\id EPH Lewo \h Episas \toc1 M̃aki Nap̃a Pol Siria Pa Pan Li Nalelagaen Wa Lala Nae Garu EPISAS \toc2 Episas \mt2 M̃aki Nap̃a Pol Siria Pa Pan \mt2 Li Nalelagaen Wa Lala Nae Garu \mt1 EPISAS \imt1 Visayuena Na Tusi Nene \is1 Komp̃asnen suniena plas na tusi nini \ip Purp̃esnen sitomiena nap̃a Pol pisayuia e m̃aki nini nap̃a naga siria pan li nalelagaena lala garu Episas, nanini visena tai nap̃a siria teke marana na keviu taaga na vetokaki lualima [1:10], nap̃a pisayu na maplarena keviu kiena Ntewa. Pisape Ntewa sinenan sape suri la nap̃a naga kila, yoko aimi aviranar la lele taaga. Naga sinenan sape suri nae mae peni a nae yomarava yoko asikolia ga amio Kristo, nap̃a naga pe p̃arin suri makega. Pupia maplarena kiena Ntewa nene, naga miliganaria sape ve kiena yaru makega na yo punuga aimi aviranar la e p̃egas ve taaga ga e yomarava nini. Visae alelaga e Yesu Kristo, akilia akila sanene, a naga pisa ruru pa yeririna lala kiena Ntewa vena asiar nap̃a akila meraravan maplarena nene e kiela maliena. \ip E komp̃asnen m̃aki p̃esa nini, Pol pisayu mrapa nap̃a Ntewa arimata miyum̃ae ea vena kilaen yeririna makega aimi ave taaga. Naga pisayu p̃elaga nap̃a Ntewa mligan lua kiena yaru lala, a pisayu nap̃a e Yesu Kristo narina Ntewa, Ntewa piyewo la, a p̃ar plan kiela milamulena viowa ea, kila apimi amesmesu apo. A pisayu m̃ena nap̃a Ntewa mila Ninuna Wa pan kiena yeririna lala, vena kila meraravanen nap̃a yoko naga la sur la van la, sanap̃a naga pisaar sape yoko kila. E komp̃asnen m̃aki na lua, Pol pisa pan la nap̃a yoko aulo m̃aki nini, sape la monar akila meraravan nap̃a ave taaga amio Kristo, e p̃elaga nap̃a akilia asikol la ruru amio li nalelagaena tap̃ena lala. \ip Pol pis pan la e p̃akaiwa lala, vena kila meraravanen p̃elaga nap̃a yeririna kiena Ntewa lala asum̃a asikol ruru la ke amio Kristo. Naga pisape sum̃are naga sane tas tai, nap̃a Kristo naga pe p̃arunia, pona sane yum̃a tai, nap̃a Kristo naga pe kemrap̃e keyowo po na mrapun yum̃a nena, pona sane sira tai nap̃a Kristo naga pe wona. \ip Ntewa sinen sii manene yeririna na yomarava la pap̃isi, a yaru la apisu kilia sinesiena nene pim kome Kristo. Pupia sinesiena nene kiena Ntewa miyuri sitomiena kiena Pol, ana naga pisawal kiena lelagaena e Kristo e m̃aki nini. M̃aki nini kila meraravan p̃elaga kiena Kristo nap̃a sinen sii ita pap̃isi, mare vena ulplan ita, viyewo ita, sum̃a iila ita e kiena lemamiena, a kila ita temesmesu ruru nena ga e marana Ntewa. \is1 Komp̃asnen tusi la na nini \ili Visena p̃esa 1:1-2 \ili Kristo a kiena sum̃are 1:3—3:21 \ili Malena viu e Kristo 4:1—6:20 \ili Visena maro 6:21-24 \c 1 \s1 Pol siar kiena visena pan la \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt Yum̃aena 18:19-21, 19:1\x*Inu Pol, nap̃a Ntewa ga naga mligan inu vena neve yaru nalologonen Lologena Wo kiena ne Kristo Yesu, inu nesiri lum̃aki nini pim̃asu pan amiu, amiu li nalelagaena lala nae pupia pulkumali nap̃a Episas, nap̃a amiu apiawa m̃arera e Kristo Yesu. \p \v 2 Inu nemlenwo amiu ke nesape p̃isi na lemamiena a sum̃arena kiena ne Ntewa Arimata a amio m̃ena ga kiena ne Yesu Kristo kieta Sup̃e, sum̃a amio amiu. \s1 Ntewa naga visa ruru ita e Kristo \p \v 3 Popon nap̃a ita teyeluar Ntewa, nap̃a naga Ntewa kiena ne kieta Sup̃e, Yesu Kristo, a naga pe Arimana m̃ena ga, vanon nap̃a ita, nap̃a tepe taaga temio Kristo, ana Ntewa naga kila po pap̃isi pan ita e navisa ruruena wo lala nae ma metava. \v 4 Nanene naga sa nap̃a pogos nap̃a yomarava nini naga pere wa, ana Ntewa naga pisaar ita p̃isi rui vena ita teve taaga temio Kristo, vena ita teve kiena, a vena kieta malena ikik ruru wo e marana, nap̃a pe kororaki re e poli. \v 5 Nanua sumo laa rui, kome pupia kiena sitomena, ana Ntewa naga mliganar ita vena kuslua ita sane narina lala, kome Yesu Kristo. Suri nene, Ntewa naga kila sane mesmesun e ya nap̃a naga pisu sape po, a naga kekaran m̃ena ga pap̃isi nap̃a naga kila. \v 6 !Teyeluar Ntewa vanon kiena pupia lemamiena nene a vanon m̃ena ga nalakorenanena wo nene nap̃a naga mla korenan ga pan ita, nap̃a pimi kome narina nap̃a naga sitom pap̃isi! \p \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Kolosi 1:14\x*Tana ne narina nene mlau, ana vanon suri nena nene, ita nap̃a tepe taaga temio Kristo nene, Ntewa naga pure plan ita, nap̃a naga piewo kieta mlamulena viowa lala. !Lelaga p̃a, lemamiena kiena ne Ntewa e ita keviu manene pap̃isi, naga pa re laa na wa! \v 8 Ntewa naga pe manmarua pap̃isi wa, a naga pisu kilale make suria, \v 9 ana naga kekaran nap̃a tam̃an ita tekilia kiena sitomena tai nap̃a naga sane navisawanena tai pan ita sumo. Naga kila sitomena nene pimi merarava ruru e ita narui, a kiena sitomena nene, nayum̃aenen suri wo la ve moki imi m̃alivi ga e Kristo. \v 10 E sitomena nene narui na, Ntewa naga sikol ruru suri punu ga va lele taaga, nap̃a naga sii la sike ma e peni, a e m̃ena ga e yomarava nini, la aimi lele taaga vatanon Kristo, ana Ntewa naga yum̃aen ruru make suri punu ga torokin kiena sitomena nene, vano vano kilamake ruru ga e kana pog nena naapo. \p \v 11 Ana p̃isi na suri punu ga monar imi m̃alivi mesmesun nena ga nap̃a Ntewa naga sitom ruru ke pisape kila. Ana vena taveve kiena sitomena nene nanua sumo, naga pisaar imimi le Israel lala vena imimi meve kiena, nap̃a imimi meve taaga memio Kristo. \v 12 Imimi ne nanini, Ntewa naga mliganar imimi vena imimi nap̃a memligan p̃esan kiamimi sitomena m̃arera e Kristo, a visae sanene, popon imimi monar meieluar Ntewa silaga, komin naga po pap̃isi. \p \v 13 Ana amiu yeririna tap̃ena m̃ena ga lala, nap̃a pe ape le Yu re la poli, amiu amloge visena lelaga nene p̃isi rui, nanene Lologena Wo nap̃a amiu atol kiamiu natamaliaena e naga, a amiu amlelaga e Kristo p̃isi rui, ana amiu apimi ape yeririna kiena ne Ntewa p̃isi rui. A vanon nap̃a amiu na ape kiena, Ntewa naga mligan kana kile na suri nene tai e amiu, nap̃a naga mla Ninuna Wa pan amiu, sa nap̃a naga pisaaria. \v 14 A Ninuna Wa nene, naga sane komsus nen navisaarena na sumo kiena ne Ntewa e ita, vena ita tekilia ruru tesape metavan Ninuna nene, p̃isi na ita tokus lalimana punu ga ve kieta, nanene na e pogos nap̃a Ntewa naga wereplan yeririna lala ava puna, nanene na la ga nap̃a naga pul plan la p̃isi rui ana la ape kiena. !Ita teyeluar Ntewa, pe mias naga po pap̃isi! \s1 Leniena Kiena ne Pol \p \v 15-16 Komin suri ne la nanene, silaga e kiau leniena lala, nesum̃a nesitom̃al amiu luen ga, a nepisa luen ga potena pan Ntewa vanon amiu. P̃elaga nene, nesiar e pogos nap̃a nemloge nap̃a amiu apiawa m̃arera ke e Yesu, kieta Sup̃e, a nap̃a asitom manene m̃ena ga nalelagaena wa tap̃ena lala, ana pimi tol nanagane, nesum̃a nemlen ke sanene. \v 17 Sila ga nap̃a nesum̃a ga nemlen ke pa Ntewa, nap̃a naga pe Ntewa kiena ne Yesu Kristo kieta Sup̃e, a nap̃a naga pe Arimata nap̃a pe naurarena keviu, nesum̃a nepiun ke tania vena naga ligan Ninuna na manmaruaena nap̃a Ninuna na kipianena van amiu, vena akilia Ntewa va ve keviu laa sane. \p \v 18 A nesum̃a nepiun ke tania vena naga vike kiamiu sitomena lala, vena avisu kilale kiena yomerarava, vena akilia suri nene nap̃a Ntewa naga pio amiu vanonia, a nap̃a kiamiu sitomena monar m̃arerania vena atol suri nena. Suri la nene, naga lalimana la nene nap̃a pe kiamiu, sa nap̃a suri wo la moki nap̃a Ntewa naga kila ruru sike na, naga pe kiena ne nalelagaena wa lala. \v 19 A amio m̃ena ga naga, monar avisu kilalea a monar akilia ruru pupia nam̃areraena kiena ne Ntewa, nap̃a naga sum̃a miyum̃ae ke e kieta malena lala, nap̃a ita temlelaga e naga. \v 20 Nanene naga nam̃areraena keviu ke ga nene nap̃a Ntewa naga miyum̃ae ea e pogos nap̃a naga pisirlua Kristo sum̃alu mali sina ga e marena, ana nap̃a siraunia, naga p̃ere naga pa mligan naga teke tano e kiena lepas marua ma e peni. \v 21 Nam̃areraena nene, naga pa laa metavan m̃areraena tap̃ena lala, amio m̃ena ga suri m̃arera tap̃ena lala, amio yerkawa tap̃ena lala, amio nasumonena tap̃ena lala nae ma e peni. Kia kiena ne Kristo naga mon manene laa metavan make kia tap̃ena lala, pe e re ga e yomarava nini poli, ana e m̃ena ga e yomarava tap̃ena nene nap̃a yoko imi. \v 22 \x - \xo 1:22 \xt Kolosi 1:18\x*Ntewa naga mligan suri la punu ga asike vatano e lana ne Kristo rui, a naga mligan lua Kristo pa e kiena sum̃are wa, ana naga pe p̃arin suri la punu ga. \v 23 A kiena sum̃are wa nene, naga sane tasnena ne Kristo, nap̃a naga pule ruru e Kristo, a nap̃a Kristo ga rui naga pule ruru e suri punu ga e yo punu ga. \c 2 \s1 Nanagane ita temal e Kristo \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt Kolosi 2:13\x*Nanua sumo, ana sa ga nap̃a amiu amare ga, vanon naviowaena lala, a kiamiu mlamulena viowa lala, \v 2 nap̃a e pogos nene, amiu amial ga e p̃elaga viowa na yomarava nini. A nanua sumo, ataveve ga sup̃e nene na nam̃areraena na yo yau lala, amlogear ga naga narui, nap̃a naga ninuna nene nap̃a naga sum̃a kila ke kiena yum̃aena e la nap̃a pe amlogear re Ntewa poli. \v 3 Ana nanua sumo, imimi le Israel m̃ena ga lala, imimi na maran taaga ga memio yeririna tap̃ena lala, nap̃a imimi mesum̃a memialoro metaveve ga nasinenanena na p̃elaga viowa kiena ne yeririna lala. Imimi m̃ena ga mesum̃a mekila ke ga suri la nap̃a kiamimi sitomena la sinemiminia, a suri la nap̃a imimi memloge po ea. Komin suri la nene, imimi na sa ga yeririna tap̃ena ga la nene, nap̃a p̃isi na Ntewa naga sinena kar imimi m̃ena ga, tap̃atete kila si suri tai van imimi narui, vano vano p̃isi na naga monar la nakoaena van imimi. \p \v 4 Ana Ntewa, kiena sineyeena a kiena nasitomiena naga keviu pap̃isi e ita, \v 5 ana pogos nap̃a sane ita na temare p̃isi rui vanon kieta mlamulena viowa lala, ana naga kila ita temali temio Kristo. Nanene na lelaga, Ntewa naga tamalia ita kom ga e kiena lemamiena. \v 6 Ana sa nap̃a ita na temali temio Kristo, Ntewa pisirlua ita temio m̃ena ga naga, ana Ntewa naga mligan ita teto tano temio m̃ena ga naga e yo nametava. \p \v 7 Ntewa naga kila sanene vena e pogos la nap̃a apimi ke ne, p̃isi na yeririna lala, la akilia avisu kilale sane kiena lemamiena nene naga keviu manene pap̃isi, nap̃a naga sitom ita sanene kome Kristo Yesu. \v 8 Ntewa naga tamalia amiu e ga e kiena lemamiena, vanon nap̃a apiawa e naga. Suri nene naga pe pimi m̃alivi re e kiamiu yum̃aena wo lap̃as poli, peraga, Ntewa naga mla korenan ga pan amiu. \v 9 Ana nanene naga pe suri re tai nap̃a yaru kilia yum̃ae vanon poli, komin visae ve sanene, p̃isi na towarwar itan vap̃isi, tevis vilavenia, tevisave “O inu, in ga netamalia in e kiau yum̃aena.” \v 10 Ita na sane suri wo tai nap̃a Ntewa miyum̃aen ruru po pap̃isi, nap̃a naga sii ita tepimi tepe yaru viu lala e Kristo Yesu, a Ntewa naga kila sanene vena ita tekila m̃ena ga yum̃aena wo lala, nap̃a naga mligan ruru sumo rui, vena ita teyum̃aenia e kieta malena lala. \s1 Ita na teve taaga e Kristo \p \v 11 Amiu na monar asitom̃ali pogos nap̃a apaeme, ana amiu na pe ape yeririna kiena ne Ntewa re poli sane le Yu lala, amiu na ape yaru tap̃ena ga lala. Komin suri ne nanene, le Yu lala, la asitom ke asape la ape yaru wa, komin nap̃a la apuarar manene p̃aviu m̃arera, ana la apisa kare amiu apisa “Kulpaona” pan amiu. Ana p̃aviu nene naga pe suri korena ga na vanua ga e tas nen yerm̃ene ne. \v 12 Ana komin nanua sumo, amiu na sa ke nene narui. Amiu ve sinemiu p̃esan re nap̃a nanua sumo, amiu asike laa koperinan Kristo pap̃isi, amiu na asike vanuan p̃egas nen le Israel lala, amiu na ape wolawa ga, nap̃a amiu na tap̃atete akilia atol suri la nap̃a Ntewa naga pisaar pan kiena yeririna lala. Ana amiu nap̃a asike e yomarava nini, amiu na peraga ape suri korena ga narui, a amiu na pe akilia re nena Ntewa poli. \v 13 Ana amiu, nap̃a nanua sumo asike laa perina, nanagane amiu apimi lavisi rui komin tana ne Kristo, nanagane narui amiu na ape taaga amio naga. \p \v 14 Kristo naga pe kieta sum̃arena, ana naga kila kieta p̃egas lua nene apimi ape taaga. Nanua sumo, imimi le Yu lala memio amiu yeririna tap̃ena lala, nap̃a ita sineta kar ita m̃aga silaga, sa ga nap̃a pupia kove tai mlip̃ere ita, ana Kristo naga m̃e plan suri nene e kiena marena. \v 15 \x - \xo 2:15 \xt Kolosi 2:14\x*Naga pisalup̃ar navisaluaena kiena ne le Yu lala, amio kana narin visena ne lala, a naga kila sanene nap̃a kila kieta p̃egas lua nene lalua aimi ave yaru taaga e naga, sane lalua aimi ave suri viu tai. Visae ve sanene narui, Kristo naga kila sum̃arena van ita. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Kolosi 1:20\x*E kiena marena e laki torovia, naga kilalua sinemimiena e ita, naga kila kieta p̃egas lua nene apimi ape yeririna taaga, ana naga pure ita sina ga top̃asup̃e si puna ne Ntewa, naga kila ita tepe mara wo temio naga. \v 17 Pogaga, e p̃elaga nene narui, Kristo naga pimi, pisawal lologena wo na sum̃arena nene pa yeririna la punu ga, nanene na amiu nap̃a pe ape le Yu re poli, nap̃a amiu asike laa perinan Ntewa, amio imimi m̃ena ga le Yu lala nap̃a imimi na mesike lavisin p̃isi rui. \v 18 Ana komin suri ne la nanene nap̃a Kristo naga kila rui, nanagane ita punu ga kieta mrapa taaga e Ninuna taaga, nap̃a teimi e marana ne Arimata. \p \v 19 Ve sanene, ana amiu na pe ape wolawa la re si poli narui, a amiu na pe ape yaru re si nap̃a pe kiela yo re poli, peraga. Nanagane, amiu na sa ga yeririna na yo kiena ne Ntewa, amio li nalelagaena wa tap̃ena lala, a amiu asike loyum̃a e m̃ana mratava. \v 20 Amiu na sane kemrap̃e lala na yum̃a tai, nap̃a li nalologena lala amio li navisawalena lala, la sane kemrap̃e na mrapun yum̃a lala. E yum̃a nene, Yesu Kristo naga sane kemrap̃e wo nap̃a pe keyowo m̃eke lika, \v 21 nap̃a naga sum̃a p̃uarar ruru ke kemrap̃e tap̃ena la nene. Naga puar la, ana la asum̃alu m̃arera, ana yum̃a nene naga sa nap̃a sum̃a pimi pe yum̃a wa m̃ana ne Ntewa. \v 22 Ntewa naga miyum̃aen amiu ke sanene narui, vena e Kristo amiu li nalelagaena lelaga lala, amiu asum̃a apimi ke sane yum̃a tai, nap̃a naga kilia va sulueen ga loyum̃a ea e Ninuna. \c 3 \s1 Pol kila yum̃aena kiena ne Sup̃e pan la rui \p \v 1 Ana komin suri la nene nap̃a nepisa p̃isi rui, inu Pol, nemlen wo amiu pa Ntewa. Nanagane nesike e yum̃a na koaena, vanon nap̃a nemiyum̃aen ke yum̃aena kiena ne Kristo Yesu pan la nap̃a pe ape le Yu re poli, sane amiu, a in na nemlen wo amiu ke na wa pa Ntewa. \v 2 ?Pona amiu na apisu kilale m̃aga nap̃a sane nesum̃a nemiyum̃ae ke vanon amiu sanene, pona peraga? Kiau yum̃aena naiila amiuena nene, Ntewa naga mla pan inu e kiena lemamiena, \v 3 ana naga sane kiena sitomena tai nap̃a sumo naga mlawania, ana siraunia naga kipian inu ea. \p Ana suri nene nesiriyu p̃isi rui, \v 4 \x - \xo 3:4 \xt Kolosi 1:26,27\x*a visae amiu auloia, p̃isi na amiu atol kiau kiliaena e lepas nen sitomena nene kiena ne Ntewa, nap̃a nanagane sum̃a pimi ke merarava e Kristo. \v 5 E teras nasumo lala, yeririna lala la pe akilia re suri nene poli sane nanagane, nap̃a nanagane Ntewa kipian ke e li nalologena wa lala amio m̃ena ga kiena navisawalena lala kome Ninuna Wa. \v 6 A visena nene nap̃a naga pimi merarava, naga sanene narui, nap̃a pisa sanini pisape, yeririna tap̃ena m̃ena lala, la amio le Yu lala, la ga luwoka ga la atol navisa ruruena lala kiena ne Ntewa, a nap̃a la sa ga ape lepas nen tasnela taaga ga, a nap̃a navisaarena kiena ne Ntewa lala, la ga luwoka kiela. Suri wo la nene la apimi am̃alivi komin lologena wo kiena ne Kristo Yesu. \p \v 7 Ana Ntewa naga kila inu nepe yaru na yum̃aena kiena ne lologena wo nene tai narui, ana yum̃aena nene naga pe nalaena wo tai nap̃a Ntewa naga mla pan inu, nap̃a kiena nam̃areraena sum̃a miyum̃ae ke kome inu. \v 8 Inu neto manene laa tanon nalelagaena wa tap̃ena lala, ana nekekara pap̃isi nap̃a e lemamiena kiena ne Ntewa, naga mligan e lum̃au vena nelologon kiena lologena wo van la nap̃a la pe ape le Yu re poli. Ve sanene narui, nesum̃a nepisawal ke pan la e suri wo kiena ne Kristo lala, nap̃a aulo p̃ele ga, \v 9 a nekipian la ke m̃ena ga sanape nap̃a Ntewa naga sum̃a kila ke kiena sitomena nene pimi p̃arpoyo. Siar e pogos nap̃a Ntewa naga sii suri punu ga, pimi tol pogos la nap̃a ap̃aro pa p̃isi rui, Ntewa naga mlawan kiena sitomena nene tom̃a ga, \v 10 ana e kieta pogos nini narui, naga kila navisi lala amio nam̃areraena lala e yo na metava ma e peni, la avisu kilale kiena namanmaruaena tap̃ena lala, e suri la nap̃a naga miyum̃aenia e lotuena kiena ne Kristo. \v 11 Suri la nene na, la torokin sitomena kiena ne Ntewa, nap̃a naga sitom ruru kemua sumo rui, pogos nap̃a yomarava nini na pere wa, ana naga kila suri la nene la apimi am̃alivi rui kome Kristo Yesu, kieta Sup̃e. \v 12 Ana komin nap̃a ita tepiawa e Kristo, a komin nap̃a ita tepe taaga temio naga, ana ita tekilia teimi tesum̃alu e marana ne Ntewa narui, nap̃a kieta sitomena ve yuwawa re, a monar sineta m̃arera e naga tevisave p̃isi na naga kekaran ita. \v 13 Komin suri ne nanene, nepiun m̃areran pan amiu, nepisape, awis, amiu na ve atam̃an re sinemiu la aloru pogos tai, nap̃a ve aloge manene re viowagan inu e pog m̃arera la nene nap̃a nekus ke vanon amiu e yum̃a nakoaena nene, nap̃a la akilali inu ke pap̃isi. Suri la nene na, la vena iilaar amiuena vena atol naurarena kiena ne Ntewa. \s1 Leniena kiena ne Pol \p \v 14 Sanene, komin suri ne la nane nepisa ke ne, nekinai, nemlen wo amiu pa Arimata, \v 15 nap̃a naga pe Arimata kemua lelaga, nap̃a ata tap̃ena lala na mratava lala nae ma e peni amio m̃ena ga nae yomerava nini, la asum̃a amla ke p̃elaga wo a kiela kia wo lala, e ga e naga. \p \v 16 Nesum̃a nepiun ke tan Ntewa, nesape sa nap̃a naga kiena naurarena keviu pap̃isi, p̃isi na ligan kiena nam̃areraena e losinemiu kome kiena Ninuna, vena sinemiu lala asum̃alu m̃arera asulue. \v 17 Inu nesum̃a nemlen ke m̃ena ga, nesape Kristo naga sum̃a pumiu silaga e losinemiu lala kome kiamiu naviawaena, a nemlen wo amiu m̃ena ga vena p̃elaga nasitomiena imi sane purp̃es nen kiamiu malena lala. \v 18 Visae ve sanene, p̃isi na amiu, amio nalelagaena wa tap̃ena lala, akilia u atorokin nap̃a avisu kilale pupia nasitomiena kiena ne Kristo, sanape nap̃a pe lepalepasa, pona piavi, pona pa metava, pona merorol sanape. \v 19 Lelaga p̃a, kiena nasitomiena nene naga keviu manene pap̃isi, ita tap̃atete tevisave tekilia ruru rui. Ana pe suri korena ga, nemlen ga vena p̃isi na amiu na akilia avisu kiena nasitomiena nene e kiamiu malena lala, vano vano-o p̃elaga wo kiena ne Ntewa lala, a kiena malena wo, aule ruru e amiu. \p \v 20 Ana nanagane, teyeluar Ntewa, nap̃a e kiena nam̃areraena keviu nap̃a naga sum̃a miyum̃ae ke ea e losineta lala, naga kilia yum̃aenia taulu manene ya nap̃a tekilia teviun tania, pona ya nap̃a tekilia tesitomia. \v 21 Ana nanagane, nalotena kiena ne Ntewa wetelu miyeluar naga komin Kristo Yesu, nanagane, a e m̃ena ga e teras lelein lala na pogos la nap̃a apimi ke ne, vano vano-o ve uro re, sanene. \c 4 \s1 Ita na sane tepe tasneta taaga e Kristo \p \v 1 Sa nap̃a nesike e yum̃a naloge viowaena, komin yum̃aena kiena ne kieta Sup̃e, nem̃areran amiu, nesape kiamiu malena lala monar mesmesu ruru e p̃elaga nene nap̃a Ntewa naga pio amiu vena amiu ayal ea. \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Kolosi 3:12,13\x*Ve sanene, amiu avatanon amiu, a amom̃au silaga. A kiamiu sitomena lala monar malum ga van amiu, nap̃a ve sinemiu mimi koskos re van amiu. P̃elaga na nasitomiena ne nanene. \v 3 Amiu na akilayonli nap̃a auarar ruru sum̃are nene nap̃a naga sum̃a sikol ruru amiu, ana ve sanene, akilia avisuar ruru navetaagaena nap̃a Ninuna Wa naga sum̃a mla ke pan amiu. \v 4 Amiu na sa ga ape tasnemiu taaga ga, a Ninuna m̃ena ga taaga ga sike e amiu, a e ke e p̃elaga nene ana navisaarena taaga ga, nap̃a kiamiu sitomena kilia sum̃alu m̃arera se ea, nap̃a Ntewa naga pio amiu vanonia. \v 5 Ana Sup̃e Yesu naga taaga ga, a kieta nalelagaena taaga ga, a nakeena m̃ena ga taaga ga, \v 6 a Ntewa m̃ena ga taaga ga nap̃a sike na, nap̃a naga pe Arimanane yaru punu ga, a naga pe sup̃en suri punu ga, a naga miyum̃aen kiena yum̃aena p̃arpoyo e yo punu ga, a nap̃a naga sike e malena kiena ne yeririna punu ga. \p \v 7 Ana e ita punu ga peve taaga, Kristo naga mla nalaena tap̃ena lala e kieta malena lala, nap̃a la apowo pap̃isi, mesmesu e kiena pupia lemamiena. \v 8 Nanene na sa nap̃a Visena Wa naga pisa nanua sumo rui e Yauena Lala, nap̃a pisa pisape \q1 \qt “Pogos nap̃a naga pa metava e yo na metava manenea, \qt* \q2 \qt naga p̃ere kiena nasinekar lala nap̃a naga taulu la rui, ataveve naga, \qt* \q1 \qt a naga mla nalaena pan kiena yeririna lala.” \qt* \rq Yauena 68:18\rq* \p \v 9 ?Ana visena nap̃a pisa pisape “Naga pa metava,” naga kana kinasia na ya? Kinas nen visena nene sape nanua sumo, naga pito manene laa tano rui, nap̃a naga pitomi tano e yomarava nini, naga pito tano e kana p̃ilip̃ili merorol ne lala. \v 10 A yeririna nene, nap̃a sumo naga pitomi tano, naga pe yaru m̃a ke sina ga nene nap̃a sirau naga pa laa metava, metava ma e peni, ana p̃isi na, naga pa ke laa metava na wa, vena naga kilia kokonia yo la punu ga nap̃a Ntewa sii la. \v 11 A naga yaru ke ga nap̃a naga mla nalaena pa kiena yeririna la narui, nap̃a lap̃asia, naga mligan la ape li nalologena lala, lap̃asia, naga mligan la ape navisawalena lala, lap̃asia, naga mligan la ape nayalinen Lologena Wo, a lap̃asia, naga mligan la ape yaru na visuaren li nalelagaena lala, ana lap̃asia, la ave navian laena m̃ena ga lala. \v 12 Kristo naga kila sanene vena kiena li nalelagaena wa lala akilia akila kiena yum̃aena, vena p̃egas kiena ne li nalelagaena lala e yomarava nini, nap̃a sane tasnena, kilia kapuru manenea, a imi m̃arera laa sane. \v 13 Ve sanene, p̃isi na ita punu ga tekilia teimi teve taaga ga e kieta naviawaena e Narina ne Ntewa, a ita teimi teve taaga m̃ena ga nap̃a tevisu kilale ruru naga e kieta malena lala. Naga ke nanene narui, tekilia teimi teve sa nap̃a yaru na marua, vano vano tol nap̃a temarua ruru sane Kristo, nap̃a p̃isi ita teimi teve yerkawa kemua lelaga sane naga. \p \v 14 Sanene, p̃isi na ita ve teve sa re si sisi, nap̃a navianena tap̃ena kiena ne yaru na visokanena lala aure kieta sitomena lala va ve tap̃ena, a nap̃a kiela navisa kotalia itaena lala la apilovilon ita, sa ga nap̃a lagi miyu ita, pona sive sum̃a kuakuankare ita tepa sane, tepa sane, peraga. \v 15 Ana monar towarar nalelagaena e p̃elaga nasitomiena, a e kieta mrapa la punu ga, monar tekapuru vena teimi teve yerkawa lala e Kristo, nap̃a naga pe p̃arin p̃egas nen kiena nalelagaena lala. \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Kolosi 2:19\x*A ita na sane kinakinas nen tasnena lala, a naga sum̃a kila ke kinakinas la nene apimi ape tas taaga ga e naga, nap̃a kiena merpu lala la asum̃a asikol ruru kana kinakinas la nene van p̃arina. A pogos nap̃a kana kinakinas nen tasnena la nene, la ataveve ruru kiela yum̃aena lala, a la asum̃a asitomila, ana tasnena nene naga kilia kapuru, kilia imi m̃arera va laa sane. \s1 Malena viu e Kristo \p \v 17 E kia kiena ne kieta Sup̃e, nom̃areran amiu ke sina ga, nesape amiu na monar avisuar amiu, p̃isi na amiu na ve ataveve re si p̃elaga kiena ne la nap̃a pe amlelaga re e Ntewa poli. La nene, kiela sitomena lala apiowa rui, ape mias pa rui, \v 18 ana asike ga e yemalolo. Ana la asike manene laa perinan malena nene nap̃a Ntewa naga mligan ke pimi, komin nap̃a la p̃arila m̃arera pap̃isi sa ga kilavaru, la pe amloge kilia re suri poli. \v 19 Sinela lala tap̃atete si amawan kiela naviowaena lala, ana la atam̃an la ga e lau narui, a e p̃elaga na kororaki lala, nap̃a la asitom korenan ga. \p \v 20 Ana e Kristo, pe apian amiu re nenaga e p̃elaga tai ne sanene poli, peraga. \v 21 Ana la apisayu kiena suri wo la moki pan amiu p̃isi rui, pan amiu nap̃a ataveve ke naga, a la apian ruru amiu e nalelagaena la nene nap̃a sike e Yesu. \v 22 \x - \xo 4:22 \xt Kolosi 3:9\x*Sanene, ana amiu na monar aligan lua p̃elaga marua nap̃a apaeme amio. P̃elaga nene naga sum̃a kila ke kiamiu malena na sumo pimi piowa, a sumo, kiamiu nasinenanena viowa na p̃elaga la nene asum̃a apisa kotalia amiu, ana asum̃a akila kare manene kiamiu malena la keviu pap̃isi. \v 23 Ana nanagane, sinemiu lala a kiamiu sitomena lala monar imi ve urviu nenaga, \v 24 \x - \xo 4:24 \xt Kolosi 3:10\x*a amiu na monar akus p̃elaga viu lala na kiamiu malena viu e Yesu nene, nap̃a Ntewa naga sii e amiu, sa ga kiena, nap̃a yeririna lala la akilia avisu sa nap̃a mesmesu ruru kemua, a pe suri wa. \p \v 25 !Sanene narui, visokanena toko! Komin nap̃a ita tepe kinakinas nen tasnena ne Kristo ga, ana monar teve lelaga lue ga va nalavisin ita la silaga. \p \v 26 A visae sinemiu mimi pogos tai, ve akila re nap̃a nasinemimiena nene were amiu ava e namlamulen viowa, a kiamiu nasinemimiena nene monar vito tano sumo, p̃isi na mrae vito tano. \v 27 Amiu na monar ve ala re pulmas tai va Yermare, vena naga imi kila kare amiu, ava aviowa laa sane. \p \v 28 Yaru nap̃a sumo naga pe yaru na vinauena, naga monar p̃isin vinauena. Naga monar yum̃ae m̃arera e limana, e p̃elaga na mesmesu, ana p̃isi na naga kilia visuar ruru naga, a iila m̃ena ga yaru la nap̃a limala korena. \p \v 29 E kiamiu visena lala, ve avisa re visena kar lala, ana avisa ga visena la nap̃a naga kilia iilar kiela sitomena lala, nap̃a la aloge kiamiu visena nene, nap̃a naga toroki ga, a nap̃a mesmesu, a nap̃a kilia iila la. \v 30 Amiu ve akila re Ninuna Wa memawa, pona loge viowa vanon kiamiu visena viowa la nene, komin nap̃a Ninuna Wa nene, Ntewa naga mligan e amiu sane kiena kile tai, vena naga visawal visave amiu na ape kiena, a vena visawal m̃ena ga visave p̃isi na naga wereplan amiu e legiena maro. \v 31 Sanene, popon ve akila re si sinekarena lala, a sinemiu ve uarar re si simimiena, a sinemiu ve melkalka re sina. Amiu aligan p̃elaga na vilupena a navisviowaena, a aligan p̃elaga na sinekarena. \p \v 32 \x - \xo 4:32 \xt Kolosi 3:13\x*Ana amiu na awo van amiu, a sinemiu lala malumu ga van amiu, aviewo amiu, sa nap̃a Ntewa naga piewo amiu rui kome Kristo. \c 5 \s1 Amiu na ayal e yomerarava \p \v 1 Ana komin nap̃a amiu ape sisi wo kiena ne Ntewa lala, amiu akilali nap̃a ataveve kiena p̃elaga. \v 2 Amiu na monar ayal e nasitomiena, sa nap̃a Kristo naga sitom amiu, naga tam̃an kiena malena pan amiu, sane ponotaninu tai nap̃a po pan Ntewa, a sane nakup̃ap̃aena tai nap̃a Ntewa kekarania. \p \v 3 Komin nap̃a amiu ape nalelagaena wa kiena ne Ntewa, ana pe mesmesun re nenaga nap̃a pogos tai, suri lap̃asia imi kakate e amiu sane lau, pona suri na memawaena lala, pona p̃elaga nasinesuniena suri lala, a suri la nene pe pon re m̃ena ga ava atakorkoron poli. \v 4 A pe pon re nap̃a amiu avisa visena kar la poli, a visena namname lala, a visena na totorouena viowa. Ana popon amiu na asum̃a avisa ga potena van Ntewa. \v 5 Nesape nevisa meraravan van amiu sanini: la nap̃a la asum̃a atap̃a ke lau, a la nap̃a asum̃a akila ke suri na memawaena, a la nap̃a sinela sun manene suri la silaga, la nene p̃isi na akokovio. Yaru na sinenan manene laa suri la silaga, naga maran taaga ga amio yaru nap̃a naga mlotun ke sup̃e tap̃ena lala. Amiu na monar alelaga e visena nini silaga, pisape la nap̃a apuarar ke p̃elaga viowa la nene, p̃isi na la tap̃atete nenaga akilia ava loyum̃a e Nasup̃enena kiena ne Kristo amio Ntewa. \p \v 6 Amiu na ve atam̃an re yaru la aure amiu ava e mrapa tap̃ena lala, nap̃a la avisa kotalia amiu ga e kiela visena kiki lala. Suri ne la nanene naga kila Ntewa naga sinena karla rui, sa nap̃a visae la pe amlogear re naga poli, ana p̃isi na naga la nakoaena van la. \v 7 P̃isi na amiu ve ava ave p̃egas re nena amio yeririna la ne sanene. \v 8 Nanua sumo na, amiu la nene ape yeririna na yemalolo ga lala, ana nanagane nap̃a amiu asike e kieta Ntewa narui, ana amiu asike m̃ena ga e kiena yomerarava. Ve sanene na, amiu monar ayal silaga ve sa nap̃a amiu na ape yeririna na yomerarava nene narui, \v 9 komin e yomerarava nene, p̃isi na kiamiu malena wo, a mesmesu, a ve lelaga, ana p̃isi na kilia war mras la nap̃a po ve moki. \v 10 Amiu na monar akilayonli nap̃a alual p̃elaga ya nap̃a kieta Ntewa naga kekarania. \v 11 P̃isi na amiu na ve amio re yeririna la nap̃a la akila ke suri viowa lala, nap̃a pe yum̃aena korena ga lala na yemalolo. Ana popon visae amiu avietavan suri viowa la nene aimi e yomerarava. \v 12 Ita na tememawanli m̃ena ga vena tevisayu suri la nap̃a la apa akilawania, \v 13 ana pogos nap̃a Ntewa naga vietavan suri la punu ga nene, aimi e yomerarava, p̃isi na yomerarava nene naga kila p̃elaga la nene la amolmolue. \v 14 A pogos nap̃a yomerarava naga kila suri la punu ga imi molmolue e yometava sanene, suri m̃ena ga la nene p̃isi na imi ve sa yomerarava. Nanene na sa ga yauena nene pisa, nap̃a naga pisa, pisape \q1 “Ko nene nap̃a omomalio rui, otavilo, \q1 osum̃alu e marena, omal sina, \q1 ana p̃isi na Kristo naga tegoli ko.” \p \v 15 Komin suri nene, amiu na monar avisuar ruru amiu, sane p̃isi na yoko ayal ve sanape. P̃isi na amiu na ve ave sa re la nap̃a la pe p̃arila re poli, ana amiu na monar akila p̃elaga kiena ne yeririna la nap̃a ape manmarua ruru po. \v 16 \x - \xo 5:16 \xt Kolosi 4:5\x*Amiu na monar ava ayuporu e pulmas punu ga nap̃a amiu am̃alia, vena kilaen yum̃aena wo lala ea, komin nap̃a ita tesike e pogos na viowaena. \v 17 P̃isi na amiu ve ayum̃ae wowe re, ana monar amiu na akilali akilia suri punu ga la nap̃a kieta Sup̃e naga sinenan sape akila. \p \v 18 P̃isi na amiu na monar ve amun re si kuruta na munena vano vano-o akilalu p̃arimiu, vanon p̃elaga nene, p̃isi na naga kilia kila kare make ke sina ga kiamiu malena lala. Ana amiu na monar aule ga e Ninuna Wa. \v 19 \x - \xo 5:19 \xt Kolosi 3:16,17\x*Popon nap̃a amiu asunyu visena na Tus na Yauena lala, a yauena wa lala, a yauena na yeluarena Ntewa lala van amiu, a amiu monar ayau e yauena wa lala, vena aieluar kieta Sup̃e e sinemiu la wetelu. \v 20 A vanon suri la punu ga, silaga amiu asum̃a avisa potena va Arimata Ntewa, e kia kiena kieta Sup̃e, Yesu Kristo. \s1 P̃elaga na talopaena \p \v 21 Amiu li nalelagaena lala, yerm̃ene a sira, monar avatanon amiu, sa ke ga nap̃a asum̃a apatanon ke Kristo. \p \v 22 \x - \xo 5:22 \xt Kolosi 3:18; 1Pit 3:1\x*Amiu sira la nap̃a atalopa, monar avatanon womiu lala, sa nap̃a asum̃a apatano ke pa kieta Sup̃e, \v 23 komin nap̃a yerm̃ene naga pe p̃arin wona, naga sa nap̃a Kristo naga pe p̃arin kiena lotuena, nap̃a lotuena nene naga pe tasnena, nap̃a naga tamalia. \v 24 Komin suri nene, sira lala la monar avatanon wola lala e suri punu ga, sa ke nap̃a lotuena kiena ne Kristo sum̃a patanon ke naga. \p \v 25 \x - \xo 5:25 \xt Kolosi 3:19; 1Pit 3:7\x*A amiu yerm̃ene la nap̃a atalopa, monar asitom manene womiu lala, sa nap̃a Kristo naga sitom manene kiena lotuena, ana naga tam̃an kiena malena vanonia. \v 26 Naga kila kiena lotuena mekiki, a naga kevania e wii, a e kiena visena, ana naga miawa pa Ntewa. \v 27 Kristo naga kila sanene vena kilia were kiena lotuena imi puna, nap̃a naga pe wa nap̃a pe wa ruru manene laa sike na, sane sira m̃ee tai, nap̃a naga sum̃ate ke sape talopa, nap̃a naga mekik ruru po, a naga pe namname re poli, a sa nap̃a amiyowau ruru tanea naga po na po. \v 28 E p̃elaga m̃ena nene, yerm̃ene naga monar sitom manene wona, visuar ruruia sa ga nap̃a naga pisuar ruru ke ga tasnena. Yerm̃ene nap̃a naga sitom manene wona, naga sum̃a sitom ke sina ga naga. \v 29 Yaru la ve asum̃a avisu kare re tasnela lala, pona akila kare la, peraga, ana yeririna la asum̃a apagan rurula, a la asum̃a apisuar ruru ke tasnela lala. Naga nene naga sa ke ga nap̃a Kristo kila ke pan kiena lotuena, \v 30 a ita na tekilia ruru suri nene po pap̃isi, komin nap̃a ita na tepe kinakinas nen tasnena lala. \v 31 Visena Wa naga pisayu m̃ena ga p̃isi rui, nap̃a yerm̃ene amio wona, lalua na aimi ave tasnela ve taaga ga, nap̃a naga pisa pisape \q1 “Komin suri ne nanene, yerm̃ene ligan arimana amio anena, vano vilolar wona na sira, ana lalua aimi sane ave taaga ga narui.” \p \v 32 Visena Wa nene, visena urmi tai naga sum̃a ea, nap̃a sumo naga sane navisawanena ga tai, ana nanagane, nekilia nesape visena nene naga sum̃a pisawal ke Kristo amio kiena lotuena ne. \v 33 Ana ve asitom re avisave visena nene naga pe pisa amiu re m̃ena poli, peraga, pisa amiu ke m̃ena ne. Ee lelaga p̃a, amiu yerm̃ene lala, monar asitom manene womiu lala, sa ga nap̃a asitom amiu ke ga, a amiu sira m̃ena ga lala, monar avatanon womiu lala. \c 6 \s1 P̃elaga kiena ne sisi lala amio arimala lala a anela lala \p \v 1 \x - \xo 6:1 \xt Kolosi 3:20\x*Sisi lala, amiu na ape sa nap̃a li nataveveena Kristo, amiu alogear arimamiu lala a anemiu lala, sur ne nanene na mesmesun nap̃a amiu akila. \v 2 Navisaluaena tai e Visena Wa kiena ne Ntewa pisa sanini, nap̃a pisape “Amiu na ato ga tano e arimamiu amio anemiu lala,” a naga nene navisaluaena na sumo nap̃a kiena navisaarena tai teke metava e a, \v 3 nap̃a naga pisa, pisape visae akila sanene, \q1 \qt “p̃isi na sur na kiamiu malena lala kilia kiriri wo, a vena p̃isi na kiamiu malena e porotano nini naga ve piavi.” \qt* \rq Naw 5:16\rq* \p \v 4 \x - \xo 6:4 \xt Kolosi 3:21\x*Amiu arimala lala a anela lala, sinemiu la ve vilul re va narimiu lala silaga, vano vano la sinela kar amiu ke sina ga. Ana amiu na monar akawe ruru la mesmesu, a amiu avian la, a akipian la e mrapa na kieta nalelagaena e Kristo. \s1 P̃elaga kiena ne yaru na yum̃aena amio kiela yerkawa lala \p \v 5 \x - \xo 6:5 \xt Kolosi 3:22-25\x*Amiu yaru na yum̃aena lala, alogear kiamiu yerkawa lala na yomarava nini, sa nap̃a amaraun la, a avatanon la, a amiu monar akila sanene e sinemiu la wetelu, sa nap̃a amiyum̃ae ke kiena ne Kristo. \v 6 Amiu na pe pon re asum̃a akila ve sanene e pogos ga nap̃a la asike amio amiu poli, vena amiu akilali ga nap̃a la akekaran amiu, ana monar akila suri la nap̃a Ntewa naga sinenania silaga, amio kemua sinemiu lelaga, sa nap̃a amiu na ape yaru na yum̃aena kiena ne Kristo. \v 7 Amiu na monar akekaran kiamiu yum̃aena lala, a popon ve akila re si yum̃aena sa ke nap̃a amiyum̃ae ke ga pa yaru, ana akila sa nap̃a amiyum̃ae ke pa kieta Sup̃e. \v 8 Amiu na asitomli sa nap̃a visae yaru tai naga pe yerkawa tai, pona naga pe yaru na yum̃aena ga tai, ana pe suri korena ga, p̃isi na Sup̃e naga lamaran suri wo vania torokin kiena yum̃aena wo lala. \p \v 9 \x - \xo 6:9 a \xt Kolosi 4:1, \xo b \xt Kolosi 3:25\x*A amiu yerkawa kiena ne yeririna na yum̃aena lala, amiu m̃ena ga akila mesmesu va kiamiu yeririna na yum̃aena lala, a ve avisin re sinekar van la silaga. Amiu na asitom̃alia, nap̃a amiu amio la, amiu punu ga kiamiu Yerkawa taaga ga nap̃a sike ma e peni, a naga sum̃a kila maran taaga ga pa yeririna la punu ga. \s1 Tekila mara pa yermare \p \v 10 Lavisi ke nekila make kiau visena narui, ana nesitom nesape nevisa van amiu sanini, amiu am̃areran manene li nap̃a amiu am̃arera e kieta Sup̃e, amio kiena pupia nam̃areraena. \v 11 Amiu na ayen kulsota m̃arera na mara lala nap̃a Ntewa naga mla pan amiu, vena amiu akilia asum̃alu, a akilia asuwo mraai kiena ne Yermare, amio kiena navisokanen viowa lala nap̃a naga sum̃a kila ke pan amiu. \v 12 La nap̃a ita tesum̃a tekila ke mara pan la e kieta malena, la pe ape yeririna re poli. Ita tesum̃a tekila ke mara pa nam̃areraena tap̃ena la ne, amio yerkawa lala kiena ne yermare lala, amio sup̃e lala kiena ne la nap̃a nanagane la ape purp̃es nen yemalolo e yomarava nini, a tesum̃a tekila ke m̃ena mara temio kimi viowa la nene, nap̃a la moki liu, nap̃a asum̃a ke e yo punu ga. \p \v 13 Ana popon ayen ruru suri na kilaen mara kiena ne Ntewa la nene narui, ana pogos punu ga a e legiena punu ga, nap̃a Yermare naga imi vena kila mara van ita, p̃isi na ita tekilia tekila mara va nasinekar la nene, vano vano p̃isi, ana ita tesum̃alu m̃arera ke tesike na wa. \p \v 14 Pogos nap̃a amiu asum̃alun kilaen mara sanene, kiamiu sur m̃arera nakilaen mara lala na sanini narui. Kulka nap̃a ap̃ereari e m̃ep̃emiu, naga sa nap̃a amiu apuarar p̃elaga na lelagaena. A kulsota m̃arera na kilawoen yepemiu vanon mraai lala, nanene na sa nap̃a amiu apuarar ruru p̃elaga mesmesu sum̃a e kiamiu malena lala wetelu. \v 15 Ana pupia kulus nen lamiu na yalena, naga na sa nap̃a amiu asun ke asape ava avisawal Nalologena Wo na sum̃arena. \v 16 Kulp̃ave nene nap̃a amiu na apuararia nakilawoen mraai kiena ne Yermare la nene, nap̃a kapi pivavaga ke e la, nanene naga sane kiamiu naviawaen m̃arera e Ntewa. \v 17 A kiamiu kulparimiu na mara, naga sane natamaliaena, nap̃a Ntewa naga mla pan amiu, a playu na kilaen mara kiena ne Ninuna Wa nap̃a amiu awaria, naga sane Visena Wa kiena ne Ntewa. \p \v 18 A amio suri la nene, amiu na monar alen m̃ena ga, monar aviun tan Ntewa vena iila amiu. A silaga monar alen e nam̃areraena kiena ne Ninuna Wa, a p̃isi na monar asitom̃al li nalelagaena wa tap̃ena la silaga e kiamiu leniena lala, nap̃a maramiu ve kawa re pogos tai. \v 19 A naga ke sina ga, amiu na monar alenwo inu m̃ena ga, vena p̃isi na Ntewa naga la pulmas na visena tai van inu vena nevis, vena ve nesitom p̃ele re nap̃a nekilia nelologon Nalologena Wo kiena ne Kristo, nap̃a sumo naga su tapoloun yeririna lala, ana nanagane, p̃isi na nem̃areran nap̃a nevisawal van la. \v 20 Inu na nepe yaru na lologonen Nalologena Wo nene, ana nesike e yum̃a nakoaena, ana amiu na monar alenwo inu vena ve nesitom p̃ele re nap̃a nelologon Nalologena Wo nene e nini, sa nap̃a mesmesun ga nap̃a netap̃a. \s1 Visena maro kiena ne Pol \p \v 21 \x - \xo 6:21 \xt Yum̃aena 20:4; 2Tim 4:12\x*\x - \xo 6:21 \xt Kolosi 4:7,8\x*Inu sineun nesape vena amiu na akilia kiau suniena lala, ana komin sur ne nanene yoko neligan kieta erau wo nene, Tikikas, im̃asu pun amiu. Naga na p̃ar yepe m̃aen yum̃aena lala kiena ne kieta Sup̃e e yo nini, \v 22 ana p̃isi na naga visawal van amiu visave imimi mesike sanape, vena amiu na akilia aloge wo si e imimi. \p \v 23 Ana sum̃arena, sitomena a naviawaena la apitom kome Ntewa Arimata, a Yesu Kristo kieta Sup̃e, la asum̃a amio ita, amio m̃ena li nalelagaena la punu ga. \v 24 A lemamiena kiena ne Ntewa naga sike e amiu, a e m̃ena ga e ita punu ga nap̃a tesum̃a tesitom manene laa kieta Sup̃e Yesu Kristo, nap̃a p̃isi na ita tesitom naga vano vano-o, ve uro re, sanene. \p Inu, Pol.