\id HEB Mazatec of Jalapa de Díaz \h Xu̱ju̱n xi kin'ekjíhi̱ xu̱ta̱ Hebreo̱ \toc1 Xu̱ju̱n xi kin'ekjíhi̱ xu̱ta̱ xi ntje̱ Hebreo̱ tje̱he̱n ra̱ \toc2 Xu̱ju̱n xi kin'ekjíhi̱ xu̱ta̱ Hebreo̱ \toc3 He. \mt1 Xu̱ju̱n xi kin'ekjíhi̱ xu̱ta̱ xi ntje̱ Hebreo̱ tje̱he̱n ra̱ \c 1 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga kinchja̱ko̱ná Nti̱a̱ná nk'ie nga kits'ín nibá Ntíhi̱ \p \v 1 Nkjin ni̱yá ko̱ kj'a̱í kj'a̱í ts'ín kinchja̱ko̱ Nti̱a̱ná ntje̱ cháná. Já profeta̱ kits'ínchjén nga kinchja̱ ni̱stjin nk'ie. \v 2 Tu̱nga ni̱stjin fekuhu xi kich'aá nd'a̱i̱ Nti̱a̱ná kits'ín nibá Ntíhi̱ nga j'ai nchja̱ko̱ná ngajoho̱. Kui Ntíu̱ xi kits'ínchjén nga kits'ínnda a̱sunntee̱ ko̱ nk'a ján, ko̱ kitsjáha̱ nga ka̱ma ts'e̱ ngayjee̱ ni xi tjín. \p \v 3 A̱jihi̱n Ntíu̱ sakúchji kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná ko̱ kui xi bakúchji kju̱a̱tík'uhu̱n Nti̱a̱ná. Kui xi ts'ín nga s'e ngayjee̱ ni xi tjín tu̱ nga̱t'aha̱ nga'yún chánkaha̱ éhe̱n. Nk'ie nga ja kikjexínná ngatitsunná nga kits'ín jená nginku̱n Nti̱a̱ná, ngjik'iejñat'aha̱ Nti̱a̱ná nk'a ján. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga 'yún nk'a tje̱n Jesu nga ntítsjee̱ \p \v 4 'Yún nk'a kin'etsjen nga ntítsjee̱, a̱t'aha̱ tu̱ nkuhú kui xi 'mi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \v 5 B'i̱ kitsúhu̱ Nti̱a̱ná nga kinchja̱ko̱: \q1 Ji xi Ntína̱, \q1 an xi tsichu ma Na̱'mihi̱. \m Ndaha nku ntítsje najmi b'a̱ kik'ihi̱n. B'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha Ntíhi̱: \q1 An xi ka̱ma Na̱'mihi, \q1 ko̱ kui xi ka̱ma Ntína̱. \m Nk'ie nga b'a̱ kitsú, najmi ntítsjee̱ kinchja̱ni̱jmíyaha. \p \v 6 Nk'ie nga kits'ín nibá Ntí tjuhu̱n a̱sunntee̱, b'i̱ kitsú: \q1 Ngatentee̱ ntítsjena̱ kats'íntsjoho̱. \m \v 7 Ko̱ b'i̱ ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha ntítsjee̱: \q1 Ntítsjena̱, kui xi xi nkúhu ntjo̱. \q1 Ko̱ xi ts'ínxát'ana, kui xi xi nkúhu nja̱i̱ nd'í. \m \v 8 Tu̱nga b'i̱hí ts'ín kinchja̱ni̱jmíyaha Ntíhi̱: \q1 Nti̱a̱ ní, ji xi ku̱a̱texumai sín, \q1 ko̱ ku̱a̱texumai sisin nk'ie nga ku̱a̱texumai. \q1 \v 9 Tsjohi ni xi na̱xu̱ tjín, \q1 ko̱ najmi sasíhin ni xi najmi nda. \q1 Kui nga j'ajíhin ra an xi Nti̱a̱hi̱, \q1 ko̱ 'yún kitsjaha kju̱a̱tsjo nga xi tjíntujíhin. \m \v 10 Ko̱ b'i̱ ta̱ kitsú sa: \q1 Ji xi Nti̱a̱, \q1 nga tuts'ihi̱n ni kin'endai a̱sunntei̱, \q1 ko̱ ntsa̱i̱ kin'endako̱honi nk'a ján. \q1 \v 11 Kfe̱ ngayjee̱ ni xu'bi̱, \q1 tu̱nga ji tu̱ nkú ku̱i̱nchunní. \q1 Ka̱ma chá ngayjee̱ niu̱ xi nkú joyaha tsa najyun. \q1 \v 12 Ka̱ma b'a̱ n'e̱i̱hi̱ xi nkúhu nku najyun, \q1 ko̱ n'e̱k'óntjaiyai \q1 xi nkú ts'ín n'ek'óntjaiya nku najyun. \q1 Tu̱nga ji bi najmi k'o̱óntjaiyai, \q1 ko̱ ndaha nku ni̱stjin najmi ka̱ma cháí. \m \v 13 Ndaha nku ntítsje najmi b'i̱ kik'ihi̱n: \q1 Ti̱nchint'ání má batexuma, \q1 k'uentú maná xi fi kontra̱hi kinte tsu̱kui. \m \v 14 A̱t'aha̱ ntítsjee̱ bi, kui xi ntjo̱ xi ts'ínxát'aha̱ Nti̱a̱ná. Kui xi n'e nibá tu̱ xi basinko̱ho xu̱ta̱ xi ts'i̱ínkjáíhi̱n nga k'u̱a̱nki. \c 2 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga tjíhin nga n'e̱sihi̱ín én xi kits'ín nibáná Nti̱a̱ná \p \v 1 Kui kju̱a̱ha tjíhin nga 'yún n'e̱sihi̱n ra̱á ni xi kinu'yáá, tu̱ xi najmi kuankín t'axíhi̱n ra̱á ni xi ts'e̱ Nti̱a̱ná. \v 2 A̱t'aha̱ santaha én xi kits'ínkjas'en ntítsjee̱ kis'ehe̱ nga'yún ko̱ kits'ínkjáíhi̱n chjí xi kanéhe̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi kits'ín ngatitsun nga najmi kint'é'éhe̱n ée̱n. \v 3 Kui nga nd'a̱i̱, ¿nkú ts'ín ku̱i̱tjunkihinná tsa najmi n'e̱sihi̱ín én chánka xi ts'ínk'ankiná? Tjun Nda̱ Nti̱a̱ná kitsúya xi nkú ts'ín ku̱a̱nkihiná ko̱ a̱s'a̱i xi i̱ncha kint'éhe̱ nga b'a̱ kitsú kitsúya kixi̱ ngáhaná kui niu̱. \v 4 Ko̱ Nti̱a̱ná ta̱ tsakúchji nga kju̱axi̱ ée̱n. Kits'ín ni xi bakúchji kju̱a̱chánkaha̱ ko̱ nga'yúhu̱n ko̱ nkjin tíkjá kju̱a̱nkjún, ko̱ xi nkú ts'ín mjehe̱ kits'ínndzjoná kju̱a̱nda xi tsjá Espiri̱tu̱. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga xi nkúhu ñá j'ai ts'ín ma yjoho̱ Jesu \p \v 5 A̱sunnte xi tíchubani̱jmíyahaná, xi a̱s'a̱i nibáhá, najmi a̱ya ntsja ntítsjee̱ y'éjñaya Nti̱a̱ná, tsa kui xi i̱ncha ku̱a̱téxumaha̱. \v 6 Tjít'a xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná má nga b'i̱ kitsú nku xi kinchja̱: \q1 ¿Yáha xu̱ta̱, nga najmi ndyjajihin kju̱a̱nkjintak'uhi̱n? \q1 ¿Á ch'axki̱hi̱ ri̱ xu̱ta̱, yáha kui? \q1 \v 7 Chubahá 'yún kinte kin'e mai nga ntítsjee̱, \q1 ko̱ kik'a̱i̱hi̱ kju̱a̱chánka ko̱ nga cha̱nkjún. \q1 \v 8 A̱ya ntsja y'entuyáí ngayjee̱ ni xi tjín a̱sunntee̱. \p Nk'ie nga a̱ya ntsja xu̱ta̱ y'éntuyá Nti̱a̱ná ngayjee̱ ni xi tjín, ndaha nku ni najmi y'éjña nda̱í ma. Tu̱nga nk'iehé nga chasehe̱é, yaá nga najmi ngayjee̱ niu̱ tjíntuyáyje a̱ya ntsja. \v 9 Tu̱nga yanáá xi nkú ts'ín Jesu. Tu̱ chubahá 'yún kinte kin'e ma nga ntítsjee̱. Kik'a̱i̱hi̱ kju̱a̱chánka ko̱ tíyankjún a̱t'aha̱ j'ajin ngabayoo̱. Tu̱ nga̱t'aha̱ kju̱a̱ndaha̱ Nti̱a̱ná ngabayaha̱ Jesu ngandaná kamaha. \p \v 10 Tu̱ xi nkjin ka̱maha ntíhi̱ Nti̱a̱ná xi sa̱kúhu̱ ra̱ kju̱a̱chánka, Nti̱a̱ná xi kits'ínnda ngayjee̱ ni xi tjín ko̱ nga̱t'aha̱ Nti̱a̱ná tjíntuhu niu̱, kits'ín nga a̱jihi̱n kju̱a̱'uu̱n kama Cristo̱ xi tjíhin nga ka̱ma, tu̱ xi ts'i̱ínk'ankihi̱ xu̱ta̱. \v 11 A̱t'aha̱ xi ts'ín je xu̱ta̱ nginku̱n Nti̱a̱ná ko̱ xu̱ta̱ xi n'e je, nkuhú maha Na̱'mihi̱. Kui kju̱a̱ha nga najmi ma subaha̱ ra̱ Ntíhi̱ Nti̱a̱ná nga nts'e̱ tsuhu̱ ra̱ xu̱ta̱ xu'bo̱. \p \v 12 Tjít'a xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná má nga b'a̱ kitsú: \q1 Ji k'ueni̱jmíhi̱ já nts'é, \q1 ko̱ ts'intsjoho a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi ma ñjakú nga ts'íntsjohi. \m \v 13 Ko̱ b'i̱ kitsú ya: \q1 Ka̱ma 'yún tak'an Nti̱a̱ná. \m Ko̱ b'a̱ ta̱ kitsú sa nginku ni̱yá: \q1 Á an e̱i̱ síi̱jñaka̱ ntíhi̱ Nti̱a̱ná xi kitsjána. \p \v 14 Xi nkú ts'ín yjoninte y'a ntí xi tíi̱nchako̱ Jesu, kui nga b'a̱ ta̱ kik'iehe. B'a̱ kik'ie tu̱ xi nk'ie nga ku̱a̱yáha ts'i̱ínkjehe xi batéxumaha̱ ra̱ ngabayoo̱, kui xi nda̱nindoo̱. \v 15 B'a̱ ts'ín kits'ín nda̱íhi̱ ra̱ ngatentee̱ xu̱ta̱ xi y'entuhu xi nkúhu xu̱ta̱ musu̱ xi kich'atse a̱t'a̱ha̱ kitsankjún ngabayoo̱. \p \v 16 A̱t'aha̱ tíjña chji chji nga najmi ntítsjee̱ j'aisinko̱. Xi ntje̱he̱ ní Abraham y'aha̱ ra̱, kui xi j'aisinko̱. \v 17 Kui kju̱a̱ha nga j'ai ts'ín maha yjoho̱ xi nkúhu já nts'e̱, tu̱ xi nginku̱n Nti̱a̱ná tsichu maha nku nda̱ na̱'mi títjun xi ma ni̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ ko̱ xi kixi̱ fiko̱ xáha̱, tu̱ xi ka̱ma b'a̱ ts'ín tsjáha̱ ra̱ chje̱ Nti̱a̱ná nga k'u̱échjí ngatitsuhu̱n xu̱ta̱. \v 18 Kikie kju̱a̱ni̱ma̱ ko̱ kichjut'ayák'un. Kui kju̱a̱ha nga ta̱ ma basinko̱ho nd'a̱i̱ xi chjut'ayák'uhun. \c 3 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga 'yún nk'a tje̱n Jesu nga Moise \p \v 1 Kui b'a̱ maha, já nts'e, jun xi kin'e jenu̱u ko̱ j'ájinnu̱u Nti̱a̱ná nga kju̱áts'e̱nu̱u, n'e̱nkjíntak'un sisiun yáha Jesu. Kui xi y'éxáha̱ Nti̱a̱ná ko̱ kui xi nda̱ na̱'mi títjun xi s'ejinná. \v 2 Kui xi kixi̱ kits'ín nginku̱n xi kitsjá xáha̱, xi nkú ts'ín Moise ta̱ kixi̱ ngjiko̱ xáha̱ a̱jihi̱n ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱ Nti̱a̱ná. \p \v 3 'Yún chánka sa kju̱a̱chánka xi kikanéhe̱ Jesu nga xi kikanéhe̱ Moise. B'a̱ kama xi nkú ts'ín 'yún chánka sa kju̱a̱chánka xi ts'ínkjáíhi̱n nda̱ xi ts'ínnda nku ni'ya nga kju̱a̱chánka xi sakúhu̱ ni'yoo̱ a̱t'aha̱ tsjo tjín. \v 4 Tu̱ má ni'yahá ni, tjín xi ts'ínndaha̱. Tu̱nga ngayjee̱ ni xi tjín, Nti̱a̱ná kits'ínnda. \p \v 5 Nku nda̱ musu̱ xi kixi̱ ngjiko̱ xáha̱ a̱jihi̱n xu̱ta̱ha̱ Nti̱a̱ná kama Moise. Kui xi y'éjña chji ni xi ku̱i̱tsu̱ Nti̱a̱ná a̱skahan. \v 6 Cristo̱ bi, ta̱ kixi̱ fiko̱ xáha̱, tu̱nga Ntíhí tí'mi bi. Kui nga batéxumaha̱ ra̱ ni'yaha̱ Nti̱a̱ná. Ko̱ ni'yoo̱, kui xi ñá nd'a̱i̱. Ni'yaá tsa tu̱ nku ndjáhá ku̱i̱nchajián ni xi ma 'yún tak'aán ko̱ tsjo maná a̱t'aha̱ tíchuyáha̱á ni xi tsjáná Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji ni xi maha̱ xi fi t'axíhi̱n Nti̱a̱ná \p \v 7 Kui b'a̱ maha, n'e̱sihi̱n ru̱u xi nkú ts'ín tjít'a ni xi títsu Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná: \q1 Tsa nd'a̱i̱ ku̱i̱nú'yó nta̱ha̱, \q1 \v 8 najmi tu̱ ndjá b'eyo ani̱ma̱nu̱u, \q1 xi nkúhu já xi kits'ínkj'a t'axín énna̱, \q1 ni̱stjin nga kikjut'ayák'unna nanki kixiu̱. \q1 \v 9 Yo̱ kikjut'ayák'unna ntje̱ chánu̱u xi nkú k'an, \q1 ndaha tsa yachán nú kikie ni xi kits'ian. \q1 \v 10 Kui nga kits'inkjanko̱hona xu̱ta̱ xi kis'e nk'ie \q1 ko̱ b'a̱ kixian: \q1 “Ja kindyjajihi̱n jái̱, \q1 ko̱ najmi mjehe̱ i̱ncha k'úémajin ni xi ts'a̱n.” \q1 \v 11 Kui nga kama kjahanna \q1 ko̱ ts'intjusan ni xi kixian, \q1 nga najmi kju̱a̱s'en xu̱ta̱ xu'bo̱, \q1 má nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'a̱n. \p \v 12 Chúhu̱un yjonu̱u, já nts'e. Najmi tu̱ kas'e a̱jinnu̱u xi najmi nda tjíya ani̱ma̱ha̱, xi najmi s'ejihi̱n, xi ngju̱a̱i̱ t'axíhi̱n Nti̱a̱ná xi tíjña tík'un. \v 13 Tu̱ sa ní xki̱ ni̱stjin b'i̱ ngján tjen nga'yúhu̱un xinki̱u nk'ie nga tíjña sa ni̱stjin xi títsu éhe̱n Nti̱a̱ná, tu̱ xi ndaha nku xi tjín a̱jinnu̱u najmi k'u̱a̱na̱cha̱ha̱ ra̱ ngatitsuu̱n ko̱ ndjá s'e̱ya ani̱ma̱ha̱. \v 14 Tísakút'aná nd'a̱i̱ ni xi ts'e̱ Cristo̱, tu̱nga tjíhín ni nga tu̱ nku ndjáhá ku̱i̱nchajián xi nkú ts'ín kama 'yún tak'aán Nti̱a̱ná nk'ie nga tuts'ihi̱n ni. B'a̱ n'e̱é santaha ni̱stjin xi fekuhu. \p \v 15 A̱t'aha̱ tínchja̱ko̱ saná éhe̱n Nti̱a̱ná xi b'i̱ ts'ín tjít'a: \q1 Tsa nd'a̱i̱ ku̱i̱nú'yó nta̱ha̱, \q1 najmi tu̱ ndjá b'eyo ani̱ma̱nu̱u, \q1 xi nkúhu já xi kits'ínkj'a t'axín énna̱. \p \v 16 ¿Yá xu̱ta̱ha xi kint'é tu̱nga kits'ínkj'a t'axíhín éhe̱n Nti̱a̱ná? ¿A najmi ngatentee̱hé xu̱ta̱ xi tsitjuko̱ Moise Egipto̱? \v 17 ¿Ko̱ má xu̱ta̱ha xi kits'ínkjanko̱ Nti̱a̱ná yachán nú tjíhin? ¿A najmi xi kits'íhín ngatitsun? Kui xi kis'entu yjoninte k'iehe̱n a̱nte kixiu̱. \p \v 18 Ko̱ nk'ie nga b'a̱ kitsú kixi̱ kixi̱ Nti̱a̱ná nga: “Najmi kju̱a̱s'en xu̱ta̱ xu'bo̱ má nga ts'ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'a̱n”, ¿yá xi kits'ínkjó nga b'a̱ kitsú? ¿A najmi xu̱ta̱ xi najmi kint'é'éhén? \v 19 Kui nga yahaná nga najmi kama i̱ncha jas'ehen a̱t'aha̱ najmi kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná. \c 4 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga xu̱ta̱ xi ts'e̱ Nti̱a̱ná kju̱a̱s'en a̱nte xi má nga ts'i̱ínkj'áíya \p \v 1 Kui b'a̱ maha, b'a̱ títsu saha nd'a̱i̱ éhe̱n Nti̱a̱ná xi títsuya títjun nga ku̱i̱tjás'e̱én má nga tsjá Nti̱a̱ná nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'e̱. Tu̱nga tjíhín ni nga kjúánta̱ha̱ ra̱á yjoná tu̱ xi najmi s'e̱he xi na̱tsin k'úéntu. \v 2 A̱t'aha̱ ñá ta̱ kis'eni̱jmíná én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná. Kama xi nkú ta̱ ts'ín kis'eni̱jmíhi̱ xu̱ta̱ xu'bo̱. Tu̱nga máha kui, najmi tsakj'á kju̱a̱nda xi y'a ée̱n a̱t'aha̱ najmi kis'ejihi̱n én xi kik'inyaha̱. \p \v 3 Tu̱nga ñá xi ja kis'ejinná ku̱i̱tjás'e̱én má nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'e̱ Nti̱a̱ná. B'i̱ kitsú Nti̱a̱ná: \q1 Kui nga kama kjahanna \q1 ko̱ ts'intjusan ni xi kixian, \q1 nga najmi kju̱a̱s'en xu̱ta̱ xu'bo̱, \q1 má nga ts'ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'a̱n. \p B'a̱ kitsú ndaha tsa ja kama ndju̱úhu̱ xáha̱ Nti̱a̱ná ni̱stjin nga kits'ínnda a̱sunntee̱. \v 4 A̱t'aha̱ b'i̱ ts'ín tjít'a xu̱ju̱n éhe̱n Nti̱a̱ná nga̱t'a ts'e̱ ni̱stjin xi yatuu̱: \q1 Ni̱stjin xi ma yatuhu \q1 kama ndju̱úhu̱ ngayjee̱ xáha̱ Nti̱a̱ná \q1 ko̱ kits'ínkj'áíya. \m \v 5 Ko̱ b'a̱ ta̱ títsu ya: \q1 Najmi kju̱a̱s'en xu̱ta̱ xu'bo̱, \q1 má nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'a̱n. \p \v 6 Kui b'a̱ maha, ndyjat'a sa xu̱ta̱ xi kju̱a̱s'en yo̱. A̱t'aha̱ xi tjun kis'eni̱jmíhi̱ én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná najmi kint'é'én, kui nga najmi jas'ehen yo̱. \v 7 Ko̱ kui nga ta̱ y'éjñahá ngáha Nti̱a̱ná kj'a̱í ni̱stjin, kui xi nd'a̱i̱. A̱skahan nga ja j'a nkjin nú, kits'ínkinchja̱ David nga b'i̱ kitsú xi nkú nga ts'ín ja kab'et'á e̱i̱: \q1 Tsa nd'a̱i̱ ku̱i̱nú'yó nta̱ha̱, \q1 najmi tu̱ ndjá b'eyo ani̱ma̱nu̱u. \p \v 8 A̱t'aha̱ tsa Josue kitsjáha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ nga i̱ncha ts'i̱ínkj'áíya, najmi tjín xi nkú ts'ín kj'a̱í ni̱stjihin ta̱ k'u̱éjña ngáha Nti̱a̱ná. \v 9 Kui kju̱a̱ha nga tíjña sa nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'e̱ Nti̱a̱ná xi nkú ts'ín kits'ínkj'áíya Nti̱a̱ná ni̱stjin xi yatuu̱. \p \v 10 A̱t'aha̱ xi kju̱a̱s'en má nga tsjáha̱ Ntia̱ná nga ts'i̱ínkj'áíya, kui xi ja kama ndju̱úhu̱ xáha̱ xi nkú ta̱ ts'ín Nti̱a̱ná kits'ínkj'áíya nga ja kama ndju̱úhu̱ xá xi kits'ín. \v 11 Kui nga n'e̱hená nga'yún nga ku̱i̱tjás'e̱én má nga ts'i̱ínkj'áíya xu̱ta̱ xi ts'e̱ Nti̱a̱ná, tu̱ xi najmi s'e̱he a̱jinná nku xi ku̱i̱jne̱, tsa b'a̱ ta̱ ts'i̱ín xi nkú nga kits'ín xu̱ta̱ xi najmi kint'é'én. \p \v 12 Éhe̱n Nti̱a̱ná najmi ni k'ien. Tjíhi̱n nga'yún. Kui xi 'yún yjo sa nga ngayjee̱ ki̱cha̱ xi yjo nga jo ngaba. Nga masehe̱n ani̱ma̱ná ko̱ espiri̱tu̱ná fas'enjin nga bateya, ko̱ nga masehe̱n má tjíxanyaha̱ nintaná ko̱ na̱'yu̱hu̱ nintaná fas'enjin nga bateya. Base sisin ni xi n'enkjíntak'aán ko̱ xi nkú ts'ín tjíya ani̱ma̱ná. \v 13 Najmi tjín ni xi kamanda xi najmi tíbe Nti̱a̱ná. Tjíntu chji chji. Najmi tjín ni xi tjíntu'máha̱ xi tjíhin nga n'e̱kjas'ehe̱én kuenta̱. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga Jesu xi nda̱ na̱'mi títjunná \p \v 14 Kui nga tjíhin nga tu̱ nku ndjáhá ku̱i̱nchajihinná xi s'ejinná. A̱t'aha̱ tíjñaná nku nda̱ na̱'mi títjun chánka xi tsichu ndji̱o̱jmi ján, kui xi Jesu Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \v 15 Ko̱ Nda̱ na̱'mi títjunná, kui xi maha̱ base ni̱ma̱ná nk'ie nga najmi ndjá tjíyaná, a̱t'aha̱ ko̱ ta̱ kui ta̱ kichjut'ayák'un xi nkúhu ñá, tu̱nga ndahá i̱chí najmi kits'ín ngatitsun. \v 16 Kui nga najmi tu̱ jo jan kas'eyahaná nga kfink'úhu̱ún Nti̱a̱ná xi batéxumaná ko̱ xi tjíhi̱n kju̱a̱nda, tu̱ xi b'a̱ ts'ín ka̱ma ni̱ma̱ha̱ ra̱ ñá ko̱ sa̱kúná kju̱a̱ndaha̱ xi ku̱a̱si̱nko̱ná ni̱stjin nga un sku̱e̱ná. \c 5 \p \v 1 A̱jihi̱n xu̱ta̱ chj'ajin ngayjee̱ xi ma nda̱ na̱'mi títjun ko̱ 'ba̱i̱ xáha̱ nga kui xi tsjén títjuhu̱n xu̱ta̱ nginku̱n Nti̱a̱ná, tu̱ xi tsjáha chje̱ ko̱ ts'i̱ínk'ien chu̱ tu̱ xi ka̱ma ndyjat'aha ngatitsuu̱n. \v 2 Be xi nkú ts'ín base ni̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xi machjéhe̱n nga sa̱kúyaha̱ ko̱ xi kindyjajihi̱n, a̱t'aha̱ nda̱ na̱'mi títjuu̱n ta̱ xu̱ta̱há niu̱. \v 3 Kui nga machjéhen nga ta̱ tsjáha chje̱ xi ts'e̱ tu̱ xi ka̱ma ndyjat'aha̱ ra̱ ngatitsuhu̱n, xi nkú ts'ín ta̱ tsjá chje̱he̱ xu̱ta̱ na̱xi̱nantóo̱. \p \v 4 Nk'ie nga b'i̱ tsu xá xi ts'ín jóo̱, najmi kui b'et'a xá suba yjoho̱. Nti̱a̱ níná tsjá xá xu'bi̱, xi nkú ta̱ kamat'ain Aaron ni̱stjin nk'ie. \v 5 Cristo̱ bi, nk'ie nga kama nda̱ na̱'mi títjun, najmi kui suba ts'asje nk'a yjoho̱. Nti̱a̱ níná xi b'a̱ kits'ín. B'i̱ kitsúhu̱: \q1 Ji xi Ntína̱, \q1 an xi tsichu ma Na̱'mihi̱. \m \v 6 Ko̱ b'i̱ ta̱ ts'ín tjít'a ya éhe̱n Nti̱a̱ná: \q1 Ji xi nda̱ na̱'mi tu̱ nk'éhé ni. \q1 B'a̱ ts'ín tíjña xáhi̱ \q1 xi nkúhu xá xi ts'e̱ nda̱ na̱'mi Melkisedec. \p \v 7 Nk'ie nga y'ejña Cristo̱ a̱sunntei̱, ani̱ma̱ha̱ ngjikj'áha̱ ra̱ nga kinchja̱ko̱ Nti̱a̱ná ko̱ kikjaníndzjo ntánku̱n. Tsankihi̱ Nti̱a̱ná nga ts'i̱ínkj'a t'axíhi̱n ngabayoo̱, ko̱ tsasínñju Nti̱a̱ná ni xi kitsú a̱t'aha̱ tu̱ xí kits'ínkjas'ehén ra̱ yjoho̱ Nti̱a̱ná. \v 8 Ndaha tsa kui xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná, tu̱nga j'ajihín kju̱a̱ni̱ma̱. B'a̱ ts'ín kikiehe ni xi 'mihi̱ nga nu̱ú'yá'één. \v 9 Ko̱ nk'ie nga ja kama xi tjíhin nga ka̱ma, tsichu ma xi tu̱ nkjéhé ni ts'i̱ínk'anki ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ku̱i̱nt'é'éhe̱n. \v 10 Ko̱ Nti̱a̱ná kits'ín maha̱ nda̱ na̱'mi títjun nga kitsjáha̱ xá xi tje̱he̱n ra̱ Melkisedec. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga tjíhin nga kfinndjuka̱á xi s'ejinná \p \v 11 Nga̱t'a ts'e̱ ni xu'bi̱ tjín ṉkjún sa ni xi ku̱i̱xíi̱n kai, tu̱nga 'nihí tjín nga k'úéjña chjii̱hi̱, a̱t'aha̱ ja najmi ta̱ ki̱tsa̱ mankjihi̱nnu̱u. \v 12 Ja ní nd'a̱i tjíhin nga ka̱mo já maestru̱ kai, tu̱nga tu̱ yje machjén saha̱nu̱u xi ku̱a̱kúyanu̱u nku ni̱yá sa ni xi tjun binchiyáá éhe̱n Nti̱a̱ná. Jun ja ta̱ tsichu ma ngáhanu xi nkúhu ntínta xi machjéhe̱n ntáchiki. Kui xi najmi nichine nda machjéhe̱n. \v 13 Ngatentee̱ xi baki, kui xi ntínta ko̱ najmi kje̱e be má nihi xi na̱xu̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 14 Tu̱nga nichine ndoo̱, já xi chóo̱ ma kjine. Kui xi ts'ínchjén tehe̱nte kju̱a̱nkjintak'uhu̱n ko̱ mankjihi̱n má nihi xi nda ko̱ má nihi xi najmi nda. \c 6 \p \v 1 Kui b'a̱ maha, ja kuichu chu̱ba̱ nga k'úéntaá ni xi tjun binchiyáá Cristo̱, tu̱ xi tu̱ nku kfinndjunáá ni xi ndyjat'áná nga cha̱á. Najmi chu̱ba̱ha̱ nga ta̱ sa̱kúya ngáhaná nga kfinchj'a̱ ngáha̱ ra̱á ani̱ma̱ná, ko̱ tsa ta̱ sa̱kúya ngáhaná nga k'úéntaá ni ch'onk'un xi ngabayoo̱ fiko̱ná, ko̱ tsa tu̱ nku sa̱kúyaháná nga s'e̱jinná Nti̱a̱ná, \v 2 ko̱ ni xi ts'e̱ nga mjenéé ntsa̱á xinki̱á nga saténtáá, ko̱ nga ni xi ts'e̱ nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ ngabayoo̱ ko̱ nk'ie nga ku̱a̱se̱he̱ Nti̱a̱ná mí nihi xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱. \v 3 Mjeni̱ ku̱a̱kúyai̱hi̱ ni xi ndyjat'ánu̱u. B'a̱ n'e̱i̱ tsa Nti̱a̱ná tsjánteni̱. \p \v 4 Xu̱ta̱ xi ja tsichu mankjihi̱n ni xi ts'e̱ Nti̱a̱ná ko̱ kits'íntsjojín ni xi tsjáná Nti̱a̱ná, ko̱ ta̱ kisakút'aha̱ Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná, \v 5 ko̱ kits'íntsjojín én ndaha̱ Nti̱a̱ná ko̱ nga'yúhu̱n Nti̱a̱ná xi ka̱ma chji a̱skahan, \v 6 tsa k'u̱éjña ni xi ts'e̱ Nti̱a̱ná xi ja kikjut'a ngayjee̱ ni xu'bi̱, najmi ta̱ tjín xi nkú ts'ín ka̱ma tse̱tse̱ saha, tsa ngju̱a̱i̱kj'á ngáha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱. A̱t'aha̱ ta̱ kuihi kuenta̱ ts'e̱ suba tíi̱ncha fát'a kruu̱ xi ma jo ni̱yá ngáha Ntíhi̱ Nti̱a̱ná ko̱ títsjánte nga tíchajnucha Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \p \v 7 B'a̱ maha̱ xu̱ta̱ xi yjanki Nti̱a̱ná, xi nkúhu t'ananki xi nkjin ni̱yá b'anehe̱ ts'í. Tsjáha̱ cha̱n xi kjine xi ts'ínxásun t'anankiu̱, ko̱ Nti̱a̱ná nda ts'ínko̱ t'anankiu̱. \v 8 Tu̱nga t'ananki xi tu̱ jñáhá tsjá ko̱ na'yá, ndaha tsa ts'íu̱ b'anehe̱, kui xi najmi chumi ni chjíhi̱ ra̱ ko̱ ni xi najmi nda nginku̱n Nti̱a̱ná bichú ma. Kui xi sa̱kúhu̱ nga ku̱i̱ti̱. \p \v 9 Ko̱ máha jun, já nts'e xi tjoni̱, ndaha tsa b'a̱ ts'ín tíchubai̱, behe̱ tak'ui̱n nga jun xi sa̱kúnu̱u ni xi 'yún nda sa. Kui ni xi y'aha̱ ra̱ nga k'u̱a̱nkiá. \v 10 Kixi̱ ts'ín Nti̱a̱ná ko̱ najmi ts'ínchaya ni xi kin'o ko̱ xi nkú ts'ín tsakuchjíú nga tjonu̱u Nti̱a̱ná nk'ie nga nda kin'eko̱o xu̱ta̱ xi ts'e̱ ni̱stjin nk'ie, xi nkú nga ta̱ tín'o santaha nd'a̱i̱. \p \v 11 Mjeni̱ nga tu̱ nkú b'a̱ n'e̱nú santaha ni̱stjin xi fekuu̱ tu̱ xi sa̱kú kikjihi̱nnu̱u ni xi tíchuyóho̱. \v 12 Najmi mjeni̱ tsa ka̱ma ts'o. Tu̱ sa ní b'a̱ ta̱ n'o̱o xi nkú nga i̱ncha ts'ín xi sakúhu̱ ni xi kitsúhu̱ Nti̱a̱ná nga tsjáha̱. Kui xu̱ta̱ha xi tu̱ nkú s'ejihín ra̱ Nti̱a̱ná ko̱ maha̱ kuyá. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga ts'ín Nti̱a̱ná ni xi tsu \p \v 13 Nk'ie nga kitsúya títjun Nti̱a̱ná ni xi tsjáha̱ Abraham, ta̱ y'éjña nga ts'i̱íntjusun ni xi kitsú. B'a̱ kits'ín a̱t'aha̱ najmi tjín xi 'yún chánka sa, tsa kui xi ts'i̱ínkie nga ts'i̱íntjusun ni xi kitsú. \v 14 B'i̱ kitsú Nti̱a̱ná: “An ts'ian nga nda ka̱mat'ain ko̱ an ts'ian nga ntje̱ xi s'e̱hi 'yún nkjin ka̱ma.” \v 15 Kikuyá k'uk'un Abraham ko̱ kui nga kits'ínkjáíhi̱n ra̱ ni xi kitsúya títjun Nti̱a̱ná nga tsjáha̱. \p \v 16 Xu̱ta̱, tu̱ xi cha̱ha̱ ra̱ nga ts'i̱íntjusun ni xi tíb'enda, nku xi 'yún nk'a tje̱n nga kui ts'ínkie nga ts'i̱íntjusun éhe̱n. B'a̱ ts'ín najmi ta̱ s'ehe én. \v 17 Kui nga y'éjñaha Nti̱a̱ná nga ts'i̱íntjusun ni xi kitsú, a̱t'aha̱ kama mjehe̱ nga sku̱e̱ sisihin xi ts'i̱ínkjáíhi̱n ni xi kitsúya títjun nga tsjáha̱ ko̱ nga najmi ts'ínk'óntjaiya éhe̱n. \p \v 18 Nti̱a̱ná najmi maha̱ b'ana̱cha̱. Kui nga nga joo̱ ni xi kitsúhu Nti̱a̱ná najmi maha̱ b'óntjaiyaha, ko̱ kui niu̱ xi tsjá nga'yúnná ñá xi kich'aá ni xi kik'inná nga n'e̱kjáíhi̱ín. \v 19 Nk'ie nga b'a̱ ts'ín tíchuyáha̱á ni xi tsjáná Nti̱a̱ná, tísasíjña ntsjan ntsjan ani̱ma̱ná nga tíma 'yún tak'un xi jas'en santaha a̱nte xi 'yún nkjúhu̱n ni̱nku̱ xi síjña ndji̱o̱jmi ján. \v 20 Yo̱ má nga jas'en Jesu ngajoná, nga ngji títjunná. Ko̱ kui xi tsichu ma nda̱ na̱'mi títjun xi nkú ts'ín tje̱he̱n ra̱ Melkisedec. Najmi ma feya xáha̱. \c 7 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji xáha̱ nda̱ na̱'mi Melkisedec \p \v 1 Melkisedec, kui xi kama nda̱ rei̱hi̱ nanki Salem ko̱ nda̱ na̱'mi xi kits'ínxát'aha̱ Nti̱a̱ná, Nti̱a̱ná xi tíjña nk'a ján. Nk'ie nga ja tík'óya ngáha Abraham nga kits'ín ngana̱ha̱ já rei̱ xi ngji kjánko̱, a̱s'a̱i Melkisedec ngjikj'á ni̱yáha̱ ko̱ nda kinchja̱ne nginku̱n Nti̱a̱ná. \v 2 Ko̱ Abraham ta̱ kitsjáha̱ nku tíkjá ngayjee̱ ni xi kisakúhu̱. \p J'áín Melkisedec, kui xi tsuhu̱ ra̱ “nda̱ rei̱ xi na̱xu̱ ts'ín”. Ko̱ nda̱ rei̱hi̱ Salem, kui xi tsu ngáha̱ ra̱ “nda̱ rei̱hi̱ kju̱a̱jyu”. \v 3 Najmi yaha̱ má nibaha̱ ra̱. Najmi kis'ehe̱ na̱'mi ko̱ na̱a ko̱ ntje̱ chá. Kui xi najmi kitsin ko̱ najmi k'ien, nda̱ na̱'mi xi nkú nga ts'ín nda̱ na̱'mi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. Najmi maha̱ feya xáha̱. \p \v 4 Cha̱so̱o xi nkú ts'ín 'yún chánka Melkisedec. Santaha ntje̱ cháná Abraham kitsjáha̱ nku tíkjá ni xi kisakúhu̱ nga ngji kjánko̱ já rei̱. \v 5 Tjít'a kju̱a̱téxumaha̱ Moise nga já na̱'mi xi y'aha̱ ra̱ ntje̱he̱ nda̱ na̱'mi Levi tjíhin nga ts'i̱ínkjáíhi̱n nku tíkjá ni xi sakúhu̱ xu̱ta̱, ndaha tsa xinkjín maha xinkjín, a̱t'aha̱ nkuhú ntje̱he̱ Abraham y'aha̱ ra̱. \p \v 6 Tu̱nga Melkisedec xi najmi ntje̱he̱ Levi y'aha̱ ra̱, kui xi kits'ínkjáíhi̱n nku tíkjá ni xi kisakúhu̱ Abraham ko̱ nda kinchja̱ne nginku̱n Nti̱a̱ná Abraham, nda̱ xi Nti̱a̱ná kitsúya títjuhu̱n ni xi tsjáha̱. \v 7 Ko̱ tíjña chji chji nga 'yún chánka sa xi nda nchja̱ne xinkjín nginku̱n Nti̱a̱ná nga xi nda chubantjáí. \p \v 8 Nk'ie nga nku tíkjá to̱on ts'ínkjáíhi̱n já na̱'mi xi ntje̱he̱ Levi y'aha̱ ra̱, a̱ xu̱ta̱há xi ts'ínkjáíhi̱n kui niu̱, xi ndyjun nkini̱ ku̱a̱yá. Tu̱nga nga̱t'a ts'e̱ Melkisedec b'a̱ títsu éhe̱n Nti̱a̱ná nk'ie nga kui najmi k'ien. \v 9 Ko̱ nk'ie nga Abraham kitsjáha̱ Melkisedec nku tíkjá ni xi kisakúhu̱, ma b'a̱ bixíaán nga ko̱ Levi kítsjá, ndaha tsa Levi xi a̱skahan ts'i̱ínkjáíhi̱n nku tíkjá ni xi sakúhu̱ xu̱ta̱. \v 10 B'a̱ tjín kjáíhin a̱t'aha̱ Levi tíjñajin sa yjonintehe̱ Abraham ni̱stjin nga j'aikj'á ni̱yáha̱ Melkisedec, a̱t'aha̱ yaá nga Abraham xi ntje̱ cháha̱ Levi. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji á nku nda̱ na̱'mi títjun tse̱tse̱ kamachjéhen \p \v 11 Xu̱ta̱ Israel kits'ínkjáíhi̱n kju̱a̱téxumaha̱ Nti̱a̱ná nk'ie nga tjíhi̱n xá já na̱'mi xi y'aha̱ ra̱ Levi. Tu̱nga najmi tsichukju̱a̱há ra̱ xáha̱ já na̱'mi xu'bo̱ nga ts'ín nga ka̱ma xu̱ta̱ xi tjíhin nga ka̱ma. Kui kju̱a̱ha kamachjéhen nga j'aihi kj'a̱í nda̱ na̱'mi xi kik'a̱i̱hi̱ xá xi nkúhu xi ts'e̱ Melkisedec, najmi xi nkúhu xi ts'e̱ Aaron. \v 12 Kui nga tsa tíb'óntjaiya xáha̱ já na̱'miu̱, ta̱ tjíhin nga ta̱ n'ek'óntjaiya kju̱a̱téxuma xi y'aha̱ ra̱ Moise. \p \v 13 A̱t'aha̱ xi títsu éhe̱n Nti̱a̱ná e̱i̱, xi k'u̱a̱i̱hi̱ xá xi nkúhu xi ts'e̱ Melkisedec, kui xi y'aha̱ ra̱ kj'a̱í ntje̱he̱ xu̱ta̱ Israel má nga najmi kje̱e bitjujin ndaha nku nda̱ na̱'mi. \v 14 Tíjña chji chji nga Nda̱ Nti̱a̱ná Jesucristo̱ ntje̱he̱ Juda nibaha̱ ra̱, ntje̱ xi najmi kits'ínkjó Moise nk'ie nga kinchja̱ nga s'e̱ já na̱'mi. \p \v 15 'Yún tíjña chji chji sa ni xi tíchubayaá e̱i̱. A̱t'aha̱ nda̱ na̱'mi tse̱tse̱ xi j'ai b'a̱ tjín xáha̱ xi nkúhu xi ts'e̱ Melkisedec. \v 16 Najmi kik'a̱i̱ xáha̱ xi nkú ts'ín tíjña kju̱a̱téxuma xi títsuya má ntje̱ cháha ni̱baha̱ ra̱ já na̱'miu̱. Kik'a̱i̱ xá níhi̱ a̱t'aha̱ tjíhi̱n nga'yún nga tíjña tík'un sín. Najmi maha̱ 'me. \p \v 17 A̱t'aha̱ b'i̱ ts'ín tjít'a má nga tíchubani̱jmíyaha: \q1 Ji xi nku nda̱ na̱'mi santaha tu̱ nkjéhé ni. \q1 B'a̱ ts'ín tíjña xáhi̱ \q1 xi nkúhu xá xi ts'e̱ Melkisedec. \p \v 18 Kui b'a̱ maha, tsichukjet'aha kju̱a̱téxuma chóo̱, a̱t'aha̱ najmi kis'ehe̱ nga'yún ko̱ najmi tsasinko̱ná. \v 19 A̱t'aha̱ najmi kamaha̱ kju̱a̱téxumoo̱ nga ts'i̱ín nga ka̱ma xu̱ta̱ xi tjíhin nga ka̱ma. Tu̱nga nd'a̱i̱ 'yún nda sa ni xi tíchuyáá xi tsjáná Nti̱a̱ná, kui nga tíbichúk'un tiñaha̱ ra̱á Nti̱a̱ná a̱t'aha̱ kui nii̱ tíchuyáá. \p \v 20 Nk'ie nga kama ni xu'bi̱, Nti̱a̱ná kikjihín y'éjña nga ku̱i̱tjusun. \v 21 A̱t'aha̱ nk'ie nga kik'a̱i̱ xáha̱ já na̱'mi xi ntje̱he̱ Levi nibaha̱ ra̱, najmi Nti̱a̱ná kikjin y'éjña. Tu̱nga nga̱t'a ts'e̱ nda̱ na̱'mi xu'bi̱, Nti̱a̱ná kikjihín y'éjña nga kuihí xi ka̱ma nda̱ na̱'mi. A̱t'aha̱ b'i̱ ts'ín tjít'a má nga b'a̱ kik'ihi̱n: \q1 Nti̱a̱ná y'ejña nii̱. \q1 Najmi ts'i̱ínjo éhe̱n nga b'i̱ kitsú: \q1 “Ji xi nku nda̱ na̱'mi tu̱ nkjéhé ni.” \m \v 22 Kui nga Jesu kits'íhin nga nku ni tse̱tse̱ y'éndako̱ ngáha Nti̱a̱ná. 'Yún nda sa kju̱a̱ tse̱tse̱ xu'bi̱ nga kju̱a̱ xi chóo̱. \p \v 23 Nkjin ṉkjún kama já na̱'mi xingisoo̱ a̱t'aha̱ ngabayoo̱ y'échjaha̱ nga ngju̱a̱i̱ndjuko̱ xáha̱. \v 24 Tu̱nga máha Jesu, najmi kfe̱t'a xáha̱ a̱t'aha̱ tíjña tík'un sín. \v 25 Kui kju̱a̱ha nga maha̱ ra̱ ts'ínk'anki síhin xi f'aik'úhu̱n Nti̱a̱ná tu̱ nga̱t'aha̱ ni xi kits'ín, a̱t'aha̱ kui xi tíjña tík'un tu̱ nkjéhé ni ko̱ bankintjáí xu̱ta̱ xi ts'e̱. \p \v 26 A̱t'aha̱ machjénná nku nda̱ na̱'mi títjun xi nkúhu xu'bi̱, nku xi je, xi najmi n'enijéhe̱ ra̱ tsa mí nihi, xi najmi chu̱ntí, xi najmi kin'engujihi̱n já ngatitsuu̱n. Kui xi n'etsjoho̱ ndji̱o̱jmi ján. \v 27 Kui xi najmi tjíhin nga xki̱ ni̱stjin tjun tsjá chje̱ tu̱ xi n'e̱ndyjat'aha̱ ra̱ ngatitsuhu̱n ko̱ a̱skan ngáha tu̱ xi n'e̱ndyjat'aha̱ ra̱ ngatitsuhu̱n xu̱to̱, a̱t'aha̱ b'a̱ i̱ncha ts'ín já na̱'mi xingisoo̱. Nkuhú ni̱yá kitsjá sín chje̱ nk'ie nga kits'ínkjas'en yjoho̱. \v 28 Kju̱a̱téxumoo̱ já na̱'mi títjun xi yjoninte y'a kitsjá xáha̱, tu̱nga a̱skahan nga kitsjá Nti̱a̱ná kju̱a̱téxumoo̱, a̱s'a̱i y'éjña nga kitsjá xáha̱ Ntíhi̱. Kui xi kin'e ma xi tjíhin nga ka̱ma. B'a̱ kik'ie sín. \c 8 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji xáha̱ Jesu ndji̱o̱jmi ján \p \v 1 Nd'a̱i̱ tíjñaná nda̱ na̱'mi títjun xi b'a̱ tjín xáha̱, kui xi Nti̱a̱ná kitsjáná. Ngjik'iejñat'aha̱ Nti̱a̱ná má tíbatéxuma ndji̱o̱jmi ján. Kuihí ni xu'bi̱ xi mjeni̱ nga cho̱o. \v 2 Kui xi tjíhi̱n xá a̱nte xi 'yún nkjúu̱n, a̱nte xi tíjña a̱ya ni̱nku̱ najyunte xi kui kikjin. Kui xi Nti̱a̱ná kits'ínnda, najmi xu̱ta̱. \p \v 3 ¿Má xi kui xáha̱ já na̱'mi títjun? Chje̱ tsjá ko̱ ts'i̱ínk'ien chu̱ xi f'aiko̱ xu̱ta̱. Kui nga Jesucristo̱ ta̱ tíjñaha̱ ra̱ chje̱ xi tsjáha. \v 4 Tsa ni xi k'úéjñaha e̱i̱ a̱sunntei̱, najmi ka̱ ma ra̱ nda̱ na̱'mi kai, a̱t'aha̱ ja tjín já na̱'mi e̱i̱ xi tsjá chje̱ xi nkú ts'ín tjít'a kju̱a̱téxumoo̱. \p \v 5 Ni̱nku̱ ni'ya najyunte xi kui kikjihin nk'a ján tíjña. Kui nga xi tíjñaha e̱i̱, kui xi ma joho. Yo̱ má nga ts'ínxá já na̱'mi xi tjín a̱sunntei̱. Ko̱ yaá ni xu'bi̱ a̱t'aha̱ nk'ie nga ts'i̱ínnda Moise ni̱nku̱ najyuntee̱, Nti̱a̱ná b'a̱ kitsúhu̱: “Nda nda cha̱se̱i̱. B'a̱ n'e̱k'íé sisin ngayjee̱ xi nkú tjín xi tsakuhu nga tsichuk'unní a̱sunntu tje̱nnki̱u̱.” \v 6 Tu̱nga nd'a̱i̱ 'yún nda sa xá xi kik'a̱i̱hi̱ Jesucristo̱ nga já na̱'mi xi tjín a̱sunntei̱. Kui xi kits'ínchjéhe̱n Nti̱a̱ná nga y'éndako̱ xu̱ta̱ ni tse̱tse̱ xi 'yún nda sa, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná kitsúya títjun ni xi 'yún nda sa xi tsjáha̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji ni xi y'énda tse̱tse̱ Nti̱a̱ná \p \v 7 Tsa najmi chumi nihi xi kindyjat'aha̱ ni xi tjun y'éndako̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱, najmi ka̱machjén xi ma joho kai. \v 8 Tu̱nga najmi kisasihín ra̱ Nti̱a̱ná ni xi kits'ín xu̱ta̱ xi ts'e̱. B'a̱ ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná: \q1 B'i̱ kitsú Nti̱a̱ná: Ku̱i̱chú ni̱stjin, \q1 nga k'uendáka̱ nku ni tse̱tse̱ \q1 xu̱ta̱ Israel ko̱ xu̱ta̱ Juda. \q1 \v 9 Ko̱ ni tse̱tse̱ xi tíxian nga k'uendá, \q1 najmi b'a̱ joyaha xi nkúhu xi y'endáka̱ ntje̱ cháha̱, \q1 nga jakj'a ntsja nga kik'onsje̱ a̱nte Egipto̱. \q1 A̱t'aha̱ najmi ndjá tsinchajin ni xi tjun y'endáka̱, \q1 kui nga kits'in nga maha̱ ra̱. \q1 \v 10 Ku̱ichú ni̱stjin nga kuihí ni xu'bi̱ \q1 xi k'uendáka̱ xu̱ta̱ Israel. \q1 K'uejñájian kju̱a̱téxumana̱ kju̱a̱nkjint'ak'uhu̱n, \q1 ko̱ ta̱ k'uet'á a̱sun ani̱ma̱ha̱. \q1 An xi ka̱ma Nti̱a̱ha̱, \q1 ko̱ kui xi ka̱ma xu̱ta̱na̱. \q1 \v 11 Najmi ta̱ b'i̱ ngján ku̱a̱kúyaha̱ ra̱ já nts'e̱, \q1 ko̱ ta̱ ndaha xinkjín, \q1 tsa tu̱ xi sku̱e̱he nga an xi Nti̱a̱ha̱. \q1 A̱t'aha̱ ngatentee̱ sku̱e̱na, \q1 xi 'yún ndyjaha̱ ko̱ santaha xi 'yún cháha̱. \q1 \v 12 An ts'inndyjat'aha̱ ngatitsuhu̱n, \q1 ko̱ najmi ta̱ ts'inkj'áítsjehenna jéhe̱. \p \v 13 Nk'ie nga Nti̱a̱ná títs'ínkjó e̱i̱ nga nku ni tse̱tse̱ tíb'énda, kui xi tsuhu̱ ra̱ nga ja chá xi tjuu̱n. Ni xi ja chá xi najmi ta̱ ndaha, kui xi ja najmi ta̱ tse ka̱maha̱ ra̱ ma. \c 9 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji xi nkú chjun ni̱nku̱ najyuntee̱ \p \v 1 Ni xi tjun y'énda Nti̱a̱ná kitsúya xi nkú ts'ín tjíhin nga n'e̱tsjoho̱, tu̱nga a̱sunntei̱hí kisasínjña a̱nte nkjún xi má nga n'e̱tsjoho̱. \v 2 B'i̱ ts'ín kin'enda ni̱nku̱ najyuntee̱. A̱nte xi tjuu̱n, kui xi kik'in a̱nte nkjún. Yo̱ kisasínjña nd'í seti̱u̱ ko̱ kis'ejña yámixa̱ xi s'entusún ni̱nku̱a̱n chje̱. \p \v 3 Ko̱ a̱nte xi tíjña a̱stu̱n najyun xi ma joho xi tje̱nchja a̱ya ni̱nku̱ najyuntee̱, kui xi kik'in a̱nte xi 'yún nkjún. \v 4 Yo̱ kis'ejña na̱chan chje̱ to̱onsine xi má nga s'etísun ni xi sinjne̱. Ko̱ yo̱ ta̱ kis'ejña kaxa̱ tsje xi kjijnuyjehe̱ to̱onsine. Kui xi bakúchji nga Nti̱a̱ná y'éndako̱ nku ni xu̱ta̱ xi ts'e̱, ko̱ a̱ya kaxo̱ kisasínjñaya chu̱tsín to̱onsine xi má nga kis'eya nichine manaa̱, ko̱ ta̱ kis'ejñaya yánisehe̱ Aaron xi kitjuhu̱ nts'én, ko̱ ndji̱o̱te xi tjít'a kju̱a̱téxumoo̱. \v 5 A̱sun kaxo̱ kis'entusún jo xi yjaha̱ tsja̱nka. Kui xi tsakúchji kju̱a̱chánkaha̱ Nti̱a̱ná ko̱ kitsjennéhe̱ tsja̱nka̱ha̱ a̱nte xi má nga Nti̱a̱ná kikjexín jéhe̱ xu̱ta̱. Nga̱t'a ts'e̱ ni xu'bi̱ najmi machjéhe̱n tsa 'yún tse chu̱bani̱jmíyaá nd'a̱i̱. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji xá xi kis'ehe̱ ni̱nku̱ najyuntee̱ \p \v 6 B'a̱ ts'ín kis'enda ni xu'bi̱, a̱s'a̱i fas'en tehe̱nte já na̱'miu̱ a̱nte xi tjuu̱n nga ts'íntjusun xáha̱. \v 7 Tu̱nga máha a̱nte xi ma joho, nku tutuhú nda̱ na̱'mi títjuu̱n fas'en yo̱. Nku ni̱yá fas'en xki̱ nú. Ko̱ nk'ie nga fas'en yo̱, tjíhin nga ngju̱a̱i̱ko̱ jní tu̱ xi tsjáha chje̱ xi k'úéchjí ngatitsuhu̱n ko̱ ngatitsun xi tu̱ ndyjehé ra̱ kits'ín xu̱ta̱. \v 8 B'a̱ ts'ín bakúchjihi Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná nga nk'ie nga tíjña sa ni̱nku̱ najyunte xi tjuu̱n, najmi kje̱e yaha̱ ni̱yá xi bichú a̱nte xi 'yún nkjúu̱n. \p \v 9 Ngayjee̱ niu̱ bakú chu̱ba̱yaná xi nkú ma nd'a̱i̱. A̱t'aha̱ chje̱ ko̱ chu̱ xi n'ek'ien najmi maha̱ b'éya xi nkú ts'ín tjíhin nga s'e̱ya kju̱a̱nkjintak'uhu̱n xu̱ta̱ xi kui nii̱ ts'íntsjoko̱ho̱ ra̱ Nti̱a̱ná. \v 10 Najmi maha̱ b'a̱ ts'ín niu̱ a̱t'aha̱ ni xi títsuhú kju̱a̱téxuma xu'bo̱ xi tu̱ a tje̱nt'ahá, tu̱ ni chinehé y'aha̱ ra̱ ko̱ ni xi s'i ko̱ nga kj'a̱í kj'a̱í ts'ín ts'ín je yjoho̱ xu̱ta̱ nginku̱n Nti̱a̱ná y'aha̱ ra̱. Kui xi n'e̱tjusun santa nkúhu nga kj'a̱í k'u̱éjña ngáha Nti̱a̱ná. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji ni xi kits'ín jníhi̱ Jesu \p \v 11 Tu̱nga ja j'ai Cristo̱ ko̱ nd'a̱i̱ kui xi nda̱ na̱'mi títjun xi bangisjainá ni xi nda kju̱axi̱. Kui xi jas'en ni̱nku̱ najyunte xi 'yún nda sa ko̱ xi nda kikjin, xi najmi xu̱ta̱ kits'ínnda. Kui xi tsuhu̱ ra̱ nga najmi a̱sunntee̱ y'aha̱ ra̱. \v 12 Nkuhú ni̱yá jas'en a̱nte xi 'yún nkjúu̱n. Najmi jníhi̱ chu̱tentsu̱ ngjiko̱ yo̱ ko̱ ta̱ ndaha jníhi̱ ntí turu̱. Jní xi ts'e̱ ní ngjiko̱. B'a̱ ts'ín y'échjíntjai síhinná. \p \v 13 Jníhi̱ turu̱ ko̱ jníhi̱ chu̱tentsu̱ ko̱ nasuhu̱ ntí turu̱ xi kití, kui xi saténdzjojnúhu̱ xu̱ta̱ xi najmi je nginku̱n Nti̱a̱ná, ko̱ kju̱axi̱ nga b'a̱ ts'ín ma jehe e̱i̱ a̱sunntei̱. \v 14 Tsa ni xi b'a̱ ts'íhin kui niu̱, ¿a najmi 'yúhún tjín saha̱ nga'yún jníhi̱ Cristo̱? Kui xi tíjñajihi̱n Espiri̱tu̱ xi tíjña sín nk'ie nga kitsjá yjoho̱ xi nkúhu nku chje̱ xi je nginku̱n Nti̱a̱ná. Kui nga jníhi̱ Cristo̱ ts'ín jehe kju̱a̱nkjintak'unná, tu̱ xi najmi ta̱ n'e̱hená ni xi fiko̱ná ngabaya nga tu̱ sahá tsjénnkihi̱í Nti̱a̱ná xi tíjña tík'un. \p \v 15 Kui b'a̱ maha, Cristo̱ k'ienntjáíhi xu̱ta̱ ko̱ b'a̱ ts'ín kits'ín nda̱íhi̱ ra̱ ngatitsun xi i̱ncha kits'ín nk'ie nga chjí saha̱ ra̱ ni xi tjun y'énda Nti̱a̱ná. Ko̱ Cristo̱ kits'ín nga kama chjíhi̱ ra̱ ni tse̱tse̱ xi y'énda Nti̱a̱ná, tu̱ xi xu̱ta̱ xi Nti̱a̱ná j'ájihin ka̱ma ts'i̱ínkjáín síhi̱n ra̱ ni xi kitsúya títjun nga tsjáha̱. \p \v 16 Xi nkúhu xu̱ta̱, kintehe̱ ni nga ku̱a̱yá, b'énda títjun ni xi ka̱ma ts'e̱ ntíhi̱. Tu̱nga najmi ka̱mahá n'e̱kjáíhi̱n niu̱ tsa najmi tjun ku̱a̱yá xi kitsjá niu̱. \v 17 A̱t'aha̱ ni̱stjin nga ku̱a̱yá xu̱ta̱ xi b'a̱ kits'íu̱n chjíhi̱ ra̱ ni xu'bo̱, tu̱nga tsa tíjña tík'un sa, najmi kje̱e chjíhi̱ ra̱ niu̱. \p \v 18 Ko̱ b'a̱ ta̱ kits'ín Nti̱a̱ná. Jní ta̱ y'éndako̱ho ni xi tjuu̱n. B'a̱ ts'ín kama chjíhi̱ ra̱ kui nii̱. \v 19 B'a̱ kits'ín Moise nk'ie nga kitsúyaha̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ nga nkúnkú kju̱a̱téxuma xi tjít'a xu̱ju̱n kju̱a̱téxumoo̱. A̱s'a̱i jakj'á jníhi̱ ntí turu̱ ko̱ jníhi̱ chu̱tentsu̱. Ntánijua kits'íntjijinko̱ho ko̱ kitsungijin tsa̱nka̱ xi ni ko̱ yá isopo̱. Kui xi kits'ínchjén nga tsaténdzjojnúko̱ho̱ ra̱ jníu̱ xu̱ju̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ ta̱ ngayjee̱ xu̱to̱. \v 20 A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Moise: “Kui jní xu'bi̱ xi títs'ín nga chjíhi̱ ra̱ ni xi tíb'éndako̱nu̱u Nti̱a̱ná.” \p \v 21 Ko̱ Moise ta̱ tsaténdzjojnuhu̱ jníu̱ ni̱nku̱ najyuntee̱ ko̱ ngayjee̱ ni xi n'echjén yo̱ nga n'etsjoho̱ Nti̱a̱ná. \v 22 Xi nkú nga ts'ín tjít'a kju̱a̱téxumoo̱ nga tu̱ xi nku ni ka̱ma jehe nginku̱n Nti̱a̱ná, jníhí xi maha̱ b'a̱ ts'ín. A̱t'aha̱ tsa najmi ngju̱a̱i̱ ndzjo jní, najmi tjín kju̱a̱n'endyjat'a. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga Jesu kits'ínkjas'en yjoho̱ ngandaná \p \v 23 B'a̱ ts'ín tjíhin nga kin'e je nginku̱n Nti̱a̱ná ni xu'bo̱. Kui niu̱ xi b'éjña chu̱ba̱ya ni xi tjín ndji̱o̱jmi ján. Tu̱nga máha ni xi tjín ndji̱o̱jmi ján, nku chje̱ xi 'yún nda sa nga xu'bo̱ kamachjéhe̱n nga kin'e je. \v 24 Cristo̱ najmi a̱nte xi 'yún nkjún xi ntsja xu̱ta̱ kits'ínndako̱ho jas'en, ko̱ tsa nku xi b'a̱ mama tjín xi nkú nga tjín xi kui kikjin. Ndji̱o̱jmi ján ní tsichu ko̱ tíjña nginku̱n Nti̱a̱ná nd'a̱i̱ ngandaná. \p \v 25 Ko̱ najmi jas'en ndji̱o̱jmi ján tsa tu̱ xi nkjin ni̱yá tsjáha chje̱ yjoho̱, xi nkú ts'ín fas'en já na̱'miu̱ a̱nte xi 'yún nkjúu̱n nga xki̱ nú fas'enko̱ jní xi najmi kui ts'e̱. \v 26 A̱t'aha̱ tsa nkjin ni̱yá jas'en Cristo̱ yo̱, nkjin ra̱ ni̱yá k'ien kai, b'aha̱ ra̱ nkúhu nga kamanda a̱sunntee̱ ko̱ santaha nd'a̱i̱. Tu̱nga nkuhú ni̱yá tsakúchji yjoho̱ nd'a̱i̱, ni̱stjin fekuhu xi kich'aá nd'a̱i̱, ko̱ kits'ínkjas'en yjoho̱ xi nkúhu chje̱ tu̱ xi kits'ín t'axíhin ngatitsuu̱n. \p \v 27 Xi nkú nga ts'ín tíjña nga ngayjee̱ xu̱ta̱ tjíhin nga nkuhú ni̱yá ku̱a̱yá ko̱ a̱skahan cha̱se̱he̱ mí nihi xi kits'ín, \v 28 kui nga b'a̱ ta̱ ts'ín Cristo̱ nkuhú ni̱yá kitsjá yjoho̱ xi nkúhu chje̱ nga kikjexín ngatitsuhu̱n xu̱ta̱. Ko̱ nk'ie nga kj'u̱a̱í ni̱yá xi ma joho, najmi kj'u̱a̱í tsa ngatitsun ts'i̱ínndyjat'a. Xu̱ta̱ xi tíkuyá níhi̱ kj'u̱a̱íkj'á. \c 10 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga nkuhú ni̱yá kitsjá Jesu chje̱ tu̱ xi n'e̱ndyjat'aha ngatitsuu̱n \p \v 1 Kju̱a̱téxumaha̱ Moise tu 'ya y'éjña chu̱ba̱yahá ni nda xi kj'u̱a̱í a̱skahan. Najmi kui xi nda kikjiu̱n. Kui nga kju̱a̱téxumoo̱ ndaha̱chí najmi maha̱ ra̱ ts'íhin nga ka̱ma xi tjíhin nga ka̱ma xu̱ta̱ xi xki̱ nú f'aik'úhu̱n Nti̱a̱ná nga ta̱ kuihi chje̱ tsjá. \v 2 A̱t'aha̱ tsa xu̱ta̱ xi chje̱ tsjáha̱ Nti̱a̱ná nkuhú ni̱yá ka̱ma je kai, najmi b'a̱ ta̱ ku̱i̱tsu̱hu kju̱a̱nkjintak'uhu̱n nga jé tje̱he̱n ko̱ najmi ta̱ tsjáha chje̱. \v 3 Tu̱nga chje̱ xi tsjá ní xki̱ nú, kui xi ts'ínkj'áítsjehe̱n nga tjíhi̱n ngatitsun. \v 4 A̱t'aha̱ jníhi̱ turu̱ ko̱ jníhi̱ chu̱tentsu̱ najmi maha̱ kjexín ngatitsuu̱n. \p \v 5 Kui b'a̱ maha, nk'ie nga j'aihi Cristo̱ a̱sunntee̱, b'i̱ kitsú: \q1 Najmi kin'e mjei chu̱ xi n'ek'ien ko̱ chje̱, \q1 kui nga nku yjoninte kin'ek'ahaní. \q1 \v 6 Najmi kama tsjohi chu̱ xi s'etíyje, \q1 ko̱ ta̱ ndaha xi n'ek'ien nk'ie nga s'echjí ngatitsuu̱n. \q1 \v 7 Kui nga b'a̱ kixihinna: “Á an e̱i̱. \q1 Ji Nti̱a̱na̱, jáa̱ tu̱ xi ts'intjusuhunna ni xi mjehi, \q1 xi nkú ts'ín tínchja̱ni̱jmíyahana xu̱ju̱n éhi̱n.” \p \v 8 Títjun b'i̱ kitsú nga kinchja̱: “Najmi kin'e mjei ko̱ ta̱ ndaha najmi kama tsjohi chu̱ xi n'ek'ien ko̱ chje̱ ko̱ chu̱ xi s'etíyje ko̱ xi n'ek'ien nga s'echjí ngatitsuu̱n.” B'a̱ kitsú ndaha tsa b'a̱ títsu kju̱a̱téxumoo̱ nga xu̱ta̱ tjíhin nga tsjá ni xu'bo̱. \v 9 A̱skahan b'i̱ ta̱ kitsú sa: “Á an e̱i̱. Jáa̱ tu̱ xi ts'intjusuhunna ni xi mjehi.” B'a̱ ts'ín kits'ín t'axíhin chje̱ xi tjun kits'ínkjó tu̱ xi y'éjñaha ni xi kitsú a̱skahan. \v 10 Ko̱ a̱t'aha̱ kits'íntjusun Jesucristo̱ ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná, kui nga tsichu ma jehená nginku̱n Nti̱a̱ná nk'ie nga nkuhú ni̱yá kits'ínkjas'en yjonintehe̱ xi nkúhu chje̱. \p \v 11 Ngayjee̱ já na̱'miu̱ xki̱ ni̱stjin ts'ín xá xi kanéhe̱. Nkjin ni̱yá tu̱ nku kuihí xáha xi ts'ín nga tsjá chje̱, chje̱ xi ndaha̱chí najmi maha̱ kjexín ngatitsun. \v 12 Tu̱nga Jesucristo̱ nkuhú ni̱yá kitsjá chje̱. Kui xi kits'ínndyjajnu ngatitsuhu̱n xu̱ta̱ ko̱ tu̱ nkjéhé ni chjíhi̱ ra̱. A̱s'a̱i ngjik'iejñat'aha̱ Nti̱a̱ná. \v 13 Yo̱ tíjña nga tíkuyá santa nkúhu nga k'u̱éntu Nti̱a̱ná xi fi kontra̱ha̱ kinte tsu̱ku̱. \v 14 Nkuhú chje̱ kitsjá tu̱ xi ka̱maha xu̱ta̱ xi kíkj'áts'e̱ xi tjíhin nga ka̱ma ko̱ b'a̱ k'úéntu sín. \p \v 15 Ko̱ Espiri̱tu̱hu̱ Nti̱a̱ná b'éjña chjiná niu̱ nga b'i̱ tsu: \q1 \v 16 Nk'ie nga b'a̱ kama, títsu Nti̱a̱ná, \q1 kuihí ni xu'bi̱ xi k'uendáka̱ xu̱ta̱ xu'bo̱. \q1 K'uejñájian kju̱a̱téxumana̱ kju̱a̱nkjint'ak'uhu̱n, \q1 ko̱ ta̱ k'uet'á a̱sun ani̱ma̱ha̱. \m \v 17 Ko̱ b'i̱ ta̱ kitsú: \q1 Najmi ta̱ ts'inkj'áítsjen sahana \q1 ngatitsuhu̱n ko̱ ni ch'onk'uhu̱n. \m \v 18 Ko̱ má nga n'endyjat'a ngatitsun, najmi ta̱ n'ek'ien saha chu̱ nga s'echjí. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga tjíhin nga kfinndjuka̱á ni xi tsjáná Jesu \p \v 19 Kui b'a̱ maha nd'a̱i̱, já nts'e, nga̱t'aha̱ ngabayaha̱ Jesu najmi ta̱ binchankjúhu̱n ra̱á yjoná nga ku̱i̱tjás'e̱én a̱nte xi 'yún nkjúu̱n. \v 20 A̱t'aha̱ Jesu kikjex'áná ni̱yá xi f'atikjá najyun xi tje̱nchja a̱nte xi 'yún nkjúu̱n, nku ni̱yá tse̱tse̱ xi tíjña tík'un. Kui najyuu̱n, kui xi tsuhu̱ ra̱ yjonintehe̱ Jesu. \v 21 Ko̱ kui xi nda̱ na̱'mi k'aku̱ná xi basehe̱ ni̱nku̱hu̱ Nti̱a̱ná. \v 22 Kui nga ngayjehe ani̱ma̱ná tjink'úhu̱n ra̱á Nti̱a̱ná ko̱ najmi tu̱ jo jan katumaná nga s'e̱jinná Nti̱a̱ná. A̱t'aha̱ ja kin'e je ani̱ma̱ná. Najmi ta̱ chu̱ntí tjíyaha kju̱a̱nkjintak'unná ko̱ ja kin'e chunko̱ho ntánijua je yjonintená. \p \v 23 Ndjá ti̱nchajián ni xi tíchuyáá, a̱t'aha̱ b'a̱ ts'ín s'ejinná ko̱ yaá nga ts'ín Nti̱a̱ná ni xi kitsú. \v 24 Ti̱nchísjai ni̱yáá xi nkú ts'ín b'i̱ ngjáhán ku̱i̱si̱nka̱á xinki̱á tu̱ xi s'e̱ sahaná kju̱a̱tjo ko̱ nga n'e̱ saá ni xi nda. \v 25 Najmi tu̱ b'ejñaá nga ka̱ma ñjakúka̱á xinki̱á, xi nkú i̱ncha ts'ín k'u̱a̱. Tu̱ sa ní b'i̱ ngján tjen nga'yúhu̱ún xinki̱á, ko̱ 'yún b'a̱ n'e̱ saá a̱t'aha̱ tíyaá nga tíbichú tiña ni̱stjin nga kj'u̱a̱í Nda̱ Nti̱a̱ná. \p \v 26 Tsa ja yaá én xi na̱xu̱ tjín ko̱ tu̱ nku tín'enáá ngatitsun, najmi ta̱ tjín saha chje̱ xi k'u̱a̱i̱ tu̱ xi n'e̱ndyjat'aha ngatitsunná. \v 27 Nku tutuhú nkjúhu̱n kju̱a̱ xi n'e̱ná ndyjun nkini̱ chúyaha̱á ko̱ nd'í xi tu̱ xi 'yúhún xi ts'ínkjeko̱ho Nti̱a̱ná xi fi kontra̱ha̱. \p \v 28 Ni̱stjin nk'ie, xi najmi ts'íntjusun kju̱a̱téxumaha̱ Moise, kui xi najmi ch'a ma ni̱ma̱ha̱ nga n'ek'ien. B'a̱ ma tsa jo ko̱ tsa jan xi ku̱i̱tsu̱ya jé xi kits'ín. \v 29 Tsa b'a̱ ts'ín nkjún tíjña kju̱a̱téxumoo̱, ¿mí ni xi n'e̱he̱ xi tíbasinne Ntíhi̱ Nti̱a̱ná? ¿Mí nihi xi n'e̱he̱ xi tu̱ a nihí tímaha̱ jní xi y'éndako̱ho Nti̱a̱ná ni tse̱tse̱ xi ts'ín jehe̱ xu̱ta̱ xi b'a̱ títs'íu̱n? ¿Mí nihi xi ka̱maha̱ xi ch'on títsuhu̱ Espiri̱tu̱ xi ts'ínndzjo kju̱a̱ndaha̱ Nti̱a̱ná? 'Yún tse kju̱a̱ni̱ma̱ xi ts'i̱ínkjáíhi̱n xi b'a̱ ts'íu̱n. \p \v 30 Yaá nga b'i̱ kitsú Nti̱a̱ná: “Ahán xi k'uasjé chjíá, an xi tsjaha̱ chjíhi̱.” Ko̱ b'i̱ ta̱ ts'ín tjít'a ya: “Nti̱a̱ná ku̱a̱se̱he̱ mí nihi xi kits'ín xu̱ta̱ xi ts'e̱.” \v 31 ¡Tu̱ xí nkjúhún tjín nk'ie nga Nti̱a̱ná xi tíjña tík'uu̱n ts'ínk'íéchjí xi najmi benkjúhu̱n! \p \v 32 N'e̱kj'áítsjoho̱on yjonu̱u ni̱stjin nk'ie, nk'ie nga a̱s'a̱i kamankjihínnu̱u én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná. 'Yún ndjá tsincho nga kin'e chúkju̱o kju̱a̱ni̱ma̱ xi kisakúnu̱u. \v 33 Tjín ni̱stjin nga ch'on kik'innu̱u ko̱ kin'e'unnu̱u nginku̱n ngayjee̱ xu̱ta̱ na̱nti̱o̱, ko̱ kj'a̱í ni̱stjin ngáha ta̱ kamako̱o xu̱ta̱ xinki̱u xi b'a̱ ta̱ kamat'ain. \v 34 Ta̱ kama ni̱ma̱nu̱u xu̱ta̱ xi kjintuyá'yún ko̱ kin'ekjón nga kichju'ánu̱u ni xi tjínnu̱u. Tsjo kamanu̱u nga b'a̱ kamat'on a̱t'aha̱ yo nga ndji̱o̱jmi ján tíjñanu̱u ni xi 'yún nda sa xi najmi maha̱ fe. \p \v 35 Tu̱ nkú katuma 'yún tak'unnú Nti̱a̱ná, a̱t'aha̱ tsa b'a̱ n'o̱o, chánka chjí xi n'e̱kjóho̱on. \v 36 Tjíhin nga n'e̱ chúkju̱o ni xi tímat'on, tu̱ xi ka̱ma n'e̱henu ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná ko̱ b'a̱ ts'ín sa̱kúhu̱nu̱u ni xi kitsúya títjun nga tsjá. \v 37 A̱t'aha̱ b'i̱ ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná: \q1 Ndyja sa i̱chí nga kj'u̱a̱í xi tjíhin nga kj'u̱a̱í, \q1 najmi ta̱ k'u̱a̱ndayaha̱ ra̱. \q1 \v 38 Xu̱ta̱ xi ts'a̱n xi ja na̱xu̱ nginkán \q1 k'úéjña tík'un tu̱ nga̱t'aha̱ nga s'ejihi̱n an. \q1 Tu̱nga tsa ngju̱a̱i̱njihi̱stu̱n, \q1 najmi ta̱ sa̱síhinna kui xu̱to̱. \m \v 39 Ñá najmi xu̱ta̱ xi finjihi̱stu̱n nga tífi xi má nga ndyja̱. S'ejin níná ko̱ tíchuhu̱ún ani̱ma̱ná. \c 11 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji ni xi 'mihi̱ ko̱ nkú tsuhu̱ ra̱ nga s'ejinná Nti̱a̱ná \p \v 1 Nk'ie nga s'ejinná Nti̱a̱ná, ya kixi̱á nga n'e̱kjáíhi̱ín ni xi tíchuyáha̱á ko̱ behe̱ tak'aán nga kju̱axi̱ ni xi najmi tíma chjiná. \v 2 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n xu̱ta̱ xi kis'e ni̱stjin nk'ie, kui nga nda ts'ín i̱ncha kichubani̱jmíyaha. \p \v 3 A̱t'aha̱ s'ejinná Nti̱a̱ná, kui nga yahaná nga én xi tsitjuhu ts'a Nti̱a̱ná kits'ínndako̱ho a̱sunntee̱ ko̱ mankjinná nga ni xi tíyaá kin'endako̱ho ni xi najmi ma chji. \p \v 4 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Abel Nti̱a̱ná, kui nga kitsjáha̱ ra̱ Nti̱a̱ná chje̱ xi 'yún nda sa nga xi kitsjá Cain. A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n, kui nga Nti̱a̱ná b'a̱ kitsúhu nga kui xi nku nda̱ xi na̱xu̱ ko̱ kits'ínkjáíhi̱n chje̱he̱. Ko̱ ndaha tsa ja k'ien Abel, tu̱nga tíbakú chu̱ba̱yaháná xi nkú ts'ín kis'ejihi̱n. \p \v 5 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Enoc Nti̱a̱ná, kui nga Nti̱a̱ná ngjiko̱ tík'uhu̱n ra̱ ndji̱o̱jmi ján ko̱ najmi k'ien. Najmi ta̱ kisakúhu, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná jakj'ájihi̱nséhe̱n. Ko̱ kintehe̱ ni nga kichjubé, nda ts'ín kichubani̱jmíyaha nga kits'ín ni xi kisasíhi̱n Nti̱a̱ná. \v 6 Tsa najmi s'ejihi̱n xu̱ta̱ Nti̱a̱ná, najmi tjín xi nkú ts'ín sa̱síhi̱n ra̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xu'bo̱. A̱t'aha̱ xi mjehe̱ kj'u̱a̱ík'un tiñaha̱ Nti̱a̱ná, tjíhin nga s'e̱jihi̱n nga tíjña Nti̱a̱ná ko̱ nga Nti̱a̱ná tsjáha̱ ni xi nda xu̱ta̱ xi bangisjaihi̱. \p \v 7 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Noe Nti̱a̱ná, kui nga kint'é'éhen nk'ie nga Nti̱a̱ná kitsúya títjuhu̱n ra̱ ni xi najmi kje̱e ma chji ko̱ kits'ínnda tsutsu chánkoo̱ nga kits'ínk'anki xu̱ta̱ xi ts'e̱. B'a̱ ts'ín kis'ejñanehe̱ ra̱ xu̱ta̱ nga kfe̱, ko̱ kisakúhu̱ Noe nga na̱xu̱ ka̱ma nginku̱n Nti̱a̱ná a̱t'aha̱ kis'ejihi̱n. \p \v 8 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Abraham Nti̱a̱ná, kui nga kint'é'éhen nk'ie nga kichubaha̱ nga ngju̱a̱i̱ nanki xi ts'i̱ínkjáíhi̱n a̱skahan, ndaha tsa najmi be sisin má nga ngji nga tsutju. \v 9 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n, kui nga y'ejñaha nanki xi kitsúya títjuhu̱n ra̱ Ntia̱ná nga tsjáha̱, ndaha tsa y'ejña xi nkúhu nku nda̱ xi xin nibáha. Ni'ya najyunte y'ejñayako̱ Isaac ko̱ Jacob, xi a̱skahan ta̱ ts'i̱ínkjáíhi̱n ni xi kitsúya títjuhu̱n Nti̱a̱ná. \v 10 B'a̱ kits'ín Abraham a̱t'aha̱ ja tíjñajin kju̱a̱nkjintak'uhu̱n nga nanki xi najmi ndyja̱ k'úéjña, xi Nti̱a̱ná k'u̱énda ko̱ ts'i̱ínnda. \p \v 11 Ko̱ a̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Abraham Nti̱a̱ná, kui nga kik'a̱i̱hi̱ ra̱ nga'yún nga ka̱maha na̱'mi, ndaha tsa ja chá ṉkjún ko̱ nti̱ Sara̱, a̱t'aha̱ kis'ejihi̱n nga Nti̱a̱ná ts'i̱íntjusun ni xi kitsúya títjuhu̱n. \v 12 Kui nga nku nda̱ xi najmi ta̱ tjíhi̱n ra̱ nga'yún yjonintehe̱, kui xi kis'ehe̱ ntje̱ xi b'a̱ ts'ín nkjin tsichu ma xi nkúhu niñu xi tjín nk'a ján ko̱ xi nkúhu tsumí xi tjín a̱ndai ntáchak'uu̱n, kui xi najmi maha̱ s'exki̱. \p \v 13 Ngayjee̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ i̱ncha k'ien nga najmi kits'ínkjáíhi̱n ni xi kitsúya títjuhu̱n Nti̱a̱ná nga tsjáha̱. Tu̱nga i̱ncha kis'ejihín ra̱ ko̱ kama chu̱ba̱yaha̱ niu̱, ko̱ b'a̱ i̱ncha kitsú ani̱ma̱ha̱ nga kui xi xin i̱ncha nibáha ko̱ nga tu̱ tjímasúhún a̱sunntei̱. \v 14 Xi b'a̱ i̱ncha tsu, kui xi bakúchji nga nanki xi ts'e̱ tíi̱ncha bangisjai. \v 15 A̱t'aha̱ tsa tu̱ nku kama bahá ra̱ má nga i̱ncha nibaha, kik'óya ra̱ ngáha kai. \v 16 Tu̱nga kama mjehé ra̱ nku a̱nte xi 'yún nda sa, kui xi tíjña ndji̱o̱jmi ján. Kui nga najmi ma subaha̱ ra̱ Nti̱a̱ná nga ya nga kui xi Nti̱a̱ha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná ja y'éndaha̱ nku nanki. \p \v 17 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Abraham Nti̱a̱ná, kui nga kitsjáha Isaac xi nkúhu tsa chje̱ nk'ie nga kikjut'ayák'uhu̱n Nti̱a̱ná. Kama k'un nga xi nkúhu nku chje̱ tsjá ntí nku tutuhu̱, ndaha tsa ntíu̱ kinchja̱jin Nti̱a̱ná \v 18 nga b'i̱ kitsúhu̱: “Isaac y'aha̱ ra̱ ntje̱ xi s'e̱hi.” \v 19 B'a̱ kitsú Abraham nga Nti̱a̱ná tjíhi̱n nga'yún xi má nga ts'ínkj'áíya ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ ngabayoo̱. Kui nga kisakú ngáha̱ ra̱ ntíhi̱ xi nkúhu tsa j'áíya ngáha̱ ra̱. \p \v 20 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Isaac Nti̱a̱ná, kui nga nda kinchja̱nehe Jacob ko̱ Esau nginku̱n Nti̱a̱ná nga kitsúyaha̱ ni xi ka̱ma a̱skahan. \p \v 21 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Jacob Nti̱a̱ná, kui nga kintehe̱ ni nga ku̱a̱yáha, nda kinchja̱ne nginku̱n Nti̱a̱ná nga nkúnkú ntíhi̱ Kuse. Kits'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná nga y'a'yúhún ko̱ ya yánisehe̱ nga tsisintje̱n. \p \v 22 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Kuse Nti̱a̱ná, kui nga kintehe̱ ni nga ku̱a̱yáha, kitsúya títjun nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga ku̱i̱tju xu̱ta̱ Israel a̱nte Egipto̱ ko̱ kitsúya xi nkú n'e̱he̱ nintaha̱. \p \v 23 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n xi cháha̱ Moise Nti̱a̱ná, kui nga kingjájña 'maha ntíu̱ jan sá tjíhin nk'ie nga kitsin, a̱t'aha̱ i̱ncha kikie nga tsjo tjín ntíu̱ ko̱ najmi kitsankjún kju̱a̱téxuma xi kitsjá nda̱ rei̱hi̱ Egipto̱. \p \v 24 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Moise Nti̱a̱ná, kui nga najmi kits'ín yuhu nga ntíhi̱ ta̱kjíhi̱n nda̱ faraon k'úíhi̱n ra̱ nga ja kama chá. \v 25 Kama mje níhi̱ nga ta̱ sa̱kút'aha̱ kju̱a̱'un xi tíbehe̱ xu̱ta̱ha̱ Nti̱a̱ná ko̱ najmi nga ts'i̱íntsjojin kutju kju̱a̱tsjo xi tsjá ngatitsuu̱n. \v 26 Kits'ínnkjink'un nga 'yún chjí saha̱ ra̱ kju̱a̱ni̱ma̱ xi sa̱kúhu̱ nga kju̱a̱nchi̱ná xi tjín a̱nte Egipto̱, a̱t'aha̱ kikuyáha̱ chjí xi ts'i̱ínkjáíhi̱n a̱skahan. Ta̱ kuihi kju̱a̱ni̱ma̱ xi a̱kahan sa̱kúhu̱ xi ts'i̱ín nibá Nti̱a̱ná ngajoho̱. \p \v 27 Ko̱ a̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná, kui nga tsitjuhu a̱nte Egipto̱ ko̱ najmi kitsankjún kju̱a̱kjaha̱n nda̱ rei̱. Najmi kits'ínkjehe̱ k'un, a̱t'aha̱ b'a̱ kama xi kikie Nti̱a̱ná xi najmi ma chji kamaha̱. \v 28 Ko̱ a̱t'aha̱ ya kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná, kui nga ts'asjehe S'í Pascu̱a̱ ko̱ kitsjákju̱a̱ nga jní n'e̱k'iko̱ho a̱nkju̱a̱ha̱ ni'yaha̱ xu̱ta̱ Israel, tu̱ xi ntítsje xi ts'i̱ínk'iehen ntí tjuhu̱n xu̱ta̱ Egipto̱ najmi ts'i̱ínko̱ho ntí tjuhu̱n xu̱ta̱ Israel. \p \v 29 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n xu̱ta̱ Israel Nti̱a̱ná, kui nga j'atikjáha Ntáchak'un Niu̱ xi nkúhu tsa nanki kixi. Tu̱nga k'ienjinntáhá já jun Egipto̱ nk'ie nga kama mjehe̱ nga b'a̱ ta̱ i̱ncha ts'i̱ín ko̱ kui. \p \v 30 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n xu̱ta̱ Israel Nti̱a̱ná, kui nga tsixuntuhu xjóho̱ nanki Jerico a̱skahan nga y'emandai xu̱ta̱ Israel yo̱ yatu ni̱stjin tjíhin. \v 31 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n na̱ská Rahab Nti̱a̱ná, kui nga najmi k'iehen xi nkúhu xu̱ta̱ xi najmi kint'é'én, a̱t'aha̱ nda ts'ín kits'ínkjáíhi̱n já jun Israel xi tsichukase maña̱ yo̱. \p \v 32 ¿Ko̱ mí nihi xi xín sa? Tse ṉkjún ngju̱a̱i̱ko̱na tsa kuinchjani̱jmíyahana nda̱ Gedeon, nda̱ Barak, nda̱ Sanson, nda̱ Jefte, nda̱ David, nda̱ Samuel ko̱ já profeta̱. \v 33 A̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná jóo̱, kui nga tjín xi kits'ín ngana̱ha̱ ra̱ já rei̱, ko̱ nga nda tsatéxumaha̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱, ko̱ nga kits'ínkjáíhi̱n ni xi kitsúya títjun Nti̱a̱ná nga tsjáha̱, ko̱ nga kits'ín ngana̱ha̱ xoo̱, \v 34 ko̱ nga kits'ínk'ienya nd'í xi tu̱ xí 'yúhún, ko̱ nga tsitjunkihi̱ yjoho̱ nga kis'ehe̱ ki̱cha̱, ko̱ nga kitsjá nga'yúhu̱n yjoho̱ ndaha tsa najmi ta̱ chúkju̱a̱ha̱ ra̱, ko̱ nga ndjá ts'asje yjoho̱ nga kikján, ko̱ nga tsanka tje̱nnki já jun kontra̱ha̱. \p \v 35 Kis'e jminchjín xi kits'ínkjáín tík'un ngáha̱ ra̱ xu̱ta̱ xinkjín xi ja k'ien. Ko̱ tjín ngá xi un kikiehe̱ nga k'ien, a̱t'aha̱ a̱nte xi 'yún nda sa nga kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ mjehe̱. Kui nga najmi kits'ín yuhu nga ts'i̱íhin ni xi kik'ihi̱n tu̱ xi ka̱ma nda̱íhi̱ ra̱ kai. \v 36 Ko̱ ta̱ tjín xi kichajnucha ko̱ kis'ehe̱, ko̱ santaha kis'e'yún ko̱ kis'entuyá'yún. \p \v 37 Ko̱ tjín xi ndji̱o̱ kis'ehe̱, ko̱ xi ki̱cha̱'yá kitikjáha, ko̱ xi ki̱cha̱ ndju kin'ek'ienko̱ho. Ko̱ tjín xi y'emasún nga chu̱ba̱ kingjahá tja̱ba̱xíhi̱n chu̱tsa̱nka̱ ko̱ xi ts'e̱ chu̱tentsu̱. X'a̱n y'entu, ko̱ kitsjennkí uncha, ko̱ kin'e'uhu̱n. \v 38 Y'emasún nanki kixiu̱ ko̱ a̱jin a̱sunntu tje̱nki̱. Y'entuyá ti̱xa̱ ngijoo̱ ko̱ ti̱xa̱ xi yja t'anankiu̱. Xu̱ta̱ xu'bi̱, kui xi 'yún nda kama nginku̱n Nti̱a̱ná. A̱sunntee̱ najmi tje̱he̱n ra̱ xu̱ta̱ xu'bi̱. \p \v 39 Nda ts'ín kichubani̱jmíyaha ngayjee̱ xu̱ta̱ xu'bi̱ a̱t'aha̱ kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná, tu̱nga najmi ni̱stjihín kisakúhu̱ ni xi kitsúya títjun Nti̱a̱ná nga tsjáha̱. \v 40 B'a̱ kama a̱t'aha̱ kits'ín kuenta̱ná Nti̱a̱ná. Najmi kitsjá nga nkuhú kui xu̱ta̱ xu'bo̱ ka̱ma xi tjíhin nga ka̱ma. Kama mje níhi̱ Nti̱a̱ná nga ta̱ ñja ta̱ ñja ka̱maka̱á xu̱ta̱ xu'bo̱ xi tjíhin nga ka̱maá. \c 12 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga Nti̱a̱ná ts'ínk'a ni̱yá xi tjoho̱ \p \v 1 Kui b'a̱ maha, kitsendáíhiná xu̱ta̱ xi bakú chu̱ba̱yaná xi nkú ts'ín kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná. Kui nga t'entu t'axíhinná tu̱ mí nihí ni xi ts'ín'áíná ko̱ ngatitsun xi mjehe̱ k'o̱je̱nnkiná, ko̱ tjen nga'yúhu̱ún yjoná nga kfin jahaná má tíbankíaán. \v 2 Nkuhú Jesu xi n'e̱sihi̱ín. Kui xi kik'atuts'i̱hi̱n nga s'ejinná ko̱ ts'ín nga s'ejinná xi nkú ts'ín tjíhin nga s'e̱jinná. Kikie títjun kju̱a̱tsjo xi sa̱kúhu̱ ko̱ kui nga kits'íhin nga'yún nga k'ient'á kruu̱ ko̱ najmi nkjún kamaha̱ nga̱t'aha̱ kju̱a̱suba xi kisakúhu̱ nga b'a̱ ts'ín k'ien. Ko̱ a̱skahan y'ejñat'aha̱ Nti̱a̱ná má nga batéxuma. \p \v 3 Cha̱se̱ chu̱ba̱yoho̱o Jesu xi 'yún ṉkjún kits'ín chúkju̱a̱ nk'ie nga kitsújnu kitsút'aha̱ já ngatitsuu̱n. Cha̱se̱ chu̱ba̱yoho̱o, tu̱ xi najmi kfe̱ntaha̱nu̱u ko̱ kfe̱he̱ ra̱ tak'un. \v 4 Tíbixkjanko̱o ngatitsuu̱n, tu̱nga najmi kje̱hé sakúnu̱u ngabaya nga b'a̱ tín'o. \p \v 5 Ko̱ ja kin'echayo én xi tsjáni̱yánu̱u, xi títsuya nga jun xi ntíhi̱ Nti̱a̱ná. A̱t'aha̱ b'i̱ ts'ín tjít'a: \q1 Ji ntína̱, najmi tu̱ tohón mahi \q1 éhe̱n Nti̱a̱ná xi ts'ínk'a ni̱yáhi, \q1 ko̱ najmi tu̱ n'ekjehi̱ tak'uin \q1 nk'ie nga ndjá ku̱i̱nchja̱ko̱hi. \q1 \v 6 A̱t'aha̱ Nti̱a̱ná ts'ínk'a ni̱yáha̱ xi tjoho̱, \q1 ko̱ bjáha̱ ngatentee̱ xi bichú ma ntíhi̱. \p \v 7 N'e̱chúkju̱o nk'ie nga ts'i̱ínk'a ni̱yánu̱u Nti̱a̱ná, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná títs'ínko̱nu̱u xi nkúhu ntíhi̱. Ngatentee̱ xi tí'mi na̱'mi ts'ínk'a ni̱yá ntíhi̱. \v 8 Tu̱nga tsa najmi ts'i̱ínk'a ni̱yánu̱u Nti̱a̱ná xi nkú ts'ín ts'ínk'a ni̱yá ngayjee̱ ntíhi̱, tu̱ a ntínú ma, najmi ntí kikjihi̱n jun. \p \v 9 Nk'ie nga ndyjaná, na̱'miná xi tjín e̱i̱ a̱sunntei̱ ts'ínk'a ni̱yáná ko̱ yankjáán. ¿Nkú ts'ín najmi 'yún ku̱i̱nú'yá'éhe̱n ra̱á Na̱'miná xi tíjña ndji̱o̱jmi ján ma, tu̱ xi sa̱kúhuná nga ku̱i̱ntsu̱ba̱ tík'uhunná? \v 10 Najmi tu̱ xí tsehé ts'ínk'a ni̱yáná na̱'miná. Ts'ín xi nkú ts'ín ma chu̱ba̱yaha̱. Tu̱nga nk'ie nga Nti̱a̱ná ts'ínk'a ni̱yáná, ngandaná b'a̱ ts'ín, tu̱ xi b'a̱ ts'ín ta̱ je ka̱mahaná xi nkuhu kui. \v 11 Kju̱axi̱ nga najmi tsjo maná nk'ie nga tjín xi ts'ínk'a ni̱yáná. Ma un níná. Tu̱nga xi b'a̱ ts'ín 'ba̱i̱ ni̱yáha̱, kui xi a̱skahan b'ejñajin kju̱a̱jyu ko̱ be xi nkú ts'ín na̱xu̱ fiko̱ yjoho̱. \p \v 12 Kui b'a̱ maha, n'e̱henu nga'yún. Tjen nga'yúhu̱n ru̱u yjonu̱u. \v 13 Ni̱yá xi na̱xu̱ tje̱n tankínyo, tu̱ xi ka̱mandaha tsu̱ku xi ni̱ma̱t'a ko̱ najmi ta̱ ts'ónki saha. \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji nga najmi kfi t'axíhi̱ín Nti̱a̱ná \p \v 14 Ti̱nchísjo nga kas'eko̱nu̱u kju̱a̱jyu ngatentee̱ xu̱ta̱ ko̱ nga kju̱a̱je ti̱ntsu̱ba̱jiun. A̱t'aha̱ xi najmi tíjñajin kju̱a̱je, kui xi najmi sku̱e̱ Nti̱a̱ná. \v 15 Nda nda cha̱so̱o nga najmi tu̱ kas'e a̱jinnu̱u nku xi najmi ts'ínkjáíhi̱n kju̱a̱ndaha̱ Nti̱a̱ná, tsa xi najmi nda s'e̱yaha̱ ko̱ a̱s'a̱i tsjá kju̱a̱sti ko̱ ts'i̱ín nga a̱jihi̱n nkjin xu̱ta̱ ngju̱a̱i̱tse ni xi najmi ndaha̱. \p \v 16 Najmi tu̱ kas'e a̱jinnu̱u xi chu̱ba̱ kjúántuko̱hó xinkjín ko̱ ta̱ ndaha xi najmi sku̱e̱nkjún Nti̱a̱ná xi nkú kits'ín Esau. Kui xi kama ntí tjun ko̱ nga kui ts'i̱ínkjáíhi̱n ni xi ts'e̱ na̱'mihi̱, tu̱nga nkuhú nichine kikatéñaha ni xi kanéhe̱ kai. \v 17 A̱t'aha̱ yo xi nkú ts'ín a̱skahan kin'e t'axín, nk'ie nga kama mjehe̱ nga ts'i̱ínkjáíhi̱n nga nda ku̱i̱nchja̱nehe̱ na̱'mihi̱ kai. Ndaha tsa kikjintá nga tsangisjai ni̱yá, tu̱nga najmi ta̱ kis'ehé ra̱ nki ni xi kits'ín. \p \v 18 Jun najmi b'a̱ kamat'on xi nkú nga kamat'ain xu̱ta̱ Israel. Kui xi ngjik'úhu̱n nku a̱sunntu tje̱nnki̱ xi tíjña e̱i̱ a̱sunntei̱, xi kis'ejña ndzjen ndzjen nga kití, má nga kama ni̱stje̱n ni̱stje̱n ko̱ kis'ejyún ko̱ ntjo̱ kama. \v 19 Ko̱ kinu'yá tjio ko̱ nku nta̱ xi kinchja̱. Xu̱ta̱ xi kint'é nto̱ tsanki nga najmi ta̱ ku̱i̱nchja̱ko̱ saha̱ ra̱, \v 20 a̱t'aha̱ najmi tsichukju̱a̱ha̱ kju̱a̱téxuma xi b'a̱ títsuu̱: “Santaha ko̱ chu̱ xi ku̱a̱sínt'a tsu̱ku̱ a̱sunntu tje̱nnki̱ tjíhin nga ndji̱o̱ s'e̱he̱.” \v 21 Tu̱ ni xí nkjúhún tjín ni xi kama chjiu̱ nga santaha Moise: “Tíb'atsé nkján”, kitsú. \p \v 22 Tu̱nga máha jun, tsankink'úhu̱un A̱sunntu Tje̱nnki̱ Sion, nanki xi ts'e̱ Nti̱a̱ná xi tíjña tík'uu̱n, nanki Jerusalen xi tíjña ndji̱o̱jmi ján, má nga kama ñjakú nkjin ṉkjún ntítsje xi títs'íntsjoho̱ Nti̱a̱ná, \v 23 má nga kama ñjakú xi tjun kama ntíhi̱ Nti̱a̱ná, xi tjíntut'á j'áíhi̱n ndji̱o̱jmi ján. Tsankink'úhu̱un Nti̱a̱ná xi ku̱a̱se̱he̱ mí nihi xi kits'ín ngayjee̱ xu̱ta̱, má nga tjíntu ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xi na̱xu̱ kits'ín, xi ja kama xi tjíhin nga ka̱ma. \v 24 Tsankink'úhu̱un Jesu xi kits'ínchjéhe̱n Nti̱a̱ná nga y'énda tse̱tse̱ nku ni. Ko̱ ta̱ tsankink'úhu̱un jní xi kisaténdzjoo̱, kui xi bakú chu̱ba̱yaná ni xi 'yún nda sa nga xi tsakú chu̱ba̱ya jníhi̱ Abel ni̱stjin nk'ie. \p \v 25 Chúhu̱un yjonu̱u. Najmi tu̱ n'e t'axíún xi tínchja̱. A̱t'aha̱ yaá nga najmi tsitjunki ni̱stjin nk'ie xu̱ta̱ xi kits'ín t'axín xi ndjá kinchja̱ko̱ho̱ e̱i̱ a̱sunntei̱. Kui nga, ¿nkú ts'ín ku̱i̱tjunkihiná ñá tsa najmi n'e̱sihi̱ín xi tíjña ndji̱o̱jmi ján xi ndjá tínchja̱ko̱ná nd'a̱i̱? Kui xi Nti̱a̱ná. \v 26 Ni̱stjin nk'ie nta̱ha̱ Nti̱a̱ná kits'ínk'atsé t'anankiu̱, tu̱nga nd'a̱i̱ títsuya títjun ni xi ts'i̱ín nga b'i̱ títsu: “Nku ni̱yá ts'ink'atsé sa t'anankiu̱ ko̱ santaha nk'a ján.” \p \v 27 Nk'ie nga “nku ni̱yá sa” títsu, kui xi tsuhu̱ ra̱ nga chjúxin ni xi kin'endoo̱, ni xi maha̱ f'ajniyá, tu̱ xi b'a̱ ts'ín s'e̱ntuhu ni xi najmi maha̱ ra̱ f'ajniyáha. \v 28 Najmi ma f'ajniyá má batéxuma Nti̱a̱ná, ko̱ kui xi n'e̱kjáíhi̱ín. Kui nga tjehe̱n ra̱á máb'a̱chjíhi̱ Nti̱a̱ná ko̱ n'e̱tsjoo̱hó xi nkú ts'ín sasíhi̱n nga 'yún cha̱nkjáán. \v 29 A̱t'aha̱ Nti̱a̱ná, kui xi nkú joyaha nku nd'í xi ts'ínkjeyje tu̱ mí nihí ni. \c 13 \s1 B'i̱ ts'ín tís'ejña chji xi nkú ts'ín ku̱i̱ntsu̱ba̱á \p \v 1 Tehe̱nte b'i̱ ngján n'e̱tjó xinki̱u, a̱t'aha̱ nkuhú maha Na̱'minu̱u. \v 2 Najmi tu̱ n'echayo nga nda ts'ín n'e̱kjóho̱on xi kj'u̱a̱ísenu̱u ni'yanu̱u, a̱t'aha̱ tjín xi kits'ínkjáíhi̱n ntítsje ni'yaha̱ nga najmi be tsa ntítsje xi j'aisehe̱. \p \v 3 Tjanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u xi kjintuyá'yún, xi nkúhu tsa ko̱ ta̱ jun kisuntuyá'yúnko̱o. Ko̱ ta̱ tjanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u xi kju̱a̱ni̱ma̱ tíf'ajin xi nkúhu tsa ko̱ ta̱ jun b'a̱ tímat'on. \p \v 4 Ngatento cha̱nkjún kju̱a̱bixoo̱n, cha̱nkjún xi tintsu̱ba̱ko̱o, a̱t'aha̱ Nti̱a̱ná ts'i̱ínko̱kju̱a̱ xi tjín xi kjúájñako̱ nga najmi kje̱e bixan ko̱ xi k'u̱a̱t'aha̱ xinkjín. \p \v 5 Najmi tu̱ to̱on n'e mjo. Katumaha̱nu̱u ni xi tjínnu̱u. A̱t'aha̱ b'i̱ kitsú Nti̱a̱ná: “Ndaha̱chí najmi k'uejñáha ko̱ ta̱ ndaha najmi ts'in nga maha.” \v 6 Kui nga ma k'aán nga b'a̱ bixíhinná: \q1 Nti̱a̱ná basinko̱na, \q1 najmi tjín ni xi ku̱i̱nchánkjúnna. \q1 ¿Mí nihi xi ka̱ma ts'i̱ínna xu̱ta̱? \p \v 7 N'e̱kj'áítsjoho̱on yjonu̱u já k'aku̱ xi kis'enu̱u, xi kitsúyanu̱u éhe̱n Nti̱a̱ná. N'e̱nkjíntak'un xi nkú ts'ín y'entu ko̱ xi nkú ts'ín jet'a ni̱stjihi̱n, ko̱ b'a̱ ts'ín ta̱ n'e̱ s'ejiun Nti̱a̱ná xi nkú ts'ín kis'ejihi̱n Nti̱a̱ná. \p \v 8 B'a̱ ts'ín tjíyaha̱ Jesucristo̱ nk'ie xi nkú ts'ín tjíyaha̱ nd'a̱i̱, ko̱ tu̱ nkú b'a̱há ts'ín s'e̱yaha̱. \v 9 Najmi tu̱ 'ba̱i̱nto tsa tjín xi k'u̱a̱na̱cha̱nu̱u nga ku̱a̱kúyanu̱u kj'a̱í kj'a̱í ni. Nda tjín nga sakú nga'yúhu̱n ani̱ma̱ná a̱jin kju̱a̱ndaha̱ Nti̱a̱ná, najmi a̱jihi̱n kju̱a̱téxuma xi tsjá xu̱ta̱ xi b'a̱ tsu nga nichinee̱ sakújinná nga'yún. Ndaha̱chí najmi basinko̱ná kui nii̱. \p \v 10 Nginku̱n Nti̱a̱ná tíjñaná nku na̱chan chje̱. Yaá nga tíjña nkjúhu̱n já na̱'mi xi ts'ínxát'aha̱ ni̱nku̱ najyuntee̱ nga kji̱ne̱ chje̱ xi s'ejñasun na̱chan chje̱ná. \v 11 Tíjña nga nda̱ na̱'mi títjuu̱n fas'enko̱ jníhi̱ chu̱ a̱nte xi 'yún nkjúhu̱n ni̱nku̱ najyuntee̱ nga tsjá chje̱ tu̱ xi n'endyjat'aha̱ ra̱ ngatitsuhu̱n xu̱ta̱, tu̱nga najmi máhá tjíntu xu̱ta̱ s'etí yjonintehe̱ chu̱. Na̱tsin ní s'etí. \v 12 Kui nga un kikiehe̱ ra̱ Jesu na̱tsin na̱nti̱o̱, tu̱ xi jníhi̱ kits'ín jeko̱ho xu̱ta̱. \v 13 Kui nga tjihi̱nse̱he̱ ra̱á Jesu na̱tsihi̱n na̱nti̱o̱ ko̱ kasakúná kju̱a̱suba xi ta̱ kisakúhu̱. \v 14 A̱t'aha̱ najmi tjínná e̱i̱ nku nanki xi tíjña sín. Nanki xi s'e̱jña ní a̱skahan tje̱nkiá. \p \v 15 Kui nga tehe̱nte n'e̱tsjoho̱ ra̱á Jesucristo̱, a̱ jahá Nti̱a̱ná tín'etsjoho̱o nga b'a̱ tín'eé. Kui xi chje̱ná. Katitju tsu̱'ba̱á nga Jesu xi Ntíhi̱ Nti̱a̱ná. \v 16 Ko̱ najmi tu̱ n'echayo nga n'o̱o ni xi nda ko̱ nga b'i̱ ngján ti̱si̱nko̱o xinki̱u, a̱t'aha̱ ta̱ sasíhi̱n Nti̱a̱ná chje̱ xu'bi̱. \p \v 17 Ti̱nú'yá'óho̱on já k'aku̱nu̱u ko̱ cha̱nkjún, a̱t'aha̱ kui xi basehe̱ nga n'o̱o ni xi tjíhin nga n'o̱o, ko̱ tjíhin nga ts'i̱ínkjas'ehe̱n kuenta̱ Nti̱a̱ná. B'a̱ n'o̱o tu̱ xi tsjo k'úéhe̱ ra̱ nga ts'i̱íhin xáha̱ ko̱ najmi áí ka̱maha̱ xóo̱, a̱t'aha̱ ta̱ ngandanu̱u tsa najmi áí ka̱maha̱ xáha̱. \p \v 18 Nk'ie nga chu̱bako̱o Nti̱a̱ná, chu̱bantjáíni̱. Ndahá tjíya kju̱a̱nkjintak'unni̱ nga tín'ei̱ xáni̱ ko̱ mjeni̱ nga tu̱ nkú ndahá n'e̱i̱. \p \v 19 Chu̱bantjáínú nginku̱n Nti̱a̱ná nku kju̱a̱nda, tu̱ xi tsjánte xatíhina Nti̱a̱ná nga kfínsenu̱u. \s1 Nda̱ xi kits'ínnda xu̱ju̱i̱n b'i̱ ts'ín títs'ínkjet'a \p \v 20 Nti̱a̱ná xi tsjáná kju̱a̱jyu, kui xi kits'ínkj'áíya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ Nda̱ Nti̱a̱ná Jesucristo̱. Kui xi Nda̱ bastu chánkaha̱ chu̱tsa̱nko̱, a̱t'aha̱ jní xi ts'e̱ y'éndako̱ho Nti̱a̱ná ni xi najmi maha̱ fe. \v 21 Nti̱a̱ná katsjánu̱u ngayjee̱ ni xi nda xi machjénnu̱u, tu̱ xi ka̱ma n'e̱tjusuhunnu ni xi mjehe̱. Jesucristo̱ kats'ínchjén nga katuma a̱jinná ni xi sasíhi̱n. N'e̱kié yjoná nga tjíhi̱n kju̱a̱chánka Jesucristo̱ santaha tu̱ nkjéhé ni. B'a̱ katuma. \p \v 22 Jun já nts'e, tíbankinu̱u nga nda n'e̱kjóho̱on én xi tíb'et'ánu̱u e̱i̱ nga títsjani̱yánu̱u, a̱t'aha̱ najmi 'yún tse ni xi kuakiet'á. \p \v 23 Mjena nga cho̱o nga ja tsitju'a nu̱ba̱yóo̱ nda̱ nts'eé Timoteo̱. Tsa kj'u̱a̱íse xatína, kfínka̱ ko̱ kui nk'ie nga kfínsenu̱u. \p \v 24 Tífaniñaha̱ ngayjee̱ já k'aku̱nu̱u ko̱ ngayjee̱ xi kikj'áts'e̱he̱ Nti̱a̱ná. Xu̱ta̱ a̱nte Itali̱a̱ ta̱ tífaniñanu̱u. \p \v 25 Ngatentoo̱ kas'enu̱u kju̱a̱ndaha̱ Nti̱a̱ná.