\id REV Mazatec of Jalapa de Díaz \h Ni xi y'éjña chji Jesucristo̱ nga ka̱ma \toc1 Xu̱ju̱n xi tjít'a ni xi y'éjña chji Jesucristo̱ nga ka̱ma \toc2 Ni xi y'éjña chji Jesucristo̱ nga ka̱ma \toc3 Ap. \mt1 Xu̱ju̱n xi tjít'a ni xi y'éjña chji Jesucristo̱ nga ka̱ma \c 1 \s1 B'i̱ ts'ín b'aha̱ ra̱ xu̱ju̱i̱n \p \v 1 Jesucristo̱ y'éjña chji ni xi tjít'a xu̱ju̱n xu'bi̱. Nti̱a̱ná kits'ínkjas'ehe̱n tu̱ xi kui ku̱éjña chjihi̱ ra̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱ ni xi tjíhin nga ka̱ma xatí. Kits'ín nibá ntítsjehe̱ tu̱ xi ku̱a̱kúchjihi̱ ra̱ nii̱ Jua, kui xi nda̱ musu̱hu̱. \v 2 E̱i̱ títsuya Jua ni xi kama chjihi̱, kui niu̱ xi éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ ni xi kitsúya Jesucristo̱. \p \v 3 ¡Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xi ts'ínyaha én xu'bi̱ xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, ko̱ á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xi basínñjuhu̱ ra̱ ko̱ ts'ínsihi̱n ra̱ ni xi tjít'aha e̱i̱, a̱t'aha̱ ja tífi tiña ni̱stjiu̱n! \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínkjihi̱ Jua kju̱a̱suniña xu̱ta̱ ni̱nku̱ \p \v 4 An Jua títs'inkjínu̱u xu̱ju̱i̱n, ni̱nku̱ yatu xi tintsu̱bo̱o a̱nte Asi̱a̱. Katsjánu̱u kju̱a̱nda ko̱ kju̱a̱jyu Nti̱a̱ná xi tíjña, y'ejña ko̱ kj'u̱a̱í. Katsjánu̱u kju̱a̱nda ko̱ kju̱a̱jyu espiri̱tu̱ xi yatu i̱ncha maha xi tjín nginku̱n má b'ejña Nti̱a̱ná nga batéxuma. \v 5 Katsjánu̱u kju̱a̱nda ko̱ kju̱a̱jyu Jesucristo̱ xi títsuya ni xi ts'e̱ Nti̱a̱ná. Kui xi tjun j'áíyaha̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ k'ie̱n ko̱ batéxumaha̱ já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱. Kui xi tjoho̱ ñá ko̱ tsaténdzjo jníhi̱ nga kits'ínkjejnú ngatitsunná. \v 6 Kits'ín maná xu̱ta̱ xi ts'e̱ tu̱ xi ku̱a̱texumahaná ko̱ n'e̱tsjoo̱hó Nti̱a̱ha̱ ko̱ Na̱'mihi̱ xi nkúhu já na̱'mi xi ts'e̱. ¡Kas'ehe̱ kju̱a̱chánka ko̱ katatéxuma santaha tu̱ nkjéhé ni! B'a̱ katuma. \p \v 7 ¡Cha̱so̱o, kui xi nibájin ni̱nti̱u̱! Ngayjee̱ xu̱ta̱ sku̱e̱he̱, santaha ko̱ já xi kik'íénjinkihi̱ ki̱cha̱. Kji̱ntá nkjún ngayjee̱ xu̱ta̱ na̱xi̱nantá xi tjín a̱sunntee̱ nk'ie nga sku̱e̱he̱. Joho̱n, b'a̱ katuma. \p \v 8 “An xi xi tjuhun ko̱ xi fekuhu”, títsu Nti̱a̱ná xi tjíhi̱n nga'yún, xi tíjña, y'ejña ko̱ kj'u̱a̱í. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchji yjoho̱ Jesu \p \v 9 An nda̱ nts'o Jua ta̱ tíf'a̱jian kju̱a̱'un xi tíi̱ncha bitjajíún. Jun ko̱ an Nti̱a̱ná tíbatéxumaná. Jun ko̱ an tín'e chúkju̱á kju̱a̱ni̱ma̱ nga nkuhú maka̱á Jesu. Tsáte̱jñanijé xjo̱ xi 'mi Patmo̱ a̱t'aha̱ y'eni̱jmíá éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ kits'inkíé yjona̱ nga Jesu tje̱nnkia. \v 10 Nku tuminku̱ j'aijínna Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná ko̱ a̱stán kint'e nga nibaha nku nta̱ xi tu̱ xí 'yúhún jane, xi nkú joyaha nku tjio. \v 11 B'a̱ kitsúna: \p —T'et'a xu̱ju̱i̱n ni xi cha̱i̱ ko̱ n'e̱kjíhi̱ ni̱nku̱ yatu xi tjín a̱nte Asi̱a̱, ni̱nku̱ xi tíjña nanki Efe̱so̱, xi tíjña nanki Esmirna̱, xi tíjña nanki Perga̱mo̱, xi tíjña nanki Tiatira̱, xi tíjña nanki Sardi̱, xi tíjña nanki Filadelfi̱a̱, ko̱ xi tíjña nanki Laodicea̱. \p \v 12 A̱s'a̱i kits'ink'ótjiya tu̱ xi skuehena yá xi tínchja̱ko̱na. Nk'ie nga kits'ink'ótjiya, kikie yatu ni to̱onsine xi s'entusún nd'í xi ts'ín ndzjen. \v 13 A̱jihi̱n nd'í xi ts'ín ndzjee̱n kikie xi b'a̱ tjín Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n tjín. Nku najyun ndju yja xi bichú santaha tsu̱ku̱ ko̱ nku ni to̱onsine tjíkjá 'me̱he̱. \v 14 Taba ntsja̱ha̱ xi nkú joyaha ntsja̱ha̱ chu̱tsa̱nka̱ ko̱ xi nkú joyaha nch'án. B'a̱ k'un tunku̱n xi nkú joyaha nd'í. \p \v 15 Tíbat'ai tsu̱ku̱ xi nkú joyaha ki̱cha̱ sine bronce̱ xi kin'e'na̱ nga kin'echuhu̱n. Tu̱ xí 'yún nta̱ha̱, xi nkú joyaha xi nkú ts'ín faneya ntáje̱ nga 'yún xu. \v 16 Ntsja kixi̱ tjít'aha̱ yatu niñu ko̱ ts'a tsitjuhu nku ki̱cha̱ ndju ntsí xi yjo nga jo ngaba. B'a̱ tjín a̱nkjín xi nkú joyaha ts'íu̱ nga 'yún bat'ai. \p \v 17 Nk'ie nga kikie, jái̱kijne kinte tsu̱ku̱ ko̱ b'a̱ kama xi tsaya kama. Tu̱nga jánehéna ntsja kixi̱ ko̱ b'i̱ kitsúna: \p —Najmi tu̱ binkjuin. An xi tjuhun ko̱ xi fekuhu \v 18 ko̱ xi tíjña tík'un. Tsaya tu̱nga nd'a̱i̱ tíi̱jña tík'an tu̱ nkjéhé ni. An tíjñana yubi̱hi̱ ngabayoo̱ ko̱ a̱ntehe̱ xu̱ta̱ k'ie̱n. \v 19 T'et'ai ni xi kuayai, ni xi tíma nd'a̱i̱ ko̱ ni xi ka̱ma a̱skahan. \v 20 B'i̱ tsuhu̱ ra̱ ni xi tíjña 'ma xi kuayai, niñu xi yatu xi kuayai ntsa̱ kixi̱a̱ ko̱ ni to̱onsine yatu xi s'entusún nd'í xi ts'ín ndzjee̱n. Niñu xi yatuu̱, kui xi ntítsje xi basehe̱ ni̱nku̱ xi yatuu̱. Ko̱ ni xi s'entusún nd'í xi ts'ín ndzjen xi yatuu̱, kui xi ni̱nku̱ xi yatuu̱. \c 2 \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Efe̱so̱ \p \v 1 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Efe̱so̱: “B'i̱ títsu xi tjít'aha̱ niñu xi yatuu̱ ntsja kixi̱, xi tsú'bajin kamasehe̱n ni to̱onsine xi yatu xi s'entusún nd'í xi ts'ín ndzjee̱n: \v 2 Be ni xi tín'ei, xi nkú ts'ín tíb'enki kju̱a̱ni̱ma̱ xá xi tín'ei ko̱ xi nkú ts'ín tín'e chúkju̱a̱i̱. Be nk'ie nga najmi sasíhin ni xi i̱ncha ts'ín já ch'onk'uu̱n. Kichjut'ayák'uin já xi já postru̱ tíi̱ncha ts'ín ma maña̱ yjoho̱ ko̱ kiyai nga já tsank'á niu̱, nga najmi já postru̱. \v 3 Tín'etsentai kju̱a̱ni̱ma̱ xi tíbitjajín ko̱ tín'e chúkju̱a̱i̱ kju̱a̱ni̱ma̱ xi tísakúhi nga̱t'ana̱. Najmi tífehe̱ tak'uin. \p \v 4 ’Tu̱nga najmi tísasíhínna nga̱t'a ts'i̱ nga najmi ta̱ tjíhin ri kju̱a̱tjo xi kis'ejñahi nga tjuhun. \v 5 Kui nga n'e̱kj'áítsjehenni ni xi ja kin'e t'axín. T'inchj'a̱ha̱ ri̱ ani̱ma̱hi̱ ko̱ n'e̱ ngáhani xi nkú kin'ei nga tjuhun. A̱t'aha̱ tsa najmi b'a̱ n'e̱i̱, kjúái̱sehe ko̱ kjexíán ni xi síjñasun nd'í xi ts'ín ndzjen xi ts'i̱ má nga tíjña. B'a̱ ts'ian tsa najmi k'úínchj'aha̱ ri̱ ani̱ma̱hi̱. \p \v 6 ’Nda tjín nga najmi sasíhin já nicolai̱ta̱. An ta̱ najmi sasínna jóo̱. \p \v 7 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xíñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱! Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi tsjaha̱ nga kji̱ne̱ tuhu̱ yá xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱, xi síjña ndji̱o̱jmihi̱ Nti̱a̱ná.” \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Esmirna̱ \p \v 8 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Esmirna̱: “B'i̱ títsu xi tjuu̱n ko̱ xi fekuu̱, xi k'ien ko̱ xi tíjña tík'un ngáha: \v 9 Be nga tíyai kju̱a̱'un ko̱ nga x'a̱i̱n, tu̱nga nk'ie nga basehe, nchi̱ná ní. Be nga tínchja̱tit'aihin xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tíi̱ncha ts'ín ma maña̱ yjoho̱. Najmi xu̱ta̱ judio̱ niu̱. Xu̱ta̱ xi yjanki níhi̱ nda̱nindoo̱ niu̱. \v 10 Najmi tu̱ binkjuin kju̱a̱ni̱ma̱ xi ku̱i̱tjánki. A̱t'aha̱ k'u̱a̱ xu̱ta̱ xi ts'a̱jun ts'i̱ínkjas'en nu̱ba̱yá nda̱nindoo̱ tu̱ xi chjút'ayák'uhu̱nnu̱u. Te ni̱stjin tjíhin nga sa̱kúnu̱u kju̱a̱'un. Ndjá ti̱si̱njñai ndaha tsa tjíhin nga ku̱a̱yáí, ko̱ an tsjaha corona̱ xi k'u̱a̱i̱hi̱ xu̱ta̱ xi k'úéntu tík'uu̱n. \p \v 11 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱! Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi najmi ta̱ sku̱e̱he ngabaya xi ma joo̱.” \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Perga̱mo̱ \p \v 12 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Perga̱mo̱: “B'i̱ títsu xi tíjñaha̱ ki̱cha̱ ndju ntsí xi yjo nga jo ngaba: \v 13 Be ni xi tín'ei ko̱ nga má tíjña nda̱nindoo̱ nga tíbatéxuma tinchin. Tu̱ nkú kixi̱hí tisinjñai ko̱ tu̱ nkú tís'ejihín ri an, b'aha̱ ra̱ ni̱stjin nga kin'ek'ien nda̱ musu̱na̱ Antipa̱ xi y'éni̱jmína. Kin'ek'ien a̱jinnu̱u má nga tíjña nda̱nindoo̱. \p \v 14 ’Tu̱nga tjíhín ni xi najmi tísasínna xi tín'ei. A̱t'aha̱ tjíntujíhin k'u̱a̱ xi tíi̱ncha ts'ín ni xi tsakúya nda̱ profeta̱ Balaam. Kui tsinchá'a nda̱ rei̱ Balac xi nkú ts'ín ka̱ma ts'i̱ínkijnejihin ngatitsun xu̱ta̱ xi ntje̱ Israel tje̱he̱n ra̱, tu̱ xi i̱ncha kji̱ne̱he chje̱ xi kik'a̱i̱hi̱ ra̱ nti̱a̱ xi ts'ínndaha ntsja xu̱ta̱ ko̱ tu̱ xi chu̱ba̱ i̱ncha kjúántuko̱ho xinkjín. \v 15 Ko̱ ta̱ tjíntujíhin k'u̱a̱ xi tíi̱ncha títs'ín sa ni xi bakúya já nicolai̱ta̱. \v 16 Kui b'a̱ maha, t'inchj'a̱ha̱ ri̱ ani̱ma̱hi̱. Tsa najmi b'a̱ n'e̱i̱, kjúái̱se xatíhi ko̱ ki̱cha̱ xi tíbitjuhu tsu̱'bá kjanko̱hona xu̱ta̱ xi b'a̱ tíi̱ncha ts'íu̱n. \p \v 17 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱! Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi tsjaha̱ nga kji̱ne̱ manaa̱ xi tíjña 'ma, ko̱ ta̱ tsjaha̱ nku ndji̱o̱ taba má nga tjít'a nku j'áín tse̱tse̱ xi najmi ch'a be. Tu̱ nkuhú xi ts'i̱ínkjáíhi̱n, kui xi sku̱e̱.” \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Tiatira̱ \p \v 18 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Tiatira̱: “B'i̱ títsu Ntíhi̱ Nti̱a̱ná, xi b'a̱ k'un tunku̱n xi nkú joyaha nd'í ko̱ tsu̱ku̱ xi nkú joyaha ki̱cha̱ sine bronce̱ xi kin'e'na̱ nga kin'echuhu̱n: \v 19 Be ni xi tín'ei, nga tjohi ko̱ s'ejihin an, nga tín'exát'aní ko̱ xi nkú n'e tín'e chúkju̱a̱i̱. Be nga 'yún tín'exá sai nd'a̱i̱ nk'ie nga tuts'ihi̱n ni. \p \v 20 ’Tu̱nga kuihí ni xu'bi̱ xi najmi tísasínna nga tín'ei. Tí'ba̱i̱nteihi̱ na̱ Jezabel xi na̱ profeta̱ títs'ín ma maña̱ yjoho̱. Tíbakúyaha̱ ko̱ tíb'ana̱cha̱ha̱ xu̱ta̱ xi ts'a̱n, tu̱ xi chu̱ba̱ i̱ncha kjúántuko̱hó xinkjín ko̱ i̱ncha kji̱ne̱ chje̱ xi kik'a̱i̱hi̱ nti̱a̱ xi ts'ínndaha ntsja xu̱ta̱. \v 21 Kitsjantéhe̱ no̱ nga ngju̱a̱i̱kj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ tunga tu̱ nkú mjehé ra̱ chu̱ba̱ kjúántuko̱hó já. \v 22 Kui nga nku ch'in ts'in nibánehe̱ no̱ ko̱ chánka kju̱a̱ni̱ma̱ xi tsjaha̱ já xi fantuko̱ho̱, tsa najmi i̱ncha ngju̱a̱i̱kj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ nga i̱ncha k'u̱éntu ni xi tsakúyaha̱ no̱. \v 23 Ts'ink'íén ntíhi̱ no̱. B'a̱ ts'ín sku̱e̱he ngayjee̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ nga be xi nkú ts'ín tjíntuyá kju̱a̱nkjintak'uhu̱n xu̱ta̱ ko̱ ani̱ma̱ha̱ ko̱ nga tsjanu̱u nga nkúnkú chjíhi̱ ni xi kin'o. \p \v 24 ’Máha jun xi tintsu̱bo̱o Tiatira̱ xi najmi tín'o ni xi tíbakúya no̱ ko̱ najmi tsinchiyó ni xi tsu xu̱ta̱ nga tjíhi̱n nda̱nindoo̱, ni xi tjíntu'má, b'a̱ tíxinnu̱u nga najmi ta̱ tsjaha̱nu̱u kj'a̱í ch'á. \v 25 Tu̱nga chúhún ru̱u ni xi tíjñanu̱u santa nkúhu nga kjúái̱ ngáhana. \p \v 26 ’Xi ts'i̱ín ngana̱ ko̱ tu̱ nku ngju̱a̱i̱ndjuko̱hó xá xi mjena nga ts'i̱ín, kui xi tsja xáha̱ nga ku̱a̱téxumaha̱ nanki xi tjín a̱sunntee̱ xi nkú ts'ín kitsjá xána Na̱'mina̱. \v 27 Ndjá ku̱a̱téxumaha̱ xu̱ta̱. B'a̱ ka̱maha̱ xu̱ta̱ xi nkú maha̱ nku ndji̱í nga ki̱cha̱ bich'onnehe̱. \v 28 Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi tsjaha̱ niñu xi bat'ai nga ja tífi ma sen. \p \v 29 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱!” \c 3 \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Sardi̱ \p \v 1 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Sardi̱: “B'i̱ títsu xi tíjñaha̱ espiri̱tu̱ yatu xi ts'e̱ Nti̱a̱ná ko̱ niñu xi yatuu̱: Be ni xi tín'ei. B'a̱ i̱ncha tsu xu̱ta̱ nga tinchun tík'uin, tu̱nga nk'ie nga basehe ja tsayai. \v 2 Ti̱nchin ndai ko̱ tjen nga'yíhi̱n yjohi̱ kintehe̱ ni nga ku̱a̱yá kjin. A̱t'aha̱ tíbe nga najmi kixi̱ tí'miko̱i̱ xáhi̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. \p \v 3 ’Kui nga n'e̱kj'áítsjehe̱n ri̱ yjohi̱ ko̱ tsjénnki ni xi kik'a̱i̱hi ko̱ kinu'yáí, ko̱ t'inchj'a̱ha̱ ri̱ ani̱ma̱hi̱. Tsa najmi ku̱i̱nchinndai, kjúái̱sehe xi nkú joyaha nku nda̱ ndyjé ko̱ najmi cha̱i mí chu̱ba̱ha nga kjúái̱sehe. \v 4 Tu̱nga tjíntujíhín ri nanki Sardi̱ k'u̱a̱ xu̱ta̱ xi najmi i̱ncha kits'ín chu̱ntí najyuhu̱n. Kui xi k'úémako̱na nga ngju̱a̱ najyun taba, a̱t'aha̱ kui xi i̱ncha tje̱he̱n ra̱ nga k'úémako̱na. \p \v 5 ’Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi n'e̱ngja najyun taba ko̱ najmi ts'in ndyjájna j'áíhi̱n xu̱ju̱n má nga tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ta̱ xi k'úéntu tík'un. Tu̱ sa ní ts'inkíé yjona̱ nga be xu̱ta̱ xu'bo̱ nginku̱n Na̱'mina̱ ko̱ nginku̱n ntítsjehe̱. \p \v 6 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱!” \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Filadelfi̱a̱ \p \v 7 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Filadelfi̱a̱: “B'i̱ títsu xi tsje ko̱ na̱xu̱ ni xi tsu, xi tíjñaha̱ yubi̱hi̱ nda̱ rei̱ David, xi kjex'á ko̱ najmi ch'a maha̱ b'échja, xi b'échja ko̱ najmi ch'a maha̱ kjex'á: \v 8 Be ni xi tín'ei. Cha̱se̱i̱. Nginkuin tje̱nti̱xa̱na nku a̱nkju̱a̱ xi najmi ch'a maha̱ b'échja. Be nga najmi 'yún tjíhin nga'yún, tu̱nga tín'etjusunní énna̱ ko̱ tín'ekiei yjohi̱ nga yaní. \v 9 Nd'a̱i̱ ni xi ts'ihi̱n xu̱ta̱ sinagoga̱ha̱ nda̱nindoo̱, xu̱ta̱ tsank'á xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱ ts'ín ma maña̱ yjoho̱, ts'in kju̱a̱'yúhu̱n ra̱ nga i̱ncha ngju̱a̱i̱sinkúnch'int'ahi tu̱ xi b'a̱ ts'ín i̱ncha sku̱e̱he nga tjona ji. \p \v 10 ’Kich'atjóí énna̱ nga kin'e chúkju̱a̱i̱. Kui nga an ts'inkj'a t'axíhin ra kju̱a̱ni̱ma̱ xi kj'u̱a̱í ni̱stjin nga chjút'ayák'un ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱, kju̱a̱ni̱ma̱ xi kj'u̱a̱í nga ngúsuhu̱n a̱sunntee̱. \v 11 Kjúái̱ xatíá. Ndjá ti̱si̱njñajin ni xi tíjñahi, tu̱ xi najmi ch'a kjé'aha ri corona̱ xi ts'i̱. \p \v 12 ’Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi ts'in ma yásjaihi̱ ni̱nku̱hu̱ Nti̱a̱na̱. Ndaha̱chí najmi ta̱ ku̱i̱tjunkihi yo̱. Ko̱ k'uet'áha̱ j'áíhi̱n Nti̱a̱na̱ ko̱ j'áíhi̱n na̱xi̱nantáha̱ Nti̱a̱na̱, kui xi nanki Jerusalen tse̱tse̱ xi Nti̱a̱ná ts'i̱ín nibájehen ndji̱o̱jmi ján. Ko̱ ta̱ k'uet'áha̱ j'áín tse̱tse̱na̱. \p \v 13 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱!” \s1 B'i̱ tsu én xi kits'ínkjihi̱ Jesucristo̱ ni̱nku̱ xi tíjña nanki Laodicea̱ \p \v 14 ’B'i̱ ts'ín t'et'ai nga n'e̱ntúíhi̱ ntítsjehe̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ Laodicea̱: “B'i̱ títsu xi 'mi Xi Na̱xu̱, xi ma n'e s'ejihi̱ín ni xi tsuya ko̱ xi na̱xu̱ ni xi tsu, xi kits'ínndako̱ Nti̱a̱ná ni xi tjín: \v 15 Be ni xi tín'ei. Ji xi nkú joyaha ntánijua xi ndaha najmi nch'án ko̱ ta̱ ndaha najmi sje. ¡Tsa tu̱ nch'áhan mahani kai, ko̱ tsa tu̱ sje mahani kai! \v 16 Tu̱nga suk'i̱e̱nní. Najmi nch'áín ko̱ ta̱ ndaha najmi sjei. Kui nga kuate̱téhera. \v 17 A̱t'aha̱: An xi nchi̱ná. Nda ts'ín tíi̱jña. Najmi chumi nihi xi ndyjat'ana, tíbixín. Tu̱nga najmi tímankjihín ri nga najmi tjíhin kju̱a̱tsjo, ko̱ nga najmi chumi ni chjíhi̱ ra̱ ji, ko̱ nga x'a̱i̱n ko̱ ka̱i̱ ko̱ kisusti. \p \v 18 ’Kui nga b'a̱ tíxihin ra nga ch'a̱tseheni ni xi tjínna. Ch'a̱tsei to̱onsine xi 'yún nda, tu̱ xi ka̱ma nchi̱náhani. Ch'a̱tsei najyun taba xi ka̱mandyja̱i̱ tu̱ xi k'úé'mahani yjoninte kistihi̱ xi títsjáhi kju̱a̱suba. Ch'a̱tsei ntánki xi ts'i̱ínnkihi̱ tunkuin tu̱ xi cha̱hani. \p \v 19 ’Ngayjee̱ xi tjona, kui xi si nchjaka̱ ko̱ tsjani̱yáha̱. Kui nga tjen nga'yúhu̱n ri̱ yjohi̱ ko̱ t'inchj'a̱ha̱ ri̱ ani̱ma̱hi̱. \v 20 Cha̱se̱i̱. An síi̱jña a̱sti a̱nkju̱o̱ nga títs'inkjane. Tsa tjín xi ku̱i̱nt'é nta̱na̱ ko̱ kjéx'á a̱nkju̱o̱, an kju̱a̱s'e̱n má tíjña ko̱ an kjíne̱ka̱ nichine ko̱ kui kji̱ne̱ko̱na. \p \v 21 ’Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi tsjantéhe̱ nga k'úéjñat'ako̱na má nga batexuma xi nkú ts'ín an ja kits'in ngana̱ ko̱ tíi̱jñat'aka̱ Na̱'mina̱ má nga batéxuma. \p \v 22 ’¡Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju ni xi títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱!” \c 4 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua xi nkú ts'ín kin'etsjoho̱ Nti̱a̱ná ndji̱o̱jmi ján \p \v 1 A̱skahan nga ja j'a ni xu'bi̱, a̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nku a̱nkju̱a̱ xi tje̱nti̱xa̱ nk'a ján. Ko̱ nta̱ xi tjun kint'e, xi b'a̱ ts'ín nu'yá xi nkú joyaha nga fane tjio, kui xi b'a̱ kitsúna: \p —Nibánji e̱i̱. Kuakuchjíhi ni xi tjíhin nga ka̱ma. \p \v 2 Ta̱ kuihi chu̱bo̱ j'aijínna Espiri̱tu̱ ko̱ kikie ndji̱o̱jmi ján xi kab'ejña nga tíbatéxuma. \v 3 Sénni̱stjihi̱n xi kab'ejña yo̱, kui xi b'a̱ tjín xi nkú joyaha ndji̱o̱ tsjo k'un jaspe̱ ko̱ ndji̱o̱ tsjo k'un kornalina̱. Ko̱ sínkjántjaihi̱ má kab'ejña nku ye̱jña̱ xi tíbat'ai xi nkú joyaha ndji̱o̱ tsjo k'un esmeralda̱. \v 4 Ko̱ a̱ndaihi̱ má kab'ejña kikie sa kan ñju jáchá xi ta̱ i̱ncha kab'entu, xi i̱ncha yja najyun taba ko̱ corona̱ to̱onsine tjíntu'áha̱. \p \v 5 Má kab'ejña xi tíbatéxumoo̱ tsitju nd'ích'o̱n ko̱ nta̱ xi xa̱áha̱n kinu'yá ko̱ janeya ch'o̱n. Ko̱ a̱nkjín xi tíbatéxumoo̱ títi yatu nd'í s'ekuyá. Kui xi tsuhu̱ ra̱ espiri̱tu̱ xi yatuhu̱ Nti̱a̱ná. \v 6 Ko̱ a̱nkjín má kab'ejña xi tíbatéxumoo̱ ta̱ kjijña nku ni xi b'a̱ tjín xi nkúhu ntáchak'un xi 'na̱ xi nkúhu chu̱tsín. \p A̱ndaihi̱ má kab'ejña xi tíbatéxumoo̱ tjíntu ñju xi tjíntu tík'un, xi kitsejnúhu̱ ra̱ tunku̱n a̱nkjín ko̱ a̱stu̱n. \v 7 Xi tjuu̱n b'a̱ tjín xi nkúhu xa. Xi ma joho b'a̱ tjín xi nkúhu turu̱. Xi ma jahan b'a̱ tjín a̱nkjín xi nkúhu xu̱ta̱. Ko̱ xi ma ñjuhu b'a̱ tjín xi nkúhu ja̱ xi tífi tje̱n. \p \v 8 Nga nkúnkú xi ñju tjíntu tík'uu̱n jun maha tsja̱nka̱ha̱. Kitsejnúhu̱ ra̱ tunku̱n kintehe̱ ko̱ a̱sunnk'aha̱. Tu̱ nku nga tíi̱ncha sehé ni̱stjin ni̱stje̱n nga b'a̱ tíi̱ncha tsu: \q1 Nti̱a̱ná xi tsje, Nti̱a̱ná xi tsje, Nti̱a̱ná xi tsje. \q1 Nti̱a̱ná xi tjíhi̱n nga'yún. \q1 Kui xi y'ejña, tíjña ko̱ kj'u̱a̱í. \p \v 9 Xi ñju tjíntu tík'uu̱n tíi̱ncha ts'ínkie yjoho̱ nga chánka xi tíbatéxumoo̱, kui xi tíjña tík'un tu̱ nkjéhé ni. Tíi̱ncha benkjún ko̱ tíi̱ncha tsjáha̱ máb'a̱chjíhi̱. Ko̱ nk'ie nga b'a̱ tíi̱ncha ts'ín xi ñjuu̱, \v 10 jáchá xi kan ñjuu̱ tíi̱ncha basinkúnch'int'aha̱ nga títs'íntsjoho̱ xi tíbatéxumoo̱, xi tíjña tík'un tu̱ nkjéhé ni. Tíi̱ncha b'éntu corona̱ha̱ nginku̱n nga b'i̱ tíi̱ncha tsu: \q1 \v 11 Ji Nti̱a̱ xi Nti̱a̱ni̱, ji xi tje̱hen ri nga cha̱nkjúhin \q1 ko̱ nga s'e̱hi kju̱a̱chánka ko̱ nga'yún. \q1 A̱t'aha̱ ji kin'endai ngayjee̱ ni xi tjín. \q1 Kama mjehi, kui nga tjíhin ko̱ kamandaha. \c 5 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga Chu̱tsa̱nko̱ tsakj'á xu̱ju̱n xi najmi ch'a maha̱ bakj'á \p \v 1 A̱s'a̱i kikie nku xu̱ju̱n, kui xi ntsja kixi̱ y'aha xi tíbatéxumoo̱. Kui xu̱ju̱n xi kin'entú nga jo ngabaha, ko̱ tjíchjaneko̱ho̱ ra̱ yatu sello̱. \v 2 Kikie nku ntítsje xi 'yún tjíhi̱n nga'yún, kui xi 'yún tínchja̱ nga b'i̱ títsu: \p —¿Yá xi tje̱he̱n ra̱ nga kjénti̱ya sello̱ xi tjíchjaneko̱ho xu̱ju̱n ko̱ kjéxínnka? \p \v 3 Tu̱nga ndahá nku xi tjín ndji̱o̱jmi ján ko̱ ndaha nku xi tjín a̱sunntee̱ ko̱ ndaha nku xi tjín kintehe̱ t'anankiu̱ najmi kamaha̱ kikjexínnka xu̱ju̱n, ko̱ ta̱ ndaha najmi kamaha̱ tsa tu̱ tsasehe̱ ni xi tjít'a. \v 4 Tu̱ xí kikjíi̱ntaná nga najmi ch'a kamaha̱ kikjexínnka xu̱ju̱n ko̱ ta̱ ndaha tsa tsasehe̱ ni xi tjít'a. \p \v 5 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúna nku nda̱chá xi kan ñjuu̱: \p —Najmi tu̱ ch'í. Cha̱se̱i̱. Xa xi y'aha̱ ra̱ ntje̱he̱ Juda, xi ntje̱he̱ David y'aha̱ ra̱, kui xi kits'ín ngana̱ ko̱ ka̱maha̱ kjénti̱ya sello̱ yatu xi tjíchjaneko̱ho xu̱juṉ ko̱ kjéxínnka. \p \v 6 A̱s'a̱i a̱nkjín xi tíbatéxumoo̱ ko̱ kamasehe̱n xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n ko̱ kamasehe̱n jáchá xi kan ñjuu̱ kikie nku Chu̱tsa̱nka̱ xi síjña yo̱, xi b'a̱ tjín xi nkúhu tsa ja kin'ek'ien. Yatu ndji̱a̱ tjíhi̱n ko̱ yatu tunku̱n. Kui xi tsuhu̱ ra̱ espiri̱tu̱ xi yatuhu̱ Nti̱a̱ná xi kin'e nibá ngayjee̱ a̱sunntee̱. \v 7 Ngjikj'á Chu̱tsa̱nko̱ xu̱ju̱n xi kjiya ntsja kixi̱ xi tíbatéxumoo̱. \p \v 8 Nk'ie nga jakj'á xu̱ju̱n Chu̱tsa̱nko̱, a̱s'a̱i xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n ko̱ jáchá xi kan ñjuu̱ i̱ncha tsasinkúnch'int'aha̱. Nga nkúnkú i̱ncha y'a najní arpa̱ ko̱ tasa̱ to̱onsine xi kitsehe ni xi sinjne̱. Kui niu̱ xi bakúchji ni xi nchja̱ xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná nk'ie nga nchja̱ko̱ Nti̱a̱ná. \p \v 9 A̱s'a̱i i̱ncha kise soo̱n tse̱tse̱ xu'bi̱: \q1 Ji xi tje̱hen ri nga chjúbéí xu̱ju̱n ko̱ nga chjúnti̱yai sello̱ho̱, \q1 a̱t'aha̱ ji xi tsayai nga kin'e mahi chje̱. \q1 Jníhi̱ kich'atsehe̱ ri̱ Nti̱a̱ná \q1 ngayjee̱ tíkjá xu̱ta̱ xi tjín, \q1 xi kj'a̱í kj'a̱í én nchja̱, \q1 xi nibá tu̱ má a̱ntehé ni, \q1 ko̱ xu̱ta̱ na̱xi̱nantá xi tjín. \q1 \v 10 Kui xi kin'e mai nku na̱xi̱nantá xi tíbatexumaihi̱, \q1 kin'e mai já na̱'mi xi ts'i̱íntsjoho̱ Nti̱a̱ná. \q1 I̱ncha ku̱a̱téxumaha̱ a̱sunntee̱. \p \v 11 A̱s'a̱i tsase ko̱ kint'e nta̱ha̱ nkjin ṉkjún ntítsje xi tíi̱nchat'a a̱ndaihi̱ xi tíbatéxumoo̱ ko̱ a̱ndaihi̱ xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n ko̱ jáchá xi kan ñjuu̱. Tu̱ ni xí 'yúhún nkjin i̱ncha maha. \v 12 'Yún i̱ncha tínchja̱ nga b'i̱ tíi̱ncha tsu: \q1 Chu̱tsa̱nka̱ xi kin'ek'ie̱n tje̱he̱n ra̱ \q1 nga k'u̱a̱i̱ xáha̱ nga ku̱a̱téxuma. \q1 Ts'i̱ínkjáíhi̱n kju̱a̱nchi̱ná, \q1 kju̱a̱nkjintak'un ko̱ kju̱a̱chánka. \q1 Kui xi ka̱ma cha̱nkjún ko̱ n'e̱tsjoho̱. \p \v 13 A̱s'a̱i kint'e nta̱ha̱ ngayjee̱ xi kits'ínnda Nti̱a̱ná nk'a ján ko̱ a̱sunntee̱ ko̱ kintehe̱ t'anankiu̱ ko̱ a̱jin ntáchak'uu̱n nga b'i̱ i̱ncha kitsú: \q1 Chu̱tsa̱nko̱ ko̱ xi tíbatéxumoo̱ \q1 n'e̱tsjoho̱ ko̱ cha̱nkjún. \q1 Kui xi s'e̱he̱ santaha tu̱ nkjéhé ni \q1 kju̱a̱chánka ko̱ nga'yún xi tjín. \p \v 14 A̱s'a̱i —¡B'a̱ katuma! —i̱ncha kitsú xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n. Ko̱ jáchá xi kan ñjuu̱ i̱ncha tsasinkúnch'in ko̱ i̱ncha kits'íntsjoho̱ Chu̱tsa̱nko̱ ko̱ xi tíbatéxumoo̱. \c 6 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga ñju sello̱ kichjux'á \p \v 1 Kikie nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi tjuu̱n ko̱ kint'e nga kinchja̱ nku xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n. Nta̱ha̱, kui xi nkú joyaha xi nkú ts'ín nu'yá nga faneya ch'o̱n. B'i̱ kitsú: \p —¡Nibái̱! \p \v 2 A̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nku ndje̱ taba. Xi tjísuhu̱n chu̱ y'a nku ni xi s'eko̱ yá. Kik'a̱i̱hi̱ nku corona̱ ko̱ tsitju tu̱ xi ts'i̱ín ngana̱ha. \p \v 3 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma joho, kint'e nga b'i̱ kitsú xi ma joho xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n: \p —¡Nibái̱! \p \v 4 A̱s'a̱i tsitju kj'a̱í ndje̱, nku ndje̱ ni. Xi tjísuhu̱n chu̱ kits'ínkjáíhi̱n nku ki̱cha̱ chánka ko̱ kik'a̱i̱ xáha̱ xi má nga kjéxin kju̱a̱jyu xi tjín a̱sunntee̱, tu̱ xi ts'i̱ínk'iehen xinkjín xu̱ta̱. \p \v 5 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma jahan, kint'e nga b'i̱ kitsú xi ma jahan xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n: \p —¡Nibái̱! \p A̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nku ndje̱ jma. Xi tjísuhu̱n chu̱ y'a nku nisuchúba̱. \v 6 A̱jihi̱n xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n kint'e nku nta̱ xi b'a̱ kitsú: \p —Nku ni̱stjin xánta nku kilu̱ tuni̱ñu̱ katijnehe̱, ko̱ nku ni̱stjin xánta jan kilu̱ tu cebada̱ katijnehe̱. Tu̱ xí chjíhí katuma ni. Tu̱nga najmi tu̱ n'eko̱ní binu̱ ko̱ ta̱ ndaha seti̱u̱. \p \v 7 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma ñjuhu, kint'e nta̱ha̱ xi ma ñjuhu xi tjíntu tík'uu̱n nga b'i̱ kitsú: \p —¡Nibái̱! \p \v 8 A̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nku ndje̱ sine k'i̱e̱n. Xi tjísuhu̱n chu̱, kui xi 'mi Ngabaya ko̱ tje̱nnkihi̱ xi 'mi A̱ntehe̱ Xu̱ta̱ K'ie̱n. Nga joo̱ i̱ncha kik'a̱i̱hi̱ kju̱a̱ nk'ie nga kju̱a̱chán, kjintíá, ch'in ko̱ chu̱ kjan xi tjín a̱sunntee̱ i̱ncha ts'i̱ínk'ienko̱ho nku tíkjá xu̱ta̱ a̱sunntee̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga kichjux'á sello̱ xi ma uhun \p \v 9 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma uhun, kikie kintehe̱ na̱chan chje̱ ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xi kin'ek'ien nga̱t'aha̱ nga i̱ncha y'éni̱jmí éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ nga̱t'aha̱ nga tu̱ nku kits'ínkiehé yjoho̱ nga Jesu yjanki. \v 10 'Yún i̱ncha kinchja̱ nga b'i̱ i̱ncha kitsú: \p —Tsjení ji, Nda̱ Nti̱a̱, ko̱ na̱xu̱ én xi bixín. ¿Nkjé n'e̱ko̱kju̱a̱i̱ xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱? ¿Nkjé n'e̱k'íéchjí xi kits'ínk'ienni̱? \p \v 11 A̱s'a̱i i̱ncha kik'a̱i̱hi̱ najyun taba nga nkúnkú. Tu̱ chubahá ni̱stjin i̱ncha kúya kik'ihi̱n, santaha nkúhu nga ka̱ma ndju̱ú xki̱hi̱ xu̱ta̱ xi ta̱ tjíhin nga n'e̱k'ien xi nkúhu nga kui, xi nts'e̱ maha xinkjín xi ta̱ tíi̱ncha yjankihi̱ Jesu. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga kichjux'á sello̱ xi ma juhun \p \v 12 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma juhun, tsase ko̱ kama nku chón xi tu̱ xí 'yúhún. Kama jma ts'íu̱ xi nkú joyaha najyun xi jma sénsén. Ni kama sóo̱ xi nkú joyaha jní. \v 13 Niñu xi tjín nk'a ján tsixuntu t'anankiu̱ xi nkú ma nga bixuntu tu chjintéhe̱ yá higuera̱ nk'ie nga b'étsujnehe̱ nku ntjo̱ xi 'yún. \v 14 Xi nkú ma nga s'ekjoya xu̱ju̱n, b'a̱ ts'ín kindyjajin sén nk'a ján. Ko̱ ngayjee̱ na̱xi̱u̱ ko̱ xjo̱ xi tjín a̱jin ntáchak'uu̱n i̱ncha ngji t'axín. \p \v 15 I̱ncha ngjik'ientu'má a̱ya ti̱xa̱ ngijoo̱ ko̱ a̱jin na̱xi̱u̱ já rei̱, já títjuu̱n, já jun k'aku̱, já nchi̱nóo̱, já i ko̱ ngayjee̱ xu̱ta̱, xi nda̱íhi̱ yjoho̱ ko̱ xi musu̱hu̱ xi kich'atsehe̱. \v 16 B'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ jñáchóo̱ ko̱ ndji̱o̱ na̱xi̱u̱: \p —Ti̱xu̱ntunéni̱ ko̱ t'entu'máni̱, tu̱ xi najmi sku̱e̱he̱ni̱ xi tíbatéxumoo̱ ko̱ tu̱ xi najmi cha̱ha̱ni̱ kju̱a̱kjan chánkaha̱ Chu̱tsa̱nko̱. \v 17 A̱t'aha̱ ja kuichu ni̱stjin nga ja ku̱a̱kúchji kju̱a̱kjan chánkaha̱. ¿Yá xi ku̱i̱chúkju̱a̱ha̱ ni xi ka̱ma? \c 7 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga xu̱ta̱ xi ntje̱ Israel tje̱he̱n ra̱ kis'et'aha̱ chu̱ba̱ha̱ Nti̱a̱ná \p \v 1 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, a̱s'a̱i kikie ñju ntítsje xi tíi̱ncha ndju nga ñju tíkjáha̱ a̱sunntee̱. Kui xi tíb'échjaha̱ ntjo̱ xi nibáha nga ñju tíkjáha̱ a̱sunntee̱ tu̱ xi najmi tsjéhen ntjo̱ a̱sun t'anankiu̱, ta̱ ndaha a̱sun ntáchak'uu̱n, ta̱ ndaha a̱jihi̱n yá xi tjín a̱sunntee̱. \v 2 Ta̱ kikie kj'a̱í ntítsje xi tínibáha má tju ts'íu̱. Kui xi j'ai tu̱ xi k'u̱ét'aha̱ ra̱ chu̱ba̱ha̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xi ts'e̱. Kui ntítsje xu'bi̱ 'yún kikjintáyaha̱ ntítsje xi ñjuu̱ xi kik'a̱i̱hi̱ xáha̱ xi má nga ts'i̱ínkatsún t'anankiu̱ ko̱ ntáchak'uu̱n. \p \v 3 B'i̱ kitsúhu̱: \p —Najmi tu̱ chumi nihi xi n'oho̱o t'anankiu̱ ko̱ ta̱ ndaha ntáchak'uu̱n ko̱ yá xi tjín. Nk'iehé nga ja s'e̱t'aha̱ stjen chu̱ba̱ha̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xi ts'e̱, nk'iehé nga ka̱ma k'úét'a ntso̱o. \p \v 4 Kint'e xki̱hi̱ xu̱ta̱ xi kis'et'aha̱ chu̱ba̱. Unchan ko̱ yachán ñju mii̱ kama ngayjee̱ ntje̱he̱ Israel. \v 5 B'i̱ tjín kamaha nga nkúnkú ntje̱ te joo̱: te jo mii̱ xi ts'e̱ Juda, te jo mii̱ xi ts'e̱ Ruben, te jo mii̱ xi ts'e̱ Gad, \v 6 te jo mii̱ xi ts'e̱ Aser, te jo mii̱ xi ts'e̱ Neftali, te jo mii̱ xi ts'e̱ Manase, \v 7 te jo mii̱ xi ts'e̱ Simeon, te jo mii̱ xi ts'e̱ Levi, te jo mii̱ xi ts'e̱ Isacar, \v 8 te jo mii̱ xi ts'e̱ Zabulon, te jo mii̱ xi ts'e̱ Kuse, ko̱ te jo mii̱ xi ts'e̱ Benjamin. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga tu̱ xí nkjihín xu̱ta̱ i̱ncha tsitjujin kju̱a̱ni̱ma̱ chánkoo̱ \p \v 9 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, a̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nkjin ṉkjún xu̱ta̱. Ndaha najmi ch'a ma b'éxki̱hi̱. Ngayje tíkjá xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ niu̱, ngayje tíkjá ntje̱, ngayje tíkjá nanki ko̱ ngayje tíkjá én. Tíi̱ncha ndju a̱nkjín xi tíbatéxumoo̱ ko̱ nginku̱n Chu̱tsa̱nko̱. Najyun taba i̱ncha yja ko̱ xka̱jén i̱ncha y'a. \p \v 10 'Yún tíi̱ncha kjintáya nga b'i̱ tíi̱ncha tsu: \q1 ¡Nkuhú Chu̱tsa̱nko̱ ko̱ Nti̱a̱ná xi tíbatéxumoo̱, \q1 kui xi ts'ínk'ankiná! \p \v 11 Ngayjee̱ ntítsjee̱ xi tíi̱ncha ndju a̱ndaihi̱ má kab'ejña xi tíbatéxumoo̱, a̱ndaihi̱ jáchá xi kan ñjuu̱ ko̱ xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n, i̱ncha kingjénsten a̱nkjín nga i̱ncha kits'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná. \v 12 B'i̱ i̱ncha kitsú: \q1 ¡B'a̱ tjín! \q1 N'etsjoho̱ ko̱ tjíhin kju̱a̱chánka Nti̱a̱ná, \q1 be nkú ts'ín ts'ínnkjink'un ko̱ 'ba̱i̱hi̱ máb'a̱chjíhi̱, \q1 yankjún ko̱ bakúchji nga'yúhu̱n santaha tu̱ nkjéhé ni. \q1 ¡B'a̱ katuma! \p \v 13 A̱s'a̱i nku nda̱chá xi kan ñjuu̱ kingjásjaiyana: \p —¿Yá xu̱ta̱ha xi yja najyun taboo̱? ¿Má i̱ncha kanibáha? \p \v 14 —Ji xi yai, Nda̱ Nti̱a̱ —kixihi̱n. \p A̱s'a̱i b'i̱ kitsúna: \p —Kui xi i̱ncha kikie kju̱a̱ni̱ma̱ chánkoo̱. Jníhi̱ Chu̱tsa̱nko̱ i̱ncha kits'ín tabako̱ho nga tsané najyuhu̱n. \v 15 Kui kju̱a̱ha nga tíi̱nchaha a̱nkjín Nti̱a̱ná xi batéxuma ko̱ ni̱stjin ni̱stje̱n tíi̱ncha ts'íntsjoho̱ a̱ya ni̱nku̱hu̱. Xi tíbatéxumoo̱ kuhu̱n xu̱ta̱ xu'bi̱ a̱ya a̱nte nkjúhu̱n. \v 16 Najmi ta̱ sku̱e̱he kjintíá ko̱ ta̱ ndaha najmi ta̱ xintá ka̱maha̱ ra̱. Najmi ta̱ ts'i̱ínchjaha̱n ra̱ ts'íu̱ ko̱ najmi ta̱ ts'i̱ínstihi̱ ra̱ nubóo̱. \v 17 A̱t'aha̱ Chu̱tsa̱nka̱ xi ta̱ tíbatéxumoo̱, kui xi nda̱ bastu xi kúnntaha̱ ko̱ ngju̱a̱i̱ko̱ho̱ má tjín ntánijua xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. Nti̱a̱ná ts'i̱ínxijnu ntánku̱n nga nkúnkú. \c 8 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nk'ie nga kichjux'á sello̱ xi ma yatuhu \p \v 1 Nk'ie nga kikjex'á Chu̱tsa̱nko̱ sello̱ xi ma yatuhu, a̱s'a̱i kis'e jyu jyu ndji̱o̱jmi ján nkú ra̱ ma masen ora̱. \v 2 Kikie ntítsje xi yatuu̱ xi tíi̱ncha ndju nginku̱n Nti̱a̱ná. Kui xi kik'a̱i̱hi̱ yatu tjio. \p \v 3 A̱s'a̱i j'ai kj'a̱í ntítsje. A̱nkjín na̱chan chje̱ j'ai sinjña. Nku ni to̱onsine xi má nga tisún ni xi sinjne̱ y'a. Kik'a̱i̱ ṉkjúhu̱n ni xi sinjne̱ tu̱ xi tsjáha̱ ra̱ chje̱ Nti̱a̱ná a̱sun na̱chan chje̱ to̱onsine xi kjijña a̱nkjín xi tíbatéxumoo̱. Kui niu̱ kits'íntjijinko̱ho ni xi nchja̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ha̱ Nti̱a̱ná nk'ie nga i̱ncha nchja̱ko̱. \v 4 Y'ahá ts'íhin ntítsjee̱ ni xi títiyá ni xi sinjne̱ nk'ie nga ngjisehe̱ Nti̱a̱ná nta̱ha̱ ni xi sinjne̱ ko̱ ni xi i̱ncha nchja̱ xu̱ta̱ha̱ Nti̱a̱ná nk'ie nga nchja̱ko̱. \v 5 A̱s'a̱i jakj'á ntítsjee̱ ta̱ba̱ha̱ ni xi sinjne̱ ko̱ kits'íntsehe x'í xi tjíntusún na̱chan chje̱. A̱sunntee̱ kikjaníkj'asún niu̱. A̱s'a̱i janeya ch'o̱n, xa̱áha̱n kama, tsat'ai nd'ích'o̱n ko̱ kama chón. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nk'ie nga jane ñju tjio \p \v 6 I̱ncha y'énda yjoho̱ ntítsje xi yatuu̱ xi má nga i̱ncha ts'i̱ínkjane tjioho̱. \v 7 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi tjuu̱n. A̱s'a̱i kichjanikj'a a̱sun t'anankiu̱ ts'í ndji̱o̱ ko̱ nd'í xi kin'etjijinko̱ho jní. Kití nku tíkjá t'anankiu̱ ko̱ nku tíkjá yá xi tjín ko̱ ngayjee̱ jñá xi tjín. \p \v 8 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma joo̱. A̱s'a̱i kichjanikj'ajin ntáchak'uu̱n nku ni xi b'a̱ tjín xi nkú joyaha nku na̱xi̱ chánka xi títi. Jní kama nku tíkjá ntáchak'uu̱n. \v 9 K'ien nku tíkjá xi tjíntu tík'un a̱jin ntáchak'uu̱n ko̱ kin'ekje nku tíkjá yábarku̱ xi tjín. \p \v 10 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma jaa̱n. A̱s'a̱i j'aikijne nku niñu chánka xi títi xjo xjo. Kits'ínkatsún nku tíkjá ntáje̱ ko̱ ntá ti̱xa̱ xi tjín. \v 11 Sja 'mi niñuu̱. A̱s'a̱i nku tjíkjá ntá xi tjín kama sja. Tu̱ nga̱t'aha̱ nk'ie nga kama sja ntóo̱ tu̱ xi nkjíhín xu̱ta̱ k'ien. \p \v 12 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma ñjuu̱. A̱s'a̱i nku tíkjá ts'íu̱, sóo̱ ko̱ niñuu̱ kin'ekatsún. B'a̱ tjín niu̱ xi kis'ejyún. Nk'ie nga i̱ncha kits'ín ndzjen niu̱ nku tjíkjá ni̱stjiu̱n najmi ta̱ kama ndzjehe̱n ra̱ ko̱ ta̱ nku tjíkjá ni̱stje̱n najmi ta̱ kama ndzjehe̱n ra̱. \p \v 13 A̱s'a̱i tsase ko̱ kint'e nta̱ha̱ nku ja̱ xi tífi tje̱n. 'Yún tíintáya nga b'i̱ títsu: \p —¡Kju̱a̱ni̱ma̱ nibá! ¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ nk'ie nga kju̱a̱ne̱ tjio xingisoo̱ xi ja ma ma i̱ncha ts'i̱ínkjanehé ntítsje xi jan xi ndyjat'óo̱! \c 9 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nk'ie nga jane tjio xi ma uu̱n \p \v 1 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma uu̱n. A̱s'a̱i kikie nku niñu xi nibaha nk'a ján nga j'aikijne a̱sunntee̱. Kik'a̱i̱hi̱ yubi̱hi̱ ti̱xa̱ na̱nka̱ xi tje̱n t'anankiu̱. \v 2 Kikjex'á ti̱xa̱ na̱nko̱ ko̱ yo̱ tsitjunji ni̱nti̱ xi nkú joyaha ni̱nti̱ xi bitjuhu̱ nku orno̱ chánka. Kits'ín jyun ts'íu̱ ko̱ nk'oo̱. \p \v 3 A̱jin ni̱nti̱u̱ i̱ncha tsitjuhu chju̱ba̱ xi i̱ncha j'aitsesúhun a̱sunntee̱. I̱ncha kik'a̱i̱hi̱ nga'yún xi nkúhu nga'yún xi tjíhi̱n chándayá ch'onk'un xi tjín a̱sunntee̱. \v 4 B'a̱ kik'ihi̱n nga najmi i̱ncha ts'i̱ínkatsún jñá xi tjín t'anankiu̱ ko̱ ta̱ ndaha nku ni xkfén xi tjín ko̱ ta̱ ndaha nku yá. Nku tutuhú xu̱ta̱ xi najmi kis'et'aha̱ stjen chu̱ba̱ha̱ Nti̱a̱ná xi ka̱ma i̱ncha ts'i̱ín'uhu̱n. \p \v 5 Najmi kik'a̱i̱hi̱ kju̱a̱ tsa ts'i̱ínk'ien xu̱ta̱. Tu̱ b'a̱há kik'ihi̱n nk'ie nga tu̱ uhún sá tsjáha̱ kju̱a̱ni̱ma̱ xu̱ta̱ xi kji̱ne̱he̱. Kju̱a̱ni̱ma̱ xi tsjá chu̱ b'a̱ joyaha xi nkú ts'ín kjineya má kjinená chándayá ch'onk'un xi tjín. \v 6 Kui ni̱stjiu̱n ku̱a̱ngisjai ngabayoo̱ xu̱ta̱ tu̱nga najmi sa̱kúhú ra̱. Ka̱ma mjehe̱ nga ku̱a̱yá tu̱nga ngju̱a̱i̱ t'axíhín ngabayoo̱. \p \v 7 B'a̱ k'un chju̱bo̱ xi nkú joyaha ndje̱ xi kis'enda nga ngju̱a̱i̱ kju̱a̱chán. B'a̱ k'un corona̱ to̱onsine k'un ni xi i̱ncha tjíntu'áha̱. B'a̱ k'un a̱nkjín xu̱ta̱ k'un a̱nkjín. \v 8 B'a̱ k'un ntsja̱ha̱ xi nkúhu ntsja̱ha̱ jminchjín. B'a̱ k'un ni̱'yu̱n xa k'un ni̱'yu̱n. \v 9 B'a̱ k'un ki̱cha̱ k'un ni xi kjijnuhu̱ 'me̱he̱. B'a̱ ts'ín faneya tsja̱nka̱ha̱ xi nkú ts'ín faneya nkjin ṉkjún yá xi fiko̱ já juu̱n nk'ie nga i̱ncha fi kju̱a̱chán. \v 10 B'a̱ k'un nits'in chándayá ch'onk'un k'un nits'in chu̱. Ta̱ tjíhi̱n na'yá ch'onk'un. Ni ch'onk'un xi tjíhi̱n nits'in nga ts'i̱ín'uhu̱n xu̱ta̱ un sá chúkju̱a̱ha̱ niu̱. \v 11 Ntítsje xi tíjña a̱yaha̱ ti̱xa̱ na̱nko̱, kui xi batéxumaha̱ chju̱bo̱. Abadon 'mi ntítsjee̱ nga én hebreo̱, ko̱ nga én griego̱ Apolion 'mi. “Xi ts'ínkatsún ni” tsuhu̱ ra̱ j'áíhi̱n. \p \v 12 J'a kju̱a̱'un xi tjuu̱n, tu̱nga ndyjahá sa jo. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nk'ie nga jane tjio xi ma juu̱n \p \v 13 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma juhun. A̱s'a̱i kint'e nku nta̱ xi nibaha kamasehe̱n ndji̱a̱ xi ñju xi tjíntut'á na̱chan chje̱ to̱onsine xi kjijña nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 14 B'i̱ kitsúhu̱ ntítsje xi ma juhun xi y'a tjio̱: \p —N'e̱ nda̱íhi̱ nga ñjuu̱ ntítsje xi tjíntut'á 'yún a̱ndai ntáje̱ chánka Eufra̱te̱. \p \v 15 A̱s'a̱i kin'e nda̱íhi̱ ntítsje xi ñjuu̱, tu̱ xi nku tíkjá xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ i̱ncha ts'i̱ínk'iehen. A̱t'aha̱ ja b'a̱ ts'ín tjínda nga kui xi b'a̱ i̱ncha ts'i̱ín kui chu̱bo̱, kui ni̱stjiu̱n, kui sóo̱ ko̱ kui núu̱. \v 16 Kint'e xki̱hi̱ já jun xi tjíntusúhu̱n ndje̱. Jo unchan miyoo̱n maha. \p \v 17 Kikie ndje̱ ko̱ xi tjíntusúhu̱n, xi nkúhu tsa nchi̱ni kik'a̱i̱na nga kama chjina niu̱. Ki̱cha̱ xi kjijnu 'mje̱he̱, ni xi nkúhu nd'í, su xi nkúhu ndji̱o̱ tsjo k'un safiro̱ ko̱ sine xi nkúhu sufri̱. B'a̱ k'un nintaku̱ xa k'un nintaku̱ ndje̱. Nd'í, ni̱nti̱ ko̱ sufri̱ bitju ts'a. \v 18 Tu̱ nga̱t'aha̱ nga jaa̱n kju̱a̱'un xi kitsjá chu̱ nku tíkjá xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ k'ien. Nd'íu̱, ni̱nti̱ ko̱ sufri̱ xi bitju ts'a chu̱ b'a̱ kits'íu̱n. \v 19 Ts'a ko̱ nits'in chu̱ xi ch'onk'un. Nits'in chu̱ b'a̱ k'un y'e̱ k'un, xí yjahá nintaku̱. Kui niu̱ xi ts'ín'unko̱ho̱ ra̱ xu̱ta̱. \p \v 20 Tu̱nga xu̱ta̱ xi ts'ankiu̱, xi najmi kits'ínk'iehe̱n kju̱a̱'un xu'bi̱, najmi i̱ncha ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ ko̱ ta̱ ndaha najmi y'éntu ni xi i̱ncha kits'ín. Tu̱ nku kits'íntsjohó ra̱ jánindoo̱ ko̱ nti̱a̱ xi kits'ínndako̱ho to̱onsine, to̱ontaba, ki̱cha̱, ndji̱o̱ ko̱ yá. Najmi ma chjihi̱ niu̱, ta̱ ndaha najmi nt'é ko̱ ta̱ ndaha najmi ma fi. \v 21 Ta̱ ndaha najmi i̱ncha ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ nga̱t'aha̱ nga ani̱ma̱ i̱ncha ts'ínk'ien, tj'e i̱ncha ts'ín, chu̱ba̱ fantuko̱hó xinkjín ko̱ ndyjé i̱ncha ts'ín. \c 10 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua ntítsje xi y'a xu̱ju̱n \p \v 1 A̱s'a̱i kikie kj'a̱í ntítsje xi tje̱njin ni̱nti̱. 'Yún nk'a tje̱n. Ndji̱o̱jmi ján nibajehen ko̱ nku ye̱jña̱ síntjaihi̱. Xi nkúhu ts'íu̱ b'a̱ ts'ín tíbat'ai a̱nkjín, ko̱ sjai xi nkúhu yásjai xi títi. \v 2 Kjiya ntsja nku xu̱ju̱n i̱chí xi kabix'á. Tsasíjñasun sjai kixi̱ ntáchak'uu̱n ko̱ sjai skjún tsasíjñasun t'anankiu̱. \v 3 A̱s'a̱i 'yún kikjintáya ko̱ kinu'yá nta̱ha̱ xi nkú ts'ín nu'yá nta̱ha̱ xoo̱ nga kjintá. Nk'ie nga kikjintáya, yatu ni̱yá janeya. \p \v 4 Nk'ie nga janeya yatu ni̱yóo̱, ja títs'inntá kai, tu̱nga kint'ená nku nta̱ xi nibaha ndji̱o̱jmi ján xi b'a̱ kitsúna: \p —Najmi tu̱ kayaha̱ ni xi kuatsú ch'o̱n xi yatuu̱. Najmi tu̱ b'et'ai. \p \v 5 A̱s'a̱i kingjénnk'a ntsja kixi̱ ntítsje xi nku sjai síjñasun ntáchak'uu̱n ko̱ xi nku sjai síjñasun t'anankiu̱. \v 6 Kits'ínkie xi tíjña tík'un tu̱ nkjéhé ni, kui xi kits'ínnda nk'a ján ko̱ ni xi tjín nk'a ján, xi kits'ínnda t'anankiu̱ ko̱ ni xi tjín t'anankiu̱, xi kits'ínnda ntáchak'uu̱n ko̱ ni xi tjín ntáchak'uu̱n. B'i̱ kitsú ntítsjee̱: \p —Ja najmi ta̱ k'u̱a̱ndayaha̱ ra̱. \v 7 Ni̱stjin nk'ie nga ts'i̱ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma yatuhu ku̱i̱tjusun ni xi y'éjña 'ma Nti̱a̱ná. B'a̱ ka̱ma xi nkú nga ts'ín kitsúya títjuhu̱n já profeta̱ xi ts'e̱. \p \v 8 A̱s'a̱i ta̱ kinchja̱ko̱hó ngáhana nta̱ xi kint'e, xi nibaha ndji̱o̱jmi ján. B'i̱ kitsúna: \p —T'in ko̱ chjúbéí xu̱ju̱n xi kabix'óo̱, xi kjiya ntsja ntítsje xi síjñasun ntáchak'uu̱n ko̱ xi síjñasun t'anankiu̱. \p \v 9 Kui nga b'a̱ ngji xihi̱n ra̱ ntítsjee̱ nga tsjáhana xu̱ju̱n i̱chíu̱. A̱s'a̱i b'i̱ kitsúna: \p —Chjúbéí ko̱ chi̱ne̱i̱. Xi nkúhu ntsjén ka̱ma a̱ya tsu̱'bai niu̱, tu̱nga a̱ya ka̱nts'ai sja ka̱ma. \p \v 10 A̱s'a̱i jakj'a xu̱ju̱n i̱chí xi kjiya ntsja ntítsjee̱ ko̱ kikjíne̱. Xi kama a̱ya tsu̱'bá xi nkúhu ntsjén. Tu̱nga nk'ie nga ja kitujen, sja kama a̱ya ka̱nts'á. \v 11 A̱s'a̱i b'a̱ kik'inna: \p —Tjíhin nga ta̱ ku̱i̱xínya ngáha̱ ri̱ xu̱ta̱ ni xi Nti̱a̱ná ja kits'ínkinchja̱ já profeta̱. Ku̱i̱xínyai ni xi Nti̱a̱ná ts'i̱ínko̱ xu̱ta̱ xi tjín tu̱ má nankihí ni, tu̱ má a̱ntjehé ni, xi nchja̱ tu̱ má éhén ni ko̱ já rei̱. \c 11 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua jo já xi kits'ínkie yjoho̱ nga Jesu yjanki \p \v 1 A̱s'a̱i kik'a̱i̱na nku yá xá xi ch'achu̱ba̱ko̱ ko̱ b'i̱ kik'inna: \p —Ti̱síntje̱i̱n. Ch'a̱chu̱ba̱i̱ ni̱nku̱hu̱ Nti̱a̱ná ko̱ na̱chan chje̱. T'exki̱ nkú tjín maha xi i̱ncha ts'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná yo̱. \v 2 Tu̱nga najmi tu̱ ch'achu̱ba̱ní a̱nte xi tíjña na̱tsihi̱n ni̱nku̱, a̱t'aha̱ xu̱ta̱ xi najmi be Nti̱a̱ná ja kik'a̱i̱hi̱ kui a̱ntee̱. Kui xi i̱ncha ku̱a̱si̱nne nga ts'i̱ínkatsún nanki jee̱ yachán jo sá tjíhin. \v 3 Ts'inkjíá jo já xi k'u̱éjña chji nga yjankina. I̱ncha ngju̱a̱ najyun kfe ko̱ ku̱i̱nchja̱ ngajona̱ nku mii̱ ko̱ jo unchan ko̱ cháte ko̱ te ni̱stjin. \p \v 4 Kui já xi joo̱, kui xi nga joo̱ yá olibo̱ ko̱ nga joo̱ ni xi s'etísun nd'í xi tíi̱ncha nginku̱n Nda̱ Nti̱a̱ha̱ a̱sunntee̱. \v 5 Tsa tjín xi mjehe̱ ts'i̱ín'uhu̱n xi joo̱, ts'a ku̱i̱tjuhu nd'í xi k'u̱éti ngayjee̱ já kontra̱ha̱. B'a̱ ts'ín ku̱a̱yá tu̱ yáhá ni xi mjehe̱ i̱ncha ts'i̱ín'uhu̱n. \v 6 Ka̱maha̱ k'u̱échja nk'a ján tu̱ xi najmi ta̱ k'u̱a̱ha ts'í xi nkú tjín ni̱stjin ka̱maha̱ nga i̱ncha ku̱i̱nchja̱ éhe̱n Nti̱a̱ná. Ko̱ ta̱ ka̱maha̱ jní ts'i̱ín ma ntánijuo̱ ko̱ ka̱maha̱ tsjáha̱ kj'a̱í kj'a̱í kju̱a̱'un a̱sunntee̱ tu̱ xi nkú tjín ni̱yá mjehé ra̱ nga b'a̱ i̱ncha ts'i̱ín. \p \v 7 Nk'ie nga ja ka̱ma ndju̱úhu̱ já xi joo̱ nga k'u̱éni̱jmí, a̱s'a̱i chu̱ xi ku̱i̱tjunji ti̱xa̱ na̱nko̱ kja̱ánko̱ jóo̱. Ts'i̱ín ngana̱ha̱ ko̱ ts'i̱ínk'ien. \v 8 S'e̱ntu yjoninte k'iehe̱n a̱ya ni̱yátéhe̱ nanki chánkoo̱ má ta̱ kis'et'a kruu̱ Nda̱ Nti̱a̱ha̱. Kui nankiu̱ xi nanki Sodoma̱ ko̱ a̱nte Egipto̱ chubaha̱ nga nkuhú n'e mako̱ chu̱ba̱ya. \v 9 Jan ni̱stjin masen ka̱maha̱ nga i̱ncha ku̱a̱se̱he̱ yjoninte k'ie̱n xu̱ta̱ xi tjín nkú tjín nanki xi tjín, nkú tjín maha ntje̱he̱ xu̱ta̱ xi tjín, nkú tjín maha xu̱ta̱ xi nchja̱ tu̱ má éhén ni, ko̱ nkú tjín a̱nte má nga tjíntu. Najmi tsjánte nga i̱ncha s'e̱yanji yjoninte k'ie̱n. \v 10 Tsjo ka̱maha̱ xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ nga̱t'aha̱ ngabayaha̱. S'e̱he̱ kju̱a̱tsjo ko̱ b'i̱ ngján tsjáha̱ xinkjín ni, a̱t'aha̱ kju̱a̱sti kitsjáha̱ xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ já profeta̱ xi joo̱. \p \v 11 Tu̱nga nk'ie nga j'a jan ni̱stjin masen, Nti̱a̱ná kits'ínk'íéntu tík'un ngáha̱ ra̱. I̱ncha tsisintje̱n ngáha, ko̱ tu̱ ni xí i̱ncha kitsankjúhún ngayjee̱ xi kikiehe̱. \v 12 A̱s'a̱i i̱ncha kint'é nku nta̱ xi 'yún kinchja̱, xi nibaha ndji̱o̱jmi ján nga b'i̱ kitsúhu̱: \p —¡Nibánjiu e̱i̱! \p A̱s'a̱i nku ni̱nti̱ ngjinjiko̱ho̱ ndji̱o̱jmi ján ko̱ kikiehe̱ xu̱ta̱ kontra̱ha̱. \v 13 Ta̱ kuihi chu̱bo̱ kama nku chón xi tu̱ xí 'yúhún. Nku tíkjá nankiu̱ je. Yatu mii̱ xu̱ta̱ kits'ínk'iehe̱n chóo̱n. Xu̱ta̱ xi ts'ankihi̱ yjoho̱ tu̱ ni xí i̱ncha kitsankjúhún. I̱ncha kits'ínkie yjoho̱ nga chánka Nti̱a̱ná xi tíjña ndji̱o̱jmi ján. \p \v 14 J'a kju̱a̱ni̱ma̱ xi ma joho, tu̱nga jahá nibá tiña xi ma joo̱n. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua ni xi kama nk'ie nga jane tjio xi ma yatuhu \p \v 15 Kits'ínkjane tjioho̱ ntítsje xi ma yatuhu ko̱ kinu'yá ndji̱o̱jmi ján nkjin nta̱ xi 'yún kinu'yá nga b'i̱ i̱ncha kitsú: \q1 Má tsatéxuma xu̱ta̱, \q1 Nti̱a̱ná ko̱ xi kits'ín nibá ngajoho̱ \q1 ja tíi̱ncha batéxuma yo̱ nd'a̱i̱. \q1 Kui xi ku̱a̱téxuma santaha tu̱ nkjéhé ni. \p \v 16 Jáchá xi kan ñjuu̱ xi tjíntu nginku̱n Nti̱a̱ná i̱ncha kingjénsten ko̱ kits'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná. \v 17 B'i̱ i̱ncha kitsú: \q1 Tí'ba̱i̱hi̱ máb'a̱chjíhi̱ ji, Nti̱a̱ni̱ xi tjíhi̱n nga'yún, \q1 Nti̱a̱ xi tíjña ko̱ y'ejña. \q1 A̱t'aha̱ ja tín'echjéín nga'yún chánka xi ts'i̱, \q1 ko̱ ja kuach'atuts'i̱hi̱n nga tíbatexumai. \q1 \v 18 Kama kjaha̱n na̱xi̱nantá xi tjín a̱sunntee̱, \q1 tu̱nga jahá kuichu ni̱stjihi̱n kju̱a̱kjan chánkahi̱, \q1 chu̱ba̱ nga ka̱maha̱ kju̱a̱ xu̱ta̱ xi k'ie̱n. \q1 Ko̱ k'u̱a̱i̱hi̱ chjí xi sakúhu̱ xu̱ta̱ xi ts'i̱, \q1 já profeta̱ ko̱ xu̱ta̱ xi na̱xu̱ kits'ín, \q1 ngayjee̱ xi bekjúhin, \q1 xi ihi̱ ko̱ xi xi̱xi̱hi̱. \q1 N'e̱kje xi ts'ínkatsún a̱sunntee̱. \p \v 19 A̱s'a̱i tsix'á ni̱nku̱hu̱ Nti̱a̱ná xi síjña ndji̱o̱jmi ján ko̱ kiya a̱ya ni̱nku̱ kaxa̱ tsje xi bakúchji ni xi y'éndako̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xi ts'e̱. Tsat'ai nd'ích'o̱n ko̱ xa̱áha̱n kama. Janeya ch'o̱n, kama nku chón, ko̱ 'yún kik'a ts'í ndji̱o̱. \c 12 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nku ta̱chju̱ún ko̱ nku chu̱yatuku̱ \p \v 1 A̱s'a̱i kama chji ndji̱o̱jmi ján nku ni chánka xi tsakúchji ni xi ka̱ma. Kiya nku ta̱chju̱ún xi kingja ts'íu̱ xi nkúhu x'ótji. Sóo̱ kis'ejña kinte tsu̱ku̱ ko̱ tjín'aha̱ nku corona̱ xi te jo niñu tjíhi̱n. \v 2 Ntí y'a ko̱ chji̱nti̱hi̱ ntíu̱ tíkjintáyako̱ nga un tíbehe̱. \p \v 3 Ta̱ kama chji ndji̱o̱jmi ján kj'a̱í ni xi tsakúchji ni xi ka̱ma. Kiya nku ye̱ chánka xi ni. Yatu maha nintaku̱ ko̱ te ndji̱a̱ha̱. Nga nkúnkú nintaku̱ nkúnkú corona̱ tjí'aha̱. \v 4 Nits'in kikje'yúnko̱ho nku tjíkjá niñu xi tjín nk'a ján ko̱ kikjaníkj'ajen a̱suhu̱n t'anankiu̱. Tsasin'yún chu̱yatuku̱ nginku̱n ta̱chju̱ún xi ja ma tsíhín ntíhi̱ tu̱ xi kji̱ne̱he ntíu̱ nk'ie nga tsín. \p \v 5 A̱s'a̱i nku ntíx'i̱n kitsihi̱n ta̱chjúu̱n. Kui xi tjíhin nga ndjá ku̱a̱téxumaha̱ ngayjee̱ na̱xi̱nantá xi tjín a̱sunntee̱. Tu̱nga kichju'áhá ra̱ ntíhi̱ ta̱chjúu̱n. Má b'ejña Nti̱a̱ná nga batéxuma ngji s'ejña ntíu̱. \v 6 A̱s'a̱i a̱nte kixiu̱ ngji ta̱chjúu̱n nga tsanka. Má y'éndaha̱ Nti̱a̱ná nku a̱nte ngji, tu̱ xi yo̱ n'e̱kjéhen nku mii̱ ko̱ jo unchan ko̱ cháte ko̱ te ni̱stjin. \p \v 7 A̱s'a̱i kama nku kju̱a̱chán ndji̱o̱jmi ján. Ntítsje Miguel ko̱ ntítsje xi tje̱nko̱ho̱ i̱ncha kikjánko̱ chu̱yatuku̱. Kikján chu̱yatuku̱ ko̱ ntítsje xi tje̱nko̱ho̱. \v 8 Tu̱nga kits'ínndyjahá ko̱ najmi ta̱ kis'ehe̱ ra̱ a̱nte ndji̱o̱jmi ján. \v 9 Tsich'onsje chu̱yatuku̱ chánkoo̱, kui xi ye̱ chóo̱ xi 'mi nda̱ninda ko̱ xi ta̱ 'mi ya Satana, xi b'ana̱cha̱ha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱. Kui ko̱ ntítsjehe̱ kichjaníkj'ajen a̱sunntee̱. \p \v 10 A̱s'a̱i tu̱ xí 'yúhún kinu'yáha̱ nku nta̱ xi kint'e ndji̱o̱jmi ján. B'i̱ kitsú: \p —Nd'a̱i̱ kuats'ínk'anki Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xi ts'e̱, kuakakúchji nga'yúhu̱n ko̱ nk'ie nga kui batéxuma. Xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná tíbatéxuma. A̱t'aha̱ ja kuich'onsje xi batéjéne já nts'eé. Kui xi ni̱stjin ni̱stje̱n batéjénehe̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 11 Nga̱t'aha̱ jníhi̱ Chu̱tsa̱nko̱ kuats'ín ngana̱ha já nts'eé, a̱t'aha̱ kuats'ínkie yjoho̱ nga yjanki Jesu. A̱t'aha̱ najmi i̱ncha kitsankjún nga ku̱a̱yá. \v 12 Kui nga n'e̱tsjohonu xi tintsu̱bo̱o ndji̱o̱jmi ján, tu̱nga ni̱ma̱ rú n'ehenu jun xi tintsu̱bo̱o a̱sunntee̱ ko̱ a̱jin ntáchak'uu̱n. A̱t'aha̱ kaf'aijénk'unnu̱u nda̱nindoo̱. 'Yún kjan tímaha̱ a̱t'aha̱ be nga chuba ni̱stjin tíjñaha̱. \p \v 13 Nk'ie nga ja kikie chu̱yatuku̱ nga ja kichjanikj'ajen a̱sunntee̱, a̱s'a̱i tsanka tje̱nnki ta̱chju̱ún xi kitsihi̱n ntíx'i̱u̱n. \v 14 Tu̱nga johó tsja̱nka̱ ihi̱ ja̱ kik'a̱i̱hi̱ ta̱chjúu̱n tu̱ xi ka̱ma ngju̱a̱i̱ tje̱hen a̱nte xi tíjñaha̱ a̱nte kixiu̱. Ngji t'axín kjihi̱n ye̱ a̱nte má nga kin'ekjén jan nú masen tjíhin. \v 15 A̱s'a̱i ts'a chu̱yatuku̱ tsasje xi nkúhu nku ntáje̱, tu̱ xi kui ntóo̱ kjébéfehe̱ ra̱ ta̱chjúu̱n. \v 16 Tu̱nga t'anankiu̱hú tsasinko̱ho̱ ta̱chjúu̱n. Kitsjen nku ti̱xa̱ má nga jas'en ntáje̱ xi ts'asje ts'a chu̱yatuku̱. \p \v 17 A̱s'a̱i tu̱ xí kama kjahán ra̱ chu̱yatuku̱ nga̱t'aha̱ ni xi kamoo̱ ko̱ ngji kjánko̱ ntje̱ xi tjíhi̱n ta̱chjúu̱n, kui xu̱ta̱ha xi f'átjo kju̱a̱téxumaha̱ Nti̱a̱ná ko̱ tu̱ nku kits'ínkiehé yjoho̱ nga Jesu yjanki. \v 18 A̱s'a̱i ngji sinjña chu̱yatuku̱ a̱ndai ntáchak'uu̱n. \c 13 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua chu̱ xi tsitjujín ntáchak'uu̱n \p \v 1 A̱s'a̱i kikie nku chu̱ xi tsitjujín ntáchak'uu̱n. Yatu maha nintaku̱ ko̱ te maha ndji̱a̱ha̱. Nga nkúnkú ndji̱a̱ha̱ nkúnkú corona̱ tjíntu'áha̱, ko̱ nga nkúnkú nintaku̱ nku j'áín xi najmi sasíhi̱n Nti̱a̱ná tjít'aha̱. \v 2 Chu̱ xi kikie b'a̱ tjín xa sine tjín, ko̱ b'a̱ k'un sjai xi nkúhu sjai chu̱ oso̱, ko̱ ts'a b'a̱ tjín ts'a leo̱n tjín. Chu̱yatuku̱ kikjanínk'a chu̱ xu'bo̱ nga kitsjá xáha̱. Y'éjña títjun ko̱ chánka kits'ín ma. \v 3 B'a̱ tjín xi tu̱ xí kin'e'uhún ra̱ nku nintaku̱ tjín, tu̱nga kin'enkihí ra̱ má nga kin'e'uhu̱n. Ngayjee̱ xu̱ta̱ a̱sunntee̱ i̱ncha kama nkjúhu̱n ko̱ kitsjennkíhi̱ chu̱. \v 4 I̱ncha kits'íntsjoho̱ xu̱ta̱ chu̱yatuku̱, a̱t'aha̱ kitsjá xáha̱ chu̱ xinkuu̱ nga kui xi ku̱a̱téxuma. Ko̱ ta̱ i̱ncha kits'íntsjoho̱ chu̱ xinkuu̱. B'i̱ i̱ncha kitsú: \p —Najmi tjín sa kj'a̱í xi nkúhu chu̱. ¿Yá xi ka̱ma kja̱ánko̱ho̱? \p \v 5 Kik'a̱i̱ntehe̱ chu̱ nga nk'a k'u̱a̱sje yjoho̱ ko̱ nga najmi sku̱e̱nkjún Nti̱a̱ná nga ku̱i̱nchja̱, ko̱ kik'a̱i̱hi̱ nga yachán jo sá ku̱a̱téxuma. \v 6 A̱s'a̱i chu̱ najmi kikienkjún Nti̱a̱ná nga kinchja̱. Ch'on kitsúhu̱ Nti̱a̱ná ko̱ a̱nte xi má nga tíjña Nti̱a̱ná ko̱ ngayjee̱ xi tjíntu ndji̱o̱jmi ján. \v 7 Ta̱ kik'a̱i̱ntehe̱ nga kja̱ánko̱ xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ nga ts'i̱ín ngana̱ha̱. Ta̱ kik'a̱i̱hi̱ nga ku̱a̱téxumaha̱ nkú tjín maha ntje̱he̱ xu̱ta̱ xi tjín, nkú tjín nanki xi tjín, nkú tjín maha xu̱ta̱ xi nchja̱ tu̱ má éhén ni ko̱ nkú tjín a̱nte má nga tjíntu. \v 8 A̱s'a̱i i̱ncha kits'íntsjoho̱ chu̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ xi najmi tjíntunt'á j'áíhi̱n xu̱ju̱n xi ts'e̱ Chu̱tsa̱nka̱ xi kin'ek'ie̱n. A̱t'aha̱ kintehe̱ ni nga kamanda a̱sunntee̱ xu̱ju̱hu̱n Chu̱tsa̱nko̱ tjíntut'á j'áíhi̱n ngayjee̱ xi k'úéntu tík'uu̱n. Kui xi najmi i̱ncha kits'íntsjoho̱ chu̱. \p \v 9 Xi tje̱n tja̱ba̱xínñju katasínñju. \v 10 Xi tjíhin nga ngju̱a̱i̱nijé, kui xi ngju̱a̱i̱nijé. Xi tjíhin nga n'e̱k'ienko̱ho ki̱cha̱, kui xi ki̱cha̱ ku̱a̱yáha. Kui nga tjíhin nga ts'i̱ín chúkju̱a̱ha xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ ndjá ku̱i̱nchajin ni xi s'ejihi̱n. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua chu̱ xi tsitju t'anankiu̱ \p \v 11 A̱s'a̱i kikie kj'a̱í chu̱ xi tsitju t'anankiu̱. Jo maha ndji̱a̱ha̱. B'a̱ k'un ndji̱o̱ xi nkúhu ts'e̱ chu̱tsa̱nka̱, tu̱nga b'a̱há ts'ín nchja̱ xi nkúhu chu̱yatuku̱. \v 12 Ngajoho̱ chu̱ xi tjuu̱n batéxuma. Kits'ín chi̱ nga xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ i̱ncha ts'i̱íntsjoho̱ chu̱ xi tjuu̱n, chu̱ xi kin'enkihi̱ má tu̱ xí uhún ra̱. \v 13 Kits'ín kju̱a̱nkjún chánka chi̱, santaha kits'ín nibájen nd'í a̱sun t'anankiu̱ nginku̱n xu̱ta̱. \v 14 Nga'yún xi kitsjáha̱ chu̱ xi tjuu̱n ts'ana̱cha̱ko̱ho̱ ra̱ xu̱ta̱ nginku̱n chu̱ xi tjuu̱n. Kits'ín kju̱a̱'yúhu̱n ra̱ xu̱ta̱ nga ts'i̱ínnda nku sénni̱stjihi̱n chu̱ xi tjuu̱n, tu̱ xi cha̱nkjúhun xi najmi k'ien nk'ie nga tsichaya. \p \v 15 Kik'a̱i̱ntehe̱ chu̱ xi ma joho nga ts'i̱ínk'íéjña tík'un sénni̱stjihi̱n chu̱ xi tjuu̱n, tu̱ xi ku̱i̱nchja̱ha sénni̱stjiu̱n ko̱ ts'i̱ín nga n'e̱k'ien ngayjee̱ xi najmi ts'i̱íntsjoho̱. \v 16 Ko̱ kits'ín chu̱ xi ma joho nga s'e̱t'aha̱ chu̱ba̱ ntsja kixi̱ ko̱ a ra̱ stjen ngayjee̱ xu̱ta̱, xi ihi̱ ko̱ xi xi̱xi̱hi̱, xi nchi̱náha̱ ko̱ xi x'a̱ha̱n, xi nda̱íhi̱ yjoho̱ ko̱ xi najmi nda̱íhi̱ yjoho̱. \v 17 Kits'ín nga najmi ch'a ka̱ma k'u̱a̱tse ko̱ a ra̱ ka̱ma ku̱a̱téña tsa mí nihi, tsa najmi tjíhi̱n chu̱ba̱ha̱ chu̱ ko̱ tsa j'áíhi̱n chu̱ ko̱ a ra̱ xki̱hi̱ j'áíhi̱n chu̱. \p \v 18 Kui ni xu'bi̱ xi machjéhe̱n kju̱a̱nkjintak'un. Xi mankjihi̱n kat'asje xki̱hi̱ chu̱, a̱t'aha̱ xki̱hi̱ j'áíhi̱n nda̱há niu̱. Jun unchan ko̱ cháte ko̱ tj'ion nku niu̱. \c 14 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua já xi Nti̱a̱ná kits'ínkjas'ehe̱n yjoho̱ \p \v 1 A̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nga Chu̱tsa̱nko̱ síjñasun a̱sunntu tje̱nki̱ Sio̱n. Tíi̱nchat'aha̱ unchan ko̱ yachán ñju mii̱ xu̱ta̱ xi tjíntut'áha̱ stjen j'áíhi̱n Chu̱tsa̱nko̱ ko̱ j'áíhi̱n Na̱'mihi̱ Chu̱tsa̱nko̱. \v 2 Kint'e nku nta̱ xi nibaha ndji̱o̱jmi ján. Janeya nto̱ xi nkú ts'ín faneya ntáje̱ nga ma 'yún ko̱ xi nkú ts'ín faneya ch'o̱n. B'a̱ ta̱ ts'ín jane nta̱ xi kint'e xi nkúhu nkjin ṉkjún arpa̱ xi tín'ekjane. \p \v 3 Nginku̱n xi tíbatéxumoo̱ ko̱ nginku̱n xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n ko̱ nginku̱n jáchá xi kan ñjuu̱, tjín xi tíi̱ncha se nku soo̱n tse̱tse̱. Najmi ch'a tímaha̱ soo̱n xu'bo̱, nku tutuhú xi unchan ko̱ yachán ñju mii̱ xi tsitjujin a̱jihi̱n xu̱ta̱ a̱sunntee̱. \v 4 Kui xi najmi i̱ncha kits'ínsi yjoho̱ tsa jminchjín kikjantuko̱, a̱t'aha̱ najmi y'entuko̱ chju̱ún. Tsuhu̱ ra̱ nii̱ nk'ie nga najmi i̱ncha kits'íntsjoho̱ kj'a̱í nti̱a̱. I̱ncha yjankihi̱ Chu̱tsa̱nko̱ tu̱ má nga tífihí. Kui xi kis'echjíntjai a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi tjín. Kui xi tí'ba̱i̱hi̱ Nti̱a̱ná ko̱ Chu̱tsa̱nko̱ nga chje̱ xi tjun tíi̱ncha n'e ma. \v 5 Ndaha nku én tsank'á najmi i̱ncha kinchja̱, a̱t'aha̱ kui xi je nginku̱n Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga i̱ncha kinchja̱ jan ntítsje \p \v 6 A̱s'a̱i kikie kj'a̱í ntítsje xi tsú'ba tje̱n nk'a ján nga nibáko̱ én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná, kui xi tu̱ nkjéhé ni chjíhi̱ ra̱. Kui xi s'e̱ni̱jmíhi̱ xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱, nkú tjín nanki xi tjín, nkú tjín maha ntje̱he̱ xu̱ta̱ xi tjín, nkú tjín maha xu̱ta̱ xi nchja̱ tu̱ má éhén ni ko̱ nkú tjín a̱nte má nga tjíntu. \v 7 'Yún kinchja̱ ntítsjee̱ nga b'i̱ kitsú: \p —Cha̱nkjún Nti̱a̱ná ko̱ n'e̱kio yjonu̱u nga kui xi chánka, a̱t'aha̱ ja kuichu chu̱ba̱ nga ts'i̱ínko̱kju̱a̱ xu̱ta̱. N'e̱tsjoho̱o xi kits'ínnda nk'a ján ko̱ t'anankiu̱, ntáchak'uu̱n ko̱ ntá ti̱xa̱ xi tjín. \p \v 8 A̱s'a̱i nku ntítsje xi ma joho b'i̱ kitsú: \p —Ja kuan'ekje, ja kuan'ekje nanki chánka Babiloni̱a̱. Kits'ín ch'i̱ ngayjee̱ xu̱ta̱, tu̱ xi tu̱ mí ni ch'onk'uhún ni i̱ncha ts'i̱ín xi nkú ta̱ ts'ín kui. \p \v 9 A̱s'a̱i nku ntítsje xi ma jahan b'i̱ kitsú: \p —Tsa tjín xi ts'i̱íntsjoho̱ chu̱ ko̱ sénni̱stjihi̱n ko̱ tsjánte nga s'e̱t'aha̱ chu̱ba̱ha̱ stjen ko̱ tsa ntsja, \v 10 kui xi tjíhin nga ts'i̱ínkjáínyjehe̱ kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná. B'a̱ ka̱maha̱ xi nkú maha̱ xi 'yún 'bi xán xi najmi kichjuje̱he̱n nga'yúhu̱n. Nd'í ko̱ sufri̱ k'u̱a̱i̱ko̱ho̱ ra̱ kju̱a̱ni̱ma̱ nginku̱n ntítsje jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ nginku̱n Chu̱tsa̱nko̱. \v 11 Ndaha tsa mí yjehe najmi ka̱mandyja̱ya ni̱nti̱hi̱ nd'í xi tsjá kju̱a̱'un. Ndaha nku ni̱stjin ko̱ ndaha nku ni̱stje̱n najmi ts'i̱ínkj'áíya xi ts'i̱íntsjoho̱ chu̱ ko̱ sénni̱stjihi̱n ko̱ xi ts'i̱ínkjáíhi̱n chu̱ba̱ha̱ j'áíhi̱n. \v 12 Kui nga tjíhin nga ts'i̱ín chúkju̱a̱ha xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná, xi f'átjo kju̱a̱téxumaha̱ ko̱ s'ejihi̱n Jesu. \p \v 13 A̱s'a̱i kint'e nku nta̱ xi nibaha ndji̱o̱jmi ján nga b'i̱ kitsúna: \p —T'et'ai ni xu'bi̱: “¡Nd'a̱i̱ tíb'atuts'i̱nhi̱n ra̱ nk'ie nga nda tjín ts'e̱ xu̱ta̱ xi ku̱a̱yá nga s'ejihi̱n Nti̱a̱ná!” \p Ko̱ b'i̱ títsu Espiri̱tu̱: \p —Joho̱n, b'a̱ tjín. Kui xu̱ta̱ha xi i̱ncha ts'i̱ínkj'áíya a̱t'aha̱ ndjá xá xi i̱ncha kits'ín. Nti̱a̱ná tsjáha̱ chjíhi̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ nga̱t'aha̱ ngayjee̱ ni nda xi i̱ncha kits'ín. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nkú ts'ín kichjusítje̱n cha̱ha̱n a̱sunntee̱ \p \v 14 A̱s'a̱i tsase ko̱ kikie nku ni̱nti̱ taba. A̱sun ni̱nti̱u̱ tíjñasun nku xi b'a̱ tjín xi nkúhu Ntíhi̱ Nda̱x'iu̱n tjín. Tjí'aha̱ nku corona̱ to̱onsine. Kjiya ntsja ya nku ki̱cha̱ yjo xi n'echjén nga ti tuni̱ñu̱. \v 15 A̱s'a̱i ni̱nku̱ tsitjuhu kj'a̱í ntítsje ko̱ 'yún kinchja̱ nga b'i̱ kitsúhu̱ xi tíjñasun ni̱nti̱u̱: \p —Ja kama chá ni xi tjíntje̱ a̱sunntee̱. Ki̱cha̱hi̱ ti̱cháko̱honi niu̱ ko̱ ch'a̱tjóí, a̱t'aha̱ ja kuichu chu̱ba̱ nga ch'a̱tjó cho̱n. \p \v 16 A̱s'a̱i xi tíjñasun ni̱nti̱u̱ ki̱cha̱ha̱ tsateko̱ho ni xi tjíntje̱ a̱sunntee̱ ko̱ j'áya cha̱ha̱n. \p \v 17 Ni̱nku̱ xi síjña ndji̱o̱jmi ján ta̱ tsitju kj'a̱í ntítsje xi ta̱ y'a nku ki̱cha̱ yjo. \v 18 Ko̱ na̱chan chje̱ ta̱ tsitju kj'a̱í ntítsje xi batéxumaha̱ nd'íu̱. Kui xi 'yún kinchja̱ nga b'i̱ kitsúhu̱ xi y'a ki̱cha̱ yjoo̱: \p —Ki̱cha̱ yjo̱hi̱ ti̱chákjáko̱honi éhe̱n tuntsja̱jé xi tjín a̱sunntee̱, a̱t'aha̱ ja chu̱ba̱ha̱ nga stí tuntsja̱jée̱. \p \v 19 A̱s'a̱i ki̱cha̱ha̱ ntítsjee̱ tsateko̱ho tuntsja̱jé xi tjín a̱sunntee̱ ko̱ kits'ínkj'a má nga ts'íónnki tuu̱, kui xi tsuhu̱ ra̱ má nga s'e̱jña chji kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná. \v 20 Kits'ionnkí tuntsja̱jée̱ na̱tsihi̱n nankiu̱, tu̱nga tu̱ jníhí kitju. Xi nkú ra̱ ma nku metru̱ masen kama nga na̱nka̱ha̱ jníu̱ ko̱ jan ra̱ unchan kilome̱tru̱ kama nga tayáha̱. \c 15 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua yatu ntítsje xi i̱ncha y'a kju̱a̱ni̱ma̱ xi fekuhu \p \v 1 A̱s'a̱i kikie ndji̱o̱jmi ján kj'a̱í ni chánka xi ma nkjúnná, xi tsakúchji ni xi ka̱ma. Yatu ntítsje kikie xi i̱ncha y'a yatu kju̱a̱ni̱ma̱ xi fekuhu. B'a̱ ts'ín ku̱i̱chú ma ndju̱úhu kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná xi tíb'éjña chji. \p \v 2 Kikie nku ni xi b'a̱ tjín nku ntáchak'un chu̱tsín xi nd'í kin'etjijinko̱ho tjín. Ko̱ a̱ndaihi̱ ntáchak'uu̱n tíi̱ncha ndju xu̱ta̱ xi kits'ín ngana̱ha̱ chu̱. Kui xi Najmi kits'íntsjoho̱ sénni̱stjihi̱n ko̱ najmi kits'ínkjáíhi̱n nga kis'et'aha̱ xki̱ j'áíhi̱n chu̱. I̱ncha y'a xu̱to̱ najní arpa̱ xi Nti̱a̱ná kitsjáha̱. \v 3 Tíi̱ncha se soho̱n Moise, nda̱ xi kits'ínxát'aha̱ Nti̱a̱ná, ko̱ ta̱ tíi̱ncha se soho̱n Chu̱tsa̱nko̱. B'i̱ tíi̱ncha tsu: \q1 Ji Nti̱a̱ni̱, ji tjíhi̱n nga'yún. \q1 Chánka ni xi kin'endai ko̱ ma nkjúnni̱. \q1 Kixi̱ ko̱ na̱xu̱ ni̱yá xi ts'i̱. \q1 Ji xi nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ xi tjín. \q1 \v 4 Ngayjee̱ xu̱ta̱ tjíhin nga tsa̱nkjúhin, Nti̱a̱ni̱. \q1 Ngayjee̱ xu̱ta̱ tjíhin nga ts'i̱íntsjohi. \q1 A̱t'aha̱ nku tutu ji xi tsjei. \q1 Kj'u̱a̱í nginkuin ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín nga ts'i̱íntsjohi, \q1 a̱t'aha̱ ja ya nga kixi̱ n'ei kju̱a̱. \p \v 5 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, kikie nga tsix'á ni̱nku̱, a̱nte nkjúhu̱n Nti̱a̱ná xi síjña ndji̱o̱jmi ján. \v 6 Tsitju ni̱nku̱ yatu ntítsje xi i̱ncha y'a kju̱a̱ni̱mo̱. I̱ncha yja najyun xi je ko̱ xi tíbat'ai ko̱ 'me̱he̱ tjíntukjáha̱ ni s'ekjá to̱onsine. \v 7 A̱s'a̱i nku xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n kitsjáha̱ nga nkúnkú ntítsje xi yatuu̱ nku tasa̱ to̱onsine xi kitsehe ni xi ts'i̱ín nibájennehe̱ xu̱ta̱. Kui xi kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná, Nti̱a̱ná xi tíjña tík'un tu̱ nkjéhé ni. \v 8 Kitsehe a̱ya ni̱nku̱ ni̱nti̱ xi tsitjujíhin kju̱a̱chánkaha̱ ko̱ nga'yúhu̱n Nti̱a̱ná, ko̱ ndaha nku najmi kama jas'en a̱ya ni̱nku̱ santa nkúhu nga jeya kju̱a̱ni̱ma̱ xi yatuu̱ xi i̱ncha y'a ntítsje xi yatuu̱. \c 16 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua kju̱a̱ni̱ma̱ xi yatuu̱ \p \v 1 A̱s'a̱i kint'e nku nta̱ xi tu̱ xí 'yúhún xi nibaha a̱ya ni̱nku̱. B'i̱ kitsúhu̱ ntítsje xi yatu maha: \p —Tankíún. Ta̱tendzjosún a̱sunntee̱ ni xi tíi̱ncha tasa̱ xi yatu xi kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná. \p \v 2 A̱s'a̱i ntítsje xi tjuu̱n ngjiténdzjosún a̱sunntee̱ ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. A̱s'a̱i xu̱ta̱ xi tjíntut'áha̱ chu̱ba̱ha̱ chu̱ ko̱ xi kits'íntsjoho̱ sénni̱stjihi̱n i̱ncha kingjaha̱ tsé ch'onk'un xi kitsjáha̱ kju̱a̱'un. \p \v 3 A̱s'a̱i ntítsje xi ma joho tsaténdzjojín ntáchak'uu̱n ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. A̱s'a̱i jní kama ntáchak'uu̱n xi nkúhu jníhi̱ nku nda̱ xi kan'ek'ien. K'ien ngayjee̱ xi tjíntu tík'un a̱jin ntáchak'uu̱n. \p \v 4 A̱s'a̱i ntítsje xi ma jahan tsaténdzjojín ntáje̱ ko̱ a̱jin ntá ti̱xo̱ ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. A̱s'a̱i jní kama. \v 5 Kint'e nga b'a̱ kitsú ntítsje xi batéxumaha̱ ntánijuo̱: \p —Tsje ní ji, Nti̱a̱ xi tíjña ko̱ y'ejña. Kixi̱ kuan'ei nga b'a̱ ts'ín kuan'ei kju̱a̱. \v 6 A̱t'aha̱ kui xu̱ta̱ xu'bo̱ i̱ncha tsaténdzjo jníhi̱ xu̱ta̱ jee̱ ko̱ já profeta̱. Nd'a̱i̱ ji kuak'a̱i̱hi̱ nga jní i̱ncha kuak'i. B'a̱ ts'ín machjéhe̱n. \p \v 7 Ta̱ kint'e nku xi b'i̱ kitsú a̱jin na̱chan chje̱: \p —Joho̱n, Nti̱a̱ xi tjíhi̱n nga'yún, ji xi kixi̱ ko̱ na̱xu̱ n'ei kju̱a̱. \p \v 8 A̱s'a̱i ntítsje xi ma ñjuhu tsaténdzjojnúhu̱ ts'íu̱ ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. Kik'a̱i̱hi̱ kju̱a̱ ts'íu̱ nga nd'í k'u̱étiko̱ho xu̱ta̱. \v 9 A̱s'a̱i 'yún kits'ínchjaha̱n nubóo̱ xu̱ta̱. Ndaha tsa b'a̱ kama, najmi i̱ncha ngjikj'áhá ra̱ ani̱ma̱ha̱ ko̱ najmi i̱ncha kits'ínkie yjoho̱ nga Nti̱a̱ná xi chánka. Tu̱ sa ní najmi kikienkjún Nti̱a̱ná nga kinchja̱. Nti̱a̱ná, kui xi maha̱ tsjá kju̱a̱ni̱ma̱ xu'bi̱. \p \v 10 A̱s'a̱i ntítsje xi ma uhun tsaténdzjo ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱ má tíjñasun chu̱ nga tíbatéxuma. A̱s'a̱i kama jyun ngayjee̱ má tíbatéxuma chu̱. I̱ncha kikjinene nja̱i̱ xu̱ta̱ nga̱t'aha̱ kju̱a̱'un xi tíi̱ncha be. \v 11 Ch'on i̱ncha kitsúhu̱ Nti̱a̱ná xi tíjña nk'a ján tu̱ nga̱t'aha̱ kju̱a̱'un xi tíi̱ncha be ko̱ tsé xi i̱ncha kingjaha̱, tu̱nga tu̱ nkú najmi i̱ncha ngjikj'áhá ra̱ ani̱ma̱ha̱. \p \v 12 A̱s'a̱i ntítsje xi ma juhun tsaténdzjojín ntáje̱ chánka Eufra̱te̱ ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. A̱s'a̱i kixíya ntáje̱ tu̱ xi tsjántehe̱ ra̱ nga kj'u̱a̱ já rei̱ xi nibáha má tju ts'íu̱. \p \v 13 A̱s'a̱i kikie jan jáninda xi b'a̱ k'un cháxkje̱ k'un. Ts'a chu̱yatuku̱ tsitju chu̱ ko̱ ts'a chu̱ xi ma joho ko̱ ts'a nda̱ profeta̱ tsank'óo̱. \v 14 Kui jánindoo̱ xi ts'ín kju̱a̱nkjún ko̱ i̱ncha bitju nga nchja̱ ñjaha̱ já rei̱ xi tjín ngayjee̱ a̱sunntee̱, tu̱ xi k'u̱éndaha yjoho̱ jóo̱ xi má nga i̱ncha ts'i̱ín kju̱a̱chán. A̱t'aha̱ kju̱a̱chán chánka s'e̱ ni̱stjin nk'ie nga ku̱a̱kúchji yjoho̱ Nti̱a̱ná xi tjíhi̱n nga'yún. \p \v 15 “Cha̱so̱o, an kjúa̱ xi nkú joyaha nda̱ ndyjé. ¡Nda tjín ts'e̱ xi tíjña tík'un ko̱ xi tíjña ndaha̱ najyuhu̱n tu̱ xi najmi kjúátsú'ba kistihi ko̱ najmi ka̱ma subaha̱ ra̱ nga cha̱!” \p \v 16 Jáninda xi joo̱n kinchja̱ ñjakúhu̱ já rei̱ a̱nte xi 'mi Armagedon nga én hebreo̱. \p \v 17 A̱s'a̱i ntítsje xi ma yatuhu tsaténdzjo ni xi tíi̱ncha tasa̱ha̱. Kinu'yá nku nta̱ xi tu̱ xí 'yúhún. A̱ya ni̱nku̱ má b'ejña Nti̱a̱ná nga batéxuma nibaha nto̱ nga b'i̱ kitsú: \p —Ja kama. \p \v 18 Tsat'ai nd'ích'o̱n, xa̱áha̱n kama, janeya ch'o̱n, ko̱ kama nku chón xi tu̱ xí 'yúhún. Nkúhu nga tjíntu xu̱ta̱ a̱sunntei̱ najmi kje̱e ma nku chón xi nkúhu xu'bo̱, a̱t'aha̱ tu̱ xí 'yúhún kama chóo̱n. \v 19 Jan tsitju nanki chánkoo̱ nga tsakjanya ko̱ kin'ekje nanki xi tjín a̱sunntee̱. J'áítsjehe̱n Nti̱a̱ná nanki chánka Babiloni̱a̱ xi má nga kits'ín nibánehe̱ kju̱a̱kjan chánkaha̱. Kin'ek'i nanki Babiloni̱a̱ kju̱a̱kjaha̱n Nti̱a̱ná. \v 20 Najmi ta̱ kiyaha̱ ra̱ ngayjee̱ xjo̱ xi tjín ko̱ ta̱ ndaha na̱xi̱u̱. \v 21 Nk'a ján nibaha̱ ra̱ ts'í ndji̱o̱ i xi kik'anehe̱ xu̱ta̱. Ts'ati yachán kilu̱ áíhi̱ niu̱. Én ch'on tsu kinchja̱ xu̱ta̱ nga najmi kikienkjún Nti̱a̱ná nga̱t'aha̱ kju̱a̱ni̱ma̱ xi ts'e̱ ts'í ndji̱o̱, a̱t'aha̱ un ṉkjún i̱ncha kikiehe̱ nga̱t'aha̱ kju̱a̱ni̱ma̱ chánka xu'bi̱. \c 17 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua xi nkú ts'ín kin'eko̱kju̱a̱ na̱skóo̱ \p \v 1 A̱s'a̱i j'aisena nku ntítsje xi síjñajihi̱n ntítsje xi yatuu̱, ntítsje xi i̱ncha y'a tasa̱ xi yatuu̱. B'i̱ kitsúna: \p —Nibái̱. Kuakuchjíhi xi nkú ts'ín n'e̱ko̱kju̱a̱ na̱ská k'aku̱ xi tíjñasun ntáje̱ chánkoo̱. \v 2 Já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱ i̱ncha kikjantuko̱ na̱skóo̱ ko̱ xu̱ta̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ ta̱ i̱ncha kikjantuko̱ no̱. B'a̱ ts'ín kindyjajihi̱n ra̱ xi nkú ts'ínndyjajihi̱n xu̱ta̱ nk'ie nga ma ch'i̱. \p \v 3 A̱s'a̱i j'aijínna Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná ko̱ ngjiko̱na ntítsjee̱ a̱nte kixiu̱. Yo̱ kikie nku ta̱chju̱ún xi tjísuhu̱n nku chu̱ xi ni. Nkú ts'ín chubaha̱ xu̱ta̱, b'a̱ ts'ín tjít'aha̱ chu̱ nga kitsejnúhu̱. Tu̱nga én xi najmi tíbenkjúhún Nti̱a̱ná tjít'aha̱. Yatu maha nintaku̱ ko̱ te maha ndji̱a̱ha̱. \v 4 Nku najyun kuan ko̱ ni yja no̱. Kitsejnúhu̱ ra̱ to̱onsine ko̱ kj'a̱í kj'a̱í ndji̱o̱ tsjo k'un. Kjiya ntsja nku tasa̱ to̱onsine xi kitsehe ni xi najmi sasíhi̱n Nti̱a̱ná ko̱ ni xi si nginku̱n Nti̱a̱ná, kui xi tsuhu̱ ra̱ kju̱a̱ská xi kits'ín. \v 5 Tjít'a stjen nku j'áín xi najmi chu̱ba̱ mankjihi̱n xu̱ta̱. B'i̱ ts'ín tjít'a: “Nanki chánka Babiloni̱a̱.” Kui xi na̱aha̱ jminchjín ská ko̱ na̱aha̱ xu̱ta̱ xi ts'ín ni xi najmi sasíhi̱n Nti̱a̱ná. \v 6 Kikie nga ch'i̱ no̱. Jníhi̱ xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ jníhi̱ xu̱ta̱ xi kin'ek'ien nga̱t'aha̱ nga kits'ínkie yjoho̱ nga Jesu yjanki, kui xi kits'ín ch'i̱hi̱. Nk'ie nga kikie no̱, tu̱ ni xí kama nkjúhúnna. \p \v 7 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúna ntítsjee̱: \p —¿Á tíma nkjúhun ri? Xínyaha nkú tjíhi̱n ra̱ nga̱t'a ts'e̱ no̱ ko̱ chu̱ xi tjísuhu̱n, xi yatu maha nintaku̱ ko̱ te maha ndji̱a̱ha̱. \v 8 Chu̱ xi kuayai, kui xi y'ejña nk'ie. Najmi ta̱ tjíhin nd'a̱i̱. Tu̱nga ku̱i̱tjunjihí a̱ya ti̱xa̱ na̱nko̱ nga ngju̱a̱i̱ má nga ndyja̱. Xu̱ta̱ xi najmi tjíntut'á j'áíhi̱n kintehe̱ ni nga kamanda a̱sunntee̱ xu̱ju̱n xi má nga tjíntut'á j'áíhi̱n ngayjee̱ xi k'úéntu tík'un, kui xu̱ta̱ha i̱ncha ka̱ma nkjúhu̱n nk'ie nga i̱ncha sku̱e̱ chu̱ xi y'ejña nk'ie ko̱ najmi ta̱ tjíhin nd'a̱i̱ tu̱nga kj'u̱a̱í ngáha. \p \v 9 ’Kui ni xu'bi̱ xi machjéhe̱n kju̱a̱nkjintak'un. Nintaku̱ xi yatuu̱, kui xi tsuhu̱ ra̱ a̱sunntu tje̱nki̱ xi yatu xi tíjñasun no̱. \v 10 Ta̱ tsuhu̱ ra̱ yatu já rei̱. Un já rei̱ xu'bi̱ ja i̱ncha kits'ínndyja, nku xi tjín saha̱ xá nd'a̱i̱, ko̱ nku xi najmi kje̱e f'ai. Kui xi najmi 'yún tse ka̱maha̱ nk'ie nga kj'u̱a̱í. \v 11 Chu̱ xi y'ejña nk'ie ko̱ najmi ta̱ tjíhin, kui xi nda̱ rei̱ xi ma jiu̱n, xi ta̱ nku xi yatuu̱. A̱s'a̱i ngju̱a̱i̱ má nga ndyja̱. \p \v 12 ’Ndji̱a̱ te xi kuayai, kui xi tsuhu̱ ra̱ te já rei̱ xi najmi kje̱e 'ba̱i̱ xáha̱, tu̱nga k'u̱a̱i̱ xáhá ra̱ nga ku̱a̱téxumako̱ chu̱ nku ora̱ tjíhin. \v 13 Kui xi nkuhú i̱ncha ka̱mako̱ xinkjín ko̱ tsjáha̱ chu̱ nga'yúhu̱n ko̱ xá xi tjíhi̱n. \v 14 I̱ncha kja̱ánko̱ Chu̱tsa̱nko̱, tu̱nga ts'i̱ín ngana̱há Chu̱tsa̱nko̱, a̱t'aha̱ kui xi Nda̱ Nti̱a̱ha̱ já nti̱a̱ ko̱ Nda̱ rei̱hi̱ já rei̱. I̱ncha tje̱nnkihi̱ Chu̱tsa̱nko̱ xu̱ta̱ xi kinchja̱ha̱ Nti̱a̱ná ko̱ j'ájihi̱n, xi kixi̱ i̱ncha kits'íntjusun ni xi kitsúhu̱ Nti̱a̱ná. \p \v 15 Ko̱ b'a̱ ta̱ kitsú yana ntítsjee̱: \p —Ntáje̱ xi kuayai má nga tíjñasun na̱skóo̱, xu̱ta̱há niu̱. Tu̱ mí ntje̱hé ni y'aha̱ra̱, tu̱ mí éhén ni ko̱ tu̱ mí nankihí ni. \v 16 Ndji̱a̱ xi te xi kuayai xi tjíhi̱n chu̱, kui xi i̱ncha ts'i̱ín unkie na̱skóo̱. I̱ncha kjé'aha̱ ngayjee̱ ni xi tjíhi̱n ko̱ k'u̱éjña kisti. Kji̱ne̱ yjonintehe̱ no̱ ko̱ nd'í i̱ncha k'u̱étiko̱ho. \v 17 A̱t'aha̱ Nti̱a̱ná y'éjña a̱jin ani̱ma̱ha̱ ndji̱a̱ xi tee̱ xi má nga i̱ncha ts'i̱ín ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná. Kui nga nkuhú i̱ncha ts'i̱ín maha yjoho̱ ko̱ i̱ncha tsjáha̱ chu̱ nga kui xi ku̱a̱téxuma santa nkúhu nga ku̱i̱tjusun én xi kitsú Nti̱a̱ná. \v 18 Na̱ xi kuayai, kui nanki chánka xi batéxumaha̱ já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱. \c 18 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga kin'ekje nanki chánka Babiloni̱a̱ \p \v 1 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, a̱s'a̱i kikie kj'a̱í ntítsje xi nibajehen ndji̱o̱jmi ján. Kui xi chánka xá xi tjíhi̱n. Kju̱a̱chánka xi tjíhi̱n kits'ín ndzjehe̱n a̱sunntee̱. \v 2 'Yún kinchja̱ nga b'i̱ kitsú: \p —Ja kuan'ekje. Ja kuan'ekje nanki chánka Babiloni̱a̱. Ja ni'yaha̱ jánindoo̱ kama, a̱nte má tjíntuyá ngayjee̱ jáninda xi tjín. Ja nu̱ba̱ha̱ ngayjee̱ ni̱se xi uncha ko̱ xi si nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 3 A̱jihi̱n nanki xingisoo̱ nku na̱ská kama nanki Babiloni̱a̱. Xi nkúhu tsa kik'i jóo̱ kju̱a̱skáha̱ no̱ nga kikjantuko̱. Já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱ i̱ncha kikjantuko̱ no̱, ko̱ kama nchi̱ná já tiyanta̱ xi tjín nga̱t'aha̱ ni ṉkjún xi ts'atse nga tsjo ts'ín y'ejña. \p \v 4 A̱s'a̱i kint'e kj'a̱í nta̱ xi nibaha ndji̱o̱jmi ján xi b'i̱ kitsú: \p —Ti̱tjusjo̱jiun nankiu̱, jun xi xu̱ta̱ xi ts'a̱n, tu̱ xi najmi ko̱ jun ch'a̱njiko̱honu ngatitsuhu̱n ko̱ tu̱ xi najmi cha̱ko̱honu kju̱a̱ni̱ma̱ xi sa̱kúhu̱. \v 5 A̱t'aha̱ santaha ndji̱o̱jmi ján ja tíbichú ngatitsuhu̱n. Ja tjínjin k'un Nti̱a̱ná jé xi tíi̱ncha ts'ín. \p \v 6 ’N'e̱k'íéchjíú ni xi kits'íhi̱n xu̱ta̱. Jo tjíhin nga n'ek'íéchjíú ngatitsuhu̱n. Ti̱nchajihu̱un tasa̱ha̱ ni xi k'úí, xi jo ni̱yá nga 'yún kjan sa nga xi kitsjáha̱ xi kj'a̱í. \v 7 Xi nkú ts'ín 'yún nk'a ts'asje yjoho̱ ko̱ tsjo ts'ín y'ejña, b'a̱ ta̱ ts'ín 'yún tjoho̱n kju̱a̱ni̱ma̱ ko̱ kju̱a̱ba nd'a̱i̱. A̱t'aha̱ b'a̱ títsu nga kui rú nku na̱ rei̱na̱, najmi na̱ x'a̱n rú ko̱ rú najmi s'e̱he̱ kju̱a̱ba. \v 8 Kui kju̱a̱ha nkuhú nga ni̱bane tentehe̱ ra̱ kju̱a̱ni̱ma̱, ngabaya, kju̱a̱ba ko̱ kjintíá. Nd'í s'e̱tíko̱ho, a̱t'aha̱ tjíhi̱n nga'yún Nti̱a̱ná xi ts'ínko̱kju̱a̱ha̱. \p \v 9 Ni xi tjíhi̱n na̱ská Babiloni̱a̱ já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱ kits'ínchjénko̱ no̱ ko̱ jóo̱ i̱ncha kikjantuko̱ no̱. Kui nga nk'ie nga i̱ncha sku̱e̱he jóo̱ ni̱nti̱ xi tíbitju má nga títi nankiu̱, i̱ncha kji̱ntát'a ko̱ un ka̱ma k'un. \v 10 Kjin ku̱i̱ncha, a̱t'aha̱ i̱ncha tsa̱nkjún kju̱a̱'un xi tí'ba̱i̱hi̱ nankiu̱ ko̱ b'a̱ i̱ncha ku̱i̱tsu̱: \p —¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin! ¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin nanki chánkoo̱, nanki Babiloni̱a̱ xi nk'a tje̱n! A̱t'aha̱ nkuhú nga n'eko̱kju̱a̱ha. \p \v 11 Játiyanta̱ xi tjín a̱sunntee̱ ta̱ kji̱ntát'a ko̱ un sku̱e̱he̱ nga̱t'aha̱ ni xi tímaha̱ nankiu̱, a̱t'aha̱ najmi ta̱ tjín xi k'u̱a̱tsehe̱ ra̱ ch'á xi kj'u̱a̱íko̱. \v 12 A̱t'aha̱ to̱onsine ko̱ to̱ontaba, nkjin tíkjá ndji̱o̱ tsjo k'un ko̱ nkjin tíkjá najyun chjí, najyun kuan ko̱ xi nihi̱, nkjin tíkjá yá xi sinjne̱ ko̱ nkjin tíkjá ni xi kin'endako̱ho yá xi chjí ko̱ ki̱cha̱ ko̱ kj'a̱í sa nihi xi tjín, \v 13 nkjin tíkjá ni xi sinjne̱ ko̱ ntá sinjne̱, tjink'úbjo ko̱ xán, seti̱, ku̱a̱n ni̱ñu̱ xi chjí ko̱ tuni̱ñu̱, turu̱ ko̱ chu̱tsa̱nka̱, ndje̱ ko̱ yá xi kje'yún ndje̱, ko̱ santaha xu̱ta̱ musu̱ xi satéña, kui niu̱ xi i̱ncha f'aiko̱ jóo̱. \v 14 B'a̱ k'úíhi̱n nanki Babiloni̱a̱: \p —¡Ja najmi ta̱ tjíhin ri tu tsjo k'un xi kama mje ṉkjúhin! ¡Ja kuan'endyja kjin ni tsjo k'un xi tjíhin ko̱ kju̱a̱nchi̱náhi̱! ¡Najmi ta̱ sa̱kú saha ri! \p \v 15 Kjin i̱ncha ku̱i̱ncha já tiyanta̱ xi i̱ncha kama nchi̱nántjaihi nankiu̱, a̱t'aha̱ i̱ncha tsa̱nkjún kju̱a̱'un xi sku̱e̱he̱ nankiu̱. I̱ncha kji̱ntá ko̱ un sku̱e̱he̱ nga̱t'aha̱ ni xi tímaha̱ nankiu̱ \v 16 nga b'a̱ i̱ncha ku̱i̱tsu̱: \p —¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin! ¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin nanki chánkoo̱! Kui xi kingja najyun chjí xi kuan ko̱ xi ni, nayjun xi yjajnuhu̱ to̱onsine ko̱ kj'a̱í kj'a̱í ndji̱o̱ tsjo k'un. \v 17 Nkuhú nga kfehe ngayjee̱ kju̱a̱nchi̱ná chánka xu'bi̱. \p Nkjin i̱ncha ku̱i̱ncha ngayjee̱ já xi ts'ínko̱ yábarku̱, xi yá barku̱ i̱ncha b'emayá, xi ts'ínxáya yábarku̱ ko̱ ngayjee̱ xi ntáchak'uu̱n sakúhu̱ra̱ ni xi i̱ncha kjine. \v 18 Nk'ie nga i̱ncha sku̱e̱ ni̱nti̱ xi tíbitju má nga títi nankiu̱, 'yún i̱ncha ku̱i̱nchja̱ nga b'a̱ i̱ncha ku̱i̱tsu̱: \p —¿Má nankihi xi b'a̱ ta̱ tjín xi nkú tjín nanki chánkoo̱? \p \v 19 I̱ncha ku̱a̱té'a ndyjo nintaku̱ nga ku̱a̱kúchji nga kju̱a̱ba tjíhi̱n, i̱ncha kji̱ntá ko̱ un sku̱e̱he̱ nga̱t'aha̱ ni xi tímaha̱ nankiu̱ nga b'i̱ i̱ncha ku̱i̱tsu̱: \p —¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin! ¡Ni̱ma̱ rú ts'íhin nanki chánkoo̱! 'Yún ts'atse ni xi chjí. Yo̱ kama nchi̱ná ngayjee̱ xi tjíhi̱n yábarku̱. Tu̱ nkuhú nga kuan'ekjehe ngayjee̱ ni xi tjíhi̱n. \p \v 20 Kat'etsjonu̱u, jun xi tintsu̱bo̱o ndji̱o̱jmi ján nga̱t'aha̱ ni xi tín'ehe̱ nanki chánkoo̱. Kat'etsjonu̱u, jun xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ já postru̱ ko̱ já profeta̱, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná kuats'ínko̱kju̱a̱ nankiu̱ nga̱t'aha̱ ni xi kits'ínnu̱u. \p \v 21 A̱s'a̱i nku ntítsje xi nk'a tje̱n kikjesíntje̱n nku ndji̱o̱ na̱xi̱ áí. Kui xi kikjaníkj'ajin ntáchak'uu̱n nga b'i̱ kitsú: \p —B'i̱ ts'ín 'yún n'e̱kje nanki chánka Babiloni̱a̱ ko̱ najmi ta̱ ch'a sku̱e̱he̱ ra̱. \v 22 Najmi ta̱ ku̱i̱nú'yáha a̱ya ni̱yátéhe̱ nga kju̱a̱ne̱ najní arpa̱ ko̱ yána̱xu̱ ko̱ tjio. Yo̱ najmi ta̱ s'e̱he já xi ts'ínnda nkjin tíkjá ni. Yo̱ najmi ta̱ ku̱i̱nú'yáha nga ku̱a̱kjan tuni̱ñu̱. \v 23 Najmi ta̱ ts'i̱ín ndzjehen ndaha nku nd'í a̱ya ni̱yátéhe̱ ko̱ najmi ta̱ ku̱i̱nú'yáha s'í kju̱a̱bixan. B'a̱ ka̱ma ta̱ ndaha tsa já tiyanta̱ xi tjín yo̱ kama já k'aku̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi tjín ko̱ tj'e xi maha̱ ts'ana̱cha̱ko̱ho̱ ra̱ ngayjee̱ na̱xi̱nantá xi tjín. \v 24 A̱t'aha̱ kui nankiu̱ y'anji jníhi̱ já profeta̱, jníhi̱ xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ ngayjee̱ xi kin'ek'ien a̱sunntee̱. \c 19 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga kin'etsjoho̱ Nti̱a̱ná ndji̱o̱jmi ján \p \v 1 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, a̱s'a̱i kint'e nta̱ha̱ nkjin ṉkjún xu̱ta̱ xi 'yún kinchja̱ ndji̱o̱jmi ján nga b'i̱ i̱ncha kitsú: \q1 —¡Kan'etsjoho̱ Nti̱a̱ná, kui xi ts'ínk'ankiná! \q1 Kui xi ts'e̱ kju̱a̱chánka ko̱ nga'yún. \q1 \v 2 A̱t'aha̱ nda ts'ín ko̱ kixi̱ ts'ín kju̱a̱, \q1 ja kuats'ínko̱kju̱a̱ na̱ská k'aku̱ \q1 xi ni najmi ndaha̱ kits'ínkatsúnko̱ho xu̱ta̱. \q1 Nti̱a̱ná ja kuakasje chjí jníhi̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱. \p \v 3 A̱s'a̱i b'a̱há ta̱ i̱ncha kitsú ngáha: \p —¡Kan'etsjoho̱ Nti̱a̱ná! Ni̱nti̱ xi tíbitjuhu̱ nanki chánkoo̱ ngju̱a̱i̱nji nk'a ján tu̱ nkjéhé ni. \p \v 4 A̱s'a̱i kingjénsten santaha t'anankiu̱ jáchá xi kan ñjuu̱ ko̱ xi ñju xi tjíntu tík'uu̱n nga kits'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná, kui xi tíjñasun a̱nte má batéxuma. B'i̱ i̱ncha kitsú: \p —¡B'a̱ katuma! ¡Kan'etsjoho̱ Nti̱a̱ná! \p \v 5 A̱s'a̱i kinu'yá nku nta̱ xi nibaha̱ ra̱ má b'ejña Nti̱a̱ná nga b'i̱ kitsú: \q1 N'e̱tsjoho̱ Nti̱a̱ná ngayjo jun xi xu̱ta̱ xi ts'e̱, \q1 jun xi yankjún Nti̱a̱ná, xi xi̱xi̱hi̱ ko̱ xi ihi̱. \p \v 6 A̱s'a̱i kint'e nga xi nkú ts'ín nu'yá nkjin nta̱ha̱ xu̱ta̱, xi nkú ts'ín faneya ntáje̱ nga ma 'yún ko̱ xi nkú ts'ín 'yún faneya ch'o̱n. B'i̱ kitsú nto̱: \q1 —¡Kan'etsjoho̱ Nti̱a̱ná! \q1 A̱t'aha̱ tíbatéxuma Nti̱a̱ná, Nti̱a̱ xi tjíhi̱n nga'yún. \q1 \v 7 Kat'etsjoná ko̱ katsejíhinná kju̱a̱tsjo, \q1 n'e̱kié yjoná nga kui xi chánka. \q1 A̱t'aha̱ ja kuichu chu̱ba̱ kju̱a̱bixaha̱n Chu̱tsa̱nko̱, \q1 ja kab'énda yjoho̱ xi k'úéjñako̱. \q1 \v 8 Ka'ba̱i̱hi̱ nga ngju̱a̱ najyun xi chjí, \q1 xi je ko̱ xi tíbat'ai. \p Kui niu̱ xi tsuhu̱ ra̱ ni xi nda i̱ncha kits'ín xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná. \v 9 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúna ntítsjee̱: \p —T'et'ai ni xu'bi̱: “¡Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xi kik'inyaha̱ ra̱ nga kj'u̱a̱íhi s'í kju̱a̱bixaha̱n Chu̱tsa̱nko̱!” \p Ko̱ b'a̱ ta̱ kitsúna: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Nti̱a̱ná xi b'a̱ kitsú. \p \v 10 A̱s'a̱i tsási̱nkúnch'int'aha̱ ntítsjee̱ xi má nga ts'intsjoho̱, tu̱nga b'a̱há kitsúna: \p —Najmi b'a̱ tu̱ n'ei. An ta̱ ts'inxát'aha̱ Nti̱a̱ná xi nkúhu ji ko̱ ta̱ xi nkúhu já nts'ei xi tu̱ nkú tíma 'yún tak'uhún én xi tsakúya Jesu. Nti̱a̱náhá xi n'e̱tsjoihi̱. \p A̱t'aha̱ én xi tsakúya Jesu, kui ée̱n xi ts'ínkinchja̱ha̱ já profeta̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi Jua nku xi tjísuhu̱n ndje̱ \p \v 11 A̱s'a̱i kikie nga tje̱nti̱xa̱ nk'a ján. Tsase ko̱ kikie nku ndje̱ taba. Xi tjísuhu̱n chu̱ 'mi Xi Kixi̱ Ts'ín ko̱ Xi Kju̱axi̱ Ni xi Tsu. Kixi̱ ts'ín nk'ie nga kju̱a̱ ts'ín ko̱ nga kján. \v 12 Xi tíi̱ncha nd'í tíi̱ncha tunku̱n. Nkjin corona̱ tjí'aha̱ ko̱ tjít'aha̱ nku j'áín xi nku tutu kui be. \v 13 Yja nku najyun xi kits'ihi̱ jní ko̱ j'áíhi̱n, kui xi Éhe̱n Nti̱a̱ná. \v 14 Tje̱nnkihi̱ já jun xi tjín ndji̱o̱jmi ján. Ndje̱ taba tjíntusúhu̱n nga yja najyun xi chjí, xi taba ko̱ je. \p \v 15 Ts'a tíbitju nku ki̱cha̱ xi yjo, tu̱ xi kja̱ánko̱ho nanki xi tjín a̱sunntee̱. Ndjá ku̱a̱téxumaha̱ xu̱ta̱ ko̱ ts'i̱ín nibánehe̱ kju̱a̱kjan chánkaha̱ Nti̱a̱ná xi tjíhi̱n nga'yún. \v 16 Najyun xi yja ko̱ ngasuhu̱ tjít'a j'áín xu'bi̱: “Nda̱ rei̱hi̱ já rei̱ ko̱ Nda̱ Nti̱a̱ha̱ já nti̱a̱.” \p \v 17 A̱s'a̱i kikie nku ntítsje xi síjñasun ts'íu̱. Kui xi 'yún kinchja̱ nga b'i̱ kitsúhu̱ ngayjee̱ ni̱se xi b'ema tje̱n nk'a ján: \p —Nibá ma ñjakú nga chi̱no̱o nichine chánka xi tsjá Nti̱a̱ná. \v 18 Chi̱no̱o yjonintehe̱ já rei̱ ko̱ já jun k'aku̱ ko̱ já xi x'i̱n b'asje yjoho̱, yjoho̱ ndje̱ ko̱ xi b'esúhu̱n chu̱, yjonintehe̱ ngayjee̱ xu̱ta̱, xi tjíma nda̱íhi̱ ko̱ xi kich'atse, xi ihi̱ ko̱ xi xi̱xi̱hi̱. \p \v 19 A̱s'a̱i kikie chu̱ xi tsitjujín ntáchak'uu̱n ko̱ já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱ nga tje̱nko̱ já juhu̱n. I̱ncha kama ñjakú tu̱ xi i̱ncha kja̱ánko̱ho xi tjísuhu̱n ndje̱ ko̱ já jun xi ts'e̱ xi tjísuhu̱n ndje̱. \v 20 Kichjubénijé chi̱ ko̱ ta̱ kichjubénijé nda̱ profeta̱ tsank'á xi kits'ín kju̱a̱nkjún nginku̱n chi̱. Kui kju̱a̱nkjún xi kits'ín ts'ana̱cha̱ko̱ho̱ ra̱ xu̱ta̱ xi kitsjánte nga kis'et'aha̱ chu̱ba̱ha̱ chi̱ ko̱ xi kits'íntsjoho̱ sénni̱stjihi̱n. I̱ncha kichjanikj'ajin tík'un chi̱ ko̱ nda̱ profeta̱ tsank'óo̱ a̱jin ntáchak'un nd'í xi títiko̱ho sufri̱. \v 21 Ko̱ já xingisoo̱ kin'ek'ienko̱ho ki̱cha̱ xi tíbitju ts'a xi tjísun ndje̱. Ngayjee̱ ni̱see̱ tu̱ xí i̱ncha kikjinehé yjonintehe̱ jóo̱. \c 20 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga nku mii̱ nú kj'u̱a̱ \p \v 1 A̱s'a̱i kikie nku ntítsje xi nibajehen ndji̱o̱jmi ján nga y'a yubi̱hi̱ ti̱xa̱ na̱nko̱ ko̱ kjiya ntsja nku n'úki̱cha̱ chánka. \v 2 Jakj'á chu̱yatuku̱ ko̱ y'ét'a'yún nku mii̱ nú tjíhin. Kui chu̱yatuku̱ xi ye̱ chá xi 'mi nda̱ninda ko̱ Satana. \v 3 Kikjaníkj'aya ti̱xa̱ na̱nko̱ ko̱ y'échja. Y'énehe̱ nku sello̱ xi y'échja'yún a̱nkju̱o̱ tu̱ xi najmi ta̱ k'u̱a̱na̱cha̱ha̱ ra̱ nanki xi tjín a̱sunntee̱ santa nkúhu nga kj'u̱a̱ nú xi nku miu̱. A̱skahan nk'ie nga ja kj'u̱a̱ nú xi nku miu̱, tjíhin nga chjúndáya kutju. \p \v 4 A̱s'a̱i kikie nkjin já xi y'entu nga kik'a̱i̱ xáha̱ nga i̱ncha ku̱a̱téxuma. Ta̱ kikie xu̱ta̱ xi kitikjá nintaku̱ nga̱t'aha̱ nga tu̱ nkú kits'ínkiehé yjoho̱ nga Jesu yjanki ko̱ y'éni̱jmí éhe̱n Nti̱a̱ná. Kui xi najmi kits'íntsjoho̱ chu̱ ko̱ sénni̱stjihi̱n ko̱ najmi kitsjánte nga kis'et'aha̱ stjen ko̱ a ra̱ ntsja chu̱ba̱ha̱ chu̱. I̱ncha j'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ ko̱ tsatéxumako̱ Jesucristo̱ nku mii̱ nú tjíhin. \v 5 Tu̱nga xu̱ta̱ k'ien xingisoo̱ najmi j'áíyaha̱ ngabayoo̱ santa nkúhu nga j'a nú xi nku miu̱. Xi ku̱a̱téxumako̱ Jesucristo̱, kui xi tjun kj'u̱a̱íyaha̱. \v 6 ¡Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ je xi k'u̱a̱i̱hi̱ ra̱ nga tjun kj'u̱a̱íyaha̱! Ngabaya xi ma joho najmi ta̱ tjíhi̱n ra̱ nga'yún tsa nkú ts'i̱íhi̱n xu̱ta̱ xu'bo̱. Tu̱ sa ní ts'i̱íntsjoho̱ Nti̱a̱ná ko̱ Jesucristo̱ xi nkúhu já na̱'mi ko̱ ku̱a̱téxumako̱ nku mii̱ nú tjíhin. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga ts'i̱ínndyja nda̱nindoo̱ \p \v 7 Nk'ie nga ja kj'u̱a̱ nú xi nku miu̱, chjúndáya nda̱nindoo̱ má kjiya'yún. \v 8 A̱s'a̱i ku̱i̱tju nga k'u̱a̱na̱cha̱ha̱ xi batéxumaha̱ nanki Gog ko̱ nanki Magog, kui xi tsuhu̱ ra̱ tu̱ má nankihí ni. Nda̱nindoo̱ ku̱i̱nchja̱ ñjakúhu̱ já jun xi tjíhi̱n nankiu̱ nga i̱ncha kja̱án. Nkjin ka̱ma xi nkú ts'ín nkjin maha tsumí xi tjín a̱ndai ntáchak'uu̱n. \p \v 9 I̱ncha k'úéma ngayjee̱ a̱sunntee̱ ko̱ k'u̱étjindaihi̱ má tjíntu xu̱ta̱ jehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ nanki xi Nti̱a̱ná tjoho̱. Tu̱nga ni̱bahá nd'í nk'a ján xi kj'u̱a̱ík'íétiyjehe̱. \v 10 Ko̱ nda̱nindoo̱ xi ts'ana̱cha̱ha̱ jóo̱ chja̱nikj'ajin ntáchak'un xi tjíhi̱n nd'í ko̱ sufri̱, má ta̱ chja̱nikj'ajin chu̱ ko̱ nda̱ profeta̱ tsank'óo̱. Yo̱ un sku̱e̱he̱ ni̱stjin ni̱stje̱n tu̱ nkjéhé nihi. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nga n'e̱ko̱kju̱a̱ xu̱ta̱ \p \v 11 A̱s'a̱i kikie xi tíbatéxuma. Taba ko̱ chánka a̱nte má nga tíjña nga batéxuma. A̱s'a̱i t'anankiu̱ ko̱ nk'oo̱ i̱ncha ngji t'axín nginku̱n. Najmi ta̱ kis'ehe̱ ra̱ a̱nte. \v 12 Kikie xu̱ta̱ xi k'ie̱n, xi ihi̱ ko̱ xi xi̱xi̱hi̱, nk'ie nga kabincha nginku̱n xi tíbatéxumoo̱. A̱s'a̱i kichjux'á nkjin xu̱ju̱n ko̱ ta̱ kichjux'á xu̱ju̱n xi má nga tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ta̱ xi k'úéntu tík'un. Xi nkú ts'ín tjít'a xu̱ju̱n ni xi i̱ncha kits'ín, b'a̱ ts'ín kin'eko̱kju̱a̱ xu̱ta̱ k'ie̱n. \p \v 13 J'áíya ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ xi k'ienjin ntáchak'uu̱n ko̱ xi kjintuyánji t'anankiu̱, ngayjee̱ xi tjíntu a̱ntehe̱ xu̱ta̱ k'ie̱n. Xi nkú nga i̱ncha kits'ín, b'a̱ ts'ín i̱ncha kin'eko̱kju̱a̱. \v 14 A̱s'a̱i kichjanikj'ajin xi 'mi Ngabaya ko̱ xi 'mi A̱ntehe̱ Xu̱ta̱ K'ie̱n a̱jin ntáchak'un nd'íu̱. Ngabaya xi ma joho ntáchak'un nd'íu̱. \v 15 Xi najmi tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ju̱n má nga tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ta̱ xi k'úéntu tík'uu̱n, kui xi ta̱ kichjanikj'ajin ntáchak'un nd'íu̱. \c 21 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nku nk'a tse̱tse̱ ko̱ nku t'ananki tse̱tse̱ \p \v 1 A̱s'a̱i kikie nku nk'a tse̱tse̱ ko̱ nku t'ananki tse̱tse̱, a̱t'aha̱ kindyjajin sén nk'a xi tjuu̱n ko̱ t'ananki xi tjuu̱n, ko̱ najmi ta̱ kis'ehe ntáchak'un. \v 2 Ko̱ kikie nanki Jerusalen tse̱tse̱. Kui xi nanki jehe̱ Nti̱a̱ná xi Nti̱a̱ná kits'ín nibájen ndji̱o̱jmi ján. B'a̱ ts'ín kas'enda xi nkúhu nku na̱bixan xi tsjo tjín x'ótji xi kan'engja nga tíkuyaha̱ nda̱ bixoo̱n. \p \v 3 Kint'e nku nta̱ xi 'yún xi nibaha má tíjña xi tíbatéxumoo̱ nga b'i̱ kitsú: \p —Nti̱a̱ná ja tíjñajihi̱n xu̱ta̱ nd'a̱i̱. K'úéjñajihi̱n xu̱ta̱ ko̱ kui xi ka̱ma xu̱ta̱ha̱. Nti̱a̱ná k'úéjñajihi̱n ko̱ ka̱ma Nti̱a̱ha̱. \v 4 Ts'i̱ínxijnu ntánku̱n. Najmi ta̱ i̱ncha ku̱a̱yáha ko̱ najmi ta̱ i̱ncha kji̱ntáha. Najmi ta̱ kji̱ntáyaha nga̱t'aha̱ kju̱a̱boo̱ ko̱ najmi ta̱ un sku̱e̱he̱ ra̱. A̱t'aha̱ ni xi kis'e ja najmi ta̱ tjíhin. \p \v 5 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú xi tíbatéxumoo̱: \p —An títs'in tse̱tse̱ ngayjee̱ ni xi tjín. \p Ko̱ b'a̱ ta̱ kitsú: \p —T'et'ai ni xu'bi̱, a̱t'aha̱ kju̱axi̱ én xu'bi̱ ko̱ ma n'e s'ejin. \p \v 6 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúna: \p —Ja kama. An xi ntu alfa̱ ko̱ ntu omega̱, an xi tjuu̱n ko̱ xi fekuu̱. Xi tíma xintáha̱ an tsjaha̱ nga k'úí ntánijuaha̱ ntá ti̱xa̱ xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. Tu̱ tsjahá ra̱. \v 7 Xi ts'i̱ín ngana̱, kui xi ts'i̱ínkjáíhi̱n ngayjee̱ ni xu'bi̱. An ka̱ma Nti̱a̱ha̱ ko̱ kui ka̱ma ntína̱. \v 8 Tu̱nga máha xi tsankjún ko̱ xi najmi s'ejihi̱n, xi ts'ín ni xi najmi sasínna ko̱ xi ts'ínk'ien ani̱ma̱, xi chu̱ba̱ fantuko̱hó xinkjín ko̱ xi ts'ín tj'e, xi benkjún nti̱a̱ xi ts'ínndaha ntsja xu̱ta̱ ko̱ ngayjee̱ xi nchja̱ én tsank'á, kui xi tjíhin nga ngju̱a̱i̱ a̱jin ntáchak'un xi nd'í ko̱ sufri̱ títiko̱ho. Kui xi ngabaya xi ma joho. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua Jerusalen tse̱tse̱ \p \v 9 A̱s'a̱i j'aisena nku ntítsje xi síjñajihi̱n ntítsje xi yatuu̱, ntítsje xi i̱ncha y'a yatu tasa̱ má nga tíi̱ncha kju̱a̱ni̱ma̱ yatu xi fekuhu. Kui xi b'a̱ kitsúna: \p —Nibái̱. Kuakuchjíhi na̱bixan xi ka̱ma chju̱úhu̱n Chu̱tsa̱nko̱. \p \v 10 A̱s'a̱i j'aijínna Espiri̱tu̱ ko̱ ngjiko̱na ntítsjee̱ nku a̱sunntu tje̱nki̱ chánka xi 'yún nk'a. Yo̱ tsakúna nanki Jerusalen, kui xi nanki jehe̱ Nti̱a̱ná xi Nti̱a̱ná títs'ín nibájen ndji̱o̱jmi ján. \v 11 Nd'íhi̱ kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná títs'ín kat'aihi̱ nankiu̱ xi nkú joyaha ndji̱o̱ tsjo k'un chjí, xi nkú joyaha nku ndji̱o̱ jaspe̱ xi taba xi nkúhu nch'án taba. \v 12 Tjítjindaihi̱ nankiu̱ nku xjó chánka ko̱ nk'a xi te jo maha a̱nkju̱a̱ha̱. Nkúnkú a̱nkju̱o̱ tíi̱nchasti nkúnkú ntítsje ko̱ tjíntut'áha̱ a̱nkju̱o̱ j'áíhi̱n ntje̱he̱ xu̱ta̱ Israel xi te jo maha. \v 13 Jan maha̱ a̱nkju̱a̱ xi yja má tju ts'íu̱ ko̱ jan yja má xi tje̱hen fintjai ts'íu̱ ko̱ jan yja nku ngatehe̱ ko̱ jan yja ngate xinkuu̱. \v 14 Te jo maha tuts'in xjóho̱ nankiu̱. Nga nkúnkú tjíntut'á j'áíhi̱n já postru̱ xi te joho̱ Chu̱tsa̱nko̱. \p \v 15 Ntítsje xi tínchja̱ko̱na y'a nku yáchu̱ba̱ to̱onsine xi k'u̱a̱ chu̱ba̱ko̱ho nankiu̱, a̱nkju̱a̱ha̱ ko̱ xjóho̱. \v 16 Nkuhú chu̱ba̱ y'a nankiu̱. Nga ndjuhu̱ ko̱ nga tayáha̱ tu̱ nkuhú chu̱ba̱ y'a. Yáchu̱ba̱ha̱ ntítsjee̱ ts'achu̱ba̱ko̱ho nankiu̱. Jo mii̱ ko̱ jo unchan kilome̱tru̱ kama. Nga ndjuhu̱ ko̱ nga tayáha̱ ko̱ nga nk'aha̱ tu̱ nkuhú chu̱ba̱. \v 17 A̱s'a̱i ta̱ ts'achu̱ba̱ xjóho̱. Cháte ko̱ tj'ion metru̱ kama. Chu̱ba̱ xi ts'ínchjén xu̱ta̱, ta̱ kui xi kits'ínchjén ntítsjee̱. \p \v 18 Ndji̱o̱ tsjo k'un jaspe̱ kamandako̱ho xjóo̱ ko̱ to̱onsine xi tu̱ xí ndahá kamandako̱ho nankiu̱. 'Na̱ xi nkúhu chu̱tsín. \v 19 Ngayje tíkjá ndji̱o̱ tsjo k'un chjí tjíntut'á tsjoho̱ tuts'in xjóho̱ nankiu̱, jaspe̱ xi tjuu̱n, zafiro̱ xi ma joho, aga̱ta̱ xi ma jahan, esmeralda̱ xi ma ñjuhu, \v 20 oni̱ce̱ xi ma uhun, cornalina̱ xi ma juhun, crisoli̱to̱ xi ma yatuhu, berilo̱ xi ma jihin, topaci̱o̱ xi ma ñjaha, crisoprasa̱ xi ma tehe, jacinto̱ xi ma te nkuhu, ko̱ amatista̱ xi ma te joho. \v 21 A̱nkju̱a̱ xi te joo̱, te jo perla̱ tjíhin. Nkuhú ndji̱o̱ tsjo k'un perla̱ kamandako̱ho nga nkúnkú a̱nkju̱o̱. Ko̱ to̱onsine xi nda kamandako̱ho ni̱yáté k'aku̱hu̱ nankiu̱. 'Na̱ xi nkúhu chu̱tsín. \p \v 22 Najmi kikie ni̱nku̱ nankiu̱, a̱t'aha̱ Chu̱tsa̱nko̱ ko̱ Nti̱a̱ná, Nti̱a̱ xi tjíhi̱n nga'yún, kui xi ni̱nku̱hu̱ nankiu̱. \v 23 Najmi machjéhe̱n nankiu̱ tsa ts'íu̱ ts'i̱ín ndzjehe̱n ko̱ tsa sóo̱, a̱t'aha̱ nd'íhi̱ kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná títs'ín ndzjehe̱n ko̱ Chu̱tsa̱nko̱ xi nd'íhi̱ nankiu̱. \v 24 Xu̱ta̱ na̱xi̱nantá xi tjín a̱sunntee̱ i̱ncha k'úéma má ndzjehe̱n nankiu̱ ko̱ i̱ncha kj'u̱a̱íko̱ yo̱ kju̱a̱nchi̱náha̱ já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱. \v 25 Najmi s'e̱chja a̱nkju̱a̱ha̱ nankiu̱ nga ni̱stjiu̱n, ko̱ najmi s'e̱ ni̱stje̱n. \v 26 Yo̱ n'e̱kjas'en kju̱a̱nchi̱náha̱ ko̱ ni tsjo k'un xi tjíhi̱n nanki xi tjín a̱sunntee̱. \v 27 Tu̱nga ndahá nku ni xi si nginku̱n Nti̱a̱ná najmi kju̱a̱s'en yo̱, ta̱ ndaha xu̱ta̱ xi ts'ín ni xi najmi sasíhi̱n Nti̱a̱ná, ko̱ ta̱ ndaha xi nchja̱ én tsank'á. Tu̱ nkuhú xu̱ta̱ xi tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ju̱hu̱n Chu̱tsa̱nko̱, yo̱ má nga tjíntut'á j'áíhi̱n xu̱ta̱ xi k'úéntu tík'uu̱n, kui xi ka̱ma kju̱a̱s'en yo̱. \c 22 \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua ntá xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱ \p \v 1 A̱s'a̱i tsakúna ntítsjee̱ nku ntáje̱ xi tjíhi̱n ntánijua xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. Kui xi tíbat'ai xi nkúhu nch'án taba. Má b'entu Nti̱a̱ná ko̱ Chu̱tsa̱nko̱ nga batéxuma, yo̱ tíbitjuhu ntóo̱. \v 2 Kamasehe̱n ni̱yáté k'aku̱hu̱ nankiu̱ ko̱ xki̱ a̱ndaihi̱ ntáje̱ tíi̱ncha yá tu xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. Nk'ie nga nku nú te jo ni̱yá bjaha̱ tu. Xki̱ sá bjaha̱ tu. Xka̱ha̱ yóo̱ maha̱ ts'i̱ínnkihi̱ xu̱ta̱ na̱xi̱nantá xi tjín a̱sunntee̱. \p \v 3 Najmi ta̱ s'e̱he ni xi najmi nda kinchja̱ne Nti̱a̱ná. K'úéjñajihi̱n Nti̱a̱ná ko̱ Chu̱tsa̱nko̱ nankiu̱ nga ku̱a̱téxumaha̱ ko̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱ i̱ncha ts'i̱íntsjoho̱. \v 4 I̱ncha ka̱ma ku̱a̱se̱'a Nti̱a̱ná ko̱ stjen s'e̱t'a j'áíhi̱n. \v 5 Najmi ta̱ s'e̱he ni̱stje̱n. Najmi ta̱ ka̱machjéhe̱n ra̱ nd'í xi ts'i̱ín ndzjehe̱n xu̱ta̱ xi k'úéntu yo̱ ko̱ ta̱ ndaha ts'íu̱, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná ts'i̱ín ndzjehe̱n. Tu̱ nkjéhé ni i̱ncha ku̱a̱téxuma xu̱ta̱ xu'bo̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakuchjíhi̱ Jua nk'ie nga ja ma kj'u̱a̱íhí Jesu \p \v 6 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúna ntítsjee̱: \p —Kju̱axi̱ én xu'bi̱ ko̱ ma n'e s'ejin. Nti̱a̱ná, Nti̱a̱ xi kits'ínkinchja̱ já profeta̱, kui xi kuats'ín nibá ntítsjehe̱, tu̱ xi ku̱a̱kúchjihi̱ ra̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱ ni xi tjíhin nga ka̱ma xatí. \p \v 7 —¡Kjúái̱ xatíá! ¡Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xi títs'íntjusuhun én xi tjít'a xu̱ju̱n xu'bi̱, xu̱ju̱n xi títsuya ni xi tjíhin nga ka̱ma! \p \v 8 An Jua kint'e ko̱ kikie ni xu'bi̱. A̱skahan nga ja kint'e ko̱ kikie, tsási̱nkúnch'int'aha̱ ntítsje xi tsakúna niu̱ nga kits'intsjoho̱. \v 9 Tu̱nga b'a̱há kitsúna: \p —Najmi b'a̱ tu̱ n'ei. An xi ta̱ ts'inxát'aha̱ Nti̱a̱ná xi nkúhu ji ko̱ xi nkúhu já nts'ei xi já profeta̱ ko̱ ngayjee̱ xi títs'íntjusun én xi tjít'a xu̱ju̱i̱n. Nti̱a̱náhá xi n'e̱tsjoihi̱. \p \v 10 Ko̱ b'a̱ ta̱ kitsúna: \p —Najmi tu̱ ch'atjó 'mai én xi kits'ínkjas'ehin Jesucristo̱ xi tjít'a xu̱ju̱i̱n. A̱t'aha̱ ja tíbichú tiña ni̱stjin nga ku̱i̱tjusun niu̱. \v 11 Xi ts'ín ni xi najmi nda, tu̱ nkú kats'íhín ni najmi nda. Xi ch'onk'un, tu̱ nkú kats'íhín ni ch'onk'uhu̱n. Xi nda, tu̱ nkú kats'íhín ni xi ndaha̱. Ko̱ xi je, tu̱ nkú katuma jehé. \p \v 12 —Joho̱n, kjúái̱ xatíá. Kjúái̱ko̱ho̱ chjí xi tsjaha̱ nga nkúnkú xu̱ta̱ xi nkú nga i̱ncha kits'ín. \v 13 An xi ntu alfa̱ ko̱ ntu omega̱. An nga tuts'ihi̱n ni ko̱ nga fekuhu. An xi tjuhun ko̱ xi fekuhu. \p \v 14 ¡Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ xi tíbanéhe najyuhu̱n tu̱ xi ts'i̱ínkjáíhi̱n ra̱ tuhu̱ yá xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱ ko̱ tu̱ xi ka̱ma kju̱a̱s'ehen a̱nkju̱a̱ha̱ nankiu̱! \v 15 Na̱tsin ján ku̱i̱ncha xu̱ta̱ xi ch'onk'uu̱n, xi ts'ín tj'e, xi chu̱ba̱ fantuko̱hó xinkjín, xi ts'ínk'ien ani̱ma̱, xi benkjún nti̱a̱ xi ts'ínndaha ntsja xu̱ta̱, ko̱ ngayjee̱ xi tsjoho̱ ko̱ nchja̱ én tsank'á. \p \v 16 —An Jesu títs'in nibá ntítsjena̱ tu̱ xi ku̱i̱tsu̱yaha̱ ra̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱ ni xu'bi̱. An nts'én xi nibáha̱ ra̱ kja̱ma̱ha̱ David, an xi ntje̱he̱ David, ko̱ an niñu chánka xi ts'ín ndzjen nga ja tífi ma see̱n. \p \v 17 B'a̱ títsu Espiri̱tu̱ ko̱ chju̱úhu̱n Chu̱tsa̱nko̱: \p —¡Nibáí! \p Xi tíbasínñjuhu̱ b'a̱ ta̱ katsú: \p —¡Nibáí! \p Xi tíma xintáha̱, kanibá. Xi mjehe̱, tu̱ katakj'áhá ntánijua xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. \s1 B'i̱ ts'ín fekuhu xu̱ju̱n xu'bi̱ \p \v 18 An b'a̱ tíxihi̱n xu̱ta̱ xi tíbasínñjuhu̱ én xi tjít'a xu̱ju̱n xu'bi̱ xi títsuya ni xi tjíhin nga ka̱ma: Tsa tjín xi k'u̱ésuhu̱n én xi tjít'a e̱i̱, Nti̱a̱ná k'u̱ésuhu̱n xu̱ta̱ xi b'a̱ ts'i̱íu̱n kju̱a̱ni̱ma̱ xi tjít'a xu̱ju̱i̱n. \v 19 Tsa tjín xi kjéxin én xi tjít'a xu̱ju̱i̱n xi títsuya ni xi tjíhin nga ka̱ma, Nti̱a̱ná kjéxihi̱n xu̱ta̱ xi b'a̱ ts'i̱íu̱n tu xi k'u̱a̱i̱hi̱, tu xi tsjá yá xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱, ko̱ ta̱ kjéxihi̱n a̱nte xi k'u̱a̱i̱hi̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ nanki jehe̱ Nti̱a̱ná xi tjít'a xu̱ju̱i̱n. \p \v 20 Xi tíb'éjña chji ni xu'bi̱ b'i̱ títsu: \p —Joho̱n, kjúái̱ xatíá. \p ¡B'a̱ katuma! ¡Nibáí, Nda̱ Nti̱a̱ Jesu! \p \v 21 Ngatentoo̱ kas'enu̱u kju̱a̱ndaha̱ Nda̱ Nti̱a̱ná Jesu. B'a̱ katuma.