\id MAT Wala 08Jan04 
\h Matthew 
\toc2 Matthew 
\toc1 Faronona 'Oka Matthew 'e Gerea 
\mt1 Faronona 'Oka Matthew 'e Gerea  
\ip Matthew na wale ala akwala wala rua waleli galona Jesus gi. Matthew 'e gerea buka 'e fala ioli Jiu gi. Fuli ala talasi profet gi 'i laola Alafuuna 'Ualo li, gera alaa sulia God kae kwatea mae te wale li faamauri gera soia 'alia Christ 'a Mesaea. Jiu gi gera kwaimamali maasia. 'Urifo wasua talasi Jesus 'e dao mae gera malata 'ada 'uri 'e, “'I lia iko lou Christ. 'I Lia iko lou Mesaea.” Farasi gi, failia Sadusi gi, ma wale ba'ela Jiu gi li, gera barasi 'alia Jesus. Ioli Jiu gi li gera fia 'uria Christ kae dao 'alia nanatana ba'ela, ma ka 'ilitoa fafia ioli gi sui. Iko 'ali gera fia 'ali 'e totolia Christ ka mae ala 'ai rara folo. Matthew 'e gerea buka 'e 'ali 'e kwairanai ada 'ali gera ka lio raea Jesus lo Christ kwalaimoki, ma 'i lia walelitalona kwalaimoki gera. Talasi afula Matthew 'e fatailia alaana 'i laola Geregerena Abu 'e alaa sulia Christ gi. Ma ka fatailia alaana fo gi gera fatae kwalaimoki, talasi Jesus 'e dao mae ka io 'i laola molagali li.  
\iot Me 'are 'ilitoa 'i laola buka 'eli gi li gera 'uri 'e:  
\io1 Futanala mae Jesus (1:1—2:23)  
\io1 'I lao ma Jesus ka bi fuli'aea galona lia (3:1—4:11)  
\io1 Jesus 'e fulia galona lia 'i Galili (4:12—18:35)  
\io1 Jesus 'e fulia galona lia 'i Judea (19:1—20:34)  
\io1 Fe atoa 'isi'isi Jesus 'e io 'i Jerusalem gi (21:1—25:64)  
\io1 Jesus 'e mae ma ka mauri oli lou (26:1—28:20)  
\c 1  
\s1 Isuuna sulia fuiwale lia Jesus 'a Christ  
\r (Luke 3:23-38)  
\p
\v 1 Isuuna sulia Jesus 'a Christ. 'I lia 'e futa ala David walelitalona, wale 'e futa ala kwalofa Abraham li.   
\q1
\v 2 Ma isuuna 'e, 'e fuli'ae ala Abraham.  
\q1 Wela Abraham Aesak,  
\q1 Aesak 'e alua Jakob,  
\q1 ma Jakob ka alua Juda failia walefae lia gi.   
\q1
\v 3 Ma wela Juda gi Peres failia Sera. (Teite daroa ratala Tama.)  
\q1 Ma wela Peres Hesron,  
\q1 Hesron ka alua Ram.   
\q1
\v 4 Ram ka alua Aminadab,  
\q1 Aminadab ka alua Nason,  
\q1 Nason ka alua Salmon.   
\q1
\v 5 Salmon ka alua Boas, ma teite lia ratala Rahab.  
\q1 Boas ka alua Obed, teite lia ratala Rut.  
\q1 Obed ka alua Jesi.   
\q1
\v 6 Jesi ka alua David walelitalona 'i Israel.  
\q1 David ka alua Solomon, teite lia 'orula ke wale Iuraea   
\q1
\v 7 Solomon ka alua Rihoboam,  
\q1 Rihoboam ka alua Abaeja,  
\q1 Abaeja ka alua Asa.   
\q1
\v 8 Asa ka alua Jehosafat,  
\q1 Jehosafat ka alua Joram,  
\q1 Joram ka alua Iusaea.   
\q1
\v 9 Iusaea ka alua Jotam,  
\q1 Jotam ka alua Ehas,  
\q1 Ehas ka alua Hesikaea.   
\q1
\v 10 Hesikaea ka alua Manase,  
\q1 Manase ka alua Emon,  
\q1 Emon ka alua Josaea.   
\q1
\v 11 Josaea ka alua Jekonaea failia ai 'i burila gi. Gera futa ka sui lo malimae gera gi ka bi sakea ioli 'i Israel gi fala falua baela 'i Babilon.   
\q1
\v 12 'I burila malimae gera gi gera sakea ioli 'i Israel gi fala 'i Babilon, Jekonaea ka bi alua Sialtiel.  
\q1 Ma Sialtiel ka alua Serababel.   
\q1
\v 13 Serababel ka alua Abaeud,  
\q1 Abaeud ka alua Elaeakim,  
\q1 Elaeakim ka alua Aso.   
\q1
\v 14 Aso ka alua Sadok,  
\q1 Sadok ka alua Akim,  
\q1 Akim ka alua Eliud.   
\q1
\v 15 Eliud ka alua Elaesa,  
\q1 Elaesa ka alua Matan,  
\q1 Matan ka alua Jakob.   
\q1
\v 16 Jakob ka alua Josef arai Mary teite Jesus lia gera soia lou 'alia Christ, sulia 'i lia lo wale God 'e filia fala walelitalona li.   
\p
\v 17 Fuli'ae mae ala Abraham la la ka dao ala David walelitalona, akwala wala fai ului ioli. Sui ka fuli'ae ala David walelitalona la la ka li dao ala talasi ba malimae gera gi gera sakea ioli 'i Israel gi fala 'i Babilon, na akwala wala fai ului ioli lou. Ma ka fuli'ae ala talasi ioli Israel gi gera la fala 'i Babilon la la ka dao ala talasi Jesus Christ 'e futa ai, na akwala wala fai ului ioli lou.   
\s1 Futanala Jesus Christ  
\r (Luke 2:1-7)  
\p
\v 18 Futanala Jesus Christ 'e 'uri 'e: Talasi gera alu fafia Mary teite Jesus 'ala Josef, ma iko 'ali daro io ruru 'ua, Mary ka saiai 'e dodolanaa lo ala Aloe 'are Abu.  
\v 19 Ma Josef, wale 'e gera alu fafia 'alaa, 'e malata 'ali ma ka lugasia, sulia 'i lia wale rada. Wasua ma iko 'ali 'e oogaa faa'ekenala 'i maala afulana, ma ka malata 'ali ma ka lugatae agwaagwa mola ala.  
\v 20 Wasua ma talasi kae malata mola 'ua 'ala sulia me 'are fo gi li, eniselo God ka fatae fala 'i laola mo'osu bole na ma ka sae 'uri 'e, “Josef 'i'o wale ala kwalofa David li, ikoso mau 'alia tolenala Mary 'ali rau 'alia wateu 'o. Sulia 'e dodolanaa ala Aloe 'are Abu.  
\v 21 Ma 'i lia kae faafutaa te wela wale, ma koe fafurataa 'alia Jesus (fadanai ‘Walelifaamauri’), sulia 'i lia kae faamauria ioli lia gi faasia ta'ana gera gi.”   
\p
\v 22 Ma 'are 'e gi kae fuli 'ali fakwalaimokia 'are ba God 'e faarono mae 'alida, ala talasi ba profet lia 'e sae 'uri 'e,  
\v 23 “Te ulao 'auabua kae dodolanaa ma kae faafutaa te wela wale, ma gera kae soia 'alia Emanuel.”\x + \xo 1:23 \xt Aesea 7:14\x* Ma fadanala ratae 'are fo 'e 'uri 'e: “God 'e io fae gia.”   
\p
\v 24 Ma talasi Josef 'e ada ai, ka tau lo sulia 'are fo eniselo fo God 'e ilida fala gi. Ma ka tolea lo Mary.  
\v 25 Wasua ma iko 'ali daro teo ruru 'ua la la ka dao ala talasi Mary 'e faafutaa wela wale fo li. Ma Josef ka fafurata 'alia Jesus.   
\c 2  
\s1 Wale gera raea malutala kwalikwali gi li  
\p
\v 1 Ala talasi Herod 'e walelitalona ai, Jesus ka futa 'i Betlehem, te maefalua 'i laola provins 'i Judea. Iko 'ali tekwa mola 'i burila, nali wale faasia 'i tataenala da'afi, wale gera saiala lio raeanala kwalikwali gi li, gera ka dao mae 'i laola falua ba'ela 'i Jerusalem.  
\v 2 Ma gera ka soilidi 'uri 'e ala ioli gi, “'Uri'e ma wela ba kae walelitalona 'ala Jiu gi li 'e futa 'i fe? Meulu saiai 'e futa 'i lifi'e, sulia talasi meulu io 'ua mae 'i tataenala da'afi li, meulu ka lesia lo fe kwalikwali 'e fatailia futanala, ma meulu ka la lo mae 'ali meulu boururu, ma meulu ka faa aofia.”   
\p
\v 3 Ma malatala Herod walelitalona 'e malata mara'ebi'ebi rasua talasi 'e rono sulia me 'are fo li, failia ioli 'i Jerusalem gi lou.  
\v 4 Ma ka soia fata abu ba'ela gi, failia waleli falalauna ala taki gi li, 'ali gera logo ma ka soilidi 'uri 'e ada, “'Uri'e ma 'i fe lo Christ kae futa ai?”   
\p
\v 5 Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, “'I Betlehem ba, falua 'i laola provins 'i Judea. Sulia geregerena ba profet li 'e sae 'uri 'e,   
\q1
\v 6 ‘Betlehem, falua 'i laola provins 'i Judea, Iko 'ali 'o wawade 'i safitala falua 'ilitoa 'i Judea gi, sulia te wale 'ilitoa kae la mae faasia 'i'o, 'ali kae talaia ioli lau gi 'i Israel.’”\x + \xo 2:6 \xt Maeka 5:2\x*   
\p
\v 7 Ma Herod ka faisoi agwaagwa fala wale fo gera dao mae faasia tataenala da'afi li gi li fala alaa raefuli na, 'ali ma ka daria talasi ta lo daulu etae lesia fe kwalikwali fo ai.  
\v 8 Ma ka keri daulu fala 'i Betlehem, ka sae 'uri 'e, “Moulu la, Moulu ka lio 'oka 'afia wela 'e. Ma ala moulu ka daria, moulu ka faarono lau mae, 'ali lau wasua lakae la lou ko fala faa aofia nala.”   
\p
\v 9-10 'I burila Herod 'e sae 'urifo ka sui, daulu ka la lo 'adaulu. Talasi daulu li dao lo 'i sulia tala li, daulu ka lesia lou fe kwalikwali ba daulu etae lelesia lo mae 'i tataenala da'afi li. Daulu ka babalafe rasua ala talasi daulu lesia lou. Ma fe kwalikwali fo ka eta 'i lao adaulu la la ka dau fafia lifi la Jesus 'e teo ai.  
\v 11 Daulu ruu 'i luma, ma daulu ka lesia welaa failia teite lia Mary. Daulu ka boururu daulu ka faa aofia lo wela fo, ma daulu ka tafalia wai daulu gi, ma daulu ka kwatea lo kwatena liunali 'e ba'ela gi fala: goulu, failia 'are la rasula 'e si'ina 'oka, ma waiwai si'ina fofo 'oka gi.\f + \fr 2:11 \ft gold, incense, myrrh\f*   
\p
\v 12 Sui daulu ka oli lo 'adaulu sulia na tala mamata fala falua daulu, sulia God 'e lui nasi adaulu 'i laola mo'osu bole na, ma ka ilia ikoso 'ali daulu oli lou 'i so'ela Herod.   
\s1 Tafina fala 'i Ejipt  
\p
\v 13 'I burila wale fo gi daulu oli lo fala falua daulu, eniselo God ka fatae fala Josef 'i laola mo'osu bole na, ma ka sae 'uri 'e, “Josef 'o tatae, ko sakea wela 'e failia teite lia, moulu ka tafi fala 'i Ejipt, ma moulu ka io 'i lifila la la ka dao ala talasi lakae ilia moulu ka oli lou mae ai. Sulia Herod kae lio 'afia wela 'e 'ali 'e raunia.”   
\p
\v 14 Ma Josef ka tatae, ka sakea wela failia teite lia Mary, ma daulu ka la lo 'i laola fe boni fo fala falua 'i Ejipt.  
\v 15 Ma daulu ka io 'i lififo la la Herod ka mae. Ma me 'are fo ka fakwalaimokia lo me saena ba God 'e ilia fala te profet ba ka gerea 'uri 'e, “Lakae soia mae wela lau faasia 'i Ejipt.”\x + \xo 2:15 \xt Hosea 11:1\x*   
\p
\v 16 Ma talasi Herod walelitalona 'e sailoai wale fo gera la mae faasia tataenala da'afi li gi li gera kotofia, ogala ka ta'a rasua. Ma ka kwatea saenala fala waleli ofona afula lia gi 'ali gera raunia sui ke wela wale 'i Betlehem gi failia mae falua galia gi. 'E bokerida 'ali gera raunia ke wela wale fo iko 'ali gera dao 'ua ala ta rua fe nali 'ada gi, malaa lo alaana ba wale ba gi gera taua sulia talasi ba fe kwalikwali ba 'e etae fatae ai.   
\p
\v 17 'E 'urifo ioli 'i Betlehem gi, gera ka anisia wela fo gera 'e mae gi. Gera ani 'urifo, malaa ba Jeremaea te profet ba 'e ilia lo mae 'i lao,   
\q1
\v 18 “Gera ronoa line anina fo 'e talulu mae faasia falua 'i Rama line gala ba'ela.  
\q1 Rachel kae anisia wela lia gi.  
\q1 Talasi 'e ani, iko ta ioli 'ali sai ala gwafenala sulia wela lia gi gera mae sui.”\x + \xo 2:18 \xt Jeremaea 31:15\x*   
\s1 Olina mae faasia 'i Ejipt  
\p
\v 19 'I burila Herod 'e mae lo, eniselo God ka fatae lou 'i laola mo'osu bole na fala Josef 'i Ejipt,  
\v 20 ma ka sae 'uri 'e, “Josef 'o tatae, ko sakea lo wela failia teite lia Mary, moulu ka oli lo fala 'i Israel, sulia ioli ba gera kae tau fala rauninala wela 'e li, gera mae lo.”   
\p
\v 21 Ma Josef ka tatae, ka sakea lo wela failia teite lia Mary, ma daulu ka oli lo fala 'i Israel.  
\v 22 Wasua ma talasi Josef 'e ronoa Akilas 'e walelitalona 'i fulila mama lia Herod 'i Judea, ka mau 'alia iona 'i lififo li. Ma eniselo ka ilia lou fala 'i laola mo'osu bolena, 'ali daulu la fala provins 'i Galili.  
\v 23 Lia fo daulu ka io ala falua 'i Nasareti 'i laola provins 'i Galili. Ma ka fakwalaimokia lo me 'are ba profet gi gera alaa 'uri 'e sulia, “Gera kae soia 'alia wale 'i Nasareti.”   
\c 3  
\s1 John 'e ilia fala ioli gi 'ali geraka rerei fala daona tonala Christ  
\r (Mark 1:1-8; Luke 3:1-18; John 1:19-28)  
\p
\v 1 Ma barae fe nali 'i burila, talasi Jesus 'e ba'ela lo, John wale fasiuabu ka dao mae, ma ka fuli'aea lo faalalauna 'i laola abae lifi kwasi 'i Judea, ka sae 'uri 'e,  
\v 2 “'Amu bulusi faasia abulona ta'ana 'amiu gi, sulia talasi God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li 'e garani dao lo.”   
\p
\v 3 John ba wale ba profet Aesea 'e sae 'uri 'e sulia,  
\q1 “Te wale 'e rii 'i laola abae lifi kwasi la iko 'ali totolia ta ioli 'ali io ai.  
\q1 Ma ka sae 'uri 'e, ‘Aofia kae dao lo mae!  
\q1 'Amu farada lo tala fala!’”\x + \xo 3:3 \xt Aesea 40:3\x*   
\p
\v 4 John 'e toro 'alia sunasunala kamel, ma ka firia 'i abalola 'alia sunasunala buluka. Ma fana lia fo siisii failia ninidua kwasi.\f + \fr 3:4 \ft Toro fo failia fana fo gi 'e talawarau fala dari nali 'i laola abae lifi kwasi fo. Profet Elaeja 'e rufia lou toro 'urifo. 2 Kings 18:8; Matthew 1711-13:11-13.\f*  
\v 5 Ma ioli afula gera la mae 'i so'ela faasia falua 'i Jerusalem, failia falua 'i laola provins 'i Judea gi sui, ma faasia falua garania kwai 'i Jodan gi.  
\v 6 Ma gera ka tafanailia ta'ana gera gi, ma 'i lia ka fasiuabu gera 'i laola kwai 'i Jodan.   
\p
\v 7 Ma talasi John 'e lesia ioli afula ala Farasi gi failia Sadusi gi gera la lou mae 'i so'ela 'uri 'ali lia ka fasiu abu gera, lia ka sae 'uri 'e fada, “'Amu malaa mola 'amiu kalela waa gi! Ite 'e fabasu 'amiu 'ali 'amu tafi faasia kwaikwaina God?  
\v 8 'Amu taua 'are kae fatailia 'amu bulusi lo faasia ta'ana 'amiu gi li.  
\v 9 Ma ikoso 'ali 'amu malata 'uri 'e 'i laola malatamiu, ‘'I 'amami ioli 'ami futa lo mae ala kwalofa Abraham gi. 'Ato 'ali ta kwaikwaina faasia God ka dao amaami.’ Ma lakae ili rada ai famiu, 'e talawarau mola 'ala fala God 'ali sakea tali me fau ala fau 'e gi, ma ka raunailia 'alia kwalofa Abraham gi!  
\v 10 Ala talasi 'e, God 'e rerei lo 'alia kwaikwaina, malaa na ioli 'e dau ala kwaikwai, ma ka rerei fala tofunala 'ai gi. Ma 'ai iko 'ali gera funu 'alia ta fuae 'ai 'oka gi li, 'i lia kae tofuda ma kae tasida 'i laola dunaa.   
\p
\v 11 “Lau fasiu abu 'amiu 'alia kwai 'ali fatailia lia 'e 'amu bulusi lo faasia abulo ta'ana 'amiu gi. Wasua ma te wale kae la mae 'i burigu, lia kae fasiu abu 'amiu 'alia Aloe 'are Abu failia dunaa. Ma 'e 'ilitoa ka liufi lau, ma iko 'ali lau totolia sakenala 'ae botu lia gi.  
\v 12 'E rerei lo fala sofilina 'i matanala ioli gi sui, ka malaa te wale 'e kefoa fuae 'ai 'oka faasia tete 'are gi li. Ma ka logosia fufuae 'are 'oka gi 'i laola luma li goli 'arena. Ma ka 'agofia lo tete 'are gi 'i laola dunaa la kae 'ago firi.”   
\s1 Sisiuabunala Jesus  
\r (Mark 1:9-11; Luke 3:21-22)  
\p
\v 13 Ala talasi fo, Jesus ka la mae faasia provins 'i Galili fala kwai 'i Jodan 'i so'ela John 'ali John ka fasiuabua.  
\v 14 Ma John ka maili tonala olisinala malatala Jesus ka sae, 'uri 'e, “'E totolia 'i'o tae ko fasiu abu lau, ma 'o la mae 'amua 'i soegu 'ali lau fasiu abu 'o.”   
\p
\v 15 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Wasua ka 'urila 'ala, ko taua lo 'amua fagu, sulia ala taunai, gora tau lo sulia liola God.” Ma John ka ala fafia.   
\p
\v 16 Talasi Jesus 'e siu abu ka sui lo, ka tatae mae faasia kwai ma 'i nali ka tafa fala, ma ka lesia Aloe 'are Abu God ka sifo mae malaa na fe bola, ma ka 'o'o fafia.  
\v 17 Ma te line 'are 'e talulu mae faasia 'i nali ma ka sae 'uri 'e, “Lia 'e lo moutae wela lau, lau kwaima rasua ala, ma lau babalafe rasua 'alia.”   
\c 4  
\s1 Saetan 'e mailitonala Jesus  
\r (Mark 1:12-13; Luke 4:1-13)  
\p
\v 1 'I burila me 'are fo, Aloe 'are Abu ka talaia lo Jesus fala abae lifi kwasi 'alia Saetan ka mailitonala.  
\v 2 Ma Jesus ka abu fana sulia fai akwalae fe atoa gi, ma fai akwalae fe boni gi, ma ka fiolo rasua lo.  
\v 3 Sui, Saetan ka la mae 'i so'ela, ma ka sae 'uri 'e, “Ala 'i'o Wela God, 'o sae fala me fau 'e gi 'ali gera rau 'ali tali berete.”   
\p
\v 4 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Geregerena Abu 'e ilia, ‘Ioli ikoso 'ali mauri mola 'alia fana talifilia. Ma 'e mauri 'alia saena 'e laa mae faasia God gi sui.’”\x + \xo 4:4 \xt Diutronomi 8:4\x*   
\p
\v 5 Sui Saetan ka talaia lou Jesus fala falua abu 'i Jerusalem, ma ka fa uraa ala te lifi la 'e rae rasua 'i nali, fofola Luma Abu God.  
\v 6 Ma ka sae 'uri 'e fala, “Ala 'i'o Wela God, 'o 'aru fala 'i fua faasia 'i lifi'e, sulia Geregerena Abu ba sae 'uri 'e, ‘God kae kwatea mae eniselo lia gi famu, 'ali gera dau rarala amu, 'alia 'aemu wasua ikoso foto ala ta me fau.’”\x + \xo 4:6 \xt Sam 91:11\x*   
\p
\v 7 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Ma Geregerena Abu ba sae lou 'uri 'e, ‘Ko ala mailina tonala God 'o li.’”\x + \xo 4:7 \xt Diutronomi 6:16\x*   
\p
\v 8 Sui Saetan ka talaia lou Jesus fala gwaula fe uo 'e rae rasua, ma ka fatailia tatalona gi sui ala molagali failia sinosino na gera gi fala Jesus.  
\v 9 Ma Saetan ka sae 'uri 'e, “'Are 'e gi sui lau kae kwateda famu, ala ko boururu 'i maala 'aegu, ma ko faa aofia lau.”   
\p
\v 10 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Saetan, 'o la tatau ko faasia lau! Sulia Geregerena Abu ba 'e ilia, ‘Talifilia God 'o mola koe faa aofia, ma koe galo fala.’”\x + \xo 4:10 \xt Diutronomi 6:13\x*   
\p
\v 11 Sui ala talasi fo, Saetan ka la lo faasia Jesus. Ma eniselo gi gera ka la mae, ma geraka kwairanai lo ala.   
\s1 Jesus fuli'aea lo galonala  
\r (Mark 1:14-15; Luke 4:14-15)  
\p
\v 12 Talasi Jesus 'e ronoa gera alua lo John 'i laola raraa li, 'i lia ka oli fala provins 'i Galili.  
\v 13 Ma iko 'ali 'e io 'i laola falua lia 'i Nasareti. 'E la ka io 'ala 'i Kapaneam, falua 'i rabela 'osi 'i Galili, ala gulae tolo 'i Sebulun failia 'i Naftali.  
\v 14 'E tau 'urifo 'uri 'ali ma ka fakwalaimokia saenala profet Aesea ba 'e sae 'uri 'e,   
\q1
\v 15 “Falua 'i Sebulun failia falua 'i Naftali, daro io 'i laola provins 'i Galili, ma daro ka io sulia tala fala 'osi ba'ela li, ma daro ka io sulia kwai 'i Jodan, gula la ioli iko lou Jiu gi li gera io ai.   
\q1
\v 16 Ioli la gi, gera io 'i laola maerodo, gerakae lesia madakwana ba'ela.  
\q1 Ma nalife ioli gera io 'i laola falua gogolafana ala maena li 'e 'afu fafida, madakwana kae tala 'afui gera.”\x + \xo 4:16 \xt Aesea 9:1, 2\x*   
\p
\v 17 Fuli ala talasi fo, Jesus ka faarono 'alia faronona 'oka lia 'uri 'e, “'Amu bulusi faasia abulona ta'ana 'amiu gi, sulia talasi God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li 'e dao garani 'amiu lo!”   
\s1 Jesus 'e soia fai walelikwaiasina gi  
\r (Mark 1:16-20; Luke 5:1-11)  
\p
\v 18 Ala talasi Jesus 'e liu sulia 'osi 'i Galili, ka lesia Simon (lia 'e soia lou 'alia Peter) failia Andrew walefae lia. 'I daroa rua walelikwaiasina gi. Daro kae kwaiasi 'adaroa 'alia fuo daroa 'i laola 'osi 'i Galili.  
\v 19 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora dona lau mae, 'ali lau falalau 'amoroa 'alia kwaiasina 'afia ioli li fala sakenada mae 'i soegu.”  
\v 20 Ala me talasi fo mola lo, daro ka tafisia lo fuo daroa gi, ma daro ka dona buria lo.   
\p
\v 21 Sui Jesus ka la lou ko, ma ka lesia lou na rua wale, James failia John rua wela Sebedi gi. Daro io 'adaroa 'i laola baru failia mama daroa Sebedi, ma daulu kae raumia fuo daulu gi. Ma Jesus ka soi daroa.  
\v 22 Ala me talasi fo mola lou, daro ka tafisia lo 'adaroa baru failia mama daroa, ma daro ka donaa lo Jesus.   
\s1 Jesus 'e liu kwailiu failia galonala  
\r (Luke 6:17-19)  
\p
\v 23 Jesus ka liufia lo falua 'i laola provins 'i Galili gi li, ma ka falalaua ioli gi 'i laola luma fala foana 'ala Jiu gi li. Ma ka faarono 'alia Faronona 'Oka sulia 'Ilitoanala God, ma ka guraa ioli gera matai 'alia mataina mamata gi li sui.  
\v 24 Ma alaana sulia Jesus ka talo 'i laola falua gi sui 'i laola provins 'i Siria, ma ioli afula gera matai 'alia mataina mamata gi li sui, gera sakeda mae 'i so'ela. Ioli rabeda 'e fii rasua gi, ma ioli aloe 'are ta'a gi ka too ada gi, ma ioli malu ka tauda gi, ma ioli 'aeda ka mae gi, gera la mae 'i so'ela. Ma Jesus ka gurada sui.  
\v 25 Ma ioli afula rasua gi lou, gera la sulia Jesus ala talasi fo. Ioli faasia provins 'i Galili gi, ma falua 'i Jerusalem, ma nali falua lou laola provins 'i Judea, ma ala provins 'i Dekapolis, ma faasia gula ala tala nala da'afi ala kwai 'i Jodan.   
\c 5  
\s1 Falalauna Jesus gi  
\r (Luke 6:20-23)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e lesia lo logona ba'ela fo li, ka 'idu fala fofola me raeraena, ma ka gwauru 'i fua. Ma waleli galona lia gi gera ka logo galia,  
\v 2 ma 'i lia ka fuli'ae ala falalaunada 'uri 'e,   
\q1
\v 3 “'Oilakinaa fala ioli gera saiai gera siofa 'i maala God gi, sulia gera kae too ala 'are 'oka gi, talasi God kae 'ilitoa fafida.   
\q1
\v 4 'Oilakinaa fala ioli gera kwaimalatai gi, sulia God kae gwafeda.   
\q1
\v 5 'Oilakinaa fala ioli gera fawawade gera 'i talada gi, sulia God kae kwatea molagali 'e fada.   
\q1
\v 6 'Oilakinaa fala ioli gera fiolo ma gera ka siligou fala radana li, sulia God kae kwate 'afu ai fada.   
\q1
\v 7 'Oilakinaa fala ioli malatada amasia ioli mamata gi li, sulia God kae amasida lou.   
\q1
\v 8 'Oilakinaa fala ioli lioda 'e sakwadola fala God gi, sulia gera kae lesia God.   
\q1
\v 9 'Oilakinaa fala ioli gera galo fala aroarona 'i safitala ioli li, sulia God kae soi gera 'alia wela lia gi.   
\q1
\v 10 'Oilakinaa fala ioli la gi gera malakwaita ada 'i fofola taunala 'are rada gi, sulia gera kae too lo ala 'are 'oka gi, talasi God ka 'ilitoa fafida.   
\p
\v 11 “'Oilakinaa famiu talasi ioli kae ili ta'a amiu, ma gera kae malakwaita amiu, ma gera kae ilia 'are ta'a afula gi amiu 'i fofola 'i 'amiu ioli li galona lau gi.  
\v 12 Lau ilia 'are 'e gi sulia gerakae taua lou 'are ta'a gi amiu lia gera taua ala profet gi 'i lao. Moulu babalafe 'amoulu, sulia God kae kwatea kwaiarana ba'ela la 'e alu golia famiu 'i nali.”   
\s1 Me asi failia madakwana  
\r (Mark 9:50; Luke 14:34-35)  
\p
\v 13 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Me asi 'e famamua fana famiu. Ma 'i 'amiu lou 'amu malaa me asi fala faa'okanala ioli gi sui. Wasua ma ala asiasilanai ka sui faasia, 'e 'ato rasua ko faa asiasila lou. Ma iko 'ali 'oka lo fala taunai 'alia ta me 'are, ma 'e 'oka 'ali 'amu taasi lo 'amiu 'alia 'i maluma, 'ali ioli gi gera uria lo 'ada.   
\p
\v 14 “'Amiu 'amu malaa lou fakwaru fala ioli gi sui 'i laola molagali. Luma gera galofia 'i gwaula fe uo li 'e 'ato 'ali agwa.  
\v 15 Ma iko ta ioli 'ali fakwarua fe ulu, sui ka alua 'ala 'i malula dako. Talasi 'e fakwarua fe ulu fo ka sui lo li, ka sakea, ka uranailia ala lifi 'i nali, 'ali ma ka madakwa fala ioli gi sui 'i laola luma.  
\v 16 Ma ka 'urifo lou, fe ulu 'amiu ka tala ko 'i lao ala ioli gi sui, 'ali talasi gera lesia 'are 'oka 'amu tauda gi li, gera ka batafea Mama 'amiu 'i nali.   
\s1 Radana kwalaimoki lo tau na sulia liola God  
\p
\v 17 “Moulu ala fii nai 'uri lau la mae fala faasuinala taki Moses gi failia falalauna profet gi li. Iko 'ali lau la mae fala faasuinali, lau la mae 'agua fala faa ali'afunala falalauna fo gi.  
\v 18 Lakae ilia me 'are kwalaimoki famiu, ala talasi 'i nali failia molagali daro io 'ua, 'ato 'ali ta me toritorina wawade wasua ala taki 'ali sui, la la ka dao ala talasi la 'are 'i laola taki gi li sui gera fuli kwalaimoki lo.  
\v 19 'Are la fo, ite ioli 'e iko 'ali ronosulia ta taki wawade wasua, ma ka falalaua lou tali ioli fala barasi na 'alia ta taki wawade, God kae alua kae fafu'isi 'i laola Tatalona lia. Ite 'e ronosulia taki gi ma ka falalau tali ioli fala ronosulinali, malaa lou 'i lia talala, God kae alu lia kae ba'ela 'i laola Tatalona lia.  
\v 20 Lakae ilia famoulu, ala io radanamiu 'e iko 'ali liufia wale li falalauna ala taki gi li, failia Farasi gi ala tauna sulia liola God, 'e 'ato rasua 'ali 'amu io failia ioli God kae 'ilitoa fafida gi.   
\s1 Falalauna sulia ogata'ana li  
\p
\v 21 “'Amiu ronoa sui lo saena 'ilitoa ba gera ili 'uri 'e ali fala koko gia gi 'i lao ‘Ko ala rau ioli na.\x + \xo 5:21 \xt Eksodas 20:13; Diutronomi 5:17\x* Ala ta ioli 'e rau ioli, gerakae sakea 'i maala waleli tolinimalata gi.’  
\v 22 Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e ogata'a fala walefae lia, gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e ilia fala walefae lia, ‘'I'o me 'oraewale mola 'i'o,’ gerakae sakea 'i maala wale li tolinimalata gi. Ma ite 'e soia walefae lia 'alia, ‘Me kwe 'i'o,’ 'i lia kae la 'i laola tala fala dunaa 'e 'ago ma ikoso ke mae.  
\v 23 Ta 'e, ala 'o rerei 'alia foasina 'o fala God 'i fofola 'erefau, ma ko malata tonai iko 'ali 'e madakwa 'ua 'i safitamoroa toolamu sulia me rerona 'o,  
\v 24 'o tafisia ga foasina la 'o 'i maala 'erefau, sui ko oli, ma ko faarada 'o ga failia. Sui 'i buri, ko bi oli mae 'ali 'o kwatea foasina 'o fala God.   
\p
\v 25 “Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i maala taki, 'o sae kwaima ga failia, talasi iko 'ali mora dao 'ua mala taki li. Suli ala mora dao lo, 'i lia kae kwate 'o lo fala waleli tolinimalata gi, ma 'i burila 'e tolinimalata famu, 'i lia kae kwate 'o lou fala wale fala firi ioli na gi li, ma wale fala firi ioli na li ka bi alu 'o 'i laola rara.  
\v 26 Lakae ilia famu, ala 'e 'urifo, 'e 'ato 'ali 'o latafa faasia rara la la ko kwatea lo bata 'isi'isi 'e totolia kwaikwaina 'o li.   
\s1 Falalauna sulia tooluma na li  
\p
\v 27 “Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, ‘Ikoso 'ali 'o tau ta'a failia ta geliwateu.’\x + \xo 5:27 \xt Eksodas 20:14; Diutronomi 5:18\x*  
\v 28 Ma talasi 'e, lakae ilia famiu, ite 'e bubunia ta geli 'alia lio 'i wale ta'a, 'i lia 'e tau ta'a sui lo 'alia liola.  
\v 29 Lia fo, ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili maa aolo 'o, 'o 'iroa, ma ko taasia faasi 'o. 'E ke 'oka mola 'ala famu ala ko taasia 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenaa li.  
\v 30 Ma ala 'o oga koe fulia ta me 'are ta'a 'alia fili lima aolo 'o, 'o 'ole mousia ma ko taasia faasia 'o. 'E ke 'oka mola 'ala ala ko taasi 'alia ta gula ala rabemu, taufasia God ka bi 'ui 'alia rabemu sui 'i laola dunaa ala lifi li maenali.\f + \fr 5:30 \ft Falalauna fo Jesus fadanai 'e 'uri 'e, ioli ka tau nanata 'ali taasia malata ta'a kae talaia fala tau ta'ana na li failia aburono na li lia kae talaia fala maena. Jas1:14,15; Gen 3:6\f*   
\s1 Falalauna sulia lugasi wateu na  
\r (Matthew 19:9; Mark 10:11-12; Luke 16:18)  
\p
\v 31 “Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera ilia, ‘Ite 'e lugasia wateu lia, 'i lia ka kwatea fofoe saena ala kwailugatae nali fala.’\x + \xo 5:31 \xt Diutronomi 24:1\x*  
\v 32 Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famiu, 'ato ta wale 'ali lugasia wateu lia. Ala wale 'e lugasia wateu lia, 'i lia lo 'e kwatea wateu lia ka tau wale. Ma ala ta wale ka tolea lou geli fo, wale la 'e tau wateu lou 'i maala God. Teke me 'are mola wale 'e saiala lugasinala wateu lia 'i fofola, ala 'e tau ta'a failia ta wale mamataa.   
\p
\v 33 “Moulu ronoa lou saena 'ilitoa gera ilia fala ioli 'ua lo mae 'i lao gi, ‘Ala 'o alafuu 'alia ratala God, ikoso 'o 'oia lo alafuuna 'o.’\x + \xo 5:33 \xt Nambas 30:2\x*  
\v 34 Ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ko ala alafuuna 'ali ta me 'are. Ko ala alafuuna 'alia 'i nali, sulia God 'e 'ilitoa 'i lifi fo.  
\v 35 Ma ikoso alafuu 'alia molagali, sulia God 'e 'ilitoa lou fafia. Ma ikoso alafuu 'alia 'i Jerusalem, sulia lia falua walelitalona ba'ela ka tasa li.  
\v 36 Ma ko ala alafuuna 'alia gwaumu, sulia 'e 'ato ko raunailia ta teke me ifu 'i gwaumu ka kaka'a 'o ma ka gola.  
\v 37 Ala koe alafafi, 'o ilia mola, ‘'Eo.’ 'O ma ala iko 'ali 'o alafafi, 'o ilia mola ‘Iko.’ Ma ala koe ilia lou ta me 'are, me 'are la 'e la lo mae faasia Saetan.”   
\s1 Falalauna sulia duu na li  
\r (Luke 6:29-30)  
\p
\v 38 Jesus 'e alaa ma ka sae 'uri 'e, “Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi gera sae 'uri 'e, ‘Ala ta ioli ka getea maala ta ioli, geraka getea lou maala ioli la. Ma me lifo lou fala duunala me lifo.’\x + \xo 5:38 \xt Eksodas 21:24; Diutronomi 19:19; Levitikas 24:20\x*  
\v 39 Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, ikoso duua ta 'are ta ioli taua ka ta'a famu. Ala ta ioli ka fidalia gula babali aolo amu, 'o ala'alia ka fidalia lou gula babali mauli amu.  
\v 40 Ma ala ta ioli ka sake 'o 'i mala taki fala sakenala to'omi fafu ba'ela 'o, 'o ala'alia ka sakea lou to'omi 'i malula 'ala.  
\v 41 'O ala ta ioli ka suunailia ko sakea 'okoe 'are lia sulia ta tofui tala, 'o sakea lou sulia ta ruala tofui tala.  
\v 42 Ma 'o kwate 'ala ta ioli 'e sugaa ta me 'are amu. Ma talasi ta ioli ka oga sake lanana ala ta me 'are amu, 'o kwatelana ai fala.   
\s1 Kwaimana 'amiu ka malaa kwaimana God 'e too ai  
\r (Luke 6:27-28, 32-36)  
\p
\v 43 “Moulu ronoa sui lo saena 'ilitoa gi 'e 'uri 'e, ‘'Amu kwaima ala ioli kwaima 'amiu gi,\x + \xo 5:43 \xt Levitikas 19:18\x* ma 'amu malimae ala ioli gera malimae amiu gi.’  
\v 44 Wasua ma talasi 'e, lakae ilia famoulu, 'amu kwaima ala malimae 'amiu gi, ma 'amu ka foa fala ioli gera malakwaita amiu gi.  
\v 45 Ala 'amu ka tau 'urifo, 'amu wela ala Mama 'amiu 'i nali. Sulia 'e raunailia da'afi, ma ka rara fafia ioli ta'a gi failia ioli 'oka gi sui, ma ka kwatea uta fala ioli gera fulia 'are 'oka gi li, failia ioli gera fulia 'are ta'a gi li lou.  
\v 46 Ala 'amu kwaima mola ala ioli 'e gera kwaima amiu gi, God ikoso kwaiara 'amiu mola. Sulia wale 'aurafu li goli bata ala takisi gi li wasua, gera taua lou me 'are la!  
\v 47 Ma ala 'amu sae 'oka mola failia kwaima 'amiu gi, iko 'ali 'amu mamata mola faasia ioli gi sui. Sulia ioli gera raria God gi wasua, gera taua lou me 'are la!  
\v 48 'Amu ka rada sui, malaa Mama 'amiu 'i nali 'e rada.”   
\c 6  
\s1 Falalauna sulia taunala 'are 'oka gi li  
\p
\v 1 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu madafi 'amiu, taufasia 'amu tau 'are 'oka mola 'i maala ioli, 'ali gera lesida, ma geraka 'aurae 'amiu fafida. Ala 'amu tau 'urifo, 'ato 'ali 'amu sakea ta kwaiara faasia Mama 'amiu 'i nali.  
\v 2 Ala 'o kwatea kwakwatena fala rananala ioli siofa gi li, ikoso akwatailia fala ioli gi 'uri 'ali gera batafe 'o fafia. Sulia falafala ioli 'asa gi li lo 'e 'urifo. Gera kwairanai ala ioli siofa gi 'i laola luma fala foana gi li ma sulia tala ba'ela gi lou, 'uri 'ali ioli gi sui gera ka batafeda. Ma lakae ilia famoulu, God ikoso kwatea ta kwaiara fada, sulia gera sakea sui lo kwaiarana gera gi.  
\v 3 Ma talasi 'o kwatea me 'are fala kwairanaina li, ikoso fatailia fala ta ioli, ta kwaima 'o wasua ikoso sai lou ai.  
\v 4 Talasi 'o kwatea ta 'are fala ta ioli, 'o faagwaa faasia ta ioli lou faasia lesinai 'o ma saina ai. Wasua ko kwate agwaagwa ai, Mama 'o 'i nali 'e lesia taa gi 'o tauda, ma kae kwatea kwaiarana famu.”   
\s1 Falalauna sulia foana li  
\r (Luke 11:2-4)  
\p
\v 5 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Talasi 'amu kae foa, ikoso 'ali 'amu malaa ioli 'asa gera foa mola 'ada 'ali ioli 'ali lesida. Sulia ala talasi gera foa, gera oga rasua ala urana 'i laola luma fala foana gi li, 'o ma sulia tala ba'ela gi, 'uri 'ali ioli gi gera ka lesida, ma geraka 'auraeda. Ma lakae ilia famoulu, gera sakea sui lo kwaiarana gera gi faasia ioli 'e gera 'auraeda gi.  
\v 6 Ma talasi koe foa, 'o la ala ta lifi 'e io raefuli, ma ko io 'i lifila ko foosia God, ma iko ta ioli 'ali lesia 'o. Wasua iko ta ioli 'ali'e leesi 'o ala talasi koe foa, Mama 'o 'i nali 'e lesi'o. Ma 'i lia lou kae kwaiara 'o fala 'are 'o tauda gi.   
\p
\v 7 “Ala talasi 'amu foa, ikoso 'ali amu malaa lou ioli 'e raria God gi. Sulia talasi gera kae foa, gera sae tekwa rasua, ma iko 'ali gera sai madakwa ala taa gi 'e gera ilida. Malatada 'e fia 'uria ala gera foa tekwa 'urifo God kae ronoda.  
\v 8 Ma ikoso 'ali 'amu tau lou malaa ioli fo gi, sulia Mama 'amiu 'i nali 'e etae sai sui lo ala taa gi 'amu boboo fali, 'amu ka bi sugaada.   
\p
\v 9 “Ala talasi 'amu kae foa, 'amu ka sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Mama 'ami 'i nali,  
\q1 'Ami oga ioli gi sui geraka fabaelaa ratamu, sulia 'e abu rasua.   
\q1
\v 10 Dao mae 'alia 'ilitoana 'o fafia maurinala ioli gi sui.  
\q1 Ma liomu 'ami ka tau sulia 'i wado malaa lou 'i nali.   
\q1
\v 11 'O kwatea mae famami fana 'e totolia fe atoa 'e li.   
\q1
\v 12 'O kwailufa 'alia ta'ana 'amami gi, malaa lou 'ami kwailufa 'alia ta'ana ioli 'e fulida amaami gi.   
\q1
\v 13 'O ala lugatae na mami fala ilitoona gi fala liufi namami.  
\q1 Ma ko lau 'ali 'ami faasia Saetan.’ \f + \fr 6:13 \ft 'o ma, lau 'ali 'ami faasia ta'ana.\f*   
\p
\v 14 “Ala 'amu kwailufa 'alia ta'ana ta ioli 'e fulia amiu gi, Mama 'amiu 'i nali kae kwailufa lou 'alia ta'ana 'amiu gi.  
\v 15 Ma ala iko 'ali 'amu kwailufa ala ioli 'e fulia 'are ta'a amiu, Mama 'amiu 'i nali wasua ikoso kwailufa lou amiu.”   
\s1 Falalauna sulia abu fana na li  
\p
\v 16 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Ala talasi 'amu abu fana fala foa nanata na li, ikoso 'ali 'amu malaa ioli 'asa gi. Sulia talasi gera abu fana, gera lio malaa ioli gera kwaimalatai gi, 'uri 'ali ioli ka leesia lia 'e gera abu fana, ma geraka 'auraeda. Ma lakae ilia famoulu, ioli fo gi 'ato 'ali gera sakea ta kwaiara, sulia ioli 'e kwatea lo kwaiara fada 'alia tafenada. Ma God ikoso 'ali kwatea lo ta kwaiara fada.  
\v 17 Wasua ma ala talasi koe abu fana, ko sisiu 'amua, ma ko usuri ifu 'amua malaa lia 'e koe tautaua ala atoa gi li sui,  
\v 18 'ali ioli ikoso lio raea lia 'e 'o abu fana. Ma wasua 'ala ioli ikoso lio rae 'o, Mama 'o 'i nali 'e leesi 'o, ma kae kwatea kwaiara famu fala 'are 'o tauda gi. 'I lia 'e leesi 'o ala atoa gi sui, wasua 'i'o iko 'ali 'o lesia.”   
\s1 Falalauna sulia too 'arena li  
\r (Luke 12:33-36)  
\p
\v 19 Sui, Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu ala goli nala too 'arena 'amiu gi 'i laola molagali lifi 'e sulaa failia furafurana kae fafuta'a, failia ioli belibeli kae belida.  
\v 20 'Amu golia too 'arena 'amiu gi 'i nali, lifi sulaa ma furafurana 'ato 'alia 'e fafuta'a, failia ioli belibeli 'ato 'ali belia.  
\v 21 Sulia talasi too 'arena 'amiu gi 'e io 'i nali, manomiu ka lio 'alaa sui lo fala 'i nali. Ma talasi too 'arena 'amiu gi 'e io 'i laola molagali li, manomiu ka toli tegula sui lo fala 'are 'i laola molagali gi li. Sulia 'i fe too 'arena 'o 'e io ai, 'i lifila lou manomu 'e io ai.   
\p
\v 22 “Suli ala maamu 'e 'oka, ko io 'i laola madakwana ala falalauna God, sulia maamu 'e dau talaia mae madakwana 'i laola rabemu.  
\v 23 Ala iko 'ali 'o lesia madakwa na 'e, maamu 'e ta'a, ma ko io mola 'amua 'i laola maerodo. 'Amu madafi 'amiu, ala 'amu tafisia madakwana God, 'i laola manomiu 'e rodo rasua.”   
\s1 Jesus 'e falalau sulia God failia too 'arena  
\r (Luke 16:13; 12:22-31)  
\p
\v 24 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Ato 'ali ta ioli 'ali ka galo 'ala ta rua wale ba'ela atale. Ala 'e 'urifo, 'i lia kae malimae ala ta ai, ma ka kwaima ala ta ai. Ma kae galo 'oka 'ala ta wale, ma kae 'ailuga 'ali ta wale. Lia fo, 'e 'ato rasua 'ali ta ioli 'ali galo 'ala God ma bata ala teke me talasi.   
\p
\v 25 “'Are la 'e laka ilia famoulu, ikoso 'ali 'amu fiitala sulia ta 'amu kae 'ania, ma 'amu kae goufia, ma ta 'amu kae toro 'alia fafia rabemiu. Sulia maurina 'e 'oka ka tasa liufia fana, ma rabe 'e 'oka ka tasa liufia toro.  
\v 26 Lesia fe malu gi 'i laola raloo, iko 'ali gera 'abero mola sulia galona ala ta raku. Ma iko 'ali gera fisua mola ta fana, ma iko 'ali gera raunailia mola ta gwaurau fala alu fana na. Wasua ma Mama 'amiu 'i nali ranolida mola 'ala. God 'e lio ba'ela rasua amiu ka liufia fe malu fo gi. God kae ranoli 'amiu mola 'ala.  
\v 27 Wasua 'amu ka fiitala sulia maurina 'amiu gi, 'e 'ato rasua 'ali 'amu taua manomiu ka ke tekwa wawade lou.   
\p
\v 28 “Ma 'utaa bui 'e 'amu ka fiitala sulia 'afinamiu? 'Amu lesia ga taganala 'ai 'e gera afola gi. 'E iko 'ali gera galo mola, ma iko 'ali gera raunailia mola ta toro 'ada.  
\v 29 Ma lakae ilia famoulu, gera lio sinosino ka tasa liufia toro ba Solomon walelitalona 'e ruufida gi.  
\v 30 Ma taganala 'ai gi, gera io mola sulia keme talasi dodoko, ma gera ka taasida lou 'i laola dunaa. Ka 'urifo wasua 'ala, God 'e faaruufida 'alia 'are 'oka gi. 'Amu fiitala 'e, 'uri fasia God ikosoe bi faatoro 'amiu? Fitoona 'amiu gi 'e wawade.   
\p
\v 31 “Lia fo, 'o ala fiitalana 'uri 'e, ‘Fana, failia 'are li goufia, 'o ma toro lau gi kae la mae faasia 'i fe?’  
\v 32 'Eo, ioli gera io tatau faasia God gi, gera saiala fiitalana sulia 'are fo gi li. Ma 'i 'amiu, Mama 'amiu 'i nali 'e saiai ka sui lo lia 'e 'amu boboo fala 'are fo gi li.  
\v 33 'Amu silia maurina 'e God 'e 'ilitoa fafia failia tau 'are rada na ka liufia 'are gi sui, ma 'i lia kae kwatea 'are 'amu booboo fai gi famiu.  
\v 34 Lia fo, ikoso 'ali 'amu fiitala sulia booboona fala 'i danii gi. Alua fala 'i dani. Iko 'ali'e totolia 'ali 'amu logosia fiitalana 'i dani gi failia fiitalana ala fe atoa 'e tara'ela gi li lou. Sulia fe atoa 'e tara'ela 'e too ala fiitalana 'e totolia lo tara'ela gi.”   
\c 7  
\s1 Falalauna sulia iili ioli na li  
\r (Luke 6:37-38, 41-42)  
\p
\v 1 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu ala iili saena na suli ta ioli mamata, taufasia God 'e bi suafafi 'amiu lou.  
\v 2 Ala 'amu iili ioli, God kae suafafi lou 'urifo amiu. Ma ta taki ta 'amu kwaia ta ioli 'alia, taki la lou God kae kwai 'amiu 'alia.  
\v 3 'O too ala ta'ana ba'ela gi, wasua 'o balufia mola 'amua ioli 'e too ala ta'ana wawade gi li. 'O malaa wale 'e lesia fulafulae tafu wawade 'i laola maala walefae lia li, wasua ma iko 'ali 'e lesia mola te boboe wado ba'ela 'i laola maala 'i talala.  
\v 4 Ma ko sae 'uri 'e fala ioli mamata, ‘'O fulia me 'are 'e ta'a, ala 'alia 'ali lau farada maurinamu.’ Wasua ma iko 'ali 'o malata booboo mola sulia ta'ana ba'ela 'o tauda gi.  
\v 5 'I'o ioli 'asa 'i'o. 'O taasia ga ta'ana 'o gi. Sui, ko bi totolia kwairanaina ala ta ioli mamata fala ta'ana lia gi li.   
\p
\v 6 “Ma 'amu ala kwate nala 'are abu gi fala kui gi, sulia gera kae bulusi, ma gerakae 'alai 'amiu. Ma ikoso 'ali 'amu kwatea launi 'amiu gi fala boo gi, tau ma gera bi uria mola 'ada.”\f + \fr 7:6 \ft Jesus 'e sae 'uri 'e 'ali fatailia lia 'e Faronona 'Oka iko 'ali totolia ioli aburono 'e 'idufae barasi mola 'ala 'alia.\f*   
\s1 Falalauna sulia taa God 'e taua ala talasi gia sugaa  
\r (Luke 11:9-13)  
\p
\v 7 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu ka sugaa God 'ali 'amu sakea 'are 'amu suga 'afia. 'Amu faitale 'afia 'are 'amu boboo fai gi ala God, ma 'i lia kae rana 'amiu, 'ali 'amu daria. 'Amu ka kidikidi ala mala luma, ma God ka tafa famiu.  
\v 8 Sulia ioli gera suga ala God gi sui, gera kae sakea 'are gera sugaa fai gi. Ma ioli gera faitale 'afia 'are gera boboo fai gi li sui ala God, gera kae darida. Ma ioli gera kidikidi ala mala luma li, God kae tafa fada.   
\p
\v 9 “'Uri'e ma, ite amoulu ala mama gi, ala wela 'o 'e suga 'o fala ta me fana, ko kwatea mola me fau fala?  
\v 10 Ma ala wela 'o 'e suga 'afia ta me lodae ia, ko kwatea 'amua ta fe wa fala? 'E 'ato mola!  
\v 11 'Amiu ioli ta'a gi 'amu saiala kwatenala 'are 'oka gi fala wela 'amiu gi. Ma Mama 'amiu 'i nali, lia 'e 'oka ka tasa liufi 'amiu lou. 'Urifo 'i lia kae kwatea 'are 'oka gi fala ioli gera suga lia fai gi.   
\p
\v 12 “Me 'are la fo, 'are 'amu kae tautauda gi sui, tali ta 'amu oga 'alia ioli mamata gi 'ali gera taua famiu, 'amu ka taua lou fada. Sulia lia lo fadanala faalalauna gi sui 'i laola taki Moses, failia profet gi.”   
\s1 Tala fala mauri na li failia maena  
\r (Luke 13:24)  
\p
\v 13 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu ruu ala maala luma 'e susukudi, sulia maala luma 'e ba'ela ma ka afola, 'e la fala maena firi. Ma liuna sulia ka talawarau rasua, ma ioli afula rasua gi gera la sulia tala fo.  
\v 14 Ma maala luma failia tala fala maurina firi li 'e susukudi, ma liuna sulia ka 'ato, ma ofotae ioli gi mola gera liu sulia.”   
\s1 Profet kotokoto gi  
\r (Luke 6:43-44)  
\p
\v 15 Jesus ka alaa lou ka sae 'uri 'e, “'Amu madafi 'amiu faasia profet kotokoto gi. 'Amu madafi 'amiu sulia gera lio malaa ioli 'oka gi, wasua malatada 'e malaa kui kwasi gi lia gera oga fata'anamiu.  
\v 16 Ma 'amu ka lio raea mola 'amiu profet kotokoto fo gi 'alia 'are ta'a 'e gera tauda gi. Gia saiala 'okanala 'o ma ta'anala 'ai gi sui, 'alia fufuae 'are gera funu 'alida gi. Ma 'e 'ato ta ioli ka fisua fufuae 'ai 'oka faasia kwalokarakaraa.  
\v 17 Ma 'ai 'oka 'e funu 'alia fuae 'are 'oka gi, ma 'ai ta'a ka funu 'alia fuae 'are ta'a gi.  
\v 18 'Ai 'oka 'e 'ato ka funu 'alia fuae 'are ta'a, ma 'ai ta'a 'e 'ato ka funu 'alia fuae 'are 'oka.  
\v 19 'Ai iko 'ali gera funu 'alia fuae 'are 'oka gi li, gera kae tofuda, ma gerakae 'ui 'alida 'i laola dunaa.  
\v 20 Lia fo, lakae ilia famiu, 'amu ka lio raea profet kotokoto gi 'alia 'are gera tauda gi.”   
\s1 Fe atoa ala kwaikwaina li  
\r (Luke 13:25-27; 6:47-49)  
\p
\v 21 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Iko lou ioli gera soi 'uri 'e agu gi sui, ‘Aofia! Aofia!’ gera kae io failia ioli God kae 'ilitoa fafida gi. Ma ioli gera tau sulia liola Mama lau 'i nali mola gerakae io failia ioli 'e God kae 'ilitoa fafida gi.  
\v 22 Ioli afula gi gerakae sae 'uri 'e fagu ala fe atoa fo ala tolinimalata na li, ‘Aofia! 'Ami faatalo 'alia saenala God 'alia ratamu, ma 'ami ka balia aloe 'are ta'a gi 'alia ratamu, ma 'ami ka taua 'are mama'ala gi 'alia ratamu.’  
\v 23 Wasua ma lakae sae madakwa 'uri 'e fada, ‘Iko 'ali lau sai amiu. Ioli tau ta'a gi 'i 'amiu. 'Amu la tatau ko faasia lau!’   
\p
\v 24 “Lia fo, ioli gera ronoa alaana lau gi li, ma gera ka tau sulia, gera malaa wale liotoo 'e raunailia luma lia 'i fofola fulu 'ai nasi gi ma ka 'eli ka sifo lalo 'i laola faufaua.  
\v 25 Uta ba'ela 'e too, ma kwai gi ka afe, failia oru ba'ela ka fotoia luma fo, wasua ma luma fo iko 'ali toli mola, sulia 'e ura nasi 'i fofola fau nasi.   
\p
\v 26 “Ioli gera ronoa alaana lau gi, ma iko 'ali gera tau sulia, gera malaa wale kwekwe'ela 'e raunailia luma lia 'i fofola ole, ma iko 'ali 'eli 'ali sifo lalo mola.  
\v 27 Ma uta ba'ela ka too, ma kwai gi ka afe, ma oru ba'ela ka fotoia luma fo, ma luma fo ka toli, ma ka manisi sui lo.”   
\p
\v 28 Talasi Jesus 'e fasuia falalauna sulia 'are gi sui, ioli gi gera ka kwele rasua,  
\v 29 sulia gera sai 'oka ala lia 'e Jesus 'e famalata 'alia nanatana failia kwalaimokina ala God. 'E iko 'ali 'e dona lou sai 'arena wale li falalauna ala taki Moses gi li, sulia gera famalata mola 'alia nanatana gera 'i talada gi.   
\c 8  
\s1 Jesus guraa wale matai  
\r (Mark 1:40-45; Luke 5:12-16)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e sifo lo mae faasia 'i gwaula fe uo fo li, logona ba'ela rasua gera ka la mae sulia.  
\v 2 Ma te wale kuu 'e odea rabela ka la mae, ma ka boururu 'i maala Jesus, ma ka sae 'uri 'e, “Arai, ala ko marabe, ko guraa lau.”   
\p
\v 3 Sui Jesus ka tadaa ko limala, ma ka dau tonala rabela, ma ka sae 'uri 'e, “'Eo, lau marabe. 'O mafo lo.”. Ma nainali mola 'i burila Jesus 'e sae 'urifo, kuu fo ka sigi lo faasia wale fo.  
\v 4 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Ikoso 'ali 'o faronoa lou ta ioli 'alia me 'are 'e lau taua famu. Wasua ma 'o la, ko fatailia rabemu fala fata abu God, ko ala'alia fata abu God ka iro 'oka amu. Sui ko kwatea foasina 'o malaa lia ba Moses 'e ilia fala kwatenai, 'ali fatailia kwalaimoki fala ioli gi sui lia 'e rabemu 'e mafo lo.” Ma Jesus ka kwatea wale fo ka la lo 'ala.   
\s1 Jesus 'e guraa te wale  
\r (Luke 7:1-10)  
\p
\v 5 Talasi Jesus 'e dao lo ala falua 'i Kapaneam, te wale etaeta ala wale li mae faasia 'i Rom gi, 'e la mae 'i so'ela Jesus, ma ka sugaa 'ali kwairanai ala,  
\v 6 ma ka sae 'uri 'e, “Aofia, ioli li galona lau, 'e matai rasua, ma ka teo mola 'ala, ma ka raria lo bulusinala rabela 'i talala, ma rabela ka fii rasua.”   
\p
\v 7 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'Oka mola 'ala, lakae la mae fala luma 'o 'ali lau guraa.”   
\p
\v 8 Ma wale etaeta fo ka sae lou 'uri 'e fala Jesus, “Aofia, iko 'ali lau totolia 'ali lau fadao 'o 'i luma agu. 'O ilia mola mae ta alaana, ala ko ilia mola ta me alaana, wale li galona lau kae 'akwaa lo.  
\v 9 Lau saiai 'o totolia mola 'amua taunala me 'are 'urifo, suli 'i lau talagu wale lau galo 'i malula wale ba'ela gi lou, ma lau too ala wale li mae gi gera galo 'i malula nanata na lau. Ma ala laka sae 'uri 'e fala ta wale, ‘'O la,’ lia ka la lo. Ma ala laka sae 'uri 'e fala ta wale, ‘'O la mae,’ 'i lia ka la lo mae. Ma ala laka sae 'uri 'e fala ta wale li galona lau, ‘'O taua me 'are 'e,’ 'i lia ka taua lo.”   
\p
\v 10 Ma talasi Jesus 'e ronoa me 'are fo li, ka kwele rasua. Ma ka bulusi fala ioli gera la sulia gi, ma ka sae 'uri 'e fada, “Lakae ilia famiu, iko 'ali lau lesia 'ua ta ioli 'ali fitoo 'uri 'e, 'i laola falua 'i Israel wasua.  
\v 11 Ma lakae ilia famiu, ioli afula 'e iko lou Jiu gi li, gerakae la mae faasia falua afula gi laola molagali fala 'adona failia koko gia gi Abraham, Aesak, ma Jakob ala maoma ala babalafena li 'i nali.  
\v 12 Ma afulanala Jiu gi lia 'e totolia gera ka 'ado ala 'are 'oka gi 'i nali, God kae tabalida fala lifi rodo. Ma talasi gera io ala lifi fo li, gerakae ani, ma gerakae giria lifoda, sulia gera rabefii.”   
\p
\v 13 Ma Jesus ka bulusi lou fala wale ba'ela fo, ka sae 'uri 'e fala, “'O oli. Lau taua lo 'are 'e 'o sugaa, sulia 'o fitoo agu.” Ma ala me talasi fo mola lo, wale li galona ba lia ka 'akwaa lo.   
\s1 Talasi Jesus guraa ioli matai afula  
\r (Mark 1:29-34; Luke 4:38-41)  
\p
\v 14 Ma ala na fe atoa, Jesus ka la mae 'i luma ala Peter. Talasi Jesus 'e ruu 'i luma, ka lesia funo geli Peter 'e teo mola 'ala, 'e matai 'alia 'ago'agona ba'ela.  
\v 15 Ma Jesus ka dau tonala limala geli fo. Ma ala me talasi fo mola lo, 'ago'agona fo ka sui lo faasia. Lia ka 'akwaa lo, ma ka tatae ka galo fana lo 'ala Jesus.   
\p
\v 16 'E raurafi, ioli ala falua fo li gera sakea mae ioli afula aloe 'are ta'a gi 'e tooada 'i soela. Ma Jesus ka balia aloe 'are ta'a fo gi faasida 'alia saenala mola. Ma ka guraa lou ioli matai gi sui.  
\v 17 Talasi 'e taua 'are fo gi li, 'e fakwalaimokia saenala profet Aesea ba 'e gerea ka sae 'uri 'e, “'I lia 'e faamauri gia faasia mataina gia gi.”\x + \xo 8:17 \xt Aesea 53:4\x*   
\s1 Donanala Jesus 'e 'ato rasua  
\r (Luke 9:57-62)  
\p
\v 18 Ma talasi Jesus 'e lesia ioli afula gera logo mae galia, lia ka sae 'uri 'e fala waleli galona lia gi, “Golu tofolo fala abae 'osi lobaa.”  
\v 19 Ala talasi fo lou, te wale falalau ala taki li ka la mae 'i so'ela Jesus ka sae 'uri 'e, “Waleli Falalauna, lau oga 'ali lau la fae 'o 'i fe wasua koe la fai.”   
\p
\v 20 Talasi Jesus ronoa me 'are fo li, ka sae 'uri 'e, “'E iko 'ali 'e talawarau. 'A kui kwasi gi gera too ala lifi gera gi fala teona, ma malu gi lou gera too ala tatafe gera gi. Wasua ma 'i lau, Wela Wale li, iko 'ali lau too ala ta luma 'agua 'i talagu fala mo'osu na.”   
\p
\v 21 Ma na wale ala wale li galona lia gi, ka sae fala Jesus 'uri 'e, “Arai, 'o ala'alia 'ali lau la, laka io ga failia mama lau, la la ka mae bui, laka alua ka sui, laka bi dona 'o.”   
\p
\v 22 Jesus 'e olisia ka sae 'uri 'e, “Iko. 'O la lo mae faelau ala talasi 'e. Ala'alia ioli iko 'ali gera too ala maurina ala God gi, gera alua lo 'ada ioli mae gera gi.”   
\s1 Jesus 'e balufia oru failia lafolafo  
\r (Mark 4:35-41; Luke 8:22-25)  
\p
\v 23 Ma Jesus ka tae 'i laola baru failia waleli galona lia gi.  
\v 24 Ma ala talasi daulu 'idu tatau lo ko, koburu ka dao torani daulu lo, ma asi ka rae 'i nali, ma ka taasi lo mae fafia baru fo. Ma baru fo ka garani wawalo lo. Wasua ma Jesus 'e mo'osu mola 'ala 'i laola baru fo.  
\v 25 Ma wale li galona lia gi gera ka faa ada, gera ka sae 'uri 'e, “Aofia! 'O faamauri golu! Golu kae garani mae lo.”   
\p
\v 26 Ala talasi fo Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Uta 'e 'amu ka mau? Lau lesia fitoona 'amiu agu 'e iko 'ali ba'ela.” Jesus 'e sae 'urifo fadaulu sui ka tatae, ma ka sae nanata fala oru failia lafolafo, 'ali daro ka io aroaro. Ma ala talasi fo mola, oru failia lafolafo daro ka io aroaro lo, ma ka beata lo.   
\p
\v 27 Ma wale li galona lia gi gera ka kwele rasua, ma geraka sae 'uri 'e, “Wale 'utaa lo 'e wani? Oru failia lafolafo gi wasua gera rono lou sulia!”   
\s1 Jesus 'e balia aloe 'are ta'a gi faasia rua wale gi  
\r (Mark 5:1-20; Luke 8:26-39)  
\p
\v 28 Ma talasi daulu li dao lo ala na abae 'osi ala mae falua 'i Gadara, Jesus ka dao tonala rua wale aloe 'are ta'a gi 'e io adaroa. Rua wale fo gi daro io 'i laola gilu 'i laola fau fala gigiluna ala ioli maegi li. Ma sulia daro balubalua rasua, iko ta ioli 'ali dao garania lo lifi fo daro io ai.  
\v 29 Ala talasi aloe 'are fo gera io ala rua wale fo gi li gera lesia Jesus ai, gera ka rii 'uri 'e, “Wela 'e God, taa 'o oga koe taua ameulu? 'Uta ko la mae fala malakwaita na ameulu, lia 'e talasi ala malakwaitanali iko 'ali dao 'ua?”   
\p
\v 30 Ala talasi fo, boo afula gi gera fana garania 'i lififo.  
\v 31 Ma aloe 'are ta'a fo gi gera ka aniulu 'uri 'e fala Jesus, “Ala koe lulu 'ameulu, 'o lulu 'ameulu fala 'i laola boo lobaa gi.”   
\p
\v 32 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala aloe 'are fo gi, “Moulu la lo!” Ma gera ka latafa, ma gera ka la lo fala 'i laola boo fo gi. Ma boo fo gi sui gera 'aru ala me raeraena 'i rabela faulifu fala 'i laola 'osi li. Ma gera ka mae sui 'i lififo.   
\p
\v 33 Ma ioli gera lio sulia boo fo gi li, gera ka lalao fala falua gera. Ma gera ka alaa sulia 'are fo Jesus 'e taua, ma 'are 'e fuli fala rua wale ba gi li failia aloe 'are ta'a fo gi.  
\v 34 Ma ioli ala mae falua fo sui gera la sui mae fala lesinala Jesus. Talasi gera dao 'i soela, gera ka soilidia 'ali 'e la faasia maefalua fo gera.   
\c 9  
\s1 Jesus guraa te wale rabela 'e mae  
\r (Mark 2:1-12; Luke 5:17-26)  
\p
\v 1 Jesus failia waleli galona lia gi, daulu rae 'i laola baru, ma daulu ka tofolo lou ala 'osi ba'ela fo 'i Galili. Ma talasi daulu li dao lo ala falua 'i Kapaneam,  
\v 2 nali ioli gera ka sakea mae te wale la rabela mae 'i fofola tafe 'i so'ela Jesus, 'ali 'e guraa. Ma talasi Jesus 'e lesia fitoona daulu, lia ka sae 'uri 'e fala wale rabe mae fo, “'O ala mau na wale'e, lau kwailufa lo 'alia ta'ana 'o gi sui.”   
\p
\v 3 Ala talasi fo, nali wale falalau ala taki gi gera ka malata 'uri 'e, “Talifilia God mola 'e saiala kwailufana 'alia ta'ana gi li. 'E fafuradani lia 'i talala failia God.”   
\p
\v 4 Ma Jesus 'e raea malata 'i laola lioda gi, ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu ala malata ta'a na lou 'uri la.” \f + \fr 9:4 \ft Ma Jesus sai lou ala lia gera fakwalaimokia talifilia God mola kae guraa ioli gi.\f*   
\p
\v 5 Sui ka sae 'uri 'e, “Ala laka sae 'uri 'e fala wale rabe mae 'e, ‘Ta'ana 'o gi, lau kwailufa lo alida,’ 'ato 'ali moulu lesia mola 'ali 'e fuli. Wasua ma ala laka sae 'uri 'e, ‘Tatae ma ko liu lo,’ 'urifo lo 'amu ka bi lesia lia 'e nanatana agu fala gurana.  
\v 6 Talasi lakae guraa wale 'e li, lakae fatailia famiu lia 'e 'i lau, Wela Wale li, lau too ala nanatana fala kwailufa na 'alia ta'ana gi li.”  
\p Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale rabe mae fo, “'O tatae lo, sakea tafe 'o, ma ko la lo 'i falua 'o.”   
\p
\v 7 Ala talasi fo mola, wale fo ka tatae, ma ka oli lo fala falua lia.  
\v 8 Ala talasi fo ioli gi gera lesia me 'are fo Jesus 'e fulia, gera kwele, ma geraka mau. Ma gera ka batafea God sulia 'e kwatea nanatana 'urifo fala ioli gi.   
\s1 Jesus soia Matthew  
\r (Mark 2:13-17; Luke 5:27-32)  
\p
\v 9 Ma ala talasi Jesus 'e la lo faasia lifi fo li, ka lesia Matthew. 'E gwauru mola 'ala ala lifi fala golinala bata ala takisili, sulia 'e galo 'i lififo. Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'O la mae faelau.” Ma Matthew ka tatae, ma ka la lo 'ala failia.   
\p
\v 10 'I burila Jesus 'e soia Matthew 'ali 'e waleli galona 'ala, ka lai fana lo 'i luma ala Matthew. Ma alae ioli gera kae goli goli bata ala takisili gera io lou 'i lififo. Ma nali ioli ta'a lou, gera fana lou failia Jesus failia waleli galona lia gi.\f + \fr 9:10 \ft Farasi gi gera soia 'alia “ioli ta'a” gi ioli gera aburono ala falalauna gera gi li\f*   
\p
\v 11 Ma talasi Farasi gi gera lesia me 'are fo li, gera ka soilidia waleli galona lia gi, 'uri 'e, “'E totolia ikoso 'ali fana lou failia ioli 'urifo gi.”   
\p
\v 12 Jesus ka ronoa me 'are fo, ma ka sae 'uri 'e, “Ioli iko 'ali gera matai gi, iko 'ali gera oga mola ta ioli li gurana, wasua ma ioli gera matai gi lou 'ada, gera boboo fala ioli li gurana.  
\v 13 'Amu malata ga sulia malutala Geregerena Abu ba 'e sae 'uri 'e, ‘Lau oga mola kwaiamasina 'amiu fala ioli li, iko lou foasina 'amiu gi.’\x + \xo 9:13 \xt Hosea 6:6\x* Iko 'ali lau la mae fala kwalonala ioli rada gi 'ali geraka bulusi, wasua ma ioli 'e taunada ta'a gi lou 'ada 'e lau la mae fala kwalonada fala olisi nala malatada.”   
\s1 Aofia dao lo, kwaimalataina ka iko, 'amu ka babalafe  
\r (Mark 2:18-22; Luke 5:33-39)  
\p
\v 14 Burila 'are fo gi, waleli galona John wale fasiuabu gi, gera ka la mae 'i so'ela Jesus, geraka sae 'uri 'e, “'Ameulu failia Farasi gi, meulu saiala abu fana na. Ma 'utaa 'e waleli galona 'o gi iko 'ali gera tau 'urifo?”   
\p
\v 15 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'E iko 'ali ke rada fala ioli gera io ala fanana ala araarainali 'ali geraka kwaimalatai. Dunala lia 'e, arai fa'alu 'e io 'ua mola 'ala failida, gera ka babalafe. Wasua ma talasi kae dao mae 'i dani gerakae sakea arai fa'alu faasida. Talasi fo bui, gera ka bi abu fana lou, sulia gera kwaimalatai. Lia fo iko 'ali totolia waleli galona lau gi 'ali geraka abu fana talasi lau io 'ua mola 'agua failida.”   
\p
\v 16 Sui Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Iko ta ioli 'ali'e taibolosia ta toro 'e gaga lo 'alia ta nisinisi toro fa'alu. Suli ala ka tau 'urila, nisinisi toro fa'alu fo kae gagasia toro 'ualo fo sulia toro fa'alu 'e lugu lo 'i burila saunai, ma ka taua maekwakwana la 'e ba'ela rasua.   
\p
\v 17 “Ma 'amu sai lou ai, iko 'ali'e totolia 'ali ta ioli 'ali alua waen fa'alu 'i laola wai 'ualo gera galofia 'alia sunasunala nanigot li, sulia wai 'ualo fo 'ato 'ali 'e paku. Suli ala ka tau 'urila, talasi waen fo kae tora mola mae, ka fogaa lo wai 'ualo fo, ma waen fo ka aniki lo, ma wai 'are fo ka ta'a lo. Lia fo ioli ka alua lo waen fa'alu 'i laola wai fa'alu 'e saiai kae paku faasia fata'anala rua 'are fo gi sui.”   
\s1 Jesus 'e guraa rua geli gi  
\r (Mark 5:21-43; Luke 8:40-56)  
\p
\v 18 Talasi Jesus 'e alaa 'ua, te wale etaeta ala ioli Jiu gi ka la mae. Ma ka boururu 'i maala Jesus, ma ka sae 'uri 'e, “Ulao lau 'e bi mae mola. Lau oga ko la mae 'ali 'o alua limamu fafia 'ali maurifa'alu lou.”   
\p
\v 19 Ma Jesus failia waleli galona lia gi daulu ka la failia wale fo.  
\v 20 Ma talasi daulu kae liu 'ua ko ai, te geli 'abu 'e tafalia, ma ka matai 'alia sulia akwala wala rua fe nali gi li, ka la mae 'i burila Jesus, ma ka dau tonala tamitamila to'omi tekwa lia.  
\v 21 Sulia geli fo 'e malata 'uri 'e, “Te 'ali lau dau mola tonala tamitamila to'omi Jesus, lakae 'akwaa lo.”   
\p
\v 22 Talasi 'e dau tonala tamitamila to'omi lia li, Jesus ka bulusi, ma ka lesia lo geli fo, ma ka sae 'uri 'e fala, “'O ala malata fitala na. 'O 'akwaa lo, sulia 'o fitoo agu.” Ma ala me talasi fo mola lo, mataina fo ka sui lo faasia.   
\p
\v 23 Ma talasi Jesus failia waleli galona lia gi daulu li dao, daulu ka ruu 'i laola luma wale etaeta fo li, daulu ka lesia ioli gi gera kae ufia 'au ala maenali, ma ioli afula gi lou gera logo 'i lififo, ma gera kae ani.  
\v 24 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala ioli fo gi, “'Amiu sui 'amu latafa. Wela geli 'e iko 'ali mae mola, 'e mo'osu mola 'ala.” Talasi gera ronoa Jesus 'e sae 'urifo li, gera ka wasi 'ada 'alia.  
\v 25 'I burila ioli fo gi gera la faasia, Jesus ka ruu ko 'i laola toobi fo, ma ka dau 'i maala limala ulao fo, ma ulao fo ka tatae.  
\v 26 Burila me 'are fo Jesus 'e taua, alaana sulia ka talo ala tolo fo sui.   
\s1 Jesus 'e guraa rua wale maa daroa koro gi  
\p
\v 27 Burila Jesus 'e la ko faasia lifi fo, rua wale maa daroa koro gi daro dona Jesus, daro ka rii, 'uri 'e, “Galela David walelitalona, 'o amasi 'ameroa mae!”   
\p
\v 28 Ma talasi Jesus 'e ruu 'i laola te luma li, rua wale maa koro fo gi daro ruu lou 'i burila. Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “'Uri'e ma mora fitoo agu lakae guraa maa moroa?”  
\p Ma daro ka olisi 'uri 'e ala, “'Eo, Aofia.”   
\p
\v 29 Ma Jesus ka dau tonala maa daroa, ka sae 'uri 'e, “Sulia mora fitoo, me 'are 'e kae fuli kwalaimoki lo famoroa.”  
\v 30 Ma maa daroa ka lio lo, ma Jesus ka sae nanata fadaroa 'ali ikoso daro faarono 'alia fala ta ioli.   
\p
\v 31 Ma talasi daro la, daro bi alaa 'adaroa sulia Jesus so'ela ioli daro dao tonada gi ala gulae tolo fo.   
\s1 Jesus guraa te wale fokala 'ato  
\p
\v 32 Talasi rua wale ba gi daro latafa lo, nali wale gera sakea lou mae te wale 'i so'ela Jesus. Fokala wale fo 'e 'ato, sulia te aloe 'are ta'a 'e too ala.  
\v 33 Ma Jesus ka balia aloe 'are ta'a fo faasia wale fo. Sui, wale fo ka sae lo. Ma ioli gera logo ala talasi fo li, gera ka kwele rasua 'alia, ma gera ka sae 'uri 'e, “Iko 'ali gia lelesia 'ua ta 'are 'uri 'e laola falua gia 'i Israel!”   
\p
\v 34 Wasua ma Farasi gi, gera ka sosa saena 'uri 'e sulia Jesus, “Wale 'ilitoa ala aloe 'are ta'a gi li lo 'e kwatea nanatana fala wale 'e ka balia aloe 'are ta'a gi 'alia.”   
\s1 Jesus 'e amasia Jiu gi  
\p
\v 35 Ma talasi Jesus 'e liliu 'ala ala falua ba'ela gi ma mae falua wawade gi li, ka faalalau 'i laola luma fala foana gera gi li, ma ka fadaa Faronona 'Oka sulia Tatalona God, ma ka guraa ioli 'e matai 'alia mataina mamata gi sui.  
\v 36 Ma Jesus 'e lesia ioli fo gi, ma ka amasi rasua ada sulia gera watoutou, ma iko 'ali gera totolia rananada 'i talada. Gera malaa sipsip iko ta wale fala liona sulida gi.  
\v 37 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala waleli galona lia gi, “Ioli 'e gi gera malaa 'ai li 'ania afula gera funu 'alia fuae 'are afula la gi gera maua ma gera ka mada lo 'i laola raku. Wasua ioli li galona gi 'e iko 'ali gera afula 'ali gera talaida fala God.  
\v 38 'Urifo 'amu ka foa, ma 'amu ka sugaa God lia 'e ba'ela ala galo na, 'ali 'e kwatea mae ioli li galona gi 'ali gera talaida fala God.”   
\c 10  
\s1 Jesus 'e filia akwala wala rua wale li lifurono gi  
\r (Mark 3:13-19; Luke 6:12-16)  
\p
\v 1 Jesus ka soia mae akwala wala rua wale li galona lia gi 'i so'ela, ma ka kwatea lo nanatana fada fala balianala aloe 'are ta'a gi, ma fala guranala mataina afula tootoo gi sui.  
\v 2 Ma ratala akwala wala rua wale li lifurono lia gi 'e 'uri 'e: etala, Simon (lia 'e soia lou 'alia Peter), failia walefae lia Andrew, ma James failia John, rua wela Sebedi gi.  
\v 3 Filip, Batolomiu, Tomas, Matthew, wale ba fala golinala bata ala takisili, James wela Alfeas, Tadeas,  
\v 4 Simon, na wale ala alae Jiu gera oga balinala ioli 'i Rom gi faasia 'i Israel, ma Judas Iskariot wale ba kae kwatea Jesus fala malimae lia gi li.   
\s1 Jesus 'e keria akwala wala rua Waleli lifurono gi fala ioli Israel gi  
\r (Mark 6:7-13; Luke 9:1-6)  
\p
\v 5 Ma Jesus ka keria akwala wala rua wale fo gi, ka sae 'uri 'e, “Ikoso moulu la 'i safitala ioli mamata fo faasia Jiu gi li ma ikoso moulu ruu 'i laola tali falua ala ioli 'i Samaria gi.  
\v 6 Moulu la mola fala ioli 'i Israel gi, gera malaa sipsip gera rero lo 'ada gi.  
\v 7 Ma talasi moulu la, moulu ka fatalo 'uri 'e, ‘Talasi God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li, 'e dao garani 'amiu lo!’  
\v 8 Ma 'amu ka guraa ioli matai gi, ma 'amu ka taea ioli mae gi, ma 'amu ka guraa ioli kuu 'e fata'ada gi, ma 'amu ka balia aloe 'are ta'a gi. 'Amu sake gwaugwau ai, 'urifo 'amu ka kwate gwaugwau lou ai.  
\v 9-10 Ioli 'e galo, 'e totolia ioli gi ka lio sulia. Lia fo talasi 'amu la, ikoso 'ali 'amu malata 'abero fala dauna fafia ta seleni. Ikoso 'amu sakea ta wai. Ma ikoso 'ali 'amu sakea ta rua to'omi 'o ma ta 'ae botu, 'o ma ta fe kuba wasua.   
\p
\v 11 “Ma ala 'amu dao ala ta falua, 'amu ka lio 'afia ta ioli 'e oga kae kwalo 'amiu fala 'i laola luma lia. Ma 'amu ka io failia ioli la la la ka dao ala talasi 'amu ka la faasia mae falua la li.  
\v 12 Talasi 'amu ruu 'i laola ta luma, 'amu ka sae 'uri 'e fala ioli gera io 'i lifi la gi, ‘God kae fa'oka 'amiu, ma aroarona lia ka io fae 'amiu 'i laola luma 'e.’  
\v 13 Ala ioli 'i laola luma la gi gera tau kwaima fae 'amiu, 'oilakina 'amiu kae io lou failida. Ma ala 'e iko, 'oilakina la ka oli lou mae 'i soemiu.  
\v 14 Ma ala 'amu dao ala ta falua, ma iko ta luma 'o ma iko ta ioli 'ali marabe mola fala kwalo namiu, 'o ma gera barasi 'alia rononala saenamiu, moulu ka la faasia lifi la. Talasi moulu ka la faasia, moulu ka tafula gora faasia 'aemoulu malaa faabasuna lo fada lia God kae kwai gera, dunala gera barasi 'alia rononala saenala God.  
\v 15 Ma Lakae ilia 'are kwalaimoki famoulu, ala fe atoa fo God kae loko kwaikwaina fala molagali li, kwaikwaina kae kwatea fala ioli la gi li kae ba'ela ka liufia kwaikwaina God kae kwatea fala ioli ta'a ba 'i laola rua mae falua ba 'i Sodom failia 'i Gomora gi li.”   
\s1 Malakwaita na  
\r (Mark 13:9-13; Luke 21:12-17)  
\p
\v 16 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Amu ka fafurono 'oka, lakae keri 'amiu fala nanana gi, sulia 'amu la lo malaa sipsip gi 'i so'ela ioli ta'a gera malaa kui kwasi gera oga fafuta'anamiu gi. Lia fo, 'amu ka liolio 'oka, ikoso 'ali 'amu tau ta me 'are rero 'ali gera suafafi 'amiu 'alida.  
\v 17 'Amu ka lio suli 'amiu, sulia ioli gi gera kae dau 'amiu, ma gera kae talai 'amiu 'i so'ela ioli lokomalata gi, ma gerakae rabusi 'amiu 'i laola luma li foana gera gi.  
\v 18 Dunala 'amu liu suli lau, gerakae tara 'amiu 'i so'ela wale etaeta failia walelitalona gera gi fala tolinikwaikwaina na famiu. Ma talasi gera tau kae 'urifo amiu, 'amu ka faarono 'alia Faronona 'Oka fada failia fala ioli mamataa fo faasia Jiu gi li.  
\v 19 Talasi gera sake 'amiu 'i maala ioli li lokomalata gi, ikoso 'ali 'amu malata 'abero fala ta me 'are 'ali 'amu ilia ma 'amu kae sae 'utaa 'alida, sulia God lo kae kwatea alaana gi famiu fala ilinali ala talasi fo.  
\v 20 Ikoso 'ali 'amu alaa talifili 'amiu. Alo ala God Mama 'amiu 'i nali lo kae sae 'amiu.   
\p
\v 21 “Ioli afula gi, gerakae sakea walefae gera gera fitoo agu gi fala ioli gi 'ali gera raunida. Ma ioli afula gi lou, gerakae tau lou 'urifo ala wela gera gi lia gera fitoo agu. Ma wela afula gi lou, gerakae malimae lo ala mama ma teite gera gi, ma geraka sakeda 'i so'ela ioli gi fala rauninada.  
\v 22 Ioli afula gi, geraka malimae amiu sulia 'i 'amiu ioli li galona lau gi. Ma ta ioli mola 'ala kae fitoo nasi, la la ka dao ala suinala talasi ala nana na li, God kae faamauri lia.  
\v 23 Ala ioli ala ta falua gera malakwaita amiu, 'amu tafi, 'amu ka la faasia mae falua la nainali, ma 'amu ka la fala ta falua mamata. Lakae ilia famiu, 'ato 'ali 'amu faasuia mola galona 'amiu ala mae falua Israel gi li, 'i lao agu, Wela Wale li, lakae dao lo mae.   
\p
\v 24 “Ioli 'e kae raerae malata mola 'ala, iko 'ali ba'ela liufia ioli fo kae faalalau lia. Ma ioli li galona iko 'ali ba'ela liufia arai 'ilitoa lia.  
\v 25 'E 'oka fala ioli raerae malata 'ali malaa ioli li faalalau lia. Ma ta me 'are gera taua ala wale ba'ela, gera kae taua lou ala ioli li galona lia gi. Ma ala 'i lau, wale 'ilitoa 'amiu, gera soi lau 'alia Saetan\f + \fr 10:25 \ft Bielsebul na ratae 'are lou fala Satan.\f* wale ba'ela ala aloe 'are ta'a gi li, 'urila ma 'i 'amiu wasua, gerakae soi 'amiu lou 'alia ta ratae 'are 'e ta'a ka tasa.”   
\s1 'Amu ka maulia God  
\r (Luke 12:2-9)  
\p
\v 26 Jesus ka sae lou fala waleli galona lia gi 'uri 'e, “Ikoso moulu mau 'alia ioli. 'Are ioli 'e faagwaa, God kae fatailia. Ma 'are agwa gi sui, God kae sae sulida.  
\v 27 Ma 'are lau ilia famiu 'i laola boni li, 'amu ilia lou ala matoula atoa. Ma 'are lau nuru 'alia famiu, 'amu ka sae abitakwa 'alia fala ioli sui.  
\v 28 Ma ikoso 'ali 'amu maulia ioli kae raunia rabemiu ka mae, wasua ma 'e 'ato 'ali 'e raunia manoe 'are. 'Amu maulia mola God, sulia 'i lia lo totolia fafuta'anala manoe 'are failia rabe 'are 'i laola dunaa 'ago firi.  
\v 29 Ma malu wawade gi wasua 'e 'ato 'ali ta teke me malu ada ka toli 'i wado ala Mama 'amiu 'i nali ikoso 'ali ala'alia.  
\v 30 Ma 'i 'amiu wasua, ifula gwaumiu, God 'e sai sui ali.  
\v 31 Lia fo ikoso 'ali amu mau, sulia God 'e malata ba'ela ala ioli gi ka liufia malu afula!   
\p
\v 32 “Ioli kae fulanailia 'e fakwalaimoki agu 'i maala ioli li, lakae fulanailia ioli fo lou fala Mama lau 'i nali.  
\v 33 Ma ta ioli wasua 'ala 'e tofe fafi lau 'i maala ioli gi, lakae tofe lou fafia fala Mama lau 'i nali.”   
\s1 Abaabaanala ioli osiala fakwalaimokina ala Jesus  
\r (Luke 12:51-53; Luke 14:26-27)  
\p
\v 34 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Ikoso moulu fia lou 'uri lau la mae failia aroarona fala molagali. Iko 'ali lau sakea mae aroarona. Lau la mae 'ali ioli fo iko 'ali gera fitoo agu gi, gera kae kwalaa failia ioli lau gi.  
\v 35-36 Malimae ioli li, lia na ioli mola ala kwalofa lia. Sulia wela wale gi, gerakae kwalaa failia mama gera gi. Ma geli ulao gi, gerakae kwalaa failia teite gera gi. Geli wateu mae gi wasua, gerakae kwalaa failia funo geli gera gi.   
\p
\v 37 “Ma ta ioli 'e kwaima ala mama lia 'o ma teite lia ka liufi lau, 'i lia iko 'ali totolia dona nagu. Ma ta ioli 'e kwaima ala wela lia gi ka liufi lau, 'i lia iko 'ali totolia dona nagu.  
\v 38 Ma 'e 'ato 'ali ta ioli 'ali dona lau malaa na wale li galona lau, ala iko 'ali 'e marabe fala dona nagu, wasua ka famalifii, ma ka mae ala 'ai rara folo.  
\v 39 Ma ta ioli 'e barasi 'ali 'e dona lau dunala 'e oga ka tau 'ala sulia kwaiogalina lia gi 'i talala, 'i lia kae talafia maurina firi. Wasua ma ala ta ioli iko 'ali tau sulia kwaiogalina lia gi 'i talala, ma ka marabe kae mae osiala 'e dona lau, 'i lia kae too ala maurina firi.   
\s1 Kwaiara gi  
\r (Mark 9:41)  
\p
\v 40 “Ma ta ioli 'e kwalo 'amiu, 'e kwalo lau lou. Ma ta ioli 'e kwalo lau, 'e kwaloa lou God lia 'e kwate lau mae.  
\v 41 Ma ta ioli 'e kwaloa profet, osiala 'i lia ioli 'e galo fala God, 'i lia kae sakea kwaiara malaa lou kwaiara fo God kae kwatea fala profet li. Ma ta ioli 'e kwaloa ioli rada, sulia ioli fo 'e rada, 'i lia kae sakea kwaiara malaa lo ioli rada.  
\v 42 Ma lakae ilia 'are kwalaimoki famiu, ala ta ioli ka kwatea ta mae kwai gwari fala ta ioli ala wale li galona 'e lau gi, sulia 'i lia wale li galona lau, 'i lia kae sakea lou ta kwaiara.”   
\c 11  
\s1 John wale fasiuabu  
\r (Luke 7:18-35)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e alaa ka sui lo fala akwala wala rua wale li galona lia gi, ka la lou fala fatalona 'alia Faronona 'Oka failia falalau nala ioli ala mae falua galia 'i Galili gi.   
\p
\v 2 Ala talasi fo John wale fasiuabu 'e io 'i laola raraa, ka ronoa galona fo Jesus Christ 'e tauda gi, ma ka keria nali wale ala wale li galona lia gi daulu ka la 'i so'ela Jesus.  
\v 3 Ma daulu ka soilidi 'uri 'e ala, “'O famadakwa 'ameulu mae. 'Uri'e ma 'i'o lo 'e Christ 'e John 'e ilia kae dao mae, 'o ma 'ami ka masia lou 'amami ta wale mamata?”   
\p
\v 4 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Moulu oli, ma moulu ka faronoa John 'alia 'are 'e moulu ronoa ma moulu ka lesida gi.  
\v 5 Ioli maada koro gi, gera lio lo. Ma ioli 'aeda mae gi, gera ka liu lo. Ioli kuu fafuta'ada gi, rabeda ka mafo lo. Ma ioli aninada bali gi, gera ka rono lo. Ioli gera mae lo gi, gera maurifa'alu lou.\x + \xo 11:5 \xt Aesea 35:5-6\x* Ma Faronona 'Oka ba, lau sae lo sulia fala ioli siofa gi.\x + \xo 11:5 \xt Aesea 61:1\x*  
\v 6 Ma 'oilakina fala ioli iko 'ali too malata ruarua agu gi.”   
\p
\v 7 Talasi wale li galona John gi gera oli lo, Jesus ka sae sulia John fala logona fo 'uri 'e, “Ala talasi 'amu la 'i so'ela John 'i laola abae lifi kwasi li, ite 'amu la fala lesinala 'i lififo? Ta wale 'e malata ruarua ka malaa mola 'ala me gwano rade 'e saola ala oru li? Iko! John iko lou wale 'urifo.  
\v 8 'Uri'e ma, ta 'amu la fala lesinai? Ta wale 'e toro 'alia to'omi la folinai ba'ela? Iko! Sulia ioli fo gera toro 'urifo gi, gera io 'i laola luma walelitalona gi li.  
\v 9 Moulu ilia ga mae. Ta 'e 'amu la ko fala lesinai? Ta profet? 'Eo! 'I lia na profet kwalaimoki lou! Ma 'i lia 'e liufia lou profet 'i lao gi sui.  
\v 10 John lo ba gera geregere sulia 'i laola Geregerena Abu ala talasi God 'e alaa fala Christ 'uri 'e, ‘Lio ga, lakae kwatea ko te wale li sake alaana lau 'i lao amu, 'ali lia kae rerei 'alia ioli gi famu.’   
\p
\v 11 “Lakae ilia me 'are kwalaimoki famiu, John 'e 'ilitoa ka liufia ioli gera futa mae 'i laola molagali 'e li sui. Wasua ioli wawade 'i laola 'Ilitoana God gi, gera 'ilitoa ka tasa liufia lou John.\f + \fr 11:11 \ft Jesus 'e ilia me 'are 'e sulia iko ta galona 'ali 'ilitoa ka liufia 'ilitoana ala faatalo na sulia lia 'e Christ kae dao mae li. Galona fo ba John 'e taua. Wasua John 'e faa talo 'ala 'uri fo, ioli ta'a gi gera kwalaa failia John failia 'ilitoana God.\f*  
\v 12 Fuli'ae ala talasi John 'e fuli'aea faatalona na 'alia Faronona 'Oka la la ka dao 'i tara'ela, ioli ta'a gi gera kwalaa failia 'Ilitoana God, ma gera tau fala launala 'Ilitoana God fala fafuta'a nai. \f + \fr 11:12 \ft Saiai gera ka idumia lou 'uri 'e: ioli gi gera tau nanata rasua fala ruu na 'i laola 'ilitoana God.\f*  
\v 13 Taki Moses gi, failia profet gi sui la la ka dao ala talasi John, gera faatalo mae sulia daonala Christ.  
\v 14 Gera ilia Profet Elaeja kae oli lou mae 'i laoala Christ. 'E 'oka 'ali 'amu fakwalaimokia John lo Elaeja ba gera ilia.  
\v 15 'Amu ka fafurono 'oka fala alaana 'e lau gi.”   
\p
\v 16 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fada, “Lakae fafuradania famiu io namiu ioli 'i tara'ela, 'amu malaa wela wawade gera logo 'i maala uusina 'alia rua logona gi li. Ma gera ka rii kwailiu fada,  
\v 17 ‘'Ami ufi 'au, ma iko 'ali moulu wae mola sulia. Ma meulu nulia lo fe nuu sulia maenali famoulu, ma iko 'ali moulu kwaimalatai mola.’  
\v 18 Talasi John wale fasiuabu 'e dao mae, 'e abu fana, ma iko 'ali goufia ta waen, ma gera ka ilia 'uri 'e too ala aloe 'are ta'a.  
\v 19 Sui, talasi 'i lau, Wela Wale li, lau dao mae, lau fana ruru ma laka gou failia ioli gi, ma 'amu ka sae lou 'uri 'e, ‘Moulu lesia! 'E fana ba'ela, ma ka gou ba'ela ala waen, ma ka kwaima failia ioli gera goli bata ala takisi gi li ma ioli taunada ta'a gi lou.’ Wasua ma, ioli 'e gera ronosulia liotoo God gi, gera fatailia lia 'e God 'e kwalaimoki.”   
\s1 Mae falua ba'ela gi iko 'ali gera fakwalaimokia Jesus  
\r (Luke 10:13-15)  
\p
\v 20 Burila Jesus 'e sae 'urifo ka sui, ka fuli'ae lo fala sae balubalua na fala mae falua ba 'e taua mae 'are mama'ala afula gi ali, sulia ioli ala mae falua fo gi li gera raria bulusina faasia ta'ana gera gi li.  
\v 21 Jesus ka sae 'uri 'e, “'E ta'a famiu ioli 'amu io 'i Koresin gi. Ma ioli 'amu io 'i Betsaeda gi ka 'urifo lou. Osiala iko 'ali 'amu fakwalaimokia 'are mama'ala afula ba lau tauda famiu gi. Ala gera taua 'are mama'ala fo gi 'i Taea ma 'i Saedon\f + \fr 11:21 \ft rua falua ba'ela 'e gi, gera talo failia ta'ana gera gi.\f* 'i lao, ioli 'i lififo gi gera ka gwauru 'i wado, ma gera ka rufia toro midia gi, ma gera ka farafurafua rabeda 'alia 'ora, 'ali ka fatailia gera bulusi sui lo faasia ta'ana gera gi.  
\v 22 'Are kwalaimoki 'e lakae ilia famiu, ala fe atoa God kae kwaia iolila molagali, kwaikwaina 'amiu kae ba'ela ka liufia lo ioli 'i Taea failia Saedon gi.   
\p
\v 23 “Ioli 'amu io 'i Kapaneam gi, 'amu fia God kae lafu 'amiu fala 'i nali. Wasua ma, 'i lia kae 'ui 'ala 'ali 'amiu 'i laola gilu ala famalifiina li. Sulia 'are mama'ala ba lau tauda 'i laola mae falua 'amiu gi li, ala laka taua 'are 'urifo gi 'i Sodom, 'urila ioli 'i Sodom gi gera ka bulusi lo, ma God ikoso manisia mola falua gera.  
\v 24 Lia fo, Lakae ilia famiu, ala fe atoa God kae kwaia ioli ala molagali li, kwaikwaina 'amiu kae tasa ka liufia ioli 'i Sodom gi.”   
\s1 La mae 'amu ka mamalo  
\r (Luke 10:21-22)  
\p
\v 25 Ala talasi fo, Jesus ka foa ka sae 'uri 'e, “Mama, 'i'o 'o 'ilitoa fafia 'are gi sui 'i nali ma 'i wado lou. Lau batafe 'o, dunala 'o fatailia 'Ilitoana 'o fala ioli 'e gera malaa wela wawade gi li, ma ko faagwaa 'are 'e gi faasia ioli 'e gera 'auraeda dunala gera too ala liotoo, ma geraka lio saiala 'are afula gi li.  
\v 26 'Eo Mama, 'are 'e gi 'e 'uri 'e lo sulia kwaiogalina 'o 'ua lo mae 'i lao.”   
\p
\v 27 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala logona fo, “Mama lau 'e kwatea lo 'are gi sui fagu. Ma talifilia Mama mola 'e sai agu wela lia. Ma talifilia Wela mola 'i talala 'e saiala Mama lia, ma talifili ioli 'e Wela 'e filida gi ma ka fatailia Mama fada, gera mola gera saiala Mama.”   
\p
\v 28 “Me saena nasi wale falalau ala taki Moses gera alua famiu gi, gera gulugulu fafii 'amiu. 'Amu la mae 'i soegu, 'ali lau lafua faasi 'amiu.  
\v 29 Ma 'amu ka ronosuli lau, ma lakae faalalau 'amiu, sulia falafala lau gi 'e kwaimaa ma ka aroaro, ma 'amu ka dao tonala mamalona fala manomiu.  
\v 30 Sulia kwai talai na lau amiu, 'e talawarau fala dona nai.”   
\c 12  
\s1 Jesus 'e 'ilitoa fala atoa ala Sabat li  
\r (Mark 2:23-28; Luke 6:1-5)  
\p
\v 1 Talasi fo, ala na Sabat atoa ala mamalona li, Jesus failia wale li galona lia gi daulu la, ma daulu ka liu faifolo ala te raku ala witi li, 'are fala galofia nala berete li. Talasi fo, wale li galona lia gi gera fiolo, ma gera ka fisua funui 'are gi, ma gera ka 'anida.  
\v 2 Ma nali wale ala Farasi gi gera lesida. Ma gera ka balufia Jesus 'uri 'e, “'O lesia! Me 'are 'e wale li galona 'o gi gera taua, 'e 'oia taki Moses gi, dunala moulu 'oia witi ala Sabat, atoa ala mamalona li!”   
\p
\v 3 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lau saiai moulu idu sulia 'i laola Buka Abu me 'are ba David walelitalona 'e taua 'i lao. Ala talasi fo, David failia wale lia gi daulu fiolo rasua,  
\v 4 'i lia ka la 'i laola luma God, ma fata abu 'ilitoa ka kwatea fala David berete la gera fa abua fala God. Ma David ka 'ania lo berete fo, ma ka kwatea lou fala wale lia gi, ma gera ka 'ania. Wasua taki gia ala'alia fala talifilia fata abu God gi mola gera saiala 'aninai. David 'e tau wasua 'ala 'urifo God iko 'ali kwaia mola.”\x + \xo 12:4 \xt 1 Samuel 21:1-6; Levitikas 24:9\x*   
\p
\v 5 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lau saiai moulu idu sulia 'i laola Buka Abu, taki fala fata abu gera galo 'i laola Luma Abu God ala Sabat, atoa ala mamalona li. Gera galo wasua 'ada 'urifo ala Sabat God iko 'ali kwaida mola.  
\v 6 Lakae ilia famoulu, galona lau taua 'e ba'ela ka tasa liufia Luma Abu God, ma 'i lau 'e lo fae 'amiu.  
\v 7 'Eo, God 'e sae 'uri 'e, ‘Lau oga kwaiamasina ala ioli li, iko lou foasina 'amiu gi.’\x + \xo 12:7 \xt Hosea 6:6\x* Ma ala 'amu ka saiala malutala me 'are 'e, 'e 'ato 'ali 'amu ka loko kwaikwaina ala ioli lau gi, sulia iko 'ali gera rero mola.  
\v 8 Dunala 'i lau, Wela Wale li, lau too ala nanatana fala iilinala me 'are fala ioli ma geraka taua mola 'ada ala fe atoa ala mamalona li.”   
\s1 Jesus 'e guraa te wale  
\r (Mark 3:1-6; Luke 6:6-11)  
\p
\v 9 Ma talasi Jesus 'e la faasia lifi fo li, ka la 'i laola te luma fala foana li.  
\v 10 Ma te wale limala mae 'e io lou 'i laola luma fo fala foana li. Ma nali ioli gera soilidia Jesus 'uri 'e, “'Uri'e ma 'e totolia mola 'ala fala guranala ioli matai gi ala Sabat, atoa ala mamalona li?” Gera soilidia 'urifo 'uri 'ali gera daria ta me 'are fala saena 'i maala Jesus ala 'oianala taki God ala gurana li. Gurana gera lesia 'alia galona.  
\v 11 Ala talasi fo, Jesus ka soilidi gera lou 'uri 'e, “'Amu faarono lau ga, ala ta ioli amiu, sipsip lia 'e toli 'i laola ta gilu ala Sabat, 'urifo ma ikoso 'ali lafua faasia gilu ala fe atoa fo?  
\v 12 Moulu saiai, God 'e lio 'ilitoa ala ioli ka liufia sipsip. Sulia ioli 'e 'ilitoa 'urifo, iko 'ali rero mola fala taunala ta 'are 'oka fala ma rananala ala Sabat atoa ala mamalona li.”   
\p
\v 13 Ala talasi fo mola lo, Jesus ka sae 'uri 'e fala wale fo limala 'e mae, “'O tadaa limamu.” Ma wale fo ka tadaa limala. Ma talasi fo mola, limala ba 'e mae ka 'oka lo malaa gula lima ba 'e 'oka mola 'ala.  
\v 14 Talasi Farasi gi gera lesia me 'are fo li, gera ka latafa sui 'i maluma. Ma gera ka logo fala loko malata na fala rauninala Jesus.   
\p
\v 15 Talasi Jesus 'e ronoa lia 'e gera logo fala loko malata na 'uri 'ali geraka raunia, 'i lia ka la lo faasia falua fo. Ioli afula gi, gera ka la sulia Jesus, ma ka guraa ioli afula gera matai gi, ma gera ka 'akwaa sui lo.  
\v 16 Ma Jesus ka sae luida ikoso gera alaa sulia fala ta ioli lou.  
\v 17 'E tau 'urifo 'ali 'e fakwalaimokia saenala God ba profet Aesea 'e ilia 'uri 'e,   
\q1
\v 18 “Wale li galona lau 'e, lau filia 'ali ma ka taua galona lau.  
\q1 Lau kwaima rasua ala, ma lau babalafe rasua 'alia.  
\q1 Lakae kwatea ko Aloe 'are lau 'ali ka io failia.  
\q1 Wale 'e kae kwatea lou lokomalatana rada fala ioli mamata faasia Jiu gi li.   
\q1
\v 19 'E iko 'ali 'e io 'alia alafaitalili na, ma iko 'ali'e akwa baela, ma iko 'ali sae 'auraea 'i talala maala falua gi.   
\q1
\v 20 'E iko 'ali 'e taasi faeburi 'alia ioli siofa ma ioli watoutou gi.  
\q1 Ma 'i lia kae kwatea loko malatana rada fala ioli gi.   
\q1
\v 21 Wale 'e lo, ioli afula faasia falua gi sui, gera kae fitoo ala.”\x + \xo 12:21 \xt Aesea 42:1-4\x*   
\s1 Nanatanala Jesus 'e tasa rasua liufia Saetan  
\r (Mark 3:20-30; Luke 11:14-23)  
\p
\v 22 Sui burila, nali ioli gera sakea mae te wale 'i so'ela Jesus fala guranala. Wale fo, aloe 'are ta'a 'e sura ala, failia maala ka koro, ma fokala ka 'ato. Ma Jesus ka guraa wale fo, ma ka lio ma ka sae lou.  
\v 23 Te logona fo ka kwele rasua, ma gera ka soilidi kwailiu 'uri 'e, “'Uri'e ma wale 'e lo wale ba God 'e filia, ma kae futa mae ala kwalofa ba David walelitalona li?”   
\p
\v 24 Ma talasi nali Farasi gera ronoa me 'are fo gi li, gera ka sae 'uri 'e, “Iko lou 'i lia 'e. Jesus 'e balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala Saetan\f + \fr 12:24 \ft Na ratae 'are lou 'ala Satan fo Bielsebul.\f* 'ilitoe aloe 'are ta'a gi.”   
\p
\v 25 Ma sulia Jesus 'e sai mola 'ala ala malatada, ka sae 'uri 'e fada, “Ala alae ioli 'i laola ta falua ba'ela gera kwalaa mola 'i matanada talada, 'urila falua ba'ela fo kae tagalo lo. Ma ala ta falua, 'o ma ta wale, failia wateu, failia wela lia gi, daulu kwalaa mola 'i matanadaulu taladaulu, 'e 'ato 'ali daulu ka io ruru.  
\v 26 Ma tatalona Saetan 'e 'urifo lou. Ala Saetan kae kwalaa failia ioli 'e gera liu sulia gi, 'urila gera kae tagalo kwailiu.   
\p
\v 27 “'Eo, ma moulu ilia lau balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala Saetan. 'Urilali ma nanatanala ite 'e nali wale li galona 'amoulu gera balia aloe 'are ta'a gi 'alia? Saetan? 'E iko mola! 'Are fo gi, gera fatailia lia 'e 'amu rero.   
\p
\v 28 “Lau balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala God. Ma 'i lia ka fatailia lo famiu lia 'e Tatalona God fafia ioli gi li 'e dao garani lo mae 'i soemiu.   
\p
\v 29 “Ala ta ioli mola 'ala 'e oga ka balia ta aloe 'are ta'a, ioli la ka nanata ka liufia Saetan. 'E malaa lou te wale 'e oga kae ruu 'i laola luma na wale nanata fala sakenala 'are lia gi li. 'I lia ka nanata ka liufia lou wale fo, 'ali 'e totolia firinala wale nanata fo, sui bui ka bi sakea 'are lia gi.   
\p
\v 30 “Ioli 'e iko 'ali dona buri agu, 'i lia malimae lau. Ma ioli 'e iko 'ali kwairanai agu fala logosinala mae ioli gi 'i so'ela God, 'i lia kae tagalailia ioli faasia God.  
\v 31-32 Sulia 'e 'urifo, laka ilia famiu, God 'e saiai kae kwailufa 'alia ta'ana ioli 'e taua ma 'are ta'a 'e ilida gi. Ma ala ta ioli 'e sae ta'a fagu, Wela Wale li, God 'e saiai kae kwailufa 'alia. Wasua ma ala ta ioli ka sae fafuta'a galona Alo ala God, 'ato rasua 'ali God kwailufa 'alia ioli la, ala talasi 'e, 'o ma talasi kae lao mae gi.”   
\s1 'Ai failia fufuala  
\r (Luke 6:43-45)  
\p
\v 33 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Moulu saiai ala 'amu too ala 'ai 'oka, fuala wasua ka 'oka lou. Ma ala 'amu too ala 'ai ta'a, fuala wasua ka ta'a lo lou. 'Urifo lou ala ioli. Sulia 'are 'oka gi 'e la mae faasia ioli 'oka, ma 'are ta'a gi ka la mae faasia ioli ta'a.  
\v 34 Ma 'amu malaa mola 'amiu kale wa gi! Ma 'ato rasua 'amu ka ilia ta 'are ka 'oka, sulia malata 'amiu gi 'e ta'a. Ta 'i laola manola ioli, lia lo kae manotafa mae 'i fokala.  
\v 35 Ioli 'e 'oka, saenala wasua kae 'oka lou. Ma ioli 'e ta'a, saenala wasua kae ta'a lou.   
\p
\v 36 “Lakae ilia famiu, talasi ala kwaikwaina li, God kae kwaia ioli gi sui 'i laola molagali fala alaana ta'a gera ilida gi.  
\v 37 Ma God kae loko kwaikwaina fala ioli 'alia saenada 'i talada. Ala alaana ta ioli ka 'oka, God kae fulanailia ioli la 'e rada. Ma ala alaana ta ioli ka ta'a, God kae fulanailia ioli la 'e rero.”   
\s1 Farasi gi gera sugaa Jesus 'ali 'e taua ta 'are mama'ala  
\r (Mark 8:11-12; Luke 11:29-32)  
\p
\v 38 Sui nali wale falalau ala taki gi failia nali Farasi, gera la mae 'i so'ela Jesus, gera ka sae 'uri 'e fala, “Waleli Falalauna, meulu oga rasua ko taua ta 'are mama'ala, 'ali fatailia kwalaimoki ala lia 'e God 'e kwate 'o mae.”   
\p
\v 39 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Amiu iolila talasi'e, 'i 'amu ioli ta'a gi. Dunala 'amu oga lesinala 'are mama'ala kae fatailia nanatanala God, wasua ma 'e 'ato famiu fala lesinai. 'Amu kae lesia mola 'amiu 'are mama'ala malaa 'are ba 'e fuli fala profet ba 'i lao Jona.  
\v 40 Jona ba 'e io 'i laola ogala gwaa rasu sulia olu fe atoa, ma olu fe boni gi. Ma 'i lau, Wela Wale li, lakae 'urifo lou. Lakae io 'i laola wado sulia olu fe atoa ma olu fe boni gi.  
\v 41 Talasi God kae loko kwaikwaina fala ioli li, ioli gera io 'i Ninifa gi, gera kae tatae 'ali gera ka alaa sulia rerona 'amiu gi. Gera kae tau 'urifo, sulia gera bulusi lo faasia ta'ana gera gi, ala talasi Jona 'e fulanailia fada. Ma te wale 'e 'ilitoa ka liufia Jona 'e io lo fae 'amiu. 'E 'urifo wasua, iko 'ali 'amu bulusi mola faasia ta'ana 'amiu gi.  
\v 42 Ma talasi God kae loko kwaikwaina fala ioli li, geli 'ilitoa ba 'i Siba, kae tatae lou fala alaana sulia rerona 'amiu gi. Te geli fo kae tau 'urifo, sulia 'e la mae faasia falua lia 'e tatau rasua fala rononala Solomon walelitalona. Ma te wale 'e 'ilitoa ka liufia Solomon 'e io mola 'ala fae 'amiu. 'E 'urifo wasua, iko 'ali 'amu oga mola rononala.”   
\s1 Olinala mae aloe 'are ta'a  
\r (Luke 11:24-26)  
\p
\v 43 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Talasi gera balia aloe 'are ta'a faasia ta ioli, 'i lia kae liu lo 'ala 'i laola lifi kwasila, ma ka lio 'afia ta lifi 'ali 'e io lou ai. Ma ala 'e liolio ma ka iko lo,  
\v 44 kae malata 'uri 'e, ‘Lakae oli fala ioli ba lau ioio mae ala 'i lao, ma laka la mae faasia. Ala talasi 'e oli mae ka dao, ka lesia ioli ba 'e sogolia ma ka farada lo maurinala sui.  
\v 45 Talasi 'e lesia 'e 'urifo, ka oli ma ka talaia lou mae na fiu aloe 'are daulu ta'a ka rasua liufia 'i lia, daulu ka la mae, ma daulu ka io lo 'i laola ioli fo. Ala talasi fo, ionala ioli fo ka bi ta'a ka liufia lo 'i lao. Ma kae 'urifo lou famiu ioli talasi'e gi, 'amu ioli ta'a gi, ma ionamiu ka bi ta'a ka liufia lo 'i lao, sulia 'amu barasi 'ali lau.”   
\s1 Iolifuta kwalaimoki Jesus, ioli gera ronosulia God gi  
\r (Mark 3:31-35; Luke 8:19-21)  
\p
\v 46 Talasi Jesus kae alaa 'ua fala ioli fo gi li, teite lia failia walefae lia gi daulu ka dao mae. Ma daulu ka ura mola 'adaulu 'i maluma, ma daulu ka sae mae fala 'ali daulu ka alaa failia.  
\v 47 Ma na wale ala logona fo ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Teite 'o failia walefae 'o gi, daulu ura mola mae 'adaulu 'i maluma, ma daulu oga 'ali daulu alaa fae 'o.”   
\p
\v 48 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lakae ilia ioli 'e teite lau failia walefae lau gi li.”  
\v 49 Ala talasi fo, Jesus ka uusua wale li galona lia gi, ma ka sae 'uri 'e, “'Amu lesia ga. Gera lo gera malaa lo teite lau gi failia walefae lau gi.  
\v 50 Sulia ioli 'e tau sulia liola Mama lau 'i nali, lia lo walefae lau, failia gelifae lau, ma teite lau.”   
\c 13  
\s1 Tarifulaana sulia wale kae fasia fufuae 'are gi li  
\r (Mark 4:1-9; Luke 8:4-8)  
\p
\v 1 Ala fe atoa fo lou, Jesus ka latafa faasia luma fo, ma ka la 'i rabela 'osi, ma ka gwauru 'i fua fala falalauna.  
\v 2 Ma sulia logona ba'ela rasua gera logo galia, ka rae 'i laola te baru, ma ka gwauru 'i laola, ma ioli gi gera ka ura ko 'i sulia ole.  
\v 3 Sui ka falalau gera 'alia 'are afula gi 'alia alaana tarifulaana gi, ka sae 'uri 'e, “Te wale 'e la ka taasi 'alia fufuae witi gi 'i laola raku lia.  
\v 4 Ma talasi 'e taasi 'alia fufuae witi fo gi li, nali fufuae witi gera toli sulia talaliliu, ma malu gi gera ka lofo mae, ma gera ka 'anida sui.  
\v 5 Ma nali fufuae witi gera ka toli ala lifi faufaua gi, lifi la wado iko 'ali ba'ela. Ma gera ka bulao nainali sulia liafo wado iko 'ali 'e afula.  
\v 6 Ma talasi da'afi 'e tatae mae, ka daafia witi 'e bulao gi, gera ka kuku lou, sulia kalokaloda iko 'ali sifo lalo.  
\v 7 Ma nali fufuae witi gera toli 'i safitala kwalo karakaraa gi, ma kwalo fo gi ka ba'ela fafia witi gi.  
\v 8 Ma nali fufuae witi lou 'e toli 'i laola wado 'oka, ma talasi gera tatae mae, gera ka funu 'alia fuae 'are afula gi. Ma nali witi gera ka funu 'alia teke talanae fuae 'are, ma nali witi gera ka funu 'alia olo akwala fuae 'are, ma nali witi lou gera ka funu 'alia olu akwala fuae 'are.”   
\p
\v 9 Ma Jesus ka faasuia saenala 'uri 'e, “Ala ta ioli 'e oga ka sai 'oka ala 'are 'e gi, 'i lia ka fafurono 'oka.”   
\s1 Jesus 'e alaa 'alia tarifulaana gi fala afulana, ma ka famadakwa mola fala wale li galona lia gi  
\r (Mark 4:10-12; Luke 8:9-10)  
\p
\v 10 Waleli galona lia gi daulu la mae 'i so'ela, daulu ka soilidi 'uri 'e ala, “'Uta 'e ko sae fala ioli 'alia saena ala tarifulaana gi li?”   
\p
\v 11 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Talasi sui gi, God iko 'ali'e faamadakwa kae 'ilitoa 'utaa fafia ioli lia gi. Wasua ma talasi'e, madakwana 'e dao lo famiu. Ma ioli 'e iko lou wale li galona lau gi li, iko 'ali lau faamadakwa fada.  
\v 12 Ite 'e too ala ta madakwana wawade sulia Tatalona God, God kae kwate ba'ela 'ala, 'ali 'e too ala madakwana ba'ela ka ali'afu. Ma ioli iko 'ali ronosulia faalalauna 'e gi li, ta madakwana wawade wasua 'e too ai sulia Tatalona God, God kae olifailia faasia.  
\v 13 Lau sae fala ioli 'alia alaana tarifulaana gi, sulia gera lesia lo 'are lau tauda gi, wasua ma iko 'ali gera lio fakwalaimokida. Gera ronoa alaanagu, wasua ma iko 'ali gera malinailia.  
\v 14 'E 'uri 'e 'ali ka fakwalaimokia alaana ba profet Aesea 'e ilia 'i lao ba 'e sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Gera kae fafurono ma gerakae fafurono, wasua ma ikoso gera saiala faronona 'oka God.  
\q1 Ma gera kae lio ma gera kae lio, wasua ma ikoso gera lesia ta 'e God kae taua fada.   
\q1
\v 15 Sulia malatada 'e oeda, ma geraka bolosia lo aninada, ma geraka bolosia lou maada.  
\q1 Taufasia maada ka bi lesia, 'o ma aninada ka bi ronoa, ma malatada ka malinailia saenala God, ma geraka bulusi mae 'i soegu ma laka gurada.’”\x + \xo 13:15 \xt Aesea 6:9-10\x*   
\p
\v 16 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Oilakina rasua famiu, sulia lia 'e maamoulu 'e lesia lo galona lau tauda gi, failia aninamoulu ka ronoa falalauna lau gi.  
\v 17 'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, profet afula gi, failia ioli rada 'i lao gi, gera oga rasua ala lesinala 'are 'e 'amu lesida gi, wasua ma iko 'ali gera lesida. Ma gera oga rasua lou ala rononala 'are 'e 'amu ronoda gi, ma iko 'ali gera ronoda.   
\s1 Jesus 'e fadaa tarifulaana sulia wale ba 'e taasi fufuae witi li  
\r (Mark 4:13-20; Luke 8:11-15)  
\p
\v 18 “'Amu fafurono fala fadanala tarifulaana sulia wale 'e taasi fufuae witi gi li.  
\v 19 Nali ioli gera ronoa faronona sulia Tatalona God, ma iko 'ali gera malinailia, sui Saetan ka la mae, ma ka laua lo saenala God faasida. Gera malaa fufuae witi 'e gera toli sulia talaliliu, ma malu ka 'anida.  
\v 20 Ma fufuae witi fo gera toli 'i fofola wado faufaua li, 'e malaa ioli fo gera ronoa saenala God, ma gera ka sakea 'alia babalafena.  
\v 21 Wasua ma, saenala God iko 'ali laliu mola 'i laola maurinada. Gera fakwalaimoki mola sulia me talasi wawade. Ma talasi ilitoona ma malakwaitana 'e dao mola ai, dunala gera fakwalaimoki ala saenala God, iko 'ali gera fitoo lo.  
\v 22 Ma nali ioli gera malaa fufuae witi fo gera toli 'i safitala kwalo karakaraa gi li. Gera ronoa saenala God, wasua ma gera malata 'abero 'ada sulia 'are afula 'i laola maurina gera gi li, ma gera ka malata ba'ela ala bata. Ma 'are fo gi, 'e malaa kwalo karakaraa gi lia 'e ba'ela fafia saenala God 'i laola maurinada. 'E iko 'ali gera olisi mola 'i laola maurinada ka malaa witi fo iko 'ali gera funu mola 'ali ta fuae 'are gi.  
\v 23 Ma nali ioli lou gera malaa fufuae witi gera toli 'i laola wado 'oka li. Gera ronoa saenala God, ma gera ka malinailia, ma geraka fatailia iona rada ka malaa witi fo 'e funu 'alia fuae 'are gi li. Nali witi te talanae fuae 'are ma nali witi olo akwala fuae 'are ma nali witi olu akwala fuae 'are.”   
\s1 Tarifulaana sulia fasifasi ta'a  
\p
\v 24 Jesus ka ilia lou te tarifulaana fada 'uri 'e, “Tatalona God 'e malaa wale la 'e fasia fufuae 'are gi 'i laola raku lia.  
\v 25 Ma ala na fe boni, talasi ioli gi gera mo'osu 'ada, malimae ka la mae ma ka fasia nali fufuae fasifasi ta'a 'i safitala fufuae 'are 'oka lia gi. Sui ka la 'ala.  
\v 26 Ma talasi fufuae 'are 'oka gi gera bulao mae, ma gera ka fuli'ae li funu lo, fufuae fasifasi ta'a ba gi gera ka bulao lou.  
\v 27 Ioli li galona lia gi, gera la mae 'i so'ela, ma geraka soilidia 'uri 'e, ‘Arai wale'e, 'o fasia fufuae 'are 'oka gi li ba. Ma fasifasi lobaa gi gera la mae faasia 'i fe?’  
\v 28 Ma ka olisi 'uri 'e ada, ‘Ta malimae lo laa 'e taua me 'are la.’ Ma ioli li galona lia gi, gera ka soilidia 'uri 'e, ‘'O oga meulu ka la ma meulu ka failia fasifasi ta'a fo gi?’  
\v 29 Lia ka olisi 'uri 'e adaulu, ‘Iko, taufasia talasi 'amu kae failia fasifasi lobaa gi li, 'amu bi fafuta'a lou tali 'ai 'oka failida.  
\v 30 'Amu alua daro tatae ruru lo 'adaroa la la ka dao ala talasi li fisu 'are. Ma talasi fo, lakae sae 'uri 'e fala ioli gera kae golia 'are lau gi li: 'Amu lafua fasifasi gi 'i lao, ma 'amu ka firi logosida, ma 'amu ka 'agofida. Sui 'amu ka bi lafua 'are 'oka gi, ma 'amu ka sakea mae fala 'i laola luma li alu goli 'are 'agua.’”   
\s1 Tatalona God fulinai 'e wawade wasua kae ba'ela ala ali 'afunai  
\r (Mark 4:30-32; Luke 13:18-21)  
\p
\v 31 Sui Jesus ka ilia lou te tarifulaana 'uri 'e, “Tatalona God 'e 'uri 'e: Te wale 'e sakea fufuae 'ai wawade rasua gera soia 'alia mastad, ma ka fasia 'i laola raku lia.  
\v 32 Ma fufuae 'are fo 'e wawade rasua ala fufuae 'are gi sui, ma talasi 'e tatae mae ai, 'e alua lo te 'ai 'e ba'ela ka liufia lo 'ai gi sui 'i laola raku fo li. Ma talasi 'ai fo 'e ba'ela ka ulua, fe malu gi gera ka raunailia tatafe gera gi ala rarala 'ai fo.”   
\p
\v 33 Sui Jesus ka sae lou 'alia na tarifulaana 'uri 'e, “Tatalona God 'e malaa ist wawade fala fafalenala berete li, lia te geli 'e sakea ma ka dolaa failia flaoa afula, la la ka rufia sui suufau li flaoa fo ka fale.”   
\p
\v 34 Jesus 'idufae alaa mola 'ala sulia 'are 'e gi 'alia tarifulaana fala logona fo.  
\v 35 'E tau 'urifo 'ali ka fakwalaimokia alaana God lia profet 'e gerea ka sae 'uri 'e,  
\q1 “Lakae sae 'alia tarifulaana gi fala ioli.  
\q1 Ma lakae fada 'are laa gi iko 'ali gera fada madakwa ai 'i lao fuli ala talasi lau raunailia molagali li.”\x + \xo 13:35 \xt Sam 78:2\x*   
\s1 Jesus fadaa tarifulaana sulia fasifasi ta'a  
\p
\v 36 Sui Jesus ka tafisia lo logona fo ma ka ruu 'i laola luma. Ma wale li galona lia gi daulu ka dao 'i so'ela, ma daulu ka sae 'uri 'e, “'O fadaa ga fameulu tarifulaana ba sulia fasifasi ta'a 'i laola raku li.”   
\p
\v 37 Lia ka olisi 'uri 'e adaulu, “Wale fo 'e fasia fufuae 'are 'oka gi li, 'i lia lo 'i lau, Wela Wale li.  
\v 38 Ma raku, molagali, ma fufuae 'are 'oka gi lo ioli 'i laola Tatalona God gi. Ma fasifasi fo gi ioli gera ronosulia Saetan gi.  
\v 39 Ma malimae 'e fasia fasifasi gi li lo Saetan. Ma talasi ala fisu 'are na li lo suinala molagali, ma ioli gera fisu 'are gi lo eniselo gi.  
\v 40 Talasi ioli li galona gi gera golia fasifasi li, ma gera ka 'agofia 'i laola dunaa li, 'e malaa lou suinala molagali.  
\v 41 Lakae kwatea eniselo gi, 'ali gera logosia ioli gera taua 'are ta'a gi, failia ioli gera fareroa ioli li, ma eniselo gi gera kae lafuda faasia tatalona lau.  
\v 42 Ma gera ka taasi 'ali gera 'i laola dunaa, lifi la gera kae ani, ma gera kae 'ala niriniritae ma gerakae giria lifoda.  
\v 43 Ioli rada gi, gera ka tala malaa da'afi 'i laola tatalona Mama gera li. Moulu malata 'oka sulia 'are 'e gi.”   
\s1 Olu tarifulaana gi  
\p
\v 44 Jesus ka sae lou 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Tatalona God 'e malaa bata ba'ela gera faa agwaa 'i laola raku li. Ma talasi te wale 'e lesia, 'i lia ka faagwaa lou 'ala. Ma 'e babalafe rasua, ma ka la ma ka foli 'alia 'are lia gi sui, ma ka folia lo raku fo, 'ali 'e sakea 'ala bata ba'ela fo 'e 'eli fafia 'i laola.   
\p
\v 45 “Ma Tatalona God 'e malaa lou wale foli 'ali 'are la 'e lio 'afia fufuae roa iroiroa 'oka lia folinai 'e ba'ela rasua.  
\v 46 Talasi 'e daria fufuae roa iroiroa fo liunai 'e ba'ela rasua li, ka la, ka li foli 'alia 'are lia gi sui, sui ka folia lo.   
\p
\v 47 “Tatalona God 'e malaa lou fuo gera kwaiasi 'alia 'i laola asi li, ma gera ka alasia 'alia ke kale ia afula mamata gi sui.  
\v 48 Ma talasi 'e fonu, ioli gera kwaiasi gi gera taraa 'i rara, ma gera ka gwauru 'i wado. Sui gera ka golia lo ia 'oka gi 'i laola apira gi, ma gera ka taasi 'alia ia ta'a gi.  
\v 49 'E 'urifo lou ala suinala molagali. Eniselo gi gerakae la mae, ma gera kae tolinia ioli ta'a gi faasia ioli 'oka gi.  
\v 50 Ioli ta'a gi, gera kae taasi 'alida 'i laola dunaa, ma 'i lififo gera kae ani, ma gera kae 'ala niriniritae ma gera kae giria lifoda.”   
\p
\v 51 Sui Jesus ka soilidi 'uri 'e adaulu “Moulu saiala 'are 'e gi?”  
\p Ma geraka olisi 'uri 'e ala, “'Eo.”   
\p
\v 52 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Amoulu lo ioli lau faalalau 'amoulu gi. 'Urifo 'amu ka faalalau 'alia alaana sulia Tatalona God. Moulu sai 'oka ala Geregerena Abu 'i laola Alafuuna 'Ualo failia alaana fa'alu 'e lau gi.”   
\s1 Ioli 'i Nasaret gi gera barasi 'alia Jesus  
\r (Mark 6:1-6; Luke 4:16-30)  
\p
\v 53 Ala talasi Jesus 'e alaa 'alia tarifulaana fo gi ka sui, ka la lo faasia mae falua fo.  
\v 54 Ma ka oli lou mae ala mae falua lia 'i Nasareti. Ma ka la 'i laola luma fala foana li fala falalaunala ioli gi. Ma talasi ioli gi gera ronoa, gera ka kwele rasua, ma gera ka sae 'uri 'e, “Ma nanatana ala ite 'e kwate ka faalalau 'alia saenala God 'uri 'e, failia taunala 'are mama'ala gi?  
\v 55 Golu sai mola 'agaulu ala wale 'e, 'i lia wela Josef mola tae, wale 'e saiala raunailinala 'are 'alia 'ai li, ma teite lia mola Mary. Ma walefae lia gi mola James, Josef, Simon, ma Judas.  
\v 56 Ma gelifae lia gi, gera io mola 'ada fae golu 'i lifi'e. 'Uta 'e ka too rasua ala liotoo 'uri 'e?”  
\v 57 Ma talasi fo, gera ka barasi 'alia Jesus.  
\p Sui Jesus ka sae 'uri 'e fada, “profet 'e 'ato fala 'alia walefae lia gi failia ioli ala mae falua lia gi li, 'ali gera ka lio 'ato ala.”   
\p
\v 58 Ma Jesus iko 'ali taua tali 'are mama'ala afula ala mae falua lia, sulia ioli fo gi, gera barasili fitoo ala.   
\c 14  
\s1 Talasi gera raunia John wale fasiuabu  
\r (Mark 6:14-29; Luke 9:7-9)  
\p
\v 1 Ma ala talasi fo, Herod Antipas walelitalona 'i Galili, 'e ronoa faronona sulia Jesus,  
\v 2 ma ka sae 'uri 'e fala ioli gera galo failia gi, “Wale 'e, 'i lia John wale fasiuabu lia 'e maurifa'alu lou! Lia 'e kae taua lou 'are li kwelena gi.”   
\p
\v 3-4 Ala talasi John 'e mauri 'ua, Herod 'e tolea Herodias wateu walefae lia Filip. Ma John ka balufia Herod 'uri 'e, “Taki God 'e iko 'ali alafafia 'ali 'o tolea wateu walefae 'o li.” Lia fo Herod ka keria nali wale 'ali geraka doia John, gera ka firia, ma gera ka alua 'i laola raraa. Herod 'e taua me 'are fo sulia wateu lia Herodias lo 'e oga.   
\p
\v 5 Ala talasi John 'e io 'i laola raraa li, Herod ka ogaa rasua rauninala, wasua ma 'e mau 'alia ioli, sulia gera ilia John 'i lia te profet.   
\p
\v 6 Sui ala na fe atoa, Herod ka galofia te fanana ba'ela fala malatainala fe atoa 'e futa ai. Ala fanana fo, ulao Herodias 'e la mae ka wae fala Herod failia kwaima lia gi 'ali gera lesia. Talasi Herod 'e lesia ulao fo 'e wae, ka babalafe rasua 'alia.  
\v 7 Ma ka etae alafu lo fala ulao fo 'uri 'e, “Lakae kwatea ta taa mola 'ala 'o suga agu.”   
\p
\v 8 Teite ulao fo li ka alaa fala ulao fo, ka sae 'uri 'e, “'O sugaa, ko sae 'uri 'e, ‘Lau oga ko kwatea mae gwaula John wale fasiuabu fagu ala me talasi 'e lo. 'O alua mae 'i fofola ta tete 'are.’” Ma ulao fo ka tau lo 'urifo sulia saenala teite lia.   
\p
\v 9 Ma talasi Herod 'e ronoa me 'are fo li, ka kwaimalatai rasua. Wasua, 'e taua lo 'ala, sulia 'e etae alafu lo, ma kwaima lia gi gera ka ronoa sui lo.  
\v 10 Ma ka keria wale li galona lia gi geraka 'ole mousia mae gwaula John wale fasiuabu 'i laola raraa.  
\v 11 Ma gera ka sakea mae gwaula John 'i fofola tete 'are, ma gera ka kwatea lo fala ulao fo Herodias. Ma ulao fo ka sakea ka kwatea lo fala teite lia.  
\v 12 Talasi wale li galona John gi gera ronoa me 'are fo li, gera ka la mae, gera ka sakea rabela, geraka alomia lo 'i laola gilu. Sui, geraka la geraka faronoa Jesus 'alia.   
\s1 Jesus 'e ranolia lima to'oli ioli gi  
\r (Mark 6:30-44; Luke 9:10-17; John 6:1-14)  
\p
\v 13 Ala talasi Jesus 'e rono sulia me 'are fo 'e fuli fala John li, ka tafisia lo lifi fo, ma ka la talifilia 'i laola baru fala lifi la iko ta ioli 'ali io ai. Ioli gera rono ai, ma gera ka tafisia falua gera gi, ma geraka la lo 'i burila Jesus sulia tala.  
\v 14 Ma talasi Jesus 'e sifo ma ka lesia logona ba'ela fo li, ka amasida, ma ka guraa ioli gera matai gi.   
\p
\v 15 Ma ala fe raurafi fo, wale li galona lia gi gera la mae 'i so'ela, ma gera ka sae 'uri 'e, “Lifi 'e iko 'ali io garania ta falua, ma kae garani boni lo. 'O keria logona 'e 'ali gera la lo 'ada, 'ali gera ka la fala mae falua 'i lifi'e gi li 'ali gera foli fana 'ada.”   
\p
\v 16 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Ikoso 'ali gera la. 'Amoulu lo moulu kwatea fana 'ada.”   
\p
\v 17 Ma daulu ka olisi 'uri 'e ala, “Meulu too mola ala lima fe berete gi failia rua lode ia gi.”   
\p
\v 18 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu sakeda mae 'i lifi 'e 'i soegu.”  
\v 19 Ma ka taua ioli gi gera ka gwauru 'i wado 'i laola fasifasi. Sui ka sakea lima berete fo gi ma rua lode ia fo gi. Ma ka lio ala ala fala 'i nali, ma ka batafea God. Sui ka liia berete fo gi, ma ka kwatea fala wale li galona lia gi, ma daulu ka tolinia fala ioli fo gi.  
\v 20 Ioli fo gi sui gera fana la la gera ka bote. Sui wale li galona lia gi ka golia fana 'e ore gi 'i laola teke akwala wala rua pera, la la gera ka fonu sui.  
\v 21 Ioli fo gera fana gi 'e totolia lima to'oli wale, ma iko 'ali gera idumia mola geli gi failia wela gi.   
\s1 Jesus 'e liu 'i fofola kwai  
\r (Mark 6:45-52; John 6:15-21)  
\p
\v 22 'I burila 'are fo, Jesus ka keria wale li galona lia gi gera ka etaeta fala na gula ala 'osi fo 'i laola baru. Ma 'i lia ka io 'ala 'i buri 'ali ketaa logona fo.  
\v 23 Ma 'i burila ioli gi gera oli lo, 'i lia ka rae talifilia gwaula me raraena 'ali foa. Ma ala fe boni fo, 'e io lo 'ala talifilia 'i lififo.  
\v 24 Ma talasi fo, baru ba 'e tatau lo faasia 'i rara, ma lafolafo ka fotoia sulia 'e laofia oru.   
\p
\v 25 Ma ala malui boni 'ofaedani, Jesus ka liu lo mae 'i fofola kwai, ma ka la lo mae 'i soedaulu.  
\v 26 Ma talasi daulu leesia kae liu mae 'i fofola kwai li, daulu ka mau rasua. Ma daulu ka rii 'uri 'e, “Te aloe 'are!” Ma daulu ka akwa babali.   
\p
\v 27 Ma nainali mola Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu ala mau na! 'I lau mola tae.”   
\p
\v 28 Ma Peter ka olisi 'uri 'e ala, “Aofia, ala 'i'o kwalaimoki mola la, 'o sae mae fagu 'ali lau liu ko fala 'i soemu 'i fofola kwai 'e.”   
\p
\v 29 Jesus ka sae 'uri 'e, “'Eo, 'o la mae.”  
\p Sui Peter ka sifo faasia baru, ma ka fuli'ae li liulo 'i fofola kwai fala 'i soela Jesus.  
\v 30 Sui ala talasi 'e lesia oru ba'ela li, lia ka mau ma ka fuli'ae ka wawalo lo 'i laola kwai. Ma ka rii 'uri 'e, “Aofia, 'o faamauri lau!”   
\p
\v 31 Ma nainali mola Jesus ka kwate lima ko fala, ka dau ala, ma ka sae 'uri 'e, “Me fitoona 'o 'e wawade rasua. 'Uta ko malata ruarua agu?”   
\p
\v 32 Ma ala talasi daro rae lo 'i laola baru li, oru ka aroaro lo.  
\v 33 'Urifo mola ioli gera io 'i laola baru li, gera ka faa aofia geraka sae 'uri 'e, “'E kwalaimoki 'i'o Wela God.”   
\s1 Talasi Jesus 'e guraa ioli matai gi li  
\r (Mark 15:1-9)  
\p
\v 34 Ma talasi daulu tofolo 'i laola 'osi li, daulu ka sifo lo ala te mae falua gera soia 'alia Genesaret.  
\v 35 Ioli ala mae falua fo gi li, gera ka lio raea Jesus. Ma gera ka kwate saena fala nali mae falua lou sulia Jesus, 'ali ioli fo gi, gera ka sakea mae ioli matai gera gi 'ali gera la mae 'i so'ela. Ma gera ka sakea mae ioli matai afula gi 'i so'ela.  
\v 36 Ma ioli fo gi ka sugaa Jesus 'ali ka ala'alia ioli matai fo gi gera ka dau tonala 'aela to'omi lia. Ma ioli gera dau tonala to'omi lia gi li, gera ka 'akwaa sui lo.   
\c 15  
\s1 Falalauna koko gera gi li  
\r (Mark 7:1-13)  
\p
\v 1 Sui nali Farasi failia wale falalau ala taki gi li, gera ka la mae faasia 'i Jerusalem 'i so'ela Jesus fala soilidinala.  
\v 2 Gera ka sae 'uri 'e, “'Uta 'e wale li galona 'o gi iko 'ali gera ronosulia falalauna 'e koko gia gi gera alua lo mae faga, sulia iko 'ali gera saua mola limada 'i lao gera ka bi fana?”   
\p
\v 3 Jesus ka olisi 'uri 'e ada, “'Amoulu lou, 'utaa 'e 'amu ka tau 'amiu sulia falalauna 'amiu gi 'i talamiu, ma iko 'ali 'amu tau sulia taki God gi?  
\v 4 God 'e sae 'uri 'e, ‘'O fabaelaa mama 'o failia teite 'o.’ Ma ‘Ala ta ioli 'e fai'isi fala mama lia 'o ma teite lia, gera kae raunia ka mae.’\x + \xo 15:4 \xt Eksodas 20:12; Diutronomi 5:16\x*  
\v 5 Wasua ma, moulu faalalau rero 'amoulu 'uri 'e, ala ta ioli 'e too ala tali 'are 'e saiai kae ranaa 'alia mama lia 'o ma teite lia, ma ka sae 'ala 'uri 'e, ‘Lakae kwatea lo 'are ba gi fala God.’  
\v 6 Moulu ilia, 'uri 'e 'oka mola 'ala fala 'ali ikoso 'e ranaa lo mama lia failia teite lia 'alia 'are fo 'e etae alafu lo 'alida fala God gi. Ma ala 'e 'urifo, falalauna 'e moulu alua, 'e tefulailia lo saenala God.  
\v 7 Ma moulu ilia moulu ronosulia God, ma iko 'ali kwalaimoki mola. Aesea 'e sae kwalaimoki talasi ba 'e alaa suli 'amoulu, lia ba 'e gerea God 'e sae 'uri 'e,   
\q1
\v 8 ‘Alae ioli 'e gera faaba'ela lau mola 'alia saenada, wasua ma malatada 'e tatau rasua faasia lau.   
\q1
\v 9 Gera foasi lau gwaugwau mola 'ada, dunala gera faalalau mola 'ada sulia taki gera 'i talada gi, ma gera ka ilia 'uri taki God gi lo sefo!’”\x + \xo 15:9 \xt Aesea 29:13\x*   
\s1 Sulia fana na  
\r (Mark 7:14-23)  
\p
\v 10 Ma Jesus ka soia mae ioli afula gi 'i so'ela, ma ka sae 'uri 'e fada, “Moulu fafurono mae fagu, ma 'amu ka malinailia.  
\v 11 Iko lou ta 'are ta ioli kae 'ania, kae fatasua ioli la. Iko! Alaana 'e latafa faasia fokala ioli li 'ala 'e fa'uli'ulia maurinala ioli.”   
\p
\v 12 Sui wale li galona Jesus gi, gera ka la mae 'i so'ela, gera ka sae 'uri 'e fala, “'Are ba 'o ilida gi, Farasi gi gera ronoda, ma malatada iko 'ali 'oka sulia.”   
\p
\v 13 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “God kae fafuta'a falalauna rero gi, sulia 'e iko 'ali la mae faasia 'i lia, malaa na wale 'e failia 'are ta'a gera bulao mae garania 'are 'e fasida gi.  
\v 14 Moulu ala malata 'aberona sulia Farasi fo gi li. Sulia gera malaa mola 'ada wale maa koro la 'e talaia lou na wale maa koro. Ma 'amu ka sai lou ai, ala ta wale maala 'e koro ka talaia lou na wale maala 'e koro, daro kae toli sui mola 'i laola mae gilu.”   
\p
\v 15 Ma Peter ka sae 'uri 'e fala Jesus, “'O fadaa ga mae malutala alaana ba 'o bi ilida mola mae fameulu gi.”   
\p
\v 16 Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “'I 'amoulu wale li galona lau gi, wasua ma iko 'ali moulu malinailia 'ua lou malaa 'i daulu.  
\v 17 'Uta 'e iko 'ali moulu saiala 'are 'e gi? 'Eo, 'are ioli 'e 'ania kae dao tarosi lo 'i laola ogala, ma 'i buri kae latafa lou mae 'ala faasia rabela.  
\v 18 Wasua ma ta alaana ta'a 'e latafa faasia fokala ioli, 'e fuli mae faasia 'i laola manola ioli. Mali fo bui kae fa'uli'ulia maurinala ioli.  
\v 19 Ma 'are ta'a 'e latafa faasia laola manola ioli li 'e 'uri 'e: rau ioli na, tau ta'ana failia geli wateu gi li, tau ta'ana gi sui matanala ioli gi, kotona fafia ta ioli, belinala ta me 'are ta ioli, failia alaana ta'a sulia ta ioli.  
\v 20 'Are fo gi lo gera saiala fa'uli'ulinala maurinala ioli 'i maala God. Na falafala koko gia gi gera falalau gia mae 'alia, gia ka sau lima 'i lao ala fana na. Wasua ma ala ioli ikoso tau sulia, maurinala ikoso ta'a mola.”   
\s1 Geli 'e iko lou Jiu 'e silia 'are Jiu gi gera barasi 'alia  
\r (Mark 7:24-30)  
\p
\v 21 Jesus ka la lo faasia lifi fo, ma ka la lo fala gulae tolo 'i Taea failia 'i Saedon.  
\v 22 Ma te geli iko lou Jiu 'i laola iona 'i Kenan ka la mae 'i so'ela, ma ka rii 'uri 'e, “Aofia, ulufa'alu ala kwalofa David, 'o amaasi lau mae! Aloe 'are ta'a 'e rufia welageli lau, ma ka famalifii rasua.”   
\p
\v 23 Jesus iko 'ali olisia mola 'alia ta alaana. Ma wale li galona lia gi daulu ka la 'i so'ela Jesus, ma daulu ka sae 'uri 'e, “'O keria ka la lo 'ala, sulia 'e dona golu mola 'ala, ma ka none rasua lo.”   
\p
\v 24 Jesus ka sae fala geli fo 'uri 'e, “God 'e kwate lau mola mae fala ioli Jiu gi lia 'e gera malaa sipsip 'e gera rero lo 'ada gi.”   
\p
\v 25 Sui geli fo ka la mae, ma ka boururu lo 'ala 'i maala 'aela ka sae 'uri 'e, “Aofia, 'o kwairanai mae agu!”   
\p
\v 26 Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “'E iko 'ali rada fala sakenala fana wela gi li, ma taasi nai fala kui gi.”   
\p
\v 27 Geli fo ka sae 'uri 'e, “'Eo. Wasua ma kui gi wasua lou gera sai ala 'aninala mola 'ada orenala fana 'e toli faasia fofola tarapapa ioli 'e too ada li.”   
\p
\v 28 Sui Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Geli 'e fitoona 'o 'e ba'ela rasua! Ma 'are 'e 'o sugaa, lakae kwatea famu.” Ma welageli lia ka 'akwaa lo ala tofui matola fo mola lo.   
\s1 Jesus 'e guraa ioli matai afula gi  
\p
\v 29 Talasi Jesus 'e la mae faasia mae falua fo li, ka oli mae sulia tala 'e liu totolala 'osi ba'ela 'i Galili. Ma ka rae gwaula fe uo, ma ka gwauru 'i lififo.  
\v 30 Ma ala talasi fo, ioli afula rasua gera ka la mae 'i so'ela. Ma gera ka sakea lou mae ioli matai afula gi, nali ioli 'aeda ka mae failia limada ka mae, nali ioli maada ka koro, ma nali ioli fokada ka 'ato. Gera aluda 'i maala 'aela Jesus, ma ka gurada, ma gera ka 'akwaa sui.  
\v 31 Ma ioli fo gera logo fala bubu na li gi li, gera ka 'afero rasua ala talasi gera lesia ioli fo fokada 'ato gi, gera sae lo, ma ioli fo 'aeda mae, failia limada mae gi gera ka 'oka lo, ma ioli iko 'ali gera liu 'oka gi, gera liu 'oka lo, failia ioli fo maada ka koro gi, gera ka lio lo. Ma sulia gera lesia 'are fo gi, gera ka 'auraea God fo 'i Israel.   
\s1 Jesus fa afulaa fana wawade  
\r (Mark 8:1-10)  
\p
\v 32 Sui Jesus ka soia mae wale li galona lia gi 'i so'ela, ka sae 'uri 'e fadaulu, “Lau malatai rasua ala ioli 'e gi, sulia gera io fae golu sulia olu atoa gi ka sui lo, ma fana gera gi ka sui lo. Ma iko 'ali lau oga olifaenada fala falua gera gi ala talasi gera fiolo 'uri 'e, taufasia ta ioli ada ka bi watoutou, ma ka maefulu sulia tala.”   
\p
\v 33 Wale li galona lia gi daulu ka olisi 'uri 'e ala, “'I laola lifi dadala 'uri 'e 'i fe 'e golu kae daria ta fana ai 'ali totolia ioli afula 'uri 'e?”   
\p
\v 34 Ma Jesus ka soilidi daulu 'uri 'e, “Fita berete gi 'e moulu too ali?”  
\p Wale li galona lia gi daulu olisia ma daulu ka sae 'uri 'e “Fiu berete gi mola, failia ofotae me lode ia gi mola 'e meulu too ali.”   
\p
\v 35 Ala talasi fo, Jesus ka ilia fala ioli gi gera ka gwauru 'i fua.  
\v 36 Sui, ka sakea fiu berete fo gi failia lode ia fo gi, ka batafea God. Sui ka liia, ma ka kwatea fala wale li galona lia gi, 'ali daulu tolinia fala ioli fo gi.  
\v 37 Ma ioli fo gi, gera fana sui, ma gera ka bote. Buri 'ala gera fana ka sui, wale li galona gi gera ka fafonua fiu pera gi 'alia orenala fana.  
\v 38 Wale gera 'ania fana fo gi li, gera fai to'oli wale gi. 'E iko 'ali gera idumia mola geli ma wela.   
\p
\v 39 Ma burila gera fana ka sui lo, Jesus ka bi ketada fala falua gera gi. Ma 'i lia failia wale li galona lia gi, daulu ka sifo, ma daulu ka rae 'i laola baru, daulu ka la fala mae falua gera soia 'alia Magadan.   
\c 16  
\s1 Ioli gi gera mailitonala Jesus  
\r (Mark 8:11-13; Luke 12:54-56)  
\p
\v 1 Nali Farasi failia nali Sadusi, gera la mae 'i so'ela Jesus 'ali geraka mailitonala, ma gera ka soilidia 'ali ka fulia ta 'are mama'ala 'ali ka fatailia God 'e kwate lia mae.  
\v 2 Jesus 'e olisi daulu ka sae 'uri 'e, “Ala talasi da'afi ka suu, ala 'amu lesia dasa 'e melamelaa, 'amu ka sailoai uuta ikoso 'ali too 'i dani.  
\v 3 'Eo, 'ofaedani, ala 'amu lesia dasa 'e melamelaa ma ka gola, 'amu ka sai lou ala lia uuta kae too. Moulu saiala lesinala raloo, wasua ma iko 'ali 'amu lio raea mola 'are 'e God 'e fulia ala talasi 'e gi li.  
\v 4 'I 'amiu ioli la talasi 'e 'amu taua 'are ta'a afula gi, ma iko 'ali 'amu fitoo mola ala God. 'Amu ka oga lesinala fataena gi. Wasua ma ikoso lau kae taua mola ta 'are mama'ala famiu. 'Are mama'ala lakae taua 'ali 'amu lesia mola 'e 'are mama'ala ba 'e fuli fala profet Jona 'i lao.”  
\p Burila Jesus 'e sae 'urifo ka sui, ka la lo 'ala faasida.   
\s1 Jesus 'e falalau sulia faalalauna rero Farasi gi failia Sadusi gi li  
\r (Mark 8:14-21)  
\p
\v 5 Ala talasi Jesus failia wale li galona lia gi daulu tofolo fala gulae 'osi lobaa li, wale li galona lia gi iko 'ali gera too ala ta berete, suli daulu bulono 'ali sakenali faili daulu.  
\v 6 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu ka lio 'oka suli 'amiu faasia ist fala berete li ala Farasi gi failia Sadusi gi li.”   
\p
\v 7 Talasi wale li galona lia gi gera ronoa me alaana fo gi li, daulu ka sae lo 'adaulu sulia 'i safitadaulu talifilidaulu, ma sulia daulu fia 'uria Jesus 'e sae sulia berete kwalaimoki, ma daulu ka sae 'uri 'e, “Mala Jesus 'e sae 'urifo, sulia lia 'e iko 'ali golu sakea mae ta berete tae 'e!”   
\p
\v 8 Ma sulia Jesus 'e sai mola 'ala ala malatala wale li galona lia gi, ka sae 'uri 'e, “'Uta 'e moulu ka malata fiitala rasua sulia lia 'e iko 'ali moulu sakea mae ta berete? Me fitoona 'amoulu gi 'e wawade rasua!  
\v 9 Iko 'ali moulu malinailia 'ua malutala 'are 'e lau ilia famoulu? Ma 'amu bulono lo 'alia lima berete ba lau ranolia 'alia lima to'oli wale gi li, ma moulu ka fafonua pera afula 'alia fana ba ore gi li.  
\v 10 Mala 'amu bulono lou 'alia fiu berete gi mola ba lau ranolia 'alia fai to'oli wale gi, ma moulu ka fafonua pera afula ba gi 'alia fana 'e ore.  
\v 11 'Uta 'e iko 'ali moulu saiala taa 'e lau sae sulia? Iko lou berete 'e lakae sae sulia. Lau ilia 'amu ka madafi 'amiu faasia ist kae fafalea berete Farasi gi failia Sadusi gi li.”  
\v 12 Burila 'e sae 'urifo ka sui, wale li galona gi daulu bi saiala taa fo Jesus 'e sae sulia. 'E sae 'ala sulia faalalauna kotokoto Farasi gi failia Sadusi gi li.\f + \fr 16:12 \ft Farasi gi failia Sadusi gi gera too ala malata rero ma falalauna rero gi sulia taa Christ Mesaea kae taua. Sulia Jesus iko 'ali tau sulia malata rero fo gera gi, gera ka barasi fali fakwalaimokia (16.1-4). Ala ves 'e, Jesus 'e fabasua ioli li galona lia gi 'ali ikoso gera tau sulia falalauna rero fo gi.\f*   
\s1 Fitoona 'a Peter  
\r (Mark 8:27-30; Luke 9:18-21)  
\p
\v 13 Talasi Jesus 'e dao ala gulae tolo 'i Sesarea Filipae, ka soilidia wale li galona lia gi 'uri 'e, “'Uri'e ma ioli gi gera soi lau, Wela Wale li, 'alia ite?”   
\p
\v 14 Daulu ka olisi 'uri 'e ala, “Nali ioli gera soi 'o 'alia John wale fasiuabu lia 'e maurifa'alu lou, ma nali ioli gera soi 'o 'alia Elaeja lia 'e maurifa'alu lou. Ma nali ioli lou gera soi 'o 'alia Jeremaea 'o ma ta wale ala profet gi lia 'e maurifa'alu lou.”   
\p
\v 15 Sui Jesus ka soilidi 'uri 'e adaulu “'Urilali ma 'utaa 'i 'amoulu, moulu soi lau 'alia ite?”   
\p
\v 16 Ma Simon Peter ka olisi 'uri 'e ala, “'I'o lo Christ, wale God 'e filia fala faamurinala ioli lia gi li. God 'e mauri firi 'i'o lo wela moutae lia.”   
\p
\v 17 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Simon wela John 'oilakina famu. Sulia ioli iko 'ali fatailia me 'are 'e famu. Mama lau 'i nali lo 'e fatailia famu.  
\v 18 Ma lakae ilia famu, 'i'o 'a Peter, fadanai me fau, 'i fofola fau 'e lakae raunailia logonae ioli gera fitoo agu gi. Lakae alu 'o wale lalifu koe fanasia ioli 'e gera kae fitoo agu gi. Ma nanatanala maena ikoso totolia 'ali liufida.  
\v 19 Ma lakae kwatea nanatana famu lia 'e malaa kii ala maluma ala 'Ilitoana God. Ala ta taa 'o luia ioli gi ikoso 'ali gera taua 'i laola molagali, God ka alafafia lou saenamu 'i nali. Ma ta taa 'o ala'alia ioli gi ka taua 'i laola molagali, God ka ala'alia lou 'i nali.”   
\p
\v 20 Sui Jesus ka sae nasi fala wale li galona lia gi, 'ali ikoso gera faronoa ta ioli 'alia liafo 'i lia lo 'a Christ.   
\s1 Jesus 'e sae sulia maenala  
\r (Mark 8:31—9:1; Luke 9:22-27)  
\p
\v 21 Fuli ala talasi fo ka la, Jesus ka fuli'ae fala famadakwanala wale li galona lia gi 'uri 'e, “Lakae la fala 'i Jerusalem. Ma wale etaeta gi, failia fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera kae faamalifii lau, ma gerakae rauni lau. Ma ala olula fe atoa, God kae tae lau lou fala maurina.”   
\p
\v 22 Ma Peter ka talaia ko, ma ka balufia 'uri 'e ala, “Aofia, God 'e luia! 'Are la gi, 'ato 'ali fuli famu!”   
\p
\v 23 Ma Jesus ka bulusi, ma ka sae 'uri 'e fala Peter, “Saetan, 'o la tatau ko faasi lau! 'O ura bolosi lau. Sulia malatamu 'e fuli mola mae faasia ioli. Ma iko lou faasia God.”   
\p
\v 24 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Ite 'e oga kae dona lau, ikoso 'ali malata 'abero sulia 'are 'e ogada gi mola 'i talala. Lia ka dona lau, wasua talasi kae famalifii, ma kae mae ala 'ai rara folo li. Ala ta ioli 'e oga kae dona lau, 'i lia ka buri 'ali 'i lia talala, ka awailia 'ai rara folo lia, ma ka dona buri agu.  
\v 25 Ite 'e barasi 'ali dona nagu, sulia 'e oga kae tau 'ala sulia liola 'i talala, 'i lia kae talafia maurina firi. Wasua ala ta ioli kae mae fafia ratagu, 'i lia kae too ala maurina firi. \f + \fr 16:25 \ft Sulia ite kae oga 'ali golia maurinala 'i talala kae talafia, ma ite 'e kwatea maurinala sui suli lau, 'i lia kae daria maurina kwalaimoki.\f*  
\v 26 Ala ta ioli ka too ala 'are afula 'i laola molagali 'e, ma ka mae, ma 'e io tatau faasia God, 'are la gi ikoso fulia mola ta 'okana fala. Iko ta ioli 'ali totolia folinala maurina firi 'alia ta bata.  
\v 27 Lau ilia 'are 'e sulia 'i lau, Wela Wale li, lakae la mae failia eniselo lau gi, ala Tatalona Mama lau li, ma lakae kwatea kwaiara 'o ma kwaikwaina fala ioli gi sui, sulia 'are gera tauda gi.  
\v 28 'Are kwalaimoki lakae ilia famiu, tali wale amoulu ikoso gera mae la la gera ka lesia lakae dao mae, ma lakae 'ilitoa.”   
\c 17  
\s1 Jesus 'e fatailia nanatanala failia sinosinoanala  
\r (Mark 9:2-13; Luke 9:28-36)  
\p
\v 1 Olo fe atoa gi 'i buri, Jesus ka talaia Peter, failia rua walefae gi James ma John talifilidaulu fala 'i gwaula te fe uo.  
\v 2 Ma talasi daulu lio ko, daulu ka lesia lo maala Jesus 'e olisi. Maala ka wasinosino malaa da'afi, failia to'omi lia gi ka kaka'asiroroa rasua.  
\v 3 Ma olu waleli galona fo gi, daulu ka lesia Moses failia Elaeja daro alaa 'adaroa failia Jesus.  
\v 4 Ma Peter ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Aofia, 'e 'oka rasua golu ka io 'i lifi'e. Ala 'o oga, lakae raunailia ta olu babala, ta ai famu, ta ai fala Moses, ma ta ai fala Elaeja.”   
\p
\v 5 Talasi Peter kae sae mola 'ala 'ua 'urifo, te dasa 'e wasinosino rasua malumalunai ka kufi fafidaulu, ma daulu ka ronoa linae 'are 'e sae mae 'uri 'e faasia 'i laola dasa fo, “Teke wela moutae lau lo 'e 'i lia lau kwaima rasua ala. Lau babalafe 'alia. Moulu rono sulia!”  
\v 6 Ma talasi wale li galona lia gi daulu ronoa lo linae 'are fo li, daulu ka mau rasua, ma daulu ka teo lo 'adaulu fafia maadaulu 'i wado.   
\p
\v 7 Ma Jesus ka dao 'i soedaulu, ma ka dau tonadaulu, ka sae 'uri 'e, “Moulu tatae. Moulu ala mau na.”  
\v 8 Talasi daulu lio ko, iko 'ali daulu lesia lo ta ioli, talifilia Jesus mola.   
\p
\v 9 Talasi daulu sifo mae faasia 'i gwaula fe uo fo li, Jesus ka sae nasi fadaulu 'uri 'e, “Ikoso moulu faronoa ta ioli 'alia 'are 'e moulu lesida gi, la la ka dao ala talasi God kae tae lau, Wela Wale li, faasia maenali.”   
\p
\v 10 Olu wale li galona lia gi daulu ka soilidia 'uri 'e, “'Uta wale falalau ala taki gi li gera ilia Elaeja kae etae oli mae, sui bui wale ba God 'e filia ka bi la mae?” \f + \fr 17:10 \ft Faasia Malachi 3:1, 4, 5-6 Jiu gi gera malataia Elaeja kae oli mae 'i lao ala Christ Mesaea. Ma iko 'ali gera malataia 'uri gera kae malakwaita ma gera ka raunia Elaeja talasi fo kae oli lou mae.\f*   
\p
\v 11 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'E kwalaimoki. Elaeja kae etae oli mae, 'ali ranaa ioli gi 'ali gera rerei.  
\v 12 Ma lakae ilia lou famoulu, Elaeja 'e dao sui lo mae. Wasua ma ioli gi iko 'ali gera lio raea mola. Lia fo, gera ka taua 'are ta'a gi ala sulia lioe ioli gera gi. Ma gerakae tau lou 'urifo agu.”   
\p
\v 13 Ala talasi olu wale li galona fo gi daulu ronoa, daulu bi saiala lia 'e Jesus 'e alaa fadaulu sulia John wale fasiuabu.   
\s1 Jesus 'e balia aloe 'are ta'a  
\r (Mark 9:14-29; Luke 9:37-43a)  
\p
\v 14 Talasi Jesus failia olu wale li galona lia gi daulu sifo mae fala 'aela fe uo fo li, ioli afula gi gera logo lo, ma te wale ka la mae, ka boururu 'i maala 'aela Jesus, ma ka sae 'uri 'e,  
\v 15 “Aofia, 'o malataia wela wale lau, sulia maluu 'e taua. Matai la 'e taua ma ka kwekwe'ela, ma ala talasi afula 'e 'ui 'alia lo 'i laola dunaa, failia 'i laola kwai lou.  
\v 16 Lau sakea mae fala wale li galona 'o gi. Ma 'e 'ato rasua fadaulu fala guranala.”   
\p
\v 17 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'I 'amiu ioli la talasi 'e, malatamiu 'e nasi rasua, ma ioli ta'a gi 'i 'amiu! Iko 'ali 'amu fakwalaimoki lau 'ua! Lau kwaimanosi lo 'alia ikoe fitoona 'e 'amiu. Lau io fae 'amiu ka dao lo 'uri 'e, totolia moulu ka fakwalaimoki lau lo.” Sui ka sae 'uri 'e fala wale fo, “'O sakea mae wela la 'o 'i lifi'e.”   
\p
\v 18 Ma Jesus ka sae nanata fala aloe 'are ta'a fo, ma ka la lo faasia wela fo. Ma wela fo ka 'akwaa lo ala talasi fo mola lo.   
\p
\v 19 Sui, talasi daulu io talifilidaulu, wale li galona gi daulu la mae 'i so'ela Jesus, ma daulu ka soilidi 'uri 'e ala, “'Uta ka 'ato fameulu fala lulunala aloe 'are ta'a ba?”   
\p
\v 20-21 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'E 'urifo, sulia fitoona 'amoulu 'e olidodoko rasua. Ma lakae ilia famoulu, ala fitoona 'amoulu ala God ka ba'ela ka malaa wasua 'ala fufuae 'ai wawade 'e gera soia 'alia mastad li, moulu sai mola 'amoulu ala tauanala 'are 'ato gi. Ala 'e 'urifo, fe uo lobaa wasua, moulu ka 'idua faasia 'i fulila 'alia saenamolu. Ma ala moulu fakwalaimoki ala nanatanala God, iko ta 'are 'ali 'ato fala tau nai 'amiu.”\f + \fr 17:20-21 \ft Nali geregerena 'ua ala Matthew, gera 'adoa lou verse 21, “Talifilia foana failia abu fana na mola 'e totolia lulunala aloe 'are ta'a 'uri 'e gi, ma iko lou ta 'are.”\f*   
\s1 Ruala talasi Jesus 'e sae sulia maenala  
\r (Mark 9:30-32; Luke 9:43b-45)  
\p
\v 22 Talasi wale li galona lia gi gera logo mae 'i Galili, Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'I lau, Wela Wale li, gerakae kwate lau fala malimae lau gi,  
\v 23 'ali gera rauni lau. Ma ala olula fe atoa, God kae tae lau lou fala maurina.” Ma talasi wale li galona gi gera ronoa Jesus 'e sae 'urifo li, gera ka kwaimalatai rasua.   
\s1 Talasi Jesus 'e folia takisi li fala Luma Abu God  
\p
\v 24 Ala talasi Jesus failia wale li galona lia gi daulu la mae fala falua 'i Kapaneam, wale gera goli bata ala takisi fala Luma Abu God gi li, gera la mae 'i so'ela Peter, ma gera ka soilidia, “'Uri'e ma wale li faalalau 'amoulu 'e saiai ka kwatea lou bata 'e meulu liu fala golinai fala Luma Abu God li?”   
\p
\v 25 Ma Peter ka olisi 'uri 'e adaulu, “'Eo, 'e saiai ka kwatea.”  
\p Ma talasi Peter 'e ruu 'i laola luma li, Jesus ka etae soilidi ga 'uri 'e ala, “Simon, 'o malata 'utaa? Ite lo walelitalona ala molagali li saiala sakenala bata faasida? Wela gera 'i talada gi, 'o ma faasia ioli mamata gi?”   
\p
\v 26 Peter ka olisi 'uri 'e ala, “Fasia ioli mamata gi.”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “'E 'urila, wela gera gi iko 'ali gera kwatea mola takisi. Lia fo, ala ikoso lau kwatea wasua takisi fala Luma Abu Mama lau li, 'e 'oka mola 'ala.  
\v 27 Ma ka 'urifo wasua, iko 'ali 'oka 'ali golu fafuta'a malatada fagaulu. 'O la 'i laola 'osi, ko li kwaiasi mae 'alia kwalo li kwaiasina. Lode ia koe etae tafoa, 'o tafalia fokala, koe lesia bata 'e tala'ala folinala takisi gora gi li sui fala teke fe nali laulau. Sakea bata la, ma ko kwatea fadaulu.”   
\c 18  
\s1 Ite 'e ba'ela?  
\r (Mark 9:33-37; Luke 9:46-48)  
\p
\v 1 Ala talasi fo, wale li galona Jesus gi gera la mae 'i so'ela, ma gera ka soilidia 'uri 'e ala, “'Uri'e ma, Talasi God kae 'ilitoa, ite ameulu lo kae 'ilitoa ka ba'ela?”   
\p
\v 2 Ala talasi fo, Jesus ka soia mae ke wela 'i so'ela, ma ka fa uraa 'i safitadaulu.  
\v 3 Ma ka sae 'uri 'e, “'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, ala 'amu ka olisia abulona 'amiu gi, ma 'amu ka fawawade 'amiu 'i talamiu malaa wela gi, 'amu ka bi totolia 'ali God ka 'ilitoa fafi 'amiu.  
\v 4 Ma ta ioli 'e fawawade lia 'i talala malaa ke wela 'e, 'i lia kae 'ilitoa talasi God kae 'ilitoa ai.  
\v 5 Ala ta ioli 'e kwaloa ta wela 'uri 'e dunala 'e fitoo agu, 'i lia 'e kwalo lau lou.   
\s1 Jesus 'e fabasua ioli sulia ta'ana  
\r (Mark 9:42-48; Luke 17:1-2)  
\p
\v 6 “Ala ta ioli ka taua ioli 'e gera mamaea gi ka toli faasia fitoona gera agu, 'e 'oka fala 'ali gera firia ta fau ba'ela 'i luala, ma geraka 'ui 'alia 'i laola asi matakwa.  
\v 7 Kwaimalatai fala ioli 'i laola molagali gi li sulia 'are 'e afula fala farero nada, wasua ma kwaimalatai rasua fala ioli kae taua ioli gi gera ka toli faasia fitoona gera agu.   
\p
\v 8 “Ma ala limamu 'o ma 'aemu 'e taua ko toli faasia fitoona 'o agu, 'o 'ole mousia fa'asi 'o. 'E ke 'oka mola 'ala famu ala ko io tekwa 'amua 'i laola maurina 'i nali failia teke fili lima 'o ma teke fili 'ae, ka 'oka liufia ko bi sifo 'i laola lifi ala kwaikwaina li failia rua lima gi 'o ma rua 'ae gi, lifi la dunaa 'e 'ago firi.  
\v 9 Ma ala maamu 'e kwatea ko toli faasia fitoona 'o agu, 'o 'iroa fa'asi 'o, ma ko tasia. 'E 'oka famu ala ko ruu 'i laola maurina 'i nali failia teke fili maa, ka 'oka liufia ko sifo 'i laola lifi ala dunaa 'ago firi failia rua fili maa gi.”   
\s1 Sipsip 'e rari  
\r (Luke 15:3-7)  
\p
\v 10-11 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Ikoso moulu lolonailia ke wela 'e gi. Sulia eniselo gera gi kae farono 'alia fala God Mama lau 'i nali, 'alia taa gi 'amu tauda ada.   
\p
\v 12 “Ma ala ta wale ka too ala teke talanae sipsip, ma na ai ka rari, ma ta lo wale fo kae taua? Wale fo kae tafisia sikwa akwala wala sikwa sipsip fo gera ore gi ala lifi gera fana ai, ma ka la ka li lio 'afia teke sipsip fo 'e rari.  
\v 13 Talasi 'e dao lo tonai, ka babalafe ka ba'ela liufia lo babalafena lia failia sipsip 'e gera io mola 'ada failia gi.  
\v 14 Mama 'amiu mae 'i nali, 'i lia 'e malata 'urifo lou, sulia 'e iko 'ali oga ta ke wela 'ali fulu 'i osiala ta'ana lia gi.”   
\s1 Rerona ta ioli  
\p
\v 15 Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Ala ioli futa 'o 'e taua ta 'are rero amu, 'o la 'i so'ela, ko faronoa 'alia me rerona lia 'i safitamoroa talifili 'amoroa. Ma ala 'e fafurono famu, mora ka kwaima lou.  
\v 16 Ma ala iko 'ali 'e fafurono famu, 'o sakea ta teke ioli 'o ma ta rua ioli lou fae 'o, 'ali daro ka fakwalaimokia 'are 'o ilida gi sui fala, 'ali 'o tau sulia Geregerena Abu ba 'e sae 'uri 'e, ‘Rua ioli 'o ma ta olu ioli 'ali daulu ka fakwalaimokia alaana 'o ilia.’  
\v 17 Ma ala iko 'ali aala mola fafia sae fakwalaimoki na daulu, 'o farono 'alia fala logonae ioli gera fitoo ala God gi. Ma ala logonae ioli God gi wasua, iko 'ali 'e fafurono mola fada, 'o alua 'i maluma faasia logonae ioli God gi ka malaa ioli 'e raria God, 'o ma ioli ta'a 'e golia bata ala takisi li.   
\p
\v 18 “'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, ta taa moulu luia ioli gi 'ali ikoso gera taua 'i laola molagali, God 'e luia lou 'i nali. Ma ta taa moulu ala'alia ioli gi ka taua 'i laola molagali, God 'e alafafia lou 'i nali.   
\p
\v 19 “Lakae ilia lou famoulu, ala ta rua ioli amoulu daro alafafia ta 'are 'i laola molagali, ma daro ka foa fai, Mama lau 'i nali kae kwatea fadaroa.  
\v 20 Sulia ala ta rua ioli 'o ma ta olu ioli daulu logo ala ta lifi, sulia daulu fakwalaimoki lau, lau io lou 'i lifila fae daulu.”   
\s1 Sulia kwailufa na 'alia ta'ana li  
\p
\v 21 Peter 'e dao 'i so'ela Jesus, ka soilidi 'uri 'e ala, “Aofia, ta fita talasi 'e lakae saiala kwailufa na ala ioligu, talasi 'e taua 'are ta'a gi agu? Ka dao ala fiu talasi gi?”   
\p
\v 22 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Lakae ilia famu, iko lou fiu talasi gi mola, ma ala talasi gi sui mola ko kwailufa.  
\v 23 Lau ilia 'urifo sulia 'ilitoana God malaa na walelitalona 'e oga faradanala sake lanana gi failia ioli li galona lia gi.  
\v 24 Etala ioli li galona ka dao mae 'e sake lana ala akwala to'oli bata.  
\v 25 Ioli li galona fo iko 'ali totolia lo duunala sake lanana lia, ma walelitalona ka sae nanata, 'ali gera foli 'alia failia wateu lia, ma wela lia gi, failia 'are lia gi sui fala duunala sake lanana fo lia.   
\p
\v 26 “Ma ioli li galona fo 'e la mae ka boururu 'i maala walelitalona fo, ma ka aniulu 'uri 'e, ‘'O kwate talasi ga fagu, 'ali lau duua 'are 'o gi sui.’  
\v 27 Ma walelitalona fo ka malataia ma ka kwailufa lo 'alia sake lanana lia 'ali ikoso duua lo, ma ka ala'alia ka la lo 'ala.   
\p
\v 28 “Ma talasi wale fo 'e latafa, ka manodaria na wale ala wale li galona gi lia 'e sake lana lou ala nali ofotae bata wawade 'i so'ela. Lia ka daua, ma ka fuli'ae lo 'ininala luala, ma ka sae 'uri 'e, ‘'O duua lo 'are ba 'o sake lana ali 'i soegu gi!’   
\p
\v 29 “Ma wale li galona fo ka boururu, ma ka aniulu 'uri 'e, ‘'O kwate talasi ga fagu, lakae duu famu.’   
\p
\v 30 “Wasua ma lia 'e barasi, ka sakea ka alua 'i laola raraa, ka io la la ka dao ala talasi kae duua sui sake lanana fo lia li.  
\v 31 Ma talasi nali wale li galona gera lesia me 'are fo li, malatada ka kwaimalatai rasua. Ma gera ka la 'i so'ela walelitalona fo, ma gera ka faronoa 'alia 'are fo gi sui.   
\p
\v 32 “Ma walelitalona fo ka soia mae wale li galona etaeta fo, ma ka sae 'uri 'e fala, ‘'I'o te wale ta'a rasua 'i'o! Lau kwailufa lo 'alia sake lanana ba 'o gi sui, sulia 'o aniulu fagu 'afia.  
\v 33 Totolia ko kwaimalatai lou fala wale li galona fo, malaa ba lau taua lou famu.’  
\v 34 Ma walelitalona fo ka ogata'a rasua, ka kwatea fala kwainala 'i laola raraa, la la ka dao ala talasi kae duua sui 'are 'e sake lana ali gi.”   
\p
\v 35 Ma Jesus ka faasuia tarifulaana fo 'uri 'e, “Mama lau 'i nali kae tau lou 'urifo amiu ala ikoso 'amu kwailufa kwalaimoki ala iolimiu.”   
\c 19  
\s1 Falalauna sulia lugasinala wateu  
\r (Mark 10:1-12)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e alaa ka sui lo, ka la faasia gulae tolo fo 'i Galili. Ma ka tofolo ala kwai 'i Jodan, ma ka li dao ala na gula ala gulae tolo 'i Judea.  
\v 2 Ioli afula rasua gera la sulia. Ioli gera matai gi, Jesus 'e gurada ma gera ka 'akwaa sui.   
\p
\v 3 Nali Farasi gera la lou mae fala mailina tonala Jesus. Ma gera ka soilidi 'uri 'e ala, “'Uri'e ma ala taki Moses, 'e 'oka mola 'ala fala wale ka lugasia wateu lia fafia ta 'are mola 'ala 'e oga?”   
\p
\v 4 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'Uri'e ma iko 'ali 'amu malata 'oka sulia 'are 'e moulu idumia 'i laola Geregerena Abu gi li 'e? Geregerena Abu 'e sae 'uri 'e, ‘Ala fulinai mae, God 'e raunailia ioli 'alia wale failia geli.’  
\v 5 Ma Geregerena Abu ka sae lou 'uri 'e, ‘'I osiala me 'are fo, wale ka tafisia lo mama lia failia teite lia, ma ka io 'ado failia wateu lia, ma daro ka alua lo teke malata malaa mola lo teke ioli.’  
\v 6 Iko lou ta rua ioli tootoo, ma malaa teke ioli lo. 'Urifo 'are 'e God 'e firi logosia ka sui lo, iko 'ali 'oka fala ta ioli 'ali lufaa lou.”   
\p
\v 7 Ma Farasi gi gera ka soilidi lou 'uri 'e ala, “Ma na taki ala taki Moses gi 'e sae 'uri 'e, ‘Moses 'e ala'alia wale ka gerea ta fofoe saena ala kwai lugataena, ma ka kwatea fala wateu lia 'ali 'e lugasia lo.’ Ma 'utaa Moses ka ala'alia fala wale 'ali sai ala tau na 'urifo?”   
\p
\v 8 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moses 'e ala'alia famiu Jiu gi fala lugasinala wateu 'amiu gi, sulia 'e 'ato fala faalalaunamiu, sulia malatamiu 'e nasi rasua. Wasua ka 'urifo, 'i lao mae ala talasi God 'e raunailia wale failia geli li, iko 'ali 'urifo.  
\v 9 Ma laka ilia famoulu, ala wateu ta wale iko 'ali tau ta'a fafia, ma arai lia ka barasi 'alia ma ka tolea 'ala na geli mamata lou, wale la 'e rero lo 'alia tau wateu na.”   
\p
\v 10 Burila Jesus 'e sae 'urifo fada sui, wale li galona lia gi gera ka sae 'uri 'e fala, “Ala 'e 'ato rasua fala wale ka lugasia wateu lia 'urila, 'e 'oka mola fala wale ikoso arai.”   
\p
\v 11 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Wale afula gi iko 'ali gera sai 'oka ala 'are kwalaimoki sulia araaraina li. Ma barae wale mola God 'e kwatea liotoo fada 'ali geraka malinailia falalauna 'e.  
\v 12 Lau iilia 'are 'e sulia nali wale iko 'ali gera arai, sulia fuli'ae mae ala talasi gera futa ai me 'are gi iko 'ali rada 'oka 'i laola rabeda, lia 'e taua iko 'ali gera totolia araina. Ma nali wale iko 'ali gera arai sulia ioli gi gera kwaria rabeda taua ma iko 'ali gera totolia lo araina. Ma nali wale iko 'ali gera arai 'ali geraka galo tegula lo fala God. Ma wale gera totolia geraka arai gi, ala 'alia geraka tau sulia falalauna 'e sulia araaraina li.”   
\s1 Jesus 'e fa'oka kale wela gi  
\r (Mark 10:13-16; Luke 18:15-17)  
\p
\v 13 'I burila 'are fo, nali ioli gera sakea mae ke wela gi 'i so'ela Jesus, 'ali 'e alua limala fafida, ma ka foa fafida. Ma wale li galona lia gi daulu ka balufida.  
\v 14 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu ala 'alia ke wela la gi 'ali gera la mae 'i soegu, moulu ala luinada. Sulia God 'e 'ilitoa fafia ioli gera malaa ke wela 'e gi li.”  
\v 15 Sui Jesus ka alua limala 'i fofola ke wela fo gi, ma ka fa'oka gera. Sui, ka la lo.   
\s1 Falalauna sulia too 'arena li  
\r (Mark 10:17-31; Luke 18:18-30)  
\p
\v 16 Ala na talasi, te wale ulufa'alu 'e la mae 'i so'ela Jesus, ma ka soilidi 'uri 'e ala, “Waleli Falalauna, 'are 'oka taa gi lo lakae taua 'ali lau too ala maurina firi?”   
\p
\v 17 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'Uta ko soilidi lau sulia 'are 'oka gi? Te God mola 'e 'oka. Ala ko oga 'ali 'o too ala maurina firi failia God, ko rono sulia taki lia 'e kwateda gi.”   
\p
\v 18 Ma wale fo ka soilidia lou Jesus 'uri 'e, “Taki taa gi?”  
\p Jesus ka olisi 'uri 'e ala “Ko ala rau ioli na, ikoso tau ta'a failia ta wateu ta wale, ikoso belia ta 'are, ikoso koto fafia ta ioli.  
\v 19 Ma ko lio 'ato ala mama 'o failia teite 'o. Ma ko kwaima ala ioli gi sui ka malaa lou lia 'e 'o kwaima amu 'i talamu.”   
\p
\v 20 Sui ulufa'alu fo ka sae 'uri 'e fala Jesus, “'Are la gi sui, lau tau lo mae sulida. 'Uri'e ma taa lou lakae taua?”   
\p
\v 21 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala “Ala 'o oga 'ali 'o io 'oka teifau, 'o la ko fo li 'alia 'are 'o gi sui, ko sakea bata ai, ko kwatea fala ioli siofa gi, 'ali 'o too ala too 'arena 'i nali. Sui ko bi la mae 'ali 'o dona buri agu.”   
\p
\v 22 Ma talasi ulufa'alu fo 'e ronoa me 'are fo li, liola ka kwaimalatai rasua lo, ma ka la lo 'ala, sulia 'i lia wale too'are rasua.   
\p
\v 23 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Lakae ilia famoulu, 'e 'ato rasua fala ioli too'are 'ali 'e ruu 'i laola maurina 'e God kae 'ilitoa fafia.  
\v 24 Ma laka ilia lou famoulu, 'e 'ato rasua fala ta kamel 'ali ruu sulia mae kwakwana wawade 'i 'aela sulii li taitai. Wasua ma 'e bi 'ato ka li liufia rasua lou ai, fala ta ioli too'are 'ali God 'ali 'ilitoa fafia maurinala.”   
\p
\v 25 Talasi wale li galona lia gi gera ronoa 'are fo gi li, gera ka kwele rasua, ma geraka sae 'uri 'e, “Ma ala 'e 'ato fala ioli too'are gi 'uri la, ite mola 'e totolia maurina firi?”   
\p
\v 26 Ma talasi Jesus kae sae, ka lio rada ko fala wale li galona lia gi, ma ka sae 'uri 'e, “'E 'ato rasua fala ioli 'ali too ala maurina firi, wasua fala God iko 'ali 'ato mola. 'Are gi sui 'e talawarau fala God.”   
\p
\v 27 Ala talasi fo, Peter ka soilidia Jesus 'uri 'e, “Ma 'utaa 'i 'ameulu? Meulu tafisia lo too 'arena 'ameulu gi sui, ma meulu ka dona buri lo amu. Ma ta God kae kwatea fameulu?”   
\p
\v 28 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e fadaulu, “Lakae ilia famoulu, ala talasi God kae fafa'alua molagali li, 'i lau, Wela Wale li, lakae io ala fuli iona lau fala lokokwaikwaina ala ioli sui. Ala talasi fo, 'i 'amoulu akwala wala rua waleli galona 'e lau gi, moulu kae gwauru fae lau ala lifi ala 'ilitoana li fala lokokwaikwaina fala ioli ala akwala wala rua kwalofa 'i Israel gi li.  
\v 29 Ma ite 'e tafisia luma lia, failia walefae lia gi, failia gelifae lia gi, ma mama failia teite lia, ma wela lia gi, 'o ma ta wado wasua 'ala, sulia 'e dona buri agu, ioli la kae too lou ala 'are 'oka afula gi liufia 'are 'e too ai 'i lao gi. Ma God kae kwatea lou maurina firi fala.  
\v 30 Ma ioli afula gera ba'ela ala talasi 'e li, gerakae wawade. Ma ioli afula gera wawade ala talasi 'e li, gera kae ba'ela.”   
\c 20  
\s1 Tarifulaana sulia ioli galo gi li  
\p
\v 1 Jesus ka sae lou 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Tatalona God 'e 'uri 'e: 'E malaa te wale 'e too ala wado li, ma 'ofaedani ka la fala darinala ioli fala galo na 'i laola raku lia li.  
\v 2 Ma ka aala fala folinada 'alia me bata 'e totolia folifolina fala teke fe atoa li, ma ka kerida lo fala galona 'i laola raku lia.   
\p
\v 3 “Ma ala sikwa me tofui matolaa 'i rafule, 'i lia ka la lou, ma ka lesia nali ioli gera ura gwaugwau mola 'ada 'i laola uusina, ma iko 'ali gera taua mola ta me 'are.  
\v 4 Ma ka sae 'uri 'e fada, ‘'I 'amoulu lou moulu la lou mae, 'ali moulu galo 'i laola raku lau, ma lakae foli 'amoulu 'alia me bata 'e totolia me galona fo li.’  
\v 5 Ma gera ka la lo.  
\p “Ma matoula atoa, failia ala olu tofui matolaa 'i burila matoula atoa, 'i lia ka la lou, ma ka tau lou 'urifo.  
\v 6 Ma 'i raurafi lo ala limala tofui matolaa, 'e la ma ka dao tonala nali ioli gera ura gwaugwau mola 'ada 'i maala uusina. Ma ka soilidi 'uri 'e ada ‘'Uta 'e 'amu ka ura gwaugwau mola 'amiu 'i lifi'e sulia fe atoa laulau 'e, ma iko 'ali 'amu taua mola ta me 'are?’   
\p
\v 7 “Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, ‘Iko ta ioli 'ali soi 'ameulu mola fala ta galona.’  
\p “Ma ka sae 'uri 'e fadaulu, ‘'I 'amoulu lou moulu la mae, 'ali moulu galo 'i laola raku lau.’   
\p
\v 8 “Ma talasi da'afi 'e suu lo, wale fo 'e too ala raku li ka sae 'uri 'e fala wale ba'ela ala galona lia gi li, ‘'O soia mae waleli galona ba gi, ma ko foli gera 'alia bata gera gi. 'O fuli'ae ala wale ba lau soida 'i buri gi, la la ka dao ala wale ba lau etae soida mae gi.’   
\p
\v 9 “Ma wale galona fo 'e soida 'i buri 'i raurafi gi, gera dao mae, ma ka folida 'alia bata 'e totolia folifolina fala teke fe atoa laulau 'ala teke wale li.  
\v 10 Ma talasi wale ba 'e soida mae 'i lao gi gera dao mae, gera fia 'uri kae foli gera ka ke ba'ela. Ma 'i gera sui gera sakea mola bata la gi 'e totolia folifolina fala teke fe atoa 'ala teke wale.  
\v 11 Ma talasi gera sakea lo, gera ka nurunuru buri fala wale 'e too ala raku li, gera ka sae 'uri 'e,  
\v 12 ‘Wale 'e 'o soida mae 'i buri gi, gera galo mola sulia ke me talasi wawade, ma ko folida ka rada lou fae 'ameulu lia 'e meulu sake gulugulu lo ala galo na sulia fe atoa 'e laulau, ma da'afi ka da'afi fifi rasua lo ameulu.’   
\p
\v 13 “Ma 'i lia ka olisia na wale adaulu 'uri 'e, ‘Wale 'e, iko 'ali lau peko 'o mola. 'O alafafia galona 'agua fala folifolina 'e totolia teke fe atoa li mola ba.  
\v 14 Sakea lo folifolina 'o, ma ko la lo. Lau oga lakae kwatea fala wale 'e lau soia 'isi'isi mae ada gi ka rada lou fae 'o.  
\v 15 Ma lau too ala nanatana fala taunala taa lau oga laka taua 'alia bata lau 'i talagu gi. 'Uta ko 'uga, sulia lau kwate 'are ba'ela fala wale mamata lobaa gi?’”   
\p
\v 16 Ma suinai Jesus ka sae 'uri 'e, “Lia fo, ioli 'e 'isiburi 'i talasi 'e gi li, kae etaeta lou. Ma ioli 'e gera etaeta talasi 'e gi li, gerakae aliburi.”   
\s1 Olula talasi Jesus 'e sae sulia maenala  
\r (Mark 10:32-34; Luke 18:31-34)  
\p
\v 17 Talasi Jesus 'e la fala 'i Jerusalem, ka talaia wale li galona lia gi daulu ka liu garania, ma ka alaa fadaulu talifilidaulu 'uri 'e,  
\v 18 “Moulu ka fafurono 'oka mae fagu. Golu kae la ko fala 'i Jerusalem. Ma te wale kae kwate lau, Wela Wale li, fala fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, 'ali gera ka loko kwaikwaina ta'a agu fala rauninagu.  
\v 19 Ma gerakae kwate lau fala ioli mamata faasia Jiu gi li, ma gerakae dorakwala 'ali lau, ma gerakae rabusi lau. Sui gerakae fotoi lau ala 'ai rara folo fala rauninagu. Ma ala olula fe atoa, God kae tae lau lou fala maurina.”   
\s1 Teite rua wale li galona gi li 'e sugaa Jesus fala kwai'adomi na  
\r (Mark 10:35-45)  
\p
\v 20 'I burila me 'are fo, wateu Sebedi failia rua wela lia gi, James failia John, daulu ka dao mae fala lesinala Jesus. Te geli fo ka la mae, ka boururu 'i maala Jesus, ma ka sugaa fala taunala ta me 'are fala rua wela lia gi.  
\v 21 Ma Jesus ka soilidia geli fo 'uri 'e, “Taa 'e 'o oga?”  
\p Geli fo ka sae 'uri 'e, “Lau oga ko etae alafu fagu ko ala'alia rua wela 'e lau gi, daro ka gwauru garani 'o, ta wale ka gwauru 'i aba aolo amu, ma ta wale 'i aba mauli amu, talasi koe walelitalona 'i laola Tatalona 'o li.”   
\p
\v 22 Ala talasi fo, Jesus ka sae 'uri 'e fala wela fo gi, “Me 'are 'e mora sugaa, iko 'ali mora sai mola ala malutala. Mora totolia mola 'amoroa famalifiina malaa famalifiina 'e lakae ruu 'i laola?”  
\p Ma daro ka sae 'uri 'e, “'Eo, mera totolia mola 'ameroa.”   
\p
\v 23 Jesus ka sae lou 'uri 'e fadaroa, “'E kwalaimoki famalifiina 'e kae dao amoroa. Wasua ma fala ite kae gwauru aba aolo agu, ma aba mauli agu malaa lia la mora oga, iko lou 'i lau 'e lakae filia. Talifilia Mama lau 'i nali mola 'e saiala kwatenai fala ioli lia 'e filida fai ka sui lo gi.”   
\p
\v 24 Talasi akwala wale li galona fo gi daulu ronoa me 'are fo li, daulu ka ogata'a rasua fala rua walefae fo gi.  
\v 25 Lia fo, Jesus ka soi daulu sui mae 'i so'ela, ma ka sae 'uri 'e, “Moulu saiai ioli 'ilitoa fala ioli mamata faasia Jiu gi li, gera too ala nanatana, ma gera sai rasua ala sunailianala ioli gi fala taunala 'are gera ogada gi.  
\v 26 Wasua, ikoso ke 'urifo 'i safitamoulu. Ala ta ioli amoulu 'e oga kae etaeta 'i safitamoulu, 'i lia ka raea 'i lia ioli galona 'amoulu.  
\v 27 Ma ala ta ioli amoulu 'e oga ka 'ilitoa, 'i lia ka galo gwaugwau fala ioli gi.  
\v 28 'I lia ka tau malaa 'i lau, Wela Wale li. Sulia 'i lau iko 'ali lau la mae 'ali ioli gi gera ka galo folosi lau. Ma lau la mae 'agua 'ali lau galo folosia ioli gi sui, ma laka kwatea maurinagu fala faamurinala ioli afula gi faasia ta'ana gera gi.”   
\s1 Jesus 'e guraa rua wale maa daroa koro gi  
\r (Mark 10:46-52; Luke 18:35-43)  
\p
\v 29 Talasi Jesus failia wale li galona lia gi daulu la ko fala 'i Jerusalem, daulu ka liufia lo ko mae falua 'i Jeriko. Ma talasi daulu la faasia falua fo li, ioli afula rasua gera la mae suli daulu.  
\v 30 Ma rua wale maa daroa 'e koro gi daro gwauru 'i rabela tala. Ma talasi daro ronoa Jesus kae liu mae sulia tala li, daro ka rii lo 'uri 'e, “'I'o ulufa'alu ala kwalofa David li, 'o malatai 'ameroa mae.”   
\p
\v 31 Ma talasi ioli gi gera ronoa daro rii, gera ka balufia daroa 'uri 'e, “Mora io aroaro!” Talasi gera sae 'urifo, daro ka bi rii ba'ela rasua lou 'uri 'e, “'I'o ulufa'alu ala kwalofa David li, 'o malatai 'ameroa mae.”   
\p
\v 32 Ma talasi Jesus 'e rono daro rii 'urifo li, ka uratoo, ma ka soi daroa mae, ka soilidi 'uri 'e adaroa, “Taa 'e mora oga lakae taua famoroa?”   
\p
\v 33 Daro ka olisi 'uri 'e ala “Mera oga ko tafalia maameroa 'ali mera ka saiala lio na.”   
\p
\v 34 'Urifo, Jesus ka amasi rasua adaroa, ka dau tonala maa daroa. Ma ala me talasi fo mola lo, maa daroa ka lio lo, ma daro ka la lo failia Jesus.   
\c 21  
\s1 Ioli afula gi gera batafea Jesus  
\r (Mark 11:1-11; Luke 19:28-40; John 12:12-19)  
\p
\v 1 Ma Jesus failia wale li galona lia gi daulu dao garania lo 'i Jerusalem, ala falua 'i Betfeis, 'i gwaula fe uo 'i Olif. 'I lifi fo, Jesus ka keria na rua wale ala wale li galona lia gi, daro ka etaeta 'i lao,  
\v 2 ma ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora laa fala falua lobaa mora laofia ko, ma mora kae daria te dongki, gera firia 'i lififo failia kalela. Mora ka lugasi daroa, ma mora ka sake daroa mae 'i soegu.  
\v 3 Ma ala ta ioli ka soilidi 'amoroa, mora ka olisi 'uri'e ala, ‘Aofia 'e oga.’ Ma kae ala 'alida famoroa.”   
\p
\v 4 Me 'are 'e 'e fuli 'ali 'e fakwalaimokia saena ba profet 'e ilia 'uri 'e,   
\q1
\v 5 “'Amu ka ilia fala ioli 'i Jerusalem gi 'amu ka sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Lesia.  
\q1 Walelitalona 'amiu, 'e la lo mae 'i soemiu.  
\q1 'E fawawade lia, ma ka la mae 'i fofola te dongki.  
\q1 'E la mae 'i fofola te kale dongki.’”\x + \xo 21:5 \xt Sekaraea 9:9\x*   
\p
\v 6 Ma rua wale fo ala wale li galona lia gi li, daro ka etaeta lo 'i lao, ma daro ka taua lo 'are fo Jesus 'e ilida fadaroa gi.  
\v 7 Daro talaia mae dongki fo failia kalela, ma daulu ka folotailia toro daulu gi 'i fofola kalela, ma Jesus ka gwauru 'i fofola.  
\v 8 Ma ioli afula rasua gi gera folotailia toro gera gi sulia tala, ma nali ioli gera ka tofua 'abala baibai gi, ma gera ka folotailia sulia tala fala fa'ilitoanala Jesus.  
\v 9 Te logona ba'ela fo 'e eta 'i lao ala Jesus, ma gera ka aliburia lou ko, gera akwa 'uri 'e,  
\q1 “'Auraea na fala wela ala kwalofa David walelitalona li!  
\q1 Ma God ko 'oilakitailia wale 'e la mae 'alia nanatana 'o li!\x + \xo 21:9 \xt Sam 118:26\x*  
\q1 Gia 'auraea God!”   
\p
\v 10 Ma talasi Jesus 'e li dao 'i Jerusalem, mae falua fo ka boeboeta rasua lo, ma nali ioli gera ka soilidi 'uri 'e, “Ite 'e?”   
\p
\v 11 Ma logona fo gera ka sae 'uri 'e, “'I lia Jesus profet, wale faasia falua 'i Nasareti 'i laola provins 'i Galili.”   
\s1 Jesus 'e balufia ioli gera fata'a Luma Abu God li  
\r (Mark 11:15-19; Luke 19:45-48; John 2:13-22)  
\p
\v 12 Talasi Jesus 'e la mae ka dao 'i laola Luma Abu God, ka tabalia ioli gera uusi 'ada 'i lififo gi. Ma ka geusia tafe ioli gera olisi bata lifi fo gi li, ma ka geusia 'are fala gwauruna 'ala wale gera foli 'alia fe bola gi li.  
\v 13 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala ioli fo gi, “Saenala God 'i laola Geregerena Abu 'e sae 'uri 'e, ‘Luma lau, luma li foa.’ Wasua ma 'amu bulusia lo 'alia lifi li belia ioli li.”   
\p
\v 14 Ala talasi fo, nali wale maada 'e koro, ma nali wale 'aeda ka mae, gera la lou mae 'i so'ela Jesus 'i laola Luma Abu God, ma ka gurada sui.  
\v 15 Fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera ogata'a rasua talasi gera lesia 'are 'oka Jesus 'e tauda gi, ma gera ka ronoa ke wela gi gera rii 'uri 'e, “'Auraea na fala wela ala kwalofa David walelitalona li!”  
\v 16 Ma fata abu ba'ela gi failia wale famalata gi, gera ka sae 'uri 'e fala Jesus, “'O ronoa me 'are 'e gera ilia! 'Uta 'e iko 'ali 'o luida?”  
\p Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'Eo, lau ronoa. Iko 'ali 'amu idumia mola alaana ba 'i laola Geregerena Abu li? 'E sae 'uri 'e, ‘'O faalalaua wela wawade gi 'ali gera batafe 'o 'i talamu.’”\x + \xo 21:16 \xt Sam 8:2\x*   
\p
\v 17 Sui 'i burila, Jesus failia wale li galona lia gi, daulu ka la lo faasia 'i Jerusalem, ma daulu ka la fala 'i Betani. Ma talasi 'e boni, daulu ka teo lo 'i lififo.   
\s1 Jesus 'e 'uasia te 'ai figi  
\r (Mark 11:12-14, 20-24)  
\p
\v 18 'Ofaedani ala ruala fe atoa, talasi Jesus failia wale li galona lia gi daulu oli mae fala 'i Jerusalem, Jesus ka fiolo.  
\v 19 Ma ka lesia te 'ai figi 'e ura 'i rabela tala, ma ka la 'i 'aela, ma iko 'ali lesia mola ta fuae 'are ai, ma rarala mola 'e ulua. Ma ka sae 'uri 'e fala 'ai figi fo, “Sulia iko 'ali 'o alua mola ta fuae 'are, 'urila fuli ala talasi 'e ikoso funufunu lo!” Ala me talasi fo mola, fe 'ai fo ka kuku lo.   
\p
\v 20 Talasi wale li galona gi daulu lesia me 'are fo li, daulu ka 'afero rasua. Ma daulu ka soilidi 'uri 'e ala, “Taa 'e tau ma 'ai fo ka mae nainali lo 'ala 'uri fo?”   
\p
\v 21 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lakae ilia famoulu, ala 'amu fakwalaimoki ma iko 'ali 'amu malata ruarua, 'amu sai ala taunala mola 'amiu 'are ba'ela ka liufia me 'are 'e lau taua ala 'ai figi 'e li. Ala 'amu ilia fala fe uo fo, ‘'O la, ko io 'i laola asi,’ 'urila kae la mola 'ala.  
\v 22 Ala 'amu foasia God, ma 'amu ka fakwalaimoki God kae taua 'are 'amu sugaada gi, 'i lia kae taua mola 'ala.”   
\s1 Nanatanala Jesus  
\r (Mark 11:27-33; Luke 20:1-8)  
\p
\v 23 Talasi Jesus 'e oli lou 'i laola Luma Abu God fala falalaunala ioli gi li, fata abu ba'ela gi, ma nali wale etaeta ala Jiu gi, gera la mae 'i so'ela. Ma gera ka soilidi 'uri 'e ala, “Nanatana taa 'e 'o too ai fala taunala 'are 'e gi? Ma ite lo 'e kwatea nanatana 'e famu?”   
\p
\v 24 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lakae soilidi 'amoulu ga fala me 'are. Ala moulu olisia, laka bi faarono 'amoulu 'alia nanatana 'e lau too ai fala taunala 'are 'e gi li.  
\v 25 Moulu ilia ga fagu, nanatana ba John 'e too ai fala fasiuabu na li, 'e fuli mae faasia 'i fe? 'E fuli mae ala God, 'o ma 'e fuli mola mae ala ioli?”  
\p Ma gera ka fuli'ae ala alafaitalilina 'i safitadaulu kwailiu 'uri 'e, “Taa 'e golu kae ilia? Ala golu olisia ma golu ka sae 'uri 'e, ‘Faasia God,’ 'i lia kae sae 'uri 'e, ‘'Urilali ma 'utaa iko 'ali 'amu fakwalaimokia John?’  
\v 26 Ma ala golu sae 'uri 'e, ‘Ioli mola 'e kwatea nanata na fala John ka fasiuabua ioli gi, iko lou God,’ ioli 'e gi gera kae ogata'a fagaulu.” Gera mau, sulia ioli gi gera ilia John 'i lia te profet.   
\p
\v 27 Lia fo gera ka olisi mola 'uri 'e ala Jesus, “Meulu raria lou ite 'e ilia fala John ka fasiuabua ioli gi.”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Eo, ala 'e 'urila, 'i lau wasua ikoso lau ilia lou famoulu ite 'e kwatea nanatana 'e fagu.”   
\s1 Tarifulaana sulia rua ulufa'alu gi li  
\p
\v 28 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fadaulu, “Moulu malata 'utaa sulia me 'are 'e? Te wale 'e too ala rua wela wale gi. Ma ka la 'i so'ela wela 'i lao, ka sae 'uri 'e fala, ‘Ulufa'alu lau, tara'ela ko la, ma ko galo 'i laola raku ba golu.’   
\p
\v 29 “Ma wela fo 'i lao ka olisi 'uri 'e ala, ‘Lau barasi wani.’ Sui 'i buri, ka olisia malatala, ma ka la lo 'i raku.  
\v 30 'I burila, mama ka la lou 'i so'ela ruala wela lia, ma ka ilia lou me alaana fo fala. Ma wela fo ka olisia 'uri 'e, ‘'E 'oka mola 'ala lakae la.’ Wasua ma iko 'ali la mola.   
\p
\v 31 “'Uri fo ma ite adaroa lo 'e taua 'are ba mama daroa 'e oga?”  
\p Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, “Wela ba 'i lao.”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e fada, “'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, ioli ta'a 'e gera golia bata ala takisi li, ma geli tau ta'a 'i labata gi, gerakae etae ruu 'i laola maurina 'e God kae 'ilitoa fafia 'i lao amiu.  
\v 32 Sulia John wale fasiuabu ba dao lo mae 'i soemiu fala fatailianala iona 'e God 'e oga famiu 'ali 'amu io sulia, ma iko 'ali 'amu fakwalaimokia mola. Wasua ma, ioli pekopeko 'e gera golia bata ala takisi li, failia geli tau ta'a 'i labata gi, gera fakwalaimokia John. Wasua 'amu lesia 'amiu 'are fo gi, iko 'ali 'amu fakwalaimokia mola John, ma iko 'ali 'amu olisia mola malatamiu.”   
\s1 Tarifulaana sulia ioli li galona ta'a gi  
\r (Mark 12:1-12; Luke 20:9-19)  
\p
\v 33 Jesus ka sae lou 'uri 'e fada, “Moulu ronoa ga lou te tarifulaana 'e.\fig Me 'are 'e lulula raku gera balia 'alia banisi li.|src="LB00103" size="col" ref="21:33" \fig* Te wale 'e fasia raku. Ma ka raunailia banisi galia, ma ka 'elia te gilu fala manisianala fuae 'ai gi fala raunailinala waen, ma ka raunailia te luma fala ioli lio folo li. Ma ka alua raku lia 'i lofola limala ioli gera galo 'i laola gi. Sui ka la lo 'ala fala na mae falua.  
\v 34 Ma talasi raku fo 'e maua, ka keria mae ioli li galona lia gi fala 'i soela ioli fo gera lio sulia raku lia gi li, 'ali gera kwatea ko ta gula ala fuae 'are gera fisuda gi.   
\p
\v 35 “Ma ioli fo gera lio sulia raku fo gi li, gera daua ioli li galona fo lia gi, ma gera ka rabusia etala wale, ma ruala wale gera ka raunia ka mae lo, ma olula wale gera ka 'uia 'alia fau la la ka mae.  
\v 36 Sui ka keria lou nali ioli li galona afula lou liufia 'i lao fadaulu. Ma ioli fo gera lio sulia raku fo gi li, gera ka tau lou 'urifo ada.  
\v 37 Ma suinai, ka keria lo wela moutae lia 'i soedaulu. Sulia 'e malata 'uri 'e, ‘Gera kae lio 'ato ala wela lau.’   
\p
\v 38 “Sui ma talasi fo ioli fo gi gera lesia lo wela fo lia li, gera ka alaa 'uri 'e 'i matanadaulu, ‘Wela wale 'e too ala raku li lo 'e. Golu raunia ka mae, 'ali golu sakea lo 'agaulu 'are 'e lia gi sui.’  
\v 39 Ma gera ka daua, gera ka 'ui 'alia 'i maluma faasia raku fo, ma gera ka raunia ka mae.   
\p
\v 40 “'Urifo ma talasi wale 'e too ala raku li 'e dao mae, taa kae taua ala ioli fo gera lio sulia raku lia li?”   
\p
\v 41 Ma gera olisi 'uri 'e ala, “'I lia kae raunia ioli ta'a fo gi gera kae mae, ma kae kwatea lou raku lia fala tali ioli mamata gera saiai gera kae kwatea ta gula ala 'okanala raku fala ala talasi ala fisu 'are na li.”   
\p
\v 42 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fada, “'E kwalaimoki 'amu idumia Geregerena Abu ba 'e sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Fau 'e wale raunae luma gi gera barasi 'alia, lia lo fau age 'e 'ilitoa ka liufia fau gi sui ala balibali.  
\q1 God 'e tafanailia 'are fo, ma lesinai ka 'oka rasua.’\x + \xo 21:42 \xt Sam 118:22-23\x*   
\p
\v 43 “Ma lia 'e laka ilia famoulu, 'oilakina ala 'ilitoanala God kae lafua faasi 'amiu, ma kae kwatea fala ioli gera ronosulia gi.  
\v 44 Ma ala ta ioli 'e toli 'i fofola fau fo, 'i lia kae manisi. Ma ite fau fo kae toli fafia, rabela kae meme sui.”   
\p
\v 45 Ma talasi fata abu ba'ela gi failia Farasi gi gera ronoa tarifulaana fo li, gera ka saiai Jesus 'e sae sulida.  
\v 46 'Are la fo gera ka oga daunala. Wasua ma gera mau, sulia ioli afula gi gera logo ala talasi fo, gera fakwalaimoki ala Jesus lia 'e 'i lia profet.   
\c 22  
\s1 Jesus 'e fafuradani lia failia walelitalona  
\r (Luke 14:15-24)  
\p
\v 1 Jesus ka sae lou 'alia tarifulaana fala ioli gi 'uri 'e,  
\v 2 Tatalona God 'e 'uri 'e: Te walelitalona 'e raunailia fana na fala araarainala ulufa'alu lia.  
\v 3 Ma ka keria ioli li galona lia gi 'afia ioli 'e kwaloda mae fala fanana fo li, 'ali gera la lo mae. Wasua ma gera barasi 'alia laa na mae.   
\p
\v 4 “Sui ka keria lou nali ioli li galona, ka sae 'uri 'e fada, ‘Moulu faronoa ioli 'e lau kwaloda gi, fanana lau 'e kwaimamali lo. Lau raunia sui lo buluka ba'ela lau gi failia kale buluka 'oka lau gi, ma 'are gi sui ka kwaimamali lo. 'Amu la lo mae ala fanana 'e lau.’   
\p
\v 5 “Wasua ma iko 'ali gera ogaa mola ronona sulia, ma gera ka la mamata 'ada. Na wale 'e la 'ala 'i raku ala, ma na wale 'e la 'ala 'i laola sitoa lia.  
\v 6 Ma nali wale gera daua ioli galona fo gi, gera ka kwaida, ma gera ka raunida.  
\v 7 Ma walelitalona fo ka ogata'a rasua, ma ka keria lo wale li mae afula lia gi, ma gera ka raunia lo wale fo gera raunia ioli li galona fo lia gi li. Ma gera ka 'agofia lo falua ba'ela gera.   
\p
\v 8 “Sui ka sae 'uri 'e fala ioli li galona lia gi, ‘Fana na 'e kwaimamali lo, wasua ma ioli ba lau kwaloda gi, iko 'ali gera totolia laa na mae ala fana na fae 'ameulu.  
\v 9 Moulu la sulia tala gi, ma moulu ka soia mae ioli 'amu kae dao tonada gi sui, 'ali gera la mae ala fanana 'e.’  
\v 10 Ma ioli li galona gi gera ka la sulia tala gi, ma geraka logosia mae ioli gera dao tonada gi sui. Ma fanana ala araaraina fo li ka fonu 'alia ioli 'oka gi failia ioli ta'a gi lou.   
\p
\v 11 “Sui talasi walelitalona 'e dao mae fala lesinala ioli fo gera dao gi li, ka lesia te wale iko 'ali 'e toro mola 'alia toro ala araaraina li.  
\v 12 Ma walelitalona fo ka sae 'uri 'e, ‘Iko 'ali 'o toro mola 'alia toro fala fanana ala araaraina li 'urila iko 'ali 'oka 'ali 'o io 'i lifi'e.’ Ma wale fo iko 'ali ilia lo ta me 'are.   
\p
\v 13 “Sui walelitalona fo ka ilia fala ioli li galona lia gi, ‘Moulu firi fafia limala failia 'aela wale 'e, ma moulu ka 'ui 'alia 'i laola lifi rodo fo 'i maluma, ala lifi fo ioli kae ani ma kae 'ala niriniri kae giria lifoda, sulia gera famalifii.’”  
\v 14 Sui Jesus ka sae lo 'uri 'e, “Ioli afula gi God 'e kwaloda, wasua ma barae ioli mola 'e filida.”   
\s1 Jesus 'e olisia soilidina sulia takisi li  
\r (Mark 12:13-17; Luke 20:20-26)  
\p
\v 15 Farasi gi gera la, ma gera ka lokomalata fala fareronala Jesus 'alia 'are 'e ilida gi.  
\v 16 Ma gera ka keria wale li galona gera gi failia nali wale gera oga kwalofa Herod ka walelitalona, 'i so'ela Jesus. Ma gera ka sae 'uri 'e, “Waleli Falalauna, meulu saiai 'are 'o ilida gi, 'are kwalaimoki gi sui mola. 'O faalalau mola sulia kwalaimoki na ma liola God fala ioli. Ma iko 'ali 'o 'ado mola failia taa gi ioli malata sulia. Ma iko 'ali 'o malata mola fala 'ilitoanala ta ioli.  
\v 17 'O ilia ga fameulu! 'Uri'e ma taki gia, 'e luia kwatenala bata ala takisi li fala wale 'ilitoa ala tatalona 'i Rom li? 'Uri'e ma 'e rada mola 'ala 'ali 'ami ka kwatea takisi fo, 'o iko?”   
\p
\v 18 Ma Jesus ka sai ala me malata ta'a gera gi, ma ka sae 'uri 'e, “'I 'amoulu ioli 'asa gi, 'utaa 'e moulu ka tau fala faareronagu?  
\v 19 Moulu fatailia ga fagu seleni la 'amu kae folifoli takisi 'alia.” Ma gera ka sakea mae me seleni ma gera ka fatailia fala.  
\v 20 Ma ka soilidi 'uri 'e ada, “Ma lulula ite 'e ala me seleni 'e? Ma ratala ite 'e lou?”   
\p
\v 21 Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, “Lulula failia ratala walelitalona 'i Rom.”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “'Amu kwatea fala walelitalona 'i Rom 'are lia gi, ma 'amu ka kwatea 'are God gi fala God.”   
\p
\v 22 Ma talasi gera ronoa olisina fo 'e 'oka 'urifo, gera ka 'afero rasua, ma gera ka la lo 'ada faasia.   
\s1 Tatae oli na faasia maena li  
\r (Mark 12:18-27; Luke 20:27-40)  
\p
\v 23 Ma ala fe atoa fo lou, nali Sadusi gera la mae 'i so'ela Jesus. Sadusi gi gera ilia 'uria ioli ikoso tatae lou faasia maenaa.  
\v 24 Ma gera ka soilidia Jesus, gera ka sae 'uri 'e, “Waleli Faalalauna, Moses 'e gerea taki faga ka alafuu 'uri 'e, ‘Ala ta wale 'e mae, ma wateu lia ka mauri 'ua, wasua ma iko 'ali too ala ta wela, walefae lia ka tolea lou 'orula, 'ali daro ka too ala ta wela 'ali ka tofulila wale fo 'e mae lo.’  
\v 25 Ma na kwalofa agaulu Jiu gi, gera too ala fiu walefae gi. Ma wale etaeta ka tolea te ulao. Talasi iko 'ali daro too 'ua ala ta wela, wale fo ka mae lo 'ala.  
\v 26 Ma ruala wale ka tolea lou geli fo. Ma iko 'ali daro too 'ua lou ala ta wela, ka mae lou. Olula walefae ka tolea lou, ma ka mae lou 'urifo. 'E 'urifo la la fiu walefae fo gi, gera maemae ka sui.  
\v 27 'I burila barae walefae fo gera mae, geli fo lou ka mae lo.  
\v 28 Geli fo 'e toletolea fiu walefae fo gi. Ala 'e 'urifo, talasi ioli gi kae tatae faasia maena li, ite ala fiu walefae fo gi lo arai kwalaimoki geli fo li?”   
\p
\v 29 Jesus ka olisi gera 'uri 'e, “Moulu rero, sulia iko 'ali 'amu raea mola Geregerena Abu failia nanatanala God.  
\v 30 Sulia, talasi ioli mae gi gerakae tatae lou fala maurina li, gera kae malaa lo eniselo gi ikoso gera too geli lo.   
\p
\v 31 “'Eo, lakae faalalau 'amiu sulia tataena faasia maena li. Lau saiai 'amu idumia lia ba God 'e ilia 'ua lo mae 'i lao ka sae 'uri 'e,  
\v 32 ‘'I lau God Abraham, ma God Aesak, failia God Jakob.’ Ma fadanai 'uri 'e, wale fo gi ba gera mae lo, God 'e ilia 'i lia God daulu 'ua, sulia daulu mauri failia.”   
\p
\v 33 Ma talasi fo ioli afula gi gera logo galia Jesus, gera ronoa 'are fo gi, gera ka 'afero rasua 'alia falalaunala.   
\s1 Taki 'ilitoa ka tasa  
\r (Mark 12:28-34; Luke 10:25-28)  
\p
\v 34 Ala talasi Farasi gi gera ronoa Jesus 'e faaloboa lo Sadusi gi 'alia olisina 'e tau ada li, geraka logo mae 'i so'ela.  
\v 35 Ma te wale adaulu 'e faalalau 'alia taki li, ka mailia 'ali fareroa Jesus 'alia soilidinala 'uri 'e,  
\v 36 “Wale Faalalau, taki taa 'e 'ilitoa ka liufia taki gia gi sui?”   
\p
\v 37 Ma Jesus ka olisia 'uri 'e, “'O kwaima ala God 'o 'alia manomu sui, ma 'alia liomu sui, ma 'alia malatamu sui.  
\v 38 Lia lo taki etaeta ma ka 'ilitoa ka tasa.  
\v 39 Ma ruala taki 'e maala 'i lia lou, ‘'O kwaima ala iolimu ka rada lou failia kwaimana 'o too ai famu 'i talamu.’  
\v 40 Ma taki faasia Moses gi sui, failia faalalauna profet gi li, gera 'ado sui 'i laola rua taki 'e gi.”   
\s1 Jesus ulufa'alu ala kwalofa David li failia Aofia David lou  
\r (Mark 12:35-37; Luke 20:41-44)  
\p
\v 41 Ala talasi nali Farasi gera logo galia Jesus, 'i lia ka soilidi 'uri 'e ada  
\v 42 “Christ, wale 'e God 'e filia fala faamurinala ioli gi li, moulu ilia 'e futa mae ala ite?”  
\p Gera ka olisi 'uri 'e ala, “Christ kae futa mae ala kwalofa David walelitalona.”   
\p
\v 43 Sui Jesus ka soilidi gera lou 'uri 'e, “Ala kae futa ala kwalofa David walelitalona, 'utaa ba Alo ala God ka sae 'uri 'e ala David,   
\q1
\v 44 ‘God 'e sae 'uri 'e fala Aofia lau:  
\q1 'O gwauru aba aolo agu, ma ko 'ilitoa faelau, maasia talasi lakae alua malimae 'o gi kae ronosuli 'o.’\x + \xo 22:44 \xt Sam 110:1\x*   
\p
\v 45 “David 'ala 'i talala fo 'e soia Christ 'alia ‘Aofia’. Lia fo, Christ ulufa'alu ala kwalofa David li, ma 'i lia Aofia David lou.”   
\p
\v 46 Ma talasi fo, iko ta wale adaulu 'ali totolia lo olisinala 'alia ta me 'are. Ma gera ka 'eke lo 'ada faasia soilidinala lou Jesus.   
\c 23  
\s1 Sulia Farasi gi failia wale faalalau ala taki gi li  
\r (Mark 12:38-39; Luke 11:43, 46; 20:45-46)  
\p
\v 1 'I burila 'are fo gi, Jesus ka sae fala ioli fo gera logo mae gi, failia wale li galona lia gi 'uri 'e,  
\v 2 “Wale faalalau ala taki gi li, failia Farasi gi, gera too ala nanatana fala faalalauna 'alia taki Moses gi li.  
\v 3 Lia fo, 'amu ka ronosulida, ma 'amu ka taua 'are gera ilida famiu gi sui. Wasua ma ikoso 'amu tau sulia taunada, sulia iko 'ali gera tau mola sulia 'are 'e gera sae sulida gi.  
\v 4 Gera alua taki afula 'e 'ato fala ioli 'ali rono sulia, ma 'i gera talada iko 'ali gera marabe fala kwairanaina ala ioli fala tauna sulia taki fo gi li.   
\p
\v 5 “Ma gera taua 'are sui 'uri 'ali ioli ka lesida ma ka fia 'uria 'i gera ioli 'oka gi 'i gera. Ma 'are 'uri 'e gi gera tauda. Gera firia 'i maala darada ma 'i limada 'are afola ba'ela gera gerea Geregerena Abu gi ai. Ma gera ka taia 'are samusamua 'i 'a'aela to'omi tekwa gera gi. \fig Ioli Jiu gi gera rufia 'are 'e gi fala fatailianala gera faaba'ela God.|src="LB00276" size="col" ref="23:5" \fig*  
\v 6 Ma gera ka oga rasua ala gwauruna ala lifi 'ilitoa ala fana na gi li, ma lifi 'ilitoa fala gwauruna 'i laola luma fala foana gi li.  
\v 7 Ma gera ka oga rasua ala faba'ela nada 'i maala uusina gi, ma gera ka oga ioli ka sae 'uri 'e fada, ‘Waleli Falalauna lau, lau rono sulia saenamu.’   
\p
\v 8 “Wasua ma iko 'ali 'oka fala ta ioli mola 'ala 'ali ka sae 'uri 'e suli 'amiu, ‘Waleli Falalauna lau, lau rono sulia saenamu,’ sulia 'i lau mola teke wale faalalau 'amiu, ma 'i 'amoulu alae waasila 'i laola logonae fakwalaimokina.  
\v 9 Ma ikoso 'ali 'amu fa'ilitoa ta wale faalalau 'i laola molagali 'e 'alia saena 'uri 'e, ‘Mama 'ami,’ sulia 'amu ka fa'ilitoa mola teke Mama 'amiu lia 'e io 'i nali.  
\v 10 Ma iko 'ali 'oka fala ta ioli 'ali soi 'uri 'e 'amiu, ‘Wale ba'ela,’ sulia 'amu too mola ala teke wale ba'ela, ma 'i lia lo 'e 'i lau, Christ, wale God 'e filia fala faamurinala ioli li.  
\v 11 Ala ta ioli amoulu 'e oga ka ba'ela 'i safitamoulu, 'i lia ka malaa ioli li galona.  
\v 12 Ma ioli kae fabaelaa lia 'ala 'i talala, God kae fasifoa. Ma ioli kae fawawade lia 'i talala, God kae soi ba'ela ala.”   
\s1 Jesus 'e bolosida faasia ta'ana wale ba'ela Jiu gi li  
\r (Mark 12:40; Luke 11:39-42, 44, 52; 20:47)  
\p
\v 13-14 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'E ta'a rasua famoulu alae wale faalalau 'e ala taki gi li failia 'i 'amoulu Farasi gi, 'i 'amoulu ioli 'asa gi! God kae kwai 'amiu, sulia 'amu folo bolosia maala luma ala Tatalona God faasia ioli. 'I 'amoulu lou iko moulu oga mola ruuna 'i laola Tatalona God, ma 'amu ka bolosia ioli gera malatasusuu fala ruuna gi li.\f + \fr 23:13-14 \ft verse 14 iko 'ali io 'i laola afulanala geregerena 'ualo Matthew, “'E ta'a famoulu wale faalalau ala taki gi li ma 'i 'amoulu Farasi gi lia 'amu taua 'are 'ali ioli gera iili 'amiu 'alia wale 'oka gi li. Ma God kae kwai 'amiu, sulia 'amu mal ta'a ala 'oru gi ma 'amu laua luma gera gi 'amiu. Wasua 'amu ka tau 'amiu 'urifo, 'amu ka taua foana tekwa gi, 'uri 'ali ioli ka iilia 'uri 'i 'amiu wale God gi. Sulia moulu tau 'urila, kwaikwaina 'amoulu gi kae ba'ela ka tasa.”\f*   
\p
\v 15 “'E ta'a famoulu wale ala taki gi li ma 'i 'amoulu Farasi gi wale 'asa 'e 'amu 'oi 'ala ioli, 'ali gera ka iili 'amiu 'alia ioli 'oka gi li. God kae kwai 'amiu, sulia 'amu ulafu rasua 'alia galinala lifi gi sui, 'i laola asi failia laola tolo, fala daona tonala ioli li, 'uri 'ali ka liu sulia taki Moses gi. Talasi ioli fo ka la mola suli 'amoulu, moulu bi rerei 'alia fala laa na fala lifi ala maena li. Ma kwaikwaina lia ka bi ba'ela ka liufia 'amoulu sulia abulonala ta'a ka liufi 'amoulu lou.   
\p
\v 16 “'E ta'a famoulu, ma moulu malaa lo ioli maa koro gera talaia ioli gi li. Lia fo, God kae kwai rasua amiu, sulia 'amu faalalau 'uri 'e ala ioli, ‘Wasua ta ioli mola 'ala 'e fanasia alafuuna lia 'alia Luma Abu God, 'e 'oka mola 'ala ala iko 'ali taua lo me 'are fo 'e alafuu fai. Wasua ma ala ka fanasia alafuuna lia 'alia goulu ba 'i laola Luma Abu God li, 'i lia lo 'e abu rasua faasia 'oianala alafuu na lia.’  
\v 17 Maa moulu 'e koro, ma moulu ka kwekwe'ela rasua. Ta 'e ba'ela, goulu 'o ma Luma Abu God 'e taua goulu fo ka abu? Luma Abu God 'e ba'ela ka liufia goulu!  
\v 18 Ma moulu faalalaua lou ioli 'uri 'e, ‘Wasua ta ioli ka fanasia alafuuna lia 'alia 'ere fau, 'e 'oka mola 'ala ala iko 'ali taua me 'are 'e alafuu fai. Ma ala 'e fanasia alafuuna lia 'alia foasina 'e io 'i fofola 'ere fau li, mali fo lo 'e abu ka tasa faasia 'oianala alafuu na fo lia.’  
\v 19 Maa moulu 'e koro. Ta 'e ba'ela, foasina 'o ma 'ere fau fo 'e kwatea foasina ka abu? 'Ere fau 'e 'ilitoa ka liufia foasina.  
\v 20 Dunala 'ere fau 'e 'ilitoa ka liufia foasina, ite 'e fanasia alafuuna lia 'alia 'ere fau, 'e alafuu 'alia 'ere fau lobaa failia foasina gera io 'i fofola 'ere fau fo gi li sui.  
\v 21 Ma ta ioli mola 'ala 'e fanasia alafuuna lia 'alia Luma Abu God, 'urifo ma 'e alafuu lo 'alia God lia 'e io 'i laola Luma Abu fo li.  
\v 22 Ma ala ta ioli ka fanasia alafuuna lia 'alia 'i nali, ma 'e alafuu 'alia ioiona God tela, ma God 'e io lou 'i nali.   
\p
\v 23 “'E ta'a famoulu wale faalalau ala taki gi li ma 'i 'amoulu Farasi gi, 'i 'amoulu wale 'asa gi. God kae kwai 'amiu. Moulu kwatea tanafulula 'are fala God ala keme 'are 'amu fasida 'i laola raku 'amiu gi li fala faa fana'oka nala fana 'amiu gi,\f + \fr 23:23 \ft Mint, Dill, Cummin.\f* ma iko 'ali 'amu malata 'abero mola fala ronona sulia falalauna ba'ela ala taki gi li. Falalauna ba'ela ala taki li 'e sae 'uri 'e, ‘Ioli ka tau 'are rada fala ioli gi sui. Ka kwaiamasi ala ioli ma saenala ka kwalaimoki.’ 'Amu taua 'are fo gi, failia 'are wawade 'i laola taki gi li lou.  
\v 24 Moulu malaa wale maa koro 'e talaia ioli li. Moulu sai mola 'amoulu ala malata 'aberona fala laa na sulia keme 'are wawade 'i laola taki li. Ma iko 'ali moulu malata 'abero mola 'alia 'are ba'ela 'i laola taki gi li. Talasi 'amu tau 'urifo, ka lio malaa 'amu lafua mola 'amiu me lano bulu faasia taa 'e 'amu goufia, wasua ma 'amu olomia 'amiu te kamel ba'ela laulau. \f + \fr 23:24 \ft Lev 11 Alafuuna 'i laola Geregerena 'Ualo li 'e iilia Jiu gi ikoso gera 'ania lano failia kamel sulia 'e sai ala faa'uli'uli nala ioli.\f*   
\p
\v 25 “'E ta'a famoulu wale faalalau ala taki gi li ma 'i 'amoulu Farasi gi lia 'e 'amu saiala taunala 'are 'uri 'ali ioli ka babalafe 'ali 'amiu. God kae kwai 'amiu, sulia 'amu madafia rasua saunala rabela teu fala fana na li, wasua ma 'amu fafonua 'alia fana 'amu sakea 'alia suunae nala ioli sulia 'amu fana'ete.  
\v 26 'I 'amoulu Farasi gi maamoulu 'e koro! Moulu olisia malata 'amoulu gi ka kwaga. Ala malata 'amiu gi ka kwaga, abulona 'amiu gi wasua ka kwaga lou. 'Urifo, manomiu ka malaa teu 'e kwaga sui 'i rabela failia 'i laola.   
\p
\v 27 “'E ta'a famoulu wale faalalau ala taki gi li failia 'i 'amoulu Farasi gi, moulu tau 'ali ioli 'e soi 'amiu 'alia wale 'oka gi. Wasua ma God kae kwai 'amiu, sulia 'amu malaa gigiluna gera uulia ma lesinai ka 'oka 'i maluma, wasua ma 'i laola 'e fonu 'alia sulii failia rabela ioli 'e mae, ka wa'a lo gi.  
\v 28 Me 'are 'e 'e kwalaimoki amoulu, sulia 'are 'amu tauda gi 'e lio 'oka rasua maala ioli gi. Wasua ma manomoulu 'e ta'a rasua, ma moulu saiala kotofinala ioli.   
\p
\v 29-30 “'E ta'a famoulu wale faalalau ala taki gi li, ma 'i 'amoulu lou Farasi gi, 'amu saiala taunala 'are 'ali ioli soi 'oka amiu. Wasua ma God kae kwai 'amiu, sulia 'amu ilia 'uri ala 'amu ka ioio ala talasi 'i lao gi, ikoso 'ali 'amu ranaa mola koko 'amiu gi fala rauninala profet gi. 'Uri 'i 'amiu lo 'amu ka alua fau 'oka 'i fofola gigiluna profet fo gi li, failia ioli 'oka 'i lao gi 'ali gigiluna gera gi 'e lio 'oka.  
\v 31 Talasi 'amu ilia 'i gera lo koko 'amiu gi li, 'e fatailia 'amu futa oliolitala kwalofa koko ta'a 'amiu gera raunia profet fo gi 'i lao.  
\v 32 Ala 'e 'urila, faasuia lo 'amiu galona fo koko 'amiu gi gera fuli'aea lo mae 'i lao!  
\v 33 Abulona 'amiu 'e malaa fe wa gi. 'E 'ato rasua 'ali 'amu tafi faasia kwaikwaina 'alia dunaa ala lifi fala maenaa li.  
\v 34 Dunala 'are fo gi, laka ilia 'are 'e famoulu, lakae keria tali profet failia tali ioli sai 'are failia tali wale faalalau 'i soemiu. Ma tali ai 'amu kae raunida ma 'amu ka fotoida ala 'ai rara folo. Ma tali ai 'amu kae dauda ma 'amu kae rabusida 'i laola luma fala foana 'amiu gi li, ma 'amu kae tabali kwailiu ada faasia 'i laola falua 'amiu gi.  
\v 35 Lia 'e taua God kae kwai 'amiu fafia raunina 'amu taua ala ioli gi sui, fuli'ae mae ala maenala Ebol, wale rada ba, lala mae ka dao ala maenala Sekaraea, wela Barakaea lia 'amu raunia ka mae garania 'ere fau 'i laola Luma Abu God.\f + \fr 23:35 \ft Ebol wale rada eta gera raunia 'i laola Alafuuna 'Ualo li. Ma Sekaraea wale rada fafu'isi gera raunia lou 'i laola Alafuuna Uolo li.\f*  
\v 36 Lakae ilia famoulu kwaikwaina fala maenala wale fo gi li sui kae io fafia ioli ala talasi 'e li.”   
\s1 Jesus 'e malataia iolila Jerusalem  
\r (Luke 13:34-35)  
\p
\v 37 Ma Jesus ka lio ko fala falua 'i Jerusalem, ma ka sae 'uri 'e, “Iolila Jerusalem 'e! 'Amu 'uia profet ba God 'e kerida mae famiu gi 'alia fau gi, ma 'amu ka raunida. Ala talasi afula lau oga 'ali 'amu la mae 'i soegu 'ali lau lio suli 'amiu malaa karai 'e ofia kalela 'i malula 'aba'abala. Wasua ma iko 'ali 'amu oga mola.  
\v 38 Ma talasi 'e lo, God kae la lo faasi 'amiu, ma kae faeburi lo 'alia falua 'amiu.  
\v 39 Ma lakae ilia famiu, ikoso 'ali 'amu leesi lau lou, la la ka dao ala talasi la 'amu kae sae 'uri 'e, ‘God, 'o 'oilakitailia wale 'e la mae 'alia nanatana 'o li!’” \x + \xo 23:39 \xt Sam 118:26\x*   
\c 24  
\s1 Jesus 'e iili lalai ala lia 'e malimae gi kae manisia Luma Abu God  
\r (Mark 13:1-27; Luke 21:5-28)  
\p
\v 1 'I burila Jesus 'e sae 'urifo ka sui, ka la lo faasia Luma Abu God. Ma talasi Jesus kae la ko, alae wale li galona lia daulu ka la mae 'i so'ela, ma daulu ka sae 'uri 'e, “'O lesia ga luma 'oka 'e galia Luma Abu gi li.”   
\p
\v 2 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Eo, moulu lesia luma ba'ela 'e gi. Ikoso ta teke me fau 'i lifi'e ala Luma Abu God kae io 'i fulila. 'I gera sui gerakae tagalae 'i wado.”   
\p
\v 3 Burila Jesus ka rae gwaula fe uo 'i Olif, ma talasi 'e gwauru wale li galona lia gi daulu la mae 'i so'ela, ma daulu ka io 'adaulu talifili daulu. Ma daulu ka soilidi Jesus 'uri 'e, “Talasi taa 'e 'are 'e 'o ilida fameulu gi kae fuli ai? Ma taa kae fuli 'ali fatailia talasi 'o fala olina mae failia talasi molagali kae sui ai?”   
\p
\v 4-5 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “'Amu ka lio suli 'amiu, sulia wale afula gi gerakae la mae 'i lulufala ratagu, ma gerakae kotofi 'amiu, gerakae sae 'uri 'e, ‘'I lau lo Christ, wale ba God 'e filia.’ Ma talasi gera taua 'are fo gi li, ioli afula kae fakwalaimokia kotona fo gera gi. Ma 'amu ka lio suli 'amiu, taufasia ta wale ada bi kotofi 'amiu, ma 'amu ka fakwalaimoki ala kotona gera gi.  
\v 6 Ma na 'are lou, moulu kae rono ala mae ala falua garani gi li, failia alaana sulia maee li ala nali falua tatau lou mae. Ka 'urila wasua 'ala, ikoso 'ali 'amu malata fiitala sulida. 'Are 'urifo gi kae dao mae, wasua ma ikoso 'ali fatailia suinala molagali.  
\v 7 Mae falua gi gerakae kwalaa kwailiu 'i matanada, failia tatalona gi gerakae kwalaa kwailiu 'i matanada. Ma fiolo kae dao ala lifi gi sui ma lululu kae 'asu ala lifi gi sui.  
\v 8 Ma 'are fo gi lia lo fulinala rabefiina, malaa mola 'ala geli faafutaa ba 'e fuli'ae ka fii lo fala too wela na li.   
\p
\v 9 “Ala talasi fo lou, ioli ala mae falua mamataa kwailiu 'i laola molagali li ikoso gera oga 'amiu, sulia 'i 'amiu ioli lau gi. Ma tali ioli ada gerakae dau 'amiu, ma gerakae kwate 'amiu fala malimae 'amiu gi fala kwainamiu ma fala rauninamiu.  
\v 10 Ma nali ioli afula gera fitoo agu, ikoso gera dau nanata ala fitoona gera gi. Ma ioli gi gerakae malimae kwailiu 'i safitada. Ma gera kae kwatea ioli God gi fala malimae gera gi.  
\v 11 Ma ala talasi fo, profet kotokoto afula kae dao mae, ma gera kae talaida, ma gerakae kotofia ioli afula kae la sulia faalalauna rero fo gera gi.  
\v 12 Ma gerakae taua 'are rero afula rasua gi. Ma fofola me 'are fo, kwaimanaa ioli afula gi li kae watoutou.  
\v 13 Wasua ka 'urifo 'ala, ala ta ioli 'e nanata fala laa na sulia God la la ka dao ala suinala talasi fo, 'i lia God kae faamauria.  
\v 14 Ma Faronona 'Oka 'e sulia Tatalona God, gerakae faarono 'alia 'i laola molagali fala ioli gi sui. Buri 'ala lo, suinala molagali ka bi dao mae.   
\p
\v 15 “Ma moulu kae lesia 'Are Fa'uli'uli kae tatae mae ala lifi abu. Te 'are ta'a fo kae fa'uli'ulia Luma Abu God, ma kae tau 'ali God kae manisia. 'Are ba profet Daniel etae sae lo mae sulia 'i lao.” (Alaana fala ioli 'e kae idumia 'e 'uri 'e: 'O malinailia 'oka ala malutala 'are 'e.)  
\v 16 “Talasi 'amu ka lesia 'are 'e gi kae dao mae, ioli gera io ala provins 'i Judea gi li, gerakae tafi fala gwaula fe uo gi.  
\v 17 Ala talasi fo, ala ta ioli 'e io 'i maluma ala luma lia, 'i lia ka tafi nainali lo, ma ikoso 'ali malata lou fala ruuna 'i laola luma lia fala sakenala ta me 'are 'ala.  
\v 18 Ma ite 'e io 'ala 'i laola raku, ikoso 'ali 'e oli lou 'i luma fala ta toro 'ala.  
\v 19 Kwaimalataina ba'ela rasua fala barae geli gera dodolanaa gi, ma gera ka faasusua wela wawade gi li ala talasi fo, sulia 'e 'ato rasua 'ali gera tafi nainali.  
\v 20 'Eo, 'amu ka foa ma 'amu ka sugaa God, 'ali 'are fo gi ikoso fuli ma 'amu ka tafi ala talasi ala gwarii li, 'o ma ala Sabat, atoa ala mamalona li.  
\v 21 Dunala famalifiina ala fe atoa fo gi li, kae ta'a ka liufia famalifiina ioli 'i laola molagali li gera saiai, fuli 'ua mae ala talasi God 'e raunailia molagali la la ka dao ala talasi 'e. Ma ikoso 'ali ta 'are 'urifo 'ali kae fuli lou 'i buri.  
\v 22 Ma ala God ikoso fadodokoa talasi ala famalifiina li, 'e 'ato 'ali ta ioli 'ali mauri. Ma 'e fadodokoa talasi fo fala 'okanala ioli 'e filida gi.   
\p
\v 23 “'Eo, ala ta ioli ka sae 'uri 'e famiu, ‘Lesia, lia lo 'e Christ,’ 'o ma ka sae 'uri 'e, ‘Lesia, lia 'i lokoo,’ ikoso 'ali 'amu fakwalaimokia  
\v 24 Sulia ioli kotokoto gi kae dao mae, ma gerakae sae 'uri 'e, ‘'I lau Christ,’ failia ioli kotokoto gi gerakae sae 'uri 'e, ‘'I lau na profet.’. Ma gerakae fulia 'are mama'ala ba'ela gi 'uri 'ali gera talai rero ala ioli 'e God 'e filida gi wasua ma 'e 'ato rasua fada.  
\v 25 Lia fo, wasua 'are 'e gi iko 'ali gera fuli 'ua, lakae ilia lo famiu 'i lao 'ali 'amu saiali.   
\p
\v 26-27 “Ala talasi 'i lau, Wela Wale li, lakae oli mae, ioli gi sui gerakae leesi lau. Malaa lou lia 'e 'amu saiala lesinala kwanaa faasia tataenala da'afi ka dao ala suunala da'afi 'i laola raloo talasi kae kwana. Ala tali ioli gera sae 'uri 'e famiu, ‘Christ 'e io 'i laola abae lifi kwasi,’ ikoso 'ali 'amu la fala lifi la. Ala tali ioli gera sae 'uri 'e famiu, ‘Christ 'e agwa 'i lifi'e,’ ikoso 'ali 'amu fakwalaimokia alaana 'urifo gi.   
\p
\v 28 “Olinagu mae ikoso ta ioli 'ali'e talafia, ka malaa lou lia malububu ikoso talafia ta 'are 'e mae.” \f + \fr 24:28 \ft Talasi gia lesia malububu afula gera logo ala teke me lifi, gia ka sai lo ai ta 'are mae 'e io 'i lifila, ma gera kae 'ania.\f*   
\s1 Jesus 'e sae sulia olinala mae  
\r (Mark 13:24-31; Luke 21:25-33)  
\p
\v 29 “'I burila talasi famalifiina fo gi ka sui bui,  
\q1 ‘God kae bolosia da'afi, failia madama, ma ikoso 'ali daro tala.  
\q1 Ma God kae kwatea kwalikwali gi gerakae toli faasia 'i laola raloo.  
\q1 Ma God kae taua 'are 'i nali gi, gerakae la rero faasia fulida.’\x + \xo 24:29 \xt Aesea 13:10; 34:4; Esikiel 13:7; Joel 2:10, 31; 3:15\x*   
\p
\v 30 “Buri 'ala 'are fo gi, totofo ala olinagu mae ka bi fatae mae 'i laola raloo.\x + \xo 24:30 \xt 1 Tesalonika 4:16\x* Ma ala talasi fo mola, ioli gi sui 'i laola molagali, gerakae ani sulia gera kae leesia lakae oli mae 'i fofola me dasa 'i laola raloo, ma lakae la mae failia nanatana lau failia wasinosinona ba'ela lau.  
\v 31 Ma eniselo kae ufia bunu kae ani ba'ela fala logosinala ioli lau filida sui lo gi. Ala talasi fo, lakae keria mae eniselo lau gi, 'ali gera logosia mae ioli lau gi faasia falua 'i laola molagali gi li sui.”   
\p
\v 32 Mola, Jesus ka sae sulia tarifulaana 'uri 'e, “'Amu malata ga sulia 'ai figi gi. Talasi 'amu lesia 'abala 'e uulua 'oka, 'amu ka saiai talasi ala 'ago'agonali 'e dao garani lo.  
\v 33 Ka 'urifo lou, talasi 'amu lesia famalifiina fo gi sui kae dao mae, 'amu ka saiai olinagu mae 'e garani lo.  
\v 34 'Are kwalaimoki 'e lakae ilia famiu, ioli gera mauri ala talasi 'e li sui ikoso 'ali gera mae 'ua ma 'are 'e gi ka fuli. \f + \fr 24:34 \fq or \ft Gia sai lou ala idumi nai 'uri 'e: molagali ikoso 'ali sui 'ua ma 'are 'e gi ka fuli.\f*  
\v 35 'Are 'i nali gi ma 'are 'i laola molagali gi li, gerakae sui. Wasua ma saenagu 'ato 'ali sui.   
\s1 Iko ta ioli 'ali 'e saiala fe atoa 'o ma talasi  
\r (Mark 13:32-37; Luke 17:26-30, 34-36)  
\p
\v 36 “Iko ta ioli 'ali 'e saiala talasi lakae oli mae ai. Eniselo gi wasua iko 'ali gera sai lou ai, ma 'i lau, Wela wasua, iko 'ali lau sai lou ai. God Mama talifilia mola 'e saiai.  
\v 37 Olinagu mae kae malaa 'are ba 'e fuli ala talasi ba Noa li.  
\v 38 Ala fe atoa ba 'i lao ala kwai afe ba'ela ba li, ioli gi gera fana ma gera ka gou 'ada, ma wale gi failia geli gi gera ka arai 'ada ma gera ka kwate geli 'ada kwailiu, la la ka dao ala fe atoa ba Noa 'e rae 'i laola faga ba'ela ba lia li.  
\v 39 Wasua 'ala, gera raria 'ua ta 'e kae dao mae, la la ka dao ala talasi la kwai afe ba'ela ba 'e dao mae, ma ka sakeda sui lo. Ma kae 'urifo lou ala talasi lakae dao mae ai.  
\v 40 Ala talasi fo, rua wale gi daro galo 'i laola raku. Ma lakae sakea ta teke wale fae lau, ma ta teke wale ka io lo 'ala.  
\v 41 Ma rua geli gi lou daro kae galo fana 'adaroa, ma na teke ai lakae sakea, ma ruala lakae tafisia.  
\v 42 'Amu ka liolio 'oka, sulia 'amu raria fe atoa ta 'e 'i lau, Aofia 'amiu, lakae dao mae ai.  
\v 43 'Amu ka malata tonala 'are 'e gi, ala ioli ala luma 'e sai mola 'ala ala talasi ioli belibeli kae dao mae ai, 'urila kae liolio 'oka ma ikoso ala'alia ioli belibeli fo ka ruu mae 'i laola luma lia.  
\v 44 Lia fo, 'amu ka rerei lou, sulia lakae dao mae ala talasi la iko 'ali 'amu saiai.”   
\s1 Tarifulaana sulia rua wale galona gi  
\r (Luke 12:41-48)  
\p
\v 45 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “'Amu malaa lo wale li galona la 'e liotoo ma ka galo rada. Ma arai ba'ela ka alua ka lio sulia ioli galona gi, ma ka kwatea fana fada ala talasi fala kwate fana na li.  
\v 46 Ma 'oilakina fala wale li galona fo talasi arai ba'ela 'e dao fafia ma 'e taua 'are fo gi li, ala talasi 'e dao mae 'i luma lia li!  
\v 47 Lakae ilia 'are kwalaimoki famiu, wale ba'ela fo kae alu lia ka lio sulia 'are lia gi sui.   
\p
\v 48 “Wasua ma, ala 'i lia wale li galona ta'a, 'i lia kae malata 'uri 'e, ‘Arai ba'ela lau, daonala mae 'e tatau 'ua,’  
\v 49 ma ka fuli'ae fala kwainala ioli galona gi, ma ka io li fana lo 'ala ma ka gou waen lo 'ala failia ioli gou waen gi.  
\v 50 Sui arai ba'ela ka dao mae ala ta atoa iko 'ali kwaimamali ai, fe atoa iko 'ali 'e saiai.  
\v 51 Arai ba'ela kae kwatea kwaikwaina 'afaa fala ma ka alua failia ioli 'asa gera koto 'alia galona 'ala God gi. Ma talasi kae io ala lifi fo li, kae ani ma kae giria lifola, sulia kae famalifii rasua.”   
\c 25  
\s1 Tarifulaana sulia akwalae geli ulao  
\p
\v 1 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Talasi ala oli nagu mae, Tatalona God kae malaa akwala geli ulao gera sakea fe fakwaru gera gi li, ma gera ka kwaimamali masia arai fa'alu kae la mae kae sakeda fala fanana ala araaraina li.  
\v 2 Ma na lima geli ulao daulu nonoe, ma na lima ai daulu ka malata.  
\v 3 Te geli ulao nonoe fo gi gera sakea fe fakwaru gera gi, wasua ma iko 'ali gera sakea mola ta waiwai ala 'olif 'ali ka totolia fakwarunala fakwaru daulu gi 'alia.  
\v 4 Ma ai malata fo gi gera sakea 'au ba'ela ala waiwai ala 'olif li fala fakwaruanala fakwaru daulu gi. \f + \fr 25:4 \ft Jiu gi gera fakwaru 'alia waiwai ala 'olif li malaa lia gia fakwaru 'alia karasina li.\f*  
\v 5 Arai fa'alu fo iko 'ali dao nainali, ma geli ulao fo gi maadaulu ka momosula sui, ma gera ka mo'osu lo 'ada.   
\p
\v 6 “Ma matoula boni, ioli gi gera rii 'uri 'e, ‘Arai fa'alu 'e dao lo mae! 'Amu la, ma 'amu ka manotonala.’  
\v 7 Te akwala geli ulao fo gera ka tatae, ma gera ka fakwarua lo fakwaru gera gi.  
\v 8 Ma geli ulao nonoe fo gi gera ka sae 'uri 'e fala geli ulao malata fo gi, ‘Moulu kwatea ta waiwai ala 'olif fameulu fali fakwaru 'ameulu, sulia waiwai 'olif 'ameulu fala fakwaruna li kae garani sui lo.’   
\p
\v 9 “Sui ulao malata fo gi daulu ka olisi 'uri 'e adaulu, ‘Iko, sulia 'e iko 'ali totoli golu sui. Moulu la ala ta luma, 'ali moulu folia ta waiwai 'olif fala fakwaru na 'amoulu.’  
\v 10 Ma talasi gera la fala folinali, arai fa'alu fo ka dao mae. Ma ulao fo gera rerei gi, gera ka la lo failia fala fanana ala araaraina li. Ma gera ka folo lo bolosia mala luma.   
\p
\v 11 “'I burila geli ulao ba gi, daulu ka dao lou mae, daulu ka sae 'uri 'e, ‘Arai fo! 'O tafalia ko mala luma fameulu!’  
\v 12 Ma arai fa'alu fo ka olisi 'uri 'e adaulu, ‘'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, lau rari 'amoulu.’”   
\p
\v 13 Ma Jesus ka faasuia lo tarifulaana fo 'uri 'e, “Ta 'e, 'amu ka liolio 'oka, sulia 'amu raria fe atoa 'o ma talasi lakae oli mae ai.”   
\s1 Tarifulaana sulia olinala mae wale 'ilitoa  
\r (Luke 19:11-27)  
\p
\v 14 Sui Jesus ka ilia lou tarifulaana 'e fala wale li galona lia gi, “Ala talasi lakae oli mae, Tatalona God 'e malaa te wale la 'e la ala te lifi tatau, ma ka soia ioli li galona lia gi, ma ka kwatea gera ka lio sulia too 'arena lia gi.  
\v 15 Ma ka kwatea lima to'oli seleni gi fala na wale. Ma fala na wale lou, 'e kwatea rua to'oli seleni gi. Ma fala na wale lou, ka kwatea teke to'oli seleni. 'E kwatea ka totolia lo sai arena daulu gi. Sui ka la lo sulia lalana lia.  
\v 16 Ma wale fo 'e sakea lima to'oli seleni gi li, 'e galo 'alida, ma ka too lou ala na lima to'oli seleni fafia.  
\v 17 Ma wale ba 'e sakea rua to'oli seleni gi li, 'e galo lou 'alida, ma ka too ala na rua to'oli seleni lou fafia.  
\v 18 Wasua ma wale ba 'e sakea teke to'oli seleni gi li, 'e la ma ka 'elia te gilu 'i laola wado, ma ka faagwaa 'ala seleni ba arai ba'ela 'e kwatea fala gi.   
\p
\v 19 “'I burila keme talasi tekwa, arai ba'ela ba daulu ka oli mae, ma ka oga 'ali saiala seleni ba 'e aluda fae daulu gi.  
\v 20 Ma wale ba 'e sakea lima to'oli seleni gi li, ka sakea lou mae na lima to'oli seleni, ma ka sae 'uri 'e, ‘Arai ba'ela, 'o kwatea lima to'oli seleni gi fagu ba. 'O lesia ga, lau sakea lou na lima to'oli seleni fafia.’   
\p
\v 21 “Ma arai ba'ela ka olisi 'uri 'e ala, ‘'I'o ioli li galona 'oka lau. Lau saiai laka fitoo amu! 'O galo 'oka 'alia 'are wawade gi, lia 'e lakae alu 'o, koe ba'ela fafia 'are afula gi. 'O la mae, ma ko io babalafe fae lau.’   
\p
\v 22 “Ma wale ba 'e sakea rua to'oli seleni gi li ka dao lou mae. Ma ka sae 'uri 'e, ‘Arai ba'ela, 'o kwatea mola rua to'oli seleni gi fagu ba. 'O lesia ga, lau sakea lou na rua to'oli seleni fafia.’   
\p
\v 23 “Ma arai ba'ela ka olisia 'uri 'e, ‘'I'o ioli galona 'oka lau, lau saiai laka fitoo amu! 'O galo 'oka 'alia 'are wawade gi. Lia 'e lakae alu 'o, koe ba'ela fafia 'are afula gi. 'O la mae, ma ko io babalafe fae lau.’   
\p
\v 24 “Sui wale ba 'e sakea teke to'oli seleni gi li ka dao mae. Ma ka sae fa'ali mola 'ala 'uri 'e, ‘Arai ba'ela, lau saiai 'i'o wale malatamu 'e iko 'ali sai ala tolina fafia ta me 'are li. 'O fisu 'are 'amua ala lifi la iko 'ali 'o fasia, ma ko sakea 'amua 'are ioli mamata gi li.  
\v 25 'Are la fo lau mau, ma laka lai faagwaa lo seleni ba 'o gi 'i laola wado. 'O lesia seleni ba 'o gi 'e mola 'ali.’   
\p
\v 26 “Ma arai ba'ela ka olisi 'uri 'e ala, ‘'I'o wale li galona ta'a 'i'o, ma ko 'e'ela ta'a. 'O sai mola 'amua ala lia 'e lau fisu 'are ala lifi iko 'ali lau fasida gi, ma laka sakea mola 'agua 'are ioli mamata gi li.  
\v 27 Ala 'o malata 'urila, 'utaa iko 'ali 'o alua mola seleni lau gi 'i laola lifi li alu bata na 'ali ka afula, ma ka dao ala talasi lau oli mae ai, 'ali laka sakea seleni fo gi ma seleni tarena gi failia.’   
\p
\v 28 “Sui arai ba'ela fo ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi lou, ‘Moulu sakea lo seleni la gi faasia, ma moulu ka kwatea fala wale 'e too ala akwala to'oli seleni gi li.  
\v 29 Sulia ioli gera too ala 'are afula gi li, lakae kwatea lou tali 'are fada, 'ali gera too 'are ka afula lou. Ma ite iko 'ali too ala ta 'are, ta 'are wawade wasua 'e too ai, lakae lafua faasia.  
\v 30 Ma wale li galona 'e, moulu 'ui 'alia 'i maluma 'i laola mae rodo, lifi la ioli gi kae ani ani mola 'ada failia girinala lifoda sulia 'e famalifii rasua.’”   
\p
\v 31 Jesus ka sae lou 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Talasi lau, Wela Wale li, lakae oli lou mae fala tatalofana failia eniselo gi li, lakae gwauru ala lifi li gwauru na 'ala wale tatalofa.  
\v 32 Ma ioli gi sui faasia falua gi sui gerakae logo mae 'i soegu. Ma lakae tolinia ioli gi sui, malaa na wale 'e lio sulia sipsip gi ka tolinia sipsip gi faasia nanigot gi.  
\v 33 Ma laka alua lo ioli rada gi 'i aba aolo agu, ma ioli ta'a gi 'i aba mauli agu.   
\p
\v 34 “Sui laka sae 'uri 'e fala ioli 'e gera io 'i aba aolo agu gi, ‘'I 'amiu lo ioli Mama lau 'e babalafe fae 'amiu gi. 'Amu ruu mae 'i laola 'Ilitoana 'e rerei 'alia famiu ala fulinala mae molagali li.  
\v 35 Sulia talasi lau fiolo ai, 'amu kwatea fana fagu. Ma talasi lau siligou ai, 'amu kwatea kwai fagu. Ma wasua 'ala lau ioli dao faasia na falua mamata, 'amu kwalo lau fala 'i laola luma 'amiu gi.  
\v 36 Ma talasi lau dadala, 'amu kwatea toro fagu. Ma talasi lau matai, 'amu lio suli lau. Ma talasi lau io 'i laola raraa li, 'amu daofi lau.’   
\p
\v 37 “Sui ioli rada gi gera ka olisia 'uri 'e agu, ‘Aofia, talasi taa 'e 'ami lesia 'o fiolo, ma 'ami ka ranoli 'o? Talasi ta 'e 'o siligou, ma 'ami ka kwatea kwai famu?  
\v 38 Ma talasi ta 'e 'i'o ioli dao faasia falua mamata li, ma 'ami ka kwalo 'o 'i luma, ma talasi ta 'o dadala ai, ma 'ami ka kwatea toro famu?  
\v 39 Ma talasi ta 'e 'ami lesia 'o matai ai, 'o ma ko io 'i laola raraa, ma 'ami ka daofi 'o?’   
\p
\v 40 “Ma laka olisida 'uri 'e, ‘'Are kwalaimoki lakae ilia famiu, talasi 'amu taua ta 'are 'urifo fala ta ioli mola 'ala iko 'ali gera lio ba'ela ala, 'amu taua lo fagu.’   
\p
\v 41 “Sui lakae sae 'uri 'e fala ioli fo gera io 'i aba mauli agu gi, ‘'Amu la tatau ko faasi lau. God kae kwai 'amiu. Ma 'amu kae la 'i laola dunaa 'e 'ago firi, lia God 'e rerei 'alia fala Saetan, failia eniselo ta'a lia gi.  
\v 42 Sulia lau fiolo, ma iko 'ali 'amu kwatea mola ta fana 'agua. Ma talasi lau siligou, iko 'ali 'amu kwatea mola ta kwai 'agua.  
\v 43 Ma talasi lau dao mae faasia falua mamata li, iko 'ali 'amu kwalo lau mola fala 'i laola luma 'amiu gi. Ma talasi lau dadala, iko 'ali amu kwate toro mola fagu. Ma talasi lau matai ma laka io 'i laola raraa li, iko 'ali amu lio mola suli lau.’   
\p
\v 44 “Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, ‘Aofia, talasi ta 'e 'ami lesi'o, 'o fiolo, 'o ma 'o siligou, 'o ma 'i'o ioli dao, 'o ma ko dadala, 'o ma 'o matai 'o ma 'o io 'i laola raraa, ma iko 'ali 'ami rana 'o mola?’   
\p
\v 45 “Ma laka olisida 'uri 'e, ‘'Are kwalaimoki Lakae ilia famiu, talasi iko 'ali 'amu kwairanai ala ta ioli mola 'ala lia iko 'ali gera lio ba'ela ala, 'amu taua lo agu.’   
\p
\v 46 “Sui gera ka la lo 'ada fala kwaikwaina fo kae ioio firi, ma ioli rada gi gera ka la lo fala maurina firi.”   
\c 26  
\s1 Wale etaeta Jiu gi li gera alatolae fala rauninala Jesus  
\r (Mark 14:1-2; Luke 22:1-2; John 11:45-53)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e faalalau 'alia 'are fo gi ka sui, ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi,  
\v 2 “Moulu saiai ka sui lo, Fanana ala Daofae Liu na li kae fuli 'i fulee. Ma ala talasi fo, gerakae kwate lau, Wela Wale li, fala malimae lau gi, 'ali gera foto fafi lau ala 'ai rara folo.”   
\p
\v 3 Ala talasi fo lou, fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta Jiu gi li, gera logo 'i laola luma ba'ela 'ilito'ola fata abu la ratala Kaeafas.  
\v 4 Ma gera ka alatolae, 'ali gera daria ta talasi 'ali gera dau agwa ala Jesus, ma gera ka raunia.  
\v 5 Ma gera ka sae kwailiu 'uri 'e, “Ikoso 'ali golu daua ala fe atoa ala fana na li, taufasia ioli gi gera bi kwalaa fae golu.”   
\s1 Te geli 'e nikia waiwai si'ina 'oka fafia gwaula Jesus  
\r (Mark 14:3-9; John 12:1-8)  
\p
\v 6 Ma Jesus failia wale li galona lia gi, daulu la ko fala 'i Betani, daulu ka io 'i laola luma Simon, wale la kuu 'e tautaua 'i lao.  
\v 7 Talasi Jesus kae fana 'ala, te geli 'e la mae 'i so'ela failia botole 'e kwana rasua,\f + \fr 26:7 \ft botole 'are 'e kwana rasua lia gera soia 'alia alabasster, te fau kae tenae akaakari.\f* ma 'e fonu 'alia waiwai 'e si'ina fofo 'oka, ma folifolinai ka ba'ela rasua. 'E la mae, ma ka nikia fafia gwaula Jesus.  
\v 8 Talasi wale li galona lia gi daulu lesia, daulu ka ogata'a, ma daulu ka sae 'adaulu taladaulu 'uri 'e, “'Uta 'e geli 'e ka fafuta'a waiwai 'oka 'e?  
\v 9 Waiwai fo, ala golu ka foli 'alia, bata ba'ela golu kae sakea 'alia. Ma golu ka sakea bata fo gi fala rananala ioli siofa gi!”   
\p
\v 10 Ma sulia Jesus 'e sai mola 'ala ala taa fo daulu kae sae sulia, ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Uta 'e moulu ka sae 'uri'e, ma moulu ka fa 'ekea geli 'e? 'Are 'oka rasua 'e lia 'e taua fagu.  
\v 11 Ioli siofa gi gera io mola 'ada fae 'amiu sulia atoa gi. Ma 'i lau, talasi dodoko mola 'e lakae io fae 'amoulu sulia.  
\v 12 Ma talasi geli 'e 'e nikia waiwai 'e ala rabegu, 'e rerei lau lo maasia alominagu ala gigiluna ala fe atoa ala maenagu li.  
\v 13 Ma laka ilia famoulu, ala falua gi sui 'i laola molagali gera kae faatalo 'alia Faronona 'Oka gera kae ronoa lou me 'are 'e geli 'e 'e taua fagu, ma gera kae malata tonala.”   
\s1 Judas 'e alafafia kae foli 'alia Jesus fala malimae gi  
\r (Mark 14:10-11; Luke 22:3-6)  
\p
\v 14 'I burila 'are fo gi sui, na wale ala akwala wala rua wale li galona Jesus gi, ratala Judas Iskariot ka la 'i so'ela fata abu ba'ela gi.  
\v 15 Ma ka soilidi gera 'uri 'e, “Ala laka kwatea Jesus famoulu, taa moulu kae kwatea 'agua?” Ma gera ka idumia olu akwala seleni gi, ma gera ka kwatea fala.  
\v 16 Fuli ala talasi fo, Judas ka liolio lo 'afia ta talasi 'e totolia fala kwatenala Jesus fadaulu.   
\s1 Jesus 'e 'ania Fanana ala Daofae Liu na li  
\r (Mark 14:12-21; Luke 22:7-13, 21-23; John 13:21-30)  
\p
\v 17 Ma ala etala atoa ala fanana 'e gera soia 'alia, “Beret la iko ta Ist ai,” wale li galona gi daulu la mae 'i so'ela Jesus, ma daulu ka soilidi 'uri 'e ala, “'I fe 'o oga meulu ka rerei 'alia Fanana ala Daofae Liu na li famu ai?”   
\p
\v 18 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu la fala 'i Jerusalem. Ala talasi moulu li dao 'i so'ela te wale la lau filia, moulu ka sae 'uri 'e fala, ‘Wale faalalau 'ameulu, 'e ilia talasi lia 'e dao garani lo. Lia failia wale li galona lia gi gera kae 'ania Fanana ala Daofae Liu na li 'i luma 'o.’”   
\p
\v 19 Ala talasi fo, wale li galona gi gera la, ma geraka alaa failia wale fo malaa lo lia ba Jesus 'e ilia lo fadaulu, ma daulu ka rerei lo 'alia fanana fo 'i lifi fo.   
\p
\v 20 Ma 'i raurafi, Jesus ka gwauru 'i lififo 'ali ka fana failia akwala wala rua wale li galona lia gi.  
\v 21 Ma talasi daulu kae fana lo, Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, na wale amoulu kae kwate lau fala malimae lau gi.”   
\p
\v 22 Talasi wale li galona gi daulu ronoa me 'are fo li, daulu ka kwaimalatai rasua. Ma io ma na teke wale adaulu 'e fuli'ae li soilidia Jesus 'uri 'e, “Aofia, 'uri 'e ma 'o sae suli lau 'e?” Ma daulu sui mola daulu soilidi 'urifo.   
\p
\v 23 Sui Jesus ka sae 'uri 'e, “Te wale amoulu, lia kae saua me berete lia 'i laola teu fae lau, 'i lia lo kae kwate lau fala malimae lau gi.  
\v 24 'I lau, Wela Wale li, lakae mae malaa lo lia ba Geregerena Abu 'e ilia ka sui lo mae 'i lao. Ma kwaimalatai rasua fala wale 'e kae kwate lau fala malimae lau gi li. 'E 'oka fala wale la ala iko 'ali gera fafutaa mola.”   
\p
\v 25 Ala talasi fo, Judas wale fo kae kwatea Jesus fala malimae lia gi li, ka sae 'uri 'e, “Wale li Faalalau, koe sae suli lau la?”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'I'o 'i talamu 'o talae ilia lo.”   
\s1 Fanana Aofia  
\r (Mark 14:22-26; Luke 22:14-20; 1 Korint 11:23-25)  
\p
\v 26 Ma ala talasi daulu kae fana, Jesus ka sakea tofui berete, ma ka batafea God, sui ka liia, ma ka kwatea fala wale li galona lia gi, ma ka sae 'uri 'e, “Moulu sakea, ma moulu ka 'ania, lia lo 'e rabegu.”   
\p
\v 27 Sui ka sakea teu li gou, ma ka batafea God, sui ka kwatea fadaulu, ma ka sae 'uri 'e, “'Amoulu sui, moulu goufia.  
\v 28 Lia lo 'e 'abugu lia God 'e fanasia 'alia alafuuna fa'alu, sulia 'abugu kae afe fala ioli afula gi, 'ali God ka kwailufa lo 'alia ta'ana gi.  
\v 29 'Are kwalaimoki lakae ilia famoulu, ikoso lau goufia lou waen 'e la la ka dao ala fe atoa lakae goufia waen fa'alu fae 'amoulu 'i laola Tatalona Mama lau li.”   
\p
\v 30 Sui daulu ka nulia fe nuu, ma daulu ka la fala fe uo la gera soia 'alia Olif.   
\s1 Jesus 'e etae sae sulia tofena Peter kae taua 'alia  
\r (Mark 14:27-31; Luke 22:31-34; John 13:36-38)  
\p
\v 31 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Ala fe boni 'e, 'i 'amoulu sui moulu kae tafi faasi lau. Sulia Geregerena Abu 'e sae 'uri 'e, ‘God kae raunia wale 'e lio sulia sipsip gi li, ma sipsip gi sui geraka tagalae.’\x + \xo 26:31 \xt Sekaraea 13:7\x*  
\v 32 Ka 'urifo wasua 'ala, 'i burila lakae tatae lou fala maurina, lakae eta 'i lao amoulu fala 'i Galili.”   
\p
\v 33 Ma Peter ka olisia 'uri 'e, “'I lau 'ato 'ali lau la faasi 'o, wasua wale 'e gi gera ka la 'ada fa'asi 'o!”   
\p
\v 34 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala Peter, “Laka ilia famu, 'i lao ala karai kae ani 'i laola fe boni 'i tara'ela, koe tofe 'ali lau 'uri iko 'ali 'o sai agu.”   
\p
\v 35 Ma Peter ka olisi 'uri 'e ala, “Wasua laka mae fae 'o, 'e 'ato 'ali lau ilia 'uri lau rari 'o!”  
\p Ma wale li galona gi sui, daulu sae lou 'urifo.   
\s1 Jesus 'e foasia God 'i Getsemani  
\r (Mark 14:32-42; Luke 22:39-46)  
\p
\v 36 Sui Jesus ka la failia wale li galona lia gi ala te lifi gera soia 'alia 'i Getsemani, ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu io 'amoulu 'i lifi'e talasi lakae la 'i lokoo 'ali lau foa.”  
\v 37 Ma ka talaia Peter, failia rua wela Sebedi gi failia. Ma ka fuli 'aela lo kwaimalataina ba'ela rasua failia malata boesinala.  
\v 38 Ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Manogu 'e fii ka ba'ela rasua, 'e totolia lo rauninagu. Moulu io 'i lifi'e, moulu ka ada, ma moulu ka liolio fae lau.”   
\p
\v 39 Sui 'i lia ka 'idu wawade lou ko faasi daulu, ma ka boururu la la maala darala ka too lo 'i wado, ma ka foa 'uri 'e, “Mama 'e, ala 'e talawarau mola 'ala, 'o ala'alia famalifiina 'e 'ali laa faasi lau. Wasua, iko lou liogu, ma sulia liomu lou 'ala.”   
\p
\v 40 Sui Jesus ka oli 'i so'ela olu wale li galona lia gi, ma ka lesia daulu mo'osu lo, ma ka sae 'uri 'e fala Peter, “Peter wale'e, 'utaa 'e iko 'ali moulu ada fae lau sulia ta teke me talasi wasua?  
\v 41 Moulu ada, moulu ka liolio 'alia foana taufasia ilitoona ka bi liufi 'amoulu. Sulia moulu oga taunala 'are 'oka gi, wasua ma rabemoulu 'e watoutou rasua.”   
\p
\v 42 Jesus ka la lou, ma ka foa ala ruala talasi 'uri 'e, “Mama 'e, ala iko 'ali 'e totolia 'ali 'o bolosia famalifiina 'e faasi lau, 'oka mola 'ala, laka rono lo 'agua sulia liomu.”   
\p
\v 43 Ma talasi 'e oli mae 'i soela wale li galona lia gi li, ka lesia daulu mo'osu lou, sulia maa daulu 'e momosula rasua lo.   
\p
\v 44 Ma Jesus ka la lou faasidaulu, ma ka foa lou ala olula talasi, ka ilia lou me alaana ba gi mola 'ali.  
\v 45 Sui ka la lou 'i soela olu wale li galona lia gi, ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu mo'osu 'ua 'e? Ma moulu ka mamalo 'ua 'e? Lio ga, gera kae kwate lau lo, Wela Wale li, 'i lofola limala ioli ta'a gi. Talasi ba 'e dao lo mae!  
\v 46 Moulu tatae, golu ka la lo. Moulu lesia wale ba kae kwate lau fala malimae lau gi li, 'e dao lo mae.”   
\s1 Gera daua Jesus  
\r (Mark 14:43-50; Luke 22:47-53; John 18:3-12)  
\p
\v 47 Ma talasi Jesus kae alaa 'ua ai, Judas, na wale ala akwala wala rua wale li galona ba lia gi, ka dao lo mae. Te logona ba'ela 'e la mae failia faasia fata abu ba'ela gi, ma wale etaeta gi. Ma gera ka sakea mae 'au li ofona gi, failia subi gi.  
\v 48 Judas 'e kwatea sui lo maetoto fada 'uri 'e, “Wale lakae loto 'i babalila, 'i lia lo wale la moulu oga.”\f + \fr 26:48 \ft Falafala Jiu gi li, loto na 'i babalila ioli li 'e fatailia kwaima na failia soi ba'ela na wale li galona gi gera taua ala wale falalau li\f*   
\p
\v 49 Ma nainali lia ka la rada lo 'i so'ela Jesus ma ka sae 'uri 'e, “Wale Faalalau, aroarona ka io fae 'o.” Sui ka loto lo 'i babalila.   
\p
\v 50 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Wale 'oka lau, 'o taua lo me 'are 'e nainali.”  
\p Sui gera ka 'idu garani mae ala, ma gera ka daua Jesus, ma gera ka dau nasi lo fafia.  
\v 51 Ma na wale ala wale li galona Jesus gi ka lafua 'au li ofona lia, ma ka kwaia wale li lifurono 'ilito'ola fata abu, ma ka tofu tabia lo fili anina aolo lia.  
\v 52 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'O alua 'au li ofona 'o 'i fulila, sulia ioli gera kwalaa 'alia 'au li ofona gi li, gera kae mae lou 'alia 'au li ofona gi.  
\v 53 Lau oga ko saiai, ala laka sugaa Mama lau, 'i lia ka keria mae eniselo afula gi liufia akwala wala rua logonae wale li mae afula gi!  
\v 54 Ma ala laka ilia eniselo gi ka rana lau 'urilali, iko 'ali lau fakwalaimokia 'are ba Geregerena Abu 'e ilia sulia Christ kae famalifii 'alia gi.”   
\p
\v 55 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala ioli gi, “'Uri'e ma, moulu fia 'i lau ta wale belibeli 'e? Lia 'e Moulu ka dao mae failia 'au gi failia subi gi fala daunagu? Tekwa lo mae, lau faalalau 'amiu 'i laola Luma Abu God, wasua ma iko 'ali 'amu dau lau mola.  
\v 56 'Are 'e gi sui ka fuli 'uri'e 'ali fakwalaimokia geregerena profet gi ala Geregerena Abu.”  
\p Sui wale li galona lia gi sui daulu ka faeburi lo 'alia, ma daulu ka tafi lo 'adaulu.   
\s1 Gera loko kwaikwaina fala Jesus  
\r (Mark 14:53-65; Luke 22:54-55, 63-71; John 18:13-14, 19-24)  
\p
\v 57 Ma wale fo gera daua Jesus gi, gera talaia fala 'i laola luma Kaeafas, 'ilito'ola fata abu. Ma wale falalau ala taki gi li, failia wale etaeta gi lou, gera logo 'i lififo.  
\v 58 Ma Peter 'e ali buri tatau ko, ma ka dao lou 'i laola labata ala luma 'ilito'ola fata abu, ma ka ruu ko 'i laola labata, ma ka io failia wale lio folo gi, 'uri 'ali ka lesia taa gera kae taua ala Jesus.  
\v 59 Ma fata abu ba'ela gi, failia logonae wale lokomalata gi sui, gera tau fala darinala tali alaana kotokoto sulia Jesus 'e totolia 'ali gera raunia fafia.  
\v 60 Wasua ioli afula sae kotokoto gi gera la lou mae, iko 'ali gera daria mola ta 'are. Sui 'i buri, na rua ioli kotokoto daro tatae mae, daro ka sae 'uri 'e,  
\v 61 “Wale 'e 'e sae 'uri 'e, ‘Lau saiala osinala Luma Abu God, ma laka raunae fa'alu lou ai 'i laola olu fe atoa gi.’”   
\p
\v 62 Sui 'ilito'ola fata abu ka tatae, ka sae 'uri 'e fala Jesus, “'Uri'e ma, ikoso olisia mola ta 'are, ala 'are ta'a 'e daro ilia amu gi?”  
\v 63 Wasua ma, Jesus 'e lobo mola 'ala. Ma 'ilito'ola fata abu ka sae lou 'uri 'e, “Lau suga 'o 'ali 'o sulufolo 'alia ratala God 'e mauri, ma ko ilia fameulu 'i'o lo 'e Christ, Wela God, 'o ma iko?”   
\p
\v 64 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Lia la 'o ilia lo. 'Are kwalaimoki lakae ilia famiu, fuli ala talasi 'e ka la 'ala, 'amu kae leesi lau, Wela Wale li, lakae gwauru 'i aba aolo ala God 'e nanata ka tasa, ma lakae la mae 'i fofola dasa gi 'i nali.”   
\p
\v 65 Mola 'ilito'ola fata abu fo, ka gagasia to'omi tekwa lia 'i talala ka fatailia ogata'anala, ma ka sae 'uri 'e, “Iko 'ali golu oga lou ta ioli li sae fakwalaimoki! Golu ronoa sui lo lia fafuradani lia lo failia God.  
\v 66 'Amu malata 'utaa?”  
\p Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, “'E totolia kae mae lo.”   
\p
\v 67 Sui gera ka nisufia maala, ma gera ka kwaia. Ma nali ioli geraka fidalia, gera ka sae 'uri 'e,  
\v 68 “Christ, ala 'i'o lo na profet, 'o ilia mae, ite 'e fidali 'o 'uri 'e?”   
\s1 Peter 'e tofe 'alia Jesus  
\r (Mark 14:66-72; Luke 22:56-62; John 18:15-18, 25-27)  
\p
\v 69 Ma Peter ka io 'i laola labata, ma te geli ulao li galona ka la mae 'i so'ela ka sae 'uri 'e, “'I'o 'o io lou failia Jesus, te wale 'e faasia 'i Galili.”   
\p
\v 70 Sui Peter ka tofe 'i maada 'uri 'e, “Iko 'ali lau saiala 'are koe sae sulia.”   
\p
\v 71 Sui, Peter 'e la ka gwauru garania 'ala mae 'olofolo, ma te geli ulao li galona lou ka lesia, ma ka sae 'uri 'e fala ioli gera io 'i lifi fo gi, “Ma wale 'e ioio lou failia Jesus, te wale fo faasia 'i Nasareti.”   
\p
\v 72 Ma Peter ka tofe lou, ma ka talifolo 'uri 'e, “Iko 'ali lau saiala wale la.”   
\p
\v 73 Ma iko 'ali tekwa mola 'i burila, ioli gera ura 'i lififo gi, gera la 'i so'ela Peter, ma gera ka sae 'uri 'e fala, “'I'o lou na wale adaulu kwalaimoki lo, sulia rononala saenamu 'e talae fatae 'o.”   
\p
\v 74 Talasi fo 'i lia ka talifolo lou 'uri 'e, “Ala laka koto, God kae kwai lau. Iko 'ali lau saiala wale la.”  
\p Ma 'urifo mola, karai ka ani lo.  
\v 75 Ma Peter ka malata tonala alaana ba Jesus 'e ilia, “'I lao ala karai ka ani 'i laola fe boni 'e 'i tara'ela, koe ilia olu talasi gi iko 'ali 'o sai agu.” Talasi Peter 'e malata tonala me 'are fo li, ka latafa, ma ka uluulu ala ani na 'alia kwaimalataina ba'ela rasua.   
\c 27  
\s1 Gera sakea Jesus 'i so'ela Paelat  
\r (Mark 15:1; Luke 23:1-2; John 18:28-32)  
\p
\v 1 'Ofaedani ta'a 'ua, fata abu ba'ela gi sui failia wale etaeta gi, gera ka lokomalata lo fala rauninala Jesus.  
\v 2 Sui geraka firia, ma gera ka talaia lo 'i so'ela Paelat, wale 'ilitoa faasia 'i Rom.   
\s1 Maenala Judas  
\r (Acts 1:18-19)  
\p
\v 3 Ma Judas, wale ba 'e kwatea Jesus fala malimae lia gi li, ala talasi 'e saiai gera loko kwaikwaina lo ala Jesus fala maenala, ka malata oli, ma ka oli failia olu akwala seleni ba gi fala fata abu ba'ela gi failia wale etaeta gi, ma ka sae 'uri 'e,  
\v 4 “Lau tau ta'a lo, sulia lau kwatea wale rada fala rauninala.”  
\p Sui gera ka olisi 'uri 'e ala, “Iko lou 'aberona 'ameulu la. Sulia mali la gulagula 'o lo 'ala la.”   
\p
\v 5 Ma Judas ka 'ui 'alia seleni fo gi 'i laola Luma Abu God, ma ka la lo 'ala. 'E la 'i maluma, ma ka li lioa lia lo 'ala 'i talala.   
\p
\v 6 Ma fata abu ba'ela gi, gera ka sakea seleni fo gi, ma gera ka sae 'uri 'e, “Iko 'ali rada ala taki golu 'ali golu ka alua lo seleni 'e gi failia bata ala Luma Abu God gi, sulia seleni 'e bata ala rau ioli na li.”  
\v 7 Ma gera ka alaa ka sui, gera ka alafafia 'ali gera ka folia 'alia te tofui wado, wado te wale kae rauraunae teu. Ma gera ka olisia wado fo 'alia lifi fala alunala ioli mae gi ai, ioli mamata faasia Jiu gi li.  
\v 8 Dunala 'e folia wado fo 'alia bata fo 'e sakea fala rauninala ioli li, gera ka soia wado fo 'alia, “Wado ala 'Abu” la la ka dao 'i tara'ela.   
\p
\v 9 'Urifo, gera ka fakwalaimokia alaana ba profet Jeremaea 'e sae 'uri 'e, “Gera sakea lo olu akwala seleni ba gi, bata ba ioli 'i Israel gi gera folia 'alia wale li,  
\v 10 ma gera ka kwatea fala folinala wado wale 'e raunailia teu gi li, malaa lo God 'e ilia fagu.”   
\s1 Paelat 'e lokokwaikwaina fala Jesus  
\r (Mark 15:2-15; Luke 23:3-5, 13-25; John 18:33—19:16)  
\p
\v 11 Ma Jesus ka ura 'i maala Paelat, wale 'ilitoa faasia 'i Rom. Ma Paelat ka soilidi 'uri 'e ala, “'I'o walelitalona Jiu gi li 'e?”  
\p Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Lia la 'o ilia lo.”   
\p
\v 12 Talasi fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta gi, gera suafafia Jesus, iko 'ali olisida 'alia ta alaana.   
\p
\v 13 Sui Paelat ka sae 'uri 'e fala, “Iko 'ali 'o ronoa mola 'are ta'a afula 'e gera sua fafi 'o 'alida gi?”   
\p
\v 14 Ma Jesus iko 'ali olisidaulu mola 'alia ta alaana. Lia fo Paelat ka kwele rasua 'alia.   
\p
\v 15 Ala Fanana ala Daofae Liu na li, wale 'ilitoa faasia 'i Rom, kae 'idufae lugasia ta teke ioli ala Jiu gi lia gera oga faasia 'i laola raraa.  
\v 16 Ma ala talasi fo, te wale 'e io lou 'i laola raraa ratala Barabas, ioli sui gera saiala.  
\v 17 Lia fo, talasi ioli gi gera logo mae, Paelat ka soilidida 'uri 'e, “Ite 'amu oga laka lugasia famiu, Barabas, 'o ma Jesus lia 'e gera soia 'alia Christ?”  
\v 18 'E sae 'urifo, sulia 'e saiai lia fo wale etaeta ala Jiu gi li, gera kwatea Jesus fala sulia gera kwaifii mola fala.   
\p
\v 19 Ma talasi Paelat 'e gwauru ala lifi li loko malata na li, wateu lia ka kwatea me alaana fala 'uri 'e, “'O ala taunala ta 'are ala wale rada la. Sulia lau mo'osu bole, ma laka ogabolo rasua sulia ala fe boni ba sui.”   
\p
\v 20 Ma fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta gi, gera sae aninala ioli gi, 'ali gera ka sugaa Paelat fala lugasinala Barabas, ma ka alua Jesus fala maena.  
\v 21 Ma Paelat ka soilidia lou logona fo 'uri 'e, “Ite adaroa 'amu oga 'ali lau lugasia?”  
\p Ma gera ka olisi 'uri 'e ala, “Barabas.”   
\p
\v 22 Paelat ka sae 'uri 'e, “Ma taa 'e lakae taua ala Jesus, 'e gera soia 'alia Christ?”  
\p 'I gera sui gera ka sae 'uri 'e, “'O foto fafia ala 'ai rara folo.”   
\p
\v 23 Ma Paelat ka sae lou 'uri 'e, “Osiala ta ta'a 'e 'i lia 'e taua?”  
\p Sui gera ka akwa ba'ela 'uri 'e, “Fotoia ala 'ai rara folo.”   
\p
\v 24 Ma talasi Paelat 'e lesia 'e 'ato 'ali 'e taua lo ta 'are, ma kwalaana kae garani fuli'ae, 'i lia ka sakea me kwai, ma ka saua lo limala 'i maada sui, ka sae 'uri 'e, “Iko 'ali lau 'ado fae 'amiu ala maenala wale 'e. Gulagula 'amiu lo 'e.”   
\p
\v 25 Ma logona fo sui gera ka olisia 'uri 'e, “Maenala ka teo fafi 'i 'amami, ma fafia wela 'amami gi lou.”   
\p
\v 26 Paelat ka lugasia ko Barabas fada, ma ka kwatea waleli mae afula lia gi gera ka rabusia Jesus. Sui ka kwatea fada 'ali geraka fotoia ala 'ai rara folo.   
\s1 Wale li ofona gi gera maafoo fala Jesus  
\r (Mark 15:16-20; John 19:2-3)  
\p
\v 27 Ma waleli mae afula Paelat gi, gera talaia Jesus 'i laola luma Paelat, ma wale li ofo afula lifi fo gi sui, gera ka logo mae galia Jesus.  
\v 28 Ma gera ka kalasua lo toro lia, ma gera ka faaruufia 'alia toro melamelaa boraa.  
\v 29 Sui gera ka sakea te 'eregwau ala kwalo karakaraa li, ma gera ka alua 'i gwaula, ma gera ka kwatea te rarae 'ai 'ali 'e dau ai 'alia fili lima aolo lia, malaa 'i lia na walelitalona. Ma gera ka boururu fala, ma gera ka dorakwala sulia, gera ka sae 'uri 'e, “'O mauri tekwa 'amua, walelitalona 'e Jiu gi li.”  
\v 30 Ma gera ka nisufia, ma gera ka sakea te rarae 'ai ba, ma gera ka kwaia gwaula 'alia.  
\v 31 Talasi gera maafoo fala ka sui, gera ka kalasua lou toro ba, ma gera ka faaruufia lou 'alia toro lia gi, sui gera ka talaia ko fala fotoinala ala 'ai rara folo.   
\s1 Gera foto fafia Jesus ala 'ai rara folo  
\r (Mark 15:21-32; Luke 23:26-43; John 19:17-27)  
\p
\v 32 Ma talasi gera la lo ko, gera ka lesia te wale faasia 'i Saeren, lia ratala Simon. Ma waleli mae afula gi, gera ka taua 'ali 'e sakea 'ai rara folo fo Jesus.  
\v 33 Sui gera li dao ala lifi gera soia 'alia 'i Golgota. (Fadanala me saena fo Golgota 'e 'uri 'e “Lifi ala gwae ioli li”.)  
\v 34 'I lifi fo, gera kwatea waen gera dolaa 'alia 'ai 'afaa\f + \fr 27:34 \fq 'ai 'afaa 'e \ft malaa kuinini gera dolaa failia waen fala fagwarinala fiina li.\f* fala Jesus. Ma Jesus ka mami tonai, ma iko 'ali goufia mola.   
\p
\v 35 Sui gera ka foto fafia ala 'ai rara folo, ma gera ka none 'alia 'are malaa daisi 'ali geraka tolinia toro lia gi 'i matanada.  
\v 36 Sui gera ka gwauru 'i fua, ma geraka lio 'ada sulia.  
\v 37 Ma 'i gwaula 'ai rara folo fo gera alua te geregerena la 'e sae 'uri 'e, “Te wale 'e Jesus, Walelitalona Jiu gi li.”  
\v 38 Sui, gera ka fotoia lou rua wale belibeli gi ala 'ai rara folo gi failia, na wale ala gula aolo ala, ma na wale ala gula mauli.   
\p
\v 39 Ma ioli gera liu gi, gera ka 'asua gwauda, ma gera ka fai'isi ko fala Jesus, ma gera ka sae 'uri 'e,  
\v 40 “'O ilia koe osia Luma Abu God, ma ko raunae fa'alu lou ai sulia olu fe atoa gi mola. Ala 'i'o Wela God, 'o faamauri 'o ga 'i talamu, ma ko sifo mae faasia 'ai rara folo la.”   
\p
\v 41 Ma fata abu ba'ela gi gera ka dorakwala lou 'alia 'urifo, failia wale falalau ala taki gi li, failia wale etaeta gi, gera sae 'uri 'e,  
\v 42 “'I lia ba faamauria ioli mamata gi, ma iko 'ali faamauria mola 'i lia talala. Ala 'i lia wale talo gia ioli Jiu gi li kwalaimoki, ka sifo mae faasia 'ai rara folo, 'ali golu fakwalaimokia  
\v 43 'E fitoo ala God, ma ka sae 'uri 'e, ‘'I lau 'a Wela God.’ Golu liolio ga 'ali golu lesia God kae faamauria 'o ma iko.”   
\p
\v 44 Ma rua wale ta'a gera fotoida failia gi, daro sae maafoo lou 'urifo fala.   
\s1 Maenala Jesus  
\r (Mark 15:33-41; Luke 23:44-49; John 19:28-30)  
\p
\v 45 Mae rodo 'e kufi fafia falua gi sui 'i lifi fo fuli ala matoula atoa, la la ka li dao ala olu me tofui matolaa gi raurafi.  
\v 46 Ma raurafi, Jesus ka akwa ba'ela 'uri 'e, “'Ilae, 'Ilae, lema sabaktani.” Fadanai 'e 'uri 'e, “God lau, God lau, 'utaa 'e ko fae buri 'ali lau?”   
\p
\v 47 Ma nali ioli gera io garania, gera ronoa, ma gera ka sae 'uri 'e, “'E soia Elaeja.”  
\v 48 Ma na wale adaulu ka lalao ka sakea mae te lumulumu asi, ma ka fafonua 'alia waen 'afaa, ma ka fanaasia ala mae 'ai, ma ka kwatea fala 'ali goufia.   
\p
\v 49 Ma nali ioli lou gera sae 'uri 'e, “Mano ga, golu lesia ala Elaeja kae dao mae fala faamurinala 'o ma iko.”   
\p
\v 50 Sui, Jesus ka akwa ba'ela lou, mola ka mae lo.   
\p
\v 51 Ma to'omi ba'ela 'e bolosia lifi abu 'i laola Luma Abu God li ka gaga 'alia rua abae 'are, ka fuli mae 'i gwaula la la ka dao 'i 'aela. Ma lululu ka 'asu, ma fau gi ka foga,  
\v 52 ma nali gigiluna gwau gera tafa, ma ioli afula ala ioli God gera mae lo gi, gera mauri lou.  
\v 53 Ma gera ka latafa faasia gigiluna gera gi. Ma burila Jesus ka tatae oli lou, gera ka ruu laola falua abu 'i Jerusalem. Ma ioli afula gi gera ka lesida.   
\p
\v 54 Ma wale etaeta ala waleli mae afula fo gera raunia Jesus gi li, failia waleli mae lia gi, talasi gera lesia lululu, ma 'are mamata gi sui lou 'e fuli, gera ka mau rasua ma gera ka sae 'uri 'e, “'E kwalaimoki rasua lo, 'i lia Wela God.”   
\p
\v 55 Ma nali geli afula gera dona buria mae Jesus fuli 'i Galili ma gera ka kwairanai ala, gera io lou 'i lififo, ma gera ka liolio tatau ko 'ada.  
\v 56 Na ai adaulu Mary faasia 'i Magdala, ma Mary teite 'a James failia Josef, ma wateu Sebedi, ma nali geli lou.   
\s1 Gera alomia Jesus  
\r (Mark 15:42-47; Luke 23:50-56; John 19:38-42)  
\p
\v 57 Ala talasi 'e raurafi lo ma ka garania boni, te wale too'are 'e la mae. Lia te wale faasia falua 'i Arimetea, ma ratala Josef. Ma 'i lia te waleli galona Jesus lou.  
\v 58 Ma ka la 'i so'ela Paelat, ka sugaa rabela Jesus. Ma Paelat ka ilia gera ka kwatea fala.  
\v 59 Ma Josef ka sakea lo rabela Jesus, ma ka buta 'alia 'aba to'omi kaka'a fa'alu.  
\v 60 Sui ka alua 'i laola bao gwau fa'alu lia, gera 'elia 'i laola fau ba'ela li. Sui ka bolosia lo maala bao fo 'alia abae fau ba'ela, sui ka la lo.\fig Lulula bao failia abae fau fala bolosinai.|src="LB00329" size="col" ref="27:60" \fig*  
\v 61 Mary faasia Magdala, ma na Mary lou, daro ioio 'i maala gigiluna fo.   
\p
\v 62 Ma ala fe atoa 'i burila Sabat, atoa ala mamalona li, fata abu ba'ela gi, failia Farasi gi, gera logo fala lokomalata na failia Paelat.  
\v 63 Ma gera ka sae 'uri 'e fala, “Wale ba'ela, meulu malata tonala talasi wale kotokoto 'e 'e mauri 'ua ai, 'e sae 'uri 'e, ‘Lakae mauri lou ala olula fe atoa!’  
\v 64 Ma ko faronoa wale 'o gi geraka la, ma geraka lio folosia gigiluna fo la la ka dao ala olula fe atoa. Iko 'ali 'oka wale li galona lia gi gera ka sakea 'ada rabela, ma gera ka faagwaa, ma gera ka kotofia ioli gi, gera ka ilia 'uri Jesus 'e mauri lou. Ma 'o saiai ala gera koto 'urifo, kae ta'a ka liufia lo kotona ba 'e etae kotofia mae 'alia ioli li.”   
\p
\v 65 Ma Paelat ka sae 'uri 'e fadaulu, “Ala 'e 'urila, 'i 'amoulu moulu ka filia tali wale ala waleli mae afula 'e lau gi, 'ali gera lio folo, ma gera ka lio folo 'oka galia bao la.”   
\p
\v 66 Ma ala talasi fata abu ba'ela gi, failia Farasi gi gera ronoa me 'are fo li, gera ka rerei lo, ma gera ka la lo fala bao fo. Ma talasi gera dao ala bao fo li, gera ka alua lo maetoto ala bao fo, 'ali ala ta ioli ka 'idua wasua abae fau fo 'i maala bao fo li, gera kae saiai. Ala talasi fo lou, gera ka alua lo wale lio folo gi 'i lifi fo.   
\c 28  
\s1 Jesus 'e mauri lou  
\r (Mark 16:1-10; Luke 24:1-12; John 20:1-10)  
\p
\v 1 'I burila Sabat, fe atoa ala mamalona li, talasi 'e gogolafae ioli 'ua ala Sade 'ofaedani, Mary faasia 'i Magdala, ma na Mary lou, daro ka la fala bao ba 'ali daro lesia.  
\v 2 Ma lululu ba'ela 'e 'asu, ma te eniselo God ka sifo mae faasia 'i nali, ma ka 'idua lo abae fau ba faasia maala bao fo, ma ka gwauru 'i fofola.  
\v 3 Leesinala malaa lo kwana ma to'omi lia gi ka kaka'asi roroa rasua.  
\v 4 Ma ala talasi fo wale lio folo gi gera lesia, gera ka mau rasua, ma gera ka toli, gera ka lebelebe, ma gera ka malaa lo 'ada wale mae gi.   
\p
\v 5 Ma eniselo fo ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora ala mau na. Lau saiai mora lio 'afia Jesus ba gera raunia ala 'ai rara folo li.  
\v 6 'E iko 'ali 'e io lo 'i lifi'e. 'E mauri lo malaa ba 'e ilia lo famoulu. Mora la mae 'i lifi'e, ma mora ka lesia lifi ba 'e teo teo ai.  
\v 7 Mora la nainali, ma mora ka faarono 'uri 'e ala wale li galona lia gi, ‘Jesus 'e mauri lo, ma ka la 'i lao amoulu fala 'i Galili, ma moulu kae lesia lo 'i lififo.’ Ma mora ka malata tonala 'are 'e lau ilida famoroa gi.”   
\p
\v 8 'Urifo mola, daro ka la nainali lo faasia bao fo 'alia mauna. Ma wasua 'ala, daro babalafe rasua. Ma daro ka lalao 'ali daro faronoa wale li galona lia gi.   
\p
\v 9 Ma ala talasi fo, Jesus ka dao tonadaroa ka sae 'uri'e, “Aroarona ka io fae 'amoroa.” Ma daro ka la mae 'i so'ela, ma daro ka boururu fala, ma daro ka dau ko 'i 'aela, ma daro ka faa aofia.  
\v 10 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “Ikoso mora mau. Mora la, ma mora ka faronoa walefae lau gi, 'ali gera la fala 'i Galili. Ma gera kae leesi lau lo 'i lififo.”   
\s1 Kotona wale etaeta gi li  
\p
\v 11 Ala talasi rua geli fo gi daro oli ko sulia tala li, nali wale ala wale lio folo fo gi, gera la lo faasia bao gwau fo Jesus, ma gera ka oli lo fala 'i Jerusalem. Talasi gera li dao ala mae falua ba'ela 'i lifi fo li, gera ka alaa lo sulia 'are gera lesida gi sui fala fata abu ba'ela gi.  
\v 12 Ma talasi fata abu ba'ela gi, ma nali wale etaeta lou ala Jiu gi, gera alaa ruru ka sui lo, gera ka kwatea bata ba'ela fala wale li lio folo fo gi.  
\v 13 Talasi gera kwatea bata fo fala wale lio folo gi li, gera ka sae 'uri 'e, “Moulu ka koto 'uri 'e fala ioli gi sui, ‘Talasi meulu mo'osu 'i laola boni li, wale li galona Jesus gi gera la mae, ma gera ka belia rabela.’”  
\v 14 Ma wale etaeta fo gi, gera sae lou 'uri 'e, “Ala Paelat 'e ronoa me 'are 'e, ikoso 'ali moulu malata 'abero, sulia 'i 'ameulu lo meulu kae farada fala, 'ali ikoso ke ogata'a famoulu.”   
\p
\v 15 Ma talasi wale lio folo fo gi gera sakea bata fo ka sui lo, gera la, ma gera ka tau lo 'are fo fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta Jiu gi li gera ilia fada gi. Ma Jiu gi gera faatalo lo 'alia alaana fo ala kotona li, la la ka dao 'i tara'ela.   
\s1 Jesus 'e fatae fala wale li galona lia gi  
\r (Mark 16:14-18; Luke 24:36-49; John 20:19-23; Acts 1:6-8)  
\p
\v 16 Akwala wala teke waleli galona lia gi gera la lo fala 'i Galili, fala te fe uo Jesus 'e ilia fadaulu 'ali daulu ka la fai.  
\v 17 Ma talasi daulu lesia Jesus, daulu ka faa aofia, 'urifo wasua 'ala nali wale adaulu daulu malata ruarua 'ua.  
\v 18 Ma Jesus ka dao mae 'i soedaulu, ka sae 'uri 'e, “God 'e kwate teifau lo ala nanata na gi sui 'i nali ma 'i laola molagali fagu.  
\v 19 Lia fo, 'amu ka la, ma 'amu ka faalalau ioli gi sui ala falua gi sui, 'ali gera waleli galona lou 'agua. Ma 'amu ka fasiuabuda 'alia ratala Mama, ma Wela, failia Aloe 'are Abu.  
\v 20 Ma 'amu ka famalatada 'ali gera ka ronosulia 'are lau faalalau 'amoulu 'alida gi. Ma lakae io fae 'amiu la la ka dao ala suinala molagali.”