\id MRK - Luyana Bible Translation Project \ide UTF-8 \h MALEKA \toc1 Eliywi no kuwaba okukumanena ni Maleka \toc2 Maleka \toc3 Mal \mt2 ELIYWI OKUKUMANENA KWA \mt1 MALEKA \io1 Okulimukisa \ip Okwamana ku Liywi lya Maleka. \ip Eliywi okwamana kwa Maleka ni injili notibuka tinee na mu Testamente no ubya eyo italusa oupilo wa Jesu Kilesite. Enjili ni injili kama iisanwa “eliywi” eyi italusa etingambolo no kuwaba. Kama ina ku n̄oliwa munyima no lufu lwa Jesu kwa Mateu, Maleka, Luka ni Jodani. Eliywi okwamana ni Maleka ni lyakwibiba onene ku man̄olo anee. Kama lilumelwa kame nji eli na ku ngoliwa oweli ku man̄olo onje mutinako tinjili mukaci no 65-70 AD munyima noku leiwakwa Jesu. Aanokupula asikukwiyeta kama alumela nji kama ina ku n̄oliwa mu Loma mulibaka no kususuweza oulapeli no maloma muya. \ip Maleka, kame alimukiwa nji yokame Jodani Maleka, kama ana kwendanga ni mutumiwa Paulusi ni Banabasi, kono omukwa waye neli owo no kwiiba abo abaana kwaasiya aba nakutazanga eliywi (Tikezo13.13). Munyima kame Maleka sebeli weenda ni Banabasi (Tikezo 15.37-39). Maleka kama ana kulimukiwa kame nji neli mulikani waye Pitolosi munene (1 Pitolosi 5.13). Simba nji Maleka kakwite oupaki no kumona ni miyo ku upilo wa Jesu, asikukwiyeta kama alumela nji Maleka kama ana kun̄ola onene eyambo ya Pitolosi eyi yamana ni upilo wa Jesu mi eso esitundo no liywi okwamana kwa Maleka. Mu liywi, Maleka kamaama onene eyi no aiyetwa ni tuto ya Jesu munako no mamaneneno. \iot Emitwi no yambo \io1 Maleka kame alimukisa ebuka mu kauhanyo 1.1-13. \io1 Cwale Maleka kama atoloka esitulo sa Jesu abo yooli mu Galileya mu kauhanyo 1.14, 8.21. \io1 Eiitatamako kamaamba eino musipili wa Jesu ku Jelusalema (8.22, 10.52). \io1 Maleka kamaamana okun̄ola enako ya Jesu mu Jelusalema, okwekeza olufu ni kwinguka kwaye (11.1-16, 8). \c 1 \s Okukutaza kwa Jodani omukolobezi \r (Mateu3.1-12; Luka3.1-18; Jowani1.19-28) \p \v 1 Aa amaywi no Kuwaba a Jesu Kilesite Omwana Nyambe. \v 2 Kanyi omo ku n̄olelwe mu buka no omunuhi wa Nyambe Isaya nji, \q1 “Omone, ‘Kame ni tuma onumwana wange balubala no lubala lowe \q2 woyo so lukisa endila yowe,’ \q1 \v 3 Eliywi lya woyo okuweleza mu lihalaupa, \q2 Mu lukise endila no Mbumu, \q2 mutende etindila no kooloka nji yonyene abitemo.” \p \v 4 Cwale Jowani omukolobezi sebeli omonahala mu lihalaupa, yo lemine okukutaza ekutazo no kubaka nji, “Mufutuke mi mu kolobeziwe cwale Nyambe mbami lemene ouyi wenu.” \v 5 Aanu no kupula ali mu tolopo no Judeya onje, naa ayakile mu mulenen̄i no Jelusalema onje, sebeli abanena kwa yonyene mukuteeteta, mi asimana okwamba etifoso too, sebeli akolobeziwa mu musindi wa Jodani kwa Jowani. \p \v 6 Jowani kame ano kufuka esikumango no woya no kamele, ni lukanda no situmba mu mbunda, mi kame ana kuyoya etimbimba ni uki mu mushitu. \v 7 Mi kame ana kwiiyeta aanu nji, “Mu nyima yange, kame kwiiya omunjili uyu unibita ku maata, mi kanilukela okwinama ni kunungutula etikwele no tinjatangwa taye. \v 8 Mene, kame ni mikolobeza ni meyi, kono yonyene kame sami kolobeze ni Mebo No Kukena.” \s Jesu Aba Ana Kukolobeziwa ni Kwetekiwa \r (Mateu3.3-4; 11; Luka3.21; 22; 4.1-13) \p \v 9 Ba nako eyo, Jesu sebeli otunda mu Nazaleta omundi na mu tolopo no Galileya, mi sebeli okolobeziwa kwa Jowani mu musindi no Jodani. \v 10 Ababo Jesu aba ana kukatunda mu meyi, sebeli omona eliwilu liyatuluka, mi Emebo No Kukena ifeka kanyi elikwici sebeli ishulumukela kwa yonyene. \v 11 Mi sebeli ku yupahala eliywi litundelela ku wilu, elyamba nji, “Wene yo mwana nge osingwa, uyu ni katelelwa onene.” \p \v 12 Ababo, Emebo No Kukena sebeli imutwala mu lihalaupa. \v 13 Jesu sebeli okaikala mu lihalaupa amaywaa makumi anee, yo etekiwa kwa Satani. Mi kame ana kwikalanga ni ibatana, mi amangeloi na ku mu babalela. \s Jesu yo Iyeta Eliywi no Kuwaba mu Galileya \r (Mateu4.12-17; Luka4.14,15; 5.1-11) \p \v 14 Cwale munyima no kunungiwa kwa Jowani ni kubeekiwa mu tolongo, Jesu sebeli oiya mu Galileya yo kutaza eliywi no kuwaba lya Nyambe. \v 15 Mi sebeli wamba nji, “Enako na ikwana, mi omubuso wa Nyambe kame uli beebi. Mubake, mi mu pumene ku liywi no kuwaba.” \s Jesu Yo Isana Ayambi Anee (Mateu 4.18-22, Luka 5.1-11) \p \v 16 Cwale Jesu aba na endanga ku munanga no lisa no Galileya, sebeli omona Simoni ni minaye Adiliyasi, ayamba otunyandi too mu liwate kakuli neli anduyi. \p \v 17 Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Munikon̄e, mi kame sa ni mitende asiku yamba aanu.” \v 18 Mi ababo sebeli asiya otunyandi too ni kumukon̄a. \p \v 19 Aba ana kusheteta kuusombicani, sebeli omona Jakobo mwanaa Zebedeya ni Jowani minaye, nonyene kame ana kwikala mu wato, alemine okoongolola otunyandi too. \v 20 Mi ababo sebeli waaisana mu wangu, mi sebeli asiya sitoo Zebedeya mu wato nawo ana kuteneka okwatusa ni kumukon̄a. \s Omulume no Mebo no Kwiiba \r (Luka4.31-37) \p \v 21 Mi sebeli ata mu Kapenauma, mi ababo ba liywaa no Pumulo, Jesu sebeli oingena mu Ndoo no milapelo no Majuda ni kwiiyeta. \v 22 Aanu sebeli akomoka onene mulibaka no tuto yaye, kakuli kame ana kwiyeta kanyi omunu oli ni maata, kasa kanyi aiyeti no mulawo. \p \v 23 Ababo, aali mu Ndoo no milapelo omulume no mebo no kwakena, sebeli wiiya nikukuwa nji, \v 24 “Iikene usaela kwaaci wene Jesu no Nazaleta? Ninji kame oneeyi mu kutumana? Ni ku limukile nji tiwe anyine, tiwe Woyo no Kukena omutumiwa wa Nyambe.” \p \v 25 Kono Jesu sebeli oikalimela nji, “Ondoka! Otunde mwa yonyene.” \p \v 26 Cwale emebo no kwakena sebeli imukwiseta banji mu koongola, mi sebeli itunda mwa yonyene yokuwa ni liywi no ku neneba. \v 27 Mi aanu onje sebeli akomoka, sebeli akwambisa mukaci koo nji, “Esi ni siikene? Eyi ni tuto no ubya? Kame akwite amaata no kulaela emebo no kwiiba, mi kame imu kuteka!” \p \v 28 Ababo elibubo lyaye sebeli lita kule, mu tolopo yonje no Galileya. \s Jesu yo Balisa Aanu no Kupula \r (Mateu8.14-17; Luka4.38-41) \p \v 29 Cwale ababo Jesu aba natunda mu Ndoo no milapelo no Majuda, sebeli oingena mu ndoo ya Simoni ni Adiliyasi, yoli ni Jakobo ni Jowani. \v 30 Cwale onjemunwaa Simoni no mukati kame ana langananga, yotomine oweti no fibele eyi ingangamisa, ababo sebeli asimweta Jesu muwangu. \v 31 Cwale sebeli osheteteta kwa yonyene, niku mulema ku lyoko mi sebeli omwingula, sebeli obala kuweeti no fibele, mi sebeli waa sebeleza. \p \v 32 Amangolwaa, eliywaa aba lina kwiika, sebeli ku litwa kwa yonyene asi kutoma, naa aingenwe Emebo no kwiiba. \v 33 Aanu mu mulenen̄i wonje sebeli aungana ba mwelo waye. \v 34 Mi cwale sebeli obalisa aanu no kupula awo ana kutomanga ameeti no mifuta-futa, ni kucita Emebo no kwiiba no kupula, mi kasipumenena Emebo no kwiiba nji yaambe kakuli kame imulimukile. \s Jesu yo Iyeta mu Galileya \r (Luka4.42-44) \p \v 35 Amalungasiku, eliywaa elyakalisipa kale, Jesu sebeli oinguka, ni kuta ku sibaka no mbulwa aanu okuno kuleba yomboci oka lapela. \v 36 Cwale Simoni naa ana kwikala naye mu ndoo sebeli ata mu ku musaela. \v 37 Asimana oku muwana, sebeli amwambela nji, “Aanu onje kame aku saela.” \p \v 38 Cwale sebeli waatambula nji, “Twendeni kwibaka indina lili beebi ni mindi, ni ka kutazeko kame, kakuli omusebezi nina iyele.” \v 39 Mi sebeli ota ngeeso ni mu Galileya monje, yo kutaza mu tindoo no milapelo no Majuda, ni kucita Emebo no kwiiba. \s Jesu Yobalisa Omulume osi Mbingwa. \r (Mateu8.1-4; Luka5.12-16) \p \v 40 Cwale omulume osi mbingwa sebeli wiiya kwa Jesu ni ku mukubamena ni manwi okukumbela ni kumwambela nji, “Nji aba usinga, kame utwesa okunibalisa.” \p \v 41 Jesu sebeli omufela amakeke, ni kolola elyoko lyaye okumulema, ni ku mwambela nji, “Ni singa, mi okene.” \p \v 42 Cwale ababo embingwa sebeli ibwa kwa yonyene, ni kukenisiwa. \v 43 Cwale Jesu sebeli omulemusa mukongota, ni kumuusa muwangu, \v 44 ni ku mwambela nji, “Omone nji olese okwambela omunu esinjili, kono weende oka ku monahaze kwa mupulisita, obe esitabelo sowe mukukenisiwa kowe esi silaelwe kwa Mushe, kutendiwe oupaki kwaanu.” \p \v 45 Kono omulume woyo aba kuta sebeli otangisa okutalusa etaba eyo yolukuluhile, ni kwihasanya konje, mumukwanongeso Jesu sebeli okwangwa okwingena mu tolopo injili aanu amumwine, kono kame ana kwikalanga ku mukunda, mi aanu no kupula kame ana kutundanga mu mabaka onje, ni kwiiya kwa yonyene. \c 2 \s Jesu Yobalisa Omulume no Kukutela Olun̄an̄ali \r (Mateu9.1-8; Luka5.17-26) \p \v 1 Munyima no maywaa acana Jesu abana ukela ku Kapenauma, aanu sebeli ayupa nji kame ali mu ndoo. \v 2 Cwale aanu no kupula sebeli aunganamo, mane sebeli akwangwa oku kwanamo konji ni ba mwelo, mi yonyene yokutaza eliywii kwa onyene, \v 3 cwale alume anee sebeli aiya kwa Jesu ashimbile omulume no ku kutela olun̄an̄ali. \v 4 Kono sebeli akwangwa okusheteta kwa Jesu mulibaka no aanu okupula, mi sebeli ashuula esituwa no ndoo abo ana kwikalela Jesu niku shulumukisetamo omuseme abo ana kulangana omulume osi kukukutela olun̄an̄ali. \v 5 Cwale Jesu aba ana kumona etumelo yoo, sebeli wamba kwa woyo osi kukutela olun̄an̄ali nji, “Mwana nge, eibi yowe na wilemenwe.” \p \v 6 Aiyeti anjili no mulawo ana kwikala omo, sebeli anahana mu micima yoo nji, \v 7 “Uyu mulume, ngaibi aba aamba ngeesi? Kame anyefula! Woyo otwesa okulemena eibi anyine konji Nyambe yomboci!” \p \v 8 Jesu sebeli olimuka mu wangu ni mebo yaye nji kame akengeela ngeeso, mi sebeli waambela nji, “Iikene mukengeela mu micima yenu? \v 9 Esi no kotoba ni sibine, okwambela osi kutoma olun̄an̄ali nji, ‘Eibi yowe nwilemenwe,’ ni ku mwambela nji, ‘Imana, oshimbe oulangano wowe, mi wende?’ \v 10 Cwalehe nji mu limuke nji, Omwana no Munu kame ali ni maata bano banji no ku lemena eibi, sebeli wambela osi kukukutela olun̄an̄ali nji, \v 11 “Kame nikwaambela nji oimane, oshimbe oulangano wowe, mi okutele ku mundi wowe.” \p \v 12 Cwale woyo sebeli oimana, mi ababo niku shimba oulangano waye nuukutela yo monwa kwaanu onje, mi sebeli akomoka onje ni ku lumba Nyambe nji, “Asimbakwatanga, katu mono etaba no ngeesi!” \s Jesu Yoisana Lebi \r (Mateu9.9-13; Luka5.27-32) \p \v 13 Cwale Jesu sebeli ota kame ku munanga no lisa no Galileya, mi aanu no kupula onje sebeli sisheteta okuungana kwa yonyene, mi sebeli waaiyeta. \v 14 Mi yoenda mu ndila, sebeli omona Lebi omwana Alufeya, yo ikalile ba ofisi no mutelo, mi sebeli omwambela nji, “Onikon̄e.” Lebi sebeli oimana, niku mukon̄a. \p \v 15 Mi Jesu yo ikalile ba tafule mu ndoo ya Lebi, asikutelisa no kupula na sikutenda eibi sebeli aikala naye ba tafule na iyetwa aye, kakuli aanu no kupula kame ana ku mukon̄a. \v 16 Cwale aiyeti no mulawo no afalisi aba ana kumona Jesu yo lya na sikutelisa na sikutenda eibi, sebeli aibanguta aiyetwa aye nji, “Iikene Omolyenu aba alya ni kunwa naanu no ngeeso?” \p \v 17 Mi cwale Jesu aba na yupa eyo, sebeli waatambula nji, “Awo ayoya wino ka saele onganga, kono kame asaelwa kwaa tomine. Kani siiya nji ni isane awo alukile, kono asikutenda eibi.” \s Epuzo mulibaka no Oukuyumena Eilya \r (Mateu9.14-17; Luka5.33-39) \p \v 18 Cwale aiyetwa a Jowani na Falisi kame anooku yumenanga eilya, mi aanu sebeli aiya kwa Jesu niku mwibanguta nji, “Iikene aiyetwa a Jowani na Falisi aba aku yumenanga eilya, kono ikene aiyetwa owe abaka ku yumenanga eilya?” \p \v 19 Jesu sebeli waatambula nji, “Kana kame kutwesahala nji alikani no mukwati aku yumene eilya, omukwati yo sili kwa onyene? Omukwati yosili kwa onyene, kakutwesahala nji aku yumene eilya. \v 20 Kono enako kame iiya, eyo omukwati aba sa tundisiwe kwa onyene, abohe, kame sa kuyumene eilya mu liywaa elyo. \p \v 21 “Kakwisa omunu so beeka esimanahanyi no ubya ba sikumango no kukulubala, kakuli esimanahanyi no ubya mba sikaula esi no kukulubala, mane kwikezehe abono kukauka. \v 22 Kame kakwisa omunu so itela ewaine no ubya mu singumbuli no kupangiwa ba itumba no kukulubala, aba ku tendiwa ngeeso, ewaine no ubya kame ikaula esingumbuli sipangilwe ba situmba, mi ewaine kame isinyeha bamweya ni singumbuli sipangilwe ba situmba. Kono ewaine no ubya kame itelwa mu singumbuli sipangilwe ba situmba no ubya.” \s Epuzo mulibaka no Liywaa no Pumulo \r (Mateu12.1-8; Luka6.1-5) \p \v 23 Eliywaa linjili eli no Pumulo, Jesu yo bita mu matema no uloto na iyetwa aye alemine okucola ni kububula oubeke. \v 24 Cwale Afalisi sebeli amba kwa Jesu nji, “Komone, aiyetwa owe ikene aba atenda esi no kwapumenenwa mu liywaa no Pumulo?” \p \v 25 Jesu sebeli waatambula nji, “Ka musibala esi sinaku tendiwa kwa Dabida, enako ana ku ulwa esi no kulya, mi yoyombile, yonyene naa ana kwikala naye? \v 26 Omo ana kwingenena mu ndoo ya Nyambe, omupulisita omukulu yoli Abiatale, mi nolya ku inkwa ina kubeekelwa Nyambe, eyi ina kulukela okuliwa kwa pulisita feela, mane Dabida na kubako naa ana kweenda naye.” \v 27 Mi Jesu sebeli wekeza nji, “Eli no Pumulo kame litendelwe aanu, kasa omunu okutendelwa eli no Pumulo, \v 28 Mihe, Omwana no Munu ni Mbumu neli no Pumulo.” \c 3 \s Jesu yo Balisa Omulume no Kombola Elyoko \r (Mateu12.9-14; Luka6.6-11) \p \v 1 Cwale Jesu abana kuukela kame mu Ndoo no milapelo no Majuda, mi omo kame kuna kwikalanga omulume no kombola elyoko. \v 2 Aanu sebeli aaliketa Jesu okumona nji, kana mba mubalisa mu liywaa no Pumulo, nji awane omo no kumunungelela eyambo. \v 3 Jesu sebeli wambela omulume no lyoko no kombola nji, “wiiye kuno ku lubala.” \v 4 Cwale sebeli waaibanguta nji, “Esi sipumenenwa mu liywaa no Pumulo, okutenda wino nji okutenda ouyi? Oku yoyisa omunu nji oku mwibaa?” \p Kono sebeli aondoka feela. \v 5 Cwale sebeli waaliketa onje ni miyo yo tinine ni kufilikana onene, mulibaka no micima yoo no kongola, sebeli wamba ku mulume nji, “Oolole elyoko lyowe.” Sebeli olyolola, ababo elyoko lyaye sebeli libala. \v 6 Ababo Afalisi sebeli atunda mu ndoo no milapelo no Majuda okalelisana nasi Heloda omo sa ibaele Jesu. \s Aanu no Kupula ku Lisa \p \v 7 Cwale Jesu na iyetwa aye sebeli ata ku lisa no Galileya. Mi aanu no kupula sebeli amukon̄a okutunda mu Galileya, mu Judeya, \v 8 mu Jelusalema, ku Idumeya ni mu naha na mulinjaliya no Jodani, ni mu naha ikubapile ni Tile ni Sidoni, aba ana kuyupa eyi ana tende yonje, sebeli aiya kwa yonyene. \v 9 Mi cwale Jesu sebeli wambela aiyetwa aye nji amu lukisete owato, mulibakano aanu okupula, nji alese oku sinanisiwa. \v 10 Kakuli kame ana ku balisa aanu no kupula, mi cwale awo onje ana kutoma ameeti kame ana lwelanga kwa yonyene oku mulema. \v 11 Cwale aanu ana kwikalanga ni mebo no kwakena aba ana kumumona, sebeli akwela mu makondo aye ni kukuwa nji, “Ya wene Omwana Nyambe!” \p \v 12 Cwale Jesu sebeli waalaela nji alese okumu limukisa. \s Jesu abana Kuketa Atumiwa Likumi na Yiili \r (Mateu10.1-4; Luka6.12-16) \p \v 13 Cwale Jesu sebeli ota ba lilundu nukaisana awo anaku singa onje, mi sebeli aiya kwa yonyene, \v 14 mi sebeli oketa ano kukwana likumi na yiili (12), awo ana kutumbiwa elitina no atumiwa, nji aikala naye ni kwatuma nji akakutaze aanu, \v 15 ni kwaaba amaata no kucita emebo no kwiiba. \p \v 16 Aa ana kukwana likumi na yiili (12) ana kuketa, neli Simoni uyu ona bekiwa elitina lya Pitolosi, \v 17 anjili naa, Jakobo ni minaye Jowani ana a Zebedeya, awo, nakwabeka elitina lya Boanegesi, ninji aana no mulumo no mbula. \v 18 Adiliyasi ni Filipi ni Batolome ni Mateu ni Tomasi ni Jakobo omwana Alufea, Tadeya ni Simoni no Mukanana, \v 19 ni Judasi Sakalyote ona ku mubeteka. \s Jesu Yoisaniwa Beeluzebule \r (Mateu12.22-32; Luka11.14-23; 12.10) \p \v 20 Cwale Jesu sebeli oukela ku ndoo, mi aanu no kupula sebeli aiya kame, mane Jesu na iyetwa sebeli akwangwa okulya. \v 21 Mi abaaye Jesu aba ana kuyupa nji mwaali, sebeli aiya nji amushimbe, kakuli aanu nakwamba nji, “Kame apulumuka.” \p \v 22 Cwale aiyeti no mulawo aa na kutunda mu Jelusalema, ni kwamba nji, “Kame akwite amaata no Beeluzebule mwa yonyene, mi naaba acita emebo no kwiiba ni mu maata no mukulu no mebo no kwiiba.” \p \v 23 Jesu sebeli waaisana, ni kwamba noo mu nguli nji, “Satani ngaibi sa twese okucita Satani? \v 24 Mi omubuso aba uku futukela ookulwisa, omubuso owo kame sa ukutabe bakaci mi kautamba okwimana. \v 25 Na asindoo imweya aba akulwisa, endoo eyo kaitamba kwimana. \p \v 26 Cwale nji Satani kame akulwisa, nuukutaba, ka twese okwimana, kono kame satende amamaneneno aye. \p \v 27 Cwale kakwisa woyo so ingena mu ndoo no ndume no koongola, nji ashimbe einu yaye, konji aba sa tangise okununga omulume woyo no ndume, mi cwale basatwese okumushimbela einu aye. \p \v 28 “Niti luli kame ni myambela nji eibi yonje no aanu mba ilemeniwa, bamweya ni tinyefulo too. \v 29 Kono omunu yonje so nyefula Emebo No Kukena, ka tamba oku lemenwa, kono kame ali ni mubonda no sibi no kwaabwa.” \p \v 30 Jesu na kwamba ngeeso, kakuli aanu kame ana kwambanga nji, “Kame ali ni mebo no kwakena.” \s Inawaye Jesu na Inaaye. \r (Mateu12.46-50; Luka8.19-21) \p \v 31 Inawaye Jesu na inaaye sebeli akeela ni kwimana ba ndee, mi sebeli atuma omunu okamwisana mu Ndoo. \v 32 Aanu no kupula aikalile, amu beekile mukaci. Sebeli aambela Jesu nji, “Inaowe na inoowe kame ali ba ndee, kame aku saela.” \p \v 33 Kono Jesu sebeli waatambula nji, “Inawange na inange anyine?” \p \v 34 Sebeli waliketa aanu ana kwikala naye mu Ndoo amu beekile mukaci, mi sebeli wamba nji, “Ko mumone, ainawange na inange okame aa!” \v 35 Kakuli omunu yonje woyo otenda esi sisingwa kwa Nyambe, yokame ominange, ni mandange ni Inawange.” \c 4 \s Enguli no Mukuni \r (Mateu13.1-9; Luka8.4-8) \p \v 1 Jesu sebeli otangisa kame okwiyeta aanu ba likamba no lisa, mi kakuli aanu no kupula kame anaku ungana kwa yonyene, cwale sebeli oingena mu wato ni kuta mu lisa, mi aanu mu kupula koo, sebeli aikala ba likamba. \v 2 Cwale sebeli waaiyeta eno kupula mu tinguli, mi mu tuto yaye sebeli waaiyeta nji, \v 3 “Komuteetete! Omukuni na kuta okakuna, \v 4 mi yo lemine okukuna, embuto injili sebeli ikwela mu ndila, mi otuyunyi sebeli twiiya mu kwiilya. \v 5 Embuto injili na ikukwela mu mumbu noku kukutela ni mawee, omo kuulwile omumbu no kupula, sebeli imena muwangu kakuli ka yasi kwingena onene mu mumbu. \v 6 Kono eliywaa aba lishashumuka, eyi ina mene kame iletuka, mi kakuli kame yulwile emibisi, kame ikukuta. \v 7 Einjili embuto sebeli ikwela mu mikakani, emikakani aba ikula kame iipukelisa, mi embuto sebeli yuulwa okubeeka oubeke. \v 8 Embuto injili sebeli ikwela mu mumbu no kuwaba, mi sebeli ikubeeka eilya no kupula, naiku mena ni koongola, mi embuto imweya sebeli ibeeka amakumi aatu, einjili amakumi mutanu ni kamweya, einjili kame sebeli ibeeka omwaanda. \p \v 9 Ku mamaneneno Jesu sebeli wamba nji, “Woyo okwite amatwi ayupe mi ayupisise.” \s Etuso no Tinguli \r (Mateu13.10-17; Luka8.9,10) \p \v 10 Ababo Jesu yoli yomboci, awo ana kwikala na iytwa aye, sebeli amwibanguta etuso no tinguli. \v 11 Mi sebeli waambela nji, “Anyi na mubiwi oku limuka etikunutu no mubuso wa Nyambe, kono aa ali kundee kame abeekelwe einu yonje mu tinguli. \v 12 Nji cwale, \q1 Asikumona mbamono, \q2 kono katamba kuyupisisa, \q1 ni kuyupa ayupe, \q2 kono alese oku yupisisa, \q1 Mane kame afanene oku siuluka, nji awane okulemenwa.’” \s Jesu yo Toloka Enguli no Mukuni \r (Mateu13.18-23; Luka8.11-15) \p \v 13 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Ninji ka mu yupisisa enguli eyo? Ngaibi cwale sa mu yupisise etinguli tonje? \v 14 Osikukuna, woyo okuna Eliywi. \v 15 Embuto ina kwele mu ndila kame ikufekile kanyi aanu awo ayupa eliywi kono ababo Satani kame aiya ni kulitundisa mwa onyene. \v 16 Aanu anjili kame akufekile kanyi embuto ina kwele ba mumbu no mawee, aba ayupa eliywi, ababo kame alitambula mu kuwabelelwa, \v 17 mi kakwite emibisi, kono kame atundamena enako icana fela, mihe outata simba amayando aba yiiya mulibaka no Liywi, ababo kame akwa. \v 18 Anjili aanu kame akufekile kanyi embuto ina kwele mu mikakani, okame awo ayupa eliywi, \v 19 kono etipilaelo no litunga ni kongiwa ku ufumu niku lakaza einjili, aba ingena kwa onyene kame ipukutisa eliywi, mi kaibeeke embuya. \v 20 Kono anjili aanu kame akufekile kanyi embuto ina kuniwa ba mumbu no kuwaba, okame awo ana yupu eliywii ni kulitambula ni kubeeka embuya, embuto injili naibeeke eyi ikwana makumi aatu, injili makumi mutanu ni kamweya, einjili ikwana omwanda. \s Elambi munji no Tubana \r (Luka8.16-18) \p \v 21 Cwale Jesu kame sebeli wamba nji, “Aba mulita elambi kame ibeekiwa mu tubana nji munji no mumbeta, kasa okwibeeka aba ku monahala? \v 22 Cwale kakwisa esinu esi sishweekilwe, konji si shootolwe, simba esinu sina tendiwa ku mukunda konji siiye ba ngandaleza. \v 23 Nji omunu kame akwite amatwi no ku yupisa, a yupe!” \v 24 Mi kame sebeli waambela nji, “Mutokomele kweeyi mu yupa, omo mutendela akwenu, mwasamu tendelwe naanyi, mane niku bitelela. \v 25 Ku munu woyo okwite esinu sinjili mba bekelwa mukupula, kame kwa woyo ulwile, nesi ali naso mba byanguliwa simba eso alinaso. \s Enguli omo Imenena Embuto \p \v 26 Jesu sebeli wamba kame nji, “Omubuso wa Nyambe kame ukufekile kanyi omunu okwaa embuto mu litema lyaye. \v 27 Simba alangane nji atone omunji ni usiku, embuto kame ikula ni kubeeka, yo kalimukile omo ina menene. \p \v 28 Kakuli omumbu onyene kame ubeeka, oweli omutungo, okubinda omukun̄u, basa kwiiye oubeke ba mukun̄u. \p \v 29 Kono oubeke aba wiimba, mu nako imweya kame abeeka ecekesi, kakuli enako no kutulo nai kwana. \s Enguli no Mbuto no Masitete \r (Mateu13.31,32,34; Luka13.18,19) \p \v 30 Cwale kame sebeli wamba nji, “Siikene eso tutwesa oku faniketa ni mubuso wa Nyambe, simba ka nguli eyo satukutusise okwamba eyi? \v 31 Kame ikufekile kanyi embuto no Masitete, eyo aba ikuniwa mu mumbu, ni mbuto icana onene ku timbuto tonje na mu litunga, \v 32 cwale aba ikuniwa kame ikula ni ku tenda esimena sinene okubitelela yonje eyi ikuninwe mu litema ni kubeeka emitai inene, mane cwale otuyunyi na kuwilu kame tutwesa okuyaka eiyaleto mu mwinda waso. \p \v 33 Jesu na kwasimweta amaywi mu tinguli okukumanena mukuyupisisa koo. \p \v 34 Ka sikwaambela okuulwile enguli, kono ku mukumda nakwa mbelanga aiyetwa aye eyambo yonje. \s Jesu yo Ondota Elin̄ungwa \r (Mateu8.23-27; Luka8.22-25) \p \v 35 Mu liywaa elyo, mu nako no mangolwaa, Jesu sebeli waambela nji, “Tulutelenyi mu linjaliya no lisa.” \v 36 Aba ana kumana okuusa aanu no kupula, aiyetwa sebeli akulonga mu wato omo ana ikalanga Jesu, ni mato anjili kwana kwikalanga. \v 37 Mi elin̄ungwa linene sebeli liinguka, mi amandinda sebeli aiya nikufula ba wato mane ni meyi sebeli atateka okwingena mu wato, mane owato sebeli osinga okwiyala ku meyi. \v 38 Kono Jesu yo langanine yoli mutulo ku litusi no wato na kunyima ana kwikala yosamine ba musamo, sebeli amwingula ni kwamba kwa yonyene nji, “Mwiyeti, kaukwite taba naaba tufaa?” \p \v 39 Cwale Jesu sebeli oinguka ni kukalimela emebo, ni kwambela elisa nji, “Ondoka!” Mi ababo emebo sebeli yimana, mi sebeli kwiiya okondoka kunene. \p \v 40 Cwale Jesu sebeli wambela aiyetwa aye nji, “Iikene aba mu cila? Mu sikwangwa okupumena ni mu nako ino?” \p \v 41 Aiyetwa aye sebeli acila onene, mi cwale sebeli akwambisa nji, “Uyu anyine, nji mane emebo ni lisa imu kuteke?” \c 5 \s Jesu abana Balisa Omulume osi Mebo no Kwakena \r (Mateu8.28-34; Luka8.26-39) \p \v 1 Jesu na iyetwa aye sebeli akeela mulinjaliya no lisa mu sibaka no Magelaseni. \v 2 Ababo Jesu abana kutunda mu wato, sebeli okuwana ni mulume osi mebo no kwiiba, \v 3 uyu munu kame ana kwikalanga mu mabita, ka ku sikwikala omunu ona kutwesa okumununga simba ni mawenge. \v 4 Aka no kupula aba na kunungiwangwa amawenge ku makondo ni ku maoko, na kucolanga amawenge ni yoondo ku makondo aye, mi kakwisa ni munu ona kutwesa oku mubita ku maata. \v 5 Aka no kupula, ousiku ni munji kame ana kwikalanga mu libita ni ba malundu, yolemine okukuwa nukulemeka ku mawee. \p \v 6 Aba ana kumona Jesu yosili kule, sebeli witukela kwa yonyene, nikuka mukubamena, \v 7 mi sebeli okuwa ni liywi linene nji, “Iikene osaela kwa mene, Wene Jesu, Omwana Nyambe? Omwambakani uli-beulu? Kame ni ku kumbela weete kwa Nyambe nji kautamba ku ni yandisa!” \v 8 Kakuli Jesu kame ana kwamba kwa yonyene nji, “Wene Emebo no kwiiba, otunde kwa uyu omulume.” \p \v 9 Cwale Jesu sebeli omwibanguta nji, “Elitina lyowe tiwe anyine?” Emebo sebeli itambula nji, “Elitina lyange, time Mpi, kakuli kame tuli ano kupula!” \v 10 Mi sebeli omukumbela onene nji, alese oku citela emebo eyo oku no kuleba ni sibaka eso. \p \v 11 Cwalehe, kame kuna kwikala omutapi munene no tingulube tinaku lyelanga kunyonga no lilundu elyo. \p \v 12 Amadimona sebeli akumbela Jesu nji, “Otupumenene okwingena mu tingulube tica, tuka ingenemo.” \v 13 Ababo Jesu sebeli oipumenena, mi Emebo no kwakena sebeli itunda, nukaingena mu tingulube. Ababo omutapi sebeli witukela ba lin̄ope mi sebeli umatukela mu lisa, eli lifanena okutenda eikiti yiili (2,000) mi sebeli tikwela mu lisa ni kulwela. \p \v 14 Alume no alisana sebeli acilako, mi sebeli ata mu ku simweta etaba eyo mu mundi oli beebi. Mi aanu no kupula sebeli aiya mu kumona eyi ina ku tendahala. \v 15 Cwale sebeli aiya kwa Jesu, ni ku mona woyo onaku yandisiwa ku Mpi no madimona, yoikalile yo kufukile mane yokuketile, sebeli acila. \v 16 Mi awo ana kumona esisina kutendahala, sebeli ambela akoo esi sina kutendiwa kwa woyo omunu no mandimona, niku tingulube. \p \v 17 Cwale sebeli atangisa oku kumbela kwa Jesu nji atunde mu naha yoo. \p \v 18 Mi Jesu yoingena mu waato, omunu no kwingenwa ku mebo no kwiiba sebeli oiya muku kumbela nji aikale naye. \p \v 19 Kono Jesu sebeli okana niku mwambela nji, “Ute ku ndoo yowe ni kwa boowe, mi okaambele monje omo ana kutendele Ombumu, noomo ana kufele amakeke. \p \v 20 Cwale sebeli ota, ni kukatangisa okendisa eyambo yonje eyo ana mutendele Jesu mu (Dekapolisi) okutalusa nji esibaka no mindi likumi mi aanu onje sebeli akomoka onene. \s Omwana Jailosi no Mukatana ni Mukati woyo Ona Kulema ku Mukanjo wa Jesu \r (Mateu9.18-26; Luka8.40-56) \p \v 21 Jesu aba na kuukela kame mu linjaliya no lisa mu wato, aanu no kupula sebeli aungana kwa yonyene ku nyonga no lisa. \v 22 Cwale sebeli kwiiya omunjili no akulu no sindoo no milapelo no Majuda, no litina lya Jailosi. Cwale aba anaku mona feela Jesu, sebeli okwela ku makondo aye. \v 23 Sebeli omukumbela onene nji, “Omwanange no mukatana kame ali beebi nikufa. Wiiye, omubeeke amaoko beulu, nji abale mi ayoye.” \p \v 24 Cwale Jesu sebeli ota naye, mi aanu no kupula onene sebeli amukon̄a amu umbelele. \p \v 25 Ababo kame kuna kwikala omukati ona kutoma oweeti no mweeya, ba myaka likumi ni yiili, \v 26 omukati kame anaku yanda onene mukubangiwa kwa nganga no kupula, mi na kusinyehelwa onene eiluwo yaye yonje, kakwisa ni tuso ana ku mona simba icana, mane oweti waye na ukweekezeha onene. \v 27 Cwale omukati woyo abana kuyupa eya Jesu, sebeli okukandimeka okwingena mwaanu no kupula, abana atumela Jesu munyima, mi sebeli omulema ba sikumango saye. \v 28 Abo sebeli okwambisa mu mucima waye nji, “Abasa nileme feele ku sikumango saye mbibala.” \p \v 29 Ababo omweeya waye sebeli wimana, mi kame ana kuyupa mu lutu lwaye nji nabala ku weeti waye. \v 30 Cwale ababo Jesu sebeli oyupa mukaci kaye nji amaata naatundu mwa yonyene, sebeli okutemuna mukaci no aanu no kupula ni kwamba nji, “Anyine onaleme ku ikumango yange?” \p \v 31 Aiyetwa aye sebeli amutambula nji, “Kumwine nji aanu no kupula kame akuumbelele, ngasibine aba wibanguta nji, ‘Anyine ona kuleme?” \p \v 32 Kono Jesu sebeli okusetuka nji amone woyo ona tende ngeeso nji anyine. \v 33 Omukati sebeli wiiya kwa Jesu yocilile ni kukun̄a, kakuli kame ana kulimuka esi sina kutendahala kwa yonyene, sebeli okukwiseta ku makondo aye, nikumwambela eniti yonje. \v 34 Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mwanange no mukati, etumelo yowe nai kuyoyisa. Ote ni kozo, mi obalelele luli ku weeti wowe.” \p \v 35 Jesu osamba eyo, sebeli kwiiya aanu ana kutunda ku ndoo ya Jailosi, okwiiya muku mwambela nji, “Mwanowe nafu. Siikene eso okataleza Omwiyeti kame?” \p \v 36 Kono Jesu na kuulwa oku mamela amaywi awo, mi sebeli wambela Jailosi nji, “Olese kucila, kono opumene feela. \v 37 Mi Jesu sebeli okanisa aanu okumukon̄a, konji Pitolosi ni Jakobo, ni Jowani minaye Jakobo sebeli ata naye. \v 38 Jesu abana kakeela ku ndoo ya Jailosi, sebeli omona aanu aimanine amaefe-efe ni kulila onene. \v 39 Mi cwale abana ingena sebeli wamba kwa onyene nji, “Iikene aba mwimanine amaefe-efe ni kulila? Omwana kasifa kono kame alanganine feela. \p \v 40 Cwale aanu sebeli amusheka, kono sebeli watundiseta bandee, sebeli oshimba sitaye ni nyinawaye nawo ana kwikalanga naye, ni kuta noo ku muzuzu oko kuna kulangana omwana. \v 41 Mukumu lema ku lyooko, sebeli wamba kwa yonyene nji, “Talita kumi” okutalusa nji, “Mwanuke munyonyo, kame namba kwa wene nji, inguka!” \p \v 42 Cwale ababo omwanuke sebeli oimana, mi sebeli weenda, mi kame ana kwikala ni myaka likumi ni yiili. Cwale ababo sebeli akomoka onene luli. \v 43 Cwale Jesu sebeli walaela luli nji kuulwe omunu soyupa etaba eyo, sebeli wamba nji, omwanukana abiwe eilya. \c 6 \s Jesu Yokaniwa mu Nazaleta \r (Mateu13.53-58; Luka4.16-30) \p \v 1 Jesu aba na tunda omo mu sibaka, sebeli ota ku mundi waye, mi aiyetwa aye sebeli amwenda mu nyima. \v 2 Cwale elino Pumulo, sebeli otangisa okwiyeta aanu mu ndoo no milapelo no Majuda, mi ano kupula aba ana ku muyupa sebeli akomoka ni kwamba nji, “Kubine ana itundisa eyi wuyu mulume? Kaku shangama oko anabiwi? Kubine ana wana amaata no kutenda etimakazo ni maoko aye? \v 3 Kasa yokame osikwaya omwana Maliya, omukulwaa Jakobo, Jose, Juda ni Simoni? Amandaye kasaa, tuli noo? Mi kame ana sitatala mu libaka lyaye. \p \v 4 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Omunuhi wa Nyambe omu aulwa okukutekiwa mu naha yaye felea, kwasi lusika lwaye na sindoo yaye.” \p \v 5 Omo kasiku twesa okutendamo omusebezi no koongola, konji okubalisa aanu acana ana kutoma, mukwabeeka amaoko aye beulu ni kwa balisa. \v 6 Mi kame anaku komoka okwa pumena koo. \s Jesu Yotuma Aiyetwa ana Kukwana Likumi na Yiili (12) \r (Mateu10.5-15; Luka9.1-6) \p Cwale Jesu sebeli ota mu mindi ili beebi yoiyeta aanu. \p \v 7 Cwale Jesu sebeli oisana ano kukwana likumi na yiili, mi kame ana kwatuma mu wiili, mu wiili. Mi nikwaaba amaata beulu no mebo no kwakena, \v 8 sebeli walaela nji, “Mulese okushimba esinu sonje, konji omulamu, mulese okushimba esinkwa, omukotana, simba amali mu tipokoto tenu. \v 9 Mukumange einjatangwa yenu, mi mulese okushimba esikumango sinjili no wiili.” \v 10 Cwale kame sebeli waambela nji, “Mu ndoo yonje omo samwingene, mwikalemo okutwala aba sa mukatundemo. \v 11 Cwale omo mu ndoo sakane oku mitambula ni kumiyupa, mutundemo mututule amaluli ku makondo enu, otenda oupaki kwa onyene. \p \v 12 Cwale sebeli ata, mukwiyeta aanu nji abake. \v 13 Cwale sebeli acita amadimona no kupula, mi sebeli awaa amaati kwawo asikutoma no kupula, mane sebeli abala. \s Olufu lwa Jowani Mukolobezi \r (Mateu14.1-12; Luka9.7-9) \p \v 14 Cwale Ombumu Heloda aba ana kuyupa ya Jesu, kakuli elitina lyaye naliku bubaana mi aanu sebeli aamba nji, “Jowani mukolobezi nainguka kwaafu, elibaka aba atenda etimakazo mwa yonyene.” \p \v 15 Anjili sebeli amba nji, “Yo kame Eliya,” \p Mi anjili nji omunuhi wa Nyambe, kanyi omunjili no anuhi a Nyambe na kukale. \v 16 Kono Heloda aba ana kuyupa ngeeso, sebeli wamba nji, “Yokame Jowani nina kupatula omutwi, nainguka kwaafu!” \v 17 Kakuli Heloda yona kutuma aanu okalema Jowani, ni kumununga okumubeka mu tolongo mulibkalya Helodiyasi omoywaa Filipi minaye, kakuli yonaku mukwata. \v 18 Jowani kame ana kwambela Heloda nji, “Katukelo yowe okukwata omoywaa minowe!” \p \v 19 Kakuli Helodiyasi kame ana kutimba onene Jowani mi sebeli osinga oku mwibaa, kono kame ana kukwangwa omusa mwiibaele. \v 20 Kakuli Heloda kame ana kucilanga Jowani, mukulimuka nji mulume no kuluka, mi ni wakukena. Mi kame na ku musilelezanga. Aba ana kuyupanga yo amba, kasi kuwabelelwanga mu mucima simba nji kame ana kumu teetetanga. \p \v 21 Ku mamaneneno Helodiyasi sebeli otandala okuwana esibaka, Heloda abana kutenda omukiti no kuleiwa kwaye, mi sesbeli oisanenako amanduna no kuta yaye na kulu no masole na kulu namu Galileya. \v 22 Cwale omwana Helodiyasi no mukatana abana kukeela sebeli onenga onene niku wabelisa Heloda naa ana kwikala naye ba tafule. Cwale Ombumu sebeli wambela omukatana munyonyo nji, “Okumbele esi sosinge kwa mene sonje, mi mbani kubi so.” \v 23 Mane sebeli okununga oluci nji, “Esi so kumbele sonje, simba eseemba no mubuso wange mbani kubi. \v 24 Cwale omukatana sebeli ota okaibanguta inawawe nji, “Ni kumbele eikene?” \p Inawawe sebeli omutambula nji, “Okumbele omutwi wa Jowani omukolobezi.” \p \v 25 Cwale ababo omukatana sebeli oukela kwa Mbumu muwanguwangu ni kukumbela nji, “Kame nisinga nji abano, onibe omutwi wa Jowani omukolobezi mu siwana.” \p \v 26 Cwale ombumu sebeli weena onene, kono mulibaka no kweeta oluci kwaye na ngenda awo ana kwikala naye, sebeli okwangwa okumatuka amaywi aye. \v 27 Ababo Ombumu sebeli otuma omunjili no masole no atateleli, niku laela nji akalite omutwi wa Jowani mukolobezi. Woyo sebeli ota nukapatula omutwi wa Jowani mukolobezi mu tolongo, \v 28 ni kulita omutwi mu siwana, ni kuuba omukatana, mi omukatana yonyene sebeli ouba inawaye. \v 29 Cwale aiyetwa a Jowani aba ana kuyupa etaba eyo, sebeli aiiya muku shimba esitupu saye oka siteula mu libita. \s Jesu abana Kufepa Aanu no Kubitelela Eikiti Mutanu (5,000) \r (Mateu14.13-21; Luka9.10-17; Jowani6.1-14) \p \v 30 Atumiwa sebeli auka kwa Jesu, oka mwambela yonje eyo ana kutenda neyi ana kwiyeta aanu. \v 31 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Mwiiye, tute ku mukunda muka pumuleko mbicani oku kuulwile aanu. Kakuli kame ku nakwikala aanu no kupula aa na iyanga ni kuuka mane kame ana kukwangwa ni nako no kulya.” \v 32 Cwale sebeli ata mu wato okaikala omboci mu sibaka no kondoka. \p \v 33 Cwale aanu no kupula sebeli aamona akatile, ni kwalimuka nji anyine, mi sebeli aitukelako ni makondo okutunda mu milenen̄i yonje, mi aanu sebeli aka keelako oweli Jesu na iyetwa aye asili munyima. \v 34 Cwale Jesu aba ana kutunda mu wato, sebeli omona aanu no kupula, mi sebeli wayupela amakeke, kakuli kame ana kufeka kanyi omukoko nambulwa mulisana. Mi sebeli otangisa okwaiyeta einu no kupula. \v 35 Cwale eliywaa aba lina kwiika, aiyetwa aye sebeli aiya kwa yonyene ni kwamba nji, “Sino ni sibaka no kondoka, mi enako yatakale. \v 36 Mwaa use, nji aka ku ulele eino kulya mu matema ni mu mindi ili beebi.” \p \v 37 Jesu sebeli waatambula nji, “Mwaabe eino kulya mwenyene, \p Onyene sebeli amwibanguta nji, “Tukaule einkwa no mali a atenda emianda yiili no muwayawaya nji twaabe alye?” \p \v 38 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Injinga einkwa mukwite? Mute muka imone. \p Cwale aba anaku imona, sebeli amba nji, “Kame kuli feela einkwa mutanu ni tindi timbili.” \p \v 39 Cwale sebeli olaela nji, “Aanu onje aikale mu ikwata, ba moopu no musuhela.” \v 40 Cwale aanu sebeli aikala banji mu ikwata, esinjili esikwata no aanu akwana omwaanda, anjili aanu ana ku kwana makumi mutanu. \v 41 Jesu sebeli oshimba einkwa mutanu ni tindi timbili, ni kwaliketa kuwilu, mi sebeli okutumela ni kupatola einkwa okuba aiyetwa aye nji atabele aanu, mi kame ni kutabela aanu etindi. \v 42 Cwale onje sebeli alya ni kwikuta. \v 43 Cwale sebeli ashimba amatanda likumi na yiili, ana kwiyala oubulumusi no inkwa, nou no tindi. \v 44 Mi awo ana kulya neli alume ana kukwana eikiti Mutanu (5,000). \s Jesu aba na Enda ba Meyi \r (Mateu14.22-33; Jowani6.15-21) \p \v 45 Ababo Jesu sebeli wambela aiyetwa aye nji aingene mu wato nji akutangete okuta mu linjaliya no lisa, ku Betisaida, yonyene yo suusa aanu. \v 46 Osimana felea okuusa aanu sebeli ota ba lilundu oka lapela. \v 47 Cwale enako no mangolwaa aba ina kukwana, owato owendela ba kaci no lisa, mi Jesu yoli yomboci ba likamba. \v 48 Mi sebeli omona nji kame apuwa me aziyelehile, kakuli emebo kame ina kwalwisa onene. Mi mu nako no malungasiku, Jesu sebeli oiya kwa onyene yo enda ba meyi, mi sebeli osinga okwabitelela. \v 49 Kono aba ana ku mumona yo enda ba meyi no lisa, sebeli akuwa onene nji ni silumba. \p \v 50 Cwale onje sebeli acila aba ana kumumona. Kono sebeli oleluba okwamba noo nji, “Mu koongote, ya meene, mu lese kucila.” \v 51 Cwale sebeli oku longa mu wato nonyene, mi emebo sebeli yondoka. Cwale aiyetwa aye sebeli akomoka onene. \v 52 Kakuli kasi ku yupisisa etaluso no kufepa aanu no kupula bokame abo emicima yoo kame ina koongola. \s Jesu yo Balisa osi Kutoma mu Genesaleta \r (Mateu14.34-36) \p \v 53 Cwale aba ana kumana okuluta elisa ni kuta ba likamba, mi sebeli akeela mu naha iisaniwa Genesaleta mi sebeli afuweka ku likamba. \v 54 Mi abana kutunda mu wato, ababo aanu sebeli amu limuka. \v 55 Cwale sebeli aitukela mu naha yonje ni kutangisa okalita asikutoma onje oko ana kuyupa nji Jesu kwaali. \v 56 Mi konje Jesu oku ana ku bita, mu mindi icana ni mu mindi inene, simba mwibaka no matema, asi kutoma kame ana kubeekiwa ba tipatelo, mi aanu kame ana kukumbela nji aa pumenene oku lema feela simba ku mungundo no sikumango saye, mi aa amulema onje kame abala. \c 7 \s Etuto no Alimu \r (Mateu15.1-9) \p \v 1 Cwale Afalisi na iyeti no mulawo anjili ana kutunda mu Jelusalema, sebeli aiya ni kuungana kwa Jesu. \v 2 Sebeli alemuha nji aiyetwa anjili a Jesu kame alya eilya ni maoko no kwakena, okutalusa amaoko nokwa yowisiwa. \p \v 3 Kakuli Afalisi, ni aanu onje no Majuda kaali, konji akuyowe oweli ku maoko, okumamela esizo no akulu, \v 4 mi cwale naba auka okutunda ku musika, kaali konji abasa kuyowe oweli. Kusili eizo injili no kupula eyi imamela, kanyi eno kuyowisa etikomoki ni tucoo, ni injili no oukutusisa. \v 5 Cwale Afalisi na iyeti no mulawo sebeli aibanguta Jesu nji, “Iikene aiyetwa owe aba kayoyo ni sizo no akulu, kame alya ni maoko nokwakena? \v 6 Jesu sebeli waatambula nji, “Anyi asikukuba, Isaya kame ana kunuha wino eyenu kanyi omo ku n̄olelwe, \q1 Aanu aa kame ani kuteka ni tunwa too, \q2 kono emicima yoo kame ili okuno kuleba ni mene. \q1 \v 7 Kame ani kubamena oku nambulwa tuso, \q2 okwiyeta koo ni kwa milawo no aanu. \q2 kanyi ni milawo yange!’ \p \v 8 Kame munasiyi etaelo ya Nyambe, mi kame mukuteka esizo no aanu.” \p \v 9 Cwale Jesu sebeli wamba kame kwa onyene nji, “Kame muli ni ndila noku shangama no kukana emilawo ya Nyambe, nji mongote esizo senu. \v 10 Kakuli Mushe kame ana kwamba nji, ‘Okuteke sitowe ni inaowe’ kame, ‘Woyo soshwaula sitaye simba inawaye, aibaiwe.’ \v 11 Kono kame mwamba nji omunjili aba ambela sitaye simba inawaye nji, “Etuso sa ni mi tuse ni Kolobani”, okutalusa nji esitabelo sina biwi kwa Nyambe. \v 12 Cwale mu lese ku mu pumenena yo tenda esinjili kwa sitaye simba kwa inawaye. \v 13 Mi kame mu mana eliywi lya Nyambe mu sizo senu esi mongotite, mi kame mu tenda einjili no kupula no ngeeso.” \s Einu eyi itenda Omunu Okwakena \r (Mateu15.10-20) \p \v 14 Jesu sebeli oisana aanu no kupula kame ni kwaambela nji, “Munitetete anyi moonje, mi muyupisise. \v 15 Ku inu ili bandee eyi ingena ku munu, kakwisa esi sitwesa oku musilafaza, kono esi situnda kwa yonyene, sokame esi simu silafaza.” [ \v 16 Nji omunu kame ali ni matwi no ku yupisa, ayupe.] \p \v 17 Mi cwale aba ana kusiya aanu okwingena mu ndoo, aiyetwa aye sebeli amwibanguta etaluso no nguli eyo. \v 18 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Ninji naanyi kamu yupisisa? Kamu lemuha nji esinu sili bandee aba siingena ku munu kasimu silafaza? \v 19 Kakuli ka siingene mu mucima waye, kono kame siingena mu lipumo, mi kame situndela bandee.” (Bokame abo ana kulaela nji eilya yonje niya kukena.) \p \v 20 Cwale Jesu sebeli wamba nji, “Esi situnda ku munu, so kame esi sisilafaza omunu. \v 21 Kakuli ni mu micima no aanu omo ku tunda emihupulo no kwiiba, outanya, oumbuyi ni kwibaa. \v 22 Okubuka, etitakazo no inu simba amali, olunya, okoonga, okuyoya mu uhule, omuna, okooba oukukumusa ni weelo. \v 23 Einu yonje eyi no kwiiba kame itunda mukaci mi kame isinya omunu.” \s Etumelo no Mukati namu Silofenisiya \r (Mateu15.21-28) \p \v 24 Cwale Jesu sebeli otunda mo nuukutela mu sibaka sili mukaci no mulenen̄i wa Tile ni Sidoni. Sebeli oingena mu ndoo, mi ka sikusinga nji alimukiwe, kono na ku kwangwa oukushweeka. \v 25 Kono ababo omukati ona kwikala ni mwanaye no mukatana ona kwingenwa ku mebo no kwakena, abana kuyupa eyi, sebeli wiya mu kukwela ba makondo a Jesu. \v 26 Omukati neli Mugelike ona ku leyelwa mu Silofenisiya. Sebeli okumbela Jesu nji atundise emebo no madimona kwa mwanaye no mukatana. \v 27 Cwale Jesu sebeli wambela omukati nji, “Olesele oweli anukana alye eyi asinga yonje, kakufanene okushimba esilya no anukana ni kondela otumbwanana.” \p \v 28 Kono omukati sebeli otambula nji, “Ee Mbumu, simba otumbwanana munji no tafule kame tulyanga oubulumusi ou ukwa kwanukana.” \p \v 29 Cwale Jesu sebeli wambela omukati nji, “Mukutambula kowe ote emebo no madimona naitundu mwa mwanowe.” \p \v 30 Cwale omukati sebeli ota ku ndoo nukawana mwanaye yo langanine ba mumbeta, mi emebo no madimona naitundu mwa yonyene. \s Jesu Yobalisa Osusu no Sikukuma \p \v 31 Cwale Jesu sebeli otunda ku Tile ni kuta ku Sidoni okushetumuka ku lisa no Galileya ni kubita mu naha no Dakapolisi. \v 32 Mi aanu sebeli amulitela omulume no susu ni umumu ni kukumbela Jesu nji abeeke amaoko aye beulu yaye. \v 33 Cwale Jesu sebeli omutwala ku nyonga, kule naanu, Jesu sebeli obeeka eminwe mu matwi no mulume. Cwale sebeli osibula amate ni kulema omulume ba lulimi. \v 34 Cwale Jesu sebeli waliketa ku wilu, ni kutula emebo ni kwamba kwa yonyene nji, “Effata!” Okutalusa nji, “Otikuke!” \p \v 35 Ababo amatwi no mulume sebeli atikuka, olulimi lwaye sebeli lutangisa okwamba wino. \v 36 Cwale Jesu sebeli olaela aanu nji alese okwambela omunu yonje. Kono omo ana kwakaniseta, mwana ku ongoteteta okwamba etaba eyo. \p \v 37 Aanu kame ana ku wabelelwa ni ku komoka onene. “Kame atenda einu wino sebeli aamba. Mane kame ayupisa aanu no kwayupa, ni kwambisa awo no kwatwesa okwamba.” \c 8 \s Jesu abana Kufepa Aanu no Kubitelela Eikiti Inee (4,000) \r (Mateu15.32-39) \p \v 1 Mu maywaa awo kame aanu no kupula sebeli aungana, mi na kuulwa esi no kulya, cwale Jesu sebeli oisana aiyetwa aye ni kwaambela nji, \v 2 “Kame nifela amakeke aa aanu no kupula, kakuli kame ana ikala ni mene ba maywaa aatu mi kakwite esi no kulya. \v 3 Cwale nji nause ayombile ku mindi yoo, kame sa welele ba ndila kakuli anjili kame atunda oku no kuleba.” \p \v 4 Cwale aiyetwa aye sebeli amwibanguta nji, “Ngasibine omunu omo sa fepele aanu ni sinkwa muno nimu lihalaupa?” \p \v 5 Cwale Jesu sebeli waibanguta nji, “Kame mukwite einkwa ikwana bukai?” \p Sebeli atambula nji, “Mutanu ni yiili” (7). \p \v 6 Cwale Jesu sebeli olaela aanu no kupula nji aikale banji. Cwale sebeli oshimba einkwa mutanu ni yiili (7) nuukutumela ni kwipatola ni kuba aiyetwa aye nji atabele aanu no kupula, mi sebeli atenda ngeeso. \v 7 Mi kame ana kwikala ni tusi tunyonyo no kucaniba, cwale sebeli otulapelela ni kulaelela nji ni tonyene otu mwaatabele to. \v 8 Cwale sebeli alya ni kwikuta ni kutola oubulumusi ou ona kusiyalako ni kwiyata amatanda ana kukwana mutanu na yiili (7). \v 9 Mi aanu kame ana kukwana eikiti inee (4,000). \v 10 Cwale Jesu sebeli waambela nji akutele, ababo yonyene sebeli oingena mu wato na iyetwa aye ni kuta mu sikiliti no Dalumanuta. \s Afalisi abana Kukumbela Esisupo \r (Mateu16.1-4) \p \v 11 Afalisi sebei aiya kwa Jesu niku tangisa okukanana naye, okumukumbela nji amonise esisupo situnda ku wilu, oku mweteka. \v 12 Jesu sebeli otula emebo onene ni kwamba nji, “Iikene aa aanu aba asaela esisupo? Niti luli kame ni myambela nji, kakwisa esisupo sasi biwe ku lusika olu!” \p \v 13 Mi sebeli waasiya kame, ni kwingena mu wato ni kuta mu linjaliya no lisa. \s Omumena no Afalisi nou wa Heloda \r (Mateu16.5-12) \p \v 14 Aiyetwa kame ana kupulama okushimba einkwa konji feela simweya ana kwikala naso mu wato. \v 15 Jesu sebeli waaba emamela nji, “Mutokomele omumena no Afalisi nou wa Heloda.” \p \v 16 Cwale sebeli akwambota mukaci koo ni kwamba nji, “Kakuli katu kwite einkwa.” \p \v 17 Jesu sebeli olemuha eyi anaku kwambota ni kwaambela nji, “Iikene aba mukwambisa eyi no kuulwa esinkwa? Anyi nibano kamu mono ni kuyupa? Emicima yenu iso ngolile? \v 18 Kame muli ni miyo kono ka mumono? Kame muli ni matwi kono kamu yupu? Mi ka mupuluka? \v 19 Aba nina kupatola einkwa mutanu baanu ana kukwana eitiki mutanu, amatanda muna kutolabo kame anaku kwana babukai no ubulumusi ona kusiyalako?” \p Sebeli atambula nji, “likumi na yiili (12).” \v 20 “Mi cwale aba nina kupatola einkwa mutanu ni yiili, baanu ana kukwana eikiti inee bukai amatanda mu na kutolabo?” \p Sebeli atambula nji, “Mutanu na yiili (7).” \p \v 21 Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Nibano kame kamu yupisisa?” \s Jesu Yobalisa Omulume no Kufa amiyo ku Betisaida. \p \v 22 Cwale sebeli aiya ku Betisaida, mi aanu sebeli alita omulume no kufa amiyo, ni kukumbela Jesu nji amuleme. \v 23 Jesu sebeli olema omulume no sibofu ni kumutundisa mu mundi. Mi cwale aba na mana okusibwela omulume amate ba miyo ni kubeeka amaoko beulu waye, Jesu sebeli omwibanguta nji, “Kame kuli eso mona?” \p \v 24 Omulume sebeli waaliketa ni kwamba nji, “Kame ni mona aanu, kono kame amonahala kanyi eitondo eyi yeenda.” \p \v 25 Cwale kame Jesu sebeli obeeka amaoko aye ba miyo no mulume. Mi omulume sebeli oukela oku mona, mi amiyo aye sebeli atateka okumona ni ku mona einu yonje wino-wino. \v 26 Jesu sebeli omwambela nji, “Ote ku mundi wowe, olese okuuka ku mundi ou.” \s Pitolosi Yoamba ya Jesu nji Kilesite \r (Mateu16.13-20; Luka9.18-21) \p \v 27 Cwale Jesu sebeli otunda mo na iyetwa aye, sebeli oingena mu mindi ya Filipi Sesaliya. Mi mu ndila sebeli oibanguta aiyetwa aye nji, “Aanu kame amba nji time anyine?” \p \v 28 Cwale aiyetwa sebeli atambula nji, “Anjili kame amba nji, tiwe Jowani omukolobezi, anjili nji tiwe Eliya, kono anjili kame aamba nji, kame oli omunjili no anuhi a Nyambe.” \p \v 29 Cwale Jesu sebeli waibanguta nji, “Kono anyi kame mwamba nji time anyine?” \p Pitolosi sebeli omutambula nji, “Tiwe Kilesite.” \p \v 30 Cwale Jesu sebeli waakanisa nji alese okwambela omunu eyaye yonje. \s Jesu Yoamba eyi no Mayando, Lifu ni Kwinguka Kwaye \r (Mateu16.21-28; Luka9.22-27) \p \v 31 Cwale Jesu sebeli otangisa okwaiyeta nji omwana no munu kame alukela oku yandisiwa onene, akaniwe kwa kulu, akulu no apulisita ni kwa aiyeti no milawo. Mi aibaiwe, mi aingulwe munyima no maywaa aatu. \v 32 Cwale Jesu sebeli waambela etaba eyo patalaza. Cwale Pitolosi sebeli omushimbela ku nyonga ni kumwayuta. \v 33 Kono Jesu sebeli okutemuna okwaliketa aiyetwa aye, sebeli wayuta Pitolosi ni kwamba nji, “Otunde kwa mene, wene Osatani,” kakuli emihupulo yowe kasa mihupulo ya Nyambe, kono ni yaanu!” \p \v 34 Cwale Jesu sebeli oisana aanu na iyetwa aye ni kwaambela nji, “Nji omunu yonje kame asinga okunikon̄a akutobohe mi ashimbe esifapano saye anikon̄e munyima. \v 35 Kakuli omunu yonje woyo osinga okuyoyisa omooyo waye, kame sausinyehelwe, kono woyo so sinyehelwa omooyo waye mulibaka lyange ni liywi no kuwaba, kame sayoyisiwe. \v 36 Cwale etuso ni ibine, omunu naba sa luwe elitunga lyonje, mi yosinyehelwa omooyo waye? \v 37 Abo siikene satende omunu nji ausetwe omooyo waye? \v 38 Kakuli omunu yonje woyo soneenena ni maywi ange, mu lusika olu no abuki na sikutenda eibi, Omwana no Munu ni yonyene kame samwenene aba saiye mu kanya ya Sitange ni mangeloi aye no kukena.” \c 9 \p \v 1 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Niti luli kame ni myambela, kwaali anjili aimanine bano awo katamba okufa konji abasa mone omubuso wa Nyambe abasa wiye ni maata wawo.” \s Okufutuka kwa Jesu \r (Mateu17.1-13; Luka9.28-36) \p \v 2 Cwale munyima no maywaa mutanu ni limweya Jesu sebeli oshimba Pitolosi, Jakobo ni Jowani ni kwaatwala ba lilundu no kuleba , oko ano kaikala omboci mi abana kwaliketa Jesu, sebeli ofutuka balubala woo, \v 3 mi eikumango yaye sebeli ifutuka eino likena onene mi kakwisa omunu sotwesa okuyowisa esikumango saye nji sitende elikena ngeeso. \v 4 Cwale sebeli amona Eliya ni Moshe aamba ni Jesu. \v 5 Cwale Pitolosi sebeli wamba kwa Jesu nji, “Labbi, esi no kuwaba kwaaci ninji tuikalelele okuno, tuyake eitebule yaatu, esinjili sitende sowe, esinjili sa Mushe, esinjili sa Eliya.” \v 6 Abo kasi kulimuka esi no kwamba kakuli kame ana kucila onene. \p \v 7 Cwale elikumbi sebeli liiya ni kwafuka, cwale eliywi sebeli liyupahala mu likumbi elyamba nji, “Woyo ya mwanange ni singa mumuyupe!” \v 8 Ababo abana kwaliketa kasi kumona aanu ana kwimana noo konji Jesu yomboci. \v 9 Kono abana shetumukanga okutunda ba lilundu, Jesu sebeli walaela nji alese okwambela omunu eyi ana mono, konji enako sainguke Omwana no munu kwaafu.” \p \v 10 Cwale sebeli ateula etaba eyo mu micima yoo, nu kwaambota nji okwinguka kwaafu iikene eyi italusa?” \p \v 11 Mi sebeli amwibanguta nji, “Iikene aiyeti no mulawo aba amba nji Eliya yoso ku tangeta okwiiya?” \p \v 12 Jesu sebeli waatambula nji, “Eliya kame afanene okwiiya oweli nji alukise einu yonje. Cwale iikene aba ku n̄olilwe nji Omwana no Munu kame fanene okuyandisiwa onene ni kukaniwa? \v 13 Kono kame ni myambela nji, “Eliya nakwiiya mi nakutenda einu yonje kwa yonyene omo ana kusingela okwiyateteta omo in̄olelwe eyaye mu man̄olo.” \s Jesu Yobalisa Ondumbana no Mebo no Kwakena \r (Mateu17.14-21; Luka9.37-43a) \p \v 14 Mi cwale abana kukeela kwa iyetwa aye sebeli amona aanu no kupula na iyeti no mulawo akanana noo. \v 15 Cwale ababo aanu no kupula abana kumona Jesu, sebeli akomoka onene ni kumwitukela okamukeeta. \v 16 Cwale Jesu sebeli wibanguta aiyetwa aye nji, “Iikene eyi muna kanananga noo?” \p \v 17 Mi omunjili mukaci no aanu no kupula sebeli otambula nji, “Mwiyeti, kame nina liti mwanange kwa wene, kakuli kame akwite emebo no kwiiba katwese okwamba. \v 18 Aba imulemena booshe kame imukwiseta banji ni kulita olufulo ku kanwa ni kukweca amaeo ni ku kukutela. Kame ninambele aiyetwa owe nji aitundise kono na kwangwa okwitundisa.” \v 19 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Anyi olusika no kwapumena, kame sani ikale nanyi enako ikuma babine? Kanako ikuma babine eyi samuni yupisise? Komulite ondumbana kwa mene.” \v 20 Mi sebeli alita ondumbana kwa Jesi. \p Cwale emebo aba ina ku mona Jesu, ababo sebeli imukwiseta banji ni ku tundu olufulo ku kanwa. \v 21 Jesu sebeli wibamguta sitaye ndumbana nji, “Ba nako no kukuma babine yotoma eyi mebo no kwiiba?” \p Mi sebeli otambula nji, “Okutundelela kuwa nukana waye. \v 22 Etinako no kupula emebo kame imukwesetenga mu meyi ni mulilo nji imwibae. Kono nji kame utwesa okutenda esinjili otuyupele amakeke mi otutuse.” \p \v 23 Cwale Jesu sebeli otambula nji, “Nji kame utwesa! Einu yonje kame itwisahala ku munu woyo oli ni tumelo.” \p \v 24 Ababo sitaye omwanuke sebeli okuwa ni kwamba nji, “Kame nili ni tumelo kono icana, onituse nji niikale neyi no kupula” \p \v 25 Cwale Jesu abana mona nji aanu no kupula akeile kwa yonyene, sebeli okalimela emebo no kwakena, ni kwamba nji, “Wene emebo no umumu ni ususu, kame ni kulaela nji, otunde mwa yonyene mi olese okuukela mo kame.” \p \v 26 Cwale emebo no kwiiba sebeli ikuwa ni kumukwiseta ku makondo, emebo no kwiiba sebeli itunda. Cwale ondumbana sebeli osiyala kanyi omunu no kufa, cwale anu onje sebeli aamba nji, “Wafakale.” \v 27 Cwale Jesu sebeli omulema ku lyooko ni kumutusa okwimana, mi sebeli oimana. \p \v 28 Cwale Jesu abana kwingena mu ndoo, aiyetwa aye sebeli amwibanguta ku nyonga nji, “Cwale iikene aci aba tuna kwangwa okutundisa emebo eyi no kwiiba?” \p \v 29 Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Eyi mebo no mushobo ou kaitwesiwa okutundisiwa feela konji okulapela.” \s Jesu Yoamba Kame eyi no Lufu Lwaye \r (Mateu17.22,23; Luka9.43b-45) \p \v 30 Cwale Jesu na iyetwa aye sebeli asiya eso sibaka nikubita endila no Galileya. Mi Jesu kasi kusinga nji aanu alimuke, \v 31 kakuli kame ana kwiyetanga aiyetwa aye ni kwambela nji, “Omwana no munu mbabekiwa mu maoko no alume amwibae, mi abasa mane okwibaiwa, munyima no maywa aatu mbainguka kwaafu.” \p \v 32 Kono kasi yupisisa eyi ana kutalusanga, mi sebeli acila oku mwibanguta. \s Woyo no Kuneneba Onene Anyine? \r (Mateu18.1-5; Luka9.46-48) \p \v 33 Cwale Jesu na iyetwa aye sebeli aiya mu Kapenamu, cwale yo ikalile mu ndoo, Jesu sebeli waibanguta nji, “Iikene muna kanananga mu ndila?” \p \v 34 Kono aiyetwa aye sebeli aondoka, kakuli kame anoku kananisanga nji cwale munene ni anyine bano. \v 35 Cwale Jesu sebeli oikala banji ni kwisana ano kukwana likumi na yiili ni kwamba kwa onyene nji, “Nji omunjili kame asaela okutenda uyu no weli, kame afanena okutenda ono mamaneneno ni kutenda omubika kwawo onje.” \v 36 Cwale Jesu sebeli oshimba omwanuke ni kumulita mukaci koo mane ni kumwambeka ba maoko aye ni kwamba nji, \v 37 “Woyo yonje sotambula omwanukana mumweya kwaa anukana mu litina lyange na tambula mene, mi yonje sonitambula, kasi tambula mene, kono kame ana tambula woyo onani tumu.” \s Woyo yonje Uulwa Okutulwisa ni Wetu \r (Luka9.49,50) \p \v 38 Cwale Jowani sebeli wamba kwa Jesu nji, “Mwiyeti, natu mono omunu ona tundisa amadimona mu litina lyowe, mi natu mukanisa kakuli kasa wetu.” \p \v 39 Kono Jesu sebeli wamba nji, “Kamufanene okumu kanisa, kakwisa omunu otwesa okutenda etimakazo mu litina lyange kame nji munyima aambe amaywi no kwiiba kwa mene. \v 40 Kakuli omunu yonje woyo uulwa okutulwisa ni wetu. \v 41 Niti luli kame ni myambela nji omunu yonje somiba ekomoki no meyi nji munwe kakuli kame mupumena mwa Kilesite mbatambula omupuzo waye. \s Emiliko Mulibaka no Sibi \r (Mateu18.6-9; Luka17.1,2) \p \v 42 “Cwale mumweya nji kame atenda esino kwiiba kwawo apumena kwa mene, nji atende esibi, mba kwikala wino nji omunu woyo amunungelele eliwee linene luli mu ndingo ni kumuyumbela mu liwate. \v 43 Nji elyoko lyowe kame liku tendisa eino kwiiba, olipatule kakuli esiwa kwa wene nukaingena mu mooyo ni lyooko limweya, kasanji okaingene ni maoko ayilii nu ukayumbelwa mu liangalilo, omulilo no kwaabwa. \v 44 Omo kaifi emibila yoo, nomo no kwatima omulilo. \v 45 Mi simba nji elikondo lyowe kame likutwala mukutenda ouyi, olipatuleko, ouwa nu okaingena mu mooyo woli ni likondo limweya, kasa nji oikale ni makondo ayiili nji oka yumbelwe mu liangalilo. \v 46 Omo kaifi emibila yoo, ni mulilo no kwatima. \v 47 Mi nji elitiyo lyowe kame likusaeseta nji otende eino kwiiba, olitundisemo, ouwa nuukaingena mu mubuso wa Nyambe ni litiyo limweya, kasa nji ni miyo ayiili nuka yumbelwa mu lyangalilo. \v 48 Omo emibila yoo kaifu, nomo no kwaabwa omulilo. \p \v 49 Omunu yonje mbaka lungiwa ni mulilo (kanyi esitabelo aba sina lungiwa omungwa.) \p \v 50 Omungwa ni wakuwaba kono nji waamuba kale okuwaba ngasibine sausetwe okumamata kwawo kame? \p “Mwikale kanyi omungwa muno mwanyi mi mwikale ni kozo kwaa kwenu.” \c 10 \s Jesu Yoiyeta eyi noku Lukulula \r (Mateu19.1-12; Luka16.18) \p \v 1 Cwale Jesu sebeli osiya esibaka eso ni kuta mu naha no Judeya ni kuta mu linjaliya ya Jodan. mi aanu no kupula sebeli aiya okuungana kwa yonyene kame, mi sebeli otangisa okwaiyeta, kakuli neli omukwa waye. \p \v 2 Cwwale Afalisi anjili sebeli aiya kwa yonyene okumweteka oku mwibanguta nji, “Kana kame kufanena nji omulume alukulule omukataye?” \p \v 3 Cwale Jesu sebeli waatambula nji, “Ngasibine omo ana ku milaelela Mushe?” \p \v 4 Cwale sebeli atambula nji, “Mushe kame anaku pumenena omulume nji on̄olele mukataye elin̄olo no tukuluho ni kumulukulula nji akutele.” \p \v 5 Kono Jesu sebeli waambela nji, “Mushe naku min̄olela omulawo owo kakuli emicima yenu niyaku bambaba oyi. \v 6 Kono ku matatekelo no kumbiwa elitunga, “Nyambe sebeli oumba omulume ni mukati.’ \v 7 ‘Mu libakaelyo mulume kame sasiye inawaye ni sitaye ni kwikala ni mukataye, \v 8 mi aanu awo ayili kame satende olutu lumweya.’ Abo kasa tinyutu timbili kono sebeli lutu lumweya. \v 9 Cwale eso ana beeke Nyambe bamweya, mulese oku pumenena omunu okusitaba.” \p \v 10 Cwale Jesu na iyetwa aye ali mu ndoo, sebeli amwibanguta kame etaba eyo. \v 11 Mi sebeli waambela nji, “Woyo yonje so lukulula omoyo waye ni kukwata mundina kame alwisa moyo waye mu kubuka. \v 12 Simba nji omukati okukana mbumwaye nji akwaliwe kundina kame abuka.” \s Jesu Yofuyola Anuke Anyonyo \r (Mateu19.13-15; Luka18.15-17) \p \v 13 Cwale aanu sebeli alita anukana kwa Jesu nji aafuyaule, kono aiyetwa sebeli aayuta. \v 14 Cwale Jesu abana mona ngeeso, sebeli otina ni kwamba kwa onyene nji, “Komulesele anuke anyonyo aiye kwa mene, kakuli omubuso wa Nyambe niwoo. \v 15 Niti luli kame nimyambela nji, omunu yonje nji katambula omubuso wa Nyambe kanyi mwanuke, katamba okuwingena.” \v 16 Mi Jesu sebeli waashimba nikwabeeka ba maoko mane ni kwafuyaula okubeeka amaoko aye beulu yoo. \s Omulume no Kufuma \r (Mateu19.16-30; Luka18.18-30) \p \v 17 Cwale Jesu abana tateka okwenda omwendo waye, sebeli kwiiya omulume yoitukela kway onyene ni kukwela ku makondo aye okukubama balubala lwaye ni kumwibanguta nji, “Weene omwiyeti no kuwaba, ngasibine sa nitende nji ni kawane omooyo no kwaabwa?” \p \v 18 Cwale Jesu sebeli otambula nji, “Iikene oniisanena nji mbili wa kuwaba? Kakwisa uyu no kuwaba konji Nyambe yomboci. \v 19 Olimukile emilawo, olese kwibaa , olese kubuka, olese kwiita, olese okupaka einu no mapwa, olese okoonga omukowe nji omubyangule esinu saye mi cwale okuteke inaowe ni sitowe. \p \v 20 Omulume woyo sebeli otambula nji, “Mwiyeti, eyi yonje kame nii mamele okutunda ku undumbana wange.” \p \v 21 Jesu sebeli omwaliketa niku musinga ni ku mwambela nji, “Kosili esinu simweya onasiyi. Cwale ote okaulise oufumu wowe wonje cwale otabele awo ashebile, mbuwana oufumu kuwilu mi cwale wiiye onikon̄e.” \v 22 Omulume abana yupa ngeeso, sebeli okomoka ni kweena onene kakuli kame ana kwikalanga ni ufumu no kupula. \p \v 23 Cwale Jesu sebeli waliketa oku noku ni kwamba kwa iyetwa aye nji, “Ngasibine kubambabile nji afumi aka ingene mu mubuso wa Nyambe!” \p \v 24 Cwale aiyetwa sebeli akomoka onene amaywi aye. Kono Jesu sebeli wamba kame nji, “Anaange, kame ku bambabile ngaibi nji awo asepile oufumu akaingene mu mubuso na ku wilu! \v 25 Kwakotoba ekamele okwingena mu litiyo no Ndonga okubita omunu no kufuma okwingena mu mubuso wa Nyambe.” \p \v 26 Aiyetwa aye sebeli akomoka onene, nuukwambota nji, “Cwale anyine so kayoisiwa?” \p \v 27 Jesu sebeli waaliketa ni kwamba nji, “Kwaanu kame ku pala, kono kwa Nyambe kame kutwesahala, einu yonje kame itwesahala kwa Nyambe.” \p \v 28 Cwale Pitolosi sebeli wamba kwa Jesu nji, “Omone, na tusiyi einu yetu yonje okukukon̄a.” \p \v 29 Jesu sebeli wamba nji, “Niti luli kame ni myambela, kakwisa omunu ona siyi endoo, simba amandaye, inawaye, sitaye, anaaye, amatema mulibaka lyange ni liywi no kuwaba, \v 30 woyo so kwangwa okutambula omwanda muno mu nako ino, etindoo, amandaye, inawaye, aana ni matema, niku yandisiwa mba tambula omooyo no kwabwa mu nako iiya. \v 31 Kono aanu no kupula no weli asaikale ku mamaneneno, anaku mamaneneno asa ikale ano weli.” \s Jesu Yoamba eyi no Lufu Lyaye Aka no Waatu. \r (Mateu20.17-19; Luka18.31-34) \p \v 32 Cwale Jesu na iyetwa aye sebeli akambamena ku Jelusalema, Jesu yo twaletete aiyetwa aye ku lubala, mi aiyetwa sebeli akomoka okumona aanu awo ana ku mukon̄a acilile. Kame sebeli oshimbela ana kukwana likumi na yiili kunyonga ni kwaambela eyo saikatendahale kwa yonyene. \v 33 Jesu sebeli waambela nji, “Muteetete, kame tukambamena ku Jelusalema, Omwana no munu kame akabiwa mu maoko no apulisita akulu na iyeti no mulawo, mba mwatulele elifu ni ku mubeeke mu maata ano macaba, \v 34 mi awo kame samu shubaule ni ku musibwela amate, okumushapa ni ku mwibaa, mi munyima no maywaa aatu mba inguka kame.” \s Okukumbela kwa Jakobo ni Jowani \r (Mateu20.20-28) \p \v 35 Cwale Jakobo ni Jowani aana a Zebedia, sebeli aiya kwa Jesu ni ku mwambela nji, “Mwiyeti, kame tusinga nji otutendele eyo tukukumbela.” \p \v 36 Cwale Jesu sebeli waibanguta nji, “Iikene musinga nji nimi tendele?” \p \v 37 Sebeli amutambula nji, “Otupumenene nji aba so ikale mu kanya yowe, tukwikale omunjili nwaci ku silyo sowe omunjili ku simoo.” \p \v 38 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Kamu limukile esi mu kumbela. Kame samutwese okunwena mu sinweno sani nwene? Simba oku kolobezwa ni kolobezo sani kolobeziwe?” \p \v 39 Cwale sebeli amutambula nji, “Kame tutwesa.” Mi Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Kame sa mu nwene mu sinweno sa ni nwene, ni ku kolobeziwa ni kolobezo sa ni kolobeziwe, \v 40 kono okwikala ku lyoko lyange no silyo simba kweli no simoo, kasa mene sa nimiba, kono kame sa ku biwe kwawo ana lukisetwe ngeeso.” \p \v 41 Mi cwale aiyetwa no kukwana likumi aba ana kuyupa okukumbela oko, sebeli atinena Jakobo ni Jowani. \v 42 Cwale Jesu sebeli waaisana ni kwaambela nji, “Kame mulimukile nji aa aliketiwa nji ambumu no sicaba, kame atenda abika oo, mi akulu kame aendisa ni maata oo. \v 43 Kono kwaanyi kakutamba kwikala ngeeso, kono woyo yonje osinga okutenda omunene kwaanyi, atende omubika wenu, \v 44 mi omunu yonje mwaanyi woyo osinga okutenda uyu no weli, atende omubika wenu moonje. \v 45 Kakuli Omwana no munu kasiiyela nji abelekelwe, kono ninji abeleke mi abe omooyo waye nji aliulula aanu no kupula.” \s Jesu Yobalisa Esibofu siisaniwa Batimeya \r (Mateu20.29-34; Luka18.35-43) \p \v 46 Cwale sebeli aiya mu Jeliko, mi Jesu abana tunda mu Jeliko na iyetwa aye, naanu no kupula, Batimeya omukumbeli no sibofu omwana Timeya, yo ikalile kunyonga no ndila. \v 47 Mi cwale abana kuyupa nji Jesu no Nazaleta, sebeli otangisa okukuwa nji, “Jesu, wene omwana Dabida, oni yupele amakeke.” \p \v 48 Mi aanu no kukupula sebeli amwayuta nji aondoke, kono sebeli okuwa onene nji, “Wene omwana Dabida oni yupele amakeke!” \p \v 49 Cwale Jesu sebeli oimana ni kwamba nji, “Mu mwisane.” \p Sebeli aisana esibofu nji, “O koongote, oimane, kame akwisana.” \p \v 50 Yonyene sebeli oyumba olwambi aye, ni kwimana ni makondo, mi sebeli oiya kwa Jesu. \p \v 51 Cwale Jesu sebeli omwambela nji, “Siikene osinga nji niku tendele?” Esibofu sebeli sitambula nji, “Molyange, ni biwe okumona.” \p \v 52 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Ote, etumelo yowe naiku balisa.” \p Ababo sebeli obiwa okumona, mi sebeli okon̄a Jesu mu mukwakwa. \c 11 \s Jesu abana Ingena mu Jelusalema \r (Mateu21.1-11; Luka19.28-40; Jowani12.12-19) \p \v 1 Cwale Jesu na iyetwa aye aba anaku keela ku nyonga no Jelusalema, ku mindi no Betefage ni Beteni, ba Lilundu lya Olibe, Jesu sebeli otuma aiyetwa aye ayiili, \v 2 ni kwaambela nji, “Mute mu mundi oli balubala lwenu, mi ababo musiingena feela mu mundi omo mba muwana akambongolo kanungilwe, aka kakasiikaliwa kale omunu, mukanungutule mu kalite kuno. \v 3 Nji omunu kame sa miibangute nji, Iikene aba mutenda ngesi? Mwambe nji, ‘Ombumu kame akasaela mi kame tukausa abano.” \v 4 Mi sebeli ata, nuukawana akambongolo akanungilwe ku mwelo mu ndila, mi sebeli akanungutula. \v 5 Cwale awo ana kwimananga oko sebeli amba kwa onyene nji, “Iikene mutenda, aba munungutula akambongolo?” \p \v 6 Mi awo sebeli aambela eyo Jesu ana kwaambela, mi sebeli aapumenena okuta. \v 7 Cwale aiyetwa sebeli alita akambongolo kwa Jesu, ni kubekabo eikumango yoo beulu no kambongolo, mi Jesu sebeli oikalabo. \v 8 Mi aanu no kupula sebeli ayala eikumango yoo mu ndila, anjili sebeli ayala amamuna no mitayi no itondo ana kutema mu matema. \v 9 Mi awo ana kwendanga ku lubala naawo ana kwendanga munyima kame ana kukuwelezanga nji, “Hosana! Kulumbekwe woyo okeyile mu litina lya Mbumu! \v 10 Kulumbekwe omubuso wa Sitetu Dabida owo okeyile! Hossana mu wilu naku wilu!” \v 11 Jesu abana ingena mu Jelusalema, sebeli ota mu Ndoo ya Nyambe, mi abana kumana okumonamo einu yonje, abana kumona nji kwaika kale, sebeli ota mu Beteniya na iyetwa aye likumi na yiili (12). \s Jesu abana Kukuta Esitondo no Mukuyu \r (Mateu21.18,19) \p \v 12 Eliywaa linjili, abo Jesu na iyetwa aye akatundelele ku Beteni, sebeli oyomba. \v 13 Jesu yo sili aba no kuleba sebeli omona esitondo no mukuyu, sebeli otako okamona nji nakubekiwa esino kulya, mi kasikuwanako esinjili kono konji amamuna feela aliko, kakuli kayasi kukukwana enako no mukuyu. \v 14 Cwale Jesu sebeli waambela esitondo nji, “Kuulwe omunu solya kame ku mbuya yowe.” Na iyetwa aye ayupetete eyi aamba. \s Jesu Yota mu Ndoo ya Nyambe \r (Mateu21.12-17; Luka19.45-48; Jowani2.13-22) \p \v 15 Cwale aba ana kukeela mu Jelusalema, Jesu sebeli oingena mu Ndoo ya Nyambe ni kutangisa okucita asikuulisa naa asikuula, ni kukwisa etitafule no asikucinca amali ni ipula no asikuulisa otunkwilimba, \v 16 mi Jesu kasiku pumenena omunu yonje okubita mu Ndoo ya Nyambe yoshimbile esinu. \v 17 Cwale Jesu sebeli waaiyeta ni kwaambela nji, “Kaku sin̄oliwa nji, ‘Endoo yange kame saisaniwe nji ndoo no milapelo no aanu onje? Kono aanyi namwifutula amakundamo no ambuyi.” \p \v 18 Cwale apulisita akulu na iyeti no mulawo abana kuyupa eyi, sebeli asaela omo sa ibaele Jesu, kono kame anaku mucila kakuli kame kuna kwikala aanu no kupula ana kukomoka etuto yaye. \p \v 19 Cwale aba kuna kwiika, Jesu na iyetwa aye sebeli atunda mu mulenen̄i. \s Etuto okutunda ba Sitondo no Mukuyu \r (Mateu21.20-22) \p \v 20 Eliywaa lina kutatamako amasiku alemine okwenda, sebeli amona esitondo no mukuyu esikukutile sonje kutangisa ku mamuna okutwala niku mibisi yaso. \v 21 Cwale Pitolosi sebeli opuluka eyi ina kutendahala ni kumwambela Jesu nji, “Omone, Mwiyeti, esitondo ona kukuta nasi kukuta.” \p \v 22 Cwale Jesu sebeli waatambula nji, “Mu pumene kwa Nyambe. \v 23 Niti luli kame ni mwiambela nji, woyo yonje so ambela elindu eli nji, ‘Otunde aba okaku kondele mu liwate,’ mi kame atenda yokashungula mu mucima waye, kono kame apumena nji eyi aamba kame itwesa okutendahala, mba itendahala kwa yonyene. \v 24 Cwalehe kame ni myambela nji, “Einu yonje sa mukumbele mu tapelo, mupumene nji namwibiwi mi mbaitende yenu.” \v 25 Mi aba mwimana okulapela, mu lemene oweli akwenu anami foseze nji kwaali, nji cwale sitenu na kuwilu atwese okumi lenena emibonda yenu naanyi.” [ \v 26 Kono cwale aba kamwa lemene, Sitenu na kuwilu katamba okumi lemena emibonda yenu.] \s Epuzo mulibaka no Maata a Jesu \r (Mateu21.23-27; Luka20.1-8) \p \v 27 Cwale sebeli aukela kame ku Jelusalema, Jesu yoenda mu Ndoo ya Nyambe, apilisita akulu na iyeti no mulawo na kulu sebeli aiya kwa yonyene, \v 28 mi sebeli aibanguta Jesu nji, “Otwambele amaata otenda nawo einu eyi? Anyine ona kubi amaata awo nji otende eyo?” \p \v 29 Jesu sebeli waatambula nji, “Kame sa nimiibanguta epuzo, nji kame sa muni tambule, ni mene mbani mitalusete amaata ni tenda nawo einu. \p \v 30 Ekolobezo ya Jowani kame ina kutunda kwa Nyambe nji ku munu? Muni tambule.” \p \v 31 Sebeli atangisa oukukananisa onyene nji, “Abasa twambe nji kame itunda kwa Nyambe,’ yonyene kame saambe nji, ‘Iikene, cwale, aba ka mwasiku pumena Jowani?’ \v 32 Kono aba sa twambe nji, ‘Kame ina kutunda kwaanu,’” abohe kame ana kucila aanu no kupula kakuli aanu kame anaku pumena nji Jowani neli munuhi wa Nyambe. \v 33 Cwale sebeli atambula Jesu nji, “Katu yii.” Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Ni mene kani myambele amaata ni tendisa nawo einu.” \c 12 \s Enguli no Abeleki mu Litema no Beine \r (Mateu21.33-46; Luka20.9-19) \p \v 1 Cwale Jesu sebeli otateka okwamba kwa onyene mu tinguli nji, “Kame kuna kwikalanga omulume munjili woyo ona kukuna elitema lyaye, mi sebeli obeeka olukwakwa okutingulusa elitema lyonje, ni kutombola owina nji abeeke mo ewaine mane ni kuyakabo etawala mi sebeli olisiyela alimi nji alimangemo ni kuta omwendo waya mu naha indina. \v 2 Cwale enako aba ina kukwana no kukutula, sebeli otumako omubeleki waye kwa limi nji akashimbe ku timbuya na mu litema. \v 3 Mi sebeli amu shimba ni kumufula ni kumucita mane ni kumuusa youlwile esi ana kushimba. \v 4 Kame sebeli otumako omubeleki mundina mi ni yonyene sebeli aka mulemeka mu mutwi, ni kumwenisa onene. \v 5 Cwsale sebeli otumako omunjiili kame, cwale woyo sebeli akamwibaa. Kame sebeli otumako ano kupula anjili sebeli akafuliwako anjili okwibaiwa. \v 6 Ku mamaneneno sebeli omutumako mwanaye ana kusinga onene ni kwamba nji, ‘Uyu mbaka mukuteke kakuli ni mwanange.’ \v 7 Kono alimi sebeli akwaambela mukaci koo nji, ‘Uyu yoshwana okeile muya yo mwanaye omunya litema, twendenyi tu mwibae cwale nji oufumu waye utende wetu!’ \v 8 Cwale sebeli amulema ni kumwibaa ni kuyumbela esitupu saye kundee no litema no beine. \p \v 9 Cwale Jesu sebeli waibanguta nji, “Iikene satende omunya litema? Mba iyi mukwiibaa alimi awo ni kubeeka elitema mu maata no anjili. \v 10 Kana kamwa sibala Elin̄olo eli? \q1 “Eliwee ana kukana ayaki \q2 nali futuka okutenda eli no tuso onene ku mawee onje? \q1 \v 11 Uyu neli Mbumu woyo ona kutenda ngeeso, \q2 mi kome ikomokisa mu miyo etu!’” \p \v 12 Cwale sebeli aeteka nji amununge, kono sebeli acila aanu, kakuli nakulimuka nji kame amba eyi nguli okwa lwisa, cwale sebeli amusiya nukutela. \s Epuzo mulibaka no Kuteneka Emitelo \r (Mateu22.15-22; Luka20.20-26) \p \v 13 Cwale sebeli atuma kwa yonyene Afalisi anjili ni kalulo injili no anu a Heloda nji aka muswase mu etipuzo. \v 14 Mi sebeli aiya ni kwamba kwa yonyene nji, “Mwiyeti, tulimukile nji kame wambanga eniti, mi kaukwite etaba neyo aamba aanu, mi kukwite taba nomo aikalele omunu, kono kame osimweta etato ya Nyambe kwaanu. Kana naku pumenenwe okuteneka omutelo kwa Sizale nji kakwa sipumenenwa? \p \v 15 Twaa teneke nji tulese kuteneka?” Kono Jesu mulibaka no kukuba koo, sebeli waatambula nji, “Iikene aba muneteka? Komu nilitele amali no muwayawaya nji nimonebo.” \p \v 16 Sebeli amulitela imweya, mi sebeli waibanguta nji, “Esifateho ni litina ilibo aba niyaa nyine?” \p Sebeli amutambula nji, “Ya Sizale.” \p \v 17 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Mube Sizale ya Sizale, ni kwa Nyambe ya Nyambe” \p Cwale sebeli akomoka onene okutambula kwaye. \s Epuzo mulibaka no Kwinguka kwaafu \r (Mateu22.23-33; Luka20.27-40) \p \v 18 Cwale Asaduki sebeli aiya kwa yonyene amba nji omunu abaafa kakwisa okwinguka, mi sebeli aiya kwa yonyene ni kumwibanguta nji, \v 19 “Omwiyeti, Mushe nakutu n̄olela okwamba nji, Mukulowe abaafa mi kame asiya mukataye yokakwite omwana, minaye simba mukulwaye no mulume akwate woyo mukataye nji aleyeleko mukulwaye simba minaye aana.’ \v 20 Nakukwikalanga andumbana no kukwana mutanu na yiili, omweeli sebeli okwata mukataye, mi cwale abana kufa kasikusiya omwana, \v 21 cwale ondundamweli sebeli okwata woyo mukati mi niyonyene sebeli ofa oku nambulwa omwana, mi sebeli kutendahala ngeeso nikwa woyo no waatu. \v 22 Mi onje mutanu na yiili naku mukwata kono sebeli afa oku nambulwa aana, mane kumamaneneno ni mukati sebeli ofa. \v 23 Cwale abo abasa inguke onje, anyine so tenda omunya mukati? Kakuli onje mutanu na yiili naku mukwatanga.” \p \v 24 Jesu sebeli waibanguta nji, “Kamu limukile nji namufoso? Kakuli kamuyii aman̄olo ni maata a Nyambe. \v 25 Abo cwale ano kufa abasa inguke kakutamba kwikala okukwata simba okukwalwa kono mbafeke kanyi amangeloi mu liwilu. \v 26 Cwale kweyi no kwingulwa kwafu, kamwa sibala mu buka ya Mushe, mu mubamba ou wamba eyino siputa, omo ana kwambelela Nyambe kwa yonyene nji, “Time Nyambe wa Abulahama Nyambe wa Isaka mane ni Nyambe wa Jakobo.’ \v 27 Kasa Nyambe wawo no kufa kono Nyambe wawo asikuyoya. Na mufoso!” \s Etaelo Inene Onene \r (Mateu22.34-40; Luka10.25-28) \p \v 28 Cwale omunjili no aiyeti no mulawo na kwikalako abaana kukananisanga. Mi nakumona nji Jesu naatambula wino, ababo sebeli oiya kwa yonyene ni kumwibanguta nji, “Ibine etaelo inene ku titaelo tonje?” \p \v 29 Jesu sebeli otambula nji, Etaelo inene ino, “Oyupe, weene Isilaele! Ombumu Nyambe wetu ni mumweya. \v 30 Osinge Ombumu Nyambe ni mucima wowe wonje, ni mooyo wowe wonje, ni tingana towe mane ni maata owe onje.’ \v 31 Eyi no wiili ino, ‘Osingi woyo oyakile naye kanyi omo okusingela weenyene.’ Kakwisa etaelo inene okubita eti.” \v 32 Cwale omwiyeti no mulawo sebeli wambela Jesu nji, “Kame wamba eniti, Mwiyeti! nwamba eniti aba wamba nji ni mumweya mi niyonyene feela kakwisa mundina. \v 33 Mi muku musinga onene ni mucima wowe wonje, mane muku yupisisa kowe konje ni maata onje, ni kusinga omukowe kanyi omo okusingela weenyene, ni yautokwa onene okubita etinubu no kucin̄a ni itabelo.” \p \v 34 Cwale Jesu abaana mona nji natambula mukushanganma, sebeli wamba kwa yonyene nji, “Kauli oku no kuleba ni mubuso wa Nyambe.” Mi munyima no eyo, kakwisa woyo no kuba okumwibanguta epuzo yonje. \s Epuzo mulibaka lya Mwanaa Dabida \r (Mateu22.41-46; Luka20.41-44) \p \v 35 Cwale abo Jesu abana iyetanga mu Ndoo ya Nyambe, sebeli wibanguta nji, “Cwale ngasibine aiyeti no mulawo aba amba nji Kilesite ni mwanaa Dabida? \v 36 Dabida yonyene yokame ona kwamba ni Mebo No Kukena nji, \q1 ‘Ombumu naamba kwa mbumu wange nji, \q2 Oikale ku lyoko lyange no silyo, \q2 konji aba sani beeke esiila senu ku nji no makondo enu.’ \v 37 Dabida yonyene luli kame amwisananga nji Mbumu, cwale Kilesite ngasibine satende mwanaye Dabida?” \p Mi aanu no kupula kame ana kumuyupa wino. \s Jesu yoba Emamela mulibaka no Aiyeti no Mulawo \r (Mateu23.1-36; Luka20.45-47) \p \v 38 Cwale mukusimweta kwaye sebeli wamba nji, “Mumamele eyi no aiyeti no mulawo, ao asinga okuta mu tindila ni tinyambi no kuleba, mane ni kubiwa elikute mu ibaka no misika, \v 39 ni kwikala ba ipula no kuwaba mu tindoo no milapelo mane ni ibaka no kuwaba ba nako no mikiti, \v 40 aa kame alyela etimbakati einu yoo mulibaka no kwatendela etitapelo no kuleba. Mba tambula ekoto yoo inene. \s Enubu no Mbakati \p \v 41 Cwale sebeli okaikalela abeebi ni sibaka no tinubu okumona omo ana kubeekelanga amali aanu mu siwana no tinubu. Afumi no kupula alemine okuyumbelanga amali no kupula mu iwana. \v 42 Mi cwale ombakati no kusheba ni yonyene sebeli oiya, ni kuyumbela mo otupene twiili no muwayawaya. \v 43 Cwale Jesu sebeli oisana aiyetwa aye ni kwamba kwa onyene nji, “Niti luli kame nimyambela nji, uyu mbakati no kusheba na beeke okubita onje alemine okubeeka amali mu siwana no tinubu. \v 44 Kakuli anjili kame atundisa abo bali esinjili, kono woyo yonyene kame ana tundisa abo kuulwile, kame nabi abo ayoyela omooyo waye wonje.” \c 13 \s Jesu abana Kwamba eyi no ku Shandola Endoo ya Nyambe \r (Mateu24.1,2; Luka21.5,6) \p \v 1 Cwale Jesu abana kutunda mu Ndoo ya Nyambe, omunjili no aiyetwa aye sebeli wamba nji, “Mwiyeti! Komone, ouwa no mawee ni miyako eyi!” \p \v 2 Mi Jesu sebeli omutambula nji, “Wimwine emiyako inene? Kwa onyene kakwisa eliwee lyulwile okulema ba liwee elinjili, elisa lisiiwe okutwisetwa banji.” \s Outata niku Yandisiwa \r (Mateu24.3-14; Luka21.7-19) \p \v 3 Cwale Jesu yoikalile ba lilundu no itondo no olibe, amabapa ni ndoo ya Nyambe, Pitolosi, Jacobo, Jowani ni Adiliyasi sebeli aiya kwa yonyene ku mukunda ni kumwibanguta nji, \v 4 “Otwambele, kamwaka saika monahalele eyo,” mi kame otwambele eisupo saitendahale okutumonisa nji enako yakeela kale nji okutwa iiye einu yonje?” \p \v 5 Cwale Jesu sebeli otangisa okwaambela nji, “Mutokomele nji omunu alese okumyoonga. \v 6 Aanu no kupula kame saiye mu litina lyange, aambe nji, Time Kilesite! mi kame saonge aanu no kupula. \v 7 Mi cwale aba samuyupe emilumo no tindwaa abeebi, ni lin̄usa no tindwaa kule, mule kucila, kame ifanena yonje okumonahala, kono kakutalusa nji amamaneno aawo. \v 8 Kakuli esicaba sinjili mbasi lwisi esinjili, mi omubuso munjili olwise omunjili, ezikinyeho mba imoniwa mu litunga, mu mabaka no kupula, ni lukupwe ngeeso, eyo kame saitende feela kanyi amatatekelo no mayando. \p \v 9 “Kono anyi mutone. Kakuli kame samunungiwe ni kutwaliwa ku tikuta, niku mifula mu ndoo no milapelo, kame samutwaliwe balubala no abusisi na Mbumu mulibaka lyange mukatende etipaki tange kwa onyene. \v 10 Kono eliywi no kuwaba kame lifanena okukutaziwa kwaanu onje. \v 11 Mi cwale aba samileme ni kumitwala ku kuta mulese kubilaela neyo samwambe, kono mwaambe eyi samubiwe okwamba mu nako eyo. Kakuli kasa anyi asambe, kono ni Mebo No Kukena. \v 12 Mandaye munu kame sabeteke mandaye nji aibaiwe. Sitaye munu atende ngeeso kwa mwanaye. Aana kame safutukele asitoo ni kwaaibaa. \v 13 Omunu yonje kame samitimbe mulibaka no litina lyange. Kono woyo sotundamena okutwala ku mamaneneno mba yoyisiwa. \s Ouyi owo Usilafaza Endoo ya Nyambe \r (Mateu24.15-28; Luka21.20-24) \p \v 14 Kono cwale abasa mumone ouyi ou usilafaza nji kame oli aba no kwafanena, (omubali ayupisise) abohe aali mu Jundeya, aitukele ku malundu. \v 15 Woyo oli ba situwa no ndoo yaye alese okutundabo nji aingene mu ndoo ashimbemo simba sinu simweya. \v 16 Mi kame woyo oli mu litema alese okuuka ku mundi nji akashimbe omukanjo waye. \v 17 Kono oumayi kame sawikale kwakati awo sawaniketwe akushimbile ni kuyamwisa otumbututu. \v 18 Mulapele kwa Nyambe nji einu eyi ilese okutendahala omubebo. \v 19 Kakuli omo mu maywa awo en̄alelwa kame sainenebe. Okutunda ku matatekelo elitunga abana kulyuumba Nyambe, okulita bano, kakusi moniwa en̄alelwa inene ngeeso, mane ni ku lubala kaitamba kumonwa. \v 20 Mi kwaulu Ombumu apatule kumaywaa awo kambe kakwisa omunu yonje soka yoyisiwa, kono mulibaka no aketwa, awo ana kuketa, napatula ku maywaa. \p \v 21 “Nji cwale omunu kame amyambela nji, Komumone, Kilesite uno yokame kuno simba nji komumone uya yokame mulese okupumena.” \v 22 Asi Kilesite no mapwa na nuhi no mapwa mbaku monahaza, ni kutenda etiponiso ni timakazo nji kame kutwesahala naawo ana isaniwa. \v 23 Kono mutokomele, kame nina kumilemusa eyambo eyo yonge ba weli. \s Okwiiya kwa Mwana no Munu \r (Mateu24.29-31; Luka21.25-28) \p \v 24 Kono mu maywaa awo , en̄alelwa aba saibwe, eliywaa kame sa liilole, okweti kame sakwangwe okulita eliseli. \v 25 Etitungweti mbatikwi kuwilu, mi amaata naku wilu mba nyanganya. \v 26 Mi cwale kame samumone Omwana no munu yo keile mu makumbi ni maata no kuneneba ni kanya inene. \v 27 Cwale kame satume amangeloi aye, mu maneku anee no litunga okuunganya aanu anakete, okutangisa kumatatekelo no litunga okuta ku mamaneneno no liwilu. \s Etuto no Sitondo no Mukuyu \r (Mateu24.32-35; Luka21.29-33) \p \v 28 Mukwiyete mu nguli no sitondo no mukuyu. Emitai yaso aba itangisa okotoba ni kushoshela amamuna mulimuke nji esilimwe kame sili beebi. \v 29 Cwale naanyi ngeeso aba samumone eyambo eyo, sebeli itendahala mulimuke nji Omwana no munu sebeli oli beebi ni kwiiya. \v 30 Niti luli kame ni myambela nji, olusika olu kalutamba kubwa einu eyi ekayasi tandahala kale. \v 31 Elitunga ni liwilu mba ibu kono amaywi ange katamba okubwa. \s Kakwisa Omunu Olimuka Eliywaa simba Enako \r (Mateu24.36-44) \p \v 32 “Kono kakwisa omunu olimukile eliywaa simba enako eyo aba saiye simba Amangeloi naku wilu simba Omwana, konji Sitange yolimukile yomboci. \v 33 Mutone, mutatelele mi mulapele, kakuli kamu limukile enako aba saitendahale. \v 34 Kame kukufekile kanyi omunu oli mu mwendo okusiya endoo yaye okuta ku ndina ni kusiya abika aye omunjili ni mujili kame abiwa omusebezi waye, mi ni woyo osikutatelela ba mweelo kame alaelelwa nji atatelele. \v 35 Cwale mutatelele, kakuli kamu limukile enako eyo sakauke omunya ndoo, kana ni mangolwaa, simba bakaci no usiku, simba ba mikombwe aba saikuwe, nji enako no masiku. \v 36 Cwale nji kame saiye mu sipundumukela alese kumiwana musi langanine. \v 37 Mi esi ni myambela, kame ni sambela naanu onje mene nji mutatelele!” \c 14 \s Omulelo no Kwibaa Jesu \r (Mateu26.1-5; Luka22.1; 2; Jowani11.45-53) \p \v 1 Aba kunaku siyala amaywaa ayiili nji aingene mu mukiti no Paseka ni kulya kulin̄ende nambulwa omumena. Apulisita akulu na iyeti no mulawo ku mukunda sebeli saela omukwa no kulema Jesu nji amununge ni ku mwibaa. \v 2 Sebeli amba nji, “Katufanene okumulema bano ba mukiti kakuli aanu mbatende emifili-fili ni kutufutukela.” \s Jesu abana Waiwa Amaati ku Betaniya \r (Mateu26.6-13; Jowani12.1-8) \p \v 3 Cwale Jesu yoli ku Beteniya mu ndoo ya Simoni osi mbingwa. Cwale Jesu yoikalile ku tafule, sebeli kwiiya omukati yoshimbile amaati no kunuka wino auliwa ba teko inene aisaniwa nadi. Sebeli ofukula ni kwitela amaati awo ku mutwi wa Jesu. \v 4 Kono aanu anjili ana kwikala omo ni Jesu sebeli atina nukwambisa mukati koo nji, “Iikene amaati aa aba asinyiwa ngeesi? \v 5 Kakuli kambe amaati aa naulisiwa amali no kubitelela emyanda yaatu ni kwaaba kwaanu no kusheba.” Mi sebeli atongoka onene kwa yonyene. \p \v 6 Kono cwale Jesu sebeli waambela nji, “Komumu siye yomboci, iikene mumushupela? Uyu mukati kame ana tende wino kwa mene. \v 7 Mba mwikala naanu no kusheba enako yonje, mi abo musingela bonje mba mwatusu. Kono kamutamba okwikalanga ni mene enako yonje. \v 8 Uyu mukati natende eyi ana twese, na niwaa amaati no kunuka wino ba lutu lwange okululukisa mulibaka no kepelo yange. \v 9 Mi niti luli kame nimyambela nji, konje oko sakaiyetiwe amaywi no kuwaba mu litunga lyonje, eyi ana tende uyu mukati mba yambiwa mukumu puluka. \s Judasi abana Pumena Okubeteka Jesu \r (Mateu26.14-16; Luka22.3-6) \p \v 10 Cwale Judasi Isakalyota omunjili no aiyetwa aye no kukwana elikumi na yiili (12), sebeli ota kwa kulu no apulisita nji abeteke Jesu kwa onyene. \v 11 Mi cwale abana kuyupa eyo sebeli awabelelwa onene ni kumusepisa okumuba amali. Cwale Judasi sebeli osaela omukwa no kubeteka Jesu. \s Jesu abana Kulya Omulalelo no Paseka na Iyetwa Aye \r (Mateu26.17-25; Luka22.7-14; 22.21-23; Jowani13.21-30) \p \v 12 Cwale ba liywaa no matatekelo no mukiti no lin̄ende nambulwa omumena, abo abana kwibaa emikoko no kulya ba mukiti no paseka, cwale aiyetwa aye sebeli amwibanguta nji, “Kubine osinga nji tukaku lukisete nji ukalyeleko omulalelo no Paseka?” \p \v 13 Cwale Jesu sebeli otuma aiyetwa aye ayiili ni kwaambela nji, “Mute mu tolopo, mi mba muwana omulume yo shimbile esindunga no meyi mi mumukon̄e, \v 14 ku ndoo sakaingene, cwale mwambele omunya ndoo nji, “Omwiyeti naamba nji, kubine oli omusiyo wange oko sani lyele epaseka na iyetwa ange?’ \v 15 Cwale mba mimonisa omusiyo naku wilu omunene ona lukisiwa wino, omo mosa mukalukise einu yetu yonje.” \p \v 16 Cwale aiyetwa sebeli ata mu tolopo, mi sebeli awana einu yonje kanyi omo ana kwaambelela Jesu, mi sebeli alukisa eino kulya ba paseka. \p \v 17 Cwale aba kuna kutenda amangolwaa, Jesu sebeli oiya na iyetwa no kukwana elikumi na yiili (12). \v 18 Mi abaana lyaanga ba tafule, Jesu sebeli wamba nji, “Niti luli kame nimyambela nji, mumweya mukaci kenu mbani beteke mi kame nilya naye bamweya.” \p \v 19 Aiyetwa sebeli aena, ni kutateka oku mwibanguta omunjili ni munjili nji, “Kana meene?” \p \v 20 Jesu sebeli waatambula nji, “Mbatende mumweya kwanyi no kukwana likumi na yiili, mi kame lemine okubeeka elin̄ende lyaye mu siwana simweya ni mene. \v 21 Omwana no munu mbafu kanyi omoku n̄olelwe eyaye, kono oumayi ni wa woyo sobeteka Omwana no Munu! Ouwa kambe woyo mulume kasi kuleiwa.” \s Omulalelo no Mbumu \r (Mateu26.26-30; Luka22.14-20; 1 Makolinte11.23-25) \p \v 22 Cwale alemine okulya ngeseo, Jesu sebeli oshimba esinkwa ni kulapela etapelo no oukutumela, ni kusipatola ni kuba aiyetwa aye, ni kwaambela nji, “Mushimbe, olu nilutu lwange.” \p \v 23 Kame Jesu sebeli oshimba ekomoki mi cwale abana mana oukutumela ni kwaaba mi sebeli anwa onje. \p \v 24 Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Ou ni unyinga wange no ulikani no ubya, ona itekelwe ano kupula. \v 25 Niti luli kame ni myambela nji, si tamba okunwa kame ku waine konji elyo liywaa aba sani kanwe kame eyi no ubya mu mubuso wa Nyambe.” \p \v 26 Cwale sebeli aimba olusimo ni kuta ku lilundu no itondo no Olibe. \s Jesu Yoamba eyi no Kukana Kwa Pitolosi \r (Mateu26.31-35; Luka22.31-34; Jowani13.36-38) \p \v 27 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Moonje mba muni shotoka okuta oku no kuleba, kakuli kame kun̄olilwe nji, ‘Kame sani ibae omulisani mi emikoko yaye yonje mba ihasana.’ \v 28 Kono cwale munyima no kwinguka kwange, mbanimi ende ku lubala okuta ku Galileya” \p \v 29 Cwale Pitolosi sebeli wamba nji, “Simba nji onje mbaku siiyi oukutela, mene nyaa sitamba kuku siya.” \p \v 30 Mi Jesu sebeli wambela Pitolosi nji, “Niti luli kame nikwambela, balelo ouno usiku mbuni latula twaatu emikombwe ekayasilila kale twiili.” \p \v 31 Kono Pitolosi sebeli wamba okongota nji, “Simba okufa ni wene, sitamba kuku latula!” \p Cwale na kwaye aiyetwa onje sebeli aamba yongeso. \s Jesu yo Lapela mu Gasemani \r (Mateu26.36-46; Luka22.39-46) \p \v 32 Cwale sebeli ata ku sibaka siisaniwa Gesemani, mi Jesu sebeli wambela aiyetwa aye nji, “Kamwikale bano aba nisilapela.” \v 33 Cwale Jesu sebeli oshimba Pitolosi, Jakobo ni Jowani, sebeli otangisa oukushonda nuukukalelwa, \v 34 mi sebeli waambela nji, Omooyo yange kame wenine onene, okutwala balufu lwange, mwikale abano mi mutone.” \p \v 35 Mi sebeli waasiya okusheteta oku no kuleba mbicani, ni kukwela banji ni kulapela nji, nji kame kutwesahala eyi nako no mayando kambe ilese okwiiya kwa mene. \v 36 Cwale Jesu sebeli olapela nji, “Abba,” Okutalusa nji, “Sitange! Einu yonje kame itwesahala kwa wene, otundise ekomoki eyi kwa mene, kulese kutendiwa esi singwa kwa mene, kono esi osinga wene.” \p \v 37 Cwale sebeli ouka kwa iyetwa aye ni kwawana alanganine, sebeli wambela Pitolosi nji, “Simoni, kame mulanganine? Kamutwese okutona simba ba hola imweya? \v 38 Komutone, mi mulapele nji mulese kwingena mu miliko kakuli Emebo kame isinga kono enyama kame ifokola.” \p \v 39 Cwale kame sebeli ouka oka lapela, okaamba amaywi akufekile. \v 40 Cwale sebeli ouka kame ni kwawana alanganine, kakuli amiyo oo neli ano kulema onene mi kasi kulimuka neyi noku mutambula. \p \v 41 Kame sebeli oiya akano waatu, ni kwaibanguta nji, “Musilanganine nuuku katulusa? Nakubu, enako yakeela kale. Omwana no Munu wabekiwa kale mu maoko no asikutenda ouyi. \v 42 Mwinguke, twendenyi, mwalikete, osikunibeteka sebeli oli beebi!” \s Jesu abana Nungiwa \r (Mateu26.47-56; Luka22.47-53; Jowani18.3-12) \p \v 43 Cwale ababo Jesu yosamba, Judasi omunjili kwawo no kukwana elikumi na yiili sebeli okeela. Kame ana kwiya naanu no kupula ashimbile emikwale ni milamu, ana kutumiwa kwa kulu no apulisita, aiyeti no mulawo ni kwa kulu no aanu. \v 44 Cwale omubeteki sebeli oba aanu esisupo, no kwamba nji, “Woyo sani tubete yokame omulume musaela. Mumuleme ni kumushimba wino nji alese kushotoka.” \p \v 45 Mi cwale Judasi abana kukeela, sebeli osheteta kwa Jesu ababo ni kwamba nji, “Mwiyeti!” Niku mutubeta. \v 46 Cwale alume sebeli alema Jesu niku mununga. \v 47 Kono omunjili kwawo ana kwimananga ku manyonga sebeli oshomona omukwale waye ni kupatula omunjili omubika no mu Pulisita mukulu elitwi. \v 48 Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Kame muneeyi ni mikwale ni milamu muku nilema kanyi mbili mbuyi? \v 49 Etinako tonje nani kwikalanga nanyi okwiyeta mu ndoo ya Nyambe kono kamwa sikuninunga. Kono aman̄olo kame afanene okwiyatetetwa.” \p \v 50 Cwale aiyetwa aye sebeli ashotoka niku musiya. \p \v 51 Cwale kame kuna kwikalanga ondumbana onaku kon̄anga Jesu, yoku mangile feela olwambi ba lutu lwaye. Ni yonyene sebeli amushimba, \v 52 kono sebeli oshotoka yoli njeshe ni kusiya olwambi lwaye. \s Jesu yo Twaliwa ku Kuta \r (Mateu26.57-68; Luka22.54,55,63-71; Jowani18.13,14,19-24) \p \v 53 Cwale Jesu sebeli otwaliwa ku ndoo no pulisita mukulu ni kwa pulisita ni kwakulu mane ni kwa iyeti no mulawo oko ana kuunganena. \v 54 Mi Pitolosi sebeli okon̄a Jesu munyima akatile mu lilapa no kuta no mupulisita mukulu, mi sebeli okaikala na tateleli yoyota omulilo. \v 55 Cwale apulisita akulu bamweya ni manduna no kuta no Majuda sebeli aibanguta Jesu nji awane omubonda owo sa twese okumwibaela, kono sebeli akwangwa. \v 56 Cwale aanu no kupula sebeli aamba eyi no mapwa nji amuwanenebo omubonda, kono oupaki woo neli wa mapwa. \p \v 57 Cwale anjili sebeli aimana niku munungelela oupaki no mapwa nji, \v 58 “Natu kumuyupa yo amba nji, ‘Kame nitwesa okushandaula endoo ya Nyambe eyi ina kuyakiwa kwaanu, mi munyima no maywaa aatu mbani twese okuyaka indina eyo kaitamba kuyakiwa kwaanu.’ ” \v 59 Kono simba abana kwamba ngeeso, oupaki woo kawasiku lumelelana. \v 60 Cwale omupulisita mukulu sebeli oimana ni kwibanguta Jesu nji, “Kakwisa eso otwesa okutambula eyo aamba aanu kwa wene?” \v 61 Kono Jesu sebeli wondoka feela, kasi kutambula esinjili. Mi kame apulisita akulu sebeli amwibanguta nji, “Yawene Kilesite omwana Nyambe ona fuyaulwa?” \p \v 62 Cwale Jesu sebeli otambula nji, “ Yamene, mi mba mumono Omwana no munu yo ikalile ku lyoko no silyo no maata mi yo keile mu makumbi no liwilu.” \p \v 63 Cwale omupulisita no mukulu sebeli okaola eikumango yaye ni kwamba nji, “Iikene eyo tusisaelela oupaki kame! \v 64 Namuku yupele enyefulo yaye. Cwale anyi iikene munahana bo?” \p Mi cwale onje sebeli amwatula nji kame afanena okufa. \p \v 65 Cwale anjili sebeli atateka okumu sibwela amate, okumununga olwambi ba miyo, kumufula tin̄indi mame ni kumwambela nji onuhe kwaaci Kilesite anyine ona kufulu mane na tateleli nonyene sebeli amubakula etimaka. \s Pitolosi abana Latula Jesu \r (Mateu26.69-75; Luka22.56-62; Jowani18.15-18,25-27) \p \v 66 Cwale Pitolosi yoli mu lilapa, omunjili no abika no mukatana no mupulisita mukulu sebeli oiya. \v 67 Mi abana kumona Pitolosi yoyota omulilo, sebeli omwaliketa ni kumwambela nji, “Ni wene kame ona kwikalanga ni Jesu no Nazaleta.” \p \v 68 Kono Pitolosi sebeli okana ni kwamba nji, “Silimukile mane ni kuyupisisa eyi wamba,” mi sebeli otunda okaimana ku mwelo [ababo omukombwe sebeli olila.] \p \v 69 Cwale omubika sebeli omumona mi sebeli wamba kame kwawo ana kwimananga naye nji, “Ni uyu omulume ni mumweya waawo ana kwikalanga ni Jesu.” \v 70 Kono kame Pitolosi sebeli okana, \p Mi munyima kame kwawo ana kwimananga sebeli aambela Pitolosi nji, “Niti luli ni wene, kame uli mumweya woo kakuli kame oli Omugalileya.” \v 71 Kono Pitolosi sebeli otateka okweeta ni kwamba nji, “Uyu mulume mwaamba, mene simuyii.” \p \v 72 Mi ababo omukombwe sebeli olila aka no wiili. Pitolosi sebeli opuluka eyo anaku mwambela Jesu nji, “Omukombwe owakasilila kale twiili mbunikana twaatu.” Mi sebeli waliketa banji ni kulila onene. \c 15 \s Jesu yoli Balubala lwa Pilato \r (Mateu27.1,2,11-14; Luka23.1-5; Jowani8.28-38) \p \v 1 Cwale amasikusiku, akulu no apulisita, na kulu na iyeti no mulawo na sikuta onje sebeli anahana emihupulo, mi sebeli anunga Jesu ni ku mu twala kwa Pilato. \v 2 Cwale Pilato sebeli oibanguta Jesu nji, “Ninji yawene Ombumu no Majuda?” \p Jesu sebeli omutambula nji, “Kame wamba.” \p \v 3 Cwale akulu no apulisita kame ana ku mununga einu no kupula. \v 4 Mi Pilato sebeli oibanguta Jesu kame nji, “Ku kwite ekalabo no kutambula? Komone, kame akununga eyambo no kupula!” \p \v 5 Kono Jesu kasi ku tambula, cwale Pilato sebeli okomoka. \s Jesu yo Atulelwa Olufu \r (Mateu27.15-26; Luka23.13-25; Jowani18.39; 19.16) \p \v 6 Cwale ba nako no mukiti Pilato kame anakwa lukulwelanga omupantinti woyo ana kukumbelanga aanu nji alukululwe. \v 7 Mi kwawo ana kunungiwa mu tolongo naku kwikala omulume no litina lya Balabasi ona ku lemiwa mu mubonda no kwibaa omunu ba mufilifili no kufutukela omubuso no naha. \v 8 Cwale aanu no kupula sebeli aiya niku tangisa okukumbela Pilato nji atendele kanyi omo ana kwatendelanga mu maywaa onje. \v 9 Cwale Pilato sebeli waaibanguta nji, “Kame mu singa nji ni milukulwele Ombumu no Majuda?” \v 10 Pilato kame ana ku limbulula apulisita no akulu nji aba ana kumu litele Jesu, neli feela omuna. \v 11 Kono apulisita akulu sebeli asusuweza aanu nji akumbele Pilato okwa lukulwela Balabasi. \v 12 Mi Pilato kame sebeli waibanguta nji, “Cwale ngasibine sani tende, ni woyo mwamba nji ni Mbumu no Majuda?” \p \v 13 Cwale aanu sebeli akuweleza nji, “Angongotelwe!” \p \v 14 Cwale Pilato sebeli waaibanguta nji, “Siikene ana foso?” Kono sebeli akuweleza onene nji, “Angongotelwe!” \v 15 Cwale Pilato mu kusinga oku wabelisa aanu no kupula, sebeli waalukulwela Balabasi, Jesu sebeli oshapiwa, ni kumuba kwa onyene nji aka mungongotele. \s Amasole abana Yandisa Jesu \r (Mateu27.27-31; Jowani19.2,3) \p \v 16 Cwale amasole sebeli atwala Jesu mukaci no Kuta no mulenen̄i no mubusisi, mi sebeli oisana esitopa sonje no amasole. \v 17 Cwale Jesu sebeli amufuka omukanjo no mucaa, ni ku mutingela en̄ata no myunguya ni kumufuka ku mutwi. \v 18 Mi sebeli atangisa kumukeeta muku musheka aamba nji, “Yoosho Ombumu no Majuda!” \v 19 Cwale Jesu sebeli amufula olutaka ku mutwi ni ku musibwela amate ni kumu kubamena ni ku musheka. \v 20 Mi cwale aba ana kumana oku mushubaula ngeeso, sebeli amufukula olwambi no mucaa ni ku mu fuka eikumango yaye, cwale sebeli amutwala oka mu ngongotela. \s Okutakisiwa kwa Jesu. \r (Mateu27.32-44; Luka23.26-43; Jowani19.17-27) \p \v 21 Cwale sebeli akandimeka omulume omunjili woyo ana kukubitelanga okutunda ku matema mi woyo neli Simoni Omusailini, sitoo Alekizanda ni Lufusi oku shimba esifapano sa Jesu. \v 22 Mi sebeli atwala Jesu ku sibaka sina kwisaniwa Gologota, okutalusa nji esibaka no Katendele. \v 23 Cwale Jesu sebeli amu litela ebeine ina kuwanekiwa ni Mila nji anwe, kono kasi kuinwa. \v 24 Mi sebeli amu ngongotela, nuuku tabela eikumango yaye muku shebuluka nji alimuke omunu ni munu eso sa shimbe. \v 25 Cwale neli ku ma 9 okuloko amasiku aba na kumu ngongotela. \v 26 Mi omubonda ana kwatulelwa olufu kame una kun̄oliwa ba lin̄olo eli lili beulu lyamba nji, “Ombumu no Majuda.” \v 27 Cwale Jesu sebeli ongongotelwa ni ikebenga yiili, simweya ku silyo esinjli kweli no simoo. \v 28 Nakwiyatetetwe aman̄olo awo aamba nji, “Kame ana baliwa na sikucola omulawo” \p \v 29 Cwale aanu ana kubitanga mu ndila sebeli akuweleza niku musheka, aanyunga emitwi yoo ni kwamba nji, “Aha! Kayawene otwesa okusinya endoo ya Nyambe ni kwiyaka mu maywaa aatu! \v 30 Okuyoyise mi otuluke ba sifapano! \v 31 Cwale akulu no apulisita sebeli amusheka ngeeso bamweya na iyeti no mulawo, aamba nji, “Kame anaku yoyisanga akwaye, kono yonyene katwese oukuyoyisa! \v 32 Mu lesele uyu Kilesite Ombumu no Isilaele, atuluke ba sifapano cwale, nji tumone mi tu pumene mwa yonyene! \p Naawo ayiili ana ku ngongotelwa naye sebeli amwaangola. \s Elufu lya Jesu \r (Mateu27.45-56; Luka23.44-49; Jowani19.28-30) \p \v 33 Cwale omunji eliywaa aba lina kukela bakaci no mutwi kuma 12 okuloko, sebeli kwiiya ouwi ona kufuka enaha yonje oku twala aba lina kusiuluka ba nako no 15 okuluko. \v 34 Cwale ba nako no 15 okuluko Jesu sebeli okuwa ni liywi linene nji, “Eloi, eloi lemasabakatani? Okutalusa nji, “Nyambe wange, Nyambe wange, iikene aba oni leselela?” \p \v 35 Cwale awo ana kwimananga ba nyonga aba na kuyupa ngeseo sebeli amba nji, “Muyupe kame aisana Eliya!” \v 36 Mi omunjili sebeli oituka oka cupwa esiponji mu fenega ni ku litela Jesu nji anwe, ni kwamba nji, “Cwale musiyenyi tumone nji Eliya mba iiyi ku mu tulula ba sifapano!” \p \v 37 Cwale Jesu sebeli okuwa ni liywi linene, mi sebeli obwelwa Emebo. \p \v 38 Cwale olwambi na mu Ndoo ya Nyambe sebeli lukauka bakaci oku tangisa ku wilu okutwala kunji. \v 39 Mi cwale omutateleli no musole ona kwimana ba nyonga ya Jesu aba na kumona omo ana fele, sebeli wamba nji, “Niti luli omulume uyu neli Mwana Nyambe!” \p \v 40 Akati ana kwimana oku no kuleba okumona, abo omunjili neli Maliya Magadalena, Maliya inawaye Jakobo omwanuke ni Jose okubeeka Salome. \v 41 Mu Galileya ana kwikalanga Jesu, akati kame ana kumu kon̄a ni kumu babalela. Nakati anjili ano kupula ana kumukon̄a oku tunda ku Jelusalema nonyene na kwikalako. \s Oku Pumbekiwa kwa Jesu. \r (Mateu27.57-61; Luka23.50-56; Jowani19.38-42) \p \v 42 Cwale aba ina kukwana enako no mangolwaa neli eliywaa nou kutukiseta eliywaa no pumulo, \v 43 Josefa no Alimateya omunjili no Kuta no Majuda, woyo neli omunjili wawo ana kutatelelanga okwiiya no mubuso wa Nyambe, mu undume sebeli ota kwa Pilato okamu kumbela olutu lwa Jesu. \v 44 Pilato sebeli okomoka abana kuyupa nji Jesu wafa kale. Sebeli oisana omutateleli, ni ku mwibanguta nji Jesu wafa kale? \v 45 Cwale aba na kuyupa kwa mutateleli nji mo kwikalele, sebeli oba olutu ku mukulu no masole. \v 46 Cwale Josefa sebeli oula olwambi, niku pungelamo Jesu niku mubeeka mu libita no liwee no kuchakuliwa. Sebeli opindumunenabo eliwee ba mwelo no libita, \v 47 Maliya Magadalena ni Maliya inawaye Jose kame ana kumona omo ana kumu langeka Jesu. \c 16 \s Jesu abana Kwinguka Kwaafu \r (Mateu28.1-8; Luka24.1-12; Jowani20.1-10) \p \v 1 Mi cwale elino pumulo aba lina kubwa, Maliya Magadalena ni Maliya inawaye Jacobo, ni Salome, sebeli a ula amaati no kunuka wino, nji akawae olutu lwa Jesu. \v 2 Cwale amasiku luli ba liywa no weli mu sunda, sebeli ata ku libita abo eliywaa aba linakupa. \v 3 Mi sebeli akwambota mukaci koo nji, “Anyine osokatu tundiseta eliwee ba mwelo no libita?” \v 4 Kono aba ana kwaliketa, sebeli amona nji eliwee linene nali tundisiwabo ba libita. \v 5 Aba ana kwingena mu libita sebeli amona ondumbana yo kumangile olwambi no likena yoikalile ku silyo mi sebeli acila. \p \v 6 Mi sebeli waambela nji, “Mulese kucila, kame musaela Jesu no Nazaleta ona kungongotelwa. Na inguka! Kuno kasako. Mumone mu sibaka omo ana kumulangeka. \v 7 Kono mute, mukambele aiyetwa aye ni Pitolosi nji, ‘Kame akatile balubala lwenu okuta ku Galileya. Oko mbamu kamu mono kanyi omo ana ku myambelela.’ ” \p \v 8 Mi sebeli anjanjata ni ku komoko, cwale akati sebeli a tundako mukucila ku libita. Kasi kwamba esinjili kwaanu, kakuli kame ana kucila onene. \s Jesu abana Kumonahaza kwa Maliya Magadalena \r (Mateu28.9; 10; Jowani20.11-18) \p \v 9 Cwale Jesu aba ana kwinguka amasikusiku ba liywaa elino weli mu sunda, sebeli okumonahaza oweli kwa Maliya Magadalena, woyo ana kucita kwa yonyene Emebo no kwiiba mutanu ni twiili (7). \v 10 Sebeli ota nukambela awo ana kwikalanga ni Jesu, kakuli kame ana kwikala mu maswabi ni ku lila. \v 11 Kono abana kuyupa nji Jesu nainguka mi naamu mono, kasi kupumena. \s Jesu yoku Monahaza kwa Iyetwa Aye Ayiili \r (Mateu28.16-20; Luka24.36-49; Jowani20.19-23; Tikezo1.6-8) \p \v 12 Okutunda abo Jesu sebeli okumonahaza mumu monahalelo mundina kame kwa yiili. Eyi kame ina kutendahala aenda enda mu naha. \v 13 Awo ayiili aba ana kuuka sebeli ambela akoo, kono kaasi kwaa pumena. \s Jesu yoku Monahaza kwa Iyetwa aye no Kukwana Likumi ni Mumweya \p \v 14 Cwale okutunda abo Jesu sebeli okumonahaza kwa iyetwa likumi ni mumweya (11), aali ba tafule alemine okulya, sebeli waanyaza mu kuulwa okupumena koo, ni ku micima yoo no koongola, kakuli kasi kupumena kwaawo ana kumumona munyima no kwinguka kwaafu. \v 15 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Mute mu litunga lyonje mwiyete eliywi no kuwaba ku munu yonje. \v 16 Omunu yonje woyo so pumena ni ku kolobeziwa mba yoyisiwa, kono omunu yonje woyo sokana okupumena mba biwi omubonda. \v 17 Eyi eyisupo no timakazo eto sate nato awo apumena, kame sa cite amadimona mu litina lyange. Kame saambe mu tipuwo no ubya. \v 18 Kame saleme etinyoka ni maoko oo. Mi naba sanwe omulyashinji, kautamba okwalemeka. Kame sabeeke amaoko kwasi kutoma mi aanu awo mbabala. \s Jesu yo Twaliwa ku Wilu \r (Luka24.50-53; Tikezo1.9-11) \p \v 19 Cwale Jesu aba na kumana okwamba noo, sebeli oshimbelwa ku wilu, ni ku kekala ku lyooko no silyo lya Nyambe. \v 20 Cwale aiyetwa sebeli ata muku kutaza mu litunga lyonje, abo Mbumu yo sebeza noo mukoongoteteta elin̄usa mu libaka no timakazo ana kutendanga.