\id JHN Mazateco de Jalapa de Díaz \h Xu̱ju̱n xi y'ét'a Jua \toc1 Xu̱ju̱n xi y'ét'a Jua én nda tsuhu̱ Jesucristo̱ \toc2 Xu̱ju̱n xi y'ét'a Jua \toc3 Jn. \mt1 Xu̱ju̱n xi y'ét'a Jua én nda tsuhu̱ Jesucristo̱ \c 1 \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya nda̱ xi kits'ínntu xu̱ju̱i̱n yáha Jesu \p \v 1 Nga tuts'ihi̱n ni tu̱ b'a̱ ts'ín jahá tíjña Ée̱n. Kui Ée̱n xi y'ejñako̱ho̱ Nti̱a̱ná. Kui Ée̱n xi Nti̱a̱ná. \v 2 Kui xi y'ejñako̱ Nti̱a̱ná nkúhu nga tuts'ihi̱n ni. \v 3 Ée̱n kits'ínndako̱ho Nti̱a̱ná ngayjee̱ ni xi tjín. Ndaha nku ni xi tjín najmi kin'enda tsa najmi tjín Ée̱n. \v 4 Yo̱ nibáha̱ ra̱ kju̱a̱tík'un. Kui kju̱a̱tík'uu̱n, kui nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n xu̱ta̱. \v 5 Ndíi̱ tíb'at'ai má jyuu̱n ko̱ má jyuu̱n najmi tíchúkju̱a̱ha̱ nga títs'ínk'ien. \p \v 6 J'ai nku nda̱ xi 'mi Jua xi Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱. \v 7 J'ai tsúya ni xi kikie tu̱ xi ku̱i̱tsu̱yaha yáha nd'íu̱ ko̱ tu̱ xi s'e̱jihi̱n ra̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ nd'í xi j'ai nchja̱ni̱jmíyaha. \v 8 Najmi kui xi nd'íu̱. Tu̱ kin'e nibáhá tu̱ xi ku̱i̱tsu̱yaha yáha nd'íu̱. \v 9 Nd'í xi ndoo̱ xi ts'ín ndzjehe̱n ngayjee̱ xu̱ta̱ ja ma kj'u̱a̱íhí a̱sunntee̱. \p \v 10 Ée̱n j'aik'iejña a̱sunntee̱, Én xi Nti̱a̱ná kits'ínndako̱ho a̱sunntee̱. Tu̱nga xu̱ta̱ a̱sunntee̱ najmi kamankjihi̱n yáha kui. \v 11 J'ai a̱nte xi ts'e̱, tu̱nga xu̱ta̱ xi ts'e̱ najmi kits'ínkjáíhi̱n. \v 12 Tu̱nga xi kits'ínkjáíhi̱n ko̱ kis'ejihi̱n, kui xu̱ta̱ha xi kitsjáha̱ nga ka̱ma ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \v 13 Kui xi kitsin xi nkú ts'ín kama mjehe̱ Nti̱a̱ná. Najmi kitsin xi nkú ts'ín tsin xu̱ta̱ xi tjín, ko̱ ta̱ ndaha najmi xi nkú ts'ín tíjñaha̱ xu̱ta̱, ko̱ ta̱ ndaha najmi xi nkú ts'ín mjehe̱ xu̱ta̱. \p \v 14 Kui Ée̱n xi kik'a yjoninte ko̱ y'ejñajinni̱ ko̱ kiyai̱ kju̱a̱chánkaha̱, a̱t'aha̱ kui xi Ntí nku tutuhu̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Tsakúchji kju̱a̱nda chánkaha̱ ko̱ én xi b'a̱ tjíu̱n. \v 15 Jua kitsúya yáha kui. B'i̱ kitsú: \p —Kui xi kinchjani̱jmíyahana nga b'a̱ kixian: “Xi a̱skahan nibá nga an, kui xi tjun nga an, a̱t'aha̱ kui xi tu̱ b'a̱ ts'ín jahá tíjña.” \p \v 16 Xki̱ kju̱a̱nda xi kik'a̱i̱ná kju̱a̱nchi̱ná chánka xi ts'e̱ tsitjujihin. \v 17 A̱t'aha̱ Nti̱a̱ná kits'ínchjén Moise nga kitsjá kju̱a̱téxumoo̱, tu̱nga j'aihí Jesucristo̱ nga y'éjña kju̱a̱ndoo̱ ko̱ én xi na̱xu̱ tjín. \v 18 Najmi tjín xi ja be nkú tjín Nti̱a̱ná. Nku tutuhú Ntí nku tutuu̱ xi tíjñako̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱, kui xi j'aikúchjiná Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jua Bautista̱ yáha Jesu \r (Mt. 3:11-12; Mr. 1:7-8; Lc. 3:15-17) \p \v 19 B'i̱ ts'ín kinchja̱ Jua nk'ie nga já judio̱ k'aku̱ xi tjín nanki Jerusalen kits'ínkji já na̱'mi ko̱ já xi ta̱ ts'ínxát'a ni̱nku̱ xi má nga ngju̱ásjaiyaha̱ Jua yáha kui. \v 20 Kinchja̱ kixi̱ kixi̱ Jua ko̱ najmi ts'ana̱cha̱. B'i̱ kitsú: \p —Najmi an nda̱ xi xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá. \p \v 21 B'a̱ kitsú jóo̱ nga kingjásjaiyaha̱: \p —¿Yáhá ni ji? ¿A jihí xi Elia̱? \p —Najmi an —kitsú Jua. \p —¿A jihí xi nda̱ profeta̱ xi tjíhin nga kj'u̱a̱í? —kitsú jóo̱. \p —Najmi —kitsú Jua. \p \v 22 —¿Yáha ji? —ta̱ kitsú ngáha jóo̱—. A̱t'aha̱ tjíhin nga kuankínko̱ ngáha̱ ri̱ én kixi̱ já xi kits'ín nibáni̱. ¿Nkú bixín? \p \v 23 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jua: \p —An xi nku nda̱ xi tínchja̱ a̱nte kixiu̱ nga b'a̱ títsu: “Tjen kixi̱u ni̱yá má nga nibá Nti̱a̱ná.” Kui niu̱ xi y'ét'a nda̱ profeta̱ Isaia̱ xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná. \p \v 24 Ko̱ já xi kits'ínkji já fariseo̱ \v 25 ta̱ kingjásjaiyaha̱ Jua: \p —Tsa najmi ji xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá ko̱ ta̱ ndaha Elia̱ ko̱ ta̱ ndaha nda̱ profeta̱ xi tjíhin nga kj'u̱a̱í, ¿á xu̱ta̱ tíbatentáhani? \p \v 26 B'i̱ kitsú Jua: \p —An ntánijua tíbatentáko̱hona xu̱ta̱, tu̱nga síjñajihínnu̱u nku xi najmi yo, \v 27 xi kj'u̱a̱í a̱skahan nga an. Najmi tje̱henna tsa kjendáya n'úhu̱ tja̱ba̱xín ntéhe̱. \p \v 28 B'a̱ kama ni xu'bi̱ nanki xi 'mi Betani̱a̱, nanki xi tíjña ngabantá ntáje̱ Jordan, má tsaténtá xu̱ta̱ Jua. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jua nga Jesu xi chu̱tsa̱nka̱ha̱ Nti̱a̱ná \p \v 29 Ni̱stjin xi ma ndyjuu̱n ngáha kikie Jua nga Jesu nibák'un tiñaha̱ ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Kui xu'bi̱ xi chu̱tsa̱nka̱ha̱ Nti̱a̱ná xi kjexín ngatitsuhu̱n xu̱ta̱ a̱sunntee̱. \v 30 Kui xi kinchjani̱jmíyahana nga b'i̱ kixian: “Xi a̱skahan nibá nga an, kui xi tjun nga an, a̱t'aha̱ kui xi tu̱ b'a̱ ts'ín jahá tíjña.” \v 31 Nk'ie ta̱ ndaha an najmi be yá níhi, tu̱nga ntánijuahá jái̱tentá xu̱ta̱ tu̱ xi s'e̱jña chjihi̱ ra̱ xu̱ta̱ Israel yáha kui. \p \v 32 B'i̱ ta̱ kitsúya Jua ni xi kikie: \p —Kikie nga nibajen Espiri̱tu̱ ndji̱o̱jmi ján xi nkú joyaha nku chu̱tuju ko̱ nga j'aik'iejñantjai nintaku̱. \v 33 Ta̱ ndaha an najmi kje̱e be yá níhi, tu̱nga xi kits'ín nibáhána nga ntánijua kuatentáhana xu̱ta̱, kui xi b'a̱ kitsúna: “Xi cha̱i̱ nga ni̱bajenk'uhu̱n Espiri̱tu̱ ko̱ k'úéjñantjaihi̱, kui xi Espiri̱tu̱ Santo̱ ku̱a̱téntáko̱ho xu̱ta̱.” \v 34 An kikie nga tsitjusun kui ée̱n ko̱ tíxinya nga kui xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ha̱ Jesu já ni'yakuyá xi tjuu̱n \p \v 35 Nk'ie nga kama ndyjuu̱n, ta̱ yo̱hó tíi̱nchako̱ ngáha Jua jo já ni'yakuyáha̱. Kikie nga j'a Jesu yo̱ ko̱ b'i̱ kitsú: \p \v 36 —Kui xu'bo̱ xi chu̱tsa̱nka̱ha̱ Nti̱a̱ná. \p \v 37 Kint'é nga joo̱ já ni'yakuyáha̱ ni xi kinchja̱ ko̱ kitsjennkíhi̱ Jesu. \v 38 A̱s'a̱i tsasenji a̱stu̱n Jesu ko̱ kikie nga tje̱nnkihi̱ jóo̱. B'i̱ kitsúhu̱: \p —¿Mí xi tíbinchisjó? \p —Ji nda̱ maestru̱ —kitsú jóo̱—, ¿má tinchin? \p \v 39 —Nibáa̱so̱ho̱o —kitsú Jesu. \p A̱s'a̱i ngji jóo̱ ko̱ kikie má tíjña Jesu. Yo̱ kits'ínkj'a ni̱stjin xu'bo̱, a̱t'aha̱ ja ngixun. Nkú ra̱ ma nga chu̱ba̱ ñju niu̱. \v 40 Já xi joo̱ xi kint'é ni xi kinchja̱ Jua ko̱ kitsjennkíhi̱ Jesu, nku xi 'mi Andre xi nda̱ nts'e̱ maha Simon Pedro̱. \v 41 Kui xi títjun ngjingisjai Simon ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ja kuasakúni̱ nda̱ xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá. \p \v 42 A̱s'a̱i j'aiko̱ Andre nda̱ nts'e̱ nga j'aisehe̱ Jesu. Jesu tsasehe̱ Simon ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —Ji xi Simon, ntíhi̱ Jona. Ji xi k'úín ngáha ri Pedro̱. \p \v 43 Ni̱stjin xi ma ndyjuu̱n, nk'ie nga tífi Jesu a̱nte Galilea̱, a̱s'a̱i ngjisehe̱ Felipe̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —Tsjénnkiní. \p \v 44 Nanki Betsaida̱ nibáha Felipe̱, má nga ta̱ nankihi̱ Andre ko̱ Pedro̱. \v 45 A̱s'a̱i Felipe̱ ngjisehe̱ Natanael ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ja kuasakúni̱ nda̱ xi kinchja̱ni̱jmíyaha Moise nga y'ét'a xu̱ju̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ xi ta̱ y'ét'a já profeta̱. Kui xi Jesu ntíhi̱ Kuse, nda̱ xi nibáha nanki Nazaret. \p \v 46 B'a̱ kitsú Natanael: \p —¿A ka̱mahá stjújin Nazaret nku ni xi nda? \p —Nibáa̱se̱i̱hi̱ —kitsú Felipe̱. \p \v 47 Nk'ie nga kikie Jesu nga nibá tiña Natanael, b'a̱ kitsú: \p —Kuihí nda̱ xu'bi̱ xi xu̱ta̱ Israel tje̱he̱n ra̱, nku nda̱ xi najmi b'ana̱cha̱. \p \v 48 —¿Nkú ts'ín yahaní? —kitsú Natanael. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kuakiehe kintehe̱ ni nga kuanchja̱hi Felipe̱, nk'ie nga kabinchunnkí yá higuera̱. \p \v 49 —Ji nda̱ maestru̱ —kitsú ngáha Natanael—, ji xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. Ji xi nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ Israel. \p \v 50 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A a̱t'aha̱ kuakiehe kintehe̱ yá higuera̱ kuaxihin, a kui kju̱a̱ha nga kuas'ejihin ri nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáhana? 'Yún chánka ni xi cha̱ sai nga xu'bi̱. \p \v 51 Ko̱ b'i̱ ta̱ kitsú ya Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Cho̱o nga tsjén ti̱xa̱ ndji̱o̱jmi ján ko̱ nga ntítsjehe̱ Nti̱a̱ná ku̱i̱yájnu ko̱ ku̱i̱tjujen nga kj'u̱a̱ísehe̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n. \c 2 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ín Jesu nku kju̱a̱nkjún a̱jihi̱n nku s'í kju̱a̱bixan \p \v 1 Ni̱stjin xi ma jahan kama nku kju̱a̱bixan nanki Cana, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Galilea̱, ko̱ yo̱ ngji na̱aha̱ Jesu. \v 2 Ta̱ ngji Jesu ko̱ já ni'yakuyáha̱ kju̱a̱bixoo̱n, a̱t'aha̱ kik'inyaha̱. \v 3 Nk'ie nga jeya binu̱, a̱s'a̱i b'a̱ kitsú na̱aha̱ Jesu nga kinchja̱ko̱ho̱: \p —Ja najmi ta̱ tjíhi̱n ra̱ binu̱. \p \v 4 —Ji ta̱chju̱ún —kitsú Jesu—, ¿á an tí'miyahaní niu̱? Najmi kje̱e bichú chu̱ba̱na̱. \p \v 5 A̱s'a̱i kinchja̱ko̱ na̱aha̱ Jesu já xi tíi̱ncha basehe̱ yámixo̱ nga b'a̱ kitsúhu̱: \p —N'e̱tjusun ngayjee̱ ni xi ku̱i̱tsu̱nu̱u. \p \v 6 Yo̱ tíi̱ncha jun ndji̱í nisa xi kamandako̱ho ndji̱o̱. Kui xi ts'ínchjén xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱ nk'ie nga ts'ín je yjoho̱ nginku̱n Nti̱a̱ná, xi nkú ts'ín tíjña ni̱yáha̱. Nkúnkú ndji̱íu̱ s'en ra̱ tsa cháte ko̱ tsa cháte ko̱ kan litru̱ ntánijua. \v 7 B'i̱ kitsúhu̱ Jesu já xi tíi̱ncha basehe̱ yámixo̱: \p —N'e̱tso ntánijua ndji̱íi̱. \p Kits'íntse susun jóo̱ ndji̱íu̱. \p \v 8 A̱s'a̱i Jesu b'i̱ kitsúhu̱ jóo̱: \p —Chjúbó chuba ko̱ tankínko̱ho nda̱ xi tíbasehe̱ s'íu̱. \p B'a̱ i̱ncha kits'ín jóo̱. \v 9 A̱s'a̱i kikjut'a nda̱ xi tíbasehe̱ s'íu̱ ntánijua xi ja kama binu̱, tu̱nga najmi behé má nibaha̱ ra̱ ntóo̱. Tu̱ já xi tíi̱ncha basehé ra̱ yámixo̱ xi be, a̱t'aha̱ kui xi ts'asje ntánijuo̱. Kui nga nda̱ xi tíbasehe̱ ra̱ s'íu̱ kinchja̱ha̱ ra̱ nda̱ bixoo̱n ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p \v 10 —Ngayjee̱ xu̱ta̱ títjun tsjá binu̱ xi nda ko̱ nk'ie nga ja 'yún ka'bi xu̱ta̱, a̱s'a̱i ní tsjá xi najmi 'yún ndaha̱. Tu̱nga máha ji, binu̱ xi 'yún nda xi tjítjoihi nd'a̱i̱ tí'ba̱i̱. \p \v 11 Kui kju̱a̱nkjún xu'bi̱ xi títjun kits'ín Jesu nanki Cana, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Galilea̱. B'a̱ ts'ín tsakúchjihi kju̱a̱chánkaha̱, ko̱ kis'ejihi̱n já ni'yakuyáha̱ nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱. \p \v 12 Ja kamoo̱. A̱s'a̱i ngji Jesu nanki Capernaum nga tje̱nko̱ na̱aha̱ ko̱ já nts'e̱ ko̱ já ni'yakuyáha̱. Yo̱ y'entu chuba ni̱stjin. \s1 B'i̱ ts'ín kik'onsje Jesu chu̱ xi tíi̱ncha batéña jóo̱ má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱ \r (Mt 21:12-13; Mc 11:15-18; Lc 19:45-46) \p \v 13 Nk'ie nga ja tíbichú tiña S'í Pascu̱a̱ xi b'asje xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱, a̱s'a̱i ngji Jesu nanki Jerusalen. \v 14 Má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱ kisakúhu̱ já xi tíi̱ncha batéña turu̱ ko̱ chu̱tsa̱nka̱ ko̱ chu̱tuju ko̱ já xi tjíntu yo̱ nga tíi̱ncha ts'ínk'óntjaiya to̱on. \v 15 A̱s'a̱i jách'á n'ú'ya̱, kui xi kik'onsjeko̱ho ngayjee̱ chu̱tsa̱nko̱ ko̱ turu̱. Kikjaní ndzjo to̱oho̱n já xi tíi̱ncha ts'ínk'óntjaiya to̱on yo̱ ko̱ kits'ínk'ótsjá yámixa̱ha̱. \v 16 B'i̱ kitsúhu̱ já xi tíi̱ncha batéña chu̱tuju: \p —Ti̱ch'onsjo̱o chu̱nu̱u e̱i̱. Najmi tu̱ tiyanta̱ n'e mo ni'yaha̱ Na̱'mina̱. \p \v 17 J'áítsjehe̱n já ni'yakuyáha̱ nga b'i̱ ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná: “Tjo ts'atina ni'yahi̱, kui nga tíb'enkíhina kju̱a̱ni̱ma̱.” \p \v 18 A̱s'a̱i já judio̱ k'aku̱ kingjásjaiyaha̱ Jesu: \p —¿Mí kju̱a̱nkjúhun xi ku̱a̱kúchji nga ma n'e ni xi tín'ei? \p \v 19 B'i̱ ts'ín kinchja̱ Jesu: \p —N'e̱katsúnyo ni̱nku̱ ko̱ jan ni̱stjin kjesíntje̱n ngáhana. \p \v 20 B'i̱ kitsú já judio̱ k'aku̱: \p —Yachán jun nú kamandaha ni̱nku̱. ¿Nkú ts'ín jan ni̱stjin chjúsíntje̱henni ji? \p \v 21 Tu̱nga yjonintehe̱ ní Jesu kinchja̱ni̱jmíyaha nga kits'ínkjó ni̱nku̱. \v 22 Kui kju̱a̱ha, nk'ie nga j'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱, j'áítsjehe̱n ra̱ já ni'yakuyáha̱ ni xi kitsú ko̱ kis'ejihi̱n én xi tjít'a xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ én xi kinchja̱ko̱ já judio̱ k'aku̱. \p \v 23 Nk'ie nga tíjña Jesu nanki Jerusalen a̱jihi̱n S'í Pascu̱a̱, nkjin ṉkjún xu̱ta̱ kis'ejihi̱n nk'ie nga kikie kju̱a̱nkjún xi kits'ín. \v 24 Tu̱nga Jesu najmi kits'ínkjáíhi̱n xi nkú ts'ín ts'ínnkjink'un xu̱to̱, a̱t'aha̱ be xi nkú k'un. \v 25 Najmi kamachjén tsa tjín xi kitsúyaha̱ nkú k'un, a̱t'aha̱ be xi nkú ts'ín tjíntuyá ani̱ma̱ha̱. \c 3 \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíko̱ Jesu Nicodemo̱ \p \v 1 Nku nda̱ fariseo̱ xi 'mi Nicodemo̱ xi ta̱ nda̱ k'aku̱hu̱ xu̱ta̱ judio̱ \v 2 j'aisehe̱ Jesu nga jyuu̱n ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, yaníi̱ nga ji xi nku nda̱ maestru̱ xi Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱. A̱t'aha̱ najmi ch'a ka̱maha̱ ts'i̱ín kju̱a̱nkjún xi tín'ei tsa najmi tíjñajihi̱n Nti̱a̱ná. \p \v 3 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Xi najmi tsin tse̱tse̱, kui xi najmi ma chjihi̱ xi nkú ts'ín batéxuma Nti̱a̱ná. \p \v 4 B'a̱ kitsú Nicodemo̱: \p —¿Nkú ts'ín tsín tse̱tse̱ ngáha nku nda̱ nk'ie nga ja chá? ¿A ka̱mahá ta̱ kju̱a̱s'en xi ma johó ngáha a̱ya ka̱ts'a̱ na̱aha̱ ko̱ tsín ngáha? \p \v 5 B'i̱ ts'ín kinchja̱ Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Xi najmi tsínjin ntánijua ko̱ Espiri̱tu̱ najmi ka̱ma kju̱a̱s'enjin nga Nti̱a̱ná xi ku̱a̱téxumaha̱. \v 6 Xi xu̱ta̱ tsjáha̱ kju̱a̱tík'un, kui xi kju̱a̱tík'uhu̱n xu̱ta̱ tjíhi̱n. Xi Espiri̱tu̱ tsjáha̱ kju̱a̱tík'un, kui xi kju̱a̱tík'uhu̱n Espiri̱tu̱ tjíhi̱n. \v 7 Najmi tu̱ ma nkjúhin ni xi kuaxihin, nga tjíhin nga tsín tse̱tse̱ ngáhanu. \v 8 Fi ntjo̱ tu̱ má nga mjehé ra̱ ko̱ ta̱ nu'yáí nga xu. Tu̱nga najmi yaní má nibáha ko̱ má tífi. B'a̱ joyaha ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tsinjín Espiri̱tu̱. \p \v 9 B'a̱ kitsú Nicodemo̱: \p —¿Nkú tjíhi̱n ra̱ ni xi tíbixín? \p \v 10 B'i̱ ts'ín kinchja̱ Jesu: \p —Ji xi nda̱ maestru̱hu̱ xu̱ta̱ Israel. ¿A najmi yaní niu̱? \v 11 Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Ji̱n chubai̱ ni xi yai̱ ko̱ bixínyai̱ ni xi kiyai̱, tu̱nga jun najmi n'e s'ejiun én xi bixínyai̱. \v 12 Tsa najmi s'ejinnu̱u énna̱ nk'ie nga ni xi ts'e̱ a̱sunntei̱ tínchjani̱jmíyaha̱nu̱u, ¿nkú ts'ín s'e̱jihi̱nnu̱u énna̱ tsa ni xi ts'e̱ ndji̱o̱jmi ján kuinchjani̱jmíyaha̱nu̱u? \v 13 Ndaha nku najmi kje̱e fi ndji̱o̱jmi ján. Nkuhú Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n xi nibajehen yo̱. \p \v 14 ’Xi nkú ts'ín kikjesíntje̱n Moise ye̱ a̱nte kixiu̱ nk'ie, b'a̱ ta̱ ts'ín tjíhin nga chjúsíntje̱n Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n, \v 15 tu̱ xi najmi ndyja̱ha xi s'e̱jihi̱n ra̱ kui nga tu̱ sahá k'úéntu tík'un sín. \p \v 16 ’Kits'íntjo Nti̱a̱ná xu̱ta̱ a̱sunntee̱ nga kitsjá Ntí nku tutuhu̱ tu̱ xi najmi ndyja̱ha xi s'e̱jihi̱n ra̱ kui, nga tu̱ sahá k'úéntu tík'un sín. \v 17 Nti̱a̱ná najmi kits'ín nibá Ntíhi̱ a̱sunntee̱ tsa tu̱ xi k'u̱éjñanehe̱ ra̱ xu̱ta̱ ni xi kanéhe̱ nga̱t'aha̱ ngatitsun xi kits'ín. Kits'ín nibá ní tu̱ xi ts'i̱ínk'ankihi. \p \v 18 ’Xi s'ejihi̱n Ntíhi̱ Nti̱a̱ná najmi tjín ni xi ngju̱a̱i̱néhe̱. Tu̱nga xi najmi s'ejihi̱n, kui xi ja tje̱n jé a̱t'aha̱ najmi kis'ejihi̱n Ntí nku tutuhu̱ Nti̱a̱ná. \v 19 Kui nga̱t'ai̱ tje̱he̱n ra̱ jé xu̱ta̱. J'ai a̱sunntee̱ nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n xu̱ta̱, tu̱nga 'yúhún kama mjehe̱ xu̱ta̱ má jyuu̱n nga má ndzjee̱n, a̱t'aha̱ najmi nda tjín ni xi tíi̱ncha ts'ín. \v 20 Ngayjee̱ xi ch'on ts'ín, kui xi ch'oho̱n nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n. Najmi fik'úhu̱n tu̱ xi najmi cha̱ha ni xi tíi̱ncha ts'ín. \v 21 Tu̱nga xi na̱xu̱ ts'ín, kui xi fik'úhu̱n nd'íu̱ tu̱ xi cha̱ha nga tíi̱ncha ts'ín xi nkú ts'ín mjehe̱ Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín ta̱ kitsúya ngáha Jua yáha Jesu \p \v 22 A̱skahan nga b'a̱ kamoo̱ ngjiko̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ a̱nte Judea̱. Yo̱ y'ejñako̱ já ni'yakuyáha̱ chuba ni̱stjin nga tsaténtá xu̱ta̱ xi tjín yo̱. \v 23 Jua ta̱ tsaténtá xu̱ta̱ nanki Enon, yo̱ má tiña maha̱ nanki Salim, a̱t'aha̱ 'yún tjín ntánijua yo̱. I̱ncha j'ai xu̱ta̱ nga kisaténtá yo̱. \v 24 B'a̱ kama nk'ie nga najmi kje̱e s'eya'yún Jua. \p \v 25 A̱s'a̱i já ni'yakuyáha̱ Jua ko̱ nku nda̱ judio̱ kinchja̱ni̱jmíyaha xi nkú ts'ín tjíhin nga ts'i̱ín je yjoho̱ xu̱ta̱ judio̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 26 I̱ncha ngjisehe̱ Jua ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, nda̱ xi j'aisehi ngabantá ntáje̱ Jordan, xi tsixínyai yáha kui, kui xi ta̱ tíbaténtá ko̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ tíi̱ncha fisehe̱. \p \v 27 A̱s'a̱i b'i̱ ts'ín kinchja̱ Jua: \p —Ndaha nku ni najmi ma ts'ínkjáíhi̱n xu̱ta̱ tsa najmi ndji̱o̱jmi ján kik'a̱i̱hi̱ ra̱. \v 28 Jun kinu'yó ni xi kinchja, nga najmi an nda̱ xi ts'i̱ín nibá Nti̱a̱ná ngajoho̱. Tu̱ kin'e nibá títjuhúnna. \v 29 Xi nkúhu tsa nku kju̱a̱bixan, nkuhú nda̱ xi tíbixan. Nda̱ xinkjín nda̱ bixoo̱n tu̱ síjñat'ahá ra̱. Tímjéñjuhu̱ ni xi tínchja̱ ko̱ tsjo tímaha̱ nga tínt'é nta̱ha̱ nda̱ bixoo̱n. B'a̱ ts'ín an nd'a̱i̱. Ja tsichu ma ndju̱ú kju̱a̱tsjona̱. \v 30 Kui ndo̱ xi tjíhin nga nk'a ngju̱a̱i̱, an kinte kfíán. \p \v 31 ’Xi nibáha nk'a ján 'yún chánka sa nga tu̱ yáhá ni. Xi tje̱he̱n ra̱ a̱sunntee̱, kui xi xu̱ta̱ a̱sunnte ko̱ ni xi ts'e̱ a̱sunntee̱ nchja̱. Xi nibáha ndji̱o̱jmi ján 'yún chánka sa nga tu̱ yáhá ni. \v 32 Títsuya ni xi kikie ko̱ ni xi kint'é, tu̱nga najmi ch'a tís'ejihín ra̱ én xi tínchja̱. \v 33 Tu̱nga xi tís'ejihi̱n én xi tínchja̱, kui títs'ínkie yjoho̱ nga kju̱axi̱ én xi nchja̱ Nti̱a̱ná. \v 34 A̱t'aha̱ xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, kui xi nchja̱ éhe̱n Nti̱a̱ná, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná kitsjáyjehe̱ Espiri̱tu̱. \v 35 Nti̱a̱ Na̱'miu̱ 'yún tjoho̱ Ntíhi̱ ko̱ ngayjee̱ ni xi tjín ja kits'ínkjas'en a̱ya ntsja. \v 36 Xi tís'ejihi̱n Ntíu̱, kui xi tíjña tík'un sín. Tu̱nga xi najmi tíma mjehe̱ nga ku̱i̱nt'é éhe̱n Ntíu̱, kui xi najmi k'úéjña tík'un. Kju̱a̱kjaha̱n Nti̱a̱ná tíjñanehe̱. \c 4 \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíko̱ Jesu nku na̱ Samari̱a̱ \p \v 1 Kik'inyaha̱ já fariseo̱ nga Jesu 'yún tjín saha̱ xu̱ta̱ ni'yakuyá nga Jua ko̱ nga 'yún nkjin xu̱ta̱ tíbaténtá. \v 2 Tu̱nga najmi Jesu xi tsaténtá xu̱ta̱. Já ni'yakuyáha̱ ní xi b'a̱ kits'ín. \v 3 Nk'ie nga kint'é Jesu ni xi kik'inyaha̱ já fariseo̱, a̱s'a̱i tsitju a̱nte Judea̱ nga kik'óya ngáha a̱nte Galilea̱. \p \v 4 Tjíhin nga kj'u̱a̱ a̱nte Samari̱a̱. \v 5 Kui nga j'aihi Sicar, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Samari̱a̱. Tíjñakjoko̱ xu'ba xi Jacob kitsjáha̱ Kuse xi ntíhi̱ maha. \v 6 Yo̱ tíjña ntá ti̱xa̱ xi kits'ínnda Jacob. A̱s'a̱i ngjik'iejñat'a Jesu ntá ti̱xo̱, a̱t'aha̱ ja kafentaha̱ nga títs'ín ni̱yá. Nkú ra̱ ma nga chu̱ba̱ te jo niu̱. \v 7 A̱s'a̱i j'ai nku ta̱chju̱ún Samari̱a̱ nga j'aik'asje ntánijua. B'i̱ kitsú Jesu: \p —K'u̱a̱i̱ní i̱chí ntánijua xi k'u̱i̱a̱. \p \v 8 Kui chu̱bo̱ najmi tjíntuko̱ho̱ já ni'yakuyáha̱, a̱t'aha̱ nichine i̱ncha kafík'atse a̱jin na̱nti̱o̱. \v 9 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú ta̱chjúu̱n: \p —¿Nkú tjíhi̱n ra̱ nga an tíbinchihiní ntánijua xi s'i̱hini, nga ji xi chá judio̱ ko̱ an xi na̱ Samari̱a̱? \p B'a̱ kitsú ta̱chjúu̱n a̱t'aha̱ najmi nda i̱ncha y'a xinkjín xu̱ta̱ judio̱ xu̱ta̱ Samari̱a̱. \v 10 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa yai ni xi tsjá Nti̱a̱ná ko̱ tsa yai yá xi tíbankihi ntánijua, ji ku̱i̱nchíhi̱ ko̱ kui tsjáhi ntánijua xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. \p \v 11 —Ji chá nti̱a̱ —ta̱ kitsú ngáha ta̱chjúu̱n—, najmi tjíhin ni xi n'e̱sjeko̱honi ntánijuo̱ ko̱ 'yún na̱nka̱ ntá ti̱xo̱. ¿Má k'úínchj'ahani ntánijua xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱? \v 12 Ntje̱ cháná Jacob y'éjñaná ntá ti̱xa̱i̱. Kui xi ta̱ kits'i ntánijuaha̱ ko̱ ta̱ kits'i ntíhi̱ ko̱ chu̱ xi kis'ehe̱. ¿A jihí xi 'yún chánka sai nga kui? \p \v 13 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Ngayjee̱ xi k'úí ntánijua xu'bi̱ ta̱ ka̱ma xintá ngáha̱ ra̱. \v 14 Tu̱nga xi k'úí ntánijua xi tsjaha̱, kui xi ndaha̱chí najmi ta̱ ka̱ma xintáha̱ ra̱. A̱t'aha̱ ntánijua xi tsjaha̱ ka̱ma a̱jihi̱n xu̱ta̱ xu'bo̱ xi nkú joyaha nku ntá ti̱xa̱ xi bitju subaha̱ ntánijua. B'a̱ ts'ín k'úéntu tík'un síhin. \p \v 15 —Ji chá nti̱a̱ —kitsú ta̱chjúu̱n—, k'u̱a̱i̱ní ntánijua xu'bo̱ tu̱ xi najmi ta̱ ka̱ma xintáhana ko̱ najmi ta̱ kj'úái̱k'asjéhena ntánijua e̱i̱. \p \v 16 —T'in chu̱baihi̱ x'i̱hi̱n ko̱ nibáko̱i̱ —kitsú Jesu. \p \v 17 —Najmi tjínna x'i̱n —kitsú ta̱chjúu̱n. \p A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíbixín, nga najmi tjíhin x'i̱n. \v 18 A̱t'aha̱ ja ma un x'i̱n binchunko̱i̱ ko̱ nda̱ xi tinchunko̱i̱ nd'a̱i̱ najmi x'i̱hi̱n maha. Kju̱axi̱ ni xi kuakixín. \p \v 19 —Ji chá nti̱a̱ —kitsú ta̱chjúu̱n—, tímankjinna nga chá profeta̱ ní. \v 20 Ntje̱ cháni̱ kits'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná na̱xi̱ xu'bi̱. Tu̱nga máha jun, b'a̱ bixíún nga Jerusalen tíjña a̱nte má nga tjíhin nga n'e̱tsjoho̱ Nti̱a̱ná. \p \v 21 —Ji ta̱chju̱ún —kitsú Jesu—, n'e̱ s'ejin ni xi tíxihin. Ku̱i̱chú chu̱ba̱ nk'ie nga najmi ta̱ kjúái̱hinu na̱xi̱ xu'bi̱ ko̱ najmi ta̱ kuankíhinnu Jerusalen nga n'e̱tsjoho̱o Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 22 Jun najmi yo xi n'etsjoho̱o. Tu̱nga ji̱n yai̱ xi n'etsjoi̱hi̱, a̱t'aha̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱ stjújin xi ts'i̱ínk'anki xu̱ta̱. \p \v 23 ’Tu̱nga jahá tíbichú chu̱ba̱ ko̱ ja kuichu chu̱bo̱ nd'a̱i̱ nk'ie nga kju̱axi̱ n'etsjoho̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Xi nkú ts'ín ku̱a̱kúyaha̱ Espiri̱tu̱ Santo̱ xu̱ta̱, b'a̱ ts'ín ts'i̱íntsjoho̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱. A̱t'aha̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ mjehe̱ nga xu̱ta̱ xi b'i̱ ts'ín tjíntuyáha̱ ts'i̱íntsjoho̱. \v 24 Xi ts'i̱íntsjoho̱, tjíhin nga kju̱axi̱ b'a̱ ts'i̱ín xi nkú ts'ín ku̱a̱kúya Espiri̱tu̱ Santo̱. A̱t'aha̱ Espiri̱tu̱ ní Nti̱a̱ná. \p \v 25 B'a̱ kitsú ta̱chjúu̱n: \p —Be nga kj'u̱a̱í Mesia̱, chá xi ts'i̱ín nibá Nti̱a̱ná. Nk'ie nga kj'u̱a̱í, ku̱i̱tsu̱yaná nkú tjíhi̱n ra̱ ni xi tjín. \p \v 26 —An ní niu̱, an xi tínchja̱ko̱hi —kitsú Jesu. \p \v 27 Kui chu̱bo̱ j'ai ngáha já ni'yakuyáha̱ ko̱ kama nkjúhu̱n nga nku ta̱chju̱ún tínchja̱ni̱jmíko̱ Jesu. Tu̱nga ndaha nku najmi kama k'un kingjásjaiyaha̱ mí nihi xi mjehe̱ ko̱ a ra̱ mí nihi xi tínchja̱ni̱jmíyako̱ho ta̱chjúu̱n. \v 28 A̱s'a̱i tsasínjña nisaha̱ ta̱chjúu̱n ko̱ ngji a̱jin na̱nti̱o̱. Ngji tsúyaha̱ xu̱ta̱ ni xi kamat'ain. \v 29 B'i̱ kitsú: \p —Nibáa̱se̱ ma ru̱u xu̱ta̱ x'i̱n xi kuatsúyana ngatentee̱ ni xi kits'ian. Kutsa kuihí xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá. \p \v 30 A̱s'a̱i tsitju xu̱ta̱ na̱nti̱o̱ nga j'aisehe̱ Jesu. \v 31 Nk'ie nga ngji ta̱chjúu̱n a̱jin na̱nti̱o̱, já ni'yakuyáha̱ Jesu b'i̱ kitsúhu̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, chi̱ne̱i̱ i̱chí nichinei̱. \p \v 32 —Tíjñana nichine xi najmi yo —kitsú Jesu. \p \v 33 Kui nga b'i̱ ngján kingjásjaiyaha̱ ra̱ xinkjín já ni'yakuyóo̱ nga b'a̱ kitsú: \p —Tjín ra̱ xi kj'uaiko̱ho̱ nichine. \p \v 34 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Nk'ie nga ts'ian xi nkú ts'ín mjehe̱ xi kits'ín nibána ko̱ nga ts'intjusan xá xi ts'e̱, kui ní niu̱ xi nichinena̱. \v 35 Tíbixíún: “Ndyja sa ñju sá nga ku̱i̱chú cho̱n.” Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u: Chjúx'ánkiu tunkun ko̱ cha̱so̱o. Xu̱ta̱ xi nibá ján, kui xi nkú joyaha cha̱n. Ja tíbichú chu̱ba̱ha̱. Ja ka̱ma kj'u̱a̱íya cho̱n. \v 36 Xi tíf'áya cha̱n xi nibá yo̱ ka̱ma chjíhi̱. A̱t'aha̱ k'úéntu tík'un sín xu̱to̱. B'a̱ ts'ín nkuhú tsjo ka̱maha̱ ra̱ xi ts'ínxájin ko̱ xi f'áya cho̱n. \v 37 A̱t'aha̱ kju̱axi̱ kjáíhin én xi b'a̱ tsuu̱: “Nku xi b'éntje̱ ko̱ kj'a̱í xi f'áya.” \v 38 An kits'inkjínu̱u nga chj'a̱yo cha̱n xi najmi jun kis'enkinu̱u kju̱a̱ni̱ma̱. Kj'a̱í xi kuak'íéntje̱ nga nibá xu̱ta̱i̱, ko̱ jun ta̱ sakút'anu̱u chjíhi̱ xóo̱. \p \v 39 Nkjin xu̱ta̱ Samari̱a̱ xi tjíntu a̱nte xu'bo̱ kis'ejihi̱n Jesu nk'ie nga kint'é nga b'i̱ kitsú ta̱chjúu̱n: “Kuatsúyana ngatentee̱ ni xi kits'ian.” \v 40 Kui kju̱a̱ha nk'ie nga j'aisehe̱ ra̱ xu̱ta̱ Samari̱a̱ Jesu, tsankihi̱ nga k'úéjña yo̱. Y'ejña Jesu jo ni̱stjin tjíhin \v 41 ko̱ 'yún nkjin sa xi kis'ejihi̱n én xi kinchja̱. \v 42 A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ ta̱chjúu̱n: \p —S'ejinni̱ nd'a̱i̱ tu̱nga najmi tu̱ nga̱t'aha̱ ní én xi tsixín. S'ejin níni̱ a̱t'aha̱ ko̱ ji̱n kuanu'yái̱ ko̱ mankjinni̱ nga kju̱axi̱ nga kui xi ts'ínk'anki xu̱ta̱ xi tu̱ má tjíntuhú. \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínnkihi̱ Jesu nku nda̱ chí \p \v 43 Nk'ie nga j'a jo ni̱stjin, a̱s'a̱i tsitju Jesu yo̱ nga ngji a̱nte Galilea̱. \v 44 A̱t'aha̱ kitsúya Jesu nga najmi yankjún nku nda̱ profeta̱ a̱nte xi ts'e̱. \v 45 Nk'ie nga tsichu Galilea̱, xu̱ta̱ xi tjín yo̱ kits'ínkjáíhi̱n, a̱t'aha̱ kikie ngayjee̱ ni xi kits'ín Jesu nanki Jerusalen a̱jihi̱n s'íu̱. A̱t'aha̱ ko̱ kui i̱ncha ngji s'íu̱. \p \v 46 A̱s'a̱i tsichu ngáha Jesu Cana, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Galilea̱ má nga kits'ín ma binu̱ ntánijuo̱. Yo̱ tíjña nku nda̱ xi ts'ínxát'aha̱ nda̱ rei̱, kui xi tíjñaha̱ nku nda̱ chí xi kjijña un nanki Capernaum. \v 47 Nk'ie nga kint'é nga tsitju Jesu a̱nte Judea̱ ko̱ j'ai a̱nte Galilea̱, a̱s'a̱i j'aisehe̱ ko̱ tsankihi̱ nga ngju̱a̱i̱ ni'yaha̱ tu̱ xi ts'i̱ínnkihi̱ ra̱ nda̱ chíhi̱, a̱t'aha̱ ja tí'me. \v 48 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa najmi cho̱o kju̱a̱nkjún ko̱ ni xi tíbakúchji nga'yúhu̱n Nti̱a̱ná, najmi s'e̱jinnu̱u nga Nti̱a̱ná kits'ín nibána. \p \v 49 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú nda̱ xi ts'ínxát'aha̱ nda̱ rei̱: \p —Ji nda̱ nti̱a̱, nibá mai i̱chí kintehe̱ ni nga ku̱a̱yá nda̱ chína̱. \p \v 50 B'i̱ kitsú Jesu: \p —T'in ngáhani ni'yahi̱. Ja nda ngáha nda̱ chíhi̱. \p Kis'ejihi̱n ndo̱ én xi kitsú Jesu ko̱ ngji. \v 51 Nk'ie nga tje̱n masen ni̱yóo̱, kisatéjin já musu̱hu̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ja nda ngáha ntíhi̱. \p \v 52 Kingjásjaiyaha̱ ndo̱ já musu̱hu̱ mí chu̱ba̱ha kik'atuts'i̱hi̱n nga kis'e nda ngáha̱ ra̱ ntíhi̱. B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Kujña̱ nga chu̱ba̱ nku tsitjujihi̱n ch'iu̱n nda̱ chíu̱. \p \v 53 J'áítsjehe̱n na̱'mihi̱ nda̱ chíu̱ nga kui chu̱bo̱: “Ja nda ngáha nda̱ chíhi̱”, kitsúhu̱ Jesu. Kui ko̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín ni'yaha̱ kis'ejihi̱n Jesu. \v 54 Kui kju̱a̱nkjún xu'bi̱ xi ma joho xi kits'ín Jesu nk'ie nga tsitju a̱nte Judea̱ ko̱ j'ai ngáha a̱nte Galilea̱. \c 5 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínnkihi̱ Jesu nku nda̱ xi kjijña un \p \v 1 Kj'a̱í ni̱stjin ngáha, nk'ie nga tíi̱ncha b'asje s'íhi̱ xu̱ta̱ judio̱ ngji ngáha Jesu nanki Jerusalen. \v 2 Yo̱ tíjña nku ntá ti̱xa̱ chánkantsú xi tiña maha̱ a̱nkju̱a̱ha̱ na̱xi̱nantóo̱ xi 'mi A̱nkju̱a̱ Chu̱tsa̱nka̱. Kui ntá ti̱xo̱ xi 'mi Betesda̱ nga én hebreo̱. Un a̱nte nk'íén kis'entuhu̱. \v 3 Yo̱ fantu ṉkjún xu̱ta̱ un, xu̱ta̱ ka̱, xi najmi ma fi ko̱ xi nta sjai. Kui xi i̱ncha kuyáha̱ nga ts'ín ni̱yá ntánijuo̱. \v 4 A̱t'aha̱ tu̱ nkjé tu̱ nkjéhé ni nku ntítsjehe̱ Nti̱a̱ná f'aijénjin ntá ti̱xo̱ ko̱ ts'ín ni̱yánkihi̱ ntánijuo̱. Ko̱ xi tjun tsungijin yjoho̱ ntóo̱ nk'ie nga ja kuan'e ni̱yáha̱, kui xi ma nda tu̱ mí ch'in xi k'uhún ra̱. \p \v 5 Yo̱ kjijñajihi̱n xu̱ta̱ uu̱n nku nda̱ xi tjíhi̱n kan tj'ion jan nú nga uhu̱n. \v 6 Nk'ie nga kikie Jesu nga kjijña ndo̱ yo̱, kamankjihi̱n nga ja nkjin nú tjíhi̱n nga uhu̱n ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —¿A mjehi ka̱ma nda ngáhani? \p \v 7 —Ji nda̱ nti̱a̱ —kitsú nda̱ uu̱n—, najmi ch'a tjínna xi ku̱a̱si̱nko̱na, tsa tsúngijinna ntá ti̱xo̱ nk'ie nga n'e ni̱yáha̱. Nk'ie nga mjena tsungijian yjona̱, tu̱ kj'a̱íhí xi tjun tsungijin yjoho̱. \p \v 8 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Ti̱síntje̱i̱n, chjúbéí nijña xi kisujñasuin ko̱ t'in. \p \v 9 Ta̱ kuihi chu̱bo̱ kama nda ngáha ndo̱. Jakj'á nijña xi kjijñasun ko̱ ngji. Tu̱nga xua̱tu̱hú kui ni̱stjiu̱n, ni̱stjin nkjúhu̱n xu̱ta̱ judio̱. \v 10 Kui nga b'a̱ kitsúhu̱ ra̱ já judio̱ k'aku̱ nda̱ xi kama ndoo̱: \p —Xua̱tu̱ nd'a̱i̱. Tíjña nkjúhu̱n kju̱a̱téxumoo̱ nga ch'a̱i̱ nijñahi̱. \p \v 11 B'a̱ kitsú ndo̱: \p —Xi kuats'ínnkina, kui xi b'a̱ kuatsúna: “Chjúbéí nijña xi kisujñasuin ko̱ t'in.” \p \v 12 B'a̱ kitsú jóo̱ nga kingjásjaiyaha̱: \p —¿Yá xi b'a̱ kuatsúhi: “Chjúbéí nijña xi kisujñasuin ko̱ t'in”? \p \v 13 Tu̱nga najmi behé nda̱ xi kama nkihi̱ yá xi kits'ínnkihi̱, a̱t'aha̱ ngji t'axín Jesu a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi tíi̱ncha yo̱. \v 14 A̱skahan Jesu kisatéjin ngáha ndo̱ má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —Ji, ja kama nda ngáhani. Najmi ta̱ n'eheni ngatitsun tu̱ xi najmi sa̱téhe ri nku ni xi 'yún ch'onk'un sa. \p \v 15 A̱s'a̱i ngji tsúyaha̱ ndo̱ já judio̱ k'aku̱ nga Jesu xi kits'ínnkihi̱. \v 16 Kui kju̱a̱ha nga kits'ín unkiehe̱ ra̱ Jesu já judio̱ k'aku̱, a̱t'aha̱ b'a̱ kits'ín nga ni̱stjin nkjúu̱n. \v 17 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Na̱'mina̱ títs'ínxá santaha nd'a̱i̱ ko̱ an ta̱ títs'inxá. \p \v 18 Kui kju̱a̱ha nga tu̱ sahá 'yún tsangisjai ni̱yáha já judio̱ k'aku̱ nga mjehe̱ ts'i̱ínk'iehen Jesu. A̱t'aha̱ najmi tu̱ suba tsa ni̱stjin nkjúu̱n xi najmi kitsenkjún, tu̱nga b'a̱há kitsú ya nga Nti̱a̱ná xi Na̱'mihi̱. B'a̱ ts'ín ta̱ kuihi kits'ín ma yjoho̱ xi nkúhu Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchji Jesu xáha̱ \p \v 19 A̱s'a̱i kinchja̱ Jesu nga b'a̱ kitsúhu̱ jóo̱: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ndaha nku ni najmi ma ts'ín Ntíhi̱ Nti̱a̱ná kuenta̱ subaha̱. Tu̱ nkuhú ni xi tíbe nga títs'ín Na̱'mihi̱, kui xi ts'ín. A̱t'aha̱ ngatentee̱ ni xi ts'ín Na̱'miu̱, ta̱ kui nihi xi ts'ín Ntíu̱. \v 20 A̱t'aha̱ Na̱'miu̱ 'yún tjoho̱ Ntíu̱ ko̱ bakúchjihi̱ ngayjee̱ ni xi ts'ín. Ko̱ ku̱a̱kúchji saha̱ ni xi 'yún chánka. Xí ka̱ma nkjúhúnnu̱u. \v 21 A̱t'aha̱ xi nkú ts'ín Na̱'miu̱ ts'ínkj'áíyaha̱ xu̱ta̱ ngabayoo̱ ko̱ ts'ínk'íéntu tík'un ngáha, b'a̱ ta̱ ts'ín Ntíu̱ ts'ínk'íéntu tík'un xi mjehe̱. \v 22 Najmi Na̱'miu̱ xi ku̱a̱se̱he̱ tsa nda ko̱ tsa najmi nda ni xi kits'ín xu̱ta̱. Ntíu̱ ní kitsjáha̱ nga kui xi ku̱a̱se̱yjehe̱ kui niu̱, \v 23 tu̱ xi ngayjee̱ xu̱ta̱ sku̱e̱nkjúhun Ntíu̱ xi nkú ta̱ ts'ín benkjún Na̱'miu̱. Xi najmi benkjún Ntíu̱, b'a̱ ta̱ ts'ín najmi benkjún Na̱'mi xi kits'ín nibáha̱. \p \v 24 ’Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Xi basínñjuhu̱ énna̱ ko̱ s'ejihi̱n xi kits'ín nibána, kui xi ja tjíntu tík'un sín. Najmi tjín ni xi ngju̱a̱i̱néhe̱ a̱t'aha̱ ja tsitjujin ngabayoo̱ ko̱ tjíntu tík'un sín. \v 25 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ku̱i̱chú chu̱ba̱ ko̱ ja kuichu chu̱bo̱ nd'a̱i̱ nk'ie nga xu̱ta̱ k'ie̱n ku̱i̱nt'é nta̱ha̱ Ntíhi̱ Nti̱a̱ná, ko̱ xi tínt'é'éhe̱n k'úéntu tík'un. \v 26 A̱t'aha̱ xi nkú ts'ín Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kuenta̱ha̱ tíjña tík'uhun, b'a̱ ta̱ ts'ín kitsjáha̱ Ntíu̱ nga kuenta̱ha̱ tíjña tík'uhun. \v 27 Na̱'miu̱ kitsjáha̱ Ntíu̱ tu̱ xi ku̱a̱se̱he̱ ra̱ tsa nda ko̱ tsa najmi nda ni xi kits'ín xu̱ta̱, a̱t'aha̱ kui xi Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n. \p \v 28 ’Najmi tu̱ ma nkjúnnu̱u niu̱. A̱t'aha̱ ku̱i̱chú chu̱ba̱ nk'ie nga ku̱i̱nt'é nta̱ha̱ Ntíu̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi kjintuyánji \v 29 ko̱ ku̱i̱síntje̱n ngáha. Xi nda kits'ín ku̱i̱síntje̱n nga k'úéntu tík'un. Xi najmi nda kits'ín ku̱i̱síntje̱n nga s'e̱néhe̱ ni xi kanéhe̱ nga̱t'aha̱ ni xi i̱ncha kits'ín. \v 30 Ndaha nku ni najmi ma ts'ian kuenta̱na̱. Xi nkú ts'ín nt'e, b'a̱ ts'ín ts'ian kju̱a̱. Ko̱ kixi̱ ts'ian kju̱a̱, a̱t'aha̱ najmi bangisjai su̱ba̱ ni xi mjena. Ni xi mje níhi̱ Na̱'mi xi kits'ín nibána bangisja. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu ni xi bakúchji nga kik'a̱i̱ xáha̱ \p \v 31 ’Tsa ta̱ ahan xínya yáha an, najmi chjíhi̱ ra̱ én xi kuinchja. \v 32 Tu̱nga tíjñahá kj'a̱í xi tífina kju̱a̱nda, ko̱ be nga chjíhi̱ ra̱ ni xi ts'ín nga b'éjña chji yáha an. \v 33 Jun kin'ekjíú já xi ngjingjásjaiyaha̱ Jua nga yáha kui ko̱ kui xi kitsúya yáha an. \v 34 An najmi machjénna tsa xu̱ta̱ yjoninte ngju̱a̱i̱na kju̱a̱nda, tu̱nga tíxihínnu̱u nga n'e̱chjíhi̱ ru̱u Jua tu̱ xi k'u̱a̱nkihinu. \v 35 Jua b'a̱ joyaha nku nd'í xi tsat'ai ko̱ kits'ín ndzjen, ko̱ jun kin'e tsjojiun kutju nd'íhi̱. \p \v 36 ’Tu̱nga 'yún chánka sa ni xi tífina kju̱a̱nda nga én xi kinchja̱ Jua. A̱t'aha̱ xá xi kitsjána Nti̱a̱ Na̱'miu̱ nga ts'intjusan ko̱ xi títs'ian nd'a̱i̱, kui xi ta̱ tífina kju̱a̱nda. Tíbakúchji nga Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kits'ín nibána. \v 37 Ko̱ Na̱'miu̱ ya xi kits'ín nibána ta̱ tífina kju̱a̱nda. Jun najmi kje̱e nu'yó nta̱ha̱ ko̱ ta̱ ndaha najmi kje̱e yo xi nkú tjín. \v 38 Ta̱ ndaha najmi tíjñajinnu̱u éhe̱n a̱jin ani̱ma̱nu̱u, a̱t'aha̱ najmi s'ejinnu̱u xi kits'ín nibá. \v 39 'Yún ṉkjún n'eyo xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná a̱t'aha̱ b'a̱ manu̱u nga b'a̱ ts'ín sa̱kúhu̱nu̱u nga ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'un síún. Tu̱nga an ní tínchja̱ni̱jmíyahana xu̱ju̱n nga tífina kju̱a̱nda. \v 40 Tu̱nga najmi mjehénu̱u ni̱basenú tu̱ xi ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'uhunnu. \p \v 41 ’Najmi tíbangisja tsa xu̱ta̱ tsjána kju̱a̱chánka. \v 42 Tu̱nga behénu̱u. Be nga najmi n'etjó Nti̱a̱ná. \v 43 Ngajoho̱ Na̱'mina̱ jái̱hina ko̱ jun najmi n'ekjáínnú. Tu̱nga tsa kj'a̱í xi ku̱a̱té xá subaha̱ yjoho̱, tu̱ sahá kui xi n'ekjóho̱on. \v 44 B'i̱ ngján 'bo̱ho̱ kju̱a̱chánka yjonu̱u. Najmi binchisjó nga Nti̱a̱ná xi nku tutuu̱ tsjánu̱u kju̱a̱chánka. Nk'ie nga b'a̱ n'o, ¿nkú ts'ín s'e̱jihi̱nnu̱u énna̱? \p \v 45 ’Najmi tu̱ b'a̱ bixíún tsa an xínyat'ainnu̱u nginku̱n Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Moise ní xi tíma 'yún tak'un, kui ní xi títsuyat'ainnu̱u. \v 46 Tsa kju̱axi̱ nga s'ejinnu̱u ni xi y'ét'a Moise, ta̱ s'e̱jinnu̱u an, a̱t'aha̱ an kinchja̱ni̱jmíyahana Moise. \v 47 Tu̱nga tsa najmi s'ejinnu̱u ni xi y'ét'a Moise, ¿nkú ts'ín s'e̱jihi̱nnu̱u én xi tínchja? \c 6 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínkjen Jesu já xi un mii̱ \r (Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17) \p \v 1 Kj'a̱í ni̱stjin ngáha ngji Jesu ngabantá ntáchak'un Galilea̱, xi ta̱ 'mi ntáchak'un Tiberi̱a̱. \v 2 Nkjin ṉkjún xu̱ta̱ kitsjennkíhi̱, a̱t'aha̱ kikie kju̱a̱nkjún xi kits'ín nga kits'ínnkihi̱ xu̱ta̱ un. \v 3 A̱s'a̱i tsiyajnu Jesu nku a̱sunntu tje̱nki̱ ko̱ yo̱ y'ejñako̱ já ni'yakuyáha̱. \v 4 Kui ni̱stjiu̱n ja tíbichú tiña S'í Pascu̱a̱ xi b'asje xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱. \v 5 Nk'ie nga tsase Jesu ko̱ kikie nga nkjin ṉkjún xu̱ta̱ xi tíi̱ncha nibák'uhu̱n, b'a̱ kitsúhu̱ Felipe̱: \p —¿Má xi tje̱hen ch'a̱tseé ni̱nku̱a̱n xi kji̱ne̱ xu̱ta̱ nkiu̱n? \p \v 6 Tu̱nga tu̱ xi kikjut'ayák'uhún ni Felipe̱ nga b'a̱ kitsúhu̱, a̱t'aha̱ be ni xi ts'i̱ín. \v 7 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Felipe̱: \p —Ta̱ ndaha tsa jo unchan to̱on denari̱o̱ ni̱nku̱a̱n ch'a̱tseé, tsa a̱s'a̱i i̱chí i̱chí k'u̱a̱i̱hi̱ nga nkúnkú, najmi ku̱i̱chú maha̱ ra̱. \p \v 8 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú nda̱ ni'yakuyá xi 'mi Andre, xi nts'e̱ maha Simon Pedro̱: \p \v 9 —E̱i̱ síjña nku nda̱ chí xi y'a un ni̱nku̱a̱n xi kamandako̱ho tu cebada̱ ko̱ jo tji̱o̱. Tu̱nga, ¿mí skan ka̱maha̱ ra̱ xu̱ta̱ nkjiu̱n niu̱? \p \v 10 B'i̱ kitsú Jesu: \p —B'a̱ t'ihu̱un nga kat'entu ngayjee̱ xu̱ta̱. \p Tjín ṉkjún na̱xi̱ chu̱ kui a̱nte xu'bo̱ ko̱ y'entu a̱jin na̱xi̱ chu̱ nkú ra̱ ma un mii̱ jáx'i̱n. \v 11 A̱s'a̱i jakj'á Jesu ni̱nku̱o̱n, kitsjáha̱ máb'a̱chjíhi̱ Nti̱a̱ná ko̱ kits'ínndzjoho̱ xu̱ta̱ xi kab'entu yo̱. B'a̱ ta̱ kits'íhi̱n tji̱o̱ nga kitsjáha̱ xi nkú tjín mjehe̱ xu̱ta̱. \v 12 Nk'ie nga kik'ie sisihi̱n xu̱ta̱, a̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyáha̱: \p —Chj'a̱yo ni̱nku̱a̱n xi k'uankiu̱ tu̱ xi najmi ku̱a̱tsúhun. \p \v 13 A̱s'a̱i j'áya jóo̱ ni̱nku̱a̱n xi ts'ankiu̱, kui xi nibaha̱ ra̱ ni̱nku̱a̱n cebada̱ xi uu̱n. Te jo ni̱si̱n kama ni̱nku̱a̱n xi ts'ankihi̱ xu̱ta̱. \v 14 Nk'ie nga kikie xu̱ta̱ nkjiu̱n kju̱a̱nkjún xi kits'ín Jesu, a̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ xinkjín: \p —Kju̱axi̱ kjáíhin nga kui nda̱i̱ xi nda̱ profeta̱ xi tjíhin nga kj'u̱a̱í a̱sunntei̱. \p \v 15 Tu̱nga kamankjihín ra̱ Jesu nga mjehe̱ jóo̱ ngju̱a̱i̱ko̱ kju̱a̱'yúhu̱n nga nda̱ rei̱ ts'i̱ín maha̱. Kui nga ngji t'axín suba ngáha a̱suntu tje̱nki̱u̱. \s1 B'i̱ ts'ín ngjisun Jesu ntáchak'uu̱n \r (Mt. 14:22-27; Mr. 6:45-52) \p \v 16 Nk'ie nga ja tíma jyun, a̱s'a̱i i̱ncha j'aijen a̱ndai ntáchak'uu̱n já ni'yakuyáha̱ Jesu. \v 17 Jas'en yábarku̱ tu̱ xi kj'u̱a̱tikjáha ntáchak'uu̱n nga ngju̱a̱i̱ nanki Capernaum. A̱s'a̱i tu̱ kama jyunt'aihín nk'ie nga najmi kje̱e bichú tje̱nnkihi̱ Jesu. \v 18 Ko̱ tu̱ nkuhú ntjo̱ xi tu̱ xí 'yúhún kama. Xí kits'ín xuhú ntáchak'uu̱n. \v 19 Nk'ie nga tsichu nkú ma tsa un ko̱ tsa jun kilome̱tru̱ tjíhin, kikie jóo̱ nga Jesu nibásun ntáchak'uu̱n nga nibák'un tiñaha̱ yábarku̱. I̱ncha kitsankjún jóo̱, \v 20 tu̱nga b'i̱hí kitsú Jesu: \p —An ní niu̱. Najmi tu̱ binkjun. \p \v 21 Tsjo kamaha̱ jóo̱ nga jas'en Jesu yábarku̱ ko̱ tu̱ tsichu sahá yábarku̱ nanki xi má nga tíi̱ncha fi. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu nga kui xi ts'ínk'íéntu tík'un xu̱ta̱ \p \v 22 Ni̱stjin xi ma ndyjuu̱n kamankjihi̱n xu̱ta̱ xi y'entu ngabantá ntáchak'uu̱n nga tu̱ nkuhú maha yábarku̱ xi tsitju yo̱ ko̱ nga Jesu najmi jas'en nga ngjiko̱ já ni'yakuyáha̱, a̱t'aha̱ tu̱ já ni'yakuyáha̱ ngji subahá. \v 23 A̱s'a̱i i̱ncha j'ai kj'a̱í yábarku̱ xi tsitjuhu nanki Tiberi̱a̱ nga j'ai tiña má xi tje̱hen kikjine ni̱nku̱a̱n xu̱ta̱ nk'ie nga kitsjáha̱ Jesu máb'a̱chjíhi̱ Nti̱a̱ná. \p \v 24 Kui b'a̱ maha, nk'ie nga kikiehe xu̱ta̱ nga najmi ta̱ tjíhin Jesu yo̱ ko̱ ta̱ ndaha já ni'yakuyáha̱, a̱s'a̱i jas'en yábarku̱ nga ngjingisjai nanki Capernaum. \v 25 Ngabantá xinkuu̱ kisakúhu̱ ko̱ b'i̱ i̱ncha kitsúhu̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, ¿nkú n'e jái̱hini e̱i̱? \p \v 26 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Kiyo kju̱a̱nkjún xi kits'ian, tu̱nga najmi kuihí kju̱a̱ha tíbinchisjáíhinú. Tu̱ nga̱t'aha̱ ní ni̱nku̱a̱n xi kichinehenu nga kitse susunnu̱u, kui kju̱a̱ha nga tíbinchisjáíhinú. \v 27 Najmi tu̱ n'exántjaihinu ni̱nku̱a̱n xi maha̱ fe. Ni̱nku̱a̱n xi najmi ma níhi̱ fe n'e̱xántjaihinu. Kui xi ts'i̱ínk'íéntu tík'unnu̱u. Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n tsjánu̱u ni̱nku̱a̱n xu'bo̱. Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tsakúnu̱u nga kui xi kits'ín nibá. \p \v 28 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —¿Mí ni xi tjíhin nga n'e̱i̱ ji̱n tu̱ xi n'e̱tjusuhu̱nni̱ ni xi mjehe̱ ra̱ Nti̱a̱ná? \p \v 29 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kui ni xu'bi̱ xi mjehe̱ Nti̱a̱ná nga n'e̱tjusun. Kas'ejinnu̱u nda̱ xi kits'ín nibá. \p \v 30 A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱: \p —¿Mí kju̱a̱nkjúhun xi ku̱a̱kúchjini̱ nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáhi tu̱ xi cha̱ha̱ni̱ ko̱ s'e̱jinni̱ ji? ¿Mí xáha̱ Nti̱a̱ná xi mahi? \v 31 A̱t'aha̱ ntje̱ cháná kikjine mana nk'ie nga y'entu a̱nte kixiu̱. Kui nihi xi tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná nga b'a̱ títsu: “Ni̱nku̱a̱n xi ndji̱o̱jmi ján nibaha̱ ra̱ kitsjáha̱ nga kikjine.” \p \v 32 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Na̱'mina̱há xi kitsjánu̱u ni̱nku̱a̱n xi ndji̱o̱jmi ján nibaha, najmi Moise. Ko̱ nd'a̱i̱ títsjánu̱u ni̱nku̱a̱n xi nda kjikjin. Kui xi ndji̱o̱jmi ján nibáha. \v 33 A̱t'aha̱ ni̱nku̱a̱n xi tsjá Nti̱a̱ná, kui xi nibajehen ndji̱o̱jmi ján ko̱ ts'ínk'íéntu tík'un xu̱ta̱ a̱sunntei̱. \p \v 34 —Ji nda̱ nti̱a̱ —kitsú jóo̱—, k'u̱a̱i̱ tehe̱nteni̱ ni̱nku̱a̱n xu'bo̱. \p \v 35 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —An ni̱nku̱a̱n xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. Xi kj'u̱a̱ísena najmi ta̱ ka̱ma bjoho̱ ra̱ ko̱ xi s'e̱jihi̱n an najmi ta̱ ka̱ma xintáha̱ ra̱. \v 36 Tu̱nga jahá b'a̱ kuaxinnu̱u, ndaha tsa tíyanú tu̱nga najmi tís'ejihínnu̱u. \v 37 Kj'u̱a̱ísena ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tsjána Na̱'mina̱, ko̱ xi kj'u̱a̱ísena najmi k'onsje̱ na̱tsin ján. \p \v 38 ’A̱t'aha̱ ndji̱o̱jmi ján nibaje̱henna tu̱ xi ts'intjusuhunna xi nkú ts'ín mjehe̱ Na̱'mi xi kits'ín nibána ko̱ najmi xi nkú ts'ín mjena. \v 39 Ko̱ ni xi mjehe̱ xi kits'ín nibána, najmi mjehe̱ tsa ts'inndyja ndaha nku xi kitsjána. Mje níhi̱ nga ts'inkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ ni̱stjin xi fekuu̱. \v 40 A̱t'aha̱ ni xi mjehe̱ Na̱'mina̱, mjehe̱ nga k'úéntu tík'un sín ngayjee̱ xi kj'u̱a̱ísehe̱ Ntíu̱ ko̱ s'e̱jihi̱n. Ko̱ an ts'inkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ ni̱stjin xi fekuu̱. \p \v 41 Nk'ie nga b'a̱ kitsú Jesu nga kui xi ni̱nku̱a̱n xi ndji̱o̱jmi ján nibajehen, a̱s'a̱i já judio̱ kinchja̱yanehe̱. \v 42 B'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ xinkjín: \p —¿A najmi kuihí nda̱i̱ xi Jesu, ntíhi̱ Kuse? Yaá na̱'mihi̱ ko̱ na̱aha̱. ¿Nkú tjíhi̱n ra̱ nga b'a̱ títsuhu nga ndji̱o̱jmi ján nibajehen? \p \v 43 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi tu̱ chubayanenú. \v 44 Ndaha nku najmi ka̱ma kj'u̱a̱ísena tsa najmi kj'u̱a̱íko̱ho̱ Na̱'mi xi kits'ín nibána. Ko̱ xi kj'u̱a̱ísena an ts'inkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ ni̱stjin xi fekuu̱. \v 45 B'a̱ ts'ín y'ét'a já profeta̱: “Nti̱a̱ná ku̱a̱kúyaha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱.” Kui b'a̱ maha, ngayjee̱ xi mjéñjuhu̱ ra̱ ko̱ bangiya ni xi bakúyaha̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱, kui xi kj'u̱a̱ísena. \p \v 46 ’Ndaha nku najmi kje̱e be yáha Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Nku tutuhú xi nibaha má tíjña Nti̱a̱ná, kui xi ja be Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 47 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Xi s'e̱jihi̱n an, kui xi k'úéntu tík'un sín. \v 48 An ni̱nku̱a̱n xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. \v 49 Ntje̱ chánu̱u kikjine mana a̱nte kixiu̱, tu̱nga tu̱ nkú jesuhún. \v 50 Tu̱nga ni̱nku̱a̱n xu'bi̱ ndji̱o̱jmi ján nibajehen tu̱ xi kji̱ne̱he xu̱ta̱ ko̱ najmi ta̱ ku̱a̱yáha. \v 51 An xi ni̱nku̱a̱n tík'un xi ndji̱o̱jmi ján nibajehen. Tsa tjín xi kji̱ne̱ ni̱nku̱a̱n xu'bi̱, kui xi k'úéjña tík'un sín. Ko̱ ni̱nku̱a̱n xi tsja, kui xi yjonintena̱ xi tsjantjáíhina xu̱ta̱ a̱sunntei̱. \p \v 52 A̱s'a̱i tu̱ y'ésiko̱hó xinkjín já judio̱ nga b'a̱ kitsú: \p —¿Nkú ts'ín tsjáhaná yjonintehe̱ nda̱i̱ nga chi̱ne̱é? \p \v 53 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tsa najmi chi̱no̱o yjonintehe̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n ko̱ s'i̱u jníhi̱, najmi ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'un. \v 54 Xi kji̱ne̱ yjonintena̱ ko̱ k'úí jnína̱, kui xi k'úéntu tík'un sín, ko̱ an ts'inkj'áíya ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ ni̱stjin xi fekuu̱. \v 55 A̱t'aha̱ yjonintena̱ xi nichine xi ndoo̱ ko̱ jnína̱ xi ntá xi ndoo̱. \v 56 Xi kji̱ne̱ yjonintena̱ ko̱ k'úí jnína̱, kui xi k'úéntujínna ko̱ an kúáte̱jñajihi̱n. \p \v 57 ’Na̱'miu̱ kits'ín nibána. A̱t'aha̱ tíjña, kui nga tíi̱jñahana. B'a̱ ta̱ ts'ín a̱t'aha̱ tíi̱jña tík'an, kui nga k'úéntu tík'uhun xu̱ta̱ xi ts'i̱ín mana nichinehe̱. \v 58 Kui xu'bi̱ ni̱nku̱a̱n xi ndji̱o̱jmi ján nibajehen. Kui xi najmi xi nkú joyaha mana xi kikjine ntje̱ chánu̱u ko̱ tu̱ nkú jesuhún. A̱t'aha̱ xi kji̱ne̱ ni̱nku̱a̱n xu'bi̱, k'úéntu tík'un sín. \p \v 59 B'a̱ ts'ín kinchja̱ Jesu nga tsakúya a̱yaha̱ nku ni'ya sinagoga̱ xi tíjña nanki Capernaum. \v 60 Nk'ie nga kint'é xu̱ta̱ ni'yakuyáha̱ én xi kinchja̱, a̱s'a̱i nkjin xi b'a̱ kitsú: \p —'Ni tjín tsa n'e̱sihi̱n én xi tínchja̱. ¿Yá xi ts'i̱ínkjáíhi̱n ni xi kuatsú? \p \v 61 Kamankjihi̱n Jesu nga kinchja̱yanehe̱ xu̱ta̱ ni'yakuyáha̱ nga b'a̱ kitsú. A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A tín'endyjajihín ru̱u yjonu̱u én xi kuanchja? \v 62 ¿Nkú sa ka̱manu̱u tsa cho̱o Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n nk'ie nga ngju̱a̱i̱nji ngáha a̱nte má nga nibaha? \v 63 Espiri̱tu̱ Santo̱ ts'ínk'íéntu tík'un xu̱ta̱. Xu̱ta̱ bi, najmi maha̱ ts'ínk'íéntu tík'un xu̱ta̱ xinkjín. Én xi kuaxinnu̱u Espiri̱tu̱ Santo̱ nibáha̱ ra̱ ko̱ kui ée̱n ts'i̱ínk'íéntu tík'unnu̱u. \v 64 Tu̱nga tjín a̱jinnu̱u xi najmi s'ejihi̱n an. \p B'a̱ kitsú Jesu a̱t'aha̱ be santaha nga tuts'ihi̱n ni yá xi najmi s'ejihi̱n ko̱ yá xi ts'i̱ínkjas'ehe̱n. \v 65 Ko̱ b'i̱ ta̱ kitsú ya: \p —Kui kju̱a̱ha nga b'a̱ kuaxihi̱nnu̱u nga ndaha nku najmi ka̱ma kj'u̱a̱ísehena tsa najmi Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kitsjáha̱ nga kj'u̱a̱ísena. \p \v 66 Yo̱ kik'atuts'i̱hi̱n ra̱ nga nkjin xu̱ta̱ ni'yakuyáha̱ y'éjñaha̱. Najmi ta̱ kitsjenko̱ho̱ ra̱. \v 67 A̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyá xi te joo̱: \p —¿A mjenu̱u kuankíún ko̱ jun? \p \v 68 —Ji Nda̱ Nti̱a̱ —kitsú Simon Pedro̱—, ¿yá sa ka̱ma tsjénnkihi̱ ji̱n? Jihí xi chubai én xi ts'ínk'íéntu tík'un síhi̱n xu̱ta̱. \v 69 S'ejinni̱ ko̱ ja kamankjinni̱ nga ji Cristo̱, xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná xi tíjña tík'uu̱n. \p \v 70 B'i̱ kitsú Jesu: \p —An j'ajínnu̱u jun xi te joo̱, tu̱nga tje̱njihínnu̱u nku nda̱ninda. \p \v 71 B'a̱ kitsú Jesu nga kinchja̱ni̱jmíyaha Juda̱ Iscariote̱, ntíhi̱ Simon. A̱t'aha̱ kui xi ts'i̱ínkjas'ehe̱n ko̱ kui xi nku nda̱ ni'yakuyá xi te joo̱. \c 7 \s1 B'i̱ ts'ín ngji Jesu S'íhi̱ Ni'ya Kichoo̱ \p \v 1 A̱skahan kikjatsú'ba Jesu a̱nte Galilea̱. Najmi kama mjehe̱ nga kikjatsú'ba chji a̱nte Judea̱, a̱t'aha̱ já judio̱ k'aku̱ tsangisjai ni̱yá xi nkú ts'ín ts'i̱ínk'iehen. \v 2 Tu̱nga jahá tíbichú tiña s'í xi b'asje xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱, s'í xi 'mi S'íhi̱ Ni'ya Kichoo̱, \v 3 ko̱ b'a̱ kitsú já nts'e̱ Jesu: \p —Najmi tu̱ e̱i̱ binchin. Tu̱ sahá t'in Judea̱ tu̱ xi sku̱e̱he xu̱ta̱ ni'yakuyáhi̱ ni xi n'ei. \v 4 A̱t'aha̱ najmi tjín xi b'éjña 'ma ni xi ts'ín tsa mjehe̱ cha̱. Tu̱ sahá ta̱kúchjihi̱ yjohi̱ xu̱ta̱ a̱sunntei̱ nga n'e̱i ni xi tín'ei. \p \v 5 B'a̱ kitsú já nts'e̱ a̱t'aha̱ ta̱ ndaha kui najmi i̱ncha kis'ejihi̱n yáha Jesu. \v 6 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi kje̱e bichú chu̱ba̱na̱ nga ts'ian ni xi tjíhin nga ts'ian. Jun bi, tu̱ mí chu̱ba̱há ni ma n'o ni xi tjíhin nga n'o̱o. \v 7 Najmi títs'ín unkienu̱u xu̱ta̱ a̱sunntei̱. An bi, títs'ín unkiena a̱t'aha̱ tíb'ejñá chja nga ch'on tjín ni xi tíi̱ncha ts'ín. \v 8 Tankíún s'íu̱. Najmi kfíán an a̱t'aha̱ najmi kje̱e bichú chu̱ba̱na̱. \p \v 9 B'a̱ kitsú Jesu, a̱s'a̱i y'ejña a̱nte Galilea̱. \v 10 Tu̱nga nk'iehé nga i̱ncha ngji s'íu̱ já nts'e̱, a̱s'a̱i ngji ko̱ kui. Tu̱nga najmi ngji chjihí, tsa jóo̱ tje̱njihi̱n. Ngji suba. \v 11 A̱s'a̱i a̱jin s'íu̱ já judio̱ k'aku̱ tsangisjaihi̱. B'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ xinkjín: \p —¿A najmi kj'u̱a̱íhí ndo̱? \p \v 12 Ko̱ xu̱ta̱ nkjiu̱n ta̱ kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu. Tjín xi b'a̱ kitsú: “Ndahá ndo̱.” K'u̱a̱ ngá xi b'a̱ kitsú: “Najmi nda ndo̱. Xu̱ta̱há b'ana̱cha̱ha̱ ndo̱.” \v 13 Tu̱nga najmi kama tak'uhún xu̱ta̱ kinchja̱ni̱jmíya chji chjihi Jesu a̱t'aha̱ tsankjún já judio̱ k'aku̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu a̱jin s'íu̱ \p \v 14 Nk'ie nga a̱jihi̱n s'íu̱, jas'en Jesu má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱ ko̱ tsakúya. \v 15 Kama nkjúhu̱n já judio̱ k'aku̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱ xinkjín: \p —¿Nkú ts'ín behe ni xi ts'e̱ Nti̱a̱ná nda̱i̱ nga najmi tsangiyaha? \p \v 16 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi an ts'a̱n ni xi tíbakuyá. Xi kits'ín nibá nína ts'e̱ ée̱n. \v 17 Xi mjehe̱ ts'i̱ín xi nkú ts'ín mjehe̱ Nti̱a̱ná, kui xi sku̱e̱ tsa Nti̱a̱ná ts'e̱ ni xi tíbakuyá ko̱ tsa an ts'a̱n. \v 18 Nku xu̱ta̱ xi nchja̱ ni xi ts'e̱, kui xi bankisjai kju̱a̱chánka xi ts'e̱. Tu̱nga xi bankisjai kju̱a̱chánkaha̱ xi kits'ín nibáha̱, kui xi kju̱axi̱ ni xi tsu ko̱ na̱xu̱ ts'ín. \v 19 ¿A najmi kitsjáhánu̱u Moise kju̱a̱téxumoo̱? Tu̱nga ndaha nku jun najmi títs'íntjusun kju̱a̱téxumoo̱. ¿Á mjehe̱nu̱u n'e̱k'iehennú? \p \v 20 A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsú xu̱to̱: \p —¡Kutsa nda̱nindahá tíjñajihin! ¿Yá xi mjehe̱ ts'i̱ínk'iehin? \p \v 21 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Nku ni kits'ian ko̱ ngatentoo̱ kama nkjúnnu̱u. \v 22 Tsakúyanu̱u Moise nga n'e̱tjusun circuncision, ndaha tsa najmi Moise kik'atuts'i̱hi̱n ra̱ niu̱. Ntje̱ chánu̱u ní kik'atuts'i̱hi̱n ra̱ niu̱. Kui nga n'etjusuhun niu̱ ndaha tsa ni̱stjin nkjún. \v 23 B'a̱ n'oho̱o ntíx'i̱nnu̱u ndaha tsa ni̱stjin nkjún tu̱ xi najmi ndyja̱ha kju̱a̱téxumaha̱ Moise. Tu̱nga tsa b'a̱ n'o nga ni̱stjin nkjúu̱n, ¿á tín'ekjanko̱honú nga ni̱stjin nkjún kits'innkíhi̱ ra̱ nku nda̱? \v 24 Najmi tu̱ kju̱a̱ sunnk'a n'o. Kixi̱ ní n'o̱o kju̱a̱. \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha xu̱ta̱ yáha Jesu \p \v 25 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú k'u̱a̱ xu̱ta̱ nanki Jerusalen: \p —¿A najmi kuihí nda̱i̱ xi mjehe̱ ts'i̱ínk'iehe̱n jóo̱? \v 26 Tu̱nga, á tínchja̱ chji chjihi ko̱ najmi ch'a nkú títsuhu̱ ra̱. ¿A kju̱axi̱hí nga ja kamankjihi̱n já tjíxóo̱ nga kui nda̱i̱ xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá? \v 27 Tu̱nga yanáá má nibáha nda̱i̱. Nk'ie nga kj'u̱a̱í xi Cristo̱, najmi ch'a sku̱e̱ má ni̱baha. \p \v 28 A̱s'a̱i 'yún kinchja̱ Jesu nga b'i̱ ts'ín tsakúya má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱: \p —B'a̱ tíbixíún nga yanú ko̱ yo má nibáhana. Tu̱nga najmi kuenta̱na̱há jái̱hina. Tjín xi kits'ín nibána. Ko̱ xi kits'ín nibána ma n'e s'ejián ni xi tsu. Kui xi najmi yo. \v 29 Tu̱nga an be yáha, a̱t'aha̱ má tíjña nibahana ko̱ kui xi kits'ín nibána. \p \v 30 A̱s'a̱i kama mjehe̱ jóo̱ nga ku̱a̱kj'ánijéhe̱. Tu̱nga ndahá nku najmi kits'ínko̱ho̱, a̱t'aha̱ najmi kje̱e bichú chu̱ba̱ha̱. \v 31 Tu̱nga nkjin xu̱ta̱ xi tíi̱nchajihi̱n xu̱ta̱ nkjiu̱n kis'ejihi̱n Jesu. B'a̱ kitsúhu̱ xinkjín: \p —Nk'ie nga kj'u̱a̱í xi Cristo̱, ¿a 'yún ts'i̱ín sa kju̱a̱nkjún nga nda̱ xu'bi̱? \p \v 32 Kint'é já fariseo̱ ni xi kitsú xu̱to̱ nga kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu. A̱s'a̱i já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já fariseo̱ kits'ínkji já xi kunntá ni̱nku̱ tu̱ xi ku̱a̱kj'ánijéhe Jesu. \v 33 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Tu̱ chuba ni̱stjihín kúáte̱jñajin sanu̱u ko̱ kfín ngáhana má tíjña xi kits'ín nibána. \v 34 Ku̱i̱nchísjainú tu̱nga najmi ta̱ sa̱kúhu̱nu̱u an. Má nga kfínte̱jña najmi ka̱ma kuankíún. \p \v 35 B'a̱ kitsúhu̱ xinkjín já judio̱ k'aku̱: \p —¿Má ngju̱a̱i̱hi̱ nda̱i̱ nga najmi ta̱ sa̱kúhuná? ¿A xu̱ta̱ judio̱ xinki̱á xi tjíntujíhi̱n xu̱ta̱ xi nchja̱ griego̱ ngju̱a̱i̱sehe̱? ¿A ta̱ ku̱a̱kúyaha̱ xi nchja̱ én griego̱? \v 36 Ni xi kuanchja̱: “Ku̱i̱nchísjainú tu̱nga najmi ta̱ sa̱kúhu̱nu̱u an”, ko̱: “Má nga kfínte̱jña najmi ka̱ma kuankíún”, ¿nkú tsuhu̱ ra̱ ni xi kuatsú? \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu ni xi ka̱maha̱ xu̱ta̱ xi s'e̱jihi̱n kui \p \v 37 Ni̱stjin xi fekuhu̱ s'íu̱, kui xi 'yún b'asje xu̱ta̱, a̱s'a̱i tsasinjña ndju Jesu ko̱ 'yún kinchja̱: \p —Tsa tjín xi tíma xintáha̱, kanibásena ko̱ kat'i. \v 38 B'a̱ ka̱maha̱ xi nkú ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná. Xi s'e̱jihi̱n an ani̱ma̱ha̱ stjújin ntáje̱, ntá xi ts'ínk'íéntu tík'uhu̱n xu̱ta̱. \p \v 39 B'a̱ kitsú Jesu nga kinchja̱ni̱jmíyaha Espiri̱tu̱ xi a̱skahan ts'i̱ínkjáíhi̱n xu̱ta̱ xi s'e̱jihi̱n Jesu. Najmi kje̱e f'ai Espiri̱tu̱ Santo̱ kui ni̱stjiu̱n, a̱t'aha̱ najmi kje̱e s'e̱jña chji kju̱a̱chánkaha̱ Jesu. \p \v 40 Nk'ie nga kint'é xu̱to̱ éi̱n, k'u̱a̱ xi b'a̱ kitsú: \p —Kju̱axi̱ kjáíhin nga kui nda̱i̱ nda̱ profeta̱ xi tjíhin nga kj'u̱a̱í. \p \v 41 B'a̱ kitsú ngá k'u̱a̱: \p —Kui nda̱i̱ xi kitsú Nti̱a̱ná nga ts'i̱ín nibá. \p Tu̱nga tjín ngá xi b'a̱ kitsú: \p —¿Nkú ts'ín Galilea̱ ni̱baha xi Cristo̱? \v 42 ¿A najmi b'a̱há ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná, nga ntje̱he̱ David ni̱baha̱ ra̱ xi Cristo̱, ko̱ nga Belen ni̱baha, má nga nankihi̱ David? \p \v 43 B'a̱ ts'ín tsakjányaha yjoho̱ xu̱ta̱ na̱nti̱o̱ nga i̱ncha kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu. \v 44 Tjín xi kama mjehe̱ nga ku̱a̱kj'ánijéhe̱ tu̱nga ndahá nku najmi kits'ínko̱ho̱. \s1 B'i̱ ts'ín najmi kis'ejihi̱n já judio̱ k'aku̱ nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱ Jesu \p \v 45 A̱s'a̱i já xi kunntá ni̱nku̱ j'ai ngáha má tjíntu já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já fariseo̱ ko̱ b'i̱ kik'ihi̱n: \p —¿Á najmi kjúái̱ko̱honu ndo̱? \p \v 46 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Ndaha nku najmi kje̱e b'a̱ ts'ín nchja̱ xi nkú ts'ín nchja̱ ndo̱. \p \v 47 B'a̱ kitsú já fariseo̱: \p —¿A ko̱hó jun ta̱ kuak'ana̱cha̱nu̱u ndo̱? \v 48 ¿A tjíhín a̱jihi̱n já tjíxóo̱ ko̱ a ra̱ a̱jihi̱n já fariseo̱ xi s'ejihi̱n Jesu? \v 49 Tu̱nga xu̱ta̱ xu'bi̱ bi, najmi mankjihi̱n kju̱a̱téxumoo̱. Kui xi najmi nda nginku̱n Nti̱a̱ná. \p \v 50 A̱s'a̱i kinchja̱ Nicodemo̱, nda̱ fariseo̱ xi j'aisehe̱ Jesu nga jyuu̱n: \p \v 51 —Xi nkú ts'ín tíjña kju̱a̱téxumaná, títjun tjíhin nga ku̱a̱sinñjuhu̱ú xu̱ta̱ tu̱ xi cha̱haná ni xi kits'ín ko̱ a̱skahan n'e̱ ra̱á kju̱a̱. \p \v 52 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —¿A ta̱ ko̱hó ji xi nibáhani Galilea̱? N'e̱ya nda ndai xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ cha̱i̱ nga ndaha nku nda̱ profeta̱ najmi kje̱e tjujín Galilea̱. \p \v 53 A̱s'a̱i b'i̱ ngján i̱ncha ngji ngáha ni'yaha̱. \c 8 \s1 B'i̱ ts'ín kichjut'ayák'un Jesu nga j'aich'áha̱ nku ta̱chju̱ún \p \v 1 A̱s'a̱i ngji Jesu a̱sunntu tje̱nki̱ xi 'mi Yá Olivo̱. \v 2 Nk'ie nga ja kama sehe̱n ni̱stjin xi ma ndyjuu̱n, j'ai ngáha má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱. Yo̱ j'aise ṉkjúhu̱n xu̱ta̱ ko̱ yo̱ y'ejña nga tsakúya. \v 3 A̱s'a̱i i̱ncha j'aiko̱ já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱ nku ta̱chju̱ún xi kiya nga kj'a̱í nda̱ kjijñako̱ho̱. J'aisínjña nginku̱n Jesu ko̱ nginku̱n xu̱to̱ \v 4 ko̱ b'a̱ kitsú: \p —Ji nda̱ maestru̱, kuaya ta̱chjíi̱n nga kj'a̱í nda̱ kjijñako̱ho̱. \v 5 B'a̱ ts'ín y'ét'a Moise kju̱a̱téxumoo̱ nga ndji̱o̱ n'e̱k'iehen xi b'a̱ ts'i̱íu̱n. Ji bi, ¿nkú bixín? \p \v 6 Tu̱ xi kikjut'ayák'uhún ni Jesu nga b'a̱ i̱ncha kitsú, a̱t'aha̱ mjehe̱ ku̱a̱téjéne. A̱s'a̱i y'ejñantu Jesu ko̱ na̱jnú ntsja kits'ínntuko̱ho t'anankiu̱. \v 7 Nk'ie nga tu̱ nku tíi̱ncha bjásjaiyahá ra̱ jóo̱, tsasinjña ngáha ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Xi najmi tjíhi̱n ngatitsun, kui xi tjun kat'éhe̱ ndji̱o̱ ta̱chjúu̱n. \p \v 8 A̱s'a̱i ta̱ y'ejñantuhú ngáha nga tu̱ nku kits'ínntuhú t'anankiu̱. \v 9 Nk'ie nga kint'é jóo̱ éi̱n, nkúnkú b'i̱ ngján i̱ncha ngji. Xi 'yún cháha̱ tjun ngji. A̱s'a̱i tu̱ Jesu ko̱ ta̱chjúu̱n tsinchajin subaha̱ xu̱ta̱. \v 10 Ta̱ tsasinjña ngáha Jesu ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Ji ta̱chju̱ún, ¿má kfihi̱ jóo̱? ¿A ndaha nku najmi ta̱ tíbatéjénehe ri? \p \v 11 —Najmi, Chá Nti̱a̱. Ndaha nku —kitsú ta̱chjúu̱n. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ta̱ ndaha an najmi chumi ni kjaninéhe. T'in ngáhani ko̱ najmi ta̱ n'eheni ngatitsun. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu nga kui xi nd'íhi̱ xu̱ta̱ \p \v 12 A̱s'a̱i kinchja̱ko̱ ngáha xu̱to̱: \p —An nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n xu̱ta̱ a̱sunntei̱. Xi tsjénnkina najmi jyun má k'úéma. S'e̱he̱ nd'í xi ts'i̱ínk'íéntu tík'uhu̱n. \p \v 13 A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsú já fariseo̱: \p —Ji tí'mi su̱ba̱i̱ kju̱a̱nda yjohi̱. Kui nga najmi chjíhi̱ ra̱ én xi tíchubahani. \p \v 14 B'i̱ kitsú Jesu nga kinchja̱: \p —Ta̱ ndaha tsa an tífi su̱ba̱ha̱ ra̱ kju̱a̱nda yjona̱, tu̱nga chjíhi̱ ra̱ én xi tínchja, a̱t'aha̱ be má nibahana ko̱ má kfín ngáhana. Jun najmi yo má nibáhana ko̱ najmi yo má kfín ngáhana. \v 15 Jun bi, xi nkú ts'ín tíjñaha̱ a̱sunntei̱, b'a̱ ts'ín chasoho̱o ni xi nda ko̱ ni xi najmi nda, tu̱nga an najmi basjehe̱ ni xi nda ko̱ ni xi najmi nda ts'ín xu̱ta̱. \v 16 Tu̱nga tsa ni xi b'a̱ ts'ihinna, kixi̱ ts'ian, a̱t'aha̱ najmi kuenta̱na̱ b'a̱ ts'ihinna. Na̱'mi xi kits'ín nibá nína b'a̱ ts'inka̱. \v 17 Santaha kju̱a̱téxumanu̱u b'a̱ ts'ín tjít'a: Tsa jo já ku̱i̱tsu̱ya nku ni, chjíhi̱ ra̱ ni xi ku̱i̱tsu̱ jóo̱. \v 18 An tífihi̱ ra̱ kju̱a̱nda yjona̱ ko̱ Na̱'mina̱ xi kits'ín nibána ta̱ tífina kju̱a̱nda. \p \v 19 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —¿Má tíjña Na̱'mihi̱? \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi yanú ko̱ ta̱ ndaha najmi yo Na̱'mina̱. Tsa yanú, ta̱ cha̱ ru̱u Na̱'mina̱. \p \v 20 B'a̱ ts'ín kinchja̱ nga tsakúya má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱, má tíjña kaxa̱ha̱ to̱on chje̱. Ndaha nku najmi jakj'ánijéhe̱, a̱t'aha̱ najmi kje̱e bichú chu̱ba̱ha̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu nga najmi a̱sunntee̱ tje̱he̱n ra̱ \p \v 21 A̱s'a̱i ta̱ kinchja̱há ngáha: \p —An kfíán ko̱ ku̱i̱nchísjainú. A̱jihi̱n ngatitsunnu̱u ku̱a̱yájiun nga najmi ta̱ tíi̱jñahana. Má nga kfíán najmi ka̱ma kuankíún. \p \v 22 B'a̱ kitsú já judio̱ k'aku̱: \p —¿A ts'i̱ínk'ien subahá yjoho̱? ¿Á: “má nga kfíán najmi ka̱ma kuankíún”, títsuhu? \p \v 23 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kintei̱ ts'a̱jun, nk'a ján ts'a̱n. A̱sunntei̱ tje̱he̱nnu̱u, nk'a ján tje̱he̱nna. \v 24 Tsa najmi s'e̱jinnu̱u nga an xi tíi̱jña, ngatitsunnu̱u ku̱a̱yájiun. Kui kju̱a̱ha nga b'a̱ kuaxihi̱nnu̱u na̱nd'a̱i̱ nga ngatitsunnu̱u ku̱a̱yájiun. \p \v 25 —¿Yáha ji? —kitsú jóo̱. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Xi ja kixinnu̱u nga tuts'ihi̱n ni. \v 26 Benu̱u. Ka̱ma xínya xi nkú ts'ín tjíntuyánu̱u. Ka̱ma xínya má nihi xi nda ko̱ má nihi xi najmi nda tín'o. Tu̱nga xi kits'ín nibána, kui xi ma n'e s'ejián ni xi tsu. Ko̱ ni xi kint'e nga kinchja̱, kui xi tínchja ngáhana a̱sunntei̱. \p \v 27 Tu̱nga najmi kamankjihín ra̱ jóo̱ nga Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kinchja̱ni̱jmíyaha. \v 28 Kui nga b'i̱hí ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Nk'ie nga chjúsíntje̱nnk'o Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n, nk'iehé nga ka̱mankjinnu̱u nga an xi tíi̱jña ko̱ nga ndaha nku ni najmi ts'ian kuenta̱na̱. Xi nkú ts'ín tsakúyana Na̱'mina̱, kui nihi xi tínchja. \v 29 Xi kits'ín nibána tíjñako̱na. Najmi b'éjña subana, a̱t'aha̱ ts'intjusun tehe̱nte ni xi sasíhi̱n. \p \v 30 Nk'ie nga b'a̱ kitsú, nkjin ṉkjún xi kis'ejihi̱n Jesu. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu yá xi ntíhi̱ Nti̱a̱ná \p \v 31 A̱s'a̱i kinchja̱ko̱ xu̱ta̱ judio̱ xi kis'ejihi̱n: \p —Tsa ku̱i̱ntsu̱ba̱jiun énna̱, kju̱axi̱ nga ka̱mo xu̱ta̱ ni'yakuyána̱ \v 32 ko̱ cho̱o ni xi na̱xu̱ tjín ko̱ kui niu̱ xi ts'i̱ín nda̱ínu̱u. \p \v 33 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Ntje̱he̱ Abraham ji̱n. Ndaha nku najmi kje̱e ts'ín mani̱ xu̱ta̱ musu, tsa ts'atseni̱. ¿Nkú ts'ín b'a̱ tíbixíhinni nga ka̱ma nda̱íhi̱ni̱? \p \v 34 B'i̱hí ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ngayjee̱ xi títs'ín ngatitsun, nga'yúhu̱n ngatitsuu̱n tíjñajin. Najmi nda̱íhi̱ yjoho̱. \v 35 Nku nda̱ musu̱ xi kich'atse najmi nda̱íhi̱ yjoho̱, ndaha tsa ni'yaha̱ nda̱ nti̱a̱ha̱ ts'ínxá. Tu̱nga ntíhi̱ ní nda nti̱a̱ha̱ ka̱ma ts'e̱ ni'yoo̱. \v 36 Kui nga tsa Ntíhi̱ Nti̱a̱ná ts'i̱ín nda̱ínu̱u, kju̱axi̱ nga ka̱ma nda̱ínu̱u. \v 37 Be nga ntje̱he̱ Abraham nibáhanu, tu̱nga mjehénu̱u n'e̱k'iennú a̱t'aha̱ najmi mjenu̱u n'e̱kjóho̱on énna̱. \v 38 An nchja ni xi bakúchjina Na̱'mina̱. Jun bi, n'o ni xi bakúyanu̱u na̱'minu̱u. \p \v 39 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Abraham na̱'mini̱. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa ntíhi̱ Abraham jun, b'a̱ ra̱ n'o̱o xi nkú kits'ín Abraham. \v 40 Tu̱nga nd'a̱i̱ mjenu̱u n'e̱k'iennú, ndaha tsa tíxinyanu̱u ni xi na̱xu̱ tjín xi tsakúyana Nti̱a̱ná. Ndaha̱chí najmi b'a̱ kits'ín Abraham. \v 41 Jun bi, ni xi ts'íhín na̱'minu̱u n'o. \p B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Ntí nda níi̱. Tíjñaháni̱ nku na̱'mi nku tutu. Kui xi Nti̱a̱ná. \p \v 42 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa Nti̱a̱ná xi na̱'minu̱u, jun ra̱ xi n'e̱tjónú, a̱t'aha̱ má tíjña Nti̱a̱ná nibahana. Najmi kuenta̱na̱ jái̱hina. Kui ní xi kits'ín nibána. \v 43 Najmi mankjinnu̱u ni xi tínchja a̱t'aha̱ najmi mjenu̱u ku̱a̱sinñjuhu̱u énna̱. \v 44 Nda̱nindoo̱ ní na̱'minu̱u. Kui ts'e̱nu̱u ko̱ mjenu̱u n'o̱o xi nkú ts'ín mjehe̱. Kui xi santaha nga tuts'ihi̱n ni kits'ínk'ien xu̱ta̱. Najmi y'ejñajin ni xi na̱xu̱ tjín, a̱t'aha̱ najmi tíjñajihi̱n ni xi na̱xu̱. Nkú ts'ín tjíyaha̱, b'a̱ ts'ín nchja̱. Én tsank'á nchja̱. Kui xi tsank'á ko̱ na̱'mihi̱ én tsank'óo̱. \p \v 45 ’An bi, ni xi na̱xu̱ tínchja. Kui kju̱a̱ha nga najmi tís'ejihi̱nnu̱u an. \v 46 ¿A tjín a̱jinnu̱u xi ka̱ma ku̱a̱kúchji nga tjínna ngatitsun? Tu̱nga tsa na̱xu̱ tjín ni xi tínchja, ¿á najmi s'ejihi̱nnu̱u an? \v 47 Xi Nti̱a̱ná ts'e̱he̱ mjéñjuhu̱ én xi ts'e̱ Nti̱a̱ná. Tu̱nga najmi Nti̱a̱náhá ts'e̱nu̱u. Kui kju̱a̱ha nga najmi mjeñjúhunú. \p \v 48 B'a̱ kitsú já judio̱: \p —Kju̱axi̱hí ni xi tíbixíi̱n. Samari̱a̱ nibáhani. Nda̱nindoo̱ tíjñajihin. \p \v 49 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi nda̱nindoo̱ tíjñajinna. Benkján Na̱'mina̱ tu̱nga jun najmi tíyankjúnnú. \v 50 Najmi kju̱a̱chánka tíbangisja nginku̱n xu̱ta̱, tu̱nga tíjñahá xi tíbangisjai kju̱a̱chánkana̱. Kui xi ku̱i̱tsu̱ya yá xi na̱xu̱ títs'ín. \v 51 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Xi k'úéjñajin énna̱, najmi ts'i̱ínkjáíhi̱n ngabayoo̱. \p \v 52 B'a̱há ta̱ kitsú ngáha já judio̱: \p —Kju̱axi̱hí nga nda̱nindoo̱ tíjñajihin. Abraham ko̱ já profeta̱ ta̱ k'ien. Tu̱nga ji b'a̱ tíbixín nga najmi ts'i̱ínkjáíhi̱n ngabayoo̱ xi k'úéjñajin éhi̱n. \v 53 ¿A 'yún chánka sai nga Abraham xi ntje̱ cháná? Kui xi ta̱ k'ien ko̱ já profeta̱. ¿Yá xi tín'e mai yjohi̱? \p \v 54 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa an su̱ba̱ chánka tíb'asje yjona̱, najmi chumi ni chjíhi̱ ra̱ kju̱a̱chánka xi tísakúna. Tu̱nga Na̱'mina̱há xi chánka tíb'asjena, kui xi ta̱ Nti̱a̱ 'mihu̱u. \v 55 Kui xi najmi yo, tu̱nga máha an, be. Tsa b'a̱ xínnu̱u nga najmi be, ta̱ nda̱ tsank'á ka̱ma xi nkúhu jun. Tu̱nga bená ko̱ tíi̱jñajian éhe̱n. \v 56 Tsjo kamaha̱ Abraham xi ntje̱ chánu̱u nga sku̱e̱ ni̱stjin nga kjúa̱. Kikie kjáíhin ko̱ tsjo kamaha̱. \p \v 57 B'a̱ kitsú já judio̱: \p —Ndaha najmi kje̱e tjíhin cháte nú nga b'a̱ tíbixín. ¿Nkú ts'ín nga kiyahani Abraham? \p \v 58 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Kintehe̱ ni nga tsín Abraham, tu̱ b'a̱ ts'ín jahá tíi̱jña. \p \v 59 A̱s'a̱i jakj'á ndji̱o̱ jóo̱ xi má nga mjehe̱ ts'i̱ínk'iehe̱n, tu̱nga Jesu ngji t'axíhi̱n jóo̱ ko̱ tsitju má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱. \c 9 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínnkihi̱ Jesu nku nda̱ ka̱ \p \v 1 Má xi tje̱hen j'a Jesu, kikie nku nda̱ xi tu̱ b'a̱ ts'ín ka̱há nkúhu nga kitsin. \v 2 A̱s'a̱i kingjásjaiya já ni'yakuyáha̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, ¿yá xi kits'ín ngatitsun tu̱ xi b'a̱ ts'ín ka̱ kitsihin nda̱i̱? ¿A kui, a ra̱ xi cháha̱ ní? \p \v 3 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ta̱ ndaha kui ko̱ ta̱ ndaha xi cháha̱ najmi kits'ín ngatitsun nga b'a̱ kamoo̱. B'a̱ ts'ín kitsin tu̱ xi sa̱kúchjihi ni xi maha̱ ts'ín Nti̱a̱ná. \v 4 Tjíhin nga n'e̱é xá xi ts'e̱ xi kits'ín nibána nk'ie nga ndzjen sa. A̱t'aha̱ nga ka̱ma jyun, najmi ta̱ ch'a ka̱ma ts'i̱ínxá saha. \v 5 Nk'ie nga tíi̱jña a̱sunntei̱, an xi nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n xu̱ta̱ a̱sunntei̱. \p \v 6 B'a̱ kitsú Jesu, a̱s'a̱i tsatété t'anankiu̱ ko̱ ntá na̱téhe̱ kits'ínndako̱ho si. Kui xi kingjájnuhu̱ tunku̱n ndo̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p \v 7 —T'ihi̱nnejnui tunkuin ntá ti̱xa̱ Siloe. \p Kui nga ngjinéjnuhu tunku̱n ndo̱. Ja chjihi̱ nk'ie nga kik'óya ngáha. \v 8 A̱s'a̱i já xi nda nchja̱ko̱ho̱ ko̱ já xi kikiehe̱ nga banki to̱on kinchja̱ni̱jmíyaha ndo̱. B'a̱ kitsú k'u̱a̱: \p —¿A najmi kuihí nda̱i̱ xi b'ejña nga banki to̱on? \p \v 9 —Joho̱n, kui —kitsú k'u̱a̱. \p —Najmi kui, tu̱nga b'a̱ tjín xi kuihí tjín —kitsú ngá kj'a̱í. \p —Ahán niu̱ —kitsú ndo̱. \p \v 10 —¿Nkú ts'ín tsix'ánkihi tunkuin? —kitsú jóo̱. \p \v 11 B'a̱ kitsú ndo̱: \p —Nda̱ xi 'mi Jesu kuats'ínnda si ko̱ kuangjájnuhu̱ tunkán ko̱ b'i̱ kuatsúna: “T'in ntá ti̱xa̱ Siloe ko̱ ta̱nejnui tunkuin.” Kui nga kfihina ko̱ nk'ie nga kuakanejná tunkán, kama chjina. \p \v 12 —¿Má tíjña ndo̱? —kitsú jóo̱. \p —Najmi be —kitsú ndo̱. \p \v 13 A̱s'a̱i ngjiko̱ho̱ jóo̱ nda̱ xi kama chjihi̱ nginku̱n já fariseo̱. \v 14 Ni̱stjin nga kits'ínnda siu̱ Jesu ko̱ tsix'ánki tunku̱n ndo̱, kui xi ni̱stjin nkjún. Xua̱tu̱ niu̱. \v 15 Kui nga já fariseo̱ kingjásjaiyaha̱ ra̱ nkú ts'ín kama chjihi̱ ra̱ ko̱ b'a̱ kitsú ndo̱: \p —Si kuangjájnuhu̱ tunkán, kuakanejná, ko̱ kama chjina. \p \v 16 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú k'u̱a̱ já fariseo̱: \p —Najmi Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱ nda̱ xi b'a̱ kuats'íu̱n, a̱t'aha̱ najmi benkjún ni̱stjin nkjúu̱n. \p B'a̱ kitsú ngá k'u̱a̱: \p —¿Nkú ts'ín nku nda̱ ngatitsun ka̱ma ts'i̱íhin kju̱a̱nkjún xi nkúhu xu'bi̱? \p B'a̱ ts'ín tsakjányaha yjoho̱ já fariseo̱ nga̱t'aha̱ Jesu. \v 17 A̱s'a̱i ta̱ i̱ncha kingjásjaiyahá ngáha̱ ra̱ nda̱ xi kama chjihi̱: \p —Ko̱ ji xi kuix'ánki tunkuin, ¿yáha ndo̱? ¿Nkú bixín? \p —Nda̱ profeta̱ niu̱ —kitsú. \p \v 18 Tu̱nga najmi kis'ejihín ra̱ já judio̱ k'aku̱ tsa kui ndo̱ xi ka̱ nk'ie ko̱ tsa kui xi ja chji ngáha̱ ra̱. Kui nga kinchja̱ha̱ ra̱ xi cháha̱ \v 19 ko̱ kingjásjaiyaha̱: \p —¿A kui ntínu̱u xu'bi̱ xi bixíún nga ka̱ nga kitsin? ¿Nkú ts'ín kama chjihi̱ ra̱? \p \v 20 B'a̱ kitsú xi cháha̱ ndo̱: \p —Yai̱ nga kui xi ntíni̱ ko̱ ka̱ nga kitsin. \v 21 Tu̱nga najmi yaníi̱ nkú ts'ín kama chjihi̱ ra̱. Najmi yai̱ yá xi kuakjex'ánki tunku̱n. Tu̱ sahá kui cha̱sjaiyoho̱o. Ja chá. Ka̱ma ku̱i̱tsu̱ya subanu̱u ni xi kamat'ain. \p \v 22 B'a̱ kitsú xi cháha̱ ndo̱ a̱t'aha̱ tsankjún já judio̱ k'aku̱. A̱t'aha̱ y'éndako̱ xinkjín já judio̱ k'aku̱ tsa tjín xi ts'i̱ínkie yjoho̱ nga Jesu xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, kui xi ku̱i̱ch'onsje a̱jihi̱n xu̱ta̱ sinagoga̱. \v 23 Kui kju̱a̱ha nga: “Cha̱sjaiyoho̱o, ja chá”, kitsúhu xi cháha̱ ndo̱. \p \v 24 A̱s'a̱i ta̱ kinchja̱há ngáha̱ ra̱ ni̱yá xi ma joho já judio̱ k'aku̱ nda̱ xi kama chjihi̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Yai̱ nga nda̱ ngatitsuhún xi kuats'ínnkihi. N'e̱kiei yjohi̱ nginku̱n Nti̱a̱ná xi tjíhi̱n kju̱a̱chánka nga kju̱axi̱ ni xi tíbixín. \p \v 25 B'a̱ kitsú ndo̱: \p —Tsa nku nda̱ ngatitsun niu̱ najmi be. Tu̱ nkuhú ni xi be. Ka̱ná ni̱stjin nk'ie tu̱nga nd'a̱i̱ ja chjina. \p \v 26 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —¿Mí xi kuats'íhin? ¿Nkú ts'ín kuakjex'ánkihi tunkuin? \p \v 27 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú ndo̱: \p —Ja kuaxinyanu̱u tu̱nga najmi tín'esihínnú. ¿Á mjehe̱nu̱u nga b'a̱há ta̱ xín ngáha̱nu̱u? ¿A ko̱hó jun mjenu̱u ka̱mo já ni'yakuyáha̱ ndo̱? \p \v 28 B'a̱ kitsú jóo̱ nga kinchja̱tiko̱: \p —Nda̱ ni'yakuyáha̱ ní ndo̱ ji. Tu̱nga ji̱n já ni'yakuyáha̱ ní Moise ji̱n. \v 29 Yai̱ nga Moise kinchja̱ én xi Nti̱a̱ná kitsúyaha̱, tu̱nga najmi ya níi̱ má j'aihi̱ ra̱ nda̱ xu'bo̱. \p \v 30 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú ndo̱: \p —Ma nkjúnna nga najmi yo má j'aihi̱ ra̱ nda̱ xi kamaha̱ kuakjex'ánki tunkán. \v 31 Yaá nga Nti̱a̱ná najmi basínñjuhu̱ xu̱ta̱ ngatitsuu̱n. Tsa tjín xi sku̱e̱nkjún Nti̱a̱ná ko̱ ts'i̱ín ni xi mjehe̱, kuihí xi basínñjuhu̱. \v 32 Ndaha̱chí najmi kje̱e nu'yá tsa tjín xi kjex'ánki tunku̱n xu̱ta̱ xi ka̱ nga kitsin. \v 33 Tsa najmi Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱ nda̱ xu'bo̱, najmi chumi nihi xi ka̱maha̱ ra̱ ts'i̱ín. \p \v 34 B'i̱ kitsú jóo̱ nga tsich'onsje ndo̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ sinagoga̱: \p —Ngatitsun kitsinjín. ¿A jihí xi ku̱a̱kúyani̱? \p \v 35 Kint'é Jesu nga tsich'onsje ndo̱. B'i̱ kitsúhu̱ nk'ie nga kisatéjin ngáha: \p —¿A s'ejihin Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n? \p \v 36 —Ji Nda̱ Nti̱a̱ —kitsú ndo̱—, ¿yáha xu'bo̱, tu̱ xi s'e̱jihinna? \p \v 37 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ja kuayai. An ní niu̱, an xi tínchjako̱hi. \p \v 38 —S'ejinna ji, Nda̱ Nti̱a̱ —kitsú ndo̱ ko̱ tsasinkúnch'int'aha̱ Jesu. \p \v 39 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —An jáa̱ a̱sunntei̱ tu̱ xi n'e̱ko̱kju̱a̱ha, tu̱ xi ka̱ma chjihi̱ ra̱ xi ka̱ ko̱ ka̱ma ka̱ xi chjihi̱. \p \v 40 Ta̱ kint'é éi̱n k'u̱a̱ já fariseo̱ xi tíi̱nchako̱ Jesu ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —¿A ko̱hó ji̱n xi ta̱ ka̱i̱? \p \v 41 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa ni xi ka̱hanu, najmi tjínnu̱u jé kai. Tu̱nga b'a̱há tíbixínnú nga chjinu̱u. Kuihí kju̱a̱ha nga tjíhi̱nnu̱u jé. \c 10 \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu nga kits'ínchjén nku nda̱ bastu ko̱ chu̱tsanka̱ha̱ \p \v 1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tu̱ yáhá ni xi najmi kju̱a̱s'en a̱nkju̱a̱ ni'yaha̱ chu̱tsa̱nko̱ nga tu̱ sahá xin kju̱a̱s'enntjai, kui xi nda̱ ndyjé xi mjehe̱ ngju̱a̱i̱ko̱ chu̱tsa̱nko̱. \v 2 Tu̱nga xi kju̱a̱s'en má tje̱n a̱nkju̱o̱, kui xi nda̱ bastuhu̱ chu̱tsa̱nko̱. \v 3 Kjex'á nda̱ xi basehe̱ a̱nkju̱o̱ nk'ie nga be nda̱ bastuu̱. Chu̱tsa̱nka̱ xi ts'e̱ nt'é nta̱ha̱, ko̱ nga nkúnkú chu̱tsa̱nka̱ha̱ j'áíhi̱n nchja̱ha̱ ra̱ nga bitjuko̱ ni'yoo̱. \v 4 Nk'ie nga bitjuko̱ ngayjee̱ chu̱tsa̱nka̱ xi ts'e̱, a̱s'a̱i tsjen títjuhu̱n ko̱ chu̱tsa̱nko̱ tsjennkíhi̱ a̱t'aha̱ be nta̱ha̱. \v 5 Chu̱ xi ts'e̱ najmi tsjennkíhi̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í. Tu̱ sahá banka, a̱t'aha̱ najmi be nta̱ha̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í. \p \v 6 B'a̱ kitsú Jesu nga y'éjña chu̱ba̱ya ni xu'bi̱. Tu̱nga najmi kamankjihín ra̱ xu̱ta̱ ni xi kinchja̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúya Jesu nga kui xi nda̱ bastu xi ndoo̱ \p \v 7 A̱s'a̱i b'a̱há ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. An xi nkú joyaha a̱nkju̱a̱ má nga fas'en chu̱tsa̱nko̱. \v 8 Ngayjee̱ já xi j'ai títjun nga an, kui xi já ndyjé xi kama mjehe̱ nga ngju̱a̱i̱ko̱ chu̱tsa̱nko̱. Tu̱nga najmi kint'éhé chu̱tsa̱nko̱ nta̱ha̱ jóo̱. \v 9 An xi nkú joyaha a̱nkju̱o̱. Xu̱ta̱ xi kju̱a̱s'enjinna k'u̱a̱nki. Kui xi ka̱ma xi nkú joyaha chu̱tsa̱nka̱ xi fas'en ko̱ bitju ni'yaha̱ nga fi kjine jñá. \p \v 10 ’Nda̱ ndyjée̱ f'ai tu̱ xi fiko̱ho ko̱ ts'ínk'ien ko̱ ts'ínkje chu̱tsa̱nko̱. Tu̱nga ahán jáa̱ tu̱ xi ka̱ma k'úéntu tík'uhun xu̱ta̱, tu̱ xi sa̱kúhu̱ ra̱ kju̱a̱tík'un xi ndoo̱. \v 11 An xi nda̱ bastu xi ndoo̱, ko̱ nda̱ bastu xi ndoo̱ tsjá yjoho̱ nga ku̱a̱yántjaihi chu̱tsa̱nka̱ha̱. \v 12 Nda̱ xi tu̱ to̱ohón ts'ínxántjaihi, xi najmi kui ts'e̱ xóo̱ ko̱ najmi kui ts'e̱ chu̱tsa̱nko̱, kui xi binchá masen chu̱tsa̱nko̱ ko̱ banka nk'ie nga be nga nibá chu̱ kjoo̱n. A̱s'a̱i chu̱ kjoo̱n kjine chu̱tsa̱nko̱ ko̱ ts'ínndzjoya. \v 13 B'a̱ ts'ín bankaha ndo̱ a̱t'aha̱ tu̱ to̱ohón ts'ínxántjaihi ko̱ najmi nkjún maha̱ chu̱tsa̱nko̱. \p \v 14 ’An xi nda̱ bastu xi ndoo̱. Be chu̱tsa̱nka̱na̱ ko̱ ta̱ bena, \v 15 xi nkú ts'ín bena Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ko̱ an be Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Tsja yjona̱ nga ku̱a̱yántjaihina chu̱tsa̱nko̱. \v 16 Tíi̱ncha sana kj'a̱í chu̱tsa̱nka̱ xi najmi tíi̱ncha nch'á xu'bi̱. Kui xi ta̱ tjíhin nga kjúái̱ka̱. Ku̱i̱nt'é nta̱na̱. B'a̱ ts'ín nku stíhín ka̱maha ko̱ nkuhú nda̱ bastu xi ku̱a̱se̱he̱. \p \v 17 ’Kui kju̱a̱i̱ nga tjoho̱ ra̱ an Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Tsja yjona̱ nga ku̱a̱yá tu̱ xi kj'u̱a̱íya ngáhana. \v 18 Najmi ch'a ka̱ma kjé'ana nga tíi̱jña tík'an. An ní tsja su̱ba̱ yjona̱ nga ku̱a̱yá. Tjínna nga'yún xi má nga tsja yjona̱ ko̱ ta̱ tjínna nga'yún nga kúáte̱jña tík'un ngáhana. Kui xái̱ xi kitsjána Na̱'mina̱ nga ts'ian. \p \v 19 Nk'ie nga kint'é jóo̱ éi̱n, a̱s'a̱i ta̱ tsakjányahá ngáha yjoho̱. Nkjin xi b'a̱ kitsú: \p \v 20 —Nda̱nindahá tíjñajihi̱n ndo̱ ko̱ luku̱. ¿Á jun tíbasinñjuhu̱ru̱u? \p \v 21 B'a̱ kitsú ngá k'u̱a̱: \p —Najmi b'a̱ ts'ín ku̱i̱nchja̱ xi tíjñajihi̱n nda̱nindoo̱. ¿A ka̱mahá ra̱ nda̱nindoo̱ kjéx'ánki tunku̱n xu̱ta̱ ka̱? \s1 B'i̱ ts'ín najmi kis'ejihi̱n já judio̱ k'aku yáha Jesu \p \v 22 Nk'ie nga ni̱stjin chu̱nch'óo̱n, nanki Jerusalen tíi̱ncha b'asje s'í xu̱ta̱ nga tíi̱ncha ts'ínkj'áítsjen ni̱stjin nk'ie nga kis'ejña chji ni̱nku̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 23 Kikjatsú'ba Jesu má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱ xi tje̱hen má nga 'mi Kinte Ni'yaha̱ Salomon. \v 24 A̱s'a̱i y'étjindaihi̱ jóo̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —¿Nkú tjín ni̱stjin n'e̱sti sani̱? Tsa kju̱axi̱ nga ji xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, t'inya kixi̱ kixi̱ni̱ nd'a̱i̱. \p \v 25 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ja b'a̱ kixinnu̱u tu̱nga najmi kis'ejihínnu̱u. Ni xi títs'ian ngajoho̱ Na̱'mina̱, tíbakúchji yáha an. \v 26 Tu̱nga najmi s'ejihínnu̱u a̱t'aha̱ najmi chu̱tsa̱nka̱na̱ jun. \v 27 Chu̱tsa̱nka̱na̱ nt'é nta̱na̱. An be chu̱tsa̱nka̱na̱ ko̱ tsjennkína. \v 28 An ts'ink'íéntu tík'un síán. Najmi ka̱ma ndyja̱ ko̱ najmi ch'a xi kjé'ana a̱ya ntsa̱. \v 29 Na̱'mina̱ kitsjána chu̱tsa̱nko̱ ko̱ kui xi 'yún chánka nga tu̱ yáhá ni. Ndaha nku najmi ka̱maha̱ kjé'aha̱ chu̱tsa̱nka̱ xi tjíntu a̱ya ntsja. \v 30 Na̱'miu̱ ko̱ an nkuhú maha̱ni̱. \p \v 31 Nk'ie nga kint'é éi̱n já judio̱ k'aku̱, a̱s'a̱i ta̱ jakj'á ngáha ndji̱o̱ nga mjehe̱ ts'i̱ínk'ien Jesu. \v 32 B'i̱ kitsú Jesu nga kinchja̱: \p —Nkjin ṉkjún ni xi nda kits'ian a̱jinnu̱u, xá xi kitsjána Na̱'mina̱. ¿Má nga̱t'aha̱ mjehe̱nu̱u k'úéhenú ndji̱o̱? \p \v 33 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú jóo̱: \p —Najmi nga̱t'aha̱ ni nda xi kin'ei. Tu̱ nga̱t'aha̱ ní nga najmi tíyankjúín Nti̱a̱ná nga b'a̱ tíbixín. Kui kju̱a̱ha nga ndji̱o̱ s'e̱he ri. Nda̱ a̱sunnte ní, tu̱nga Nti̱a̱náhá tín'e mai yjohi̱. \p \v 34 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kju̱a̱téxumanu̱u tjít'a má nga b'a̱ kitsú Nti̱a̱ná nga kinchja̱ko̱ xu̱ta̱: “Nti̱a̱nú kixinnu̱u.” \v 35 B'a̱ ts'ín Nti̱a̱ná b'a̱ kitsúhu nga nti̱a̱ xu̱ta̱ xi tsichuk'úhu̱n éhe̱n. Ko̱ yaá nga chjíhi̱ ra̱ ngayjee̱ ni xi tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná. \v 36 An bi, Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kitsjána xá xi tjíhin nga ts'ian ko̱ kits'ín nibána a̱sunntei̱. Kui nga, ¿nkú tjíhi̱n ra̱ nga b'a̱ tíbixíhinnu nga najmi tíbenkjúhunna Nti̱a̱ná nk'ie nga b'a̱ tíxian nga an xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná? \v 37 Tsa najmi títs'ian xá xi ts'e̱ Na̱'mina̱, najmi tu̱ n'e s'ejinnú. \v 38 Tu̱nga tsa títs'ian xáha̱, ndaha tsa najmi s'e̱jinnu̱u an, tu̱nga n'e̱ s'ejinnú xóo̱. B'a̱ ts'ín cha̱hanu ko̱ ka̱mankjinnu̱u nga Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tíjñajinna ko̱ nga an tíi̱jñajihi̱n Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \p \v 39 A̱s'a̱i ta̱ kama mjehé ngáha̱ ra̱ jóo̱ nga ku̱a̱kj'ánijéhe̱, tu̱nga tsitjuhú Jesu yo̱ nga ngji t'axín. \v 40 A̱s'a̱i tsichu ngáha ngabantá ntáje̱ Jordan. Ngjik'iejña a̱nte má nga tsaténtá Jua xu̱ta̱ nga tjuhun. \v 41 Nkjin xu̱ta̱ xi j'aisehe̱ Jesu yo̱ ko̱ b'a̱ i̱ncha kitsú: \p —Ndaha nku kju̱a̱nkjún najmi kits'ín Jua, tu̱nga kju̱axi̱hí ngayjee̱ ni xi kinchja̱ni̱jmíyaha nda̱i̱. \p \v 42 Nkjin xu̱ta̱ kis'ejihi̱n Jesu a̱nte xu'bo̱. \c 11 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínkj'áíya ngáha̱ ra̱ Jesu Laza̱ro̱ \p \v 1 Kjijña un nku nda̱ xi 'mi Laza̱ro̱ xi nda̱ Betani̱a̱, má nga ta̱ nankihi̱ Maria̱ ko̱ Marta̱ xi nichja maha xinkjín. \v 2 Kui Maria̱ xi tsaténdzjojnúhu̱ ntá sinjne̱ sjai Nda̱ Nti̱a̱ná Jesu ko̱ ta̱ kuihi ntsja̱ku̱ kits'ínxijnuko̱ho. Kui xi nts'e̱ maha Laza̱ro̱ xi kjijña uu̱n. \v 3 A̱s'a̱i i̱ncha kits'ínkjihi̱ én Jesu nga joo̱ jminchjíu̱n. B'a̱ kitsúhu̱: \p —Ji Chá Nti̱a̱, xi tjohi kjijña un. \p \v 4 Nk'ie nga kint'é ée̱n Jesu, b'i̱ kitsú: \p —Najmi ts'i̱ínk'ien kjihi̱n ch'in xi k'uhu̱n. Tu̱ sahá ku̱a̱kúchji ch'iu̱n kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná. B'a̱ ts'ín s'e̱jña chjihi kju̱a̱chánkaha̱ Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \p \v 5 Ndaha tsa Jesu 'yún tjoho̱ Marta̱ ko̱ na̱ nichja ko̱ Laza̱ro̱, \v 6 tu̱nga nk'ie nga kint'é nga kjijña un Laza̱ro̱, tu̱ sahá y'ejña sa jo ni̱stjin a̱nte má nga tíjña. \v 7 A̱skahan b'i̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyáha̱: \p —Ta̱ tjihín ngáhaná Judea̱. \p \v 8 B'a̱ kitsú já ni'yakuyóo̱: \p —Ji nda̱ maestru̱, najmi kje̱e tjíhi̱n ni̱stjin nga já judio̱ k'aku̱ ndji̱o̱ mjehe̱ ts'i̱ínk'iehen ri. ¿Á ta̱ yo̱hó mje ngáha ri k'úín? \p \v 9 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A najmi te johó ora̱ tjíhi̱n nku ni̱stjin? Tsa tjín xi tsú'ba nga ni̱stjiu̱n, najmi sa̱ténki, a̱t'aha̱ tíbe nd'íhi̱ a̱sunntei̱. \v 10 Tu̱nga tsa tjín xi tsú'ba nga ni̱stje̱n, kui xi sa̱ténki, a̱t'aha̱ najmi tjíhi̱n nd'í. \p \v 11 A̱s'a̱i b'i̱hí ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Kjifehé nda̱ xinki̱á Laza̱ro̱, tu̱nga kfín ts'inkj'áhá ra̱. \p \v 12 B'a̱ kitsú já ni'yakuyóo̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, tsa kjife, kj'u̱á ngáha̱ ra̱. \p \v 13 Nk'ie nga b'a̱ kitsú Jesu, kju̱a̱bayaha̱ ní Laza̱ro̱ kinchja̱ni̱jmíyaha tu̱nga nijñóo̱ ní kamankjihi̱n já ni'yakuyáha̱. \v 14 Kui nga kinchja̱ko̱ kixi̱ kixi̱hi jóo̱: \p —Ja ka'me Laza̱ro̱. \v 15 Ko̱ tsjo mana nga najmi tíi̱jña yo̱, a̱t'aha̱ tu̱ sahá ngandanu̱u, tu̱ xi s'e̱jihi̱nnu̱u Nti̱a̱ná. Tu̱nga tjihi̱nse̱hé ra̱á. \p \v 16 A̱s'a̱i kinchja̱ Toma xi ta̱ 'mi Nda̱'yu̱n nga b'a̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyá xingisoo̱: \p —Tjián ko̱ ñá tu̱ xi ku̱a̱yáko̱honá. \p \v 17 Nk'ie nga tsichu Jesu nanki Betani̱a̱, kik'inyaha̱ nga ja tjíhi̱n ñju ni̱stjin nga ngjiyanji Laza̱ro̱. \v 18 Betani̱a̱ tiña maha̱ nanki Jerusalen, tjíhi̱n ra̱ tsa jan kilome̱tro̱. \v 19 Ko̱ nkjin xu̱ta̱ i̱ncha j'aisehe̱ Marta̱ ko̱ Maria̱ nga̱t'aha̱ nda̱ nts'e̱ xi k'ie̱n. \v 20 Nk'ie nga kint'é Marta̱ nga j'ai tiña Jesu, a̱s'a̱i tsitjusje nga ngjikj'á ni̱yá ko̱ Maria̱ y'ejñantaha̱ ni'yoo̱. \v 21 B'a̱ kitsú Marta̱: \p —Ji Chá Nti̱a̱, tsa tu̱ e̱i̱hi ma tinchuhunni, najmi k'ien ra̱ chá nts'é. \v 22 Tu̱nga bená nga tsjáhi Nti̱a̱ná tu̱ mí nihí ni xi ku̱i̱nchíhi̱. \p \v 23 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ nda̱ nts'ei. \p \v 24 B'a̱ kitsú Marta̱: \p —Be nga kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ chá nts'é ni̱stjin xi fekuu̱, nk'ie nga kj'u̱a̱íya tente ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ k'ie̱n. \p \v 25 B'i̱hí ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —An xi ts'inkj'áíyaha̱ xu̱ta̱ k'ie̱n ko̱ an xi ts'ink'íéntu tík'an. Xi s'e̱jihi̱n an, ndaha tsa ja k'ien tu̱nga k'úéntu tík'uhún. \v 26 Ko̱ ngayjee̱ xi tjíntu tík'un ko̱ s'ejihi̱n an, ndaha nku ni̱stjin najmi ku̱a̱yá. ¿A s'ejihin ni xi tíxihin? \p \v 27 B'a̱ kitsú Marta̱: \p —Joho̱n, Chá Nti̱a̱. S'ejinna nga ji xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, nga ji xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná xi tjíhin nga kj'u̱a̱í a̱sunntei̱. \p \v 28 Nk'ie nga b'a̱ kitsú Marta̱, ngji nchja̱ko̱ se̱n Maria̱ xi na̱ nichja maha. B'a̱ kitsúhu̱: \p —Ja kj'uai Chá Maestru̱ ko̱ tínchja̱hi. \p \v 29 Nk'ie nga kint'é Maria̱ éi̱n, ki̱tsa̱ tsisintje̱n nga ngjisehe̱ Jesu má nga síjña. \v 30 Najmi kje̱e fas'en Jesu a̱jin na̱nti̱o̱. Yo̱ síjña má kisatékjá Marta̱. \v 31 Máha xu̱ta̱ xi kab'entu na̱xa̱'yo̱, nk'ie nga kikie nga tsisintje̱n ntsu ntsu Maria̱ ko̱ tsitjusje, a̱s'a̱i ta̱ i̱ncha kitsjennkíhi̱. B'a̱ i̱ncha kitsú nga má tíjña tsjóo̱ ngju̱a̱i̱ kjintá. \p \v 32 Nk'ie nga tsichu Maria̱ má síjña Jesu, tsasinkúnch'int'aha̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ji Chá Nti̱a̱, tsa tu̱ e̱i̱hi ma tinchuhunni, najmi k'ien ra̱ chá nts'é. \p \v 33 Nk'ie nga kikie Jesu nga tíkjintá Maria̱ ko̱ nga tíi̱ncha kjintá xu̱ta̱ xi tje̱nko̱ho̱, kik'ie nusin nusihi̱n ko̱ kama ni̱ma̱ha̱. \v 34 B'i̱ kitsú: \p —¿Má kikjayanjiu? \p B'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱: \p —Nibáa̱se̱i̱hi̱, Nda̱ Nti̱a̱. \p \v 35 A̱s'a̱i kikjintá Jesu. \v 36 B'a̱ kitsú xu̱to̱: \p —Cha̱se̱ maru̱u. Tu̱ xí kits'íntjohó ra̱. \p \v 37 Tu̱nga b'a̱há kitsú k'u̱a̱: \p —Kui nda̱i̱ xi kikjex'ánki tunku̱n nku nda̱ ka̱. Kutsa kamahá ra̱ kits'ínnkihi̱ Laza̱ro̱ ko̱ najmi k'ien ra̱. \p \v 38 Ta̱ kik'ie nusin nusihín ngáha̱ ra̱ Jesu nga tsichu tsjóo̱. Kui xi nku ti̱xa̱ ngijo. Nku ndji̱o̱ tjíchjaneko̱ho a̱nkju̱a̱ha̱. B'i̱ kitsú Jesu: \p \v 39 —Chjúxiun ndji̱o̱. \p B'a̱ kitsú Marta̱, na̱ nichja nda̱ xi k'ie̱n: \p —Ji Chá Nti̱a̱, ja ra̱ ch'on jne̱, a̱t'aha̱ ja tjíhi̱n ñju ni̱stjin nd'a̱i̱ nga k'ien. \p \v 40 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A najmi b'a̱há kuaxihin nga tsa s'e̱jihin an, cha̱i̱ kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná? \p \v 41 A̱s'a̱i kikjexín jóo̱ ndji̱o̱. Tsasenjinki Jesu nk'a ján ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Na̱'mi, máb'a̱chjíhi nga tímjeñjuní. \v 42 Be nga mjeñju tehe̱ntení, tu̱nga tínchjako̱hó ra ngandaha̱ xu̱ta̱ xi tíi̱ncha e̱i̱ tu̱ xi s'e̱jihi̱n ra̱ nga ji kin'e nibání. \p \v 43 Nk'ie nga ja kamaha̱ nga b'a̱ kitsú, a̱s'a̱i 'yún kinchja̱: \p —¡Laza̱ro̱, ti̱tjusje̱i̱ yo̱! \p \v 44 A̱s'a̱i tsitju nda̱ k'ie̱n nga najyun tjí'yúnko̱ ts'íhin ntsja ko̱ sjai, ko̱ a̱nkjín tjí'mako̱ho kj'a̱í najyun. \p B'a̱ kitsú Jesu nga kinchja̱ko̱ xu̱to̱: \p —Chjúxihi̱un najyuu̱n. N'e̱ndo̱hóo̱. \s1 B'i̱ ts'ín y'énda já tjíxóo̱ nga mjehe̱ ts'i̱ínk'ien Jesu \r (Mt. 26:1-5; Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2) \p \v 45 Máha xu̱ta̱ xi j'aisehe̱ Maria̱ ko̱ kikie ni xi kits'ín Jesu, nkjin maha xi kis'ejihi̱n. \v 46 Tu̱nga tjíhín xi ngjisehe̱ já fariseo̱ ko̱ kitsúyaha̱ ni xi kits'ín Jesu. \v 47 A̱s'a̱i já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já fariseo̱ kinchja̱ ñjaha̱ ngayjee̱ já tjíxóo̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —¿Nkú n'e̱é e̱i̱ ni̱? A̱t'aha̱ ja 'yún títs'ín kju̱a̱nkjún ndo̱. \v 48 Tsa tu̱ nku k'u̱a̱i̱ntehé ra̱á nga b'a̱ ts'i̱ín, a̱s'a̱i ngayjee̱ xu̱ta̱ tsjénnkihi̱ ndo̱ ko̱ i̱ncha kj'u̱a̱í já Roma̱ nga ts'i̱ínkje ni̱nku̱ná ko̱ xu̱ta̱ nankiná. \p \v 49 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Caifa xi tjíhi̱n nda̱ na̱'mi títjun nú xu'bo̱: \p —¿Á najmi mankjihi̱nnu̱u? \v 50 ¿A najmi ma chu̱ba̱yahánu̱u nga tu̱ sahá nda tjín tsa nku nda̱ ku̱a̱yántjaihi ngandaha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱, tu̱ xi b'a̱ ts'ín najmi n'e̱kjehe xu̱ta̱ nankiná? \p \v 51 Tu̱nga najmi kuenta̱ha̱ ní Caifa kinchja̱ha nga b'a̱ kitsú. Kui xi nda̱ na̱'mi títjun nú xu'bo̱ ko̱ xi nkúhu nku nda̱ profeta̱ kinchja̱ éhe̱n Nti̱a̱ná nga ku̱a̱yá Jesu ngandaha̱ na̱xi̱nantóo̱. \v 52 Ko̱ najmi tu̱ suba ngandaha̱ xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱ ku̱a̱yáha Jesu. Ta̱ ku̱a̱yá ní tu̱ xi k'u̱ékúhu ngayjee̱ ntíhi̱ Nti̱a̱ná xi tjímasún. \v 53 Kui b'a̱ maha, ni̱stjin xu'bo̱ kik'atuts'i̱hi̱n ra̱ já tjíxóo̱ nga y'éndako̱ho xinkjín xi má nga mjehe̱ ts'i̱ínk'ien Jesu. \v 54 Kui nga najmi ta̱ kikjatsú'ba chjihi Jesu a̱jihi̱n xu̱ta̱ judio̱. Ngji t'axín nanki xi 'mi Efrain xi tiña maha̱ a̱nte kixiu̱. Yo̱ y'ejñako̱ já ni'yakuyáha̱. \p \v 55 Nk'ie nga ja tíbichú tiña S'í Pascu̱a̱ xi b'asje xu̱ta̱ judio̱, nkjin ṉkjún xu̱ta̱ i̱ncha ngji nanki Jerusalen tu̱ xi ts'i̱ín jehe yjoho̱ nginku̱n Nti̱a̱ná kintehe̱ ni nga ku̱i̱chú s'íu̱. \v 56 Yo̱ tsangisjai Jesu ko̱ kingjásjaiyaha̱ xinkjín nga kabincha má ma na̱tsihi̱n ni̱nku̱. B'i̱ ngján b'i̱ kitsúhu̱ xinkjín: \p —¿Nkú manu̱u? ¿A nibá ndo̱ s'íu̱? ¿A ra̱ najmi nibáhá? \p \v 57 Kui chu̱bo̱ ja kitsjá kju̱a̱ já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já fariseo̱, tsa tjín xi be má tíjña Jesu tjíhin nga ku̱i̱tsu̱ya tu̱ xi ka̱ma ku̱a̱kj'ánijéhe. \c 12 \s1 B'i̱ ts'ín nku ta̱chju̱ún tsaténdzjojnúhu̱ ntá sinjne̱ Jesu \r (Mt. 26:6-13; Mr. 14:3-9) \p \v 1 Nk'ie nga ndyja sa jun ni̱stjin nga ku̱i̱chú S'í Pascu̱a̱, a̱s'a̱i j'ai Jesu nanki Betani̱a̱, má síjña ni'yaha̱ Laza̱ro̱, nda̱ xi kits'ínkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱. \v 2 Yo̱ kis'endaha̱ nku nichine. Marta̱ y'éya nichinee̱ ko̱ Laza̱ro̱ ta̱ y'ejñajihi̱n xu̱ta̱ xi y'entut'áko̱ Jesu yámixo̱. \v 3 A̱s'a̱i j'aiko̱ Maria̱ nkú ra̱ ma masen litru̱ ntá sinjne̱ xi 'mi nardo̱, xi 'yún nda ko̱ xi 'yún chjí. Kui xi tsaténdzjojnúhu̱ sjai Jesu ko̱ ta̱ kuihi ntsja̱ku̱ kits'ínxijnuko̱ho. I̱xí kitsjehén nta̱ sinjne̱ a̱yoo̱. \v 4 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Juda̱ Iscariote̱, xi nda̱ ni'yakuyáha̱ Jesu xi a̱skahan ts'i̱ínkjas'ehe̱n: \p \v 5 —Tsa tu̱ sahá kuasatéña ntá sinjne̱i̱ kai. Tsa jan unchan to̱on denari̱o̱ kuach'a, tu̱ xi ka̱ma ku̱i̱si̱nko̱ho xu̱ta̱ x'a̱n. \p \v 6 Tu̱nga najmi xu̱ta̱ x'a̱hán kits'ínnkjink'un nga b'a̱ kitsú. Tu̱ nga̱t'aha̱ ní to̱oo̱n b'a̱ kitsúhu, a̱t'aha̱ kui xi f'átjo to̱oo̱n ko̱ bakjá ndyjé. \v 7 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi tu̱ ji b'echj'áíhi̱ ta̱chjúu̱n. A̱t'aha̱ ni̱stjin nga s'e̱yanjia j'átjona ntá sinjne̱i̱. \v 8 Xu̱ta̱ x'a̱n bi tehe̱nte k'úéntujínnu̱u, tu̱nga an najmi tehe̱nte kúáte̱jñajinnu̱u. \p \v 9 Nkjin ṉkjún xu̱ta̱ kint'é nga nanki Betani̱a̱ tíjña Jesu ko̱ i̱ncha ngjisehe̱. Tu̱nga najmi tu̱ nkuhú Jesu ngjisehe̱. Ta̱ i̱ncha ngji ní a̱t'aha̱ ta̱ mjehe̱ nga sku̱e̱ Laza̱ro̱ xi kin'ekj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱. \v 10 A̱s'a̱i kama ñjakú já na̱'mi k'aku̱ ko̱ y'éndako̱ xinkjín xi má nga ko̱ Laza̱ro̱ tjíhin nga n'e̱k'ien. \v 11 A̱t'aha̱ nga̱t'aha̱ Laza̱ro̱ nkjin ṉkjún xu̱ta̱ ts'asje t'axíhi̱n yjoho̱ jóo̱. Tu̱ sahá Jesu kis'ejihi̱n. \s1 B'i̱ ts'ín jas'en Jesu nanki Jerusalen \r (Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40) \p \v 12 Ni̱stjin xi ma ndyjuu̱n ngáha nkjin ṉkjún xu̱ta̱ kint'é nga Jesu kj'u̱a̱í nanki Jerusalen, a̱t'aha̱ nkjin maha xi j'aik'asje S'í Pascu̱a̱. \v 13 A̱s'a̱i i̱ncha jakj'á tjiaha̱ yá xka̱jén ko̱ tsitju nga i̱ncha ngjikj'á ni̱yá. B'i̱ i̱ncha kitsú nga 'yún kinchja̱: \p —¡Kats'ínk'ankiná Nti̱a̱ná! ¡Nti̱a̱ná nda kats'ínko̱ xi nibáha ngajoho̱, xi Nda̱ Rei̱hi̱ xu̱ta̱ Israel! \p \v 14 Nku ntí búrrú kisakúhu̱ Jesu ko̱ y'esún, xi nkú ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná: \q1 \v 15 Xu̱ta̱ Sion, najmi tu̱ binkjun. \q1 Cha̱so̱o, ja nibá Nda̱ Rei̱nu̱u nga tjísun nku ntí búrrú. \p \v 16 Kui ni xu'bi̱ najmi kamankjihi̱n já ni'yakuyáha̱ nga tjuhun. Tu̱nga a̱skahán ni, nk'ie nga tsakúchji kju̱a̱chánkaha̱, nk'iehé j'áítsjehe̱n já ni'yakuyáha̱ nga b'a̱ ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná nga kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu ko̱ nga b'a̱ kin'ehe̱. \p \v 17 Xu̱ta̱ xi tíi̱nchako̱ Jesu nk'ie nga kinchja̱ha̱ Laza̱ro̱ a̱ya tsjóo̱ nga kits'ínkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱, kui xi i̱ncha kitsúya ni xi kikie. \v 18 Kui kju̱a̱ha nga nkjin ṉkjún xu̱ta̱ tsitjuhu nga ngjikj'á ni̱yáha Jesu, a̱t'aha̱ kint'é kju̱a̱nkjún xi kits'ín. \v 19 A̱s'a̱i kinchja̱ni̱jmíyaha já fariseo̱ niu̱. B'i̱ ngján b'i̱ kitsúhu̱ xinkjín: \p —¿A tíyo? Najmi chumi nihi xi ka̱ma n'e̱é. Cha̱se̱ maru̱u. Ngayjee̱ xu̱ta̱ títsjennkíhi̱ ndo̱. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya títjun Jesu nga ku̱a̱yá \p \v 20 Ta tje̱njihi̱n xu̱ta̱ k'u̱a̱ xu̱ta̱ xi nchja̱ griego̱ xi ta̱ i̱ncha j'ai nanki Jerusalen nga j'ai ts'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná a̱jihi̱n s'íu̱. \v 21 Kui xi j'aisehe̱ Felipe̱ xi nda̱ Betsaida̱, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Galilea̱, ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Ji nda̱ nti̱a̱, mjeni̱ nga cha̱i̱ Jesu. \p \v 22 A̱s'a̱i Felipe̱ ngji tsúyaha̱ Andre ko̱ nga joo̱ ngji tsúya ngáha̱ Jesu. \v 23 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Ja kuichu chu̱ba̱ nga sa̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n. \v 24 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tsa najmi ku̱i̱jne̱ t'anankiu̱ nku xujmá tuni̱ñu̱ ko̱ ku̱a̱yá, tu̱ nku s'e̱jña subahá. Tu̱nga tsa ku̱a̱yá, nk'iehé nga tsjá cha̱n xi 'yún tse. \v 25 Xi tjoho̱ yjoho̱, kui xi tu̱ sahá ndyja̱. Tu̱nga xi najmi tjoho̱ yjoho̱ a̱sunntei̱, kui xi tu̱ sahá kj'u̱átjo ko̱ k'úéjña tík'un sín. \v 26 Tsa tjín xi títs'ínkjáínna nga an xi ka̱ma Nda̱ Nti̱a̱ha̱, katsjennkína. Má kúáte̱jña, ta̱ yo̱ k'úéjña xi ts'i̱ínkjáínna, ko̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ k'u̱a̱sjenk'aha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱. \p \v 27 ’'Yún un tíbehe̱ ani̱ma̱na̱ nd'a̱i̱. ¿Nkú xíán? ¿A b'i̱ xíán: Ji Na̱'mi, n'e̱kj'a t'axínní kju̱a̱ni̱ma̱ xu'bi̱ nd'a̱i̱? Tu̱nga kuihí xá jái̱hina. \v 28 Tu̱ sahá ta̱kúchji kju̱a̱chánkahi̱, Na̱'mi. \p Nk'ie nga b'a̱ kitsú Jesu, a̱s'a̱i b'i̱ kitsú nku nta̱ xi nibaha nk'a ján: \p —Ja tsakuchjá kju̱a̱chánkana̱ ko̱ ta̱ kuakuchjíhí ngáhana. \p \v 29 Nk'ie nga kint'é nto̱ xu̱ta̱ xi tíi̱ncha yo̱, tjín xi b'a̱ kitsú: \p —Nku ch'o̱n kjuaneya. \p Ko̱ k'u̱a̱ xi b'a̱ kitsú: \p —Nku ntítsje kuanchja̱ko̱ho̱. \p \v 30 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Jesu: \p —Najmi ngandana̱ kuanu'yáha nto̱. Ngandanu̱ ní b'a̱ kamaha. \v 31 Nd'a̱i̱ n'e̱ko̱kju̱a̱ a̱sunntei̱ ko̱ nd'a̱i̱ ku̱i̱ch'onsje na̱tsin ján xi tíbatéxumaha̱ a̱sunntei̱. \v 32 Ko̱ nga chjúsíntje̱n nk'ana t'anankiu̱, ts'ian nga ni̱bak'únna ngayjee̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱. \p \v 33 B'a̱ kitsú Jesu nga kitsúya xi nkú ts'ín ku̱a̱yáha. \v 34 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú xu̱ta̱: \p —Tu̱nga yaníi̱ ni xi tjít'a kju̱a̱téxumoo̱, nga xi ts'i̱ín nibá Nti̱a̱ná ngajoho̱ k'úéjña sín. ¿Nkú ts'ín b'a̱ tíbixíhinni nga tjíhin nga chjúsíntje̱n nk'aha Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n? ¿Yá xi Ntíhi̱ Nda̱x'i̱n xi tíbixín? \p \v 35 B'i̱ kitsú Jesu: \p —An nd'íu̱. Tu̱ chuba ni̱stjihín tíi̱jñajin sanu̱u. Ti̱nimo nga tíjña sanu̱u nd'íu̱ tu̱ xi najmi ka̱ma jyunt'aihinnu. A̱t'aha̱ xi tsú'ba má jyuu̱n najmi be má fi. \v 36 Nk'ie nga tíi̱jñajinnu̱u xi nkúhu nd'í, n'e̱ s'ejinnú tu̱ xi ku̱i̱nimahanu má ndzjee̱n. \p B'a̱ kitsú Jesu ko̱ a̱s'a̱i ngji t'axíhi̱n xu̱to̱. \s1 Kui nga̱t'ai̱ xu̱ta̱ najmi kis'ejihi̱n ra̱ Jesu \p \v 37 Ndaha tsa nkjin ṉkjún kju̱a̱nkjún xi kits'ín Jesu nginku̱n xu̱ta̱, tu̱nga najmi kis'ejihín ra̱ yáha kui. \v 38 B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun én xi kitsú nda̱ profeta̱ Isaia̱ má nga b'a̱ ts'ín y'ét'a: \q1 Ji Nti̱a̱, ¿yá xi kis'ejihi̱n én xi kichubai̱? \q1 ¿Yá xi kis'ejña chjihi̱ nga'yúhu̱n Nti̱a̱ná? \m \v 39 Kui kju̱a̱ha nga najmi kama kis'ejihi̱n ra̱ xu̱ta̱, a̱t'aha̱ b'i̱ ta̱ ts'ín y'ét'a ya Isaia̱ éhe̱n Nti̱a̱ná: \q1 \v 40 Nti̱a̱ná y'échja tunku̱n xu̱ta̱ xu'bi̱ ko̱ kits'ín ndjá ani̱ma̱ha̱, \q1 tu̱ xi najmi sku̱e̱he ko̱ tu̱ xi najmi ka̱mankjihi̱n ra̱, \q1 tsa ts'i̱ínk'óntjaiya ani̱ma̱ha̱ xi má nga ts'innkíhi̱ xu̱ta̱ xu'bi̱. \m \v 41 B'a̱ kitsú Isaia̱ a̱t'aha̱ kikie kju̱a̱chánkaha̱ Jesu ko̱ kinchja̱ni̱jmíyaha. \p \v 42 Ko̱ ta̱ nkjin maha já tjíxá xi kis'ejihi̱n Jesu, tu̱nga najmi kits'ínkiehé yjoho̱ a̱t'aha̱ tsankjún já fariseo̱ ko̱ najmi mjehe̱ nga ku̱i̱ch'onsje a̱jihi̱n xu̱ta̱ sinagoga̱. \v 43 B'a̱ kits'ín a̱t'aha̱ 'yún kama tsjo saha̱ nga s'e̱he̱ kju̱a̱chánka a̱jihi̱n xu̱ta̱ nga nginku̱n Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha yjoho̱ Jesu \p \v 44 'Yún kinchja̱ Jesu nga b'i̱ kitsú: \p —Xi s'ejihi̱n an, najmi tu̱ nku an tís'ejihi̱n. Ta̱ tís'ejihi̱n xi kits'ín nibána. \v 45 Xi tíbena, tíbe xi kits'ín nibána. \v 46 An nd'í xi j'ai ts'ín ndzjehe̱n xu̱ta̱ a̱sunntei̱, tu̱ xi ngayjee̱ xi s'e̱jihi̱n ra̱ an najmi k'úéntuhu má jyuu̱n. \p \v 47 ’Tsa tjín xi ku̱i̱nt'é én xi tínchja tu̱nga najmi ts'i̱íntjusuhún, najmi an kuasehe̱ má ni xi nda ko̱ má ni xi najmi nda xi kits'ín xu̱ta̱ xu'bo̱. A̱t'aha̱ najmi kui xóo̱ jái̱hina. Jái̱ ts'ink'anki níná xu̱ta̱. \v 48 Xi ts'i̱ín t'axínna ko̱ najmi ts'i̱ínkjáíhi̱n én xi tínchja, tíjña xi ku̱a̱se̱he̱ má ni xi nda ko̱ má ni xi najmi nda xi kits'ín. Én xi tínchja, kui xi k'u̱éjñanehe̱ ni xi kanéhe̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ ni̱stjin xi fekuu̱. \p \v 49 ’A̱t'aha̱ najmi kuenta̱na̱ tínchjahana. Kuenta̱ha̱ ní Na̱'mi xi kits'ín nibána tínchjahana. Kui xi kitsjána kju̱a̱ má nihi xi tjíhin nga kuinchja ko̱ kuakuyá. \v 50 Ko̱ be nga kju̱a̱téxumaha̱ ts'i̱ínk'íéntu tík'un síhi̱n xu̱ta̱. Kui kju̱a̱ha, xi nkú kitsúhuna Nti̱a̱ Na̱'miu̱, b'a̱ ts'ín tínchja. \c 13 \s1 B'i̱ ts'ín tsanéjnu Jesu sjai já ni'yakuyáha̱ \p \v 1 Chubahá ndyjaha̱ ni̱stjihi̱n S'í Pascu̱a̱ ko̱ be Jesu nga ja tíbichú chu̱ba̱ nga k'u̱éjña a̱sunntee̱ nga ngju̱a̱i̱ ngáha má tíjña Nti̱a̱ Na̱'miu̱. Tehe̱nte kits'íntjo xu̱ta̱ xi ts'e̱ xi tjíntu a̱sunntee̱ ko̱ ngayjehe k'un kits'íntjo. \v 2 Kikjineko̱ já ni'yakuyáha̱ nichinehe̱ s'íu̱, ko̱ kui chu̱bo̱ nda̱nindoo̱ ja kab'éjñajin ani̱ma̱ha̱ Juda̱ Iscariote̱ ntíhi̱ Simon nga ts'i̱ínkjas'en Jesu. \v 3 Be Jesu nga Nti̱a̱ Na̱'miu̱ kits'ínkjas'en a̱ya ntsja ngayjee̱ ni xi tjín. Be nga má tíjña Nti̱a̱ná nibaha ko̱ nga yo̱ ngju̱a̱i̱se ngáha̱ ra̱. \p \v 4 Kui b'a̱ maha, nk'ie nga tjíntut'áha yámixo̱, a̱s'a̱i tsisintje̱n Jesu, ts'asje najyun ndju xi yja ko̱ jakj'á nku najyunxú nga y'ékjá ndayáha̱. \v 5 Jakj'á ntánijua, tsanéjnu sjai já ni'yakuyáha̱ ko̱ kits'ínxijnuko̱ho najyunxú xi y'ékjá ndayáha̱. \v 6 Nk'ie nga tsichuk'úhu̱n Simon Pedro̱, b'a̱ kitsú ndo̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿nkú ts'ín ji ku̱a̱nejnuhuni tsu̱ká? \p \v 7 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Nd'a̱i̱ najmi yai ni xi títs'ian tu̱nga a̱skahán ni ka̱mankjihin. \p \v 8 B'a̱há ta̱ kitsú ngáha Pedro̱: \p —Ndaha tsa mí yjehe najmi ku̱a̱nejnui tsu̱ká. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa najmi kuanejná tsu̱kui, najmi ta̱ xu̱ta̱ xi ts'a̱n ka̱mahani. \p \v 9 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Simon Pedro̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, najmi tu̱ suba tsu̱ká xi ta̱nejnui ma. Ta̱ ta̱nejnui ntsa̱ ko̱ nintaká. \p \v 10 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Xi a̱s'a̱i kabinguyahá tu̱ tsu̱ku̱hú machjéhe̱n nga kfe̱jnú, a̱t'aha̱ je yje. Jun bi ja jo, tu̱nga najmi ngatentenú. \p \v 11 A̱t'aha̱ be Jesu yá xi ts'i̱ínkjas'ehe̱n, kui nga: “Najmi ngatentoo̱ xi jo”, kitsúhu. \p \v 12 Nk'ie nga ja kamaha̱ nga tsanéjnu sjai já ni'yakuyáha̱, a̱s'a̱i kingja ngáha najyun ndjuhu̱, y'ejñat'a yámixo̱ ko̱ b'i̱ kitsú: \p —¿A mankjinnu̱u ni xi kuats'inko̱nu̱u? \v 13 Jun xi 'minú Nda̱ Maestru̱ ko̱ Nda̱ Nti̱a̱. Ko̱ tjínnu̱u kixi̱ nga b'a̱ bixínnú, a̱t'aha̱ b'a̱ tjín kjáíhin. \v 14 Kui b'a̱ maha, tsa an xi kuakanejnúhuna tsu̱ku, nga an xi Nda̱ Maestru̱nu̱u ko̱ Nda̱ Nti̱a̱nu̱u, kui nga ko̱ jun tjíhin nga ku̱a̱nejnuhunu tsu̱ku̱ xinki̱u. \v 15 Ja kuak'iejñá chu̱ba̱yanu̱u tu̱ xi b'a̱ n'e̱henu xi nkú kuats'innu̱u. \v 16 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ndaha nku nda̱ musu̱ najmi 'yún nk'a tje̱n nga nda̱ nti̱a̱ha̱. Ko̱ nku nda̱ xi s'exá najmi 'yún nk'a tje̱n nga xi b'éxáha̱. \v 17 Tsa tímankjinnu̱u ni xi tíxian ko̱ ta̱ n'e̱tjusun, á b'a̱ nda tjíhin ts'a̱jun. \p \v 18 ’Najmi nga tentoo̱ b'a̱ tíxinnu̱u. An be yá xi j'ajián. Tu̱nga tjíhín ni nga ku̱i̱tjusun éhe̱n Nti̱a̱ná xi b'a̱ ts'ín tjít'a: “Xi kjineko̱na ni̱ñu̱, kui xi ja kama nda̱ kontra̱na̱.” \v 19 Nd'a̱i̱ b'a̱ tíxinnu̱u kintehe̱ ni nga ku̱i̱tjusun ni xi tjíhin nga ka̱ma, tu̱ xi nk'ie nga b'a̱ ka̱moo̱ s'e̱jihi̱nnu̱u nga an xi tu̱ b'a̱ ts'ín tíi̱jñaná. \v 20 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Xi ts'i̱ínkjáíhi̱n xu̱ta̱ xi ts'inkjíá, kui xi an títs'ínkjáínna. Ko̱ xi ts'i̱ínkjáínna, kui xi títs'ínkjáíhi̱n xi kits'ín nibána. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu nga Juda̱ Iscariote̱ ts'i̱ínkjas'ehe̱n \r (Mt. 26:20-25; Mr. 14:17-21; Lc. 22:21-23) \p \v 21 A̱s'a̱i xí ts'atséhé ani̱ma̱ha̱ Jesu ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tíjñajinnu̱u nku xi ts'i̱ínkjas'enna. \p \v 22 A̱s'a̱i b'i̱ ngján i̱ncha tsase'a xinkjín já ni'yakuyóo̱, a̱t'aha̱ najmi be yá xi títsu Jesu. \v 23 Yo̱ tíjñat'a tiñaha̱ Jesu nda̱ ni'yakuyá xi 'yún tjoho̱ nga tíjñat'ako̱ho̱ yámixo̱. \v 24 Kui nga jyukj'i Simon Pedro̱ kingjásjaiya se̱he̱n ra̱ nda̱ ni'yakuyá xu'bo̱ nga ngju̱ásjaiyaha̱ Jesu yá xi títsu. \v 25 A̱s'a̱i nda̱ ni'yakuyóo̱ 'yún ngjik'ún saha̱ Jesu ko̱ b'i̱ kitsú: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿yá xi b'a̱ ts'i̱íu̱n? \p \v 26 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Xi ts'ink'anchi̱hi̱ ni̱nku̱a̱n ko̱ tsjaha̱, kui xi b'a̱ ts'i̱íu̱n. \p A̱s'a̱i kits'ínk'anchi̱ ni̱nku̱o̱n ko̱ Juda̱ Iscariote̱ kitsjáha̱, kui xi ntíhi̱ Simon. \v 27 Nk'ie nga kik'a̱i̱hi̱ Juda̱ ni̱nku̱o̱n, jas'enjihi̱n nda̱nindoo̱. A̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱ Jesu ndo̱: \p —Ki̱tsa̱ n'e̱i̱ ni xi n'e̱i̱. \p \v 28 Tu̱nga ndahá nku xi tjíntut'á yámixo̱ najmi kamankjihi̱n á b'a̱ kitsúhu̱ ra̱. \v 29 Tjín xi kits'ínnkjink'un nga b'a̱ kitsú nga tjíhin nga k'u̱a̱tse Juda̱ ni xi machjén s'íu̱ ko̱ a ra̱ nga tsjáha̱ to̱on xu̱ta̱ x'a̱n, a̱t'aha̱ Juda̱ f'átjo to̱oo̱n. \v 30 Nk'ie nga kik'a̱i̱hi̱ ni̱nku̱o̱n Juda̱, tje̱n'yún tsitjusjehé na̱tsiu̱n. Ja jyun kui chu̱bo̱. \s1 Kui kju̱a̱téxuma tse̱tse̱ xu'bi̱ y'éjña Jesu \p \v 31 Nk'ie nga ja ngji Juda̱, b'a̱ kitsú Jesu: \p —Nd'a̱i̱ sa̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n, ko̱ ni xi ts'i̱ín Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n ku̱a̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná. \v 32 Ko̱ tsa Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n ku̱a̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná, b'a̱ ta̱ ts'ín Nti̱a̱ná ku̱a̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Ntíu̱. Ja ma ma b'a̱ ka̱moo̱. \v 33 Jun ntína̱, tu̱ kutjuhú tíi̱jñajin sanu̱u. Ku̱i̱nchísjainú tu̱nga má nga kfíán najmi ka̱ma kuankíún. B'a̱ ta̱ tíxinnu̱u nd'a̱i̱ xi nkú nga ta̱ kixihi̱n xu̱ta̱ xingisoo̱. \p \v 34 ’Tsjanu̱u nku kju̱a̱téxuma tse̱tse̱: N'e̱tjó xinki̱u. Xi nkú nga ts'ín tjona jun, b'a̱ ta̱ ts'ín n'e̱tjó xinki̱u. \v 35 B'a̱ ts'ín sku̱e̱he ngayjee̱ xu̱ta̱ nga jun xi já ni'yakuyána̱, tsa n'e̱tjó xinki̱u. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya títjun Jesu nga Pedro̱ b'a̱ ku̱i̱tsu̱ nga najmi behe̱ \r (Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Lc. 22:31-34) \p \v 36 B'a̱ kitsú Simon Pedro̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿má xi tje̱hen k'úín? \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi ka̱ma tsjénnkiní nd'a̱i̱ má nga kfíán, tu̱nga a̱skahán ni tsjénnkiní. \p \v 37 B'a̱há ta̱ kitsú ngáha Pedro̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿á najmi ka̱ma tsjénnkihi ra nd'a̱i̱? Tjínkuhu̱ k'an nga ku̱a̱yántjaihi ra. \p \v 38 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A tjínkuhu̱ k'uin nga ku̱a̱yántjaihiní? Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Kintehe̱ ni nga kji̱ntá xa̱nto̱ b'a̱ ku̱i̱xín nga najmi yaní jan ni̱yá tjíhin. \c 14 \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu nga ngju̱a̱i̱se ngáha̱ ra̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ \p \v 1 B'i̱ ta̱ kitsú ya Jesu: \p —Najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u. N'e̱ s'ejiun Nti̱a̱ná ko̱ kas'ejinnu̱u an. \v 2 Ni'yaha̱ Na̱'mina̱ tjín ṉkjún a̱nte. Tsa najmi kju̱axi̱, ja ra̱ nd'a̱i̱ kixinyaha̱nu̱u kai. Kfín k'uendánu̱u a̱nte. \v 3 Tsa kfín k'uendánu̱u a̱nte, a̱s'a̱i kjúái̱kj'a ngáha̱nu̱u tu̱ xi ta̱ yo̱ ku̱i̱ntsu̱ba̱hanu má nga kúáte̱jña. \v 4 Yo ni̱yá xi fi má nga kfíán. \p \v 5 B'a̱ kitsú Toma: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, najmi yai̱ má k'úín. ¿Nkú n'e̱ cha̱ha̱ni̱ ni̱yóo̱? \p \v 6 B'i̱ kitsú Jesu: \p —An ni̱yá xi fi má tíjña Nti̱a̱ Na̱'miu̱, an bakuyá én xi na̱xu̱ ko̱ an tsja kju̱a̱tík'un. Ndaha nku najmi ku̱i̱chúsehe̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tsa najmi an. \v 7 Tsa yanú, ta̱ cha̱ ru̱u Na̱'mina̱. Ko̱ nd'a̱i̱ tích'atuts'i̱hi̱n ru̱u nga tíyo ko̱ tunkun tíyako̱honu. \p \v 8 B'a̱ kitsú Felipe̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ta̱kúchjini̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ko̱ s'e̱nkuni̱. \p \v 9 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ji Felipe̱, ja nd'a̱i tíi̱jñajihi̱nnu̱u. ¿A tu̱ yje najmi kje̱hé yaní? Xi tíbena ta̱ tíbe Nti̱a̱ Na̱'miu̱. ¿Á: “ta̱kúchjini̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱” tíbixíhinni? \v 10 ¿A najmi s'ejihín ri nga an xi tíi̱jñajihi̱n Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ko̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tíjñajinna? Én xi tínchjako̱nu̱u najmi kuenta̱na̱ tínchjahana. Na̱'mi xi tíjñajinna, kui xi títs'ín ni xi ts'e̱. \v 11 N'e̱ s'ejiun nga an tíi̱jñajihi̱n Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ko̱ nga kui tíjñajinna. Tsa najmi s'ejinnu̱u énna̱, ndaha tsa tu̱ ni xi kits'ian n'e̱ s'ejiun. \p \v 12 ’Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Xi s'e̱jihi̱n an ta̱ kui nihi xi ts'i̱ín xi nkúhu xi títs'ian. Ko̱ 'yún chánka sa ni xi ts'i̱ín xu̱ta̱ xu'bo̱, a̱t'aha̱ an tífia má tíjña Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 13 Ngayjee̱ ni xi ku̱i̱nchíhu̱u Na̱'miu̱ ngajona̱, tsjanu̱u. B'a̱ ts'ín an xi Ntíu̱ kuakuchjíhina kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 14 Ts'ian ni xi ku̱i̱nchúhu̱u ngajona̱. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu nga ts'i̱ín nibá Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná \p \v 15 ’Tsa tjonu̱u an, n'e̱tjusun kju̱a̱téxumana̱. \v 16 Kuankihi̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱, ko̱ tsjánu̱u kj'a̱í xi ta̱ ku̱a̱si̱nko̱nu̱u ko̱ xi k'úéjñajin sínnu̱u. \v 17 Kui xi Espiri̱tu̱ xi ku̱a̱kúchji ni xi na̱xu̱. Xu̱ta̱ xi najmi be Nti̱a̱ná najmi ka̱ma ts'i̱ínkjáíhi̱n, a̱t'aha̱ najmi ma chjihi̱ ko̱ najmi be yáha. Tu̱nga máha jun, ja yo yáha, a̱t'aha̱ kui xi tíjñajinnu̱u ko̱ k'úéjñajinnu̱u. \p \v 18 ’Najmi k'uentú masennu̱u. Kjúái̱se ngáha̱nu̱u. \v 19 Sa kutju najmi ta̱ sku̱e̱hena xu̱ta̱, tu̱nga máha jun, cha̱nú. A̱t'aha̱ tíi̱jña tík'an, kui nga ta̱ ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'uhunnu. \v 20 Nk'ie nga b'a̱ ka̱moo̱, cho̱o nga an tíi̱jñajihi̱n Na̱'mina̱ ko̱ jun tintsu̱ba̱jinnú ko̱ an tíi̱jñajinnu̱u. \v 21 Xi kj'u̱átjo kju̱a̱téxumana̱ ko̱ ts'i̱íntjusun, kui xi tjoho̱ an. Ko̱ xi ts'i̱íntjona, Na̱'mina̱ ta̱ ts'i̱íntjoho̱ ko̱ an ts'intjá ko̱ kuakuchjíhi̱ yjona̱. \p \v 22 A̱s'a̱i kinchja̱ Juda̱, tu̱nga najmi Juda̱ Iscariote̱hé: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿nkú tjíhi̱n ra̱ nga tu̱ ji̱n ku̱a̱kúchjihíni̱ yjohi̱ ko̱ nga najmi ku̱a̱kúchjihi̱ yjohi̱ xu̱ta̱ xi k'oo̱? \p \v 23 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Xi tjoho̱ an, kui xi ts'i̱íntjusun énna̱. Na̱'mina̱ ts'i̱íntjoho̱ xu̱ta̱ xu'bo̱, ko̱ Na̱'mina̱ ko̱ an kjúái̱sei̱hi̱ nga ku̱i̱ntsu̱ba̱ko̱ tehe̱ntei̱. \v 24 Tu̱nga xi najmi tjoho̱ an, najmi ts'i̱íntjusun énna̱. Én xi tínu'yó, najmi an ts'a̱n. Ts'e̱ Na̱'mi xi kits'ín nibána. \p \v 25 ’B'i̱ tíxinnu̱u nk'ie nga tíi̱jñajin sanu̱u. \v 26 Tu̱nga Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ts'i̱ín nibá Espiri̱tu̱ Santo̱ ngajona̱. Kui xi ku̱a̱si̱nko̱nu̱u. Ku̱a̱kúya yjenu̱u ko̱ ts'i̱ínkj'áítsjen yjenu̱u ni xi kixinnu̱u. \p \v 27 ’Tíb'ejñánu̱u kju̱a̱jyu. Kju̱a̱jyuna̱ títsjanu̱u. Najmi b'a̱ ts'ín tsja xi nkú ts'ín tsjá a̱sunntei̱. Najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u ko̱ najmi tu̱ binkjun. \v 28 Ja kuanu'yó nga b'a̱ kuaxinnu̱u nga kfíán ko̱ kjúái̱se ngáha̱nu̱u. Tsa kju̱axi̱ nga tjonu̱u an, ta̱ tsjo ka̱manu̱u nga kfíán má tíjña Nti̱a̱ Na̱'miu̱, a̱t'aha̱ 'yún chánka sa Nti̱a̱ Na̱'miu̱ nga an. \v 29 Nd'a̱i̱ b'a̱ tíxinnu̱u kintehe̱ ni nga ku̱i̱tjusun ni xi tjíhin nga ka̱ma tu̱ xi s'e̱jihi̱nnu̱u nk'ie nga b'a̱ ka̱moo̱. \p \v 30 ’Najmi ta̱ tse kuinchjako̱ saha̱nu̱u, a̱t'aha̱ kj'u̱a̱í xi tíbatéxumaha̱ a̱sunntei̱. Najmi tjíhi̱n nga'yún tsa kui xi ts'i̱ín ngana̱na. \v 31 Tu̱nga tjíhín ni nga b'a̱ ka̱ma, tu̱ xi ka̱mankjihi̱n ra̱ a̱sunntei̱ nga tjona Nti̱a̱ Na̱'miu̱ ko̱ nga títs'intjusan xi nkú kitsúna. Ti̱síntjo̱on ko̱ tjián. \c 15 \s1 B'i̱ ts'ín kits'ínchjén Jesu yá tuntsja̱jée̱ ko̱ tjiaha̱ nga tsakúya \p \v 1 21 ’An tuts'in yá tuntsja̱jé xi nda, ko̱ Na̱'mina̱ xi ts'e̱ yá tuntsja̱jée̱. \v 2 Ngayjee̱ tjia xi tjínna xi najmi tsjá tu, batet'a. Ko̱ ngayjee̱ tjia xi tsjá tu, ts'ín chuhu̱n tu̱ xi 'yún ngju̱a̱ saha̱ ra̱. \v 3 Nga̱t'a ts'a̱jun, én xi tsakuyánu̱u kits'ínchjén Na̱'mina̱ nga kits'ín chunnu̱u. \v 4 Ti̱ntsu̱ba̱jinnú ko̱ an kúáte̱jñajinnu̱u. Nku tjia najmi ma tsjá suba tu tsa najmi tjít'a yáha̱. B'a̱ ta̱ ts'ín najmi k'u̱o tu tsa najmi ku̱i̱ntsu̱ba̱jinnú. \p \v 5 ’An tuts'in yá tuntsja̱jée̱ ko̱ jun tjiaha̱. Xi tíjñajinna ko̱ an tíi̱jñajihi̱n, kui xi 'yún tsjá tu. A̱t'aha̱ tsa najmi tjíán, najmi chumi nihi xi ka̱ma n'o̱o. \v 6 Xi najmi k'úéjñajinna ngju̱a̱i̱ya na̱tsin ján xi nkúhu tjia xi tit'áha̱ yá tuntsja̱jée̱. Yo̱ xi̱ ko̱ s'e̱ntukú ko̱ n'e̱kj'ajin a̱jin nd'íu̱ nga ku̱i̱ti̱. \p \v 7 ’Tsa ku̱i̱ntsu̱ba̱jinnú ko̱ tsa énna̱ k'úéjñajinnu̱u, ti̱nchíú tu̱ mí ni xi mjehénu̱u ko̱ k'u̱a̱i̱nu̱u. \v 8 Kui ni xu'bi̱ xi ku̱a̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Na̱'mina̱, nga 'yún k'u̱o tu ko̱ nga xu̱ta̱ ni'yakuyána̱ ka̱mo. \v 9 Xi nkú ts'ín tjoho̱ an Nti̱a̱ Na̱'miu̱, b'a̱ ta̱ ts'ín tjona jun. Ti̱ntsu̱ba̱jin sahanu kju̱a̱tjona̱. \v 10 Tsa n'e̱tjusun kju̱a̱téxumana̱, tu̱ nkú ku̱i̱tsu̱ba̱jinnú kju̱a̱tjona̱, xi nkú ts'ín títs'intjusan kju̱a̱téxumaha̱ Na̱'mina̱ ko̱ tu̱ nkú tíi̱jñajinná kju̱a̱tjoho̱. \p \v 11 ’B'a̱ tíxinnu̱u tu̱ xi tsjo k'úéhe̱nu̱u xi nkú ts'ín tsjo tjínna. Nk'ie nga b'a̱ n'o̱o, b'i̱hí ts'ín nga tsjo k'úénu̱u. \v 12 Kui kju̱a̱téxumana̱ xu'bi̱: B'i̱ ngján n'e̱tjó xinki̱u xi nkú ts'ín tjona jun. \v 13 Kui xu'bi̱ kju̱a̱tjo xi 'yún chánka xi tíjña, tsa tjín xi ku̱a̱yántjaihi xinkjín. \v 14 Jun xi xu̱ta̱ xinkjíán tsa n'e̱tjusun kju̱a̱téxuma xi títsjanu̱u. \v 15 Najmi ta̱ já musu̱ tíxihi̱nnu̱u, a̱t'aha̱ já musu̱ najmi be ni xi ts'ín nda̱ nti̱a̱ha̱. Tu̱nga xu̱ta̱ xinkjíáhán tíxinnu̱u, a̱t'aha̱ tíb'ejñá chjinu̱u ngayjee̱ ni xi kitsúna Na̱'mina̱. \p \v 16 ’Najmi jun xi kichj'ajinnú. An ní xi j'ajínnu̱u ko̱ kitsja xánu̱u nga kuankíún ko̱ k'u̱o tu. 'Yún tse ku̱i̱chúkju̱a̱ha̱ tunu̱u. Kui kju̱a̱ha nga tsjáha̱nu̱u Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tu̱ mí nihí ni xi ku̱i̱nchíhu̱u ngajona̱. \v 17 Kui kju̱a̱téxumana̱ xu'bi̱: B'i̱ ngján n'e̱tjó xinki̱u. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu nga n'e̱ uncha já ni'yakuyáha̱ \p \v 18 ’Tsa ts'i̱ín unkienu̱u xu̱ta̱ a̱sunntee̱, n'e̱kj'áítsjon nga an tjun kits'ín unkiena. \v 19 Tsa a̱sunntei̱ ts'e̱nu̱u, ts'i̱íntjonu̱u xu̱ta̱ a̱sunntei̱ xi nkú ts'ín tjoho̱ xinkjín. Tu̱nga najmi a̱sunntei̱hí ts'e̱nu̱u, a̱t'aha̱ an j'ajínnu̱u a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntei̱. Kui kju̱a̱ha nga ts'i̱ín unkiehe̱nu̱u. \p \v 20 ’T'ejin tak'un én xi kuaxinnu̱u, nga nku nda̱ musu̱ najmi 'yún nk'a tje̱n nga nda̱ nti̱a̱ha̱. Tsa tje̱nnki unkiena xu̱ta̱, ko̱ ta̱ jun tsjénnki unkienu̱u. Ko̱ tsa títs'íntjusun énna̱, ta̱ ts'i̱íntjusun énnu̱u. \v 21 Ngayjee̱ ni xu'bi̱ ts'i̱ínko̱nu̱u xu̱ta̱ tu̱ nga̱t'ana̱, a̱t'aha̱ najmi i̱ncha be xi kits'ín nibána. \p \v 22 ’Tsa najmi jái̱ nchjaka̱ xu̱ta̱ xu'bo̱, najmi s'e̱he̱ ra̱ jé. Tu̱nga nd'a̱i̱ najmi ta̱ tjín nkú ts'ín ku̱a̱si̱nko̱ho yjoho̱ nga̱t'aha̱ ngatitsun xi tíi̱ncha ts'ín. \v 23 Xi unkiena ta̱ unkie Na̱'mina̱. \v 24 Ni xi ndaha nku najmi kje̱e ch'aha ts'ín kits'ian a̱jihi̱n xu̱ta̱ xu'bo̱. Tsa najmi b'a̱ kits'ian, najmi s'e̱he̱ ra̱ jé. Tu̱nga ndaha tsa i̱ncha kikie ni xi kits'ian, tu̱ nkú i̱ncha kits'ín unkiehéni̱ Na̱'mina̱ ko̱ an. \v 25 B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun ni xi tjít'a xu̱ju̱n kju̱a̱téxumaha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ má nga b'a̱ títsu: “Chu̱ba̱ i̱ncha kits'ín unkiehéna.” \p \v 26 ’Tu̱nga kj'u̱a̱íhí xi ku̱a̱si̱nko̱nu̱u, xi ts'in nibásenu̱u nk'ie nga tíi̱jñaka̱ Na̱'miu̱. Má tíjña Na̱'miu̱ ni̱baha. Kui xi Espiri̱tu̱ Santo̱ xi ku̱a̱kúchji ni xi na̱xu̱. Kui ku̱i̱nchja̱ni̱jmíyahana. \v 27 Jun bi ta̱ chu̱bani̱jmíyahanú, a̱t'aha̱ santaha nkúhu nga tuts'ihi̱n ni tintsu̱ba̱ko̱nú. \c 16 \p \v 1 ’Tíxinyanu̱u ni xu'bi̱ tu̱ xi najmi n'e̱ndyjajihi̱n ru̱u yjonu̱u. \v 2 A̱t'aha̱ ku̱i̱ch'onsjenu̱u a̱jihi̱n xu̱ta̱ sinagoga̱. Ku̱i̱chú chu̱ba̱ nk'ie nga tu̱ yáhá ni xi ts'i̱ínk'iennu̱u, b'a̱ ka̱maha̱ nk'ie nga sa̱síhi̱n Nti̱a̱ná nk'ie nga b'a̱ ts'i̱ínnu̱u. \v 3 B'a̱ ts'i̱ínnu̱u xu̱ta̱ a̱t'aha̱ najmi beni̱, ta̱ ndaha Na̱'miu̱ ko̱ ta̱ ndaha an. \v 4 Tíxinyanu̱u nga b'a̱ ka̱ma tu̱ xi nk'ie nga ku̱i̱chúhu chu̱bo̱ kj'u̱a̱ítsjehe̱nnu̱u nga b'a̱ kixinnu̱u. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Jesu ni xi ts'i̱ín Espiri̱tu̱ Santo̱ \p ’Najmi kixinyanu̱u ni xu'bi̱ nga tuts'ihi̱n ni a̱t'aha̱ an tíi̱jñajin sanu̱u. \v 5 Tu̱nga nd'a̱i̱ tífia má tíjña xi kits'ín nibána. Jun najmi tíchasjaiyanú má kfíán. \v 6 Tu̱ sa ní tí'be nusin nusinnu̱u a̱t'aha̱ b'a̱ tíxinnu̱u. \v 7 Tu̱nga kju̱axi̱hí ni xi tíxinnu̱u. Tu̱ sahá ngandanu̱u nga kfíán. A̱t'aha̱ tsa najmi kfíán, najmi kj'u̱a̱í xi ku̱a̱si̱nko̱nu̱u. Tu̱nga tsa kfíán, kui xi ts'in nibásenu̱u. \p \v 8 ’Nk'ie nga kj'u̱a̱í, ts'i̱ín nga ka̱mankjihi̱n xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntei̱ nga ngatitsun tjíhi̱n, ko̱ nga an kits'ian ni xi na̱xu̱ nginku̱n Nti̱a̱ná, ko̱ nga Nti̱a̱ná ku̱a̱se̱he̱ ni xi nda ko̱ ni xi najmi nda kits'ín xu̱ta̱. \v 9 Ka̱mankjihi̱n xu̱ta̱ nga ngatitsun tjíhi̱n, a̱t'aha̱ najmi s'ejihi̱n an. \v 10 Ka̱mankjihi̱n nga na̱xu̱ kits'ian, a̱t'aha̱ tífia má tíjña Na̱'miu̱. Najmi ta̱ cha̱hanú. \v 11 Ko̱ ka̱mankjihi̱n nga Nti̱a̱ná ku̱a̱se̱he̱ ni xi nda ko̱ ni xi najmi nda kits'ín, a̱t'aha̱ ja kis'enéhe̱ ni xi kanéhe̱ xi batéxumaha̱ a̱sunntei̱. \p \v 12 ’Tjín ṉkjún sana ni xi xínyanu̱u tu̱nga najmi ka̱makjinnu̱u nd'a̱i̱. \v 13 Nk'ie ní kj'u̱a̱í Espiri̱tu̱ xi b'éjña chji ni xi na̱xu̱ tjín, kui xi ku̱a̱kúyanu̱u ngayjee̱ ni xi na̱xu̱ tjín. A̱t'aha̱ najmi kuenta̱ha̱ ku̱i̱nchja̱ha. Ni xi ku̱i̱nt'é ní, kui ní nihi xi ku̱i̱nchja̱. Ko̱ ta̱ ku̱i̱tsu̱yanu̱u ni xi ka̱ma a̱skahan. \p \v 14 ’Kui xi ts'i̱ín nga ka̱mankjinnu̱u ni xi títs'ian. B'a̱ ts'ín k'u̱éjña chjihi kju̱a̱chánkana̱. \v 15 Ngayjee̱ ni xi y'aha̱ ra̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱, ko̱ ta̱ an y'ahana. Kui kju̱a̱ha nga b'a̱ tíxihi̱nnu̱u nga Espiri̱tu̱ ts'i̱ín nga ka̱mankjinnu̱u ni xi títs'ian. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúyaha̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ nga ngju̱a̱i̱ \p \v 16 ’Sa kutju najmi ta̱ cha̱hanú, ko̱ sa kutju cha̱ ngáhanú. A̱t'aha̱ má tíjña Na̱'miu̱ kfíán. \p \v 17 A̱s'a̱i k'u̱a̱ já ni'yakuyáha̱ b'i̱ ngján kingjásjaiyaha̱ xinkjín: \p —¿Nkú tsuhu̱ ra̱ niu̱? B'a̱ títsuná: “Sa kutju najmi ta̱ cha̱hanú ko̱ sa kutju cha̱ ngáhanú.” Ko̱ ta̱ b'a̱ títsu: “A̱t'aha̱ má tíjña Na̱'miu̱ kfíán.” \v 18 ¿Nkú tsuhu̱ ra̱ én xi tsu: “sa kutju”? Najmi mankjinná ni xi tínchja̱ko̱ná. \p \v 19 Kamankjihi̱n Jesu nga mjehe̱ já ni'yakuyóo̱ ngju̱ásjaiyaha̱ nkú tsuhu̱ ra̱ niu̱ ko̱ b'a̱ kitsú: \p —Ja b'a̱ kuaxinnu̱u nga sa kutju najmi ta̱ cha̱hanú ko̱ sa kutju cha̱ ngáhanú. ¿A kui nihi xi tíchubani̱jmíyako̱honu xinki̱u? \v 20 Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ch'i̱ú ko̱ k'úé nusin nusinnu̱u, tu̱nga xu̱ta̱ xi najmi be Nti̱a̱ná bi s'e̱he̱ kju̱a̱tsjo. Ndaha tsa k'úé nusin nusinnu̱u, tu̱nga a̱skahán ni kju̱a̱tsjo ka̱ma ngáha kju̱a̱nusinnu̱u. \p \v 21 ’Xi nkúhu nku ta̱chju̱ún xi tsihi̱n nku ntí, s'ehe̱ kju̱a̱ba a̱t'aha̱ ja kuichu chu̱ba̱ha̱. Tu̱nga nk'ie nga ja kuatsin ntíu̱, najmi ta̱ f'áítsjehe̱n ra̱ kju̱a̱ni̱mo̱, a̱t'aha̱ tsjo maha̱ nga nku ntí s'ejñaha̱. \v 22 B'a̱ ta̱ ts'ín tíma nusinnu̱u nd'a̱i̱, tu̱nga ni̱basehé ngáha̱nu̱u. Tsjo k'úé ngáha̱ ra̱ ani̱ma̱nu̱u ko̱ najmi ch'a xi ka̱ma kjé'anu̱u kju̱a̱tsjonu̱u. \p \v 23 ’Kui ni̱stjiu̱n ndaha nku ni najmi ta̱ cha̱sjaiyahanú. Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tsjánu̱u Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tu̱ mí nihí ni xi ku̱i̱nchíhu̱u ngajona̱. \v 24 Santaha nd'a̱i̱ ndaha nku ni najmi kje̱e binchiu ngajona̱, tu̱nga nd'a̱i̱ ti̱nchíú ko̱ n'e̱kjóho̱on tu̱ xi 'yún s'e̱he̱nu̱u kju̱a̱tsjo. \p \v 25 ’Tíb'ejñá chu̱ba̱yanu̱u nd'a̱i̱ tu̱nga ku̱i̱chúhú chu̱ba̱ nk'ie nga najmi ta̱ k'uejñá chu̱ba̱yaha̱nu̱u. K'uejñá chji sisinnu̱u Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 26 Kui ni̱stjiu̱n ku̱i̱nchíú ni xi mjenu̱u ngajona̱. Najmi ka̱machjén tsa an kuankintjáínu̱u nginku̱n Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \v 27 Kui xi ta̱ tjoho̱ jun, a̱t'aha̱ tjonu̱u an ko̱ s'ejinnu̱u nga má tíjña Nti̱a̱ná nibahana. \v 28 Má tíjña Nti̱a̱ Na̱'miu̱ nibahana ko̱ jáa̱ a̱sunntei̱. K'uejñá ngáhana a̱sunntei̱ ko̱ kfínse ngáha̱ ra̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱. \p \v 29 B'a̱ i̱ncha kitsú já ni'yakuyáha̱: \p —Nd'a̱i̱ tíchubako̱ kixi̱ kixi̱ni̱. Najmi tíb'ejña chu̱ba̱yani̱. \v 30 Tímankjinni̱ nd'a̱i̱ nga yai ngayjee̱ ni xi tjín ko̱ najmi machjén tsa tjín xi ngju̱ásjaiyahi. Kui kju̱a̱ha nga s'ejihi̱nni̱ nga má tíjña Nti̱a̱ná nibahani. \p \v 31 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A s'ejinnu̱u nd'a̱i̱? \v 32 Tu̱nga ku̱i̱chúhú chu̱ba̱ ko̱ ja kuichu chu̱bo̱ nd'a̱i̱ nk'ie nga nkúnkú kuankín t'axíún nga sa̱téndzjoyo ko̱ k'úéjña su̱ba̱nú. Tu̱nga najmi tíi̱jña su̱ba̱ná, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ Na̱'miu̱ tíjñako̱na. \v 33 Tíxinyanu̱u ni xu'bi̱ tu̱ xi s'e̱he̱nu̱u kju̱a̱jyuna̱. Un sku̱e̱nu̱u a̱sunntei̱, tu̱nga tsjohó kat'enu̱u a̱t'aha̱ an ja kits'in ngana̱ha̱ a̱sunntei̱. \c 17 \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ntjai Jesu já ni'yakuyáha̱ \p \v 1 Nk'ie nga ja kamaha̱ Jesu nga b'a̱ kitsú, a̱s'a̱i tsasenjinki nk'a ján ko̱ kinchja̱ko̱ Nti̱a̱ná nga b'i̱ kitsú: \p —Ji Na̱'mi, ja kuichu chu̱ba̱. Ta̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Ntíhi̱ tu̱ xi ko̱ kui Ntíhi̱ ku̱a̱kúchjihi kju̱a̱chánkahi̱. \v 2 A̱t'aha̱ kik'a̱i̱ xáhi̱ xi má nga ku̱a̱téxumaha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱, tu̱ xi ts'i̱ínk'íéntu tík'un síhin ngayjee̱ xi ji kik'a̱i̱hi̱. \v 3 Nga k'úéntu tík'un sín xu̱ta̱, kui xi tsuhu̱ ra̱ nga sku̱e̱hi ji xi Nti̱a̱ nku tutuu̱ ko̱ nga sku̱e̱na an Jesucristo̱ xi kin'e nibáí. \p \v 4 ’Ja tsakuchjá kju̱a̱chánkahi̱ a̱sunntei̱ nga kits'intjusan xá xi kik'a̱i̱ní. \v 5 Nd'a̱i̱ Na̱'mi, ta̱kúchji kju̱a̱chánkana̱ nginkuin, kju̱a̱chánka xi tu̱ b'a̱ ts'ín jahá tíjñana nginkuin kintehe̱ ni nga kis'ejña a̱sunntei̱. \p \v 6 ’Ja y'ejñá chjihi̱ xu̱ta̱ yáha ji, xu̱ta̱ xi kik'a̱i̱ní a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntei̱. Ji ts'i̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ ko̱ kik'a̱i̱ní, ko̱ kits'íntjusun éhi̱n. \v 7 Mankjihi̱n nd'a̱i̱ nga ngayjee̱ ni xi kik'a̱i̱ní má tinchin nibáha. \v 8 A̱t'aha̱ én xi kik'a̱i̱ní, kixinyaha̱ xu̱ta̱ xu'bi̱. Kits'ínkjáíhi̱n ko̱ kamankjihi̱n nga kju̱axi̱ nga má tinchin nibahana. S'ejihi̱n nga ji kin'e nibání. \p \v 9 ’Tíbankintjáíhi xu̱ta̱i̱. Najmi tíbankintjáíhi xu̱ta̱ a̱sunntei̱. Tíbankintja xu̱ta̱ xi kik'a̱i̱ní a̱t'aha̱ ji ts'i̱. \v 10 Ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ts'a̱n ji ta̱ ts'i̱, ko̱ xi ts'i̱ an ta̱ ts'a̱n. Tíma chji kju̱a̱chánkana̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ xu'bi̱. \p \v 11 ’An kfíán má tinchin, tu̱nga kui k'úéntu sa a̱sunntei̱. Tsje ní ji, Na̱'mi. Nga'yíhi̱n chúnko̱ho̱ ri̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ xi kik'a̱i̱ní tu̱ xi nkuhú i̱ncha ka̱maha xi nkúhu ñá. \v 12 Nk'ie nga tsáte̱jñajihi̱n xu̱ta̱ xu'bi̱ a̱sunntei̱, kikunko̱ho̱ ra̱ nga'yíhi̱n ko̱ tsasehe̱. Ndaha nku najmi kindyja. Tu̱ nku sahá xi tje̱he̱n ra̱ nga ndyja̱, kui xi kindyja tu̱ xi ku̱i̱tjusuhun ni xi tjít'a xu̱ju̱n éhi̱n. \p \v 13 ’Tu̱nga nd'a̱i̱ má tinchin tífia. Tíxinya ni xu'bi̱ nk'ie nga tíi̱jña sa a̱sunntei̱ tu̱ xi s'e̱jñajin kikjihi̱n ra̱ kju̱a̱tsjona̱ xu̱ta̱ xu'bi̱. \v 14 An kixinyaha̱ éhi̱n, ko̱ xu̱ta̱ a̱sunntei̱ kits'ín unkiehe̱ a̱t'aha̱ najmi a̱sunntei̱ a̱ntehe̱ xi nkú ts'ín najmi a̱sunntei̱ a̱ntena̱. \v 15 Najmi tíbankihi nga ku̱i̱ch'onsjei a̱sunntei̱, tu̱nga chjúxin t'axíhín ri̱ ni xi ch'onk'uu̱n. \v 16 Najmi a̱sunntei̱ a̱ntehe̱ xi nkú ts'ín najmi a̱sunntei̱ a̱ntena̱. \v 17 Éhi̱n bakúya ni xi na̱xu̱ tjín. N'e̱i nga katumankjihi̱n xu̱ta̱ xu'bi̱ ni xi na̱xu̱, tu̱ xi kats'ínkjas'ehen ri yjoho̱ nga ts'i̱ín ni xi mjehi. \v 18 Xi nkú ts'ín kin'e nibání a̱sunntei̱, b'a̱ ts'ín títs'inkjíá xu̱ta̱ xu'bi̱ a̱sunntei̱. \v 19 Ngandaha̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ títsjaha̱ yjona̱ nga ts'ian ni xi mjehi, tu̱ xi ko̱ ta̱ kui ka̱maha̱ ra̱ ts'i̱ínkjas'ehen ri yjoho̱ nk'ie nga ka̱mankjihi̱n ni xi na̱xu̱ tjín. \p \v 20 ’Najmi tu̱ nku xu̱ta̱ xu'bi̱ tíbankintja. Ta̱ tíbankintjá xi s'e̱jihi̱n an nk'ie nga ku̱i̱nt'é én xi ku̱i̱tsu̱ya xu̱ta̱ xu'bi̱, \v 21 tu̱ xi nkuhú ka̱maha ngayjee̱. Xi nkú ts'ín tinchunjinní ko̱ an tíi̱jñajihin, Na̱'mi, b'a̱ ta̱ ts'ín nkuhú katumajinná xu̱ta̱ xu'bi̱, tu̱ xi s'e̱jihi̱n ra̱ xu̱ta̱ a̱sunntei̱ nga ji kin'e nibání. \v 22 Kitsjaha̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ kju̱a̱chánka xi kik'a̱i̱ní tu̱ xi nkuhú ka̱maha xi nkú ts'ín nkuhú mahaná. \v 23 An tíi̱jñajihi̱n xu̱ta̱ xu'bi̱ ko̱ ji tinchunjínní tu̱ xi b'a̱ ts'ín nkuhú ku̱i̱chú maha. B'a̱ ts'ín xu̱ta̱ a̱sunntei̱ ka̱mankjihi̱n ra̱ nga ji kin'e nibání ko̱ nga tjohi xu̱ta̱ xu'bi̱ xi nkú ts'ín tjohi an. \p \v 24 ’Ji Na̱'mi, mjena nga k'úéntuko̱na xu̱ta̱ xi kik'a̱i̱ní má nga kúáte̱jña, tu̱ xi sku̱e̱he kju̱a̱chánkana̱ xi kik'a̱i̱ní a̱t'aha̱ kin'etjóní kintehe̱ ni nga kamanda a̱sunntei̱. \v 25 Ji Na̱'mi xi na̱xu̱ n'eko̱i xu̱ta̱, xu̱ta̱ a̱sunntei̱ najmi behi. Tu̱nga máha an, behe ko̱ ta̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ be nga ji kin'e nibání. \v 26 Y'ejñá chjihi̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ yáha ji ko̱ tu̱ nku k'uejñá chjihí saha̱, tu̱ xi ka̱maha̱ ra̱ ts'i̱íntjoho xu̱ta̱ xinkjín xi nkú ts'ín tjohi an. B'a̱ ts'ín kúáte̱jñajihi̱n ra̱. \c 18 \s1 B'i̱ ts'ín j'aichj'anijé Jesu \r (Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53) \p \v 1 Nk'ie nga ja kamaha̱ nga kinchja̱ko̱ Nti̱a̱ná Jesu, a̱s'a̱i tsitjuko̱ já ni'yakuyáha̱. I̱ncha ngji ngabantá ntáxu̱nká Cedron ko̱ jas'en nku a̱nte má tjíntje̱ yá tu. \v 2 Juda̱ xi títs'ínkjas'ehe̱n ta̱ be a̱nte xu'bo̱, a̱t'aha̱ nkjin ni̱yá kama ñjako̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ yo̱. \v 3 Kui nga Juda̱ j'aiko̱ho já jun ko̱ chuba já xi kunntá ni̱nku̱ xi kits'ín nibá já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já fariseo̱. Kui xi i̱ncha y'a nd'í ko̱ ki̱cha̱. \v 4 Ja be Jesu ngayjee̱ ni xi ka̱maha̱ ko̱ tsasinjña títjun nga b'i̱ kitsúhu̱ jóo̱: \p —¿Yá xi tíbinchisjó? \p \v 5 B'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱: \p —Jesu, nda̱ xi nibáha Nazaret. \p —Ahán niu̱ —kitsú Jesu. \p Ta̱ kabasinjñajihi̱n jóo̱ Juda̱ xi títs'ínkjas'ehe̱n. \v 6 Nk'ie nga b'a̱ kitsú Jesu: “Ahán niu̱”, i̱ncha ngjinji a̱stu̱n jóo̱ ko̱ tsixuntu. \v 7 A̱s'a̱i Jesu ta̱ kingjásjaiyahá ngáha̱ ra̱: \p —¿Yá xi tíbinchisjó? \p B'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱: \p —Jesu, nda̱ xi nibáha Nazaret. \p \v 8 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ja b'a̱ kuaxinnu̱u nga ahán niu̱. Tsa an xi tíbinchisjáínú, tjehe̱nnto nga katji já xu'bi̱. \p \v 9 B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun én xi kinchja̱ Jesu nga kinchja̱ko̱ Nti̱a̱ná nk'ie nga b'a̱ kitsú: “Na̱'mi, xu̱ta̱ xi kik'a̱i̱ní, ndaha nku najmi kits'inndyja.” \v 10 A̱s'a̱i ts'asje ki̱cha̱ xi y'a Simon Pedro̱ ko̱ kingjáha̱ nga tsatet'a tja̱ba̱xínñju kixi̱ nda̱ xi 'mi Malco̱, xi nda̱ musu̱hu̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n. \v 11 Tu̱nga b'i̱hí kitsúhu̱ Jesu Pedro̱: \p —Tjaya ngáhani ki̱cha̱hi̱ tja̱ba̱xíhi̱n. Tsa Nti̱a̱ Na̱'miu̱ títsjána kju̱a̱ni̱ma̱ xu'bi̱, ¿a najmi tjíhín ni nga un sku̱e̱na? \p \v 12 A̱s'a̱i já juu̱n ko̱ nda̱ jun k'aku̱hu̱ ko̱ já xi kunntá ni̱nku̱ i̱ncha jakj'ánijé Jesu nga y'ét'a'yún. \v 13 Títjun ngjiko̱ ni'yaha̱ Ana, na̱'mi nchí'yaha̱ Caifa, xi tjíhi̱n nda̱ na̱'mi títjun nú xu'bo̱. \v 14 Kui Caifa xi tsinchá'a já judio̱ k'aku̱ nga b'a̱ kitsú nga tu̱ sahá nda tjín tsa nku nda̱ ku̱a̱yántjai ngandaha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱. \s1 B'i̱ ts'ín kitsúya Pedro̱ nga najmi be Jesu \r (Mt. 26:69-70; Mr. 14:66-68; Lc. 22:55-57) \p \v 15 Simon Pedro̱ ko̱ kj'a̱í sa nda̱ ni'yakuyá i̱ncha kitsjennkíhi̱ Jesu. Nda̱ ni'yakuyá xu'bi̱ behe̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n ko̱ jas'enko̱ Jesu na̱tsin ni'yaha̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n. \v 16 Tu̱nga máha Pedro̱, tsasinjña na̱tsiu̱n má tje̱n a̱nkju̱o̱. Kui nga a̱s'a̱i tsitjuhu nda̱ ni'yakuyá xi behe̱ ra̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n ko̱ kinchja̱ko̱ na̱ xi tíkunntá a̱nkju̱o̱ nga kits'ínkjas'en Pedro̱. \v 17 A̱s'a̱i kingjásjaiya na̱ xi tíkunntá a̱nkju̱o̱: \p —¿A najmi ko̱hó ji xi ta̱ chá ni'yakuyáha̱ chá xu'bo̱? \p —Najmi an —kitsú Pedro̱. \p \v 18 Nch'án kui ni̱stjiu̱n. Kui nga já musu̱ ko̱ já xi kunntáha ni̱nku̱ tíi̱ncha ts'ínsut'áha yjoho̱ t'a nd'í xi kats'ín'yún. Pedro̱ ta̱ síjñajihi̱n nga títs'ínsut'á yjoho̱. \s1 B'i̱ ts'ín kin'eko̱kju̱a̱ Jesu nginku̱n nda̱ na̱'mi títjuu̱n \r (Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Lc. 22:66-71) \p \v 19 A̱s'a̱i nda̱ na̱'mi títjuu̱n kingjásjaiyaha̱ Jesu yáha já ni'yakuyáha̱ ko̱ mí nihi xi bakúya. \v 20 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Kinchja chji chja nginku̱n ngayjee̱ xu̱ta̱. Tehe̱nte tsakuyá ni'ya sinagoga̱ ko̱ na̱tsihi̱n ni̱nku̱ má nga ma ñjakú ngayjee̱ xu̱ta̱ judio̱. Ndaha nku ni najmi kinchja 'ma. \v 21 ¿Á an tíchasjaiyahaní? Cha̱sjaiyaihi̱ xu̱ta̱ xi kint'é ni xi kinchja. Kui xi be ni xi kinchja. \p \v 22 Nk'ie nga b'a̱ kitsú Jesu, a̱s'a̱i kik'onjihi̱n nku nda̱ xi kunntá ni̱nku̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —¿Á b'a̱ n'e tíchubako̱honi nda̱ na̱'mi títjuu̱n? \p \v 23 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa ch'on kuaxian, t'inyaní má én ch'on tsuhu xi kuanchja. Tu̱nga tsa b'a̱ tjín ni xi kuaxian, ¿á kuakich'onjihinní? \p \v 24 A̱s'a̱i Ana kits'ínkji Jesu nginku̱n Caifa xi nda̱ na̱'mi títjun nga tjín'yún ts'íhi̱n ra̱. \s1 B'i̱ ts'ín Pedro̱ b'a̱há ta̱ kitsú ngáha nga najmi be Jesu \r (Mt. 26:71-75; Mr. 14:69-72; Lc. 22:58-62) \p \v 25 Máha Simon Pedro̱, kabasinjña sa nga títs'ínsut'á yjoho̱ t'a nd'íu̱. A̱s'a̱i kichasjaiyaha̱: \p —¿A najmi ko̱hó ji xi ta̱ nku nda̱ ni'yakuyáha̱ ndo̱? \p Tu̱nga najmi kits'ínkiehé yjoho̱ Pedro̱. B'a̱ kitsú: \p —Najmi an niu̱. \p \v 26 Nku nda̱ musu̱hu̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n xi xinkjín maha nda̱ xi Pedro̱ tsatet'a tja̱ba̱xínñju, kui xi ta̱ kingjásjaiyaha̱: \p —¿A najmi kuakiehé ra nga ko̱ ji kabisinjñako̱i̱ ndo̱ ján má tjíntje̱ yá tuu̱? \p \v 27 Tu̱nga b'a̱há ta̱ kitsú ngáha Pedro̱ nga najmi be Jesu. Ko̱ ta̱ kuihi chu̱bo̱ kikjintá nku xa̱nta̱. \s1 B'i̱ ts'ín kin'eko̱kju̱a̱ Jesu nginku̱n nda̱ títjun Pilato̱ \r (Mt. 27:1-2, 11-14; Mr. 15:1-5; Lc. 23:1-5, 13-25) \p \v 28 A̱s'a̱i tsitjuko̱ho̱ jóo̱ Jesu ni'yaha̱ Caifa nga ngjiko̱ho̱ ni'ya pretori̱o̱, má nga ts'ín kju̱a̱ nda̱ títjun Roma̱. Ja tífi ma sen niu̱ ko̱ najmi i̱ncha jas'en jóo̱ ni'ya pretori̱o̱, a̱t'aha̱ tsa kju̱a̱s'en nku ni'ya xi najmi xu̱ta̱ judio̱ ts'e̱, tsuhu̱ ra̱ nga najmi ta̱ jehe nginku̱n Nti̱a̱ná ko̱ najmi ta̱ ma kjinehe nichinehe̱ S'í Pascu̱a̱. \v 29 Kui nga tsitjusjehe Pilato̱ na̱tsiu̱n nga j'ai nchja̱ko̱ho̱ ra̱. B'a̱ kitsúhu̱ jóo̱: \p —¿Mí kju̱a̱ha tíbatejénehenu nda̱i̱? \p \v 30 B'a̱ kitsú jóo̱: \p —Tsa najmi nda̱ ch'onk'un niu̱, najmi a̱ya ntsa̱i̱ ra̱ n'e̱kjas'ei̱n. \p \v 31 B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —Tu̱ sahá tankínko̱o ko̱ n'e̱ko̱kju̱o̱o xi nkú ts'ín tíjña kju̱a̱téxumanu̱u. \p B'a̱ kitsú já judio̱ k'aku̱: \p —Tíjña nkjúnni̱ tsa n'e̱k'iei̱n xu̱ta̱. \p \v 32 B'a̱ ts'ín tsitjusuhun én xi kinchja̱ Jesu nga kitsúya títjun nkú ts'ín ku̱a̱yáha. \v 33 A̱s'a̱i jas'en ngáha Pilato̱ ni'ya pretori̱o̱. Kinchja̱ha̱ Jesu ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —¿A ji xi nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱? \p \v 34 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A kuenta̱hi̱ b'a̱ tíbixíhinni, a ra̱ tjíhín xi kuatsúyahi yáha an? \p \v 35 B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —¿A nda̱ judio̱ná? Xu̱ta̱ nankihi̱ ko̱ já na̱'mi k'aku̱ kuats'ínkjas'enna ji. ¿Mí nihi xi kin'ei? \p \v 36 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Najmi b'a̱ ts'ín batexuma xi nkú ts'ín batéxuma já rei̱ xi tjín a̱sunntei̱. Tsa ni xi b'a̱ ts'ín tíbatexumahana kai, kja̱ántjaina xi tíi̱ncha ts'ínxát'ana tu̱ xi najmi n'e̱kjas'ehe̱n ra̱ an já judio̱ k'aku̱. Tu̱nga najmi b'a̱há ts'ín tíbatexuma. \p \v 37 B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —¿A xúhu̱ nda̱ rei̱ ní? \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Nda̱ rei̱, xi nkú tíbixín. Tu̱nga kitsinná ko̱ jáa̱ a̱sunntei̱ tu̱ xi kuakuyáhana ni xi na̱xu̱ tjín. Ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ts'ínkjáíhi̱n ni xi na̱xu̱ tjín nt'é nta̱na̱. \p \v 38 B'a̱ ta̱ kitsú ngáha Pilato̱: \p —¿Mí nihi xi na̱xu̱? \p Nk'ie nga b'a̱ kitsú, a̱s'a̱i tsitju nga ngjise ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ judio̱. B'a̱ kitsúhu̱: \p —Najmi chumi jéhe tísakújinna tsa tje̱he̱n ndo̱. \v 39 Tu̱nga b'a̱há ts'ín tíjña ni̱yánu̱u nga ts'in nda̱íhi̱ nku nda̱ nu̱ba̱yá xi binchinú nga S'í Pascu̱a̱. ¿A mjenu̱u nga ts'in nda̱íhi̱ nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱? \p \v 40 A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱ nga kikjintáya: \p —¡Najmi tu̱ kui ndo̱ n'e nda̱íhi̱! ¡Tu̱ sahá Barraba n'e nda̱íhi̱! \p Máha nda̱ Barraba, nda̱ ndyjéhé niu̱. \c 19 \p \v 1 A̱s'a̱i kitsjá kju̱a̱ Pilato̱ nga s'e̱he̱ Jesu. \v 2 Já juu̱n kits'ínnda nku corona̱ na'yá ko̱ y'é'aha̱ nintaku̱. Kits'ínngja nku najyun ndju kuan xi nkúhu xi bja já rei̱ nga i̱ncha kik'aya. \v 3 J'aik'úhu̱n ko̱ kik'onjin nga b'a̱ kitsúhu̱: \p —¡Antahi, nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱! \p \v 4 A̱s'a̱i ta̱ tsitjuhú ngáha Pilato̱ na̱tsiu̱n ko̱ b'a̱ kitsúhu̱ jóo̱: \p —Ts'ink'onsje̱nu̱u ndo̱ na̱tsiu̱n tu̱ xi cha̱hanu nga najmi chumi jéhe xi tísakújinna ndo̱. \p \v 5 A̱s'a̱i tsitju Jesu na̱tsiu̱n nga tjí'a ts'íhi̱n ra̱ corona̱ na'yóo̱ ko̱ nga yja ts'íhin najyun ndju kuo̱n. B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —¡Á ndo̱ e̱i̱! \p \v 6 Já na̱'mi k'aku̱ ko̱ já xi kunntá ni̱nku̱, nk'ie nga i̱ncha kikie Jesu kikjintáya: \p —¡Tjat'a krui̱ ndo̱! ¡Tjat'a krui̱! \p B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —Tu̱ sahá jun tankínko̱o ko̱ tjat'a kruu̱. An najmi chumi jéhe xi tísakújinna ndo̱. \p \v 7 B'a̱há ta̱ kitsú ngáha já judio̱ k'aku̱: \p —Tíjñani̱ kju̱a̱téxuma ko̱ xi nkú ts'ín tíjña kju̱a̱téxumani̱ tjíhin nga ku̱a̱yá nda̱i̱, a̱t'aha̱ Ntíhi̱ Nti̱a̱ná títs'ín ma yjoho̱. \p \v 8 Nk'ie nga kint'é Pilato̱ niu̱, 'yún kitsankjún sa. \v 9 Ta̱ jas'ehén ngáha ni'ya pretori̱o̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱ Jesu: \p —¿Má nibáhani? \p Tu̱nga najmi kinchja̱há Jesu. \v 10 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Pilato̱: \p —¿A najmi chu̱bako̱hóní? ¿A najmi yaní tsa ka̱ma kjuat'á kruu̱hu ko̱ tsa ts'in nda̱í ngáhara? \p \v 11 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ndaha nku ni najmi ka̱ma n'e̱ní tsa najmi Nti̱a̱ná kitsjá xáhi. Kui kju̱a̱ha, xi kits'ínkjas'ehenna a̱ya ntsa̱i̱ 'yún tje̱n saha̱ ra̱ jé nga ji. \p \v 12 Kui chu̱bo̱ kik'atuts'i̱hi̱n Pilato̱ nga tsangisjai ni̱yá xi nkú ts'ín ka̱ma ts'i̱ín nda̱í ngáha̱ ra̱ Jesu. Tu̱nga b'i̱hí ts'ín i̱ncha kikjintáya já judio̱ k'aku̱: \p —¡Tsa n'e̱ nda̱íhi̱ ndo̱, najmi nda tín'ei nginku̱n nda̱ títjun Cesa̱r! ¡Xi nda̱ rei̱ ts'ín ma suba yjoho̱, kui xi tífi kontra̱ha̱ nda̱ títjun Cesa̱r! \p \v 13 Nk'ie nga kint'é Pilato̱ én xu'bi̱, a̱s'a̱i kik'onsje Jesu na̱tsiu̱n ko̱ y'ejña a̱nte xi má nga ts'ín kju̱a̱, a̱nte xi 'mi Má Kjiya Ndji̱o̱, én xi tsuhu̱ ra̱ Gabata nga én hebreo̱. \v 14 Ni̱stjin xu'bi̱ ja tíi̱ncha b'énda xu̱ta̱ ni xi ts'e̱ S'í Pascu̱a̱, a̱t'aha̱ ja tíbichú tiña s'íu̱. Nkú ra̱ ma nga chu̱ba̱ te jo niu̱. A̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ Pilato̱ xu̱ta̱ judio̱: \p —¡Á nda̱ rei̱nu̱u e̱i̱! \p \v 15 B'a̱ i̱ncha kitsú xu̱to̱ nga kikjintáya: \p —¡Ti̱ch'onsje̱i ndo̱! ¡Ti̱ch'onsje̱i! ¡Tjat'a krui̱ ndo̱! \p B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —¿A ngjuat'á kruu̱ná nda̱ rei̱nu̱u? \p B'a̱ kitsú já na̱'mi k'aku̱: \p —¡Najmi tjín sani̱ kj'a̱í nda̱ rei̱, tu̱ nku sahá nda̱ títjun Cesa̱r! \p \v 16 A̱s'a̱i Pilato̱ kitsjá kju̱a̱ nga s'e̱t'a kruu̱ Jesu ko̱ i̱ncha ngjiko̱ho̱ jóo̱. \s1 B'i̱ ts'ín kis'et'a kruu̱ Jesu \r (Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43) \p \v 17 A̱s'a̱i tsitju Jesu nga y'anji kruu̱hu̱ nga ngji a̱nte xi 'mi Nintaku̱ A̱ni̱ma̱, én xi tsuhu̱ ra̱ Golgo̱ta̱ nga én hebreo̱. \v 18 Yo̱ kis'et'a kruu̱ kui ko̱ jo sa já. Nku xi kis'et'a kruu̱ nga kixi̱hi̱ ko̱ nku nga skúhu̱n. \v 19 Kitsjá kju̱a̱ Pilato̱ nga s'e̱t'a nku yáte a̱ntsjáku̱ kruu̱. B'i̱ ts'ín kis'et'a: “Jesu, nda̱ xi nibáha Nazaret, nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱.” \v 20 Nkjin xu̱ta̱ judio̱ kits'ínya ntuu̱, a̱t'aha̱ tiña maha̱ na̱xi̱nantóo̱ a̱nte má nga kis'et'a kruu̱ Jesu ko̱ a̱t'aha̱ kis'et'a yátee̱ én hebreo̱ ko̱ én latin ko̱ én griego̱. \v 21 A̱s'a̱i j'aisehe̱ Pilato̱ já na̱'mi k'aku̱hu̱ xu̱ta̱ judio̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: \p —Najmi nda tjín nga: “Nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱”, tjít'a yátee̱. Tu̱ sahá t'et'ai nga: “Kui xi kitsú: An xi nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ judio̱.” \p \v 22 B'a̱ kitsú Pilato̱: \p —Ni xi kab'et'á, ja kab'et'á. \p \v 23 Máha já juu̱n, nk'ie nga ja kingját'a kruu̱ Jesu, jakj'á najyun xi yja nga kits'ínxi̱. Ñju ts'asje ko̱ nkúnkú kikanéhe̱. Ko̱ ta̱ jakj'á najyun ndju xi yja Jesu, xi najmi tjíhi̱n ni̱yá chjuya. Nkuhú nga ngji'aha kásin santaha tuts'in. Kui nga b'a̱ kitsúhu̱ ra̱ xinkjín: \p \v 24 —Najmi tu̱ chjunti̱yaá xu'bi̱. Tu̱ sahá ti̱nútonyáhaná yá xi ka̱ma ts'e̱. \p B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi b'a̱ ts'ín tjít'a: “Kits'ínxi̱hi̱ xinkjín najyunna̱ ko̱ kitsutonyáha najyun ndjuna̱.” Kui nga b'a̱ kits'íhin já juu̱n. \p \v 25 Tíi̱nchat'a tiñaha̱ kruu̱ na̱aha̱ Jesu, na̱ nichja na̱aha̱, Maria̱ chju̱úhu̱n Kleofa ko̱ Maria̱ Magdalena̱. \v 26 Nk'ie nga kikie Jesu na̱aha̱ ko̱ nda̱ ni'yakuyá xi 'yún tjoho̱ nga síjña yo̱, b'a̱ kitsúhu̱ na̱aha̱: \p —Ji ta̱chju̱ún, á ntíhi̱ yo̱. \p \v 27 Ko̱ b'i̱ kitsúhu̱ nda̱ ni'yakuyóo̱: \p —Á na̱ahi̱ yo̱. \p Ta̱ kuihi chu̱bo̱ nda̱ ni'yakuyá xu'bi̱ kitsjántehe̱ na̱aha̱ Jesu ni'yaha̱. \s1 B'i̱ ts'ín k'ien Jesu \r (Mt. 27:45-56; Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49) \p \v 28 Nk'ie nga ja kama ni xu'bi̱, be Jesu nga ja kama ndju̱ú ngayjee̱ ni xi tjíhin nga ku̱i̱tjusun. Tu̱ xi tsitjusuhun xi nkú ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná, kui nga b'i̱ kitsúhu: \p —Xintá tímana. \p \v 29 Síjña yo̱ nku nisa ninte xi tíi̱ncha binu̱ san. Nku nixú kits'ínk'anchi̱ko̱ho jóo̱ binu̱ soo̱n. Kui xi y'éku k'aku̱hu̱ nku yáxá nga kitsungi'a ts'a Jesu. \v 30 Nk'ie nga kits'i Jesu binu̱ soo̱n, b'a̱ kitsú: \p —Ja kuitjusunyje. \p A̱s'a̱i kingjénsten nintaku̱ ko̱ a̱kui k'iehén. \p \v 31 Kui ni̱stjiu̱n tís'enda ni xi ts'e̱ S'í Pascu̱a̱. Kui nga najmi mjehe̱ ra̱ já judio̱ k'aku̱ tsa s'e̱t'a kruu̱ yjoninte k'ie̱n nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nkjúu̱n, a̱t'aha̱ 'yún ṉkjún kui ni̱stjin xu'bo̱. Kui nga tsankihi̱ ra̱ kju̱a̱ Pilato̱ nga chjút'o̱kjáha sjai já xi kjintut'á kruu̱ ko̱ nga chjúxin yjonintehe̱ t'a kruu̱. \v 32 A̱s'a̱i j'ai já juu̱n ko̱ kikjet'o̱kjá sjai nda̱ xi tjun kjit'a ko̱ sjai nda̱ xinkuu̱ xi ta̱ kjit'a kruu̱ko̱ Jesu. \v 33 Tu̱nga nk'ie nga i̱ncha tsichu má kjit'a Jesu, kikie nga ja ka'me. Najmi kikjet'o̱kjáha sjai. \v 34 Tu̱nga nkuhú nda̱ juu̱n kik'íénjinkihi̱ ki̱cha̱ 'me̱he̱ Jesu ko̱ tje̱n'yún tsitjuhú jní ko̱ ntánijua. \p \v 35 Nda̱ xi kikie ni xi kamoo̱, kui xi kitsúya ni xi kama ko̱ kju̱axi̱ ni xi tsuya. Be nga kju̱axi̱ ni xi tsuya tu̱ xi ta̱ s'e̱jihi̱nnu̱u ko̱ jun. \v 36 A̱t'aha̱ b'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi b'a̱ ts'ín tjít'a: “Ndaha nku nintaha̱ najmi chjút'o̱kjá.” \v 37 Ko̱ ta̱ tjít'a ya éhe̱n Nti̱a̱ná má nga b'a̱ títsu: “Ku̱a̱se̱he̱ jóo̱ nda̱ xi kis'enjinkihi̱ ki̱cha̱.” \s1 B'i̱ ts'ín kis'eyajni Jesu \r (Mt. 27:57-61; Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56) \p \v 38 A̱skahan nk'ie nga ja b'a̱ kamoo̱, nku nda̱ xi nibáha nanki Arimatea̱ xi 'mi Kuse tsankihi̱ kju̱a̱ Pilato̱ nga ngju̱a̱i̱ko̱ yjonintehe̱ Jesu. Kui Kuse xi ta̱ nda̱ ni'yakuyáha̱ Jesu tu̱nga tu̱ kitsjennkí 'mahá ra̱ a̱t'aha̱ tsankjún já judio̱ k'aku̱. A̱s'a̱i kitsjá kju̱a̱ Pilato̱ ko̱ ngjikj'á ndo̱ yjonintehe̱ Jesu. \v 39 Ko̱ ta̱ Nicodemo̱, nda̱ xi ngjisehe̱ Jesu nga jyuu̱n, j'aiko̱ nkú ra̱ ma katé kilu̱ ni xi sinjne̱ xi 'mi mirra̱ ko̱ aloe xi j'atjijinko̱ho̱ xinkjín. \v 40 I̱ncha jakj'á nga joo̱ yjonintehe̱ Jesu ko̱ kik'ontikjájnu najyun ndju nga kik'onjnu ts'íhi̱n ra̱ ni xi sinjne̱, xi nkú ts'ín tíjña ni̱yáha̱ xu̱ta̱ judio̱ nga fáyanji xinkjín. \p \v 41 Má kis'et'a kruu̱ Jesu, tiña maha̱ nku a̱nte má nga tjíntje̱ yá tu. A̱nte xu'bo̱ tíjña nku tsjó tse̱tse̱ xi ndaha nku najmi kje̱e s'eya. \v 42 Yo̱ kingjáya jóo̱ yjonintehe̱ Jesu, a̱t'aha̱ tíjña tiña tsjóo̱ ko̱ a̱t'aha̱ kui ni̱stjiu̱n tíi̱ncha b'énda xu̱ta̱ judio̱ ni xi ts'e̱ s'íu̱. \c 20 \s1 B'i̱ kama nk'ie nga j'áíyaha̱ Jesu ngabayoo̱ \r (Mt. 28:1-10; Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12) \p \v 1 Tuminku̱ ta̱ jyun nk'ie nga jyunya sa, ngjisehe̱ tsjóo̱ Maria̱ Magdalena̱ ko̱ kikie nga kachjuxín ndji̱o̱ xi kis'echjanehe ti̱xa̱ tsjóo̱. \v 2 A̱s'a̱i tsangatsanka nga ngjisehe̱ Simon Pedro̱ ko̱ nda̱ ni'yakuyá xinkuu̱ xi Jesu 'yún tjoho̱. B'i̱ kitsú: \p —¡Ja kachjuxín yjonintehe̱ Chá Nti̱a̱ná a̱ya tsjóo̱ ko̱ najmi yai̱ má kas'ejña ngáha! \p \v 3 A̱s'a̱i tsitjusje Pedro̱ ko̱ nda̱ ni'yakuyá xinkuu̱ nga ngjisehe̱ tsjóo̱. \v 4 Tsangatsanka nga joo̱, tu̱nga nda̱ ni'yakuyá xinkuu̱ 'yún ki̱tsa̱ tsangatsanka sa nga Pedro̱ ko̱ tjun tsichu tsjóo̱. \v 5 Tu̱nga tu̱ tsasekjás'ehén ko̱ kikie nga kjijña najyun ndju xi tsich'ontikjájnu yjonintehe̱ Jesu. Najmi jas'en tsjóo̱. \v 6 A̱s'a̱i tsichu tje̱nnkihi̱ Pedro̱ ko̱ jas'en a̱ya tsjóo̱. Kikie najyun ndju xi kjijña yo̱ \v 7 ko̱ najyun xi tsich'ontikjájnu nintaku̱ Jesu. Kui xi najmi kjijñakjoko̱ najyun ndjuu̱. T'axín kjijña nga tjíkjoya. \v 8 A̱s'a̱i ta̱ jas'en nda̱ ni'yakuyá xinkuu̱ xi tjun tsichusehe̱ tsjóo̱. Kikie ko̱ kis'ejihi̱n nga tíjña tík'un Jesu. \v 9 A̱t'aha̱ najmi kje̱e mankjihi̱n jóo̱ éhe̱n Nti̱a̱ná xi b'a̱ ts'ín tjít'a nga tjíhin nga kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ Jesu ngabayoo̱. \v 10 A̱s'a̱i kik'óya ngáha já ni'yakuyóo̱ ni'yaha̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchjihi̱ yjoho̱ Jesu Maria̱ Magdalena̱ \r (Mr. 16:9-11) \p \v 11 Tu̱nga máha Maria̱, tsasinjña na̱tsihi̱n tsjóo̱ nga tíkjintá. Ta̱ tíkjintá ts'íhin nga tsasekjás'en tsjóo̱ \v 12 ko̱ kikie jo ntítsje xi yja najyun taba, xi kab'entusún a̱nte má nga kis'ejña yjonintehe̱ Jesu. Nku xi kab'ejña má kis'ejña nintaku̱ ko̱ nku xi kab'ejña má kitsjen sjai. \v 13 B'a̱ kitsú ntítsjee̱: \p —Ji ta̱chju̱ún, ¿á tích'íhini? \p B'a̱ kitsú Maria̱: \p —A̱t'aha̱ kachjuxín yjonintehe̱ Chá Nti̱a̱na̱. Najmi be má kafi s'ejña ngáha. \p \v 14 A̱s'a̱i kits'ínk'ótjiya ko̱ kikie nga yo̱ kabasinjña Jesu, tu̱nga najmi kamankjihín ra̱ tsa Jesu niu̱. \v 15 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Ji ta̱chju̱ún, ¿á tích'íhini? ¿Yá xi tíbinchisjáí? \p Tu̱ nda̱ xi kunntáhá yá tu xi tjín yo̱ kits'ín ma Maria̱ ko̱ b'a̱ kitsú: \p —Ji, tsa ji ka'miko̱i̱ yjonintee̱, t'inyaní má kafajñai ko̱ kfínkj'a ngáhana. \p \v 16 —Ji Maria̱ —kitsú Jesu. \p Kits'ínk'ótjiya Maria̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱ nga én hebreo̱: \p —¡Raboni̱! \p Kui éi̱n xi tsuhu̱ ra̱ Maestru̱. B'i̱ kitsú Jesu: \p \v 17 —Najmi tu̱ nuba'yúnní, a̱t'aha̱ najmi kje̱e finjia má tíjña Na̱'mina̱. Tu̱nga t'inyahá ri̱ já nts'é nga kfínnjia má tíjña Na̱'mina̱ xi ta̱ Na̱'minu̱u, Nti̱a̱na̱ xi ta̱ Nti̱a̱nu̱u. \p \v 18 A̱s'a̱i Maria̱ Magdalena̱ ngji tsúyaha̱ já ni'yakuyóo̱ nga kabe Nda̱ Nti̱a̱ná ko̱ kitsúyaha̱ ni xi kitsúhu̱. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchjihi̱ yjoho̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ \r (Mt. 28:16-20; Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49) \p \v 19 Nk'ie nga ja kama jyuu̱n ta̱ kuihi ni̱stjin tuminku̱, tjíchja a̱nkju̱a̱ má nga kab'entu já ni'yakuyóo̱, a̱t'aha̱ tíi̱ncha tsankjún já judio̱ k'aku̱. A̱s'a̱i Jesu j'ai sinjñajihi̱n ko̱ kikjaniñaha̱ nga b'i̱ kitsúhu̱: \p —Kas'enu̱u kju̱a̱jyu. \p \v 20 Nk'ie nga b'a̱ kitsú, tsakúchji ntsja ko̱ 'me̱he̱. Tsjo kamaha̱ já ni'yakuyóo̱ nga kikie ngáha Nda̱ Nti̱a̱ná. \v 21 A̱s'a̱i b'a̱há ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Kas'enu̱u kju̱a̱jyu. Xi nkú ts'ín kits'ín nibána Nti̱a̱ Na̱'miu̱, b'a̱ ta̱ ts'ín ts'inkjínu̱u nd'a̱i̱. \p \v 22 Kikjenimajin jóo̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: \p —N'e̱kjóho̱on Espiri̱tu̱ Santo̱. \v 23 Xi n'e̱ndyjat'oho̱o jéhe̱ ka̱ma ndyjat'aha̱ jéhe̱. Xi najmi n'e̱ndyjat'oho̱o jéhe̱ tu̱ nku s'e̱hé ra̱ jé. \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchjihi̱ yjoho̱ Jesu Toma \p \v 24 Toma xi ta̱ 'mi nda̱'yu̱n, xi ta̱ nku nda̱ ni'yakuyá xi te joo̱, najmi tíjña nk'ie nga j'ai Jesu. \v 25 A̱s'a̱i já ni'yakuyá xingisoo̱ b'a̱ kitsúhu̱ ndo̱: \p —Kuayai̱ Nda̱ Nti̱a̱ná. \p B'a̱ kitsú Toma: \p —Tsa najmi skue chu̱ba̱ha̱ xiu̱n a̱ya ntsja ko̱ tsa najmi tsungis'en na̱jnú ntsa̱ má ngjihi̱ xiu̱n ko̱ tsa najmi tsungis'en ntsa̱ 'me̱he̱, najmi s'e̱jinna. \p \v 26 Nk'ie nga j'a jin ni̱stjin, ta̱ tjíntuhú ngáha já ni'yakuyóo̱ nku a̱ya ni'ya ko̱ ta̱ tíjña ñja Toma. A̱s'a̱i ta̱ j'ai sinjñajihín ngáha̱ ra̱ Jesu, nk'ie nga tjíchja a̱nkju̱o̱. B'i̱ kitsúhu̱ nga kikjaniñaha̱: \p —Kas'enu̱u kju̱a̱jyu. \p \v 27 A̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ Toma: \p —Nibá mahi e̱i̱. Cha̱se̱i̱hi̱ ntsa̱ ko̱ ti̱núngis'ein na̱jnú ntsa̱i̱ ko̱ ti̱núngis'ein ntsa̱i̱ 'me̱na̱. Najmi nda tín'ei nga najmi tís'ejihin. N'e̱ s'ejinní. \p \v 28 B'a̱ kitsú Toma: \p —¡Ji Nda̱ Nti̱a̱ ko̱ Nti̱a̱na̱! \p \v 29 B'i̱ kitsú Jesu: \p —¿A a̱t'aha̱ kuayaní, a kui kju̱a̱ha kuas'ejihin ri? Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ xi tís'ejihi̱n an ndaha tsa najmi tíbena. \s1 Kui nga̱t'ai̱ kin'endaha xu̱ju̱i̱n \p \v 30 Nkjin ko̱ kj'a̱í sa kju̱a̱nkjún xi kits'ín Jesu nginku̱n já ni'yakuyáha̱. Kui xi najmi kis'et'ayje xu̱ju̱n xu'bi̱. \v 31 Tu̱nga ni xu'bi̱ kis'et'a tu̱ xi s'e̱jihi̱nnu̱u nga Jesu xi kits'ín nibá Nti̱a̱ná, nga kui xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná, tu̱ xi b'a̱ ts'ín ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'uhunnu nga s'e̱jinnu̱u kui. \c 21 \s1 B'i̱ ts'ín tsakúchjihi̱ yjoho̱ Jesu yatu já ni'yakuyáha̱ \p \v 1 A̱skahan ta̱ tsakúchjihí ngáha̱ ra̱ yjoho̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ a̱ndai ntáchak'un Tiberi̱a̱. B'i̱ ts'ín tsakúchjihi̱ yjoho̱. \v 2 Nkuhú i̱ncha kab'a xinkjín nga kab'entu Simon Pedro̱, Toma xi ta̱ 'mi nda̱'yu̱n, Natanael xi nda̱ xi nibáha nanki Cana, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Galilea̱, jáha̱ Zebedeo̱ ko̱ kj'a̱í sa jo já ni'yakuyá. \v 3 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Simon Pedro̱: \p —Tji̱o̱ kfín tsuba. \p B'a̱ kitsú já xingisoo̱: \p —Ko̱ ji̱n kuankíi̱n. \p A̱s'a̱i i̱ncha jas'en nku tsutsu, tu̱nga kui ni̱stje̱n xu'bo̱ ndaha nku tji̱o̱ najmi kisakúhu̱. \v 4 Nkú ra̱ ma nga ja tífi ma sen, j'ai sinjña Jesu a̱ndai ntáchak'uu̱n, tu̱nga najmi kamankjihín ra̱ já ni'yakuyóo̱ tsa Jesu niu̱. \v 5 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Jun já, ¿a najmi kje̱e sakúnu̱u tji̱o̱? \p —Najmi —kitsú jóo̱. \p \v 6 B'a̱há ta̱ kitsú ngáha Jesu: \p —Xi tje̱hen nga kixi̱hi̱ tsutsuu̱ chja̱nikj'o na̱'yanu̱u ko̱ sa̱kúnu̱u. \p B'a̱ kits'ín jóo̱ ko̱ a̱s'a̱i ndaha najmi ta̱ ma kjenjihi na̱'yoo̱, a̱t'aha̱ nkjin ṉkjún tji̱o̱ xi kisakúhu̱. \v 7 Nda̱ ni'yakuyá xi Jesu 'yún tjoho̱ b'a̱ kitsúhu̱ Pedro̱: \p —¡Nda̱ Nti̱a̱náhá niu̱! \p Nk'ie nga kint'é Simon Pedro̱ nga “Nda̱ Nti̱a̱ná niu̱” kik'ihi̱n, kingja ngáha najyuhu̱n, a̱t'aha̱ kab'asje, ko̱ kikjaníkj'ajin yjoho̱ ntáchak'uu̱n. \v 8 A̱skahan já ni'yakuyá xingisoo̱ tsichuko̱ tsutsuu̱ nga tíb'éfe ts'íhin na̱'ya xi katsehe tji̱o̱, a̱t'aha̱ tiña maha̱ a̱ndai ntóo̱ nkú ra̱ ma unchan metru̱. \v 9 Nk'ie nga tsitjujen jóo̱ tsutsuu̱, kikie nku nd'í xi tíma 'yún ko̱ nku tji̱o̱ xi kjijñajin x'íu̱ ko̱ ni̱nku̱a̱n. \v 10 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Nibáko̱o chuba tji̱o̱ xi kuasakúnu̱u. \p \v 11 Tsiyajnu Simon Pedro̱ tsutsuu̱ ko̱ y'éfe má kixiu̱ na̱'ya xi katsehe tji̱o̱ i. Unchan ko̱ cháte ko̱ jan maha. Tu̱nga ndahá tsa b'a̱ ts'ín nkjin kamaha tji̱o̱, najmi kitiyá na̱'yoo̱. \v 12 A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: \p —Nibá chi̱no̱o. \p Ndaha nku já ni'yakuyóo̱ najmi kama k'un kingjásjaiyaha̱: “¿Yáha ji?”, tsa kitsúhu̱, a̱t'aha̱ be nga Nda̱ Nti̱a̱ná niu̱. \v 13 A̱s'a̱i j'ai tiña Jesu, jakj'á ni̱nku̱o̱n ko̱ kitsjáha̱ jóo̱. B'a̱ ta̱ kits'íhi̱n tji̱o̱. \p \v 14 Kui xu'bi̱ xi ni̱yá xi ma jahan nga tsakúchjihi̱ Jesu yjoho̱ já ni'yakuyáha̱ a̱skahan nk'ie nga j'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱. \s1 B'i̱ ts'ín kitsjá xáha̱ Jesu Pedro̱ \p \v 15 Nk'ie nga ja kamaha̱ nga kikjine, Jesu kingjásjaiyaha̱ Simon Pedro̱: \p —Ji Simon ntíhi̱ Jona, ¿a 'yún tjo sahi an nga já xu'bi̱? \p B'a̱ kitsú Pedro̱: \p —Joho̱n, Nda̱ Nti̱a̱, yai nga tjona ji. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Chúnntai chu̱tsa̱nka̱na̱. \p \v 16 A̱s'a̱i b'a̱há ta̱ kitsú ngáha̱ ra̱ ni̱yá xi ma joho: \p —Ji Simon ntíhi̱ Jona, ¿a tjohi an? \p B'a̱ kitsú Pedro̱: \p —Joho̱n, Nda̱ Nti̱a̱, yai nga tjona ji. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Cha̱se̱i̱hi̱ chu̱tsa̱nka̱na̱. \p \v 17 A̱s'a̱i b'a̱há ta̱ kitsú ngáha̱ ra̱ ni̱yá xi ma jahan: \p —Ji Simon ntíhi̱ Jona, ¿a tjohi an? \p Kik'ie nusin nusihi̱n Pedro̱ nga kichasjaiyaha̱: “¿A tjohi an?”, ni̱yá xi ma jahan. B'a̱ kitsúhu̱: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, ji xi yai ngayjee̱ ni xi tjín. Yai nga tjona ji. \p B'i̱ kitsú Jesu: \p —Chúnntai chu̱tsa̱nka̱na̱. \v 18 Kju̱axi̱ ni xi tíxihin. Nk'ie nga ndyja sahi, kindyja su̱ba̱i̱ najyihi̱n ko̱ k'in tu̱ má nga kama mjehé ri. Tu̱nga nk'ie nga ka̱ma cháí, kféntei ntsa̱i̱ ko̱ kj'a̱í xi ts'i̱ínngja ngáha ri najyihi̱n ko̱ ngju̱a̱i̱ko̱hi má nga najmi mjehi k'úín. \p \v 19 B'a̱ ts'ín kitsúya títjuhun Jesu xi nkú ts'ín ku̱a̱yá Pedro̱ nga ku̱a̱kúchji kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná. Ko̱ b'i̱ ta̱ kitsú yaha̱: \p —Tsjénnkiní. \s1 B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu nda̱ ni'yakuyá xi 'yún tjoho̱ \p \v 20 A̱s'a̱i tsasenji a̱stu̱n Pedro̱ ko̱ kikie nga tje̱nnkihi̱ nda̱ ni'yakuyá xi Jesu 'yún tjoho̱, xi tíjñat'a tiñaha̱ Jesu nk'ie nga i̱ncha kikjine nichinehe̱ S'í Pascu̱a̱ ko̱ xi b'a̱ kitsúhu̱: “Ji Nda̱ Nti̱a̱, ¿yá xi ts'i̱ínkjas'ehin?” \v 21 Nk'ie nga kikie Pedro̱ nda̱ ni'yakuyóo̱, kingjásjaiyaha̱ Jesu: \p —Ji Nda̱ Nti̱a̱, kui nda̱i̱, ¿nkú ka̱maha̱? \p \v 22 B'i̱ kitsú Jesu: \p —Tsa mjena nga k'úéjña santa nkúhu nga kjúái̱ ngáhana, najmi ji tje̱hen ri nga cha̱i ni xu'bo̱. Ji tsjénnkiní. \p \v 23 A̱skahan kik'inyaha̱ én xu'bi̱ xu̱ta̱ ni̱nku̱, nga najmi ku̱a̱yá nda̱ ni'yakuyá xu'bo̱. Tu̱nga najmi b'a̱há kitsú Jesu tsa najmi ku̱a̱yá ndo̱. B'i̱ ní kitsú: “Tsa mjena nga k'úéjña santa nkúhu nga kjúái̱ ngáhana, najmi ji tje̱hen ri nga cha̱i ni xu'bo̱.” \p \v 24 Kui nda̱ ni'yakuyóo̱ tsuya kixi̱ niu̱ ko̱ kui xi y'ét'a ni xu'bi̱. Ko̱ yai̱ nga kju̱axi̱ én xi kinchja̱. \p \v 25 Nkjin sa ni xi kits'ín Jesu. Tsa s'e̱t'a ngayjee̱ ni xi kits'ín, b'a̱ mana nga najmi s'e̱n ngayjee̱ a̱sunntee̱ xu̱ju̱n xi s'e̱t'a niu̱.