\id JHN \h San Juan \toc1 'Én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kiskiì San Juan \toc2 San Juan \toc3 Jn. \mt1 'Én ndaà‑la̱ Nainá xi kjoa̱ ts'e̱ Cristo koni s'ín kiskiì San Juan \c 1 \s1 Jesucristo xi 'Én‑la̱ Nainá, xi̱ta̱á komà \p \v 1 K'e̱ nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱, jè 'Én, jyeé k'oa̱ tíjna‑né. Ya̱á tíjnako̱ Nainá. Jè 'Én, Nainá‑né. \v 2 Ko̱ ya̱á tíjnako̱ Nainá skanda ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. \v 3 Jè Nainá, k'e̱ nga tsibíndaà ngats'iì tsojmì xi tjín, i̱t'aà ts'e̱é 'Én tsibíndaà; nì mé tsojmì tjín xi mì i̱t'aà ts'e̱ kisindaà. \v 4 Jè 'Én, i̱t'aà ts'e̱‑né nga títsa̱jnakon xi̱ta̱; jè kjoa̱ nga títsa̱jnakon xi̱ta̱, jè‑né ni'ín xi síhiseèn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. \v 5 Jè ni'ín xi síhiseèn ñánda jñò choòn, ote‑né, ko̱ jè kjoa̱ jñò mìkiì ma síkijne‑la̱ ni'ín nga síkits'o. \s1 'Én xi kiìchja̱ Juan i̱t'aà ts'e̱ Cristo \p \v 6 Tsibìjna jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Juan xi Nainá kisìkasén. \v 7 Jè j'iì tsjá 'én i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn, mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ ko̱kjeiín‑la̱ koni s'ín kiìchja̱ya. \v 8 Mìtsà jè Juan ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, tà 'én j'iì tsjá i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱. \v 9 Jè ni'ín xi nguì kixi̱ kjoa̱ xi síhiseèn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱, ya̱á tínchrobá i̱ i̱sò'nde. \p \v 10 I̱í tsibìjna i̱sò'nde, ko̱ i̱t'aà ts'e̱é kisindaà i̱sò'nde, ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde mìkiì kijtseèxkon. \v 11 J'iì nangui ñánda ts'e̱, ta̱nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mìkiì kiskoétjò. \v 12 Ngats'iì xi̱ta̱ xi kiskoétjò ti̱koa̱ kòkjeiín‑la̱ jñà 'én xi kiìchja̱, k'oa̱á s'ín kitjò'nde‑la̱ nga Ki'ndí‑la̱ Nainá ma, \v 13 ta̱nga mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga jní kits'iìn‑jiìn, ni̱ mìtsà koi kjoa̱‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kits'iìn; koi‑né nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá kits'iìn. \p \v 14 Jè 'én, xi̱ta̱á komà, i̱í tsibìjnajiìn‑naje̱n. Ki'ya‑náje̱n kjoa̱ jeya‑la̱ nga Ki'ndí tà jngoò‑la̱ Nainá. 'Ñó tjín‑la̱ kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱kixi̱. \p \v 15 Juan kitsjaà 'én i̱t'aà ts'e̱, kitsò: \p ―Jè jèe̱ xi k'oa̱s'ín kixan‑nò k'e̱ nga kixan‑nò: “Jè xi sa̱ nchrobá tji̱ngui‑na̱, jè ìsa̱ tíjna ítjòn‑na̱, nga ìsa̱ kjòtseé tíjna koni 'a̱n.” \p \v 16 'Ñó tse kjo̱ndaà kitjoé‑ná ngats'iaá, sa̱ 'ñó, sa̱ 'ñó ko̱chikon‑t'ian. \v 17 Jè kjo̱tíxoma, i̱t'aà ts'e̱ Moisés j'iì‑ne, ta̱nga xi kjo̱ndaà ko̱ kjoa̱kixi̱, i̱t'aà ts'e̱ Jesucristo j'iì‑ne. \v 18 Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ beèxkon kó kji Nainá. Tà jè xi ki'ndí ta̱jngoò‑la̱ xi ya̱ tíjnat'aà‑la̱, béno̱jmí kixi̱‑ná i̱t'aà ts'e̱. \s1 'Én xi tsibéno̱jmí Juan i̱t'aà ts'e̱ Jesús \r (Mateo 3:11‑12; Marcos 1:7‑8; Lucas 3:15‑17) \p \v 19 Jñà 'én koi xi kitsjaà Juan, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jna Jerusalén kisìkasén‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ levita ñánda tíjna Juan nga kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―¿Yá xi̱ta̱‑ne ji̱? \p \v 20 Juan tsibéno̱jmí kixi̱‑né; mìkiì tsakajna'ma, kitsò: \p ―Mìtsà 'a̱n xi Cristo, xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá. \p \v 21 Xi̱ta̱ koi ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¿Yá‑né ngaji̱? ¿A ji̱‑né Elías? \p Juan kitsò: \p ―Majìn, mìtsà 'a̱n. \p ―¿A ji̱‑né xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í? \p Juan kitsò: \p ―Majìn, mìtsà 'a̱n. \p \v 22 Ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Ko̱t'ìn‑náje̱n, yá‑ne ji̱, mé‑ne nga ko̱ma ko̱nguíko̱‑la̱je̱n 'én jñà xi̱ta̱ xi kàsíkasén‑naje̱n. ¿Mé 'én xi k'oi̱‑náje̱n i̱t'aà tsi̱ji? \p \v 23 K'e̱é kitsò Juan: \p ―'A̱n‑ná xi̱ta̱ xi 'ñó chjàya i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn: “Tjandaà kixio̱o ndi̱yá‑la̱ Nainá”, koni s'ín kitsò Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. \p \v 24 Jñà xi̱ta̱ xi ijchò kjònangui‑la̱ Juan, xi̱ta̱ fariseo‑né. \v 25 Ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Tsà mìtsà ji̱ xi Cristo, ni̱ Elías, ni̱ jè xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, mé‑ne xi̱ta̱ 'nè‑ne bautizar. \p \v 26 Kiìchja̱ Juan kitsò: \p ―'A̱n tà nandá s'iìn‑na̱ bautizar xi̱ta̱, ta̱nga tíjnajiìn jngoò‑nò xi jñò mìkiì yaxkon, \v 27 jè xi i̱skan kjoi̱í, jè xi ìsa̱ tíjna ítjòn koni 'a̱n; skanda mìkiì tjí'nde‑na̱ nga 'a̱n skíjnda̱'ñoá xo̱x'ín‑la̱ xo̱jté‑la̱. \p \v 28 Ngats'iì kjoa̱ koi, ján na̱xa̱ndá Betania nga k'oa̱s'ín komà, na̱xa̱ndá xi kijna xijngoaà ndá je Jordán, ñánda kis'iìn bautizar xi̱ta̱ jè Juan. \p \v 29 Nga komà nchijòn, Juan kijtseè Jesús nga tínchrobákon, kitsò: \p ―¡Chítsejèn‑là, jè jèe̱ xi síkasén Nainá k'oa̱á ngaya‑la̱ koni Orrè Ki'ndí xi faáxìn jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde! \v 30 Jè jèe̱ xi k'oa̱ kixan‑nò k'e̱ nga kixan: “Nchrobá tji̱ngui jngoò‑na xi̱ta̱ x'i̱n xi ìsa̱ tíjna ítjòn‑na̱ nga ìsa̱ kjòtseé tíjna koni 'a̱n.” \v 31 Ti̱koa̱á 'a̱n, mìkiì bexkoan yá‑né jè. Koií kjoa̱‑la̱ nga ta nandá s'in‑na bautizar xi̱ta̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel skoe̱xkon‑ne. \p \v 32 Juan, k'oa̱s'ín kitsjaà 'én nga kitsò: \p ―Kìjtseè‑ná jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá nga itjojen‑ne ngajmiì koni kji ni̱se paloma kji, tsibìjnasòn‑la̱ Jesús. \v 33 'A̱n, kj'eè kì bexkoan, ta̱nga jè Nainá xi kisìkasén‑na̱ nga ko̱ nandá s'iìn‑na bautizar xi̱ta̱, kitsò‑na: “Jè xi jchi̱i nga ki̱tjojenè‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱ nga ya̱ kíjnasòn‑la̱, jè‑né xi ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑na̱ s'i̱in‑ne bautizar xi̱ta̱.” \v 34 'A̱n, k'oa̱á s'ín kìjtseè, k'oa̱á ma‑ne k'oa̱s'ín tsjaà 'én nga Jesús, jè xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. \s1 Xi̱ta̱ xi kiskoòta'yàt'aà ítjòn‑la̱ Jesús \p \v 35 Nga komà nchijòn, Juan ya̱á tíjna ìjngoò k'a; tji̱ko̱ jò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. \v 36 Juan kijtseèxkon Jesús nga ti̱koa̱ ya̱ tsóba, kitsò: \p ―¡Chítsejèn‑là, jè jèe̱ xi orrè‑la̱ Nainá [xi ki̱yátjì jé‑la̱ xi̱ta̱]! \p \v 37 Ingajò xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín kitsò Juan, kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. \v 38 Jesús k'e̱ nga kisìkátjiya, kijtseè nga xi̱ta̱ tji̱ngui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¿Mé xi binchaàtsjioò? \p Ingajò xi̱ta̱ koi, kiìchja̱, kitsò: \p ―Maestro, ¿ñánda tijni? \p \v 39 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nchrobá, chítsejèn. \p I̱kjoàn kiìtji̱ngui‑la̱, kijtseè ñánda bìjna Jesús. Ya̱á tsibìtsa̱jnako̱ nga jye kjòhoxòn, ijchò‑la tsà xi ñijòn. \p \v 40 Ingajò xi̱ta̱ koi, jñà xi kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ koni s'ín kitsò Juan, jngoò xi 'mì Andrés xi 'ndse̱ ma Simón Pedro. \v 41 Andrés kiì kátsji ítjòn 'ndse̱ xi 'mì Simón, kitsò‑la̱: \p ―Jyeé kàyaxkon‑je̱n jè Mesías [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. Jè 'én Mesías, Cristo tsòya‑ne. \p \v 42 Andrés kiìko̱ Simón xi 'ndse̱ ma ya̱ ñánda tíjna Jesús. Jesús, k'e̱ nga kijtseè, kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱‑né xi 'mì‑lè Simón xi ki'ndí‑la̱ ma Jonás. I̱'ndei̱, Cefas k'oín‑lè ('én xi Pedro tsòya‑ne). \s1 K'e̱ nga Jesús kiìchja̱‑la̱ jè Felipe ko̱ Natanael \p \v 43 Nga komà nchijòn, Jesús k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn nga ján kjoi̱ nangui Galilea. Kiskaàjiìn Felipe, kitsò‑la̱: \p ―Nchrobá tji̱ngui‑ná. \p \v 44 Felipe, ya̱á i̱'nde‑la̱ na̱xa̱ndá Betsaida, ya̱ ñánda i̱'nde‑la̱ Andrés ko̱ Pedro. \v 45 Felipe kiì kátsji Natanael, kitsò‑la̱: \p ―Jè xi̱ta̱ xi oxki̱t'aà kjo̱tíxoma xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, jyeé kàyaxkon‑je̱n nga jè Jesús xi ki'ndí‑la̱ José xi Nazaret i̱'nde‑la̱. \p \v 46 Natanael, kitsò‑la̱ Felipe: \p ―Ján na̱xa̱ndá Nazaret, ¿a tjín jngoò xi ndaà xi̱ta̱ xi ya̱ ki̱tjokàjiìn‑ne? \p Felipe kitsò: \p ―Nchroboí, chítsejèn‑la̱. \p \v 47 Jesús, k'e̱ nga kijtseè Natanael nga tínchrobákon, kitsò: \p ―Jè xi̱ta̱ jè xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga xi̱ta̱ Israel nga ndaà tísíjchá yijo‑la̱ ko̱ mìkiì kona̱cha̱n. \p \v 48 Natanael kitsò: \p ―¿Kó s'ín ma‑ne nga yaxkon‑ná? \p Jesús kitsò: \p ―K'e̱é kòbe‑lè k'e̱ nga ti̱kj'eè chja̱‑lè Felipe nga tijna'ngui yá toò iko̱. \p \v 49 Natanael kitsò: \p ―Maestro, ngaji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá; ji̱‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ na̱xa̱ndá Israel. \p \v 50 Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―¿A koií‑né nga xan‑lè: Kòbe‑lè k'e̱ nga tijna'ngui yá toò iko̱ nga mokjeiín‑lè? K'oa̱á xan‑lè nga ìsa̱ 'ñó tse kjo̱xkón jcha̱á‑ìsi. \p \v 51 Ìjngoò k'a kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―Nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, na̱chrjein xi sa̱ f'iì ìsa̱ jcha̱xkoòn ngajmiì nga ti̱x'á koa̱ jñà àkja̱le̱‑la̱ Nainá fìmijìn koa̱ nchrobájen nga tjímat'aà‑na xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. \c 2 \s1 Jè kjo̱xkón xi kis'iìn ítjòn Jesús \p \v 1 Xi komà jàn na̱chrjein, kis'e jngoò s'eí nga chixàn xi̱ta̱ ján na̱xa̱ndá Caná, ya̱ nangui Galilea. Ti̱koa̱á ya̱á tíjna jè nea̱‑la̱ Jesús. \v 2 Ti̱koa̱ kinokjoà‑la̱ Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ ñánda chixàn xi̱ta̱. \v 3 K'e̱ nga jyehet'aà vino, jè nea̱‑la̱ Jesús kitsò: \p ―Mì ti̱ mé vino tjín‑ne. \p \v 4 Jesús kitsò: \p ―¿Mé xi ma‑lè? ¿Mé‑ne 'a̱n kò'mì‑ná? Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱ nga skoe̱‑na̱ xi̱ta̱ yá‑ná 'a̱n. \p \v 5 Jè nea̱‑la̱ Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi bíya vino: \p ―K'oa̱á s'ín ti̱kitasòn yije‑là koni s'ín tsò‑nò. \p \v 6 Ya̱ títsa̱jna joòn ti̱jí nda̱jo̱ xi sinchá nandá, xi síkjeén jñà xi̱ta̱ judío nga ma sítsjeè‑ne tsojmì xi tjín‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi xkón tjín. Jñà ti̱jí kjiyaá‑la̱ tsà jò ko̱ tsà jàn nisa nandá. \v 7 Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ chi̱'nda xi nchibíya vino: \p ―Ti̱nchaà nandá ti̱jí koi. \p Jñà xi̱ta̱ chinchá nandá; jngoò k'aá kisìtseè. \v 8 I̱kjoàn kitsò Jesús: \p ―Ti̱nachrjeè chiba vino; tanguíko̱‑là jè xi tísís'in‑la̱ xi̱ta̱. \p K'e̱é kiìko̱‑la̱. \v 9 Jè xi̱ta̱ xi oko̱‑la̱ nga tísís'in‑la̱ jñà xi̱ta̱, kiskoòt'aà nandá xi vino komà; xi̱ta̱ jè, mìkiì tíjiìn‑la̱ ñánda j'iì‑ne. (Tà jñá tíjiìn‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda xi tsachrje nandá.) Jè xi̱ta̱ xi oko̱‑la̱, k'e̱é kiìchja̱‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n xi chixàn, \v 10 kitsò‑la̱: \p ―Ngats'iì xi̱ta̱, jè tsjá ítjòn vino xi 'ñó ndaà; k'e̱ nga jye 'ñó 'biì jñà xi̱ta̱, k'e̱é tsjá xi chiba ndaà. Ta̱nga ngaji̱, kòbinchatjó‑né xi 'ñó ndaà, skanda sa̱á tì'biì. \p \v 11 Jè kjo̱xkón xi kis'iìn ítjòn Jesús ján na̱xa̱ndá Caná nangui xi chja̱‑ne Galilea; k'oa̱á s'ín tsakó kjoa̱ jeya‑la̱ ko̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. \p \v 12 Xi jye komà i̱skan, Jesús kiì ján na̱xa̱ndá Capernaum; kiìko̱ nea̱‑la̱, 'ndse̱, ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. Tà chibaá na̱chrjein tsibìtsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá jè. \s1 K'e̱ nga kiì s'eí Jesús ján Jerusalén \r (Mateo 21:12‑13; Marcos 11:15‑18; Lucas 19:45‑46) \p \v 13 Nga jye nchrobá machrañà s'eí‑la̱ xi̱ta̱ judío xi bitjo k'e̱ nga itjokàjiìn kjo̱'in ján nangui Egipto, Jesús kiì ján Jerusalén. \v 14 K'e̱ nga jahas'en i̱ngo̱ ítjòn, kijtseè nga tjín xi̱ta̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ xi nchihotíjna nchra̱ja̱ ko̱ orrè ko̱ paloma; ti̱koa̱ títsa̱jna xi síkjatjìya to̱n. \v 15 Jesús tsibíndaà jngoò na'ñó xi tsajá‑la̱ jñà xi̱ta̱ nga tsachrje yije ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, ko̱ nchra̱ja̱ ko̱ orrè. Tsibíxteèn to̱n‑la̱ jñà xi síkjatjìya to̱n. Jngoò k'aá chinchá ngajten ími̱xa̱‑la̱. \v 16 Jñà xi̱ta̱ xi nchihotíjna ni̱se paloma, kitsò‑la̱: \p ―Ti̱nachrjeè yije cho̱ koi; kì ni'ya ndi̱tsi̱n 'nè ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱. \p \v 17 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ nga k'oa̱s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “'Ñó matsjake̱ ni'ya‑lè; koií kjoa̱‑la̱ nga machi̱ni̱keè.” \p \v 18 Jñà xi̱ta̱ judío kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―¿Mé kjo̱xkón xi okoò‑náje̱n nga tjín‑lè kjo̱tíxoma i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi 'nì? \p \v 19 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱kixàña i̱ngo̱ jè, 'a̱n, jàn na̱chrjein kìndàyà ìjngoò k'a‑na̱. \p \v 20 Kitsò jñà xi̱ta̱ judío: \p ―I̱ngo̱ jè ichán joòn nó kisindaà‑ne, koa̱ ji̱, ¿a tà jàn na̱chrjein kíndaà xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne? \p \v 21 Ta̱nga jè i̱ngo̱ xi kisìkaxki̱ Jesús, jè yijo‑la̱ xi o̱kitsò‑la̱. \v 22 K'e̱ nga jye jaáya‑la̱ Jesús nga k'en, k'e̱é tsibítsjeèn‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ 'én xi o̱kitsò. K'e̱é kòkjeiín‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá ko̱ 'én xi kiìchja̱ Jesús. \s1 Jesús, kós'ín ma ndaá beè ini̱ma̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ \p \v 23 Jesús k'e̱ nga tsibìjna s'eí Paxko̱ ján Jerusalén, kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ k'e̱ nga kijtseè kjo̱xkón xi kis'iìn. \v 24 Ta̱nga Jesús mìtsà nguì ndaà tíjngoò ikon i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi, nga jyeé beèxkon yije xi̱ta̱. \v 25 Jesús mìkiì mochjeén‑la̱ nga kj'ei̱í xi̱ta̱ o̱ki̱tso̱‑la̱ kó s'ín jñà xi̱ta̱; jè, jyeé beè ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ kós'ín síkítsjeèn. \c 3 \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsohóko̱ Nicodemo \p \v 1 Tsibìjna jngoò xi̱ta̱ fariseo xi ti̱koa̱ xi̱ta̱ ítjòn tsibìjna i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ judío; Nicodemo ki'mì. \v 2 Jngoò k'a j'iìkon Jesús k'e̱ nga jñò, kitsò‑la̱: \p ―Maestro, 'ya‑náje̱n nga jè Nainá kisìkasén‑lè mé‑ne ko̱kóya‑náje̱n. Nga jngoò xi̱ta̱ xi mìtsà Nainá tíjnako̱, mìkiì ko̱ma‑la̱ s'i̱in kjo̱xkón xi ji̱ 'nì. \p \v 3 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè, jè xi̱ta̱ xi mìkiì jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne, mìkiì skoe̱ kó s'ín otíxoma Nainá. \p \v 4 Nicodemo kiskònangui, kitsò: \p ―¿Kós'ín ko̱ma jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a xi̱ta̱ xi jye kòjchínga? Ni̱ i̱tsé ko̱ma kjoa̱has'en ìjngoò k'a i̱ndso̱'ba̱ nea̱‑la̱ nga jts'ín ìjngoò k'a. \p \v 5 Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè, jè xi mì i̱t'aà ts'e̱ nandá ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá jts'ín‑ne, mìkiì ko̱ma kjoa̱has'en‑jiìn ñánda tíhotíxoma Nainá. \v 6 Jè xi ts'iìn i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱, xi̱ta̱‑né. Koa̱ jè xi ts'iìn i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ini̱ma̱‑né. \v 7 Kì maxkón‑lè koni s'ín tìxan‑lè: “Mochjeén‑né nga jts'ín xi̱tse̱ ìjngoò k'a‑ne jñà xi̱ta̱.” \v 8 Jè tjo̱ 'ba‑né ni̱ta̱ ñánda‑ne; na'yà‑la̱ nga one. Ta̱nga mìkiì 'ya‑la̱ ñánda nchrobá‑ne, ti̱koa̱ mìkiì 'ya‑la̱ ñánda fì. K'oa̱á ti̱s'ín ma yije ngats'iì xi i̱t'aà ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá ts'iìn‑ne. \p \v 9 K'e̱é kitsò Nicodemo: \p ―¿Kós'ín ma‑ne nga k'oa̱s'ín ko̱ma‑ne kjoa̱ koi? \p \v 10 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱, maestro tijni ts'e̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel. ¿Mé‑ne mìkiì tíjiìn‑lè kjoa̱ koi? \v 11 Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑lè: Jè kjoa̱ xi ma‑naje̱n, k'oa̱á s'ín nokjoà‑je̱n; xi jye kina'yà‑je̱n, k'oa̱á s'ín bèno̱jmí‑je̱n. Jñò, mìkiì mokjeiín‑nò 'én‑na̱je̱n. \v 12 K'e̱ nga beno̱jmí‑nò kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, mìkiì mokjeiín‑nò. ¿A ko̱kjeiín‑nò tsà ke̱èno̱jmí‑nò kjoa̱ xi tjín ján ngajmiì? \p \v 13 ’Ni̱ saà jngoò xi̱ta̱ xi jye kiìmijìn ján ngajmiì; tà jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xi ngajmiì tíjna nga ya̱ itjojen‑ne. \v 14 Koni s'ín kis'iìn Moisés nga kiskímiì'nga yá xi tjo̱ót'aà ye̱ ki̱cha̱ bronce ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda kixì choòn, k'oa̱á ti̱s'ín tjínè‑la̱ jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ nga tjámiìtje̱n‑t'aà jè yá, \v 15 mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mìkiì chi̱ja, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. \p \v 16 ’Nainá 'ñó tsatoó kjòtsjakeè xi̱ta̱ i̱sò'nde nga kitsjaà Ki'ndí‑la̱ xi ta̱jngoò ma‑ne, mé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, mìkiì chi̱ja; s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. \v 17 Nainá mìtsà koi xá kisìkasén‑ne Ki'ndí‑la̱ nga kjo̱'in koi̱ìnè‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde; koií xá kisìkasén‑ne nga ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. \p \v 18 ’Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, mìtsà kjo̱'in si̱nè‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱, ta̱nga jè xi mìkiì mokjeiín‑la̱ jyeé kjo̱'in tjínè‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá xi ta̱jngoò ma‑ne. \v 19 Jñà xi̱ta̱ xi mìkiì mokjeiín‑la̱, jyeé kjo̱'in tjínè‑la̱, koií kjoa̱‑la̱ k'e̱ nga j'iì i̱ i̱sò'nde jè xi̱ta̱ xi j'iìko̱ kjoa̱hiseèn, mìkiì kisaseèn‑la̱ kjoa̱hiseèn; ìsa̱á ndaà kisaseèn‑la̱ kjoa̱jñò, nga ch'o tjín kjoa̱ xi nchis'ín. \v 20 Ngats'iì xi̱ta̱ xi ch'o s'ín, majtikeè kjoa̱hiseèn; mìkiì ya̱ síchrañat'aà ñánda iseèn choòn, mé‑ne nga mìkiì jcha̱‑la̱ kjoa̱ xi ch'o nchis'ín. \v 21 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ kixi̱ nchis'ín, nchrobá kinchat'aà chrañà‑la̱ ñánda iseèn choòn, mé‑ne nga jcha̱‑la̱ nga ndaà tjín kjoa̱ xi nchis'ín koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá. \s1 Jè Juan, j'iì ítjòn‑la̱ Cristo \p \v 22 Nga jye komà kjoa̱ koi, Jesús kiìko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján nangui Judea; ya̱á tsibìtsa̱jna chiba na̱chrjein nga kis'iìn bautizar xi̱ta̱. \v 23 Juan ti̱koa̱ kis'iìn bautizar xi̱ta̱ ya̱ na̱xa̱ndá Enón, jngoò i̱'nde xi chrañàt'aà‑la̱ ya̱ na̱xa̱ndá Salim, koií kjoa̱‑la̱ i̱'nde jè tjín jchán nandá. Jñà xi̱ta̱, ya̱á ijchòkon Juan nga komà bautizar. \v 24 Na̱chrjein koi, ti̱kj'eè nda̱yá fìs'en Juan. \p \v 25 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Juan ko̱ jngoò xi̱ta̱ judío tsohótiya‑ne kjo̱tíxoma‑la̱ xi̱ta̱ judío xi xkón tjín kós'ín matsjeèya‑ne xi̱ta̱. \v 26 Kiì jñà xi̱ta̱ ñánda tíjna Juan, kitsò‑la̱: \p ―Maestro, jè xi̱ta̱ xi ijchòkoi̱i ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán, jè xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì 'én i̱t'aà ts'e̱, i̱'ndei̱ ti̱koa̱ tís'ín bautizar; sa̱á jé fìtji̱ngui‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. \p \v 27 Kiìchja̱ Juan, kitsò: \p ―Ni̱mé xi s'e̱‑la̱ xi̱ta̱ tsà mì jè sobà Nainá tsjá‑la̱. \v 28 Jñò, ndaà tíjiìn‑nò koni s'ín kixan‑nò nga mìtsà 'a̱n xi Cristo; 'a̱n‑ná xi kinìkasén ítjòn‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. \v 29 Jè xi̱ta̱ x'i̱n xi sa̱ kòbixan, tíjna chjo̱ón‑la̱; jè amigo‑la̱ xi kòbixan síjnat'aà chrañà‑la̱ nga tí'nchré‑la̱ koni s'ín tíchja̱. Tsja jchán ma‑la̱ k'e̱ nga 'nchré‑la̱ xi̱ta̱ xi sa̱ kòbixan. 'A̱n, k'oa̱á ti̱s'ín matsja‑na k'e̱ nga 'nchrè koni s'ín tís'ín xi̱ta̱ jè. \v 30 Xi̱ta̱ jè, mochjeén‑né nga kàtasijna ítjòn. 'A̱n, kósi̱jna tji̱ngui‑ná. \s1 Mé 'én xi tsjá jè xi ngajmiì nchrobá‑ne \p \v 31 ’Jè xi nchrobá‑ne ngajmiì, jè tíjna ítjòn‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱. Jè xi i̱ i̱sò'nde ts'e̱, xi̱ta̱ i̱sò'nde‑né, ko̱ jñà 'én xi chja̱ kjoa̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑né. Ta̱nga jè xi ngajmiì nchrobá‑ne, jè tíjna ítjòn‑la̱ ni̱ta̱ yá‑ne. \v 32 Jè tsjá 'én mé xi kijtseè ko̱ mé xi kiì'nchré. Ta̱nga 'én xi tsjá, ni̱yá xi mokjeiín‑la̱ koni s'ín tsò. \v 33 Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ 'én xi chja̱, jè tsjá 'én nga Nainá, nguì 'én kixi̱í xi chja̱. \v 34 Xi̱ta̱ xi Nainá kisìkasén, 'én‑la̱ Nainá chja̱, nga mìkiì fehet'aà koni s'ín síxájiìn ini̱ma̱‑la̱ jè nga'ñó xi tjín‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. \v 35 Na̱'èn‑ná tsjakeé Ki'ndí‑la̱; jè kisìnga̱tsja yije ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. \v 36 Jè xi mokjeiín‑la̱ koni tsò 'én xi chja̱ Ki'ndí‑la̱ Nainá, tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Ko̱ jè xi mìkiì mokjeiín‑la̱ mìkiì kíjnakon ini̱ma̱‑la̱; kjo̱'in si̱nè‑la̱ xi kjo̱jti‑la̱ Nainá. \c 4 \s1 Kó komà k'e̱ nga jè Jesús tsohóko̱ jngoò chjo̱ón samaritana \p \v 1 Jesús, kis'eno̱jmí‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: Jesús ìsa̱á kjín xi̱ta̱ tís'ín bautizar mé‑ne nga ya̱ skóta'yàt'aà‑la̱ mì k'oa̱‑ne Juan. \v 2 (Ta̱nga Jesús mìtsà xi̱ta̱ kis'iìn bautizar; tà jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kis'iìn bautizar.) \v 3 K'oa̱á komà‑ne itjojiìn‑ne nangui Judea; kiì ìjngoò k'a‑ne nangui Galilea. \p \v 4 K'e̱ nga kiì‑ne, kjo̱'ñó tjín‑ne nga ya̱ kjoa̱hato Samaria. \v 5 Ijchò jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Sicar, nangui xi chja̱‑ne Samaria, ya̱ chrañàt'aà‑la̱ nangui xi kitsjaà kjo̱tjò‑la̱ kjòtseé Jacob jè ki'ndí‑la̱ xi José ki'mì. \v 6 Ya̱á tíjna jngoò nga̱jo̱ nandá xi nei‑la̱ komà Jacob. Jesús jye 'ñó ijta‑la̱ nga tsó'baya ndi̱yá. Tsibìjnat'aà jè nga̱jo̱ nandá nga jyeé kjo̱meè bijchó nchisen. \v 7-8 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tsojmií kiì katse ján i̱jiìn na̱xa̱ndá, jñà tsojmì xi ski̱ne̱. K'e̱é ijchò jngoò chjo̱ón xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Samaria xi ijchòkjaá nandá. Jesús kitsò‑la̱: \p ―Tjiì i̱tsé‑ná nandá xi skia̱a. \p \v 9 Jñà xi̱ta̱ judío mìkiì ndaà fìko̱ xi̱ta̱ Samaria. Koií kjoa̱‑la̱, jè chjo̱ón kitsò: \p ―Ngaji̱ xi̱ta̱ judío‑né, ko̱ 'a̱n chjo̱ón Samaria‑ná. ¿Mé‑ne nandá nìjé‑ná? \p \v 10 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Tsà 'ya‑lè kjo̱tjò xi tsjá Nainá ko̱ tsà yaxkoin yá‑né xi tísíjé‑lè nandá, tsà ji̱ si̱jé‑la̱ nandá, jè tsjá‑lè nandá xi síkíjnakon‑ná. \p \v 11 Jè chjo̱ón kitsò: \p ―Na̱'èn, nìmé kich'ì xi ko̱ma ki̱nachrje‑ne nandá. Jè nga̱jo̱ nandá 'ñó na̱nga̱. Ñánda tjín‑lè nandá xi síkíjnakon‑ná. \v 12 Ngaji̱, ¿a ìsa̱á tijna ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n Jacob? Jè kitsjaà‑na̱je̱n jè nga̱jo̱ nandá jè. Jñà xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n, i̱í kits'iì nandá, i̱xti‑la̱ ko̱ cho̱ tjè‑la̱. \p \v 13 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ni̱ta̱ yá‑ne xi skoí nandá xi i̱ tíbitjo, ko̱xíndá ìjngoò k'a‑la̱. \v 14 Ta̱nga jè xi̱ta̱ xi skoí nandá xi 'a̱n tsjaà‑la̱, mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. K'oa̱á s'ín s'e̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ koni jngoò nga̱jo̱ nandá xi tíbitjo nga jè nandá si̱ìkíjnakon‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. \p \v 15 Jè chjo̱ón kitsò: \p ―Na̱'èn, tjiì‑ná jè nandá xi ko̱'mì‑la̱ mé‑ne nga mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑na ti̱koa̱ mì ti̱ i̱í kjoi̱ikjaá‑na̱ nandá. \p \v 16 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱nókjoa̱‑la̱ x'i̱n‑lè, nchrobákoi̱i i̱jndé. \p \v 17 Kiìchja̱ jè chjo̱ón kitsò: \p ―Tsjìn‑na̱ x'i̱n. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―O̱kixi̱í xi si nga tsjìn‑lè x'i̱n. \v 18 Jyeé kò 'òn ma x'i̱n‑lè xi bijnakoi̱i. Jè xi̱ta̱ xi tijnakoi̱i i̱'ndei̱, mìtsà x'i̱n‑lè ma. O̱kixi̱í xi kasi nga tsjìn‑lè x'i̱n. \p \v 19 Jè chjo̱ón k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi kitsò: \p ―Na̱'èn, k'oa̱á s'ín machi̱ya‑na nga ji̱í‑là xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. \v 20 Xi̱ta̱ jchínga‑na̱je̱n xi Samaria tsa̱je̱n, i̱í nindoò jè kijtseèxkón Nainá. Ta̱nga jñò xi xi̱ta̱ judío 'mì‑nò bixón‑nó nga tà ján Jerusalén jcha̱xkoán Nainá. \p \v 21 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱ chjo̱ón, kàtakjeiín‑lè, jyeé nchrobá machrañà na̱chrjein nga jcha̱xkón Nainá na̱s'ín mì i̱ kji̱nchrobà nindoò jè ko̱ ni̱ ján onguió Jerusalén. \v 22 Jñò, xi Samaria tsa̱jòn, mìkiì 'ya yá‑né xi yaxkón; ta̱nga ngaje̱n xi xi̱ta̱ judío 'mì‑na̱je̱n, 'ya‑náje̱n yá xi yaxkón‑je̱n; nga tje̱‑la̱ xi̱ta̱ judío ki̱tjokàjiìn jngoò xi ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in xi̱ta̱. \v 23 Jyeé nchrobá na̱chrjein, ko̱ ti̱jè‑ne hora jè, k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga beèxkón Nainá, kàteèxkón nga ko̱ ini̱ma̱‑la̱ ko̱ kjoa̱ kixi̱. Ti̱koa̱ jè Na̱'èn‑ná ótsji‑né xi̱ta̱ xi k'oa̱á s'ín mejèn‑la̱ nga skoe̱xkón. \v 24 Nainá Ini̱ma̱ Tsjeè‑né. Jè xi̱ta̱ xi beèxkón, mochjeén‑né nga nguì ko̱ kjoa̱ kixi̱ ko̱ nguì ko̱ ini̱ma̱‑la̱ kàteèxkón. \p \v 25 Jè chjo̱ón, k'e̱é kitsò: \p ―'A̱n, be‑ná nga sa̱ kjoi̱í jè Mesías [xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá] jè xi Cristo tsòya‑ne; k'e̱ nga jè xi kjoi̱í ke̱èno̱jmí yije‑naje̱n kjoa̱ koi. \p \v 26 Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná, jè xi tìhóko̱‑lè. \p \v 27 Ti̱jè‑ne hora j'iì‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kiì katse tsojmì. Ta̱ k'oa̱á komà‑la̱ nga kijtseè nga chjo̱ón tíhóko̱. Ta̱nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kitsò ikon nga kiskònangui‑la̱ mé xi tíkjònangui‑la̱, o mé 'én xi nchijoó. \v 28 Jè chjo̱ón, k'e̱é kisìkíjna nisa nandá‑la̱; kiì ján i̱jiìn na̱xa̱ndá nga tsibéno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱; kitsò‑la̱: \p \v 29 ―Nchrobá, chítsejèn‑là jngoò xi̱ta̱ xi k'oa̱ kàtsò yije‑na̱ kjoa̱ xi kis'iaàn. Tsà jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. \p \v 30 K'e̱é kiì jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá nga kiì katsejèn‑la̱ ñánda tíjna Jesús. \v 31 Ti̱k'e̱‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, tsibítsi'ba‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Maestro, ti̱chi. \p \v 32 Ta̱nga Jesús kitsò: \p ―'A̱n, tjín‑na tsojmì xi kókje̱en, xi jñò mìkiì yaxkon. \p \v 33 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿Yá xi kòf'iìko̱‑la̱ tsojmì xi ski̱ne̱? \p \v 34 Ta̱nga Jesús kitsò: \p ―Jñà tsojmì xi kíne̱e, jè‑né nga sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑la̱ jè xi kisìkasén‑na̱ ko̱ nga sikjehet'aà xá‑la̱. \v 35 Jñò, bixón‑nó nga nguì ñijòn sá chija‑la̱ nga sincháxkó tsojmì xi jye tímajchá. 'A̱n, k'oa̱á xan‑nò: Chítsejèn‑là xi̱ta̱ koi; k'oa̱á ngaya‑la̱ koni tsojmì tjè xi jye kòjchá; jyeé ko̱ma sincháxkó. \v 36 Jè xi̱ta̱ xi bíxkó, machjí‑la̱, ko̱ jñà tsojmì xi bincháxkó, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni xi̱ta̱ xi s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon, mé‑ne nga jè xi bítje̱ ko̱ xi bincháxkó ngásòn s'e‑la̱ kjo̱tsja. \v 37 'Én kixi̱‑né xi tsò: “Kj'ei̱í xi̱ta̱ xi bítje̱ koa̱ kj'ei̱í xi bíxkó.” \v 38 'A̱n, kisìkasén‑nò nga ki̱nchàxkó tsojmì xi mìtsà jñò kisengui‑nò kjo̱'in. Kj'ei̱í xi kisìxá. Ta̱nga jñò tíhoko̱‑nò nga bíxkó tsojmì tjè‑la̱. \p \v 39 Kjìn jchán xi̱ta̱ Samaria xi ya̱ títsa̱jna na̱xa̱ndá jè kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús koni kitsò 'én xi kitsjaà jè chjo̱ón nga kitsò: “K'oa̱á kàtsò yije‑na kjoa̱ xi kis'iaàn.” \v 40 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ Samaria ijchòkon Jesús ñánda tíjna, tsibítsi'ba‑la̱ nga ya̱ kàtìjnako̱. Jesús, jò na̱chrjein tsibìjnako̱. \v 41 Kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín ìsa̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré‑la̱ 'én xi jè sobà tsibéno̱jmí. \v 42 Jñà xi̱ta̱ kitsò‑la̱ jè chjo̱ón: \p ―I̱'ndei̱ mokjeiín‑naje̱n; mìtsà tà koi kjoa̱‑la̱ koni s'ín ki'mì‑náje̱n. Ngaje̱n sobà kina'yà‑la̱je̱n; k'oa̱á s'ín ma‑ne nga mokjeiín‑naje̱n. Kixi̱í kjoa̱, jè xi ko̱chrjekàjiìn kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. \s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne ti xi chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn. \p \v 43 Xi jye komà jò na̱chrjein nga tsibìjna Samaria, Jesús, itjojiìn ìjngoò k'a‑ne i̱'nde jè. Kiì ìjngoò k'a‑ne nangui Galilea. \v 44 Jè sobà Jesús kitsò: Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá yaxkón nangui‑la̱. \v 45 K'e̱ nga ijchò ya̱ Galilea, jñà xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱, ndaà kiskoétjò, nga jyeé kijtseè jñà kjoa̱ xi kis'iìn ján Jerusalén k'e̱ nga itjo s'eí Paxko̱. Jñà xi̱ta̱ koi ti̱koa̱á kiì‑ne k'e̱ nga itjo s'eí. \p \v 46 Jesús ijchò ìjngoò k'a ján Caná, nangui xi chja̱‑ne Galilea, ñánda kisìkjatjìya‑la̱ nandá nga vino kis'iìn. Ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum tíjna jngoò chi̱'nda‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn xi ti̱koa̱ xá 'nga tjín‑la̱. 'Ñó xk'én ki'ndí‑la̱. \v 47 Xi̱ta̱ jè k'e̱ nga kiì'nchré nga Jesús ya̱ ijchò Galilea nga inchrobà‑ne Judea, kiìkon, tsibítsi'ba‑la̱ nga kàtjì ni'ya‑la̱, kàtasìndaà‑ne ki'ndí‑la̱ xi jyeé kjo̱meè biyaà. \v 48 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jñò, mìkiì mokjeiín‑nò k'e̱ nga tsà mìkiì jcha̱a kjo̱xkón ko̱ kjoa̱ xi okó kjoa̱ jeya‑la̱ Nainá. \p \v 49 Jè xi̱ta̱ chi̱'nda ítjòn kitsò‑la̱ Jesús: \p ―Na̱'èn, t'i̱in kjo̱ndaà, ni̱to̱n nchroboí nga ti̱kj'eè biyaà ki'ndí‑na̱. \p \v 50 Jesús kitsò‑la̱: \p ―T'in‑ne ni'ya‑lè. Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne. \p Xi̱ta̱ jè kòkjeiín‑la̱ 'én xi kitsò‑la̱ Jesús. I̱kjoàn kiì‑ne ni'ya‑la̱. \v 51 K'e̱ nga jye kjo̱meè bijchó‑ne ni'ya‑la̱, xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ kiìkjaá indiaà, kitsò‑la̱: \p ―Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne. \p \v 52 Xi̱ta̱ jè, kiskònangui‑la̱ chi̱'nda‑la̱: \p ―¿Mé hora kjòxa̱n‑la̱ ch'in 'ndi̱ xi tjín‑la̱? \p Kitsò xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱: \p ―Ngojña̱ xi jngoò‑là kjòndaà‑ne. \p \v 53 Jè na̱'èn‑la̱ ti xi xk'én, kisijiìn‑la̱ nga ti̱jè‑ne hora k'e̱ nga kitsò‑la̱ Jesús: “Ki'ndí‑lè jyeé ndaà tíjna‑ne.” Xi̱ta̱ jè ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jna ni'ya‑la̱, jyeé ndaà tjíjngoò ikon nga mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. \p \v 54 Jè xi ma‑ne jò kjo̱xkón xi kis'iìn Jesús k'e̱ nga inchrobà‑ne Judea nga j'iì‑ne ya̱ Galilea. \c 5 \s1 Kó kitsò xi̱ta̱ k'e̱ nga Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mìkiì ma fì jè na̱chrjein nìkjáya \p \v 1 K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín komà kjoa̱ koi, nga komà i̱skan, jñà xi̱ta̱ judío tsibíjna jngoò s'eí ján Jerusalén. Jesús kiì ìjngoò k'a ján Jerusalén. \v 2 Ya̱ Jerusalén tíjna jngoò chrjó nandá xi 'mì Betesda nga 'én hebreo. 'Òn ma nguitjoa̱ xi tjín‑la̱. Ya̱á tíjna chrañàt'aà‑la̱ xotjoa̱ ts'e̱ orrè. \v 3 Ya̱ nguitjoa̱‑la̱ kjìn xi̱ta̱ xk'én kjiyijòngui: xi mìkiì tsejèn‑la̱, xi tsá'yá kjoàn, xi mìkiì ma síkjaníyá. Ngats'iì xi̱ta̱ koi nchikoña‑la̱ k'e̱ nga síjtìya‑la̱ nandá xi 'ncha jè chrjó. \v 4 Jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi tà kjé tà kjé bitjojen‑ne nga síjtìya‑la̱ nandá. Jè xi̱ta̱ xk'én xi fahas'en‑jiìn ítjòn nandá, k'e̱ nga jye jtìya‑la̱, ni̱to̱ón mandaà‑ne ni̱ta̱ mé ch'in xi tjín‑la̱. \v 5 Ya̱ kijnajiìn jngoò xi̱ta̱ xi jye tjín‑la̱ kaàn chrj'oòn jàn nó nga xk'én. \v 6 Jesús, k'e̱ nga kijtseèxkon nga ya̱ kijna, kisijiìn‑la̱ nga jyeé 'ñó kjòtseé xk'én. Kitsò‑la̱: \p ―¿A mejèn‑lè ko̱ndaà‑ne? \p \v 7 Jè xi̱ta̱ xk'én, kitsò: \p ―Na̱'èn, mì yá xi síchját'aà‑na nga kinís'en‑jiìn‑na k'e̱ jtìya‑la̱ nandá. 'A̱n, k'e̱ nga mejèn‑na fahas'en‑jñà, kj'ei̱í xi̱ta̱ síkijne‑na nga fahas'en‑jiìn ítjòn. \p \v 8 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱sítji̱in, chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì. \p \v 9 Xi̱ta̱ jè ni̱to̱ón kjòndaà‑ne, kiskoé‑ne nijñaà‑la̱, komà tsajmeè‑ne. Na̱chrjein jè, na̱chrjein nìkjáya‑né. \v 10 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kjòndaà‑ne: \p ―Na̱chrjein i̱'ndei̱, na̱chrjein nìkjáya‑né. Mìkiì tjí'nde‑lè nga kíkoi̱i nijñaà‑lè. \p \v 11 Xi̱ta̱ jè kitsò: \p ―Jè xi̱ta̱ xi kàsìndaà‑na̱, jè sobà xi ko̱kàtsò‑na: “Chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì.” \p \v 12 Jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―¿Yá‑né xi o̱kàtsò‑lè: “Chjoí nijñaà‑lè, ti̱tjájmiì”? \p \v 13 Jè xi̱ta̱ xi jyeé kjòndaà‑ne mìkiì beèxkon yá xi̱ta̱‑ne xi kisìndaà‑ne nga jè Jesús jyeé xìn kiì nga itjokàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne xi ya̱ títsa̱jna. \v 14 Xi komà i̱skan, Jesús kisatiìkjoò ìjngoò k'a xi̱ta̱ jè ya̱ i̱ya i̱ngo̱, kitsò‑la̱: \p ―Jyeé kòmandaà‑ne; ta̱nga kì ti̱ jé binchaàtsji‑ne, mé‑ne nga mì ìsa̱ ch'o tjín kjoa̱ xi ko̱mat'in. \p \v 15 Xi̱ta̱ jè kiìkon jñà xi̱ta̱ judío, tsibéno̱jmí‑la̱ nga jè Jesús xi kisìndaà‑ne. \v 16 Jñà xi̱ta̱ judío kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ Jesús, mejèn‑la̱ si̱ìk'en koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'ín k'e̱ nga na̱chrjein nìkjáya. \v 17 Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn‑na̱ skanda na̱chrjein i̱'ndei̱ k'oa̱á tjín xá xi tís'ín, ti̱koa̱á 'a̱n k'oa̱á ti̱s'ín tìs'iaàn. \p \v 18 K'oa̱á ma‑ne jñà xi̱ta̱ judío ìsa̱á 'ñó ndaà kiìtji̱ngui kondra̱‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. Mìtsà tà koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì beèxkón na̱chrjein nìkjáya, ti̱koa̱á koií‑né nga jè Jesús Na̱'èn‑na̱ tsò‑la̱ Nainá. K'oa̱á s'ín tísíngásòn‑kjoò yijo‑la̱ koni Nainá nga k'oa̱ tsò. \p \v 19 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Nainá nì mé kjoa̱ xi s'iaàn xi tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. Tà koií kjoa̱ s'iaàn xi be koni s'ín Na̱'èn‑na̱. Ngats'iì kjoa̱ xi s'ín Na̱'èn‑na̱, 'a̱n xi Ki'ndí ma, k'oa̱á ti̱s'ín s'iaàn. \v 20 Jè xi Na̱'èn‑na̱ ma, 'ñó tsjakeè‑na nga Ki'ndí‑la̱ tsò‑na; okó yije‑na̱ mé xi s'iaàn. Ko̱kò‑ìsa‑na kjoa̱ xi ìsa̱ 'ñó xkón tjín, mé‑ne jñò, k'e̱ nga jcha̱a, ìsa̱ 'ñó ndaà ko̱xkón‑nò. \v 21 Koni s'ín s'ín Nainá nga síkjaáya‑la̱ mik'en ko̱ síkítsa̱jnakon ini̱ma̱‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne, 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ ma, k'oa̱á ti̱s'ín tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon yá‑né xi mejèn‑na nga tsjaà‑la̱. \v 22 Jè xi Na̱'èn‑na ma, mìtsà jè bíndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, 'a̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ ma kisìnga̱tsja yije‑na kjo̱tíxoma nga ko̱ma kìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, \v 23 mé‑nè ngats'iì xi̱ta̱ skoe̱xkón‑na nga Ki'ndí‑la̱ ma koni s'ín beèxkón Na̱'èn‑na̱. Jè xi mìkiì beèxkón‑na nga Ki'ndí‑la̱ ma, ti̱koa̱á mìkiì beèxkón Na̱'èn‑na̱ nga jè kisìkasén‑na. \p \v 24 ’Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò: Jè xi 'nchré 'én‑na̱ koni s'ín chjà, ti̱koa̱ mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ xi kisìkasén‑na̱, tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Mìtsà kjo̱'in si̱nè‑la̱, jyeé itjokàjiìn kjo̱'in ts'e̱ kjoa̱ biyaà, jyeé tíjnakon ini̱ma̱‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Nainá. \v 25 Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò: Nchrobá na̱chrjein, ti̱jè‑ne hora jè, k'e̱ nga jñà mik'en kji̱'nchré jta̱‑na̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá ma; jñà xi kji̱'nchré jta̱‑na̱, kítsa̱jnakon‑né. \v 26 Jè Na̱'èn‑na̱, ti̱jè‑ne xi kjoa̱binachon; ko̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ ma, k'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑na nga ti̱'a̱n‑na xi kjoa̱binachon. \v 27 Ti̱koa̱á kitsjaà‑na kjo̱tíxoma nga 'a̱n kìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱, nga 'a̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. \v 28 Kì maxkón‑nò 'én koi, ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jnak'en ján ínchíbá mik'en kji̱'nchré‑la̱ jta̱‑na̱. \v 29 Ko̱sítje̱n ìjngoò k'a‑ne ya̱ nga̱jo̱ mik'en. Jñà xi̱ta̱ xi ndaà kis'iìn, kjoa̱áya‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjoa̱binachon, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi ch'o kis'iìn, kjoa̱áya‑la̱ nga s'e̱‑la̱ kjo̱'in. \s1 Yá xi tsjá 'én i̱t'aà ts'e̱ Jesús \p \v 30 Jesús kitsò: \p ―'A̱n, nì mé xi s'iaàn xi ta̱ kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. K'oa̱á s'ín bìndaàjñaà koni s'ín tsò‑na̱ Na̱'èn‑na̱. Kixi̱í bìndaàjñaà; mìtsà k'oa̱s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑na̱. K'oa̱á s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱. \v 31 Tsà ti̱'a̱n tsjaà‑na̱ 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, 'én xi tsjaà, jñò kixón‑nò: “Nì mé chjí‑la̱.” \v 32 Ta̱nga tjín jngoò xi kj'ei̱í xi tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, be‑ná nga jè 'én xi tsjá i̱t'aà ts'a̱n, nguì 'én kixi̱‑né. \v 33 Jñò kinìkasén‑la̱ xi̱ta̱ Juan nga kiskònangui‑la̱. Jè Juan, kitsjaà kixi̱ 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. \v 34 Mìtsà kjo̱'ñó tjínè‑la̱ nga kj'ei̱í xi̱ta̱ tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, koií k'oa̱ xan‑nò mé‑ne nga ki̱tjokàjñoò kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé. \v 35 Juan k'oa̱s'ín ngaya‑la̱ koni jngoò ni'ín xi títì nga síhiseèn, ta̱nga jñò tà chiba na̱chrjein kinìtsjako̱o kjoa̱ iseèn‑la̱. \v 36 Jè xá xi tìs'iaàn, ìsa̱ 'ñó ts'e̱ chjí‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni 'én xi kitsjaà Juan, nga jè Na̱'èn‑na̱ kitsjaà‑na̱ nga sìkitasoàn; ti̱jè‑ne xá xi tìs'iaàn okó i̱t'aà ts'a̱n nga kixi̱ kjoa̱ nga jè Na̱'èn‑na̱ kisìkasén‑na̱. \v 37 Jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱, tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. Jñò, kj'eè kiì na'yà‑là jta̱‑la̱, nì mìkiì yaxkon kó kji i̱sén‑la̱; \v 38 ti̱koa̱á jè 'én‑la̱ mìkiì fahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑nò. Jè xi Nainá kisìkasén, mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱. \v 39 Ndaà binchaàtsjijñoò Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga k'oa̱s'ín nìkítsjeèn nga ya̱ sakó‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑né. Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, tsjá 'én xi i̱t'aà ts'a̱n, \v 40 ta̱nga jñò, mìkiì sasén‑nò nga nchrobátji̱ngui‑ná, mé‑ne nga s'e̱‑nò kjoa̱binachon koi. \p \v 41 ’Mìtsà koi kjoa̱ otsjià nga jeya si̱ìkíjna‑na xi̱ta̱. \v 42 Ta̱nga 'a̱n, beèxkoòn‑nò, nga jñò, mìkiì matsjacha Nainá nga ko̱ ini̱ma̱‑nò. \v 43 'A̱n, i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ j'i̱‑na; jñò majìn‑nò nga chjoétjò‑ná. Ta̱nga tsà kj'ei̱í xi̱ta̱ kjoi̱í xi ta kjo̱tsja ts'e̱ kjoi̱í‑ne, ìsa̱á‑là ni̱to̱n chjoétjò. \v 44 Jñò, ¿kós'ín ko̱ma ko̱kjeiín‑nò? Nga tà jè binchaàtsjioò nga ndaà ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n xi̱ta̱, ko̱ mìtsà jè binchaàtsjioò nga ndaà ki̱tsa̱jnaà nga nguixko̱n Nainá xi tà jngoò ma. \v 45 Kì k'oa̱ s'ín nìkítsjeèn nga 'a̱n tsjat'in‑nò 'én nga nguixko̱n Na̱'èn‑na̱. Jè xi tsját'in‑nò 'én, ti̱jè‑ne Moisés xi jè ma'ñót'aà takòn. \v 46 Jñò, tsà mokjeiín‑nò koni s'ín kiskiì Moisés, ti̱koa̱á ko̱kjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n nga jè Moisés i̱t'aà ts'a̱án kiìchja̱ nga kiskiì. \v 47 Tsà mìkiì mokjeiín‑nò koni s'ín kiskiì Moisés, ¿kós'ín ko̱kjeiín‑nò 'én‑na xi beno̱jmí‑nò? \c 6 \s1 Kó kis'iìn Jesús nga 'òn jmiì xi̱ta̱ kisìkjèn \r (Mateo 14:13‑21; Marcos 6:30‑44; Lucas 9:10‑17) \p \v 1 Nga jye komà kjoa̱ koi, Jesús kiì ján xijngoaà ndáchikon Galilea, xi ti̱koa̱ Tiberias 'mì. \v 2 'Ñó kjìn xi̱ta̱ kiìtji̱ngui‑la̱ nga jye kijtseè kjo̱xkón ndaà xi s'ín nga síndaà‑ne xi̱ta̱ xk'én. \v 3 Jesús k'e̱é kiìmijìn‑jno jngoò nindoò, ya̱á tsibìjna ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. \v 4 Jyeé tímachrañà s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. \v 5 Jesús, k'e̱ nga kiskoòtsejèn, kijtseè nga 'ñó kjìn ma xi̱ta̱ tjíma tji̱ngui‑la̱, kitsò‑la̱ Felipe: \p ―¿Ñánda kindá‑lá tsojmì xi ko̱kje̱n xi̱ta̱ koi? \p \v 6 Tà k'oa̱á kitsò‑la̱, tà jè xi mejèn‑la̱ nga skoe̱ kó ki̱tso̱ Felipe. Jesús, jyeé tíjiìn‑la̱ mé kjoa̱ xi s'i̱in. \v 7 Felipe kitsò: \p ―Na̱s'ín jò‑la sìndo̱ na̱chrjein tjín‑ne chjí‑la̱ xi̱ta̱, mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga i̱tsé i̱tsé ski̱ne̱ ngats'iì xi̱ta̱ koi. \p \v 8 Kiìchja̱ Andrés xi ti̱koa̱ xi̱ta̱ xi ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi 'ndsè ma Simón Pedro, kitsò: \p \v 9 ―I̱ tíjna jngoò ti xi 'ya 'òn i̱nchra̱jín ts'e̱ cebada ko̱ jò ma ti̱n xi 'ya, ta̱nga mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga 'ñó kjìn ma‑ne xi̱ta̱. \p \v 10 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ko̱t'ìn‑la̱ jñà xi̱ta̱, kàtìtsa̱jna yije. \p I̱'nde jè 'ñó tjín xka̱ ijñá. Jñà xi̱ta̱ xi tsibìtsa̱jna, ma‑la̱ tsà 'òn jmiì xi nguì xi̱ta̱ x'i̱n. \v 11 Jesús, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá, i̱kjoàn kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱. K'e̱é kisìka'bí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jna. K'oa̱ ti̱s'ín kisìko̱ jñà ti̱n, kiskine ni̱ta̱ kó kji mejèn‑la̱ nga jngoò ìjngoò. \v 12 K'e̱ nga jye kjòskiì yije xi̱ta̱, Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: \p ―Tíxkó yije‑nò xi kaningui‑ne, mé‑ne nga mì ki̱ts'ón‑ne. \p \v 13 Jñà xi̱ta̱‑la̱ tsibíxkó‑ne i̱nchra̱jín xi tsiningui‑ne. Nguì tejò ni̱si̱yá komà, k'e̱ nga jye tsakjèn yije xi̱ta̱. \v 14 Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga jye kijtseè kjo̱xkón ndaà xi kis'iìn Jesús, kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Kixi̱í‑la kjoa̱, jè‑la xi̱ta̱ jè xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá, xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í i̱ i̱sò'nde. \p \v 15 Ta̱nga Jesús, ti̱k'e̱é kijtseèya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ mejèn‑la̱ kjo̱'ñó kiìko̱ nga xi̱ta̱xá ítjòn si̱ìkíjna; ìjngoò k'a kiìmijìn‑jno nindoò nga tà ta̱jngoò tsibìjna. \s1 K'e̱ nga tsajmeèsòn ndáchikon Jesús \r (Mateo 14:22‑27; Marcos 6:45‑52) \p \v 16 K'e̱ nga jye kòjñò, xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús inchrohòjen ìjngoò k'a‑ne ñánda kijna ndáchikon. \v 17 Jahas'en jngoò chitso, kiìsòn‑ndá nga kiì ján na̱xa̱ndá Capernaum. Jyeé 'ñó kòjñò, Jesús mìkiì xátí j'iì tji̱ngui‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱. \v 18 Ya̱ i̱jiìn ndáchikon j'iì jngoò tjo̱xkón xi 'ñó jchán ts'a. Jè ndáchikon tsibíts'ia̱ nga kiskì'nga. \v 19 K'e̱ nga jye tjín‑la̱ tsà 'òn ko̱ tsà joòn jmiì metro nga tjímajiìn nandá, kijtseè nga jè Jesús tsóbasòn ndáchikon. Tífì tji̱ngui chrañà‑la̱ jè chitso. Jñà xi̱ta̱ tà kitsakjòn‑la̱. \v 20 K'e̱é kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Kì tsakjoòn‑jèn, 'a̱n‑ná. \p \v 21 Jñà xi̱ta̱ tsjaá komà‑la̱, k'e̱é kisìkas'en chitso. Ko̱ jè chitso ni̱to̱ón ijchò ya̱ na̱xa̱ndá ñánda nchifì. \s1 Mé xi kis'iìn jñà xi̱ta̱ nga tsohótsji Jesús \p \v 22 Nga komà nchijòn, jñà xi̱ta̱ xi tsibìtsa̱jna ján xijngoaà ndáchikon, kijtseè nga tà jngoò chitso kijna xi kiìko̱ xi̱ta̱, ta̱nga Jesús mìkiì tsejèn jahas'en ya̱ chitso. Tà jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ jahas'en nga kiì. \v 23 Ta̱nga ijchò chitso xi kj'ei̱í xi ya̱ inchrobà‑ne na̱xa̱ndá Tiberias; ya̱á chincha chrañà i̱'nde ñánda tsakjèn i̱nchra̱jín xi̱ta̱ xi 'òn jmiì ma‑ne, k'e̱ nga jè Jesús kitsjaà‑la̱ kjo̱ndaà Nainá. \v 24 Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kijtseè nga mì yá tjín Jesús ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱é jahas'en jñà chitso koi, kiì kátsji Jesús ján na̱xa̱ndá Capernaum. \s1 I̱nchra̱jín xi tsjá Nainá, jè xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon xi̱ta̱ \p \v 25 Xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga jye ijchò ján xijngoaà ndáchikon, ya̱á kiskaàjiìn Jesús kitsò‑la̱: \p ―Maestro, ¿mé na̱chrjein j'i̱i i̱jndé? \p \v 26 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Xi nguì o̱kixi̱, k'oa̱á xan‑nò, mìtsà koi xá binchaàtsji‑ná nga ki'yaà kjo̱xkón‑ndaà xi kis'iaàn, koií‑né nga kisìkjèn‑nò skanda kó nga kjòskioò. \v 27 Kì koi nìxátjiò tsojmì xi fehet'aà. Jè ti̱xátjiò tsojmì xi síkíjnakon ini̱ma̱‑ná ni̱ta̱ kjé‑né, jè xi 'a̱n tsjá xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱. Na̱'èn‑ná xi Nainá jè kitsjaà‑na kjo̱tíxoma kjoa̱ xi s'iaàn. \p \v 28 Xi̱ta̱ koi, kiskònangui, kitsò‑la̱ Jesús: \p ―¿Mé xi s'e̱n‑je̱n nga ko̱ma si̱xá‑la̱je̱n Nainá koni s'ín mejèn‑la̱ jè? \p \v 29 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Xá‑la̱ Nainá, jè‑né nga ko̱kjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ xi Nainá kisìkasén. \p \v 30 Xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱ Jesús: \p ―¿Mé kjo̱xkón ndaà xi ko̱kó‑náje̱n mé‑ne k'e̱ nga jcha̱‑je̱n ko̱kjeiín‑na̱je̱n? ¿Mé xi ma‑lè 'nì? \v 31 Jñà xi̱ta̱ jchínga kjìn‑na̱je̱n tsakjèn i̱nchra̱jín xi 'mì maná, ján i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn. Koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “I̱nchra̱jín xi nchrobá‑ne ngajmiì kitsjaà‑la̱ nga kisìkjèn.” \p \v 32 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò, mìtsà jè Moisés kitsjaà‑nò i̱nchra̱jín xi ngajmiì inchrobà‑ne; jè Na̱'èn‑na̱ xi tsjá‑nò xi nguì i̱nchra̱jín xi ngajmiì nchrobá‑ne. \v 33 I̱nchra̱jín xi tsjá Nainá, jè xi jye itjojen‑ne ngajmiì, jè xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. \p \v 34 Xi̱ta̱ koi kitsò: \p ―Na̱'èn, kjit'aà na̱chrjein tjiì‑náje̱n i̱nchra̱jín koi. \p \v 35 Jesús, kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi síkíjnakon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. Jè xi 'a̱n kji̱nchrobàt'aà‑na̱, mì ti̱ kiì ko̱hijò‑la̱. Jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mì ti̱ kiì ko̱xíndá‑la̱ ni̱ta̱ kjé‑ne. \v 36 Jyeé o̱kixan‑nò, jñò na̱s'ín titsa̱'yaà‑ná mìkiì mokjeiín‑nò. \v 37 Ngats'iì xi̱ta̱ xi 'a̱n tsjá‑na Na̱'èn‑na̱, 'a̱án nchrobát'aà‑na̱; ko̱ jñà xi 'a̱n nchrobát'aà‑na̱ mìkiì ochrjenguia. \v 38 'A̱n, mìtsà koi xá itjojen‑na̱ ngajmiì nga k'oa̱s'ín s'iaàn koni s'ín mejèn‑na. K'oa̱á s'ín sìkitasoàn koni s'ín mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na. \v 39 Jè xi mejèn‑la̱ Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱, nga ni̱jngoò xi̱ta̱ chi̱ja xi 'a̱n tsjá‑na̱. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. \v 40 Koi xi mejèn‑la̱ jè xi kisìkasén‑na: ngats'iì xi̱ta̱ xi skoe̱xkon‑na nga Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑na ko̱ ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. \p \v 41 Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱é tsibíts'ia̱ nga kiìchja̱jno‑la̱ Jesús, koií kjoa̱‑la̱ nga kitsò: “'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi ngajmiì nchrobá‑ne.” \p \v 42 Kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿A mìtsà jè Jesús, xi ti‑la̱ ma José? Yaxkon‑ná na̱'èn‑la̱ ko̱ nea̱‑la̱. ¿Mé‑ne tsò‑ne nga ngajmiì itjojen‑ne? \p \v 43 K'e̱é kitsò Jesús: \p ―Kiì k'oa̱s'ín nokjoàjno‑ná. \v 44 Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ko̱ma kji̱nchrobàt'aà‑na tsà mìtsà jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na kji̱nchrobàko̱, mé‑ne nga 'a̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. \v 45 Xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á tsò xo̱jo̱n xi kiskiì nga tsò: “Jè sobà Nainá ko̱kòya yije‑la̱ xi̱ta̱.” K'oa̱á s'ín ma‑ne nga ngats'iì xi̱ta̱ xi 'nchré‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ xi machi̱ya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱, 'a̱án nchrobát'aà‑na̱. \p \v 46 ’Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi beèxkon Na̱'èn‑ná. Ta̱jngoò jè beèxkon xi Nainá kisìkasén. \v 47 Xi nguì o̱kixi̱ xi xan‑nò: Jè xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. \v 48 'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi síkíjnakon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱. \v 49 Jñà xi̱ta̱ jchínga kjìn‑nò tsakjèn i̱nchra̱jín xi 'mì maná ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, ta̱nga tákó k'en‑né. \v 50 Jè i̱nchra̱jín xi k'oa̱ xan‑nò xi nchrobájen‑ne ngajmiì. Ko̱ jè xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín jè mìkiì ki̱yá. \v 51 'A̱n‑ná i̱nchra̱jín xi tíjnakon xi itjojen‑ne ngajmiì. Tsà yá xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín jè, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Jè i̱nchra̱jín xi 'a̱n tsja, jè yijo‑na̱. Koií k'oa̱s'ín tsjaà‑na nga 'a̱n ki̱yátjì‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde mé‑ne nga kítsa̱jnakon‑ne. \p \v 52 Jñà xi̱ta̱ judío xki̱ xi ján tsajoóko̱ xíkjín, kitsò: \p ―¿Kós'ín s'i̱in nga siìkine‑ná yijo‑la̱? \p \v 53 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò. Jñò, tsà mìkiì chji̱ne̱e yijo‑na̱ 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, ti̱koa̱ mìkiì s'io̱o jní‑na̱, mìkiì s'e̱‑nò kjoa̱binachon. \v 54 Jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱ ti̱koa̱ skoí jní‑na̱ tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. 'A̱n siìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. \v 55 Yijo‑na̱, jè xi kixi̱ kjoa̱ xi nguì yijo xi ma chine; koa̱ jè jní‑na̱ jè nandá xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga ma 'yò. \v 56 Jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱ koa̱ skoí jní‑na̱, kjit'aà na̱chrjein ya̱ kíjnako̱‑na, ti̱koa̱ 'a̱n kjit'aà na̱chrjein ya̱ tìjna̱kjoòkoa̱a. \v 57 Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na, tíjnakon‑né; ko̱ i̱t'aà ts'e̱‑né nga tìjna̱koan; k'oa̱á ti̱s'ín tjín jè xi ski̱ne̱ yijo‑na̱, i̱t'aà ts'a̱n kíjnakon‑né. \v 58 Jè i̱nchra̱jín xi itjojen‑ne ngajmiì, mìtsà jè xíkjín i̱nchra̱jín maná xi tsakjèn xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑nò; nga komà i̱skan, xi̱ta̱ xi tsakjèn, k'en‑né. Ta̱nga jè xi ko̱kje̱n i̱nchra̱jín xi itjojen‑ne ngajmiì, s'e̱é‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. \p \v 59 Jesús k'oa̱á s'ín kiìchja̱ nga tsakóya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ya̱ na̱xa̱ndá Capernaum. \s1 'Én xi tsjá‑la̱ kjoa̱binachon ini̱ma̱‑la̱ xi̱ta̱ \p \v 60 Jñà xi̱ta̱ k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín tsakóya Jesús, kjín ma xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi kitsò: \p ―Jñà 'én koi, 'ñó 'in tjín. ¿Yá xi ko̱kjeiín‑la̱? \p \v 61 Jesús, k'e̱ nga kijtseèya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ch'o nchijoóya‑ne 'én xi tsakóya, kitsò‑la̱: \p ―¿'Én koi, a mì sasén‑nò? \v 62 ¿Kós'ín ko̱ma‑ne tsà jcha̱‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱ nga kjímijìn ìjngoò k'a‑na ñánda tìjna̱a nga sa̱ ítjòn? \v 63 Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi síkíjnakon‑ná. Jè yijo‑ná nìmé chjí‑la̱. 'Én xi 'a̱n okóya‑nò, ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá, ko̱ tsjá‑la̱ kjoa̱binachon ini̱ma̱‑nò. \v 64 Ta̱nga jñò tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi mìkiì mokjeiín‑la̱. \p Nga jè Jesús jye tíjiìn‑la̱ kóni skanda tàts'en‑la̱ kjoa̱ yá‑né xi mìkiì ko̱kjeiín‑la̱ ko̱ yá‑né xi si̱ìnga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. \v 65 Jesús kitsò ìsa̱: \p ―Koií k'oa̱s'ín kixan‑nò nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi ko̱ma kji̱nchrobàt'aà‑na̱ tsà mìtsà jè Na̱'èn‑na̱ kji̱nchrobàko̱. \p \v 66 I̱kjoàn kjìn jchán xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tji̱ngui‑la̱ tsibíts'ia̱ nga kiì‑ne íts'i̱n. Mì ti̱ kiì ya̱ chinchimako̱‑ne. \v 67 Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ xi tejò ma‑ne: \p ―Jñò, ¿a ti̱koa̱á mejèn‑nò nga onguió? \p \v 68 Kiìchja̱ Simón Pedro, kitsò: \p ―Na̱'èn, ¿yá xi onguítji̱ngui‑la̱je̱n? Ji̱‑né xi tjín‑lè 'én xi tsjá kjoa̱binachon. \v 69 Ngaje̱n 'ya‑náje̱n, ti̱koa̱á mokjeiín‑naje̱n nga ji̱‑né xi Cristo, xi Ki'ndí‑la̱ Nainá xi tíjnakon. \p \v 70 Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n, xó k'oa̱á s'ín jaàjiìn‑nò nga tejò ma‑nò, mé‑ne nga ki̱tjáko̱‑ná. Ta̱nga jñò, ya̱á tíjnajiìn jngoò‑nò xi xi̱ta̱ nei̱í tísíxájiìn ini̱ma̱‑la̱. \p \v 71 Jesús, jè kiìchja̱ i̱t'aà ts'e̱ Judas, ki'ndí‑la̱ Simón Iscariote. Nga jè si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. Jè Judas, xi ya̱ itjojiìn xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne. \c 7 \s1 Kó kitsò jñà 'ndse̱ Jesús nga mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ \p \v 1 K'e̱ nga jye k'oa̱s'ín komà kjoa̱ koi, Jesús ya̱á tsajmeè nangui Galilea. Majìn‑la̱ nga ya̱ ko̱jmeè na̱xa̱ndá Judea, koií kjoa̱‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ judío nchihótsji nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en. \v 2 Jyeé nchrobá machrañà s'eí‑la̱ xi̱ta̱ judío ts'e̱ Ni'ya Xka̱ Ijñá. \v 3 Jñà 'ndse̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Kì ta̱ tsja i̱í bijni. T'in ján Judea mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑lè xi títsa̱jna ján kàteè‑lè mé kjoa̱ xi 'nì. \v 4 Tsà k'e̱ mejèn‑ná nga skoe̱‑ná xi̱ta̱ mé kjoa̱ xi tí'né, mochjeén‑né nga ko̱kó‑lá yijo‑ná. Ngaji̱, koni s'ín 'nì, ta̱kó‑là yijo‑lè ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde. \p \v 5 Koií o̱kitsò‑la̱ jñà 'ndse̱ nga mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. \v 6 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱, ta̱nga xi i̱t'aà tsa̱jòn ndaà tjín ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne. \v 7 Jñò, mìkiì majtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, ta̱nga 'a̱n majtikeé‑na̱, koií kjoa̱‑la̱ nga 'a̱n beno̱jmí kixi̱‑la̱ nga ch'o tjín kjoa̱ xi s'ín. \v 8 Tanguió jñò jè s'eí, 'a̱n mìkiì kjián. Kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑na̱. \p \v 9 K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱, Jesús ya̱á tsibìjna ya̱ nangui Galilea. \s1 K'e̱ nga jè Jesús kiì s'eí ts'e̱ ni'ya xka̱ \p \v 10 K'e̱ nga jye kiì s'eí jñà 'ndse̱ Jesús, jè, ti̱koa̱á kiì 'ma‑né. Majìn‑la̱ nga xi̱ta̱ skoe̱xkon. \v 11 Ya̱ ñánda tíbitjo s'eí, jñà xi̱ta̱ judío nchihótsji Jesús, kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Xi̱ta̱ jè, ñánda tíjna. \p \v 12 Ngats'iì xi̱ta̱ xi ijchò s'eí, xki̱ xi ján tsajoóya‑ne i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Tjín xi kitsò: “Xi̱ta̱ ndaà‑né.” Ti̱koa̱ tjín xi kitsò: “Majìn, na̱xa̱ndá kona̱cha̱n‑la̱.” \p \v 13 Ta̱nga ni̱yá xi kiìchja̱ tsejèn nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, nga jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ xi̱ta̱ judío, tsakjón‑la̱. \p \v 14 K'e̱ nga jye ijchò osen nga tíbitjo s'eí, ijchò Jesús, jahas'en i̱ngo̱ ítjòn, i̱kjoàn tsakóya‑la̱ xi̱ta̱. \v 15 Jñà xi̱ta̱ judío, k'e̱ nga kijtseè koni s'ín okóya, tà kjòxkón‑la̱ kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Xi̱ta̱ jè, ¿kós'ín ma‑ne nga ko̱ tà ndaà okóya‑ne nga mìtsà xo̱jo̱n kiskoòta'yà? \p \v 16 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jñà 'én xi 'a̱n okoòya, mìtsà 'én ts'a̱n, ts'e̱‑né jè xi kisìkasén‑na̱. \v 17 Tsà yá xi mejèn‑la̱ si̱ìkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱ Nainá, skoe̱‑né jñà 'én xi 'a̱n okoòya tsà i̱t'aà ts'e̱ Nainá nchrobá‑ne, o xi tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n‑ná. \v 18 Jngoò xi̱ta̱ xi tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ tísíkjeén nga tíchja̱, tà jè xi mejèn‑la̱ nga jè jcha̱xkón; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi koií kjoa̱ tíhótsji nga jè kàtayaxkón jè xi kisìkasén, jè‑né xi nguì 'én kixi̱ tsjá, mìtsà 'én ndiso chja̱. \p \v 19 ’Jñò, ¿a mìtsà kixi̱ kjoa̱ nga kitjoé‑nò kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi jè Moisés kiskiì? Ta̱nga jñò, ni̱jngoò xi ma‑la̱ síkitasòn. ¿Mé‑ne mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná? \p \v 20 Jñà xi̱ta̱ kitsò: \p ―¡Nei̱í‑là tíjiìn ini̱ma̱‑lè! ¿Yá‑né xi mejèn‑la̱ si̱ìk'en‑lè? \p \v 21 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Jñò, maxkón‑nò jngoò kjoa̱ xi kis'iaàn jè na̱chrjein nìkjáya. \v 22 Kixi̱í kjoa̱, jè Moisés kitsjaà‑nò kjo̱tíxoma xi kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. (Ta̱nga kjo̱tíxoma jè, mìtsà ts'e̱ Moisés; i̱t'aà ts'e̱é xi̱ta̱ jchínga kjiìn‑nò inchrobà‑ne.) Ta̱nga jñò, na̱s'ín na̱chrjein nìkjáya bít'aà chibaá‑la̱ xi̱ta̱ x'i̱n kjoa̱ ts'e̱ circuncisión. \v 23 Jñò, nga bìt'aà chi̱ba̱‑la jñà xi̱ta̱ kjoa̱ ts'e̱ circuncisión jè na̱chrjein nìkjáya nga majìn‑nò nìjchaànguio kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑nò Moisés, ¿mé‑ne majti‑nò nga 'a̱n jngoò k'a ndaà sìndaà‑na xi̱ta̱ jè na̱chrjein nìkjáya? \v 24 Kì k'oa̱á s'ín jchósòn‑là koni s'ín tsejèn‑nò. K'oa̱á s'ín jchósòn‑là koni s'ín tjín xi nguì kjoa̱ kixi̱. \s1 Kós'ín béno̱jmí Jesús ñánda j'iì‑ne \p \v 25 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi Jerusalén ts'e̱ xi kitsò: \p ―¿A mìtsà jè xi̱ta̱ jè xi ótsji jñá xi̱ta̱ judío nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en? \v 26 Chítsejèn‑là, tíchja̱jiìn osen‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá, ni̱yá xi kó tsò‑la̱. ¿A jyeé kòkjeiín‑la̱ jñà xi̱ta̱xá nga kixi̱ kjoa̱ nga jè xi Cristo [xi xó Nainá kisìkasén‑ne]? \v 27 Ta̱nga jñá, 'ya‑ná ñánda j'iì‑ne xi̱ta̱ jè, k'e̱ nga kjoi̱í Cristo ni̱yá xi skoe̱ ñánda kjoi̱í‑ne. \p \v 28 Jesús nga tíhokóya ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn, kiì'nchré koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱. K'e̱é 'ñó kiìchja̱ kitsò: \p ―Jñò, yaxkoón‑ná; tíjiìn‑nò ñánda j'i̱‑na̱. Ta̱nga mìtsà tà kjo̱tsja ts'a̱n nga j'ia̱a. Jè xi kisìkasén‑na̱, jè‑né xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga Nainá. Jñò, mìkiì yaxkon. \v 29 Ta̱nga 'a̱n, bexkon‑ná. I̱t'aà ts'e̱é inchrobà‑na̱ nga jè sobà kisìkasén‑na̱. \p \v 30 Ti̱jè‑ne hora jñà xi̱ta̱ mejèn‑la̱ nga tsobà'ñó Jesús ta̱nga ni̱jngoò xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó, koi‑né nga kj'eè kì bijchó na̱chrjein‑la̱ nga ki̱yá. \v 31 'Ñó kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ koni kitsò Jesús. Kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―K'e̱ nga kjoi̱í Cristo, ¿a ìsa̱ kjiìn kjo̱xkón ndaà xi s'i̱in, koni jè xi̱ta̱ jè? Kixi̱í‑là kjoa̱, jè‑la xi Cristo. \s1 Kó kitsò Jesús k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo mejèn‑la̱ ki̱tsobà'ñó \p \v 32 Jñà xi̱ta̱ fariseo kiì'nchré koni s'ín nchijoó jñà xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. Xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo kisìkasén xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ nga mejèn‑la̱ tso̱ba̱'ñó Jesús. \v 33 Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n, tà chibaá na̱chrjein kóti̱jnako̱‑nò, i̱kjoàn kjín ìjngoò k'a‑na̱ ñánda tíjna xi kisìkasén‑na̱. \v 34 Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga mìkiì sa̱kò‑nò nga mìkiì ko̱ma konguió ya̱ ñánda kóti̱jna. \p \v 35 Jñà xi̱ta̱ judío, tsibíts'ia̱ nga kiskònangui‑la̱ xíkjín kitsò: \p ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda kjoi̱? ¿Mé‑ne nga mìkiì ko̱ma sa̱kò‑ná? ¿A ya̱á kji̱ko̱ xi̱ta̱ judío xinguia̱á xi xìn i̱'nde títsa̱jna nga jñà xi ta̱xki̱ xi̱ta̱ ko̱kòya‑la̱? \v 36 ¿Kó tsòya‑ne 'én xi béno̱jmí nga tsò: “Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga mìkiì sa̱kò‑nò nga mìkiì ko̱ma konguió ya̱ ñánda kóti̱jna”? \s1 Jngoò xa̱jngá nandá xi tíjnakon \p \v 37 Jè na̱chrjein xi fehet'aà‑ne s'eí, Jesús tsasíjna kixi̱, 'ñó kiìchja̱, kitsò: \p ―Tsà yá xi xíndá‑la̱ kàtjanchrobákon‑na, kàt'iì nandá. \v 38 Koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n si̱jnajiìn ini̱ma̱‑la̱ koni jngoò xa̱jngá nandá xi mìkiì xìya xi síkíjnakon xi̱ta̱. \p \v 39 K'e̱ nga o̱kitsò Jesús, i̱t'aà ts'e̱é Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìchja̱ nga i̱skan tjoé‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. Na̱chrjein jè, Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kj'eè kiì bitjojen nga kj'eè kiì fì‑ne ngajmiì Jesús nga jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱. \s1 Mé‑ne kjòjòya‑ne jñà xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús \p \v 40 Jñà xi̱ta̱, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, tjín i'nga xi kitsò: \p ―Kixi̱í kjoa̱ xi̱ta̱ jè, jè‑né xi tjínè‑la̱ nga kjoi̱í nga ki̱chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. \p \v 41 Jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: \p ―Jè‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. \p Ti̱koa̱á tjín i'nga xi kitsò: \p ―Majìn‑la nga jè Cristo, mìtsà nangui Galilea kjoi̱í‑ne. \v 42 Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè Cristo, ya̱á kji̱nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David, ya̱ na̱xa̱ndá Belén, i̱'nde‑la̱ David. \p \v 43 K'oa̱á s'ín komà‑ne nga kjòjòya jñà xi̱ta̱ xi kjoa̱ ts'e̱ Jesús. \v 44 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi mejèn‑la̱ kitsobà'ñó nga kji̱ko̱ nda̱yá, ta̱nga ni̱jngoò xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó. \s1 Kjoa̱ xi tsohótiya‑ne xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ no̱'miì \p \v 45 Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, inchrobà‑ne ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kitjànangui‑la̱, ki'mì‑la̱: \p ―¿Mé‑ne mìkiì kànchrobáko̱‑nò? \p \v 46 Jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ kitsò: \p ―Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín chja̱ koni s'ín chja̱ xi̱ta̱ jè. \p \v 47 Jñà xi̱ta̱ fariseo, kitsò: \p ―Jñò, ¿a ti̱koa̱á kachona̱cha̱án‑nò? \v 48 ¿A k'oa̱á ti̱s'ín mokjeiín‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn tsa̱ján ko̱ xi̱ta̱ xinguia̱á fariseo? \v 49 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi tíchona̱cha̱n‑la̱ nga mìkiì tíjiìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, tjínè‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. \p \v 50 Nicodemo, jè xi xi̱ta̱ fariseo, xi jñò j'iìkon jngoò k'a Jesús, kitsò‑la̱: \p \v 51 ―Kjo̱tíxoma tsa̱ján, mìkiì tsjá'nde nga kjo̱'in k'oi̱‑la̱ xi̱ta̱, k'e̱ nga ti̱kj'eè kiì ndaà 'ya‑la̱ mé kjoa̱ xi tjín‑la̱. \p \v 52 Jñà xi̱ta̱ fariseo, kitsò‑la̱ Nicodemo: \p ―¿A ti̱koa̱á ya̱á nangui‑lè Galilea? Chíta'yì Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá mé‑ne nga jcha̱‑ne ni̱ sà jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá f'iì‑ne Galilea. \s1 Chjo̱ón xi kjoa̱ chijngui kis'iìn \p \v 53 Tà k'oa̱s'ín kitsjòya‑ne xi̱ta̱, xki̱ xi ján kiì‑ne ni'ya‑la̱ nga jngoò ìjngoò. \c 8 \p \v 1 Ta̱nga Jesús, ján kiì ya̱ nindoò Yá Olivo. \v 2 Nga komà nchijòn ta̱jñòyaá j'iì‑ne ya̱ i̱ngo̱ ítjòn. Ngats'iì xi̱ta̱ j'iì tji̱ngui‑la̱ Jesús ñánda tíjna. K'e̱é tsibìjna nga tsakóya‑la̱ jñà xi̱ta̱. \v 3 Jñà xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ xi̱ta̱ fariseo ijchòko̱ jngoò chjo̱ón xi ki'yat'in‑la̱ nga kjoa̱ chijngui tís'ín. Tsasíjna osen ñánda títsa̱jna ngats'iì xi̱ta̱; \v 4 Jñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱ Jesús: \p ―Maestro, chjo̱ón jè, ndaà kà'yat'in‑la̱ nga kjoa̱ chijngui tís'ín. \v 5 Jè kjo̱tíxoma‑la̱ Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jñà íchjín xi k'oa̱ tjín kjoa̱ xi ótsji nda̱jo̱ó ki̱yá‑ne. Ngaji̱, ¿kó si? \p \v 6 Jñà xi̱ta̱ koi, koií k'oa̱s'ín kitsò‑la̱ Jesús nga mejèn‑la̱ skót'aà, mé‑ne ko̱ma ko̱hòngui‑ne i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱xá. Ta̱nga Jesús, tsasìñiat'aà nangui nga kiskiìjno‑ne ko̱ jnótsja i̱t'aà nangui. \v 7 Xi̱ta̱ koi nga siì nchis'ín nga kjònangui, Jesús tsasíjna kixi̱ kitsò‑la̱: \p ―Jñò, tsà tjín i'nga xi̱ta̱ xinguio̱o xi tsjìn‑la̱ jé, jè kàtínè ítjòn nda̱jo̱ chjo̱ón jè. \p \v 8 Jesús ìjngoò k'a tsasìñia nga kiskiìjno ìsa̱ i̱t'aà nangui. \v 9 Jñà xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga kiì'nchré koni s'ín kitsò Jesús, tà íjngó íjngó kiì‑ne, nga kijtseè nga mìkiì ndaà tjín kjo̱hítsjeèn xi kiìchja̱, tsibíts'ia̱‑ne xi xi̱ta̱ jchínga, i̱kjoàn kiì‑ne i̱xti. Tà jè ta̱jngoò Jesús ko̱ chjo̱ón tsibìtsa̱jna. \v 10 Jesús tsasíjna kixi̱‑ne, kijtseè nga mì ti̱ yá xi̱ta̱ tjín‑ne. Ta̱ jè ta̱jngoò chjo̱ón síjna. K'e̱é kitsò‑la̱: \p ―¿Ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ xi óngui‑lè? ¿A ni̱jngoò xi kòhónè‑lè kjo̱'in? \p \v 11 Jè chjo̱ón kitsò: \p ―Na̱'èn, ni̱yá‑jèn. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱koa̱á 'a̱n, mìkiì kìnè‑lè kjo̱'in. T'in‑ne ni'ya‑lè; kì ti̱ jé binchaàtsji‑ne. \s1 Ni'ín xi tsjá kjoa̱binachon xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde \p \v 12 Jesús, ìjngoò k'a kiìchja̱jiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱, kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná ni'ín xi síhiseèn‑la̱ i̱sò'nde. Jè xi 'a̱n fìt'aà‑na s'e̱é‑la̱ ni'ín xi tsjá kjoa̱binachon. Mì ti̱ kiì ya̱ ko̱jmejiìn‑ne kjoa̱jñò. \p \v 13 Jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò: \p ―Ti ji̱í tì'biì‑ne 'én i̱t'aà tsi̱ji. 'Én xi nokjoì, ni̱mé chjí‑la̱. \p \v 14 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―'Én xi chjà, chjí‑la̱‑né, na̱s'ín ti̱'a̱n tsjaà‑na 'én xi i̱t'aà ts'a̱n. Nga be‑ná ñánda j'i̱‑na ko̱ ñánda tìfia. Ta̱nga jñò mìkiì 'yaà ñánda j'i̱‑na ko̱ ñánda tìfia. \v 15 Jñò, tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ xi̱ta̱á nìkjeén k'e̱ nga jé bìnè‑ná. Ta̱nga 'a̱n ni̱jngoò xi̱ta̱ bìnè‑la̱ jé. \v 16 Ta̱nga 'a̱n, tsà yá xi̱ta̱ xi konè‑la̱ jé, kjoa̱kixi̱í xi s'iaàn. Nga mìtsà ta̱jngoò bìndaàjiaàn, ko̱ó Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱ bíndaàjiìn‑ko̱‑na. \v 17 Kjo̱tíxoma tsa̱jòn k'oa̱s'ín tíchja̱ nga tsò: K'e̱ nga tsà jò ma‑ne xi̱ta̱ xi tsjá 'én, tsà ngásòn tsò ingajò, kixi̱í kjoa̱, chjí‑la̱ né. \v 18 Ti̱'a̱án‑na̱ xi tsjaà 'én i̱t'aà ts'a̱n. Ko̱ ti̱koa̱á jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na̱ tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n. \p \v 19 Jñà xi̱ta̱ fariseo, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¿Ñánda tíjna Na̱'èn‑lè? \p Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Jñò, 'a̱n, mìkiì yaxkon‑ná, ni̱ jè Na̱'èn‑na̱ mìkiì yaxkon. 'A̱n, tsà yaxkon‑ná ti̱koa̱á jcha̱xkon‑nò Na̱'èn‑na̱. \p \v 20 K'e̱ nga tsakóya jñà 'én koi Jesús, ya̱á tíjna ya̱ i̱ngo̱ ítjòn ya̱ chrañàt'aà‑la̱ i̱'nde ñánda maxkón to̱n kjo̱tjò. Ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kitsò ikon nga kitsobà'ñó Jesús nga kj'eè kiì bijchó na̱chrjein‑la̱ nga ki̱yá. \s1 Mé‑ne jñà xi̱ta̱ mìkiì ko̱ma kjoi̱‑ne ya̱ ñánda tífì Jesús \p \v 21 Jesús ìjngoò k'a kitsò‑la̱: \p ―'A̱n, tìfi‑ná. Jñò, ki̱nchátsji‑ná. Ta̱nga jñò ya̱á ki̱yájñoò jé‑nò. Ya̱ ñánda 'a̱n tìfia, jñò mìkiì ko̱ma konguió. \p \v 22 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿A ti̱jè si̱ìk'en‑ne yijo‑la̱? ¿Mé‑ne k'oa̱ tsò‑ne, nga tsò: Ya̱ ñánda 'a̱n tìfia, jñò mìkiì ko̱ma konguió? \p \v 23 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jñò, i̱í i̱t'aà nangui tsa̱jòn, ta̱nga 'a̱n ján ngajmiì ts'a̱n. Jñò, i̱í i̱'nde‑nò i̱sò'nde, 'a̱n, mìtsà i̱sò'nde i̱'nde‑na̱. \v 24 Koií k'oa̱s'ín kixan‑nò nga ya̱ ki̱yájñoò jé‑nò nga mìkiì mokjeiín‑nò nga 'a̱n‑ná (xi Cristo). Koií kjoa̱‑la̱ nga ki̱yájñoò jé‑nò. \p \v 25 Xi̱ta̱ judío, kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―¿Yá‑ne ngaji̱? \p Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: \p ―Jyeé o̱kixan‑nò nga sa̱ ítjòn yá‑ná 'a̱n. \v 26 I̱t'aà tsa̱jòn, kjín kjoa̱ tjín ìsa̱ xi 'a̱n kèno̱jmí‑nò, ko̱ xi 'a̱n kìndaàjiìn‑ko̱‑nò. Jè xi kisìkasén‑na nguì 'én kixi̱í xi chja̱. Koni s'ín ki'nchrè‑la̱, k'oa̱á tjín 'én xi 'a̱n chjàjiìn‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. \p \v 27 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ tsà i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑ná xi Nainá tíchja̱ Jesús. \v 28 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jñò, k'e̱ nga chjímiì'nga‑ná 'a̱n xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ xan‑la̱ yijo‑na̱, k'e̱é ko̱chi̱ya‑nò nga 'a̱n‑ná [xi Cristo]. Ni̱mé kjoa̱ xi s'iaàn xi ta̱ kjo̱hítsjeèn ts'a̱n. K'oa̱s'ín chjà koni s'ín tsakóya‑na xi Na̱'èn ma. \v 29 Jè xi kisìkasén‑na i̱í tíjnako̱‑na. Mìkiì síkíjna ta̱jngoò‑na Na̱'èn‑na̱. Koií kjoa̱‑la̱ nga kjit'aà na̱chrjein sìkitasoàn koni s'ín sasén‑la̱ jè. \p \v 30 Jesús, k'e̱ nga kiìchja̱ 'én koi, kjìn jchán xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. \s1 Jè kjoa̱ kixi̱ síkítsa̱jnandei̱í‑ná xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑ná \p \v 31 Jesús kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío xi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱: \p ―Tsà kixi̱ si̱kitasòn 'én‑na̱ xi okoòya‑nò, jñò‑nò xi nguì kixi̱ kjoa̱ nga 'a̱n kota'yàt'aà‑na. \v 32 Jcha̱xkoòn xi kjoa̱ kixi̱, koa̱ jè kjoa̱ kixi̱ si̱ìkítsa̱jnandei̱í‑nò. \p \v 33 Kiìchja̱ xi̱ta̱ judío, kitsò: \p ―Ngaje̱n, xi̱ta̱ tje̱‑la̱ Abraham‑náje̱n. Ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í síkítsa̱jna'ñó‑naje̱n. Ngaji̱, ¿mé‑ne k'oa̱ si‑ne nga ki̱tsa̱jnandei̱í‑naje̱n? \p \v 34 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, ngats'iì xi̱ta̱ xi jé ótsji, ya̱á títsa̱jna'ñó i̱t'aà ts'e̱ jé‑la̱, k'oa̱á ngaya‑la̱ koni jngoò xi̱ta̱ chi̱'nda xi tíjna'ñó‑la̱ nei‑la̱. \v 35 Jngoò xi̱ta̱ xi chi̱'nda tíjna, mìkiì tjí'nde‑la̱ nga ya̱ kíjna kjit'aà ya̱ ni'ya ñánda síxá. Ta̱nga jngoò xi ki'ndí ma, tjí'ndeé‑la̱ nga kjit'aà na̱chrjein ya̱ kíjna ya̱ ni'ya‑la̱ na̱'èn‑la̱. \v 36 K'oa̱á ma‑ne, tsà jè Ki'ndí‑la̱ Nainá si̱ìkíjnandei̱í‑nò, nguì kixi̱í kjoa̱ nga jñò, ki̱tsa̱jnandei̱í‑nó. \v 37 'A̱n, be‑ná nga tje̱‑la̱ Abraham‑nò; ta̱nga jñò mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná, koi‑né nga mìkiì mokjeiín‑nò 'én‑na̱ xi chjà. \v 38 'A̱n, k'oa̱á s'ín chjà koni s'ín tjín xi kìjtseè k'e̱ nga ti̱sa̱ tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱. Jñò, k'oa̱á ti̱s'ín 'nè koni s'ín kina'yà‑là na̱'èn‑nò. \s1 Yá‑né xi na̱'èn‑la̱ ma xi̱ta̱ xi chja̱ko̱ Jesús \p \v 39 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: \p ―Jè tje̱‑na̱je̱n, ya̱á inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ Abraham. Jè na̱'èn‑jchá kjiìn‑naje̱n. \p Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Tsà kixi̱ kjoa̱ nga i̱xti‑la̱ Abraham 'mì‑nò, k'oa̱á s'ín s'e̱en koni s'ín kis'iìn Abraham. \v 40 'A̱n, na̱s'ín jye k'oa̱s'ín tsibeno̱jmí kixi̱‑nò, nga Nainá kitsjaà‑na 'én xi chjà, jñò mejèn‑nò nga si̱k'en‑ná. Abraham mì k'oa̱á kis'iìn. \v 41 Jñò, k'oa̱s'ín 'nè koni s'ín na̱'èn‑nò. \p Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: \p ―Ngaje̱n, mìtsà kjoa̱ chijngui kits'iìn‑jiìn‑je̱n. Ta̱jngoò jè Na̱'èn‑naje̱n, jè Nainá. \p \v 42 Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: \p ―Tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè na̱'èn‑nò Nainá, 'a̱n tjòchaá‑la s'e̱n‑ná nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑na; mìtsà tà kjo̱tsja ts'a̱n nga j'ia̱a; Nainá kisìkasén‑na. \v 43 ¿Mé‑ne mìkiì machi̱ya‑nò 'én‑na̱ xi chjàko̱‑nò? Koií‑né nga mìkiì ma‑nò na'yàñijon. \v 44 Na̱'èn‑nò, jè xi̱ta̱ nei̱í, jè nokjoà‑nò. K'oa̱á s'ín 'nè koni s'ín mejèn‑la̱ na̱'èn‑nò. Jè xi ma‑la̱ sík'en xi̱ta̱ kóni nga ti̱sa̱ tàts'en‑la̱ kjoa̱. Mìtsà kjoa̱ kixi̱ s'ín nga tsjìn‑la̱ kjoa̱ kixi̱. K'e̱ nga chja̱ 'én ndiso, k'oa̱á tsò koni s'ín tjín ini̱ma̱‑la̱ nga nguì xi̱ta̱ ndiso‑né. Jè na̱'èn‑la̱ ts'e̱ 'én ndiso. \v 45 Ta̱nga 'a̱n, 'én kixi̱ beno̱jmí‑nò; koií kjoa̱‑la̱ jñò, mìkiì mokjeiín‑nò. \v 46 ¿Yá xi̱ta̱ xinguio̱o xi ko̱ma‑la̱ ko̱kò mé jé xi tjín‑na? K'e̱ nga chjàko̱‑nò, nguì 'én kixi̱ chjà, ko̱ ¿mé‑ne mìkiì mokjeiín‑nò? \v 47 Jè xi xi̱ta̱‑la̱ Nainá, 'én‑la̱ Nainá 'nchré. Ta̱nga jñò, nga mìkiì na'yà, koií‑né nga mìtsà xi̱ta̱‑la̱ Nainá 'mì‑nò. \s1 Jñà kjoa̱ xi tsohótiya‑ne Jesús ko̱ xi̱ta̱ judío \p \v 48 Jñà xi̱ta̱ judío kiìchja̱, kitsò‑la̱ Jesús: \p ―Ngaje̱n, koií kjoa̱‑la̱ k'oa̱s'ín 'mì‑lèje̱n: ji̱, xi̱ta̱ Samaria‑né, ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑lè. \p \v 49 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n, mìtsà ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑na̱. Jè kjoa̱ xi tìs'iaàn, jè‑né nga bexkoán Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga jñò mìkiì yaxkón‑ná. Tà sa̱á nachrjengui‑ná. \v 50 Mìtsà jè kjoa̱ tìhotsjià nga jeya siìkíjna yijo‑na̱. Tíjna jngoò xi tíkosòn‑la̱, jè‑né xi jeya síkíjna‑na. \v 51 Nguì 'én kixi̱ xi chjàko̱‑nò, jè xi síkitasòn 'én‑na̱ koni s'ín xan‑nò, mìkiì ki̱yá ni̱ta̱ kjé‑ne. \p \v 52 Xi̱ta̱ judío kiìchja̱, kitsò: \p ―I̱'ndei̱ jyeé 'ya‑je̱n nga ini̱ma̱ ch'o‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑lè. Abraham ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá kjòtseé, k'en‑né. Ta̱nga ji̱ si‑né: “Jè xi síkitasòn 'én‑na̱ koni s'ín xan‑nò, mìkiì ki̱yá.” \v 53 Ngaji̱, ¿a ìsa̱ tíjna ítjoìn a mì k'oa̱‑ne koni jè Na̱'èn‑na̱je̱n Abraham? K'en‑né. Ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya ngajo‑la̱ Nainá ti̱koa̱á k'en‑né. ¿Yá‑ne ji̱ nga ti̱ji̱ ti̱nachrjeè jeya‑ne yijo‑lè? \p \v 54 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Tsà ti̱'a̱n jeya síkíjna‑na yijo‑na̱, nìmé chjí‑la̱. Jè xi jeya síkíjna‑na, jè Na̱'èn‑na̱ xi Nainá 'mì‑là. \v 55 Jñò mìkiì yaxkon Nainá, ta̱nga 'a̱n beèxkon‑ná. Tsà xán‑nò mìkiì bexkoan, xi̱ta̱ ndiso ko̱ma koni jñò nga xi̱ta̱ ndiso‑nò. 'A̱n, bexkon‑ná koa̱ sìkitasòn‑ná 'én‑la̱. \v 56 Xi̱ta̱ jchínga‑nò Abraham, tsjaá komà‑la̱ nga mejèn‑la̱ skoe̱xkon na̱chrjein‑na̱ nga j'ia̱a. K'e̱ nga kijtseè na̱chrjein‑na̱ ìsa̱ 'ñó ndaà kjòtsja‑la̱. \p \v 57 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱: \p ―Skanda kj'eè tjín‑lè icháte nó. ¿Kós'ín komà‑ne nga kiyaxkoin Abraham? \p \v 58 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Nguì kixi̱ kjoa̱ xi xan‑nò, 'A̱n‑ná xi ìsa̱ kjòtseé tìjna̱a koni jè Abraham. \p \v 59 Jñà xi̱ta̱ judío, kiskoé nda̱jo̱ nga mejèn‑la̱ ko̱sèn‑la̱ Jesús. Ta̱nga Jesús tsibìjna'ma, itjo‑ne ndi̱tsin i̱ngo̱, jahajiìn osen‑la̱ xi̱ta̱, i̱kjoàn kiì. \c 9 \s1 K'e̱ nga jè Jesús kisìndaà jngoò‑ne xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ \p \v 1 Jesús k'e̱ nga tífì ya̱ ndi̱yá, kijtseè jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi xó k'oa̱s'ín kits'iìn‑ne. \v 2 Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Maestro, xi̱ta̱ jè, ¿mé‑ne k'oa̱s'ín kits'iìn‑ne? ¿Yá xi tsohótsji jé? ¿A jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, o xi jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱? \p \v 3 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Mìtsà jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ tjín‑la̱ jé, ni̱ mìtsà jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ tsohótsji jé. Koií‑né nga i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ koi jcha̱‑la̱ kjo̱xkón‑ndaà‑la̱ Nainá. \v 4 Mochjeén‑né nga siìkitasoàn kjo̱xkón‑ndaà‑la̱ jè xi kisìkasén‑na̱ nga na̱chrjein ìsa̱. Ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ko̱jñò; ni̱ ti̱ jngoò‑ne xi ko̱ma si̱ìxá. \v 5 K'e̱ tákó i̱ tìjna̱a ìsa̱ i̱sò'nde, 'a̱n‑ná ni'ín xi sìhiseèn‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. \p \v 6 K'e̱ nga jye o̱kitsò, tsibíchrá i̱t'aà nangui. Jè ndána̱chrá‑la̱ tsibíndaà‑ne ndási, i̱kjoàn kisìkaàjno xko̱n jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱. \v 7 I̱kjoàn kitsò‑la̱: \p ―T'in, kaníkjoiìn ya̱ chrjó nandá Siloé (jè 'én xi tsòya‑ne, jè xi kinìkasén). \p Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kiì kaníkjoa̱n, k'e̱ nga inchrobà‑ne jye tsejèn‑la̱. \v 8 Jñà xi̱ta̱ i̱ndiì ni'ya‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ xi jye kjòtseé beèxkon nga to̱n síjé kjo̱tjò, kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿A mìtsà jè xi̱ta̱ jè xi bìjna nga síjé kjo̱tjò to̱n? \p \v 9 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi tsò: \p ―Jè‑né. \p Koa̱ jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: \p ―Kjo̱meè k'oa̱á kji, ta̱nga mìtsà jè. \p K'e̱é kiìchja̱ xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga sa̱ ítjòn, kitsò: \p ―'A̱n‑ná. \p \v 10 Jñà xi̱ta̱ kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¿Kós'ín komà nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? \p \v 11 Xi̱ta̱ jè kitsò: \p ―Jè xi̱ta̱ xi 'mì Jesús, kisindaà ndási, kisìkaàjno xkoaàn, i̱kjoàn kitsò‑na̱: “T'in, kaníkjoiìn ya̱ chrjó nandá Siloé.” 'A̱n, kiaà, k'e̱ nga jye tsaníkjoaàn, komà kotsejèn‑na. \p \v 12 Jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Xi̱ta̱ jè, ¿ñánda tíjna? \p Jè xi̱ta̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò: \p ―Mìkiì be ñánda tíjna. \s1 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ fariseo kisìjtsò jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne \p \v 13 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga jye kjòndaà‑ne kiìko̱ ñánda títsa̱jna xi̱ta̱ fariseo, \v 14 koií kjoa̱‑la̱ nga na̱chrjein nìkjáya‑né k'e̱ nga tsibíndaà ndási Jesús nga kisìkaàjno xko̱n jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ mé‑ne ko̱ma kitáx'a̱‑ne xko̱n. \v 15 Jñà xi̱ta̱ fariseo ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò‑la̱: \p ―¿Kós'ín komà nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? \p Xi̱ta̱ jè kitsò: \p ―Ndásií kisìkaàjno xkoaàn; i̱kjoàn tsanìkjoàn; i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑na̱. \p \v 16 Tjín i'nga xi̱ta̱ fariseo xi kitsò: \p ―Xi̱ta̱ jè, mì‑la tsà Nainá kisìkasén nga mìkiì beèxkón na̱chrjein nìkjáya. \p Ti̱koa̱ tjín i'nga xi kitsò: \p ―¿Kós'ín ma‑ne nga ma‑la̱ s'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín tsà xi̱ta̱ jé‑né? \p I̱kjoàn kjòjòya xi ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ fariseo; mìkiì kjòngásòn kjo̱hítsjeèn‑la̱. \v 17 Ìjngoò k'a kitjànangui‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne, kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱, ¿kó si, yá xi̱ta̱‑ne xi kiskíx'a̱‑ne xkoiìn? \p Xi̱ta̱ jè kitsò: \p ―Jngoò xi̱ta̱ xi chja̱ ngajo‑la̱ Nainá. \p \v 18 Ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío, mìkiì kòkjeiín‑la̱ tsà kixi̱ kjoa̱ nga jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ nga k'oa̱s'ín kits'iìn koa̱ i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑la̱. K'e̱é kiìchja̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, \v 19 kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Jè xi̱ta̱ jè, ¿a ki'ndí‑nò ma? ¿A kixi̱í kjoa̱ nga mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga sa̱ kits'iìn? ¿Kó ma‑ne nga tsejèn‑la̱ i̱'ndei̱? \p \v 20 Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ kitsò: \p ―'Ya‑náje̱n nga ki'ndí‑naje̱n ma. Kixi̱í kjoa̱ nga mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga sa̱ kits'iìn. \v 21 Ta̱nga mìkiì 'ya‑je̱n mé‑ne nga ma tsejèn‑la̱ i̱'ndei̱, ti̱koa̱á mìkiì 'ya‑je̱n yá‑né xi kiskíx'a̱‑ne xko̱n. Jè sobà chji̱nangui‑là, jè kàtèno̱jmí‑nò, nga jyeé xi̱ta̱ jchínga. \p \v 22 Jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ koií k'oa̱s'ín kitsò‑ne nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Jñà xi̱ta̱ judío jyeé k'oa̱s'ín tsajoóya‑ne nga jngoò k'aá ki̱tjokàjiìn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga, tsà yá xi̱ta̱ xi ki̱tso̱ nga jè Jesús jè xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]. \v 23 Koií k'oa̱ ti̱s'ín kitsò‑ne jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱, nga kitsò: “Jè sobà chji̱nangui‑là, nga jyeé xi̱ta̱ jchínga‑né.” \p \v 24 Jñà xi̱ta̱ judío ìjngoò k'a kiìchja̱‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Tèno̱jmí kixi̱‑náje̱n nga nguixko̱n Nainá. Ngaje̱n 'ya‑náje̱n nga jè xi̱ta̱ jè, xi̱ta̱ jé‑né. \p \v 25 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ xi jye kjòndaà‑ne kiìchja̱, kitsò: \p ―'A̱n, mìkiì be tsà xi̱ta̱ jé‑né. Tà jè xi be, k'e̱ nga sa̱ kits'ian mìkiì tsejèn‑na, ta̱nga i̱'ndei̱ jyeé tsejèn‑na. \p \v 26 Ìjngoò k'a kitsò‑la̱: \p ―¿Mé xi kisìko̱‑lè? ¿Kó s'ín kisìko̱‑lè nga kitáx'a̱‑ne xkoiìn? \p \v 27 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: \p ―Jyeé koa̱ kàxan‑nò, ta̱nga jñò mìkiì na'yà. ¿Mé‑ne mejèn‑nò nga ìjngoò k'a k'oa̱ xán‑nò? ¿A ti̱koa̱á mejèn‑nò nga xi̱ta̱‑la̱ ko̱ma nga ya̱ chíta'yàt'aà‑là? \p \v 28 Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga k'oa̱ ki'mì‑la̱, kòjti‑la̱, kiìchja̱jno‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Ji̱‑né xi̱ta̱ xi ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱. Ta̱nga ngaje̱n ya̱á chìta'yàt'aà‑la̱je̱n Moisés. \v 29 'Ya‑náje̱n nga jè sobà Nainá kiìchja̱ko̱ Moisés. Ta̱nga jè xi̱ta̱ jè mìkiì 'ya‑je̱n ñánda j'iì‑ne. \p \v 30 Jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kitsò: \p ―Kjoa̱ jè, tà maxkón‑ná nga jñò, mìkiì 'ya ñánda j'iì‑ne xi̱ta̱ jè, ta̱nga 'a̱n be‑ná nga jè kiskíx'a̱‑ne xkoaàn. \v 31 'Yaà‑ná jñà xi̱ta̱ xi tjín‑la̱ jé, mìkiì 'nchré‑la̱ Nainá. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi tsakjón‑keè Nainá ti̱koa̱ síkitasòn koni s'ín mejèn‑la̱, jñà‑né xi 'nchré‑la̱. \v 32 Kóni nga ti̱sa̱ kjòtseé, ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ na'yà‑la̱ xi ma‑la̱ kíx'a̱‑ne xko̱n jngoò xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ k'e̱ nga k'oa̱s'ín kits'iìn. \v 33 Xi̱ta̱ jè, tsà mìtsà Nainá kisìkasén, ni̱mé xi ko̱ma‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in. \p \v 34 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱: \p ―Ngaji̱ xi ta̱xki̱ 'ñó tse jé tjín‑lè, ¿a ji̱í mejèn‑lè ko̱kóya‑naje̱n? \p I̱kjoàn tsachrje ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. \s1 Xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ ini̱ma̱‑la̱ \p \v 35 Jesús kiì'nchré nga jè xi̱ta̱ jè kinachrjekàjiìn ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. K'e̱ nga kisatiìkjoò ìjngoò k'a, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Ji̱, ¿a mokjeiín‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ tsò‑la̱ yijo‑la̱? \p \v 36 Xi̱ta̱ jè kitsò: \p ―Na̱'èn, koa̱tìn‑ná yá‑né, mé‑ne nga ko̱kjeiín‑na i̱t'aà ts'e̱. \p \v 37 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jyeé ki'yi, 'a̱n‑ná xi tìchjàko̱‑lè. \p \v 38 Xi̱ta̱ jè tsasìjna xkó'nchit'aà‑la̱ Jesús nga kijtseèxkón, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn mokjeiín‑na̱ i̱t'aà tsi̱ji. \p \v 39 I̱kjoàn kitsò Jesús: \p ―'A̱n, koií xá j'i̱‑na̱ i̱ i̱sò'nde; nga 'a̱n skosòn‑la̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱ ko̱tsejèn ìjngoò k'a‑la̱, koa̱ jñà xi tsejèn‑la̱ mìkiì ko̱tsejèn‑la̱. \p \v 40 Tjín i'nga xi̱ta̱ fariseo xi ya̱ títsa̱jnako̱ Jesús, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Ngaje̱n, ¿a ti̱koa̱á mìkiì tsejèn‑naje̱n? \p \v 41 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Jñò, tsà mìkiì tsejèn‑nò, tsjìn‑nò jé. Ta̱nga bixón‑nò: “Tsejèn‑naje̱n”, k'oa̱á ma‑ne nga ya̱ tjínè‑nò jé‑nò. \c 10 \s1 Paxtò ko̱ ndí orrè‑la̱ \p \v 1 ’Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, jè xi̱ta̱ xi mìtsà ya̱ fahas'en‑ne xotjoa̱‑la̱ ínchíbá‑la̱ orrè, xi xìn fahas'en‑kjá‑ne, xi̱ta̱ chijé‑né, jè xi̱ta̱ xi fìko̱ chijé cho̱. \v 2 Ta̱nga jè xi ya̱ fahas'en‑ne xotjoa̱‑la̱ ínchíbá, jè‑né xi paxtò, xi síkinda̱ orrè. \v 3 Jè xi síkinda̱ xotjoa̱‑la̱ ínchíbá, jé kíx'a̱‑la̱. Jè xi paxtò, chja̱ 'ín‑la̱ nga jngoò ìjngoò orrè, ko̱ jñà orrè 'nchréjta‑la̱ nei‑la̱. I̱kjoàn ochrje ínchíbá‑la̱. \v 4 K'e̱ nga jye bitjo yije ínchíbá‑la̱ jñà orrè, jè paxtò fìko̱ nga 'nchréjtaá‑la̱ nga jè nei‑la̱. \v 5 Ta̱nga jngoò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mìkiì kji̱tji̱ngui‑la̱ nga mìkiì beèxkon. Ta̱ sa̱á ta ko̱ngaá‑la̱ nga mìkiì 'nchré jta̱‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. \p \v 6 Jesús k'oa̱á tsò kjoa̱ xi mangásòn xi tsibéno̱jmí‑la̱. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne. \s1 Mé xi s'ín jè paxtò xi ndaà síkinda̱ orrè \p \v 7 Jesús, ìjngoò k'a kitsò‑la̱: \p ―Xi nguì o̱kixi̱ k'oa̱á xán‑nò. 'A̱n‑ná xotjoa̱‑la̱ ínchíbá ñánda fahas'en‑ne jñà orrè. \v 8 Ngats'iì jñà xi j'iì ítjòn‑na, sa̱ xi̱ta̱ chijé‑né, jñà xi fìko̱ chijé cho̱. Jñà orrè mìkiì kiì'nchréñijon‑la̱. \v 9 'A̱n‑ná xi xotjoa̱; jè xi i̱t'aà ts'a̱n kjoa̱has'en, ki̱tjokàjiín kjo̱'in kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. K'oa̱s'ín ngaya‑la̱ koni s'ín orrè nga fahas'en ínchíbá‑la̱ ko̱ bitjo ko̱ sakó‑la̱ ijñá xi kjèn. \p \v 10 ’Jè xi̱ta̱ chijé tà f'iì síchijé‑né, f'iì sík'en‑né, f'iì síkjehesòn‑ne. Ta̱nga 'a̱n, koií xá j'i̱‑na nga kàtas'e‑nò kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne, nga ni̱mé chijat'aà‑nò nga nguì ndaà kàtas'e‑nò. \v 11 'A̱n‑ná xi paxtò xi ndaà ko'ndà orrè. Jè paxtò xi ndaà ko'ndà orrè, jè xi tjíjngoò ikon nga ki̱yátjì jñà orrè. \v 12 Jè xi̱ta̱ xi tà chi̱'nda tíjna nga ko'ndà orrè, k'e̱ nga beè nga nchrobá chrañà tse̱jén, síkítsa̱jna jñà orrè, i̱kjoàn onga. Koií k'oa̱s'ín‑ne nga mìtsà jè paxtò xi ko'ndà, ti̱koa̱ mìtsà jè nei‑la̱ orrè. I̱kjoàn matsja‑la̱ jè tse̱jén nga tsobà'ñó jñà orrè, xki̱ xi ján sítsjòya jñà orrè xi i'nga. \v 13 Jè xi̱ta̱ xi chi̱'nda tíjna tà onga‑né; koií k'oa̱s'ín‑ne nga nìmé kinda̱‑la̱. Tà jè síkinda̱ chjí‑la̱ mìtsà jñà orrè síkinda̱. \p \v 14-15 ’'A̱n‑ná paxtò xi ndaà ko'ndà orrè; koni s'ín beèxkon‑na Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱ 'a̱n bexkoan Na̱'èn‑na̱, k'oa̱á ti̱s'ín beèxkon‑ná orrè‑na̱ kó kjoàn, ko̱ jñà orrè beèxkoòn‑na nga ts'a̱n. 'A̱n tíjngoò takoàn nga ki̱yátjià jñà orrè‑na̱. \v 16 Ti̱koa̱ tjín‑ìsa‑na xi kj'ei̱í orrè, jñà xi mìtsà i̱ títsa̱jnaya ínchíbá jè. Ti̱koa̱á mochjeén‑né nga kji̱nchrobàkon‑na mé‑ne nga kji̱'nchréñijon‑na ti̱koa̱ si̱kitasòn‑na. Jngoò ínchíbá ko̱ma‑ne ko̱ jngoò ko̱ma paxtò xi skó'nda. \p \v 17 ’Koií kjoa̱‑la̱ nga matsjakeè‑na Na̱'èn‑na̱ nga 'a̱n tíjngoò takoàn nga ki̱yá mé‑ne k'e̱ nga ko̱ma i̱skan kjoa̱áya‑na. \v 18 Ni̱yá xi tjí'nde‑la̱ nga si̱ìk'en‑na, 'a̱n kjo̱tsja ts'a̱n‑ná nga tsja yijo‑na̱. Tjí'nde‑na̱ nga tsja, ti̱koa̱ tjí'nde‑na̱ nga kjoa̱áya‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. Jè Na̱'èn‑na̱ k'oa̱ tjín kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑na̱. \p \v 19 Jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, ìjngoò k'a kjòjòya jñà xi̱ta̱. \v 20 Kjín ma xi̱ta̱ xi kitsò: \p ―Ini̱ma̱ cho̱‑la̱ nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱. Xi̱ta̱ ská‑né. ¿Mé‑ne o̱kji‑ne xi̱ta̱ xi na'yà‑là? \p \v 21 Jñà xi̱ta̱ xi i'nga kitsò: \p ―'Én koi mìtsà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. ¿A ko̱maá‑la̱ jè xi̱ta̱ nei̱í nga skíx'a̱ xko̱n xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱? \s1 Mé xi komà k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío kisìjtikeè Jesús \p \v 22 K'e̱ nga na̱chrjein cho̱n 'nchán, ján Jerusalén tíbitjo s'eí nga ijchò ìjngoò nó nga kjòchikon‑t'in i̱ngo̱. \v 23 Jesús ya̱ tíjna i̱ngo̱ ítjòn nga tsóbangui nguitjoa̱ xi 'mì Salomón. \v 24 Jñà xi̱ta̱ judío chincha jngoò itjandiì‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―¿Skanda mé na̱chrjein chíña‑lèje̱n? Jngoò k'a koa̱tìn‑náje̱n, ¿a ji̱‑né xi Cristo [xi xó kisìkasén‑ne Nainá]? \p \v 25 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Jyeé k'oa̱ kixan‑nò, ta̱nga jñò mìkiì mokjeiín‑nò. Jñà kjo̱xkón xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ s'iaàn, jñà síkixi̱ya ndaà kjoa̱ xi i̱t'aà ts'a̱n. \v 26 Ta̱nga jñò, mìkiì mokjeiín‑nò, koií kjoa̱‑la̱ nga mìtsà ndí orrè ts'a̱n xan‑nò. \v 27 Jñà ndí orrè‑na̱ 'nchréjtaá‑na̱; 'a̱n beèxkon‑ná, koa̱ fìtji̱ngui‑na̱. \v 28 'A̱án tsja‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne; mìkiì chija ni̱ta̱ kjé‑ne; ti̱koa̱ ni̱yá xi kjoa̱á'an‑na̱. \v 29 Jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìnga̱tsja‑na jñà ndí orrè, ìsa̱ tíjna ítjòn ni̱ta̱ yá‑ne. Ni̱jngoò xi ko̱ma‑la̱ kjoa̱á'an‑na i̱ya tsja Na̱'èn‑na̱. \v 30 'A̱n ko̱ Na̱'èn‑na̱ tà jngoò ma‑naje̱n. \p \v 31 Jñà xi̱ta̱ judío tsibíxkó nda̱jo̱ nga mejèn‑la̱ ko̱sèn‑la̱ Jesús. \v 32 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―'Ñó kjìn kjo̱xkón xi ndaà tjín jye tsakoò‑nò xi inchrobà‑ne i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱. ¿Jñò, ñá‑la̱á nga̱tjì‑la̱ kjoa̱ koi, nga nda̱jo̱ mejèn bínè‑ná? \p \v 33 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: \p ―Mìtsà koií kjoa̱‑la̱ kjo̱xkón ndaà xi tì'nì nga nda̱jo̱ kínè‑lèje̱n. Koií kjoa̱‑la̱ nga Nainá nokjoàjno‑la̱ nga Nainá 'mì‑la̱ yijo‑lè. Ji̱, tà xi̱ta̱‑né. \p \v 34 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Jè Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi jñò chìta'yà k'oa̱á s'ín tíchja̱ ñánda nga tsò Nainá: “Jñò, k'oa̱á kixan‑nò, nainá 'mì‑nò.” \v 35 Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, mì yá xi ko̱ma ko̱chrjekàngui. K'oa̱á s'ín tíchja̱ nga jè Na̱'èn‑ná, nainá kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kitjoé‑la̱ 'én‑la̱. \v 36 Tsà k'oa̱s'ín ki'mì xi̱ta̱ koi, ¿mé‑ne bixón‑nò nga Nainá chjàjno‑la̱ k'e̱ nga xan‑nò: 'A̱n‑ná xi Ki'ndí‑la̱ Nainá? Nga jè Nainá kitsjaà‑na̱ xá nga kisìkasén‑na̱ i̱ i̱sò'nde. \v 37 Kì kiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, tsà mì k'oa̱á s'ín tìs'iaàn koni s'ín tís'ín Na̱'èn‑na̱. \v 38 Ta̱nga tsà k'oa̱ tjín kjoa̱ xi tìs'iaàn na̱s'ín mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi tìs'iaàn, mé‑ne nga k'oa̱s'ín jcha̱‑nò ko̱ kàtakjeiín‑nò nga ta jngoó ma‑naje̱n Na̱'èn‑na̱ ko̱ 'a̱n. \p \v 39 Jñà xi̱ta̱ judío mejèn‑la̱ nga kitsobà'ñó ìjngoò k'a Jesús. Ta̱nga Jesús itjokàya tsja xi̱ta̱ koi, i̱kjoàn kiì. \p \v 40 K'e̱é kiì ìjngoò k'a ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán ya̱ ñánda kis'iìn ítjòn bautizar xi̱ta̱ jè Juan; Jesús ya̱á tsibìjna. \v 41 'Ñó kjìn xi̱ta̱ ijchò tji̱ngui‑la̱ Jesús. Xi̱ta̱ koi, kitsò: \p ―Juan, ni̱mé kjo̱xkón ndaà kis'iìn. Ta̱nga ngats'iì 'én xi kitsò jè Juan i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè, nguì kjoa̱ kixi̱‑né. \p \v 42 Ya̱ i̱'nde jè, 'ñó kjìn xi̱ta̱ kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. \c 11 \s1 Kó kitsò Jesús k'e̱ nga kiì'nchré nga k'en Lázaro \p \v 1 Tíjna xk'én jngoò xi̱ta̱ xi 'mì Lázaro xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Betania, ya̱ na̱xa̱ndá ts'e̱ María ko̱ ndichja xi 'mì Marta. \v 2 (Jè María xi ndichja ma Lázaro, jè‑né xi kisìkaàjno xkiì jne̱ ndso̱ko̱ Jesús. I̱kjoàn ko̱ tsja̱ sko̱ kisìxìjno‑ne ndso̱ko̱.) \v 3 Jñà íchjín ndichja Lázaro, kisìkasén‑la̱ xá Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, jè amigo‑lè xi ndaà matsjachi kijna xk'én‑né. \p \v 4 K'e̱ nga kiì'nchré Jesús, kitsò: \p ―Ch'in jè, mìkiì ki̱yá‑ne; k'oa̱á s'ín ko̱chjeén nga jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Nainá, mé‑ne jè Ki'ndí‑la̱ ti̱koa̱ jeya kíjna‑ne. \p \v 5 Jesús 'ñó matsjakeè Marta ko̱ ndichja ko̱ Lázaro xi 'ndse̱ ma. \v 6 K'e̱ nga kiì'nchré nga kijna xk'én Lázaro, nguì jò na̱chrjein tsibìjna Jesús, ya̱ i̱'nde ñánda tíjna. \v 7 Xi jye komà, i̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱: \p ―Ìjngoò k'a tíkjiaán ján nangui Judea. \p \v 8 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: \p ―Maestro, kj'eè tsà kjìn na̱chrjein tjín‑la̱ k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío mejèn‑la̱ tsibínè‑lè nda̱jo̱ nga si̱ìk'en‑lè. ¿A ti̱ya̱á mejèn k'oín ìjngoò k'a ngá‑ne? \p \v 9 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nga jngoò na̱chrjein, ¿a mìtsà tejò hora tjín‑la̱? Jè xi na̱chrjein tsóba mìkiì satíngui nga jè ni'ín xi tjín i̱sò'nde síhiseèn‑la̱. \v 10 Ta̱nga jè xi tsóba nga ni̱tje̱n, satíngui‑né nga tsjìn‑la̱ ni'ín xi síhiseèn‑la̱. \p \v 11 I̱kjoàn kitsò‑la̱ xi̱ta̱‑la̱: \p ―Jè amigo‑ná Lázaro kjinafé‑né, ta̱nga 'a̱n koií xá fì‑na̱ nga 'a̱n si̱kjaá‑la̱. \p \v 12 Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús kitsò: \p ―Na̱'èn, tsà kjinafé‑né, ko̱ndaá‑ne. \p \v 13 Jesús k'e̱ nga o̱kitsò, jè tíchja̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà‑la̱ Lázaro. Ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn tsà tà tísíkjáya‑ne Lázaro nga kjinafè. \v 14 K'e̱é jngoò k'a tsibéno̱jmí kixi̱‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Lázaro jyeé k'en. \v 15 Matsja‑na̱ xi i̱t'aà tsa̱jòn nga jè na̱chrjein nga mì ya̱ titsa̱jnaà, mé‑ne jñò ko̱kjeiín‑nò. Nchrobá, tíkjiaán chítsejèn‑lá. \p \v 16 K'e̱é kiìchja̱ Tomás xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne Ti'ño̱]; kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Jñá ti̱koa̱ tíkjiaán, mé‑ne ya̱ ki̱yákoa̱á Jesús. \s1 Jesús, jè xi síkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ ti̱koa̱ tsjá‑la̱ kjoa̱binachon \p \v 17 K'e̱ nga ijchò Jesús, kiì'nchré nga jyeé tjín‑la̱ ñijòn na̱chrjein nga kisìhijiìn Lázaro. \v 18 Na̱xa̱ndá Betania chrañàt'aà kijna‑la̱ na̱xa̱ndá Jerusalén, tjín‑la̱ tsà jàn kilómetro. \v 19 Kjìn xi̱ta̱ judío ijchòkon jè Marta ko̱ María nga ijchò síjehikon nga 'ndse̱ k'en. \v 20 Jè Marta, k'e̱ nga kiì'nchré nga Jesús tínchrobá chrañà, kiìkjaá indiaà. Jè María ya̱á tsibìjnaya ni'ya. \v 21 Jè Marta kitsò‑la̱ Jesús: \p ―Na̱'èn, tsà i̱‑là tijni, jè 'ndsè mì‑la kiì k'en. \v 22 Ta̱nga i̱'ndei̱ be‑ná ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑la Nainá, tsjá‑lè. \p \v 23 Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Jè 'ndsì kjoa̱áya‑la̱. \p \v 24 Marta kitsò: \p ―Be‑ná k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein kíjnakon ìjngoò k'a‑ne, k'e̱ nga kjoa̱áya‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ xi jye k'en. \p \v 25 Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná xi sìkjaáya‑la̱ xi̱ta̱ ko̱ tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon. Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n na̱s'ín ki̱yá, kíjnakon ìjngoò k'a‑ne. \v 26 Ngats'iì xi̱ta̱ xi títsa̱jnakon, jñà xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mìtsà jngoò k'a ki̱yá. Ngaji̱, ¿kó si?, ¿a mokjeiín‑lè? \p \v 27 Marta kiìchja̱ kitsò: \p ―Jon Na̱'èn, 'a̱n, mokjeiín‑na nga ji̱‑né xi Cristo; ji̱‑né xi Ki'ndí‑la̱ Nainá, jè xi k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjoi̱í i̱ i̱sò'nde. \s1 Jesús, mé‑ne kiskindàyakeè‑ne Lázaro \p \v 28 Marta, k'e̱ nga jye o̱kitsò, kiìchja̱'ma‑la̱ María xi ndichja ma, kitsò‑la̱: \p ―I̱í tíjna Maestro, chja̱ xó‑lè. \p \v 29 Jè María k'e̱ nga kiì'nchré, ni̱to̱ón tsasítje̱n, kiìkon Jesús. \v 30 Jesús, kj'eè kiì fahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá, tákó ya̱á síjna ñánda ijchòkjaá indiaà Marta. \v 31 Jñà xi̱ta̱ judío xi títsa̱jnako̱ ni'ya‑la̱ María nga nchisíjehikon, k'e̱ nga kijtseè nga tà ni̱to̱n itjo ni'ya María, kiìtji̱ngui‑la̱. K'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn tsà ya̱ tífì kjindáya ñánda kisìhijiìn Lázaro. \p \v 32 María k'e̱ nga ijchò ñánda síjna Jesús, k'e̱ nga kijtseè, tsasìjna xkó'nchit'aà‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn tsà i̱í‑la tijni, jè 'ndsè mì‑la kiì k'en. \p \v 33 Jesús k'e̱ nga kijtseè nga tíkjindáya María ti̱koa̱ nchikjindáya xi̱ta̱ judío xi tji̱ko̱, 'oón komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱ Jesús, 'ñó kjòba‑la̱. \v 34 Jesús kiskònangui, kitsò: \p ―¿Ñánda kisìhijiìn? \p Kitsò jñà xi̱ta̱: \p ―Na̱'èn nchroboí, chítsejèn‑la̱. \p \v 35 Jesús kiskindàya‑né. \v 36 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Chítsejèn‑la̱, 'ñó matsjakeè Lázaro. \p \v 37 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi kitsò: \p ―Xi̱ta̱ jè komà‑la̱ kiskíx'a̱ xko̱n xi̱ta̱ xi mìkiì tsejèn‑la̱, ¿a mìtsà komà‑la̱ tsà mìkiì k'en Lázaro? \s1 Kós'ín ma jaáya‑la̱ Lázaro \p \v 38 Jesús ìjngoò k'a 'ñó 'on komà‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Kiì kasìt'aà chrañà‑la̱ jè i̱tsjó‑la̱ mik'en. Jngoò nguijo ñánda jngoò nda̱jo̱ teè tíchjoàjto‑la̱. \v 39 Jesús kitsò: \p ―Chja̱àxiòn jè nda̱jo̱. \p Jè Marta, ndichja mik'en, kitsò‑la̱ Jesús: \p ―Na̱'èn, jyeé‑la ch'o jne̱ nga jyeé tjín‑la̱ ñijòn na̱chrjein nga kisìhijiìn. \p \v 40 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―¿A mì jyeé k'oa̱ kixan‑lè, tsà mokjeiín‑lè jcha̱‑ne kjoa̱jeya‑la̱ Nainá? \p \v 41 K'e̱é jaàxìn nda̱jo̱ xi tíchjoàjto‑la̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en, Jesús kiskoòtsejèn ngajmiì, kitsò: \p ―Na̱'èn, tsjaà‑lè kjo̱ndaà, ndaàha̱ chjí‑lè nga na'yà‑ná. \v 42 'A̱n be‑ná nga kjit'aá na̱chrjein na'yà‑ná, ta̱nga koií k'oa̱ kàxan‑lè nga kjìn ma xi̱ta̱ xi títsa̱jna mé‑ne nga ko̱kjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. \p \v 43 K'e̱ nga jye o̱kitsò, 'ñó kiìchja̱, kitsò: \p ―Lázaro, nchroboí, tìtjoi̱i nga̱jo̱. \p \v 44 Jè xi kijna k'en, itjo‑ne nga̱jo̱. Jñà ndso̱ko̱ ko̱ tsja, nikje na'ñó tjí'ñó‑ne. Jè i̱sén‑la̱, jngoò nikje chroba tíjtéjiìn. Jesús k'e̱é kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱: \p ―Chíjnda̱'ñó‑nò, kàtjì‑ne. \s1 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Jesús \r (Mateo 26:1‑5; Marcos 14:1‑2; Lucas 22:1‑2) \p \v 45 Jñà xi̱ta̱ judío xi j'iì nga tsobáhijtako̱ María, k'e̱ nga kijtseè koni s'ín kis'iìn Jesús, kjìn ma xi kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. \v 46 Ta̱nga tjín i'nga xi̱ta̱ judío xi kiìkon jñà xi̱ta̱ fariseo, tsibéno̱jmí‑la̱ koni s'ín tjín kjoa̱ xi kis'iìn Jesús. \v 47 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo tsibíxkóya xíkjín, tsibíjna jngoò junta ts'e̱ xi̱ta̱ ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿Mé xi s'e̱én? Xi̱ta̱ jè ndaà jchán tís'ín kjo̱xkón xi ndaà tjín. \v 48 Tsà ta ki̱'nde‑lá, ngats'iì xi̱ta̱ ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱. I̱kjoàn kjoi̱í xi̱ta̱ Roma, si̱ìkits'ón‑ya i̱'nde tsjeè‑ná ko̱ na̱xa̱ndá‑ná. \p \v 49 Xi ti̱jñà‑ne xi̱ta̱ koi, jngoò xi 'mì Caifás xi no̱'miì ítjòn tíjna jè nó jè, kiìchja̱ kitsò: \p ―Jñò, ni̱mé kjoa̱ xi tíjiìn‑nò, \v 50 ko̱ mìkiì nìkítsjeèn nga mochjeén‑né nga tà jngoò xi̱ta̱ kàtiyaàtjì‑la̱ na̱xa̱ndá‑ná mì k'oa̱á‑ne tsà ki̱yá yije xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑ná. \p \v 51 Caifás k'e̱ nga k'oa̱s'ín kiìchja̱ mìtsà tà kjo̱hítsjeèn ts'e̱. Ta̱nga koi‑né nga no̱'miì ítjòn tíjna nó jè, Nainá kisìkichi̱ya‑la̱ nga Jesús, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga jè na̱xa̱ndá ki̱yátjì ngajo‑la̱. \v 52 Mìtsà ta jè na̱xa̱ndá ki̱yátjì ngajo‑la̱; ti̱koa̱á koi̱ìxkóya‑né ngats'iì i̱xti‑la̱ Nainá xi xki̱ xi ján na̱xa̱ndá nchisíjchá yijo‑la̱, kóho̱kji nga tíjtsa i̱sò'nde. \v 53 Ti̱jè‑ne na̱chrjein jè tsajoóya‑ne nga si̱ìk'en Jesús. \p \v 54 Koií kjoa̱‑la̱ Jesús mì ti̱ kiì ta̱xki̱ tsajmeèjiìn osen‑la̱ xi̱ta̱ judío. Ya̱á kiì kíjna i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn ya̱ chrañàt'aà‑la̱ jngoò na̱xa̱ndá xi 'mì Efraín; ya̱á tsibìjna ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱. \p \v 55 Jyeé nchrobá machrañà s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. K'e̱ nga ti̱kj'eè mats'ia̱ s'eí, kjìn xi̱ta̱ kiì ján Jerusalén nga kiì sítsjeèya yijo‑la̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ xi xkón tjín. \v 56 Xki̱ xi ján tsohótsji Jesús. K'e̱ nga títsa̱jna ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱, kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿Kó bixón? ¿A kjoi̱í s'eí Paxko̱, o xi majìn‑né? \p \v 57 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo, k'oa̱á s'ín kitsjaà o̱kixi̱ tsà yá xi skoe̱xkon ñánda tíjna Jesús, kàtèno̱jmí mé‑ne nga tso̱ba̱'ñó‑ne. \c 12 \s1 Mé xi kis'iìn María i̱t'aà ts'e̱ Jesús \r (Mateo 26:6‑13; Marcos 14:3‑9) \p \v 1 Nguì joòn na̱chrjein chija ìsa̱‑la̱ nga ki̱tjo s'eí Paxko̱. Jesús kiì ján na̱xa̱ndá Betania ñánda tíjna Lázaro xi jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga k'en. \v 2 Ya̱á kisindaà‑la̱ tsojmì Jesús xi tsakjèn nga kòjñò. Jè Marta tsibíya tsojmì xi kiskine. Ngats'iì xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jnat'aà ími̱xa̱, ti̱koa̱ ya̱ tíjna Lázaro ko̱ Jesús. \v 3 María j'iìko̱ osen litro xkiì jne̱ xi 'ñó chjí xi nguì ts'e̱ nardo. Kisìkaàjno ndso̱ko̱ Jesús, i̱kjoàn kisìxìjno‑ne tsja̱sko̱. Kóho̱kji i'nga ni'ya, ndaà jchán kiìjne̱. \v 4 Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè ti‑la̱ Simón xi 'mì Judas Iscariote, jè xi si̱ìnga̱tsja Jesús jñà xi̱ta̱ kondra̱‑la̱, kitsò: \p \v 5 ―¿Mé‑ne mìtsà kàsatíjna‑ne xkiì jne̱ jè? Tsà kàsatíjna‑ne koni tjín síkijne chjí‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi jàn sìndo̱ na̱chrjein síxá, mé‑ne jè to̱n‑la̱ ko'bì‑la̱ jñà xi̱ta̱ i̱ma̱. \p \v 6 Judas mìtsà koi kjoa̱‑la̱ o̱kitsò‑ne nga makájno‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱, koií‑né nga xi̱ta̱ chijé‑né. Jè nga̱tsja chijtsa xi sinchá to̱n; ma síchijé to̱n xi sinchá chijtsa. \v 7 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Kì k'oa̱ 'mì‑la̱ jè chjo̱ón. Xkiì jne̱ jè tíjnatjò‑la̱ k'e̱ nga 'a̱n xi siìjñaà. \v 8 Jñò, kjit'aà na̱chrjein kítsa̱jnako̱‑nò jñà xi̱ta̱ i̱ma̱, ta̱nga 'a̱n mìtsà tà kjit'aà na̱chrjein i̱ kóti̱jnako̱‑nò. \s1 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ judío tsajoóya‑ne nga ti̱koa̱ si̱ìk'en jè Lázaro \p \v 9 'Ñó kjìn xi̱ta̱ judío kisijiìn‑la̱ nga ya̱ tíjna Jesús ya̱ na̱xa̱ndá Betania; k'e̱é kiìtji̱ngui‑la̱. Ta̱nga mìtsà tà koií kjoa̱‑la̱ Jesús kiì‑ne; jè kiì katsejèn‑la̱ Lázaro xi jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ k'e̱ nga k'en. \v 10 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì tsajoóya‑ne nga ti̱koa̱ mejèn‑la̱ si̱ìk'en jè Lázaro, \v 11 koií kjoa̱‑la̱ nga jè nga̱tjì‑la̱ Lázaro, kjìn jchán xi̱ta̱ judío chinchat'aàxìn nga jye mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús. \s1 Kós'ín komà k'e̱ nga jè Jesús jahas'en‑jiìn na̱xa̱ndá Jerusalén \r (Mateo 21:1‑11; Marcos 11:1‑11; Lucas 19:28‑40) \p \v 12 Nga komà nchijòn, kjìn jchán xi̱ta̱ ijchò s'eí Paxko̱ ján Jerusalén; kisijiìn‑la̱ nga ti̱koa̱ ya̱ ki̱jchò Jesús; \v 13 tsate xka̱jén, itjo kiskoòñà‑la̱ i̱ya ndi̱yá; 'ñó kiìchja̱, kitsò: \p ―¡Jeya kàtìjna Nainá! ¡Mé tà ndaà‑la̱ jè xi̱ta̱ xi nchrobá nga̱jo̱‑la̱ Nainá, xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Israel! \p \v 14 Jesús kisakò jngoò‑la̱ ndí búrró ki'ndí xi tsibìjnasòn‑la̱ koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: \q1 \v 15 Kì tsakjoòn‑jèn, ji̱ na̱xa̱ndá Sión, \q1 chìtsejèn‑la̱ xi̱ta̱xá ítjòn‑lè xi nchrobá, \q1 tíjnasòn jngoò‑la̱ ndí búrró ki'ndí. \p \v 16 K'e̱ nga sa̱ ítjòn, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús mìkiì kjòchi̱ya‑la̱ kó tsòya‑ne 'én koi. Ta̱nga k'e̱ nga k'en Jesús, i̱kjoàn jaáya‑la̱ nga kiìmijìn ján ngajmiì, skanda k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga k'oa̱á s'ín komàt'in koni s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi i̱t'aà ts'e̱. \p \v 17 Jñà xi̱ta̱ xi kijtseè k'e̱ nga jè Jesús kisìkjaáya‑la̱ jè Lázaro nga jye kijnak'en, ìsa̱á ndaà kisìka'bísòn 'én, tsibéno̱jmí yije‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í. \v 18 Koií kjoa̱‑la̱ 'ñó kjìn xi̱ta̱ kiìkjaá indiaà Jesús nga jye kiì'nchré jñà kjo̱xkón xi kis'iìn. \v 19 Jñà xi̱ta̱ fariseo kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Chítsején‑là; jñá, ni̱mé xi s'e̱én nga ngats'iì xi̱ta̱ i̱sò'nde sa̱ jè fìtji̱ngui‑la̱. \s1 Kó kitsò Jesús k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ griego mejèn‑la̱ skoe̱xkon \p \v 20 Jñà xi̱ta̱ xi ijchò s'eí ján Jerusalén nga ya̱ beèxkón Nainá, ya̱á títsa̱jnajiìn i'nga xi̱ta̱ griego. \v 21 Xi̱ta̱ koi ijchòkon Felipe xi Betsaida i̱'nde‑la̱, nangui xi chja̱‑ne Galilea; tsibítsi'ba‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, mejèn‑naje̱n jcha̱xkon‑je̱n Jesús. \p \v 22 Felipe kiì kéno̱jmí‑la̱ Andrés; k'e̱é kiì Andrés ko̱ Felipe tsibéno̱jmí‑la̱ Jesús. \v 23 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Jyeé ijchò na̱chrjein‑la̱ nga jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ kji̱mijìn ìjngoò k'a‑ne ngajmiì mé‑ne nga jeya kíjna‑ne. \v 24 Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jè no̱jmé tsà mìkiì tjóki̱yá k'e̱ nga sitje̱, tà jngoò kjit'aá ko̱ma. Ta̱nga tsà tjóki̱yá k'e̱ nga si̱hijiìn, ko̱kjìn‑ya‑né. \v 25 Jè xi̱ta̱ xi tjòkeè yijo‑la̱ nga mì mé kjo̱'in sa̱kò‑la̱, tà sa̱á si̱ìchija‑né ko̱ kjo̱'in kíjnajiìn; ta̱nga jè xi̱ta̱ xi mìkiì tjòkeè yijo‑la̱ i̱ i̱sò'nde, ndaà tíjnatjò‑la̱ kjoa̱binachon‑la̱ skanda ta mé na̱chrjein‑ne. \v 26 Tsà yá xi mejèn‑la̱ nga 'a̱n si̱ìxáko̱‑na kàtjanchrobá tji̱ngui‑na; ya̱ ñánda nga 'a̱n kóti̱jna, ti̱koa̱ jè, ya̱á kíjnat'aà‑na. Tsà yá xi 'a̱n si̱ìxáko̱‑na jè Na̱'èn‑na̱ ndaà skoe̱xkón. \s1 K'oa̱á s'ín tsibéno̱jmí Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà‑la̱ \p \v 27 ’I̱'ndei̱ 'ñó jchán ba ma‑la̱ ini̱ma̱‑na̱. ¿Mé 'én xi kichjà? ¿A k'oa̱á xan‑lè: “Na̱'èn, ti̱nachrjekàjiìn‑ná kjo̱'in xi ko̱mat'ian jè hora jè”? Majìn, nga koií xá j'i̱‑na nga ki̱tasòn. \v 28 Na̱'èn, jeya tijni. \p Ti̱k'e̱‑ne kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì nchrobá‑ne, kitsò: \p ―Jyeé kòkjìn k'a jeya síkíjna yijo‑na̱ ko̱ ìjngoò k'a jeya siìkíjna yijo‑na̱. \p \v 29 Jñà xi̱ta̱ xi ya̱ títsa̱jna, k'e̱ nga kiì'nchré, tjín xi kitsò: ch'o̱ón xi jane. Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, kitsò: \p ―Àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi kiìchja̱‑la̱. \p \v 30 Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―'Én xi kàna'yà‑là mìtsà kjo̱ndaà ts'a̱n, kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò. \v 31 Jè hora jè, nga sindaàjiìn‑la̱ i̱sò'nde; i̱'ndei̱, jyeé ijchò hora nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde, jyeé ki̱tjojiìn. \v 32 K'e̱ nga 'a̱n, tjámiìtje̱n i̱t'aà nangui, ngats'iì xi̱ta̱, 'a̱án kichjà‑la̱ nga kji̱nchrobàt'aà‑na̱. \p \v 33 Koií o̱kitsò‑ne, jè tsibéno̱jmíya kós'ín ko̱mat'in k'e̱ nga ki̱yá. \v 34 Jñà xi̱ta̱ kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―'Ya‑náje̱n nga jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, k'oa̱á s'ín tíchja̱, tsò‑né: Jè Cristo, kíjnakon‑ne ni̱ta̱ kjé‑ne. Ngaji̱, ¿mé‑ne ko̱si‑ne nga mochjeén‑né nga jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ tjámiìtje̱n‑t'aà nangui? ¿Yá‑ne xi Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱ 'mì‑la̱? \p \v 35 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Tákó kíjnajiìn chiba na̱chrjein‑nò ni'ín xi síhiseèn‑nò. Ti̱tjájmeè nga tíjnajiìn‑nò xi síhiseèn‑nò, mé‑ne nga mì ko̱jñò‑nò. Jè xi i̱jiìn jñò tsó'ba mìkiì beè kós'ín fì. \v 36 Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ ni'ín xi síhiseèn k'e̱ nga tákó tíjnajiìn‑nò, mé‑ne nga ya̱ ki̱tjá ñánda iseèn choòn. \p K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, kiì tsibìjna'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱. \s1 Mé‑ne jñà xi̱ta̱ judío mìkiì kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús \p \v 37 Jesús, na̱s'ín tákó 'ñó kjìn kjo̱xkón ndaà kis'iìn nga nguixko̱n xi̱ta̱, jñà xi̱ta̱ mìkiì kòkjeiín‑la̱. \v 38 Koií tsitasòn 'én xi kiskiì Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ya̱ nga̱jo̱‑la̱ Nainá, nga kitsò: \q1 Na̱'èn, ¿yá‑né xi tímokjeiín‑la̱ 'én‑ná xi kinokjoàyaá? \q1 ¿Yá xi tìhokoò‑la̱ nga'ñó xi tjín‑lè? \m \v 39 Koií kjoa̱‑la̱ nga mìkiì kòkjeiín‑la̱, nga k'oa̱á s'ín tíchja̱ ìjngoò k'a xo̱jo̱n‑la̱ Isaías ñánda tsò: \q1 \v 40 Nainá tsibíchjoà xko̱n, \q1 kisìtájaàjiìn ini̱ma̱‑la̱, \q1 mé‑ne nga mìkiì ko̱tsejèn‑la̱, \q1 mìkiì ko̱chi̱ya‑la̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑la̱ \q1 nga ti̱koa̱ mì 'a̱n kji̱nchrobàt'aà‑na̱ nga 'a̱n sìndaà‑na̱. \m \v 41 Isaías, koií k'oa̱s'ín kiìchja̱‑ne nga jyeé kijtseè jè kjoa̱ jeya‑la̱ Jesús nga i̱t'aà ts'e̱é kiìchja̱. \p \v 42 Na̱s'ín koa̱tsò 'én koi, kjìn xi̱ta̱ judío kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Jesús, skanda kòkjeiín i'nga‑la̱ xi xi̱ta̱ sko̱‑la̱. Ta̱nga mìtsà jngoò k'a tsakó yijo‑la̱ nga jye kòkjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Cristo; nga jñà tsakjón‑la̱ jñà xi̱ta̱ fariseo, tsà ya̱ ko̱chrjekàjiìn ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. \v 43 Jè xi mejèn‑la̱ nga ìsa̱ ndaà kítsa̱jna nga nguixko̱n xi̱ta̱ mì k'oa̱‑ne koni nga nguixko̱n Nainá. \s1 'Én xi kiìchja̱ Jesús, nga jè koi̱ìndaàjiìn‑la̱ xi̱ta̱ \p \v 44 Jesús 'ñó kiìchja̱ kitsò: \p ―Jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mìtsà tà i̱t'aà ts'a̱n mokjeiín‑la̱, ti̱koa̱á mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ xi jè kisìkasén‑na̱. \v 45 Jè xi beèxkon‑na, ti̱koa̱á beèxkon‑né jè xi kisìkasén‑na. \v 46 'A̱n xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, koií xá j'i̱‑na i̱ i̱sò'nde, nga ngats'iì xi̱ta̱ xi ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, mì ya̱ kítsa̱jnajiìn i̱jiìn jñò. \v 47 Jè xi 'nchré 'én‑na̱ ko̱ mìkiì síkitasòn, mìtsà 'a̱n tsjaà‑la̱ kjo̱'in nga mìtsà koi xá j'i̱‑na nga kjo̱'in tsjaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde, koií xá j'i̱‑na nga ko̱chrjekàjñaà kjo̱'in xi̱ta̱ i̱sò'nde. \v 48 Jè xi ochrjekàngui‑na̱ nga mìkiì kjoétjò 'én‑na̱, tjín xi tsjá‑la̱ kjo̱'in. Jè 'én xi jye 'a̱n kichjà, jè tsjá‑la̱ kjo̱'in k'e̱ nga kjoe̱het'aà na̱chrjein. \v 49 K'e̱ nga chjà, mìtsà tà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n sìkjeén, jè Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na kitsjaà‑na o̱kixi̱ kós'ín chjà koa̱ mé 'én xi kokoòya. \v 50 Be‑ná jè kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑na̱, jè xi tjín‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne. Jñà 'én xi 'a̱n chjà, k'oa̱á s'ín chjà koni s'ín tsatíxoma‑na Na̱'èn‑na̱. \c 13 \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsaníjno ndso̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ \p \v 1 Chibaá na̱chrjein chija‑ìsa nga ki̱tjo s'eí Paxko̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Jesús jyeé tíjiìn‑la̱ nga jye ijchò na̱chrjein nga si̱ìkíjna i̱sò'nde nga jye tífìko̱‑ne Na̱'èn‑la̱. Ta̱nga Jesús tjòkeè kijtseè yije xi̱ta̱‑la̱ i̱ i̱sò'nde kóni skanda jyehet'aà na̱chrjein‑la̱. \p \v 2 K'e̱ nga jye kòjñò, Jesús tíkjèn‑ko̱ xi̱ta̱‑la̱, ko̱ jè xi̱ta̱ nei̱í jyeé k'oa̱s'ín tsibíjiìn ini̱ma̱‑la̱ jè Judas Iscariote, ti‑la̱ Simón, nga jè si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. \v 3 Jesús jyeé tíjiìn‑la̱ nga jè Na̱'èn‑la̱ kisìnga̱tsja yije kjoa̱ nga jè ko̱tìxoma‑la̱ nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑ne ko̱ ti̱jè tífìko̱ ìjngoò k'a‑ne. \v 4 Jesús tsasítje̱n‑t'aà ími̱xa̱, jaàxìn na̱chro̱ xi kisòn‑'nga‑la̱, kiskoé jngoò nikje toalla, tsibíkjá ndáyá‑la̱. \v 5 I̱kjoàn kiskoé jngoò tina̱, tsibíya nandá, tsibíts'ia̱ nga tsaníjno ndso̱ko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, i̱kjoàn kisìxìjno‑ne jè nikje toalla xi tíkjá ndáyá‑la̱. \p \v 6 K'e̱ nga ijchò kasìt'aà‑la̱ Simón Pedro nga mejèn‑la̱ ko̱níjno ndso̱ko̱, Simón kitsò: \p ―Na̱'èn, ¿a ok'ín‑na nga ji̱ ko̱nìjnoi ndso̱koaà? \p \v 7 Kiìchja̱ Jesús, kitsò: \p ―I̱'ndei̱ mìkiì machi̱ya‑lè mé kjoa̱ xi tìs'iaàn, ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱é ko̱chi̱ya‑lè. \p \v 8 Jè Pedro kitsò: \p ―Mìkiì tsjaà'nde nga ndso̱koaà ko̱nìjnoi. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―Tsà mìkiì kóníjnoa ndso̱koiì mìtsà xi̱ta̱ ts'a̱n xán‑lè. \p \v 9 K'e̱é kitsò Simón Pedro: \p ―Na̱'èn, mìtsà tà ndso̱koaà ta̱nìjnoiì, ti̱koa̱á ta̱nìjnoiì ndsa̱a ko̱ skoaà. \p \v 10 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jè xi jye tsangàya, tà jè ndso̱ko̱ mochjeén nga saníjno, nga jyeé tsjeè yije yijo‑la̱. Jñò, tsjeé kjoàn na̱s'ín mìtsà kóho̱tjión. \p \v 11 Jesús koií k'oa̱s'ín kitsò‑la̱: “Mìtsà tà ngats'ioò nga tsjeè kjoàn”, nga jyeé tíjiìn‑la̱ yá‑né xi si̱ìnga̱tsja i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱. \p \v 12 K'e̱ nga jye tsaníjno ndso̱ko̱ jñà xi̱ta̱‑la̱, tsohòkjá‑ne na̱chro̱kisòn‑'nga‑la̱. Tsibìjnat'aà‑ne ími̱xa̱, kitsò‑la̱: \p ―¿A machi̱yaá‑nò kjoa̱ xi kàsiìko̱‑nò? \v 13 Jñò, k'oa̱á bixón nga Maestro ko̱ Na̱'èn 'mì‑ná. Ndaà bixón, kixi̱í kjoa̱ xi 'mì‑ná. \v 14 'A̱n, xi Maestro ko̱ Na̱'èn 'mì‑na, kònìjnoa ndso̱koò, jñò ti̱koa̱á mochjeén‑né nga k'oa̱ ti̱s'ín ta̱nìjnoò ndso̱ko̱ xinguio̱o. \v 15 'A̱n, k'oa̱á s'ín kìjna jngoò‑nò xkósòn mé‑ne jñò k'oa̱ ti̱s'ín ti̱ko̱o xinguio̱o koni s'ín kàsiìko̱‑nò. \v 16 Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, jè xi chi̱'nda tíjna, mìtsà jè tíjna ítjòn‑la̱ nei‑la̱. Ti̱koa̱ jè xi satíxá‑la̱ mìtsà jè tíjna ítjòn‑la̱ jè xi otíxá‑la̱. \v 17 I̱'ndei̱ nga jye machi̱ya‑nò kjoa̱ koi, mé ta ndaà‑nò tsà k'oa̱s'ín si̱kitasòn nga ko̱s'ín s'e̱en. \p \v 18 ’Mìtsà ngats'ioò k'oa̱tìxan‑nò; bexkon‑ná jñà xi̱ta̱ xi 'a̱n jaàjñaà. Mochjeén‑né nga kàtitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jè xi kjèn‑ko̱‑na, ti̱jè‑ne xi kondra̱ kiìtji̱ngui‑na.” \v 19 Tìbeno̱jmí‑nò kjoa̱ koi k'e̱ nga ti̱kj'eè k'oa̱ ma, mé‑ne k'e̱ nga jye k'oa̱s'ín ko̱ma, ko̱kjeiín‑nò nga 'a̱n‑ná [xi Nainá]. \v 20 Nguì kjoa̱ kixi̱í xi xan‑nò, jè xi skoétjò xi̱ta̱ xi 'a̱n siìkasén, 'a̱án skoétjò‑na; ko̱ jè xi skoétjò‑na, jè skoétjò jè xi kisìkasén‑na. \s1 Kó kitsò Jesús k'e̱ nga tsibéno̱jmí nga jè Judas si̱ìnga̱tsja xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ \r (Mateo 26:20‑25; Marcos 14:17‑21; Lucas 22:21‑23) \p \v 21 Jesús k'e̱ nga jye o̱kitsò, 'ñó jchán kokájno‑la̱; ìjngoò k'a kiìchja̱, kitsò: \p ―Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, i̱ tíjnajiìn jngoò‑nò xi si̱ìnga̱tsja‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑na̱. \p \v 22 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, xki̱ xi ján kiskoò'an xíkjín nga mìkiì tíjiìn‑la̱ yá‑ne xi o̱títsò‑la̱ Jesús. \v 23 Jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ya̱ tíjnakjoòko̱ k'e̱ nga nchikjèn, jè xi̱ta̱‑la̱ xi jè Jesús 'ñó matsjakeè. \v 24 Jè Simón Pedro, kitsjaà‑la̱ seña jè xi̱ta̱ xíkjín xi ya̱ tíjnakjoòko̱ Jesús nga sko̱nangui‑la̱ yá‑né xi o̱títsò‑la̱. \v 25 Jè xi̱ta̱ jè, ìsa̱ 'ñó tsibìjnat'aà chrañà‑la̱; kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, ¿yá‑né xi o̱tì'mì‑la̱? \p \v 26 Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―Jè xi tsjaà jngoò‑la̱ i̱nchra̱jín 'nchi̱, jè‑né xi o̱tìxan‑la̱. \p K'e̱é kitsjaà‑la̱ jè Judas Iscariote, ti‑la̱ Simón. \v 27 Jè xi̱ta̱ nei̱í ni̱to̱ón jahas'en‑jiìn ini̱ma̱‑la̱ Judas k'e̱ nga kiskoé i̱nchra̱jín. Jesús kitsò‑la̱: \p ―Jè kjoa̱ xi s'i̱in xátíya ko̱t'i̱in. \p \v 28 Jñà xi̱ta̱ xi títsa̱jnat'aà ími̱xa̱ xi nchikjèn, ni̱jngoò xi kjòchi̱ya‑la̱ mé‑ne ko̱s'ín kitsò‑ne Jesús. \v 29 Tjín i'nga xi̱ta̱ xi k'oa̱s'ín kisìkítsjeèn; maá‑la̱ tsà títsò‑la̱ Jesús: “Tsojmì ti̱ndí xi ts'e̱ s'eí.” O tsà títsò‑la̱: “To̱n tjiì chiba‑la̱ xi̱ta̱ i̱ma̱.” Nga jè Judas nga̱tsja chijtsa to̱n. \v 30 Judas, k'e̱ nga jye tsakjèn i̱nchra̱jín, ni̱to̱ón itjo ni'ya; kiì; nga jye jñò choòn. \s1 Kjo̱tíxoma xi̱tse̱ xi kitsjaà Jesús \p \v 31 K'e̱ nga jye itjo ni'ya Judas nga kiì, Jesús kitsò: \p ―I̱'ndei̱, jè Ki'ndí‑la̱ Xi̱ta̱, jyeé jeya tíjna. Ti̱koa̱ Nainá jyeé jeya tíjna i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. \v 32 Nainá tsà jeya tíjna i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱, ti̱jè‑ne Nainá jeya si̱ìkíjna Ki'ndí‑la̱. Ni̱to̱ón jcha̱‑la̱ kjoa̱ jeya‑la̱. \v 33 Jñò, xi ndí i̱xti‑na̱ xan‑nò, mìtsà ti̱ tse kóti̱jnako̱ ìsa̱‑nò. Jñò, ki̱nchátsji‑ná ta̱nga k'oa̱á xan‑nò koni kixan‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío: Ya̱ ñánda tìfia, jñò, mìkiì ko̱ma konguió. \v 34 Jngoò kjo̱tíxoma xi̱tse̱ tsjaà‑nò: Ti̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. K'oa̱s'ín ti̱tsjacha xinguio̱o koni s'ín 'a̱n kisìtsjakeè‑nò. \v 35 Tsà k'oa̱s'ín si̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò, k'oa̱á s'ín skoe̱‑ne ngats'iì xi̱ta̱ nga kixi̱ kjoa̱ nga ya̱ chìta'yàt'aà‑ná. \s1 'Én xi kiìchja̱ Jesús nga jè Pedro kjó'mat'in \r (Mateo 26:31‑35; Marcos 14:27‑31; Lucas 22:31‑34) \p \v 36 Simón Pedro kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, ¿ñánda tì'mì? \p Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Ya̱ ñánda tìfia, mìkiì ko̱ma kjítji̱ngui‑ná xi kjoa̱ ni̱to̱n, ta̱nga k'e̱ nga ko̱ma i̱skan, ko̱maá kjítji̱ngui‑ná. \p \v 37 Simón Pedro kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, i̱'ndei̱, ¿mé‑ne mìkiì ko̱ma kjítji̱ngui‑lè? Tíjngoò takoàn nga 'a̱n ki̱yá ngajo‑lè. \p \v 38 Jesús kiìchja̱, kitsò‑la̱: \p ―¿A kixi̱í kjoa̱ nga tíjngoò takoìn nga ji̱ ki̱yá ngajo‑ná? Nguì o̱kixi̱í xi xan‑lè, k'e̱ nga ti̱kj'eè kjindáya kóxtí, jàn k'a tsjá'mat'in‑ná nga mìkiì yaxkon‑ná. \c 14 \s1 Kó s'ín ko̱ma nga ma ki̱jchoaá ya̱ ñánda tíjna Na̱'èn‑ná \p \v 1 ’Kì makájno‑nò. Kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ Nainá, ti̱koa̱ kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. \v 2 Ján ni'ya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ tjín jchán i̱'nde ñánda ma nìkjáya. Tsà mì kixi̱ kjoa̱ nga k'oa̱s'ín tjín, mì‑la tsà tà chjà k'oa̱ xán‑nò nga tìfìkìndaà‑nò jngoò i̱'nde xi tsa̱jòn. \v 3 Koni s'ín kjián nga kìndaà‑nò i̱'nde, k'oa̱á ti̱s'ín kjoia̱a ìjngoò k'a nga kjíko̱‑nò, mé‑ne ya̱ ñánda kóti̱jna, ti̱koa̱ ya̱ ki̱tsa̱jnako̱‑ná. \v 4 Jñò jyeé 'yaà kós'ín fì ndi̱yá ñánda tìfia. \p \v 5 Tomás kitsò: \p ―Na̱'èn mìkiì 'ya‑je̱n ñánda tì'mì. ¿Kós'ín jcha̱‑naje̱n ndi̱yá? \p \v 6 Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná xi ndi̱yá, 'a̱n‑ná xi kjoa̱kixi̱, 'a̱n‑ná xi kjoa̱binachon. Ta̱jngoò i̱t'aà ts'a̱n ko̱ma ki̱jchò jñò ñánda tíjna Na̱'èn‑ná. \v 7 Jñò, tsà yaxkon‑ná, ti̱koa̱ jcha̱xkon‑nò Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé yaxkon ko̱ titsa̱chìtsejèn‑la. \p \v 8 Felipe kitsò: \p ―Ta̱kó‑náje̱n yá‑ne xi Na̱'èn 'mì. Ta̱ k'oa̱á tjín xi ko̱jngoò‑ne takòn‑je̱n. \p \v 9 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Ji̱ Felipe, kjòtseé tìjna̱ko̱‑nò, ¿a tà kj'eè yaxkon‑ná? Jè xi jye kijtseèxkon‑na̱, jyeé kijtseèxkon Na̱'èn‑na̱. ¿Mé‑ne ko̱si‑ne: “Ta̱kó‑náje̱n xi Na̱'èn 'mì”? \v 10 ¿A mì mokjeiín‑lè nga 'a̱n, ya̱á tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, koa̱ jè Na̱'èn‑na̱ ya̱ tíjnako̱‑na? Jñà 'én xi 'a̱n chjàko̱‑nò, mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'a̱n; jè Na̱'èn‑na̱ xi tíjnako̱‑na, jè‑né xi tísíxá i̱t'aà ts'a̱n. \v 11 Kàtakjeiín‑nò nga 'a̱n ya̱ tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, ko̱ jè Na̱'èn‑na̱ ya̱ tíjnako̱‑na. Tsà mìkiì mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n, na̱s'ín tà jè kàtakjeiín‑nò i̱t'aà ts'e̱ xá‑na̱ xi 'a̱n tìs'iaàn. \v 12 Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jè xi mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n, ti̱koa̱á ko̱maá‑la̱ s'i̱in xá xi 'a̱n s'iaàn; skanda ìsa̱á tsato s'i̱in, nga 'a̱n, ján tìfia ñánda tíjna Na̱'èn‑na̱. \v 13 Ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑la Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, 'a̱n sìkitasoàn, mé‑ne jè Na̱'èn‑na̱ jeya kíjna‑ne i̱t'aà ts'e̱ Ki'ndí‑la̱. \v 14 Tsà mé xi si̱jé i̱t'aà ts'a̱n, 'a̱n, sìkitasòn‑ná. \s1 K'e̱ nga jè Jesús kitsjaà 'én‑la̱ nga si̱ìkasén jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá \p \v 15 ’Jñò, tsà matsjacha‑ná ti̱kitasòn kjo̱tíxoma‑na̱. \v 16 'A̱n, kìtsi'bà‑la̱ Na̱'èn‑na̱ nga kàtasíkasén jngoò‑nò jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, mé‑ne kjit'aà na̱chrjein kíjnako̱‑nò. \v 17 Jè xi si̱ìkasén‑nò Na̱'èn‑na̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ xi nguì kjoa̱ kixi̱. Jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, mìkiì ko̱ma skoétjò nga mìkiì beèxkon, ta̱nga jñò yaxkon‑nò nga ya̱ tíjnako̱‑nò, ko̱ ya̱á kíjnajiìn ini̱ma̱‑nò. \v 18 Mìkiì siìkítsa̱jna jcha̱n‑nò, kjoi̱kon ìjngoò k'a‑nò nga kóti̱jnako̱‑nò. \v 19 Tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde mì ti̱ kiì skoe̱xkon‑na; ta̱nga jñò jcha̱xkon‑ná; ti̱koa̱á ki̱tsa̱jnakon‑nò nga 'a̱n tìjna̱kon‑ná. \v 20 K'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein jè, jcha̱‑nò nga ya̱á tìjna̱koa̱a Na̱'èn‑na̱, koa̱ jñò ya̱á titsa̱jnako̱‑ná, ko̱ 'a̱n ya̱á tìjna̱ko̱‑nò. \v 21 Jè xi tíjiìn‑la̱ kjo̱tíxoma‑na̱ ti̱koa̱á síkitasòn‑né, jè‑né xi matsjakeè‑na. Ko̱ jè xi matsjakeè‑na ti̱koa̱á ko̱tsjakeè Na̱'èn‑na̱. 'A̱n, ti̱koa̱á matsjake̱‑ná koa̱ kokoò tsejèn‑la̱ yijo‑na̱. \p \v 22 Kiskònangui Judas (mìtsà jè Iscariote). Kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn kós'ín ko̱ma nga tà ngaje̱n ko̱kótsejèn‑náje̱n yijo‑lè nga mìtsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱kótsejèn‑la̱ yijo‑lè. \p \v 23 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Jè xi matsjakeè‑na̱ si̱ìkitasòn 'én‑na̱; ko̱ jè Na̱'èn‑na̱ ko̱tsjakeè‑né. Na̱'èn‑na̱ ko̱ 'a̱n kji̱nchrobàchón‑náje̱n; ya̱á ki̱tsa̱jnako̱‑je̱n. \v 24 Jè xi mìkiì matsjakeè‑na mìkiì síkitasòn 'én‑na̱. Jñà 'én xi jñò titsa̱na'yà, mìtsà ts'a̱n, ts'e̱é Na̱'èn‑na̱ xi kisìkasén‑na. \p \v 25 ’K'oa̱á s'ín tibeno̱jmí yije‑nò 'én koi k'e̱ nga tákó tìjna̱ko̱ ìsa̱‑nò. \v 26 Jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi i̱t'aà ts'a̱n si̱ìkasén‑nò Na̱'èn‑na̱, jè ko̱kòya yije‑nò koa̱ si̱ìkítsjeèn‑nò ngats'iì 'én xi tìxan‑nò. \p \v 27 ’'A̱n, tsjaà‑nò kjoa̱'nchán; ya̱á sìkíjnajñaà ini̱ma̱‑nò. K'oa̱á s'ín tsjaà‑nò koni s'ín 'nchán tìjna̱a, mìtsà k'oa̱s'ín tsjaà‑nò koni s'ín tsjá i̱sò'nde. Kì makájno‑nò ko̱ kì tsakjoòn‑jèn. \v 28 Jñò, jyeé kina'yà koni s'ín tìxan‑nò nga 'a̱n tìfia ta̱nga kjoi̱i ìjngoò k'a. Tsà kixi̱ kjoa̱ nga matsjacha‑ná, jñò, ti̱koa̱á ko̱tsjaá‑nò nga xan‑nò: Jye tìfia ñánda tíjna Na̱'èn‑na̱; nga jè Na̱'èn‑na̱ ìsa̱á tíjna ítjòn mì k'oa̱‑ne koni 'a̱n. \v 29 K'oa̱á s'ín tibeno̱jmí ítjòn‑nò kjoa̱ koi, mé‑ne k'e̱ nga jye ki̱tasòn, ko̱kjeiín‑nò. \p \v 30 ’Mì ti̱ kiì kjìn 'én kichjàko̱ ìsa̱‑nò. Jyeé nchrobá xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ jè i̱sò'nde; ta̱nga nìmé nga'ñó tjín‑la̱ nga jè si̱ìkijne‑na. \v 31 K'oa̱á s'ín ki̱tasòn, mé‑ne skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga matsjake̱ Na̱'èn‑na̱ nga tìsìkitasoàn kjo̱tíxoma xi kitsjaà‑na. \p ’Ti̱sítje̱en, tíkjiaán. \c 15 \s1 Jè xi ngui yá‑la̱ toò uva ko̱ jñà xi chrja‑la̱ \p \v 1 ’'A̱án ngaya‑la̱ yá je‑la̱ toò uva; jè Na̱'èn‑na̱ xi síxáko̱. \v 2 Ngats'iì chrja‑la̱ yá uva xi i̱t'aà ts'a̱n nchrobát'aà‑ne xi mìkiì ojà‑la̱ toò, Na̱'èn‑na̱ otet'aà‑né; koa̱ jñà xi ojà‑la̱ toò, ta sítsjeè‑né, mé‑ne nga ìsa̱ ndaà ko̱ja̱‑la̱ toò. \v 3 Jñò, jyeé k'oa̱s'ín kjòtsjeè‑nò xi i̱t'aà ts'e̱ 'én xi o̱kixan‑nò. \v 4 Jñò, mochjeén‑né nga ya̱ ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná koa̱ 'a̱n, ya̱á kóti̱jnako̱ kjit'aà‑nò. Jngoò chrja‑la̱ yá toò uva, mìkiì ko̱ja̱‑la̱ toò tsà mìkiì 'ñó tjít'aà jè yá je‑la̱. I̱t'aà tsa̱jòn, k'oa̱ ti̱s'ín tjín, nìmé xi s'e̱en tsà mì 'a̱n ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná. \p \v 5 ’'A̱n‑ná xi yá je‑la̱ toò uva, jñò‑nó xi chrja‑la̱. Jè xi 'a̱n kíjnako̱ kjit'aà‑na̱ ko̱ 'a̱n kóti̱jnako̱ kjit'aà, ndaà jchán ko̱ja̱‑la̱ toò. Ta̱nga ni̱mé xi s'e̱en tsà titsa̱jnat'aàxìn‑ná. \v 6 Jè xi mìtsà 'a̱n kíjnako̱ kjit'aà‑na, k'oa̱á s'ín tjáxìn koni chrja‑la̱ yá xi nìmé toò ojà‑la̱; k'e̱ nga jye xì, maxkó‑né i̱kjoàn sinchájiìn ni'ín nga tì. \p \v 7 ’Jñò, tsà ya̱ ki̱tsa̱jnako̱ kjit'aà‑ná, koa̱ tsà kixi̱ ki̱tsa̱jnako̱o 'én‑na̱ xi 'a̱n tsakoòya‑nò, ti̱jé ni̱ta̱ mé xi mejèn‑nò, k'oa̱á s'ín ki̱tasòn‑nò koni s'ín kixón. \v 8 K'oa̱á s'ín ma‑ne jcha̱‑la̱ kjoa̱jeya‑la̱ Na̱'èn‑na̱ k'e̱ nga 'ñó kjìn toò ko̱ja̱‑nò ko̱ k'oa̱á s'ín ma‑ne nga 'ya‑la̱ nga kixi̱ kjoa̱ nga ya̱ chìta'yàt'aà‑ná. \v 9 Koni s'ín matsjakeè‑na̱ Na̱'èn‑na̱, jñò, 'a̱n, k'oa̱ ti̱s'ín matsjake̱‑nò. Mochjeén‑né nga k'oa̱s'ín titsa̱jnako̱ kjit'aà kjoa̱ tsjacha‑na̱. \v 10 Tsà si̱kitasòn kjo̱tíxoma‑na̱, ya̱á ki̱tsa̱jnajñoò kjit'aà kjoa̱ tsjacha‑na̱. 'A̱n, k'oa̱á ti̱s'ín sìkitasoàn kjo̱tíxoma‑la̱ Na̱'èn‑na̱ ko̱ ya̱á tìjna̱jñaà kjit'aà kjoa̱tsjacha‑la̱. \p \v 11 ’Jñò, k'oa̱á s'ín chjàko̱‑nò mé‑ne si̱jnajiìn‑ne ini̱ma̱‑nò kjo̱tsja xi 'a̱n tjín‑na ko̱ nguì ndaà s'e̱‑nò kjo̱tsja. \v 12 Kjo̱tíxoma‑na̱ xi 'a̱n tsjaà‑nò, jè‑né nga ti̱tsjacha xinguio̱o nga jngoò ìjngoò, koni 'a̱n matsjake̱‑nò. \v 13 Jè xi̱ta̱ xi biyaàtjì ngajo‑la̱ amigo‑la̱, jè‑né xi ìsa̱ 'ñó matsjakeè xíkjín. \v 14 Jñò‑nó xi amigo‑na̱ xan‑nò, tsà si̱kitasòn koni s'ín bìnè‑nò. \v 15 Mì ti̱ chi̱'nda‑na̱ xan‑nò nga jè chi̱'nda mìkiì beè mé xi s'ín nei‑la̱. Amigo ts'a̱án xan‑nò nga jyeé tsibeno̱jmíya yije‑nò kjoa̱ xi tsakóya‑na̱ Na̱'èn‑na̱. \v 16 Mìtsà jñò kichjaàjiìn‑ná, ta̱ saà 'a̱n jaàjiìn‑nò. Kitsjaà‑nò xá nga konguió mé‑ne nga ndaà si̱xá‑nò. Jè xá‑nò si̱jna‑né ni̱ta̱ kjé‑ne, mé‑ne k'e̱ nga mé xi si̱jé‑là Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, tsjá‑nò. \v 17 Jè kjo̱tíxoma xi 'ñó tìbìnè‑nò: Nga tjòcha jcha̱a xinguio̱o nga jngoò ìjngoò. \s1 Mé‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde síjtikeè‑ne xi̱ta̱‑la̱ Jesús \p \v 18 ’Jñò, tsà si̱ìjtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde, kàtasijiìn‑nò nga 'a̱n, k'oa̱á s'ín kisìjtikeè ítjòn‑na. \v 19 Jñò, tsà tákó ya̱ titsa̱jnajiìn‑là xi̱ta̱ i̱sò'nde, jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱tsjakeé‑nò koni s'ín matsjakeè xi̱ta̱ xíkjín. Ta̱nga jñò, mìtsà ti̱ i̱‑ne i̱sò'nde tsa̱jòn. 'A̱n jaàjiìn‑nò nga tsachrjekàjiìn‑nò kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde, koií kjoa̱‑la̱ nga majtikeè‑nò jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde. \v 20 Ndaà ti̱kítsjeèn koni s'ín kixan‑nò: “Jè xi chi̱'nda tíjna, mìtsà ìsa̱ tíjna ítjòn‑la̱ nei‑la̱.” Koni s'ín kiìtji̱ngui kondra̱‑na̱ jñà xi̱ta̱, jñò, k'oa̱á ti̱s'ín kji̱tji̱ngui kondra̱‑nò. Tsà kisìkitasòn 'én‑na̱, ti̱koa̱á si̱ìkitasòn tsa̱jòn. \v 21 Ngats'iì kjoa̱ koi, k'oa̱á si̱ìko̱‑nò jè nga̱tjì‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n nga mìkiì beèxkon jè xi kisìkasén‑na. \p \v 22 ’'A̱n, tsà mì‑la kiì j'ia̱a ko̱ tsà mì‑la kiì tsohókoa̱a, ni̱ mé‑la jé tjín‑la̱. Ta̱nga i̱'ndei̱, mì ti̱ kiì ko̱ma ko̱si̱ko̱‑ne yijo‑la̱ kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱. \v 23 Jñà xi̱ta̱ xi 'a̱n majtikeè‑na, ti̱koa̱á majtikeè Na̱'èn‑na̱. \v 24 Ni̱mé‑là jé tjín‑la̱ jñà xi̱ta̱ tsà mì‑la kiì kijtseè jñà kjo̱xkón xi 'a̱n kis'iaàn xi ni̱ sa̱á jngoò xi̱ta̱ k'oa̱s'ín s'ín. Ta̱nga jyeé kijtseè kjo̱xkón xi 'a̱n kis'iaàn, ta̱nga tákó majtikeè‑na̱ ti̱koa̱ majtikeè Na̱'èn‑na̱. \v 25 K'oa̱s'ín tíma nga tíbitasòn 'én xi tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá xi kota'yà xi̱ta̱ koi, nga tsò: “Tísíjtikeé‑na̱ na̱s'ín nì mé kjoa̱ tìsìkoa̱.” \p \v 26 ’Ta̱nga k'e̱ ki̱tjojen jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, xi 'a̱n sìkasén i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱, jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi nguì o̱kixi̱, xi i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱ nchrobá‑ne, jè tsjá 'én i̱t'aà ts'a̱n. \v 27 Jñò, ti̱koa̱á k'oio̱o 'én i̱t'aà ts'a̱n nga ya̱á titsa̱jnako̱‑ná kóni nga tàts'en‑la̱ kjoa̱. \c 16 \p \v 1 ’K'oa̱s'ín tìbeno̱jmí‑nò kjoa̱ koi mé‑ne nga mìkiì ki̱nchat'aàxìn‑nò nga mokjeiín‑nò i̱t'aà ts'a̱n. \v 2 Ko̱chrjekàjiìn‑nò ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga. Ti̱koa̱ ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga ni̱ta̱ yá‑ne xi si̱ìk'en‑nò k'oa̱á s'ín si̱ìkítsjeèn nga Nainá nchisíxá‑la̱. \v 3 Koií kjoa̱‑la̱ nga k'oa̱s'ín s'i̱in‑ne nga mìkiì beèxkon Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱á 'a̱n mìkiì beèxkon‑na̱. \v 4 Koií k'oa̱s'ín tìxan‑nò mé‑ne k'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein ki̱ìtsjeèn‑nò nga jyeé tsibeno̱jmíya yije‑nò. K'e̱ nga sa̱ ítjòn, mìkiì o̱kixan‑nò nga ya̱á tìjna̱ko̱‑nò. \s1 Xá xi s'ín Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá \p \v 5 ’Ta̱nga i̱'ndei̱, jyeé tìfiko̱‑na jè xi kisìkasén‑na. Jñò, ni̱jngoò chjinangui‑ná, ñánda tìfia. \v 6 Tà saà kjoa̱ba tíjiìn ini̱ma̱‑nò, jè nga̱tjì‑la̱ koni tìxan‑nò kjoa̱ koi. \v 7 'Én kixi̱í xi tìxan‑nò; kjo̱ndaà tsa̱jòn‑nò nga kjián. Tsà mìkiì kjián, mìkiì ko̱ma ki̱tjojen jè xi ko̱si̱ko̱‑nò nga i̱ kíjnako̱‑nò. Mochjeén‑né nga kjián mé‑ne nga ko̱ma sìkasén‑nò. \v 8 K'e̱ nga ki̱tjojen jè xi ko̱si̱ko̱‑nò, jè si̱ìkíchi̱ya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde kjoa̱ ts'e̱ jé, ko̱ kjoa̱ xi kixi̱ tjín ko̱ nga si̱ndaàjiìn yá xi ko̱ko̱‑la̱ kjo̱'in. \v 9 Jè si̱ìkíchi̱ya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde xi kjoa̱ ts'e̱ jé nga mìkiì mokjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n. \v 10 Ko̱ si̱ìkíchi̱ya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ xi kixi̱ tjín, nga 'a̱n jyeé tìfia ñánda tíjna Na̱'èn‑na̱. Jñò, mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná. \v 11 Ko̱ si̱ìkíchi̱ya ndaà‑la̱ xi̱ta̱ nga si̱ndaàjiìn‑la̱ yá xi ko̱ko̱‑la̱ kjo̱'in, koi kjoa̱‑la̱ nga jè xi̱ta̱ nei̱í xi tíhotíxoma‑la̱ i̱sò'nde jye k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga kjo̱'in s'e̱‑la̱. \p \v 12 ’Kjìn jchán kjoa̱ tjín ìsa̱ xi kj'ei̱í xi ko̱xán‑nò ta̱nga i̱'ndei̱ mìkiì titsa̱jnandaà nga kjoa̱has'en‑jiìn‑nò. \v 13 K'e̱ nga ki̱tjojen jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi nguì kjoa̱ kixi̱, jè si̱ìkixi̱ya ndaà‑nò xi nguì kjoa̱ kixi̱ nga mìtsà kjo̱hítsjeèn ts'e̱ si̱ìkjeén k'e̱ nga ki̱chja̱. K'oa̱á s'ín ki̱chja̱ koni s'ín tjín kjoa̱ xi 'nchré. Ke̱èno̱jmí‑nò kjoa̱ xi s'e̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan. \v 14 Jè jeya si̱ìkíjna‑na k'e̱ nga tjoé‑la̱ 'én‑na̱ i̱kjoàn ko̱kòya‑nò. \v 15 Ngats'iì xi tjín‑la̱ Na̱'èn‑na̱, ti̱koa̱á ts'a̱n‑ná. Koií k'oa̱ xan‑nò nga jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá tjoé‑la̱ 'én xi ts'a̱n, i̱kjoàn ko̱kòya‑nò. \s1 Mé‑ne jè kjo̱ba, kjo̱tsjaá ko̱ma‑ne \p \v 16 ’Jñò, tà chibaá na̱chrjein chija nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná; xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein ìjngoò k'a jcha̱xkon ìjngoò k'a‑ná nga jè tìfikoa̱a Na̱'èn‑na̱. \p \v 17 Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ k'e̱é kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Kó tsòya‑ne 'én xi tsò‑la̱: tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná, xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein, ìjngoò k'a jcha̱xkon‑ná nga jè tìfikoa̱a Na̱'èn‑na̱. \p \v 18 Kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―¿Kó tsòya‑ne 'én xi tsò‑la̱: “Ta chibaá na̱chrjein chija”? Mìkiì fìya‑ná koni s'ín chja̱. \p \v 19 Jesús, ti̱k'e̱é kjòchi̱ya‑la̱ nga jñà xi̱ta̱‑la̱ mejèn‑la̱ sko̱nangui‑la̱ kó tsòya‑ne 'én xi kiìchja̱. K'e̱é kitsò‑la̱: \p ―¿A titsa̱chjinanguií‑la xinguio̱o kó tsòya‑ne koni s'ín kàxan‑nò: Tà chibaá na̱chrjein chija‑la̱ nga mì ti̱ kiì jcha̱xkon‑ná, xi ko̱ma jò jàn na̱chrjein ìjngoò k'a jcha̱xkon‑ná? \v 20 Nguì o̱kixi̱í xi xan‑nò, jñò, ba s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑nò, jchìhindáya‑nò, ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde tsjaá s'e̱‑la̱ ini̱ma̱‑la̱. Jñò, na̱s'ín ba s'e̱‑nò, jè kjoa̱ ba‑nò, nga ko̱ma i̱skan, kjoa̱ tsjaá ko̱ma‑ne. \v 21 Jngoò chjo̱ón, k'e̱ nga chóya na̱chrjein‑la̱ nga 'beé ki'ndí, tse kjo̱'in síkjeiín. Ta̱nga k'e̱ nga jye ts'iìn jè ki'ndí, mì ti̱ kiì síkítsjeèn‑ne kjo̱'in xi kasíkjeiín jè chjo̱ón. Ta̱ sa̱á tà kjo̱tsjaá s'e̱‑la̱ nga jngoò xi̱ta̱ kats'iìn i̱ i̱sò'nde. \v 22 O̱kixi̱‑né i̱t'aà tsa̱jòn, i̱'ndei̱, ba tjín‑nò, ta̱nga ko̱ma i̱skan, k'e̱ nga skoexkon ìjngoò k'a‑nò, k'e̱‑né nga 'ñó tsja ko̱ma‑la̱ ini̱ma̱‑nò. Jè kjo̱tsja‑nò ni̱yá xi kjoa̱áxìn‑nò. \p \v 23 ’K'e̱ nga ki̱jchò na̱chrjein nga jcha̱xkon ìjngoò k'a‑ná, ni̱mé xi chji̱nangui‑ná. O̱kixi̱í xi xan‑nò, ni̱ta̱ mé xi si̱jé‑là Na̱'èn‑na̱ xi i̱t'aà ts'a̱n, tsjá‑nò. \v 24 Skanda i̱'ndei̱, ni̱ sà mé xi nìjé xi i̱t'aà ts'a̱n; ti̱jé, tjoé‑nò, mé‑ne nga ni̱mé xi chijat'aà‑la̱ kjo̱tsja xi tíjiìn ini̱ma̱‑nò. \s1 Mé kjoa̱‑ne nga Jesús jye kisìkijne‑la̱ kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde \p \v 25 ’'Én xi tìchjàko̱‑nò, tà kjoa̱ mangásòn‑né tìsìkjeén. Ta̱nga ki̱jchò na̱chrjein k'e̱ nga mì ti̱ kiì kjoa̱ mangásòn kichjàko̱‑nò. Kèno̱jmí kixi̱í‑nò i̱t'aà ts'e̱ Na̱'èn‑na̱. \v 26 Na̱chrjein jè, jñò, i̱t'aà ts'a̱án si̱jét'aà‑là Na̱'èn‑na̱. 'A̱n, mì ti̱ kiì kìtsi'bà‑tjì‑nò xi i̱t'aà tsa̱jòn, \v 27 nga jè sobà Na̱'èn‑na̱ matsjakeè‑nò. Koií matsjakeè‑nò nga jñò, ti̱koa̱á matsjacha‑ná ko̱ mokjeiín‑nò nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑na. \v 28 Ya̱á itjokàt'aà‑la̱ Nainá nga inchrobà i̱ i̱sò'nde. I̱'ndei̱ siìkíjna‑ná i̱sò'nde, tìfiko̱ó ìjngoò k'a‑na̱ Na̱'èn‑na̱. \p \v 29 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―I̱'ndei̱, tinokjoà kixi̱‑né, ni̱mé kjoa̱ mangásòn tìnìkjiín. \v 30 I̱'ndei̱, jyeé 'ya‑je̱n nga ji̱ machi̱ya yijeé‑lè ni̱ta̱ mé kjoa̱‑ne. Mìkiì mochjeén tsà yá xi sko̱nangui‑lè. K'oa̱á ma‑ne nga mokjeiín‑naje̱n nga i̱t'aà ts'e̱ Nainá inchrobà‑ne. \p \v 31 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―I̱'ndei̱, ¿a mokjeiín‑nò? \v 32 Jyeé kjo̱meè bijchó hora, ti̱jè‑ne hora jè, jñò, tsjohoba‑nò nga jngoò ìjngoò; onguí‑nò ni'ya‑nò; ta̱jngoò si̱kíjna‑ná. Ta̱nga mìtsà ta̱jngoò tìjna̱a, jè tíjnako̱‑na Na̱'èn‑na̱. \v 33 K'oa̱á s'ín tìchjàko̱‑nò mé‑ne i̱t'aà ts'a̱n s'e̱‑nò kjoa̱'nchán. Koa̱ i̱ i̱sò'nde kjo̱'iín s'e̱‑nò, ta̱nga 'ñó t'è‑là takòn. 'A̱n, jyeé kisìkijne‑la̱ jñà kjoa̱ xi tjín i̱sò'nde. \c 17 \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsibítsi'batjì jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ \p \v 1 Jesús, k'e̱ nga jye k'oa̱s'ín kiìchja̱, kiskoòtsejèn ngajmiì, kitsò: \p ―Na̱'èn, jyeé ijchò hora‑la̱, jeya ti̱kíjni Ki'ndí‑lè, mé‑ne jè Ki'ndí‑lè ti̱koa̱ ngaji̱, jeya si̱ìkíjna‑lè, \v 2 koni s'ín kits'iì‑la̱ kjo̱tíxoma Ki'ndí‑lè i̱t'aà ts'e̱ ngats'iì xi̱ta̱ nga tjí'nde‑la̱ nga tsjaà‑la̱ kjoa̱binachon ni̱ta̱ kjé‑ne ngats'iì xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑la̱. \v 3 Jè kjoa̱binachon xi tjín ni̱ta̱ kjé‑ne, jè‑né nga skoe̱xkon‑lè, nga ta ji̱ ta̱jngoò‑né xi kixi̱ kjoa̱ nga Nainá 'mì‑lè, ti̱koa̱ skoe̱xkon Jesucristo xi Ki'ndí‑lè xi xó ji̱ kinìkasén‑ne. \p \v 4 ’'A̱n, jeya kisìkíjna‑lè i̱ i̱sò'nde, nga jyeé kisìjngoaà xá xi ji̱ kinìnga̱tsja‑ná. \v 5 Na̱'èn, i̱'ndei̱, k'oa̱s'ín jeya ti̱kíjna‑ná nga nguixkoiìn koni tjín kjoa̱ jeya xi kis'e‑na̱ nga tsohóti̱jnat'aà‑lè k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. \p \v 6 ’Jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde xi xó ji̱ kichjaàjiìn‑ne nga 'a̱n kinìnga̱tsja‑ná, jyeé tsibeno̱jmí‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji. Xi̱ta̱ tsi̱ji‑né, nga ji̱ kits'iì‑ná, ko̱ nchisíkitasòn‑né koni tsò 'én‑lè. \v 7 Jñà xi̱ta̱ koi, i̱'ndei̱, jyeé beè nga ngats'iì kjoa̱ xi 'a̱n kits'iì‑ná, i̱t'aà tsi̱ji nchrobá‑ne. \v 8 'A̱n, tsibeno̱jmí‑la̱ jñà 'én xi ji̱ kits'iì‑ná; jñà xi̱ta̱ koi, jahas'en‑jiìn‑la̱; jyeé kijtseè nga kixi̱ kjoa̱ nga i̱t'aà tsi̱jií inchrobà‑na̱. Mokjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. \p \v 9 ’Jñà xi̱ta̱ koi, bìtsi'batjià. Mìtsà jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde bìtsi'batjià; tà jñà‑né xi ji̱ kits'iì‑ná, nga̱ xi̱ta̱ tsi̱ji‑né. \v 10 Ngats'iì xi̱ta̱ xi ts'a̱n, ti̱koa̱ tsi̱ji‑né, koa̱ jñà xi̱ta̱ xi tsi̱ji, ti̱koa̱á ts'a̱n‑ná. I̱t'aà ts'e̱é xi̱ta̱ koi, nga jeya óti̱jna. \p \v 11 ’'A̱n, mì ti̱ kiì tse kóti̱jna‑na̱ i̱ i̱sò'nde; ta̱nga jñà xi̱ta̱ koi, i̱í kítsa̱jna i̱sò'nde. 'A̱n, ya̱á tìfikon‑lè nga ya̱ kóti̱jnako̱‑lè. Na̱'èn tsjeè, ndaà ti̱kindi̱i xi̱ta̱ koi nga ko̱ nga'ñó‑lè, ti̱jè‑ne nga'ñó xi ji̱ kits'iì‑ná mé‑ne nga ndaà kítsa̱jnajtín‑ne koni jñá ndaà titsa̱jnakjoaá ngaji̱ ko̱ 'a̱n. \v 12 K'e̱ nga tsohóti̱jnakoa̱a i̱ i̱sò'nde, ndaà kisìkinda̱a nga ko̱ nga'ñó‑lè, ti̱jè‑ne nga'ñó xi ji̱ kits'iì‑ná. Ni̱jngoò xi kichijà, tà jé kichijà jè xi k'oa̱s'ín tjínè‑la̱ nga k'oa̱s'ín ko̱mat'in, mé‑ne ki̱tasòn‑ne koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑lè. \p \v 13 ’Ta̱nga i̱'ndei̱ ya̱á tìfikon‑lè ñánda tijni. Jñà 'én xi tìchjà k'e̱ nga tákó i̱ tìjna̱a i̱sò'nde, koi‑né nga 'ñó ndaà kàtasijiìn ini̱ma̱‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱, jè kjo̱tsja xi tíjiìn ts'a̱n. \v 14 'A̱n, jyeé tsibeno̱jmí‑la̱ 'én‑lè jñà xi̱ta̱‑na̱; ta̱nga jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde síjtikeè‑né, koií‑né nga mìtsà ti̱ xi̱ta̱ ts'e̱ i̱sò'nde‑ne, ti̱koa̱á 'a̱n, mìtsà ti̱ i̱ i̱sò'nde chjà‑na. \v 15 Mìtsà xan‑lè nga chja̱àxìn i̱ i̱sò'nde, tà jè‑né xi xan‑lè nga ti̱kindi̱i i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ nei̱í. \v 16 Koni 'a̱n mìtsà i̱ i̱sò'nde chjà‑na, ti̱koa̱á jñà xi̱ta̱‑na̱ mìtsà ti̱ i̱‑ne i̱sò'nde chja̱‑ne. \v 17 I̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱‑lè, tsjeè ti̱kítsa̱jni nga nguì xi̱ta̱ tsi̱ji kàtama; nga jñà 'én‑lè, nguì kjoa̱ kixi̱‑né. \v 18 Ji̱, koni s'ín kinìkasén‑ná i̱ i̱sò'nde, 'a̱n, k'oa̱á ti̱s'ín sìkasén jñà xi̱ta̱‑na̱ i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. \v 19 Xi kjo̱ndaà ts'e̱ xi̱ta̱‑na̱, 'a̱n, jyeé tsjeè tìsìnga̱tsja‑lè yijo‑na̱ mé‑ne jñà xi̱ta̱‑na̱ ti̱koa̱ tsjeè si̱ìnga̱tsja‑lè yijo‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱‑lè. \p \v 20 ’Mìtsà tà jñà bìtsi'batjià jñà xi̱ta̱ ts'a̱n; ti̱koa̱á bìtsi'batjì‑ná jñà xi̱ta̱ xi i̱skan ko̱kjeiín‑la̱ i̱t'aà ts'a̱n k'e̱ nga kji̱'nchré 'én‑na̱ xi ke̱èno̱jmí‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱, \v 21 mé‑ne ngats'iì jñà xi̱ta̱ koi, tà jngoò ko̱ma‑ne, koni jñá nga jngoò ma‑ná koni s'ín tijnako̱‑ná ngaji̱ Na̱'èn, ti̱koa̱ 'a̱n tìjna̱ko̱‑lè. Jñà xi̱ta̱ koi, ti̱koa̱ kàtìtsa̱jnako̱‑ná mé‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde ko̱kjeiín‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. \v 22 Jè kjoa̱jeya xi ji̱ kits'iì‑ná, 'a̱n, k'oa̱á ti̱s'ín kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱‑na̱ mé‑ne nga tà jngoò ko̱ma‑ne koni jñá nga tà jngoò ma‑ná. \v 23 'A̱n tìjna̱koa̱a jñà xi̱ta̱‑na̱ ko̱ ji̱ tijnako̱‑ná, mé‑ne nga nguì jngoò ko̱ma‑ne. K'oa̱á s'ín skoe̱‑ne jñà xi̱ta̱ i̱sò'nde nga ji̱ kinìkasén‑ná ko̱ ti̱koa̱ skoe̱ nga matsjachi jñà xi̱ta̱‑na̱ koni s'ín matsjacha‑ná 'a̱n. \p \v 24 ’Na̱'èn, koií xi mejèn‑na nga jñà xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná ya̱ kítsa̱jnako̱‑na ñánda kóti̱jna, mé‑ne nga skoe̱‑ne kjoa̱ jeya‑na̱ xi ji̱ kits'iì‑ná nga ti̱koa̱ matsjacha‑ná skanda k'e̱ nga ti̱kj'eè sindaà i̱sò'nde. \v 25 Na̱'èn xi xi̱ta̱ kixi̱ 'mì‑lè, jñà xi̱ta̱ xi tjín i̱sò'nde, mìkiì beèxkon‑lè, ta̱nga 'a̱n, beèxkoòn‑lè. Ti̱koa̱ jñà xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná jye kisijiìn‑la̱ nga ji̱ kinìkasén‑ná. \v 26 Jñà xi̱ta̱‑na̱ jyeé tsibeno̱jmí yije‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji; tákó sa̱á kèno̱jmí ìsa̱‑la̱ mé‑ne jè kjoa̱tjòcha xi tjín‑lè i̱t'aà ts'a̱n, ti̱koa̱ s'e̱‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, koa̱ 'a̱n sobà kóti̱jnajñaà ini̱ma̱‑la̱. \c 18 \s1 Kós'ín komà k'e̱ nga kitsobà'ñó Jesús xi̱ta̱ kondra̱‑la̱ \r (Mateo 26:47‑56; Marcos 14:43‑50; Lucas 22:47‑53) \p \v 1 Jesús k'e̱ nga jye o̱kitsò, i̱kjoàn itjo, kiìko̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ján xijngoaà xa̱jngá nandá xi 'mì Cedrón. Ya̱ kijna jngoò i̱'nde ñánda kjìn ska̱ya tsojmì títje̱; ya̱á jahas'en‑jiìn Jesús ko̱ xi̱ta̱‑la̱. \v 2 Judas, xi̱ta̱ xi si̱ìnga̱tsja Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑la̱, jyeé beèxkon i̱'nde jè, nga Jesús, kjìn k'a ya̱ chixoñako̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱'nde jè. \v 3 Judas, kjìn soldado ijchòko̱, tji̱ko̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ xi jñà kisìkasén xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ fariseo; 'ya ni'ín linterna, 'ya ki̱cha̱ ndojò, 'ya ni'ín nicha. \v 4 Jesús, nga jyeé tíjiìn yije‑la̱ kjoa̱ xi ko̱mat'in, ni̱to̱ón itjo, kitsò‑la̱: \p ―¿Yá xi binchaàtsjioò? \p \v 5 Xi̱ta̱ koi, kitsò: \p ―Jè Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n‑ná. \p Judas, xi̱ta̱ xi tísínga̱tsja Jesús, ti̱koa̱á ya̱ tsóbajiìn‑la̱. \v 6 K'e̱ nga kitsò Jesús: “'A̱n‑ná”, xi̱ta̱ koi, kiì‑ne íts'i̱n, chixòt'aà nangui. \v 7 Jesús, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¿Yá xi binchaàtsjioò? \p Xi̱ta̱ koi kitsò: \p ―Jè Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱. \p \v 8 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Jyeé, k'oa̱ tìxan‑nò, 'a̱n‑ná. Tsà 'a̱n binchaàtsji‑ná, tjiì'nde‑là jñà xi̱ta̱‑na̱ xi i'nga nga kàtjì‑ne. \p \v 9 K'e̱ nga o̱kitsò Jesús, koií tsitasòn 'én xi jè kiìchja̱ k'e̱ nga kitsò: “Na̱'èn, xi̱ta̱ xi ji̱ kits'iì‑ná, ni̱jngoò kichijà.” \v 10 Jè Simón Pedro, 'ya jngoò ki̱cha̱ ndojò; tsachrje; tsajà‑la̱ xi̱ta̱ xi 'mì Malco, xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn; tsatet'aà líká kixi̱‑la̱. \v 11 Jesús kitsò‑la̱ jè Simón Pedro: \p ―Ti̱kájnatjò‑ne ki̱cha̱ ndojò‑lè. Tjaya‑ne chrjoa̱‑la̱. Jè kjoa̱ ts'e̱ kjo̱'in xi tsjá‑na̱ Na̱'èn‑na̱ koni s'ín mejèn‑la̱, ¿a mìtsà tjínè‑la̱ nga siìkitasoàn? \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsibìjna nguixko̱n Anás \r (Mateo 26:57‑58; Marcos 14:53‑54; Lucas 22:54) \p \v 12 Jñà xi̱ta̱ soldado ko̱ soldado ítjòn ko̱ xi̱ta̱ judío xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn, kitsobà'ñó Jesús, i̱kjoàn chinchá na'ñó. \v 13 Ítjòn kiìko̱ ján ñánda tíjna ni'ya‑la̱ Anás, nga̱ níxáya‑la̱ ma jè Caifás xi no̱'miì ítjòn tíjna nó jè. \v 14 Jè Caifás xi o̱kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío nga kitsò‑la̱: Mochjeén‑né nga tà jngoò xi̱ta̱ kàtiyaàtjì‑la̱ na̱xa̱ndá. \s1 K'e̱ nga jè Simón Pedro k'oa̱á kitsò nga mìkiì beèxkon Jesús \r (Mateo 26:69‑70; Marcos 14:66‑68; Lucas 22:55‑57) \p \v 15 Simón Pedro tji̱ngui‑la̱ Jesús ko̱ ìjngoò sa̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè xi beèxkon jè no̱'miì ítjòn, jahas'en‑ko̱ Jesús ya̱ ndi̱tsin ni'ya‑la̱ no̱'miì ítjòn. \v 16 Ta̱nga jè Pedro, ján kiskoòñà ndi̱tsiaán; ya̱á tsibìjna xotjoa̱‑la̱ ni'ya. Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi ìjngoò, k'e̱é itjo ìjngoò k'a, kiìchja̱‑la̱ jè chjo̱ón xi síkinda̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya, i̱kjoàn kisìkas'en Pedro. \v 17 Jè chjo̱ón xi síkinda̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya, kitsò‑la̱ Pedro: \p ―Ngaji̱, ¿a mìtsà ti̱koa̱ ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ jè? \p Jè Pedro, kitsò: \p ―Majìn. \p \v 18 Jñà xi̱ta̱ chi̱'nda ko̱ xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ nchat'aà‑la̱ ni'ín xi jñà tsibítse nga nchisíhiso‑la̱ yijo‑la̱ nga 'ñó 'nchán tíma. Jè Pedro ti̱koa̱ ya̱ síjna nga tísíhiso‑la̱ yijo‑la̱. \s1 Mé 'én xi kiìchja̱ Jesús ya̱ nguixko̱n no̱'miì ítjòn \r (Mateo 26:59‑66; Marcos 14:55‑64; Lucas 22:66‑71) \p \v 19 Jè no̱'miì ítjòn tsibíts'ia̱ nga kiskònangui‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ko̱ i̱t'aà ts'e̱ 'én xi okóya. \v 20 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―'A̱n, kichjàjiìn osen‑la̱ xi̱ta̱ nga tíjtsa i̱sò'nde. Kjit'aà na̱chrjein tsakoòya ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga ko̱ ya̱ ndi̱tsin i̱ngo̱ ítjòn ñánda bixoña yije xi̱ta̱ judío. Ni̱mé 'én xi tìchjà 'ma. \v 21 ¿Mé‑ne 'a̱n chjinangui‑ná? Jñà chji̱nangui‑la̱ xi̱ta̱ xi kiì'nchré‑na, mé 'én xi tsakoòya‑la̱. Jñà xi̱ta̱ koi, ndaà tíjiìn‑la̱ kó kixan‑la̱. \p \v 22 K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, jngoò xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱ ítjòn síjnat'aà chrañà‑la̱, kisìjts'iìn‑t'aà kjín Jesús, kitsò‑la̱: \p ―¿Mé‑ne ko̱tsò‑ne 'én xi nokjoàkoi̱i no̱'miì ítjòn? \p \v 23 Jesús kiìchja̱ kitsò‑la̱: \p ―Tsà ch'o tsò 'én xi tìchjà, koa̱tìn‑ná, kó xán. Ta̱nga tsà ndaà tsò 'én xi tìchjà, ¿mé‑ne ti'bé‑ná? \p \v 24 Nga k'oa̱s'ín tjít'aà'ñó Jesús, jè Anás kisìkasén ñánda tíjna jè Caifás jè xi no̱'miì ítjòn tíjna koi na̱chrjein. \s1 K'e̱ nga jè Pedro ìjngoò k'a kitsò nga mìkiì beèxkon jè Jesús \r (Mateo 26:71‑75; Marcos 14:69‑72; Lucas 22:58‑62) \p \v 25 Jè Pedro ya̱ síjnat'aà‑la̱ ni'ín nga tísíhiso‑la̱ yijo‑la̱; jñà xi̱ta̱ koi kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱, ¿a mìtsà ti̱koa̱ ya̱ chìta'yàt'aà‑la̱ xi̱ta̱ jè? \p Jè Simón Pedro tsibìjna'ma, kitsò: \p ―Majìn, mì ya̱á kota'yàt'aà‑la̱. \p \v 26 I̱kjoàn kiskònangui ìjngoò‑la̱ xi̱ta̱ chi̱'nda‑la̱ no̱'miì ítjòn; xíkjín ma xi̱ta̱ xi jè Pedro tsatet'aà líká‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱, ya̱á kijtseèxkon‑lè ko̱ Jesús ya̱ i̱'nde ñánda tjín tsojmì tjè. \p \v 27 Jè Pedro, ìjngoò k'a tsibìjna'mat'in Jesús, i̱kjoàn ni̱to̱ón kiskindàya kóxtí. \s1 K'e̱ nga tsibìjna Jesús ya̱ nguixko̱n Pilato \r (Mateo 27:1‑2, 11‑14; Marcos 15:1‑5; Lucas 23:1‑5) \p \v 28 Kiìko̱‑ne Jesús ya̱ ni'ya‑la̱ Caifás skanda ján ni'ya osen ts'e̱ xi̱ta̱xá ítjòn ts'e̱ Roma. Nga jye tís'e i̱sén, jñà xi̱ta̱ judío mìkiì jahas'en ni'ya osen koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ nga majìn‑la̱ nga si̱ìkits'ón yijo‑la̱ mé‑ne ko̱ma ko̱kje̱n‑ne s'eí paxko̱. \v 29 K'oa̱á komà‑ne nga itjo ni'ya osen jè Pilato, kiskònangui‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, kitsò‑la̱: \p ―¿Mé kjoa̱ xi ongui‑nò xi̱ta̱ jè? \p \v 30 Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: \p ―Tsà nìmé jé tjín‑la̱, mì‑la ji̱ titsa̱nìnga̱tsja‑lèje̱n. \p \v 31 K'e̱é kitsò Pilato: \p ―Tanguíko̱o, jñò tìndaàjiìn‑là koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑nò. \p Jñà xi̱ta̱ judío kitsò: \p ―Ngaje̱n mìkiì tjí'nde‑naje̱n nga ta̱xki̱ si̱k'en jngoò‑je̱n xi̱ta̱. \p \v 32 K'oa̱s'ín komà‑ne nga tsitasòn 'én xi kitsò Jesús k'e̱ nga tsibéno̱jmí kós'ín ko̱mat'in k'e̱ nga ki̱yá. \v 33 Pilato, ìjngoò k'a jahas'en ni'ya osen, kiìchja̱‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―¿A ji̱‑né xi 'mì‑lè xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? \p \v 34 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―¿A tà kjo̱hítsjeèn tsi̱ji‑né nga k'oa̱ tisi, a xi kj'ei̱í xi̱ta̱á o̱kitsò‑lè i̱t'aà ts'a̱n? \p \v 35 Pilato kitsò: \p ―'A̱n, mìtsà xi̱ta̱ judío‑ná. Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá‑lè ko̱ xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, jñà xi kòfì sínga̱tsja‑na̱ i̱t'aà tsi̱ji. ¿Mé kjoa̱ xi chinchaàtsji? \p \v 36 Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―Mìtsà i̱ i̱sò'nde tjínè‑na nga kotiìxoma. Tsà k'oa̱á‑la s'ín tjín jñà xi̱ta̱‑na̱ ko̱si̱ko̱‑na nga mì ya̱ ko̱nga̱tsja ts'e̱ xi̱ta̱ judío. Ta̱nga mìtsà i̱ kotiìxoma. \p \v 37 Pilato, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱, ¿a xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑lè? \p Kiìchja̱ Jesús kitsò: \p ―Ngaji̱í xi o̱si nga xi̱ta̱xá ítjòn 'mì‑na. Koií xá kits'iìn‑na ko̱ koií xá j'i̱‑na i̱ i̱sò'nde, mé‑ne nga kèno̱jmiá i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ kixi̱. Ngats'iì xi fìt'aà‑la̱ kjoa̱ kixi̱, 'nchré 'én‑na̱. \p \v 38 Pilato kiskònangui, kitsò‑la̱: \p ―¿Mé‑né xi 'mì‑la̱ kjoa̱kixi̱? \s1 K'e̱ nga kitjoònè kjoa̱ Jesús nga ki̱yá \r (Mateo 27:15‑31; Marcos 15:6‑20; Lucas 23:13‑25) \p K'e̱ nga jye kiskònangui Pilato, ìjngoò k'a itjo ni'ya osen. Kiìkon xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱: \p ―Xi̱ta̱ jè, nìmé jé xi sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱. \v 39 Jñò, k'oa̱á s'ín tjín kjo̱tíxoma‑nò k'e̱ nga bitjo s'eí Paxko̱: bìjnandei̱í jngoò xi̱ta̱ xi nda̱yá títsa̱jna. ¿A mejèn‑nò nga kàtìjnandei̱í jè Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío? \p \v 40 Ìjngoò k'a 'ñó jchán kiìchja̱ kóho̱tjín xi̱ta̱ judío, kitsò: \p ―Majìn, jè Jesús, mìkiì kíjnandei̱í, jè Barrabás kíjnandei̱í. \p Ta̱nga jè Barrabás xi̱ta̱ chijé‑né. \c 19 \s1 K'e̱ nga jñà xi̱ta̱ kisìjé nga krò kàtasit'aà jè Jesús \p \v 1 Pilato kitsjaà‑la̱ o̱kixi̱ jñà xi̱ta̱ soldado nga tsajá‑la̱ Jesús. \v 2 Jñà soldado tsibíndaà jngoò corona na'yá, tsibí'a sko̱ Jesús, i̱kjoàn kisìkákjá jngoò nikje sko. \v 3 Kitsò‑la̱: \p ―A ta k'oa̱á ndaà‑ne ji̱ xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío 'mì‑lè. \p I̱kjoàn kisìjts'iìn‑t'aà kjín. \p \v 4 Pilato itjoko̱ ìjngoò k'a ya̱ ndi̱tsin, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: \p ―Chítsejèn‑là, i̱ j'iìko̱ ìjngoò k'a‑nò mé‑ne nga jcha̱‑nò nga nìmé jé sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. \p \v 5 Itjo Jesús, tjí'a corona na'yá sko̱; íkjá nikje xi sko kjoàn; Pilato kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá: \p ―I̱ síjna xi̱ta̱ jè. \p \v 6 K'e̱ nga kijtseèxkon jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ jñà xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱ngo̱, tsibíts'ia̱ nga 'ñó jchán kiìchja̱, kitsò: \p ―¡Tjat'aà krò! ¡Tjat'aà krò! \p K'e̱é kitsò jè Pilato: \p ―Jñò, sobà tanguíko̱o nga tjat'aà krò. 'A̱n, nìmé jé xi sakót'aà‑na i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ jè. \p \v 7 Kiìchja̱ jñà xi̱ta̱xá‑la̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ Pilato: \p ―Ngaje̱n, tjín jngoò‑naje̱n kjo̱tíxoma; k'oa̱á s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma tsa̱je̱n: Xi̱ta̱ jè, mochjeén‑né nga ki̱yá, koií kjoa̱‑la̱ nga Ki'ndí‑la̱ Nainá tsò‑la̱ yijo‑la̱. \p \v 8 Pilato, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, ìsa̱á 'ñó ndaà kitsakjòn. \v 9 Pilato, jahas'en ìjngoò k'a ni'ya osen, kitsò‑la̱ Jesús: \p ―¿Ñánda‑ne i̱'nde‑lè? \p Ta̱nga Jesús, mìkiì kiìchja̱‑la̱. \p \v 10 Pilato kitsò‑la̱: \p ―¿Mé‑ne mì nokjoà‑ná? ¿A mì 'ya‑jèn? 'A̱n, tjí'ndeé‑na nga kot'aà‑lè krò, ti̱koa̱ tjí'ndeé‑na nga siìkíjnandei̱í‑lè. \p \v 11 Kiìchja̱ Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ni̱mé‑la xi tjí'nde‑lè i̱t'aà ts'a̱n tsà mìtsà Nainá kitsjaà‑lè. Jè xi̱ta̱ xi sínga̱tsja‑na i̱t'aà tsi̱ji, ìsa̱á tse jé tjín‑la̱ mì k'oa̱‑ne koni ji̱. \p \v 12 Ti̱jè‑ne hora, jè Pilato mejèn‑la̱ si̱ìkíjnandei̱í Jesús ta̱nga jñà xi̱ta̱ judío ìsa̱á 'ñó kiìchja̱ kitsò: \p ―Xi̱ta̱ jè, tsà si̱kíjnandei̱í‑ne, mìtsà amigo tsi̱ji ma César xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna ts'e̱ Roma. Ni̱ta̱ yá‑ne xi xi̱ta̱xá ítjòn tsò‑la̱ yijo‑la̱, kondra̱ ts'e̱é César. \p \v 13 Pilato, k'e̱ nga kiì'nchré 'én koi, kiìko̱ Jesús ján ndi̱tsiaán; tsibìjnasòn íxi̱le̱‑la̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì I̱sòn Chrjó Nda̱jo̱; Gabatá 'mì nga 'én hebreo. \v 14 Ta̱ jngoò na̱chrjein chija‑la̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱; jyeé kjo̱meè bijchó nchisen. Pilato, kitsò‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío: \p ―¡I̱ síjna xi̱ta̱xá ítjòn‑nò! \p \v 15 Jñà xi̱ta̱ judío 'ñó jchán kiìchja̱ kitsò: \p ―¡Kàtabiyaà! ¡Kàtabiyaà! ¡Tjat'aà krò! \p Pilato kitsò‑la̱: \p ―Xi̱ta̱xá ítjòn‑nò, ¿a krò kót'aà? \p Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì, kiìchja̱ kitsò: \p ―Ngaje̱n, tsjìn‑naje̱n xi̱ta̱xá ítjòn xi kj'ei̱í, tà jè ta̱ jngoò César. \p \v 16 Pilato kisìnga̱tsja nga kàtát'aà krò. Jñà xi̱ta̱ koi kiìko̱ Jesús. \s1 K'e̱ nga kisit'aà krò Jesús \r (Mateo 27:32‑44; Marcos 15:21‑32; Lucas 23:26‑43) \p \v 17 Jesús itjo, 'yajen krò‑la̱; ya̱á kiìko̱ ya̱ i̱'nde ñánda 'mì I̱'nde Sko̱ Mik'en, xi 'én hebreo Gólgota 'mì. \v 18 K'e̱ nga ijchòko̱ i̱'nde jè, tsohót'aà krò, ko̱ nguì jò xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, íjngó íjngó kisinchaàt'aà‑la̱ nga ngobà ngobà. Jè Jesús kìsasíjna jngoò osen‑la̱. \v 19 Pilato kiskiì 'én xi tsohót'aà sko̱ krò xi tsò: “Jesús xi Nazaret i̱'nde‑la̱, Xi̱ta̱xá Ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” \v 20 Jñà 'én koi, kjìn xi̱ta̱ judío tsibíxke̱jiìn; nga̱ ya̱ i̱'nde ñánda kisit'aà krò Jesús, ya̱á chrañàt'aà‑la̱ na̱xa̱ndá. 'Én hebreo tjít'aà ko̱ 'én griego, ko̱ 'én latín. \v 21 Jñà xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ts'e̱ xi̱ta̱ judío, kitsò‑la̱ jè Pilato: \p ―Kì k'oa̱á s'ín chjiì xi tsò: “Xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” K'oa̱á s'ín chjí xi tsò: “Xi̱ta̱ jè, k'oa̱á tsò nga jè‑né xi xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ xi̱ta̱ judío.” \p \v 22 Kiìchja̱ Pilato kitsò: \p ―Koni s'ín jye kàkjiaà, k'oa̱á s'ín kàtìjna. \s1 K'e̱ nga jñà soldado, kisìjòya nikje‑la̱ Jesús \p \v 23 Jñà soldado k'e̱ nga jye tsohót'aà krò Jesús, tsibíxkó nikje‑la̱; ñijòn ya kis'iìn. Íjngó íjngó ya kitsjaà‑la̱ xíkjín. Ti̱koa̱ kiskoé jè nikje ndojò‑la̱ xi x'ió kji, mìkiì kitjahaña, tà kijna ndojò‑né. \v 24 Kitsò‑la̱ xíkjín: \p ―Mìkiì si̱xajndá; tà si̱skáko̱‑ná yá ts'e̱ ko̱ma. \p Jè kjoa̱ koi k'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: \q1 Nikje‑na̱ kisìka'bí‑la̱ xíkjín; \q1 jè nikje ndojò‑na̱ tà kisìskáko̱‑né. \p Jñà soldado, k'oa̱á kis'iìn. \v 25 Ya̱á nchat'aà chrañà‑la̱ krò nea̱‑la̱ Jesús ko̱ ndichja ko̱ María chjo̱ón‑la̱ Cleofas ko̱ María Magdalena. \v 26 Jesús, k'e̱ nga kijtseèxkon nea̱‑la̱ ko̱ jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi 'ñó matsjakeè, kitsò‑la̱ nea̱‑la̱: \p ―Chjo̱ón, ya̱ síjna ki'ndí‑lè. \p \v 27 I̱kjoàn kitsò‑la̱ jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi 'ñó matsjakeè: \p ―Ya̱ síjna nea̱‑lè. \p Skanda ti̱k'e̱‑ne jè xi̱ta̱ jè kiskoétjò jè nea̱‑la̱ ya̱ ni'ya‑la̱. \s1 K'e̱ nga k'en Jesús \r (Mateo 27:45‑56; Marcos 15:33‑41; Lucas 23:44‑49) \p \v 28 Xi jye komà, Jesús kijtseè nga jye tsitasòn yije, kitsò: \p ―Xíndá‑na. \p K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá. \v 29 Ya̱á tíjna jngoò ti̱jí xi tjíya nandá vinagre. Kiskoé tsa̱nga̱, kisìka'nchi̱‑ne vinagre, i̱kjoàn tsibí'a jngoò yá, tsijmeé'a chrañà‑la̱ tso'ba Jesús. \v 30 Jesús, k'e̱ nga jye kits'iì nandá vinagre, i̱kjoàn kitsò: \p ―Jyeé tsitasòn yije. \p Tsibíjnajteén sko̱, k'en. \s1 Mé‑ne kiskíx'a̱kjá‑ne ni̱si̱n‑la̱ Jesús \p \v 31 Tà jngoò na̱chrjein chija‑la̱ ts'e̱ s'eí Paxko̱; jñà xi̱ta̱ judío majìn‑la̱ nga ya̱ si̱tjo̱bát'aà krò yijo‑la̱ xi̱ta̱ xi jye k'en jè na̱chrjein nìkjáya (koií kjoa̱‑la̱ nga 'ñó xkón jè s'eí Paxko̱). Tsibítsi'ba‑la̱ Pilato nga kàtatsjá o̱kixi̱ mé‑ne nga kàtakjàn‑ne nindaà chrjomí‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tjo̱ót'aà krò, i̱kjoàn kàtakjínáje̱n‑t'aà krò. \v 32 Kiì jñà soldado nga tsakján nindaà chrjomí‑la̱ jè xi síjna ítjòn; k'oa̱á ti̱ kisìko̱ jè xi ìjngoò xi ngásòn ta̱ña kisit'aà krò. \v 33 Ta̱nga k'e̱ nga ijchò kinchat'aà‑la̱ Jesús, kijtseè nga jye k'en. Mìkiì tsakján nindaà chrjomí‑la̱. \p \v 34 Ta̱nga jngoò soldado tsibísekjá ni̱si̱n‑la̱ jngoò ki̱cha̱ xi 'mì lanza. I̱kjoàn itjo jní ko̱ nandá. \v 35 Jè xi kijtseè kjoa̱ koi, jè‑né xi tsjá 'én nga kixi̱ kjoa̱, ko̱ jè 'én xi tsjá, nguì 'én kixi̱‑né, ndaà tíjiìn‑la̱ nga 'én kixi̱í xi béno̱jmí, mé‑ne jñò ti̱koa̱ ko̱kjeiín‑nò. \v 36 Kjoa̱ koi, k'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn‑ne koni s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Ni̱jngoò nindaà‑la̱ ko̱kjàn.” \v 37 Ti̱koa̱á tjít'aà‑né ñánda tsò: “Jè skótsejèn‑la̱ jè xi kiskíx'a̱kjá ni̱si̱n‑la̱.” \s1 K'e̱ nga kisìhijiìn Jesús \r (Mateo 27:57‑61; Marcos 15:42‑47; Lucas 23:50‑56) \p \v 38 K'e̱ nga jye komà kjoa̱ koi, José xi ya̱ na̱xa̱ndá Arimatea i̱'nde‑la̱, ti̱koa̱á jè xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ta̱nga tà tsajmeè'ma‑né nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Tsibítsi'ba‑la̱ Pilato nga kàtatsjá'nde‑la̱ nga kji̱ko̱ yijo‑la̱ Jesús. Pilato kitsjaà'nde‑né. José kiskónáje̱n‑t'aà krò yijo‑la̱ Jesús, i̱kjoàn kiìko̱. \v 39 Ti̱koa̱ ijchò Nicodemo, jè xi̱ta̱ xi ijchòkon jngoò k'a Jesús k'e̱ nga jñò. 'Ya chijo jne̱ xi tsjájiìn‑la̱ chijo xi 'mì mirra ko̱ áloe. Ma‑la̱ tsà katé kilo chijo xi 'ya. \v 40 José ko̱ Nicodemo, kiìko̱ yijo‑la̱ Jesús. Kisìkájtéjno nikje xi tjín‑la̱ chijo xi ndaà jne̱ koni s'ín tjín kjo̱tíxoma‑la̱ jñà xi̱ta̱ judío k'e̱ nga sihijiìn mik'en. \v 41 Ya̱ i̱'nde ñánda kisit'aà krò Jesús, tjín jngoò i̱'nde ñánda títje̱ tsojmì tjè; ya̱á ti̱x'á jngoò nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ mik'en xi nguì xi̱tse̱, ñánda ni̱ saà jngoò mik'en sijnaya. \v 42 Ya̱á kisìkájna yijo‑la̱ Jesús nga ìsa̱ chrañàt'aà nga jyeé tímats'ia̱ na̱chrjein nìkjáya ts'e̱ xi̱ta̱ judío, jè víspera‑la̱ s'eí Paxko̱. \c 20 \s1 K'e̱ nga jaáya‑la̱ Jesús i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱ biyaà \r (Mateo 28:1‑10; Marcos 16:1‑8; Lucas 24:1‑12) \p \v 1 Jè na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, jè María Magdalena 'ñó ta̱jñòya kiì, nga kiì katsejèn‑la̱ i̱tsjó ñánda kisìhijiìn Jesús; tákó jñò choòn k'e̱ nga kiì. K'e̱ nga ijchò, kijtseè nga jye kitjaàxìn nda̱jo̱ xi tíchjoàjto‑ne jè nga̱jo̱ i̱tsjó. \v 2 K'e̱é tsangachikon, kiìkon ñánda tíjna Simón Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi ìjngoò xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, jè xi 'ñó matsjakeè, kitsò‑la̱: \p ―Jñà xi̱ta̱, jyeé kiìko̱ jè Na̱'èn‑ná. Mìkiì 'yaá ñánda kisìkájna. \p \v 3 Pedro ko̱ xi̱ta̱ xi ìjngoò xi ngásòn ya̱ kiskoòta'yàt'aà‑la̱ Jesús, kiì katsejèn‑la̱ jè nga̱jo̱ i̱tsjó. \v 4 Ingajò xi̱ta̱ koi, 'ñó jchán tsangachikon, ta̱nga jè xi ìjngoò, ìsa̱á 'ñó tsangachikon mì k'oa̱á‑ne koni jè Pedro. Ìsa̱á ítjòn ijchò ya̱ nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ Jesús. \v 5 K'e̱ nga tsasìñia kiskoòtsejèn‑s'en nga̱jo̱, kijtseè nga tà jñà nikje‑la̱ kjioò, ta̱nga mìkiì jahas'en‑ngui ya̱ nga̱jo̱. \v 6 I̱kjoàn ijchò tji̱ngui Simón Pedro, jè‑né xi jahas'en‑ngui nga̱jo̱ i̱tsjó, ti̱koa̱ kijtseè nga tà jñà nikje‑la̱ kjioò. \v 7 Ti̱koa̱ kijtseè jè nikje xi kisìjtéjiìn sko̱ Jesús. Mìtsà ya̱ tsátijiìn‑la̱ nikje xi i'nga. Xìn kijna nga tíxkóya‑la̱. \v 8 K'e̱é jahas'en‑ngui xi̱ta̱ xi ìjngoò, jè xi ijchò ítjòn; kijtseè kjoa̱ xi komà, kòkjeiín‑la̱. \v 9 Kj'eè kiì ndaà machi̱ya‑la̱ nga k'oa̱s'ín tíchja̱ Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga jè Jesús, k'oa̱á s'ín tjínè‑la̱ nga kjoa̱áya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. \v 10 Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kiì‑ne ni'ya‑la̱. \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jè María Magdalena \r (Marcos 16:9‑11) \p \v 11 Ta̱nga jè María Magdalena, ya̱á tsibìjna ndi̱tsiaán nga tíkjindáyat'aà‑la̱ nga̱jo̱ i̱tsjó; k'e̱ nga tíkjindáya tsasìñia nga kiskoòtsejèn‑s'en jè nga̱jo̱ i̱tsjó‑la̱ Jesús. \v 12 Kijtseè jò àkja̱le̱ xi nikje chroba íkjá. Jngoò tíjna ya̱ sko̱ ñánda kisijna yijo‑la̱ Jesús; jè xi ìjngoò ya̱ tíjnangui ndso̱ko̱. \v 13 Jñà àkja̱le̱, kitsò‑la̱ María: \p ―Ji̱ ndí chjo̱ón, ¿mé‑ne tìchìhindáya‑ne? \p Jè María kitsò: \p ―Koií tìkjindáya‑na, jyeé kiìko̱ xi̱ta̱ yijo‑la̱ Na̱'èn‑na̱; mìkiì be ñánda kisìkájna. \p \v 14 María k'e̱ nga o̱kitsò, kisìkátji sko̱, kijtseè Jesús nga ya̱ síjna, ta̱nga mìkiì beè tsà jè‑né. \v 15 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ji̱ ndí chjo̱ón, ¿mé‑ne chìhindáya‑ne? ¿Yá xi binchaàtsji? \p Jè María, k'oa̱á s'ín kisìkítsjeèn, maá‑la̱ tsà jè xi̱ta̱ xi síkinda̱ i̱'nde jè, kitsò‑la̱: \p ―Ji̱ na̱'èn, tsà ji̱ kiìkoi̱i, ko̱t'ìn‑ná ñánda kinìkájnei mé‑ne nga kíkjaá‑na. \p \v 16 Jesús kiìchja̱‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―¡María! \p Ko̱ jè María, kisìkátji, kitsò‑la̱: \p ―¡Raboni! ―'én hebreo xi tsòya‑ne: Maestro. \p \v 17 Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Kì 'a̱n nìko̱‑ná nga kj'eè kiì fì mijìn‑koa̱a jè Na̱'èn‑na̱. Ta̱nga t'in ti̱kí'nchré jñà 'ndsè, ko̱t'ìn‑la̱ nga jye tìfikoa̱a jè Na̱'èn‑na̱ jè xi ti̱koa̱ Na̱'èn‑nò ma, jè xi Nainá xan‑la̱, xi ti̱koa̱ Nainá 'mì‑là. \p \v 18 María Magdalena kiì kisìkí'nchré jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús nga jye kijtseèxkon Jesús, ti̱koa̱ tsibéno̱jmí‑la̱ 'én xi kiìchja̱ Jesús. \s1 K'e̱ nga jè Jesús tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱‑la̱ \r (Mateo 28:16‑20; Marcos 16:14‑18; Lucas 24:36‑49) \p \v 19 K'e̱ nga jye kòjñò, ti̱jè‑ne na̱chrjein nga tàts'en xomàna̱, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús tíchjoàjto‑la̱ xotjoa̱‑la̱ ni'ya ñánda chixoña nga jñà tsakjón‑la̱ xi̱ta̱ judío. Jesús jahas'en ni'ya, tsasìjnajiìn osen‑la̱ xi̱ta̱‑la̱, kisìhixat'aà, kitsò‑la̱: \p ―¿A ta k'oa̱á ndaà‑ne? Kàtas'e‑nó kjoa̱'nchán. \p \v 20 K'e̱ nga jye o̱kitsò‑la̱, tsakó‑la̱ tsja ko̱ nindaà ni̱si̱n‑la̱. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ 'ñó tsja kis'e‑la̱ k'e̱ nga kijtseè Jesús. \v 21 Jesús, ìjngoò k'a kitsò‑la̱: \p ―Jñò, kàtas'e‑nò kjoa̱'nchán. Koni s'ín kisìkasén‑na Na̱'èn‑na̱, jñò, k'oa̱á ti̱s'ín siìkasén‑nò. \p \v 22 K'e̱ nga jye o̱kitsò, i̱kjoàn kiskìnomájno, kitsò‑la̱: \p ―Chjoé jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá. \v 23 Jñà xi̱ta̱ xi jñò si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱, jcha̱t'aà‑la̱, jñá xi jñò mìkiì si̱jchàat'aà‑là jé‑la̱, k'oa̱á s'ín kítsa̱jna nga mìkiì jcha̱t'aà‑la̱. \s1 K'e̱ nga kijtseè Tomás nga jye jaáya‑la̱ Jesús \p \v 24 Xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tejò ma‑ne, jngoò xi 'mì Tomás, xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne: Ti'ño̱], mìkiì ya̱ tíjna k'e̱ nga ijchò Jesús. \v 25 Jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱ Tomás: \p ―Kà'ya‑náje̱n Na̱'èn‑ná Jesús. \p Tomás kitsò: \p ―Tsà mìkiì skoeè tsja ñánda kisinchaàs'en xó, ko̱ tsà mìkiì skinìs'en na̱jmá ndsa̱a ñánda kitáx'a̱, ko̱ tsà mìkiì skinìs'en ndsa̱a ya̱ ni̱si̱n‑la̱, mìkiì ko̱kjeiín‑na. \p \v 26 Xi jye komà jiìn na̱chrjein, jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús ìjngoò k'a ya̱ títsa̱jna; jyeé ya̱ tíjna‑ne Tomás; ta̱nga jè xotjoa̱ ni'ya tíchjoàjto‑né. Ijchò Jesús, tsasíjnajiìn osen‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Jñò, kàtas'e‑nò kjoa̱'nchán. \p \v 27 Jesús, i̱kjoàn kitsò‑la̱ Tomás: \p ―Chi̱nìs'in na̱jnóndsei̱i i̱jndé, chítsejèn‑la̱ ndsa̱a. Nchrobákoi̱i ndsei̱i, chi̱nìs'in ni̱si̱n‑na̱. Kì k'oa̱á s'ín mìkiì mokjeiín‑lè. Kàtakjeiín‑lè. \p \v 28 K'e̱é kiìchja̱ Tomás, kitsò: \p ―¡Ji̱ xi Na̱'èn xan‑lè ko̱ xi Nainá xan‑lè! \p \v 29 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ngaji̱ Tomás, koií kjoa̱‑la̱ mokjeiín‑lè nga kà'ya‑ná. ¡Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mokjeiín‑la̱ na̱s'ín mìkiì beèxkon‑na! \s1 Mé‑ne k'oa̱s'ín kitjei‑ne xo̱jo̱n jè \p \v 30 Ta̱xki̱ kjìn jchán kjo̱xkón kis'iìn ìsa̱ Jesús nga nguixko̱n xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ xi mìkiì tjít'aà xo̱jo̱n jè. \v 31 Tà jñà 'én koi k'oa̱s'ín kitjei mé‑ne nga ko̱kjeiín‑nò nga Jesús, jè xi Cristo, [jè xi xó kinìkasén‑ne] xi Ki'ndí‑la̱ Nainá. Ko̱ mé‑ne k'e̱ nga ko̱kjeiín‑nò s'e̱é‑nò kjoa̱binachon xi i̱t'aà ts'e̱. \c 21 \s1 K'e̱ nga jè Jesús itoò xi̱ta̱‑la̱ tsakó‑la̱ yijo‑la̱ \p \v 1 Jesús, ìjngoò k'a tsakó‑la̱ yijo‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ya̱ i̱ndiì ndáchikon xi 'mì Tiberias. Jñà kjoa̱ koi, kiís'ín komà. \v 2 Títsa̱jna kjoò Simón Pedro ko̱ Tomás, xi ti̱koa̱ Dídimo tsò‑la̱ ['én xi tsòya‑ne: Ti'ño̱], ko̱ Natanael xi Caná i̱'nde‑la̱, nangui xi chja̱‑ne Galilea. Ti̱koa̱ títsa̱jna jñà i̱xti‑la̱ Zebedeo ko̱ nguì jò ìsa̱ xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús. \v 3 Simón Pedro kitsò‑la̱ xi̱ta̱ xíkjín: \p ―Ti̱n kó‑lá tífì tsobà'ñoá nga sik'èn. \p Jñà xi̱ta̱ xi i'nga, kitsò‑la̱: \p ―Ti̱koa̱ onguíko̱‑lèje̱n. \p I̱kjoàn kiì, jahas'en jngoò chitso. Ta̱nga ni̱tje̱n jè, ni̱mé ti̱n kisakò‑la̱. \v 4 K'e̱ nga jye kis'e i̱sén, Jesús tsatsejèn, tsasìjna ya̱ i̱ndiì nandá, ta̱nga jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ mìkiì kijtseèxkon tsà jè Jesús. \v 5 Jesús kitsò‑la̱: \p ―I̱xti, ¿a kj'eè sakó chiba‑nò ti̱n? \p Jñà xi̱ta̱‑la̱ kitsò: \p ―Majìn, ni̱mé tjín. \p \v 6 Jè Jesús, k'e̱é kitsò‑la̱: \p ―Ti̱katje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑nò ya̱ kixi̱ xijngoaà chitso. Sa̱kò‑nò ti̱n. \p Jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á s'ín kisìkatje̱n‑ngui‑ndá na̱'ya‑la̱. K'e̱ nga tsachrjekàjiìn‑ne, jye mì ti̱ kiì ma bitjokàjiìn‑ne na̱'ya‑la̱ nga 'ñó jchán kjìn ti̱n 'ncha. \v 7 Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó matsjakeè xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱ jè Simón Pedro: \p ―Jè Na̱'èn‑ná Jesús xi o̱kji. \p Simón Pedro, k'e̱ nga kiì'nchré nga jè Na̱'èn‑ná Jesús, ni̱to̱ón tsohòkjá na̱chro̱‑la̱ (nga sa̱ ítjòn tà nikje kjinguií íkjá), i̱kjoàn kiskìngui nandá nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús. \v 8 Jñà xi̱ta̱ xi i'nga xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱, kiìko̱ jè chitso; tífejiìn nandá jè na̱'ya ti̱n nga kjìn jchán ti̱n 'ncha; nga mìtsà kjiìn kijna jè chitso; tjín‑la̱ tsà jngoò sìndo̱ metro ñánda kijnajiìn nandá. \v 9 Xi̱ta̱ koi, k'e̱ nga tsitajen chitso, kijtseè i̱t'aà nangui tjítse jngoò ni'ín. Jngoò ti̱n tímatsjò, ti̱koa̱ kijtseè i̱nchra̱jín. \v 10 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nchrohóko̱o i'nga ti̱n xi sa̱ jye kitjoé‑nò. \p \v 11 Simón Pedro, jahas'en chitso. Kiskoé na̱'ya ti̱n, tsibífet'aà nangui. Jngoò sìndo̱ ko̱ icháte jàn ma‑ne jñà ti̱n iì xi 'ncha na̱'ya. Na̱s'ín 'ñó kjìn ma‑ne ti̱n, jè na̱'ya mìkiì kixajndà. \v 12 Jesús kitsò‑la̱: \p ―Nchrobá, ti̱chioò. \p Ta̱nga ni̱jngoò xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ kitsò ikon nga kiskònangui‑la̱ yá‑né jè. Nga̱ jyeé tíjiìn‑la̱ nga jè Na̱'èn‑ná Jesús. \v 13 Jesús, kiì kasìt'aà chrañà‑la̱, kiskoé i̱nchra̱jín, kitsjaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ koi, k'oa̱á ti kisìko̱ jñà ti̱n. \p \v 14 Ya̱ ma‑ne jàn k'a nga tsakó‑la̱ yijo‑la̱ Jesús jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱, k'e̱ nga jye jaáya‑la̱ i̱t'aà ts'e̱ kjoa̱biyaà. \s1 Jesús, mé‑ne jàn k'a kiìchja̱‑la̱ Simón Pedro \p \v 15 K'e̱ nga jye tsakjèn, Jesús kiskònangui‑la̱ Simón Pedro, kitsò‑la̱: \p ―Ji̱, Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a ìsa̱á ndaà matsjacha‑ná mì k'oa̱‑ne koni jñà koi? \p Pedro kitsò: \p ―Jon Na̱'èn, jyeé 'yi nga matsjake̱‑lè. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱kindi̱i jñà ndí i̱xti orrè‑na̱. \p \v 16 Xi ma‑ne jò k'a, Jesús ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱, kitsò‑la̱: \p ―Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a matsjacha‑ná? \p Kiìchja̱ Pedro, kitsò: \p ―Jon Na̱'èn, jyeé 'yi nga matsjake̱‑lè. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱kindi̱i jñà orrè‑na̱. \p \v 17 Xi ma‑ne jàn k'a, ìjngoò k'a kiskònangui‑la̱ kitsò‑la̱: \p ―Simón, ti‑la̱ Jonás, ¿a matsjacha‑ná? \p Pedro, ba kis'e‑la̱ nga ma‑ne jàn k'a nga kjònangui‑la̱ tsà nga matsjakeè‑né. Kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, 'ya yije‑né, jyeé tíjiìn‑lè nga matsjake̱‑lè. \p Jesús kitsò‑la̱: \p ―Ti̱kindi̱i jñà orrè‑na̱. \v 18 Nguì o̱kixi̱í xi xan‑lè, k'e̱ nga ti̱sa̱ ti titsjoi, ji̱ ta̱jngoó kichíkjeí nikje‑lè k'e̱ nga k'iìn ñánda mejèn‑lè nga k'oín. Ta̱nga k'e̱ nga jye ko̱jchíngui, tà kjoén‑né ndsei̱i. Kj'ei̱í xi̱ta̱á si̱ìkákjá‑lè nikje‑lè, kjoi̱ko̱‑lè ñánda nga majìn‑lè nga k'oín. \p \v 19 Jesús, koií o̱kitsò‑ne, jè kjoa̱ tsibéno̱jmíya kós'ín ko̱mat'in Pedro k'e̱ nga ki̱yá mé‑ne nga jeya si̱ìkíjna‑ne Nainá. K'e̱ nga jye o̱kitsò Jesús, i̱kjoàn kitsò‑la̱ Pedro: \p ―Nchrobátji̱ngui‑ná. \s1 Jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó tsjakeè \p \v 20 Pedro, k'e̱ nga kiskoòtsejèn‑ne íts'i̱n, kijtseè jè xi̱ta̱‑la̱ Jesús xi 'ñó matsjakeè xi ngásòn ya̱ kota'yàt'aà‑la̱ nga tífìtji̱ngui‑la̱. Ti̱jè‑ne xi̱ta̱ xi ta̱ña tsibìtsa̱jnakjoò Jesús k'e̱ nga tsakjèn. Jè xi kiskònangui‑la̱ nga kitsò‑la̱: “¿Yá‑né xi si̱ìnga̱tsja‑lè i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ kondra̱‑lè?” \v 21 Pedro, k'e̱ nga kijtseè, kiskònangui‑la̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Na̱'èn, xi̱ta̱ jè, ¿mé xi ko̱mat'in? \p \v 22 Kiìchja̱ Jesús, kitsò‑la̱: \p ―Tsà 'a̱n xi mejèn‑na nga kíjnakon skanda k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a, mìtsà ji̱ oko̱‑lè. Ngaji̱, nchrobátji̱ngui‑ná. \p \v 23 K'oa̱á s'ín komà‑ne nga tsabísòn 'én koi. Ngats'iì xi̱ta̱ 'ndse̱ kitsò nga jè xi̱ta̱ jè, mìkiì ki̱yá; ta̱nga Jesús mìtsà kitsò nga mìkiì ki̱yá. Kitsò‑né: “Tsà 'a̱n xi mejèn‑na nga kíjnakon skanda k'e̱ nga kjoia̱a ìjngoò k'a, mìtsà ji̱ oko̱‑lè.” \p \v 24 Ti̱jè‑ne xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ Jesús xi tíbéno̱jmí kixi̱ ngats'iì kjoa̱ koi. Ko̱ ti̱jè‑ne xi kiskiì yije xo̱jo̱n jè. Ko̱ 'ya‑ná nga 'én kixi̱í xi chja̱. \p \v 25 Jesús kjìn jchán kjoa̱ kis'iìn‑ìsa xi kj'ei̱í. Tsà tjeí yije nga jngoò jngoò ska̱ya kjoa̱ xi kis'iìn, mì‑la kiì ki̱chìya‑la̱ nga tíjtsa i̱sò'nde jñà xo̱jo̱n. K'oa̱s'ín kàtama.