\id 1JN \h १ युहुन्‍ना \toc1 युहुन्‍नारे़ साप्‍तुबा थिक्‍सिगेःक्‍पा सक्‍इङ्‌घङ् \toc2 १ युहुन्‍ना \toc3 १ युहुन्‍ना \mt1 युहुन्‍नारे़ साप्‍तुबा थिक्‍सिगेःक्‍पा सक्‍इङ्‌घङ् \imt1 निःसुम् \ip कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् सेःक्‌युक्‍मिबा युहुन्‍नारे़ साप्‍तुबा थिक्‍सिगेःक्‍पा सक्‍इङ्‌घङ्‌लो॥ बा कन्‌युहुन्‍नाःल्‍ले़ ये़सुरे़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा कुहिङ्‌मन्‍निल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ वेॽस्‍मा साप्‍पन्‍नाङ्‌साप्‍तु, हे़क्‍क्‍याङ् कन्‌सक्‍इङ्‌घङ् एगाङ् वेॽस्‍मा ने़त्‍छि सक्‍इङ्‌घङ्‌हाॽ नु सुफो मे़प्‍मनाबा साप्‍पन्‍निन्‍नाङ्‌साप्‍तुरो॥ \ip युहुन्‍नारे़ साप्‍तुबा कन् थिक्‍सिगेःक्‍पा सक्‍इङ्‌ङिन् ने़त्‍छि निङ्‌वाॽसोःक्‍को साप्‍ते़आङ् वये़रो॥ थिक्‍सिगेःक्‍पो, कन् सक्‍इङ्‌घङ् के़निःप्‍पाहाॽ निङ्‌वाॽफुमाङ् नु आबुगे़न् कुस्‍साः ये़सु ख्रिस्‍तरे़ सेसे कुदङ्‌जुम्‍मो हिङ्‌मा आःन्‍छिङ्‌मा पिमासि वये़॥ निसिगेःक्‍पो, कन् सेसे तङ्‌जुम्‍मो इङ्‌ले़क्‍के सिक्‍साम्‍बाहाॽरे़ खुनिॽ इङ्‌ले़क्‍के पाःन्‍निन् खे़म्‍मा मे़ःन् फाॽआङ् साम्‍दिङ् पिमासि वये़रो॥ इक्‍सा खाम्‍बेःक्‍मोबा निङ्‌वाॽ पाःप्‍पाःप्‍पा पाःन्‍हाॽलाम्‍मे ताप्‍फे़ःम्‍बा पाःन्‍हाॽ पोःङ् हे़क्‍क्‍याङ् ये़सुःङ्‌ग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌साः वये़बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ खुने़ॽग से़क्‍खाए मे़न्‍छाम् याप्‍मि पोःङ्‌मा मे़सुक्‍ने़न्‍लो लॽरिक् इङ्‌ले़क्‍पा निसाम्‍मिन् से़ःरे़आङ् वये़रो॥ कन् इङ्‌ले़क्‍के सिक्‍साम्‍बाहाॽरे़ कन् इक्‍सा खाम्‍बेःक्‍मोबा हिङ्‌मन्‍नो इक्‍सा खाम्‍बेःक्‍मो के़बोःङ्‌बा तुक्‍खेवालाम् एःक् पोःङ्‌मा पोःङ् लॽरिक् मे़बाःत्तु हे़क्‍क्‍याङ् से़न्‍लप्‍पिल्‍ले़ लागि नोनिङ्‌वाॽ कप्‍मा नु वेॽहाॽ लुङ्‌माॽ तुक्‍मासि चाहाबा मे़जोःक्‍ने़न् फाॽआङ् मे़हुॽरुसिरो॥ \ip युहुन्‍नाःल्‍ले़ अक्‍तङ्‌बा इङ्‌ले़क्‍पा निसाम्‍मिन् अत्तुरो॥ ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌मे़न्‍छाम् याप्‍मि चोगे़ फाॽआङ् खुने़ॽ नुःरिक्‍काङ् हुॽरुसि, हे़क्‍क्‍याङ् ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌नसाःन् के़जोःक्‍पा नु निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि के़मे़प्‍पा के़रे़क्‍ले़ लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌माआङ्‌पोःङ् फाॽआङ् पाःत्तुरो॥ \iot थामिङ्‌ \io1 निःसुम् १.१-४ \io1 खाओःप्‍मान् नु खादाम्‍मान् १.५-२.२९ \io1 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमुॽइदाङ्‌सा नु माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ कुमुॽइदाङ्‌सा ३.१-२४ \io1 से़क्‍खा नु इङ्‌ले़क् ४.१-६ \io1 मिःम्‍जिःल्‍ले़ चोःक्‍मा के़बोःङ्‌बा याःम्‍बक् ४.७-२१ \io1 के़नाःम्‍बा नसाःन् ५.१-२१ \c 1 \s1 हिङ्‌मन्‍ले़ पाःन्‍जाक् \p \v 1 तोलिङ्‌सोमुआङ्धोए वये़बा, आनिगे़ खे़प्‍सुम्‍बे़आङ् वयिगे़बा, हे़क्‍क्‍याङ् आबाङे मिक्‍किल्‍ले़ निःसुम्‍बे़आङ् वयिगे़बा, नुःरिक्‍काङ् ओमे़त्तुम्‍बे़आङ् वयिगे़बा, हे़क्‍क्‍याङ् आबाङे हुक्‍किल्‍ले़ सुःसुम्‍बे़आङ् वयिगे़बा हिङ्‌मन् के़बिबा पाःन्‍जाक्‍किल्‍ले़\f * \fr 1:1 \ft हिङ्‌मन् के़बिबा पाःन्‍जाक्‌–ये़सु ख्रिस्‍तरे़ लत्‍छा कुमिङ्॥\f* कुयाःम्‍बेओ खिनिॽ सक्‍इङ्‌घङ्‌हाक्‍कासिगे़रो॥ \v 2 खे़न् हिङ्‌मन्‍निन् थाःम्‍सिङ्‌, हे़क्‍क्‍याङ् आनिगे़ निःमनाआङ् खे़ल्‍ले़न् साःक्‍खि पिमनारो॥ खुने़ॽए मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍लो फाॽआङ् खिनिॽ मे़त्तासिगे़ॽरो॥ खुने़ॽग पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु वये़, हे़क्‍क्‍याङ् आनिगे़ओ थाःम्‍सिङ्‌लो॥ \v 3 खिनिॽ आनिगे़नु सेसे तङ्‌जुम् के़जोगुम्‍ल फाॽआङ् आनिगे़ निःमनाबा नु खे़म्‍मनाबा पाःन्‍हाॽ खिनिॽ मे़त्तासिगे़बारो॥ आनिॽ तङ्‌जुम्‍मिङ्‌ग पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु हे़क्‍क्‍याङ् आबुगे़न् कुस्‍साः ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‍नु वाॽरो॥ \v 4 आनिगे़ सःप्‍मान् कुलिङ्‌धो के़त्‍ल फाॽआङ् कन् पाःन्‍हाॽ साप्‍तुम्‍बे़आङ् हाक्‍कासिगे़बारो॥ \s1 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिरो \p \v 5 आल्‍ल निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिरो, खुने़ॽओ मिःसाक्‍काङ् खादाम्‍मान् होःप्‍लो के़लॽबा इङ्‌घङ्‌ङिन् आबुगे़न् कुस्‍साःन्‍लाम् खे़प्‍सुम्‍बे़आङ् खिनिॽ मे़त्तासिगे़आङ् वाॽरो॥ \v 6 आनिॽ सेसे तङ्‌जुम्‍मिन् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु वाॽ लॽरिक् आबाःत्तुम् कर माक्‍चिगे़न् खादाम्‍मो लाङ्‌घेःक्‍मनाबा कुइसिःक् लायोओ आवाॽने़ फाॽग्र आनिॽ इङ्‌ले़क् पाःन् आबाःत् हे़क्‍क्‍याङ् से़क्‍खाओ आन्‌वाॽने़न्‍लो॥ \v 7 कर निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिओ वाॽबा कुइसिःक् आनिॽआङ् से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिओ आहिङ्‌ल आवाॽने़ फाॽग्र आनिॽ लुम्‍मो सेसे तङ्‌जुम् पोःङ्‌लो॥ हे़क्‍क्‍याङ् आबुगे़न् कुस्‍साः ये़सुरे़ कुमाक्‍खिॽइल्‍ले़ आनिॽ काक् लायोलाम् सुत्‍थो आजोःक्‍लो॥ \p \v 8 कर आनिॽ लायो मे़ःन्‍ने आवाॽ लॽरिक् आबाःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र आनिॽ आबाङे इङ्‌आले़क्‍सिङ्‌ङाङ् से़क्‍खाःन् आनिॽओ होःप्‍लो॥ \v 9 कर आनिॽ लायोहाॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुदगि आबाःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र ले़प्‍मि आबिॽरो हे़क्‍क्‍याङ् आनिॽ काक् फे़न् याःम्‍बक्‍कोलाम् सुत्‍थो आजोःक्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खुने़ॽग नसाःन्‍साबा नु साम्‌योनिबा चोःक्‍लो॥ \v 10 आनिॽ लायो मे़न्‍जोःक्‍के आवाॽ लॽरिक् आबाःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र खुने़ॽ इङ्‌ले़क् के़बाःप्‍पा आजोगुम्‍माङ् खुने़ॽ कुबाःन्‍जाक्‍किन् आनिॽओ होःप्‍लो॥ \c 2 \s1 आनिॽ कुभाॽ के़बिबा ख्रिस्‍त \p \v 1 आमिःम् आस्‍साःसे, खिनिॽ लायो मे़जोगे़म्‍मिन्‍ने़ॽ फाॽआङ् कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ कर कुभारे़ लायो मे़जोगुसाङ् आनिॽ लागि के़बाःप्‍पा के़बिबा साम्‌योनिबा ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌आनिॽ लायोलाम् ले़प्‍मि आघोःसुम्‍ल फाॽआङ् पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् पेलि फाक्‍तुॽरो॥ \v 2 आनिॽ लायोःन् ले़प्‍मि पिमारे़ लागि खुने़ॽ सिदुङ्‌जभा पोःक्‍खे़, हे़क्‍क्‍याङ् आनिॽ लायोरे़ लागिरक्‍ग मे़ःन्, कर इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो के़वाॽबा के़रे़क् मे़न्‍छाम्‍गे़न् याप्‍मिहाॽरे़ खुनिॽ लायोरे़ लागिआङ् खुने़ॽ स्‍ये़बारो॥ \p \v 3 आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुइङ्‌जाःङ्‌ङिन् आइःत्तुम् आनाःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र खुने़ॽ नुःरिक्‍काङ् कुसिङ् आनिःत्तुम् के़लॽबान् से़क्‍खा आनिःसुम्‍लो॥ \v 4 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् इङ्‌गाॽ कुसिङ् निःत्तुङ्‌लॽरिक् के़बाःप्‍पाल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुइङ्‌जाःङ्‌हाॽ मे़इःत्तुन् मे़नाःत्तुन्‍ने़ फाॽग्र खे़न् मनाःन् इङ्‌ले़क् के़बाःप्‍पारो, हे़क्‍क्‍याङ् खे़ल्‍लो से़क्‍खाःन् होःप्‍लो \v 5 कर निङ्‌वाॽफु पाःन्‍जाक्‍किन् के़इःप्‍पा के़नाःप्‍पाल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् से़क्‍खाए साॽरिक् मिःम्‍जि मे़त्तुॽरो॥ हे़क्‍केलॽरिक् आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु आवाॽ के़लॽबान् आनिःसुम्‍लो॥ \v 6 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङो वाॽआ लॽरिक् के़बाःप्‍पाल्‍ले़ ये़सुरे़ चोगुबा कुइसिःक् चोगुर वाॽर पोःङ्‌लो॥ \s1 कुसङ् इङ्‌जाःङ् \p \v 7 आमिःम् आन्‍जुम्‍से, कन् साप्‍तुङ्‌बा इङ्‌जाःङ्‌ङिन् कुसङ् इङ्‌जाःङ्‌ग मे़ःन्‍लो॥ कङ्‌ग उन्‍छोःन्‍नाङ्धो खिनिॽनुए के़वाॽबा के़युःबा इङ्‌जाःङ्‌लो॥ कन् उन्‍छोःन्‍बा इङ्‌जाःङ्‌ङिङ्‌ग के़घे़प्‍सुम् के़सुरुम्‍बा पाःन्‍जाक्‍लो॥ \v 8 हे़क्‍केसाङ् कन् साप्‍तुङ्‌बा इङ्‌जाःङ्‌ङिङ्‌ग कुसङ् हे़क्‍तङ्‌बा चोःक्–खे़ल्‍ले़ कुसे़क्‍खाःङ्‌ग ख्रिस्‍तओ नु खिनिॽओ निधाःबे़आङ् वाॽरो॥ थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ माक्‍चिगे़न् खादाम्‍मान् ले़क् पेःक्‍ल पत्, हे़क्‍क्‍याङ् से़क्‍खाबा से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिःन् तगिनुए ओःत्‍ल वाॽरो॥ \v 9 इङ्‌गाॽ से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिओ वाॽआ लॽरिक् के़बाःप्‍पाल्‍ले़ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ चिःत्तुसिॽने़ फाॽग्र खे़ङ्‌ग आल्‍ल थारिक्‍साङ् माक्‍चिगे़न् खादाम्‍मोए वाॽरो॥ \v 10 नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ लुङ्‌माॽ के़दुक्‍पे़ङ्‌ग से़न्‍दाङ्‌गे़न् ओःत्तिओ वाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् वेॽहाॽ के़घःबा पाःन् खुने़ॽओ थेआङ् होःप्‍लो॥ \v 11 कर नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ के़जिःप्‍पाङ्‌ग खादाम्‍मो वाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् खादाम्‍मो लाङ्‌घेःक्‍किल्‍ले़ खुने़ॽ आत्तान् ले़प्‍माङ् पेःक्‍ल पत् थेआङ् निङ्‌वाॽ मे़घोःसुन्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खादाम्‍माल्‍ले़ खे़न् खामे़न्‍निःमनाबा चोगुदेःसुआङ् वाॽरो॥ \q1 \v 12 आमिःम् हिन्‍जाॽबित्‍छासे, ख्रिस्‍तरे़ चोगुबा कुयाःम्‍बक्‍लाम् खिनिॽ लायोःन् ले़प्‍मि पोःक्‍खे़बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \q1 \v 13 पानुदिङ् पाःसे, तोलिङ्‌सोमुआङ्धोए के़वाॽबा ख्रिस्‍ते़न्‌खिनिॽ कुसिङ् के़निःत्तुम्‍बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \q1 थाङ्‌बे़न् मे़न्‍छियाॽसे, माफे़न्‍साम्‍मिन् खिनिॽ के़नाःन्‍दुम्‍माङ् के़वयिबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \q1 \v 14 आमिःम् आस्‍साःसे, पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् खिनिॽ कुसिङ् के़निःत्तुम्‍माङ् के़वयिबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \q1 पानुदिङ् पाःसे, तोलिङ्‌सोमुआङ्धो के़वाॽबा ख्रिस्‍ते़न्‌खिनिॽ कुसिङ् के़निःत्तुम्‍बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌घङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \q1 थाङ्‌बे़न् मे़न्‍छियाॽसे, खिनिॽ के़धुम्‍बा के़जोगिॽ, निङ्‌वाॽफु पाःन्‍जाक्‍किन् खिनिॽओ वाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् माफे़न्‍साम्‍मिन् के़नाःन्‍दुम्‍माङ् के़वयिबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् सक्‍इङ्‌ङिन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \s1 इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् मिःम्‍जि मे़प्‍मा मे़ःन्‍लो \p \v 15 इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् नु खे़प्‍मो के़वाॽबा चिगःक्‌वाहाॽ मिःम्‍जि मे़मे़त्ते़म्‍मिन्‍ने़ॽओ॥ आत्तिल्‍ले़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् मिःम्‍जि मे़त्तुॽ, खे़ल्‍ले़ पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि मे़प्‍मा मे़सुक्‍तुन्‍लो॥ \v 16 थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा लायोबा याम्‍निङ्‌वाॽइन्‌, मिक्‍लो लाम्‍मान्, हे़क्‍क्‍याङ् कप्‍मनाबा नु चोःक्‍मनाबा पाःन्‍नो हे़न्‍छिङ्‌मान् पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम्‍बा मे़दाने़न्, कर खे़ङ्‌ग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोलाम्‍बाने़ ताःरो॥ \v 17 इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् ले़क्‍काङ् पेःक्, हे़क्‍क्‍याङ् खे़ल्‍ले़ चोगुङ् फाॽआङ् इःत्तु सोःक्‍तुबा पाःन्‍हाॽआङ् ले़क्‍काङ् पेःक्, कर निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुनिङ्‌वाॽ कुइसिःक् के़जोःक्‍पाङ्‌ग सदादिङ् वाॽरो॥ \s1 ख्रिस्‍तरे़ कुबिफ्‍युङ्‌बाहाॽ \p \v 18 आमिःम् आस्‍साःसे, कुनुप्‍मा ये़म्‍मिङ्‌ग निःत्ताङ्‌ङे वाॽरो॥ ख्रिस्‍तरे़ कुबिफ्‍युङ्‌ङिङ्‌ग ताः लॽरिक् के़घे़प्‍सुम्‍माङ् के़वयिॽ॥ आल्‍लोसा खे़न् हे़क्‍तङ्‌बा ख्रिस्‍तरे़ कुबिफ्‍युङ्‌हाॽ यरिक् मे़द्‌ये़ मे़जुरे़आङ् मे़वाॽरो॥ खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ कन् पाःन्‍नोलाम् कुनुप्‍मा ये़म्‍मिन् निःत्ताङ्‌ङे वाॽ के़लॽबा पाःन्‍निन् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \v 19 खे़ङ्‌हाॽग आनिॽलाम् मे़लःन्‍दे़ मे़बे, कर से़क्‍खाःल्‍ले़ग खे़ङ्‌हाॽ आनिॽ मनाहाॽ मे़न्‌वये़न्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽ आनिॽ मनाहाॽ मे़वये़ल्‍ले़ग खे़ङ्‌हाॽ आनिॽनुए मे़याःक्‍ते़बा मे़ःन्‍लो॥ कर खे़ङ्‌हाॽरे़ पक्‍आम्‍ध्‍ये़आङ् मे़बेबाल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽ के़रे़क् आनिॽहाॽ मे़ःन्‍छि के़लॽबान् ओसेःन्‍दाङ् पोःक्‍खे़रो॥ \v 20 कर खिनिॽग सेसेबा ख्रिस्‍तरे़ सेसेमाङ् के़बिरिआङ् वाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् खिनिॽ के़रे़क्‍ले़ से़क्‍खाःन् कुसिङ् के़निःत्तुम्‍लो॥ \v 21 खिनिॽ से़क्‍खाःन् कुसिङ् के़न्‍निःत्तुम्‍मिन् फाॽआङ् मे़ःन्, कर से़क्‍खाःन् कुसिङ् के़निःत्तुम् फाॽआङ् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌लो॥ हे़क्‍क्‍याङ् लत्‍छा इङ्‌ले़क् पाःन्‍धिक्‍काङ् से़क्‍खालाम् मे़दाने़न् फाॽआङ् कुसिङ् के़निःत्तुम्‍लो॥ \v 22 इङ्‌गे़ले़क्‍पे़न्‌हाःप्‍पे? ये़सुःन् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ सेःन्‍दुबा ख्रिस्‍त मे़ःन् फाॽआङ् के़बाःप्‍पे़न्‍ने इङ्‌ले़क्‍पारो॥ आत्तिल्‍ले़ पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् नु आबुगे़न् कुस्‍साःन् नाॽरुसिॽ बा खे़न्‍ने ख्रिस्‍तरे़ कुबिफ्‍युङ्‌बारो॥ \v 23 आबुगे़न् कुस्‍साःन् के़नाॽबे़ल्‍ले़ पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् नाॽरुॽ, कर आबुगे़न् कुस्‍साःन् ते़न्‍दिङ् के़जोःक्‍पाल्‍ले़ पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नाङ् ते़न्‍दिङ् चोगुॽरो॥ \p \v 24 हे़क्‍केःल्‍ले़ नसानिबा के़बोःक्‍खिआङ्धोए के़घे़प्‍सुम्‍बा सुनाइङ्‌ङिन् खिनिॽ सिक्‍लुङ्‌मो नुःरिक्‍काङ् युक्‍खे़म्‍मे़ॽओ॥ हे़क्‍केलॽरिक् के़युक्‍खुम्‍ने़ फाॽग्र सदादिङ् पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु हे़क्‍क्‍याङ् आबुगे़न् कुस्‍साःन्‍नु सोरिक् के़वयिॽरो॥ \v 25 हे़क्‍क्‍याङ् आबुगे़न् कुस्‍साःल्‍ले़ पिनिङ् फाॽआङ् चोगुबा माङ्‌हे़क्‍किङ्‌ग मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍लो॥ \p \v 26 इङ्‌गाॽग खिनिॽ इङ्‌ले़क् के़मे़प्‍पाहाॽरे़ खुनिॽ याःम्‍बेओ साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ङाङ् वाॽरो॥ \v 27 कर खिनिॽओग ख्रिस्‍तरे़ के़बिरिबा सेसेमाङ्‌ङिल्‍ले़न् माङ्‌धुक्‍नाःन् वाॽ याःक्‍लो॥ हे़क्‍क्‍याङ् खिनिॽ के़हुॽबा हाःत्ताङ् चाहाबा के़न्‍जोगिन्, कर सेसेमाङ्‌ङिल्‍ले़ के़रे़क् पाःन्‍निल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ के़हुॽरिॽ॥ खे़न् के़हुॽरिबा पाःन्‍निङ्‌ग इङ्‌ले़क् मे़ःन्‍लो, कर से़क्‍खाएरो॥ हे़क्‍केःल्‍ले़ सेसेमाङ्‌ङिल्‍ले़ के़हुॽरिबा निसाम्‍मिन् इःत्ते़म् नाःत्ते़म्‍मे़ॽआङ् ख्रिस्‍ते़न्‌मे़ल्‍ले़त्ते वये़म्‍मे़ॽओ॥ \v 28 आल्‍ल आमिःम् आस्‍साःसे, ये़सुःन् युःल्‍ले़ मे़ङ्‌गिए नु सिरिङ् मे़म्‍मए खुने़ॽओ तोःन्‍छिङ्‌मा आसुक्‍तुम्‍ल फाॽआङ् ख्रिस्‍ते़न्‌मे़ल्‍ले़त्ते वये़म्‍मे़ॽओ॥ \v 29 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् साम्‌योनिबा चोःक् फाॽआङ् खिनिॽ के़निःसुम्‍लो॥ हे़क्‍केःल्‍ले़ काक् नुःबा याःम्‍बक् के़जोःक्‍पे़न्‌निङ्‌वाॽफुसाः पोःक्‍खे़आङ् वाॽ के़लॽबा पाःन्‍निन्‍नाङ् खिनिॽ के़निःसुम्‍लो॥ \c 3 \s1 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःहाॽ \p \v 1 ओमे़त्ते़म्‍मे़ॽओ! पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ आक्‍खे़न् यरिक् लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़आङ् वाॽ! खुने़ॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍पाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ आस्‍साःनिङ्‌लो फाॽआङ् आनिॽ आमे़त्‍लो॥ आनिॽग से़क्‍खाए कुस्‍साःसिएरो! कर इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा मनाहाॽरे़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् कुसिङ् मे़न्‍निःत्तुन्‍बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽरे़ आनिॽआङ् कुसिङ् आमे़न्‍निःत्‍ने़न्‍लो॥ \v 2 आमिःम् आन्‍जुम्‍से, आल्‍लो आनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःसिरो॥ हे़क्‍केसाङ् थे आबोःङ् फाॽआङ् नुःरिक्‍काङ् मे़न्‍धाःप्‍पे वाॽरो॥ कर ख्रिस्‍ते़न्‌नुःङ् युःल्‍ले़ आनिॽग खुने़ॽ कुइसिःक्‍के आबोःङ्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खे़न् ये़म्‍मो खुने़ॽ आक्‍तङ्‌बा चोःक् हे़क्‍तङ्‌बाए आनिःसुम्‍लो॥ \v 3 हे़क्‍केःल्‍ले़ ख्रिस्‍तओ खे़न् हे़क्‍तङ्‌बा निङ्‌साङ् के़जोःक्‍पा काक्‍ले़ ख्रिस्‍ते़न्‌सेसे चोःक्‍पा कुइसिःक् आबाङे सेसे मे़जोःक्‍सिङ्‌लो॥ \p \v 4 लायो के़जोःक्‍पा काक्‍ले़ साम्‌योथिम्‍मिन् मे़भेःन्‍दुॽरो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ के़रे़क् लायोःन्‍ने साम्‌योथिम्‍मिन् फेःमनाबारो॥ \v 5 आनिॽ लायोःन् खे़प्‍मारे़ लागि ख्रिस्‍ते़न्‌ये़बाङ्‌ग खिनिॽ कुसिङ् के़निःत्तुम्‍लो॥ हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽओ लायो होःप्‍लो॥ \v 6 हे़क्‍केःल्‍ले़ आत्तिन् ख्रिस्‍तओ वाॽ, खे़ल्‍ले़ लायो चोगुर मे़वाॽने़न्‍लो॥ कर आत्तिल्‍ले़ लायो चोगुर वाॽ, खे़ल्‍ले़ खुने़ॽ मे़न्‍निए नु कुसिङ् मे़न्‍निःत्ते वाॽरो॥ \p \v 7 आमिःम् आस्‍साःसे, आत्तिन्‍हाॽरे़आङ्‌खिनिॽ इङ्‌गे़मे़ल्‍ले़क्‍तिन्‍लरो॥ आत्तिल्‍ले़ नुःबा याःम्‍बक् चोगुॽ खे़ङ्‌ग ख्रिस्‍ते़न्‌कुइसिःक् साम्‌योनिबा पोःङ्‌लो॥ \v 8 लायो के़जोःक्‍पार के़वाॽबा मनाःङ्‌ग माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ कुमनारो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ तोलिङ्‌सोमुआङ्धोए लायो चोगुर वाॽरो॥ खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुसाःन् माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ कुयाःम्‍बक्‍किन् मे़ङ्‌से़ ये़बारो॥ \v 9 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् कुसङ् लॽरिक् सागे़वाःन्‍छिङ्‌बा आत्तिल्‍ले़आङ् लायो चोगुर मे़वाॽने़न्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुनोस्रङ्‌ङिन् खुने़ॽओ वाॽरो॥ खुने़ॽ लायो चोःक्‍कि वाॽमा मे़सुक्‍ने़न्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खुने़ॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् सावाःन्‍छिङ्‌ङाङ् वाॽरो॥ \v 10 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःहाॽ नु माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ कुस्‍साःहाॽओ मे़न्‍दङ्‌मना पाःन्‍निन् आम्‍भा कन्‍लो–आत्तिल्‍ले़ साम्‌योथिम् कुइसिःक् नुःबा याःम्‍बक् मे़जोगुन् हे़क्‍क्‍याङ् नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ लुङ्‌माॽ मे़दुक्‍तुसिन् खे़ङ्‌ग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साः मे़ःन्‍लो॥ \s1 आनिॽ लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मा पोःङ् \p \v 11 आनिॽ लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मा पोःङ् के़लॽबा इङ्‌घङ्‌ङिङ्‌ग तगिआङ्धोए के़घे़प्‍सुम्‍माङ् के़वयिॽरो॥ \v 12 खिनिॽग कयिने़न्‌\f * \fr 3:12 \ft कयिन–कन्‌काक्‍नु तगिबा मनाहाॽरे़ खुन्‍छिॽ साः तुम्‍बाल्‍ले़ कुमिङ्लो॥ खुने़ॽ कुन्‍साॽ हाबिले़न् नाहे़त्तुआङ् से़रु (तोलिङ्‌सोमु ४.१-१६)॥\f* हे़क्‍के मे़बोःक्‍खे़म्‍मिन्‍ने़ॽओ॥ खे़ङ्‌ग माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़न् वये़आङ् खे़ल्‍ले़ आबाङे कुन्‍साॽइन् से़रुरो॥ थेआङ् से़रुबाभे़ल्‍ले़ खे़ल्‍ले़ आबाङे कुयाःम्‍बक्‍हाॽ ताप्‍फे़ःम्‍बा चोगे़, कर कुन्‍साॽरे़ कुयाःम्‍बक्‍हाॽ साम्‌योनिबा चोगे़॥ \v 13 आमिःम् फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽसे, इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा मनाहाॽरे़ के़म्‍जिःत्तिल्‍ले़ खिनिॽ निङ्‌वाॽ मे़मये़म्‍मिन्‍ने़ॽओ॥ \v 14 आनिॽ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍सिङ्‌बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ आनिॽग सिःमे़न्‍लाम् मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍नो आजत्‍छिङ्‌ङाङ् आवाॽ फाॽआङ् आनिःसुम्‍लो॥ कर आत्तिल्‍ले़ वेॽहाॽ लुङ्‌माॽ मे़दुक्‍तुसिन्, खे़ङ्‌ग आल्‍लोसाङ् सिःमे़न्‍नोए वाॽरो॥ \v 15 आत्तिल्‍ले़ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ चिःत्तुसिॽ, खे़ङ्‌ग मना के़से़प्‍पारो॥ हे़क्‍क्‍याङ् मना के़से़प्‍पा के़रे़क्‍ले़ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍निन् मे़ङ्‌घोःसुन् फाॽआङ् खिनिॽ के़निःसुम्‍लो॥ \v 16 ये़सु ख्रिस्‍ते़ङ्‌ग आनिॽ ले़क्‌वा स्‍ये़बाल्‍ले़ से़क्‍खाबा मिःम्‍जिन् आक्‍तङ्‌बा चोःक् फाॽआङ् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ आनिॽआङ् नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽरे़ खुनिॽ ले़क्‌वा सिःमाआङ् यारिप् पोःङ्‌मा पोःङ्‌लो॥ \v 17 चाहाबा के़जोःक्‍पा काक् पाःन्‍हाॽ के़गप्‍पा मनाःल्‍ले़ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ चाहाबा मे़जोःक्‍काङ् मे़वाॽबा निःसुसाङ् लुङ्‌माॽ मे़दुक्‍तुसिन्‍निल्‍ले़ आक्‍खेलॽरिक् खे़न्‌मनाओ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमिःम्‍जिन् वाॽबे? \p \v 18 आमिःम् आस्‍साःसे, आनिॽग पाःन्‍नो नु मुराःल्‍ले़रक् लुङ्‌माॽ तुक्‍कासि मे़ःन्‍लो॥ आनिॽ से़क्‍खा लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मा पोःङ्‌लो॥ हे़क्‍तङ्‌बा लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मान् याःम्‍बक्‍कोलाम् निःदे़त्‍लो॥ \v 19-20 अक्‍खेलॽरिक् लुङ्‌माॽ आदुक्‍कासिने़ फाॽग्र आनिॽग से़क्‍खाःल्‍ले़ कुमनासि फाॽआङ् आनिःसुम्‍लो, हे़क्‍क्‍याङ् आनिॽ निङ्‌वाॽइल्‍ले़ए पाःन् आधिक्‍साङ् आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुदगि तोःन्‍छिङ्‌मा आःन्‍छिङ्‌गे़न् हाङ्‌हाङ् आजोःक्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिङ्‌ग आनिॽ निङ्‌वाॽनुःल्‍ले़आङ् पयम् यम्‍बा चोःक्‍लो, हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ के़रे़क् पाःन्‍हाॽ निःसुरो॥ \v 21 हे़क्‍केःल्‍ले़ आमिःम् आन्‍जुम्‍से, आनिॽ निङ्‌वाॽइल्‍ले़ए पाःन् आन्‍धिक्‍ने़न्‍ने़ फाॽग्र निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुदगि हाङ्‌हाङ्‌ङाङ् आनिॽ ताःमा आसुक्‍लो॥ \v 22 हे़क्‍क्‍याङ् आनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुइङ्‌जाःङ्‌ङिन् आइःत्तुम् आनाःत्तुम्‍बा नु खुने़ॽ कुसिराॽ के़धाङ्‌बा याःम्‍बक् आजोगुम्‍बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ आनिॽ आनाःक्‍तुम्‍बा पाःन्‍निन्‌खुने़ॽ आबिॽरो॥ \v 23 खुने़ॽ कुइङ्‌जाःङ्‌ङिङ्‌ग बा कन्‍लो–आबुगे़न् कुस्‍साः ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌आनिॽ नसाःन् चोःक्‍मा पोःङ्, हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ आबिरे़बा इङ्‌जाःङ् कुइसिःक् लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मा पोःङ्‌लो॥ \v 24 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुइङ्‌जाःङ्‌ङिन् के़इःप्‍पा के़नाःप्‍पे़न्‌निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङो वाॽ हे़क्‍क्‍याङ् खे़ल्‍लो निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् वाॽरो॥ आनिॽओ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् वाॽ फाॽआङ् खुने़ॽ आबिरे़बा सेसेमाङ्‌लाम् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \c 4 \s1 इङ्‌ले़क् माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन् के़बाःप्‍पाहाॽ \p \v 1 आमिःम् आन्‍जुम्‍से, यरिक् इङ्‌ले़क्‍पा माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन् के़बाःप्‍पाहाॽ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो के़रे़क् पिसाङ् मे़लःन्‍दे़आङ् मे़वाॽरो॥ खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ इङ्‌गाॽ सेसेमाङ्‌लाम् पाःत्ता के़लॽबाहाॽ काक् नसाःन् मे़जोगे़म्‍सिम्‍मिन्‍ने़ॽओ, कर खे़ङ्‌हाॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् के़दाःबासिबि मे़ःम्‍बि फाॽआङ् साॽरे़म्‍सिम्‍मे़ॽओ॥ \v 2 अक्‍खेलॽरिक् खे़ङ्‌हाॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् के़दाःबासिबि मे़ःम्‍बि फाॽआङ् निङ्‌वाॽ खोःमा के़सुक्‍तुम्‍लो–हाःत्‍ले़ ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌मे़न्‍छाम्‍गे़न् याप्‍मि पोःक्‍खे़आङ् नासिङ्‌गे़न् थक्‍को त्‍ये़ लॽरिक् ते़न्‍दिङ् चोगुॽ, खे़न् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् के़दाःबारो॥ \v 3 कर हाःत्‍ले़ ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌नासिङ्‌गे़न् थक्‍को त्‍ये़ लॽरिक् ते़न्‍दिङ् मे़जोगुन्, खे़न् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् मे़ःन्, कर ख्रिस्‍तरे़ कुबिफ्‍युङ्‌बाल्‍ले़ कुसाम्‍लाम्‍बा त्‍ये़बारो॥ खे़ङ्‌ग ताः के़लॽबान् के़घे़प्‍सुम्‍माङ् के़वयिॽ, हे़क्‍क्‍याङ् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो तगिसा खे़ङ्‌ग त्‍ये़ चुरे़आङ् वाॽरो॥ \p \v 4 आमिःम् आस्‍साःसे, खिनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमनानिङ्‌लो॥ हे़क्‍क्‍याङ् खिनिॽग इङ्‌ले़क् माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन् के़बाःप्‍पाहाॽ के़नाःन्‍दुम्‍सिम्‍माङ् के़वयिॽरो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खिनिॽओ के़वाॽबा सेसेमाङ्‌ङिङ्‌ग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍माओ के़वाॽबान्‍नुःल्‍ले़आङ् यम्‍बा चोःक्‍लो॥ \v 5 खे़ङ्‌हाॽग इक्‍साओबासिरो हे़क्‍केःल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽरे़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा पाःन्‍ने मे़बाःत्तुॽ, हे़क्‍क्‍याङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ खुनिॽ पाःन्‍निन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबाहाॽरे़ए मे़घे़प्‍सुॽरो॥ \v 6 कर आनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमनासिरो॥ हाःत्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् कुसिङ् निःत्तुॽ, खे़ल्‍ले़ आनिॽ पाःन्‍निन् खे़प्‍सुॽ, कर आत्तिन् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़न् मे़ःन्, खे़ल्‍ले़ आनिॽ पाःन्‍निन् मे़घे़प्‍सुन्‍लो॥ अक्‍खेलॽरिक् से़क्‍खा के़बाःप्‍पा सेसेमाङ्‌ङिन् नु इङ्‌ले़क् के़बाःप्‍पा साम्‍मिन् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \s1 लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌मा \p \v 7 आमिःम् आन्‍जुम्‍से, आनिॽग लुङ्‌माॽ तुक्‍कासिरो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ मना लुङ्‌माॽ तुक्‍माङ्‌ग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् ताःरो॥ वेॽहाॽ लुङ्‌माॽ के़दुक्‍पे़ङ्‌ग निङ्‌वाॽफुसाःरो, हे़क्‍क्‍याङ् खे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् कुसिङ् निःत्तुॽरो॥ \v 8 आत्तिल्‍ले़ वेॽहाॽ लुङ्‌माॽ मे़दुक्‍तुन्‍छिन्‌, खे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नाङ् कुसिङ् मे़निःत्तुन्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिङ्‌ग मना लुङ्‌माॽ के़दुक्‍पा चोःक्‍लो॥ \v 9 खुने़ॽग अक्‍खेलॽरिक् लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़आङ् वाॽरो–आनिॽ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् आघोःसुम्‍ल फाॽआङ् थिक्‍लक् के़वाॽबा आबुगे़न् कुस्‍साःन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो पाङ्‌घु युःसुरो॥ \v 10 से़क्‍खाबा मिःम्‍जिःङ्‌ग बा कन्‍लो–आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि आमे़त्तुम्‍बा मे़ःन्, कर खुने़ॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़आङ् आनिॽ लायोरे़ खुम्‍दिङ्‌ङिल्‍ले़ कुले़क्‌वाओ सिदुङ्‌जभा पोःङ्‌मारे़ लागि आबुगे़न् कुस्‍साःन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो पाङ्‌घु युःसुरो॥ \p \v 11 आमिःम् आन्‍जुम्‍से, निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कम्‍म्‍याक् साॽरिक् आनिॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़आङ् वाॽइल्‍ले़ आनिॽआङ् लुङ्‌माॽ तुक्‍सिङ्‌माए पोःङ्‌लो॥ \v 12 आत्तिल्‍ले़आङ् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् आप्‍फाल्‍ले़आङ् मे़न्‍निए वाॽरो॥ कर आनिॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍सिङ्‌ने़ फाॽग्र निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् आनिॽओ वाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ कुमिःम्‍जिन् आनिॽओ मनाहाॽरे़ मे़निःसुॽरो॥ \p \v 13 खुने़ॽ कुसेसेमाङ्‌ङिन् आनिॽ आबिरे़आङ् वाॽबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङो आवाॽ हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ आनिॽओ वाॽ के़लॽबान् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \v 14 पानुदिङ् पाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ आबुगे़न् कुस्‍साःन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा काक् मे़न्‍छाम् सुवाङ्‌हाॽरे़ खुनिॽ से़न्‍लप्‍दाङ्‌बा पोःङ्‌मारे़ लागि पाङ्‌घु युःसुबा पाःन्‍निङ्‌ग आनिगे़ निःसुम्‍बे़आङ् इङ्‌भोःसुम्‍बे़रो॥ \v 15 आत्तिल्‍ले़ ये़सुःन् निङ्‌वाॽफुसाः फाॽआङ् ते़न्‍दिङ् चोगुॽ, खुने़ॽओ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् वाॽ हे़क्‍क्‍याङ् खे़न् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङो वाॽरो॥ \v 16 आनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़बान् कुसिङ् आनिःत्तुम् हे़क्‍क्‍याङ् नसाःन् आजोगुम्‍माङ् आवाॽरो॥ \p निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिङ्‌ग मिःम्‍जिरो॥ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् नु वेॽ मनाहाॽ चक्‍मे़ल्‍लॽए मिःम्‍जि के़मे़प्‍पे़न्‌निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङो वाॽ हे़क्‍क्‍याङ् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् खुने़ॽओ वाॽरो॥ \v 17 आनिॽओ मिःम्‍जिन् कुलिङ्‌धो के़त्तिल्‍ले़ आनिॽ खासे़न् ये़न्‍नो हाङ्‌हाङ्‌ङाङ् वाॽमा आसुक्‍लो॥ थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ कन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो आनिॽआङ् ख्रिस्‍ते़न्‌कुइसिःक् आजोःक्‍लो॥ \v 18 मिःम्‍जिओग किःमा यङ्‌मा होःप्‌॥ कर कुलिङ्‌धो के़गे़प्‍पा मिःम्‍जिःल्‍ले़ के़रे़क् किःमा यङ्‌मान् खे़त्तुदेःसुॽरो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ किःमा यङ्‌माङ्‌ग खुम्‍दिङ्‌ङिल्‍ले़ तारुॽरो॥ आत्तिन् मनाःन् किःॽ, खे़ङ्‌ग मिःम्‍जिओ कुलिङ्‌धो मे़ङ्‌गे़त्ते वाॽरो॥ \p \v 19 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ए तगि लुङ्‌माॽ आदुक्‍ते़बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ आनिॽआङ् वेॽहाॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍तुम्‍सिम्‍लो॥ \v 20 आत्तिल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि मे़त्तुङ् लॽ कर नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ चिःत्तुसिॽने़ फाॽग्र खे़ङ्‌ग इङ्‌ले़क्‍पारो॥ थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खुने़ॽ आबाङे निःसुबा नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽ लुङ्‌माॽ तुक्‍मा मे़सुक्‍तुन्‍छिन्‍निल्‍ले़ निःमे़न्‍दे़प्‍मनाबा निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् आक्‍खेलॽरिक् मिःम्‍जि मे़प्‍मा सुक्‍तुबे? \v 21 आत्तिल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि मे़त्तुॽ, खे़ल्‍ले़ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽहाॽआङ् लुङ्‌माॽ तुक्‍मासिए पोःङ्‌लो लॽरिक् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कन् इङ्‌जाःङ् आबिरे़आङ् आवाॽरो॥ \c 5 \s1 इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् नाःम्‍मा \p \v 1 आत्तिल्‍ले़ ये़सुःन् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ सेःन्‍दुबा ख्रिस्‍त फाॽआङ् नसाःन् चोगुॽ, खे़न् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःरो॥ हे़क्‍क्‍याङ्‌पानुदिङ् पाःन् मिःम्‍जि के़मे़प्‍पे़ल्‍ले़ कुस्‍साःन्‍नाङ् मिःम्‍जि मे़त्तुॽरो॥ \v 2 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि आमे़त्तुम्‍माङ् कुइङ्‌जाःङ्‌हाॽ आइःत्तुम् आनाःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःहाॽ लुङ्‌माॽ आदुक्‍तुम्‍सिम् के़लॽबान्‍नाङ्‌कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \v 3 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् मिःम्‍जि मे़प्‍मा फाॽइङ्‌ग कुइङ्‌जाःङ्‌हाॽ इःप्‍मा नाःप्‍मारो॥ हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ कुइङ्‌जाःङ्‌हाॽ आनिॽ लागि मे़साक्‍ने़न्, \v 4 थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःल्‍ले़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् नाःन्‍दुॽरो॥ आनिॽ नसाःन्‍निल्‍ले़ए इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् नाःन्‍दुॽरो॥ \v 5 हाःत्‍ले़ इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् नाःम्‍मा सुक्‍तुॽबे? ये़सुःन्‍ने निङ्‌वाॽफुसाःरो फाॽआङ् नसाःन् के़जोःक्‍पाल्‍ले़रक् सुक्‍तुॽरो॥ \s1 ये़सु ख्रिस्‍तरे़ कुदोःन्‍दिहाॽ \p \v 6 ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌ये़आङ् च्‍वाःत्तो बप्‍तिस्‍मा पोःक्‍खे़आङ् सिलाम्‍साक्‍मा सिङ्‌ङो कुमाक्‍खिॽइन् वादेःन्‍दु॥\f * \fr 5:6 \ft ग्रिक पाःन्‍दाङ्‌ङो “ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‌च्‍वाःत् नु माक्‍खिॽलाम् ये़रो॥”\f* खुने़ॽग च्‍वाःत्‍लाम्‌रक्‌मे़ये़ने़न् कर च्‍वाःत् नु माक्‍खिॽ ने़प्‍माङ्‌लाम् ये़रो॥ हे़क्‍क्‍याङ् सेसेमाङ्‌ङिल्‍ले़ कन् पाःन्‍निन् से़क्‍खाएरो फाॽआङ् आबाङे तोःन्‍दि पिरुॽ, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ सेसेमाङ्‌ङिन्‍ने से़क्‍खा चोःक्‍लो॥ \v 7 हे़क्‍केःल्‍ले़ सुम्‍सि तोःन्‍दिहाॽ मे़वाॽरो– \v 8 खे़ङ्‌हाॽ सेसेमाङ्, च्‍वाःत् हे़क्‍क्‍याङ् माक्‍खिॽरो॥ हे़क्‍क्‍याङ् कन् सुम्‍ब्राङ्‌ले़ लत्‍छा पाःन्‍नो तोःन्‍दि मे़बिरुॽरो॥ \v 9 आनिॽ मे़न्‍छाम्‍गे़न् याप्‍मिहाॽरे़ खुनिॽ तोःन्‍दिओ नसाःन् आजोगुम्‍लो, कर निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुदोःन्‍दिङ्‌ग खे़न्‍नुःल्‍ले़आङ् कुजे़क् चोःक्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ए आबुगे़न् कुस्‍साःल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ तोःन्‍दि पिरुबारो॥ \v 10 हे़क्‍केलॽरिक् हाःत्‍ले़ निङ्‌वाॽफुसाःन् नसाःन् चोगुॽ, खे़ल्‍ले़ कुसिक्‍लुङ्‌माओ कन् तोःन्‍दिन् युङ्‌लो॥ कर हाःत्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् नसाःन् मे़जोगुन्, खे़ल्‍ले़ खुने़ॽ इङ्‌ले़क्‍पा चोगुॽ, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुसाःल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ पिरुबा तोःन्‍दिओ खे़ल्‍ले़ नसाःन् मे़न्‍जोःक्‍के वाॽरो॥ \v 11 तोःन्‍दिःङ्‌ग आम्‍भा कन्‍लो–निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ आनिॽ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् आबिरे़आङ् आवाॽ, हे़क्‍क्‍याङ् कन् हिङ्‌मन्‍निङ्‌ग आबुगे़न् कुस्‍साःलाम् ताःरो॥ \v 12 हाःत्‍ले़ आबुगे़न् कुस्‍साःन् नसाःन् चोगुआङ् वाॽ, खे़ल्‍ले़ कन् हिङ्‌मन्‍निन् कत्तुॽ॥ कर हाःत्‍ले़ निङ्‌वाॽफुसाःन् नसाःन् मे़न्‍जोःक्‍के वाॽ, खे़ल्‍ले़ कन् हिङ्‌मन्‍निन्‍नाङ् मे़गत्तुन्‍लो॥ \s1 कुनुप्‍मा इङ्‌जाःङ् \p \v 13 इङ्‌गाॽ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् के़घोःसुम्‍माङ् के़वयिॽ के़लॽबा पाःन्‍निन् खिनिॽ कुसिङ् के़निःत्तुम्‍ल फाॽआङ् खिनिॽ निङ्‌वाॽफुसाःन्‌नसाःन् के़जोःक्‍पाहाॽ कन् साप्‍तुङ्‌ङाङ् हाक्‍निङ्‌ल पत्तारो॥ \v 14 आनिॽ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुनिङ्‌वाॽ कुइसिःक् तुवाओ आनाःक्‍तुम्‍मिल्‍ले़ खुने़ॽ आनिॽ पाःन्‍निन् खे़प्‍सुॽ फाॽआङ् निःन्‍धो आबोःङ्‌लो॥ \v 15 हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ आप्‍फाल्‍ले़साङ् आनाःक्‍तुम्‍बा पाःन्‍हाॽ खे़प्‍सुॽ के़लॽबान् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍ने़ फाॽग्र खुने़ॽ आनाःक्‍तुम्‍बा पाःन्‍निन् आबिॽएरो फाॽआङ् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍लो॥ \p \v 16 हाःत्‍ले़ नसानिबा फुॽनुसाॽ नु ने़ॽनुसाॽथिक्‍ले़ सिःमे़न् थारिक् मे़न्‍देॽमना लायो चोगुबा निःसुॽ, खे़न् लायोलाम् नुःङ्‌नि फाॽआङ् पेलिगे़न् तुवा चोगु पिरुररो॥ हे़क्‍क्‍याङ् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ खे़न् मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् पिरुॽरो॥ कङ्‌ग सिःमे़न् थारिक् मे़न्‍देॽमना लायो के़जोःक्‍पाल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओरक् पाःत्तुङ्‌बारो॥ कर सिःमे़न् थारिक् के़देॽबा लायोआङ् वाॽरो॥ हे़क्‍क्‍याङ् खे़ल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‌पेलिगे़न् तुवा चोगे़म्‍मे़ॽ फाॽआङ् मे़मे़त्‍निङ्‌ङिन्‍लो॥ \v 17 काक् फे़न् याःम्‍बक् चोःक्‍माग लायोरो॥ हे़क्‍केसाङ् सिःमे़न् थारिक् मे़न्‍देॽमनाबा लायोआङ् वाॽरो॥ \p \v 18 निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कत्तुबा साःल्‍ले़ लायो चोगुर मे़वाॽने़न् फाॽआङ् आनिॽ नुःरिक्‍काङ् आनिःसुम्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ आबाङे कुस्‍साःल्‍ले़ खे़न् ताङ्‌से़ःप्‍तुॽआङ् कत्तुॽरो॥ हे़क्‍क्‍याङ् माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ खे़न् सुःमाआङ् मे़सुक्‍तुन्‍लो॥ \v 19 आनिॽग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुस्‍साःसिरो, हे़क्‍क्‍याङ् कन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मान् माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ कुहुक्‍को थ्‍ये़आङ् वाॽ के़लॽबा पाःन्‍निन् आनिःसुम्‍लो॥ \v 20 निङ्‌वाॽफुसाःन् ये़आङ् वाॽ फाॽआङ् कुसिङ् आनिःत्तुम्, हे़क्‍क्‍याङ् से़क्‍खाबा निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन् कुसिङ् आनिःत्तुम्‍ल फाॽआङ् सिक्‍कुम्‍दिङ् निङ्‌वाॽ आबिरे़आङ् आवाॽरो॥ हे़क्‍क्‍याङ् आल्‍लो आनिॽ से़क्‍खाबा निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिन्‍नु हे़क्‍क्‍याङ् आबुगे़न् कुस्‍साः ये़सु ख्रिस्‍ते़न्‍नु सोरिक् आवाॽरो॥ खुने़ॽए से़क्‍खाबा निङ्‌वाॽफुमाङ् नु मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍लो॥ \v 21 आमिःम् आस्‍साःसे, नावाइत्‍लाहाॽनु लाःत्‍लाःत् वये़म्‍मे़ॽओ॥