\id MRK  
\h San Marcos 
\toc1 'Én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kiskiì San Marcos 
\toc2 San Marcos 
\toc3 Mr. 
\mt1 'Én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kiskiì San Marcos 
\c 1  
\s1 Kó kitsò 'én xi kiìchja̱ Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ 
\r (Mateo 3:1‑12; Lucas 3:1‑9, 15‑17; Juan 1:19‑28) 
\p  
\v 1 I̱ mats'ia̱‑ne 'én ndaà‑la̱ Jesucristo xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. 
\p  
\v 2 K'oa̱á s'ín komà koni s'ín tjít'aà xo̱jo̱n‑la̱ Isaías xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: 
\q1 'A̱n, sìkasén ítjòn‑lè xi̱ta̱‑na̱ xi kji̱ko̱ 'én, 
\q1 jè xi koi̱ìndaàya ítjòn‑lè ndi̱yá‑lè. 
\q1  
\v 3 Na'yà‑la̱ jta̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó chja̱ 
\q1 ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, nga tsò: 
\q1 “Tjandaà ndi̱yá‑la̱ Nainá ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò; 
\q1 kixi̱ ti̱kájna koni jngoò ndi̱yá ñánda ko̱jmeèya Na̱'èn‑ná.” 
\p  
\v 4 K'oa̱á s'ín komà; j'iì jè Juan nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Kiìchja̱ya nga kàtasíkájno jé‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne, i̱kjoàn kàtas'ín bautizar yijo‑la̱ mé‑ne nga si̱ìjchàat'aà‑la̱ Nainá jé‑la̱.  
\v 5 Kjìn xi̱ta̱ ijchò 'nchré‑la̱ Juan xi inchrobà‑ne nangui Judea ko̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. K'e̱ nga jye jahatakòn jé‑la̱ jñà xi̱ta̱, jè Juan kis'iìn bautizar ya̱ nandá xa̱jngá nandá Jordán. 
\p  
\v 6 Nikje xi tsohòkjá Juan, tsja̱‑la̱ cho̱ camello‑né; ko̱ jngoò sincho̱ chrjoa̱ tsibíkjá ndáyá‑la̱; tsojmì xi kiskine Juan, jñà cho̱ langosta, ko̱ tsjén‑la̱ cho̱ cera xi tjín i̱jiìn ijñá.  
\v 7 K'oa̱á s'ín kiìchja̱ nga tsò: 
\p ―Ìjngoò nchrobátji̱ngui‑na xi ìsa̱ tse nga'ñó tjín‑la̱ mì k'oa̱à‑ne koni 'a̱n, skanda mì kì tjí'nde‑na nga kósi̱ñiat'aà‑la̱ nga skíjnda̱ jè xo̱x'ín‑la̱ xo̱jté‑la̱.  
\v 8 Kixi̱í kjoa̱ 'a̱n, ta nandá s'iìn‑na bautizar xi̱ta̱, ta̱nga jè xi sa̱ nchrobátji̱ngui‑na, ko̱ó Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá s'iìn‑nò bautizar. 
\s1 Kós'ín komà k'e̱ nga komà bautizar Jesús 
\r (Mateo 3:13‑17; Lucas 3:21‑22) 
\p  
\v 9 Jngoò na̱chrjein j'iì‑ne Jesús ya̱ Nazaret, nangui xi chja̱‑ne Galilea; i̱kjoàn jè Juan kis'iìn bautizar ya̱ nandá xa̱jngá nandá Jordán.  
\v 10 K'e̱ nga itjokàjiìn‑ne nandá Jesús, ni̱to̱ón kijtseè nga kitáx'a̱ ngajmiì koa̱ jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá inchrobàjen 'nè‑la̱ koni jngoò ni̱se paloma.  
\v 11 Koa̱ kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò: 
\p ―Ji̱‑né xi ki'ndí‑na̱, xan‑lè, xi 'ñó matsjake̱‑lè, tsja tjín‑la̱ takoàn i̱t'aà tsi̱ji. 
\s1 K'e̱ nga jè xi̱ta̱ nei̱í kiskoòt'aà Jesús 
\r (Mateo 4:1‑11; Lucas 4:1‑13) 
\p  
\v 12 Nga komà i̱skan jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kisìkasén Jesús ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn.  
\v 13 Ichán na̱chrjein tsibìjna; tsibìjnajiìn‑la̱ cho̱ ts'e̱n ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í kiskoòt'aà nga mejèn‑la̱ nga kàtátsji jé. Ta̱nga jñà àkja̱le̱ kisìs'in‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga tsibíts'ia̱ Jesús nga kisìxá ya̱ i̱'nde Galilea 
\r (Mateo 4:12‑17; Lucas 4:14‑15) 
\p  
\v 14 K'e̱ nga jye kiì nda̱yá Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, Jesús kiì ján Galilea nga kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá.  
\v 15 Kitsò: 
\p ―Jye kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kós'ín otíxoma Nainá. Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò; kàtakjeiín‑nò 'én ndaà‑la̱ Nainá. 
\s1 Kií kis'iìn Jesús nga ñijòn xi̱ta̱ kiìchja̱‑la̱ xi ma‑la̱ sík'en ti̱n 
\r (Mateo 4:18‑22; Lucas 5:1‑11) 
\p  
\v 16 Jesús, k'e̱ nga ja i̱ndiì ndáchikon Galilea, kijtseè xi 'mì Simón ko̱ 'ndse̱ Andrés nga nchisíkatje̱n‑nguindá na̱'ya‑la̱. Xi̱ta̱ koi, ti̱ín sík'en.  
\v 17 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Nchrobátji̱ngui‑ná, 'a̱n tsjaà‑nò xá nga kíxkóya xi̱ta̱ xi 'a̱n kjìt'aà‑na koni s'ín maxkóya ti̱n k'e̱ nga nìk'eèn. 
\p  
\v 18 Jñà xi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna na̱'ya‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. 
\p  
\v 19 Ìsa̱ xijngoaà ìsa̱, Jesús kijtseè xi 'mì Jacobo ko̱ 'ndse̱ Juan, i̱xti‑la̱ Zebedeo nga títsa̱ya chitso; nchibíndaàya na̱'ya‑la̱.  
\v 20 Ti̱koa̱á ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ koi; ya̱á kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús; kisìkíjna Zebedeo xi na̱'èn‑la̱ ma, ko̱ xi̱ta̱ chi̱'nda xi síxáko̱ ya̱ i̱ya chitso. 
\s1 Jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ 
\r (Lucas 4:31‑37) 
\p  
\v 21 Ijchò na̱xa̱ndá Capernaum; k'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein nìkjáya, jahas'en ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ts'e̱ xi̱ta̱ judío; i̱kjoàn tsakóya 'én‑la̱ Nainá.  
\v 22 Jñà xi̱ta̱, tà k'oa̱á komà‑la̱ koni tsò 'én xi tsakóya. K'oa̱á s'ín tsakóya koni jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱tíxoma; mìtsà k'oa̱s'ín tsakóya koni xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés.  
\v 23 Ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga tíjna jngoò xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. 'Ñó kiìchja̱ nga kitsò: 
\p  
\v 24 ―Ji̱ Jesús, xi Nazaret tsi̱ji, ¿mé xi mejèn‑lè? ¿Mé xi binchaàtsji? ¿A kòf'i̱ nìkjehesòn‑náje̱n? Bexkon‑lè; ji̱‑né xi Xi̱ta̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. 
\p  
\v 25 Ta̱nga Jesús tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í, kitsò‑la̱: 
\p ―Jyò ti̱jni, titjo̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. 
\p  
\v 26 Jè ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í kisìkatsé koa̱ kiskindàya xá, i̱kjoàn itjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè.  
\v 27 Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱; xki̱ xi ján tsohóko̱ xíkjín; kitsò: 
\p ―¿Mé kjoa̱‑ne koi? Jngoò kjoa̱ xi̱tse̱ okóya xi tjín‑la̱ kjo̱tíxoma. Skanda jñà ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tsjá‑la̱ o̱kixi̱, ko̱ 'nchréñijon‑la̱. 
\p  
\v 28 Jesús, ni̱to̱ón kina'yà‑la̱ kóho̱kji nga jngoò itjandiì nangui xi chja̱‑ne Galilea. 
\s1 K'e̱ nga kisìndaà‑ne Jesús jè na̱chíya‑la̱ Pedro 
\r (Mateo 8:14‑15; Lucas 4:38‑39) 
\p  
\v 29 Jesús, k'e̱ nga itjo‑ne ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kjihijtako̱ Jacobo ko̱ Juan, ni̱to̱ón kiì ya̱ ni'ya‑la̱ ñánda tíjna Simón ko̱ Andrés.  
\v 30 Jè na̱chíya‑la̱ Simón, kijna xk'én‑né. Ch'in tìjnga tjín‑la̱. Ni̱to̱ón kis'eno̱jmí‑la̱ Jesús.  
\v 31 I̱kjoàn kiìkasìt'aà chrañà‑la̱; kitsobà'ñó tsja; kisìkasítje̱n. Ko̱ ni̱to̱ón kitjaàxìn‑la̱ ch'in tìjnga. I̱kjoàn chjo̱ón jè, kisìs'in‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kjihijtako̱. 
\s1 K'e̱ nga Jesús, kjìn xi̱ta̱ xk'én kisìndaà‑ne 
\r (Mateo 8:16‑17; Lucas 4:40‑41) 
\p  
\v 32 K'e̱ nga jye kiskaàtjì ts'oí nga jye kòjñò, j'iìko̱‑la̱ Jesús ngats'iì xi̱ta̱ xk'én ko̱ xi ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱.  
\v 33 Ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ya̱á kitseèjto xotjoa̱ ni'ya.  
\v 34 Jesús, kjìn jchán xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi kjìn ska̱ya ch'in tjín‑la̱ ti̱koa̱á tsachrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱; Jesús mìkiì kitsjaà'nde nga jñà nei̱í kiìchja̱ nga jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í jyeé beèxkon yá‑né Jesús. 
\s1 K'e̱ nga ijchò Jesús ján Galilea nga kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ Nainá 
\r (Lucas 4:42‑44) 
\p  
\v 35 'Ñó ta̱jñòya tsasítje̱n Jesús; tákó jñò‑ìsa nga itjojiìn na̱jnchra̱; kiì jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱ nga kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá.  
\v 36 Simón ko̱ xi̱ta̱ xíkjín xi i'nga, kiì kátsji Jesús.  
\v 37 K'e̱ nga jye kisakò‑la̱ ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Ngats'iì xi̱ta̱, ji̱í ótsji‑lè. 
\p  
\v 38 Kiìchja̱ Jesús, kitsò: 
\p ―Ti̱koa̱ tíkjiaán jñà na̱xa̱ndá chrañàt'aà nga kichjàya 'én‑la̱ Nainá nga koií xá j'i̱‑na. 
\p  
\v 39 K'oa̱á s'ín tsajmeè Jesús kóho̱kji i̱'nde Galilea nga kiìchja̱ya 'én‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga xki̱ xi ján na̱xa̱ndá. Ti̱koa̱á tsachrjekàjiìn‑ne ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. 
\s1 Kií komà nga kjòndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ 
\r (Mateo 8:1‑4; Lucas 5:12‑16) 
\p  
\v 40 J'iìkon jngoò xi̱ta̱ xi tíbindojno chrjoa̱ yijo‑la̱. Tsasèn-xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús, tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Tsà mejèn‑lè, ti̱tsjeè‑ná ch'in xi tjín‑na. 
\p  
\v 41 Jesús kjòhi̱ma̱keè‑né, tsijmeé tsja nga tsohót'aà‑la̱ yijo‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: 
\p ―Mejèn‑na, kàtandaà‑ne. 
\p  
\v 42 Ti̱k'e̱é‑ne nga tíchja̱ Jesús, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne; kitjaàxìn‑la̱ ch'in; kjòtsjeè‑ne yijo‑la̱.  
\v 43 Jesús kisìhixat'aà xi̱ta̱ jè nga kiì‑ne. Ta̱nga ítjòn 'ñó tsibít'in‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p  
\v 44 ―Ti̱ná'yi, kì yá xi̱ta̱ bèno̱jmí‑la̱. T'in ñánda tíjna no̱'miì, ta̱kó‑la̱ yijo‑lè nga jye kjòndaà‑ne; jch'i̱i kjo̱tjò‑lè, tsojmì xi síjé kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mé‑ne nga tsjeè kijna‑ne nguixko̱n Nainá ti̱koa̱ skoe̱ jñà xi̱ta̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in‑lè. 
\p  
\v 45 Ta̱nga xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kiì‑ne, tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí yije kós'ín komàt'in. K'oa̱á komà‑ne nga jè Jesús, mì ti̱ kiì ma ta̱xki̱ jahas'en‑jiìn‑ne jñà na̱xa̱ndá; ya̱á tsibìjna ñánda tsjìn xi̱ta̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi xki̱ xi ján i̱'nde inchrobà‑ne, ya̱á ijchòkon ñánda tíjna Jesús. 
\c 2  
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mìkiì ma osìjna kixi̱ 
\r (Mateo 9:1‑8; Lucas 5:17‑26) 
\p  
\v 1 Xi komà jò jàn na̱chrjein, ijchò ìjngoò k'a Jesús ján na̱xa̱ndá Capernaum. Kiì'nchré xi̱ta̱ nga ya̱ tíjna Jesús ya̱ ni'ya jè.  
\v 2 Ti̱k'e̱‑ne kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò maxkót'aà‑la̱ skanda mì ti kiì tsì'ndè‑ne xotjoa̱ ni'ya. Jesús kiìchja̱yajiìn‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá.  
\v 3 Jngoò xi̱ta̱ j'iìko̱ xi mìkiì ma síhiníyá yijo‑la̱. Ñijòn xi̱ta̱ yangui.  
\v 4 Nga mìkiì komà kitjò'nde‑la̱ nga jahas'en ya̱ xotjoa̱ ni'ya, nga 'ñó kjìn xi̱ta̱ títsa̱jna, ya̱á kiskíx'a̱ i̱tsjá ni'ya ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda tíjna Jesús. Ya̱á kiskinìjen‑ne jè xi̱ta̱ xi xk'én xi kjiya‑la̱ yá.  
\v 5 Jesús, k'e̱ nga kijtseè nga jñà xi̱ta̱ koi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà tse, kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: 
\p ―Ji̱ ndí na̱'èn, jé‑lè jye kichàat'aà‑lè. 
\p  
\v 6 Ya̱ títsa̱jna i'nga xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga nchisíkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Kitsò:  
\v 7 “¿Mé‑ne ko̱s'ín chja̱‑ne jè xi̱ta̱ jè nga Nainá chja̱jno‑la̱? Nga ta̱jngoò Nainá síjchàat'aà‑ná jé‑ná.”  
\v 8 Ti̱k'e̱ kijtseèya‑la̱ Jesús koni s'ín nchisíkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱ ini̱ma̱‑nó?  
\v 9 ¿Mé xi ìsa̱ chiba 'in tjín? Tsà xan‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: “Jé‑lè jye kàchàat'aà‑lè”, o tsà xán‑la̱: “Chjoí na̱chan‑lè, ti̱sítji̱in, ti̱tjeí.”  
\v 10 Kokoò‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tjí'ndeé‑na nga sìjchàat'aà‑la̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱ i̱sò'nde. 
\p K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi xk'én: 
\p  
\v 11 ―Ji̱, k'oa̱á xan‑lè: Ti̱sítji̱in, chjoí na̱chan‑yá‑lè, t'in‑ne ni'ya‑lè. 
\p  
\v 12 K'e̱é tsasítje̱n jè xi̱ta̱ xk'én. Kiskoé na̱chan‑la̱. Itjojiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna. K'e̱ nga kijtseè kjoa̱ koi, tà kjòxkón‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. K'e̱é jeya kisìkíjna Nainá. Kitsò: 
\p ―Ni̱ sa̱á jngoò k'a 'yaá jngoò kjoa̱ xi ko̱s'ín ma. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱ Leví 
\r (Mateo 9:9‑13; Lucas 5:27‑32) 
\p  
\v 13 Jesús, ìjngoò k'a itjo. Kiì ján i̱ndiì ndáchikon. Ngats'iì xi̱ta̱ ya̱á ijchòkon, i̱kjoàn tsakóya‑la̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá.  
\v 14 K'e̱ nga nchifì, Jesús kijtseè jè Leví, ki'ndí‑la̱ Alfeo. Tíjnat'aà ími̱xa̱ ya̱ ñánda síkíchjítjì tsojmì ts'e̱ Roma. Kitsò‑la̱: 
\p ―Nchrohótji̱ngui‑ná. 
\p K'e̱é tsasítje̱n Leví, kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús.  
\v 15 K'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱ Jesús nga tíkjèn ya̱ ni'ya‑la̱ Leví, kjìn ma xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ xi̱ta̱ xi jé tjín‑la̱ títsa̱t'aàko̱ ími̱xa̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱.  
\v 16 Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ fariseo k'e̱ nga kijtseè Jesús nga tíkjèn‑ko̱ xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús: 
\p ―¿Mé‑ne k'oa̱s'ín‑ne Maestro‑nò nga xi̱ta̱ xi síkíchjítjì tsojmì ko̱ xi̱ta̱ jé kjèn‑ko̱‑ne? 
\p  
\v 17 K'e̱ nga kiì'nchré Jesús; kitsò‑la̱: 
\p ―Jñà xi̱ta̱ xi mì ch'in tjín‑la̱, mì chji̱ne̱xkiì mochjeén‑la̱; jñà‑né xi̱ta̱ xi xk'én xi mochjeén‑la̱ chji̱ne̱xkiì. 'A̱n, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga jñà kichjà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsò‑la̱ yijo‑la̱ nga xi̱ta̱ kixi̱, koií xá j'i̱‑na nga jñà kichjà‑la̱ xi̱ta̱ xi beè‑la̱ ikon nga jé tjín‑la̱. 
\s1 Xi̱ta̱ xi bìtsa̱jnachjan 
\r (Mateo 9:14‑17; Lucas 5:33‑39) 
\p  
\v 18 Jngoò k'a, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ jñà xi kota'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ Fariseo nchibìtsa̱jnachjan, kiì i'nga xi̱ta̱ koi nga kiskònangui‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: 
\p ―Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ Fariseo bìtsa̱jnachjan‑né. ¿Mé‑ne jñà xi̱ta̱ tsi̱ji xi kota'yàt'aà‑lè mì bìtsa̱jnachjan‑né? 
\p  
\v 19 Kitsò Jesús: 
\p ―¿A bìtsa̱jnachjaán xi̱ta̱ k'e̱ nga xi̱ta̱ kòbixan k'e̱ nga ya̱ tíjnako̱‑ìsa jè xi̱ta̱ x'i̱n xi kòbixan? Majìn, mìkiì bìtsa̱jnachjan xi̱ta̱.  
\v 20 Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga tjáxìn‑la̱ x'i̱n xi kòbixan; k'e̱‑né nga kítsa̱jnachjan xi̱ta̱. 
\p  
\v 21 ’Jngoò nikje i̱baà mìkiì ma si̱jto‑ne ko̱ nikje xi̱tse̱; nga jè nikje xi̱tse̱, kjeèn‑yó‑né koa̱ ko̱tejnda‑né jè nikje i̱baà. Ìsa̱á tse ko̱ma ñánda kixajndà kji.  
\v 22 Ti̱koa̱á mìtsà yá xi ko̱ma binchá xán ixiì ko̱ chrjoa̱ jchínga; tsà ko̱s'ín s'e̱en, k'e̱ nga jye ko̱jchá xán, si̱ìxajndà chrjoa̱ jchínga, i̱kjoàn chi̱ja xán ko̱ chrjoa̱. Jè xán ixiì, chrjoa̱ xi̱tse̱é sinchá. 
\s1 Kiís'ín tjín i̱t'aà ts'e̱ na̱chrjein nìkjáya 
\r (Mateo 12:1‑8; Lucas 6:1‑5) 
\p  
\v 23 Jngoò na̱chrjein nìkjáya ja Jesús ya̱ ñánda títje̱ trigo. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsate chiba natín‑la̱ trigo.  
\v 24 Jñà xi̱ta̱ Fariseo kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱s'ín‑ne xi̱ta̱‑lè jè na̱chrjein nìkjáya? Mìkiì tjí'nde nga ko̱s'ín ko̱ma. 
\p  
\v 25-26 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿Jñò, a mìtsà jye tíjiìn‑nò koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá koni kis'iìn xi̱ta̱xá ítjòn xi ki'mì David ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi kjihijtako̱ k'e̱ nga no̱'miì ítjòn tsibìjna jè Abiatar? K'e̱ nga kjòhojò‑la̱ nga nì mé tjín xi kine, jahas'en ni'ya‑la̱ Nainá. Tsakjèn i̱nchra̱jín tsjeè‑la̱ Nainá. Ti̱koa̱ kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tji̱ko̱. Mìkiì tjí'nde nga jñà ko̱kje̱n. Tà jñà no̱'miì tjí'nde‑la̱ nga ko̱kje̱n. 
\p  
\v 27 Ìjngoò k'a kitsò Jesús: 
\p ―Jè na̱chrjein nìkjáya, koií xá kisindaà‑ne nga kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱. Mìtsà koi xá kisindaà‑ne xi̱ta̱ nga kjo̱ndaà ts'e̱ na̱chrjein.  
\v 28 K'oa̱á s'ín tjín, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, skanda jè na̱chrjein nìkjáya, 'a̱án otiìxoma‑la̱. 
\c 3  
\s1 Xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja 
\r (Mateo 12:9‑14; Lucas 6:6‑11) 
\p  
\v 1 Ìjngoò k'a jahas'en Jesús ñánda tíjna jngoò ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Ko̱ ya̱ tíjna jngoò xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja.  
\v 2 Jñà kondra̱‑la̱ Jesús nchisíkinda̱ nga mejèn‑la̱ nga skoe̱ a si̱ìndaá‑ne jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja jè na̱chrjein nìkjáya, mé‑ne nga ko̱ma ko̱hòngui‑ne.  
\v 3 Jesús kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà jngoò tsja: 
\p ―Ti̱sítji̱in, ti̱si̱jni i̱ jngoò osen‑la̱ xi̱ta̱. 
\p  
\v 4 Jesús k'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga: 
\p ―¿A tsjá'nde kjo̱tíxoma nga ndaà s'e̱én, o xi ch'o s'e̱én, jè na̱chrjein nìkjáya? ¿A si̱ndaá‑ná xi̱ta̱, o xi si̱k'en‑ná? 
\p Jñà xi̱ta̱ xi o̱tì'mì‑la̱ ta jyò tsibìtsa̱jna.  
\v 5 Jesús kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ nga jti komà‑la̱. Ti̱koa̱ ba kis'e‑la̱ nga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱. K'e̱é kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kixìt'aà tsja: 
\p ―Tjeèndojoì ndsei̱i. 
\p Tsijmeé tsja, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne.  
\v 6 Jñà xi̱ta̱ fariseo, k'e̱ nga itjo‑ne, tsajoóya‑ne ko̱ xi̱ta̱ Herodes nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en Jesús. 
\s1 K'e̱ nga kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús ya̱ i̱ndiì ndáchikon Galilea 
\p  
\v 7 Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ chinchat'aà xìn. Ján kiì i̱ndiì ndáchikon. Kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ xi nangui Galilea ts'e̱ ko̱ xi̱ta̱ nangui Judea,  
\v 8 ko̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, ko̱ xi̱ta̱ nangui Idumea, ko̱ xi̱ta̱ xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán kóho̱kji jngoò itjandiì‑la̱ na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón nga kiì'nchré‑la̱ kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús. K'oa̱á komà‑ne kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò tji̱ngui‑la̱.  
\v 9 Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Kjit'aà na̱chrjein tjajnandaà jngoò chitso mé‑ne nga mì xi̱ta̱ ko̱jtínè‑ná. 
\p  
\v 10 Koií kjoa̱‑la̱ nga jyeé kjìn jchán xi̱ta̱ xk'én kjòndaà‑ne. Jñà xi̱ta̱ xk'én xi i'nga, ya̱á fìkjanè'ñó ñánda tíjna Jesús nga mejèn‑la̱ ko̱òt'aà‑la̱ tsja.  
\v 11 Jñà xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, k'e̱ nga beè Jesús bincha-xkó'nchit'aà‑la̱, i̱kjoàn 'ñó chja̱, tsò: 
\p ―Ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. 
\p  
\v 12 Ta̱nga jè Jesús 'ñó tsohótiko̱ nga mì jñà ke̱èno̱jmí yá‑né jè. 
\s1 Kó 'mì 'ín‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne 
\r (Mateo 10:1‑4; Lucas 6:12‑16) 
\p  
\v 13 Xi jye komà i̱skan, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò. Kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi jè ndaà kisaseèn takòn. Xi̱ta̱ koi, ijchò kinchat'aà‑la̱.  
\v 14 I̱kjoàn jaàjiìn tejò xi̱ta̱ xi koa̱hijtako̱, ti̱jñà‑ne xi si̱ìkasén nga ki̱chja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá  
\v 15 xi ti̱koa̱ kitjoé‑la̱ o̱kixi̱ nga si̱ìndaà‑ne xi̱ta̱ xi ch'in tjín‑la̱ ti̱koa̱ ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 16 Jñà xi̱ta̱ xi kitjaàjiìn: jè Simón. I̱kjoàn tsibít'aàsòn 'ín‑la̱; Pedro kitsò‑la̱.  
\v 17 Ko̱ jñà i̱xti‑la̱ Zebedeo xi 'mì Jacobo ko̱ jè 'ndse̱ xi 'mì Juan, xi ti̱koa̱ tsibít'aàsòn 'ín‑la̱; Boanerges kitsò‑la̱. (Jè 'én jè tsò‑ne: I̱xti‑la̱ ch'o̱n.)  
\v 18 Ko̱ Andrés; Felipe; Bartolomé; Mateo; Tomás; Jacobo xi ti‑la̱ ma Alfeo; Tadeo; Simón, xi̱ta̱ xi ya̱ fìt'aà‑la̱ xi̱ta̱ cananista;  
\v 19 Judas Iscariote, jè xi̱ta̱ xi kisìnga̱tsja kondra̱‑la̱ Jesús. 
\s1 Xi̱ta̱ xi chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá 
\r (Mateo 12:22‑32; Lucas 11:14‑23; 12:10) 
\p K'e̱ nga j'iì‑ne Jesús ni'ya ñánda síkjáya,  
\v 20 ìjngoò k'a kòkjìn xi̱ta̱ skanda mì ti kiì kitjò'nde‑la̱ nga tsakjèn.  
\v 21 K'e̱ nga kiì'nchré xi̱ta̱ xíkjín Jesús, kjoa̱ xi tís'ín, kiì kátsji nga tso̱ba̱'ñó; kitsò: Skáyaá‑la. 
\p  
\v 22 Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés xi j'iì‑ne Jerusalén k'oa̱á kitsò nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi 'mì Beelzebú tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ Jesús, nga jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ nei̱í tsjá‑la̱ nga'ñó nga ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. 
\p  
\v 23 Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ koi. Tsibéno̱jmí jngoò‑la̱ kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿A ko̱maá jè xi̱ta̱ nei̱í ko̱chrjekàjiìn‑ne xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱ ya̱ ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱? Majìn.  
\v 24 Tsà jngoò na̱xa̱ndá je, tsà jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, mìkiì ko̱ma 'ñó kítsa̱jna;  
\v 25 ko̱ tsà jngoò ni'ya, tsà jòya tjín nga kondra̱ títsa̱jna‑la̱ xíkjín, ti̱koa̱á mìkiì ko̱ma 'ñó kítsa̱jna.  
\v 26 Tsà jè xi̱ta̱ nei̱í, tsà jòya tís'ín xi ti̱jè‑ne yijo‑la̱, mìkiì ko̱ma 'ñó kíjna. Jye tífehet'aà na̱chrjein‑la̱. 
\p  
\v 27 ’Jngoò xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ nga'ñó, mì yá xi ko̱ma kjoa̱has'en ni'ya‑la̱ nga si̱ìchijé‑la̱ tsà mì ítjòn koi̱ìt'aà'ñó. K'e̱é ko̱ma si̱ìchijé‑la̱ k'e̱ nga jye kàsìt'aà'ñó. 
\p  
\v 28 ’O̱kixi̱í xi xan‑nó, xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé ko̱ xi chja̱jno‑la̱ Nainá, jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱.  
\v 29 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi chja̱jno‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ ni̱ta̱ mé nó‑ne, ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. Kjo̱'in s'e̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. 
\p  
\v 30 Koií k'oa̱s'ín kitsò‑ne Jesús nga jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kitsò‑né: “Xi̱ta̱ jè, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱.” 
\s1 Nea̱‑la̱ Jesús ko̱ 'ndse̱ 
\r (Mateo 12:46‑50; Lucas 8:19‑21) 
\p  
\v 31 Xi komà i̱skan, ijchò 'ndse̱ ko̱ nea̱‑la̱ Jesús. Ján ndi̱tsiaán tsibìtsa̱jna. K'e̱é kinokjoà‑la̱ Jesús.  
\v 32 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnandiì‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Nea̱‑lè ko̱ jñà 'ndsì, ján ndi̱tsiaán títsa̱jna. Ji̱ xó ótsji‑lè. 
\p  
\v 33 K'e̱é kiìchja̱ Jesús, kitsò: 
\p ―¿Yá‑né xi nea̱‑na̱ ko̱ xi 'ndsè? 
\p  
\v 34 I̱kjoàn kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi títsa̱jnandiì‑la̱. Kitsò: 
\p ―Jñà xi̱ta̱ koi xi nea̱‑na̱, ko̱ xi 'ndsè.  
\v 35 Nga̱ ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, jñà‑né xi 'ndsè, xi tichja, ko̱ xi nea̱‑na̱. 
\c 4  
\s1 Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá 
\r (Mateo 13:1‑9; Lucas 8:4‑8) 
\p  
\v 1 Jesús ìjngoò k'a tsibíts'ia̱ nga tsakóya ya̱ i̱ndiì ndáchikon. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi chixoñat'aà‑la̱. Jesús jahas'en jngoò chitso xi kjijnajiìn ndáchikon; i̱kjoàn tsibìjnaya. Ngats'iì xi̱ta̱, ya̱á títsa̱jnat'aà nanguií ya̱ i̱ndiì ndáchikon.  
\v 2 Kjìn ska̱ya kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. K'e̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ kitsò‑la̱: 
\p  
\v 3 ―Ndaà ti̱ná'yaà. Jngoò xi̱ta̱ kiì kíjndi̱ xojmá.  
\v 4 K'e̱ nga tsibíts'ia̱ nga kiskíjndi̱ xojmá, chixò chiba ya̱ i̱ya ndi̱yá. I̱kjoàn j'iì ni̱se; tsakjèn.  
\v 5 Nguì k'oa̱ tjín chixò ñánda na̱xi̱ choòn nga chiba ni'nde tjín‑la̱. Jñà xojmá koi, ni̱to̱ón isò koi‑né nga mì na̱nga̱ tjín nangui.  
\v 6 Ta̱nga k'e̱ nga itjokàtji ts'oí nga kjòtsjè ndobá, kixìñó, i̱kjoàn jngoò k'aá kixì, koi‑né nga tsjìn‑la̱ i̱ma̱.  
\v 7 Nguì k'oa̱ tjín chixò ya̱ i̱jiìn na'yá. K'e̱ nga kjò'nga na'yá, kisìk'en‑ngui xka̱‑la̱ xojmá; k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì tsajà‑la̱ toò.  
\v 8 Ta̱nga jñà xojmá xi chixò ñánda nangui ndaà, tsijin, kjò'nga, tsajà‑la̱ toò, ndaà itjo. Kitsjaà katé, jàn‑kaàn skanda jngoò sìndo̱ toò nga jngoò ìjngoò. 
\p  
\v 9 I̱kjoàn kitsò Jesús: 
\p ―Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò. 
\s1 Mé‑ne kjoa̱ xi mangásòn kisìkjeén‑ne Jesús 
\r (Mateo 13:10‑17; Lucas 8:9‑10) 
\p  
\v 10 K'e̱ nga jye tsibìjna ta̱jngoò Jesús, jñà xi̱ta̱ xi chrañà títsa̱jnat'aà‑la̱ ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, kiskònangui‑la̱ kó tsòya‑ne 'én xi tsibéno̱jmí.  
\v 11 Kitsò Jesús: 
\p ―Jñò, Nainá jye kitsjaà‑nò nga jcha̱a kjoa̱'ma‑la̱ kó s'ín otíxoma Nainá. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, tà 'én ts'e̱ kjoa̱ mangásòn s'e̱no̱jmí yije‑la̱,  
\v 12 mé‑ne nga mìkiì skoe̱‑ne na̱s'ín skótsejèn, ti̱koa̱á mìkiì ko̱chi̱ya‑la̱ na̱s'ín kji̱'nchré. Nga jñà xi̱ta̱, majìn‑la̱ síkjatjìya kjo̱hítsjeèn‑la̱ koa̱ mìkiì jcha̱t'aà‑la̱ jé‑la̱. 
\s1 Jesús tsibéno̱jmí kó tsòya‑ne kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi bítje̱ xojmá 
\r (Mateo 13:18‑23; Lucas 8:11‑15) 
\p  
\v 13 Kitsò Jesús: 
\p ―¿A mì fìya‑nò jè 'én ts'e̱ kjoa̱ xi mangásòn? ¿Kós'ín ska̱ya‑nò ngats'iì kjoa̱ xi i'nga?  
\v 14 Jè xi bítje̱ xojmá, jè ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi síka'bí 'én‑la̱ Nainá.  
\v 15 Jñà xojmá xi chixò ya̱ i̱ya ndi̱yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá. K'e̱ nga ma i̱skan nga jyeé 'nchré, f'iì xi̱ta̱ nei̱í faáxìn jè 'én ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 16 Jñà xojmá xi chixò ya̱ ñánda na̱xi̱ choòn, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá. Tsjaá s'e‑la̱ k'e̱ nga sa̱ 'nchré.  
\v 17 Ta̱nga jè 'én mìkiì ndaà kisijiìn ini̱ma̱‑la̱ koni xka̱ xi tsjìn‑la̱ i̱ma̱, mì 'ñó binchako̱ 'én, ta chiba na̱chrjein chíkjoa̱‑la̱. K'e̱ nga mé kjoa̱ xi sakó‑la̱ ko̱ tsà xi̱ta̱ fìtji̱ngui kondra̱‑la̱ nga jè nga̱tjì‑la̱ 'én‑la̱ Nainá, ni̱to̱ón síkíjna ndi̱yá‑la̱ Nainá.  
\v 18 Jè xojmá xi chixò ya̱ ñánda tjín na'yá, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá,  
\v 19 ta̱nga 'ñó síkájno kjoa̱ ts'e̱ tsojmì xi tjín i̱sò'nde; ko̱ jè kjoa̱ nchi̱ná kona̱cha̱n‑la̱; ko̱ mejèn yije‑la̱ tsojmì xi tjín i̱sò'nde. Jñà kjoa̱ koi síkits'ón‑jiìn 'én‑la̱ Nainá, k'oa̱á ma‑ne nga mìkiì makjìn‑ya.  
\v 20 Ta̱nga jñà xojmá xi chixò ñánda nga nangui ndaà, jñà ngaya‑la̱ xi̱ta̱ xi 'nchré 'én‑la̱ Nainá koa̱ mokjeiín‑la̱; i̱kjoàn makjìn‑ya 'én, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni yá xi ojà‑la̱ toò. Tsjá katé, jàn‑kaàn skanda jngoò sìndo̱ nga jngoò ìjngoò yá. 
\s1 Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn 
\r (Lucas 8:16‑18) 
\p  
\v 21 Jesús kitsò‑ìsa: 
\p ―¿A k'oa̱á s'ín mochjeén ni'ín xi síhiseèn nga ya̱ si̱jnangui kaxa̱, o ya̱ si̱jnangui na̱chan? Majìn, jngoò ni'ín xi síhiseèn, 'ngaá si̱jna mé‑ne nga síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 22 Ni̱mé kjoa̱ tjín xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì jcha̱‑la̱; ti̱koa̱á tsjìn kjoa̱ xi tjí'ma i̱'ndei̱ xi mìkiì ko̱tsejèn.  
\v 23 ¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! 
\p  
\v 24 Jesús kitsò‑ìsa‑la̱: 
\p ―Jñò xi na'yà, ndaà ti̱ná'yaà. Koni kji machi̱ya‑nò, k'oa̱á ti̱ kji si̱ìkíchi̱ya‑nò Nainá, skanda tsjásòn‑ìsa‑nò.  
\v 25 Jè xi tjín‑la̱ [kjo̱hítsjeèn], tjoé‑ìsa‑la̱; ta̱nga jè xi tsjìn‑la̱, skanda tjá'aán‑la̱ [kjo̱hítsjeèn] xi chiba tjín‑la̱. 
\s1 Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ nga majchá ni̱ji̱n 
\p  
\v 26 Kitsò Jesús: 
\p ―Koni s'ín otíxoma Nainá k'oa̱á ti̱s'ín tjín koni k'e̱ tsà jngoò xi̱ta̱ bítje̱ no̱jmé.  
\v 27 Jè no̱jmé, síxá nga bisò, ma'nga, na̱s'ín jè xi̱ta̱ xi bítje̱ mìkiì tíbeè kós'ín tísíxá nga jè xi̱ta̱ ojnafè‑né k'e̱ nga ni̱tje̱n; nga s'e i̱sén osítje̱n;  
\v 28 nga jè nangui tísíjchá; ítjòn bitjo xka̱‑la̱, i̱skan ma'nga, i̱kjoàn tjo‑la̱ natín koa̱ i̱kjoàn majchá ni̱ji̱n.  
\v 29 K'e̱ jye majchá ni̱ji̱n, jye ma maxkó nga jye ijchò chi̱ba̱‑la̱ nga sincháxkó ni̱ji̱n. 
\s1 Kjoa̱ xi mangásòn ts'e̱ xojmá mostaza 
\r (Mateo 13:31‑32; Lucas 13:18‑19) 
\p  
\v 30 Jesús ìjngoò k'a kitsò: 
\p ―¿Mé xi ko̱ngásòn‑ko̱ koni s'ín otíxoma Nainá?, o ¿mé 'én xi si̱ngásòn‑kjoaá?  
\v 31 Jè mangásòn‑ko̱ koni kji xojmá mostaza; k'e̱ nga sitje̱ i̱jiìn nangui, jè xi ìsa̱ i̱tsé kji i̱ i̱t'aà nangui.  
\v 32 K'e̱ nga jye sitje̱, bisò, ma'nga skanda ìsa̱á 'nga ma koni ngats'iì xka̱ xi ma chine xi sitje̱ i̱ndiì ni'ya. 'Ñó 'nga ma chrja‑la̱ skanda ma bíndaà'a tjé‑la̱ ni̱se ya̱ ngui 'nguién‑la̱. 
\s1 Jesús, kós'ín kisìkjeén kjoa̱ xi mangásòn 
\r (Mateo 13:34‑35) 
\p  
\v 33 Jesús kjìn ska̱ya kjoa̱ xi mangásòn kisìkjeén nga tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá, koni kji nga ndaà fìya‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 34 Nguì ko̱ó kjoa̱ xi mangásòn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱; ni̱mé 'én kiìchja̱ xi mìtsà kjoa̱ xi mangásòn tsibéno̱jmí; ta̱nga k'e̱ nga jye tíjnat'aàxìn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱é ìjngoò k'a tsakóya ndaà yije‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìkíjnajyò tjo̱xkón 
\r (Mateo 8:23‑27; Lucas 8:22‑25) 
\p  
\v 35 K'e̱ nga jye kòjñò nga ti̱jè‑ne na̱chrjein, Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Tíkjiaán, ján xijngoaà ndáchikon. 
\p  
\v 36 Jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne ta ya̱á kisìkítsa̱jna; kiì Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga títsa̱jnaya chitso. Ti̱koa̱á tsafáhijtako̱ chitso xi i'nga.  
\v 37 K'e̱ nga jye tjímajiìn nandá, j'iì jngoò tjo̱xkón xi ta̱xki̱ komà‑né; kiskímiì'nga nandá koa̱ jè chitso jye kitseè nandá.  
\v 38 Jesús ya̱á kjinafè tàts'en chitso. Kijnanguisko jngoò nikje nguisko. K'e̱é kisìkjaá‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro, ¿a mìtsà tì'yi nga titsa̱bixònguindá‑ná. 
\p  
\v 39 Jesús k'e̱é tsasítje̱n, tsohótiko̱ jè tjo̱; kitsò‑la̱ ndáchikon: 
\p ―Jyò ti̱jni. 
\p Ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱; kjòndaàya‑ne.  
\v 40 Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne tsakjoòn‑nò? ¿A mìtsà mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n? 
\p  
\v 41 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ndaà jchán kitsakjòn. Xki̱ xi ján kjònangui‑la̱ xíkjín, tsò‑la̱: 
\p ―¿Yá xi̱ta̱‑ne jè skanda jè tjo̱ ko̱ ndáchikon síkitasòn‑la̱? 
\c 5  
\s1 Xi̱ta̱ Gerasa xi kjìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ 
\r (Mateo 8:28‑34; Lucas 8:26‑39) 
\p  
\v 1 Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ijchò ján xijngoaà ndáchikon ya̱ nangui‑la̱ xi̱ta̱ Gadareno.  
\v 2 K'e̱ nga itjojen chitso Jesús ijchò kasìt'aà jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Jè xi̱ta̱ jè ya̱á itjo‑ne i̱tsjó nga̱jo̱ mik'en.  
\v 3 Xi̱ta̱ jè ya̱á bìjnaya ya̱ i̱tsjó nga̱jo̱ mik'en. Mì yá xi ma bít'aà'ñó na̱s'ín na'ñó ki̱cha̱ cadena.  
\v 4 Kjìn k'a o̱kis'iìn‑ko̱ nga tsibít'aà'ñó ndso̱ko̱ ko̱ tsja na'ñó ki̱cha̱ cadena. Ni̱yá xi chíkjoa̱‑la̱ nga kisì'nchré; otejtso xó cadena.  
\v 5 Ko̱ na̱chrjein ko̱ ni̱tje̱n ya̱á ojmeèsòn nindoò ñánda tjín i̱tsjó nga̱jo̱‑la̱ mik'en. Kjindáya tsò kjindáya ská nga kjaán ko̱ yijo‑la̱; 'beé‑la̱ nda̱jo̱ yijo‑la̱.  
\v 6 K'e̱ nga kijtseè nga kjiìn tínchrobá Jesús, tsangachikon. Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱, tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱.  
\v 7 'Ñó kiìchja̱, kitsò: 
\p ―¿Mé xi tjín‑lè ko̱ 'a̱n, Jesús, Ki'ndí‑la̱ Nainá xi 'ñó 'nga tíjna? Bìtsi'bà‑lè nga nguixko̱n Nainá, kì yatoòn‑ná. 
\p  
\v 8 Koií k'oa̱s'ín kiìchja̱‑ne nga jè Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Ngaji̱ ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, titjo̱jiín ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè. 
\p  
\v 9 Jesús kiskònangui‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿Kó 'mì‑lè? 
\p Jè kitsò: 
\p ―Legión 'mì‑na, koií‑né nga kjìn jchán ma‑naje̱n. 
\p  
\v 10 Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, 'ñó tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mì i̱t'aà xìn ski̱nì ya̱ i̱'nde jè.  
\v 11 Ko̱ ya̱ chrañà i̱t'aà nindoò, kjìn chi̱nga̱ nchikjèn‑jno.  
\v 12 Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsibítsi'ba‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: 
\p ―Ya̱á ti̱kasén‑náje̱n ñánda tjín chi̱nga̱; ya̱á ki̱tjás'e̱n‑jiìn‑je̱n yijo‑la̱. 
\p  
\v 13 Jesús kitsjaà'nde‑la̱; jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í itjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ jè; i̱kjoàn jahas'en‑jiìn yijo‑la̱ chi̱nga̱. Ma‑la̱ tsà jò jmiì jñà chi̱nga̱ xi tsanga; tsatíkjájen‑jno ya̱ na̱xi̱ skanda i̱jiìn ndáchikon, ya̱á k'en yije i̱jiìn ndáchikon. 
\p  
\v 14 Jñà xi̱ta̱ xi ko'ndà chi̱nga̱, tsanga. Kiì kéno̱jmí‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ko̱ xi̱ta̱ rancho̱ jè kjoa̱ xi komà. Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá ijchò katsejèn‑la̱ kjoa̱ xi komà.  
\v 15 Kjìn xi̱ta̱ ijchò ñánda tíjna Jesús, kijtseè jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga sa̱ ítjòn. Jyò tíjna. Íkjá‑ne nikje‑la̱. Ndaà tjín‑ne kjo̱hítsjeèn‑la̱. Xi̱ta̱ xi ijchò, ta kitsakjòn‑la̱.  
\v 16 Jñá xi̱ta̱ xi kijtseè koni s'ín komàt'in jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ nga kjòndaà‑ne ko̱ chi̱nga̱ xi tsatíkjá, tsibéno̱jmí‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi ijchò xi mìkiì kijtseè.  
\v 17 Jñà xi̱ta̱ xi ijchò tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga xìn i̱'nde kàtjì. 
\p  
\v 18 K'e̱ nga jahas'en chitso Jesús, jè xi̱ta̱ xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kisijiìn ini̱ma̱‑la̱, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ kji̱ko̱.  
\v 19 Ta̱nga jè Jesús mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―T'in‑ne ni'ya‑lè, tèno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱ xingui̱i jè kjo̱ndaà xi kisìko̱‑lè Nainá; kós'ín kijtseè i̱ma̱‑lè. 
\p  
\v 20 Xi̱ta̱ jè, kiì; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Decápolis jè kjo̱ndaà xi kisìko̱ Jesús. Ngats'iì xi̱ta̱ xi kis'eno̱jmí‑la̱ tà k'oa̱á komà‑la̱. 
\s1 Tsòti‑la̱ Jairo ko̱ chjo̱ón xi kitsobà'ñó i̱tjòn nikje‑la̱ Jesús 
\r (Mateo 9:18‑26; Lucas 8:40‑56) 
\p  
\v 21 Jesús tsibìjna'ya chitso, inchrobà ìjngoò k'a‑ne ján xijngoaà ndáchikon, kjìn jchán xi̱ta̱ chixoñat'aà ìjngoò k'a‑la̱, koa̱ ya̱á tsibìjnandiì ndáchikon.  
\v 22 Ijchòkon jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Jairo xi xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. K'e̱ nga kijtseè Jesús tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱.  
\v 23 'Ñó tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Ndí tsòti‑na̱ jye kjo̱meè biyaà; nchroboí, tíkjiaán, tjat'aà‑la̱ ndsei̱i nga kàtandaà‑ne, mé‑ne nga kíjnakon‑ne. 
\p  
\v 24 Jesús kiìko̱, kjìn jchán xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱; chi̱ba̱‑la̱ ó'nchò'ñó‑né.  
\v 25 Ya̱á tsóhojiìn jngoò chjo̱ón xi kjò tejò nó xk'én, ch'in jní tjín‑la̱.  
\v 26 Kjòtseé tísíkjeiín kjo̱'in i̱t'aà ts'e̱ chji̱ne̱xkiì; jye xó kisìkje yije to̱n‑la̱; mìkiì mandaà‑ne, ta̱ saà tíma'ñó ch'in‑la̱.  
\v 27 Chjo̱ón jè, k'e̱ nga kiì'nchré i̱t'aà ts'e̱ Jesús, kiìjiìn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kjìn; i̱jto̱n íts'i̱n kitsobà‑ne nikje‑la̱ Jesús.  
\v 28 K'oa̱s'ín tísíkítsjeèn, kitsò: “Tsà tà jè nikje‑la̱ sìkoa̱a, ko̱ndaá‑na.”  
\v 29 K'e̱ nga kitsobà'ñó nikje‑la̱, ni̱to̱ón kisijyò‑la̱ jní, koa̱ kijtseèyaá‑la̱ yijo‑la̱ nga jye kjòndaà‑ne ch'in‑la̱.  
\v 30 Jesús ni̱to̱ón kijtseèya‑la̱ nga nga'ñó‑la̱ itjojiìn; kisìkátji, kiskoòtsejèn‑jiìn‑la̱ xi̱ta̱ kjìn, kitsò: 
\p ―¿Yá xi kàtsobà'ñó nikje‑na̱? 
\p  
\v 31 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿A mìtsà 'yi nga jñà xi̱ta̱ ó'nchò'ñó‑lè? Ngaji̱ si‑né: “¿Yá xi kàtsobà'ñó nikje‑na̱?” 
\p  
\v 32 Ta̱nga jè Jesús kotsejèn‑jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ yá xi kitsobà'ñó nikje‑la̱.  
\v 33 Chjo̱ón jè, tsí tíhotsé‑né nga kitsakjòn, nga jyeé tíjiìn‑la̱ kós'ín komà ch'in‑la̱; kiì, tsasèn‑xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús; tsibéno̱jmí kixi̱ yije‑la̱ kós'ín komàt'in.  
\v 34 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Ndí nea̱a, koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga kòmandaà‑ne. T'in‑là ndaà‑ne. Jyeé kòmaxkiì‑la̱ ch'in‑lè. 
\p  
\v 35 Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga j'iì i'nga xi̱ta̱ xi inchrobà‑ne ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, kitsò‑la̱: 
\p ―Kì ti̱ kiì nìsiì‑la̱ Maestro, ndí tsòti‑lè jyeé k'en. 
\p  
\v 36 Ta̱nga jè Jesús, nga kiì'nchré koni kitsò o̱kixi̱ xi j'iìko̱, kitsò‑la̱ jè na̱'èn‑la̱ ndí tsòti: 
\p ―Kì tsakjoòn‑jèn; tà jè‑né nga kàtakjeiín‑lè. 
\p  
\v 37 Jesús mìkiì kitsjaà'nde nga kjìn xi̱ta̱ kiìko̱. Tà jè Pedro, Jacobo ko̱ Juan 'ndse̱ Jacobo.  
\v 38 K'e̱ nga ijchò ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ ítjòn ts'e̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, Jesús kijtseè nga fìjen fìkjá xi̱ta̱, 'ñó nchikjindáya ko̱ 'ñó nchisíkájno.  
\v 39 Jahas'en ni'ya Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱'nè‑nò nga ko̱ tà ndaà chìhindáya‑nò? Jè ndí tsòti mìtsà kòbiyaà; ta kjinafé‑né. 
\p  
\v 40 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna tà tsijnòkeè Jesús. K'e̱é tsachrje yije ni'ya kóho̱tjín xi̱ta̱; tà jñà tsibìtsa̱jna na̱'èn‑la̱, nea̱‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ ts'e̱ xi tji̱ko̱. I̱kjoàn jahas'en ñánda kijna ndí tsòti.  
\v 41 Kiskoé tsja, kitsò‑la̱: 
\p ―Talita cumi ―'én xi tsòya‑ne: Ji̱ tsòti, k'oa̱á xan‑lè, ti̱sítji̱in. 
\p  
\v 42 Jè ndí tsòti ni̱to̱n tsasítje̱n, tsajmeè‑ne. Jye kjò tejò nó tjín‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna, 'ñó jchán kitsakjòn.  
\v 43 Ta̱nga Jesús 'ñó kitsjaà o̱kixi̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi ke̱èno̱jmí‑la̱. I̱kjoàn kitsò‑la̱: 
\p ―Tjiì‑la̱ nga kàtakjèn ndí tsòti. 
\c 6  
\s1 Kó kitsò xi̱ta̱ k'e̱ nga kiì Jesús ján Nazaret 
\r (Mateo 13:53‑58; Lucas 4:16‑30) 
\p  
\v 1 Jesús itjojiìn‑ne ya̱ i̱'nde jè, kiì‑ne nangui‑la̱ Nazaret, tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱.  
\v 2 K'e̱ nga jye ijchò na̱chrjein nìkjáya, tsibíts'ia̱ nga tsakóya 'én ndaà‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi kiì'nchré‑la̱ koni s'ín tsakóya. Jñà xi̱ta̱, tà k'oa̱á komà‑la̱, kjònangui‑la̱ xíkjín, kitsò: 
\p ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda komà‑la̱ ngats'iì 'én xi okóya? ¿Ñánda ochrje kjoa̱chji̱ne̱ koi ko̱ kjo̱xkón xi s'ín?  
\v 3 ¿A mìtsà jè xi chji̱ne̱yá xi ti‑la̱ María, xi 'ndse̱ ma Jacobo, José, Judas ko̱ Simón? ¿A mìtsà ti̱koa̱ i̱ títsa̱jnajiìn‑ná íchjín ndichja? 
\p Xi̱ta̱ koi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús.  
\v 4 Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ni̱ta̱ ñá na̱xa̱ndá‑ne yaxkón‑né, ta̱nga ya̱ na̱xa̱ndá‑la̱ ko̱ ni'ya‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xíkjín mìkiì yaxkón. 
\p  
\v 5 Jesús ni̱mé kjo̱xkón xi ndaà tjín kis'iìn nangui‑la̱, tà chiba xi̱ta̱ xk'én xi tsohót'aà‑la̱ tsja nga kisìndaà‑ne.  
\v 6 Tà kjòxkón‑la̱ Jesús, nga jñà xi̱ta̱ koi, mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. 
\s1 Kós'ín tsatíxoma‑la̱ Jesús xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi kisìkasén nga kisìka'bí 'én‑la̱ Nainá 
\r (Mateo 10:5‑15; Lucas 9:1‑6) 
\p Jesús ya̱á tsajmeè na̱xa̱ndá jtobá xi chrañàt'aà kjiyijò nga tsakóya.  
\v 7 Nga komà i̱skan, Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne xi jè tsibíxáya‑la̱; jò jò kisìkasén, kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 8 K'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ nga ni̱mé tsojmì k'oa̱ k'e̱ nga kjoi̱ ndi̱yá. Kitsò‑la̱: 
\p ―Tà k'oa̱á s'ín tanguió. Tà jngoò yá garrote ch'aà. Kì na̱'yaá ch'aà, kì i̱nchra̱jín ch'aà, kì to̱n ch'aà.  
\v 9 Ko̱maá tsjayaà xo̱jté‑nò. Tà jngoò na̱chro̱ ch'aà. Kì jò ch'aà. 
\p  
\v 10 Jesús kitsò‑ìsa‑la̱: 
\p ―K'e̱ nga ki̱jchò jngoò na̱xa̱ndá, jngoò ni'ya ti̱tsa̱jna skanda k'e̱ nga ko̱nguí‑nò.  
\v 11 Tsà tjín na̱xa̱ndá ñánda mìkiì skoétjò‑nò, tsà majìn‑la̱ nga 'nchré‑nò, titjo̱jñoò, titsajneè chijo‑la̱ ndso̱koò mé‑ne nga skoe̱‑ne nga jñà tjín‑la̱ jé nga mìkiì 'nchréñijon. Xi nguì o̱kixi̱ k'oa̱á xan‑nò k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein‑la̱ jñà na̱xa̱ndá koi, ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱ koni s'ín komàt'in na̱xa̱ndá Sodoma ko̱ Gomorra. 
\p  
\v 12 Xi̱ta̱ koi, kiì nga tsibéno̱jmíya‑la̱ xi̱ta̱ nga kàtasíkájno jé‑la̱ nga mì ti̱ jé ko̱hótsji‑ne.  
\v 13 Kjìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tsachrjekàjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, ti̱koa̱ kjìn xi̱ta̱ kisìndaà‑ne xi xk'én nga kisìkaàjno‑la̱ asìti̱. 
\s1 K'e̱ nga k'en Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ 
\r (Mateo 14:1‑12; Lucas 9:7‑9) 
\p  
\v 14 Jè Herodes xi xi̱ta̱ xá ítjòn tíjna, kiì'nchré i̱t'aà ts'e̱ Jesús nga jye xki̱ xi ján na̱xa̱ndá kina'yà‑la̱. Tjín xi̱ta̱ xi kitsò: 
\p ―Jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, jyeé jaáya‑la̱. K'oa̱á ma‑ne nga tjín‑la̱ nga'ñó nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. 
\p  
\v 15 Tjín xi̱ta̱ xi kitsò: 
\p ―Jè Elías. 
\p Ti̱koa̱ tjín xi kitsò: 
\p ―Jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé. 
\p  
\v 16 Jè Herodes, k'e̱ nga kiì'nchré kitsò‑né: 
\p ―Jè Juan xi jaáya‑la̱ xi 'a̱n tsatesian sko̱. 
\p  
\v 17 Nga ìsa̱ kjòtseé, Herodes kisìkasén xi̱ta̱ nga kitsobà'ñó Juan nga kiskinìs'en nda̱yá, koi kjoa̱‑la̱ ts'e̱ chjo̱ón Herodías xi chjo̱ón‑la̱ Felipe nga jè Herodes chixàn‑ko̱ xi chjo̱ón‑la̱ 'ndse̱.  
\v 18 Nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱, kjìn k'a o̱kitsò‑la̱ Herodes: 
\p ―Mìkiì tjiì'nde‑lè nga ji̱ tijnakoi̱i chjo̱ón‑la̱ 'ndsì. 
\p  
\v 19 Jè chjo̱ón Herodías, kòjtikeè Juan, mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en ta̱nga mìkiì ma xi síko̱.  
\v 20 Nga jè Herodes, beèxkón Juan ko̱ síkinda̱‑ne nga jye tíjiìn‑la̱ nga xi̱ta̱ kixi̱‑né ko̱ xi̱ta̱ tsjeè‑né. Herodes k'e̱ nga chja̱ko̱ Juan, matsjaá‑la̱ nga 'nchré‑la̱, ta̱nga mìkiì beè mé xi s'i̱in, a si̱ìkitasòn‑né, a xi majìn.  
\v 21 Ijchò jngoò na̱chrjein xi ndaà ts'e̱ chjo̱ón Herodías k'e̱ nga tsachrje s'eí‑la̱ jè Herodes jè na̱chrjein nga kits'iìn. Ijchò xi̱ta̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn, ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado, ko̱ xi̱ta̱ nchi̱ná xi tjín kóho̱kji Galilea nga tsakjèn‑ko̱ Herodes.  
\v 22 Ti̱koa̱ ijchò tsòti‑la̱ Herodías, jahas'en ni'ya; kitè. Jè Herodes ko̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jna, ndaà jchán kisaseèn‑la̱ koni s'ín kitè jè tsòti. Herodes, xi xi̱ta̱ xá ítjòn tíjna, kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱jé‑ná mé xi mejèn‑lè, tsjaà‑lè. 
\p  
\v 23 K'oa̱á s'ín kitsjaà‑la̱ tso'ba nga tsjá yije‑la̱ ni̱ta̱ mé xi mejèn‑la̱ na̱s'ín osen nangui xi jè otíxoma‑la̱.  
\v 24 Jè tsòti, itjo ni'ya, kiskònangui‑la̱ nea̱‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé xi siìjé‑la̱? 
\p Jè nea̱‑la̱. Kitsò: 
\p ―Ti̱jé‑la̱ sko̱ Juan xi s'ín bautizar xi̱ta̱. 
\p  
\v 25 Jè tsòti, ni̱to̱ón jahas'en ìjngoò k'a ni'ya ñánda tíjna xi̱ta̱xá ítjòn. Kitsò‑la̱: 
\p ―I̱'ndei̱ mejèn‑na nga ni̱to̱n tjiì‑ná sko̱ Juan xi s'ín bautizar xi̱ta̱; tinaya‑ná chro̱ba̱te. 
\p  
\v 26 Jè Herodes, xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, 'ñó kjòba‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ jè tsòti. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ nga jye kitsjaà‑la̱ 'én‑la̱ nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi títsa̱jna s'eí, kjo̱'ñó kisìkitasòn‑la̱.  
\v 27 Jè Herodes, ti̱k'e̱é‑ne kisìkasén jngoò soldado, kitsjaà o̱kixi̱ nga kàtjanchrohóko̱ sko̱ Juan.  
\v 28 Jè soldado kiì ján nda̱yá nga tsatesin Juan; i̱kjoàn j'iìko̱ sko̱ Juan; tjíya‑la̱ chro̱ba̱ nga kitsjaà‑la̱ jè tsòti; ko̱ jè tsòti kisìnga̱tsja nea̱‑la̱. 
\p  
\v 29 K'e̱ nga kiì'nchré xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan nga jye k'en, kiìkjaá yijo‑la̱ nga kiskinìs'en‑ngui jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en. 
\s1 Jè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús nga 'òn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn 
\r (Mateo 14:13‑21; Lucas 9:10‑17; Juan 6:1‑14) 
\p  
\v 30 K'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne jñà xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ Jesús, tsibéno̱jmí ngats'iì kjoa̱ xi kis'iìn ko̱ xi tsakóya ñánda kiì.  
\v 31 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Nchrobá. Tíkjiaán nga si̱kjáya í'ñoá jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn. 
\p Koií k'oa̱ kitsò‑la̱ nga kjìn jchán ma xi̱ta̱, koa̱ tjín bijchó, koa̱ tjín nchrobá‑ne. Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi tsibíxáya‑la̱ skanda mì ti̱ kiì ma'a‑la̱ nga kjèn.  
\v 32 Tsibìtsa̱jnaya chitso nga ta jñà kiì jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda tsjìn xi̱ta̱.  
\v 33 Ta̱nga kjìn xi̱ta̱ kijtseè k'e̱ nga kiì. Kijtseèxkon nga jè Jesús. I̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱; skanda ìsa̱ ítjòn ijchò jñà xi̱ta̱ koi.  
\v 34 Jesús, k'e̱ nga itjojen chitso, kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna; kjòhi̱ma̱keè‑né. K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jñà orrè xi tsjìn‑la̱ paxtò xi ko'ndà. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ko̱ nga kjìn 'én tsibéno̱jmí‑la̱.  
\v 35 K'e̱ nga jye 'ñó kjòhoxòn, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ijchò kinchat'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Jyeé kjòhoxòn, jè i̱'nde jè, i̱t'aà xìn‑né, ni̱mé tjín.  
\v 36 Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ kàtjì‑ne nga kàtatse tsojmì xi ski̱ne̱ ya̱ na̱xa̱ndá ko̱ tsà jñà ni'ya ñánda nga chrañàt'aà. 
\p  
\v 37 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Tjiì‑là jñò xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi. 
\p Kitsò jñà xi̱ta̱: 
\p ―¿A mejèn‑lè nga konguí kindaà‑je̱n i̱nchra̱jín koni tjín síkijne xi̱ta̱ nga jò sìndo̱ na̱chrjein síxá? 
\p  
\v 38 Kitsò Jesús: 
\p ―Chítsejèn‑là kó tjín ma i̱nchra̱jín‑nò. 
\p K'e̱ nga kijtseè kó tjín ma‑ne, kitsò‑la̱: 
\p ―'Òn ma i̱nchra̱jín ko̱ jò ma ti̱n. 
\p  
\v 39 K'e̱é kitsjaà o̱kixi̱ Jesús nga kàtìtsa̱jnajtín jñà xi̱ta̱ ya̱ i̱jiìn ijñá ñánda sa̱se̱ choòn.  
\v 40 Íjngó íjngó sìndo̱ tsibìtsa̱jnajtín‑ne jñà xi̱ta̱; ko̱ tjín ñánda icháte icháte tsibìtsa̱jnajtín‑ne.  
\v 41 Jesús kiskoé jñà i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne ko̱ jñà ti̱n xi jò ma‑ne; i̱kjoàn kiskoòtsejèn ngajmiì; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; i̱kjoàn kisìxkoa̱ya i̱nchra̱jín; k'e̱é kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kisìka'bí‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ kjìn xi títsa̱jna. Ti̱koa̱ kisìjòya ti̱n xi jò ma‑ne. Kitsjaà‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱.  
\v 42 Tsakjèn yije kóho̱tjín xi̱ta̱ kó nga kjòskiì.  
\v 43 K'e̱é tsibíxkó‑ne i̱nchra̱jín ko̱ ti̱n xi kjòxkoa̱ya jñà xi tsiningui‑ne; nguì tejò ni̱si̱yá komà.  
\v 44 Jñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, 'òn jmiì ma‑ne xi xi̱ta̱ x'i̱n. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsajmeèsòn ndáchikon 
\r (Mateo 14:22‑27; Juan 6:16‑21) 
\p  
\v 45 Nga komà i̱skan, Jesús kisìkas'en xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱ya chitso mé‑ne nga ìsa̱ ítjòn ki̱jchò‑ne ján na̱xa̱ndá Betsaida ya̱ xijngoaà ndáchikon; koa̱ jè Jesús k'e̱é tísíhixat'aà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne nga jye nchifì‑ne. 
\p  
\v 46 K'e̱ nga jye kisìhixat'aà xi̱ta̱, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò nga kiì kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá.  
\v 47 K'e̱ nga jye kòjñò, jè chitso, jyeé ya̱ síjna jngoò osen ndáchikon. Jesús, nga ta̱jngoò tsibíjnat'aà nangui,  
\v 48 kijtseè chitso nga mìkiì ma fì. Nga jè tjo̱ bíchjoà ikon‑la̱. K'e̱ nga ta̱jñòya ìsa̱, Jesús kiìtji̱ngui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga kiì‑ne ndso̱ko̱ ya̱ i̱sòn nandá. Ta̱nga k'oa̱á kis'iìn koni tsà mejèn‑la̱ nga kjoi̱ ítjòn‑la̱ chitso.  
\v 49 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga kijtseè nga tífìsòn nandá, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn, kitsò, tsà ini̱ma̱ ch'o‑né; kiskindàya xkón  
\v 50 nga kitsakjòn‑la̱ k'e̱ nga kijtseè kóho̱tjín. Ta̱nga Jesús ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―'Ñó t'è‑là takòn, kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná. 
\p  
\v 51 K'e̱ nga jahas'en chitso Jesús, ni̱to̱ón kisijyò‑ne tjo̱. Tà k'oa̱á komà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱,  
\v 52 nga kj'eè kì ndaà fahas'en‑jiìn‑la̱ jè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús ts'e̱ i̱nchra̱jín, koi‑né nga tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà‑ne xi̱ta̱ xk'én ján Genesaret 
\r (Mateo 14:34‑36) 
\p  
\v 53 K'e̱ nga jye tsatojiìn ndáchikon, ijchò ján nangui Genesaret; ya̱á tsibít'aà'ñó chitso‑la̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon.  
\v 54 K'e̱ nga tsitajen yije chitso, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, ni̱to̱ón kijtseèxkon nga jè Jesús.  
\v 55 Ti̱koa̱á ni̱to̱ón kiì kóho̱kji nga jngoò itjandiì i̱'nde jè. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ xi̱ta̱ nga j'iìko̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi xk'én; kjisòn‑la̱ na̱chan‑yá ya̱ i̱'nde ñánda nga 'nchré xi̱ta̱ nga bijchó Jesús.  
\v 56 Ni̱ta̱ ñánda na̱xa̱ndá nga jahas'en Jesús, tsà na̱xa̱ndá jtobá‑né, na̱xa̱ndá iì‑né, i̱nchi̱ya‑né, ko̱ tsà rancho̱‑né, jñà xi̱ta̱ ya̱á sikáyijò jñà xi̱ta̱ xi xk'én ya̱ jngohosen ndi̱yá; i̱kjoàn bítsi'ba‑la̱ na̱s'ín tà jè i̱tjòn nikje‑la̱ tsobà'ñó nga kàtandaà‑ne. Ngats'iì xi̱ta̱ xi kitsobà'ñó nikje‑la̱ kjòndaà yijeé‑ne. 
\c 7  
\s1 Kjoa̱ xi síkits'ón xi̱ta̱ 
\r (Mateo 15:1‑20) 
\p  
\v 1 Ijchò xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés xi j'iì‑ne na̱xa̱ndá Jerusalén. Ya̱á ijchòtji̱ngui‑la̱ ñánda tíjna Jesús.  
\v 2 Jñà xi̱ta̱ koi, kijtseè i'nga xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús nga kjèn tjéko̱ tsja nga mìkiì oníjno; kitsò‑la̱ xíkjín [nga mìkiì nchisíkitasòn koni s'ín tjín kjo̱tíxoma ts'e̱ xi̱ta̱ judío xi xkón tjín].  
\v 3 Nga jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ judío, k'oa̱á s'ín síkitasòn koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga; tsà mì nguì ndaà ko̱níjno tsja, mìkiì ko̱kje̱n.  
\v 4 Ti̱koa̱á k'e̱ nga f'iì‑ne ndi̱tsi̱n, ítjòn oníjno tsja, k'e̱é kjèn; tjín‑ìsa‑la̱ kjo̱tíxoma xi kj'ei̱í koni oníya chi̱tsín‑la̱, ti̱jí‑la̱, ko̱ chi̱tsín ki̱cha̱‑la̱ ko̱ na̱chan‑la̱.  
\v 5 Koií kjoa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne mìkiì síkitasòn‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè, koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga nga ta k'oa̱á s'ín kjèn tjéko̱ tsja? 
\p  
\v 6 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Koni s'ín kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, ndaà kiìchja̱ i̱t'aà tsa̱jòn, jñò, xi̱ta̱ xi jò ma i̱sén‑nò, k'e̱ nga kitsò: 
\q1 Jñà xi̱ta̱ koi, 
\q1 beèxkón‑na xi tà 'én chja̱, 
\q1 ta̱nga jñà ini̱ma̱‑la̱ kjiìn títsa̱jna; 
\q1  
\v 7 Nìmé chjí‑la̱ nga beèxkón‑na, 
\q1 nga kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱á okóya koni tsà kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. 
\m  
\v 8 Jñò, nìkíjna‑nò xi nguì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, ko̱ jè onguítji̱ngui‑là kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò nga oníya ti̱jí‑nò, chi̱tsín‑nò; kjìn ska̱ya kjo̱tíxoma tjín‑nò koni s'ín 'nè. 
\p  
\v 9 Kitsò‑ìsa Jesús: 
\p ―Jñò, nachrjekàngui‑nò xi nguì kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, jè nìkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò.  
\v 10 Moisés k'oa̱á kitsò: “Jcha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè.” K'oa̱á ti̱ kitsò: “Jè xi chja̱jno‑la̱ na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱, tjínè‑la̱ nga si̱k'en.”  
\v 11 Ta̱nga jñò bixón‑nó: “Jngoò xi̱ta̱, ma ki̱tso̱‑la̱ na̱'èn‑la̱, o nea̱‑la̱: Mìkiì ko̱ma siìchját'aà‑lè; ngats'iì tsojmì xi tjín‑na, Corbán‑né.” ('Én xi tsò Corbán, 'én Hebreo‑né; tsòyaá‑ne: jè Nainá jyeé kitsjaà yije‑la̱.)  
\v 12 Bixón‑nó nga mì ti̱ kiì tjí'nde‑la̱ nga ko̱si̱ko̱ na̱'èn‑la̱, o nea̱‑la̱.  
\v 13 Jñò, nachrjekàngui‑nò 'én‑la̱ Nainá nga nìkatoya‑là xinguio̱o kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑nò. Kjìn ska̱ya kjo̱tíxoma tjín‑ìsa‑nò xi k'oa̱s'ín 'nè. 
\p  
\v 14 Jesús, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Ngats'ioò, ti̱ná'yaà ko̱ ndaà kàtachi̱ya‑nò.  
\v 15 Ni̱mé tjín xi fahas'en‑jiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi síkits'ón. Jè‑né xi ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ bitjojiìn‑ne, xi síkits'ón.  
\v 16 ¡Ndaà ti̱ná'yaà koni xan‑nò! 
\p  
\v 17 Jesús itjokàjiìn‑la̱ xi̱ta̱; kiì, jahas'en jngoò ni'ya; i̱kjoàn jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kiskònangui‑la̱ kó tsòya‑ne jè kjoa̱ mangásòn xi tsibéno̱jmí.  
\v 18 Kitsò Jesús: 
\p ―¿Jñò, a ti̱koa̱á mìkiì machi̱ya‑nò kó tsòya‑ne? ¿A mì fìya‑nò ngats'iì tsojmì xi fahas'en‑jiìn yijo‑la̱ xi̱ta̱ mìkiì síkits'ón  
\v 19 nga mìtsà ini̱ma̱‑la̱ fahas'en‑jiìn? Ya̱á fahas'en i̱ndso̱'ba̱, i̱kjoàn bitjo‑ne k'e̱ nga fì kítsa̱jna ján baño. 
\p Jesús kitsòyaá‑ne: Ngats'iì tsojmì xi ma chine, tsjeè‑né; mìkiì síkits'ón ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱.  
\v 20 Kitsò‑ìsa Jesús: 
\p ―Jè kjo̱hítsjeèn xi bitjojiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱, jè xi síkits'ón.  
\v 21 Koi‑né nga ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ nchrobájiìn, jñà kjo̱hítsjeèn xi ch'o tsò, koni jè kjoa̱ chijngui ts'e̱ xi̱ta̱ xi jye chixàn ko̱ xi kj'eè bixan jèn, ko̱ xi xi̱ta̱ sík'en,  
\v 22 ko̱ kjoa̱ chijé, ko̱ kjoa̱ tse mejèn, ko̱ kjoa̱ ts'e̱n, ko̱ kjoa̱ kona̱cha̱n, ko̱ kjoa̱ ts'e̱ xi otonè‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ yijo‑ná, ko̱ kjoa̱xìtakòn, ko̱ kjoa̱ 'on takòn, ko̱ kjoa̱ 'nga ikon, ko̱ kjoa̱ 'én ndiso, ko̱ kjoa̱ tòndo̱ xi mìtsà ítjòn nìkítsjeèn.  
\v 23 Ngats'iì kjoa̱ koi xi ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ bitjokàjiìn‑ne, koií xi síkits'ón xi̱ta̱. 
\s1 Mé xi komàt'in chjo̱ón xi xìn nangui‑la̱ nga kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús 
\r (Mateo 15:21‑28) 
\p  
\v 24 Kiì Jesús ján na̱xa̱ndá Tiro ko̱ Sidón. K'e̱ nga ijchò ya̱, jahas'en jngoò ni'ya; mejèn‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ xi skoe̱, ta̱nga mìkiì komà tsibìjna'ma.  
\v 25 Ni̱to̱ón kiì'nchré jngoò chjo̱ón xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ tsòti‑la̱. Kiì ñánda tíjna Jesús nga tsasìxkó'nchit'aà‑la̱;  
\v 26 tsibítsi'ba‑la̱ nga ko̱chrjekàjiìn jè ini̱ma̱ ch'o xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ tsòti. Jè chjo̱ón, ya̱á i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Sirofenicia; 'én griego chja̱.  
\v 27 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Tjiì'nde‑la̱ jñà kàtakjèn ítjòn xi i̱xti ma. Mìkiì ndaà tjín tsà chjaà'an‑la̱ ni̱ño̱ jñà i̱xti, i̱kjoàn k'oi̱‑lá ndí nañá. 
\p  
\v 28 Jè chjo̱ón kitsò: 
\p ―Ndaà tjín Na̱'èn; ta̱nga jñà ndí nañá kineé xi̱‑la̱ tsojmì xi bixòngui ími̱xa̱ xi síkatsjoò i̱xti. 
\p  
\v 29 K'e̱é kitsò Jesús: 
\p ―Ndaà kinokjoì. T'in‑ne ni'ya‑lè. Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, jye itjokàjiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱ tsòti‑lè. 
\p  
\v 30 K'e̱ nga ijchò‑ne ni'ya‑la̱, jè chjo̱ón, jè tsòti‑la̱, ya̱á kijnasòn na̱chan; ta̱nga jye itjokàjiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ jtayaà ko̱ xi skí'i̱n 
\p  
\v 31 Jesús kiì‑ne ya̱ i̱'nde ts'e̱ Tiro; jahatojiìn i̱'nde Sidón, ti̱koa̱ jahatojiìn nangui xi 'mì Decápolis, ijchò‑ne ya̱ ndáchikon ts'e̱ Galilea.  
\v 32 Ya̱á ijchòko̱ jngoò xi̱ta̱ xi jtayaà ko̱ skí'i̱n, tsibítsi'ba‑la̱ Jesús nga ko̱òt'aà‑la̱ tsja jè xi̱ta̱ jè.  
\v 33 Jesús, i̱t'aà xìn kiìko̱ ñánda tsjìn xi̱ta̱, k'e̱é jahas'en jnótsja ya̱ líká‑la̱, ko̱ ndána̱chrá‑la̱ kisìkaàjno ni̱je̱n‑la̱.  
\v 34 Jesús kiskoòtsejèn ngajmiì; i̱kjoàn jaátse‑la̱, kitsò: 
\p ―¡Efata! ―tsò‑ne 'én jè: ¡Kàtatáx'a̱! 
\p  
\v 35 Ni̱to̱ón kitáx'a̱‑ne líká‑la̱ xi̱ta̱ jè, ti̱koa̱á ndaà komà kiìchja̱‑ne.  
\v 36 Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: 
\p ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là. 
\p Ta̱nga k'e̱ nga 'ñó tsibít'in‑la̱ Jesús nga mì yá xi̱ta̱ ke̱èno̱jmí‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱ ìsa̱á ndaà kiskinìsòn 'én.  
\v 37 Jñà xi̱ta̱ xi kiì'nchré, ta kjo̱xkón‑la̱, kitsò: 
\p ―Ndaà s'ín yije. Síndaà‑ne xi̱ta̱ xi jtayaà ko̱ xi mìkiì ma chja̱. 
\c 8  
\s1 Jè kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús nga ñijòn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn 
\r (Mateo 15:32‑39) 
\p  
\v 1 Ìjngoò na̱chrjein nga kjìn jchán xi̱ta̱ kjòxkóya koa̱ tsjìn tsojmì xi kine, Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p  
\v 2 ―Jñà xi̱ta̱ koi, mahi̱ma̱keè‑ná. Jyeé kò jàn na̱chrjein tjín‑la̱ nga títsa̱jnako̱‑na koa̱ ni̱mé tjín tsojmì xi kine.  
\v 3 Tsà tà ko̱s'ín siìkasén chjan‑na ni'ya‑la̱ ya̱á ko̱hindaàya ndi̱yá nga tjín xi kjiìn inchrobà‑ne. 
\p  
\v 4 Kitsò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús: 
\p ―¿Kós'ín si̱kjèn xi̱ta̱ koi jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda ni̱mé tjín? 
\p  
\v 5 Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Kó tjín ma i̱nchra̱jín xi tíyijò‑nò? 
\p Kitsò jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Itoò ma‑ne. 
\p  
\v 6 K'e̱é kitsò Jesús: 
\p ―Koa̱tìn‑la̱ kàtìtsa̱jnat'aà nangui jñà xi̱ta̱. 
\p Jesús kiskoé i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne; kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá i̱kjoàn kisìxkoa̱ya; k'e̱é kjònga̱tsja jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mé‑ne nga kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne.  
\v 7 Ti̱koa̱á tíyijò chiba‑la̱ ti̱n jtobá. Jesús kisìchikon‑t'in; i̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Ti̱ka'bió. 
\p  
\v 8 Tsakjèn yije xi̱ta̱ kóho̱tjín skanda kó nga kjòskiì; k'e̱ nga tsibíxkó‑ne jñà xi kjòxkoa̱ya nga tsiningui‑ne, nguì itoò ni̱si̱yá ko̱ma.  
\v 9 Jñà xi̱ta̱ xi tsakjèn, kjo̱meè ñijòn jmiì ma‑ne. Jesús, i̱kjoàn kisìhixat'aà‑ne jñà xi̱ta̱;  
\v 10 i̱kjoàn jahas'en chitso ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Ya̱á kiì i̱'nde ñánda 'mì Dalmanuta. 
\s1 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo jngoò seña kisìjé xi jeya tjín 
\r (Mateo 16:1‑4; Lucas 12:54‑56) 
\p  
\v 11 Ijchò xi̱ta̱ fariseo, tsibíts'ia̱ nga tsajoókjoò‑ko̱ Jesús. Kisìjé jngoò‑la̱ seña xi jeya tjín xi i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne nga mejèn‑la̱ skoe̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga Nainá kisìkasén.  
\v 12 Jesús 'ñó jaátse‑la̱, kitsò: 
\p ―Jñà xi̱ta̱ koi, ¿mé‑ne seña xi jeya tjín síjé‑ne? Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò, ni̱jngoò seña jcha̱a. 
\p  
\v 13 Ya̱á kisìkítsa̱jna xi̱ta̱ koi; jahas'en ìjngoò k'a‑ne chitso; kiì ján xijngoaà ndáchikon. 
\s1 Na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo 
\r (Mateo 16:5‑12) 
\p  
\v 14 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kiì, kijchàajiìn‑la̱ mìkiì ts'a i̱nchra̱jín. Tà jngoò ma i̱nchra̱jín xi kjinaya‑la̱ chitso.  
\v 15 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Chítsejèn‑là koa̱ ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ na̱'yo̱ san‑la̱ xi̱ta̱ fariseo ko̱ ts'e̱ Herodes. 
\p  
\v 16 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsohóko̱ xíkjín, kitsò‑la̱: 
\p ―Koií k'oa̱ tsò‑ná nga mìkiì kich'á i̱nchra̱jín. 
\p  
\v 17 Jesús kisijiìn‑la̱ koni s'ín nchijoó, k'e̱é kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱bixón‑nò nga tsjìn‑nò i̱nchra̱jín? ¿A kj'eè fìya‑nò? ¿A mì machi̱ya‑nò? ¿A tsí 'ñó tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò?  
\v 18 Tjín xkoòn, ¿mé‑ne mìkiì tsejèn‑nò? Tjín líká‑nò, ¿mé‑ne mìkiì na'yà‑nò? ¿A mì bítsjeèn‑nò  
\v 19 k'e̱ kisìka'biá i̱nchra̱jín xi 'òn ma‑ne koa̱ 'òn jmiì xi̱ta̱ tsakjèn? ¿Kó tjín ni̱si̱yá tsiningui‑ne xi tsibíxkó‑ìsa̱? 
\p Kitsò jñà xi̱ta̱: 
\p ―Tejò ni̱si̱yá komà. 
\p  
\v 20 ―K'e̱ nga kisìka'biá jñà i̱nchra̱jín xi itoò ma‑ne, koa̱ ñijòn jmiì xi̱ta̱ tsakjèn, ¿kó tjín ni̱si̱yá tsiningui‑ne xi tsibíxkó‑ìsa̱? 
\p Kitsò jñà xi̱ta̱: 
\p ―Itoò ni̱si̱yá komà. 
\p  
\v 21 K'e̱é kitsò‑la̱: 
\p ―¿A tà kó kj'eè machi̱ya‑nò? 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ 
\p  
\v 22 Jesús ijchò ján na̱xa̱ndá Betsaida; ya̱ ijchòko̱ jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. Tsibítsi'ba‑la̱ nga kàtát'aà‑la̱ tsja jñà xko̱n.  
\v 23 Jesús kitsobà'ñó tsja jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. I̱kjoàn tsachrjekàjiìn na̱xa̱ndá, tsibíchrángui xko̱n, i̱kjoàn tsohósòn‑la̱ tsja. K'e̱é kiskònangui‑la̱ a tsejèn chiba‑la̱.  
\v 24 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kiskoòtsejèn, kitsò: 
\p ―Jye be xi̱ta̱ ta̱nga k'oa̱á ma‑na̱ ta koni kjoàn yá kjoàn nga tjíma. 
\p  
\v 25 Jesús, ìjngoò k'a tsohót'aà‑la̱ tsja jñà xko̱n. Kitsò‑la̱ nga ndaà kàtakotsejèn, ni̱to̱ón kjòndaà‑ne. Ndaà kijtseè yije‑ne.  
\v 26 Jesús kisìkasén‑ne ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ jè, kitsò‑la̱: 
\p ―Kì ya̱ bitjaàs'en‑jiìn na̱xa̱ndá, kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Pedro tsibéno̱jmíya nga Jesús, jé xi Cristo 
\r (Mateo 16:13‑20; Lucas 9:18‑21) 
\p  
\v 27 Itjo Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kiì ya̱ na̱xa̱ndá jtobá xi chja̱‑ne Cesarea ts'e̱ Filipo. K'e̱ nga tjímaya ndi̱yá, Jesús kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Kó tsò jñà xi̱ta̱? ¿Yá‑ná 'a̱n? 
\p  
\v 28 Kitsò jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Tjín xi tsò: “Jé Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱.” Tjín xi tsò: “Jé Elías.” Ti̱koa̱á tjín xi tsò: “Jngoò xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá.” 
\p  
\v 29 Jesús kiskònangui‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱; kitsò‑la̱: 
\p ―¿Jñò kó bixón? ¿Yá‑ná 'a̱n? 
\p Kiìchja̱ Pedro, kitsò: 
\p ―Ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑lè Nainá]. 
\p  
\v 30 Ta̱nga jè Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là xi i̱t'aà ts'a̱n. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsibéno̱jmíya kjoa̱ biyaà‑la̱ 
\r (Mateo 16:21‑28; Lucas 9:22‑27) 
\p  
\v 31 Tsibíts'ia̱ Jesús nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tse kjo̱'in siìkjiaán; ko̱chrjengui‑na jñà xi̱ta̱ jchínga, ko̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Si̱ìk'eén‑na ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áya‑na. 
\p  
\v 32 Jesús nguì ndaà tsibéno̱jmí kjoa̱ xi komàt'in. Jé Pedro kiìchja̱t'aàxìn‑la̱ Jesús nga mìkiì ndaà tjín koni tsò.  
\v 33 Ta̱nga Jesús, kisìkáfaya, kiskoòtsejèn‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tsohótiko̱ Pedro. Kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱si̱t'aàxìn‑ná ji̱ xi̱ta̱ nei̱í. Nga ji̱, mìtsà k'oa̱s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ Nainá. Ngaji̱ tà k'oa̱s'ín nìkítsjiìn koni s'ín tjín kjo̱hítsjeèn‑la̱ xi̱ta̱. 
\p  
\v 34 Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi tji̱ngui‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga xi̱ta̱ ts'a̱n ko̱ma, kàtatsjeiìn‑takòn mé xi mejèn‑la̱ yijo‑la̱; koni jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen krò‑la̱, kàtìjnandaà nga si̱ìkjeiín kjo̱'in xi kjoa̱ ts'a̱n; ndaà kàtjìt'aà‑na.  
\v 35 Nga ni̱ta̱ yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ ko̱chrjetjì yijo‑la̱ nga ni̱mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi tíjnandaà nga tsjá yijo‑la̱ xi kjoa̱ ts'a̱n ko̱ kjoa̱ ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá, jè‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in nga i̱t'aà ts'a̱n ndaà kíjna.  
\v 36 ¿Mé xi si̱ìkijne xi̱ta̱ na̱s'ín tjoé yije‑la̱ i̱sò'nde tsà si̱ìchja ini̱ma̱‑la̱? Ni̱mé.  
\v 37 ¿A ko̱ma koi̱ìchjí kjoa̱biyaà jngoò xi̱ta̱ xi majìn‑la̱ nga ki̱yá? Majìn.  
\v 38 Tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xi ko̱sobà‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én‑na̱ ya̱ nguixko̱n xi̱ta̱ jé xi tjín, ti̱koa̱á 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ko̱sobà‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ k'e̱ nga kjoi̱ikoa̱a ìjngoò k'a kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ àkja̱le̱ tsjeè‑la̱ Nainá. 
\c 9  
\p  
\v 1 Jesús kitsò‑ìsa̱: 
\p ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ i̱jndé xi mìkiì ki̱yá skanda k'e̱ nga skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá nga kjoi̱íko̱ nga'ñó‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ kóho̱kji yijo‑la̱ 
\r (Mateo 17:1‑13; Lucas 9:28‑36) 
\p  
\v 2 Nga komà joòn na̱chrjein, Jesús kiìmijìn‑jno jngoò nindoò xi 'nga kji; tà jñà kiìko̱ Pedro, Jacobo ko̱ Juan. K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, Jesús, jahatjìya í'ñó i̱sén‑la̱ nga nguixko̱n jñà xi̱ta̱ koi.  
\v 3 Jè nikje‑la̱ 'ñó kjòchroba, tsí ote ni'ín né. Tsjìn xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde xi ma‑la̱ ts'iìn nikje koni s'ín kjòchroba.  
\v 4 Ti̱koa̱á kijtseè jè Elías ko̱ Moisés nga nchijoókjoò ko̱ Jesús.  
\v 5 Jè Pedro kitsò‑la̱ Jesús: 
\p ―Maestro, ndaà tjín nga i̱ titsa̱jnaá. Jàn ni'ya xkójndà kíndaà‑je̱n. Jngoò tsi̱ji, jngoò ts'e̱ Moisés, jè xi ìjngoò ts'e̱ Elías. 
\p  
\v 6 Jè Pedro tà k'oa̱á kitsò. Mì ti̱ kì beè‑ne kó s'ín kiìchja̱ nga 'ñó kitsakjòn xi̱ta̱ koi.  
\v 7 K'e̱é j'iì jngoò 'nguién‑la̱ ifi xi tsibí'ma xi̱ta̱ koi; ya̱á i̱jiìn ifi kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi kitsò: 
\p ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xi 'ñó matsjake̱. Jè ti̱ná'ya‑là. 
\p  
\v 8 Ti̱k'e̱‑ne kiskoòtsejèn xi̱ta̱ koi. Mì ti̱ yá tjín‑ne. Tà jè ta̱jngoò Jesús síjna. 
\p  
\v 9 K'e̱ nga inchrobàjen‑t'aà‑ne nindoò, Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Kì yá xi̱ta̱ xi bèno̱jmí‑là jè kjoa̱ xi kà'yaà; skanda k'e̱é tèno̱jmí‑là k'e̱ nga kjoa̱áya‑na i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. 
\p  
\v 10 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tsibí'ma jè kjoa̱ jè, sakoa̱á tsajoóya‑ne kó tsò‑ne xi tsò‑la̱ kjoa̱áya‑la̱.  
\v 11 Kiskònangui‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga jè Elías kjoi̱í ítjòn? 
\p  
\v 12 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―O̱kixi̱ né. Jè kjoi̱í ítjòn Elías, jè koi̱ìndaàjiìn yije kjoa̱. ¿Koa̱ mé‑ne ko̱tsò‑ne Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, tseé kjo̱'in siìkjiaán, toòn skoe̱‑na xi̱ta̱?  
\v 13 Ta̱nga 'a̱n, k'oa̱á xán‑nò, jè Elías jyeé j'iì. Jñà xi̱ta̱ k'oa̱á s'ín kisìko̱ koni s'ín mejèn‑la̱. Ta̱nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga k'oa̱á s'ín ko̱mat'in. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne ti xi ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ 
\r (Mateo 17:14‑21; Lucas 9:37‑43) 
\p  
\v 14 Jesús k'e̱ nga ijchò‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi i'nga, kijtseè nga kjìn jchán ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna. Ya̱á títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, 'ñó nchijoóya‑ne.  
\v 15 Jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kijtseè nga ijchò Jesús, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱. Kiì yije kóho̱tjín nga kisìhixat'aà.  
\v 16 Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé xi ko̱ ta ndaà chibàya‑nò? 
\p  
\v 17 K'e̱é kiìchja̱ jngoò xi̱ta̱ xi ya̱ tíjnajiìn. Kitsò: 
\p ―Maestro, jè ki'ndí‑na̱ kòf'iìko̱‑lè. Ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱; mìkiì ma chja̱.  
\v 18 Ni̱to̱n ñánda tíjna k'e̱ nga tsobà'ñó, majndoòt'aà nangui ko̱ ochrje ndáxó tso'ba, síjts'iìn ni̱'ño̱, i̱kjoàn si̱jna tsjò. Koi tìsìjé‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè nga kàtachrjekàjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ta̱nga mìkiì bitjokàjiìn‑la̱. 
\p  
\v 19 Kiìchja̱ Jesús, kitsò: 
\p ―Jñò, xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. ¿Skanda mé na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò? ¿Mé na̱chrjein ska̱‑na kjoa̱‑nò? Nchrohóko̱‑ná jè ti i̱jndé. 
\p  
\v 20 K'e̱é kiìko̱ jè ti ya̱ nguixko̱n Jesús; jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í, k'e̱ nga kijtseè Jesús, ìjngoò k'a k'en xín ti. K'e̱ nga kiskaàt'aà nangui tsangáyà'nde koa̱ itjo ndáxó tso'ba.  
\v 21 Jesús kiskònangui‑la̱ na̱'èn‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A kjòtseé o̱ma‑la̱ ti‑lè? 
\p Jè na̱'èn‑la̱ kitsò: 
\p ―Ti̱k'e̱‑ne nga sa̱ ndí ti jtobá kji.  
\v 22 Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kò kjìn jchán k'a síkatje̱n‑jiìn ni'ín ko̱ síkatje̱n‑jiìn nandá nga mejèn‑la̱ sík'en. Tsà ko̱ma‑lè mé xi si̱koi̱i, jcha̱hi̱ma̱takòn‑náje̱n ko̱ ti̱chját'aà‑náje̱n. 
\p  
\v 23 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿Kó si tsà ko̱ma‑lè? Ma yije‑né ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne jè xi mokjeiín‑la̱. 
\p  
\v 24 Ni̱to̱ón 'ñó kiìchja̱ jè na̱'èn‑la̱ ti. Kitsò: 
\p ―Mokjeiín‑na̱, ti̱chját'aà‑ìsa̱‑ná nga nguì ìsa̱ ndaà ko̱kjeiín‑na. 
\p  
\v 25 Jesús k'e̱ nga kijtseè nga tíma kjìn xi̱ta̱, tsohótiko̱ jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í; kitsò‑la̱: 
\p ―Ngaji̱, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi mìkiì ma‑lè nokjoì ko̱ mìkiì na'yì, 'a̱n, k'oa̱á xan‑lè, titjo̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ ti jè; kì ti ya̱á bitjaàs'en‑jiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱. 
\p  
\v 26 Jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í kiskindàyaxá; i̱kjoàn ìjngoò k'a k'en xín ti. I̱kjoàn itjojiìn‑ne ini̱ma̱‑la̱. Kisìkájna jè ti koni tsà jye k'en, jñà xi̱ta̱ xi nchikotsejèn, kitsò: 
\p ―Jyeé k'en. 
\p  
\v 27 Ta̱nga jè Jesús kitsobà'ñó tsja; kiskímiì'nga; i̱kjoàn tsasíjna kixi̱ jè ti. 
\p  
\v 28 K'e̱ nga jahas'en ni'ya Jesús, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kiskònangui‑la̱ nga ta̱jngoò, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ngaje̱n mìkiì kòbitjojiìn‑na̱je̱n jè ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í? 
\p  
\v 29 Kiìchja̱ Jesús, kitsò: 
\p ―Jñà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi o̱kjoàn, k'e̱é bitjokàjiìn nga nokjoàt'aà‑là Nainá ko̱ nga bijnachjaán. 
\s1 K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jò k'a 
\r (Mateo 17:22‑23; Lucas 9:43‑45) 
\p  
\v 30 K'e̱ nga kiì‑ne ya̱ i̱'nde jè, jahatojiìn nangui Galilea. Ta̱nga Jesús majìn‑la̱ nga xi̱ta̱ skoe̱;  
\v 31 Jesús k'oa̱á s'ín tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ ya̱á tso̱ba̱'ñó‑na jñà xi̱ta̱; i̱kjoàn si̱ìk'en‑na. Ta̱nga k'e̱ nga ki̱jchò jàn na̱chrjein nga ki̱yá, kjoa̱áya‑na. 
\p  
\v 32 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ 'én xi kitsò‑la̱. Tà kitsakjòn‑né, mìkiì kiskònangui‑la̱. 
\s1 Yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn 
\r (Mateo 18:1‑5; Lucas 9:46‑48) 
\p  
\v 33 K'e̱ nga ijchò ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum, k'e̱ nga jye títsa̱jna i̱ya ni'ya, Jesús kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé xi koa̱ ta ndaà chibàya‑nò k'e̱ nga tìtsa̱nchrobáya ndi̱yá? 
\p  
\v 34 Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ tà jyò tsibìtsa̱jna, koi‑né, k'e̱ nga nchinchrobá ya̱ ndi̱yá, tsajoóya‑ne yá xi̱ta̱ xíkjín xi kíjna ítjòn.  
\v 35 Jesús tsibìjna; i̱kjoàn kiìchja̱‑la̱ nga tejò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Tsà yá xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ nga kíjna ítjòn, ta saà jè kjoe̱het'aà‑ne, chi̱'nda‑la̱ kàtama ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga. 
\p  
\v 36 Jesús kiskoé jngoò ndí ti. Tsasíjna 'nchòhosen. Tsa'nga. I̱kjoàn kitsò‑la̱: 
\p  
\v 37 ―Ni̱ta̱ yá‑ne xi i̱t'aà ts'a̱n skoétjò jngoò ndí ti koni jè, 'a̱án xi skoétjò‑na; ko̱ jè xi skoétjò‑na mìtsà tà 'a̱n skoétjò‑na, ti̱koa̱á jè skoétjò xi kisìkasén‑na̱. 
\s1 Yá xi kondra̱‑la̱ Cristo ko̱ yá xi xi̱ta̱ ts'e̱ 
\r (Lucas 9:49‑50; Mateo 10:42) 
\p  
\v 38 Kiìchja̱ Juan, kitsò: 
\p ―Maestro, jngoò xi̱ta̱ ki'ya‑je̱n xi i̱t'aà tsi̱ji ochrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Ta̱nga mìtsà xi̱ta̱ tsa̱ján; mìkiì kits'iì'nde‑la̱je̱n. 
\p  
\v 39 Jesús kitsò: 
\p ―Kì k'oa̱á nìko̱o. Ni̱yá‑jèn xi i̱t'aà ts'a̱n s'i̱in jngoò kjo̱xkón xi ndaà tjín xi ti̱jè ki̱chja̱jno‑ná.  
\v 40 Jè xi mìtsà kondra̱ tsa̱ján, i̱t'aà tsa̱ján tíjna.  
\v 41 Ngats'iì xi̱ta̱ xi i̱t'aà ts'a̱n tsjá jngoò chi̱tsín‑nò nandá, koií kjoa̱‑la̱ nga xi̱ta̱‑la̱ Cristo 'mì‑nò, o̱kixi̱í xi xan‑nò, jñà xi̱ta̱ koi, tjoé‑la̱ chjí‑la̱. 
\s1 Xi̱ta̱ xi bít'in‑ná nga binchaàtsjiaá jé 
\r (Mateo 18:6‑9; Lucas 17:1‑2) 
\p  
\v 42 ’Ni̱ta̱ yá‑ne xi jé ski̱nìjiìn jngoò ndí xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, ìsa̱á‑la ndaà ko̱ma tsà si̱ngui'ñó jngoò nda̱jo̱ natsí ís'iìn, i̱kjoàn si̱katje̱ngui ndáchikon.  
\v 43 Tsà jè ndsa̱a ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà xkoán titsjoò nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò kjoa̱binachon mì k'oa̱‑ne tsà jò ma ndsa̱a koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín ñánda mìkiì bits'o,  
\v 44 ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá.  
\v 45 Tsà jñà ndso̱koò ótsji jé‑nò, ti̱chátjòn. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà xkoán titsjoò nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò kjoa̱binachon mì k'oa̱‑ne tsà jò ma ndso̱koò koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín,  
\v 46 ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá.  
\v 47 Tsà jñà xkoòn ótsji jé‑nò, ti̱nachrjeè. Ìsa̱á ndaà‑ne tsà jngoò ma xkoòn nga ki̱tjás'e̱n‑jñoò ñánda tíhotíxoma Nainá mì k'oa̱á‑ne tsà jò ma xkoòn koa̱ ján konguió i̱jiìn ni'ín  
\v 48 ya̱ ñánda mìkiì biyaà chi̱'ndo xi kine‑ná ko̱ ya̱ ñánda mìkiì bits'o ni'ín nga tìtiá. 
\p  
\v 49 ’Ngats'iì xi̱ta̱ sa̱ ni'ín ko̱tsjeè‑ne, koa̱ jñà kjo̱tjò xi tsjá xi̱ta̱, na̱xa̱á ko̱jnchra‑ne.  
\v 50 Jè na̱xa̱, ndaà‑né; ta̱nga tsà mì ti̱ kiì jnchra‑ne, ¿kós'ín si̱ko̱‑là nga ko̱jnchra ìjngoò k'a? Kàtasijiìn na̱xa̱ ini̱ma̱‑nò koa̱ 'nchán titsa̱jnako̱ xinguio̱o. 
\c 10  
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsakóya kjoa̱ ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsjiìn xíkjín 
\r (Mateo 19:1‑12; Lucas 16:18) 
\p  
\v 1 Jesús itjojiìn ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum, kiì ján i̱'nde Judea, ijchò ján nangui i̱jto̱n xa̱jngá nandá Jordán. Ya̱á kòkjìn ìjngoò k'a xi̱ta̱; koa̱ jè tsibíts'ia̱ ìjngoò k'a nga tsakóya‑la̱ xi̱ta̱ koni s'ín kjit'aà.  
\v 2 Ijchò kinchat'aà chrañà i'nga‑la̱ xi̱ta̱ fariseo. Nga mejèn‑la̱ skóna̱cha̱n‑la̱, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A tjí'nde‑la̱ xi x'i̱n nga tsjín chjo̱ón‑la̱? 
\p  
\v 3 Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿Kós'ín tsakóya‑nò Moisés? 
\p  
\v 4 Kitsò xi̱ta̱ koi: 
\p ―Moisés kitsjaà'nde‑né nga ma si̱ndaà xo̱jo̱n nga ko̱ma tsjín xíkjín xi̱ta̱. 
\p  
\v 5 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Moisés, koi k'oa̱ kitsò‑nò, jñò, 'ñó tájaàjiìn tjín ini̱ma̱‑nò.  
\v 6 Ta̱nga k'e̱ nga sa̱ kisindaà i̱sò'nde, Nainá tsibíndaà x'i̱n ko̱ chjo̱ón.  
\v 7 K'oa̱á ma‑ne nga jè x'i̱n si̱ìkíjna na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱ nga kíjnako̱ chjo̱ón‑la̱.  
\v 8 Ta jngoò xi̱ta̱ ko̱ma‑ne ingajò. Mìtsà ti̱ jò ma‑ne, ta̱ jngoò ko̱ma‑ne.  
\v 9 K'oi̱í kjoa̱‑la̱ nga mì yá xi̱ta̱ tjí'nde‑la̱ nga si̱ìtsjiìn xíkjín xi Nainá kisìjngoò. 
\p  
\v 10 K'e̱ nga ijchò‑ne ni'ya‑la̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui ìjngoò k'a‑la̱ ti̱koi‑ne kjoa̱ koi.  
\v 11 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Jè xi̱ta̱ xi tsjín chjo̱ón‑la̱, i̱kjoàn bixan‑ko̱ ìjngoò xi kj'ei̱í chjo̱ón, kjoa̱ chijngui tís'ín i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón‑la̱.  
\v 12 Tsà jè chjo̱ón tsjín x'i̱n‑la̱ i̱kjoàn bixan‑ko̱ ìjngoò xi kj'ei̱í x'i̱n, ti̱koa̱á kjoa̱ chijngui tís'ín i̱t'aà ts'e̱ x'i̱n‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìchikon‑t'in ndí i̱xti 
\r (Mateo 19:13‑15; Lucas 18:15‑17) 
\p  
\v 13 Jngoò k'a jñà xi̱ta̱ j'iìko̱‑la̱ ndí i̱xti jè Jesús nga mejèn‑la̱ si̱ìchikon‑t'in; ko̱òt'aà‑la̱ tsja. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús mìkiì kitsjaà'nde‑la̱. Tsohótiko̱‑né.  
\v 14 K'e̱ nga kijtseè Jesús, kòjti‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Tjiì'nde‑là ndí i̱xti kàtjanchrobákon‑na. Kì binchahikon‑là. Jñà xi k'oa̱á s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ koni ts'e̱ ndí i̱xti, jñà xi tjín‑la̱ kjo̱ndaà nga Nainá tíhotíxoma‑la̱.  
\v 15 K'oa̱á xan‑nò xi nguì o̱kixi̱, jñà xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ koni jngoò ndí i̱xti nga skoé kjo̱ndaà‑la̱ Nainá nga jè ko̱tìxoma‑la̱, mìkiì kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. 
\p  
\v 16 Jesús tsa'nga jñà ndí i̱xti; tsohósòn‑la̱ tsja; i̱kjoàn kisìjét'aà‑la̱ Nainá nga kàtasíchikon‑t'in jñà i̱xti. 
\s1 Xi̱ta̱ xi 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱ 
\r (Mateo 19:16‑30; Lucas 18:18‑30) 
\p  
\v 17 K'e̱ nga tífì ìjngoò k'a‑ne Jesús, tsangachikon jngoò xi̱ta̱ xi ijchò tji̱ngui‑la̱. Tsasìxkó'nchit'aà‑la̱; i̱kjoàn kiskònangui‑la̱; kitsò‑la̱: 
\p ―Ji̱ Maestro ndaà, ¿mé xi s'iaàn nga s'e̱‑na kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne? 
\p  
\v 18 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne nga xi̱ta̱ ndaà 'mì‑ná? Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ndaà, ta̱ jngoò jè Nainá xi ndaà.  
\v 19 Jyeé tíjiìn‑lè kó tsò kjo̱tíxoma: “Kì xi̱ta̱ nìk'in; kì kjoa̱ chijngui 'nì; kì chijé 'nì; kì 'én ndiso nokjoì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; kì chona̱cha̱n‑jèn; cha̱xkoín na̱'èn‑lè ko̱ nea̱‑lè.” 
\p  
\v 20 Jè xi̱ta̱ nchi̱ná kitsò: 
\p ―Maestro, ngats'iì kjo̱tíxoma koi, jyeé kisìkitasoàn kó nga sa̱ chítia. 
\p  
\v 21 Jesús tsja komà‑la̱, kiskoò'an, i̱kjoàn kitsò‑la̱: 
\p ―Ìjngoò kjoa̱ chija‑lè. T'in, tatìjni yije tsojmì xi tjín‑lè. I̱kjoàn ti̱ka'bí‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱ mé‑ne nga s'e̱‑lè kjoa̱ machikon‑t'in ján ngajmiì. I̱kjoàn nchrobátji̱ngui‑ná. 
\p  
\v 22 Jè xi̱ta̱ nchi̱ná, tà kjòbaá‑la̱ nga kiì'nchré 'én koi. Tà ba kis'e‑la̱ nga kiì, koi xó nga 'ñó kjìn tsojmì tjín‑la̱. 
\p  
\v 23 Jesús kiskoòtsejèn tji̱ngui‑la̱, kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―'Iín jchán ko̱ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ nchi̱ná nga kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. 
\p  
\v 24 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tà k'oa̱á komà‑la̱. Ta̱nga jè Jesús ìjngoò k'a kitsò‑la̱: 
\p ―Jñò xi ki'ndí‑na̱ xan‑nò, 'ñó 'iín ko̱ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi to̱n‑la̱ 'ñót'aà takòn nga kjoa̱has'en‑jiìn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá.  
\v 25 Ìsa̱á mì 'in ko̱ma‑la̱ jngoò cho̱ camello nga kjoa̱has'en xko̱n nindoò xi tjahaña‑ne nikje, mì k'oa̱á‑ne koni jngoò xi̱ta̱ nchi̱ná xi 'ñó tjín‑la̱ tsojmì nga ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. 
\p  
\v 26 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, ìsa̱á ndaà kjòxkón‑la̱. I̱kjoàn kiskònangui‑la̱ xíkjín, kitsò: 
\p ―¿Yá‑né xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in? 
\p  
\v 27 Jesús kiskoò'an, kitsò: 
\p ―Jñà xi̱ta̱ mìkiì ko̱ma‑la̱; ta̱nga Nainá ko̱maá‑la̱; i̱t'aà ts'e̱ Nainá ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne, ko̱ma yijeé‑la̱. 
\p  
\v 28 Kiìchja̱ Pedro, kitsò: 
\p ―Na̱'èn, ngaje̱n, jyeé kinìkítsa̱jna yije‑je̱n ngats'iì tsojmì xi tjín‑naje̱n nga tjaàtji̱ngui‑lèje̱n. 
\p  
\v 29 Jesús kitsò: 
\p ―O̱kixi̱ xi xan‑nò, ni̱ta̱ yá xi̱ta̱‑ne xi kisìkíjna ni'ya‑la̱, 'ndse̱, ndichja, nea̱‑la̱, na̱'èn‑la̱, chjo̱ón‑la̱, i̱xti‑la̱ ko̱ nangui‑la̱ xi kjoa̱ i̱t'aà ts'a̱n ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én ndaà‑la̱ Nainá  
\v 30 i̱ i̱sò'nde, ìsa̱á tsato tjoé ngajo‑la̱ xi ni'ya 'mì, xi 'ndse̱, ndichja, nea̱‑la̱, i̱xti‑la̱ ko̱ nangui‑la̱, na̱s'ín kji̱tji̱nguikeè xi̱ta̱ kondra̱. Ta̱nga jè i̱sò'nde xi sa̱ nchrobá, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne.  
\v 31 Kjìn xi̱ta̱ xi títsa̱jna ítjòn i̱'ndei̱, k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna tji̱ngui. Ko̱ xi títsa̱jna tji̱ngui i̱'ndei̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jñà kítsa̱jna ítjòn. 
\s1 K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús kjoa̱biyaà‑la̱ xi ma‑ne jàn k'a 
\r (Mateo 20:17‑19; Lucas 18:31‑34) 
\p  
\v 32 Jesús, tsó'ba ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ nga nchifì ján na̱xa̱ndá Jerusalén. Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ngui tà nchimaxkón‑la̱ nga nchifì. K'e̱é kiìchja̱t'aà‑xìn ìjngoò k'a‑la̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne, i̱kjoàn tsibéno̱jmí ìjngoò k'a‑la̱ jè kjoa̱ xi komàt'in. Kitsò‑la̱: 
\p  
\v 33 ―I̱'ndei̱ ján titsa̱honguiá na̱xa̱ndá Jerusalén; 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á tsobà'ñó‑na xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga koi̱ì'nè‑na kjoa̱biyaà, i̱kjoàn si̱ìnga̱tsja‑na jñà xi mìtsà xi̱ta̱ judío  
\v 34 nga si̱ìsobà‑na̱, ki̱ìchrájno‑na̱, ko̱jà‑na, i̱kjoàn si̱ìk'en‑na. Ta̱nga k'e̱ ki̱jchò jàn na̱chrjein kjoa̱áyaá‑na. 
\s1 Kjo̱ndaà xi 'in tjín xi kisìjé Jacobo ko̱ Juan 
\r (Mateo 20:20‑28) 
\p  
\v 35 Jacobo ko̱ Juan i̱xti‑la̱ Zebedeo ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro, mejèn‑naje̱n nga k'oi̱‑náje̱n jè kjo̱ndaà xi si̱jé‑lèje̱n. 
\p  
\v 36 Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne xi mejèn‑nò nga tsjaà‑nò? 
\p  
\v 37 Jacobo ko̱ Juan kitsò: 
\p ―K'e̱ nga jeya ki̱jni nga tìhotìxomai, ki̱'nde‑náje̱n nga ya̱ kitsa̱t'aà‑lèje̱n, jngoò kíjnat'aà‑lè kixi̱‑lè koa̱ jngoò kíjnat'aà‑lè ngaskón‑lè. 
\p  
\v 38 K'e̱é kitsò Jesús: 
\p ―Mìkiì 'yaà mé xi nìjé. ¿A ki̱chìkjoa̱á‑nò nga s'io̱ya jè chi̱tsín ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n skia̱a, a chíkjoa̱‑nò nga ko̱ma bautizar ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n tímat'ian? 
\p  
\v 39 Kitsò jñà xi̱ta̱ koi: 
\p ―Ki̱chìkjoa̱á‑na̱je̱n. 
\p Kitsò‑la̱ Jesús: 
\p ―Jñò, ko̱maá s'io̱o koa̱ ko̱ma‑nò bautizar i̱t'aà ts'e̱ kjo̱'in xi 'a̱n ko̱tojñaà,  
\v 40 ta̱nga xi 'a̱n tsjaà‑nò nga ya̱ ki̱tsa̱jnat'aà‑ná ya̱ kixi̱‑na̱ ko̱ ngaskón‑na̱ mìtsà 'a̱n oko̱‑na nga tsjaà‑nò. Jñà i̱'nde koi, jñà tjoé‑la̱ xi̱ta̱ xi Nainá títsa̱jnandaà‑la̱ nga tsjá‑la̱. 
\p  
\v 41 K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi i'nga xi te ma‑ne, kòjti‑la̱ koni kitsò Jacobo ko̱ Juan.  
\v 42 Ta̱nga jè Jesús kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Jye tíjiìn‑nò nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ na̱xa̱ndá xi 'ya‑la̱ nga kjo̱tíxoma tjíya tsja, nangui síkítsa̱jna xi̱ta̱‑la̱ xi jñà otíxoma‑la̱. Ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱ xi 'ñó jeya títsa̱jna, beètoòn‑né jñà xi xi̱ta̱ i̱ma̱.  
\v 43 Ta̱nga jñò mìkiì k'oa̱s'ín s'e̱en; tsà jngoò xi̱ta̱ xinguio̱o mejèn‑la̱ 'nga kíjna, jè xi kàtasíxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga.  
\v 44 Koa̱ jè xi mejèn‑la̱ kíjna ítjòn, chi̱'nda‑la̱ kàtama ngats'iì xi̱ta̱ xi i'nga.  
\v 45 Ndaà tsà 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, mìtsà koi xá j'i̱‑na nga 'a̱n ko̱s'in‑na; tà sa̱á 'a̱n siìxá‑la̱ xi̱ta̱ xi i'nga, ko̱ tsjaà yijo‑na̱ ko̱ ini̱ma̱‑na̱ nga kjìn xi̱ta̱ kítsa̱jnandei̱í kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga kisìndaà‑ne Jesús jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi 'mì Bartimeo 
\r (Mateo 20:29‑34; Lucas 18:35‑43) 
\p  
\v 46 K'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Jericó nga jye nchibitjojiìn na̱jnchra̱, Jesús tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ kjìn xi̱ta̱ tji̱ngui‑ìsa̱‑la̱. Ya̱ i̱ndiì ndi̱yá tíjna jngoò xi̱ta̱ i̱ma̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi 'mì Bartimeo, ti‑la̱ ma xi̱ta̱ xi 'mì Timeo, nga tísíjé kjo̱tjò tsojmì.  
\v 47 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga kiì'nchré nga jè Jesús xi Nazaret ts'e̱ tífì, ni̱to̱ón kiìchja̱‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¡Jesús, nga ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David [nga ji̱ tijna ngajo‑la̱], jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! 
\p  
\v 48 Kjìn ma xi̱ta̱ xi tsohótiko̱ Bartimeo nga jyò kàtìjna. Ta̱nga jè Bartimeo ìsa̱á 'ñó kiìchja̱. Kitsò: 
\p ―¡Ji̱ xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David, jcha̱hi̱ma̱takòn‑ná! 
\p  
\v 49 K'e̱é tsasíjna Jesús, kitsò: 
\p ―Ti̱nókjoa̱‑là. 
\p I̱kjoàn kinokjoà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―'Ñó te‑la̱ takoìn, ti̱sítji̱in, chja̱‑lè Jesús. 
\p  
\v 50 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kisìkatje̱n i̱nchro̱kisòn‑la̱, ni̱to̱ón tsasítje̱n, kiì kasìt'aà‑la̱ ñánda síjna Jesús.  
\v 51 Jesús kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé xi mejèn‑lè nga si̱ìko̱‑lè? 
\p Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: 
\p ―Maestro, mejèn‑na̱ nga kàtatsejèn‑na. 
\p  
\v 52 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―T'in‑ne; koi‑né nga mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'a̱n nga kòmandaà‑ne. 
\p Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ni̱to̱ón kjòtsejèn‑la̱. Kiìtji̱ngui‑la̱ koni s'ín ndi̱yá tífì Jesús. 
\c 11  
\s1 K'e̱ nga jè Jesús jahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá Jerusalén 
\r (Mateo 21:1‑11; Lucas 19:28‑40; Juan 12:12‑19) 
\p  
\v 1 K'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó chrañà‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, jñà na̱xa̱ndá xi 'mì Betfagé ko̱ Betania, ya̱ i̱t'aà nindoò Yá Olivo, Jesús kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱;  
\v 2 kitsò‑la̱: 
\p ―Tanguió ján ndí na̱xa̱ndá i̱tsé xi kijnat'aà ján. K'e̱ nga kijchoò ya̱á síjnat'aà'ñó jngoò búrró ki'ndí xi ni̱ sa̱á yá bìjnasòn‑la̱. Chíjnda̱'ñó, nchrohóko̱o.  
\v 3 Tsà yá xi kjònangui‑nò, tsà ki̱tso̱‑nò: “¿Mé‑ne ko̱nìko̱‑nò búrró?”, tìn‑là: “Jé xó Na̱'èn‑ná Jesús ko̱chjeén‑la̱, koa̱ ni̱to̱ón xó si̱ìkasén‑ne.” 
\p  
\v 4 Kiì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. K'e̱ nga ijchò jngoò ni'ya, ya̱á tjít'aà'ñó jngoò búrró jè xotjoa̱‑la̱ ni'ya ya̱ i̱ya ndi̱yá. K'e̱ nga kiskíjnda̱'ñó. 
\p  
\v 5 Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé s'e̱en‑nò, mé‑ne chíjnda̱'ñó‑nò ndí búrró? 
\p  
\v 6 K'oa̱á s'ín kitsò‑la̱ koni s'ín tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús; kitsjaà'nde‑la̱ nga kiìko̱.  
\v 7 K'e̱ nga ijchòko̱ ñánda tíjna Jesús jè ndí búrró, jñà nikje ts'e̱ xi̱ta̱ kisìkjeén nga tsohójtsa‑la̱ jè ndí búrró; i̱kjoàn tsibìjnasòn‑la̱ Jesús.  
\v 8 Kjìn xi̱ta̱ tsohójngoò nikje‑la̱ ya̱ i̱ya ndi̱yá. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, xka̱ chrja‑la̱ yá tsohójngoò xi tsate ya̱ i̱jiìn ijñá. 
\p  
\v 9 Jñà xi̱ta̱ xi títjòn ko̱ xi tji̱ngui 'ñó chja̱, nga kitsò: 
\p ―¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi nchrobá ngajo‑la̱ Nainá, jè xi otíxoma‑ná!  
\v 10 ¡Mé tà ndaà‑ne nga jè ko̱tìxoma ngajo‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑ná David! ¡Kàtas'e kjoa̱jeya ján ngajmiì! 
\p  
\v 11 Jesús jahas'en‑jiìn ya̱ na̱xa̱ndá Jerusalén. I̱kjoàn jahas'en ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn. Xki̱ xi ján kiskoòtsejèn. I̱kjoàn itjo‑ne; kiìko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne ján na̱xa̱ndá Betania, koi‑né nga jye kjòhoxòn. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kitsò‑la̱ jngoò yá‑la̱ toò iko̱ nga ch'o kàtama‑la̱ 
\r (Mateo 21:18‑19) 
\p  
\v 12 K'e̱ ko̱ma nchijòn nga itjo ìjngoò k'a‑ne ján na̱xa̱ndá Betania, Jesús kjòhojò‑la̱.  
\v 13 K'e̱é kijtseè jngoò yá‑la̱ toò iko̱ xi kjiìn síjna. Kiì katsejèn‑la̱ tsà yijà‑la̱ toò, ta̱nga ni̱mé tjín‑la̱; tà xka̱á tjín‑la̱. Mìtsà na̱chrjein‑la̱ toò.  
\v 14 K'e̱é kitsò‑la̱ jè yá toò iko̱: 
\p ―Ni̱ ti̱ yá xi ski̱ne̱‑ne toò‑lè. 
\p Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiì'nchré 'én koi. 
\s1 K'e̱ nga tsachrje i̱ngo̱ ítjòn jñà xi̱ta̱ xi otíjna tsojmì 
\r (Mateo 21:12‑17; Lucas 19:45‑48; Juan 2:13‑22) 
\p  
\v 15 K'e̱ nga ijchò na̱xa̱ndá Jerusalén, Jesús jahas'en ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn; i̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga tsachrje jñà xi̱ta̱ xi tsojmì otíjna ko̱ xi otse tsojmì. Kisìhitíkjá ími̱xa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkjatjìya to̱n ti̱koa̱á kisìhitíkjá íxi̱le̱‑la̱ xi̱ta̱ xi otíjna ni̱se paloma.  
\v 16 Mì ti̱ kiì kitsjaà'nde‑la̱ xi̱ta̱ xi tsojmì otíjna nga ch'á fahatoyako̱ i̱ngo̱ ítjòn.  
\v 17 I̱kjoàn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá tsò‑né: “Ni'ya‑na̱, ni'ya ts'e̱ o̱chikoón k'oín nga i̱ ki̱chja̱t'aà‑na ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi tjín kóho̱kji i̱sò'nde.” Ta̱nga jñò, nguijo‑la̱ xi̱ta̱ chijé titsa̱'nè. 
\p  
\v 18 K'e̱ nga kiì'nchré jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga si̱ìk'en Jesús nga tsakjón‑la̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga jñà kjo̱tíxoma xi okóya Jesús ndaá tsò, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi 'nchré‑la̱ tà k'oa̱á ma‑la̱ 'én xi okóya.  
\v 19 K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ itjojiìn na̱xa̱ndá Jerusalén, xìn kiì. 
\s1 Mé xi komà‑la̱ jè yá toò iko̱ xi tsjìn‑la̱ toò 
\r (Mateo 21:20‑22) 
\p  
\v 20 K'e̱ nga ta̱jñòya nga ko̱ma nchijòn, ja ìjngoò k'a ñánda síjna yá toò iko̱, kijtseè nga jye kixì yá kóho̱kji skanda i̱'ma̱‑la̱.  
\v 21 Jè Pedro tsibítsjeèn‑la̱ koni kitsò Jesús. K'e̱é kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro, chítsejèn‑la̱ jè yá toò iko̱ xi 'on kinokjoàkoi̱i ngojña̱. Jye kixì. 
\p  
\v 22 Jesús kiìchja̱; kitsò: 
\p ―Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá.  
\v 23 O̱kixi̱í xi xan‑nò, tsà yá xi ki̱tso̱‑la̱ jè nindoò jè: “Ti̱si̱xìn; ján ti̱katje̱n‑jiìn yijo‑lè ján i̱jiìn ndáchikon.” Tsà mìtsà tà jò tjín‑la̱ k'e̱ nga o̱ki̱tso̱ nga tíjngoò ini̱ma̱‑la̱ nga mokjeiín‑la̱, k'oa̱á s'ín ko̱ma.  
\v 24 Koi ko̱s'ín xan‑nò kóho̱tjión, k'e̱ nga kítsi'ba‑là Nainá, k'oa̱á s'ín kàtakjeiín‑nò koni tsà jye kitjoé‑nò mé‑ne nga tjoé‑nò.  
\v 25 K'e̱ nga ki̱nókjoa̱t'aà‑la̱ Nainá ti̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xinguio̱o mé‑ne jè Na̱'èn‑nò xi tíjna i̱t'aà ngajmiì si̱ìjchàat'aà‑nò jé‑nò xi tsa̱jòn.  
\v 26 Ta̱nga tsà mìkiì si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱ xi̱ta̱ xinguio̱o ti̱koa̱ mìkiì si̱ìjchàat'aà‑nò Na̱'èn‑ná xi tíjna ngajmiì. 
\s1 Kjo̱tíxoma‑la̱ Jesús 
\r (Mateo 21:23‑27; Lucas 20:1‑8) 
\p  
\v 27 Jesús ijchò ìjngoò k'a Jerusalén. K'e̱ nga tsó'ba ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, j'iì kinchat'aà‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, ko̱ xi̱ta̱ jchínga;  
\v 28 kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé kjo̱tíxoma xi tsjá'nde‑lè koni s'ín 'nì? ¿Yá xi kitsjaà‑lè kjo̱tíxoma kjoa̱ xi 'nì? 
\p  
\v 29 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱koa̱á 'a̱n jngoò kjoa̱ skònangui‑nò. Ko̱t'ìn‑ná, koa̱ 'a̱n, k'oa̱á xán‑nò yá xi kitsjaà‑na̱ kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn.  
\v 30 ¿Yá xi kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma Juan nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱? ¿A Nainá‑né xi tíjna ngajmiì, o xi tà xi̱ta̱‑né? Ko̱t'ìn‑ná. 
\p  
\v 31 Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱é tsajoóya‑ne, kitsò‑la̱ xíkjín: 
\p ―Tsà kixoán: “Nainá kitsjaà‑la̱ kjo̱tíxoma”, ki̱tso̱‑né: “¿Mé‑ne mìkiì kòkjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱?”  
\v 32 Mì‑la kiì ko̱ma kixoán: “I̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱‑né.” 
\p Nga̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá tsakjón‑la̱, koi‑né nga jñà xi̱ta̱ k'oa̱á tsò nga jè Juan, nguì kjoa̱ kixi̱‑né nga jè xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. 
\p  
\v 33 K'e̱é kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: 
\p ―Mìkiì 'ya‑je̱n. 
\p Jè Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱koa̱á 'a̱n mìkiì k'oa̱ xán‑nò yá xi kitsjaà‑na kjo̱tíxoma koni s'ín s'iaàn. 
\c 12  
\s1 Kjoa̱ mangásòn ts'e̱ xi̱ta̱ xi tsibítje̱ toò uva 
\r (Mateo 21:33‑46; Lucas 20:9‑19) 
\p  
\v 1 Tsibíts'ia̱ Jesús nga tsibéno̱jmíya kjoa̱ xi mangásòn. Kitsò: 
\p ―Jngoò xi̱ta̱ tsibítje̱ toò uva, tsibíndiì‑la̱ ínchíbá, i̱kjoàn tsibíndaà jngoò i̱'nde ñánda tsi'ñóngui nandá‑la̱ toò uva. Ti̱koa̱ tsibíndaà jngoò torre xi síkinda̱ yije kóho̱tjín. I̱kjoàn kisìkìña‑la̱ nangui xi̱ta̱ xi kj'ei̱í nga kisìxásòn. I̱kjoàn kiì jè nei‑la̱ nangui ñánda i̱'nde kjiìn.  
\v 2 K'e̱ nga ijchò na̱chrjein‑la̱ nga kòjchá toò uva, jè nei‑la̱ nangui kisìkasén jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ nga kisìjé‑la̱ xi jè tjoé chiba‑la̱ ts'e̱ tsojmì xi kòjchá.  
\v 3 Ta̱nga jñá xi̱ta̱ xi síxásòn nangui kitsobà'ñó koa̱ kiskaàn‑ko̱, tà kisìkasén tiyaá‑ne.  
\v 4 Jé nei‑la̱ nangui kisìkasén ìjngoò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Ti̱koa̱á tà nda̱jo̱ tsibínè, tsate sko̱, kisìki'on ko̱ ch'o kisìko̱.  
\v 5 Jè nei‑la̱ nangui ìjngoò kisìkasén xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Ti̱koa̱á kisìk'en‑né. Kjìn xi̱ta̱‑la̱ kisìkasén‑ìsa, ta̱nga tjín xi kiskaàn‑ko̱, koa̱ tjín xi kisìk'en. 
\p  
\v 6 ’Ko̱ jè nei‑la̱ nangui tà jngoò xi̱ta̱‑la̱ tíjna‑ìsa; tà jè ki'ndí‑la̱ xi 'ñó matsjakeè kisìkasén, kitsò: “Skoe̱xkón‑la̱ ki'ndí‑na̱.”  
\v 7 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi síxájiìn nangui, tsajoóya‑ne, kitsò‑la̱ xíkjín: “Jè jèe̱ xi tjoé kjo̱tjò‑la̱ i̱'nde, si̱k'eén, tsa̱ján ko̱ma i̱'nde.”  
\v 8 Kitsobà'ñó, kisìk'en, i̱kjoàn kisìkatje̱n ján i̱jto̱n nangui ñánda títje̱ toò uva. 
\p  
\v 9 ’Jñò, ¿kó bixón? K'e̱ nga kjoi̱í nei‑la̱ nangui, ¿mé xi si̱ìko̱ jñà xi̱ta̱ koi? Si̱ìk'en‑né; kj'ei̱í xi̱ta̱á si̱ìnga̱tsja jè nangui ñánda tjín toò uva. 
\p  
\v 10 ’¿A kj'eè bìxke̱jñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá? Tsò‑né: 
\q1 Jè nda̱jo̱ xi tsachrjekàngui chji̱ne̱chrjó nga sa̱ ítjòn, 
\q1 jè‑né xi komà nda̱jo̱ tàts'en chrjó‑la̱ ni'ya; 
\q1  
\v 11 K'oa̱á s'ín kis'iìn Nainá. Jñá, tà maxkón‑ná. 
\p  
\v 12 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ xi̱ta̱ jchínga mejèn kitsobà'ñó Jesús nga kiskaàya‑la̱ jè kjoa̱ xi mangásòn xi tsibéno̱jmí nga kondra̱ ts'e̱‑né, ta̱nga jñà kitsakjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá; kisìkíjna, i̱kjoàn kiì‑ne. 
\s1 Kjoa̱ ts'e̱ xi machjítjì tsojmì 
\r (Mateo 22:15‑22; Lucas 20:20‑26) 
\p  
\v 13 Kisìkasén i'nga‑la̱ Jesús xi̱ta̱ Fariseo ko̱ xi̱ta̱ ts'e̱ Herodes nga mejèn‑la̱ ótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga ko̱hòngui.  
\v 14 Xi̱ta̱ koi, kií kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro, 'ya‑náje̱n nga 'én kixi̱í xi nokjoì; mìkiì 'nì kinda̱ koni tsò‑lè xi̱ta̱; ko̱ mìtsà jè chìtsejèn‑jnoi kó kjoàn xi̱ta̱; k'oa̱á s'ín okoòyi ndi̱yá‑la̱ Nainá koni s'ín tjín xi kjoa̱ kixi̱. ¿A ndaà tjín nga kíchjítjì‑je̱n tsojmì i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma, o xi majìn‑né? ¿A kíchjí‑náje̱n a xi mìkiì kíchjí‑je̱n? 
\p  
\v 15 Jesús jye beè nga jò tjín ini̱ma̱‑la̱; kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne nga chona̱cha̱n‑ná? Nchrohóko̱ jngoò‑ná to̱n nga skoeè kó kji. 
\p  
\v 16 K'e̱é kiìko̱ jngoò‑la̱ to̱n. Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―¿Yá ts'e̱ i̱sén jè ko̱ jè 'ín xi tjít'aà? 
\p Kitsò‑la̱: 
\p ―Ts'e̱é César, xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. 
\p  
\v 17 K'e̱é kitsò Jesús: 
\p ―Tjiì‑là César xi ts'e̱ César koa̱ tjiì‑là Nainá xi ts'e̱ Nainá. 
\p Tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱ nga kiì'nchré koni kitsò Jesús. 
\s1 Kjoa̱ ts'e̱ nga faáya‑la̱ mik'en 
\r (Mateo 22:23‑33; Lucas 20:27‑40) 
\p  
\v 18 Jñà xi̱ta̱ Saduceo ijchòkon Jesús. Jñà xi̱ta̱ koi mìkiì mokjeiín‑la̱ nga faáya‑la̱ xi jye k'en. Kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p  
\v 19 ―Maestro, jè Moisés, k'oa̱á s'ín kiskiì: Tsà jngoò xi̱ta̱ xi ki̱yá 'ndse̱, tsà tsjìn‑la̱ i̱xti k'e̱ nga ki̱yá, jè chjo̱ón‑la̱, ti̱jè‑ne 'ndse̱ ki̱xan‑ko̱ ìjngoò k'a‑ne mé‑ne nga s'e̱‑la̱ i̱xti xi tje̱ ts'e̱ 'ndse̱.  
\v 20 Kis'e xó jngoò k'a xi̱ta̱ xi itoò komà 'ndse̱. Jè xi síjna ítjòn, kis'e xó‑la̱ chjo̱ón; ta̱nga k'e̱ nga k'en, mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti.  
\v 21 Jè xi ma jò‑ne chixàn‑ko̱ chjo̱ón ka'àn‑la̱ 'ndse̱. Ti̱koa̱á jè k'en. Mìkiì kis'e‑la̱ i̱xti. K'oa̱á ti̱ komà jè xi ma jàn‑ne.  
\v 22 Ngásòn komà nga itoò. Ni̱jngoò xi kis'e‑la̱ i̱xti. Nga jye i̱t'aà‑ne k'en jè chjo̱ón.  
\v 23 K'e̱ nga tsà kjoa̱áya‑la̱ mik'en, nga itoò 'ndse̱, ¿yá‑né xi chjo̱ón‑la̱ ko̱ma? Nga jñà tsibìtsa̱jnako̱ nga itoò 'ndse̱. 
\p  
\v 24 Kisìkátji‑ne 'én Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Jñò, koií maskáya‑nò nga mìkiì 'yaà kó s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ko̱ nga'ñó xi tjín‑la̱ Nainá.  
\v 25 K'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ mik'en, íchjín, íchjá mì ti̱ kiì ki̱xan‑ne. K'oa̱á s'ín s'e̱ koni jñà àkja̱le̱ xi títsa̱jna ngajmiì.  
\v 26 Jè kjoa̱ ts'e̱ mik'en nga kjoa̱áya‑la̱, ¿a kj'eè bìxke̱jñoò xo̱jo̱n‑la̱ Moisés ya̱ ñánda tíchja̱ ts'e̱ yá na'yá xi títì? Nainá kitsò‑la̱ Moisés: “'A̱n‑ná xi Nainá tsò‑na Abraham, Isaac, ko̱ Jacob.”  
\v 27 ¡Jñà xi jye k'en, mìtsà Nainá tsò‑la̱ xi Nainá; tà jñà xi títsa̱jnakon xi Nainá tsò‑la̱! Jñò, 'ñó maskáya‑nò. 
\s1 Kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ítjòn 
\r (Mateo 22:34‑40) 
\p  
\v 28 Jngoò xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés kiì'nchré‑la̱ Jesús nga ndaà kiìchja̱; k'e̱ nga nchijoókjoò ijchò kasìt'aà chrañà‑la̱, i̱kjoàn kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Ñá‑la̱á kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi tíjna ítjòn? 
\p  
\v 29 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Jè kjo̱tíxoma xi tíjna ítjòn tsò‑né: “Ti̱ná'yaà xi̱ta̱ Israel, jè Nainá xi Na̱'èn‑ná, ta jè ta jngoò‑né xi otíxoma‑ná.  
\v 30 Ti̱tsjachi Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱, nga ko̱ ini̱ma̱‑lè ko̱ yijo‑lè ko̱ kjo̱hítsjeèn‑lè ko̱ nga'ñó‑lè.”  
\v 31 Jè xi ma‑ne jò: “Ti̱tsjachi xi̱ta̱ xingui̱i koni tsà ti̱ yijo tsi̱ji‑ne.” Mì ti̱ tsjìn‑ne kjo̱tíxoma xi ìsa̱ xkón tjín. 
\p  
\v 32 Jè xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá kitsò: 
\p ―Ndaà tjín, Maestro. O̱kixi̱‑né koni s'ín nokjoì. Jngoò ma‑ne Nainá ko̱ mì ti̱ yá tjín‑ne xi kj'ei̱í.  
\v 33 Ìsa̱ chjí‑la̱ nga ko̱ ini̱ma̱‑ná jcha̱xkoán Nainá, ko̱ kjo̱hítsjeèn‑ná ko̱ nga'ñó‑ná ko̱ nga jcha̱xkoán xinguia̱á koni tsà yijo‑ná. Ìsa̱á chjí‑la̱ koni ngats'iì cho̱ xi tìsòn ími̱xa̱ tsjeè‑la̱ Nainá, kjo̱tjò xi tsjá jñà xi̱ta̱. 
\p  
\v 34 Jesús k'e̱ nga kijtseè nga ndaà kiìchja̱ jè xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá, kitsò‑la̱: 
\p ―Mìtsà kjiìn ti̱jni i̱t'aà ts'e̱ kjo̱ndaà xi tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi Nainá otíxoma‑la̱. 
\p Mì ti̱ yá xi kjò'ñó‑ne ikon nga kiskònangui‑ìsa̱‑la̱. 
\s1 Ñánda kitje̱n‑la̱ Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá] 
\r (Mateo 22:41‑46; Lucas 20:41‑44) 
\p  
\v 35 Jesús k'e̱ nga tíhokóya ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés nga jè xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá], nga ya̱á kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn David?  
\v 36 Ti̱jè‑ne David k'e̱ nga kiìchja̱ nga ko̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, kitsò‑né: 
\q1 Jè Nainá kitsò‑la̱ jè xi Nei‑na̱: 
\q1 “Ti̱jnat'aà‑ná i̱ kixi̱‑na̱ 
\q1 skanda k'e̱ nga sìkítsa̱jnanguia ndso̱koiì 
\q1 jñà xi kondra̱‑lè nga 'a̱n jye kisìkijne‑la̱.” 
\m  
\v 37 Jè David, tsà Nainá kitsò‑la̱ Cristo, [xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá], ¿kó s'ín tjín‑ne nga tje̱‑la̱ ma‑ne David? 
\p Ngats'iì xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, tsja ma‑la̱ nga 'nchré‑la̱ Jesús koni s'ín okóya. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsohojét'in jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés 
\r (Mateo 23:1‑36; Lucas 11:37‑54; 20:45‑47) 
\p  
\v 38 Jesús k'oa̱á s'ín tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. Kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Sasén‑la̱ nga nikje ndojò ókjá. Ti̱koa̱á sasén‑la̱ nga skoe̱xkón xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, ndaà si̱ìxat'aà ya̱ ndi̱tsi̱n.  
\v 39 Ti̱koa̱á jñà ótsji íxi̱le̱ xi jncha ítjòn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, ko̱ mejèn‑la̱ nga jñà kítsa̱t'aà ítjòn ími̱xa̱ k'e̱ nga kjèn xi̱ta̱ ñánda tjín s'eí.  
\v 40 Koa̱ faá'an ni'ya‑la̱ xi tjín‑la̱ íchjín ka'àn xi jye k'en x'i̱n‑la̱. K'e̱ nga chja̱t'aà‑la̱ Nainá 'ñó nda̱jo̱ fìko̱ o̱chikon nga mejèn‑la̱ nga bìtsa̱jna'ma nga mì jcha̱‑la̱ mé kjoa̱ xi s'ín. Jñà xi̱ta̱ koi ìsa̱á tse kjo̱'in s'e̱‑la̱. 
\s1 To̱n xi kitsjaà kjo̱tjò chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱ 
\r (Lucas 21:1‑4) 
\p  
\v 41 Jesús tsibìjna ya̱ kixi̱‑la̱ ñánda tíjna kaxa̱ xi sinchá to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. Tíkotsejèn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga bítsa̱jna to̱n kjo̱tjò‑la̱ Nainá. Kjìn xi̱ta̱ nchi̱ná xi tse to̱n bítsa̱jna.  
\v 42 Ijchò jngoò chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱. Jò ndí to̱n jtobá tsibíjna xi chiba chjí‑la̱.  
\v 43 Jesús kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―K'oa̱á xan‑nò xi nguì o̱kixi̱, jè chjo̱ón ka'àn xi 'ñó i̱ma̱, jè xi ìsa̱ tse to̱n kòbíjna mì k'oa̱á‑ne koni jñà xi̱ta̱ xi i'nga.  
\v 44 Tà jè tsjá xi ningui‑la̱ ta̱nga jè ndí chjo̱ón i̱ma̱, na̱s'ín ni̱mé tjín‑la̱, jngoò k'a kàtsjá yije ngats'iì ndí to̱n xi tíjna‑la̱ xi tísíjchá‑ne yijo‑la̱. 
\c 13  
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsibéno̱jmí nga ki̱xo̱ña i̱ngo̱ ítjòn 
\r (Mateo 24:1‑2; Lucas 21:5‑6) 
\p  
\v 1 K'e̱ nga itjo‑ne ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, Jesús, jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro, chítsejèn‑la̱ mé tà ndaà kjoàn ni'ya ko̱ nda̱jo̱‑la̱. 
\p  
\v 2 Kitsò Jesús: 
\p ―Chítsejèn‑là ngats'iì ni'ya koi xi iì kjoàn. Ni̱ì ti̱ jngoò nda̱jo̱ si̱yijòsòn‑la̱ xíkjín. Ki̱xo̱ña yije‑né kóho̱tjín. 
\s1 Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga nchrohómachrañà nga kjoe̱het'aà i̱sò'nde 
\r (Mateo 24:3‑28; Lucas 21:7‑24; 17:22‑24) 
\p  
\v 3 Jesús, k'e̱ nga tíjna ya̱ nindoò Yá Olivo ya̱ kixi̱‑la̱ I̱ngo̱ Ítjòn ts'e̱ Jerusalén, jè Pedro, Jacobo, Juan ko̱ Andrés, ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kiskònanguit'aàxìn‑la̱ kitsò‑la̱: 
\p  
\v 4 ―Koa̱tìn‑náje̱n, ¿mé na̱chrjein‑ne nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi? ¿Mé seña xi s'e̱ k'e̱ nga jye mejèn ki̱tasòn yije kjoa̱ koi? 
\p  
\v 5 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱kinda̱a yijo‑nò nga mì yá xi̱ta̱ xi skóna̱cha̱n‑nò.  
\v 6 Kjìn xi̱ta̱ kjoi̱í xi 'ín ts'a̱n si̱ìkjeén; ki̱tso̱: “'A̱n‑ná xi Cristo, [nga 'a̱án kisìkasén‑na Nainá].” Ko̱ kjìn xi̱ta̱ skóna̱cha̱n‑la̱. 
\p  
\v 7 ’Jñò, k'e̱ nga ki̱ná'ya kjoa̱ ts'e̱ kjo̱jchán nga xki̱ xi ján i̱'nde tjín, kì tsakjoòn‑jèn. Xó k'oa̱á ko̱ma‑ne, ta̱nga kj'eè tsà i̱sò'nde tífehet'aà.  
\v 8 Na̱xa̱ndá ska̱àn‑kjoò xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Koa̱ xi̱ta̱xá koi̱ìts'ia̱ nga ska̱àn‑kjoò ko̱ xi̱ta̱xá xi kj'ei̱í na̱xa̱ndá. Xki̱ xi ján k'oa̱ ch'ón. S'e̱ kjinchrá. S'e̱ kjoa̱siì. Jñà kjoa̱ koi, tà jè xi sa̱ tímats'ia̱ko̱ kjo̱'in. 
\p  
\v 9 ’Ndaà ti̱kinda̱a yijo‑nò nga ya̱á ski̱nìt'aà‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá. Si̱ki'oón‑nó nga ska̱àn‑ko̱‑nò xi̱ta̱ ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Kji̱ko̱‑nò nguixko̱n xi̱ta̱xá gobernador ko̱ xi̱ta̱xá ítjòn, tà koií kjoa̱‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. K'oa̱á s'ín ko̱ma ki̱nókjoa̱‑là 'én xi ts'a̱n.  
\v 10 Mochjeén‑nè nga ítjòn ko̱bísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo nga tíjtsa i̱sò'nde.  
\v 11 K'e̱ ki̱jchò nguixko̱n xi̱ta̱xá, kì makájno‑nò kós'ín ki̱nókjoa̱a. Kì nìkítsjeèn‑jèn. Nga ti̱k'e̱é‑ne, Nainá tsjá‑nò 'én xi ki̱nókjoa̱a. Nga mìtsà jñò xi ki̱nókjoa̱a; jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi ki̱chja̱ ngajo‑nò.  
\v 12 Ti̱jè‑ne 'ndse̱ si̱ìnga̱tsja 'ndse̱ xi̱ta̱ nga si̱ìk'en. Jè na̱'èn‑la̱ si̱ìnga̱tsja ki'ndí‑la̱ nga si̱ìk'en xi̱ta̱. Jñà i̱xti‑la̱ si̱ìnga̱tsja na̱'èn‑la̱ nga ki̱yá.  
\v 13 Ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱jtikeé‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n; ta̱nga jè xi ki̱chìkjoa̱‑la̱ skanda k'e̱ nga kjoe̱het'aà‑ne kjoa̱, jè xi ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. 
\p  
\v 14 ’K'e̱ nga jcha̱a nga 'ñó ch'o tíma ya̱ I̱'nde Tsjeè‑la̱ Nainá ñánda mìkiì ok'ìn‑la̱, [koni s'ín kiskiì Daniel xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá]. (Kàtasijiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bíxke̱ xo̱jo̱n jé.) K'e̱ nga o̱ko̱ma kjoa̱ koi, jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna Judea, kàtanga, kàtjì ñánda nindoò choòn.  
\v 15 Jè xi tíjnasò'nga ni'ya‑la̱, kì ti̱ kiì nchrobájen‑ne, kì ti̱ kiì fahas'en‑ne ni'ya‑la̱ tsà mé xi mejèn‑la̱ nga skoé.  
\v 16 Jè xi tísíxájiìn nangui‑la̱ kì ti̱ kì nchrobá‑ne nga nchrohókjá nikje‑la̱.  
\v 17 ¡I̱ma̱ xó‑ne jñà íchjín xi ki'ndí 'ya ko̱ xi i̱xti xó nchisíkaki jñà na̱chrjein koi!  
\v 18 Ti̱jét'aà‑là Nainá nga mì k'e̱é o̱ko̱ma k'e̱ nga na̱chrjein‑la̱ cho̱n 'nchán.  
\v 19 K'e̱ nga jè na̱chrjein nga o̱ko̱ma, 'ñó tse kjo̱'in s'e̱, kj'eè ñá o̱ma skanda tje̱n‑ne tsibíndaà i̱sò'nde Nainá koa̱ mì ti̱ kiì o̱ko̱ma‑ne nga ko̱ma i̱skan.  
\v 20 Tsà mì k'oa̱á ki̱tso̱ Nainá nga ìsa̱ ko̱chiba na̱chrjein, ni̱jngoò xi̱ta̱ ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Ta̱nga koií kjoa̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi xó jaàjiìn‑ne Nainá, ko̱chibaya na̱chrjein. 
\p  
\v 21 ’K'e̱ nga tsà yá xi ki̱tso̱‑nò: “Chítsejèn‑là, i̱í tíjna Cristo [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá]”, o tsà ki̱tso̱‑nò: “Chítsejèn‑là, ján tíjna ján”, kì kiì mokjeiín‑nò.  
\v 22 Kjoi̱í xi̱ta̱ ndiso xi Cristo ki̱tso̱‑la̱ yijo‑la̱, ti̱koa̱á kjoi̱í xi̱ta̱ xi koa̱ ti ki̱tso̱ nga jñà xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. K'oa̱á ti̱s'ín ko̱kò seña ko̱ kjo̱xkón xi ndaà tjín nga skóna̱cha̱n. Skanda jñà xi̱ta̱ xi jye jaàjiìn Nainá mejèn skóna̱cha̱n‑la̱ tsà ko̱kjeiín‑la̱.  
\v 23 Ti̱kinda̱a yijo‑nò. Nga jyeé tìbeno̱jmíya yije‑nò ngats'iì kjoa̱ xi ko̱ma i̱skan. 
\s1 K'e̱ nga kjoi̱í ìjngoò k'a Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ 
\r (Mateo 24:29‑35, 42‑44; Lucas 21:25‑36) 
\p  
\v 24 ’K'e̱ nga ko̱ma i̱skan nga jye ko̱to na̱chrjein ts'e̱ kjo̱'in, jè ts'oí ko̱jñò‑né, mì ti̱ kiì ko̱tsjè‑ne ndobá‑la̱; ti̱koa̱á jè sá mì ti̱ kiì ko̱hiseèn‑ne.  
\v 25 Ni'ño xi tjín ngajmiì, ki̱xo̱ngui‑né. Jñà nga'ñó xi tjín ngajmiì ki̱ti̱ya yijeé‑la̱.  
\v 26 I̱kjoàn skoe̱‑na xi̱ta̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kji̱nchrobàjñaà i̱jiìn ifi; tseé nga'ñó ko̱ kjoa̱jeya kjoi̱ikoa̱a.  
\v 27 Siìkasén àkja̱le̱‑na̱ nga koi̱ìxkóya xi̱ta̱‑na̱ xi 'a̱n xó jaàjiìn‑na nga ñijòn chrja̱ngui̱‑la̱ nga tíjtsa i̱sò'nde ko̱ nga tíjtsa ngajmiì. 
\p  
\v 28 ’Chíta'yàko̱ò jè yá‑la̱ toò iko̱ mé xi okóya‑ná; k'e̱ nga ma kíndíya chrja‑la̱, i̱kjoàn bíjts'én xka̱‑la̱, tíjiìn‑nò nga jye nchrobá machrañà cho̱n ndobá.  
\v 29 K'oa̱á ti̱s'ín tjín, k'e̱ nga jcha̱a nga k'oa̱s'ín tíma kjoa̱ koi, kàtasijiìn‑nò nga 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, jyeé ni̱to̱n kjoia̱a, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsà jye tìjna̱a chrañà xotjoa̱‑la̱ ni'ya.  
\v 30 O̱kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱s'ín ko̱ma k'e̱ nga ti̱kj'eè biyaà xi̱ta̱ xi tjín na̱chrjein i̱'ndei̱.  
\v 31 Jè ngajmiì ko̱ i̱sò'nde kjoe̱het'aà‑né, ta̱nga jñà 'én‑na̱ mìkiì kjoe̱het'aà; ki̱tasòn‑né. 
\p  
\v 32 ’Ta̱nga k'e̱ nga o̱ko̱ma, mì yá xi tíjiìn‑la̱ mé na̱chrjein‑ne ko̱ mé hora‑ne; ni̱ jñà àkja̱le̱ xi títsa̱jna ngajmiì ko̱ ni̱ jè Ki'ndí‑la̱ Nainá tíjiìn‑la̱; ta̱jngoò Nainá xi Na̱'èn‑ná tíjiìn‑la̱. 
\p  
\v 33 ’T'e̱en kinda̱ yijo‑nò, ti̱tsa̱jnakon, tìtsi'ba nga mìkiì tíjiìn‑nò kjé‑né nga o̱ko̱ma.  
\v 34 K'oa̱á s'ín t'e̱en koni s'ín chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱ xi kjiìn i̱'nde tífì, jè xi̱ta̱ xi tífì sínga̱tsja ni'ya‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱. Tsjá‑la̱ xá nga ìjngoò ìjngoò, tsò‑la̱ jè xi síkinda̱ xotjoa̱ ni'ya: “Ti̱jni, ti̱jnakoin.”  
\v 35 K'oa̱á s'ín titsa̱jnakoòn ngats'ioò nga mìkiì 'yaà mé na̱chrjein kjoi̱í‑ne nei‑la̱ ni'ya. ¿A k'e̱é‑nè nga kjòhoxòn, o xi k'e̱é‑nè nga ki̱jchò osen ni̱tje̱n, o xi k'e̱é‑nè nga ski̱ndàya kóxtí, o xi k'e̱é‑né nga jye s'e̱ i̱sén?  
\v 36 Kì tsjayijòfè‑jèn tsà koi na̱chrjein‑la̱ tà ni̱to̱n j'iì‑ne nei‑la̱ ni'ya.  
\v 37 Koni s'ín xan‑nò jñò, k'oa̱á xan yije‑la̱ kóho̱tjín xi̱ta̱: “Titsa̱jnakoòn.” 
\c 14  
\s1 Kiís'ín tsajoóya‑ne xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ Jesús nga tso̱ba̱'ñó 
\r (Mateo 26:1‑5; Lucas 22:1‑2; Juan 11:45‑53) 
\p  
\v 1 Tà jò na̱chrjein chija‑la̱ nga ki̱tjo s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san. Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìko̱ nga skóna̱cha̱n‑la̱ nga tsobà'ñó Jesús, i̱kjoàn si̱ìk'en.  
\v 2 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi kitsò: 
\p ―Mì na̱chrjein‑la̱ s'eí si̱k'eén nga mì ko̱ts'e̱n jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. 
\s1 Jngoò chjo̱ón xi kisìkaàjno xkiì jne̱ sko̱ Jesús 
\r (Mateo 26:6‑13; Juan 12:1‑8) 
\p  
\v 3 Jesús, k'e̱ nga tíjna ján na̱xa̱ndá Betania, ya̱ ni'ya‑la̱ Simón, jngoò xi̱ta̱ xi tsindojno chrjoa̱ yijo‑la̱ nga sa̱ ítjòn, k'e̱ nga tíjnat'aà ími̱xa̱, ijchò jngoò chjo̱ón xi 'ya jngoò nda̱jo̱ chi̱tsín xi tjíya‑la̱ xkiì jne̱ ts'e̱ nardo, xi 'ñó chjí‑la̱. Kiskíx'a̱ nda̱jo̱ chi̱tsín, i̱kjoàn tsibíxteèn‑jno sko̱ Jesús jè xkiì jne̱.  
\v 4 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, kòjti‑la̱, kitsò‑la̱ xíkjín: 
\p ―¿Mé‑ne kasíkits'ón‑ne jè xkiì jne̱?  
\v 5 Tsà kàsatíjna, tsatoó‑la̱ jàn sìndo̱ to̱n denario chjí‑la̱ koa̱ jè to̱n‑la̱ ko̱ma ko̱chját'aà‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱. 
\p Kiìchja̱jno‑la̱ jè chjo̱ón xi o̱kis'iìn. 
\p  
\v 6 Ta̱nga kitsò Jesús: 
\p ―Kì k'oa̱á 'mì‑là. ¿Mé‑ne nìjti‑là? Koni s'ín kàs'ín‑ko̱‑na, ndaà kàs'ín.  
\v 7 Jñà xi̱ta̱ i̱ma̱ kítsa̱jnako̱ kjit'aà‑nò, ko̱ maá si̱chját'aà‑là k'e̱ nga mejèn‑nò. Ta̱nga 'a̱n, mì i̱ tìjna̱ko̱ kjit'aà‑nò.  
\v 8 Jè chjo̱ón jè, k'oa̱á s'ín kàs'ín koni kji ma xi kàs'ín. Kàsíkaàjno ítjòn xkiì jne̱ yijo‑na̱ xi ts'e̱ nga si̱ìjñaà.  
\v 9 O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱ta̱ ñánda‑ne nga tíjtsa i̱sò'nde nga ko̱bísòn 'én ndaà‑la̱ Nainá, ti̱koa̱á ko̱bísòn‑né koni s'ín kasìko̱‑na mé‑ne nga si̱ìkítsjeèn‑ne xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ chjo̱ón jè. 
\s1 K'e̱ nga jè Judas tsatíjna Jesús 
\r (Mateo 26:14‑16; Lucas 22:3‑6) 
\p  
\v 10 Jè Judas Iscariote xi ya̱ itjojiìn‑ne ts'e̱ xi̱ta̱ xi tejò ma‑ne xi tsajmeiìko̱ Jesús, kiìkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì nga si̱ìnga̱tsja Jesús.  
\v 11 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, k'e̱ nga kiì'nchré, kjòtsja‑la̱, kitsjaà‑la̱ tso'ba nga to̱n tsjá‑la̱. Jè Judas tsohótsji'nde‑la̱ kós'ín si̱ìnga̱tsja Jesús. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús tsakjèn ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ jè s'eí Paxko̱ 
\r (Mateo 26:17‑29; Lucas 22:7‑23; Juan 13:21‑30; 1 Corintios 11:23‑26) 
\p  
\v 12 Jè na̱chrjein ts'e̱ s'eí xi mats'ia̱ ítjòn‑ne k'e̱ nga kjèn i̱nchra̱jín xi tsjìn‑la̱ na̱'yo̱ san jñà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga sík'en orrè xi ts'e̱ s'eí Paxko̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱; kitsò‑la̱: 
\p ―¿Ñánda mejèn‑lè onguíkindaà‑je̱n xi ki̱chiaá ts'e̱ s'eí Paxko̱? 
\p  
\v 13 Jesús kisìkasén jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján Jerusalén, kitsò‑la̱: 
\p ―Tanguió ján i̱jiìn na̱xa̱ndá, ya̱á ska̱jñoò jngoò xi̱ta̱ xi 'yajen jngoò nisa nandá; tanguítji̱ngui‑là.  
\v 14 Ya̱ ñánda kjoa̱has'en, koa̱tìn‑là nei‑la̱ ni'ya: “K'oa̱á tsò Maestro: ¿Ñánda tíjna jè cuarto ñánda kókje̱n‑koa̱a xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑na jè s'eí Paxko̱?”  
\v 15 Ya̱á ko̱kò jngoò‑nò cuarto xi je kji xi tíjna i̱sò'nga ni'ya. Jyeé tjíndaà tsojmì xi ko̱chjeén. Ya̱ tìndaà xi ki̱chiaá. 
\p  
\v 16 Kiì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján i̱jiìn na̱xa̱ndá. K'oa̱á s'ín kisakò‑la̱ koni s'ín kitsò‑la̱ Jesús, ya̱á tsibíndaà tsojmì xi ko̱kje̱n kjoa̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱. 
\p  
\v 17 K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús, ijchòko̱ xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne.  
\v 18 K'e̱ nga títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ nga nchikjèn, Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―O̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, i̱í tíjnajiìn jngoò‑nò xi si̱ìnga̱tsja‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱, jngoò xi 'a̱n tíkjèn‑ko̱‑na. 
\p  
\v 19 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ta kjòba‑la̱ k'e̱ nga o̱kitsò. K'e̱é jngó jngó kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A 'a̱n‑ná? 
\p  
\v 20 Jesús kitsò: 
\p ―Jngoò xi ki̱tjokàjiìn ts'e̱ xi̱ta̱‑na̱ xi tejò ma‑ne jè xi ti̱jè‑ne chro̱ba̱ ts'a̱n tísíka'nchi̱‑ne i̱nchra̱jín‑la̱.  
\v 21 'A̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'oa̱á s'ín ko̱mat'ian koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. ¡Ta̱nga i̱ma̱ xó‑ne jè xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja‑na! Ìsa̱á‑là ndaà komà tsà mìkiì kits'iìn xi̱ta̱ jè. 
\p  
\v 22 K'e̱ nga nchikjèn, Jesús kiskoé i̱nchra̱jín, kiìchja̱t'aà‑la̱ Nainá nga kisìchikon‑t'in, kisìxkoa̱ya i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Chjoé. Yijo‑na̱ né. 
\p  
\v 23 I̱kjoàn kiskoé jngoò chi̱tsín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá; k'e̱é kitsjaà‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, ngats'iì xi̱ta̱ kits'iì vino xi tjíya chi̱tsín.  
\v 24 Kitsò‑la̱: 
\p ―Jè‑né xi jní‑na̱ xi si̱ìkixi̱ya jè kjoa̱ xi̱tse̱ xi bìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jè jní‑na̱ xi̱ìxteèn xi kjo̱ndaà ts'e̱ nga kjìn xi̱ta̱.  
\v 25 O̱kixi̱í xi xan‑nò, mì ti̱ kiì ski̱‑na vino skanda jè na̱chrjein k'e̱ nga skia̱a vino xi̱tse̱, ján ñánda tíhotíxoma Nainá. 
\s1 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in 
\r (Mateo 26:30‑35; Lucas 22:31‑34; Juan 13:36‑38) 
\p  
\v 26 Jesús ko̱ xi̱ta̱‑la̱, k'e̱ nga jye kiseè jngoò‑la̱ sò Nainá ts'e̱ Salmo, i̱kjoàn kiì ján nindoò Yá Olivo.  
\v 27 Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Ngats'ioò jñò, ki̱jneí takòn‑ná jè ni̱tje̱n jè, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Ki̱yá jè paxtò koa̱ jñà orrè tsjohoya‑né.”  
\v 28 Ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱ nga kjoa̱áya‑na, kjín ítjòn‑nò ján nangui Galilea. 
\p  
\v 29 Kitsò Pedro: 
\p ―Na̱s'ín ngats'iì xi̱ta̱‑lè xi i'nga tsjeiìn takòn‑lè, 'a̱n, mìkiì tsjeiìn‑takòn‑lè. 
\p  
\v 30 Jesús kitsò‑la̱: 
\p ―O̱kixi̱í xi xan‑lè; ni̱tje̱n jé, k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya jò k'a kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná. 
\p  
\v 31 Jè Pedro ìsa̱ 'ñó kiìchja̱; kitsò: 
\p ―Na̱s'ín ya̱ ki̱yáko̱‑lè, mìkiì kójna̱'mat'in‑lè. 
\p Ngásòn kitsò yije xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi i'nga. 
\s1 Kií kitsò Jesús nga tsibítsi'ba ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Getsemaní 
\r (Mateo 26:36‑46; Lucas 22:39‑46) 
\p  
\v 32 Kiì ján i̱'nde ñánda 'mì Getsemaní; Jesús kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: 
\p ―Ti̱tsa̱jna i̱jndé; 'a̱n, Nainá kò‑là kichjàt'aà‑la̱. 
\p  
\v 33 Jesús kiìko̱ Pedro, Jacobo, ko̱ Juan. I̱kjoàn tsibíts'ia̱ Jesús nga ba ko̱ma‑la̱. 'Ñó kisìkájno.  
\v 34 K'e̱é kitsò Jesús: 
\p ―Tsí baá ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱ koni tsà mejèn ki̱yá. Ti̱tsa̱jna i̱jndé, titsa̱jnakoòn. 
\p  
\v 35 Jesús kiìkjá chiba‑ìsa. I̱kjoàn tsohojna skanda i̱t'aà nangui koa̱ kisìjét'aà‑la̱ Nainá tsà ko̱ma, kjoa̱áxìn‑la̱ kjo̱'in jè.  
\v 36 K'e̱ nga tíchja̱t'aà‑la̱ Nainá, kitsò‑la̱: 
\p ―Na̱'èn xi Na̱'èn‑na̱ xan‑lè, ma yijeé‑lè ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne i̱t'aà tsi̱ji. Chja̱àxìn‑ná kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in jè, ta̱nga mìtsà jè 'én ts'a̱n ki̱tasòn, jè kàtitasòn 'én tsi̱ji. 
\p  
\v 37 I̱kjoàn j'iì ìjngoò k'a‑ne ya̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱‑la̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱, kjiyijòfè‑né. Jesús kitsò‑la̱ Pedro: 
\p ―Simón, ¿a titsa̱jnafè‑né? ¿A mì kachíkjoa̱‑lè tsà tà jngoò hora kòbìjnakoin?  
\v 38 Titsa̱jnakoòn, ti̱jét'aà‑là Nainá mé‑ne nga mì si̱ìkijne‑nò kjoa̱ ts'e̱ jé. Xi o̱kixi̱, jè ini̱ma̱‑nò tíjnandaà‑né ta̱nga jè yijo‑nò, indaá tjín, tsjìn‑la̱ nga'ñó. 
\p  
\v 39 Jesús kiì kítsi'ba ìjngoò k'a. Tákó k'oa̱á ti̱ kitsò‑ne koni kitsò nga sa̱ ítjòn.  
\v 40 K'e̱ nga j'iì ìjngoò k'a‑ne, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, tákó kjiyijòfè‑né nga 'ñó nijñá‑la̱. Mìkiì beè kó ki̱tso̱‑la̱ Jesús.  
\v 41 Ko̱ma jàn k'a nga j'iì Jesús. Kitsò‑la̱: 
\p ―¿A tákó titsa̱nìkjáya‑nò ko̱ titsa̱fè‑nò? Kàtje kjoa̱. Jyeé ijchò hora‑la̱, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ya̱á ko̱nga̱tsja jñà xi̱ta̱ jé.  
\v 42 Ti̱sítje̱en, chítsejèn‑là, tíkjiaán, jye nchrobá chrañà jè xi si̱ìnga̱tsja‑na. 
\s1 Kií komà k'e̱ nga kindobà'ñó Jesús 
\r (Mateo 26:47‑56; Lucas 22:47‑53; Juan 18:2‑11) 
\p  
\v 43 Tákó ti̱k'e̱é tíchja̱‑ìsa Jesús nga ijchò Judas, xi ya̱ itjojiìn‑ne ts'e̱ xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne. Kjìn xi̱ta̱ tji̱ko̱ xi 'ya ki̱cha̱ ndojò ko̱ yá. Xi̱ta̱ koi, jñà kisìkasén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ jchínga‑la̱ xi̱ta̱ judío.  
\v 44 Judas, jè xi tsatíjna Jesús, ítjòn tsibíhichi̱ya‑la̱ kós'ín ko̱kò‑la̱ Jesús. Kitsò‑la̱: 
\p ―Jè xi skíne̱'a, jè‑né xi ti̱ndo̱ba̱'ñó; ndaà ti̱kinda̱a k'e̱ nga onguíko̱o. 
\p  
\v 45 K'e̱ nga ijchò Judas, kiì ndi̱yá‑né ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―Maestro. 
\p I̱kjoàn kiskine'a.  
\v 46 Jñà xi̱ta̱ xi tji̱ko̱, ni̱to̱ón kitsobà'ñó Jesús. 
\p  
\v 47 Ya̱á tíjna jngoò xi̱ta̱ xi tsachrje ki̱cha̱ ndojò‑la̱. Tsajá‑la̱ jè xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn, tsatet'aà jngoò líká‑la̱.  
\v 48 Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: 
\p ―¿Mé‑ne ko̱s'ín ko̱f'i̱ ndobà'ñó‑ná nga ko̱ ki̱cha̱ ko̱ yá kich'à koni tsà jngoò xi̱ta̱ chijé?  
\v 49 Na̱chrjein nchijòn tìjna̱ko̱‑nò ján i̱ngo̱ ítjòn nga okoòya‑nò koa̱ mìkiì kindobà'ñó‑ná. Koií k'oa̱á s'ín tíma‑ne nga ki̱tasòn 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. 
\p  
\v 50 Ngats'iì xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tsanga‑né, ya̱á kitsjeiìn‑takòn. 
\p  
\v 51 Jngoò chíti tji̱ngui‑la̱ xi tíjnajté jngoò nikje sábana. Jñà xi̱ta̱ kitsobà'ñó,  
\v 52 ta̱nga jè chíti kitsjeiìn nikje sábana‑la̱; i̱kjoàn k'oa̱s'ín tsanga laká. 
\s1 K'e̱ nga kiìko̱ Jesús ñánda tíjna no̱'miì ítjòn 
\r (Mateo 26:57‑68; Lucas 22:54‑55, 63‑71; Juan 18:12‑14, 19‑24) 
\p  
\v 53 Jesús kiìko̱ ñánda tíjna no̱'miì ítjòn. Ya̱á chixoña kóho̱tjín xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, jñà xi̱ta̱ jchínga, ko̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés.  
\v 54 Jè Pedro, tà kjiìn tà kjiìn tsajmeètji̱ngui‑la̱ skanda k'e̱ nga ijchò ya̱ ndi̱tsin ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. Ya̱á tsibíjnat'aà‑la̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ chi̱'nda xi síkinda̱ i̱ngo̱ nga títsa̱jna'ngui. 
\p  
\v 55 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ ngats'iì xi̱ta̱xá xi ts'e̱ xi̱ta̱ judío tsohótsji'nde‑la̱ nga tsját'in 'én xi kondra̱ ts'e̱ Jesús mé‑ne nga ko̱ma si̱ìk'en‑ne ta̱nga nìmé 'én kisakò‑la̱.  
\v 56 Kjìn ma xi̱ta̱ xi tsját'in 'én ndiso xi kondra̱ ts'e̱ Jesús ta̱nga kj'ei̱í tsò nga jngoò ìjngoò; mìkiì mangásòn 'én xi tsját'in.  
\v 57 Chincha kixi̱ i'nga xi̱ta̱ xi tsibéno̱jmí 'én ndiso. Kitsò: 
\p  
\v 58 ―Ngaje̱n, kina'yà‑la̱je̱n nga tsò: “'A̱n siìki̱xo̱ña i̱ngo̱ ítjòn xi tsja xi̱ta̱ kisindaà‑ne, ko̱ jàn na̱chrjein kìndaà ìjngoò‑na xi mìtsà tsja xi̱ta̱ sindaà‑ne.” 
\p  
\v 59 Ni̱ mìkiì kjòngásòn 'én‑la̱ na̱s'ín o̱kitsò. 
\p  
\v 60 K'e̱é tsasítje̱n jè no̱'miì ítjòn; tsasíjnajiìn osen‑la̱; kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A nì mé 'én nokjoì, koni tsò 'én xi tsjá xi̱ta̱ koi xi kondra̱ tsi̱ji? 
\p  
\v 61 Ta̱nga jè Jesús jyò tsibìjna, ni̱mé 'én kiìchja̱. Jè no̱'miì ítjòn ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A ji̱‑né xi Cristo, xi Ki'ndí‑la̱ Nainá xi 'ñó jeya tíjna? 
\p  
\v 62 Jesús kitsò: 
\p ―'A̱n‑ná, jñò jcha̱‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kóti̱jnat'aà chrja kixi̱‑la̱ Nainá xi 'ñó tse nga'ñó tjín‑la̱, koa̱ kji̱nchrobàjñaà ifi ján ngajmiì. 
\p  
\v 63 Jè no̱'miì ítjòn tsatijndajno yijo‑la̱ nikje‑la̱ xi íkjá nga 'ñó kòjti‑la̱. Kitsò: 
\p ―¿Mé s'e̱én‑ìsa̱‑ná xi̱ta̱ xi kj'ei̱í xi tsjá 'én?  
\v 64 Jñá, jye titsa̱na'yà koni s'ín chja̱jno‑la̱ Nainá. ¿Jñò, kó bixón? ¿Mé xi si̱koa̱á? 
\p Ngats'iì xi̱ta̱ kisìjngoò ikon nga tjín‑la̱ jé koa̱ ok'ín‑la̱ nga ki̱yá. 
\p ―Ok'ín‑la̱ nga si̱k'en. 
\p  
\v 65 Jñà xi̱ta̱ tsibíts'ia̱ nga tsibíchrájno koa̱ tsibíchjoà xko̱n, tsi'beé‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―K'oa̱á si, ¿yá xi tí'beé‑lè? 
\p Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, kisìjts'iìn‑'a i̱sén‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Pedro tsibìjna'mat'in Jesús 
\r (Mateo 26:69‑75; Lucas 22:56‑62; Juan 18:15‑18, 25‑29) 
\p  
\v 66 Jè Pedro ya̱á tíjna kangui ndi̱tsin ni'ya. Ijchò jngoò chjo̱ón xi chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn.  
\v 67 K'e̱ nga kijtseè Pedro, nga tíjna'ngui, kiskoòtsejèn‑jno, kitsò‑la̱: 
\p ―Ti̱koa̱á ngaji̱, ya̱á tjaàkoi̱i Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. 
\p  
\v 68 Ta̱nga jè Pedro tsoho'mat'in‑né. Kitsò: 
\p ―Mìkiì bexkoan. Mìkiì be mé 'én xi tinokjoì. 
\p Pedro itjo ni'ya ján xotjoa̱‑la̱. K'e̱é kiskindàya jngoò kóxtí.  
\v 69 Jè chjo̱ón chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn kijtseè ìjngoò k'a jè Pedro. Kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna: 
\p ―Jè xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ ts'e̱é Jesús. 
\p  
\v 70 Ta̱nga jè Pedro tsoho'mat'in ìjngoò k'a. Nga ko̱ma i̱skan, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, ìjngoò k'a kitsò‑la̱ Pedro: 
\p ―Xi o̱kixi̱, ngaji̱, xi̱ta̱‑la̱ Jesús‑né nga Galilea i̱'nde‑lè, k'oa̱á tsò 'én‑lè xi nokjoì. 
\p  
\v 71 Ta̱nga ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ Pedro kitsò: 
\p ―¡Beè Nainá, na̱s'ín ti̱k'eèn‑ná, mìkiì bexkoan jè xi̱ta̱ xi o̱'mì‑là! 
\p  
\v 72 Ti̱k'e̱‑ne nga o̱kitsò Pedro, jè xi ma‑ne jò k'a kiskindàya kóxtí. K'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ Pedro koni kitsò‑la̱ Jesús: “K'e̱ ti̱kj'eè kjindáya jò k'a kóxtí, ngaji̱, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná.” I̱kjoàn ndaà jchán kiskindàya. 
\c 15  
\s1 Kjoa̱ xi komàt'in Jesús k'e̱ nga kjònga̱tsja Pilato 
\r (Mateo 27:1‑2, 11‑14; Lucas 23:1‑5; Juan 18:28‑38) 
\p  
\v 1 K'e̱ nga kis'e i̱sén jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ jchínga ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ ngats'iì xi̱ta̱xá ts'e̱ xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne. Tsibít'aà'ñó Jesús, kiìko̱, kisìnga̱tsja jè Pilato.  
\v 2 Jè Pilato kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío? 
\p Jesús kitsò: 
\p ―Ngaji̱í xi k'oa̱ si nga 'a̱n‑ná. 
\p  
\v 3 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kjìn ska̱ya 'én tjín‑ne xi tsját'in nga óngui.  
\v 4 Pilato ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―¿A ni̱mé 'én nokjoì? Ti̱ná'yaà‑la̱, 'ñó kjìn ska̱ya kjoa̱ tsját'in‑lè nga óngui‑lè. 
\p  
\v 5 Jesús mìkiì kiìchja̱ na̱s'ín koa̱ tí'mì‑la̱. Pilato, tà k'oa̱á komà‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kitjoònè kjoa̱ nga ki̱yá 
\r (Mateo 27:15‑31; Lucas 23:13‑25; Juan 18:38–19:16) 
\p  
\v 6 Nga xki̱ nó k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱ jè Pilato síkíjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi títsa̱'ya nda̱yá, jè xi síjé xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kíjnandei̱í.  
\v 7 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱'ya nda̱yá nga kjoa̱siì tsohótsji ts'e̱ gobierno, ya̱ tíjna xi 'mì Barrabás xi xi̱ta̱ kisìk'en.  
\v 8 Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá kiìkáko̱ Pilato nga mejèn‑la̱ koa̱ s'ín síkitasòn koni ma nga xki̱ nó.  
\v 9 Kiìchja̱ Pilato, kitsò: 
\p ―¿A mejèn‑nò nga siìkíjnandei̱í‑nò xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? 
\p  
\v 10 Pilato jye tíjiìn‑la̱ nga tà kjoa̱xìtakòn‑né nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ya̱ ijchò sínga̱tsja Jesús.  
\v 11 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì chinchá'a xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga ko̱s'ín kàtasíjé nga kàtìjnandei̱í‑ne Barrabás.  
\v 12 Pilato ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, kitsò‑la̱: 
\p ―¿Mé xi si̱koa̱á jè xi 'mì‑là xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? 
\p  
\v 13 Jñà xi̱ta̱, 'ñó kiìchja̱, kitsò: 
\p ―Ta̱sit'iì krò. 
\p  
\v 14 K'e̱é kitsò Pilato: 
\p ―¿Mé jé xi tsohótsji, mé‑ne ki̱yá‑ne? 
\p Jñà xi̱ta̱, ìsa̱á 'ñó kiìchja̱, kitsò: 
\p ―Ta̱sit'iì krò. 
\p  
\v 15 Pilato mejèn‑la̱ nga ndaà kíjnako̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá. Kisìkíjnandei̱í Barrabás. K'e̱ nga jye kitsjaà o̱kixi̱ nga tsajá‑la̱ Jesús, i̱kjoàn kisìnga̱tsja nga si̱t'aà krò. 
\p  
\v 16 Jñà soldado kiìko̱ Jesús ján ni'ya osen. I̱kjoàn kiìchja̱ yije‑la̱ soldado xíkjín.  
\v 17 Kisìkákjá jngoò nikje xi inì jmà kji; tsibí'a sko̱ jngoò corona na'yá xi jñà xó tsibíndaà‑ne.  
\v 18 I̱kjoàn tsibíts'ia̱ nga kiskindàyat'in. Kitsò‑la̱: 
\p ―Viva xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío. 
\p  
\v 19 Tsatjì yá xka̱jnchra̱ sko̱; i̱kjoàn tsibíchrájno koa̱ chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ koni tsà nchibeèxkón.  
\v 20 K'e̱ nga jye kisìsobà‑la̱, jaàxìn‑la̱ nikje sko xi íkjá, i̱kjoàn kisìkákjá‑ne xi nikje ts'e̱. K'e̱é itjoko̱ nga ko̱sit'aà krò. 
\s1 K'e̱ nga kisit'aà krò Jesús 
\r (Mateo 27:32‑44; Lucas 23:26‑43; Juan 19:17‑27) 
\p  
\v 21 Jngoò xi̱ta̱ kisatiìkjoò xi 'mì Simón xi Cirene i̱'nde‑la̱ xi tínchrobá‑ne rancho̱‑la̱. Na̱'èn‑la̱á ma jè Alejandro ko̱ Rufo. Jñà soldado kjo̱'ñó kis'iìn‑la̱ nga kisìk'ajen krò‑la̱ Jesús. 
\p  
\v 22 Kiìko̱ Jesús ján i̱'nde ñánda 'mì Gólgota, jè 'én xi tsòya‑ne i̱'nde sko̱ mik'en.  
\v 23 Kitsjaà‑la̱ vino xi tsjájiìn xich'a tsja xi 'mì mirra ta̱nga jè Jesús mìkiì kits'iì.  
\v 24 K'e̱é tsasìt'aà krò, i̱kjoàn jñà soldado kisìskáko̱ nikje‑la̱ Jesús nga kisìka'bí‑la̱ xíkjín yá ts'e̱ ko̱ma. 
\p  
\v 25 Ijchò‑la̱ tsà xi ñijaàn nga ta̱jñòya nga kisasìt'aà krò Jesús.  
\v 26 Jñà 'én xi tsohót'aà i̱sòn sko̱ krò, ya̱á tíchja̱ mé jé xi komà‑la̱ Jesús nga kinìk'en. Tsò‑né: “Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.”  
\v 27 Ti̱koa̱á chinchat'aà krò jò xi̱ta̱ chijé. Jngoò tsasíjnat'aà nga kixi̱‑la̱ Jesús ko̱ jngoò tsasíjnat'aà nga ngaskón‑la̱.  
\v 28 K'oa̱á s'ín kjòngásòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “K'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ xi tse jé tjín‑la̱.” 
\p  
\v 29 Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ ja, síkatji sko̱ nga kiìchja̱jno‑la̱, kitsò‑la̱: 
\p ―Ji̱, k'oa̱á kisi nga si̱ixòñi i̱ngo̱ ítjòn‑la̱ Nainá ko̱ jàn na̱chrjein kíndaà ngajo‑ne,  
\v 30 ti̱kíjnandei̱í yijo‑lè ko̱ chínáje̱n‑t'i yijo‑lè krò. 
\p  
\v 31 K'oa̱á ti̱s'ín kisìsobà‑la̱ jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés. Kitsò‑la̱ xíkjín: 
\p ―Xi̱ta̱ jè, tsachrjekàjiìn kjo̱'in xi kj'ei̱í xi̱ta̱, ta̱nga jè xi yijo‑la̱, mìkiì ma ochrjekàjiìn kjo̱'in.  
\v 32 Kàtìtjojen‑t'aà krò jè xi Cristo, xi Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ na̱xa̱ndá Israel, mé‑ne nga jcha̱‑ná koa̱ ko̱kjeiín‑ná. 
\p Skanda jñà xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ya̱ kjit'aà krò, ti̱koa̱á tsatít'aà. 
\s1 K'e̱ nga k'en Jesús 
\r (Mateo 27:45‑56; Lucas 23:44‑49; Juan 19:28‑30) 
\p  
\v 33 K'e̱ nga ijchò nchisen, kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde kòjñò skanda xi jàn nga nguixòn.  
\v 34 Ti̱jè‑ne hora Jesús 'ñó kiìchja̱ nga kitsò: 
\p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―'Én jè tsòya‑ne: Nainá, Nainá, ¿mé‑ne kàjneitakòn‑ná? 
\p  
\v 35 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna xi kiì'nchré‑la̱, kitsò: 
\p ―Ti̱ná'yaà‑là, jè chja̱‑la̱ Elías. 
\p  
\v 36 K'e̱é tsangachikon jngoò xi kisìka'nchi̱ tsa̱nga̱ ko̱ vinagre, i̱kjoàn tsibísko̱‑la̱ ína̱xo̱, kitsjaà‑la̱ Jesús nga kàt'iì, kitsò: 
\p ―Chítsejèn‑là, ¿a kjoi̱í Elías nga skónáje̱n‑t'aà krò? 
\p  
\v 37 Ta̱nga Jesús ìsa̱á 'ñó kiskindàya; k'en.  
\v 38 Jè nikje velo xi tjo̱hóya jngoò osen i̱ngo̱ ítjòn kixajndà, jòya ko̱ma skanda i̱t'aà nangui.  
\v 39 Jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado xi síjna ñánda kisit'aà krò Jesús k'e̱ nga kijtseè nga jye k'en Jesús, kitsò: 
\p ―Kixi̱í kjoa̱, xi̱ta̱ jèe̱, Ki'ndí‑la̱ Nainá‑né. 
\p  
\v 40 Ti̱koa̱ títsa̱jna i'nga íchjín xi kjiìn nchikotsejèn‑ne; jè María Magdalena, ko̱ chjo̱ón Salomé, ko̱ María xi nea̱‑la̱ ma José ko̱ Jacobo, jè xi ìsa̱ ma ki'ndí.  
\v 41 Jñà íchjín koi, k'e̱ nga tsibìjna Galilea Jesús, ya̱á chinchima‑tji̱ngui‑la̱ ko̱ ya̱á kisìchját'aà‑la̱. Kjìn ma íchjín xi ya̱ títsa̱jna xi ijchòko̱ ján Jerusalén. 
\s1 K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús 
\r (Mateo 27:57‑61; Lucas 23:50‑56; Juan 19:38‑42) 
\p  
\v 42 K'e̱ nga jye kjònguixòn nga jye bìtsa̱jnandaà‑la̱ na̱chrjein nìkjáya.  
\v 43 José xi Arimatea i̱'nde‑la̱, jngoò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ 'nga xá tjín‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱xá‑la̱ xi̱ta̱ judío xi ti̱koa̱ tíkoña‑la̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá, kitsjaà‑la̱ nga'ñó yijo‑la̱, jahas'en ya̱ ni'ya ñánda tíjna Pilato nga kisìjé yijo‑la̱ Jesús.  
\v 44 Pilato, tà k'oa̱á ko̱ma‑la̱ nga jye k'en Jesús; kiìchja̱‑la̱ jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado; kiskònangui‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga jye k'en.  
\v 45 K'e̱ nga jye tsibéno̱jmí jè xi̱ta̱ sko̱‑la̱ soldado nga jye k'en Jesús, Pilato kisìnga̱tsja José yijo‑la̱ Jesús.  
\v 46 José tsatse jngoò nikje sábana; kiskóje̱n‑t'aà krò yijo‑la̱ Jesús; i̱kjoàn kisìkájté jè nikje. K'e̱é kiì kíhijiìn ñánda jye tjíndaà jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó i̱ngui nguijo; kiskinìs'en‑ngui, i̱kjoàn tsohójtsa xotjoa̱‑la̱ nga̱jo̱ jngoò nda̱jo̱.  
\v 47 María Magdalena ko̱ María nea̱‑la̱ José, nchikotsejèn‑la̱ nga kisìhijiìn Jesús. 
\c 16  
\s1 K'e̱ nga jaáya‑la̱ Jesús 
\r (Mateo 28:1‑10; Lucas 24:1‑12; Juan 20:1‑10) 
\p  
\v 1 K'e̱ nga jye tsato na̱chrjein nìkjáya, María Magdalena, Salomé, ko̱ María nea̱‑la̱ Jacobo, tsatse xkiì jne̱ nga mejèn‑la̱ si̱ìkaàjno yijo‑la̱ Jesús.  
\v 2 Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, 'ñó ta̱jñòya kiì katsejèn‑la̱ ñánda kisìhijiìn Jesús. Ti̱k'e̱é tíbitjokàtji ts'oí.  
\v 3 Tsò‑la̱ xíkjín: 
\p ―¿Yá xi kjoa̱áxìn‑ná nda̱jo̱ xi tíchjoàjto ya̱ xotjoa̱‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó? 
\p  
\v 4 K'e̱ nga ijchò, kiskoòtsejèn, kijtseè nga jè nda̱jo̱ je xi 'ñó i'í xi tíchjoàjto‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó ñánda kisijna Jesús, jye kitjaàxìn.  
\v 5 K'e̱ nga jahas'en‑ngui nguijo kijtseè jngoò xi̱ta̱ i̱xti xi tíjnajté jngoò nikje chroba ndojò. Tíjnat'aà kixi̱‑la̱ nga̱jo̱. Jñà íchjín tà kitsakjòn‑né.  
\v 6 Ta̱nga jè xi̱ta̱ i̱xti kitsò‑la̱: 
\p ―Kì tsakjoòn‑jèn. Jñò, jè binchaàtsjioò Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱, jè xi kisit'aà krò. Jye kòfaáya‑la̱. Mì ti̱ i̱ tíjna‑ne. Chítsejèn‑là i̱'nde‑la̱ ñánda kisijna.  
\v 7 Tanguió koa̱tìn‑là xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ Pedro: “Jè tífì ítjòn‑nò ján Galilea. Ya̱á jcha̱xkoòn ìjngoò k'a koni s'ín kitsò‑nò.” 
\p  
\v 8 Jñà íchjín, itjo ni̱to̱ón‑ne ya̱ i̱ya nguijo. Kiì, tsangachikon. Chi̱ba̱‑la̱ nchihotsé‑né nga kitsakjòn. Ni̱yá xi tsibéno̱jmí‑la̱ nga 'ñó tsibíxkón‑la̱ yijo‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jè María Magdalena kijtseè Jesús 
\r (Juan 20:11‑18) 
\p  
\v 9 Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, Jesús jaáya‑la̱ nga ta̱jñòya. Jè kijtseè ítjòn María Magdalena, jè xi tsachrjekàjiìn itoò ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í ini̱ma̱‑la̱.  
\v 10 María Magdalena kiì, kisìkí'nchré ngats'iì xi̱ta̱‑la̱ Jesús nga ba tjín‑la̱ koa̱ nchikjindáya.  
\v 11 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga kiì'nchré nga tíjnakon Jesús nga jè chjo̱ón kijtseè, mìkiì kòkjeiín‑la̱. 
\s1 K'e̱ nga jò xi̱ta̱‑la̱ kijtseè Jesús 
\r (Lucas 24:13‑35) 
\p  
\v 12 K'e̱ komà i̱skan, Jesús, kj'ei̱í kji i̱sén‑la̱ k'e̱ nga tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jò xi̱ta̱‑la̱ xi nchifì campo.  
\v 13 Tsohótji‑ne jñà xi̱ta̱ xi jò ma, kisìkí'nchré jñà xi̱ta̱ xi i'nga. Ti̱koa̱á mìkiì kòkjeiín‑la̱. 
\s1 Kií kitsò Jesús nga kitsjaà‑la̱ xá xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ 
\r (Mateo 28:16‑20; Lucas 24:36‑49; Juan 20:19‑23) 
\p  
\v 14 Xi jyehet'aà‑ne, Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tejngoò ma‑ne k'e̱ nga títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ nga nchikjèn. Tsohótiko̱ nga tájaà tjín ini̱ma̱‑la̱ nga mì kòkjeiín‑la̱ k'e̱ nga tsibéno̱jmí‑la̱ jñá xi̱ta̱ xi tsakó ítjòn‑la̱ yijo‑la̱ nga jè jye jaáya‑la̱.  
\v 15 Koa̱ kitsò‑la̱: 
\p ―Tanguió nga tíjtsa i̱sò'nde. Tèno̱jmí yije‑là ngats'iì xi̱ta̱ jè 'én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'a̱n.  
\v 16 Jñà xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n koa̱ ko̱ma bautizar, ki̱tjokàjiìn kjo̱'in. Ta̱nga jñà xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱, kjo̱'iín s'e̱‑la̱.  
\v 17 Jñà xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, k'oa̱á s'ín jcha̱‑la̱; nga ko̱ma‑la̱ ko̱chrjekàjiìn ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í xi tíjiìn ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱; ti̱koa̱á ko̱ma‑la̱ ki̱chja̱ 'én xi kj'ei̱í tsò;  
\v 18 tsà ye̱ tsobà'ñó, tsà xkiì kjan ski̱ne̱, ni̱mé xi ko̱ma‑la̱; ko̱hòsòn‑la̱ tsja xi̱ta̱ xi xk'én, ko̱ndaà‑ne. 
\s1 K'e̱ nga jè Jesús kiìmijìn ngajmiì 
\r (Lucas 24:50‑53) 
\p  
\v 19 K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, Na̱'èn‑ná Jesús, kitjámiì'nga; nga kiì ngajmiì, tsibìjna i̱t'aà kixi̱‑la̱ Nainá.  
\v 20 Jñà xi̱ta̱‑la̱ kiì; kisìka'bí 'én ndaà‑la̱ nga kijndà i̱'nde, ko̱ jè Na̱'èn‑ná Jesús kisìchját'aà‑la̱ ko̱ kisìkixi̱yandaà 'én‑la̱ ko̱ kjo̱ndaà xi kis'iìn xi̱ta̱‑la̱. K'oa̱á s'ín kàtama.