx'otx' Asia, jatztzen e cyyoxin ejoo'ya tuj tnom te Troas. \v 6 Pero Pablo bix weya bix e cyaj ko'ya cab k'ij tuj Filipos, te iy'sal cynink'ij judío oj nchi waa'n pan mintii' tk'anel tocx tu'n tjaw tz̈'iy. Tejtzen tpon baj nink'ij, bix etz ko'ya tuj Filipos tuj barc. E bet barc jwe' k'ij tu'n tpon tuj tnom te Troas. Tejtzen kpona, bix e ten ko'ya wuuk k'ij. \s1 Tej tpon Pablo k'olbelte cye ocslal tuj tnom Troas \p \v 7 Tetzen tneel k'ij te smant, jk'ij domingo, keya cyuya ocslal bix oc kchmoon kiiba cyuya te iy'sal jun waa'n. Bix ak' Pablo yolel cyuya ocslal. Ttzki'ntlxin ka tu'n tetzxin te juntl k'ij tuj Troas. Entonces bix e yolenxin tuj jun nim yol, tejxe tpon chil ak'bil. \v 8 Jlugar jaa'j oca kchmoon kiiba tuj jun cwart te toxen cxo'len jaa', bix nimxsen luz txko'n. \v 9 Cyxoltzen xjal tocx junk'a xjal k'uklc'a ttzii' ventan. Eutico tbik'a, bix mas e tyole Pablo, bix masx e tzaj twatlk'a. Cwax tiy'k'a tu'n watl, bix etz tz'akk'a ttzii' ventan te toxen cxo'len jaa' maan twitz tx'otx'. Tu'ntzen wolp e cymak'a. \v 10 Tejtzen tbinte Pablo, bix e cu'tzxin, bix e xi' t-xkinan tiibxin tibajk'a, bix e tzaj t-xk'e'nxin jak'a, bix e xi' tkba'nxin cye ocslal: \p —¡Mi'n chi jaw sey'paja! Lu te k'a i'tza—tz̈i Pablo. \p \v 11 Entonces bix e jax meltz'aj Pablo juntl maj, bix e tzaj tii'nxin ch'in pan, bix e xi' twaa'nxin. Yajc'atltzen bix ak'xxin yolel cyuya ocslal mas tyem, tejxe ttzaj t-xee' cya'j. Tetzen klax, bix exxin. \v 12 Yaltzen ke ocslal bix iy' cyii'nxin jk'a xjal otk jaw itz'j. Ju' tzunj e temakexin tuya nim cyc'u'jxin. \s1 Tej t-xi' Pablo tuj tnom Troas tu'n tpon tuj tnom Mileto \p \v 13 Pablo e tajbexin tu'n t-xi'xin tu'n tkenxin tuj tnom Asón, tu'n ttzyet barc tu'nxin jatzewe. Pero keya bix ocx ko'ya junx maj tuj barc tuj Troas, bix e xi' ko'ya tuj Asón te k'iltzte Pablo. \v 14 Tejtzen kpona tuj Asón, bix e kyoya Pablo. Tejtzen tponxin, bix etz kii'n xina tuj barc. Bix junxsen e xi' ko'ya tuj tnom te Mitilene. \v 15 Entonces bixsen etz ko'ya tuj Mitilene. Tetzen juntl k'ij bix e pon ko'ya tuj ttx'otx' Quio. Texetzen juntl k'ij kpona tuj ttx'otx' Samos. Te juntl k'ij bix e pon ko'ya tuj tnom te Mileto. \v 16 Pero otk txi' ktzyu'na jun barc mintii' tu'n twe' tuj Efeso, cuma ilx ti' Pablo tu'n tpon tuj Jerusalén, bix ya min e tcuyatl Pablo tu'n tex ttyem tuj ttx'otx' Asia. Ju' tzunj e xa' ko'ya txucl ti' Efeso, cuma e tajbe Pablo tu'n kpona tuj Jerusalén te iy'sal tnink'ij awal. Pero tuj Mileto e cyja' ko'ya cab k'ij. \s1 Manc'bil tyol Pablo cye aj Efeso \p \v 17 Eto' tzuna tuj Mileto, bix e xi' tchk'o'n Pablo txocbilcye ocslal ti'j cawel tuj tja Dios tuj Efeso. \v 18 Tejtzen cyponxin tuj Mileto, bix e xi' tkba'n Pablo cyexin: \p —Key wuya, cytzki'n cyey tik'chwe nten tej wul tuj Asia, bix tii'n xjal ken. \v 19 Cykil tyem nchin ajbenwe te Dios tuya cykil wanem. Bajx tz'oca nk'onwe wiib te nmak xjal. In ook' tej cyoc ncye'yen xjal n-el cyxoo'n tyol Jesús. Bix q'uixc'aj in tema cyu'nj yajlabl oc cyk'o'n judío wi'j. \v 20 Pero we, nunca e cyaj nk'o'nwe nkbante kej nyol il ti'j tu'n toc cybi'na te cyey. Tuj tnom bix cyja xjal in xnak'tzanxwe. \v 21 Oc wocsa'nxkey, te cyey xjal judío, bix te cyey xjal yaa'n judío. Jweya nyola, ja tej tu'n tcyaj cyk'o'na jka', bix tu'n cyxi' lpey ti' tyol Dios, bix tu'n tke cyc'u'ja ti' Kman Jesús, Scy'o'n tu'n Dios. \p \v 22 Yaltzen ja'lewe, tisen tzunj n-oc cycye'yena, lu nbe tzyu'n Jerusalén. Jac'a Espíritu Santo smalx te we tuj Jerusalén. Pero oj npon, tila pjel wi'j. \v 23 Pero te ja ntzki'ntlwe, tuj jaca tnom jaa' o chin i'ya, o wil q'uixc'aj bix tuj tzee', bix ntzaj tkba'n Espíritu Santo we tzinen ka jax ja nayon wi'j tuj Jerusalén. \v 24 Pero min tzajwe ttz̈i wi'j. Mintii'we woclen ti'j ka ma chin etz k'i'n ojxe tbaj twi' nchunk'lal. Ja we mas n-oc tak' wej, jaj tu'n tbint wu'n jwaak'en o tzaj tk'o'n Jesús. Jatzen waak'en jaj tu'n t-xi' nkba'na mas tuj tumel jba'n tpocbal t-xtalbil Dios te twitz tx'otx'. \p \v 25 O chin bet cyxola te yolel tii'n jtcawbil Dios. Pero ya tzinen ta' tuj nwitz mi nuketpe juntl maj chin n-oc cycye'yena twitz ja tx'otx'a. Mi nuketpe chin ul meltz'aj tzalu. \v 26 Ju' tzunj cxe'l nkba'n cyey ja'lewe aljxe xjal tuj ttanem at tuj tbeyel k'ak' yaa'n tu'n wewe nculpa. \v 27 Cuma cykilte jax tyol Dios o txi' nkba'nwe cyey. Mintii'we o cub we'wen, bix min o cyaj nk'o'nwe tkbalte cykil tyol Dios. \p \v 28 Manc'biltzen nyol cyey. Cyc'ojlamtzen cyiiba, bix cyk'o'nctzen cyc'u'ja cyi' ocslal. Tisen jun cylel c'ojla'n ke cycarnel cyu'n, ju'xsen tten o tzaj tokxena Espíritu Santo te cyey tu'n cyc'ojla'na ke ocslal. Ke cyej ocslala te Kman Jesús ke cye, cuma o tchoj texin tuya ttz̈iy'xin. Entonces cyc'ojlanxsenke. \v 29 Ilx ti'j tu'n cyxi' c'ojlet, cuma ntzki'ntlwe oj wex, chi ultltzen xjal te yajlal cye ocslal bix te k'ilbaxcye, tisen jun ski't cyxol carnel. \v 30 Jax wu'n, bix cyxolxa cjawela jlet cab xnak'tzal tej nic'bel yol. Cxe'ltzen nkba'n cyey tzul jun k'ij oj tjaw cyniq'uena ẍtak'bil tu'n tcub cyi' ocslal cyu'na tu'n cyoc lpe cyi'ja. \v 31 Ju' tzunj cxe'l nkba'n cyey tu'n t-xi' cyc'ojlan cyiiba. Cytzki'n tzuna tii'n wanem cyi'ja, bix tii'n ma jawel baj oxe jnabk'iwe bix oc wocsa'n cyc'u'ja tuya tal nwitz tu'n mi'n chi cub yajla'na. \p \v 32 Ja'le tzuna matzen chi cyaj nk'o'na tuj tk'ab Dios tu'n cyxi' c'ojleta. Jatzen tyol Dios cxe'l k'inte cyey, bix c'oquel nimsante cyey, cuma nimte tipemal. Te Dios tyol, atte tipemal te ch'ixbelc'a cynaabla. Bix te Dios tyol, tzin tkba'nte ka at cykab tcwal Dios. \p \v 33 Yaltzen weya, matzen chin ak'anana cyxola, pero bajx t-xa' nkanewa cyk'inemala. Yal cyej yajlalca xjal, pwakcye cyjya'. \v 34 Cytzki'ntzen cyey tuya nk'abwe ẍin itz'ja, bix e xi' wonewe kej xin wuya. \v 35 In ak'ananxsenwe cyiw. Ju'tzen e nse weya tu'n tcyaj jun techlal te cyey. Jaxsen ju'x cyey cwel cyk'o'na jun techlal cywitz ac'aj ocslal ti tten tu'n tcub cypa'n tik'ch cye cyuya kej ete' tuj tcyajlal. Tzulc'ax tyol Kman Jesús tuj cyc'u'ja. Tz̈ixin cyjulu: “Mas ttz̈yal chi temela kej k'ol cotz cywitz chi k'ilte te juntl,” tz̈i Jesús—ju'tzen tten tyolen Pablo cyuya ninc'ul tja Dios ke ocslal te Efeso otk chi ul tuj Mileto. \p \v 36 Tejtzen tpon baj tkba'nte Pablo cykil ju'wa, bix e cub majexin, bix e na'nxin Dios cyuya ninc'ul tja Dios. \v 37 Cykilcakexin ook', bix e tzaj cyxke'nxin Pablo, bix nim maj el cytz'ubanxin twitz Pablo. \v 38 Otkxsen chi bisenxin, cuma otk tkba Pablo cyexin ka mi nuket juntl maj tz'oc cycye'yenxin twitz tx'otx'. Cwa t-xi' cyẍklu'nxin ja Pablo tuj barc. \c 21 \s1 Tej t-xi' Pablo tu'n tpon tuj Jerusalén \p \v 1 Jatztzen ta' barc, axsen tcyiwel tcub kpa'n kiiba cyuya tij otk chi ul tuj Mileto, bix ocx ko'ya tuj barc. Bix e xi' ko'ya txucl tuj tx'otx' te Cos. Tetzen juntl k'ij kpona tuj tx'otx' te Rodas. Kiy'tla bix e pon ko'ya tuj tnom te Patara. \v 2 Tujtzen Patara e kch'ixbe kiiba tuj juntl barc. Ja tzunj barc e xi' k'inte keya ju' xi'nin tuj tx'otx' te Fenicia, parte te Siria. \v 3 Tujtzen be tuj mar e kila tx'otx' te Chipre, pero min e we' ko'ya, sino ju' ex ko'ya tuj kmank'aba te Chipre. K'inx kbeya tejxe kpona tuj tx'otx' te Siria. Pero tu'ntzen tcyaj tk'o'n barc iktz tuj tnom te Tiro, ttzii' mar, bix ocx ko'ya jatzewe. \v 4 Tujtzen Tiro bix e xi' kjyo'na ke ocslal, bix e ten ko'ya cyuya wuuk k'ij. Tejtzen cybinte ocslal ka xi'nin Pablo Jerusalén, bix e cykbaxin te Pablo: \p —Taat, nuksama. Mi'n txi'y tuj Jerusalén. At-xsen tka'yel te tey. O tzaj tkba'n Espíritu Santo keya tu'n mi'n txi'y—tz̈i tzunkexin te Pablo. \p \v 5 Pero te Pablo min e tcuyaxin, bix etzx ko'ya tej wuuk k'ij. Tejtzen ketza, cykilca ke ocslal tuya ke cyxu'l bix ke cycwal bix e tzajke wabl keya ttxa'nxe tnom ttzii' mar. Tejtzen kpona ttzii' mar, bix e cub maje ko'ya, bix e na'n ko'ya Dios. Kbajtzen na'na Dios, bix e k'olben ko'ya. \v 6 Bix ocx ko'ya juntl maj tuj barc, bix ajtz meltz'aj ke ocslal te Tiro cyja. \p \v 7 Bix ex ko'ya tuj barc tejxa kpona tuj tnom te Tolemaida, bix etz ko'ya tuj barc. Bix e xi' ko'ya jyol cye ocslal. E k'olben ko'ya cye, bix e ten ko'ya jun k'ij cyuya. \v 8 Tetzen juntl k'ij bix etz ko'ya tuj Tolemaida, bix e xi' ko'ya tu'n kkena cubne tuj tnom te Cesarea, jaa'j najla Felipe, junxin cyxol jwuukxin onel tuj tja Dios otk cub pan tej waabj cyxol viuda te Jerusalén. Ya jatl tzunxin kbalte tpocbal Jesús cye xjal, bix e cyaj ko'ya tuya Felipe. \v 9 Cyaja tmeelxin sortel at. Bix nchi kbantxin tyol Dios otk cyiik'txin te Dios, cuma ejee'txin tyolel Dios. \p \v 10 E ten ko'ya cab k'ij tuya Felipe. Attzen jun k'ij e tzajxin junxin tyolel Dios tuj Judea, bix e ponxin tuj Cesarea. Ttzki'nxin ti jilel tu'n tbaj. Agabo tbi jxin tyolel Dios. \v 11 Ja tzunj xin Agabo e pon te k'olbel keya. Tejtzen tponxin, bix el tii'nxin tq'uelbil Pablo. Tuyatzen tq'uelbil Pablo oca tẍpo'nxin ke tk'abxin bix ke tkenxin. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Ma tzaj tkba'n Espíritu Santo ka cwel ẍpet jtaaw jq'uelbil lu, tisenj ma cub wichla'na, cyu'n judío, bix cxe'l k'o'na cye xjal te Roma—tz̈i Agabo. \p \v 12 Tejtzen toc kbi'na kej yol ju'wa, bix oc kcubsa'na kwitza cyuya ocslal te Cesarea te Pablo tu'n mi'n txi'xin Jerusalén. \v 13 Pero bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —¿Tikentzen nchi ook'ey bix ju' cyyole tu'n tcub cynajsa'na nc'u'j tii'n xi'nin kena? Lu kenwe binne nten tu'n ncub ẍpet, bix yaa'n o'cxj, sino tuyaxa tu'n ncyim nuk ti'jc'a Kman Jesús—tz̈i Pablo keya. \p \v 14 Mix e cwa' ti'jxin ku'na tu'n mi'n txi'xin Jerusalén. Cwa tpon baj twi' o kyolena tuyaxin, bix e xi' kkba'na texin: \p —¡Nukxna ja t-xtalbil Dios tuyey! \p \v 15 Tbajlenxitltzente k'olbena tuj Cesarea, bix oc kchmo'na tik'ch keya, bix e tzyet kbeya Jerusalén. \v 16 Bix e xi' junxin ocslal te Cesarea kuyena tuj kbeya. Tejtzen kpona Jerusalén, bix e xi' cyii'nxin ejoo'ya tja junxin Mnasón tbi, tu'n kcyaja tjaxin. Jxin Mnasón te tx'otx' te Chipre, bix nimxsen tyem toclenxin ocslal. \s1 Tej tjaw ttzyet Pablo tuj templo \p \v 17 Bixsen ke ocslal te Jerusalén e cyiik' ko'ya tuya nim ttz̈yal tej kpona. \p \v 18 Tetzen juntl k'ij bix e xi' Pablo kuyena te k'olbel Jacobo, titz'en Jesús bix jaxin tneel tajwil cye ocslal. Bix tuya Jacobo otk pon cychmoon cyiib ke tajwil ocslal. \v 19 Kbajxitltzen k'olbena, bix ak' Pablo k'umlte tik'ch otk bint tu'n Pablo tu'n tipemal Dios cyxolj xjal yaa'n judío. \v 20 Tejtzen toc cybi'n tawil tja Dios judío kej tpocbal, bix ak'kexin k'ol chjonte te Dios. Pero yajc'atltzen bix e xi' cykba'nxin te Pablo: \p —Taat, ba'nxsente cyxolj xjal yaa'n judío at nim ma chi ocslan. Pero attzen jaa' toca ch'in. Matzen tz'oc tcye'yena cyxol xjal judío nimxsen mil xjal ma tz'ocslan. Pero kej ocslal judío ncubx cycyiwsan cyiib ka ilx ti'j tu'n cyxi' lpe ti' tley Moisés. \v 21 Pero kej judío o chi oc ebinte cyxolj xjal judío najl nakch cyxol juntl wik xjal, jatzen tey umla'n kbal tej tu'n mi'n chi oc lpe ti' tley Moisés, mitetpe cycostumbre judío, mitetpe il ti'j tu'n toc cyechel judío ti' twi' cytz'albil nee' cwalxke. \v 22 Entonces ¿titzen kse'? Jax cybi'xcye ka ma tzul tey tzalu, bix c'oquel cychmoon cyiib ti'j cye cyaj. \v 23 At jun ba'n ttema tu'n cycub chewex. Bincham jcxe'l kkba'na tey. Keya kxol at cyaja xjal o cyaj cyk'o'n cyyol twitz Dios cwelx cyc'u'ncye jun cycostumbre judío, bix mi'n cub cymatzo'n ttzmal cywi' ojxe tbint ja yol lu cyu'n. \v 24 Ya nukxix nbinactl ja lu cyu'n. Cutxetzen tey, bix k'i'nxsenke, tu'ntzen tbint cyu'na cykil cycostumbre judío cyu'na jcye cbinel cyu'n. Bix juntl, jax tey c'oquel chjonte cyej jil alimaj te oybil cxe'l cyoyej jcyaja xjala tu'ntzen tpon baj twi' cyyol twitz Dios. Bix oj tpon baj oybil, bixsen cwel mtzet twi'y cyuyaj cyaja xjala. Ti'j tzunj ju'wa cykilca ke xjal judío c'oquel cye'yente ka min cub tch'ixbe'n tey tley Moisés. C'oquel cycye'yen ka jaan tey ncuyan tej cycostumbre judío. \v 25 Yaltzen ke ocslal yaa'n judío, matzen cub ktz'i'bena jun u'j cye tzin tkba'n ti chi temela ku'n. Mi'n tz'oc cyk'o'n cye cyc'u'j ti'j cyley judío. Nuktzen jaj tu'n mi'n txi' cychyo'n jchi'pj otk txi' cyoyen cye sant, mitetpe tz̈iy', mitetpe cychu'l alimaj min otk tz'el tz̈iy' cye, bix min-al jun ba'n twutan tuya juntl xuuj, nuk ja te t-xu'j—tz̈itzen ke tij tuj tja Dios te Pablo. \p \v 26 Kej yol lu ba'n e'lake tuj twitz Pablo. Tetzen juntl k'ij bix e xi' tii'nxin kej cyaja xjal, bix e xi'xin tuj nin tja Dios te ichlalca costumbre cyuya, bix tu'ntzen tpon baj twi' jwuuk k'ij costumbre te mitkna'x cyxi' oyet jil alimaj te Dios te jaca juun xjal. \p \v 27 Ju'tzen tten tpon baj twi' jwuuk k'ij nimbil tuj nin tja Dios. Tejtzen ch'itk cypon baj wuuk k'ij, bix ocpan cabxin judío tuj tja Dios. Otk chi ponxin Jerusalén. Otk chi tzajxexin tuj tx'otx' te Asia. Tejtzen toc cycye'yenxin Pablo bix ak'kexin cyakwusal xjal, bix e cytzuyxin Pablo. \v 28 Bix ak'kexin s̈-ilcye xjal: \p —Key xjal te Israel, ¡ko cyoneca tzalu! Ma tzyet jxjal niy' tuj jaca tnom kbalte ka mintii' il ti'j tu'n toc ebi'nj tzin t-xnak'tzan ktanem, bix tley Moisés, bix tley nin tja Dios. Bix ka tzul tii'n cab xjal griego tuj nin tja Dios, jaa' nuk ejee'c'acye xjal judío ba'n cyoctz. Ju'tzen ma tz'oc cytz'ilsa'n ja lugar sant—tz̈i tzun kej xin judío otk chi tzajxe. \v 29 Ju'tzen cyyol xina cyibaj xjal griego, cuma otk tz'oc cycye'yenxin Trófimo te Efeso, jun tuya Pablo, tuj tja Dios, bix tuj cywitzxin ja Pablo k'il texin. Pero yaa'n ju'wa. \p \v 30 Tejtzen cybi'n kej yol, bix e tzaj k'ojl cykil tnom, bix e tzaj cychmoon cyiib xjal, bix e tzyet Pablo, bix etz kitet-xin ti'jxe tja Dios, bix e jpetke ttzii' tja Dios. \v 31 Bi'xitle e byet-xin nuket min e pon tumel k'oj tuyaj xin cawel cyibaj soldado te Roma. \v 32 Ja tzunj xin cawel cye soldado bix e tzaj ttxco'nxin ke tsoldadoxin, bix ke tcapitánxin, bix junxsen cyxi' ajkelenxin jaa' npja' il. Tejtzen toc cycye'yen xjal jxin cawel cyuya soldado otk chi ponxin, ya min oc cywolpsa'nxin Pablo. \v 33 Entonces bix e xi' lk'e cawel ti' Pablo, bix e tzaj ttzyu'nxin Pablo, bix e xi' tkba'nxin cye tsoldadoxin tu'n tcub ẍpet Pablo tuya ca'ba cadena, bix e bint cyu'nxin ju'wa. Bix ak'xin kanlte te Pablo alcye Pablo, bix ti otk cub tbinchenxin, bix ti jilel tilxin. \v 34 Pero tzinxsen n-el cywi' xjal, ya minx iy'xtl tyol Pablo tuj twi'xin, bix mitetpe el tniy'xin ti cyyol xjal, cuma tec'ax tzin tyolen jun wik yol, bix cabtl juntl wik cyyol. Mix e'la tniy'xin ti'j. Entonces cwa t-xi' tchk'o'nxin tu'n t-xi' k'i'n Pablo tuj jaa' jaa' najla ke soldado. \v 35 Tejtzen cyponxin tuj jaa', bix ak' jawexkexin cyuj yotx te jaa', bix e jaw cyii'n soldado ja Pablo ti' cykulxin tu'n tclet-xin cywitz xjal, cuma cyaj xjal tu'n tcub Pablo. \v 36 Otkxsen chi oc lpe xjal, bix tzinxsen nchi s̈-in: \p —¡Cybyo'nc'a! ¡cybyo'nc'a!—tz̈itzen cys̈itz̈'bil xjal. \s1 Tej tyole Pablo tu'n tco'pan tiib \p \v 37 Tejtzen ch'itk tocx Pablo cyu'nxin tunwen, bix e xi' tkba'nxin te cawel cye soldado: \p —Taat, waj jun xtalbil. Waj txi' nyolen cab nyol tuyey—tz̈i Pablo. \p Bix aj ttzak'be'n cawel: \p —A, ba'n tey yolen tuj griego—tz̈i comandante, cuma otk txi' tkanen Pablo tuj griego. \p —Ba'nte—tz̈i Pablo. \p \v 38 Bix e xi' tkba'n comandante cye soldado te Pablo: \p —Ka ba'n yolena tuj griego, yaa'n aj Egipto tey tisenj we tuj nwitz. At jun xjal te Egipto ma bint-xe cab tyem e jaw tii'n jun k'oj tzalu. Yajtltzen bix e xi' tii'n cyaja mil byol xjal jaa' min-al xjal najl—tz̈i comandante. \p \v 39 Bix aj tkba'n Pablo: \p —Min, taat, yaa'n inayen weja. Aj judío kenwe, bix tej tnom Tarso kenwe, jaj jun tnom mas il ti'j tuj tx'otx' Cilicia. Pero wajtzen txi' nkanen jun xtalbil tey. Nuksama, chin tzakpi'y te kbalx cab nyol cyej xjal lu—tz̈i Pablo. \p \v 40 Bix e tak' cawel tu'n tyolen Pablo, bix e cub we'xin cyuj yotx te jaa', bix e xi' tk'o'nxin techlal tuya tk'abxin tu'n cywe' xjal cyyolen. Tejtzen cywe' xjal, bix ak'xin yolel tuj yol hebreo, cyyol xjal judío bix tyol Pablo. \c 22 \p \v 1 Bix e xi' tkba'n Pablo: \p —Key te ntanem, bix key cawel, cyk'ontz ch'in cyc'u'ja ti' nyola te co'pbil weya, nuksamkey—tz̈i Pablo. \p \v 2 Tejtzen toc cybi'n xjal tej tyolen Pablo tujx cyyol, tuj yol hebreo, bix e we'ke xjal mas, bix oc cyk'o'n xjal cyc'u'j ti'j. Bix ak'x Pablo yolel: \p \v 3 —Aj judío kenwe. Jatzen in itz'ja tuj tnom te Tarso, parte te Cilicia. Pero tejtzen cwalx kena, bix ajtz bint ko'ya tzalu Jerusalén. Jatztzen ma chin tz̈'iya wewe. Jatztzen in ocxawe tuj scwela. Ja weya xnak'tzal we jGamaliel, jxin cyiwxsen e tema tuj tley Moisés, octzen cycye'yen ke kxe'chel ootxa. Bix axsenwe nc'u'j ti'j, bix tuyaxsen cykil wanem waj oc ncye'yen tley Dios tisenxj tzin cyse'n cyey. \v 4 Bix yal weya tuj nwitz, kej xjal lepchec ti'j t-xnak'atz Jesús nchi oc k'ojl ti' Dios. Ju' tzunj nim in oc k'ojl weya cyi' ocslal lepchec ti' tbe Jesús, tejxe cybyet wu'na. Xinakle ke ocslal, xuujleke, bix e xi' wii'nkeya tuj tzee' te pres. \v 5 Bix ba'n toc te tstiwa ti'j jaj xin tneel pala bix nintzaj consejo tuj nin tja Dios. Ejee' tzunxin e k'onte jun u'j weya te wajwalela cywitz cawel te judío tuj tnom te Damasco, tu'n t-xi' njyo'n ke ocslal. Ju'tzen in xa' weya te jyol cye ocslal, tu'n cytzaj wii'na tzalu Jerusalén, tu'n cycub tuj castiwa. \s1 Nk'umen Pablo ti tten tocslan \r (Hch 9:1-19; 26:12-18) \p \v 6 In ten weya tuj be te Damasco, bix ya ch'itk npona. Pero tetzen chil k'ij ttzaj txakpaj jun tij tken luz wibaj tuj cya'j. \v 7 Tzinxsen tij nt'ilpaj bix tij cyiwxsen, bi'x in cub tz'ak tu'n. Pero bix in bi'ya jun yol e tzaj kbante weya: “¡Saulo, Saulo! ¿Tu'n tikentzen nim q'uixc'aj ntzaj tk'o'na weya?” tz̈itzen ju'wa. \v 8 Bix aj ntzak'be'na: “Taat, ¿altzen cyey?” ntz̈i tzuna. Bix ajtz ttzak'be'n weya: “Inayen wej Jesús te Nazaret. Inayenxj nchin baj tzyu'na,” tz̈itzen weya. \v 9 Kej xjal weya wuya e cyil jtken luz, bi'xsen e jaw sey'pajke, pero min el cyniy' ti'j ti jilel e tzaj tkba'n yol we. \v 10 Bix aj nkanen tej yol: “Taat, ¿titzen jilel tey taj bint wu'na?” ntz̈i tzuna. Bix ajtz tkba'nxin weya: “We'wey. K'inx jtbey Damasco. Ojtzen tpona, la' altzen ctzaal kbante tey ti cbinel tu'na,” tz̈itzen weya. \p \v 11 Bix in jaw we'ya, pero min ak' nwitz tu'n tken jluz. Ju' tzunj in xa' cyii'na wuyena nk'aba tejxe kpona Damasco. \p \v 12 Tejtzen kpona Damasco, attzen junxin xjal Ananías tbi. Ebil xsunxin ti' tley Moisés. Cykil xsun kej xjal judío najl tuj Damasco ba'nxsen cyyol ti'jxin. \v 13 Bix e tzaj xin Ananías wi'ja. Tejtzen tulxin wi'ja, bix e tzaj tkba'nxin weya: “Hermano Saulo, e tcye'yena juntl maj,” tz̈i tzunxin. Tujx naj tjaw ncye'yena, bix oc ncye'yenxin. \v 14 Bix e tzaj tkba'nxin weya: “Jxin Dios e cyna' ke kxe'chel ootxa ma scy'onte tey tu'n tel tni'ya ti'j alcyej taj Dios. C'oquel tcye'yena tcwalxin, jxin mintii' til tuya tnaabl. Ctiik'a tzuna tyolxin. \v 15 Ma tscy'o Dios jay, cuma tajxin tz'oca te t-xelxin cyxol xjal te kbal tej cykil c'oquel tcye'yena bix c'oquel tbi'na texin. \v 16 Yal ja'lewe, intii'tl tu'n tcub tyo'n tey mas. ¡We'wa! ¡Ko'! Matzen bautizarja wu'na. Tu'n toc ke tc'u'ja ti' Jesús. Bix tu'n tel ttxjo'nxin tila,” tz̈itzen Ananías weya. \v 17 Bix in cuyaya, bix in ajtz meltz'aj tzalu Jerusalén, bix in ocx tuj tja Dios te na'l Dios, bix e cub klee' tuj nwitz. \v 18 Tej tcub klee' tuj nwitz, oc ncye'yen Jesús, bix e tzaj tkba'nxin we: “Nix tu'na. Ctex naj tuj Jerusalén, cuma mlay cycuya xjal kej yol o wak' tey,” tz̈i Jesús we. \v 19 Bix aj ntzak'be'na: “Taat, ka yaa'n chin oquel cybi'nwe bix cybiwe nyol, cuma cytzki'ntl ti tten n-oc nclo'n Dios, bix cuma weya nchixa tuj jaca camon jaa' te jyolcye ocslal te pjuleccye, bix k'olecxcye tuj tzee'. O'cx cyilj ti'j n-oc cybi'n jay. \v 20 Cye'yentz, taat, tej nbyet Esteban tuya xak, jaantzen ken weya cyey'lxte tik'ch e baj cyi' ocslal, bix nchin c'ojlan tzuna cyxbalen jxin xool xak,” ntz̈i tzuna. \v 21 Pero bix ajtz ttzak'be'n Jesús: “Min. Mlay tz'oc cybi'n jay. Pero at-x juntl taak'ena wu'n. Cutxa. Ma txi' nchk'o'na nakch cyuyaj xjal yaa'n judío,” tz̈i Jesús we—ju'tzen tten tyolen Pablo cye xjal judío. \s1 Tej tpon k'i'n Pablo tuj tk'ab cycawel soldado \p \v 22 Maatz'e ja'lewe oc cybi'n judío ja Pablo. Min-al e k'ajt, pero tej cybinte tbya'n tu'n Pablo kej xjal yaa'n judío, bix ak' ke xjal cyakwusal juntl maj, bix e jaw s̈i'nke: \p —Mlay kpa jun ka' xjal. Mintii' tu'n tten twitz tx'otx'. ¡E tcyim! Yaa'n ba'n tu'n titz'j—tz̈i ke xjal cyjaw s̈i'n. \p \v 23 Bix ak'xke s̈-il, bix el cyrotan xjal cyi'j, bix e jaw cytz̈iten kuk, cuma tzinxsen nchi'l cyc'u'j xjal. \p \v 24 Tejtzen toc tcye'yen ju'wa, bix e tkba jxin cycawel soldado tu'n tocx Pablo tunwen tuj cyja soldado. Bix e xi' tkba'n najxin cye tsoldadoxin: \p —Cyk'o'nxsen tz'u'n ti'j ojxe ttzaj tkba'n ke tu'n tiken nim cykanbil xjal ti'j—tz̈i cawel cye soldado. \p \v 25 Entonces bix ak' ke soldado te ẍpolc'a tkenxin tk'abxin tu'n ttzyet tpjujxin. Pero bix aj tkba'n Pablo te junxin ch'in cawel tcub nka: \p —Judío kenwe. Pero jax aj Roma kenwe. Ju' tzunj mintii' ba'n toc cypju'n cyey inayena, cuma mix nchixa cyii'na twitz jun cawel tu'n t-xi' tcye'yen wil tuj tumel—tz̈itzen Pablo te capitán cye soldado. \p \v 26 Tejtzen tbinte capitán ju'wa, bix e xi'xin twitz nin cawel cye soldado te kbalte, bix e xi' tkba'nxin: \p —Nuksama, taat, cye'yentz, jxjal lu jun xjal romano—tz̈i ch'in cawel te nin cawel. \p \v 27 Entonces bix e xi' lk'e comandante ta' Pablo, bix e xi' tkanenxin: \p —Kbantz we, ¿jaxpa ka aj Roma?—tz̈i tzunxin t-xi' tkanenxin. \p Bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Ju' tewa, taat, te Roma kenwe—tz̈i Pablo. \p \v 28 Bix e xi' tkba'n comandante: \p —Ju'x weya aj Roma kena, pero nimxsen pwak ajben we tu'n cycnet wu'j tu'n woc te aj Roma—tz̈i tzunxin te Pablo. \p Bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Ba'nte, pero weya aj Roma kenwe, cuma ju' witz'jlen—tz̈i Pablo. \p \v 29 Tejtzen toc tbi'nxin ke tyol Pablo, bix el cytzakpi'n kej xin soldado binne cyten te pjulec te Pablo. Bix e jaw lu'len tuj tchu'lxin, cuma aj Roma Pablo. Jaxin toclel c'ojlante Pablo tjak' tcawbilxin, pero otk cub tẍpo'nxin Pablo tuya cadena. \s1 Tej cytxquet kej nejenel cye judío tu'n cawel cye soldado tu'n toc Pablo tuj xkel \p \v 30 Pero jxin comandante e tajbexin txi' tjyo'nxin tu'n tiken nchi kanena judío ti' Pablo. Entonces tetzen juntl k'ij bix e xi' tsma'nxin tu'n cyel k'it jcadena ẍipbelte Pablo, bix tu'ntzen cyoc chmet ke nintzaj pala cye judío cyuya ke consejo te stis. Tejtzen toc cychmoon cyiibxin, bix e xi' tii'n comandante ja Pablo tuj sesión, bixsen e cub wa'bet-xin cyxolxin. \c 23 \p \v 1 Bix oc we' twitz Pablo cyi' ke nintzaj xjal judío, bix e xi' tkba'nxin: \p —Key taat, key te ntanem, mintii' junwe wil. Hasta ja'lewe o chin cub ten ch'inwe twitz Dios junx maj sak. Mintii'xixwe n-oc yajlante we—tz̈i Pablo. \p \v 2 Pero tej toc tbi'nxin kej yol, bix e jaw k'ojl jxin tneel pala Ananías tbixin, bix e xi' tkba'nxin cyej xjal ete'c nka ttxlaj Pablo: \p —Cytzakpi'ncx jun tuj ttzi jxin lu tu'n toc kyeec'an te tu'n mi'n tz'oc ten yajlalec te Dios—tz̈itzen tneel pala. Bix oc tpju'nxin Pablo. \p \v 3 Pero bix e xi' tkba'n Pablo te Ananías: \p —Tey, taat, ca'ba twitz. Ju' tey tisen jun tzlom sak ti'jxa, pero k'eyna tuj tc'u'j. Dios cwel k'onte tey tuj cawbil. Lu tey k'uklc'a jatzewe te binchal stis wibaj. Pero jaxa min tbiy ley, cuma taja chin n-oc pjeta. Mina'x tzlooj wil. Ju' tzunj mintii' toclena te pjul we—tz̈itzen Pablo toc ilen ti' nintzaj pala. \p \v 4 Pero bix aj cytzak'be'n kej xin ete'c nka ttxlaj Pablo: \p —¡K'o'nc tc'u'ja ti'j! Jxin lu ja te xin ja nintzaj cycawel pala ¿Miman ttzki'na?—tz̈i tzunkexin te Pablo. \p \v 5 Entonces bix e xi' tkba'n Pablo: \p —Cynajsama, key te ntanem, min ntzki'nwe ka jaj xin lu cycawel pala. Tej n-oc ncyakwusa'nxin yaa'n tumel n-oca wu'n, cuma tuj tyol Dios tz̈i cyjulu: “Mi'n tyoley ka' ti' jun cawel te ttanema,” tz̈i Dios—tz̈i Pablo. \p \v 6 Ttzki'nte Pablo ka at cabxin ocsal cyxol consejo tej cloj saduceo bix cabtlxin tej cloj fariseo. Bix ul tuj tc'u'jxin tu'n tjaw titz'jsa'nxin jun k'oj cyxol nmak xjal. Bix ak'xin s̈-il: \p —Key te ntanem, aj fariseo kenwe. Bix weya nman aj fariseo. Ke cyey ete'c'a jyol wil, cuma weya tuj nwitz ke cye cyimne chi jawetz itz'jcye juntl maj—tz̈i Pablo. \p \v 7 Tejtzen t-xi' tkba'n Pablo ju'wa, bix e jaw jun k'oj cyxol ke fariseo cyuya ke saduceo. Mix e binne tten cyu'nxin ti tu'n ttema Pablo. \v 8 Ke saduceo e cubx cycyiwsan cyiib ka yaa'n espíritu ke anem, yaa'n ba'nke bix yaa'n ka'ke. Bix mintii' tu'n cyjatz itz'j tuya cyxumlal juntl maj. Pero ke fariseo oc cyocsla'ncye cykil ja lu. \v 9 Bix e cub meltz'aj yol te jun tzpetpajlenel. Cwax tjaw we' cabxin tx'olbal ley cyxol xjal fariseo te clolte Pablo, bix e jaw s̈-inkexin: \p —Tej xjal lu mintii'te til, bix ka yaa'n junle espíritu ma jun tsanjel Dios tuj cya'j o tzaj k'onte tipemal, bix katzen ju'wa, mlay ko yolen ka' ti' Dios—tz̈itzen ke fariseo. \p \v 10 Pero jawnex e jaw tz̈'iy tzpetpajlenel yol, tejxa ttzaj ttz̈i ti'j xin cawel cye soldado ka tu'n tcub cytz'akenxin Pablo. Ju'tzen e xa' tkba'nxin cye soldado tu'n tetz k'it-xin tuj jaa' cychmoon cyiibxin te yolel, bix e xi' k'i'nxin juntl maj tuj cyja soldado. \p \v 11 Pero te tzunj koniyan, bix ul jlet Jesús ttxlaj Pablo, bix e xi' tkba'nxin: \p —Pablo, mi'n baj tc'u'ja. Ma baj tyeec'ana alcyej we waj tuj Jerusalén. Yaltzen ja'lewe, matzen txi'y yec'lte we tuj Roma. Jatzen niq'uen wu'nj—tz̈i Jesús te Pablo. \s1 Tej tbint ti'j cyu'n xjal judío tu'n tcub cybyo'n Pablo \p \v 12 Tetzen juntl k'ij cabtl tzunxin judío e cub tu'n cyjulu. Bix e tzaj cyii'nxin Dios te tstiwa ka tu'n mi'n chi waa'nxin bix tu'n mi'n chi wc'anxin ka mitkna'x tcub Pablo cyu'nxin. \v 13 Ejee' tzunj xin e cub niq'uen tej ju'wa atle mas te cya'wnakxin xjal. \v 14 Bix e xi'kexin cywitz cawel cye pala, bix ke cycawel judío. Tz̈i tzunkexin cyjulu: \p —Cybimq'uey, taat, keya ma tz'oc kk'o'na Dios te tstiwa tu'n mintii' t-xi' kwaa'na ka mitkna'x tcub Pablo ku'na. \v 15 Yaltzen ja'lewe, kaj tzuna tu'n cyonena kuyena. Ke cyey bixsen ke consejo tu'n cyxi'y twitz comandante te kbalte ka tu'n cyaja txi' cykanena te Pablo mas tuj tumel twitzj nejl. Cykanex te tu'n t-xi' tii'nxin ja Pablo cywitza nchi'j. Yaltzen keya, tujtzen ewjel kyoya, tu'ntzen tcub ku'na tuj be te mitkna'x tpon—tz̈i tzunkexin cye cawel. \p \v 16 Pero junk'a tal taneb Pablo oc ebin tej nbaj niq'uet ti'j, bix e xi'k'a cyja soldado te kbalte te Pablo. \v 17 Tejtzen toc tbi'n Pablo, bix e tzaj ttxco'nxin junxin capitán, bix e xi' tkba'n Pablo texin: \p —Taat, jk'a cwal lu at nim yol k'i'n tu'nk'a tu'n t-xi' tkba'nk'a te comandante. Nuksama, k'inx ch'ink'a twitz comandante, tu'n t-xi' tkba'nk'a yol—tz̈i Pablo te capitán. \p \v 18 Entonces bix e tcuya capitán, bix e xi' tii'nxin jak'a twitz comandante. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Taat, jxin pres Pablo xi' ttxco'nte we, bix s-aj tkba'n we tu'n ttzaj wii'n jk'a lu twitza. Tisen ka at il ti'j tu'n t-xi' tkba'n tey—tz̈i capitán te tcawel. \p \v 19 Entonces bix e tzaj tii'n comandante jaj k'a xjal tuj tk'abxin, bix e xi' tii'nxin jak'a cyjunalxin, bix e xi' tkanenxin: \p —¿Ti jilel k'i'n tu'na tu'n ttzaj tkba'na we?—tz̈i comandante t-xi' tkanen. \p \v 20 Bix aj ttzak'be'n jk'a xjal: \p —Kej xjal judío ma tz'oc cychmon cyiib ti' jun cynic'bil. Tzul cykanen tey tu'n t-xi' tii'na Pablo cywitz consejo juntl maj nchi'j, tu'ntzen cyjyonte juntl maj til Pablo, tuj mas chebe yol. Pero nuk jun ẍtak'bil. \v 21 Mi'n txi' tk'o'na tc'u'ja ti'j, cuma at mas te cya'wnak judío chi ayol tuj ewjel tuj be. Ma cub cyu'n tu'n mi'n chi waa'n, mitetpe cyc'a' t-xi' ka mitkx ncwa' Pablo cyu'n. Ya luke binne cytena. Ya nuktzen tzin cyyo'ntl tu'n tkba'ntey tu'n tex Pablo—tz̈i tzunj k'a xjal te comandante. \p \v 22 Cyiwxsen aj tkba'n comandante tej k'a cwal: \p —Mi'n jaa' tz'oca tkba'na ka ma tkbay we—tz̈i comandante, bix e xi' tkba'nxin te k'a tu'n tajk'a. \s1 Tej t-xi' cyk'et Pablo tu'n tpon twitz Félix jun gobernador \p \v 23 Tejtzen tetzlenxitl jk'a xjal, bix e tzaj ttxco'n comandante ca'baxin capitán, bix e xi' tkba'nxin: \p —Cybincham cyiiba tu'n cyxi'y tuj jun cybey tuj tnom te Cesarea tuj mlaj tx'otx'. Chi betela te koniyan. Chi elaxe beljaj tajlal hora. Chi xe'la tuya ca'ba syent soldado tu'n cyken, bix oxc'al tuya lajaj tibaj caballo, bix ca'ba syent tuya lans. \v 24 Ejee'tzen cyey chi xe'l k'in tej xin pres Pablo. Entonces cybincham jun caballo te texin. Waj pon cyu'na ba'n twitzj cawel Felix—tz̈i comandante cyej ca'baxin capitán. \p \v 25 Jooc'tzen nchi binchancye soldado cyiib tu'n ttzyet cybe te koniyan, bix e cub tk'o'n comandante jun u'j te cawel. Tz̈i tzunxin tuj u'j cyjulu: \v 26 “Nukxsen jaq'uey Cawel Felix, jun k'olbebl tey. Inayenwe jClaudio Lisias, comandante cye soldado te Jerusalén. \v 27 Ma txi' nchk'o'n jxjal Pablo tey. E tzyet-xin cyu'n judío tzalu, bix tu'n tcubxin cyu'n. Pero bix in pon cyuya soldado, bix e kco'piya. Bix el ntzakpi'n cye judío, cuma ntzki'n ka aj Roma. \v 28 Pero waj e nbi tiken e tzyetaxin cyu'n judío te pres, bix tu'n tiken npja' niq'uet ti'jxin. Entonces bix e xi' wii'n cywitz nintzaj cyconsejo judío te cye'ybil. \v 29 Tejtzen toc nbi'n yol, bix el nniy' ti'j ka nbaj niq'uet ti'jxin nuk tu'nj cye cyley. Pero tisenj ke kley ejoo' te Roma, mintii' texin ma cub tbinchen tu'n tbyet-xin, mitetpe tu'n tocxxin tuj tzee'. \v 30 Yaltzen ja'lewe, matzen nbi ka ma bint cyu'n judío tu'n tcubxin tuj be. Ju' tzunj ma txa' nchk'o'n jiquen tey. Bix ma txi' nkba'n cyej xjal nchi kanen ti'j, tu'n t-xi' cyjyo'n stis twitza junx maj. Ti'jtltzen tey toca ti pjel tey.” Ju'tzen toc tu'n comandante tuj u'j te cawel gobernador. \p \v 31 Entonces bix iy' cyii'n soldado ja Pablo ti'jxe Jerusalén te koniyan, tisenx otk cybixin. Bix te koniyan, cyocxxin tuj tnom te Antípatris. \v 32 Pero tetzen juntl k'ij cykil kej xin soldado nchi bet tu'n cyken bix ajtz meltz'ajkexin Jerusalén. Nuk o'cx ketlj oxc'al tuya lajaj xin tibaj caballo e xi'x jaa'j tu'n cyponexin. \v 33 Cwax cyponxin tuj tnom te Cesarea, bix e xi' cyk'o'nxin tu'j comandante bix Pablo te cawel. \v 34 Bix e xi' tcye'yen cawel u'j. Tejtzen tbaj tcye'yenxin u'j, bix e xi' tkanenxin te Pablo: \p —¿Te jaa' tey? \p Bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Taat, te tx'otx' te Cilicia ken weya—tz̈i Pablo te cawel. \p \v 35 Entonces bix aj ttzak'be'n cawel: \p —Jax ba'n. Cnyo'we oj cyul jxjal k'ojlel ti'ja. Ojtzen cyul, cxe'l nbi'na tco'pbil tiiba—tz̈i cawel, bix e xi' tchk'o'n cawel tu'n t-xi' k'it Pablo tja cawel Herodes, jaa' ta' juntlxin comandante tuya cabtlxin soldado. \c 24 \s1 Tej tyole Pablo tu'n tco'pan tiib twitz gobernador Félix \p \v 1 Jwe'tltzen k'ij mas yaj, bix e xi' Ananías, cycawel pala tuj Jerusalén, tu'n tponxin tuj tnom te Cesarea, cymojba cyiibxin tuya cabtlxin cawel cyxol judío, bix junxin licenciado Tertulo tbixin. Cykilca tzun kej xina e pon twitz cawel te k'olc'a til Pablo. \p \v 2 Tejtzen cyponxin, bix e tzaj k'it Pablo twitz cawel gobernador. Cykiltzen otk bint tten, bix ak' Tertulo te k'olc'a til Pablo. Tz̈i tzunxin te gobernador Felix: \p —Taat gobernador, chjonte tey keya ejoo'ya judío tzinxsen kna'nke ttz̈yal bix jtbanela, bix xsun xobl keya yasbil keya xmucchabl keya ma tz'ajtz lk'eete. Cykil tzunja ma bint tu'n t-xjalela. \v 3 Nukxsen jaq'uey Felix, jaa'xja ti'j ktzki'nke ma bintke tten kchunk'lala tu'na, bix nimke chjonte tzin kk'o'na ti'j. \v 4 Pero nuksama, ncy'i tz'el wii'n nim ttyema. Nuk waj txi' nkanena te t-xjalela tu'n ttzaj tk'o'na tanema jun rato te ebilecte kajbela. \v 5 Jatzen kajbela ja lu. Ja tzunj xin xjal lu Pablo, junxsen ilbelalke kxola. Nuk coc'c'a nx-ajte cyxol xjal judío tuj cykil twitz tx'otx' te itz'jsalwe k'oj cyuya tyol. N-ocx tk'on tiib tuj keya tajbelel kxola. Mintii'te toclen ti'j. Bix at jun cloj xjal Nazareno cybi nchi oc k'ojl ti' cycostumbre xjal judío, bix ja tzunj xin Pablo nintzajxin cyxolj xjala. \v 6 Bix juntl. Taj tzaj tii'n xjal yaa'n judío keya tuj xjan tja Kdiosa. Keya te ke, junxsen maj ka'. Ju' tzunj e tzyeta ku'na tu'n tcub tuj castiwa tisen tzin tkba'n cyley judío. \v 7 Pero bix e pon jxin comandante, Lisias, te k'olecx tiib cyuya soldado te k'ilbetz texin. \v 8 Bixsen e tkba keya la' alj at tk'oj ti' Pablo, tu'ntzen ktzaja twitza, tu'ntzen jaq'uey tz'oc ebinte. Kanextlpey tewa. Sictzen ba'n tel tni'ya ti'j ka jaxj nxi' kkba'na tey—tz̈i Tertulo, jxin licenciado, tej xin gobernador Felix. \p \v 9 Jaan tzunj cabtlxin judío tcub, oc k'onte tipemal tyol Tertulo ka cykilj otk tkba'nxin jax. \v 10 Entonces bix oc tch'iquen gobernador ja Pablo tu'n tco'pante tiibxin, bix e yolen Pablo cyjulu: \p —Taat gobernador, we ntzki'nwe nimxsen jnabk'i tak'lena cawel kibaja ejoo'ya judío. Bix ya ttzki'ntla ti tten tu'n toc tbi'na kajbela. Ju' tzunj k'ukbaj c'u'lxix ma chin ak' co'pl wiib twitza. \p \v 11 Nukxix cablajaj k'ij wexlen tuj ja tnom lu tu'n npon tuj Jerusalén te na'l Dios. Ba'ntzen tel naj tey tniy' ti'j maa'tkxix nchin pon. \v 12 Tuj tzunj cab k'ija, mintii'wa ma cub nbinchen, mitetpe tuj nin tja Dios, bix mitetpe cyuj camon jaa' te xnak'tzabl tyol Dios, mitetpe jaa' tumel tuj tnom, min jaa' ẍin jawa cnetwe tzint nchin k'ojl, matitet tka'yel ncub nbinchen. \v 13 Ju' tzunj, mlay bint tcub cyk'o'n jxjal lu ti' wil cye. \v 14 Pero attzen jun yol jaxxix, bix ba'ntzen nk'onte wiib ti'j. Ti'j cloj aj Nazareno, min, yaa'n in tincwe cyuya. Pero tej cloj Tbe Jesús tbi, jatztzen in tinca weya. Jatzenwe be jlepch ken ti'j. Yal tzun kej xjal lu, tuj cywitz nuk ten, pero jaxxix. Jatzente bej npon tuya Dios, jax Dios cye xjal ootxa, cuma junx maj ba'n cyten ti'j ley cye judío. Cykil ke yec'l tbe Dios nejl e cyaj tz'i'bente at-xe tyem. \v 15 Kej xjal ete'c twitza n-oc ke cyc'u'j ti' Dios, bix jax ju'x weya. Ntzki'nxixwe ti tten, bix jax ju'x cyewe cytzki'nxixcye ti tten, ka ko jawel itz'j cykil ko' oj kcyim, junelne ejee' loj n-oc ebinte tyol Dios, cyuyaxj min tz'oc cybi'n. \v 16 Ju' tzunj nxa' nbisenwe ti'j ti tten tu'n tten jun ba'n nchunk'lal twitz Dios bix cywitz xjal, tu'ntzen ba'n nna'nte cykil ncub bint wu'n. \v 17 Bix tejtzen tel nim cab jnabk'i tuj juntl wik tnom, cwa npon tuj ntanem te onlcye mebe tuya pwak, bix te k'olxte jun cotz te Dios. \v 18 Tu'n tzunj ju'wa, otk chin ocxawe tuj nin tja Dios mintii'wa ttz̈i wi'j. Otk baj ntxjo'n ch'inwe wiib tisenx cye judío cycostumbre, bix otktzen chin ocxwe. In tincxsen tej ntzyet. Pero mintii'wa tka'yel ncub bint wu'n, bix mintii'wa k'oj e jaw wii'n cyxol xjal, cuma nuk cabwe xjal tcub wuya. Pero tuj xsunj ju'wa, tocpan cab judío te Asia te nic'jaw yol wi'j. \v 19 Tz̈itzenke ka otk tz'ocx wii'n xjal griego wuya tuj tja Dios. Pero yaa'n ju' tewa. Pero min-al kej xjal tzalu ja'lewe, amale ejee'tlcye xjal ba'n cyul tzalu tu'n tiwa wil cye, ka at cyaj we. \v 20 Pero min-alke ma chi ul. Entonces yal tzun kej ma chi ula, e cykbantetzen ti jilel wil ma cub nbincha'n bix ti jilel wil ma cykba cywitz nintzaj cyconsejo judío. \v 21 Bix e jaw ns̈i'n jun yol tu'n tjaw itz'j jun cyyol cyxol. Ju'tzen cyjulu: “Key taat ocsal, tej cyey cyk'oj wi'j, ja tej ka tuj nwitza chi jawetz itz'j cykil cyimne juntl maj,” ntz̈i tzuna. Ju'tzen toc wu'na tjaw ns̈i'na tej wa'lc'a kena cyxol. Vaya tzunj, ju'wa ba'ntzen toc cyniq'uena wi'j, cuma ju' toc wu'na. Pero te ja lu, mintii' mas ba'n toc cyniq'uen jxjal lu wi'j—tz̈itzen Pablo twitz gobernador. \p \v 22 Pero tejtzen toc cybi'nxin tyol Pablo tco'pbil tiib, taj Felix e cyaj tk'o'n stis texa juntl k'ij. Ttzki'nxin ka at nim ocslal, bix ti tten cyocslabl. Entonces tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Cnyo' ojxe tul comandante Lisias tzalu. Tzul tkba'nxin we mas, bixsen cxe'l ncye'yen ti cnbinche—tz̈itzen gobernador. \p \v 23 Entonces bix e xi' tkba'n Felix tej xin capitán tu'n tocx tenx Pablo tuj tzee', bix jax tu'nx ttzakpet-xin bix tu'n cyocx tzakpet ke tuyaxin te k'olbel texin, bix tu'n toc cye'yet-xin. Yaltzen te Felix bix e xi'xin tuj juntl tnom. \p \v 24 Exsen cab k'ij. Attzen jun k'ij bix aj meltz'aj jxin gobernador Felix tuj Cesarea. Bix e ponxin tuya t-xu'lxin Drusila, aj judíoxuj. Tejtzen tponxin, bix e xi' tk'o'nxin txocbilte Pablo, tu'n cyyolenxin bix tu'n t-xi' tkanenxin ti tten oj tocslan jun xjal ti' Jesús. \v 25 Entonces bix ak'kexin yolel. Bix e yolen Pablo ti'j oj tcub tena jiquen twitz Dios, ti tten tu'n tcub ttzyun tiiba twitz tka'yel, bix ti'j k'ij tzul oj t-xi' tcye'yen Dios cykil twitz tx'otx' tu'n t-xi' tcye'yenxin ka ba'n bix ka ka' otk cub tbinchan jun xjal. Tejtzen toc tbi'n Felix ju'wa, bix e tzaj ttz̈i ti'jxin, bix e xi' tkba'nxin te Pablo: \p —Jaxle ba'n tu'n taj meltz'aj tey ja'lewe. Ojtzen ttzaj amle'n wi'j, ba'ntzen ttzaj ntxco'na juntl maj tu'n toc nbi'n tyola—tz̈i Felix te Pablo. \p \v 26 Bix e xi' tbisen Felix ti'j ka tu'n tocx tk'o'n Pablo pwak tcotzxin tu'n ttzakpet-xin. Ju' tzunj e cwa' ttzyu'nxin Pablo. Min e tzakpixin. Attzen maj e txocxin Pablo te yolel tuyaxin. \v 27 Pero mintii' e baj, bix ex ca'ba jnabk'i ju'wa. Cwaxsen tocx t-xel Felix jxin Porcio Festo te gobernador, pero ju'x jxin Festo minx e tzakpixin Pablo, cuma e tajbexin tu'n tocxin cyeca cyuya xjal judío. Ju' tzunj e cyja' tk'o'nxin Pablo tuj tzee'. \c 25 \s1 Tej t-xi' tkanen Pablo tu'n t-xi' k'i'n twitz César \p \v 1 Oxetltzen k'ij tocxlen jxin ac'aj gobernador Festo, etzxin tuj Cesarea te k'olbel Jerusalén. \v 2 Tejtzen tpon Festo, ejee'tzen nintzaj pala bixsen ke mas nintzaj cawel cyxol xjal judío bix e baj ponkexin twitz Festo, bix ocx cykanbilxin juntl maj ti' Pablo. Cyiwxsen cykanbilxin ocx ti' Pablo. \v 3 Bix e xi' cykanenxin te gobernador tu'n t-xi' tkba'nxin tuj Cesarea tu'ntzen t-xi' smet Pablo tuj Jerusalén. Pero at e cyajbexin. Cyajxin e cub cybyo'nxin tuj ewbil tuj be. \v 4 Pero bix aj ttzak'be'n Festo: \p —Mlay, cuma ma chin aj najwe tuj Cesarea. Mintii' amle'n wi'j tu'n ncyaj te stisel. Mlay. Ma cyajte Pablo tuj tzee' tuj Cesarea. \v 5 Pero at juntl ba'n tbint. Yajtzen ẍe'x cyey ejee'y cawel wuya tuj Cesarea. Vayatzen, jatzewe nuk ka at jun til jxjala o cub bint, ba'ntzen cykanena—tz̈itzen Festo cye xjal judío. \p \v 6 Bix e cyaj Festo Jerusalén juntl wajxak k'ij ma lajaj k'ij. Tejtzen tpon baj tajlal k'ij ju'wa, bix aj meltz'ajxin tuj Cesarea tuya cabxin cawel cyxol judío. Tetzen juntl k'ij cypomlenxin, bix ocx Festo tuj tk'a'j gobernador tuj jaa' jaa' npja' ninc'u'n, bix e xi' tsma'nxin ik'bilte Pablo. \v 7 Tejtzen tpon jlet Pablo twitzxin, bix oc cysut'en cyiib judío te Jerusalén ti' Pablo, bix ak'ke xjal k'olc'a nim tilxin. Pero mix e tk'a' tumel tilxin. \v 8 Cwa t-xi' tkba'n Pablo: \p —Key taat, mintii'wa wil o cub bint wu'n, mitetpe ti' cyley xjal judío, mitetpe ti' tcostumbre nin tja Dios, bix mitetpe ti' cyley xjal romano—tz̈i Pablo tu'n tco'pante tiib. \p \v 9 Pero jxin Festo e tajbexin tu'n tcyajxin ba'n cyuya judío, bix tu'n mintii' tz'oc tbinchenxin cyi'j. Ju'tzen e xa' tkba'nxin: \p —Pablo, ¿ba'mpa tuj twitza tu'n t-xi'y Jerusalén, tu'ntzen tcub nbincha'n stis ti'j ncub cyk'o'n xjala?—tz̈itzen Festo te Pablo. \p \v 10 Pero bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Twitzj xin t-xel tneel nintzaj cawel te Roma in tina. Jatzete tzalu, yaa'n Jerusalén, cwela we wil. Ttzki'n tey minxtii' jun we wil o tz'oc nbinchen cyi' xjal judío. \v 11 Katzen jax at il o cub bint wu'n, bix ka ilxix ti'j tu'n ncyim ti'j, entonces mlay tz'el nxoo'nwe ncyamecy. Lu kenwe lu. Pero ka nuk ẍtak'bil kej wila, yaa'n ba'n tu'n woc tk'o'na tuj cyk'ab jxjal cyaj chi cub byonte we. Min-al jun at tajwalel tu'n t-xi' k'onte we ju'wa. Yaltzen ja'lewe, cxe'ltzen nkanen tey tu'n toc tbi'n jxin nintzaj cawel te Roma ti nten—tz̈i tyol Pablo te gobernador. \p \v 12 Tejtzen toc tbi'nxin ju'wa, bix e xi' tkanen Festo cye ocsal. Yajc'atltzen bix aj ttzak'be'nxin te Pablo: \p —Ma tkaney tu'n tcub tila tuya mas jawnex cawel. Pon tzuna twitz nintzaj cawel tuj Roma—tz̈i Festo. \s1 Tej tpon k'i'n Pablo twitz rey Agripa \p \v 13 Exsen cab k'ij, bix e pon jxin Agripa tuya tanebxin Berenice tbixuj tuj tnom te Cesarea. Ja tzunj xin Agripa jatzen xin jrey cyxol judío. Jatzen nintzaj cawel tibaj Roma bix tibaj cykil twitz tx'otx' otk tz'oc k'onte texin te cawel cyibaj judío. Bixsen e ponxin tuj Cesarea te k'ol jun nintzaj k'olbebl te ac'aj gobernador Festo. \v 14 E tentzen Agripa bix Berenice cab k'ij tuya Festo. Attzen jun k'ij bix e xi' tkba'n Festo te Agripa ti tten Pablo. Tz̈itzen Festo cyjulu: \p —Kape jac'a tzaj tk'o'na jun ocsabl we. At jun pres tzyu'n wu'n, Pablo tbi. Ja gobernador Felix e cyaj k'on texin we. \v 15 Tejtzen nx-aj Jerusalén, ejee' tzunj xin mas nintzaj yolel tuya Dios bix ninc'ul cyxol xjal judío ul k'inte nim kanbil ti'j xjal Pablo. Bix e cykana we tu'n tcub nk'o'n til tu'n tcub. \v 16 Pero bix aj ntzak'be'n ka yaa'n ju' ctemela, bix ka min tcuya tley Roma tu'n tcub jun xjal nuk yalx. Bix e xi' nkba'n cye il ti'j tu'n tcub cyk'o'n tilxin tujxix chic'aj oj tmaje cywitzxin tuya Pablo, tu'ntzen tco'pante tiibxin. \v 17 Ju'tzen tten cyul-len ke kbalte til Pablo tzalu. Tejtzen cyul, min e xi' nk'o'n tyem te, sino bix in cub ke twi' nk'a'j te binchal stis te juntl k'ij, bixsen oc nchmo'nke cykilke nwitz, bix e xi' nchk'o'n ik'bilte Pablo. \v 18 Otktzen bint tten, ejee' tzunj xin kanel bix e jaw we'kexin, bix ak'ke tx'olbal cykanbilxin. Pero jcykanbilxin ti' Pablo mintii' elpenina ti'j we otk txi' nbisen ti'j. \v 19 Cykanbilxin nuk ti'j yaa'n ba'n cytenxin ti' cyreligión judío. Bix juntl. E yolenke ti' jun xjal Jesús. O cyimxin, tz̈i ke judío, pero te Pablo tuj twitz, i'tz texin. \v 20 Ju' tzunj ya mix e binne tele nniy' ti'j stis, jaa'le otk tzaa' jlet. Ju' tzunj e xa' nkba'n te Pablo tu'n taj meltz'aj tuj Jerusalén tu'n tcub tilxin jatzewe. \v 21 Pero min e tcuyaxin. Jaxsen Pablo e tzaj kanente we tu'n ja nintzaj cawel te Roma, jax te Augusto, cxe'l cye'yente tilxin. Ju' tzunj e xa' nkba'n tu'n tcyajxin pres tzalu ojxetzen tk'onte tumel tu'n t-xi' nsma'n tibaj mar tu'n tpon twitz nintzaj cawel. ¿Ti tey toc tu'n?—tz̈i Festo te Agripa. \p \v 22 Bix aj ttzak'be'n Agripa te Festo: \p —Wachexsela ojat toc nbi'n tyol Pablo—tz̈i Agripa. \p Bix e xi' tkba'n Festo: \p —Cuna, taat, nchi'jna tz'oc tbi'na—tz̈i Festo. \p \v 23 Entonces tetzen juntl k'ij attzen jun tij sesión tuj jun jaa' ma nim. Bix ocxke Agripa tuya Berenice. Ocxkexin tuya nintzaj cyxbalenxin te yec'bil ka ma nintzaj xjalkexin, bix cyuya cyk'o'pajxin. Bix ocpan ke nintzaj cycawel soldado, bix ke nintzaj xjal tuj tnom. Tejtzen toc cychmon cyiibxin, bix e xi' tsma'n gobernador Festo ik'bilte Pablo. \v 24 Tejtzen tpon Pablo tunwen, bixsen ak' Festo yolel cyjulu: \p —Nintzaj cawel Agripa, bix cykilkey ete' tzalu, ch'in cybi'tza, nuksamkey. Lu tzunj jun xjal lu n-oc cycye'yena. Nim xjal judío o tzul k'inte kanbil nwitz ti'j. O tz'oc cychmon cyiib nwitz tzalu tuj Cesarea, bix tuj Jerusalén. Nuk coc'c'a tzin cyajbe'n tu'n tcub nbyo'n. \v 25 Pero weya tuj nwitz, mintii'te til tu'n tbyet. Pero, cuma jax o kanente tu'n t-xi' twitz Augusto ti ctemela stis ti' til, matzen ncuyan wej ju'wa. Cxe'l nchk'o'nwe Roma. \v 26 Pero at ch'inee' tka'yel. ¿Titzen tten oj t-xi' nsma'n jun pres mintii' til twitz nintzaj cawel? Pero bix mintii' ba'n t-xi' ntz'i'ben te. Ju' tzunj waj txi' nkanen cyocsabla. Ma tzaj wii'n jxjal lu cywitza, bix twitzxixa, cawel Agripa, tu'ntzen toc cybi'na, tu'ntzen ttzaj cykba'na we ti tten til cwel nk'o'n twitz nintzaj cawel te Roma, \v 27 cuma tuj nwitz jun na'c xjal kena oj t-xi' nsma'n twitz cawel bix mintii' til cxe'l kbet—ju'tzen tten tyolen Festo twitz Agripa bix cywitz xjal otk tz'oc cychmon cyiib. \c 26 \s1 Tej tyole Pablo tu'n tco'pan tiib twitz rey Agripa \p \v 1 Entonces bix e pon hora tu'n tyolen Agripa, bix e xi' tkba'n Agripa te Pablo cyjulu: \p —Yaltzen tey, ba'ntzen tyolena tu'n tco'pana tiiba—tz̈i Agripa. \p Entonces bix e xi' tnukpi'n Pablo tk'ab tisenx ttenxin te jun techlal tu'n tyolenxin, bix ak'xin yolel tco'pbil tiibxin: \p \v 2 —Taat Agripa, nchin tzalajxsen ma tzul canana tu'n nclonte wiib twitza ti'j cykanbil tzin cykba'n xjal judío wi'ja. \v 3 Ja tey jun xjal itzkilte ti tten cycostumbre xjal judío, bix xsunj n-etza itz'j kk'oja. Ju' tzunj cxe'l nkanen xtalbil tey tu'n ntzaj tbi'n ch'ina tuya nim tc'u'ja wi'ja. \s1 E yolen Pablo ti'j ti tten tchunk'lal nej tej mitkna'x tocslan \p \v 4 Ke cye judío cytzki'ncye jwe tbanel nchunk'lal cyxol tuj ntx'otx' bix tuj Jerusalén jat-xix ntzajlen cwal. \v 5 Bix cytzki'n bix ba'n cyoc tstiwa wi'j, tej woc weya ma xjal, bix oc nk'o'n weya wiib cyuyaj xjal fariseo. Bix ttzki'n tey kej xjal fariseo cyiwxsen ete'cye tuj cycostumbre xjal judío, mas twitz juntl wik judío. \v 6 Pero ja'lewe lu ken in tin tzalu, cuma at cynic'bil judío wi'j. Jaj yaa'n ba'n tuj cywitz, jaj weya tzin nyo'n ka cyitz'jel cyimne juntl maj. Yaa'n o'cx cycyimlenx cyej. Ja tzunja o tkba Dios cye kxjalel ootxa. \v 7 Bixsen cybim ja lu ke judío tej cablajaj cloj el itz'j ti'j cablajajxin tcwal Israel, jxin ootxa kxe'chel. Bix tu'n tzunj nchi ajben te Dios coc'c'a, bix nchi k'on chjonte te Dios, cuma cytzki'n at jun ac'aj chunk'lal te junx maj tzul. Bixsen nintzaj cawel Agripa, ti'j xsunj cyexin tzin cyyo'n bix lepchx ken weya ti'j, n-oca niq'uet wi'ja ka ka' kena. ¡Tixsenle jilel! \v 8 Jatzen tey, cawel Agripa, bixsen ke cyey judío, ¿tikentzen axsen n-ela tuj cywitza ka at tipemal Dios tu'n tjatz titz'jsa'n ke cyimne? \s1 Tej tyole Pablo ti'j ti tten tk'ojl cyi' ocslal \p \v 9 Maatktzen n-ocxix weya nc'u'j ti' cycostumbre judío, bixsen e xi' nbisen weya ti'j kej lepch ti'j t-xnak'atz Jesús te Nazaret ka' n-oc cybinchen ti'j ti tijel niman cyu'n judío. Ju' tzunj nimxsen ka' oc nbinchen cyi'j. \v 10 Tuj Jerusalén, jatzen e bint wu'nj. Yaa'n nuk o'cx nk'o'n ke ocslal tuj tzee' tuya wipemal, sino tej cybyet ocslal, nimxsen ba'n el tuj nwitz. \v 11 Nimxsen castiwa i'ya ke wu'n cyuj camon jaa', bix at maj nim bujbil i'yake wu'n, tu'n tcyaj cyk'o'n Jesús. Nimxsen in oc chi'l cyi' ocslal. In jyon cyi'j tuj Jerusalén bix cyuj cabtl tnom, hasta tujxe juntl wik tx'otx'. \s1 Tej tyole Pablo ti'j juntl maj ti tten tajtz ti' tanem \r (Hch 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 Attzen jun k'ij xi'nin ken tuj tnom te Damasco te tzyulcye ocslal. Otk tz'oc cyk'o'n ke cycawel cyyolel xjal twitz Dios wajwalel. \v 13 Nintzaj cawel Agripa, cxe'l nkba'n tey ti e baj we tuj be. Te chil k'ij at jun tken luz e tzaj tuj cya'j. Tzinxsen ntxaken, mas ntxaken twitz tken k'ij. Bix e cub txakpaj ntxlaj, cyuya kej xjal wuya. \v 14 Cykilca ko'ya e cub tz'ak twitz tx'otx' junx maj. Bix e nbi jun xjal. Jxjal e tzaj yolen tuj nyol hebreo, bix e tzaj tkba'n we: “Saulo, Saulo, ¿tiken nim nbaj tyajla'na ke nxjal? Jtey ncub tbincha'na, mintii' c'ajbela. Nuk ti'j xtey n-oca tbincha'na ka',” tz̈i tzunj xjal ttzaj yolen tuj cya'j. \v 15 Bix aj ntzak'be'n: “Taat, ¿altzencye tey?” ntz̈i tzuna. Bix ajtz ttzak'be'n jxjal: “Inayen wej Jesús, jax xjal tey nbaj tyajla'n,” tz̈i tzunxin weya. \v 16 Bix at nim e tzaj tkba'nxin weya ju'wa: “We'watzen. Ma chin cub jlet twitza, cuma c'ajbela we. Ja tey c'ajbel te nxel te kbalte ti jilel ma tz'oc tcye'yena juntl maj. \v 17 Cxe'l nsma'na cyuya xjal judío, bix tuyaxe cyej xjal yaa'n judío, bix cnc'ojla'y twitz cykil xjal tu'n mi'n cub byeta. \v 18 Ma txi' nsma'na, cuma ncy'i tu'n toc cybi'n xjal ke cybibl yaa'n jax. Waj cyaj cyk'o'n jcybe tuj klolj, tu'n cyocx tuj tbe Dios. Ka ma chi oc lpe wi'j, cwel nnajsa'n cyil, bix chi oquel te nxjal, tu'n tel cypa'n cyiib ti'j ka', bix tu'n toc ke cyc'u'j wi'j,” ju'tzen tten tyol Jesús we. \s1 Tej t-xi' tniman Pablo alcyej e tzaj tkba'n Dios te \p \v 19 Cawel Agripa, mlay tz'el nxoo'n weya kej yol el jlet nwitza tuj cya'j. Ma bint we wu'n. \v 20 E tzaj ntzyu'n siy'puplxsen tej tyol Jesús tuj Damasco, bix mas yaj tuj Jerusalén, bix tuj cykil twitz ttx'otx' Judea, bix te cykil kej xjal yaa'n judío. Jatzen weya nyolj, tu'n cymeltz'aj tuj cyil, tu'n cymeltz'aj tuya Dios, bix tu'n cycub ten jiquen tuj cychunk'lal. \v 21 Tu'n tzunj tkbaj tej yol lu, attzen cab xjal judío e jaw tzyunte we tuj nin tja Dios, bix e cyajbe tu'n ncub. \v 22 Pero Dios e clonte we, bix hasta ja'lewe lux ken ini'tz. Nuk nchin yolenx ti' tyol Jesús jak'ch ta' xjal, cye nintzaj xjal, bix kej yaa'n nintzaj xjal. Nxi' nkba'n ti jilel e cykba ke tyec'l tbe Dios nejl, bix ti jilel e tk'ume Moisés tu'n tbaj. \v 23 Tz̈i tzunkexin nejl ka tu'n tul jxin Scy'o'n tu'n Dios, bix tu'n tcyimxin, bix mas yaj tu'n tjaw itz'jxin juntl maj tuj tcyamecy. Ja Jesús tneel xjal ajtz meltz'aj tuj tcyamecy te tu'n tocx tuj chunk'lal te junx maj. Ju' tzunj, at tajwalel te kbalte ka tu'nxin chi co'pjela xjal, judíole, bix yaa'nle judío—tz̈i Pablo te Rey Agripa. \s1 Tej t-xi' tkba'n Pablo te Rey Agripa tu'n tocslan ti' Cristo \p \v 24 Jooc'tzen nyolenx Pablo, bix e jaw s̈-in Festo: \p —Pablo, ¡ma jaw tey tuj twi'! Tu'n nim xnak'tzan tu'na yaa'n tz'akl twi'y—tz̈i Festo. \p \v 25 Pero bix e xi' tkba'n Pablo: \p —Taat Festo, yaa'n ma jaw tuj nwi', sino tej we nxi' nkba'na jatzente jaxxixja. \v 26 Lu jxin cawel Agripa lu. Kanenxna texin. Ttzki'n texin kej we nyola jaxte. Ju' tzunj, k'ukl nc'u'j nchin yolen twitzxin. We tuj nwitz, ttzki'n texin cykilj we ma txi' nyolen jax nyol, cuma mintii'te te Jesús o cub tbincha'n tuj ewjel—tz̈i Pablo. \p Entonces bix e xi' tkanenxin te Agripa: \p \v 27 —Rey Agripa, ¿tzimpa n-oc tbi'n tey cyyol tyolel Dios, kej yol e cyaj cytz'i'benxin nejl ti'j tu'n tjaw itz'j Jesús tuj tcyamecy? Weya tuj nwitz, ba'n tu'na ka jax cyu'n—tz̈i Pablo. \p \v 28 Bix aj tkba'n Agripa te Pablo: \p —Tuyaj cab yol lu q'uelela tuj twitza c'oquel nbi'na, bix chin oquel te ocslal, pero yaa'n ju' tewa—tz̈i Agripa. \p \v 29 Bix aj ttzak'be'n Pablo: \p —Tuyale cab yol ma tuya nim yol, wajwe yaa'n nuk jac'a tey, sino cykilca key chi ponte tisenj weya, amale yaa'nt tuya cadena tisenj weya—tz̈i Pablo. \p \v 30 Tejtzen t-xi'len tkba'n Pablo ju'wa, ja tzunj xin rey jxin gobernador, bix Berenice, bix cykilcatlkexin e jaw we'. \v 31 Bix e cub cypa'n cyiibxin, bix ak'kexin yolel cyil cyiibxin. Bix e xi' cyyolenxin: \p —Jaxte tej xjal lu minxtii'te ka' ma cub tbinchen. Mintii' tu'n tcub byette, bix mitetpe tu'n tocx tuj tzee'—tz̈i tzunkexin. \p \v 32 Juntl, bix e xi' tkba'n Agripa te Festo: \p —Ja weya cxe'l nkba'n jnuket min o tkane jxjal lu tu'n t-xi' twitz nintzaj cawel te Roma tu'nj tjyet til, oxetle t-xi' tzakpet—tz̈i Agripa. \c 27 \s1 Tej t-xi' cyk'et Pablo maa tuj Roma \p \v 1 Entonces bix e xi' cysma'n cawel ja Pablo tuj barc tuj nakch tx'otx' te Italia, tu'n tponxin twitz nintzaj rey te Roma. Tu'n ja lu, e xi' k'o'n Pablo te junxin ch'in cycawel soldado Julio tbixin. Jxin Julio bixsen ke soldado ete'cxxin tjak' tc'ojlabatz nintzaj rey tuj Roma. Inayen weya Lucas bixsen cab pres, bix e xi' kẍklun kiiba tuya Pablo tuj kbeya tibaj mar. \v 2 Jaan junxin xjal Aristarco tbi e xi' kuyena, tej tnom te Tesalónica tuj ttx'otx' Asia. Tejtzen tbint ktena, cykilcatzen ko'ya ocx tuj jun barc otk tzaj tuj tnom te Adramitio. Otktzen tzul tzalu tuj Cesarea. Ya nukxixsen tu'n tex barc tu'n t-xi' cyuj tnom mlaj tx'otx' te Asia. Cwa ttzyet kbeya. \p \v 3 Tetzen juntl k'ij bix e pon ko'ya tuj tnom te Sidón, jaa' ttzki'na Pablo nim tuya. Jatztzen tzalu e tyeec'a capitán Julio tanem ti' Pablo, bix e tak'xin tumel te Pablo tu'n t-xi'xin k'olbelcye tuyaxin, bix tu'n toc onet-xin. \v 4 Ti'jxitl tzunja bix etz ko'ya tuj Sidón, jiquen tuj mar. Pero bix e jaw itz'j jun cyk'i'k te tzpetsalc'a tbe barc. Mixsen e betet, bix e ch'ixpet kbeya, bix e xi' ko'ya jawne tibaj tx'otx' tuj mar Chipre tbi. Ja tzunj tx'otx' Chipre e clonte ch'in keya te cyk'i'k. \v 5 Ju'tzen tten kexa tuj mar ttxa'n mlaj tx'otx' te Cilicia, te Panfilia, bix te Licia. Cwa kpona tuj tnom te Mira tuj ttx'otx' Licia, jun tnom jaa' nchi pona we' barc. \v 6 Jatztzen etza ko'ya tuj barc. Ja tzunj xin cycawel soldado Julio e xi' jyonte juntl barc xi'nin jiquen Italia, bix e cnet jun barc tu'nxin otk tzaj tuj Alejandría ttx'otx' Egipto. Bix ocx tk'o'n Julio ejoo'ya tuj, bix e tzyet kbeya. \p \v 7 Nimxsen k'ij e bet ko'ya tibaj mar, pero chebexsen, cuma nimx cyk'i'k. Cwaxsen, tuya nim ak'untl, kpona tuj tnom te Gnido tuj ttx'otx' Asia. Pero tu'nx kbeta mas tuj cyk'i'k, mix e binte. Entonces bix e cub kch'ixbe'na kbeya, bix e xi' ko'ya tuj Creta, jun tx'otx' tuj mar. Bix e pon ko'ya tuj jun lugar Salmón tbi, ja lugar mas ocne ti'j ttx'otx' Creta, bix ex ko'ya ttxlaj te iy'na ti'j ja tx'otx'a. Jatztzen e cleta ko'ya te cyk'i'ka. \v 8 Chebexsen ex ko'ya ttxa'n mlaj tx'otx' te Creta, pero chebex e pon ko'ya tuj jun lugar Buenos Puertos tbi, jaa' nchi pona we' barc te ajlal nka ttxa'n tx'otx'. Bix nka ta' tnom te Lasea. \p \v 9 Otkxsen tz'el k'ij, bix otkxsen ko yajta. Bix nimxsen tu'n kpon canana Italia, pero ya ch'itk tul canan ttxa'n jbalel bix che'w bix cyk'i'k, jun tyem tujxsen il cye barc tuj mar. Ju' tzunj e xa' tkba'n Pablo cab tyol te ocsabl cye xjal. \v 10 Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Key taat, nxi' nbisen ti'j tu'n min ko bet mas tuj ja tyem luwe. Ka max ko bet, ch'innch'e oj t-xi' kxoo'n cykil iktz, bix tuyax barc, bix yaa'n nuk jac'a barc, sino kuyaxle ko cymel—tz̈i Pablo. \p \v 11 Pero jxin taaw barc bix xsunj xin k'ilte barc e xi' cybisenxin ti'j ka mas ba'n oj t-xi' cyiin cyiibxin, bix cwax tcub ti'j capitán Julio tu'n tyol taaw barc twitzj te Pablo tyol. \v 12 Tuyaxa tnimal xjal tuj barc e cyajbe tu'n cyetz, bix e cyajbe tu'n cypon canan amale nuket tuj tnom te Fenice, jatzen ncyja' te ttxlaj tx'otx' te Creta te elne. Ja tzunj tnom Fenice e k'onte mas colbilte cyk'i'k te jbalel twitz tcolbil cyk'i'k e tak' Buenos Puertos. Jatztzen Fenice jcyk'i'k te ocne bix te jawne minx e xcyebe cyi' barc. \s1 Tej ttzaj nim cyk'i'k tibaj mar \p \v 13 Entonces cwaxsen tcub tu'n kpona tuj tnom te Fenice. Bix e tzaj jlet jun cyk'i'k te iy'na chebe, ba'nte te tuj be tu'n kpona tuj Fenice, bix ex ko'ya. Bix e bet ko'ya ttxa'nele mlaj ttx'otx' Creta. \v 14 Ba'nte tzyet kbeya, pero tujxsen kbeya e cwa' tch'ixbe'nte cyk'i'k tbe te jawne bix te ocne, bix e cub tuj a'. Bix cyiwxsen jun tij cyk'i'k, bix cyiwxsen tak'pan ti' barc. \v 15 Mix e kpaya tu'n kpona tuj Fenice tu'n cyk'i'k. Entonces bix e xi' ktzakpi'na barc tu'n t-xi' tii'n cyk'i'k. Nuktzen ju' e xi' ko'ya tuj jaa' xa'nina cyk'i'k. Mintii' oc bint ku'na. \v 16 Ju'tzen tten kpona tuj juntl tx'otx', Clauda tbi, jun nee' nu'ẍ tx'otx' tuj mar. Ja tzunj tx'otx' lu e k'onte ch'in colbil keya te cyk'i'k. E tak' tumel tu'n tjatz kii'na juntl choc tocx ku'na tuj nim barc. Otk tzaj kkitena juntl choc tu'ntzen sewur ko'ya. Pero cyiwxsen tu'n tjaw jnu'ẍ choc ku'na. \v 17 Tjaxlenxitl tzunj ch'in choc ku'na tuj barc, bixsen ak' ke xjal ẍpolacte barc tuya akwil tu'n cyiw tten bix tu'n mi'n tz'el pax. Bix e cu'tz cyii'n xjal kej tij nmak pin xbalen tjawsen tibaj barc tu'n t-xi' tlomo'n cyk'i'k barc. E cu'tzke tu'n mi'n txi' tii'n cyk'i'k barc maan ttxa'n mlaj tx'otx' te Africa, jaa' ch'in t-xee' mar, bix jaa' tu'n t-xi' barc tuj il tuj arena. Pero ya mintzentii'tl kej tij xbalen ete'wa, ya mixbentzen t-xi' tlomo'n cyk'i'k barc ttxa'n Africa. Pero ya mintii' ttxolen barc tej tbet tibaj mar. Nuktzen cyk'i'k e kbante. \p \v 18 Pero xjtij nin cyk'i'k minxa jun e we'. Tetzen juntl k'ij bix ak' ko'ya xolbax cykil iktz tuj mar, tu'n mas sasj barc tibaj mar. \v 19 Pero nuk ttz̈ix tu'n a' njaw punntz'aj. Tetzen juntl k'ij il ti'j ex kxoo'na tuj mar niy' jte barc najben te. \v 20 Pero xjtij cyk'i'k tzinx ti'j nipan. Jacax juun k'ij mintii' e kila, mitetpe ke che'w, bix mitetpe k'ij. Bix ak' ko'ya bislte ka tu'n mintii' tu'n kitz'jela tu'nj tij cyk'i'k, bix tu'n kcu'x cyima tuj mar. \v 21 Bix ex nim k'ij ku'na. Minx e waa'n ko'ya. Axsen tak' weyaj, bix ttz̈i. Bixsen e xi' Pablo yolel cyuya xjal. Tz̈i tzunxin cyjulu: \p —Key taat, lastim ko' min oc cyc'u'ja ti'j nyol e xi' nyolen tuj Creta. Bixet in oc cybi'na, mintle ma txi' kxoo'n iktz bix kwa, bix mintle ma kil ja il lu. \v 22 Pero at juntl wocsabl cxe'l nkba'n cyey. Tej barc lu cwel xitj. Pero mi'n baj cyc'u'ja, cuma min-al jun cyey cymel. \v 23 Cytzki'n cyey ka ocslal ken weya ti' Dios, bix nchin ak'anana te texin. Te koniyan jatxe may' sul tsma'n Dios jun tsjanel tuj cya'j wuya. Sul jlet-xin nwitz. \v 24 Bixsen s-aj tkba'nxin we: “Pablo, mi'n tzaj ttz̈i ti'ja. Mi'n tcuya Dios tu'n tcub cyima. Taj Dios pona twitz nintzaj cawel te Roma. Bix juntl, Dioste cc'ojlalte cyej xjal tuj barc. Min-alte ccymel,” ju'tzen tten sul tsma'n Dios we tuj cya'j. \v 25 Ju' tzunj, chi tzalaja, taat, bix c'olkey, cuma k'uklecwe nc'u'j ti' tyol Dios, bix we tuj nwitz ju' q'uelelate tisenc'axj ma tzaj tkba'n Dios we. \v 26 Pero jaxte c'oquel moc'chte barc ti' jun tx'otx', bix cwel xitj—tz̈i Pablo te cykil xjal tuj barc. \p \v 27 Ca'ba smant e cub we' cyk'i'k kibaja. Min e we'. Jatzen eto'ya tuj mar Adriático. Te tzunj koniyan te tcyajlajan k'ij, tel cyniy' ak'anal ti' barc ka ch'itk kpon canana ti' jun tx'otx'. \v 28 Entonces bix e cu'x cyechenxin t-xee' mar. At-x wink'an tuya waklajaj metro t-xee'. Yaj ch'intl bix e cu'x cyechenxin juntl maj. Ya nuk winak wuuktl metro. \v 29 Bix e cub ttz̈i cyi'jxin ka tu'n toc moc'ch barc ti' xak twitz tx'otx'. Ju' tzunj e cu'xa cyk'o'nxin cyaja tij al xcbil tuj mar tuya ke tij cyiw akwil, tu'ntzen cycupan twitz tx'otx', bix tu'ntzen twe' barc. Nimxsen ayonke tu'n ttzaj t-xee' cya'j, bix nim ttz̈i cyi'j. \v 30 Attzen cab ak'anal ak' k'ilc'atz tej ch'in choc tuj a' tu'ntzen cyok jtwitz tx'otx' tu'n cyco'pj. Pero tu'ntzen tcub cyyajla'n jcabtl xjal, bix ak'ke k'ilc'atz cabtl tij xcbil tuj ch'in choc, pero nuktzen ti cyajaxin. \v 31 Pero bix e xi' tkba'n Pablo tej xin capitán bix cye soldado: \p —Key taat, il ti'j kej ak'anal txolen cyexa tuj ch'in choca, jax e cytemaj tzalu. Nuk ka ma chi tzakpaj, chi cymel cykilca cyey—tz̈i Pablo cye soldado. \p \v 32 Entonces bix el cytx'omen soldado kej akwil otk chi oc ẍpet ti'j ch'in choc, bix ex tz'ak choc junx maj tuj a'. \p \v 33 Tejtzen ttzaj t-xee' cya'j, bix e xi' tkba'n Pablo te cykil xjal: \p —Key taat, ja'letzen te tcyajlajan k'ija cyiw te cyey, bix mintii' ma txi' cywaa'na. \v 34 Ba'n txi' nkba'n cyey tu'n t-xi' cywaa'na jch'intl kwa at-x. Il ti'j tu'n at kipen tu'n kiy'x tuj mar tu'n kiy'pan twitz tx'otx'. Mi'n tzaj ttz̈i cyi'ja. Tzinen cxe'l nkba'n cyey min-alte cymel, bix mitetpe chi oquel is̈ja—tz̈i Pablo. \p \v 35 Tejtzen t-xi' tkba'n Pablo ju'wa, tile jilel ch'in e tzaj tii'n Pablo, bix cywitztzen cykil xjal e xa' tkanenxin xtalbil te Dios. Bix e cub tpiẍenxin jun piẍ, bix ak'xin waa'lxte. \v 36 Tuya tzunj ju'wa, cykil xjal e cywix tc'u'j, bix e waa'nke. \v 37 Ca'ba syent tuya oxc'al tuya waklaaj xjal tocx tuj barc, bix cykil ke xjal e waa'n. \v 38 Tejtzen otk chi baj waa'nxin, bix ex cyko'nxin cykil triwa tuj mar tu'n toc barc mas sasj. \s1 Tej tcub xitj barc tu'n tipemal a' \p \v 39 Tejtzen tcub spi'yen, bix e cyilxin twitz tx'otx', pero min el cyniy'xin ti'j. Min cytzki'nxin jaa' ete'xin. Bix e cyilxin at jun ttxa'n mar ocxnin tuj tx'otx'. Jaa' pomnina baj ttxa'n mar, at jun tkiy' chk'ajlaj puro arena. Tejtzen t-xi' cycye'yenxin, bix e xi' cyniy'be'nxin tu'n t-xi' cyii'nxin barc maa tuj arena. \v 40 Ju' tzunj e cwa cytx'omenxin cykil kej akwil ẍipbel cyej xcbil, bix e cyaj cycye'yenxin tuj mar. Bix e xi' cytzakpi'nxin jtimón tzalti'j barc, tu'ntzen tbint tk'ij jaa' cyajaxin. Bix e jax cyk'o'n xinj jun tij xbalen twitz barc tu'n t-xi' tii'n cyk'i'k barc tuj arena. Ju'tzen tten cyak' pomel cananxin tuj arenawa. \v 41 Pero at jun lugar jaa' n-oca tmojban tiib ca'ba a' tuj mar. Jun n-ajtz meltz'aj tuj arena, bix juntl n-ajtz tuj mar. Ojtzen nchi oc maje, bixsen njaw tz̈'iy jun lom tjak' twitz mar. Toctzen moc'ch barc ti'j, bix e xi' wi't barc tuj arena. Pero yaltzen tzalti'j barc, n-ocxsen punntz'aj mar. Tu'ntzen tipemal a' bix ak' cwel xitj barc. \v 42 Tejtzen toc cycye'yen xjal ju'wa, e cyajbe soldado tu'n tcub cybyo'n ke pres, tu'n mi'n bint cyiy'x tuj a', bix tu'n cytzokpaj twitz tx'otx'. \v 43 Pero min e tcuya jxin capitán. E tajbexin tu'n tcyaj itz'j Pablo. Bix e xi' tk'o'nxin tumel: \p —Cykilj xjal ba'n xjon a' cyxoo'nx cyiiba tuj a', tu'n cyiy'pena twitz tx'otx'. \v 44 Bix cykilca tzun kej mixben chi xjon a', cyii'ntz jun tzlom ma tixja jila jun ba'n tel jlet cyu'na ti' barc, sic ba'n cyiy'pena twitz tx'otx—tz̈itzen capitán cye soldado cye xjal. \p Ju'tzen tten tiy'x ku'na, bix cykil ko'ya ba'n kpon baja twitz tx'otx'. \c 28 \s1 Tej tten Pablo tuj tx'otx' tcwentel Malta \p \v 1 Cykilca ko'ya u'la ba'n twitz tx'otx'. Bix tej kpona twitz tx'otx', bix el kni'ya ti'j ka jaj tx'otx' Malta tbi. \v 2 Kej xjal najl tuj tx'otx'a oc c'ojlet ko'ya cyu'n, bix axsen jun cynaabl. Bix ak' jbal. Nimxsen tak' che'w, bix e cub cyk'o'n xjal k'ak', bix e xi' t-xquet ko'ya ti' k'ak' tu'n kmek'ta. \v 3 Jaan Pablo ak' onel te chmol sii', pero tejtzen tak'xin k'olecxte tuj k'ak', bix etz junjil lbaj nim tvenenojil, tu'n tcykal k'ak', bix oc ttx'a'njil tk'ab Pablo, bix oc tbalk'i'n tiibjil ti' tk'ab Pablo. \v 4 Tejtzen toc cycye'yen jxjal te Malta jjil lbaj otk tz'oc tbalk'i'n tiibjil ti' tk'ab Pablo, bix e xi' cyyolenxin cyxolelaxin: \p —Jaxte tej xjal lu jun byol xjalte. Ma tco'pate tiib tu'n mi'n cyim tuj mar, pero jatl tzunj jil lbaja ma tz'oc ttx'a'nte tu'n tchjet til ti'j o tbiy—tz̈itzen ke xjal t-xi' cybisen ti'j. \p \v 5 Pero nuk o'cx el ts̈to'n Pablo jajil lbaj tuj k'ak', bix mintii' texin oc ik'en. \v 6 Tu'n tzunj bix el klee' tuj cywitz xjal. Nuktzen e cyyotl xjal tu'n t-xi' mal Pablo tu'n veneno, ma nuk tu'n tcyimxin. Pero yajc'atl toc cycye'yen xjal mintii' otk tz'oc ik'en Pablo. Ju' tzunj, ak'a ke xjal bislx ti'j ka jun dios Pablo. \p \v 7 Nkatzen ta' jtx'otx' lu ta' ttx'otx' jxin xjal mas nintzaj tuj tx'otx' te Malta. Publio tbixin. Ja tzunj xin Publio oyente ttx'otx'xin keya tu'n kposadayina twitz, bix ba'n e cyja' ko'ya tuyaxin. Oxe k'ij e tak'xin kwaya. \v 8 Yajc'atltzen ch'intl bix e kbiya ka yaab jxin tman Publio tu'n cyak bix nim a' tuj tc'u'jxin. Bixsen e xi' Pablo te k'olbel texin. Tbajlen na'nxitltzen Pablo Dios tibajxin, bix e cub tk'o'n Pablo tk'ab tibajxin. Ju'tzen u'la tnaablxin. \v 9 Tejtzen tbinte, cykil xjal yaab te Malta e xi'ke jaa' ta' Pablo, bix jax u'lcye cynaabl. \v 10 Nimxsen otk tz'oc ten ti' cyanem xjal, bix nim kcotza e tzaj cyu'n xjal. Tejtzen tul canan jk'ij tu'n ttzyet kbeya, bix e tzaj cyk'o'n xjal nim kcotza te tuj kbeya. \s1 Tej tpon Pablo tuj tnom Roma \p \v 11 Oxe xjaw e ten ko'ya tuj ttx'otx' Malta. Attzen jun barc otk tzajxe Alejandría. Otktzen pon tuj Malta bix e ten cykil jbalel tuj Malta. “Kej Yoẍ” tbi barc. Oc tbi ju'wa cyej ca'ba tcwal junxin dios Zius. Tel tzunj oxe xjaw, bix ocx ko'ya tuj barc. \v 12 Bix etz ko'ya tuj Malta, bix e pon ko'ya tuj tnom Siracusa tuj tx'otx' te Sicilia. E ten ko'ya oxe k'ij. \v 13 Bix etz ko'ya. E bet ko'ya nka ttxa'n mlaj tx'otx'. Cwaxsen kpona tuj tx'otx' Italia, tuj tnom te Regio. Juntzen k'ij mas yaj bix e tzaj tzyet jun cyk'i'k te cubne, bix e xi' tlomo'n ejoo'ya jawne. Jey', te juntl k'ij bix e pon ko'ya tuj tnom te Puteoli, nakchxsen ti' Regio. Jatztzen e tzaa' ko'ya tuj barc junx maj, c'ojla'ntzen ke pres cyu'n soldado. \v 14 Tuj tzunj tnom te Puteoli oca noj cab ocslal kwitza, bix e t-xquet ko'ya tu'n ktena jun smant. Tel tzunj wuuk k'ij, bix e tzyet kbeya tu'n kpona Roma. \v 15 Ke ocslal te Roma ya otk cybi ka eto'ya tuj be tu'n kpona. Entonces bix etzke tuj Roma te clul keya te k'olbel keya tuj be. At cab e pon maan tuj tnom Mercado te Apio, bix at cabtl jax e ponakej tuj tnom te Oxe Posada. Tejtzen toc kc'ulban kiiba cyuya ca'ba cloj ocslala, nimxsen oc nimset tc'u'j Pablo, bix e xi' tk'o'nxin chjonte te Dios. Junxsen kxi'ya tuj nin tnom te Roma. \p \v 16 Tejtzen kpona tuj Roma, bix e xi' tk'o'n Julio, jxin capitán, ke pres cye ke cawel cyibaj ke c'ojlal te cars. Pero te Pablo bix e k'oj tumel texin tu'n ttenxin najal tuj jun jaa' tjunalxin, tuya jun soldado te c'ojlal texin. \s1 Tej tkba'n Pablo tyol Dios tuj tnom Roma \p \v 17 Tetzen oxe k'ij tuj Roma bix e xi' tsma'n Pablo txocbil cyej xjal nintzaj cyxol judío najl tuj Roma, tu'n cytzaj chmet, bix e xi' tkba'nxin cyjulu: \p —Key te ntanem, mintii' junwe wil ma cub nbinchen ti' ktanem judío, mitetpe ti' cycostumbre ke ootxa xjal. Pero tzunj lu, ke xjal judío tuj Jerusalén e jaw tzyunte we tisenc'a jun ka' xjal ken, bix e n-oc k'o'n tuj cyk'ab cawel te Roma. \v 18 Entonces bixsen e cyjoy aj Roma wila, pero mintii' wil e cnet cyu'n. Ju' tzunj, mintzen in cuba, bix jax min in tzakpeta. \v 19 Pero mi tu'nj ju'wa minx e cycuya ke judío. Min el ba'n tuj cywitz. Ju' tzunj, e nkana najsbil tu'n ja nintzaj cawel te Roma toclel ebinte nyol, tu'ntzen ka at bix ka mintii' wil. Ju' tzunj, ma chin ul tzalu, amale minttii'wa na'n wu'n cyi' nxjal. \v 20 Ma chi tzaj ntxco'na tzalu tu'n toc cybi'na ti nten cyey, tu'ntzen tel cyni'ya ti'j ti waj cywitza tzalu. Lu ken nchin n-oc cycye'yena ẍpon tuya cadena tisen jun pres. Bix niy'x wu'na ja lu nuk ti'j nyol ti'j Scy'o'n tu'n Dios o tzulte cyuya xjal te Israel—tz̈itzen Pablo cye nintzaj xjal judío najl tuj Roma. \p \v 21 Bix aj cytzak'be'nxin: \p —Taat, bajx kiik'eke mi nuketpe jun u'j ka' ti'ja cyu'nj xjal judío ete' tuj ttx'otx' Judea. Bix mi nuketpe jun xjal o tzul aj kbal ka' yol ti'ja. Mintii'te yol ka' tey ti'j. \v 22 Pero jaxte nuk jak'ch nchi yolena cye xjal ka' ti' cyocslabl xjal lepch ti' Jesús, bix ja tey jun xjal ju'wa. Pero kaja kbiya ti tten cyocslabl. Kbantz ch'inke ke—tz̈i tzunkexin. \p \v 23 Pero tu'ntzen toc cybi'nxin tyol Pablo, bixsen e cub cyk'o'nxin juntl k'ij tu'n toc cychmon cyiibxin tuya Pablo. Tejtzen tpon jk'ij, nimxsen xjal judío e pon tuj jaa' jaa' ta' Pablo. Te tzunj k'ija, te klax hasta texa koniyan, e tx'olba Pablo cyexin ti tten tcawbil Dios tibaj twitz tx'otx', bix e baj ttx'olba'nxin ti elpenina tley Moisés, bix ti elpenina cyyol ke tyolel Dios nejl. Cyi'j tzunj yol otk cyaj ttz'i'ben Moisés bix kej tyolel Dios, e tyeec'atzen Pablo ka ti' Jesús otk chi yolena. Ju'tzen tajbe Pablo tu'n tcub cyi'jxin. \v 24 Cab tzunxin k'olbel oc ebinte tyol Pablo, pero cabtl tzunxin min. \v 25 Cyxolela xsunxin min e cubkexin tuj tumel, bix nim tyol juun bix cabtl. Cwa cyak' eletztl. Pero te mitkna'x cyetz xjal, bix e xi' tyolen Pablo juntl maj cye xjal. Tz̈ixin cyjulu: \p —Tej te Dios tyol, ju' e'late tisenj otk tyola jxin tyolel Dios Isaías. \v 26 Ju'tzen toc tu'n Dios te Isaías: “Isaías, cutxa bix yolen cyuya xjal te Israel ja nyol lu: ‘Pero c'oquel cybi'na, pero mlay tz'el cyni'ya ti'j nyol. Pero c'oquel cycye'yena, pero mlay tz'oc cyc'u'ja ti'j.’ \v 27 Ja tzunja cxe'l tkba'na cye xjal, Isaías. Kbanx ja lu, cuma cyiwxsen cyanem jxjala, bix cycy'ix tz'oc cybi'n nyol, bix ncub cymutz'ba'n cywitz ti'j jax yol. Min tziy'x tuj cywi', cuma cycy'i cybi. Min tzak' cywitz ti'j, cuma cycy'i tz'el cyniy' ti'j. Cyiw cyten, cuma cycy'i chi meltz'aj tuj cyil tu'n tcub nnajsa'n cyil,” tz̈i Dios te Isaías. \p \v 28 Key xjal judío te ntanem, ke xjal judío tzinenxix ma tz'el cyxoo'n tyol Dios. Q'uelelc'atzen cyni'ya ti'j, te Dios ma txi' toyen texin tyolxin te co'pbil cyej xjal yaa'n judío. Min ma cyiik' ke xjal judío tco'pbil Dios, pero ke xjal yaa'n judío ccyiik'el tyol Dios te co'pbil cye—jutzen toc tu'nxin cye xjal judío. \p \v 29 Tejtzen tbaj yolen Pablo ju'wa, bix aj ke judío cyja. Pero cyxoltzen e jaw nim yol cyi'j tyol Pablo. \p \v 30 Pablo e najanxin ca'ba jnabk'i tuj Roma. Jaxxin e chjon tej jaa' jaa' e najanaxin, bix e tcuyaxin nuk la' aljxe xjal ul k'olbel texin. \v 31 Mintii' texin il ti'j tu'n ley te Roma tu'n t-xi' tyolenxin tyol Dios cye xjal. Nuk e yolenx texin ti' Jesús, jxin Scy'o'n tu'n Dios. Min-al jun e cub wabante texin ti'j.