\id LUK - Luyana Bible Translation Project \ide UTF-8 \h Luka \toc1 Eliywi Okwamana ni LUKA \toc2 Luka \toc3 Lk \imt2 Eliywi okukumanena ni \imt1 LUKA \imt Okulimukisa \ip Eliywi okukumanena kwa Luka ni injili no tibuka tinee na mu Tesitamende no Ubya eto ti toloka omuyoyelo wa Jesu Kilesite. Einjili ni injili ku tibuka eti kame tiisaniwa nji, “Ebangeli” okutalusa nji “Eliywi no kuwaba”. Kame tina kun̄oliwa munyima no kufa kwa Jesu kwa Mateu, Maleka, Luka mane ni Jodani. Luka kasi kun̄ola engambolo no muyoyelo wa Jesu fela, kono kame nakung’ola kame einu eyo ana kutenda aiyetwa a Jesu munyima no lifu lyaye mane ni kwinguka kwaye, ebuka iisaniwa nji Etikezo no Atumiwa. Kakwisa woyo olimukile enako luli eyo lina kun̄oliwa Eliywi okukumanena ni Luka simba oko ina kun̄oleliwa, kono asi kukwiyeta no kupula kame apuena nji mwendi kame ina kun̄oliwa mu myaka makumi atanu na yiili munyima no kuleiwa kwa Kilesite \ip Omun̄oli ni Luka, woyo neli mubangi mu sipatela. Omun̄olelo waye kame omonisa nji wuyu munu neli omulume osi kukwiyeta. Luka kame ana kusinga okun̄ola wino etoloko no kukonda eyi no mooyo wa Jesu okwamba omo ina kutendahalela einu, abo nji cwale anjili awanebo etuso aba aibala. (1.1-3). Neli kasa mu Juda (Makolose 4.10-14) mi kame ana kun̄ola mundila itendile nji kakwisa simba omunu no Mujuda mumweya woyo otwesa okuyupisisa. Esi kame simonahala luli mu mukwa owo atolokelamo esizo no Majuda (1:8). \ip Eliywi okukumanena ni luka kame ikufekile onene ni buka ya Mateu ni Maleka, kakuli kame titoloka einu ikufekile ni mundila no kukufeka. Mukaci no tibuka tin̄atu, Luka kame aba elin̄usa mu kwiiyala okukumanena ni kuleiwa kwa Jowani Mukolobezi. Luka kame aiyateteta eyi no kulemena kame (etikauhanyo no 3.3; 11:4; 17.3-4; 23.34; 24:47) mane ni tapelo (3:21; 5:16; 6:12; 11.1-12; 22:32). \iot Emitwi no Titaba \io1 1. Mu kauhanyo no 1.1-4; Luka kame alimukisa eliywi lyaye mane ni kutoloka eso ana li n̄olela. \io1 Okutunda abo kame atoloka okuleiwa kwa Jesu mane nomo ana kukutukiseta okwendisa esitulo simba ekeleke (1:5; 4:13) \io1 Abo ekalulo no kuneneba yonje no liywi no kuwaba (4.14-21:38), Luka kame amba eino musebezi owo ana kutenda Jesu, onene etimakazo ana kutenda mane neyi ano kwiyeta. \io1 Ku mamaneneno, mu tikauhanyo timbili no mamaneneno (22-24), kame atoloka omo ana kufela Jesu, naku teuliwa, mane nakwinguka kwaafu. \c 1 \s Amaywi no Matatekelo \p \v 1 Kanyi aka no kupula, \p Aanu no kupula naeteke okun̄ola etitaba no inu eyi inaku tendahala mukaci ketu. \v 2 Kanyi omo ana kutwambelela awo ana kwikalanga kumatatekelo ana kwimona mi aambi no liywi. \p \v 3 Kame imonahala wino kwa mene muku kon̄a einu wino mu nako ina kubwa, okun̄ola eliywi kwa wene no kutompeha Teufilasi. \v 4 Nji cwale olimuke ouniti okukumanena ni inu ona kwambeliwa. \s Okuleiwa kwa Jowani Omukolobezi aba kuna Kulimukisiwa \p \v 5 Mu tinako ta Heloda ombumu no Judeya, kame kuna kwikalanga omupulisita no litina lya Zakaliya, woyo noikalanga mu sikwata no mupulisita no Abija. Mukataye neli osilusika lwa Aloni, mi elitina lyaye neli Elizabeta. \v 6 Onje neli ano kuluka balubala lwa Nyambe, okuyoya oku nambulwa okunyazahala okukumanena ku titaelo tonje ni milawo ya Mbumu. \v 7 Kono kasi kwikalanga ni mwana kakuli Elizabeta neli muumba, mi onje naku kulubala. \p \v 8 Cwale yo sebeza kanyi mupulisata balubala lwa Nyambe abo esikwata saye esili ba nako no kusebeza. \v 9 Okukumanena ku sizo no upulisita, kame ana kuketiwa okwingena mu keleke ya Mbumu okacin̄a eisense. \v 10 Cwale aanu no kupula kame ana kulapelelanga bandee ba nako no kucin̄a einsense. \p \v 11 Ababo cwale sebeli kumonahala kwa yonyene elingeloi lya Nyambe, eli imanine ku silyo no aletale no insense. \v 12 Cwale Zakaliya kame ana kuziyeleha aba ana kumona elingeloi, sebeli okucila. \v 13 Kono elingeloi sebeli lyamba kwa yonyene nji, “Olese kucila Zakaliya! Kakuli etapelo yowe naiyupiwa, mi mukatowe Elizabeta mbaku leyele omwana no ndumbana mi mbomu tumbu elitina lya Jowani. \v 14 Mi mbu wabelelwa nuukutumela mi ano kupula mba wabelelwe ba kuleiwa kwaye! \v 15 Kakuli mbatende woyo no kuneneba balubala lwa Mbumu. Mi katamba okunwa ewaine simba amalopu cwale mba iyala ni Mebo No Kukena simba okutunda mu lipumo lya inawaye. \v 16 Mi mba usu aanu no kupula no Isilaele kwa Mbumu Nyambe woo, \v 17 mi mbati balubala lwaye mu mebo ni maata a Eliya okuusa emicima no ashemi kwaana ni awo nambulwa okukon̄a okushangama no kuluka, oku baakanya aanu ana kulukisetwa kwa Mbumu .” \p \v 18 Zakaliya sebeli wamba ku lingeloi nji, “Ngasibine sani limuke eyi? Kakuli mene nakulubala kale ni mukatange nakulubala ku myaka.” \p \v 19 Elingeloi sebeli limutambula nji, “Time Gabiliyele woyo oimanine mu sibaka sa Nyambe mi kame nina tumiwa okwamba kwa wene mane nuukulitela amaywi no kuwaba. \v 20 Cwale komone, kame sondoke ni kuulwa okwamba okutwala ba liywaa elyo aba saiyele einu eyi. Kakuli kawasi pumena amaywi ange awo saiyatetetwe mu nako yawo.” \p \v 21 Cwale aanu sebeli atatelela Zakaliya ni kukomoka okuliyeha kwaye mu keleke. \v 22 Cwale aba ana kubanena bandee kasi kutwesa okwamba kwa onyene, mi sebeli anahana nji namono epono mu keleke. Zakaiya sebeli wamba noo mu kuyuleka yooli esimumu. \p \v 23 Cwale Zakaliya enako yaye no kusebeza aba ina kubwa, sebeli ota ku ndoo yaye. \v 24 Munyima no maywaa awo mukataye Elizabeta sebeli oimana mu mundi (oukushimba) mi sebeli okushweeka mu ndoo ba tikweti no kukwana titanu ni kwamba nji, \v 25 “Eyi yokame ana tende Nyambe kwa mene mu maywaa ona likete, okutundisa elikenyi lyange mukaci no aanu!” \s Okulimukisiwa no Kuleiwa kwa Jesu \p \v 26 Mukweti no utanu ni kamweya elingeloi Gabiliyele sebeli litumiwa okutunda kwa Nyambe okuta ku mulenen̄i wisaniwa nji Nazaleta. \v 27 Kwa mukatana no naluleya woyo ona kubeleziwa ku mulume oisaniwa Josefa, no lusika lwa Dabida. Woyo naluleya elitina lyaye neli Maliya. \v 28 Mi selbeli oiya kwa yonyene ni kwamba nji, “Olumele, wene no kufuyaulwa! Nyambe kame ali ni wene!” \p \v 29 Kono kame ana komokisiwa ku maywi aye ni kumakala kumukwa no kuketiwa kwaye. \v 30 Cwale Elingeloi sebeli lyamba kwa yonyene nji, “Olese kucila, Maliya, kakuli nuwana omuhau kwa Nyambe. \v 31 Cwale komone kame sokushimbe mu lipumo lyowe ni kuleya omwana no ndumbana, mi mbumu tumbu elitina lya Jesu. \v 32 Mba tende wuyu no kuneneba mi mba isaniwa Omwana a Nyambe OMWAMBAKANI onene mane Ombumu Nyambe mba mubi olubona lwa nyakulyaye Dabida, \v 33 mba busu endoo ya Jakobo okuta oku no kwaabwa mane ni mubuso waye no kwaabwa!” \p \v 34 Maliya sebeli oibanguta elingeloi nji, “Ngasibine saitendahale eyi kakuli mene silimukile omulume?” \p \v 35 Elingeloi sebeli lyamba kwa yonyene nji, “Emebo No Kukena mba iiyi kwa wene, mi amaata a Nyambe OMWAMBAKANI mba kufuku. Cwale abo omwana woyo soleiwa mba isaniwa nji wa kukena Omwana Nyambe. \v 36 Cwale komone, mwabowe Elizabeta mu nako yaye no ku kulubala naku shimbi omwana no ndumbana, mi okweti uno sebeli ou no utanu ni kamweya, woyo ona kutoiwa nji muumba. \v 37 Kakuli kwa Nyambe kakwisa esi sikwangwiwa” \p \v 38 Cwale Maliya sebeli wamba nji, “Komone, mene uno, omubika wa Mbumu, “sitendiwe kwa mene okukumanena ni maywi owe.” Cwale elingeloi sebeli limusiya. \s Maliya yo Potela Elizabeta \p \v 39 Mu maywaa awo Maliya sebeli okutukiseta okuta mu naha no malundu mu mulenen̄i no Judeya. \v 40 Cwale sebeli okaingena mu ndoo ya Zakaliya niku keeta Elizabeta. \v 41 Cwale Elizabeta aba ana kuyupa okukeetiwa kwa Maliya, omwana sebeli weenda mu lipumo. Mi Elizabeta sebeli oiyala Emebo No Kukena \v 42 mi sebeli okuweleza ni liywi no kuneneba nji, “Nufuyolwa mukaci no akati onje, mi embuyoti nimbuya no lipumo lyowe. \v 43 Mi iikene eyi aba ina tendahala kwa mene, nji inawaye Mbumu wange aiye kwa mene? \v 44 Kakuli komone, abo eliywi lyowe no kuni keeta aba lina keela mu litwi lyange, ababo omwana oli mu lipumo lyange sebeli weenda mulibaka no kuwabelelwa. \v 45 Cwale embuyoti niya woyo opumena nji mba kwiyatetwe eso sina kwambiwa kwa yonyene okutunda kwa Mbumu.” \s Olusimo lwa Maliya no Milumbeko \p \v 46 Mi Maliya sebeli wamba nji, \q1 “Emebo yange kame ilumbeka Ombumu, \q1 \v 47 mi emebo yange kame iwabelelwa mwa Nyambe omuyoyisi wange, \q2 \v 48 kakuli nalikete oukushuwa no mubika waye! \q1 Komumone okutunda bano amasika onje mbani isana nji wuyu no kufuyolwa, \q2 \v 49 kakuli wuyu no kuneneba Nyambe nani tendele esinu sinene. \q1 Mi okukena lyokame elitina lyaye, \q2 \v 50 cwale amakeke aye kame ali kwaawo amucila \q2 okutunda ku lusika okuta ku lusika. \q1 \v 51 Namonisa amaata ni lyoko lyaye \q2 nahasanya oukuyeema koo mu mihupulo no micima yoo. \q1 \v 52 Natulula ano kuneneba ba mabona oo, \q2 mi natuleke awo no ukushuwa. \q1 \v 53 Naiyata ano kuyomba ni inu no kuwaba, \q2 ni kucita asikufuma oku nambulwa simweya. \q1 \v 54 Natusu omubika waye Isilaele, \q2 mu kupuluka amakeke aye. \q1 \v 55 Kanyi aba ana kwamba kwa njekulyetu \q2 kwa Abulahama ni ku masika aye okuta oku no kwabwa.” \p \v 56 Cwale Maliya aba ana kusiyalelwa etikweti tin̄atu sebeli ouka ku mundi waye. \s Okuleiwa kwa Jowani Omukolobezi \p \v 57 Cwale enako sebeli ikeela eyi no kuleya kwa Elizabeta, mane sebeli oleya omwana no ndumbana. \v 58 Cwale awo ayakile noo ku nyonga nabaaye aba ana kuyupa Ombumu namonisa amakeke no kuneneba kwa yonyene, sebeli awabelelwa naye. \p \v 59 Cwale ba liywaa no mutanu ni twaatu sebeli atwala olukeke ku mupato, mi kame ana kusinga nji amutumbe Zakaliya elitina lya sitaye. \v 60 Kono inawaye sebeli wamba nji, “Kokuulwa! mbaisaniwa nji Jowani.” \p \v 61 Cwale sebeli aamba kwa yonyene nji, “Kakwisa kwasi mukowa wowe oisaniwa ni litina eli!” \v 62 Cwale sebeli ambela sitaye ni tiponiso, nji aasimwete elitina elyo asinga okubeeka mwanaye. \p \v 63 Zakaliya sebeli okumbela akabala ni ku n̄olabo nji, “Elitina lyaye ni Jowani.” Mi onje sebeli akomoka! \v 64 Cwale ababo akanwa kaye sebeli kayatuluka ni lulimi lwaye sebeli lunungutuka, ni kwamba, oku lumbeka Nyambe. \v 65 Cwale awo onje ayakile amabapa noo sebeli alemiwa okucila, mi etaba eyo sebeli ihasana mu naha yonje no malundu no Judeya. \v 66 Cwale onje awo ana kwiyupa sebeli aiteula mu micima yoo ni kwamba nji, “Cwale uyu mwanukana kame sa kule oku tenda anyine?” Kakuli elyoko lya Mbumu kame lina kwikala ni yonyene. \s Ounuhi wa Zakaliya \p \v 67 Cwale Zakaliya sitaye sebeli oiyala ni Mebo No Kukena, ni kunuha okwamba nji, \q1 \v 68 “Ku lumbiwe Ombumu Nyambe no Isilaele! \q2 Kakuli na poto ni ku liulula aanu aye. \q1 \v 69 Mi na tulitele omuyoyisi no maata, \q2 mu ndoo ya mubika waye Dabida. \q1 \v 70 Kanyi omo ana kwambela ni tunwa no anuhi aye no kukena oku tunda ku kale \q2 \v 71 nji kame sa tuyoyisiwe ku ila yetu, \q2 ni mu maoko no awo atu timbile. \q1 \v 72 Oku monisa amakeke ana kusepisiwa kwa anjekulyetu \q2 ni ku puluka oulikani waye no kukena \q1 \v 73 oluci ana kweeta kwa sitetu Abulahama \q2 \v 74 na ku tusepisa \q1 nji aba tuna mana oku lamulelwa mu maoko no iila yetu, \q2 tu mu sebeleze mu kwaacila, \q1 \v 75 me tuli ano kukena ni kuluka balubala lwaye amaywaa onje no mooyo wetu. \q1 \v 76 Cale weene, olukeke, kame soisaniwe nji omunuhi wa Nyambe OMWAMBAKANI \q1 kakuli kame sote balubala lwa Mbumu \q2 okalukisa endila yaye, \q1 \v 77 okuba ezibo no kuyoya kwaanu aye \q2 mu ku lemenwa eibi yoo, \q1 \v 78 mulibaka no mukekecima wa Nyambe wetu. \q1 abo eliywaa aba saliiye beulu yetu okutunda ku wilu \q2 \v 79 okuba eliseli kwawo ali mu uwi ni mu mwiinda no lifu, \q2 oku simweta amakondo etu mu ndila no kozo.” \p \v 80 Cwale omwana sebeli okula ni koongola mu Mebo, mi kame ana kwikala mu lihalaupa okutwala ba liywaa elyo ana kumonahala mu Isilaele. \c 2 \s Oku Leiwa kwa Jesu \p \v 1 Mu tinako tiya sebeli kwiiya etaelo ya Sesale Augasitasi nji elitunga lyonje kutendiwe esipalo. \v 2 Esi neli esipalo no weli, abo Kuiliniyasi yoli omubusisi no Siliya. \v 3 Cwale onje sebeli ata okan̄oliwa, omunu ni munu mu mulenen̄i waye. \p \v 4 Josefa ni yonyene sebeli otunda mu Galileya, omulenen̄i na mu Nazaleta okuta ku Judeya, omulenen̄i wa Dabida ona kwiisanwa nji Betelehema, kakuli neli osindoo ni lusika lwa Dabida. \v 5 Sebeli oka n̄oliwa ni Maliya, woyo ana ku beeleza, woyo ona kwimananga mu mundi \v 6 mi asili omo, enako yaye no kuleya sebeli ikeela. \v 7 Cwale sebeli oleya mwanaye no mweeli, ni ku mufuka eikumango no ukeke niku mu langeka mu silyelo, kakuli naku kuulwa esibaka soo mu ndoo no angenda. \s Alisana ni Mangeloi \p \v 8 Cwale mu sibaka omo kame kuna kwikala alisana mu matema oo, ana ku tonenanga emilaka no mitapi yoo ousiku. \v 9 Cwale elingeloi lya Mbumu sebeli liku monahaza kwa onyene, mi ekanya ya Mbumu sebeli yabeeka mukaci, mane sebeli acila onene, \v 10 kono elingeloi sebeli lyaamba kwa onyene nji, “Mulese kucila! kakuli komumone, kame nina militele eliywi no kuwaba eyo salilite oku wabelelwa no kuneneba oko sakwiiye kwaanu onje. \v 11 Balelo na mu leyelwe Omuyoyisi mu mulenen̄i wa Dabida, yokame Kilesite Ombumu. \v 12 Cwale eso sasitende esisupo kwaanyi sino, mba mukawana olukeke ona tingiwa etinyambi mi kame alangekilwe mu silyelo.” \p \v 13 Cwale ababo sebeli kwiiya empi na ku wilu no kupula, sebeli iiya ni lingeloi, ni kulumbeka Nyambe nji, \q1 \v 14 “Ekanya iikale kwa Nyambe mu mawilu na ku wilu, ni banji \q2 ni kozo iikale mu litunga mwaanu awo sa shemubiwe!” \p \v 15 Cwale amangeloi aba ana kwasiya okuukela ku wilu, alisana sebeli akwambisa omujili ku munjili nji, “Twendeni ku Betelehema tu kamone etaba eyo ineeyi, eyo ana tu simwete Ombumu.” \p \v 16 Cwale sebeli atako mu kuleluba, mi sebeli akawana Maliya ni Josefa, ni lukeke ona langekilwe mu silyelo. \v 17 Cwale aba ana kumana okumona, sebeli ata alimukisa okwamba etaba eyo anambelwe no mwana. \v 18 Mi onje awo ana kwiyupa, sebeli akomoka etaba eyo ambeliwa kwa alisana. \v 19 Kono Maliya sebeli oteula eyo inu yonje, ni kwimamela mu mucima waye. \v 20 Cwale alisana sebeli auka alemine okukanyisa ni kulumbeka Nyambe kweyo ana yupu neyo ana mono, kanyi omo ana yambelelwe. \s Jesu yo Beekiwa Elitina \p \v 21 Cwale ku mamaneneno no maywaa atanu naatu, aba ana kubeekiwa ku mupato, sebeli amubeeka elitina lya Jesu, elyo ana ku biwa ku lingeloi yo kasi kushimba kale. \s Jesu yo Litiwa mu Keleke \p \v 22 Mi cwale enako aba ina kukwana no ku kenisiwa okukumanena ku mulawo wa Mushe, sebeli akambamiseta Jesu ku Jelusalema oka mu monahaza kwa Mbumu, \v 23 kanyi omo ku n̄olelwe mu mulawo wa Mbumu nji, “Omwana no mweeli yonje kame saisanwe nji wa kukena kwa Mbumu.” \v 24 Cwale sebeli ata okaba esitabelo okukumanena mu mulawo wa Mbumu amakwici ayiili simba otwana no tunkwilimba twiili. \p \v 25 Cwale kame kuna kwikalanga omulume mu Jelusalema no litina lya Simoni, mi woyo mulume neli wa kuluka ni kucila Nyambe, yo tatelele omuyoyisi no Isilaele, mi Emebo No Kukena na ikwikala mwa yonyene \v 26 mi kame ana kusepisiwa ku Mebo No Kukena nji katamba oku mona elifu yo kasi mona kale Kilesite Ombumu. \v 27 Cwale sebeli osusuweziwa ku Mebo okwiiya mu Ndoo ya Nyambe. Mi cwale ashemi aba ana kulita omwana yonyene Jesu, nji ku tendahale kwa yonyene okuta mu sizo no mulawo, \v 28 Simoni sebeli omubeeka mu maoko aye ni ku lumbeka Nyambe nji, \q1 \v 29 “Mbumu, cwale olukulule omubika wowe afunduke mu kozo, \q2 okukumanena ku liywi lyowe, \q1 \v 30 Kakuli amiyo ange na mono oku yoyisa kowe, \q2 \v 31 oko ona lukisa balubala no aanu onje, \q1 \v 32 Eliseli limonisa asimacaba \q2 ni ku lita ekanya kwaanu owe no Isilaele.” \p \v 33 Sitaye ni inawaye sebeli okomokisiwa kweyo ana kwambiwa mulibaka lyaye. \v 34 Cwale Simoni sebeli waafuyola ni kwamba kwa Maliya inawaye nji, “Komone, wuyu mwana na beekelwe okufa ni kuyoya kwano kupula no Isilaele. Aikale kanyi esisupo eso sasi kananiwe \v 35 mi omukwale mba ukuyaa mu mooyo wowe, nji emihupulo itunda mu micima no kupula imonahale.” \v 36 Cwale kame kuna kwikala omunuhi no mukati no litina lya Anna, omwana Faniwelu no mukatana no lusika lwa Asele. Kame ana ku kulubala onene mi na kuyoya ni mbumwaye emyaka itanu ni yaatu oku tunda ba walanjo waye. \v 37 Yoli ombakati konji aba ana ku keela ba myaka makumi atanu ni aatu ni inee (84). Kasi kutunda mu Ndoo ya Nyambe, oku sebeleza Nyambe, ouku yumena eilya ni kulapela ousiku ni munji. \v 38 Mi sebeli oiya ba nako eyeyo nuukutumela kwa Nyambe ni kwamba ya Jesu kwaanu onje awo ana ku tatelela oku liululwa no Jelusalema. \s Okuuka ku Nazaleta \p \v 39 Cwale aba ana kumanenena einu yonje okukumanena ku mulawo wa Mbumu, sebeli aukela mu Galileya ku Nazaleta omulenen̄i woo luli. \v 40 Mi omwana sebeli okula ni koongola, ni kwiiyala okushangama, ni sishemo sa Nyambe kame sina kwikala beulu yaye. \s Ondumbana Jesu yoli mu Keleke \p \v 41 Cwale ashemi aye kame ana ku taanga ku Jelusalema mu mwaka ni mwaka ku mukiti no Paseka. \v 42 Cwale Jesu aba ana ku kwanisa emyaka likumi ni yiili (12) sebeli akambamenako okukumanena ku sizo. \v 43 Cwale omukiti aba ona kubwa sebeli aukela kwaawo, ondumbana Jesu sebeli osiyalela mu Jelusalema. Ashemi aye kasi kulimuka eyo, \v 44 kono mu kupuluka nji ni yonyene na kwikala mu sikwata, sebeli aenda eliywaa lyonje mi sebeli amu saela kwaboo ni kwawo aku limuka noo. \v 45 Mi cwale aba ana kuulwa oku mu wana, sebeli aukela ku Jelusalema oka mu saela. \v 46 Munyima no maywaa aatu, sebeli amuwana mu Ndoo ya Nyambe, yo ikalile mukaci no aiyeti, okwa teeteta ni kwa ibanguta etipuzo. \v 47 Cwale onje awo ana ku muyupa sebeli akomoka mu ku yupisisa kwaye ni tikalabo taye. \v 48 Cwale aba ana ku mu mona sebeli akomoka onene, mi inawaye sebeli omwibnguta nji, “Mwanange, iikene ona tu tendele ngeeso? Komone, sitowe ni mene kame tu lemine oukusaela kame tu ziyelehile.” \p \v 49 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji. “Iikene mu ni saelela? Kamu limukile nji kame ni fanena okwikala mu ndoo ya Sitange?” \v 50 Mi onyene kasi ku yupisisa etaba ana kwamba kwa onyene. \p \v 51 Cwale sebeli oshetumuka noo ni kwiiya ku Nazaleta, kame anoku kokobeza kwa onyene, cwale inawaye sebeli oteula einu eyi yonje mu mucima waye. \v 52 Cwale Jesu sebeli wekeza mu kushangama ni mu kukula, ni mu ku wabelisa Nyambe naanu. \c 3 \s Ekutazo ya Jowani Omukolobezi \r (Mateu3.1-12; Maleka1.1-8; Jowani1.19-28) \p \v 1 Mu mwaka no likumi ni mutanu mu puzo ya Tibele Sesale, Ponse Pilato abo yooli omubusisi no Judeya, Heloda neli omwendisi no Galileya, minaye Filipi yooli omwendisi no naha ya Ituliya ni Tilakonita, mi Lisanyasi neli omwendisi no Abilene, \v 2 mi Annasi ni Kayafasi ali apulisita akulu, eliywi lya Nyambe sebeli liiya kwa Jowani omwana Zakaliya mu lihalaupa. \v 3 Cwale sebeli ota mu naha yonje eyo ikubapile ni Jodani yo kutaza ekolobezo no kubaka nji eibi ilemenwe. \v 4 Kanyi omo ku n̄olelwe mu buka no maywi a Isaya omunuhi wa Nyambe nji, \q1 “Eliywi no munjili kame likuweleza mu lihalaupa eli lyaamba nji, \q2 mu lukise endila no Mbumu, \q2 mubakenye endila yaye nji yoloke! \q1 \v 5 Omusindi onje mba wiyala, \q2 mi akalundu ni lilundu mbei ulululiwa. \q1 mi eyi ibetile mbei oloka, \q2 ni tindila no ku tengama mbati lukisiwa. \q1 \v 6 Mi omunu yonje mba mono okuyoyisa kwa Nyambe!’” \p \v 7 Cwalehe sebeli wambela aanu no kupula awo ana kwiiya ku kukolobeziwa kwa yonyene nji, “Anyi aana no tinyoka! Anyine ona milemusa okucila okutweba oko kwiiya? \v 8 Mu beeke etimbuya eto tifanena nji na mubaka. Mi mulese oku tangisa okwamba mukaci kenu nji, ‘Sitetu ni Abulahama.” Kakuli kame ni myambela nji Nyambe kame atwesa oku shimba amawee aa okwaatenda aana a Abulahama! \v 9 Simba abano esamu kame si beekilwe ba mibisi no itondo, mi cwale esitondo sonje eso suulwa oku beeka embuya no kuwaba kame sitemiwa ni ku siyumbela mu mulilo.” \p \v 10 Cwale enyangela sebeli imwibanguta nji, “Iikene cwale sa tutende?” \p \v 11 Jowani sebeli waatambula nji, “Woyo yonje okwite eikumango yiili, aku tabele ni woyo waakwite, ni woyo okwite esilya, atende ngeeso ni yonyene.” \p \v 12 Atelisi nonyene sebeli aiiya kwa Jowani mu kukolobeziwa, sebeli amwibanguta nji, “Mwiyeti, iikene sa tutende?” \p \v 13 Cwale sebeli waambela nji, “Mulese okutelisa oku bitelela eso mu nalaelelwe. \p \v 14 Amasole nonyene sebeli amwibanguta nji, “Cwale aci iikene sa tutende?” \p Cwale sebeli waambela nji, “Mulese okwitela omunu mu kukandimeka simba oku mubyangula, mi musepe etituwelo tenu.” \p \v 15 Aanu atatelele, mi onje kame ano kwibanguta mu micima yoo nji mwendi Jowani yokame Kilesite. \v 16 Jowani sebeli waatambula onje nji, “Mene, kame ni mikolobeza ni meyi, kono woyo onibita ku maata kame akeile, simba etikwele no tinjangwa taye sitwese okuti nungutula, yonyene kame sa mikobeze ni Mebo No Kukena ni mulilo. \v 17 Enumbi yaye kame ili mu lyoko lyaye, mi kame sa fefule oubeke ba patelo niku ungeka ouloto waya mu sishete, kono omuuku kame sa ucin̄iwe mu mulilo no kwaabwa.” \p \v 18 Cwale mu tindila tinjili no kupula, kame ana ku kutaza amaywi no kuwaba kwaanu. \v 19 Kono Ombumu Heloda, sebeli onyaziwa kwa Jowani mu taba no Helodiyasi omukataa minaye, ni mu inu yonje no kwiiba eyo ana ku tenda. \v 20 Cwale Heloda sebeli oekeza kweyo yonje no kwiiba mu kwingenyeka Jowani mu tolongo. \s Ekolobezo ya Jesu \r (Mateu3.13-17; Maleka1.9-11) \p \v 21 Cwale onje aanu aba ana ku kolobeziwa, ni Jesu ni yonyene sebeli okolobeziwa. Yo lapela, eliwilu sebeli liyatuluka, \v 22 mi Emebo No Kukena sebeli ishetumuka beulu yaye mu siumbiwa sikufeka kanyi elikwici, mi eliywi sebeli litunda ku wilu eli lyaamba nji, “Yawene mwanange woyo osingiwa, ni kukatelwa.” \s Olusika lwa Jesu \p \v 23 Jesu aba ana ku tangisa omusebezi waye yoli ni myaka makumi aatu. Yoli omwana, kanyi omo kuna kutendahalela, nji wa Josefa, omwana Heli, \v 24 omwana Matate, omwana Lebi, omwana Meleki, omwana Janai, omwana Josefa, \v 25 omwana Matatiyasi, omwana Amosi, omwana Nahumi, omwana Eseli, omwana Nagayi, \v 26 omwana Maate, omwana Matatiyasi, omwana Semeini, omwana Joseke, omwana Juda \v 27 omwana Joanani, omwana Lesa, omwana Zalubabele, omwana Shealutiele, omwana Neli, \v 28 omwana Meleki, omwana Adi, omwana Kosamu, omwana Elimadamu, omwana Ele, \v 29 omwana Joshuwa, omwana Eliezele, omwana Julimu, omwana Matate, omwana Libi, \v 30 omwana Simioni, omwana Juda mwana Josefa, omwana Jonami, omwana Eliyakimi, \v 31 omwana Meleya, omwana Mena, omwana Matasa, omwana Nasani, omwana Dabida, \v 32 omwana Jese, omwana Obedi, omwana Bowasi, omwana Salumoni, omwana Nashoni, \v 33 omwana Aminadabi, omwana Adamini, omwana Alini, omwana Heziloni, omwana Pelezi, omwana Juda, \v 34 omwana Jakobo, omwana Isaka, omwana Abulahama, omwana Tela, omwana Naholi, \v 35 omwana Selugi, omwana Leu, omwana Paleki, omwana Ebele, omwana Shela, \v 36 omwana Kainani, omwana Alifakasadi, omwana Sema, omwana Nuwe, omwana Lameke, \v 37 omwana Metusela, omwana Enoki, omwana Jalidi, omwana Mahalaele, omwana Kainani \v 38 omwana Enosi, omwana Seta, omwana Adama, omwana Nyambe. \c 4 \s Omuliko wa Jesu \r (Mateu4.1-11; Maleka1.12-13) \p \v 1 Cwale Jesu aba ana kwiyala Emebo No Kukena, sebeli ouka ku Jodani, mi sebeli otwaliwa ku Mebo ku lihaupa, \v 2 sebeli oka ikalamo mu lihalaupa amaywaa makumi anee, yo etekiwa kwa Diyabulosi. Kasi kulya esilya mu maywaa awo, amaywaa awo aba ana kubwa, sebeli oyomba. \p \v 3 Odiyabulozi sebeli wamba kwa Jesu nji, “Nji uli mwana Nyambe, olaele amawee aa nji afutuke esinkwa.” \v 4 Cwale Jesu sebeli omutambula nji, “Kame ku n̄olilwe nji, ‘Omunu katamba kuyoya ba sinkwa feela.’ ” \p \v 5 Cwale Diyabulozi sebeli omutwala aba kulumbiile niku mumonisa emibuso yonje no litunga mu nako eyeyo. \v 6 Odiyabulozi sebeli wamba kwa yonyene nji, “Kwa wene kame sa ni kube amaata onje ni kanya yawo yonje, kakuli yonje eye kame ina ibiwi, mi kame niiba kwa woyo ni singa. \v 7 Nji wene, cwale, kame soni lapele, yonje kame saitende yowe.” \p \v 8 Cwale Jesu sebeli omutambula nji, “Kame ku n̄olilwe nji, ‘Olapele Mbumu Nyambe wowe ni ku sebeleza yonyene feela!’ ” \p \v 9 Kame sebeli omutwala mu Jelusalema nuukamu beeka ba monngola no Ndoo ya Nyambe, ni kwamba kwa yonyene nji, “Nji uli Mwana Nyambe, oku kondele banji wenyene okutunda bano, \v 10 kakuli kame ku n̄olilwe nji, ‘Nyambe mba laele amangeloi aye nji aku sileleze.’ \v 11 Mi ‘Ba maoko oo mba kwakele nji cwale amakondo owe aulwe oukulemeka ku liwee.’ ” \v 12 Cwale Jesu sebeli omutambula nji, “Kame ku n̄olilwe nji, ‘Ku twese okweteka Ombumu Nyambe wowe.’ ” \p \v 13 Cwale Diyabulosi aba ana kumana oku mweteka mu mikwa yonje, sebeli otunda kwa yonyene, oku twala ba nako injili. \s Jesu yo Tateka Omusebezi Waye mu Galileya \r (Mateu4.12-17; Maleka1.14-15) \p \v 14 Cwale Jesu sebeli oukela ku Galileya mu maata no Mebo, mi elibubo lyaye sebeli lita okakeela mu maneku onje no naha. \v 15 Cwale sebeli oiyeta mu tindoo too no milapelo ni kububekwa ku munu yonje. \s Jesu yo Kaniwa mu Nazaleta \r (Mateu13.53-58; Maleka6.1-6) \p \v 16 Cwale sebeli oiya mu Nazaleta, omu ana kulitiwa, mi sebeli ota mu ndoo no milapelo kanyi omo ana kwikalela omukwa waye ba liywaa no Pumulo. Sebeli oimana okubala \v 17 mi omo sebeli obiwa ebuka no munuhi Isaya. Yonyene sebeli ofukula ebuka ni kuwana aba ku n̄olilwe nji, \q1 \v 18 “Emebo ya Mbumu kame ili beulu yange, \q2 kakuli nani kete oku kutaza eliywi no kuwaba kwaa ashebile. \q1 Kame anani tumu oku kutaza etukuluho no awo ali mu ukoba \q2 ni kubalisa amiyo no ibofu, \q1 ni kulukulula awo ayandisiwa \q2 \v 19 mi naambe omwaka ona kupumenenwa wa Mbumu.” \p \v 20 Cwale Jesu sebeli ofuka ebuka, ni ku yuusa ku mubika, mi sebeli oikala banji. Amiyo no awo onje ana kwikala mu ndoo no milapelo sebeli amwaliketa. \v 21 Cwale sebeli otangisa okwamba kwa onyene nji, “Balelo elin̄olo eli nali iyatetetwa, me mu kuyupela.” \p \v 22 Cwale onje sebeli aamba wino eyaye, ni ku komoka amaywi aye no musa ana ku tunda mu kanwa kaye, sebeli aamba nji, “Kana wuyu, kasa yokame Mwana Josefa?” \p \v 23 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Luli mba mu nambele enguli eyi, ‘Onganga, oku balise wenyene.’ Eyo tuna yupu ona tende mu kapenauma, witende ngeeso ni muno mu naha yowe. \v 24 Cwale sebeli wamba nji, “Niti luli kame nimyambela nji, kakwisa omunuhi okutekiwa mu naha yaye. \p \v 25 Kono niti luli, kame nimyambela nji kame kuna kwikalanga ambakati no kupula mu Isilaele mu maywaa a Eliya, abo eliwilu aba lina ku fukiwa mu myaka yaatu ni tikweti mutanu ni kamweya, mi kame kuna kwikala elishebo linene mu naha yonje. \v 26 Cwale Eliya kasiku tumiwa ku munu yonje kono konji feela kwa Zalefasi, mu naha no Sidoni ku mukati no mbakati. \v 27 Mi kame kuna kwikalanga asimbingwa no kupula mu Isilaele mu nako ya munuhi Elisha, mi kakwisa woyo ona kubalisiwa, kono konji feela Naamani Omusiliya.” \p \v 28 Cwale aba ana kuyupa eyi, onje mu ndoo no milapelo sebeli atweba. \v 29 Cwale sebeli aimana ni ku mucita mu mulenen̄i, ni ku mutwala ba lin̄ope no lilundu elyo ana ku yakela omulenen̄i woo, nji amu kwisete kunji. \v 30 Kono sebeli waabita mukaci koo nuukutela. \s Omulume ona Kwikala ni Mebo no Kwiiba \r (Maleka1.21-28) \p \v 31 Cwale Jesu sebeli ota ku Kapenauma, omulenen̄i no Galileya, mi na kwaaiyeta ba liywaa no Pumulo. \v 32 Cwale kame ana ku komoka onene etuto yaye, kakuli amaywi aye kame ana kwikala ni maata. \v 33 Mi mu ndoo no milapelo kame kuna kwikala omulume osi mebo no kwiiba, cwale sebeli okuwa ni liywi no kuneneba nji, \v 34 “Etaba yetu ni wene ibine, Jesu no Nazaleta? Kame oneeyi muku tusinya? niku limukile nji tiwe anyine, tiwe no Kukena wa Nyambe!” \p \v 35 Kono Jesu sebeli omukalimela nji, “Ondoka, mi otunde mwa yonyene!” Mi cwale emebo aba inaku mukwiseta banji mukaci no aanu, cwale sebeli itunda mwa yonyene eyulwile okumutenda esi no kwiiba. \p \v 36 Cwale onje sebeli akomoka nuukwambisa omunjili ku munjili nji, “Eliywi eli libine? Kame ali ni tukelo ni maata no ku laelela emebo no kwakena, mi kame itunda!” \v 37 Cwale elibubo lyaye sebeli lita mu ibaka yonje itingulukile enaha eyo. \s Jesu yo Balisa Aanu no Kupula \r (Mateu8.14-17; Maleka1.29-34) \p \v 38 Jesu sebeli otunda mu ndoo no milapelo, ni kwingena mu ndoo ya Simoni. Njemunwa Simoni yo langanine yotomine onene elitomapa, mi sebeli aamba eyaye kwa Jesu. \v 39 Cwale Jesu sebeli oimana ku nyonga yaye ni ku kalimela litomapa, mi sebeli litunda mwa yonyene, cwale ababo sebeli oinguka ni kwaa sebeleza. \p \v 40 Cwale eliywaa aba lina kwiika, onje awo ana kwikalanga naanu no meeti no oukusiya-siya sebeli aalita kwa Jesu, mi sebeli wabeeka amaoko aye beulu ni kwaabalisa. \v 41 Cwale emebo no kupula no kwiiba sebeli itunda, eyi kuwa nji, “Tiwe Mwana Nyambe!” \p Kono Jesu sebeli oikalimela, ni kwilaela nji ilese okwamba, kakuli naiku limuka nji yokame Kilesite. \s Jesu yo Kutaza mu Tindoo no Milapelo \r (Maleka1.35-39) \p \v 42 Cwale eliywaa aba lina kupa, Jesu sebeli ofunduka ni kuta okaikala mu sibaka yomboci. Mi aanu sebeli amusaela ni kwiiya kwa yonyene nji amu kanise okwasiya. \v 43 Kono sebeli waatambula nji,“Kame nifanena okakutaza eliywi no kuwaba no mubuso wa Nyambe mu milenen̄i injili ngeeso, kakuli sokame eso ina tumenwe.” \p \v 44 Cwale sebeli okutaza mu tindoo no milapelo mu Judeya. \c 5 \s Jesu yo Isana Aiyetwa no Weeli \r (Mateu4.18-22; Maleka1.16-20) \p \v 1 Jesu yoli ba likamba no lisa lya Genesaleta, aanu sebeli amusheeteta onene nji ayupe eliywi lya Nyambe. \v 2 Cwale sebeli omona amato ayiili mu lisa, kono ayambi natundumo mi alemine oku yowisanga otunyandi too. \v 3 Jesu sebeli oingena mu wato omunjili wa Simoni, sebeli omwambela nji aufule kanyonyo okutunda ba likamba. Cwale sebeli oikala banji ni kwiyeta aanu no kupula yoli mu wato. \v 4 Cwale aba ana kumana okwamba sebeli wambela Simoni nji, “Obeeke aba no kutunga onene mi oyambe otunyandi towe.” \p \v 5 Cwale Simoni sebeli otambula nji, “Molyange, natu yamba ousiku wonje kono kakwisa esi tuna wana. Kono okuta mu liywii lyowe kame niyamba otunyandi.” \v 6 Cwale aba ana kutenda ngeeso, sebeli akuuya elibunda linene no tindi, mane akanyandi sebeli ka kauka. \v 7 Cwale sebeli akobeta alikani oo nji aiye mukwaatusa. Cwale sebeli aiya ni kwiiyata amato ayiili mane sebeli atateka okutika. \v 8 Kono Simoni Pitolosi abana kumona ngeeso, sebeli okukwiseta banji ni manwi aye kwa Jesu ni kwamba nji, “Otunde kwa mene, kakuli mene kame nili osiku tenda eibi, Mbumu!” \v 9 Mulibaka elyo kame ana kukomoka onene naawo ana kwikala naye ba ku mona okupula no tindi anaku kuuya. \v 10 Cwale sebeli ku tendahala ngeeso ni kwa Jacobo ni Jowani aana a Zebedeya, alikani a Simoni, mi Jesu sebeli wambakwa Simoni nji “Olese ku cila, okutunda bano mbuyamba aanu.” \p \v 11 Cwale aba ana kulita amato oo ku likamba, sebeli asiya einu yonje ni ku mukon̄a \s Jesu yo Balisa Omulume \r (Mateu8.1-4; Maleka1.40-45) \p \v 12 Jesu yoli mu mulenen̄i munjili, sebeli kwiiya omulume osi kutoma embingwa, mi aba ana kumona Jesu, sebeli okwela banji ni lubala lwaye ni kwamba nji, “Mbumu, nji kame osinga, kame otwesa okuni balisa!” \p \v 13 Cwale Jesu sebeli oolola elyoko lyaye ni ku mulema ni kwamba nji, “Nisinga, obale!” Mi ababo embingwa sebeli ibwa. \v 14 Cwale sebeli omulaelela nji alese okwambela omunu, “Kono ote oka kumonahalise kwa mupulisita, mi olite enubu no ku balisiwa kanyi omu ana ku laelela Mushe, itende oupaki kwaanu.” \v 15 Kono cwale elibubo lyaye sebeli lihasana, mi aanu no kupula sebeli aungana oku muteeteteta ni ku balisiwa ku meeti oo. \v 16 Kono sebeli ota mu lihalaupa oka lapela. \s Jesu yo Balisa osi Lun̄an̄ali \r (Mateu9.1-8; Maleka2.1-12) \p \v 17 Ba liywaa elinjili yo iyeta, kame kuna kwikala Afalisi na iyeti no mulawo awo nakwiiya okutunda mu mindi yonje no Galileya ni Judeya ni mu Jelusalema, mi amaata a Mbumu kame ana kwikala kwa yonyene oku balisa aanu. \v 18 Komumone, sebeli kwiiya alume ashimbile omulume ba saala osi lun̄an̄ali, mi sebeli akumbela oku mwingenyika mukaci ni ku mu langeka ba lubala lwa Jesu. \v 19 Kono kasi kuwana esibaka no kwingena, mulibaka no aanu okupula, sebeli atina ba lituwa no ndoo ni ku mu shulumukiseta ni saala saye mukaci no aanu balubala lwa Jesu. \v 20 Cwale Jesu aba ana kumona etumelo yoo, sebeli wamba nji, “Mulume, eibi yowe na wilemenwe.” \p \v 21 Cwale aiyeti no mulawo na Falisi sebeli atangisa okwibanguta aamba nji, “Anyine wuyu mulume woyo wamba mu malimbuluti? Woyo so twesa okulemena eibi konji feela konji Nyambe yomboci.” \p \v 22 Cwale Jesu aba ana kulimuka etipuzo too, sebeli waatambula nji, “Ngasibine aba mukwibanguta mu micima yenu? \v 23 Sibine esi sootobile, okwamba nji, ‘Eibi yowe nwilemenwe,’ ni kwamba nji, ‘Oimane mi weende?’ \v 24 Kono nji mulimuke nji Omwana no munu kame akwite etukelo no kulemena eibi bano banji.” sebeli wambela omulume osi lun̄an̄ali nji, “Kame nikwambela nji, oimane, oshimbe oulangano wowe mi ote ku mundi!” \p \v 25 Cwale ababo sebeli oimana ba lubala loo onje, ni ku shimba oulangano waye, ni kuta ku mundi waye yo yeema Nyambe. \v 26 Sebeli akomoka onene onje, ni ku yeema Nyambe mane sebeli aiyala okucila aamba nji, “Balelo na tumono einu indina no ku komokisa!” \s Jesu yo Isana Lebi \r (Mateu9.9-13; Maleka2.13-17) \p \v 27 Eyo aba ina kubwa, Jesu sebeli otundamo, mi sebeli omona Lebi omutelisi yo ikalile ba ofisi no mutelo, mi sebeli omwambela nji, “Onikon̄e.” \v 28 Cwale Lebi sebeli osiya einu yonje, ni ku mu kon̄a \p \v 29 Cwale Lebi sebeli otendeliwa omukiti no kuneneba mu ndoo yaye, mi kame kuna kwikala atelisi anjili no kupula naanjili ana kwikala noo ku tafule. \v 30 Cwale Afalisi naa iyeti no mulawo sebeli an̄un̄uta ni kwambela aiyetwa aye nji, “Iikene aba mulya ni kunwa na telisi na sikutenda eibi?” \p \v 31 Cwale Jesu sebeli waatambula nji, “Aanu awo ayoya wino kasaele onganga, kono awo atomine okame amusaela. \v 32 Kani siiya mu kwisana awo alukile, kono awo asikutenda eibi nji abake.” \s Epuzo kweyo no ouku Yumena Eilya \r (Mateu9.14-17; Maleka2.18-22) \p \v 33 Cwale aanu sebeli aamba kwa Jesu nji, “Aiyetwa a Jowani aka no kupula kame aku yumenanga eilya mi kame alapelanga, na iyetwa no Afalisi kame atendanga ngeeso, kono aiyetwa owe kame alya ni kunwa.” \p \v 34 Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Kame ku twesahala nji alikani no mukwati aku yumene eilya omukwati yoli noo? \v 35 Amaywaa mba iiyi omukwati aba sa tundisiwe kwa onyene, mi cwale kame saaku yumene eilya mu maywaa awo.” \v 36 Jesu kame sebeli waambela enguli injili nji, “Kakwisa omunu otwesa oku tundisa esimanahanyi ba sikumango no ubya nji asi beeke ba sikumango no ku kulubala. Nji atende ngeeso, mba kaula esikumango no ubya, mi esimanahanyi no ubya kasi tamba oku lumelelana ni sikumango noku kulubala. \v 37 Kakwisa omunu otwesa oku beeka ewaine no ubya mu sindunga no ku umbiwa ba itumba no ku kulubala, nji atende ngeeso, ewaine no ubya mbai kaula eitumba mane ni kwiteka, ni itumba mbai sinyehe. \v 38 Kono ewaine no ubya kame ifanena okwibeeka mu indunga no kuumbiwa ba itumba no ubya. \v 39 Cwale kakwisa omunu so tateka okunwa ewaine no kale nji asinge eyi no ubya, kakuli kame saambe nji, ‘Ewaine no kale ya kuwaba okubita eyi no ubya.” \c 6 \s Epuzo okukumanena ni Liywaa no Pumulo \r (Mateu12.1-8; Maleka2.23-28) \p \v 1 Ba liywaa linjili no Pumulo, Jesu yo bita mu matema no ubeke, aiyetwa aye sebeli ayangula amakunka no ubeke, ni kwapolola mu maoko oo ni kulya oubeke. \v 2 Kono anjili no Afalisi sebeli aamba nji, “Iikene aba mutenda eyi no kwafanena ba liywaa no Pumulo?” \p \v 3 Cwale Jesu sebeli otambula nji, “Kamwa sikubala eyo ana ku tenda Dabida yo yombile, yonyene naawo ana kwikala naye? \v 4 Omo ana kwingenena mu ndoo ya Nyambe, noomo ana kushimbela ni kulya esinkwa sina ku lukisetwa Nyambe, eyo nakwafanena okuliwa ku munu yonje konji apulisita, mi sebeli obako nawo ana kwikala naye.” \p \v 5 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Omwana no Munu ni Mbumu no Pumulo.” \s Omulume osi Lyoko no Lun̄an̄ali \r (Mateu12.9-14; Maleka3.1-6) \p \v 6 Ba liywaa elinjili no Pumulo, Jesu aba ana kwingena mu ndoo no milapelo ni kwiyetamo, na ku kwikala omulume osi ku kukutela olun̄an̄ali ku lyooko no silyo. \v 7 Afalisi anjili na iyeti no mulawo sebeli aaliketa Jesu oku mona nji mba balisa omunu ba liywaa no Pumulo, nji cwale awane elibaka no kumununga eyambo. \v 8 Kono Jesu sebeli olimuka emihupulo yoo, mi sebeli wamba ku mulume osiku kukutela elyoko nji, “Wiiye wimane bano.” Cwale sebeli oimana ni kuta ba lubala no aanu. \v 9 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Kame nimi ibanguta nji, kakufanene eli no Pumulo okutenda eyi no kuwaba simba okutenda ouyi? Oku yoyisa omooyo nji okuusinya?” \v 10 Cwale sebeli waaliketa onje ni kwambela woyo mulume nji, “Oolole elyooko lyowe.” Mi sebeli otenda ngeeso, cwale elyoko lyaye sebeli libala. \p \v 11 Kono sebeli aiyala okutweba nuukwambisa mukaci koo eso sa fanene okutenda kwa Jesu. \s Jesu yo Keta Atumiwa Aye no kukwana Likumi ni Twiili (12) \r (Mateu10.1-4; Maleka3.13-19) \p \v 12 Mu maywaa aa Jesu sebeli ota ku lilundu oka lapela, mi usiku onje yotwalelela okulapela kwa Nyambe. \v 13 Cwale aba lina kupa eliywaa, sebeli oisana aiyetwa aye, ni kuketa mwa onyene aa no kukwana likumi na yiili, awo ana kubeekiwa nji atumiwa. \v 14 Simoni, ana kubeeka elitina lya Pitolosi, ni Adiliyasi minaye, Jakobo, ni Jowani, ni Filipi, ni Batolome, \v 15 ni Mateu, ni Tomasi ni Jakobo omwana Alufeya, ni Simoni wisanwa nji Zeloti, \v 16 ni Judasi Mwana Jakobo, ni Judasi Isikaliota, omubeteki. \s Jesu yo Iyeta ni ku Balisa \r (Mateu4.23-25) \p \v 17 Cwale sebeli oshetumuka noo ni kwimana ba saana, ni kupula no aiyetwa aye naanu no kupula ana ku tunda mu Judeya monje ni mu Jelusalema ni ba likamba lya Tile ni Sidoni, ana kwiiya mu kumuteeteta ni ku balisiwa ku meeti oo, \v 18 naawo ana ku ziyeleha ku mebo no kwiiba naku balisiwa. \v 19 Cwale oundi no aanu sebeli ayeya nji amuleme, kakuli amaata kame ana kutunda kwa yonyene ni kwaa balisa onje. \s Oku Wabelelwa ni Kweena \r (Mateu5.1-12) \p \v 20 Cwale sebeli waliketa aiyetwa aye ni kwamba nji, \q1 “Embuyoti ni yenu anyi mushebile, \q2 kakuli omubuso wa Nyambe ni wenu! \q1 \v 21 Embuyoti ni yenu anyi mu yombile bano, \q2 kakuli mba mwikuta! \q1 Embuyoti ni yenu anyi mu lila bano, \q2 kakuli mba musheke! \p \v 22 “Embuyoti ni yenu aba mutimbiwa kwaanu, naaba amicita, naaba amyangola, ni kukana elitina lyenu kanyi lyakwiiba, mulibaka lya Mwana no Munu! \v 23 Mu wabelelwe mu liywaa elyo, mu nenge mu ku nyakalala, kakuli komone, omupuzo wenu ni wakuneneba ku wilu, kakuli anjekulyenu naaku tenda ngeeso kwa nuhi a Nyambe. \q1 \v 24 “Kono oumai ni wenu asikufuma, \q2 kakuli na mu tambula omooyo no kotoba! \q1 \v 25 Oumai ni wenu anyi mwiikutile bano, \q2 kakuli mba muyombo! \q1 Oumai ni wenu anyi musheka bano, \q2 kakuli mbamweene ni ku lila. \p \v 26 “Oumai ni wenu, abo aanu onje aba aamba ouwa wenu, kakuli anjekulyoo kame ana kutenda ngeeso kwa nuhi no mapwa. \s Elilato ku Iila \r (Mateu5.38-48; 7.12a) \p \v 27 “Kono kame namba kwaanyi muyupa, mu singe eila yenu, mu tende wino kwawo ami timbile, \v 28 mu fuyole awo amikuta, mu lapelele awo ami timbile. \v 29 Woyo okufula ku litama limweya omube akufule kame ku litama linjili, mi omunu nji aku byangule ebaki yowe omube mane ni hembe yowe. \v 30 Obe woyo okumbela kwa wene, ni woyo oshimba einu yowe olese ku mubyangulayo kame. \v 31 Cwale omu musingela nji aanu ami tendele, naanyi mutende ngeeso kwa onyene. \p \v 32 “Nji kame musinga awo ami singa, kawitumelo sa mu mone? Kakuli simba asikutenda eibi kame asinga awo aasinga! \v 33 Cwale nji otenda ouwa kwaawo atenda ouwa kwa wene, ka witumelo sau mone? kakuli simba nonyene asi kutenda eibi mwatendela ngeeso! \v 34 Cwale nji kame mukalima awo mu sepile nji mba myusete, ka witumelo sa mu mone? Simba asiku tenda eibi, kame akalimana nawo atenda eibi, nji ausetwe mukupula ngeeso. \v 35 Kono mu singe eila yenu, mwaa tende wino, mwaa kolotise me mwabilaele nji muusetwe esinjili, mi omupuzo wenu kame saunenebe, mi kame sa mu tende aana a Nyambe Oli Beulu, kakuli yonyene niwa sishemo kwaawo no kwaku tumela naawo akusinga onyene. \v 36 Mwikale ni makeke kanyi Sitenu aba ali ni makeke. \s Okwatula Akwenu \r (Mateu7.1-5) \p \v 37 “Mu lese kwatula nji naanyi muulwe okwatuliwa, mu lese oku nyaza nji naanyi muulwe oku nyaziwa, mu lemene akwenu nji naanyi mu lemenwe. \v 38 Mube, nji naanyi mubiwe, niti luli kame sa mu tambule empo no utokwa eyo saibeekwe mu makaa enu. Kakuli esikala no kuwaba, mwetela banji mane mwinyunge bamweya, mwituke beulu mi mbaibekiwa ba yeelo yenu. Kakuli esikala muba kwa kwenu, naanyi sokame eso sa muwane.” \p \v 39 Kame Jesu sebeli waambela enguli nji, “Kana esibofu kame sitwesa oku twaletela esibofu sinjili? Yonje kaitamba okukwela mu wina?” \v 40 Omwiyetwa katwese okubitelela omwiyeti waye, kono omunu yonje aba ana mana okwiyetiwa kame safeke kanyi omwiyeti waye. \v 41 Ngasibine waliketa esoopu sili mu litiyo no mwabowe, kono wene kumono omusumo oli mu litiyo lyowe? \v 42 Simba nji ngasibine so twesete okwambela omwabowe nji, ‘Mwabange, tumone ni kutundise esoopu sili mu litiyo lyowe,’ abo weene kumono omusumo owo oli mu litiyo lyowe? Wene osikukuba, oweli otundise omusumo oli mu litiyo lyowe, okubinda cwale somone wino oku tundisa esoopu sili mu litiyo no mwabowe. \s Esitondo ni Mbuya Yaso \r (Mateu7.16-20; 12.33-35) \p \v 43 “Kakuli kakwisa esitondo no kuwaba sibeeke embuya no kwiiba, simba nji kame esitondo no kwiiba sibeeke embuya no kuwaba. \v 44 Mulibaka elyo esitondo sonje kame silimukelwa ku mbuya yaso sibeeka, kakuli etifeiga kati yangulwa ku mikakani, simba esisansa no beine kasi yangulwa ku mukona. \v 45 Omunu no kuwaba kame atundisa eyi no kuwaba mu sitewelo na mu mucima waye, mi omunu no kwiiba kame atundisa eyi no kwiiba mu sitewelo saye no kwiiba, kakuli akanwa no munu kame kaamba eso siiyalile mu mucima waye. \s Ayaki Ayiili no Ndoo \r (Mateu7.24-27) \p \v 46 “Ngasibine aba mu niisana nji ‘Mbumu, Mbumu,’ mi ka mutende eso ni myambela? \v 47 Omunu yonje woyo wiiya kwa mene ni ku teeteta ku maywi ange ni kwasebelisa, mbimi simwete eso aku fekile naso. \v 48 Kame aku fekile kanyi omulume oyaka endoo yaye, woyo ona kutungisa onene bakutombola, ni kuyaka omutomo waye ba liwee, mi cwale omuunda aba wiiya, ameyi aba afula onene ba ndoo, mi katwese okunyanganyisa endoo eyo, kakuli kame iyakilwe wino. \v 49 Kono woyo oyupa amaywi ange mi kaasebelisa, kame akufekile kanyi omulume oyaka endoo yaye ba mumbu feela aba nambulwa omutomo, mi ameyi aba afulabo onene ababo kame ikwa, mi oku sinyeha no ndoo eyo kame sakutende oku no kuneneba onene!” \c 7 \s Jesu yo Balisa Omubika no Mukulu no Masole no Muloma \r (Mateu8.5-13) \p \v 1 Cwale Jesu aba ana kumana okwambela aanu sebeli oingena mu Kapenauma. \v 2 Cwale omukulu no masole kame ana kwikalanga ni mubika waye ona ku singiwangwa onene, ona ku tomanga mi kame ana kwikala abeebi ni kufa. \v 3 Cwale aba ana kuyupa eya Jesu, sebeli omutumena akulu no Majuda oka mukumbela nji aiye mu kubalisa omubika waye. \v 4 Mi cwale awo aba ana kwiiya kwa Jesu, sebeli amu kumbela onene mu likute aamba nji, “Kame ku fanena nji wene omutendele eyi ngeeso. \v 5 Kakuli kame asinga aanu etu, mane na tuyakele endoo no milapelo.” \p \v 6 Cwale Jesu sebeli ota noo. Abana ka keela ku nyonga no ndoo, omukulu no masole sebeli omutumena alikani, sebeli aiya mukwamba kwa yonyene nji, “Mbumu olese oku kataza kakuli silukele nji wene wingene munji no lituwa no ndoo yange, \v 7 bokame nina ku mona nji simba oukumonahaza kwa wene sifanene. Kono waambe eliywi mi omubika wange mba bala. \v 8 Kakuli mene naba nili munji no maata no akwange, kame nili ni masole ange, mi aba naamba ku munjili nji, ‘Ote!’ kame ata, ni ku munjili nji, ‘Wiiye!’ kame aiya, ni ku mubika wange aba naamba nji, ‘Otende esi!’ mi kame asi tenda.” \p \v 9 Cwale Jesu aba ana kuyupa eyi sebeli okomoka, niku siulukela kwaanu ana ku mukon̄a ni kwaambela nji, “Kame ni myambela, simba mu Isilaele kani siwana etumelo iku fekile kanyi eyi!” \p \v 10 Mi cwale awo ana ku tumiwa aba ana kuukela ku ndoo, sebeli aka wana omubika yooli wino. \s Jesu yo Ingula Omwana no Mbakati \p \v 11 Munyima nweyo, Jesu sebeli ota mu mulenen̄i wisanwa Naine, na iyetwa aye ni undi no aanu sebeli ata naye. \v 12 Ababo yo keela feela ba mwelo no mulenen̄i, sebeli okwangana naanu ashimbile omufu, neli mwana mumweya no ndumbana kwa inawaye mi neli mbakati, naanu no kupula ana ku tunda mu mulenen̄i aenda naye. \v 13 Cwale Ombumu aba ana kumona omukati woyo, sebeli omuyupela amakeke ni ku mwambela nji, “Olese ku lila” \v 14 Cwale sebeli wiiya ni ku lema ba lukutu, mi awo ana ku lushimba sebeli aimana. Cwale sebeli wamba nji, “Ndumbana, kame naamba kwa wene nji, inguka!” \v 15 Cwale omunu ona kufa sebeli oimana ni kutangisa okwamba, mi Jesu sebeli omuusa kwa inawaye. \p \v 16 Cwale onje sebeli aingenwa okucila, ni kuyeema Nyambe aamba nji, “Omunuhi munene wa Nyambe na monahala mukaci ketu!” mi “Nyambe na potele aanu aye!” \v 17 Cwale elibubo lyaye sebeli lihasana mu naha yonje no Judeya ni mu tinaha tonje tiku bapile nayo. \s Elin̄usa Okutunda kwa Jowani Omukolobezi \r (Mateu11.2-19) \p \v 18 Aiyetwa a Jowani sebeli amwambela einu yonje. \v 19 Cwale Jowani sebeli oisana aiyetwa aye ayiili, ni kwatuma kwa Mbumu nji akaibangute nji, “Kana yawene woyo fanene okwiiya, nji tu tatelele omunjili?” \p \v 20 Cwale alume awo aba ana kukeela kwa Jesu, sebeli aamba nji, “Jowani Omukolobezi natu tumu kwa wene mukwibanguta nji yawene onafanene okwiiya, nji tutalele omunjili?’” \v 21 Mu nako eyo Jesu na kubalisa aanu no kupula ku meeti oo ni iyanga ni mebo no kwiiba, ni ibofu no kupula sebeli oimonisa. \v 22 Cwale Jesu sebeli waatambula nji, “Mute mi mukambele Jowani eyi muna mono neyi muna yupu, eibofu kame imona, eiyanga kame yeenda, asi mbingwa kame akenisiwa, aafu kame aingulwa, mi aa ashebile kame aambelwa eliywi no kuwaba. \v 23 Cwale embuyoti niya woyo oulwa oku sitatala kwa mene!” \p \v 24 Cwale awo ana kutumiwa kwa Jowani aba ana kuuka, Jesu sebeli otangisa okwamba eyi ya Jowani kwaanu no kupula nji, “Iikene muno kamona aba muna kuta mu lihaupa, neli olutaka luna ku nyanganyisiwa ku mebo? \v 25 Iikene cwale muna kutela oka mona? Nji neli omunu ona kukufuka eikumango no kotoba? Komumone, awo aku fukile eyi no kubenya ni ku yoya wino kame ali mu tindoo no Ambumu! \v 26 Cwale iikene muna kutela oka mona? Neli omunuhi wa Nyambe? Ee, kame nimyambela nji, mane okubitelela omunuhi wa Nyambe. \v 27 Eyi yokame eyaye in̄olilwe nji, ‘Komumone, kame nituma onumwana wange ba lubala no lubala lowe yokame solukisa endila yowe balubala lowe.’ \v 28 Kame ni myambela nji, “Kwaaawo ana leiwa kwaakati kakwisa woyo no kuneneba kwa Jowani, kono woyo no kucaniba mu mubuso wa Nyambe yo munene okubita Jowani.” \p \v 29 Aanu onje aba ana kumuyupa na telisi sebeli ayeema Nyambe ni ku kolobeziwa mu kolobezo ya Jowani omukolobezi. \v 30 Kono Afalisi na iyeti no mulawo sebeli akana omulelo wa Nyambe mu kukolobeziwa mu kolobezo ya Jowani. \p \v 31 Cwale aanu no lusika olu kame sana fanikete ni siikene? Mi iikene aku fekile nayo? \v 32 Kame aku fekile kanyi anukana awo aikalile mu sibaka no musika akwisana omunjili ku munjili nji, ‘Natu mipetele, kono kamwa sinenga! Natu miimbele etindimo no malilo kono kamwa silila! \v 33 Kakuli Jowani nakwiiya yo kali esinkwa ni kunwa ewaine, mi kame mwamba nji, ‘Kame akwete emebo no kwiiba!’ \v 34 Omwana no Munu kame aneeyi yoolya ni kunwa, mi kame mwamba nji, ‘Komumone, kame alya ni kunwa, omulikani no atelisi na sikutenda eibi!’ \v 35 Kono oku shangama na kukenisetwe anaye onje.” \s Jesu yoli ku Ndoo ya Simoni Omufalisi \p \v 36 Omujili no Afalisi sebeli okumbela Jesu nji akalye naye, mane sebeli ota mu ndoo no mufalisi nukekala ba tafule. \v 37 Mi omukati na mu mulenen̄i, osi kutenda eibi aba ana kuyupa nji Jesu kame ali mu ndoo no Mufalisi, sebeli olita esitewelo no maati siisaniwa alabasita \v 38 ni kwimana ku nyonga ya Jesu ku makondo aye, sebeli olila ni kombisa amakondo a Jesu ni myooti yaye. Cwale sebeli otundisa emyooti ni tin̄uki na ku mutwi waye, ni kwatubeta, okwawaa ni maati. \v 39 Cwale Omufalisi woyo ona ku mwisana aba ana ku mona eyo, sebeli okwambisa yomboci nji, “Kambe wuyu mulume munuhi wa Nyambe luli, kambe kame amulikile wuyu mukati omulema ni ku limuka eyi atenda nji osiku tenda eibi!” \p \v 40 Cwale Jesu sebeli otambula ni kwamba kwa yonyene nji, “Simoni, kwasili eso ni singa okwamba kwa wene.” \p Mi sebeli otambula nji, “Iikene eyo, Mwiyeti?” \p \v 41 Omunu munjili kame ana ku kolotisa alume ayiili amali, omunjili sebeli omukolotisa amali no ku kwana ba myaanda itanu, mi omunjili kame sebeli omuba makumi atanu. \v 42 Cwale aba ana ku kwangwa oku teneka sebeli walemena onje. Cwale kwaawo ayiili anyine somu singa onene?” \p \v 43 Simoni sebeli otambula nji, “Kame ni kakanya nji woyo ona lemeniwa onene.” \p Cwale Jesu sebeli omwambela nji, “Nu atula wino.” \v 44 Cwale Jesu sebeli ofutukela ku mukati ni kwamba kwa Simoni nji, “Omwine wuyu mukati, ine ingene mu ndoo yowe, kausiniba ameyi no ukuyowa ku makondo ange, kono wuyu mukati na ombisa amakondo ange ni myooti yaye ni kwitundisa ni tin̄uki taye. \v 45 Kawasi nitubeta, kono oku tunda ba nako ina ingene muno, kasi lesela oku tubeta amakondo ange. \v 46 Kausi waa omutwi wange ni maati, kono yonyene na waa amaati ku makondo ange. \v 47 Cwalehe kame ni kwambela nji, eibi yaye eyo itendile nji yakupula, nai lemenwe kakuli kame anisinga onene, kono woyo olemeniwa mbicani kame asinga mbicani.” \p \v 48 Cwale Jesu sebeli wambela omukati nji, “Eibi yowe nwilemenwe.” \v 49 Cwale awo ana kwikala naye ku tafule sebeli atangisa okwambisa mu micima yoo nji, “Anyine wuyu, wuyu otwesa simba oku lemena eibi?” \p \v 50 Cwale Jesu sebeli wamba ku mukati nji, “Etumelo yowe naiku yoyisa, weende mu kozo.” \c 8 \s Akati ana ku Sindeketa Jesu \p \v 1 Munyima no eyo Jesu sebeli ota mu milenen̄i ni mu mindi yo iyeta Eliywi no kuwaba no mubuso wa Nyambe. Aiyetwa aye no ku kwana likumi na yiili aali naye \v 2 nakati ngeeso ana ku balisiwa ku mebo no kwiiba ni ku meeti. Maliya ona kwiisaniwa nji Magadalena woyo ona ku tundisiwa emebo no kwiiba itanu ni yiili (7), \v 3 ni Joana omoywa Chuza, esikombwa sa Heloda, ni Suzana, nanjili ngeeso ano kupula, ana ku sebeleza Jesu ni ufumu woo. \s Enguli no Mukuni \r (Mateu13.1-9; Maleka4.1-9) \p \v 4 Cwale oundi no aanu aba ona kumana oukuwana, naanu ana ku tunda mu titolopo tonje sebeli aiya kwa Jesu, sebeli waambela enguli nji, \v 5 “Omukuni nakuta muku kuna embuto yaye, mi yo lemine okukuna ngeeso, injili embuto sebeli ikwela mu ndila, mi sebeli ilyatangiwa ni makondo, mi otuyunyi na mu wilu sebeli iilya. \v 6 Injili sebeli ikwela ba mawee, eikula sebeli iletuka, kakuli kakwa sikwikala omukamo. \v 7 Cwale einjili sebeli ikwela mu mikakani, mi emikakani aba ina kukulelela bamweya sebeli iyowelisa embuto. \v 8 Cwale injili mbuto sebeli ikwela mu mumbu no kuwaba niku kula wino ni kubeeka omwaanda no etimbuto.” Yo amba ngeeso, sebeli okuweleza nji, “Woyo oli ni matwi no ku yupisa, ayupe!” \s Etuso no Tinguli \r (Mateu13.10-17; Maleka4.10-12) \p \v 9 Cwale aiyetwa aye aba ana ku mwibanguta etaluso no nguli eyo, \v 10 sebeli wamba nji, “Anyi na mubiwi oku limuka etikunutu no mubuso wa Nyambe, kono anjili kame atalusetwa mu tinguli, nji cwale oku mona kame amona kono kayupisisa. \s Jesu yo Talusa Enguli no Mukuni \r (Mateu13.18-23; Maleka4.13-20) \p \v 11 Cwale enguli kame italusa ngeesi nji, embuto eliywi lya Nyambe. \v 12 Embuto ina ku kwela mu ndila okame awo ana yupu eliywi, cwale Diyabulosi aba aiya kame atundisa eliywi ana yupu mu micima yoo nji alese oku pumena ni ku yoyisiwa. \v 13 Embuto eyo ili ba liwee okame awo, aba amana okuyupa eliywi, kame alitambula mu kuwabelelwa, kono kakwite emibisi mi kame alitambula mu nako icana feela, cwale emiliko aba iiya kame akwa. \v 14 Mi kweyo ina kwele mu mikona, okame awo ayupa eliywi, kono aba ata mu ndila yoo kame akeshebiswa ni tipilaelo ni ufumu, ni myelembo no mooyo, mi embuya yoo kayiimbi. \v 15 Mi kweyo mbuto ili mu mumbu no kuwaba, okame awo ayupa eliywi ni ku litambula muwangu ni mu ku sepahala ni micima no kuwaba, ni ku beeka embuya mu ku tundamena. \s Elambi munji no Siwana \r (Maleka4.21-25) \p \v 16 Kakwisa omunu otwesa oku monyeka elambi ni kwifukela munji no siwana, simba okwibeeka munji no mumbeta, kono ibeekiwe ba lutala nji omunu aba aingena amone eliseli. \p \v 17 Kakuli kakwisa eso sishweekiwa eso sasi ulwe oku shootolwa, simba esi sili kuuwi sasi ulwe oku limukiwa ni kwiiya ba liseli. \p \v 18 Cwale mumamele omu muyupela, kakuli woyo okwite eso ali naso, mba beekelwa, kono awo aulwile esinjiili, simba eso apuluka nji kame ali naso mbasi byanguliwa.” \s Inawaye Jesu na Inaaye \r (Mateu12.46-50; Maleka3.31-35) \p \v 19 Cwale inawaye Jesu na inaaye sebeli aiya kwa yonyene, kono kasi ku twesa okukeela ku nyonga yaye, mulibaka no kupula no aanu. \v 20 Cwale Jesu sebeli wambeliwa nji, “Inaowe na inoowe kame aimanine bandee, kame ashukele oukumona.” \v 21 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Inawange na inaange okame awo ayupa eliywi lya Nyambe niku libelekisa.” \s Jesu yo Ondota Elin̄ungwa \r (Mateu8.23-27; Maleka4.35-41) \p \v 22 Eliywaa linjili Jesu sebeli okulonga na iyetwa aye mu wato ni kwamba kwa onyene nji, “Tu lutelenyi mu linjaliya no lisa.” Cwale sebeli afuula. \v 23 Alemine okuluta ngeeso, Jesu sebeli olangana okutela ba tulo. Cwale emebo no lin̄ungwa sebeli iinguka ba lisa, mane sebeli asinga okutika ku meyi mi kame ana kwikala mu utata no kuneneba. \v 24 Aiyetwa sebeli ata kwa Jesu oka mwingula aamba nji, “Molyetu, Molyetu! kame tufa!” \p Mi Jesu sebeli oinguka ni ku kalimela elin̄ungwa ni mandinda, mi sebeli iimana ni kondoka tuu. \v 25 Cwale Jesu sebeli wamba kwa iyetwa aye nji, “Etumelo yenu ibine?” \p Mi sebeli acila ni ku komoka nuukwambisa omunjili ku munjili nji, “Anyine cwale wuyu mulume? Nji mane kame alaela emebo ni meyi, mi kame imukuteka!” \s Jesu yo Balisa Omulume no Mebo no Kwiiba \r (Mateu8.28-34; Maleka5.1-20) \p \v 26 Cwale Jesu na iyetwa aye sebeli aka fuweka mu naha no Magelasenesi, eyo ikubapile ni Galileya. \v 27 Cwale Jesu yosi longoka feela okuta ba likamba, sebeli okwangana ni mulume ona ku tunda mu mulenen̄i osi mebo no kwiiba, ba nako no kuleba kasi kumanganga eikumango mane kasi ku yoyanga mu ndoo, kono mu mayumbelo. \v 28 Cwale omulume woyo aba ana kumona Jesu, sebeli okuweleza ni liywi no kuneneba ni ku mukubamena balubala lwaye ni kwamba niliywi linene nji, “Iikene osaela oku tenda ni mene, Jesu Mwana Nyambe OMWAMBAKANI oli beulu? Kame niku kumbela, olese oku ni yandisa!” \v 29 Kakuli Jesu kame ana ku laela emebo no kwiiba oku tunda mwa woyo mulume. Kakuli mu tinako no kupula kame ina ku katazanga onene, mane kame ana ku babalelwangwa yo nungilwe ni tungongolo, ni yoondo ku makondo, kono kame ana kucola otungongolo, mi emebo no kwiiba sebeli imu twala mu lihalaupa. \p \v 30 Jesu cwale sebeli omwibanguta nji, “Tiwe anyine elitina?” \p Mi sebeli otambula nji, “Time empi,’” kakuli emebo no kupula no kwiiba kame ina ku mwingena. \v 31 Cwale emebo no kwiiba sebeli ikumbela Jesu nji alese okwilaela nji ite mu wina. \p \v 32 Cwale omulaka no kuneneba no angulube kame ona ku lyelanga ba lilundu, mi cwale emebo no kwiiba sebeli ikumbela Jesu nji iingene mu tingulube, sebeli oipumenena okaingenamo. \v 33 Cwale emebo no kwiiba sebeli itunda ku mulume nukaingena mu tingulube, mi omulaka sebeli witukela mu lin̄ope no lisa ni ku mina ameyi. \p \v 34 Cwale aanu aba ana kumona eyo ina tendahala, sebeli acila nuukabiha etaba eyo mu mulenen̄i ni mu naha. \v 35 Cwale aanu sebeli ata oka mona eyo ina tendahala, mi sebeli aiya kwa Jesu nuukawana omulume ona ku tundisiwa emebo no kwiiba yo ikalile ba makondo a Jesu, yo ku fukile yo ku ketile wino ni tingana taye, cwale sebeli acila. \v 36 Cwale awo ana ku mona eyo sebeli aambela aanu omu ana ku yandisetwa ku mebo no kwiiba nomo ana balisetwe. \v 37 Cwale aanu onje na mu manyonga no naha no Magelesani sebeli akumbela Jesu nji aasiye kakuli kame ana ku lemiwa ku kucila onene, mi sebeli oingena mu wato ni kuuka. \v 38 Omulume woyo ona ku tundisiwa emebo no kwiiba sebeli okumbela Jesu nji ate naye, \p Kono Jesu sebeli omulukulula nji akutele ni ku mwamba nji, \v 39 “Ouke ku mundi wowe, mi okaambe einu no kuneneba ana tende Nyambe kwa wene.” \p Mi woyo mulume sebeli okutela okaamba eyo inene ana tendelwe kwa Jesu mu mulenen̄i monje. \s Omwana Jailosi no Mukatana ni mukati ona ku Lema Jesu ku Mukanjo \r (Mateu9.18-26; Maleka5.21-43) \p \v 40 Cwale Jesu aba ana kuuka, oundi no aanu sebeli omu tambula, kakuli onje kame ana ku mu tatelela. \v 41 Cwale sebeli kwiiya omulume no litina lya Jailasi, omwendisi no ndoo no milapelo, ni ku kwela ku makondo a Jesu, mi sebeli omu kumbela nji ate ku ndoo yaye, \v 42 kakuli kame ana kwikalanga ni mwana mumweya no mukatana, osi myaka likumi ni yiili, mi kame ana kwiikala beebi ni kufa. \p Cwale Jesu yo seenda, aanu sebeli amuumbelela. \v 43 Cwale omukati ona ku tomanga oweeti no mweeya mu myaka likumi ni yiili, kasi ku twesahala oku balisiwa ku munu, \v 44 sebeli wiiya munyima ya Jesu, ni kulema ku mungundo no mukanjo waye, mi ababo sebeli obala ku weeti waye no mweeya. \v 45 Cwale Jesu sebeli oibanguta nji, “Anyini ona nileme?” Cwale aanu onje sebeli akana, mi Pitolosi sebeli wamba nji, “Molyange, oundi no aanu akuumbelele, mi kame aku sinanisa.” \p \v 46 Kono Jesu sebeli wamba nji, “Omunjili nani leme, kakuli kame ni lemuha nji amaata anjili naabu mwa mene.” \v 47 Cwale omukati abana kumona nji katwese oukushweeka, sebeli oiya kwa Jesu yo cilile, ni ku mukubamena ni kwamba balubala no aanu eso ana ku mulemena noomo ana balele muwangu-wangu. \v 48 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mwanange, etumelo yowe naiku yoyisa. Ote mu kozo.” \p \v 49 Jesu yo saamba, sebeli kwiiya omulume ona ku tundelela ku ndoo no mwendisi ni kwamba nji, “Mwanowe nafu, olese oku kataza Omwiyeti.” \p \v 50 Kono Jesu aba ana kuyupa ngeeso, sebeli wambela Jailosi nji, “Olese ku cila, opumene feela, mi mwanowe mba yoyisiwa.” \p \v 51 Cwale aba ana ku keela ku ndoo, kasi ku pumenena omunu okwingena mu ndoo, konji Pitolosi, ni Jowani, ni Jakobo, sitaye ni inawaye omwanukana. \v 52 Cwale onje aanu kame anaku lilanga ni ku musilisa, kono Jesu sebeli waambela nji, “Mulese kulila, omwanukana kasifa, kono kame alanganine feela!” \p \v 53 Cwale onje sebeli asheka Jesu, muku limuka nji omwanukana nafu. \v 54 Jesu sebeli omulema ku lyooko ni ku mwisana nji, “Mwanukana, inguka!” \v 55 Cwale emebo yaye sebeli yukela mwa yonyene, mi ababo omwanukana sebeli oinguka, cwale Jesu sebeli olaela nji omwanukana alukisetwe esi no kulya nji alye. \v 56 Cwale ashemi aye sebeli akomoka, kono Jesu sebeli waalaelela nji alese okwambela omunu eyo ina tendahala. \c 9 \s Jesu yo Tuma Aiyetwa ano Kukwana Likumi na Yiili (12) \r (Mateu10.5-15; Maleka6.7-13) \p \v 1 Cwale sebeli oisana aiyetwa no kukwana likumi ni twiili bamweya mi sebeli waaba amaata ni tukelo beulu no mandimona onje mane ni ku balisa ameeti. \v 2 Cwale Jesu sebeli waatuma nji akaiyete eino mubuso wa Nyambe mane nuka balisa awo akola ameeti, \v 3 mi sebeli wamba kwa onyene nji, “Mulese okushimba esinu sinjili ba mwendo, simba olusata, simba esipaupau, simba esinkwa, simba amali, mane mulese okushimba etihembe timbili. \v 4 Endoo yonje mwingena mi kame amitambula, mwikalemo okubitela abo samutunde mu mulenen̄i omo, \v 5 mi oko konje samwingene nji kamitambula, aba mutunda mu tolopo omo, mutotomone amaluli na kumakondo enu nji atende oupaki kwa onyene.” \v 6 Aiyetwa sebeli ata mu mindi yonje aka iyete eliywi ni kubalisa asikutoma ameeti mu ibaka yonje. \s Okulyangana kwa Heloda \r (Mateu14.1-12; Maleka6.14-29) \p \v 7 Cwale Heloda, omubusisi abana kuyupa eyo ina kutendahala yonje, sebeli okomoka onene kakuli anjili kame ana kwambanga nji Jowani omukolobezi nainguka kwaafu. \v 8 Anjili kame ana kwambanga nji Eliya wamonahala kale, mi anjili kame ana kwambanga nji omunjili no anuhi a Nyambe nakukale nainguka. \v 9 Heloda sebeli wamba nji, “Jowani woyo nina kupatula omutwi, kono anyine woyo niyupa eyaye?” Mi sebeli osaela okumona Jesu. \s Jesu yo Fepa Aanu no kukwana Eikitti Mutanu \r (Mateu14.13-21; Maleka6.30-44; Jowani6.1-14) \p \v 10 Atumiwa aba ana kuuka sebeli ambela Jesu einu yonje ana tende. Cwale sebeli washimba ni kuta noo ku mulenen̄i oisaniwa Betisaida. \v 11 Cwale aanu no kupula aba ana kuyupa ngeeso, sebeli amukon̄a mi sebeli waatambula wino ni kwamba kwa onyene eyo no mubuso wa Nyambe mane sebeli obalisa awo ana kusinga okublisiwa. \p \v 12 Abo eliywaa elita mu kwiika, atumiwa no kukwana elikumi na yiili sebeli aiya kwa Jesu ni kwamba nji, “Ouse aanu nji akutele mu mindi ni mwilalanda monje ili beebi nji aka kusaelele oko sakalangane neso no kulya kakuli muno tuli ni mu sibaka sikushweekile.” \p \v 13 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Anyi luli mwaabe eyi no kulya.” Cwale sebeli atambula nji, “Kame tuli feela ni inkwa itanu ni tindi timbili, konji aba satute nji tukaa ulele eino kulya onje. \v 14 Oko kame kuna kwikalanga alume no kukwana eikiti itanu (5;000) \p Cwale Jesu sebeli wamba kwa iyetwa aye nji, “Mwambele aanu aikale banji mu ikwata akwanine eititi makumi atanu mu sikwata ni sikwata (50).” \p \v 15 Cwale sebeli atenda ngeeso mane ni kwikala mu ikwata ni kwikala onje banji, \v 16 cwale Jesu sebeli olonda einkwa itanu ni tindi timbili, sebeli waliketa kuwilu ni kuba etumbo mane ni kwipatola ni kwiiba kwa iyetwa aye nji atabele aanu. \v 17 Cwale onje sebeli alya ni kwikuta, mane sebeli atolabo amatanda no kukwana likumi ni twiili no ubulumusi onaku siyalako. \s Pitolosi yo Amba eyi ya Jesu \r (Mateu6.13-19; Maleka8.27-29) \p \v 18 Cwale Jesu yoli yomboci yolapela aiyetwa sebeli aiya kwa yonyene mi sebeli waibanguta nji, “Kandi aanu kame aamba nji time anyine?” \p \v 19 Mi sebeli atambula nji, “Kame aamba nji tiwe Jowani omukolobezi, aanjili nji tiwe Eliya, mi anjili kame aamba nji omunjili no anuhi naku kale nainguka.” \v 20 Cwale Jesu sebeli waibanguta nji, “Cwale anyi kame mwamba nji time anyine?” Mi Pitolosi sebeli otambula nji, “Tiwe Kilesite wa Nyambe.” \s Jesu yo Amba eyi no Mayando ni lifu Lyaye \r (Mateu16.20-28; Maleka9.1) \p \v 21 Kono cwale Jesu sebeli waaba emamela nji alese okwambela omunu yonje \v 22 nji, “Omwana no munu kame afanena okuyanda einu no kupula, mi akaniwe kwa kulu ni kwa kulu no apulisita mane na sikun̄ola, mi aibaiwe mane nji ba liywa no waatu aingulwe kwaafu.” \p \v 23 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Omunu yonje woyo osaela oku nikon̄a akutobohe yonyene mi akutweke esifapano saye mu maywaa onje cwale anikon̄e. \v 24 Abo kwa woyo osaela okuyoyisa omooyo waye mbau taukelwe, mi woyo otaukelwa omooyo waye mulibaka lyange mba yoyisiwa. \v 25 Siikene sawane omunu aba amuna elitunga lyonje, ni kutaukelwa omooyo waye simba okukomiwa? \v 26 Woyo yonje soni enene mane ni maywi ange, ni yonyene Omwana no munu mba mwenene aba saiye mu kanya yaye ni mu kanya ya sitaye neyi no mangeloi no kukena. \v 27 Kono kame ni myambela eniti luli nji kwaali anjili aimanine bano awo katamba okufa akasi mona kale omubuso wa Nyambe.” \s Okufutuka kwa Jesu \r (Mateu17.1-8; Maleka9.2-8) \p \v 28 Munyima no maywaa atanu naatu Jesu aba ana kumana okwamba eyi sebeli oshimba Pitolosi, Jowani ni Jakobo ni kuta noo ba lilundu okalapela. \v 29 Jesu yo lapela, sebeli omonahala olutu ni ikumango yaye okufutuka mane sebeli itenda eyi no likena too onene. \v 30 Ababo sebeli kumonahala alume ayiili aambola ni Jesu. Awo neli Mushe ni Eliya \v 31 awo ana kumonahala mu kanya aamba eyi no kuta kwaye eyo ana kufanena oka manenena ku Jelusalema. \v 32 Cwale Pitolosi nawo ana kwikala noo kame nalangananga onene ba tolo, cwale aba ana kwinguka sebeli amona ekanya ya Jesu na lume ayiili awo ana kwimananga naye. \v 33 Cwale alume aba ana kusiya Jesu, Pitolosi sebeli wamba kwa Jesu nji, “Molyange, nikwakuwaba ngasibine nji twikale feela bano! Tuyake eikun̄wa yaatu, esinjili sitende sowe, esinjili sa Mushe mane esinjili sitende sa Eliya.” Mukwalimuka eso ana kwamba. \p \v 34 Abo yo amba eyo, sebeli kwiiya elikumbi ni kwafuka, mi sebeli acila aba ana kufukiwa ku likumbi. \v 35 Cwale eliywi sebeli litunda mu likumbi eli lyamba nji, “Wuyu ya Mwanange woyo ni nakete, mumuyupe!” \p \v 36 Cwale eliywi aba lina kumana okwamba, Jesu sebeli okumona nji kame ali yomboci. Aiyetwa sebeli aondoka feela nambulwa okwambela omunu kweyi ana mono. \s Jesu yo Balisa Ondumbana no Mebo no Kwiiba \r (Mateu17.14-18; Maleka9.14-27) \p \v 37 Eliywaa linaku tatamako Jesu na iyetwa aatu aba ana kushetumuka okutunda ba lilundu, cwale aanu no kupula sebeli akuwana ni Jesu. \v 38 Cwale komumone, omulume sebeli okuwa okutunda mwaanu no kupula nji, “Mwiyeti! Kame ni kukumbela nji oni monene mwanange, kakuli yomwanange nili naye nisepile yomboci! \v 39 Cwale komumone emebo no kwiiba kame imulemanga muwanguwangu ni kulila onene ni kumoowa okutwala abo sakatundele olufulo ku kanwa mane ni kumukwiseta banji yonyakola eyisi mulemine. \v 40 Cwale kame nina kumbele aiyetwa owe nji aitundise kono nakwangwa.” \p \v 41 Jesu sebeli otambula nji, “Anyi aanu nakwapumena ni lusika nakwayupa! Ba nako no kukuma babine saniikale naanyi? Ba nako no kukuma babine sani miiyete? Kolite mwanowe kuno.” \p \v 42 Ababo ondumbana yokeyile, emebo no kwiba sebeli ingena mwayonyene okumulyanganisa. Kono Jesu sebeli olaela emebo no kwiiba, sebeli obalisa ondumbana ni kumuba kwa sitaye. \v 43 Mi onje kame ana kukomoka amaata no kuneneba a Nyambe. \s Jesu yo Amba kame eyi no Lifu Lyaye \r (Mateu17.22-23; Maleka9.30-32) \p Kono abo aanu asikomokile kweyo yonje anatende, sebeli wamba kwa iyetwa aye nji, \v 44 “Muteetete wino ku maywi awo sanambe bano, Omwana no munu mbabeekiwa mu maoko no aanu. \v 45 Kono kasi kuyupisisa omwambelo ou, kakuli kame ona kushwekiwa kwa onyene, nji alese okuyupisisa wino mi kame ana kucilanga okumwibanguta etaluso no mwambelo owo. \s Anyine No Kuneneba Onene? \r (Mateu18.1-5; Maleka9.33-37) \p \v 46 Cwale etin̄ananyi sebeli tiinguka mukaci koo nji anyine no kuneneba mukaci koo. \v 47 Kono Jesu aba ana kumona emihupulo eli mu micima yoo, sebeli oshimba omwanuke ni kumwimeka kunyonga yaye, \v 48 cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Woyo yonje sotambula wuyu mwanuke mu litina lyange natambula mene, mi woyo yonje sotambula mene natambula woyo ona nitumu. Mi cwale woyo no mamaneneno mukaci kenu yo munene kwaanyi.” \s Omunu yonje nji Kakulwisi kame Ali ni Wene \r (Maleka9.39-40) \p \v 49 Jowani sebeli otambula nji, “Molyange, natumono omulume woyo otundisa amandimona mu litina lyowe natu mukanisa, kakuli kasa wetu. \v 50 Kono cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mulese okumu kanisa kakuli nji omunu kakulwisi woyo kame ali kwa wene.” \v 51 Cwale amaywaa aba ana kusheeteta abeebi nji atambuliwe ku wilu, sebeli okutukiseta okuta ku Jelusalema. \v 52 Cwale sebeli otuma atumiwa balubala mu mundi wisaniwa nji Samalitani nji aka mulukisete einu. \v 53 Kono aanu kasiku mutambula kakuli olubala lwaye kame luna kulukisetwa okuta ku Jelusalema. \v 54 Mi cwale aiyetwa aye Jakobo ni Jowani aba ana kumona ngeeso, sebeli aamba nji, “Mbumu, kame usinga nji aci tukumbele omulilo okutunda ku wilu nji wiiye mukwa cin̄a? \p \v 55 Kono Jesu sebeli ofutuka ni kwakalimela. \v 56 Cwale sebeli aekeza okuta mu mundi munjili. \s Awo Afanena Okutenda Akon̄eleli a Jesu \r (Mateu8.19-22) \p \v 57 Cwale akatile ngeseo mu mweendo woo, omulume munjili sebeli wamba kwa Jesu nji, “Kame sani kukon̄e oko konje soote.” \p \v 58 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Aluwawa kame akwite emina, mi otuyunyi oto tutuka mu mebo kame tukwite eiyaleto, kono Omwana no munu kakwite naba no kusama omutwi waye.” \p \v 59 Ku munjili sebeli wamba nji, “Onikon̄e.” \p Kono sebeli wamba nji, “Mbumu oweli nite nika pumbeke sitange.” \p \v 60 Cwale Jesu sebeli otambula nji, “Mulesele aafu apumbeke aafu oo, cwale kono wene ote oka iyete eyi no mubuso wa Nyambe.” \p \v 61 Kame omunjili kwa onyene sebeli wambela Jesu nji, “Mbi kukon̄o, kono oweli nite nikalaane asi ndoo yange.” \p \v 62 Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Kakwisa omunu olemine ku sikekele ni kwaliketa kunyima woyo kafanene mu mubuso wa Nyambe.” \c 10 \s Jesu yo Tuma ano kukwana Makumi Atanu na Yiili naanu Ayiili (72) \p \v 1 Munyima noeyi, Ombumu sebeli oketa ano kukwana makumi atanu nayili naanu ayiili, mane ni kwatuma balubala lwaye ayiili mu milenen̄i yonje ni mu sibaka eso afanena yonyene okuta. \v 2 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Kame kuli ekutulo inene kono asi kuyangula acana, mulapele nji Ombumu no kuyangula atume asikuyangula mu iyangulo yaye. \v 3 Mute cwale! Komumone kame ni mituma kanyi emikoko mukaci no andiwi. \v 4 Mulese okushimba esikwama no mali, simba esipaupau, simba etinjatangwa mi mulese kwimana nji mukeete omunu mu ndila. \v 5 Endoo samwingene yonje, oweli mwambe nji, ‘Ekozo iikale mu ndoo muno.’ \v 6 Cwale nji omunu woyo osinga ekozo mwaali mwa onyene cwale ekozo yenu mbaiikala noo, kono nji kasamo ekozo yenu mbayuuku kwaanyi. \v 7 Cwale mwikale mu ndoo eyo mulye mane ni kunwa eyo samubiwe kakuli omubeleki kame afanena okubiwa okutenikiwa kwaye, mulese kuta endoo ni ndoo. \v 8 Aba mwingena mu tolopo mi kame amitambula, mulye eso samubiwe, \v 9 mubalise asikutoma omo mu ndoo mi mwambe kwa onyene nji, ‘ Omubuso wa Nyambe nawiyi abeebi kwaanyi.’ \v 10 Kono aba mwingena mu tolopo nji kamitambula, mute mu mikwakwa yayo mi mwambe nji, \v 11 ‘Simba eliluli na mu tolopo yenu elyo lina kakatele ku tinjatangwa tetu, kame tumi totomonena lyo, kono cwale mulimuke nji omubuso wa Nyambe nawiyi abeebi!’ \v 12 Kame nimyambela nji, ba liywaa no katulo, Nyambe mba monisa esishemo ku mulenen̄i no Sodoma okubita etolopo iya! \v 13 Oumai niwenu Asikolazini! Oumai niwenu kame asi Besesaida! Abo kambe etimakazo tina kutendiwa mwaanyi kambe nati kutendiwa mu Tile ni Sidoni, kambe naakubaka kale mane ni kukumanga eikumango no masaka ni kulangana ba mute! \v 14 Kono Nyambe mba monisa esishemo onene mu katulo no Tile ni Sidoni okubita aanyi. \v 15 Mane ni wene Kapenauma kame solumbekwe ku wilu? mbu kwisetwe banji mu lyangalilo. \p \v 16 “Cwale omunu yonje woyo omiyupa kame ayupa mene, mi kame woyo omikana kame akana mene, mi woyo okana mene kame akana ni woyo ona nitumu.” \s Okuuka kwawo no kukwana Makumi Atanu na Yiili naanu Ayiili (72) \p \v 17 Ano kukwana makumi atanu na yiili naanu ayiili sebeli akauka awabelelwe onene, ni kwambela Jesu nji, “Mbumu, simba amadimona kame atuyupa aba twa kalimela mu litina lyowe!” \p \v 18 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Kame nina mono Satani yokwa okutunda ku wilu kanyi olumonyi no mbula. \v 19 Komumone! Kame nina mibi amaata no kwenda ba tinyoka ni tubanse, mane ni maata onje beulu no ila, mi cwale kakwisa eso sasi milemeke. \v 20 Kono simba kuli ngeeso mulese kuwabelelwa mwesi nji abo emebo kame imiyupa, kono muwabelelwe nji amatina enu nan̄oliwa mu wilu.” \s Jesu yo Wabelelwa \r (Mateu11.25-27; 13.16; 17) \p \v 21 Mu hola eyeyo luli Jesu sebeli owabelelwa mu Mebo No Kukena ni kwamba nji, “Kame ni kutumela kwa wene Sitange, Ombumu no liwilu ni litunga, kakuli namushweeke eyi inu kwawo no kushangama na sikukwiyeta mi namwi shootwele anuke acana. Eee, Sitange, kakuli mona kusingela nji kutendahalele. \p \v 22 “Einu yonje nai kubiwa kwa mene okutunda kwa Sitange. Mi kakwisa woyo olimukile Omwana konji Sitaye, simba woyo olimukile Sitaye konji Omwana, simba awo anakete Omwana okwaa shotwela Sitaye.” \p \v 23 Cwale Jesu sebeli osiulukela kwa iyetwa aye kunyonga ni kwamba nji, “Embuyoti niyawo amiyo awo amona eyi mumona! \v 24 Kono kame nimyambela nji, Anuhi no kupula na mbumu nashukele okumona eyi mumona, kono kasiimona, mane ni kuyupa eyi muyupa, kono kasiiyupa. \s Enguli no Musamaliya no Musa \p \v 25 Cwale komumone! omwiyeti no mulawo sebeli oimana ni kweteka okulema Jesu mukwamba nji, “Mwiyeti,” ngasibine sanitende nji nikaingene mu mooyo no kwaabwa? \p \v 26 Cwale Jesu sebeli omutambula nji, “Siikene sin̄olilwe mu mulawo? Ngasibine mubalanga?” \p \v 27 Cwale sebeli otambula nji, “Osinge Mbumu, Nyambe wowe ni mucima wowe wonje, ni mooyo wowe wonje, ni maata owe onje, ni tingana towe tonje, mi osinge awo oyakile noo kanyi omo okusingela wenyene.” \p \v 28 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Nwaamba eniti,” “Otende ngeeso mi mbuyoyo.” \p \v 29 Kono yonyene omulume woyo nakushukela oukukenisa yonyene sebeli wambela Jesu nji, “Anyine woyo ni yakile naye kunyonga?” \p \v 30 Jesu sebeli otambula nji, “Omulume kame ana kuta ku Jeliko okutunda ku Jelusalema, mi ababo sebeli okuwana na mbuyi sebeli amubyangula eikumango ni kumufula mane sebeli akutela okumusiya yo langanine mu mandingwe no lifu. \v 31 Cwale omupulisita sebeli obita endila eyo, mi aba naku mumona sebeli oyauka ni kumusiya. \v 32 Mu mukwa mumweya owo, omulebi ni yonyene sebeli obita endila eyo mi sebeli omumona mi ni yonyene sebeli oyauka ni kumubitelela. \v 33 Kono Omusamaliya yo enda mu ndila eyo sebeli okeela abo ana kwikala omulume woyo ona kulemekiwa, aba ana kumumona omo aikalele, sebeli omufela amakeke. \v 34 Seli osheeteta kwa yonyene ni kwitela amaati ni waine ba itombo yaye mane ni kunungabo, mi sebeli omubeeka ba mbongolo yaye mane ni kumutwala ku ndoo no angenda oko ano kamu babalela. \v 35 Cwale eliywaa lina kutatamako sebeli olita amali no muwayawaya no silibela, ni kwaaba kwa babaleli ni kwamba nji, ‘Mubabalele wuyu munu, mi mbi miteneke kweyo samu sinyehelwe aba saniuke oku nikatile.’” \p \v 36 Cwale Jesu sebeli omana mukwamba nji, “Anyine mu waatu woo, woyo ona monisa nji mwabaye woyo mulume onaku fuliwa kwa mbuyi?” \p \v 37 Omwiyeti no mulawo sebeli otambula nji, “Woyo ona monisa amakeke kwa yonyene.” mi Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Ote mi okatende ngeeso.” \s Jesu yo Singula Maleta ni Maliya \p \v 38 Cwale ababo Jesu na iyetwa aye aba ana kutaanga mu ndila yoo, sebeli aingena mu mundi omunjili mi omukati oisaniwa Maleta sebeli omutambula mu ndoo yaye. \v 39 Cwale kame ana kwikalanga ni minaye no litina lya Maliya woyo ona kwikala ku makondo a Mbumu okuteeteta ku kutazo yaye. \v 40 Kono Maleta yonyene kame ana kupatehanga okulukisa eyi no kulya, cwale sebeli ota kwa Jesu oka mwambela nji, “Mbumu, kumwine nji Maliya nanisiyi memboci okulukisa eyi no kulya? Omwambele nji aiye anituse!” \p \v 41 Kono Ombumu sebeli omutambula nji, “Maleta, Maleta! Kame unyolelwe ni kushupiwa kwiinu no kupula, \v 42 esinu simweya kame sisaeliwa. Maliya nakete esinu simweya no kuwaba eso kasitamba kubyanguliwa kwa yonyene.” \c 11 \s Jesu yo Iyeta omo no Kulapela \r (Mateu6.9-13; 7.7-11) \p \v 1 Kame ana kulapelelanga mu sibaka sinjili, mi aba ana kumana, omunjili no aiyetwa aye sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mbumu, otwiyete okulapela kanyi Jowani aba ana kwiyeta aiyetwa aye.” \p \v 2 Cwale Jesu sebeli waambela nji, “Aba mulapela, mwambe nji, \q1 ‘Sitetu, \q2 elitina lyowe liikale eli no kukena, \q2 kwiiye omubuso wowe. \q2 \v 3 Otube balelo esilyanu setu omo otubelanga mu liywaa ni liywaa. \q2 \v 4 Otu lemene emibonda yetu kanyi omo tulemenanga akwetu awo atu foseza. \q2 Ole kutu leselela okwingena mu miliko.’” \p \v 5 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Anyine kwaanyi woyo otwesa okuta kwa mulikani waye bakaci no usiku nuka mwambela nji, ‘Mulikani, onibeko einkwa yaatu. \v 6 Omulikani wange naiyi mi sikwite esi no kumuyumbula. \v 7 Cwale kame satambule yoli mukaci nji, ‘Ole kunikataza esaandi nasi yatiliwa kale, mene na naange twalangana kale mi sitwese okwinguka okukuba eso osaela.’ \v 8 Kame nimyambela nji, simba nji katamba okwiinguka okumuba eso asaela kakuli mulikani waye, kono mbainguka mane nikukuba eyo asaela yonje kakuli kaene okutwalelela okukumbela. \p \v 9 Cwale kame nimyambela nji, mukumbele mi mba mubiwi, musaele mi mba muwana, mungongote mi mba muyatulelwa. \v 10 Kwa woyo yonje okumbela mba biwi, woyo osaela mbawana mi woyo ongongota mba yatulelwa. \v 11 Anyine omushemi mukaci kenu, nji mwanaye kame akumbela ondi, kana kame atwesa okumuba enyoka okubita ondi? \v 12 Simba nji kame akumbela eliki kame otwesa okumuba esoowa? \v 13 Cwale nji anyi no kwiiba mulimukile okuba anenu eyi no kuwaba aba amikumbela, cwale mbakwikala ngasibine kwa Sitetu nakuwilu kwawo amukumbela Emebo No Kukena!” \s Jesu ni Beluzibule \r (Mateu12.22-30; Maleka3.20-27) \p \v 14 Cwale Jesu kame ana kutundisanga esidimona no umumu, cwale esindimona aba sina kutunda, omulume no simumu sebeli otateka okwamba mi aanu sebeli akomoka, \v 15 kono aanu anjili sebeli aamba nji, “Kame atundisa amadimona mulibaka lya Beluzibule, omukulu no madimona.” \p \v 16 Cwale anjili sebeli amweteka muku kumbela esisupo okutunda kuwilu. \v 17 Kono Jesu sebeli olimuka eyo ana nahananga, sebeli wamba kwa onyene nji, “Omubuso wonje owo okutabile wonyene, kame osinyeha, mi nji endoo kame ikutaba bakaci kame ikwa. \v 18 Mi cwale nji Satani kame akutabile yonyene, ngasibine sawongolele omubuso waye? Anyi kame mwamba nji kame nitundisa amadimona mulibaka lya Beluzibule. \v 19 Mi nji kame nitundisa amadimona mulibaka lya Beuzibule, cwale anenu kame tundisanga amadimona mulibaka lyaanyine? Abo cwale mbatende aatuli enu. \v 20 Kono nji ni mulibaka no munwe wa Nyambe aba nitundisa amadimona, cwale omubuso wa Nyambe nawiyi kwaanyi. \v 21 Cwale omulume no koongola okutukisete okumamela endoo yaye, eibyana yaye mbaikala mu kozo. \v 22 Kono cwale nji omulume no koongola okumubita aba aiya niku mukoma, kame atundisa eilwiso yaye eyo asepile ni kutaba oufumu waye. \p \v 23 “Woyo kasa kwa mene kame anilwisa, mi nji omunu kakuwana ni mene kame ashandola. \s Okuuka kwa Mebo no Kwiiba \r (Mateu12.43-45) \p \v 24 “Cwale emebo no kwakena aba ina tundu ku munu, kame ibita mu ibaka nambulwa meyi okusaela esibaka no kwikala. Nji kaiwana cwale kame yamba nji, ‘Mbiuku mu ndoo yange omo nina tundu ni kayoyemo.’ \v 25 Cwale aba iiya sebeli iwana nji nai fiyeliwa ni kubeeka einu wino. \v 26 Cwale kame ita okashimba kame injili no kwiiba okubita ni yonyene no kukwana itanu ni yiili, mi kame iiya ni kuyoya mo. Cwale aba iyoya mo yonje omwikalelo wa woyo munu kame sawiibe onene okubita ba weli.” \s Okuwabelelwa no niti \p \v 27 Jesu aba ana kwambanga ngeeso, omukati sebeli otumuka mukaci no aanu yokuweleza ni liywi no kuneneba ni kwamba nji, “Embuyoti niya lipumo elyo linaku kuleya mane ni maele owo ona kuyamwa!” \v 28 Kono Jesu sebeli wamba nji, “Embuyoti cwale niyawo ayupa eliywi lya Nyambe ni kuliteula!” \s Oku Kumbela Emakazo \r (Mateu12.38-42) \p \v 29 Cwale oundi no aanu aba ona kwekezeha, sebeli otateka okwamba nji, “Olusika olu nilwa kwiiba, kame akumbele emakazo kono kakwisa emakazo saibiwe kwa onyene konji feela emakazo ya Jonasi. \v 30 Kanyi Jona omo ana kutendela emakazo kwaanu a Nenibe, cwale ni Mwana no munu mba tende emakazo ku lusika olu. \v 31 Ombumu no mukati naku mutulo mba imana ba katulo na lume no lusika olu nik wanyaza, kakuli kame ana kutunda ku mamaneneno no litunga mukuteeteta okushangama kwa Solomoni, mi komumone esinjili no kubitelela Solomoni sino sokame. \v 32 Alume no Nenibe mba inguka ba katulo ni lusika olu ni kulunyaza, kakuli nakubaka ba kutazo ya Jonasi, mi cwale komumone esinu no kuneneba okubitelela Jona sino sokame. \s Elisebeli no lutu \r (Mateu5.15; 6.22-23) \p \v 33 “Kakwisa omunu woyo otumbula elambi ni kwibeeka munji no tafule simba okwishweeka, kono kame aibeeka beulu nji cwale awo aingena amone eliseli. \v 34 Amiyo enu eliseli no lutu lwenu, cwale amiyo enu nji kame amona wino, olutu lwenu lonje kame lwiyalile eliseli kono cwale nji amiyo enu kamono wino, olutu lwenu kame lwiyalile ouwi. \v 35 Cwalehe mumamele nji eliseli lyenu lilese okufutuka ouwi. \v 36 Nji cwale olutu lwenu lonje kame lwiyalile eliseli mi kalukwite esilama no uwi, kame salubenye kanyi abo elambi aba iba eliseli.” \s Jesu yo Kandimeka Afalisi na Iyeti no Mulawo \r (Mateu23.1-36; Maleka12.38-40) \p \v 37 Ababo yo sambola, Omulume no Mufalisi sebeli omukumbela nji alye naye, abo sebeli oingena nukekala ku tafule. \v 38 Omufalisi sebeli okomoka onene okumona nji Jesu kasiku kuyowa ku makaa aye yokasilya kale. \v 39 Abo Ombumu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Cwale bano, anyi Afalisi kame muyowisa bandee no komoki yenu ni siwana, kono mukaci kenu kame kwiyalile ouyi ni ufokoli. \v 40 Anyi aelo! Kasa nji Nyambe woyo ona kuumba bandee yona kutenda ni mukaci kame? \v 41 Kono mube awo ashebile eyo inu ili mukaci, cwale komumone, einu yonje yakukena kwaanyi. \p \v 42 “Kono oumai niwenu Afalisi! Kakuli kame muba Nyambe esino likumi eso no Minta ni Lue ni miloho yonye ni kusheununa eniti ni lilato lya Nyambe eyi yamuna kufanena okutenda okuulwile okusheununa akwenu. \p \v 43 Oumai ni wenu Afalisi! Kakuli kame musinga eipula no utokwa mu tindoo no milapelo mane ni kuba elikute mu ibaka no misika. \v 44 Oumai ni wenu! Kakuli kame mukufekile kanyi amayumbelo no kwamoniwa mi aanu kame aenda beulu wawo nambulwa kulimukiwa. \p \v 45 Omunjili no mwimaneni no mulawo sebeli otambula nji, “Mwiyeti, mu kwamba ngeeso kame otwangula kame!” \p \v 46 Cwale Jesu sebeli wamba nji, “Oumayi ni wenu aimaneni no mulawo! Kakuli kame mushimbisa aanu ashimbo no kulema kono aanyi kame mukwangwa okushimba emishimbo yenu simba ni minwe. \v 47 Oumai ni wenu! Kakuli kame muyaka amayumbelo no anuhi a Nyambe awo ana kwibaiwa kwa njekulyenu. \v 48 Abo kame muli apaki naikaleli ku tikezo ta njekulyenu, kakuli naakwaibaa mi anyi kame muyaka amayumbelo oo. \v 49 Abo cwale kame okushangama kwa Nyambe kame kwamba nji, ‘Mbi atumene anuhi ni atumiwa, anjili kwa onyene mbaa ibaa mane ni kwayandisa.’ \v 50 Abo cwale olusika olu mba lubalelwe emibonda no ashemi oo no kwibaa anuhi okutunda ku matatekelo no litunga, \v 51 okutunda ku unyinga wa Abele okutwala ku unyinga wa Zakaliya, woyo ona kwibaelwa mukaci no aletale ni sibaka no kukena. Eee kame nimyambela nji olusika olu mba lubalelwe emibonda eyi yonje. \p \v 52 “Oumai ni wenu aimaneni no mulawo kakuli namushimbi etinotolo no tingana. Kamusi kwingenamo kono kame muna kukwangwesa awo ana kusinga okwingenamo!” \p \v 53 Abo Jesu yositunda abo, aiyeti no mulawo na Falisi sebeli amukandimeka ni kumutinisa nji aambe einu no kupula, \v 54 okumu tatelela nji aleme einu saambe. \c 12 \s Etemuso mulibaka no awo Asikukuba \r (Mateu10.26-27) \p \v 1 Mu nako icana abo aanu no kukwana eikiti no lule aba anoukuwana bamweya akulyatangela omunjili ku munjili, Jesu sebeli otateka okwamba kwa iyetwa aye oweli nji, “Mumamele omumena no Afalisi, owo oli asikukuba. \v 2 Kakwisa eso sifukilwe eso sasiulwe okumonahala, simba eso sishweekilwe sasiulwe okulimukiwa. \v 3 Cwalehe eso sonje munaamba mu uwi mba siyupiwa mu liseli, mane neso muna obo ku kuuwi mu musiyo mba sambiwa beulu no ndoo. \s Anyine otwesiwa Okuciliwa \r (Mateu10.28-31) \p \v 4 “Abaange kame nimyambela nji, mulese okucila woyo oibaa olutu, kono munyima katwese okutenda esinjili kame. \v 5 Kono mbi milemusa woyo mufanena okucila. Mucile woyo munyima no kwibaa kakuli kame akwite amaata no kumi kondela mu lyangalilo. Eee kame ni myambela nji mumucile! \p \v 6 Kana kasa nji otutaha atanu kame tuuliwa etipene timbili? Mi kakwisa simba kamweya ako katwesiwa okupulamiwa kwa Nyambe. \v 7 Ngasibine cwale nji simba etin̄uki tenu naku mutwi wenu tonje titwesiwa okubaiwa. Cwale mulese kucila, anyi kame muli ano utokwa onene okubita otutaha no kupula. \s Okupumena ni Kukana Kilesite \r (Mateu10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 Cwale kame nimyambela nji, omunu yonje woyo sotambula mene balubala no aanu, Omwana no munu niyonyene mbaka mutambula balubala no mangeloi a Nyambe. \v 9 Kono omunu yonje oni kana balubala no aanu, mbaka kaniwa niyonyene balubala no mangeloi a Nyambe. \p \v 10 Mi omunu yonje woyo wamba eliywi okulwisa Omwana no munu mba lemenwe, kono woyo so nyefula ba Mebo No Kukena katamba kulemenwa. \p \v 11 “Cwale aba amilita balubala no tindoo no milapelo, simba kwabusisi ni kwasi milawo, mulese kubilaela kweso sa mutambule simba eso samwambe. \v 12 Kakuli Emebo No Kukena mbai miiyete eyo mufanena okwamba ba nako eyeyo.” \s Enguli no Mufumi no Mwelo \p \v 13 Omunjili kwawo no kupula sebeli wamba kwa Jesu nji, “Mwiyeti, wambele mukulwange nji tukutabele oufumu ana kusiya ashemi etu.” \p \v 14 Kono Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mulume, anyine ona nitende omwatuli simba omutabi mwaanyi?” \v 15 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene onje nji, “Mutokomele mi mukubabalele mu titakazo no ufumu kakuli omooyo no munu aukutingile feela ba sifumu saye.” \p \v 16 Cwale sebeli waambela enguli nji, “Omumbu no mulume no kufuma kame ona kumulitela esifumu no kupula. \v 17 Mi sebeli onahana yonyene nji, ‘Cwale iikene sani tende, kakuli sikwite omo no kutewela etimbuto tange? \v 18 Cwale sebeli wamba nji, ‘Kame sani shandole eishete yange ni kuyaka eyino kuneneba mane nibeekemo embuto ni ibyana yange. \v 19 Mi mbi aamba ku Mooyo wange nji, mooyo, kame ukwite oufumu no kupula ubeekelwe ba myaka no kupula, okukete mu mooyo, olye, onwe mi owabelelwe!’ \v 20 Kono Nyambe sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Wene omwelo! Ouno ousiku omooyo wowe mba utundisiwamo mwa wene. Cwale eyo ona kutukisete yaanyine?’ ” \p \v 21 Cwale kame kukufekile kanyi omunu woyo oli ni ufumu waye , kono cwale kasifuma ba miyo a Nyambe. \s Okusepa mwa Nyambe \r (Mateu6.25-34) \p \v 22 Jesu sebeli wamba kwa iyetwa aye nji, “Cwalehe kame nimyambela nji mulese kubilaela kweyi no mooyo wenu, eso sa mulye simba olutu lwenu eso samukumange. \v 23 Kakuli omooyo niwa utokwa okubita esilya, mane ni lutu nilwa utokwa okubita eikumango. \v 24 Kamumone aman̄walala, kakunu mane ni kuyangula, kakwite endoo noku tewela simba esishete, kono cwale Nyambe kame aababalela. Cwale anyi kame muli ano utokwa okubita otuyunyi! \v 25 Cwale anyine mwaanyi mukubilaela woyo otwesa okwekeza ku nako yaye no kuyoya? \v 26 Nji cwale kutwese okutenda ngeeso kusinu simba sinyonyo, iikene aba obilaela kwiinu yonje? \v 27 Komumone amapalisa omo akulela, katingi owanda simba okutenda eikumango. Kono cwale kame nimyambela, simba Solomoni mu kanya yaye yonje kasiku kufuka kanyi imweya no tipalisa eti. \v 28 Kono nji cwale Nyambe kame afuka omoopu owo uyoya mu litema balelo mi byuunda kame uyumbeliwa mu mulilo okuucin̄a, cwale anyi tunjinga samifuke. Anyi alume no tumelo icana! \p \v 29 “Cwale mulese kusaela eyi samulye neyi samunwe simba okubilaela mu minahano. \v 30 Kakuli aanu onje namu litunga kame asaelanga einu eyi, mi Sitenu kame alimukile nji kame mwisaela. \v 31 Kono musaele oweli Omubuso waye mi cwale einu yonje eyi mba itende yenu. \s Oufumu na Kuwilu \r (Mateu6.19-21) \p \v 32 “Anyi omutapi mucana, mulese kucila, kakuli Sitenu naku wilu kame awabelelwe okumiba Omubuso. \v 33 Muulise oufumu wenu wonje mi mutabele nawo ashebile, mi mukuunganyekele oufumu owo nakwa kulubala, ni ufumu naku wilu owo nakwa kwangwa, oko kakwisa ombuyi so wiita mane kakwisa ni munu sou sinya. \v 34 Kakuli oko kuli oufumu wowe ni mucima wowe kooli. \s Abika no Kutatelela \p \v 35 “Mukutukisete mi etilambi tenu ti tumbuke. \v 36 Cwale mufeke kanyi alume atatelele omolyoo okutunda ku mukiti no likwala. Nji cwale atwese oku muyatulwela aba saiiye mukungongota. \v 37 Embuyoti niyawo abika sawaniwe kwa molyoo atona aba saiiye. Niti luli kame nimyambela nji, mba kunungu ni kwaikata ba tafule mane mbaiyi kwa onyene mukwabelekela. \v 38 Nji aba aiya akano wiili simba aka no waatu nikwawana asitona ngeeso, embuyoti niyoo awo abika! \v 39 Kono mulimuke eyi, kambe omunya ndoo nakulimuka enako ana kwiiya ombuyi, kambe kasi kusiya endoo yaye nji aitemo. \v 40 Naanyi mutatelele ngeeso kakuli Omwana no munu kame akeile mu nako no kwalimikiwa.” \s Omubika no Kusepahala simba no Kwasepahala \r (Mateu24.45-51) \p \v 41 Cwale Pitolosi sebeli oibanguta nji, “Mbumu, enguli eyi kame oyambela aci nji kwanu onje?” \v 42 Cwale Ombumu sebeli wamba nji, “Anyine cwale omubika no kusepahala ni kushangama woyo ombumu waye mbamubeeke ba ndoo yaye ni kumuba esemba saye no ilya ba nako no kufanena. \v 43 Embuyoti niya woyo omubika nji ombumu waye aba sauke mba muwana yotenda eyo ana ku musiyele nji atende. \v 44 Niti luli kame nimyambela nji, ombumu mba mubeeke okumamela esifumu saye sonje. \v 45 Kono cwale nji omubika woyo amba yonyene nji omolyange naliyehe okwiiya, ni kutateka okufula abika no alume naakati ni kulya ni kunwa mane ni kukoliwa, \v 46 cwale molyaye aba saiye ba liywaa elyo no kwalimukiwa nji kame aiya ba nako nokwa limukiwa kame samube omubonda bamweya nawo no kwasepahala. \p \v 47 Cwale omubika woyo ona kulimuka eso asaela molyaye, kono kasiku tukiseta mane nikutenda okukumanena nomo asingela molyaye mba shapiwa onene. \v 48 Kono woyo omubika ona kuulwa okulimuka kono sebeli otenda mukucila okufuliwa kame safuliwe kanyonyo. Omunu yonje ona biwi onene kwa yonyene mbaku saeliwa onene kwa yonyene. Cwale woyo ona siyeliwa einu no kupula kame saku saeliwe onene kwa yonyene. \s Jesu Yonaliti Etifapahano \r (Mateu10.34-36) \p \v 49 “Kame nineyi muku beeka omulilo ba litunga, cwale iikene nisi saela kame omulilo owatumbuka kale! \v 50 Kame nili ni kolobezo eyo nifanena okukolobezwa nayo, cwale kame nishukelwe nji itendahale! \v 51 Kame muyambuta nji kame nineyi okulita ekozo bano ba litunga? Kokuulwa, kasa ekozo kono etifapahano. \v 52 Kakuli okutunda bano mu ndoo imweya kame sakutabe atanu, aatu kame salwise ayiili mane ayiili kame salwise aatu. \v 53 Kame sakwikale oukutaba omushemi no mulume mba kulwisa ni mwanaye no ndumbana mane omushemi no mukati mba kulwisi ni mwanaye no mukatana, onjemunwa no mukati mba kulwisi ni njemunwaye no mukati.” \s Okuyupisisa Enako \r (Mateu16.2-3) \p \v 54 Jesu sebeli wamba kame kwaanu no kupula nji, “Aba mumona elikumbi eliyaluka okutunda mu wiko, mwambe bamweya nji ombula mbaloko, mi kame kutendahala ngeeso. \v 55 Cwale aba mumona emebo namu mbowela aba ifuka, kame mwambanga nji mbakwikala okwenya onene, mi kame kutendahala ngeeso. \v 56 Anyi asikukuba! kame mutwesa okutoloka omo limonahalela elitunga ni liwilu, kono cwale iikene aba kamwatwese okutoloka eyi itendahala ba nako ino? \s Mukuuse nawo Amilwisa \r (Mateu5.25-26) \p \v 57 “Cwale iikene aba mukwangwa oukuketa mwenyene okutenda eino kuluka? \v 58 Nji kame mukutwala ku kuta ni woyo ona foseze balubala no mwatuli, mweteke oukweleza mwenyene mu ndila yokasiku kutwala kale baubala no mwatuli mi omwatuli mba kubeeke mu maata no mubeleki no muuso mi omubeleki no muuso kame sakutwale ku tolongo. \v 59 Kame nikwambela nji kutamba kutunda mo konji aba sotenekelele omubonda no mamaneneno.” \c 13 \s Mufutuke Okutunda Kwiibi simba Mufa \p \v 1 Ba nako eyo kame kuna kwikalanga aanu awo ana kwambela Jesu eyi no Magalileya awo ounyinga woo Piloto kame ana kuwaneka ni matabelo. \v 2 Cwale Jesu sebeli watambula nji, “Anyi kame munahana nji Amangalileya aa ana kutenda esibi esinene okubita Amangalileya onje, mulibaka lya eyo ina kutendahala kwa onyene? \v 3 Kame ni myambela nji, kokuulwa, kono konji aba samubake, monje mba mufi kanyi onyene omo ana kufela. \v 4 Simba aanu awo no kukwana likumi ni atanu ni twaatu (18) na mu Siloamu ana kukweliwa ku tawala ni kwaaibaa, kame munahana nji onyene ni asikutenda ouyi no kuneneba okubita awo ana kuyoya mu Jelusalema? \v 5 Kame nimyambela nji kokuulwa, kono konji aba sa mubake nji kasa ngeseo mba mufi moonje kanyi onyene.” \s Enguli no Sitondo no Feiga esi no Kwabeeka Embuya. \p \v 6 Cwale Jesu sebeli waambela enguli eyi nji, “Omulume kame ana kwikalanga ni sitondo no feiga eso ana kukuna mu litema lyaye, cwale sebeli ota nji aka shimbeko eilya kono kasi ukawanako simba simweya. \v 7 Cwale sebeli wamba kwa asikubabalela elitema nji, ‘Esitondo esi sebeli myaka yaatu me niiya muku saelako eilya, kono Siwanako cwale bano musiteme feela! Iikene aba sikutusisa feela omumbu?’ \v 8 Cwale osikubabalela elitema sebeli omutambula nji, ‘Musisiye feela mu mwaka uno mumweya nji nitomboleko nji mane ni beekeko omununo, \v 9 Mi cwale nji mbasibeeke embuya omwaka wiiya kwakuwaba, kono cwale nji kasitamba kubeeka okubinda satu sipatule.’ ” \s Jesu Yobalisa Omukati no Siyanga ba Liywaa no Pumulo \p \v 10 Cwale Jesu kame ana kwiyetanga mu ndoo injili no milapelo ba liywaa no Pumulo. \v 11 Mukaci kame kuna kwikalanga omukati no siyanga ba myaka no kukwana likumi ni atanu ni twaatu (18), kame anaku kupunganga mane kasi kutwesanga okooloka. \v 12 Cwale Jesu aba ana kumumona sebeli omwisana ni kwamba kwa yonyene nji, “Mukati, nulukululwa ku weeti wowe!” \v 13 Cwale Jesu sebeli obeeka amaoko aye beulu no mukati, mi ababo sebeli ooloka mane sebeli oyeema Nyambe. \p \v 14 Kono omubusisi no ndoo no milapelo sebeli otina onene kakuli Jesu nakubalisa omunu ba liywaa no Pumulo, mi sebeli wamba kwaanu nji, “Kame tuli ni maywaa atanu ni kamweya (6) awo ana pumenenwe okutenda emisebezi, cwale mwiiye mu maywaa awo nji mubalisiwe, cwale kasa ba liywaa no Pumulo!” \p \v 15 Cwale Ombumu sebeli omutambula nji, “Anyi asikukuba! Kana omunjili kwaanyi nji kame afumine amapulu simba ombongolo katwese oku munungutula ni kumutwala mukunwa ameyi ba liywaa no Pumulo? \v 16 Cwale uno yo mwanaye Abulahama no mukati woyo ona kunungiwa kwa satani ba myaka no kukwana likumi ni itanu ni yaatu (18) cwale katwese okulukululwa mukunungiwa oku ba liywaa no Pumulo?” \v 17 Mukwamba ngeeso, eila yaye yonje sebeli yeena, mi aanu onje sebeli awabelelwa kwiinu eyo ana tende Jesu. \s Enguli no Mbuto no Masitete \r (Mateu13.31-32; Maleka4.30-32) \p \v 18 Cwalehe sebeli wamba nji, “Kana omubuso wa Nyambe kame okufekile niikene? Mi siikene saniubapise ni onyene? \v 19 Cwale kame ukufekile kanyi embuto no Masitete eyo ana shimbi omulume ni kuka kuna mu litema lyaye, mi sebeli ikula ni kutenda esitondo sinene, mi otuyunyi na mu mebo kame tutenda eiyaleto ku mitayi yaso.” \s Enguli no Mumena \r (Mateu13.33) \p \v 20 Jesu kame sebeli wamba nji, siikene sani bapise ni Mubuso wa Nyambe? \v 21 Kame ukufekile kanyi omumena owo ana kushimba omukati nukaushweka mu ipimo yaatu eyi no unga no fulawa konji aba una kumenena wonje.” \s Omwelo no Kukumbana \r (Mateu7.13; Mateu14; Mateu7.21-23) \p \v 22 Jesu sebeli okutela mu milenen̄i ni mu mindi yo iyeta mane ni kwenda emyendo mu Jelusalema. \v 23 Cwale omunu munjili sebeli wamba kwa yonyene nji, “Mbumu, kana mba kuyoyisiwa felea aanu anyonyo?” \p Mi sebeli waatambula nji, \v 24 “Mweteke omo mutweseta monje okwingena ni mwelo no kukumbana, kame nimyambela kakuli aanu no kupula mba eteke nji aingene kono katamba kutwesa. \v 25 Cwale abo omunya ndoo aba sainguke ni kuyatila emyelo, mba mutateke okwimana ni kungongota ba sandi ni kwamba nji, ‘Mbumu otu yatulwele!’ Cwale yonyene mba tambula nji, ‘Simiyii, kubine mukatundelele!’ \v 26 Cwale mba mutateke okwamba nji, ‘Natu kunwa ni kulya ba lubala lowe, mi nau kwiyetanga mu titolopo tetu!’ \v 27 Kono mbaamba kame nji, ‘Kame ni myambela nji siyii oko mutunda kamutunde kwa meene anyi asikutenda ouyi!’ \v 28 Oko mbamu lili ni ku kweca amaeo aba sa mumone Abulahama ni Isaka ni Jakobo mane na nuhi onje mu Mubuso wa Nyambe mi anyi mba muyumbelwe kundee. \v 29 Aanu mbaiyi okutunda ku upa ni ku wiko, simba ku mutulo ni ku mbowela okwikala ba tafule mu mubuso wa Nyambe. \v 30 Kamumone, anjili ali balubala mbatende ana munyima, mi aali munyima mbatende ana balubala.” \s Elilato lya Jesu ku Jelusalema \r (Mateu23.37-39) \p \v 31 Ba nako eyeyo, Afalisi anjili sebeli aiya ni kwamba kwa yonyene nji, “Otunde bano kakuli Heloda kame asinga nji aibae wene.” \v 32 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Mute mukambele oluwawa olo nji, ‘Kamumone, kame nitundisa amadimona mane ni kutenda etimakazo no kubalisa balelo ni byuunda mane mu liywaa no waatu mbi mana omusebezi wange.’ \v 33 Simba ngeeso kame nifanena okuta mu mweendo wange kakuli kakufanene nji omunuhi wa Nyambe aibaelwe ku ndina okubita mu Jelusalema. \p \v 34 Jelusalema, Jelusalema, okwibaa anuhi a Nyambe ni kupwacaula ni mawee awo ana tumiwa kwa wene! Tunjinga ni na kuwaneka anowe kanyi onasikuku woyo owaneka anaye munji no maando aye, kono kawasi nipumenena! \v 35 Komone, endoo yowe kame ikaninwe! Mi kame nikwambela nji, kutamba kunimona konji aba sowambe nji, ‘Embuyoti niya woyo oiya mu litina lya Mbumu!’” \c 14 \s Jesu Yobalisa Omulume Osikutoma \p \v 1 Eliywaa linjili no Pumulo abo Jesu aba ana kuta mu ndoo no mubusisi no Afalisi okalya esinkwa, onje amwalikete. \v 2 Kamumone, sebeli kwiiya kwa yonyene omulume woyo ona kutimbanga amakondo ni makaa. \v 3 Cwale Jesu sebeli wamba kwa simulawo na Falisi nji, “Kana kame kufanena okubalisa eli no Pumulo? \p \v 4 Kono onyene sebeli aondoka feela. Cwale Jesu sebeli oshimba omulume woyo ni kumu balisa mane ni kumu lukulula nji akutele. \v 5 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Cwale anyine kwaanyi woyo okwite mwanaye simba opulu waye ona kwele mu wina woyo sokwangwa okumu tundisamo eli no Pumulo?” \v 6 Kono kasi kutwesa oku mutambula epuzo yaye eyo. \s Okukokobeza ni Kamuhelo \p \v 7 Cwale sebeli wambela awo ana kwisaniwa ku mukiti enguli nji, aba ana kumona omo ana kukuketela eibaka no kukutekeha, sebeli wamba kwa onyene nji, \v 8 “Nji kame ona memiwa ku mukiti no likwala, olese okwikala esipula no kukutekeha. Kakuli kame kutwesahala nji mwendi omunu no utokwa okubita wena ni yonyene namemiwa, \v 9 mi cwale woyo ona mimeme monje mbaiyi ni kwamba kwaanyi nji, ‘Mube wuyu mulume esipula esi cwale wene mbweene ba kwikala ba sipula no sibaka na kundi. \v 10 Kono cwale nji numemiwa, okaikale ba sipula na kunji nji cwale omunya mukiti aba saiye kame saambe kwa wene nji, ‘Mulikani ote okaikale ba sipula na balubala,’ mi cwale mbukutekehe mu miyo aawo aikalile onje ba tafule. \v 11 Cwale omunu yonje woyo oku nuneka mba kokobeziwa, mi woyo oku kokobeza mba nunekiwa. \p \v 12 Cwale Jesu sebeli wamba ngeeso ku mulume ona kumumema nji, “Cwale aba uba omukushuko simba omulalelo, olese okumema alikani owe, simba abowe, mane simba awo oyakile noo ano kufuma, kakuli nonyene mbaa kumeme eliywaa linjili muku kuuseta mi watenekiwa kale. \v 13 Kono cwale aba otenda omukiti, omeme awo ashebile, eiyanga, eihole mane ni ibofu, \v 14 cwale mukutenda ngeeso mbu fuyauliwa, kakuli katwese oukuuseta. Mi mbu tenekiwa mu niti ba liywaa no kwinguka no aafu.” \s Enguli no Mukiti no Kuneneba \r (Mateu22.1-10) \p \v 15 Omunjili kwawo ana kwikala naye ba tafule sebeli oyupa eyi, mi sebeli wamba kwa Jesu nji, “Embuyoti niya woyo sokalya esinkwa mu mubuso wa Nyambe!” \p \v 16 Kono Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Kame kuna kwikalanga omulume woyo ona kutenda omukiti no kuneneba, mi sebeli omema aanu no kupula. \v 17 Cwale enako no mukiti aba inaku keela sebeli otuma omubika waye okambela awo onje ana kwisaniwa nji, ‘Komwiye cwale einu yonje yaluka kale!’ \v 18 Kono cwale onje sebeli atateka okuba amabaka. Woyo no weli sebeli wamba ku mubika nji, ‘Kame nina ulu elitema mi kame nisinga nji nite ni kalimone, kame ni lapela nji munilemene.’ \v 19 Omunjili ni yonyene sebeli wamba nji, ‘Kame nina ulu eipani no mapulu no kukwana itanu mi kame nisinga nji ni kayeteke, cwale muyupe okukumbela kwange.’ \v 20 Omunjili kame sebeli wamba nji, ‘Abano okubinda ni kwate, mulibaka elyo sitwese okwiiya. \p \v 21 Cwale omubika sebeli oukamo nukambele molyaye. Cwale omolyaye sebeli ofilikana ni kwambela omubika waye nji, ‘Kandi cwale olelube ote mu makululu mane ni misika mi okashimbe ano kusheeba, eiyanga, eihole mane nawo no kwa mona aiye ku mukiti.’ \v 22 Cwale omubika sebeli wamba nji, ‘Molyange eyi ona nambele naitendahala kono kame kusisiyalile esibaka.’ \v 23 Cwale omolyaye sebeli wamba ku mubika waye nji, ‘Ote mu mikwakwa ni mu mikulo okandimeke aanu aiye mukwingena, nji endoo yange iiyale. \v 24 Kakuli kame ni kwambela nji kakwisa kwaawo aanu nina kumema oweli awo saiye mukulya ku silya sange!’” \p \v 25 Cwale enyangela sebeli imukon̄a mi Jesu sebeli ofutukela kwaanu ni kwamba nji, \v 26 “Nji omunu kame aiya kwa mene mi katimbi sitaye, inawaye, mukataye, anaye mane nainaye nakulwaye, ee simba mane ni mooyo waye, katamba kutenda omwiyetwa wange. \v 27 Nji omunu yonje kashimbi esifapahano saye ni kuni kon̄a katamba kutenda omwiyetwa wange. \v 28 Cwale anyine mukaci kenu woyo otwesa okuyaka etawala yokasiikala banji nji amone etisinyehelo taye eto satitwese okumana omusebezi waye? \v 29 Kono cwale aba abeeka amatatekelo no muyako, mi katwese oku umanenena, awo onje aumona kame atateka oku musheka. \v 30 Mbaamba nji, ‘Wuyu mulume nakutateka okuyaka kono kame ana kwangwa okumanenena. \p \v 31 Simba anyine ombumu woyo ota okalwisa omukwaye woyo nokwatwesa okwikala banji ni kunahana nji kana kame atwesa okalwa ni sikwata saye no kukwana eikiti likumi nji aka kuwane ni woyo okwite esikwata no kukwana eikiti makumi ayiili. \v 32 Cwale nji otwesa abo omunjili yonyene kame amubita, mba tumu ondumeleti okakumbela ekozo asili kule. \v 33 Cwalehe omunu yonje kwaanyi kakutoboha oufumu waye katamba okutenda omwiyetwa waye. \s Omungwa no Kwamuba \r (Mateu5.13; Maleka9.50) \p \v 34 “Omungwa ni wakuwaba, kono nji waamuba kale, cwale ngasibine sausetwe nji mungwa kame? \v 35 Kaukwite etuso ku mumbu simba ku mununo, aanu kame auyumba. Cwale woyo okwite amatwi ayupe.” \c 15 \s Omukoko no Kutauka \r (Mateu18.12-14) \p \v 1 Cwale atelisi nasi kutenda eibi onje sebeli asheeteta abeebi okuteeteta Jesu. \v 2 Cwale Afalisi na iyeti no mulawo sebeli akushobotela aamba nji, “Wuyu mulume kame atambulanga asikutenda esibi mane ni kulya noo!” \v 3 Cwale Jesu sebeli waambela enguli eyi nji \v 4 “Cwale ngasine sakwikale nji omunjili kwaanyi kame akwite emikoko no kukwana omwanda nji nakutauka mumweya, kana katwese okusiya emikoko no kukwana makumi atanu nanee ni mutanu ni tunee (99) mu lihalaupa ni kuta okasaela owo ona tauka okubitela abo sakauwanene? \v 5 Cwale aba auwana kame aubeeka ba mafuti yo wabelelwe, \v 6 mi aba akeela ku mundi kame aisana alikani aye bamweya nawo ayakile naye, ni kwamba kwa onyene nji, ‘Kamuwabelelwe ni mene kakuli inawana omukoko wange owo ona kutauka!’ \v 7 Mukutenda ngeeso kame nimyambela nji mba kwikala okuwabelelwa kunene mu wilu abo osikutenda ouyi mumweya aba afutuka okubaka okubita awo no kukwana makumi atanu nanee ni mutanu ni tunee (99) awo nokwabaka. \s Omuwayawaya no Kutauka \p \v 8 “Simba abo omukati woyo okwite emiwayawaya no kukwana likumi mi sebeli bataukabo kamweya, kana katwese okutumbula elambi ni kufiyela mu ndoo okusaela akamuwayawaya kamweya okutwala abo sakakawanene? \v 9 Cwale aba amana oukawana, sebeli oisana alikani aye nawo ayakile naye ni kwamba nji, ‘Muwabelelwe ni mene kakuli inawana akamuwayawaya kange kana kutauka.’ \v 10 Mukutenda ngeeso kame nimyambela nji kame kuli okuwabelelwa balubala no mangeloiloi a Nyambe abo osikutenda ouyi mumweya ona baka.” \s Omwana no Ndumbana no Kutauka \p \v 11 Cwale Jesu sebeli otwalelela okwamba nji, “Kame kuna kwikalanga omulume woyo ona kwikalanga naana no andumbana ayili. \v 12 Cwale omwanukana bo sebeli wambela sitaye nji, ‘Sitange, mene munibeko ekabelo yange kweyo muluwile.’ Cwale omulume sebeli waatabela oufumu waye. \v 13 Cwale munyima no maywaa feela acana, woyo mwanaye no mwanukana sebeli oungeka bamweya eyo ana kubiwa ni kwingena enaha muule mane oko sebeli oka kandakanda oufumu waye mukuyoya no kwiiba. \v 14 Cwale munyima no kumana oufumu waye onje, elishebo no kuneneba sebeli liingena omo mu naha, mi sebeli otateka okusaela omo sayoyele. \v 15 Ababo sebeli ota okaingena omusebezi ku mulume woyo ona kwikalanga omomo mu naha mi sebeli oka mutwala mu litema lyaye nuka muba omusebezi no kulisa angulube. \v 16 Mu mukwa no lishebo cwale sebeli olakaza fela okulya ku ilya no angulube, kono kakwisa simba mumweya woyo ona kumuba esi no kulya. \v 17 Kono cwale aba nausa etingana taye sebeli wamba nji, ‘Kandi anjinga abika a sitange awo akwite esinkwa simba esi no kulya mane kame ateulanga, kono kame nifa elishebo kuno! \v 18 Mbani inguka eliywaa linjili ni kuta kwa sitange nukamba nji, “Sitange, kame ina tende ouyi balubala lwa Nyambe mane ni balubala lowe. \v 19 Cwale sifanene okuniisana mwanowe bano, kono oniisane kanyi omunjili no abika owe.’ \v 20 Eliywaa linjili sebeli oinguka ni kuuka kwa sitaye. \p “Cwale yo sili kule sitaye sebeli omumona ni kumulimuka mane ni kumufela amakeke, sebeli omwitukela oka mukwela musaali ni kumu tubeta. \v 21 Cwale omwana sebeli wamba kwa sitaye nji, ‘Sitange, kame ina foso balubala lwa Nyambe mane ni balubala lowe, cwale sifanene okwiisanwa mwanowe.’ \v 22 Kono sitaye sebeli wambela abika aye nji, ‘Mulite muwangu wangu olwambi no kuwaba mu mumangeke mane mumubeeke elisala naku munwe naku lyooko mane ni tinjatangwa ku makondo. \v 23 Cwale mulite olilole no kusuwa mwiibae nji tutende omukiti tuwabelelwe! \v 24 Kakuli wuyu mwanange kame ana kufa mi nayoyo kame, na kutauka cwale na waniwa, mi ababo sebeli atateka omukiti. \p \v 25 Cwale omwanaye no mukulu kame ana kwikalanga ku matema. Cwale aba ana kusheeteta abeebi ni ndoo sebeli oyupa etindimo ni kunenga. \v 26 Cwale sebeli oisana omunjili no abika ni kumwibanguta nji, ‘Siikene sitendahala?’ \v 27 Cwale sebeli omutambula nji, ‘Minowe naiyi,’ mi sitowe naibaa olilole no kusuwa kakuli namu tambula wino mi yokwanine.’ \p \v 28 Kono cwale yonyene sebeli otina ni kukana okwingena, ababo sitaye sebeli oiya ni kumususuweza nji aingene. \v 29 Kono mwana sebeli otambula sitaye nji, ‘Mumone, nani mibelekele ba myaka no kupula nambulwa okwakuteka emilawo yenu, kono kamwa siniba elilole nji nitende omukiti na likani ange! \v 30 Kono cwale wuyu mwanenu woyo ona kuta mukulya ekalulo no ufumu wenu ni mahule aba aneeyi, namu mwibaele olilole no kusuwa!’ \v 31 Cwale sitaye sebeli wamba kwa mwanaye nji, ‘Mwanange enako yonje kame uli ni mene, mi eyo niluwile yonje yowe. \v 32 Cwale kame kulukela nji nitendele wuyu minowe omukiti mi owabelelwe, kakuli wuyu minowe nakufa mi nayoyo, mane naku tauka, kono cwale bano na waniwa.’ ” \c 16 \s Omwendisi No Kwasepahala \p \v 1 Jesu sebeli wamba kame kwa iyetwa nji, “Kame kuna kwikala omulume no kufuma ona kwikala ni mubika waye. Cwale epiho sebeli iiya kwa yonyene nji omunu woyo kame ana kusinya esifumu saye, \v 2 mi sebeli omwisana ni kwamba kwa yonyene nji, ‘Iikene eyi niyupa mulibaka lyowe? Otunde ba sipula sowe no ubika kakuli kufanene okutenda omubika wange.’ \v 3 Cwale omubika sebeli okwambisa yomboci nji, ‘Iikene sani tende kakuli molyange nani tundisa ba ubika? Songolile onene okutombola mi kame neena okukumbela. \v 4 Kame niyii esi sanitende! Nji cwale aanu ani tambule mu tindoo too aba ina tundu ba musebezi wange.’ \v 5 Cwale sebeli oisana awo ana kukolotela molyaye omunjili ni munjili. Sebeli oibanguta woyo no weli nji, ‘Bukai ona kolotele molyange?’ \v 6 Sebeli otambula nji, ‘Omwanda no sipimo no oli,’ cwale sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Oshimbe esikoloti sowe mi oikale banji muwangu on̄ole nji makumi atanu 50.’ \v 7 Cwale sebeli wamba ku munjili nji, ‘Bukai ona koloto?’ Sebeli wamba nji, ‘Masaka akwana omwanda no uloto,’ Sebeli omwambela nji, ‘Oitundise mi on̄ole makumi atanu naatu (80).’ \v 8 Molyaye sebeli onyaza omubika mulibaka no kwasepahala kwaye kakuli aanu no litunga lino kame amonahala okutenda wino eyi no lusika loo feela okubita aanu no liseli. \p \v 9 Cwale kame nimyambela nji, “Mukutende oulikani mwenyene mulibaka no kwaluka, nji cwale aba sai kwangwe kame samitambule mu mundi no kuta oku no kwaabwa. \v 10 Woyo no kusepahala kweyi no kucaniba mba sepahala kweyi no kupula, mi woyo no kwasepahala kweyi no kucaniba katamba kusepahala ngeeso kweyi no kupula. \v 11 Nji cwale kamusi sepahala mu inu no kwaluka, anyine so misepa mu ufumu no niti? \v 12 Cwale nji kamusi sepahala mu sinu no mukowe, anyine sokuba eso sili senu? \v 13 Kakwisa omubika otwesa okusebeleza ambumu ayiili, kakuli mbu timbibo mumweya ni kusingabo munjili simba oukubeeka onene kumumweya ni kukana omunjili. Kutwese okusebeleza Nyambe ni mali.” \s Emyambelo Injili ya Jesu \r (Mateu11.12,13; 5.31,32; Maleka10.11,12) \p \v 14 Afalisi awo ana kusinganga amali aba ana kuyupa eyi, cwale sebeli atimba Jesu. \v 15 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Anyi mukuyeema mwenyene balubala no aanu, kono Nyambe kame ayii emicima yenu kakuli eyo itendile eyi no utokwa mukaci no aanu akwiiba mu miyo ya Nyambe. \v 16 “Omulawo na nuhi konji ba nako ya Jowani okutunda abo cwale eliywi no kuwaba no mubuso wa Nyambe aba lina kukutaziwa, mi omunu yonje sebeli weteka onene okwingenamo. \v 17 Kono kwakotoba eliwilu ni litunga nji ibwe okubita enombolo imweya no mulawo nji ibwe. \p \v 18 “Munu yonje woyo olukulula mukataye ni kukwata omunjili kame abuka mane ni woyo okwata omukati ona lukululwa kwa mbumwaye kame abuka. \s Omulume no Kufuma ni Lazalo \p \v 19 “Kame kuna kwikalanga omulume no kufuma ona kukumanganga eikumango no undilu ona kulyanga eilya no kuwaba ba liywaa ni liywaa. \v 20 Cwale ba mweelo waye kame kuna kulangananga omulume no kusheba no litina lya Lazalo ona kwikalanga ni itombo olutu lonje, \v 21 woyo ona kulakazanga okulya eyo ina kukwanga ku tafule no mulume no kufuma, cwale ambwa sebeli aiya ni kulasa ba itombo yaye. \v 22 Omulume no kusheba sebeli ofa mi amangeloi sebeli amushimbela kwa Abulahama mu saali saye. Omulume no mufumi ni yonyene sebeli ofa mane sebeli oteuliwa, \v 23 mi mu lyangalilo, yoli mu mayando sebeli waliketa ni kumona Abulahama aba no kuleba mane Lazalo yoli mu saali saye. \v 24 Cwale sebeli okuwa nji, ‘Sitange Abulahama! Onifele amakeke, mi otume Lazalo acupwe amamaneneno no munwe waye mu meyi nji aombote olulimi lwange, kakuli kame nili mu utata onene muno mu mulilo!’ \v 25 Kono Abulahama sebeli omutambula nji, ‘Mwanange opuluke nji mu nako no kuyoya kowe nukutambulanga einu no kuwaba, mi Lazalo kasi kwikalanga ni inu no kuwaba. Kono bano kame ali wino kuno, mi wene kame oli mu utata. \v 26 Cwale okwekeza kweeyi, mukaci ketu ni wene kame kuli owina no kuneneba onene, nji cwale awo ali muno katwese okwiiya kwa wene mane kakwisa woyo sotwesa okuta okutunda omo okwiiya kwaaci.’ \v 27 Cwale omufumi sebeli wamba kwa Abulahama nji, ‘Kame ni kukumbela, sitange, otume Lazalo ku ndoo ya sitange, \v 28 kakuli kame nikwite ainange atanu nji cwale akaalemuse nji alese okwiiya mu sibaka sino no mayando.’ \v 29 Kono Abulahama sebeli wamba nji, ‘Kame akwite Mushe na nuhi a Nyambe cwale walesele aayupe.’ \v 30 Cwale omufumi sebeli wamba nji, ‘Kokuulwa, sitange Abulahama! Kono nji kute omunjili kwa onyene ona tundu kwaafu, mba baka.’ \v 31 Cwale Abulahama sebeli wambela omufumi nji, ‘Nji katamba okuyupa Mushe na nuhi a Nyambe, katamba okuyupa simba woyo soingulwa okutunda kwaafu.’” \c 17 \s Esibi \r (Mateu18.6; 7.21; 22; Maleka9.42) \p \v 1 Jesu sebeli wamba kwa iyetwa aye nji emiliko ku kutenda esibi mu niti ikeeyile, kono oumai ni kwa woyo ikeyele! \v 2 Nikwa kuwaba kambe kame sa nungelelwe eliwee linene mu ndingo yaye niku muyumbela mu liwate, okubita nji asaitete anyonyo okutenda esibi. \v 3 Cwale mu kumamele mukaci kenu, nji omwabowe kame atenda esibi omukalimele, mi nji na baka omulemene. \v 4 Cwale nji kame ana kufoseze katanu ni twiili mu liywaa limweya, mi ni kwaliketa kwa wene katanu ni twiili ni kwamba nji, ‘Nabaka kale,’ kame ofanena oku mulemena.” \s Etumelo \p \v 5 Atumiwa sebeli aamba kwa Mbumu nji, “Otwekeleze ku tumelo yetu.” \p \v 6 Cwale Ombumu sebeli wamba nji, “Kambe kame mukwite etumelo no okufeka kanyi oubeke no mbuto no masitete, kambe kame mutwesa okwambela esitondo no molobeni nji okutule mi okakunwe mu liwate, mi mbasi mikuteke. \s Omusebezi no Mubika \p \v 7 Anyine mukaci kenu woyo okwite omubika olima simba okubabalela omukoko, so amba kwa yonyene aba atunda mu litema nji, ‘Oiye muwangu kuno tulye ba tafule?’ \v 8 Katamba kwamba kwa yonyene nji, ‘Oni lukisete omulalelo, okuyumene mi oni sebeleze, konji aba sa nilyele ni kunwa mi munyima bosolye ni kunwa.’ \v 9 Kana mba kutumele ku mubika ba kutenda eso anambeliwa? \v 10 Naanyi yongeso nji aba mutenda yonje mu nalaelwa, mwambe nji, ‘Tuli abika awo no kwafanena, kame tuna tende eyo tufanena okuteda.’” \s Jesu yo Balisa Alume no kukwana Likumi (10) \p \v 11 Jesu abana kuta ku Jelusalema, sebeli weenda mu museto mukaci no Samaliya ni Galileya. \v 12 Cwale abana kwingena mu mundi, sebeli okwangana ni aanu no kukwana likumi asikutoma embingwa, aimanine kule, \v 13 cwale sebeli akuweleza ni kwamba nji, “Jesu, Molyetu! Otufele amakeke!” \v 14 Cwale aba ana kwamona sebeli waambela nji, “Mute muka kumonahaze kwa pulisita aka mitatube.” \p Ba ndila alemine okuta, sebeli abala. \v 15 Cwale mumweya kwa onyene aba ana kumona nji nabala, sebeli ouka ni kulumbeka Nyambe ni liywi linene. \v 16 Cwale sebeli okwela banji ni lubala ku makondo a Jesu nuukutumela. Omulume woyo neli Musamaliya. \v 17 Cwale Jesu sebeli wamba nji, “Kasa likumi awo ana balisiwa? Kanti kubine ali awo akwana atanu nanee? \v 18 Ngasibine kasiuka nji alumbeke Nyambe konji wuyu osi mushobo mundina? \v 19 Cwale sebeli omwambela nji, “Oimane okutele etumelo yowe nai kuyoyisa.” \p \v 20 Afalisi aba ana ku mwibanguta nji omubuso na kuwilu kamwaka sawiye. Sebeli waatambula nji, “Omubuso wa Nyambe kautamba kwiiya ni imoniso. \v 21 Kautamba kwambiwa nji, ‘Komumone, kuno kwauli, simba nji, Uya baya, kakuli omubuso wa Nyambe kame uli mukaci kenu.” \p \v 22 Jesu sebeli wamba kwa iyetwa aye nji, “Amaywaa akeyile abo samushukele okumona limweya eliywaa no Mwana no Munu, kono kamutamba kulimona. \v 23 Mi kame saambe kwanyi nji, ‘Komumone uno kuno, simba nji, ‘Komumone, uya kuya! Mulese kuta simba okwakon̄a. \v 24 Kanyi olumonyi aba lumonyeka ni kutumbuka mu liwilu ku maneku ayiili, mwasa kukaikalele mu liywaa no Mwana no Munu. \v 25 Kono ayande oweli kwiinu no kupula mane ni kukaniwa ni lusika olu. \v 26 Kanyi mu maywaa a Nuwe mwasa kuka ikalele ni mu liywaa no Mwana no munu. \v 27 Kame ana kulya, ni kunwa, ni kukwata, ni kukwalisa konji mane ba liywaa elyo Nuwe aba ana kwingena mu wato no aleka, mi ameyi no kupula sebeli aiya ni kwayundisa onje. \v 28 Kanyi kame omo kuna kwikalela mu maywaa a Lota, kame ana kulya, ni kunwa, kame ana kuulanga ni kuulisa, kame ana kukunanga ni kuyaka. \v 29 kono ba liywaa ana kutunda Lota mu sondoma omulilo ni silufula sebeli iloka ku wilu ni kwaibaa onje. \v 30 Cwale mwasa kukaikalele ni mu liywaa no Mwana no munu aba sa monahale. \v 31 Ba liywaa elyo woyo oli ba situwa no ndoo, ni ibyana yaye mu ndoo alese kutuluka nji aishimbe, mi kame ni woyo oli mu litema alese okuuka ku mundi. \v 32 Mupuluke mukataye Lota. \v 33 Woyo yonje okununeka omooyo waye mba utaukelwe, kono woyo otaukelwa omooyo waye mba yoyisiwa. \v 34 Kame ni myambela nji mu usiku owo kame sakwikale ayiili ba mumbeta, mumweya mba shimbiwa omunjili mba siiwa. \v 35 Akati ayiili satwe mu sinu simweya, mumweya mba shimbiwa omunjili mba siiwa \v 36 Alume ayiili awo sa ikale mu litema, omunjili mba shimbiwa munjili mba siiwa. \v 37 Cwale sebeli aamba kwa yonyene nji, “Mbumu, kubine oko?” Jesu sebeli waambela nji, “Oko kuli olutu ni manon̄u kwa sa kaungane bamweya.” \c 18 \s Enguli no Mbakati ni Mwatuli \p \v 1 Cwale Jesu sebeli waambela enguli nji atundamene mu kulapela mi alese kuzwafa. \v 2 Sebeli waambela nji, “Mu mulenen̄i munjili kame kuna kwikalanga omwatuli woyo kasi kucilanga Nyambe simba aanu. \v 3 Cwale kame kuna kwikalanga ni mbakati woyo ona kwiyanga kwa yonyene ni ku mwambelanga nji, ‘Onituse kwa wuyu oni zekisa!’ \v 4 Omwatuli sebeli okana ba nako no kuleba, kono munyima sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Simba nji sicili Nyambe simba okukuteka omunu, \v 5 ee kakuli wuyu mbakati kame ani bilaeza, kame sani mutuse nji alese okuni kataza okuni iyelanga!’ ” \p \v 6 Cwale Ombumu sebeli wamba nji, “Muyupe eyo amba omwatuli nambulwa niti. \v 7 Cwale Nyambe katamba okutusa aketwa aye, awo alila kwa yonyene ousiku ni munji? Kana mba liyehe mukaci koo? \v 8 Kame ni myambela nji, kame saatuse muwangu, simbangeeso, Omwana no munu aba saiye mbawana etumelo ba litunga?” \p \v 9 Jesu sebeli wamba enguli eyi kwa njili awo ana kukusepa onyene nji akukena mane ni kushendaula akoo. \v 10 “Alume ayiili sebeli ata mu ndoo ya Nyambe okalapela, mumweya neli Mufalisi omunjili neli mutelisi. \v 11 Omufalisi sebeli oimana niku lapela nji, ‘Nyambe kame ni kutumela kwa wene kakuli mene sikufekile kanyi aanu anjili asikuyumena, nawo no kwa sepahala, asikubuka, simba mane kanyi wuyu mutelisi. \v 12 Kame niku yumenanga eyi no kulya twiili mu sunda, kame nibanga esi no likumi kweyo ni wananga.’ \p \v 13 “Kono omutelisi yoimanine oku no kuleba mane kasikutwesa okwinula amiyo aye okwaliketa ku wilu, kono sebeli ofula ba saali saye nikwamba nji, ‘Nyambe, onifele amakeke mene osikutenda eibi!’ \v 14 Kame nimyambela nji,” “Wuyu mulume kame ana uku ku ndoo yaye yo lukile okubita omukwaye. Kakuli omunu yonje woyo okununeka yonyene mba kokobeziwa, kono woyo oku kokobeza mba nunekiwa.” \s Jesu yo Fuyola Anukana \p \v 15 Cwale sebeli amulitela anuke nji aaleme amaka aye beulu. Cwale aiyetwa aye aba ana kumona ngeeso sebeli aayuta. \v 16 Kono Jesu sebeli waisanena kwa yonyene ni kwambela nji, “Mulesele anuke aiye kwa mene, mi mulese okwakanisa kakuli omubuso wa Nyambe niwoo. \v 17 Niti luli kame nimyambela! Omunu yonje nji katambula omubuso wa Nyambe kanyi mwanuke katamba kwingena mo.” \s Omulume no Kufuma \r (Mateu19.16-30; Maleka10.17-31) \p \v 18 Cwale omubusisi sebeli oibanguta Jesu nji, “Omwiyeti no kuwaba, siikene sa nitende nji nika yole omooyo na kwaabwa?” \p \v 19 “Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Iikene abonisana nji nili muwa?” Kakwisa muwa konji Nyambe yomboci. \v 20 Oyii etitaelo, ‘Mulese okubuka, Mulese kwibaa, Mulese kwiita, Mulese kuba oupaki no mapwa, Mukuteke asitenu na inawenu.’” \v 21 Mi sebeli wamba nji, “Yonje eyi ina imamela okutunda ku wanuke wange.” \v 22 Cwale Jesu abana kuyupa ngeeso sebeli wamba kwa yonyene nji, “Kwasili esinu simweya eso ulwile. Oulise einu yowe yonje okwite mi otabele awo ashebile, mi mbu wana esifumu na kuwilu, cwale oiye oni kon̄e.” \v 23 Kono abana kuyupa eyi, sebeli weena, kakuli neli wakufuma onene. \v 24 Jesu sebeli omwaliketa ni kwamba nji, “Ngasibine kubambabile nji awo akwite esifumu akaingene mu mubuso wa Nyambe! \v 25 Kono ni kwa kotoba ekamele okwingena mu litiyo no ndonga kasanji omufumi okwingena mu mubuso wa Nyambe.” \p \v 26 Awo ana kwiyupa sebeli amba nji, “Cwale anyine so kayoyisiwa?” \p \v 27 Kono Jesu sebeli wamba nji, “Eso sibambabile kwaanu ni sakotoba kwa Nyambe.” \p \v 28 Cwale Pitolosi sebeli wamba nji, “Komone! natusiyi etindoo tetu nuukukon̄a.” \p \v 29 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Niti luli kame nimyambela nji, “Kakwisa omulume ona siyi endoo simba omukati simba mukulwaye simba ashemyaye simba anaye mulibaka no mubuso wa Nyambe, \v 30 awo aulwile okuwana onene ba nako ino, mi ba nako no mamaneneno mbawana omooyo no kwabwa. \s Jesu yo Amba aka no Waatu eyi no Lifu Lyaye \r (Mateu20.17-19; Maleka10.32-34) \p \v 31 Cwale Jesu sebeli oshimba aiyetwa aye no kukwana elikumi ni twiili (12), ni kwamba kwa onyene nji, “Muteetete, kame tukatile ku Jelusalema, mi eyo yonje ina kun̄oliwa eyi no Mwana no munu kwa nuhi a Nyambe mba iyatetetwe. \v 32 Kakuli kame sa biwe kwa simacaba, mi kame sa shendaulwe mane ni ku yandisiwa no kwenisa mane ni kumu sibwela amate. \v 33 Kame sa mufule ni kumwibaa, mi ba liywaa no waatu mba inguka.” \p \v 34 Kono aiyetwa kasi kuyupa simba simweya kweyo ana kwamba, omwambelo ou kame una ku shweekiwa kwa onyene mi kasi kulimuka eyo Jesu ana kwamba. \s Jesu yo Balisa Esibofu sina ku Kumbelanga \r (Mateu20.29-34; Maleka10.46-52) \p \v 35 Abo Jesu yoli beebi ni Jeliko, kame kuna kwikalanga esibofu no mulume sina kwikalanga ku nyonga no ndila, esikumbelanga \v 36 Cwale aba ana kuyupa aanu no kupula abita, sebeli oibanguta nji, “Siikene esi?” \p \v 37 Sebeli amwambela nji, “Jesu no Nazaleta yokame woyo obita” \p \v 38 Cwale sebeli okuwa nji, “Jesu! Omwana Dabida! Onifele amakeke!” \p \v 39 Cwale awo ana kwikala balubala sebeli amukalimela nji aondoke. Kono sebeli okuwa onene nji, “Omwana Dabida oni yupele amakeke!” \p \v 40 Cwale Jesu sebeli oimana niku laela nji amulite kwa yonyene mi aba ana kukeela abeebi, sebeli omwibanguta nji, \v 41 “Iikene osaela nji niku tendele?” Sebeli otambula nji, “Mbumu, kame ni singa okumona.” \p \v 42 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Omone! Etumelo yowe naiku yoyisa.” \p \v 43 Cwale ababo sebeli omona niku mukon̄a yo kanyisa Nyambe, mi aanu onje aba ana kumona eyi, sebeli alumbeka Nyambe. \c 19 \s Jesu ni Zakiyasi \p \v 1 Jesu sebeli oingena mu Jeliko mi kame ana kubita feela. \v 2 Cwale kame kuna kwikalanga omulume no litina lya Zakiyasi, neli omukulu no mutelisi ni kufuma. \v 3 Cwale sebeli osaela nji amone Jesu nji anyine, kono sebeli okwanggwa mulibaka no aanu no kupula ni kwibiba ku siyema saye. \v 4 Cwale sebeli oitukela balubala nuukatina ku sitondo no sikamole nji amumone, kakuli Jesu nakubita endila eyo. \v 5 Cwale Jesu aba ana kukeela ba sibaka eso, sebeli waliketa ku wilu ni kwamba kwa yonyene nji, “Zakiyasi otuluke muwanguwangu kakuli kame nifanena okwikala mu ndoo yowe balelo.” \p \v 6 Cwale Zakiyasi sebeli oleluba ni kutulukela banji ni ku mutambula mu kuwabelelwa onene. \v 7 Cwale aanu aba ana kumona ngeeso sebeli an̄un̄uta nji, “Kame anati okatenda ongenda no mulume osikutenda eibi!” \p \v 8 Cwale Zakiyasi sebeli oimana ni kwamba kwa Mbumu nji, “Komone, Mbumu, elicika no ufumu wange kame niba kwa sikusheba, nji kame nina byangula omunu esinu saye, kame nimuuseta etitikanyo no kukwana tinee.” \p \v 9 Cwale Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Balelo okuyoyisiwa na kwiiyi muno mu ndoo, kakuli ni yonyene mwana a Abulahama. \v 10 Kakuli Omwana no munu neeyi muku saela ni kuyoyisa eso sinatauka.” \v 11 Aba ana kuyupa einu eyi, Jesu sebeli otwalelela okwaambela enguli. Kakuli kame ana kwikala beebi ni Jelusalema, mi kakuli kame ana ku yambuta nji omubuso wa Nyambe kame uli beebi oku monahala ababo. \v 12 Cwale Jesu ababo sebeli wamba nji, “Omulume no ku kutekeha sebeli ota ku naha oko no kuleba akatambula omubuso mi cwale sebeli ouka. \v 13 Sebeli oisana abika aye no kukwana likumi ni kwaaba etipondo likumi ni kwamba kwa onyene nji, ‘Mu fundote amali aa okutwala abo sanika ukele.’ \v 14 Kono aanu aye naku mutimba mane sebeli atuma onumwana munyima yaye okaamba nji, ‘Ka tusingi wuyu mulume nji atubuse.’ \p \v 15 Aba ana kuuka munyima no katambula omubuso sebeli olaela abika aye awo ana kuba amali nji aiye kwa yonyene nji alimuke eso anawana mukuulisa koo. \v 16 Ono weli sebeli oiya ba lubala lwaye ni kwamba nji, Molyange, epondo yowe naini wanene etipondo likumi beulu.’ \v 17 Cwale sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Nutende wino, wene omubika no kuwaba! Kakuli nusepahala kwicana onene, mbu busu emilenen̄i no kukwana likumi.’ \v 18 Omubika no wiili sebeli oiya ni kwamba nji, ‘Molyange, epondo yowe ina wanenebo etipondo titanu kame.’ \v 19 Cwale sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Cwale mbu busu milenen̄i itanu.’ \p \v 20 Cwale omubika munjili sebeli oiya ni kwamba nji, ‘Molyange, ino yokame epondo yowe eyo nina kupungelanga mu lwambi. \v 21 Kakuli kame nina kucilanga wene kakuli uli munu no kubambaba. Kame oshimba omo kausi beeka mane kame okutula omo kausi kuna.’ \v 22 Cwale sebeli wamba kwa yonyene nji, ‘Kame sani kwatule kweyo itunda mu kanw kowe! Wene omubika no kububa! Kame ona kulimuka nji mene nili omunu no kubambaba mene nishimba omo kanisibeeka mane niku kutula omo kani sikukuna. \v 23 Cwale iikene aba wasikubeeka amali ange mu panga? Cwale bakwiya kwange kambe kame nina ishimbi ni n̄ambeko yayo.’ \p \v 24 Cwale sebeli wamba kwawo ana kwimana naye kunyonga nji, ‘Mushimbe epondo kwa yonyene mi mwiibe woyo okwite etipondo likumi.’ \v 25 Cwale sebeli aamba kwa yonyene nji, ‘Mbumu kame akwite etipondo likumi!’ \p \v 26 ‘Kame ni myambela nji, ‘Omunu yonje woyo okwite mbabiwi onene, kono kwa woyo oulwile simba neso akwite mba byanguliwa. \v 27 Kono kanyi kwiila yange awo ka sikusinga nji nabuse, mwalite kuno nikwaibaele balubala wange!”’ \s Jesu aba ana Kwingena mu Jelusalema mu Umbumu \r (Mateu21.1-11; Maleka11.1-11; Jowani12.12-19) \p \v 28 Cwale Jesu aba ana kumana okwamba eyi, sebeli wekeza okuta ku Jelusalema. \v 29 Cwale aba ana kukeela ku nyonga no Betefage ni Betani ku lilundu elyo liisaniwa nji Olibeti, sebeli otuma aiyetwa aye ayiili balubala, \v 30 ni kwambela nji, “Mute mu mundi oli balubala lwenu, abasa mwingenemo mba muwana akana no mbongolo kanungilwe ako kaka sitiniwa kale ku munu. Mu kanungutule mi mukalite kuno. \v 31 Nji omunu kame sami ibangute nji, ‘Iikene aba muka fungutula,’ mu mwambele nji, ‘Ombumu kame aka saela.’” \v 32 Cwale awo ana kutumiwa sebeli ata nukawana akambongolo kanyi omo ana kwaambela Jesu. \v 33 Cwale alemine oku fungutula akambongolo, omunyako sebeli wamba kwa onyene nji. “Iikene aba mu fungutula akambongolo?” \p \v 34 Cwale sebeli aamba nji, “Ombumu kame aka saela,” \v 35 Cwale sebeli alita akambongolo kwa Jesu, ni kuyala eikumango yoo beulu no kambongolo ni kwikatabo Jesu. \v 36 Cwale yoenda, sebeli ayala eikumango yoo mu ndila. \p \v 37 Cwale aba ana kukeela abeebi ni Jelusalema, ba ndila ishetumuka ba liundu no Olibe, okupula no aiyetwa sebeli atateka okuwabelelwa ni kuyeema Nyambe ni liywi no kuneneba mullibaka no musebezi no kuneneba ana mono. \v 38 aamba nji, “Embuyoti ni yawoyo oiya mu litina lya Mbumu! Ekozo iikaleko mu wilu ni kanya mu liwilu. \p \v 39 Cwale Afalisi anjili mu kupula sebeli aamba nji, “Mwiyeti,” okalimele aiyetwa owe!” \p \v 40 Jesu sebeli otambula nji, “Kame ni myambela nji, aa nji aondoke, amawee mba kuwu.” \s Jesu abana Lilela Jelusalema \p \v 41 Cwale aba ana kusheeteta abeebi ni mulenen̄i no Jelusalema sebeli oulilela, \v 42 ni kwamba nji, “Kambe na mukulimuka mu liywaa na balelo einu itenda ekozo! Kono cwale kame ishweekilwe ku miyo enu! \v 43 Kakuli amaywaa mbaiyi kwa wene abo eila yowe mbai kutinguluka ni lukwakwa no kwambeka ikuyatilele ku maneku onje. \v 44 Cwale kame sa kukwisete banji wene bamweya naanowe, mi katamba kusiya eliwee limweya beulu no likwayo mwa wene, kakuli kusilimuka enako ona poteliwa!” \s Jesu Yota ku Ndoo ya Nyambe \r (Mateu21.12-17; Maleka11.15-19; Jowani2.13-22) \p \v 45 Cwale Jesu sebeli oingena mu Ndoo ya Nyambe ni kutateka okucita awo ana kuulisangamo, \v 46 ni wamba kwa onyene nji, “Kame kun̄olilwe nji, ‘Endoo yange kame saitende eyi no tapelo.’ Kono aanyi namwifutula omo akushweeka ambuyi!” \p \v 47 Cwale Jesu nakwiyetanga mu Ndoo ya Nyambe amaaywaa onje. Apulisita akulu na n̄oli, ni manduna no sicaba sebeli alela okumwibaa, \v 48 kono kasi kuwana esinjili eso ana kufanena okutenda, kakuli aanu onje kame ana ku teetetanga ku maywi aye. \c 20 \s Epuzo Okukumanena ni Maata a Jesu \r (Mateu21.23-27; Maleka11.27-33) \p \v 1 Eliywaa linjili Jesu yoiyeta ni kukutaza eliywi kwaanu mu Ndoo ya Nyambe, apulisita akulu na n̄oli bamweya na kulu sebeli aiya, \v 2 ni kwamba kwa yonyene nji, “Otwambele, ka maata awo otendisa einu eyi, simba anyini ona kubi woo.” \v 3 Jesu sebeli waatambula nji, “Ni mene kame sani mibangute epuzo nji munambele, \v 4 kana ekolobezo ya Jowani kame ina kutunda ku wilu nji neli kwaanu?” \p \v 5 Cwale sebeli akwambota mukaci koo, ni kwamba nji, “Aba satwambe nji, ‘Kame itunda kuwilu,’ kame saambe nji, ‘Cwale iikene kamwa sikumupumena?’ \v 6 Kono aba satwambe nji, ‘Niya aanu feela, aanu onje kame satu pwacaule ni mawee, kakuli kame apumena nji Jowani neli munuhi.” \p \v 7 Cwale sebeli atambula nji, “Katuyii oko ina kutunda.” \p \v 8 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Ni mene simyambele amaata ni kutusisa okutenda einu eyi.” \s Enguli no Abeleki na mu Litema \r (Mateu21.33-46; Maleka12.1-12) \p \v 9 Cwale Jesu sebeli otateka okwambela aanu enguli eyi nji, “Omulume kame ana kukuna elitema no beine ni kulisiya mu maoko no abeleki, mi sebeli ota mu naha indina ba nako no kuleba. \v 10 Cwale enako aba ina kukwana, sebeli otuma omubika kwa beleki nji amube ku mbuya na mu litema no beine. Kono abeleki sebeli amufula ni kumuusa nambulwa esi ana kushimba. \v 11 Mi kame sebeli otuma omubika munjili, kono abeleki sebeli amufula ni yonyene ni ku muyandisa mu mukwa no kwenisa mane ni kumuusa nambulwa esi ana kushimba. \v 12 Cwale sebeli otuma woyo no waatu, woyo sebeli amulemeka ni kumuyumbela kundee. \v 13 Cwale omunya litema sebeli wamba nji, ‘Cwale iikene sanitende? Mbi tumu mwanange woyo nisinga onene, mwendi mba ka mukuteke!’ \v 14 Kono cwale abeleki abana ku mumona, sebeli akwambota mukaci koo nji, ‘Woyo yokame shwana twendenyi tu mwibae, nji cwale aci tu kayole esifumu!’ \v 15 Cwale sebeli amuyumbela kundee no litema no beine niku mwibaa. \p “Cwale siikene satende omunya litema kwa onyene? \v 16 “Kame saiye mukusinya abeleki ni kuba anjili.” \p Cwale aanu aba ana kuyupa ngeeso sebeli aamba nji, “Nyambe otulemene!” \p \v 17 Kono Jesu sebeli waaliketa ni kwamba nji, “Iikene cwale eyo in̄olilwe? \q1 ‘Eliwee elyo lina kukaniwa kwayaki \q2 kame lina futuka omusumo no utokwa namu lilulu.’ \m \v 18 Omunu yonje woyo so kwelabo mba patuka otubindi-bindi, kono cwale nji eliwee elyo likwele omunu mba limulemeke.” \s Epuzo mulibaka no Kuteneka Imitelo \r (Mateu22.15-22; Maleka12.13-17) \p \v 19 Aiyeti no mulawo na pulisita akulu sebeli aeteka oku beeka amaoko oo beulu ya Jesu ba nako eyeyo, kono sebeli acila aanu kakuli kame ana lemuha nji naambele enguli eyo yalwisa. \v 20 Cwale sebeli amwaliketa, ni kutumena amatwela awo ana kukumonahalisa nji akuluka, nji ayupe eyo saambe, nji amube mu maata ni mupuso no mubusisi. \v 21 Cwale amatwela sebeli aibanguta Jesu nji, “Mwiyeti, kame tuyii nji kame wamba ni kwiyeta wino mane kukwite esishweka, kono kame wiyeta endila ya Nyambe mu niti. \v 22 Kame tulukeele aci okuba omutelo kwa Sesale nji katulukeele?” \v 23 Kono Jesu sebeli omona etingana too ni kwamba kwa onyene nji, \v 24 “Komunimonise omuwayawaya. Sanyine esifateho neyi ina n̄oliwabo?” \p Sebeli aamba nji, “Ya Sesale.” \p \v 25 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Cwale mube Sesale eso sili sa Sesale, mi mube Nyambe eso sili sa Nyambe. \v 26 Cwale sebeli akwangwa mukaci no aanu okulema eso ana kwamba, kono sebeli akomoka ekalabo yaye, mi sebeli aondoka feela. \s Epuzo Okukumanena eyi no Kwinguka Kwaafu \r (Mateu22.23-33; Maleka12.18-27) \p \v 27 Cwale sebeli kwiiya Aduki anjili kwa Jesu awo ana kwamba nji kakwisa okwinguka kwaafu, \v 28 mi sebeli amwibanguta nji, “Mwiyeti, Mushe kame ana kutun̄olela omulawo owo wamba nji mukulwaye munu nafi yo kwite omukati kono kakwite omwana, minaye kame afanena okukwata woyo mukati nji alitele mukulwaye aana.’ \v 29 Cwale kame kuna kwikalanga alume atanu na yiili, wuyu no weli sebeli okwata omukati kono sebeli ofa nambulwa kuleyelako omwana. \v 30 Wuyu no wiili \v 31 mane wuyu no waatu sebeli omushimba. Mi onje atanu na yiili sebeli aafa nambulwa kusiya aana. \v 32 Cwale munyima yoo ni mukati sebeli ofa. \v 33 Cwalehe mukwinguka kwaafu anyine sotenda omunya mukati? Kakuli onje kame naku mukwatanga.” \p \v 34 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Aana namu nako ino kame akwata ni kukwaliwa, \v 35 kono awo sa biwe etukelo no kumona elitunga na kulubala ni kwinguka no aafu awo katamba kukwata ni kukwaliwa. \v 36 Cwale katamba kufa kame, kakuli kame afekile kanyi mangeloi mi aana a Nyambe, atendile aana no kwinguka. \v 37 Kono nji aafu mba inguka, simba Mushe ni yonyene na kwamba ngeeso ku liputa lina kutumbuka aba ana kwisana Mbumu nji Nyambe wa Abulahama, ni Nyambe wa Isaka mane ni Nyambe wa Jakobo. \v 38 Cwale ka Nyambe waa no kufa, kono wawo no kuyoya, kakuli kwa yonyene onje kame ayoya.” \p \v 39 Cwale an̄oli anjili sebeli aamba nji, “Mwiyeti nwamba wino!” \v 40 Kakuli kame ana kucila oku mwibanguta epuzo injili kame. \s Epuzo mulibaka lya Jesu \r (Mateu22.41-46; Maleka12.35-37) \p \v 41 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Ngasibine aba aamba nji Kilesite ni Mwana Dabida? \v 42 Kakuli Dabida yonyene kame ana kwamba mu buka no Lisamu nji, \q1 ‘Ombumu naamba kwa Mbumu wange nji, \q2 Oikale ku lyooko lyange no silyo \q2 \v 43 okutwala abo sani tendele eila yowe eipula no kulyatabo makondo owe. \m \v 44 Dabida kame amwisana nji Mbumu, cwale ngasibine omo satendele nji mwanaye? \s Jesu yoba Emamela kwa Iyeti no Mulawo \r (Mateu23.1-36; Maleka12.38-40) \p \v 45 Jesu sebeli wambela aiyetwa aye aanu onje ateetete. \v 46 Mucile an̄oli awo asinga oukumanga mu ikumango no kuleba mane ni kusinga okupota mu ibaka no misika ni kwikala mu ipula no utokwa mu tindoo no milapelo ni mu ibaka no kukutekeha ku mikiti. \v 47 Kame amana eiluwo no akati no ambakati aatendela etitapelo no kuleba! Awo kame sabiwe ekoto no kubambaba onene ni kubitelela!” \c 21 \s Enubu no Mbakati \r (Maleka12.41-44) \p \v 1 Jesu sebeli waliketa ni kumona awo no kufuma abeeka etimpo too mu sitewelo, \v 2 cwale sebeli omona ombakati no kusheba yo beeka otumiwayawaya twiili. \v 3 Cwale sebeli wamba nji, “Niti luli kame nimyambela nji wuyu mbakati na beeke amali no kupula okubita aanu onje. \v 4 Kakulii onje kame ana tundisa aba no kupula, kono yonyene mukusheba kwaye nabeeke eso ana kwikalanga naso sonje eso ana kufanena nji ayoyelebo.” \s Jesu yo Amba eyi no Kusinya Endoo ya Nyambe \r (Mateu24.1-2; Maleka13.1-2) \p \v 5 Cwale anjili alemine okwamba eyi no Ndoo ya Nyambe omo ina kuyakelwa wino ni mawee no kuwaba mane ni tinubu, sebeli wamba nji, \v 6 “Kanyi einu yonje eyi mumona, enako mba ikwana abo kakwisa eliwee elyo lishangamine ba linjili elyo salikwangwe oku kwisetwa banji.” \s Amatata ni Mayando \r (Mateu24.3-14; Maleka13.3-13) \p \v 7 Cwale sebeli amwibanguta nji, “Mwiyeti, kaliywaa sa itendahale eyi? Mi kasisupo eso sasi monise nji abano okutwa itendahala? \v 8 Cwale Jesu sebeli wamba nji, “Mumamele nji mulese okoongiwa kakuli ano kupula mbaiyi mu litina lyange ni kwamba nji, ‘Yamene Jesu!’ mi ‘Enako naikwana!’ Kono mulese kwa kon̄a \v 9 Mulese kucila aba sa muyupe etindwa ni tizikinyeho kakuli eyi kame ifanena okutendahala oweli, kono kasanji amamaneneno kame ali beebi.” \v 10 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Amatunga kame saku futukele oukulwisa, mi emibuso kame sai kufutukele oukulwisa. \v 11 Kame sakwikale etizikinyeho tinene mane mu maneku no kupula kame sakwikale elishebo ni mafu mane kame sakutunde einu no kucilisa kuwilu \v 12 Kono eyi yonje eyakasitendahala kale, kame sa mileme ni makaa oo mane amiyandise ni ku mitwala mu tindoo no milapelo ni mu titolongo mane niku mitwala balubala no ambumu mane na busisi mulibaka no litina lyange. \v 13 Eyo kame saimiiyele nji mube oupaki wange. \v 14 Mukukete mu micima yenu nji mulese kubilaele eyo samwambe. \v 15 Kakuli kame sanimibe eyi no kwamba mane ni kushangama nji kakwisa kwawo amitimbile satwese oku kanana naanyi. \v 16 Kame samubetekiwe simba kwa shemyenu, kwabeenu, asi mukowa wenu mane na likani enu mi anjili kwaanyi kame saibaiwe. \v 17 Aanu onje kame samitimbe mulibaka no litina lyange. \v 18 Kono kakwisa simba oluuki naku mutwi wenu salu sinyehe. \v 19 Mukukoongota kwenu mbamu kawana okuyoyisiwa. \s Jesu Yoamba oku Sinyiha kwa Jelusalema \r (Mateu24.15-21; Maleka13.14-19) \p \v 20 “Kono abasa mumone nji Jelusalema kame atingulukilwe ku masole mulimuke nji oku sinyeha kwaye kame kuli beebi. \v 21 Cwale awo ali mu Judeya ashotokele ku malundu, mi awo ali mukaci no mulenen̄i atundemo, mi awo ali kundee no naha alese kwingena kame. \v 22 Kakuli aa amaywaa no mayando, okwiyateteta eyo yonje ina kun̄oliwa. \v 23 Oumai kwawo saikale naana mane nawo sayamwisa mu maywaa awo! Kakuli outata unene kame sawikaleko mu litunga mi okutweba kame sakwikale kwanuu aa. \v 24 Anjili mbaibaiwa ni kutweba no mukwale mi kame sa komiwe ni kutwaliwa mukaci no asimacaba onje mi Jelusalema kame sa lyatangiwe okubitela abo enako no asimacaba aba saiyatetetwe. \s Okwiiya kwa Mwana no munu \r (Mateu24.29-31; Maleka13.24-27) \p \v 25 “Cwale kame sakwikale esisupo ba liywaa ni kweti ni titungweti, mi ba litunga etinaha kame sati cile ni milumo no mawate ni mandinda. \v 26 Alume kame sa welele mukucila mukumona eyo ikeyile ba litunga, kakuli amaata no liwilu kame sa nyanganyisiwe. \v 27 Cwale kame sa mone Omwana no munu yokeyile mu likumbi ni maata ni kanya inene. \v 28 Cwale einu eyi aba saitangise okutendahala, mwalikete kuwilu mi mwinule emitwi yenu kakuli okuliululwa kwenu sebeli kuli beebi. \s Etuto no sitondo no Feiga \r (Mateu24.32-35; Maleka13.28-31) \p \v 29 Cwale Jesu sebeli waambela enguli nji, “Komumone ku esitondo no Feiga ni itondo injili yonje. \v 30 Aba itangisa okumena amamuna, kame mu mona mwenyene mane ni kulimuka nji embumbi sebeli ili beebi. \v 31 Cwale naanyi ngeeso aba mumona einu eyi eitendahala, mulimuke nji omubuso wa Nyambe sebeli oli beebi. \p \v 32 Niti luli kame nimwyambela nji olu lusika kalutamba kubwa konji yonje yatendahala kale. \v 33 Eliwilu ni litunga mba ibwi kono eliywi lyange kalitamba kubwa. \s Outokwa no Kutatelela \p \v 34 “Cwale mumamele nji emicima yenu ilese oku kandakandiwa ni mikiti ni kunwa ni tinongosi no litunga kakuli elyo eliywaa kame saaliye mukwa limukiwa. \v 35 Kakuli kame saaliyele aanu onje awo ayoya ba litunga lyonje. \v 36 Kono mutone enako yonje memu lapela nji muwane amaata no ka banduka einu eyi saitendahale mane ni kwimana balubala no Mwana no munu.” \p \v 37 Cwale Jesu amaywaa onje kame ana kwiyetanga mu Ndoo ya Nyambe, kono ousiku sebeli ota okalangana ba lilundu no itondo no olibe, \v 38 Amasikusiku onje aanu kame ana kutanga ku Ndoo ya Nyambe oka muteeteta \c 22 \s Omulelo no Kwibaa Jesu \r (Mateu26.1-5; Maleka14.1-2; Jowani11.45-53) \p \v 1 Cwale enako no mukiti no inkwa nambulwa omumena aba ina kusheeteta owo wisaniwa nji Paseka. \v 2 Cwale akulu no apulisita na n̄oli sebeli asaelanga omo saibaele Jesu kakuli kame ana kucila aanu. \s Judasi abana Kupumena Okubeteka Jesu \r (Mateu26.14-16; Maleka14.10,11) \p \v 3 Cwale Satani sebeli oingena mwa Judasi woyo oisaniwa nji Isikaliota, woyo ona kutenda omunjili kwawo no kukwana likumi na yiili. \v 4 Cwale Judasi sebeli ota nu kakwambota na pulisita akulu na endisi omo sa twesete okumubeteka kwa onyene. \v 5 Mi sebeli awabelelwa nji mane kame atwesa okumuba amali. \v 6 Cwale Judasi sebeli opumena nji awane ekolo no kumubeteka oku nambulwa aanu no kupula. \s Jesu yo Kutukiseta Okalya Omulalelo no Paseka \r (Mateu26.17-25; Maleka14.12-21; Jowani13.21-30) \p \v 7 Cwale eliywaa no mukiti no lin̄ende nambulwa omumena abo cwale omukoko no sitabelo aba sina kufanena okutendahala. \v 8 Cwale Jesu sebeli otuma Pitolosi ni Jowani ni kwamba nji, “Mute mi mukalukise esibaka oko satukalyele omulalelo no Paseka. \v 9 Sebeli aamba kwa yonyene nji, “Cwale kubine satu kakulukisete?” \v 10 Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Komumone, aba sa mwingene mu mulenen̄i mbamu kuwana ni mulume woyo oshimbile ekomoki no meyi mi mumukon̄e mu ndoo eyo sakaingene, \v 11 cwale mwambele omunya ndoo nji, ‘Omwiyeti kame aamba kwa wene nji, kubine oko kuli omusiyo no angenda oko sa nilyele epaseka na iyetwa ange?’ \v 12 Cwale mbami monise omusiyo munene na kuwilu ona wabisiwa wino oko cwale mukalukise einu yonje.” \p \v 13 Cwale sebeli aata nukawana kanyi omo ana ambelele Jesu, mi sebeli alukisa eilya no paseka. \s Omulalelo wa Mbumu \r (Mateu26.26-30; Maleka14.22-26; 1 Makolinte11.23-25) \p \v 14 Cwale enako aba ina kukwana sebeli oikala ku tafuke na tumiwa aye. \v 15 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Kame niwabelelwe onene okulya epaseka eyi naanyi abo me kani siyanda kale. \v 16 Kakuli kame nimyambela nji sitamba kuulya kame konji aba saiiyatetetwe mu muboso wa Nyambe.” \p \v 17 Cwale Jesu sebeli oshimba ekomoki, mi aba ana kumana oukutumela sebeli wamba nji, “Mushimbe esi mi mu kutabele mukaci kenu, \v 18 kakuli kame nimyambela nji okutunda balelo sitamba kunwa embuya no waine konji omubuso wa Nyambe aba sa ukeyele.” \v 19 Cwale Jesu sebeli oshimba esinkwa mi abana mana oukutumela sebeli osipatola ni kusiba kwa onyene mane ni kwamba nji, “Olu ni lutu lwange luna biwi kwaanyi. Mutende esi memu ni puluka.” \v 20 Mi kame mundila imweya sebeli waba ekomoki munyima no mulalelo ni kwamba nji, “Eyi ekomoki no unyinga wange ina itelelwe aanyi ni ulikani no ubya. \v 21 Kono komumone elyoko lya woyo oni beteka kame lili ni mene ba tafule. \v 22 Kakuli Omwana no munu kame ata kanyi omo kun̄olelwe, kono oumai niwa woyo omubeteka. \v 23 Cwale sebeli atangisa okwibanguta mukaci koo nji anyine mukaci ketu woyo ofanena okutenda eyi. \s Etin̄ananyi nji Woyo no Kuneneba Anyine \p \v 24 Etin̄ananyi sebeli tiinguka mukaci koo nji omunene nanyine. \p \v 25 Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Ambumu no asimacaba kame akubabaza nji kame akwite amaata mukaci koo, mi abusisi kame aku babaza nji alikani no aanu.’ \v 26 Kono kasangeeso kwaanyi, cwale aanyi mulesele awo no kuneneba mukaci kenu atende kanyi anyonyo, mane omwendisi kanyi woyo wasebeleza. \v 27 Cwale omunene naanyine woyo oikalile ba tafule simba nji woyo wabelekela? Kana kasa nji woyo oikalile ba tafule, kono kame nili naanyi kanyi woyo omi belekela. \v 28 “Anyi kame muli awo ana kwikala nange mu miliko yange, \v 29 mi cwale kame ni mituma kanyi sitange omo ana ku nitumena mu litunga. \v 30 Kame sa mulye mane ni kunwa ba tafule mu mubuso wange, mane ni kwikala ba lubona lwange okwatula amasika likumi na yiili no Isilaele. \s Jesu aba Namba Eyi no Kukana kwa Pitolosi \r (Mateu26.31-35; Maleka14.27-31; Jowani13.36-38) \p \v 31 “Simoni, Simon! Komone! Satani nai saele nji amyuuluse kanyi uloto. \v 32 Kono kame nina milapelele nji etumelo yenu ilese kubwa. Mi cwale abasa mwiye kwa mene mongote abeenu. \p \v 33 Cwale Pitolosi sebeli wamba kwa onyene nji, “Mbumu, kame nikutukisite okuta nowe mu tolongo mane ni ku lifu. \v 34 Cwale Jesu sebeli wamba nji, “Kame ni kwambela Pitolosi nji omukombwe kautamba kukuwa balelo lino mbu nikana twaatu.” \s Esipusu, Esipaupau, ni Mukwale \p \v 35 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, Cwale aba nina kumituma oku nambulwa esikwama simba esipaupau simba etinjatangwa siikene muna kuulwa? \p Seli amba nji “Kakwisa.” \p \v 36 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Woyo okwite esipusu asishimbe mane ngeeso ni woyo okwite esipaupau ashimbe mi woyo wakwite omukwale aulise esikumango saye aule mumweya. \v 37 Kakuli kame nimyambela nji elin̄olo eli kame lifanena okwiiyatetetwa mwa mene elyo lyamba nji, ‘Kame ana balelwe kwiisinyi, Kakuli eyange eyo ina n̄oliwa sebeli ikwiyateteta.” \p \v 38 Cwale sebeli aamba nji, “Omone! Mbumu, ino emikwale yiili!” \p Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Naku kwana!” \s Jesu yo Lapela ba Lilundu no Itondo no Olibe \r (Mateu26.36-46; Maleka14.32-42) \p \v 39 Cwale Jesu sebeli otunda, ni kuta kanyi omo kuna kutendela nji omukwa waye, ku lilundu no itondo no Olibe, aiyetwa aye sebeli amukon̄a \v 40 Cwale aba ana kukeela ba sibaka Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Mulapele nji cwale mulese okwingena mu miliko.” \p \v 41 Cwale sebeli osheeta okutunda kwa onyene esibaka sikwana ba myeendo no liwee aba likondiwa ni kukubama banji ni manwi sebeli olapela nji, \v 42 “Sitange,” nji kame osinga, otundise esinweno esi kwa mene, kulese okutendiwa eso sisingwa kwa mene, kono eso sisingwa kwa wene.” \v 43 Cwale elingeloi sebeli liiya okutunda ku wilu mukumoongota. \v 44 Cwale yoli mu n̄alelwa no kuneneba sebeli otwalelela okulapela onene, mane esitukutuku saye sebeli sitenda kanyi ounyinga wooyela banji. \p \v 45 Cwale aba ana kumana okulapela, sebeli oiya kwa iyetwa aye nu kawana alanganine mulibaka no kweena. \v 46 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Iikene aba mulanganine? Mwinguke mulapele nji mulese okwingena mu miliko.” \s Okunungiwa kwa Jesu \r (Mateu26.47-56; Maleka14.43-50; Jowani18.3-11) \p \v 47 Abo yo silemine okwamba sebeli kwiiya enyangela no aanu ni mulume oisaniwa nji Judasi mumweya nwawo no kukwana likumi na yiili, yoatwaletete. Cwale sebeli osheeteta abeebi kwa Jesu ni kumutubeta. \v 48 Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Judasi iikene aba obeteka Omwana no munu okumutubeta?” \p \v 49 Cwale awo ana kwikala naye aba ana kumona eyo ina kutendahala, sebeli amba nji, “Mbumu tulwe ni mikwale yetu?” \v 50 Cwale omunjili mwa onyene sebeli oyaa omubika no mupulisita omukulu niku mupatula elitwi lyaye no silyo. \p \v 51 Kono Jesu sebeli wamba nji, “Kulese kame okutendahala ngeesi! Cwale sebeli olema elitwi lyaye ni ku mubalisa. \p \v 52 Cwale Jesu sebeli wamba kwa pulisita akulu na endisi no ndoo ya Nyambe na kulu awo ana kwiiya muku mulwisa nji, “Kame muneeyi kanyi kame mulwisa ombuyi ni mikwale mane ni milamu? \v 53 Kono aba nina kwikalanga naanyi amaywaa onje mu Ndoo ya Nyambe, kamu si kunilemanga. Kono ino enako yenu, ni maata no woyo no osiuwi. \s Pitolosi yo Kana Jesu \r (Mateu26.57-58; 26.69-75; Maleka14.53-54; 14.66-72; Jowani18.12-18; 18.25-27) \p \v 54 Cwale sebeli anunga Jesu ni kumutwala mu ndoo no mupulisita omukulu. Pitolosi yo mukon̄a munyima abano kuleba. \v 55 Cwale abana mana okutumbula omulilo mu lilapa no kuta ni kwikala banji bamweya, Pititolosi sebeli oikala mukaci koo. \v 56 Cwale omubeleki no mukati aba ana kumona yo ikalile mu liseli, sebeli omwaliketa ni kwamba nji, “Wuyu mulume ni yonyene mumweya wa Jesu!” \v 57 Kono sebeli okana ni kwamba nji, “Wene wo mukati, mene si muyii!” \p \v 58 Aba kuna kubita enako icana omunu munjili sebeli omumona ni kwamba nji, “Ni wene kame oli mumweya wa onyene!” \p Kono Pitolosi sebeli wamba nji, “Wene we mulume, kasa mene!” \p \v 59 Aba kuna kubita enakao icana omunji kame sebeli oongoteta okwamba nji, “Ni yonyene wuyu mulume mumweya waye, kakuli ni yonyene, Mugalileya!” \v 60 Kono Pitolosi sebeli wamba nji, “Wene we mulume, siyii eso wamba!” \p Cwale ababo yo samba omukombwe sebeli okuwa. \v 61 Cwale Jesu sebeli okusetuka ni kwaliketa Pitolosi, cwale Pitolosi sebeli opuluka amaywi ana kwamba Jesu kwa yonyene nji, “Omukombe owakasikuwa kale balelo mbuni kana twaatu.” \v 62 Cwale sebeli ota kundee nu kalila onene. \s Jesu yo Shubaulwa ni Kufuliwa \r (Mateu26.67-68; Maleka14.65) \p \v 63 Cwale alume awo ana kulema Jesu sebeli amuyandisa mane ni kumufula. \v 64 Cwale sebeli amununga ku miyo ni ku mwibanguta nji, “Onuhe! anyine ona kufulu?” \v 65 Cwale sebeli aamba amaywi anjili no kupula no kashwau kwa yonyene oku munyefula. \s Jesu yo Litiwa balubala no Kuta \r (Mateu26.59-66; Maleka14.55-64; Jowani18.19-24) \p \v 66 Cwale eliywaa aba lina kukeela omukopano no akulu no apulisita na n̄oli sebeli akuwana bamweya. cwale sebeli atwala Jesu ba kuta yoo ni kwamba nji, \v 67 “Nji ya wene Kilesite, otwambele?” \p Kono Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Nji ni myambele, kamutamba kupumena, \v 68 cwale nji ni mibangute ka mutamba ku ni tambula. \v 69 Kono okutunda bano Omwana no munu kame saikale ku lyoko no silyo no maata a Nyambe.” \p \v 70 Cwale onje sebeli aamba nji, “Ya wene cwale Omwana Nyambe? Mi Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Na mwamba ya mene.” \p \v 71 Cwale sebeli aamba nji, “Ka upaki tusi saela kame! Natu kuyupele twenyene okutunda mu kanwa kaye!” \c 23 \s Jesu Yoli Balubala lwa Pilato \r (Mateu27.1-2; 27.1-14; Maleka15.1-5; Jowani18.28-38) \p \v 1 Cwale esikwata sonje sebeli siimana ni kutwala Jesu kwa Pilato. \v 2 Cwale sebeli atateka oku mukandimeka aamba nji, “Kame tuna wana wuyu mulume yo yaulula aanu ni kutukanisa nji tulese okuba omutelo kwa Sesale mane ni kwamba nji yonyene yokame Kilesite Ombumu.” \p \v 3 Cwale Pilalto sebeli omwibanguta nji, “Kana ya wene Ombumu no Majuda? Cwale Jesu sebeli otambula nji, “Nwaamba.” \p \v 4 Cwale Pilato sebeli wamba kwa Pulisita akulu naanu no kupula nji, “Kanisiwana omubonda mwa wuyu omulume.” \v 5 Kono sebeli aongoteta okwamba nji, “Kame afilikanya aanau yo iyeta mu Judeya monje, okutunda mu Galileya mane ni kukeela kuno ku sibaka.” \s Jesu yo Tumenwa kwa Heloda \p \v 6 Cwale Pilato aba ana kuyupa eyi, sebeli oibanguta nji, “Wuyu mulume neli Mugalileya?” \v 7 Cwale abana kuyupa nji Jesu kame atunda mu mubuso wa Heloda, sebeli omutumena kwa Heloda ona kwikalanga mu Jelusalema ba nako eyo. \v 8 Cwale Heloda aba ana kumona Jesu sebeli owabelelwa onene kakuli kame ana kushukelanga onenene oku mumona, kakuli na kuyupa eyaye mi kame ana kusepa nji atende emakazo injili. \v 9 Cwale Heloda sebeli oibanguta Jesu etipuzo no kupula, kono yonyene kasi kutambula. \v 10 Akulu no apulisita na n̄oli sebeli aimana balubala lwa Jesu niku mukandimeka. \v 11 Heloda ni maslole aye sebeli ayandisa Jesu ni ku mushubaula mane ni kumufuka olwambi no kubenya ni kumuusa kwa Pilato. \v 12 Okutunda ba liywaa elyo Heloda ni Pilato sebeli akulema oulikani, naba ano kutimbanga onene kunyima. \s Jesu yo Atulelwa Elifu \r (Mateu27.15-26; Maleka15.6-15; Jowani18.39; 19.16) \p \v 13 Pilato cwale sebeli oisana bamweya apulisita akulu na busisi naanu, \v 14 ni kwamba kwa onyene nji, “Kame muna liti wuyu mulume ni kwamba nji kame ayembulula aanu. Cwale aba nina mwibanguta balubala lwenu esawana omubonda mu yaambo yenu mumu kandimeka. \v 15 Simba Heloda ni yonyene namono ngeeso, sana muusete kwaaci. Komumone, kakwisa omubonda ana tende owo ofanena elifu. \v 16 Cwale kame sa ni mufule ni ku mu lukuluka.” \v 17 Kakuli Pilato na kufanena okwa lukulwela omunjili ba nako no mukiti. \p \v 18 Kono onje sebeli akuwa nji, Aibaiwe! Otulukulwele Banabasi!” \v 19 (Omulume ona kubeekiwa mu tolongo mulibaka no mifilifili ana kwingula mu mulenen̄i ni kwibaa.) \p \v 20 Pilato sebeli wamba noo kame, mukusinga nji alukulule Jesu. \v 21 Kono sebeli akuweleza onene nji, “Angongoteliwe! Angongoteliwe!” \p \v 22 Sebeli kame wamba noo aka no waatu nji, “Iikene, eso no kwiiba ana tende? siikene esiyi eso ana tende? Mene kakwisa omubonda nina wana mwa yonyene owo ofanena elifu, kame sani mufule ni ku mulukulula.” \p \v 23 Kono onje sebeli amba mu kukuweleza nji angongoteliwe, mi okusinga koo sebeli kwiyatetetwa. \v 24 Cwale Pilato sebeli watula nji kutendiwe omo mu singela. \v 25 Cwale sebeli olukuluka omulume ona kubekiwa mu tolongo mulibaka no mifilifili ni kwibaa, woyo ana kukumbela, kono sebeli waaba Jesu mukusinga koo. \s Jesu yo Ngongotelwa \r (Mateu27.32-44; Maleka15.21-32; Jowani19.17-27) \p \v 26 Cwale aka mutwalile sebeli alema Simoni na ku Sillene, woyo ona kwiiya okutunda ku naha indina. Sebeli amushimbisa esifapano munyima ya Jesu. \p \v 27 Aanu no kupula sebeli amukon̄anga munyima na akati alila nukufula ba saali mulibaka lyaye. \v 28 Kono Jesu sebeli okutemuna ni kwamba kwa onyene nji, “Aana no akati no Jelusalema, mulese ku lila mene, kono mukulile mwenyene naanenu. \v 29 Kakuli komumone amaywaa akeyile abo aanu saambe nji, ‘Embuyoti yawo akati no kwaleye, ni mapumo awo nokwa kushimba mane ni maele awo no kwayamwisa!’ \v 30 Cwale kame satateke okwamba ku malundu nji, ‘Mutukwele beulu!’ mane ni ku tulundu tucana nji, ‘Mutufuke!’ \v 31 Kakuli nji atende eyi abo eitondo esili eyi no kuyuba, ngasibine saku tendahale aba saikukute?” \p \v 32 Eikebenga yiili no alume sebeli aishimba bamweya naye nji akaibae ni Jesu. \v 33 Cwale abana kukeela ba sibaka siisaniwa nji Katendele ababo sebeli amungongotela bamweya ni ikebenga yiili. Mi esikebenga esinjili ku lineku no silyo esinjili ku simoo. \v 34 Cwale Jesu sebeli wamba nji, Sitange, waa lemene, kakuli kayii eso atenda.” \p Cwale sebeli akutabela eibyana yaye mu kushebuluka. \v 35 Cwale aanu sebeli aimana aalikete. Kono abusisi sebeli anyefula Jesu ni kwamba nji, “Kame ana ku yoyisanga aanu cwale akuyoyise yonyene nji ya Kilesite wa Nyambe, woyo ana kuketa!” \p \v 36 Amasole nonyene sebeli amuyandisa ni kwiiya kwa yonyene ni kumuba ebeine, \v 37 ni kwamba nji, “Nji yawene Ombumu no Majuda okuyoyise wenyene!” \p \v 38 Mi beulu yaye kame kuna kun̄oliwa elin̄olo nji, “Wuyu ya Mbumu no Majuda,” \p \v 39 Esinjili no sikebanga eso sina kungongoteliwa ni Jesu sebeli saamba nji, “Kawene Kilesite? Okuyoyise mane naaci otuyoyise!” \p \v 40 Kono esinjili sebeli simukalimela ni kwamba nji, “Kucili Nyambe, kakuli wene kame oli mu katulo imweya no kufanena okufa. \v 41 Cwale kame tufanena kakuli kame tutambula omupuzo no eyi tunatende, kono wuyu mulume kasitenda esi no kwiiba.” \v 42 Cwale sebeli wamba nji, “Jesu oka nipuluke abo so kaingene mu mubuso wowe!” \p \v 43 Jesu sebeli wamba kwa yonyene nji, “Niti luli kame ni kwambela nji balelo kame so kaikale ni mene mu Paladaisi.” \s Elifu lya Jesu \r (Mateu27.45-56; Maleka15.33-41; Jowani19.28-30) \p \v 44 Kame ina ku kwana enako no munji mi ouwi sebeli ufuka enaha yonje mane konji okakeela ba hola no utanu ni tunee (9) \v 45 mi eliywaa sebeli liilola, cwale olwambi luna ku tulekiwangwa mu keleke sebeli lukauka bakaci. \p \v 46 Cwale Jesu abana mana okulila ni mulumo munene sebeli wamba nji, “Tate mu maoko owe mwa nibeeka emebo yange!” Cwale abana mana okwamba eyo, sebeli ooyela aka no mamaneneno. \p \v 47 Cwale omutateleli abana kumona eso sina tendahala sebeli oyeema Nyambe ni kwamba nji, “Niti luli wuyu mulume muwa kakwite omubonda!” \p \v 48 Cwale oundi ona kuungana ba sibaka aba ona kumona eso sina kutendahala, cwale sebeli auka ku mindi alemine ba yaali aenine onene. \v 49 Cwale onje awo ana kulimukanga Jesu nakati ana kumukon̄a okutunda ku Galileya sebeli aimana oku no kuleba alikete einu eyi. \s Okupumbekwa kwa Jesu \r (Mateu27.57-61; Maleka15.42-47; Jowani19.38-42) \p \v 50 Cwale kame kuna kwikalanga omulume no litina lya Josefa na ku Alimateya etolopo no Mujuda. Neli omunjili no manduna no Kuta, omulume no kuluka ni uwaa, \v 51 woyo kasi kutenda esi no kwiiba, kono kame ana kusaelanga omubuso wa Nyambe. \v 52 Woyo mulume sebeli ota kwa Pilato nuka kumbela olutu lwa Jesu. \v 53 Cwale sebeli oshimba olutu lwa Jesu ni ku lupungela mu lwambi no likena ni kumubeeka mu liyumbelo omo kaku sikupumbekiwamo kale omunu. \v 54 Mi neli eliywaa no ukutukiseta omukiti no Pumulo nji otateke. \v 55 Akati ana kumukon̄a Jesu okutunda ku Galileya sebeli amona eliyumbelo omo ana kulangeka Jesu. \v 56 Cwale sebeli auka okalukisa emitondo ni maati no kumuwaa ba lutu. \p Ba liywaa no Pumulo sebeli apumula okukumanena ni mulawo. \c 24 \s Okwinguka kwaafu \r (Mateu28.1-10; Maleka16.1-8; Jowani20.1-10) \p \v 1 Kono cwale ba liywaa no matatekelo no sunda amasikusiku akati sebeli ata ku liyumbelo, okutwala emitondo ana kuula. \v 2 Cwale sebeli akawana eliwee nali tundisiwa ba liyumbelo, \v 3 kono aba ana kwingena mu liyumbelo kasi kuwana olutu lwaye. \v 4 Asikomokile eyo sebeli amona alume ayiili aimanine aku mangile eikumango no kumyamyata. \v 5 Cwale asikomokike ni kwinamena etimala banji, alume sebeli amba kwa onyene nji, “Iikene aba musaela wuyu no kuyoya kwaafu? \p \v 6 Kamupuluke eyo ana kumyambela Jesu yosili mu Galileya. \v 7 ‘Nji Omwana no munu kame sabeekiwe mu maoko no aanu asikutenda esibi, mane angongoteliwe, mi liywaa no waatu ainguke.’” \p \v 8 Cwale akati awo sebeli apuluka amaywi aye, \v 9 mi aba ana kuuka okutunda ku liyumbelo sebeli ambela ano kukwana likumi ni mumweya ni kwaanu onje eyo ina tendahala. \v 10 Cwale neli Maliya Magdalena ni Jo-anna ni Maliya inawaye Jakobo na njili akati sebeli aamba eyi kwa tumiwa. \v 11 Kono amaywi aa kame ana kumonahala kwa onyene nji matangu mi kasi kwapumena. \v 12 Kono Pitolosi sebeli oimana ni kwitukela ku liyumbelo aka nangelamo, kono sebeli okawana feela olwambi ana kupungeliwamo mi Jesu kasamo. Sebeli ouka yo komokile esi sina tendahala. \s Omwendo no Kuta ku Imause \r (Maleka16.12,13) \p \v 13 Ba liywaa elyo ayiili kwawo ana ku kon̄anga Jesu sebeli ata ku mundi wisaniwa nji Emausi ibima ikwana itanu ni yiili okutunda ku Jelusalema, \v 14 alemine okwambota kwiinu yonje eyo ina tendahala. \v 15 Alemine okwamba nu kwambota bamweya, Jesu ni yonyene sebeli osheeteta ni kuta noo. \v 16 Kono amiyo oo sebeli akwangwwa oku mulimuka, \v 17 Jesu sebeli wamba nji, “Iikene mukwambota me mweenda?” \p Cwale sebeli aimana ni kumonahala okweena. \v 18 Cwale omunjili mukaci koo, osilitina lya Kileopasi sebeli otambula Jesu nji, “Wene wemboci feela ongenda nokwalimuka eyo ina tendahala mu Jelusalema mu maywaa ano?” \p \v 19 Jeau sebeli wamba kwa onyene nji, \p “Iikene einu eyo? mi sebeli aamba nji, “Okukumanena neyi ya Jesu no Nazaleta,” woyo ona kutendanga omunuhi wa Nyambe mu musebezi ni liywii balubala wa Nyambe naanu onje. \p \v 20 Omo apulisita etu no akulu na busisi omo ana kumutwalela nji aibaiwe ni kungongoteliwa. \v 21 Kono kame tuna kusepa nji yoso yoyisa Isilaele! Ee, mi komone munyima no eyi, sebeli maywaa aatu okutunda abo ina kutendahalela eyi. \v 22 Cwale akati no sikwata setu nakutu komokisa, kakuli kame ana kwikala ku liyumbelo amasiku-siku. \v 23 Kono kasi kuwana olutu lwaye, cwale sebeli auka aamba nji kono kame ana kumona epono no mangeloi awo ana kwamba nji kame ayoya. \v 24 Mu sikwata setu anjili sebeli ata ku liyumbelo nu kawana kanyi eso ana kwamba akati, kono yonyene kasi kumumona.” \p \v 25 Cwale Jesu sebeli wamba kwa onyene nji, “Anyi alume no aelo no micima no kwapumena wangu yonje eyo ana kwamba anuhi a Nyambe! \v 26 Kana kasi kulukela nji Kilesite ayandele einu ni kwingena mu kanya yaye?” \v 27 Cwale okutateka kwa Mushe nanuhi onje a Nyambe na kwatolokela mu man̄olo onje okukumanena ni Jesu. \p \v 28 Cwale aba ana kusheeteta abeebi ni mundi ana kuta, Jesu sebeli omonahala yoli balubala loo, \v 29 kono sebeli amuusa ni kwamba nji, “oikale naaci kakuli sebeli mangolwaa mi eliywaa lyaika kale.” Cwale sebeli ota okaikala noo. \v 30 Cwale yoli noo ba tafule sebeli oshimba esinkwa ni kusifuyola ni kusipatoola mane ni kwaaba. \v 31 Cwale amiyo oo sebeli atona ni kumulimuka nji ya Jesu, kono sebeli opicuka mukaci koo. \v 32 Cwale sebeli akwambota mukaci koo nji, “Kandi ngasibine emicima yetu kai simatuka aba ana mbanga naaci mu ndila, abo mane yo tubalela aman̄olo?” \p \v 33 Cwale sebeli aimana mu nako eyeyo ni kuuka ku Jelusalema, nukawana ano kukwana likumi ni mumweya aunganine bamweya nawo ana kwikalanga noo, \v 34 ona kwamba nji, “Ombumu nainguka luli mi namonahala kwa Simoni!” \p \v 35 Cwale sebeli aamba eyo ina tendahala mu ndila, mane nomo ana kumu limukela ba kupatoola esinkwa. \s Jesu yo Kumonahaza kwa Iyetwa aye \r (Mateu28.16-20; Maleka16.14-18; Jowani20.19-23; Tikezo1.6-8) \p \v 36 Asilemine okwamba eyi, Jesu yonyene sebeli oimana mukaci koo. \p \v 37 Sebeli acila onene oku yambuta nji mwendi silumba ana mono. \v 38 Sebeli wamba kwa onyene nji, “Iikene eyo mukukataleza mane nuukwibanguta etipuzo mu micima yenu.? \v 39 Komumone amaoko ni makondo nji yamene, komuni leme kakuli esilumba kasikwite olutu simba eifuba kakuli mene mumwine nji nikwite.” \p \v 40 Kame ana kwamba eyi ni kwamonisa amakaa aye ni makondo aye. \v 41 Asiulwile okupumena, mulibaka no ku wabelelwa, ni kukomoka, sebeli wamba kwa onyene nji, “Mukwite esi no kulya?” \v 42 Sebeli amuba eseemba no ndi no kukon̄ela, \v 43 mi sebeli oshimba ni kulya balubala woo amwine. \p \v 44 Cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Aa amaywi ange awo nina kwamba kwaanyi meni sili nenu nji yonje eyo in̄olilwe mu mulawo wa Mushe nanuhi a Nyambe ni mu lisamu iiyatetetwe.” \p \v 45 Cwale Jesu sebeli oyatulula etingana too nji ayupisise aman̄olo, \v 46 cwale sebeli wamba kwa onyene nji, “Esi sokame sin̄olilwe nji Kilesite afanene okuyanda nji eli no waatu ainguke kwaafu, \v 47 mi nji okubaka ni kulemeniwa eibi iyitiwe mu litina lyaye mu tinaha tonje okutateka mu Julusalema. \v 48 Aanyi muli apaki no inu eyi. \v 49 Cwale komumone, kame nituma esepiso ya sitange kwaanyi, kono mwikale mu mulenen̄i okutwala abo samu katambulele amaata atunda ku wilu. \s Jesu yo Shimbelwa Kuwilu \r (Maleka16.19-20; Tikezo1.9-11) \p \v 50 Cwale Jesu sebeli washimba ni kuta ku Betaniya, cwale sebeli oimeka amakaa aye ni kwa fuyola. \v 51 Ababo yo lemine okwa fuyola sebeli waasiya ni ku shimbelwa kuwilu. \v 52 Cwale sebeli auka ku Jelusalema awabelelwe onene, \v 53 cwale sebeli atwalelela mu Ndoo ya Nyambe alumbeka Nyambe.