\id LUK Wala 23Apr04 
\h Luke 
\toc2 Luke 
\toc1 Faronona 'Oka Luke 'E Gerea 
\mt1 Faronona 'Oka Luke 'E Gerea  
\ip Luke te wale li kwaigurai 'e sai rasua ala gerenala buka 'oka gi li. Luke iko lou na wale li galona Jesus Christ talasi Jesus 'e io 'ua 'i molagali li, ma 'i lia iko lou ta Jiu, ma saena lia fo Grik. 'I lao ma ka bi gerea buka 'e, talasi afula gi 'e io failia Paul lifurono. Ala nali talasi lou, 'e la 'i Jerusalem fala lesinala lifi la 'are gi gera fuli ai ala talasi Jesus 'e io 'ua. 'I buri bui, ka bi gerea buka 'e. 'E gerea lou na buka sulia taa lifurono gi gera taua, buka gera soia 'alia Acts.  
\ip Luke 'e gerea buka 'e fala wale ba'ela la ratala Tiofilas. 'E gerea lou buka 'e fala ioli afula 'e gera iko lou ioli Jiu gi li, 'ali gera ka saiala toomailinai. Luke 'e gerea lou buka 'e fala fatailianala Faronona 'Oka sulia Jesus 'are kwalaimoki rasua. Ma 'e oga ka fatae madakwa ala lia Jesus 'e la mae fala faamurinala ioli gi sui 'i laola molagali. Nali 'are Luke 'e geregere sulia fo lia Jesus 'e soi ba'ela ala geli gi li, ma ka marabe rasua fala kwairanaina ala ioli ta'a gi, ma ioli siofa gi.  
\iot 'Are 'ilitoa 'i laola buka 'e li:  
\io1 Futanala ma ba'elanala mae Jesus, ma John Fasiuabu (1:5—2:52)  
\io1 'I lao ala Jesus ka bi fuli'ae ala galonala (3:1—4:13)  
\io1 Jesus taua galonala 'i Galili (4:14—9:50)  
\io1 Jesus 'e la ka dao 'i Jerusalem (9:51—19:27)  
\io1 Wiki 'isi'isi Jesus 'e io 'i Jerusalem (19:28—21:38)  
\io1 Jesus 'e mae ma ka mauri fa'alu lou (22:1-24)  
\c 1  
\p
\v 1 Tiofilas, ioli afula gi gera geregere sulia 'are Jesus 'e fulida 'i safitamami gi sui.  
\v 2 Gera gerea 'are 'ami ronoa faasia wale gera talae lesia 'are fo gi li. Ma wale gera talae lesia fulinala 'are fo gi li, gera ka sae lou sulia Faronona 'Oka fo famami.  
\v 3 Lia 'e wale 'ilitoa Tiofilas, lau malataia 'e 'oka 'ali lau geregere sulia 'are 'e gi famu, suli lau sai 'oka ala 'are 'e gi sui, fuli lo mae ala etanala 'u'ulu 'e.  
\v 4 Ma laka geregere sulia 'are 'e gi 'ali 'o saiala lalamanala 'are 'e gera faalalau 'alida famu gi.   
\s1 Talasi eniselo 'e faarono 'alia futanala John wale Fasiuabu  
\p
\v 5 Ala talasi Herod 'e 'ilitoa fafia provins 'i Judea, te fata abu la ratala Sekaraea 'e io lou ala talasi fo, ma 'i lia na wale ala alae fata abu fala foana faasia 'i Abaeja. Wateu lia Elisabet 'e laa lou mae faasia kwalofa fata abu gera fuli mae ala Aaron gi, walefae Moses.  
\v 6 Abulo nadaroa sui 'e rada, ma ka aolo 'i maala God, suli daro rono 'oka rasua sulia taki God gi failia kwaikaena lia gi sui.  
\v 7 Wasua ma me 'are mola, iko 'ali daro too ala ta wela, sulia Elisabet 'e 'amara. Ma 'i lia failia arai lia Sekaraea wasua, daro waro lo lou.   
\p
\v 8 Te atoa Sekaraea 'e laa 'i laola Luma Abu God, 'ali 'e li taua galona fata abu gi li, sulia talasi fo talasi alae fata abu daulu Sekaraea fala galo na 'i laola Luma Abu God li.  
\v 9 Falafala ala fata abu na li fala filinala ta fata abu fala 'agofinala 'ai si'ina 'oka, 'e 'uri 'e: Gera ka 'ui 'alia 'are malaa daisi fala filinala ite kae taua galona fata abu fala 'agofinala 'ai si'ina 'oka 'i fofola 'erefau 'i laola Luma Abu God. Ala talasi fo, gera ka filia Sekaraea, ma 'i lia ka ruu 'i laola Luma Abu,  
\v 10 ma ioli afula gera io 'i maluma gi, gera ka foa ala talasi fo kae 'agofia 'ai si'ina 'oka fo li ai.  
\v 11 Ma te eniselo God ka fatae fala, 'e ura 'i gula aolo ala 'erefau fo.  
\v 12 Talasi Sekaraea 'e lesia eniselo fo li, ka maola ma ka mau rasua.  
\v 13 Sui, eniselo fo ka sae 'uri 'e fala, “Sekaraea, 'o alua mau na! God 'e ronoa linela foanamu, ma wateu 'o Elisabet kae faafutaa te wela wale. Ma koe fafurataa 'alia John.  
\v 14 Koe babalafe rasua, ma ioli afula gi lou, gera kae babalafe ala talasi kae futa mae ai!  
\v 15 Sulia 'i lia wale 'ilitoa 'i maala God. Ikoso 'ali 'e goufia ta waen 'o ma ta 'are goufinai nanata 'e sai ala taunala ka lulumui. Ma talasi kae futa mae, Aloe 'are Abu kae io lo failia.  
\v 16 'I lia kae olifailia mae ioli afula 'i Israel gi fala 'i soela God gera.  
\v 17 Ma 'i lia kae eta mae 'i lao ala Aofia, ma kae nanata malaa Profet Elaeja. Ioli gera alafaitalili 'i matanada gi, 'i lia kae logosida lou, 'ali mama gi, failia wela gera gi, gera kae kwaima ada. Ma kae olisia malatala ioli aburono gi, 'ali gera malata rada. Ma kae rerei 'alia ioli gi maasia Aofia, 'ali gera kae maasia daonala.”   
\p
\v 18 Sui, Sekaraea ka sae 'uri 'e fala eniselo fo, “Lakae sai 'utaa ala lalamanala 'are la? Sulia 'i lau failia wateu lau, mera waro sui lo.”   
\p
\v 19 Ma eniselo fo ka olisi 'uri 'e ala: “'I lau Gebriel 'e, lau io failia God sulia atoa gi sui. Ma God lo 'e kwate lau mae, 'ali lau alaa fae'o, ma laka faarono 'o 'alia faronona 'oka 'e.  
\v 20 Ma ala iko 'ali 'o fakwalaimokia mola faronona 'e lau, koe lesia kwalaimokinai ala talasi God 'e 'olea fala me 'are 'e 'ali 'e fuli ai. Ma 'i osiala iko 'ali 'o fakwalaimokia saenagu, fokamu kae 'ato, ma ikoso sae tafa lala ka dao ala talasi 'are 'e lau etae sae sulia 'i lao famu kae kwalaimoki.”   
\p
\v 21 Ala talasi fo ioli gera io maasia Sekaraea gi, gera ka 'afero rasua, sulia 'e io tekwa mae 'i laola Luma Abu.  
\v 22 Ma talasi Sekaraea 'e la mae 'i maluma 'i so'ela ioli fo gi li, fokala ka 'ato lo, ma iko 'ali alaa lo failia ioli fo gi. 'Urifo mola ioli gi sui, gera ka malata lo 'uri 'e: “Kwalaimoki rasua, mala 'e lesia ta fataena 'i laola Luma Abu.” Suli fokala 'e 'ato lo, ma ka alaa mola 'alia limala fala ioli gi.   
\p
\v 23 Ma talasi 'e faasuia lo galonala 'i laola Luma Abu God li, Sekaraea ka oli lo fala luma lia.  
\v 24 Ma iko 'ali tekwa mola 'i burila, wateu lia Elisabet ka dodolanaa lo, ma fala lima madama gi iko 'ali 'e liliu lo 'i maluma faasia luma daroa,  
\v 25 ma ka sae 'uri 'e, “Talasi 'e, God 'e rana lau lo, ma ka lafu lau lo faasia lio ta'ana ba gera tau agu lia ba lau ioio mae 'i laola 'i maala ioli afula gi li, 'alia 'amarana.”   
\s1 Talasi eniselo 'e faarono 'alia futanala Jesus  
\p
\v 26 Talasi Elisabet 'e dodolanaa ka dao lo ala olo madama gi li, God ka keria mae eniselo Gebriel fala te falua 'i laola provins 'i Galili gera soia 'alia 'i Nasareti.  
\v 27 'E sakea mae te faronona fala te ulao 'au abua gera alu fafia fala wale la ratala Josef 'ali tolea. Josef 'e futa mae oliolitala kwalofa David walelitalona. Ratala ulao 'au abua fo Mary.  
\v 28 Eniselo 'e la mae, ka sae 'uri 'e fala, “Atoa 'oka ko famu! 'Oilakina God famu 'e ba'ela!”   
\p
\v 29 Talasi Mary 'e ronoa saenala eniselo fo li, ka malata boesia, ma ka tau 'ali 'e saiala malutala me alaana fo eniselo 'e ilia fala.  
\v 30 Sui eniselo ka sae lou 'uri 'e fala, “Mary, 'o alua mau na, sulia God 'e aamasi'o.  
\v 31 Dunala God 'e fili 'o, koe dodolanaa, ma koe faafutaa te wela wale, ma koe fafurata 'alia Jesus.  
\v 32 Ma 'i lia kae 'ilitoa rasua, ma gera kae soia 'alia Wela God. God 'e kwatea kae 'ilitoa, malaa koko 'ualo lia David.  
\v 33 Ma kae 'ilitoa firi fafia Jiu gi, fuui wale ala Jakob, ma Tatalona lia ikoso 'ali sui!”   
\p
\v 34 Ma Mary ka sae 'uri 'e fala eniselo fo, “'Au abua 'i lau. 'Uri'e ma alaana 'e 'o ilida fagu gi kae fuli 'utaa?”   
\p
\v 35 Ma eniselo fo ka olisi 'uri 'e ala, “Aloe 'are Abu kae sifo mae fafi 'o, ma nanatana God kae io fae'o. 'Are la fo Wela Abu 'e, gera kae soia 'alia Wela God.  
\v 36 'O saiala ioli futa 'o Elisabet. Ioli gi sui gera iilia 'e 'ato lo 'ali ka too ala ta wela. Wasua 'e waro 'ala, talasi'e 'e dodolanaa lo sulia olo madama gi.  
\v 37 Sulia iko ta 'are 'ali 'ato mola fala God.”   
\p
\v 38 Ma Mary ka sae 'uri 'e, “Lau oga 'are 'e 'o ilida fagu gi ka fuli kwalaimoki lo aagu, sulia 'i lau geli li galona God.” Talasi Mary 'e sae mola 'urifo, eniselo fo ka laa lo faasia.   
\s1 Mary 'e laa 'i so'ela Elisabet  
\p
\v 39 Ala talasi fo mola, Mary ka rerei, ma ka la nainali lo fala ke maefalua 'i tolo ala gula provins 'i Judea.  
\v 40 Talasi 'e li dao, ka ruu 'i laola luma Sekaraea, ka sae 'oka fala Elisabet.  
\v 41 Ma talasi Elisabet 'e ronoa saenala Mary, te wela fo 'e dodolanaa 'alia ka maola ma ka saola 'i laola ogala. Ma Aloe 'are Abu ka sura ala Elisabet,  
\v 42 ma ka sae ba'ela 'uri 'e, “'Oilakina famu liufia geli gi sui, failia 'oilakina fala wela 'e 'o dodolanaa 'alia.  
\v 43 Iko 'ali lau totolia 'alia 'are ba'ela 'e ka fuli fagu, sulia teite Aofia lau li 'e la mae fala leesinagu!  
\v 44 Sulia talasi lau ronoa mola saenamu, wela 'e lau dodolanaa 'alia ka lofo lo 'i laola ogaagu, sulia 'e babalafe rasua.  
\v 45 'Oilakina famu sulia 'o fakwalaimokia saenala God famu kae fuli.”   
\s1 Mary 'e batafea God  
\p
\v 46 Ma Mary ka sae 'uri 'e,  
\q1 “Manogu 'e batafea God,  
\v 47 failia alo agu 'e babalafe sulia God 'e faamauri lau.   
\q1
\v 48 Lakae nuu batafea 'agua, sulia 'e malata toonagu, lau me geli mamaea mola 'agua, ma laka io li galona mola 'ala.  
\q1 'E fuli 'i tara'ela ka lao 'alaa, ioli gi sui gera kae ilia lau io 'alia 'oilakina ba'ela,  
\v 49 sulia 'are ba'ela gi God 'e tauda fagu 'alia nanatanala.  
\q1 Ma ratala God 'e abu.   
\q1
\v 50 'E fuli 'i tara'ela ka la 'alaa sulia uului ioli gi sui, 'e fatailia kwaiaamasina lia fala ioli gera lio 'ato ala gi sui.   
\q1
\v 51 'E tadaa limala fo 'e nanata rasua, ma ka tagalailia ioli gera faaba'ela gera 'i talada gi.   
\q1
\v 52 'E fasifoa walelitalona nanata gi faasia tatalona gera gi, ma ka fa'ilitoa ioli gera mamaea gi.   
\q1
\v 53 Ioli gera fiolo gi, 'e ranoli gera 'alia 'are 'oka gi, ma ka taua ioli too'are gi gera ka dalaa.   
\q1
\v 54-55 'E malata tonala alafuuna\f + \fr 1:54-55 \ft Genesis 17:7 God 'e alafuu fala Abraham.\f* 'e taua fala koko 'ualo gia gi li, ma ka kwairanai aga ioli li galona lia gi 'i Israel.  
\q1 Iko 'ali 'e bulono 'alia fatailianala kwaiaamasina lia 'e etae alafuu 'alia fala Abraham, ma faga lou kwalofa ioio firi lia!”   
\p
\v 56 Mary 'e io failia Elisabet sulia olu madama gi, sui ka bi oli fala falua lia.   
\s1 Futanala John wale Fasiuabu  
\p
\v 57 Talasi 'e dao lo fala Elisabet 'ali 'e faafuta, ka faafutaa te wela wale.  
\v 58 Ioli kwaima lia gi, failia iolifuta lia gi, gera ronoa 'are 'oka fo God 'e taua fala, ma gera ka babalafe rasua fafia.   
\p
\v 59 Fiu atoa gi sui 'i burila futanala wela fo, gera ka ronosulia falafala Jiu gi fala 'olenala wale na li.\f + \fr 1:59 \ft 'Olenala wale: fadanai ala English gera soia 'alia 'circumcise'.\f* Ma gera ka oga 'ali gera fafurata lia 'alia mama lia Sekaraea.  
\v 60 Ma teite lia ka olisi 'uri 'e ada, “Ikoso moulu soia 'alia ratae 'are la! 'A ratala 'ala John.”   
\p
\v 61 Ma ioli fo gi gera ka olisi 'uri 'e ala, “Iko ta ioli ala kwalofa 'amoroa gi 'ali gera too ala ratae 'are la.”   
\p
\v 62 Sui gera ka alaa 'alia limada, gera ka taua totofo gi fala mama lia Sekaraea, ma gera ka soilidia fala ratae 'are taa 'e oga gera kae fafurata 'alia wela fo.   
\p
\v 63 Ma Sekaraea ka uusu, ma ka suga 'afia ta 'aba 'are fala geregerena, ma ka geregere 'uri 'e ai, “'A ratala wela 'e John.” Ma ioli gi sui gera ka 'afero rasua.  
\v 64 Ma talasi fo lou, nidula Sekaraea ka sae tafa lo, ma ka batafea lo God.  
\v 65 Ma ioli gera logo mae 'i lififo li, gera ka 'afero rasua, ma faronona sulia 'are fo gi li ka talofia lo ioli gera io 'i tolo gi, 'i laola 'afutala provins 'i Judea.  
\v 66 Ma ioli gera ronoa 'are fo gi li, gera malata galida, ma gera ka sae 'uri 'e, “Wela 'e kae ba'ela mae 'alia ta wale 'utaa 'i danii 'e?” Gera sae 'urifo, sulia gera saiala nanatana God 'e io failia wela fo.   
\s1 Sekaraea 'e batafea God  
\p
\v 67 Ma Aloe 'are Abu ka suraa ala Sekaraea mama John, ma Sekaraea ka faatalo 'uri 'e 'alia faronona God,   
\q1
\v 68 “Batafe na fala God 'e Jiu gi li. 'E la mae fala rananaga ioli lia gi, ma fala famaurinaga.  
\v 69 'I lia kae kwatea mae faga te wale li faamauri 'e too ala nanatana ba'ela, kae laa mae faasia kwalofa David walelitalona, wale li galona Aofia li.  
\v 70 'E alafuu faga 'alia 'are 'e gi, ala saenala profet abu gi 'i lao,  
\v 71 'ali 'e faamauri gia faasia malimae gia gi ma faasia nanatanala ioli gera malimae aaga gi.  
\v 72 'E alafuu kae fatailia kwaiaamasinala fala koko 'ualo gia gi,  
\v 73 ka feke fala koko 'ualo gia Abraham 'ali ma kae lafu gia faasia malimae gia gi,  
\v 74 'ali gia galo fala ma ikoso gia mau,  
\v 75 ma gia ka io rada 'i maala sulia atoa gi sui.”   
\p
\v 76 Ma Sekaraea ka sae 'uri 'e fala wela lia John,  
\q1 “'I'o Wela 'e lau, gera kae soi 'o 'alia profet God 'e 'ilitoa fafia 'are gi li sui.  
\q1 Ma koe eta 'i lao ala Aofia, 'ali ko faabasua ioli gi gera ka rerei 'alia maurinada maasi 'i lia.   
\q1
\v 77 Ma koe faronoa ioli lia gi, gera kae too ala mauri na talasi God kae kwailufa 'alia ta'ana gera gi li.   
\q1
\v 78 Sulia God gia, 'e kwaiaamasi rasua aaga.  
\q1 Malaa da'afi 'e tala mae failia madakwana li,  
\v 79 wale li faamauri gia kae dao mae faasia God failia madakwana fala ioli gera io 'i laola mae rodo ala maena li.  
\q1 Ma 'i lia kae kwairanai aga 'ali 'e talai gia fala too na ala aroarona li failia God.”   
\p
\v 80 Ma wela fo John rabela ka ba'ela, failia alo ala ka nanata. Talasi 'e ba'ela lo, ka io 'i laola abae lifi kwasi, la la ka dao ala atoa 'e fatae fala ioli 'i Israel gi li.   
\c 2  
\s1 Jesus 'e futa  
\r (Matthew 1:18-25)  
\p
\v 1 Ala talasi ala wawadenala John, wale 'ilitoa ala falua ba'ela 'i Rom ratala Ogastas, 'e alua te taki fala ioli ala falua gi sui 'i malula 'ilitoana lia, 'ali gera laa 'i falua koko 'ualo gera gi fala gerenala ratada.  
\v 2 Ma etala geregerena bui 'e, gera taua talasi Kwirinias 'e 'ilitoa fafia profins 'i Siria.  
\v 3 Ma ioli gi sui, gera ka la fala gerenala ratada, na ioli ma 'e oli oli lo 'ala fala falua lia li.   
\p
\v 4 Ma Josef lou 'e laa mae faasia falua lia 'i Nasareti ala gulae tolo 'i Galili, ma ka la fala gulae tolo 'i Judea fala mae falua David walelitalona gera soia 'alia 'i Betlehem, sulia Josef wale ala kwalofa David li.  
\v 5 Josef 'e la 'ali ka gerea ratala failia Mary, te geli ba gera alu fafia 'ala. Ma talasi fo, Mary 'e dodolanaa lo.  
\v 6 Ma talasi daro io 'i Betlehem, ke geli ka rabefii lo fala faafutana.  
\v 7 Ma ka faafutaa wela etaeta lia, ma ka 'afua 'alia toro gi, ma ka faateoa 'i laola lifi li ranoli buluka na, sulia iko lo ta luma 'ali daro folia daro ka io ai.   
\s1 Eniselo gi gera faarono 'alia futanala Jesus  
\p
\v 8 Ma ioli gera lio sulia sipsip gi li, gera io garania lou falua fo, ma gera ka lio sulia sipsip gera gi 'i laola boni.  
\v 9 Ma eniselo God ka fatae fada, ma madakwanala God ka rara fafida, ma gera ka mau rasua.  
\v 10 Ma eniselo fo ka sae 'uri 'e fada, “Ikoso moulu mau, sulia lau sakea mae faronona 'oka kae fababalafea ioli gi sui.  
\v 11 'I tara'ela wale li faamauri 'amiu 'e futa 'i laola mae falua David 'i Betlehem, ma 'i lia lo Christ Aofia.  
\v 12 Ma totofo famoulu 'e 'uri 'e: Moulu kae lesia te wela wawade gera 'afua 'alia toro gi, ma 'e teo ala lifi fala ranolinala buluka gi li.”   
\p
\v 13 Toraa wasua, molae eniselo afula faasia 'i nali gera ka logo fatae lou failia eniselo ba, ma gera ka batafea God 'uri 'e,   
\q1
\v 14 “Fa'ilitoa God 'i nali.  
\q1 Ma aroarona fala ioli 'i wado God 'e babalafe failida gi.”   
\p
\v 15 'I burila eniselo gi gera oli lo fala 'i nali, wale gera lio sulia sipsip fo gi li gera ka alaa kwailiu 'ada 'uri 'e, “Golu la ga fala 'i Betlehem 'ali golu li lesia 'are 'e God 'e sae sulia fagaulu gi.”   
\p
\v 16 Ma daulu ka la nainali, ma daulu ka daria Mary failia Josef, ma daulu ka lesia wela wawade fo 'e teo ala lifi fala ranoli buluka na li.  
\v 17 Ma talasi daulu lesia, daulu ka sae sulia 'are fo eniselo gi gera ilia fadaulu sulia wela fo li.  
\v 18 Ma ioli gera ronoa gi, gera ka 'afero rasua 'alia alaana fo daulu faarono 'alida gi.  
\v 19 Ma Mary 'e soi 'ato ala alaana fo gi, ma ka alu golida 'i laola manola.  
\v 20 Ma wale lio folo bolosia sipsip gi li gera oli, ma gera ka batafea God fafia 'are gera ronoda gi sui, ma gera ka lesia lo kwalaimokinala alaana ba eniselo 'e iilida fada gi.   
\p
\v 21 Ma ala wiki 'i buri, talasi fala 'ole wale na ala wela fo li, daro ka fafurata 'alia Jesus, ratae 'are ba eniselo 'e ilia lo fala Mary, talasi iko 'ali 'e dodolanaa 'ua ai li.   
\s1 Gera sakea Jesus fala 'i laola Luma Abu God  
\p
\v 22 Talasi 'e dao lo fala Josef failia Mary 'ali daro ka faakwaga daroa lo burila futanala wela malaa lo taki Moses\f + \fr 2:22 \fq Levitikas 12:6-8 \ft 'I burila wateu Jiu 'e faafuta wela, gera iilia 'e 'uli'uli. 'Urifo, ala 'e faafuta wela wale, ka io 'i luma sulia olu akwala wala olu fe atoa gi burila 'ole wale na ka sui bui, ka bi kwatea foasina fala Aofia li.\f* 'e ilia fala taunai 'i burila faafutana li. 'Urifo mola, daro ka sakea wela fo fala 'i laola Luma Abu God 'i Jerusalem 'ali daro ka kwatea fala God,  
\v 23 malaa ba gera gerea ka sui lo 'i laola taki God gi 'uri 'e, “'A wela wale etaeta, gera kae kwatea fala God.”  
\v 24 Daro ka kwatea lou foasina 'alia rua fe fao gi, 'o ma rua fe bola welawelaa gi, malaa taki God 'e oga fala faakwaga nala Mary.   
\p
\v 25 Ma talasi fo, te wale ratala Simion 'e io 'i Jerusalem. 'I lia te wale 'oka, ma ka 'itooli foasia God, ma ka io li rerei fala talasi God kae faamauria ioli Israel gi li. Ma Aloe 'are Abu 'e io ala,  
\v 26 ma ka ilia ka mauri lala ka dao ala talasi kae lesia Christ fo God 'e alafuu 'alia fala famaurinala ioli lia gi li.  
\v 27 Aloe 'are Abu 'e talaia Simion ka la fala Luma Abu God, ma ka dao tonala Josef failia Mary, talasi daro sakea mae wela wawade fo Jesus, 'ali daro ka taua 'are taki 'e ilida fala taunali gi li.   
\p
\v 28 'Urifo mola, Simion ka sakea wela fo 'i limala, ma ka batafea God 'uri 'e,   
\q1
\v 29 “God, lia 'e alafuuna ba 'o 'e kwalaimoki lo.  
\q1 Lia 'e, wale li galona 'o 'e bi totolia lo maena, ma lau babalafe rasua.   
\q1
\v 30 Dunala maagu 'e lesia lo wale 'e 'o kwatea mae 'ali 'e faamauria ioli li.   
\q1
\v 31 'I lia wale 'o rerei 'alia, 'ali ioli sui kae lesia.   
\q1
\v 32 Wale li faamauri 'e, 'e malaa fe fakwaru, sulia kae fatailia liomu fala ioli mamata faasia Jiu gi li.  
\q1 Ma 'i lia kae faa 'ilitoa 'amami Jiu gi, ioli 'o gi.”   
\p
\v 33 Ma mama lia failia teite lia, daro ka 'afero rasua talasi daro ronoa 'are fo Simion 'e iilida sulia wela fo gi li.  
\v 34 Ma Simion ka fa'oka daroa. Sui, ka sae 'uri 'e fala Mary, teite lia, “Te wela 'e wela God 'e filia 'ua lo mae, ioli afula 'i Israel gi gera kae too ala mauri na ala ma afulanala lou ioli 'i Israel gi maurinada kae mae sulia iko 'ali gera saiala. 'I lia lo totofo kae fatailia God fala ioli li, ma afulanala ioli kae barasi 'alia,  
\v 35 'are la kae fatailia malata agwaagwa gera gi. Ma kwaimalataina ba'ela kae dao amu, ka malaa na me 'au 'e too ala manomu ka fii rasua.”   
\p
\v 36 Ma me geli 'oru 'e io lou ala talasi fo li, ratala 'Ana, ma 'i lia te profet lou, ma 'e waro lo, fe nali lia gi ka dao lo ala kwalu akwala wala fai fe nali. 'I lia wela geli 'a Faniuel ala kwalofa Asa. 'Ana talasi 'e ulao, 'e wateu ma ka io failia arai lia sulia fiu fe nali gi mola,  
\v 37 ma 'i burila arai lia ka mae, sui ka 'oru lo 'ala la la ka dao ala talasi 'e. 'E io, ma ka 'idufae laa mola 'ala 'i laola Luma Abu God fala abu fana na failia foasinala God sulia atoa ma boni.  
\v 38 Ala talasi fo lou, 'i lia 'e dao tonala Josef failia Mary, ma ka batafea God, ma ka alaa sulia wela fo fala ioli gera maasia talasi God kae faamauria ioli Jerusalem gi li.   
\p
\v 39 Talasi Josef failia Mary daro faasuia lo 'are taki God 'e iilida fala taunali gi li, daro ka oli lo fala falua daroa 'i Nasareti, falua 'i laola gulae tolo 'i Galili.  
\v 40 Wela fo 'e ba'ela mae, ma ka nanata, ma ka too ala liotoo. Ma kwai'ofena God ka io failia.   
\s1 Jesus 'e io 'i laola Luma Abu God  
\p
\v 41 Ala fe nali gi sui, mama Jesus ma teite lia daro la fala falua ba'ela 'i Jerusalem fala fe atoa ba'ela ala Fanana ala daofaeliuna li.  
\v 42 Ma talasi Jesus 'e dao lo ala akwala wala rua fe falisi gi li, daulu ka la ala fanana fo sulia falafala gera.  
\v 43 'I burila fanana fo 'e sui, mama lia ma teite lia daro ka oli lo 'adaroa, ma Jesus ka io 'ala 'i Jerusalem, ma iko 'ali daro saiai.  
\v 44 Daro fia 'uri 'e la lo failia logona fo, ma daro ka la lo 'adaroa sulia fe atoa laulau fo. Sui, daro ka bi fuli'ae fala faitalena 'afia 'i safitala iolifuta daroa gi li, failia ioli kwaima daroa gi.  
\v 45 Ma talasi daro lio ma iko 'ali daro lesia, daro ka oli, daro ka li lio lou mae 'i Jerusalem.  
\v 46 Ma olula fe atoa, daro ka bi dao tonala 'i laola Luma Abu God. 'E gwauru 'ala failia wale faalalau ala Jiu gi li, ma ka fafuronosida, ma ka soilidida sulia 'are gera faalalau 'alida gi.  
\v 47 Ma ioli gera ronoa gi sui, gera 'afero rasua 'alia sai 'arena lia failia olisina lia gi.  
\v 48 Ma talasi Josef failia Mary daro lesia, daro ka 'afero rasua. Ma teite lia ka sae 'uri 'e fala, “Wela lau, 'o tau 'utaa ameroa 'e? Mera mama 'o, mera lio mae 'afi 'o, ma mera ka malata boeboeta rasua.”   
\p
\v 49 Ma Jesus ka olisi daroa 'uri 'e, “'Uta 'e mora ka lio 'afi lau ala lifi atale gi? Totolia mora ka sai mola 'amoroa ai, lakae io mola 'agua 'i laola Luma Mama lau li.”  
\v 50 'Urifo ma iko 'ali daro sai mola ala malutala me alaana fo 'e ilia fadaroa.   
\p
\v 51 Sui, Jesus ka oli lo fae daroa fala 'i Nasareti, ma ka rono suli daroa. Ma teite lia ka alu golia 'are fo gi sui 'i laola manola.  
\v 52 Ma Jesus ka ba'ela ala rabe failia liotoo, ma God failia ioli gera babalafe sui 'alia.   
\c 3  
\s1 John 'e faabasua ioli 'ali gera rerei fala dao nala Christ  
\r (Matthew 3:1-12; Mark 1:1-8; John 1:19-28)  
\p
\v 1 Ala talasi fo, 'e dao lo ala akwala wala lima fe nali Taebirias 'e 'ilitoa ala falua ba'ela 'i Rom, ma Pontias Paelat ka 'ilitoa fafia 'i Judea, ma Herod 'e 'ilitoa fafia 'i Galili, ma Filip walefae lia ka lio sulia 'i Iturea ma 'i Trakonaetis, ma Lisanias ka lio sulia gulae tolo 'i Abilin.  
\v 2 Talasi fo lou, 'Anas failia Kaeafas daroa rua 'ilito'ola fata abu gi ala falua 'i Jerusalem. Ma ala talasi fo, saenala God ka dao ala John wela Sekaraea, talasi 'e io 'i laola abae lifi kwasi li.  
\v 3 Ma John ka la ala lifi galia kwai 'i Jodan gi. Ma ka sae 'uri 'e fala ioli, “'Amu bulusi faasia ta'ana 'amiu gi, ma 'amu ka sisiu abu, 'ali God kae kwailufa 'alia ta'ana 'amiu gi.”  
\v 4 'E malaa lia ba profet Aesea 'e gerea\x + \xo 3:4 \xt Aesea 40:3-5\x* ka sae 'uri 'e,  
\q1 “Te wale kae rii 'i laola abae lifi kwasi kae sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Aofia kae dao lo mae!  
\q1 'Amu farada tala fala!   
\q1
\v 5 Ma 'amu ka fafonua ote gi, ma 'amu ka faootea sifosifona gi failia fe uo gi.  
\q1 Ma 'amu ka farada tala koki gi, ma 'amu ka fadada tala gilugilua gi.   
\q1
\v 6 Ma ioli sui kae lesia lia 'e God kae famaurida.’”   
\p
\v 7 Ma ioli afula gera laa mae 'i so'ela John 'ali ka fasiuabuda. Ma John ka sae 'uri 'e fada, “'Amu malaa mola 'amiu kale wa gi! Iko 'ali lau iilia famiu fasiuabuna kae lau 'ali 'amiu faasia kwaikwaina God ala ikoso 'ali 'amu bulusi faasia ta'ana 'amiu gi li.  
\v 8 'Amu taua 'are 'e fatailia 'amu bulusi lo faasia ta'ana 'amiu gi li! Ma ikoso 'ali 'amu malata 'uri 'e 'i laola malatamiu, ‘'I 'amami ioli 'ami futa mae ala kwalofa Abraham gi li. 'Ato ta kwaikwaina faasia God kae dao amaami.’ Ma lakae iili rada ai famiu, 'e talawarau mola 'ala fala God 'ali sakea ta me fau ala fau 'e gi, ma ka raunailia 'alia kwalofa Abraham gi!  
\v 9 Ala talasi 'e, God 'e rerei lo 'alia kwaikwaina, malaa wale 'e dau ala me kwaikwai li, ma ka rerei fala tofunala 'ai gi li. Ma 'ai iko 'ali gera funu 'alia tali fuae 'are 'oka gi li, kae tofuda, ma ka tasida 'i laola dunaa.”   
\p
\v 10 Sui, ioli gi gera ka soilidi 'uri 'e ala John, “Ta taa 'e 'ami ka taua ka fatailia 'ami bulusi?”   
\p
\v 11 Ma John ka olisi 'uri 'e ada, “Ala ta ioli 'e too ala rua toro gi, ka kwatea ruala toro fala ta ioli iko 'ali too ala ta me toro. Ma ala ta ioli 'e too ala fana gi, 'i lia ka tolinia.”   
\p
\v 12 Ma nali wale 'asa ala sakenala bata ala takisi li, gera dao lou mae fala sisiuabuna, ma gera ka soilidi 'uri 'e, “Wale li faalalauna, ta taa lo 'ami ka taua ka fatailia 'ami bulusi?”   
\p
\v 13 Ma John ka olisi 'uri 'e ada, “'Amu ka logosia mola bata 'e totolia bata taki 'e alua. Ikoso 'ali 'amu suga liufia totofoe bata fo.”   
\p
\v 14 Ma nali wale li ofona gera ka soilidia lou 'uri 'e, “Ma 'i 'ameulu, ta taa 'e meulu kae taua ka fatailia 'ami bulusi?”  
\p Ma 'i lia ka sae 'uri 'e fada, “'Amu ala suunailianala ta ioli fala kwate bata na 'amiu. Ma ikoso 'ali 'amu beli ta ioli. Ma moulu ka babalafe fafia me bata gera kae folifoli 'amiu lo 'alida gi.”   
\p
\v 15 Ioli gera kwaimamali fala daonala Christ, wale 'e God 'e filia kae famauria ioli lia gi li, gera malata 'uri 'e, “Mala John lo 'e Christ.”  
\v 16 Ma John ka sae 'uri 'e fada, “Lakae fasiuabu 'amiu mola 'alia kwai, ma wale 'e kae dao mae 'i lia 'e 'ilitoa ka liufi lau. Ma iko 'ali lau totolia 'ali lau tatalia 'ae botu lia gi faasia 'aela. Ma 'i lia kae faasiu abu amiu 'alia Alo ala God failia dunaa.  
\v 17 Ma kae rerei lo fala lokokwaikwaina fala ioli sui, ka malaa na wale kae kefoa bouboui 'are 'oka gi faasia sunasunae 'are gi. Ma ka logosia bouboui 'are 'oka gi 'i laola luma li goli 'are na, ma ka 'agofia lo sunasunae 'are gi 'i laola dunaa la ikoso 'ali mae.”   
\p
\v 18 Ma John ka sae sulia Faronona 'Oka fada 'alia alaana afula 'urifo gi, ma ka saefida 'ali gera olisia falafala gera gi.  
\v 19 Ma talasi fo lou, John ka sae nanata rasua fala Herod, wale 'e 'ilitoa fafia gulae tolo fo li, sulia Herod 'e tolea Herodias, wateu walefae lia Filip, ma ka taua 'are ta'a afula gi lou.  
\v 20 Ma me 'are ta'a ka ba'ela rasua Herod 'e taua lo 'e sakea John, ma ka alua 'i laola rara.   
\s1 Sisiuabunala Jesus  
\r (Matthew 3:13-17; Mark 1:9-11)  
\p
\v 21 Ma 'i lao ala talasi Herod 'e alua John 'i laola raraa li, John 'e fasiuabua ioli afula gi. Jesus 'e la mae, ma John ka fasiuabua lou. Ma talasi Jesus 'e foa, lofola raloo ka tafa,  
\v 22 ma Alo ala God ka sifo mae fafia malaa na fe bola. Ma te linae 'are ka talo mae faasia 'i nali ka sae 'uri 'e, “'I'o wela moutae lau ma lau kwaima rasua amu. Lau babalafe rasua 'ali'o.”   
\s1 Kwalofa Jesus  
\r (Matthew 1:1-17)  
\p
\v 23 Ala talasi Jesus 'e dao lo totolia olu akwala fe nali 'i burila futa nala, ka fuli'ae liu lo fala faalalauna. Ma ioli sui, gera fia 'uria Jesus wela 'a Josef mola. Ma  
\q1 Josef 'e futa ala Hilae.   
\q1
\v 24 Hilae 'e futa ala Matat,  
\q1 Matat ka futa ala Lifae,  
\q1 Lifae ka futa ala Melkae,  
\q1 Melkae ka futa ala Janae,  
\q1 Janae ka futa ala Josef.   
\q1
\v 25 Josef wela Matataeas,  
\q1 Matataeas ka futa ala Emos,  
\q1 Emos ka futa ala Neham,  
\q1 Neham ka futa ala Eslae,  
\q1 Eslae ka futa ala Nagae.   
\q1
\v 26 Nagae wela 'a Meata,  
\q1 Meata ka futa ala Matataeas,  
\q1 Matataeas ka futa ala Semein,  
\q1 Semein ka futa ala Josek,  
\q1 Josek ka futa ala Joda.   
\q1
\v 27 Joda wela Joanan,  
\q1 Joanan ka futa ala Risa,  
\q1 Risa ka futa ala Serababel,  
\q1 Serababel ka futa ala Sialtiel,  
\q1 Sialtiel ka futa ala Nirae.   
\q1
\v 28 Nirae wela Melkae,  
\q1 Melkae ka futa ala Adae,  
\q1 Adae ka futa ala Kosam,  
\q1 Kosam ka futa ala Elmadam,  
\q1 Elmadam ka futa ala Ere.   
\q1
\v 29 Ere wela Josua,  
\q1 Josua ka futa ala Eliesa,  
\q1 Eliesa ka futa ala Jorim,  
\q1 Jorim ka futa ala Matat,  
\q1 Matat ka futa ala Lifae.   
\q1
\v 30 Lifae wela Simion,  
\q1 Simion ka futa ala Juda,  
\q1 Juda ka futa ala Josef,  
\q1 Josef ka futa ala Jonam,  
\q1 Jonam ka futa ala Elaeakim.   
\q1
\v 31 Elaeakim wela Milia,  
\q1 Milia ka futa ala Mena,  
\q1 Mena ka futa ala Matata,  
\q1 Matata ka futa ala Netan,  
\q1 Netan ka futa ala David walelitalona.   
\q1
\v 32 David wela Jesi,  
\q1 Jesi ka futa ala Obed,  
\q1 Obed ka futa ala Boas,  
\q1 Boas ka futa ala Salmon,  
\q1 Salmon ka futa ala Nason.   
\q1
\v 33 Nason wela Aminadab,  
\q1 Aminadab ka futa ala Admin,  
\q1 Admin ka futa ala Anae,  
\q1 Anae ka futa ala Hesron,  
\q1 Hesron ka futa ala Peres,  
\q1 Peres ka futa ala Juda.   
\q1
\v 34 Juda wela Jakob,  
\q1 Jakob ka futa ala Aesak,  
\q1 Aesak ka futa ala Abraham,  
\q1 Abraham ka futa ala Tera,  
\q1 Tera ka futa ala Neho.   
\q1
\v 35 Neho wela Sirag,  
\q1 Sirag ka futa ala Riu,  
\q1 Riu ka futa ala Pileg,  
\q1 Pileg ka futa ala Eba,  
\q1 Eba ka futa ala Sela.   
\q1
\v 36 Sela wela Keinan,  
\q1 Keinan ka futa ala Afaksad,  
\q1 Afaksad ka futa ala Siem,  
\q1 Sem ka futa ala Noa,  
\q1 Noa ka futa ala Lamek.   
\q1
\v 37 Lamek wela Metusala,  
\q1 Metusala ka futa ala Enok,  
\q1 Enok ka futa ala Jered,  
\q1 Jered ka futa ala Mahelalel,  
\q1 Mahelalel ka futa ala Kenan.   
\q1
\v 38 Kenan wela Enos,  
\q1 Enos ka futa ala Set,  
\q1 Set ka futa ala Adam wela God.   
\c 4  
\s1 Saetan 'e mailitonala Jesus  
\r (Matthew 4:1-11; Mark 1:12-13)  
\p
\v 1 Alo ala God 'e sura ala Jesus, ma Jesus ka oli mae faasia kwai 'i Jodan, ma Alo ala God ka talaia fala abae lifi kwasi.  
\v 2 Ma Saetan ka mailitonala 'i lififo sulia fai akwala fe atoa gi. Ma sulia fe atoa fo gi, Jesus iko 'ali 'ania mola ta me fana, ma ka fiolo rasua lo.   
\p
\v 3 Ma Saetan ka sae 'uri 'e fala, “Sulia 'i'o Wela God, 'o sae fala me fau 'e 'ali 'e bulusi 'alia ta tofui berete.”   
\p
\v 4 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Geregerena Abu\x + \xo 4:4 \xt Diutronomi 8:3\x* 'e iilia, ‘Ioli ikoso mauri mola 'alia fana talifilia.’”   
\p
\v 5 Sui Saetan ka talaia fala fofola me raeraena la 'e rae rasua, ma 'i laola me talasi wawade mola, ka fatailia lo tatalona 'i laola molagali gi li sui.  
\v 6 Ma ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Lakae kwatea tatalona 'e gi sui, failia 'are 'oka gi sui famu. Sulia 'are 'e gi, 'are lau gi sui mola, ma lau saiai laka kwateda sui mola 'agua fala ta ioli mola 'ala lau filia.  
\v 7 Ma ala ko boururu, ko foasi lau, lakae kwatea tatalona 'e gi sui famu.”   
\p
\v 8 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Geregerena Abu\x + \xo 4:8 \xt Diutronomi 6:13\x* 'e iilia, ‘Talifilia God 'o mola ko foasia, ma ko galo fala.’”   
\p
\v 9 Sui, Saetan ka talaia lou fala falua ba'ela 'i Jerusalem, ma ka fa uraa ala te lifi 'e rae rasua 'i nali fofola Luma Abu God li. Ma ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Ala 'i'o Wela God, 'o 'aru fala 'i fua faasia 'i lifi'e.  
\v 10 Sulia Geregerena Abu\x + \xo 4:10 \xt Sam 91:11, 12\x* 'e iilia,  
\q1 ‘God kae kwatea mae eniselo lia gi, 'ali gera ka lio 'oka suli 'o.   
\q1
\v 11 Ma gera ka dau amu, 'ali 'aemu wasua 'ato 'ali 'e foto ala ta me fau.’”   
\p
\v 12 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “Geregerena Abu\x + \xo 4:12 \xt Diutronomi 6:16\x* 'e sae lou 'uri 'e, ‘'O ala mailinalatonala God 'o li.’”   
\p
\v 13 'I burila Saetan 'e mailitonala Jesus 'alia 'are fo gi ka sui, ka la lo faasia Jesus ala talasi fo, ka maasia lou ta me talasi.   
\s1 Jesus fuli'ae ala galonala  
\r (Matthew 4:12-17; Mark 1:14-15)  
\p
\v 14 Ma nanatana ala Alo ala God 'e io failia Jesus, ma ka oli lo fala provins 'i Galili. Ma alaana sulia ka talo 'i laola gulae provins fo sui.  
\v 15 Ma ka faalalau 'i laola luma fala foana gera gi li, ma ioli gi sui gera ka 'auraea.   
\s1 Ioli 'i Nasareti gi gera barasi 'alia Jesus  
\r (Matthew 13:53-58; Mark 6:1-6)  
\p
\v 16 Sui Jesus ka la fala 'i Nasareti, falua ba 'e ba'ela mae 'i laola. Ma ala Sabat, fe atoa ala mamalona li, ka la 'i laola luma fala foa na li sulia falafala lia lo mae. Ma ka tatae fala iduminala Geregerena Abu,  
\v 17 ma gera ka kwatea geregerena 'a profet Aesea 'e gerea fala. Ma 'i lia ka tafalia, ma ka daria lifi la Aesea 'e gerea\x + \xo 4:17 \xt Aesea 61:1\x* ka sae 'uri 'e,   
\q1
\v 18 “Alo ala God 'e sura agu, sulia 'e fili lau 'ali lau sae sulia Faronona 'Oka fala ioli siofa gi.  
\q1 Ma ka kwate lau mae 'ali lau faatalo 'alia fala ioli gera io 'i laola raraa gi li, gera kae sakwadola.  
\q1 Ma lakae guraa ioli maada koro gi.  
\q1 Ma lakae lufaa ioli gera malata'a ada gi.   
\q1
\v 19 Ma lakae faarono 'alia talasi 'e dao lo fala Aofia 'ali faamauria ioli lia gi.”   
\p
\v 20 Talasi Jesus 'e idumia ka sui, ka lou lo fafia geregerena fo, ma ka olifailia fala wale 'e lio sulia luma fala foana li, ma ka gwauru 'i fua ka faalalau. Ma ioli gera io 'i laola luma fo fala foana li sui, gera ka bubu nanata lo fala.  
\v 21 Ma 'i lia ka fuli'ae ka alaa fada 'uri 'e, “Geregerena Abu 'e, 'e fuli kwalaimoki lo 'i tara'ela, ala talasi 'e 'amu ronoa lau idumia ko famiu.”   
\p
\v 22 Ma ioli sui gera ka soi 'oka ala, ma gera ka 'afero rasua sulia alaanala 'e 'oka. Ma gera ka sae 'uri 'e, “'Uri'e ma iko lou wela ba Josef mola 'e? Ma 'e ilia 'i lia lo fakwalaimokinala geregerena abu 'e.”   
\p
\v 23 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fada, “Lau saiai 'amu kae sae 'uri 'e fagu, ‘Wale li gurana, 'o guraa 'o ga 'i talamu.’ Ma 'amu kae sae lou 'uri 'e fagu, ‘'O taua ga 'i laola falua 'o 'are ba 'ami ronoa 'o tauda mae ala falua 'i Kapaneam gi li.’”   
\p
\v 24 Sui Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae ilia 'are kwalaimoki famiu, 'e 'ato 'ali gera ka kwaloa ta profet 'i laola falua lia 'i talala.  
\v 25 Lakae ilia lou famiu, geli 'oru afula Jiu gi li gera io mola 'ada 'i Israel ala talasi Elaeja 'e io ai. Ma talasi ba uuta iko 'ali too sulia olu fe nali ma olo madama gi li, ma fiolo ba'ela ka liu lou ala falua gia gi sui.  
\v 26 Ma God iko 'ali keria Elaeja fala 'oru 'i Israel gi. 'E keria 'ala Elaeja 'i so'ela me 'oru la iko lou geli Jiu lia 'e io 'i Serefat, falua 'i laola gulae tolo 'i Saedon.  
\v 27 Ma ioli afula Jiu 'i Israel gi kuu 'e odeda ala talasi Elaesa 'e profet ai. Ma iko 'ali 'e guraa mola ta ioli ada. Talifilia Neman wale iko lou Jiu li mola 'e la mae faasia falua 'i Siria Elaesa ka guraa.”   
\p
\v 28 Ma talasi gera ronoa 'are fo li, ioli sui 'i laola luma fo fala foana li, gera ka ogata'a. Gera ogata'a dunala Jesus 'e iilia God kae ranaa 'ala ioli mamata faasia Jiu gi li, ma 'i gera iko.  
\v 29 Ma gera ka tatae, ma gera ka tabalia Jesus faasia falua fo. Ma gera ka talaia Jesus fala gwaula fe uo gera raunailia falua gera 'i fofola, 'uri 'ali gera ka 'ui 'alia Jesus 'i fua, 'ali ka mae.  
\v 30 Wasua ma, 'e liudolada mola 'i safitala logona fo, ma ka la lo 'ala faasida.   
\s1 Wale aloe 'are ta'a 'e taua  
\r (Mark 1:21-28)  
\p
\v 31 Sui, Jesus ka la fala 'i Kapaneam, te falua ala gulae tolo 'i Galili. Ma ala na Sabat, fe atoa ala mamalona li, ka faalalau ioli 'i lififo gi li.  
\v 32 Ma ioli fo gera logo mae 'i so'ela 'i laola luma fala foana li, gera 'afero rasua 'alia falalauna lia gi, sulia Jesus 'e sae 'alia nanatana failia kwalaimokina God.  
\v 33 Ma te wale aloe 'are ta'a 'e io ala, 'e io lou 'i lififo. Ma ka akwa 'uri 'e,  
\v 34 “Jesus wale 'i Nasareti, lau saiamu, 'i'o Wale Abu God. Taa 'e 'o oga koe taua ameulu? Mala 'o la mae fala fafuta'a nameulu tae ne?”   
\p
\v 35 Jesus ka balufia aloe 'are ta'a fo, 'uri 'e, “'O lobo ma ko latafa mae faasia wale la!” Ma aloe 'are ta'a fo ka 'ui 'alia wale fo 'i wado 'i maala logona fo, ma ka latafa lo faasia. Ma wale fo rabela iko 'ali malaa mola.   
\p
\v 36 Ioli gera logo 'i lififo gi li, gera ka 'afero rasua, ma gera ka soilidi kwailiu 'uri 'e, “Ma falalauna taa 'e 'uri 'e wani? Wale 'e 'e balia aloe 'are ta'a gi 'alia kwalaimokina failia nanatana, ma gera ka latafa sui 'i maluma!”  
\v 37 Ma alaana sulia Jesus ka talo ala falua gi sui galia gulae tolo fo.   
\s1 Jesus 'e guraa ioli afula gi  
\r (Matthew 8:14-17; Mark 1:29-34)  
\p
\v 38 Sui Jesus ka la faasia luma fala foana li, ma ka la 'i luma 'a Simon. 'Urifo ma funo geli Simon, 'e matai 'alia ragana ba'ela ala talasi fo. Ma daulu ka sugaa Jesus 'ali guraa.  
\v 39 'Urifo mola, Jesus 'e la ka ura 'i rabela tafe geli fo li, ma ka balufia ragana fo faasia. Ma geli fo ka 'akwaa lo, ma ka tatae ka 'ago fana, ma ka ranoli daulu lo.   
\p
\v 40 Ala talasi da'afi 'e suu lo, ma atoa Jiu gi fala mamalona li 'e sui lo, ioli afula gi gera sakea mae ioli kwaima gera gi mataina tootoo gi 'e tauda 'i so'ela Jesus. Ma Jesus ka alua limala fafida, ma ka gurada sui.  
\v 41 'E 'urifo lou, aloe 'are ta'a afula gi gera tafi faasia ioli gi, ma gera ka akwa 'uri 'e, “'I'o Wela God!”  
\p Ma Jesus ka lui nasi ala aloe 'are ta'a fo gi ikoso 'ali gera sae, sulia gera saiai ka sui lo lia 'e 'i lia Christ, wale God 'e filia fala famaurinala ioli lia gi li.   
\s1 Jesus 'e faatalo 'i laola lifi 'i Israel gi  
\r (Mark 1:35-39)  
\p
\v 42 'Ofaedani, Jesus 'e laa faasia falua 'i Kapaneam, ka laa fala te lifi 'e aroaro. Ma ioli gi gera fuli'ae fala lio na 'afia, ma talasi gera daria, gera ka sae 'uri 'e fala, “Ikoso laa faasia falua 'e.”  
\v 43 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fada, “God 'e kwate lau mae fala faatalona 'alia Faronona 'Oka li, lia 'e laka la 'i laola tali falua mamataa lou, 'ali lau faabasu 'alia lia 'e God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li.”   
\p
\v 44 Ma Jesus ka faatalo 'alia Faronona 'Oka 'i laola luma fala foana gi li ala lifi 'i Israel gi.   
\c 5  
\s1 Jesus 'e filia wale li galona etaeta lia gi  
\r (Matthew 4:18-22; Mark 1:16-20)  
\p
\v 1 Ala na fe atoa, Jesus 'e ura ka faalalau 'i rabela 'osi ba'ela 'i Galili, ma ioli afula gi gera susuu mae 'i so'ela fala rononala saenala God.  
\v 2 Ma ka lesia rua baru walekwaiasina gi gera tafisia ka io mola 'ala 'i maala matakwa li olo, ma daulu kae saua fuo daulu gi.  
\v 3 Ma Jesus ka tae 'i laola baru Simon, ma ka iilia fala 'ali ke usulae wawade ko ala faasia 'i rara. Ma Jesus ka gwauru 'i laola baru fo, ma ka lao 'ala ala faalalaunala ioli.   
\p
\v 4 Ma talasi 'e faalalau ioli gi ka sui lo, ka sae 'uri 'e fala Simon, “Moulu usulailia lou ko baru 'e fala 'i fafo, sui moulu ka aala 'alia fuo 'amoulu gi.”   
\p
\v 5 Ma Simon ka olisi 'uri 'e ala, “Waleli Falalauna, meulu galo ulafu lo mae sulia boni laulau 'e, wasua ma iko 'ali meulu tafoa mola ta ia. Wasua, sulia saenamu, lakae aala lo 'agua 'alia fuo 'e gi.”  
\v 6 Ma talasi daulu aala 'alia fuo fo gi li, daulu ka tafoa ia afula rasua, ma fuo gi ka garani gaga lo.  
\v 7 Sui daulu ka fairalo fala wale kwaima daulu gi 'i laola na baru lou, 'ali daulu la mae, daulu ka kwairanai adaulu. 'Urifo daulu ka dao mae, ma daulu ka fafonua rua baru fo gi 'alia ia, la la garani daro ka wawalo lo.  
\v 8 Ma talasi Simon Peter 'e lesia 'are fo li, ka la mae ka boururu 'i maala Jesus, ma ka sae 'uri 'e, “Aofia, 'o la faasia lau! 'I lau wale ta'a rasua!”   
\p
\v 9 Simon failia wale fo gera io 'i lififo gi li, gera ka 'afero rasua 'alia ia afula fo daulu tafoa.  
\v 10 Ma na rua wale daro galo failia Simon, ratadaroa James failia John, rua wela Sebedi gi, daro 'afero rasua lou. Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala Simon, “'O ala mau na. 'I lao ba koe kwaikwaiasi fala ia gi, ma fuli 'i tara'ela ka la 'alaa, koe kwaiasi mola fala ioli 'ali gera fitoo ala God.”   
\p
\v 11 Ma talasi daulu dao 'i rara, daulu ka tafisia lo baru gi failia 'are gi sui sulia ole, ma daulu ka la lo failia Jesus.   
\s1 Jesus 'e guraa te wale kuua  
\r (Matthew 8:1-4; Mark 1:40-45)  
\p
\v 12 Ala na fe atoa, Jesus 'e io 'i laola na falua, ma te wale kuu 'e taua, 'e io lou 'i lififo. Talasi 'e lesia Jesus, ka la mae 'i so'ela, ka boururu 'i maala, ma ka sugaa ka sae 'uri 'e, “Arai ala 'o marabe, 'o saiai ko guraa lau mola 'amua.”   
\p
\v 13 Sui Jesus ka tadaa ko limala, ma ka dau tonala rabela, ma ka sae 'uri 'e, “'Eo, lau marabe. 'O mafo lo.” Ma nainali mola 'i burila alaana fo Jesus iilida gi, kuu fo ka sigi lo faasia wale fo.  
\v 14 Sui Jesus ka keri olifailia wale fo ka sae 'uri 'e fala, “'O ala farononala ta ioli 'alia 'are 'e gi. Ma ko laa ga 'i so'ela fata abu, ma ko fatailia rabemu fala, 'ali 'e saiai lia 'e 'o 'akwaa lo. Sui ko kwatea foasina Moses 'e ilia 'ali ioli gi sui gera ka fakwalaimokia lia 'e kuu ba 'e ioio 'i rabemu 'e sigi lo.”   
\p
\v 15 'E 'urifo wasua 'ala, faronona sulia 'are 'e Jesus fulida gi, 'e talofia lo lifi afula gi, ma ioli afula gi gera ka la mae 'i so'ela fala rononala falalauna lia gi, ma 'ali Jesus ka gurada lou faasia mataina gera gi.  
\v 16 Ma talasi afula, Jesus 'e la faasia ioli gi fala lifi aroaro gi fala foana.   
\s1 Jesus 'e guraa wale rabela 'e mae  
\r (Matthew 9:1-8; Mark 2:1-12)  
\p
\v 17 Na fe atoa, talasi Jesus kae faalalau 'i laola na luma, nali Farasi failia wale falalau ala taki gi li, gera io lou 'i lififo, gera la mae faasia falua afula gi ala gulae tolo 'i Galili failia 'i Judea, ma 'i Jerusalem. Ma nanatana God ka io failia Jesus, 'ali 'e guraa ioli gera matai gi.  
\v 18 Ma nali wale gera sakea mae te wale rabela mae, daulu sakea mae 'i fofola tafe. Daulu ka tau nanata fala ruuna 'i luma failia, 'ali daulu alua 'i maala Jesus, 'ali ka guraa.  
\v 19 Wasua sulia logona fo 'e ba'ela rasua, alae wale kwaima fo wale fo li iko 'ali daulu totolia lo ruuna ko 'i luma 'i so'ela Jesus. 'Urifo daulu ka sakea wale fo, daulu ka rae failia 'i fofola luma, ma daulu ka tafalia te mae kwakwana ba'ela, daulu ka fasifoa mae wale fo 'i fofola tafe 'i so'ela Jesus.  
\v 20 Ma talasi Jesus 'e lesia fitoona daulu li, ka sae 'uri 'e fala wale fo rabela 'e mae, “Walekwaima lau, lau kwailufa lo 'alia ta'ana 'o gi.”   
\p
\v 21 Ma wale falalau ala taki gi li failia Farasi gi, gera ka nurunuru buri kwailiu 'adaulu 'i safitadaulu 'uri 'e, “Ale wale! 'E fiia 'uri 'i lia wale 'utaa 'e? 'E fafuradania lo failia God. Ioli 'ato 'ali kwailufa 'alia ta'ana gi. Talifilia God mola 'e saiala kwailufana 'alia ta'ana gi li.”   
\p
\v 22 Jesus 'e sai ala malata 'i laola lioda gi, ma ka sae 'uri 'e fada, “'Amu ala malata na lou 'uri la.”  
\p Ma Jesus sai lou ala lia 'e gera fakwalaimokia talifilia God mola 'e sai ala guraa ioli na li.  
\v 23 Mola 'urifo ka sae 'uri 'e, “Ala laka sae 'uri 'e fala wale 'e rabela 'e mae, ‘Ta'ana 'o gi, lau kwailufa lo 'alida,’ 'ato 'ali 'amu lesia mola 'ali 'e fuli. Ma ala laka sae 'uri 'e, ‘Tatae, ma ko liu,’ 'urifo lo 'amu ka bi lesia lia 'e lau too ala nanatana fala gurana.  
\v 24 Talasi lau guraa wale 'e li, lau fatailia famiu lia 'e 'i lau, Wela Wale li, lau too ala nanatana fala kwailufa na 'alia ta'ana gi li.”  
\p Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale rabe mae fo, “Lakae ilia famu, 'o tatae lo, ko sakea tafe 'o, ma ko laa lo 'i falua 'o.”   
\p
\v 25 Ma wale fo, nainali mola ka tatae lo 'i maada, mola ka sakea tafe 'e teoteo 'i fofola, ma ka oli 'i falua lia failia batafena ba'ela fala God.  
\v 26 Ma 'i gera sui gera ka 'afero rasua lo, ma gera ka batafea God. Me 'are fo gera lesia gera 'afero rasua, gera ka sae 'uri 'e, “'Eo, 'are li 'aferona ba'ela rasua 'e golu lesia 'i tara'ela.”   
\s1 Jesus 'e soia Lifae  
\r (Matthew 9:9-13; Mark 2:13-17)  
\p
\v 27 'I burila me 'are fo, Jesus 'e la ko 'i maluma, ma ka lesia Lifae, wale fala sakenala bata ala takisi li, 'e gwauru ala lifi 'e galo ai. Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'O la mae faelau.”  
\v 28 Lifae ka tatae, ma ka tafisia lo 'are lia gi sui, ma ka la lo failia Jesus.   
\p
\v 29 Sui Lifae ka taua te fanana ba'ela fala Jesus 'i luma aala. Ma talasi fo lou, ioli afula gera golia bata ala takisi li failia nali ioli lou, gera fana failia Jesus.  
\v 30 Nali Farasi ma wale falalau ala taki gi li gera ka ogata'a, ma gera ka sae 'uri 'e fala wale li galona Jesus gi, “'E totolia ikoso ka fana ma ka gou failia wale goli bata ala takisi gi li ma ioli ta'a 'urifo gi.”   
\p
\v 31 Jesus 'e olisidaulu ka sae 'uri 'e, “Ioli iko 'ali gera matai gi, iko 'ali gera booboo mola fala ta wale li gurana, ma ioli 'e gera matai gi lou 'ada, gera boboo fala wale li gurana.  
\v 32 Iko 'ali lau la mae fala kwalonala ioli rada gi 'ali gera ka bulusi, ma ioli taunada ta'a gi lou 'ada, lau la mae fala kwalonada fala olisi malata na.”   
\s1 Aofia 'e dao lo, kwaimalataina ka iko, 'amu babalafe  
\r (Matthew 9:14-17; Mark 2:18-22)  
\p
\v 33 Nali ioli gera sae 'uri 'e fala Jesus, “Ala talasi afula gi, wale li galona John gi gera abu fana fala foana, failia wale li galona Farasi gi gera ka 'urifo lou. Ma wale li galona 'e 'o gi, gera fana ma gera ka gou mola 'ada.”   
\p
\v 34 Jesus 'e olisidaulu ka sae 'uri 'e, “'E iko 'ali rada fala ioli 'e gera io ala fanana ala araarainali 'ali gera ka abu fana. Sulia talasi arai fa'alu 'e io mola 'ala 'ua failida gera ka babalafe.  
\v 35 Wasua ma talasi kae dao mae 'i danii gera kae sakea arai fa'alu faasida. Talasi fo bui, gera ka bi abu fana lou, sulia gera kwaimalatai. 'Are laa 'e iko 'ali totolia 'ali wale li galona lau gi gera ka abu fana mola 'ada talasi lau io 'ua failida.”   
\p
\v 36 Sui Jesus ka sae 'alia tarifulaana fada 'uri 'e, “'E iko 'ali 'e rada 'ali ta ioli 'ali sakea ta nisinisi toro fa'alu fala taibolosinala ta toro 'ualo. Suli ala ka tau 'urila, me nisinisi toro fa'alu fo kae gagasia te toro 'ualo fo, sulia toro fa'alu 'e lugu 'i burila wasinai, ma toro fa'alu ikoso lio 'oka mola failia toro 'ualo.  
\v 37 Ma 'amu sai lou ai, 'e iko 'ali 'e totolia fala ta ioli 'ali alua waen fa'alu 'i laola wai 'ua gera galofia 'alia sunasunala nanigot li, sulia wai 'ualo fo iko 'ali sai ala paku na.\fig Me 'are 'e lulula wai gera galofia alia sunasunala nanigot li fala alunala waen 'i laola.|src="LB00145" size="col" ref="5:37" \fig* Suli ala ka tau 'urila li, talasi waen fo kae tora mola mae, ka fogaa lo wai 'ualo fo, ma waen la ka anikilo, ma wai fo ka ta'a lo.  
\v 38 Lia fo ioli ka alua lo waen fa'alu 'i laola wai fa'alu 'e saiai kae paku.   
\p
\v 39 “Ta ioli kae 'idufae goufia mola 'ala waen 'ualo, iko 'ali oga waen fa'alu. Sulia 'e sae 'uri 'e, ‘Te waen 'ualo 'e goufinai mamasia ka 'oka.’”   
\c 6  
\s1 Jesus 'e ba'ela ala Sabat  
\r (Matthew 12:1-14; Mark 2:23—3:6)  
\p
\v 1 Na Sabat, atoa ala mamalona li, Jesus failia wale li galona lia gi daulu la la, ma daulu ka liu faifolo 'i laola te raku witi, 'are fala galofinala berete li. Ma talasi daulu liu ai, wale li galona lia gi daulu ka 'oia nali funi 'are, ma daulu ka 'arada 'i laola limadaulu, ma daulu ka 'anida.  
\v 2 Ma talasi wale ala Farasi gi gera lesia, gera ka sae 'uri 'e, “Me 'are 'e moulu taua 'e 'oia taki Moses, sulia moulu fisua witi 'e ala Sabat, atoa ala mamalona li.”   
\p
\v 3 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lau saiai moulu iidu sulia 'i laola Buka Abu 'are ba David walelitalona 'e taua 'i lao. Ala talasi fo, David failia wale lia gi daulu fiolo rasua,  
\v 4 ma ka la 'i laola luma God, ma 'ilito'ola fata abu ka kwatea fala David berete fo gera fa abua fala God gi. Ma David ka 'ania lo berete fo, ma ka kwatea lou fala wale lia gi, ma gera ka 'ania. Wasua ma taki gia 'e ala'alia talifilia fata abu God gi mola gera saiala 'aninai. Ma iko 'ali golu lesia 'i laola Buka Abu 'ali God 'e ogata'a mola fala David.”\x + \xo 6:4 \xt 1 Samuel 21:1-6; Levitikas 24:9\x*  
\v 5 Sui Jesus ka sae lo 'uri 'e, “'I lau, Wela Wale li, lau too ala nanatana fala iilinala 'are fala ioli gera saiai gera ka taua mola 'ada ala atoa ala mamalona li.”   
\p
\v 6 Ma ala na fe atoa ala Sabat lou, Jesus ka la 'i laola luma fala foana li ma ka faalalau. Ma te wale 'e io lou 'i lififo li fili lima aolo ala 'e mae.  
\v 7 Ma nali wale falalau ala taki gi, failia Farasi gi, gera io lou 'i lififo, ma gera ka liolio fala Jesus ala kae guraa wale fo ala Sabat, atoa ala mamalona li. Ala 'e 'urifo, gera ka sae maala Jesus 'alia 'oinala taki God ala gurana li, me 'are fo gera malata sulia 'e malaa lou galo na.  
\v 8 Ma Jesus 'e sai mola 'ala ala malatada, ma ka sae 'uri 'e fala wale fo limala 'e mae, “Tatae, ko ura mae 'i lao ala ioli 'e gi sui.” Ma wale fo ka tatae, ma ka la mae 'i so'ela Jesus.  
\v 9 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala Farasi gi, ma wale falalau ala taki gi li, “Lakae soilidi 'amoulu ga, Taa taki golu 'e ala'alia 'ali golu taua ala atoa ala mamalona li? 'E ala'alia taunala 'are 'oka gi, 'o ma taunala 'are ta'a gi? 'E ala'alia faamurinala ta ioli, 'o ma rauninala ta ioli?”  
\v 10 Jesus 'e sae 'urifo ka sui, ka lio kwailiu fadaulu, mola ka sae 'uri 'e fala wale fo limala 'e mae, “Tadaa mae limamu.” Ma ka tadaa, ma limala ka 'oka lo.  
\v 11 Ala talasi gera lesia, gera ka ogata'a rasua, ma gera ka alaa ruru ma gera ka fou malata fala ta me 'are 'ali gera taua ala Jesus.   
\s1 Jesus 'e filia wale wale li lifurono lia gi  
\r (Matthew 10:1-4; Mark 3:13-19)  
\p
\v 12 Ala na talasi lou, Jesus ka rae fala gwaula fe uo 'ali 'e foa. Ma 'i laola boni laulau fo, 'i lia 'e foasia God.  
\v 13 Talasi 'e 'ofaedani lo, ka soia mae wale li galona lia gi 'i so'ela, ma ka filia akwala wala rua wale, ma ka soida 'alia wale li lifurono gi.  
\v 14 Ratada: Simon lia Jesus fafurata 'alia Peter, ma Andrew walefae lia, ma James, John, Filip, Batolomiu,  
\v 15 Matthew, Tomas, ma James wela Alfeas, ma Simon na wale ala wale Jiu gi gera oga balinala wale 'i Rom gi faasia 'i Israel,  
\v 16 ma Judas wela James, ma Judas Iskariot te wale kae foli'alia Jesus fala malimae lia gi li.   
\s1 Jesus 'e faalalau ma ka guraa ioli gi  
\r (Matthew 4:23-25)  
\p
\v 17 Jesus 'e sifo mae faasia 'i gwaula fe uo fo failia akwala wala rua wale wale li lifurono lia gi, ma ka ura ala me lifi ote failia logona ba'ela la nali ioli 'i laola ioli li galona lia gi lou. Ma nali ioli afula lou gera la mae faasia gulae tolo 'i Judea, ma failia falua ba'ela 'i Jerusalem, ma falua 'i Taea ma 'i Saedon gi lia gera io sulia asi li, gera io lou 'i lififo.  
\v 18 Gera la mae fala rononala Jesus, ma 'ali Jesus ka gurada faasia mataina gera gi. Ma ioli gera too ala aloe 'are ta'a gi li, gera la lou mae, ma Jesus ka gurada.  
\v 19 Ioli sui gera mailia 'ali gera dau tonala Jesus, sulia nanatanala 'e la ko faasia fala guranala ioli sui.   
\s1 Babalafena ma kwaimalataina  
\r (Matthew 5:1-12)  
\p
\v 20 Jesus ka lio ko fala wale li galona lia gi ma ka sae 'uri 'e,  
\q1 “'Oilakina famiu ioli 'e 'amu siofa gi, sulia God kae 'ilitoa fafi 'amiu.   
\q1
\v 21 'Oilakina famiu ioli 'e 'amu fiolo ala talasi 'e li, sulia 'amu kae bote.  
\q1 'Oilakina famiu ioli 'e 'amu aani ala talasi 'e li, sulia 'amu kae wasi.   
\q1
\v 22 'Oilakina famiu talasi ioli kae malakwaita amiu, ma gerakae lulu 'amiu, ma gera ka sae fafuta'a 'amiu, ma soi ta'a amiu, sulia 'amu ronosuli lau Wela Wale li.   
\q1
\v 23 'Amu babalafe, ma 'amu ka wae sakasaka 'alia babalafena ba'ela talasi ioli kae tau 'uri la amiu, sulia kwaiarana ba'ela 'e maasi 'amiu 'i nali. Lau iilia 'are 'e sulia gera kae taua lou 'are ta'a amiu lia koko 'ualo gera gi gera taua ala profet 'i lao mae gi.   
\q1
\v 24 Wasua ma, kae ta'a ka ba'ela famiu ioli 'e 'amu too ala too 'arena gi li ala talasi 'e li, sulia wawaelana gi 'amu too sui lo ali.   
\q1
\v 25 Kae ta'a ka ba'ela famiu ioli 'e 'amu fana bote ala talasi 'e li, sulia 'amu kae fiolo.  
\q1 Kae ta'a ka ba'ela famiu ioli 'e 'amu wasi ala talasi 'e li, sulia 'amu kae lagu, ma 'amu kae ani.   
\q1
\v 26 'E ta'a ka ba'ela famiu talasi ioli kae soi 'oka amiu, sulia koko 'ualo gera gi, gera tau lou 'are fo gi fala profet kotokoto gi 'i lao.”   
\s1 Kwaimana ala malimae gi li  
\r (Matthew 5:38-48; 7:12a)  
\p
\v 27 Jesus 'e faalalau lou 'uri 'e, “Lakae ilia famiu ioli 'e 'amu rono sulia saenagu gi, 'amu ka kwaima ala malimae 'amiu gi, ma 'amu ka tau 'oka fala ioli gera malakwaita amiu gi.  
\v 28 Ma 'amu ka foasia God, 'ali 'e fa'oka ioli 'e gera 'uasi 'amiu gi, ma 'amu ka foa fala ioli gera taua 'are ta'a gi amiu.  
\v 29 Ma ala ta wale ka fidalia babalimu, 'o ala'alia ka fidalia lou ta fili babali amu. Ma ala ta ioli ka sakea to'omi fafu ba'ela 'o, 'o ala 'alia ka sakea lou toro 'o 'ala.  
\v 30 Ma ko kwate 'ala ta ioli mola 'ala 'e sugaa ta me 'are amu. Ma ala ta ioli 'e sakea ta 'are ala 'are 'o gi, ikoso 'ali 'o sugaa lou 'ali 'e olifailia mae famu.  
\v 31 Ta taa 'amu oga ioli mamata gi gera ka taua famiu, 'amu ka taua lou fada.   
\p
\v 32 “Ma ala 'amu kwaima mola ala ioli 'e gera kwaima amiu gi, ikoso 'ali 'amu sakea mola ta kwaiarana. Sulia ioli ta'a gi wasua, gera kwaima lou ala ioli fo gera kwaima ada gi.  
\v 33 Ma ala 'amu tau 'oka mola fala ioli gera tau 'oka famiu gi, ikoso 'ali 'amu sakea mola ta kwaiarana. Sulia ioli ta'a gi wasua gera tau lou 'urila.  
\v 34 Ma ala 'amu kwate 'are mola fala ioli gera saiai gera kae duu famiu gi, ikoso 'ali 'amu sakea mola ta kwaiarana. Sulia ioli ta'a gi wasua, gera tau lou 'urila fala ioli ta'a gi, 'ali gera duu lou fada.  
\v 35 Wasua ma 'amu ka kwaima ala malimae 'amiu gi, ma 'amu ka tau 'oka fada, ma 'amu kwate 'are ma ikoso 'ali 'amu maasia lou duunali. Ala 'amu tau 'urifo, 'amu kae sakea kwaiarana ba'ela, ma abulonamiu kae malaa God mama 'amiu lia 'e 'ilitoa ka tasa. Sulia God 'e tau 'oka fala ioli ta'a gi ma ioli iko 'ali gera babalafe fafia taa God 'e taua fada.  
\v 36 'Amu ka kwaiaamasi ala ioli, ka malaa lou Mama 'amiu lia 'e kwaiamasi amiu.   
\s1 Faalalauna sulia iili ioli na li  
\r (Matthew 7:1-5)  
\p
\v 37 “'Amu alua iili ioli na, taufasia God 'e bi suafafi amiu lou. Ma ikoso 'ali 'amu iili kwaikwaina fala ta ioli mamata, 'ali God ikoso kwate kwaikwaina lou famiu. 'Amu ka kwailufa ala ioli sui, ma God kae kwailufa lou amiu.  
\v 38 'Amu ka kwate 'ala ioli, 'ali God ka kwate lou 'amiu. Ma God kae kwatea kwatena 'e malaa te wale ba 'e fafonua te wai 'are ka nekenekea, la la ka fonu mabusu lo. Ma God kae kwate 'amiu, malaa lou 'amu kwate 'ala ioli mamata gi.”   
\s1 Ionala wale li galona gi  
\p
\v 39 Jesus 'e sae lou sulia tarifulaana fada 'uri 'e, “Ta wale maala 'e koro, 'e 'ato ka talaia lou ta wale maala 'e koro. Ala ka tau 'urila, 'i daroa sui mola daro kae toli 'i laola gilu.  
\v 40 Ioli 'e kae raerae malata mola 'ala, 'e 'ato ka liufia ioli 'e faalalau lia. Ma ala ioli raerae malata 'e sake sui 'are fo ioli faalalau 'e kwatea fala gi, 'i lia 'e malaa lo ioli faalalau lia.   
\p
\v 41 “'O too ala ta'ana ba'ela gi, wasua ma 'o balufia 'amua ioli 'e too ala ta'ana wawade gi li. 'O malaa te wale 'e lesia me goraa 'i laola maala walefae lia li, wasua ma iko 'ali 'e lesia mola te babae wado ba'ela 'i laola maala 'i talala.  
\v 42 Ma ko sae 'uri 'e fala ioli mamata, ‘Ko ala tau nala ta 'are ta'a.’ Wasua ma iko 'ali 'o malata 'abero mola ala ta'ana ba'ela 'e 'o tauda gi. 'I'o ioli 'asa 'i'o. 'O tafisia ga ta'ana 'o gi. Sui, ko bi totolia kwairanaina ala ta ioli mamata fala ta'ana lia gi li.”   
\s1 'Ai failia fufuae 'are  
\r (Matthew 7:16-20; 12:33-35)  
\p
\v 43 Jesus ka sae lou 'alia te tarifulaana fada 'uri 'e, “Fe 'ai 'e bulao ka 'oka, 'e 'ato ka funu 'alia fuae 'are ta'a gi. Ka malaa lou, ta 'ai 'e bulao ka ta'a, 'e 'ato ka funu 'alia fuae 'are 'oka gi.  
\v 44 Golu saiala 'ai gi sui 'alia fufuae 'are gera funu 'alida gi. Ma 'e 'ato ta ioli ka fisua fufuae 'ai 'oka faasia kwalokarakaraa.  
\v 45 Ma ioli 'oka ka taua lou 'are 'oka gi sulia malatae ioli rao lia. Ma ioli ta'a ka taua lou 'are ta'a gi sulia malatae ioli midia lia. 'Are 'e io 'i laola manola ioli li, lia lo kae latafa mae 'alia saenala.”   
\s1 Wale li galona kwalaimoki  
\r (Matthew 7:24-27)  
\p
\v 46 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'Uta 'e, ala talasi 'amu alaa faelau, 'amu ka soi lau 'alia Aofia, wasua ma iko 'ali 'amu tau mola sulia 'are 'e lau ilida famiu gi?  
\v 47 Ta ioli mola 'ala 'e la mae 'i soegu, ma ka rono sulia saenagu, ma ka tau sulia, lakae fatailia famiu fitoona lia, failia ionala.  
\v 48 'E malaa wale 'e raunailia luma lia, ka 'elia fulu 'ai gi ka laliu. Talasi uuta ka too, ma kwai 'e busu mae, 'e 'ato ka osia, sulia 'e raunailia luma lia 'i fofola fulu 'ai 'e 'elia ka laliu gi.  
\v 49 Ma ioli 'e ronoa saenagu, ma iko 'ali tau sulia, 'e malaa wale 'e raunailia luma lia 'i fofola ole li, iko 'ali 'elia fulu 'ai 'ali 'e laliu mola. Talasi kwai 'e busu mae, ma ka foto ala luma fo li, luma fo ka toli, ma ka tagalo sui lo.”   
\c 7  
\s1 Jesus 'e guraa te wale li galona  
\r (Matthew 8:5-13)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e faasuia lo saenala fala ioli fo gi li, ka la lo fala falua 'i Kapaneam.  
\v 2 Ma te wale 'i lififo li, 'e matai ka ba'ela ma ka garani mae lo. Wale fo, 'i lia wale 'e galo 'ala te wale ba'ela ala wale li mae faasia falua ba'ela 'i Rom li. Ma wale ba'ela fo, 'e lio ba'ela rasua ala wale li galona lia.  
\v 3 Ma talasi wale ba'ela fo 'e ronoa Jesus 'e dao mae, ka keria nali wale etaeta ala Jiu gi, 'ali gera soia Jesus ka la mae, 'ali guraa wale li galona fo lia.  
\v 4 Talasi gera dao 'i so'ela Jesus, gera ka aniulu, gera ka sae 'uri 'e, “Te wale ba'ela 'e 'e totolia ko kwairanai ala wale li galona lia,  
\v 5 sulia wale ba'ela fo 'e kwaima rasua amami Jiu gi, ma ka raunailia te luma fala foana li 'amami 'i lifi'e.”   
\p
\v 6 'Urifo Jesus ka la lo failida. Ma talasi 'e dao garania lo ko luma li, wale ba'ela fo 'i Rom ka keria lou ko wale kwaima lia gi, 'ali gera sae 'uri 'e fala, “Arai ba'ela, ko ala 'abero na. Iko 'ali lau totolia 'ali 'o la mae 'i laola luma lau.  
\v 7 Ma 'i lau wasua lou iko 'ali lau totolia lou laa na ko 'afi 'o 'i talagu. 'O sae mola ma wale li galona lau ka 'akwaa lo.  
\v 8 Lau saiai 'o totolia mola 'amua taunala 'are 'urifo, suli 'i lau talagu wale lau galo 'i malula wale ba'ela gi li, ma laka too ala wale li mae gi gera galo 'i malula nanatana lau. Ma ala lau iilia fala ta wale laka sae 'uri 'e, ‘'O la,’ 'i lia ka la lo. Ma ala laka ilia fala ta wale laka sae 'uri 'e, ‘'O la mae,’ 'i lia ka la lo mae. Ma ala laka ilia fala ta wale li galona ulafu ma laka sae 'uri 'e, ‘'O taua 'are 'e,’ 'i lia ka taua lo.”   
\p
\v 9 Ala talasi Jesus 'e ronoa 'are fo li, ka 'afero rasua. Ma ka bulusi, ka sae 'uri 'e fala ioli fo gera la 'i burila gi, “Lakae ilia famiu, iko 'ali lau lesia 'ua ta ioli 'i Israel 'ali fitoo 'uri 'e.”   
\p
\v 10 Ma wale li sake alaana fo gi, gera ka oli fala 'i luma wale ba'ela fo li, ma gera ka lesia wale matai ba 'e 'akwaa lo.   
\s1 Jesus 'e faamauria wale 'e mae lo  
\p
\v 11 Ma iko 'ali tekwa mola 'i burila 'are fo gi, Jesus failia wale li galona lia gi, ma ioli afula gi lou, gera la fala te falua gera soia 'alia 'i Nein.  
\v 12 Ma talasi 'e dao garania maala geti ala falua fo li, te logona gera sakea mae te wale mae, ma gera ka la lo mae 'i maluma. Te wale mae fo, 'i lia ulufa'alu moutae me geli 'oru li. Ma logona ba'ela fo gera ka la mae failia fala alominala.  
\v 13 Ma talasi Jesus, Aofia, 'e lesia me 'oru fo li, ka aamasi rasua ala, ma ka sae 'uri 'e fala, “'O ala ani na.”  
\v 14 Sui ka la ko, ma ka dau tonala tafe fo wale mae fo 'e teo 'i laola, ma wale fo gera awailia wale mae fo li, gera ka ura too. Mola Jesus ka sae 'uri 'e, “Wale ulufa'alu 'e, lau iilia famu, 'o tatae!”  
\v 15 Ma ulufa'alu ba ka tatae lo, ma ka fuli'ae ka alaa. Ma Jesus ka kwatea lo fala teite lia.   
\p
\v 16 Ma ioli gera lesia 'are fo gi li, gera 'afero rasua, ma gera ka batafea God 'uri 'e, “Te profet 'ilitoa 'e fatae lo mae 'i safitaga. God 'e dao lo mae fala rananaga ioli lia gi.”   
\p
\v 17 Ma alaana sulia Jesus, ka talo lo 'i laola 'afutala lifi 'i Israel, failia falua galia gi lou.   
\s1 John wale fasiuabu 'e keria rua wale li galona lia gi 'i so'ela Jesus  
\r (Matthew 11:2-19)  
\p
\v 18 Ala talasi wale li galona John gi gera faarono lia 'alia galonala Jesus, John ka soia mae rua wale li galona lia gi 'i so'ela,  
\v 19 ma ka keri daroa 'i so'ela Jesus, Aofia, fala soilidinala 'uri 'e, “'Uri'e ma 'i'o lo 'e Christ, wale 'e kae dao mae 'o ma meulu ka maasia lou 'ameulu ta wale mamata?”   
\p
\v 20 Ma talasi daro li dao 'i so'ela Jesus, daro ka soilidi 'uri 'e ala, “John wale fasiuabu 'e keri 'ameroa mae fala soilidinamu, 'Uri'e ma 'i'o lo 'e Christ, wale 'e kae dao mae, 'o ma meulu ka maasia lou 'ameulu ta wale mamata?”   
\p
\v 21 Ma ala talasi fo lou, Jesus 'e guraa ioli matai afula gi, ma ka balia aloe 'are ta'a gi faasia ioli gi, ma ka guraa ioli maada koro gi.  
\v 22 Lia fo Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora oli mora ka faronoa John 'alia 'are 'e mora lesida gi, ma mora ka ronoda 'i tara'ela gi. Ioli maada koro gi, gera lio lo. Ma ioli 'aeda mae gi, gera ka liu lo. Ma ioli kuu 'e odeda gi, gera ka mafo lo. Ma ioli aninada bali gi, gera rono lo. Ma ioli gera mae gi, gera mauri lou. Ma Faronona 'Oka, lau faatalo lo 'alia fala ioli siofa gi.  
\v 23 'Oilakina God fala ioli iko 'ali gera barasi 'ali lau 'i fofola 'are lau tauda gi.”   
\p
\v 24 'I burila rua wale li galona John gi daro oli lo, Jesus 'e fuli 'ae ka alaa sulia John fala ioli gera logo 'i lififo gi 'uri 'e, “Ala talasi 'amu la 'i so'ela John 'i laola abae lifi kwasi li, ta taa 'amu la fala lesinai 'i lififo? Te wale iko 'ali 'e fakwalaimoki ka malaa mola 'ala me gwano rade 'e saola ala oru li? Iko! John iko lou wale 'urifo.  
\v 25 'Uri'e ma, taa 'amu la fala lesinai? Te wale 'e toro 'alia to'omi folifolinai ba'ela? Iko! Sulia wale gera toro 'urifo gi, gera too 'are, ma gera ka io 'i laola luma 'oka rasua gi.  
\v 26 'Amu famadakwa lau mae. Taa 'amu la ko fala lesinai? Te profet? 'Eo! 'I lia profet kwalaimoki! Ma 'e liufia rasua profet 'i lao gi sui.  
\v 27 John ba gera geregere sulia 'i laola Geregerena Abu ala talasi God 'e sae 'uri 'e, ‘Lio ga, lakae keria wale li sake alaana lau 'i lao amu, 'ali ka rereia ioli gi famu.’”  
\v 28 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae ilia famiu, John 'e 'ilitoa ka liufia ioli gera futa mae 'i laola molagali 'e gi li sui. 'Urifo wasua, ioli 'e gera fawawade gera 'i talada gi 'i laola Tatalona God, gera ba'ela ka tasa rasua liufia John.”\f + \fr 7:28 \ft Jesus 'e iilia 'are fo sulia iko ta galona 'ali 'ilitoa ka liufia fatalona sulia lia Christ kae dao lo mae. Galona fo ba John 'e taua.\f*   
\p
\v 29 Ioli gera ronoa saenala gi sui, ma wale goli bata ala takisi gi li wasua, talasi gera rono sulia saenala Jesus, gera ka saiai teke tala God mola 'e rada ma ka kwalaimoki, sulia gera bulusi, ma John ka fasiu abu gera sui.  
\v 30 Ma Farasi gi failia wale falalau ala taki gi li, 'i osiala gera 'e'ela 'alia bulusi na ma sisiuabuna ala John, 'e iko 'ali gera oga mola ronona sulia kwaiogalina God 'e rerei 'alia fada.   
\p
\v 31 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fada, “Lakae fafuradani 'amiu io namiu ioli la talasi 'e, lia iko 'ali 'amu fakwalaimoki gi, 'amu malaa wela wawade  
\v 32 'e gera logo 'i maala uusina 'alia rua logona gi li. Ma gera ka rii kwailiu fada, ‘Meulu uufi 'au, ma iko 'ali moulu wae mola sulia. Ma meulu ka nulia fe nuu sulia maena li famoulu, ma iko 'ali moulu kwaimalatai mola.’  
\v 33 Talasi John wale Fasiuabu 'e dao mae, 'e abu fana, ma iko 'ali goufia ta waen, ma 'amu ka iilia 'uri 'e too ala aloe 'are ta'a.  
\v 34 Sui, talasi 'i lau, Wela Wale li, lau dao mae, lau fana ruru, ma laka gou failia ioli gi, ma 'amu ka sae lou 'uri 'e, ‘'Amu lesia! 'E fana ba'ela, ma ka gou ba'ela ala waen, ma ka kwaima failia ioli gera goli bata ala takisi gi li ma ioli taunada ta'a gi lou.’  
\v 35 Wasua ma, ioli gera ronosulia liotoo God gi li, gera fatailia lia 'e God 'e kwalaimoki.”\f + \fr 7:35 \ft Fadanala vv33-35 'e madakwa: ioli gera barasi li ronosulia saenala John sulia abulo na faasia ta'ana li failia lokokwaikwaina na li. Ma iko 'ali gera ronosulia lou seanala Jesus sulia babalafe na.\f*   
\s1 Jesus 'i laola luma Simon te Farasi  
\p
\v 36 Te wale ala Farasi gi li ratala Simon, 'e kwaloa Jesus 'ali ka fana failia. Ma Jesus ka la 'i luma lia, ma ka gwauru ka uluna faeburi, ma ka fana failia.  
\v 37 Ma te geli abulonala 'e ta'a 'e io lou 'i laola falua fo. Ala talasi geli fo 'e saiala Jesus kae fana 'i laola luma Farasi fo li, ka sakea mae te botole 'e fonu 'alia waiwai 'e si'ina 'oka rasua li.  
\v 38 Ma ka ruu 'i laola luma, ka ura 'i burila Jesus totolala 'aela, ka ani, ma ka faawasiua 'aela Jesus 'alia kwai la maala. Sui, ka faalanaa 'aela Jesus 'alia ifula, ma ka lotofia. Sui ka nikia waiwai si'ina fofo 'oka fo 'i fofola 'aela Jesus.   
\p
\v 39 Ma talasi Farasi fo 'e kwaloa Jesus 'e lesia me 'are fo li, ka malata 'ala 'uri 'e, “Ala wale 'e profet, ka saiala abulonala geli 'e 'e ta'a rasua.”   
\p
\v 40 Ma Jesus ka saiala malata Farasi fo li, ma ka sae 'uri 'e fala, “Simon wale'e! Te 'are lau oga lakae ilia famu.”  
\p Ma Simon ka sae 'uri 'e, “Waleli Falalauna, 'o ilia mae fagu.”   
\p
\v 41 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Rua wale gi daro sake lana ala seleni faasia te wale la kae kwatekwate lana ala seleni gi. Te wale 'e sake lana ala lima talanae seleni gi, ma na wale ka sake lana ala lima akwala seleni gi.  
\v 42 Ma 'i daroa sui iko 'ali daro totolia duunala seleni fo gi, ma wale fo 'e ala'alia sake lanana fo fadaroa ka kwailufa lo 'alia sake lanana daroa gi sui. 'Uri fo ma ite adaroa lo 'e babalafe ka tasa rasua, ala rua wale fo 'e kwatea seleni fo gi fadaroa?”   
\p
\v 43 Ma Simon ka olisi 'uri 'e ala, “Lau fia mala wale fo 'e sakea seleni afula gi li.”  
\p Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “'O olisi rada ai.”  
\v 44 Sui Jesus ka bulusi fala geli fo, ma ka sae 'uri 'e fala Simon, “'O lesia ga geli 'e. Talasi lau ruu mae 'i laola luma 'o li, iko 'ali 'o kwatea mola ta kwai fagu fala saunala 'aegu.\f + \fr 7:44 \ft Ala atoa 'ilitoa gi, wale Jiu gi gera 'idufae tau sulia falafala wale Grik gi li, failia wale Rom gi, fala uluna faeburi na 'alia gula mauli li, gera ka uluna ala fili lima mauli, ma gera ka fana 'alia fili lima aolo. 'Urifo lo ka talawarau fala geli fo ka saua 'aela Jesus. Talasi ioli gi gera ruu mae 'i luma, ioli too ala luma li ka kwatea kwai fala ioli dao gi 'ali gera saua 'aeda, sulia ioli gi gera rufia 'ae botu firifiri 'e taua ma 'aeda ka rafurafua rasua. Kwalonala ioli dao gi wasua, gera ka loto 'i babalida, ma atoa 'ilitoa gi botole waiwai ala olif si'ina 'oka gi gera ka nikia 'i fofola gwauda.\f* Wasua ma, 'i lia 'e saua 'aegu 'alia kwai la maala, ma ka faalanaa 'alia ifula gwaula.  
\v 45 Ma iko 'ali 'o kwalo lau mola 'alia lotofinagu. Ma geli 'e, 'e fuli ala talasi ba lau ruu mae 'i luma, 'e fuli lo ala lotofinala 'aegu.  
\v 46 Ma iko 'ali 'o waiawaia mola gwaugu 'alia ta waiwai. Ma geli 'e, 'e nikia waiwai si'ina 'oka 'e 'i 'aegu.  
\v 47 Lia fo, laka ilia famu, kwaimanaa ba'ela lia, 'e fatailia rerona afula lia gi gera alafu sui lo. Wasua ma, ite kwailufana 'alia ta'ana lia gi li 'e wawade, me kwaimanaa lia ka wawade lou.”   
\p
\v 48 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala geli fo, “Lau kwailufa lo 'alia ta'ana 'o gi.”   
\p
\v 49 Ma nali ioli gera io 'i lififo, gera ka ogata'a fala Jesus, ma gera ka sae kwailiu 'uri 'e 'i safitada, “Te wale 'utaa 'e 'e saiala kwailufana 'alia ta'ana gi li 'uri 'e?”   
\p
\v 50 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala geli fo, “'O la lo 'alia aroarona. God 'e faamauri 'o, sulia 'o fakwalaimoki.”   
\c 8  
\s1 Nali geli gera la failia Jesus  
\p
\v 1 'I burila 'are fo gi, Jesus ka la lo ala falua wawade gi, failia falua ba'ela gi, ma ka farono 'alia Faronona 'Oka sulia God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li. Ma akwala wala rua wale li galona lia gi, daulu la lou failia,  
\v 2 ma nali geli lou lia Jesus 'e balia aloe 'are ta'a gi failia mataina gi faasida. Ma geli la gi 'e: Mary, geli 'i Magdala lia ba Jesus 'e balia fiu aloe 'are ta'a gi faasia,  
\v 3 ma Joana, wateu Kusa wale ba'ela ala wale gera galo 'i laola luma Herod walelitalona gi, ma Susana, ma nali geli afula lou. Geli fo gi fo gera foli 'are 'alia bata gera gi fala rananala Jesus failia wale li galona lia gi.   
\s1 Tarifulaana sulia wale 'e tagalailia fufuae 'ai gi li  
\r (Matthew 13:1-9; Mark 4:1-9)  
\p
\v 4 Ioli afula gi gera logo mae 'i so'ela Jesus. Gera la mae faasia falua mamata kwailiu gi sui. Jesus ka sae 'alia tarifulaana fada 'uri 'e,  
\v 5 “Te wale 'e la ka tagalailia fufuae 'are gi 'i laola raku witi lia. Ma ala talasi kae tagalailia fufuae 'are fo gi li, nali fufuae 'are gera toli sulia talaliliu. Ma ioli gi gera liu, ma gera ka urida, ma malu gi gera ka 'anida lou.  
\v 6 Nali fufuae 'are ka toli 'i fofola wado faufaua. Ma talasi gera bulao mae, 'e nainali mola gera ka kuku lo, sulia wado fo iko 'ali too ala ta kwai.  
\v 7 Ma nali fufuae 'are ka toli lou 'i safitala kwalo karakaraa gi. Ma kwalo karakaraa gi gera ka bulao mae failia fufuae 'are 'oka gi, ma gera ka lolo fafia witi fo gi.  
\v 8 Ma nali fufuae 'are ka toli lou 'i fofola wado 'oka, ma gera ka bulao, ma gera ka funu 'alia fuae 'are afula rasua gi.”  
\p Ma Jesus ka faasuia saenala 'uri 'e, “Ala ta ioli 'e oga ka sai 'oka ala 'are 'e gi, 'i lia ka fafurono 'oka.”   
\s1 Me 'are 'e kwate ma Jesus ka sae 'alia tarifulaana li  
\r (Matthew 13:10-17; Mark 4:10-12)  
\p
\v 9 Sui wale li galona Jesus gi gera ka soilidia fala fadanala tarifulaana fo,  
\v 10 ma ka olisi 'uri 'e adaulu, “Talasi sui gi, God iko 'ali faamadakwa kae 'ilitoa 'utaa fafia ioli lia gi. Wasua ma 'i tara'ela, madakwana 'e dao lo famiu. Fala ioli 'e iko lou wale li galona lau gi li, lau sae 'alia tarifulaana gi, ma iko 'ali lau faamadakwa, 'ali  
\q1 ‘Gera ka fafurono, ma geraka fafurono, wasua ikoso gera saiala faronona God.  
\q1 Ma gera kae lio, ma gera kae lio, wasua ikoso gera lesia taa 'e God 'e taua fada.’”   
\s1 Fadanala tarifulaana ba sulia wale 'e tagalailia fufuae 'are gi li  
\r (Matthew 13:18-23; Mark 4:13-20)  
\p
\v 11 'Urifo, Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Fadanala tarifulaana fo 'e 'uri 'e: Fufuae 'are, 'e malaa saenala God.  
\v 12 Fufuae 'are fo gera toli sulia talaliliu gi li, gera malaa ioli fo gera ronoa saenala God gi, ma Saetan ka la mae ka lafua alaana fo gi faasi gera. Lia fo 'e kwate iko 'ali gera fakwalaimoki fala maurinada.  
\v 13 Ma fufuae 'are gera toli 'i fofola wado 'e faufaua li, 'e malaa ioli fo gera ronoa saenala God, ma gera ka sakea failia babalafena. Wasua ma, saenala God iko 'ali laliu mola 'i laola maurinada. Gera ka fakwalaimoki mola sulia talasi wawade. Ma talasi ilitoona 'e dao mola ai, iko 'ali gera fakwalaimoki lo.  
\v 14 Fufuae 'are fo gera toli 'i safitala kwalo karakaraa gi li, 'e malaa ioli 'e gera rono, wasua ma gera ka malata 'abero 'ada sulia 'are mamata gi li, malaa too 'arena gi, ma babalafena gwaugwau 'i laola molagali li lia 'e 'e bebesida. 'Are la fo 'e taua gera ka ba'ela dole.  
\v 15 Fufuae 'are fo gera toli 'i fofola wado 'oka gi li, 'e malaa ioli 'e gera ronoa saenala God ma gera ka golia 'i laola malatae ioli aolo ma ka 'oka. Ma gera ka galo nanata 'alia fitoona fala taunala galona 'oka afula gi.”   
\s1 'Amu ronoa ma 'amu ka ronosuli ala saenala God  
\r (Mark 4:21-25)  
\p
\v 16 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Iko ta ioli 'ali fakwarua ta fe ulu, ma ka alua mola 'ala 'i malula ta dako 'o ma ta tafe. Ma kae alua lo 'i fulila, 'ali ioli fo 'e ruu mae 'i luma kae lesia.   
\p
\v 17 “'E 'urifo lou ala ta 'are 'e io agwaagwa ala talasi 'e, ta atoa kae fatae sui. Ma nali alaana gera kufi fafia, kae la tafa sui mae 'i maluma.   
\p
\v 18 “Lia fo 'amu ka fafurono 'oka, sulia God kae kwate afula ala liotoo famiu, ala 'amu ka ronosulia falalauna lau gi li. Ite 'e too ala ta madakwana wawade sulia 'ilitoana God, God kae kwate baela fala. Ma ta ioli 'e iko 'ali ronosulia falalauna 'e gi, ta madakwana wawade wasua 'e fia 'uri 'e too ai sulia 'ilitoana God, God kae olifailia faasia.”   
\s1 Iolifuta kwalaimoki Jesus gi ioli gera ronosulia God gi  
\r (Matthew 12:46-50; Mark 3:31-35)  
\p
\v 19 'I burila, teite Jesus failia walefae lia gi, daulu ka dao mae, ma daulu ka oga lesinala, ma 'e 'ato fadaulu fala 'idu garaninala, sulia ioli afula gi gera logo galia Jesus ala talasi fo.  
\v 20 Ma te wale 'i laola logona fo li ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Teite 'o failia walefae 'o gi, daulu ura mola mae 'adaulu 'i maluma, ma daulu oga leesinamu.”   
\p
\v 21 Jesus ka sae 'uri 'e fada sui, “Ite ioli gera ronoa, ma gera ka tau sulia saenala God, 'i gera lo 'e teite lau gi, failia walefae lau gi.”   
\s1 Jesus 'e too ala nanatana fala famanonala oru failia lafolafo  
\r (Matthew 8:23-27; Mark 4:35-41)  
\p
\v 22 Te talasi,\fig Me 'are 'e lulula baru fala kwaiasinali.|src="HK00208" size="col" ref="8:22" \fig* Jesus failia wale li galona lia gi, daulu tae 'i laola te baru, ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Golu tofolo ga fala gulae 'osi lobaa.” Ma daulu ka fuli'ae, daulu ka tofolo lo.  
\v 23 Ma ala talasi daulu la lo ko, Jesus ka mo'osu 'ala. Ala talasi fo mola, oru ba'ela ka tatae mae, ma lafolafo gi ka mabita lo mae 'i laola baru fo, ma baru fo ka garani wawalo lo.  
\v 24 Waleli galona lia gi gera ka fa adaa Jesus gera ka sae 'uri 'e, “Arai wale'e! Golu kae garani wawalo lo!”  
\p Sui Jesus ka tatae ka balufia oru failia lafolafo fo 'e mabita mae, ma gera ka ronosulia, ma 'osi ka beata lo.  
\v 25 Sui Jesus ka balufia wale li galona lia gi 'uri 'e, “'Uta 'e iko 'ali moulu fakwalaimoki lau?”  
\p Ma daulu 'afero, ma daulu ka mau, ma daulu ka soilidi kwailiu 'uri 'e, “Wale 'utaa lo 'ala 'e? 'E sae nanata mola, ma oru failia lafolafo ba'ela gi, daro ka rono lo sulia.”   
\s1 Jesus guraa te wale 'e too ala aloe 'are ta'a li  
\r (Matthew 8:28-34; Mark 5:1-20)  
\p
\v 26 Sui Jesus failia wale li galona lia gi, daulu ka tofolo 'i laola 'osi fo la la daulu ka dao ala gulae tolo 'i Gerasa, ala gulae 'osi 'e io fakiliu 'i gula looba faasia lifi 'i Galili.  
\v 27 Ala talasi Jesus 'e sifo ko 'i rara faasia baru li, ka dao tonala te wale faasia lifi fo li. Wale fo, aloe 'are ta'a gi gera io ala, ma ka io dadala tekwa lo mae, ma iko 'ali io lou 'i laola ta luma. 'E io mola 'ala 'i laola bao fala alunala ioli mae gi li.  
\v 28-29 Ala talasi afula sui lo mae gi, gera firi fafia rua 'aela gi ma limala lou, ma gera ka alua wale lio folo gi fali lio sulia. Wasua ma, 'e mousia mola 'ala seni fo gi, ma aloe 'are ta'a fo gi gera ka tabalia fala 'i laola abae lifi kwasi.  
\p Ma talasi 'e lesia mola Jesus ai, ka akwa ba'ela, ma ka boururu lo 'i maala 'aela Jesus. Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Aloe 'are ta'a fo, 'o latafa mae faasia wale 'e.”  
\p Ma wale fo ka rii 'uri 'e, “Jesus, 'I'o Wela God 'e nanata rasua li! Taa 'e 'o oga koe tau agu? Lau suga 'o ikoso kwatea ta kwaikwaina fagu.”   
\p
\v 30 Jesus ka soilidia, “Ite ratamu?”  
\p Ma ka olisia 'uri 'e, “Ratagu wale afula li ofona.” 'E sae 'urifo sulia aloe 'are ta'a afula rasua gi gera io ala.  
\v 31 Aloe 'are ta'a fo gi gera ka ani ulu fala Jesus 'ali ikoso balida fala 'i laola gilu laaliu fala kwaikwaina li.   
\p
\v 32 Ma boo afula gi, gera fana 'ada 'i babalila fe uo 'e garani lou lifi fo li. Ma aloe 'are ta'a fo gi, gera ka sugaa Jesus 'ali gera ka rufia 'ada bo fo gi. Ma Jesus ka ala'alida.  
\v 33 Gera latafa faasia wale fo, ma gera ka rufia lo boo fo gi sui. Boo fo gi sui, gera ka lalao lo fala me raeraena 'ato 'e toli fala 'i laola 'osi li, ma gera ka gimolo, gera ka mae sui lo.   
\p
\v 34 Ala talasi wale fo gera lio sulia boo fo gi li gera lesia 'are fo li, gera ka tafi, ma gera ka faarono 'alia 'i laola falua fo ma falua wawade galia gi lou.  
\v 35 Ioli gera ronoa, gera la mae fala lesinala 'are fo 'e fuli. Ma talasi gera dao mae 'i so'ela Jesus, gera ka lesia wale fo aloe 'are ta'a 'e la lo faasia, ma ka gwauru lo 'ala 'i maala 'aela Jesus, ma ka toro lo, ma ka malata rada lo. Ma 'i gera sui gera ka mau.  
\v 36 Ma wale gera lesia talasi fo Jesus 'e balia aloe 'are ta'a fo gi faasia wale fo li, gera ka alaa lo sulia fala ioli fo gera logo mae gi.  
\v 37 Sui ioli gera io ala lifi fo li sui, gera ka ilia fala Jesus 'ali 'e la lo faasida, sulia gera mau rasua. Sui Jesus ka tae lo 'i laola baru ka rerei fala laa na.  
\v 38 Te wale ba aloe 'are ta'a 'e la faasia, ka aniulu fala Jesus 'uri 'e, “'O ala 'alia 'ali lau la fae 'o.”  
\p Ma Jesus ka keria ka sae 'uri 'e fala,  
\v 39 “'O oli 'amua 'i falua 'o, ma ko faarono 'alia 'are 'e God 'e fulia famu gi.” Sui, wale fo ka oli lo fala falua lia, ma ka alaa lo sulia 'are fo Jesus 'e fulia fala gi.   
\s1 Jesus 'e guraa rua geli gi  
\r (Matthew 9:18-26; Mark 5:21-43)  
\p
\v 40 Sui, ala talasi Jesus 'e oli lou mae faasia gulae 'osi looba li, ioli gi gera maasia, ma gera ka babalafe rasua fala lesinala.  
\v 41 Ma te wale ratala Jaeras ka dao mae. Te wale fo 'i lia na wale etaeta 'i laola luma fala foana li. 'E la mae ka boururu 'i 'aela Jesus, ma ka ani ulu fala Jesus 'ali 'e la failia fala luma lia.  
\v 42 Sulia teke me welageli lia 'e matai, ma ka garani mae lo. Teke akwala wala rua fe falisi gi mola 'e ba'ela mae sulia.  
\p Ma talasi Jesus 'e laa failia, ioli afula gera logo galia lou.  
\v 43 Ma te geli 'abu 'e tafalia 'e io lou 'i lififo. Te mataina ta'a fo 'e taua lo sulia akwala wala rua fe falisi gi. Ma ka fasuia lo too 'arena lia gi sui fala waleli gurana gi, wasua ma iko ta wale 'ali guraa mola.  
\v 44 Ma geli fo ka gali mae 'i burila Jesus, ma ka dau tonala 'aela to'omi Jesus, ma 'abu fo ka lana lo faasia ala talasi fo mola lo.   
\p
\v 45 Jesus ka soilidi 'uri 'e, “Ite 'e dau tonagu?”  
\p Ala talasi fo, logona fo sui gera ka tofe.  
\p Ma Peter ka sae 'uri 'e, “Arai wale'e, ioli afula 'e gera bebesi 'o lo.”   
\p
\v 46 Wasua ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Te ioli 'e dau tonagu, sulia lau saiai talasi nanatana lau 'e guraa te ioli li.”  
\v 47 Geli fo 'e saiai Jesus 'e madafia lo, ka liu mae, ka lebelebe, ka mau, ma ka boururu 'i maala 'aela Jesus. Ma talasi ioli afula fo gera liofiifii fala, 'i lia ka faarono gera sui sulia ta fo 'e dau tonala Jesus fai, ma ka taua ka 'akwaa nainali lo.  
\v 48 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Geli 'e God 'e guraa 'o lo, sulia 'o fakwalaimoki lau. Laa lo 'amua, ma ikoso malata 'abero lo.”   
\p
\v 49 Talasi Jesus kae alaa mola 'ala 'ua, te wale ka dao lo mae faasia luma Jaeras, ka faronoa Jaeras 'uri 'e, “Me welageli ba 'o, 'e mae lo. Ikoso faa 'aberosia lou wale li faalalauna.”   
\p
\v 50 Ma Jesus 'e ronoa, ka sae 'uri 'e fala Jaeras, “Ikoso mau. Ala ko fakwalaimoki lau, ke welageli la 'o kae 'oka lou.”   
\p
\v 51 Ala talasi gera dao ko 'i luma, Jesus ka talaia mola Peter, failia John, ma James failia mama ma teite wela fo li, daulu ka ruu 'i luma. Jesus ka luia ikoso ta ioli lou 'ali ruu faedaulu 'i luma.  
\v 52 Ma logona fo sui, gera lagu, ma gera ka anisia wela fo. Sui Jesus ka sae 'uri 'e, “Moulu ala ani na. Wela 'e iko 'ali mae mola, 'e mo'osu mola 'ala 'e.”   
\p
\v 53 Ma gera ka wasi 'ada 'alia Jesus, sulia gera saiai wela fo 'e mae kwalaimoki lo.  
\v 54 Sui Jesus ka dau 'i limala wela fo, ma ka rii 'uri 'e, “Wela 'e 'o tatae lo!”  
\v 55 Ma manola ka oli lou mae, ma ka tatae. Ma Jesus ka ilia fada 'ali gera ka kwatea ta fana fala.  
\v 56 Teite lia failia mama wela fo li, daro ka 'afero rasua 'alia 'are fo. Sui Jesus ka lui daulu ikoso daulu alaa sulia 'are fo gi fala ta ioli.   
\c 9  
\s1 Jesus 'e keria wale li lifurono lia gi fala galona  
\r (Matthew 10:5-15; Mark 6:7-13)  
\p
\v 1 Jesus 'e soia mae akwala wala rua wale li galona lia gi 'i so'ela. Ma ka kwatea nanatana failia 'ilitoana fala guranala mataina gi li, failia balianala aloe 'are ta'a gi fada.  
\v 2 Lia ka kerida fala faatalona 'alia 'Ilitoana God, ma guranala ioli matai gi.  
\v 3 Ma ka sae 'uri 'e fada, “Ikoso moulu dau fafia ta 'are fala lalana 'amoulu. Moulu ala sakenala ta fe kuba, ma ta wai, ma ta fana, ma ta bata, ma ta rua toro fala olisina.  
\v 4 Ma ala tali wale ala ta luma gera kwalo 'amoulu, moulu ka io babatoo 'i laola luma la, la la ka dao ala talasi la 'amu kae la ai.  
\v 5 Ala ta wale ala ta falua iko 'ali gera kwalo 'amoulu, moulu ka la 'amoulu faasida, ma moulu ka tafula goraa faasia 'aemoulu malaa faabasuna lo fada lia God kae lokokwaikwaina fada, dunala gera 'e'ela 'alia rononala saenala God.”   
\p
\v 6 Ma wale li galona gi gera laa, ma gera ka liu lo ala falua gi sui fala alaana sulia Faronona 'Oka sulia God, ma failia guranala ioli ala lifi gi li sui.   
\s1 Talasi Herod 'e ronoa alaana sulia Jesus gi li  
\r (Matthew 14:1-12; Mark 6:14-29)  
\p
\v 7 Ma ala talasi fo lou, Herod Antipas walelitalona 'i Galili, 'e ronoa alaana sulia 'are fo Jesus 'e tauda gi. Ma malatala ka boesia sulia nali ioli gera ilia 'uri John Fasiuabu 'e mauri lou,  
\v 8 ma nali wale lou gera ka ilia lia 'alia Profet Elaeja, ma nali wale lou gera ka iilia 'i lia na profet 'ua mae 'i lao lia 'e tatae lou faasia maena.  
\v 9 Mola ma Herod ka sae 'uri 'e, “John ba lau keria wale li ofona gi ka 'ole mousia lo gwaula! Ma wale 'utaa 'e gera alaa sulia 'uri 'e?” 'Urifo, ka fuli'ae ala talasi fo, Herod ka oga rasua ala lesinala Jesus.   
\s1 Jesus 'e ranolia lima to'oli wale gi  
\r (Matthew 14:13-21; Mark 6:30-44; John 6:1-14)  
\p
\v 10 Ma talasi akwala wala rua wale li lifurono Jesus gi gera oli lo mae faasia faatalona 'alia 'Ilitoana God ma guranala ioli matai gi li, gera ka alaa sulia 'are gera tauda gi. Sui, Jesus failia wale li galona lia gi, gera ka la talifilidaulu fala falua 'i Betsaeda.  
\v 11 Wasua ma ala talasi fo, ioli gi gera ronoa lo Jesus kae liu, gera ka la lou sulia. Ma Jesus ka kwaloda, ma ka sae sulia 'Ilitoana God fada, ma ka faamauria lou ioli gera matai gi.   
\p
\v 12 Ma raurafi lo, talasi da'afi garani suu, akwala wala rua wale li galona lia gi gera ka la mae 'i so'ela, ma gera ka sae 'uri 'e, “'O ketaa logona 'e, 'ali gera ka la 'ada ala falua gi, ma gera ka daria ta fana failia ta lifi fala teona, sulia lifi 'e iko ta ioli 'ali io mola ai.”   
\p
\v 13 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu kwatea tali fana fada fala 'aninai.”  
\p Ma daulu ka olisi 'uri 'e ala, “Meulu too mola ala lima tofui berete gi, failia rua me lode ia gi. 'Uri'e ma 'o oga meulu ka lai folia mae fana fala logona ba'ela 'e li 'e?”  
\v 14 Te logona fo 'e totolia lima to'oli wale gi fo gera io 'i lifi fo.\f + \fr 9:14 \ft Iko 'ali gera tooa mola geli gi failia wela gi lia gera fana lou 'i laola logona fo.\f*  
\p Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Moulu ilia fada gera ka gwauru 'i fua 'alia lima akwala ioli 'ali gwaegwae ioli.”   
\p
\v 15 Buri 'ala wale li galona gi gera tau 'urifo ka sui, ioli gi sui gera ka gwauru lo 'i fua.  
\v 16 Sui Jesus ka sakea lima tofui berete fo gi, failia rua me lode ia fo gi, ma ka lio ala ala fala 'i nali, ma ka batafea God. Sui ka liia tofui berete fo gi, failia ia fo gi, ma ka kwatea fala wale li galona lia gi, 'ali gera ka tolinia ala ioli fo gi.  
\v 17 Ma gera sui gera ka fana, ma gera ka bote rasua. Ma wale li galona lia gi, gera ka golia fana 'e ore 'i laola akwala wala rua apira gi la la ka fonu.   
\s1 Peter 'e lio raea Jesus lo Christ Mesaea  
\r (Matthew 16:13-19; Mark 8:27-29)  
\p
\v 18 Te talasi Jesus 'e foa 'ala talifilia, ma wale li galona lia gi gera ka la mae 'i so'ela, ma 'i lia ka soilidida 'uri 'e, “Ite ioli gi gera soi lau 'alia?”   
\p
\v 19 Ma daulu ka olisi 'uri 'e ala, “Nali ioli gera ilia 'uri 'i'o John wale Fasiuabu lia 'e mauri lou. Ma nali ioli gera ilia 'uri 'i'o Elaeja lia 'e mauri lou. Ma nali ioli lou gera ilia 'uri 'i'o na wale ala profet ba 'i lao mae gi lia 'e mauri lou.”   
\p
\v 20 Ma Jesus ka soilidi daulu 'uri 'e, “Ma 'i 'amoulu moulu soi lau 'alia ite?”  
\p Peter 'e olisia ka sae 'uri 'e, “'I'o 'a Christ, wale God 'e filia fala rananala ioli lia gi li.”   
\s1 Jesus 'e fadaa Mesaea kae mae  
\r (Matthew 16:20-28; Mark 8:30—9:1)  
\p
\v 21 Sui Jesus ka sae nasi adaulu 'ali ikoso 'ali daulu faronoa lou ta ioli 'alia 'are fo.  
\v 22 Ma ka sae lou 'uri 'e, “'I lau, Wela Wale li, lakae famalifii ka ba'ela rasua 'alia 'are afula gi. Ma wale etaeta gi, failia fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera kae barasi 'ali lau. Ma gera kae rauni lau, sui ala olula fe atoa, God kae tae lau lou fala maurina.”   
\p
\v 23 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fadaulu sui, “Ite 'e oga kae dona lau, ikoso malata 'abero sulia 'are 'e ogada gi 'i talala. Atoa gi sui ka marabe fala donanagu, wasua ala talasi kae famalifii, ma ka mae ala 'ai rara folo li.  
\v 24 Ite 'e 'e'ela 'alia dona nagu dunala 'e oga kae tau 'ala sulia kwaiogalina lia 'i talala gi, 'i lia kae talafia maurina firi. Wasua ma ala ite 'e iko 'ali malata 'abero sulia 'are 'e ogada 'i talala gi, ma ka marabe kae mae fagu, 'i lia kae too ala maurina firi.  
\v 25 Ala ta wale 'e too ala 'are gi sui 'i laola molagali, talasi ka mae ma ka io tatau faasia God, 'are fo gi ikoso fulia mola ta 'okana fala.  
\v 26 Ma ala ta ioli 'e mau fafi lau failia saenagu, 'urila 'I lau, Wela Wale li, lakae mau lou 'alia, ala talasi lakae dao mae failia wasinosinona lau li, failia wasinosinona Mama lau li, failia wasinosinona eniselo abu gi li lou.  
\v 27 Lakae ilia lo famiu, nali ai amoulu 'i lifi'e, ikoso gera mae la la gera ka lesia God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi.”   
\s1 Jesus 'e fatailia sinosinoanala failia nanatanala  
\r (Matthew 17:1-8; Mark 9:2-8)  
\p
\v 28 Totolia kwalu atoa gi 'i burila Jesus 'e iilia 'are fo gi, ka talaia Peter, ma John, failia James, ma daulu ka rae 'i gwaula fe uo fala foana.  
\v 29 Ma talasi Jesus 'e foa 'ala, maala ka olisi ka wasinosino, failia to'omi lia gi ka kaka'asiroaroa ma ka wasinosino rasua.  
\v 30 Ma nainali mola rua wale gi daro ka io lou 'i lififo failia, ma daro ka alaa failia Jesus. 'I daroa Moses failia Elaeja.  
\v 31 Ma daro ka fatae 'alia wasinosinona 'i nali, ma daro ka alaa failia Jesus sulia maenala ma olinala faasia molagali fala 'i nali lia 'e kae faa ali'afua 'i Jerusalem.  
\v 32 Wasua ma Peter failia rua kwaima lia gi, daulu mo'osu lo 'adaulu. Sui ala talasi daulu ada lo, daulu ka lesia wasinosinonala Jesus failia rua wale fo daro ura failia gi.  
\v 33 Ma ala talasi rua wale fo gi daro kae la lo faasia Jesus, Peter ka sae 'uri 'e fala, “Arai, 'e 'oka rasua golu ka io 'i lifi'e. Alua meulu kae raunailia olu babala gi, ta ai famu, ta ai fala Moses, ma ta ai fala Elaeja.” ('E raria lou me 'are fo 'e ilia.)   
\p
\v 34 Ma talasi Peter kae alaa 'ua, te dasa ka dao ma malumalunai ka kufi fafi daulu. Ma olu wale li galona fo gi, daulu ka mau ala talasi fo dasa fo 'e la mae ka dau fafidaulu.  
\v 35 Ma te linae 'are ka la mae faasia 'i laola dasa fo ka sae 'uri 'e, “Lia lo wela lau. Lau filia. Moulu rono sulia!”   
\p
\v 36 Ma talasi linae 'are fo 'e sui lo, teke Jesus lo 'e io failia olu wale li galona lia gi 'i lififo. Ma daulu ka lobo fafia 'are fo, ma ala talasi fo iko 'ali daulu faronoa lo ta ioli 'alia 'are fo daulu lesia.   
\s1 Jesus 'e balia aloe 'are ta'a faasia ulufa'alu  
\r (Matthew 17:14-18; Mark 9:14-27)  
\p
\v 37 Sui fe atoa 'i burila 'are fo gi li, Jesus failia olu wale li galona lia gi, daulu ka sifo mae faasia gwaula fe uo fo Jesus 'e olisi ai, ma ioli afula gera dao fala lesinala Jesus.  
\v 38 Ma na wale ala logona fo ka rii ka sae 'uri 'e, “Waleli Falalauna, lau suga 'o, ko balia aloe 'are ta'a fo faasia wela lau, sulia 'i lia teke wela moutae lau lo fo.  
\v 39 Aloe 'are ta'a 'e olofia nainali mola, ma ka akwa ba'ela, ma ka 'ui 'alia 'i fua ma ka 'asua, ma fokala ka futofutoa. Talasi 'e taua, 'e 'ato rasua fala suina faasia, ma ka malakwaita rasua lo ala.  
\v 40 Lau sugaa wale li galona 'o gi fala balinala faasia, ma ka 'ato rasua fadaulu fala taunai.”   
\p
\v 41 Jesus ka sae 'uri 'e, “'I 'amoulu malatamoulu 'e nasi rasua, ma 'i 'amiu ioli ta'a gi! Iko 'ali 'amu fakwalaimoki lau 'ua 'e! Lau io fae 'amoulu ka dao lo 'uri 'e, laka kwaimanosi lo 'alia abu fitoona 'e 'amiu.” Sui ka sae 'uri 'e fala wale fo, “'O sakea mae wela la 'o 'i lifi'e.”   
\p
\v 42 Ala talasi fo wela fo 'e dao mae ala lifi fo Jesus 'e ura ai li, aloe 'are ta'a fo ka bi 'ui 'alia wela fo 'i fua, ma ka 'asua. Ma Jesus ka balufia aloe 'are ta'a fo, ma ka bi la faasia wela fo, ma ionala wela fo ka bi 'oka, ma Jesus ka kwatea wela fo fala mama lia.  
\v 43 Ma ioli gera logo gi, gera ka 'afero rasua 'alia nanatanala God.  
\s1 Ruala talasi Jesus 'e alaa sulia maenala  
\r (Matthew 17:22-23; Mark 9:30-32)  
\p Ala talasi ioli gi gera 'afero mola 'ada 'ua ala 'are fo Jesus 'e fulia gi li, 'i lia ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi,  
\v 44 “Ikoso moulu bulono 'alia 'are 'e lau ilida famoulu gi. 'I lau, Wela Wale li, gera kae kwate lau 'i lofola limala malimae lau gi.”  
\v 45 Wasua ma wale li galona lia gi iko 'ali daulu saiala taa fadanala alaana fo 'e iilia. God 'e faagwaa malutala alaana fo faasidaulu. Ma daulu mau lou fala soilidinala fala fadanala alaana fo.   
\s1 Ite 'e ba'ela ka tasa  
\r (Matthew 18:1-5; Mark 9:33-37)  
\p
\v 46 Ma alafaitalilina ka la 'i safitala wale li galona Jesus gi, sulia ite adaulu 'e ba'ela ka 'ilitoa fafidaulu sui.  
\v 47 Ma sulia Jesus 'e saiala malatadaulu, ka sakea te wela, ka fa uraa 'i safitadaulu,  
\v 48 ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Ala ite 'o kwaloa ta wela 'uri 'e sulia 'e fakwalaimoki lau, 'o kwalo lau lou la. Ma ala ite 'o kwalo lau, 'o kwaloa lou God lia 'e keri lau mae. Sulia ite 'o fawawade 'o talamu 'i safitamoulu, 'i'o koe wale ba'ela koe 'ilitoa fafi 'amoulu sui.”   
\s1 Ite iko 'ali ura bolosi 'amoulu, 'i lia 'e io fae 'amoulu  
\r (Mark 9:38-40)  
\p
\v 49 Sui John ka sae 'uri 'e, “Arai, meulu lesia te wale 'e balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatana 'o, ma meulu ka luia faasia taunai, sulia iko 'ali 'e 'ado fae golu.”   
\p
\v 50 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Ikoso moulu luia, sulia ite iko 'ali ura bolosi golu, 'i lia fae golu.”   
\s1 Ioli 'i Samaria gi gera barasi rasua 'alia Jesus  
\p
\v 51 Talasi 'e dao garani lo fala Jesus 'ali oli lo 'i nali, ka malata ba'ela ala lalana fala 'i Jerusalem.  
\v 52 Ma ka keria wale gi gera ka etaeta 'i lao ala. Gera la, ma gera ka dao ala te falua ala gulae tolo 'i Samaria 'ali daulu kae rerei 'alia 'are gi sui maasia.  
\v 53 Wasua wale 'i lififo gi li iko 'ali gera oga mola kwalonala, sulia 'i lia wale Jiu 'ala ma kae laa fala 'i Jerusalem.  
\v 54 Ma talasi rua wale ala wale li galona lia gi James failia John, daro lesia me 'are fo li, daro ka sae 'uri 'e fala, “Aofia, 'e 'utaa? 'Uri'e ma 'o oga mera ka suga fala ta dunaa faasia 'i nali 'ali 'e 'agofia sui ioli fo gi?”   
\p
\v 55 Sui Jesus ka bulusi ma ka balufidaroa.  
\v 56 Ma daulu ka la lo 'adaulu fala na falua mamata.   
\s1 Donanala Jesus 'e 'ato rasua  
\r (Matthew 8:19-22)  
\p
\v 57 Ma ala talasi daulu la lo sulia tala li, te wale ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Lau oga lakae la fae 'o ala ta lifi mola 'ala koe la fai.”   
\p
\v 58 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'E iko 'ali 'e talawarau. Kui kwasi gi gera too ala lifi gera gi fala teona, ma malu gi lou gera too ala tatafe gera gi. Wasua ma 'i lau, Wela Wale li, iko 'ali lau too ala ta luma fala mo'osu na.”   
\p
\v 59 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala na wale lou, “'O la mae suli lau.”  
\p Wasua ma wale fo ka sae 'ala 'uri 'e, “Arai, 'o ala'alia laka laa, laka io ga failia mama lau, la la ka mae, laka alua ka sui, laka bi dona 'o.”   
\p
\v 60 Ma Jesus ka olisia ma ka sae 'uri 'e fala, “Ala'alia ioli iko 'ali gera too ala maurina ala God gi li, 'ali gera ka alua lo 'ada ioli mae gera gi. 'I'o, 'o la, ma ko sae sulia 'Ilitoana God.”   
\p
\v 61 Ma na wale lou ka sae 'uri 'e, “Arai, lakae ali buri 'o. Wasua ma, 'o ala'alia 'ali lau laa ma laka alualu ga ala ioli lau gi 'i falua.”   
\p
\v 62 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Ta ioli 'e oga kae donaa lau, ma ka malata ba'ela sulia 'are lia 'e tafisida gi, 'e iko 'ali 'e totolia 'alia God ka 'ilitoa fafia maurinala.”   
\c 10  
\s1 Jesus 'e keria fiu akwala wala rua wale li galona lia gi  
\p
\v 1 'I burila 'are fo gi, Aofia Jesus ka filia fiu akwala wala rua wale gi, ma ka kerida 'ali rua ioli 'ali gera eta 'i lao aala fala falua 'e malata fala laa na fai gi sui.  
\v 2 Ma ka sae 'uri 'e fada, “Ioli gera rerei lo fala fakwalaimokina ala God gi li, gera malaa 'are afula 'i laola raku fala logosinali gi. Wasua ma ioli fala logosinala 'are fo gi li, iko 'ali gera afula. 'Are la fo, moulu ka foasia God 'ali 'e kwatea mae ioli li galona gi fae 'amoulu.  
\v 3 Moulu laa lo. Lau keri 'amoulu malaa kale sipsip gi 'i safitala kui kwasi gi, sulia ioli afula gera oga fafuta'a namiu.  
\v 4 Ikoso moulu sakea ta bata, 'o ma ta wai fala alu batana 'i laola, 'o ma ta 'ae botu. Ma ikoso 'ali moulu dole ala sae kwaima na failia ta ioli sulia tala.  
\v 5 Ma talasi 'amu ka ruu ala ta luma, 'amu ka sae 'uri 'e, ‘God ka fa'oka 'amiu, ma aroarona ka io fae 'amiu 'i laola luma 'e.’  
\v 6 Ma ala wale 'e io 'i lifi la li 'e kwalo 'amiu 'alia aroarona, 'oilakina 'amoulu kae io lou failia wale la. Ma ala ka iko, 'oilakina fo ka oli lou mae 'i soemiu.  
\v 7 'Amu ka io 'i laola luma la, ma 'amu ka 'ania, ma 'amu ka goufia 'are gera kwateda famiu gi. Sulia wale 'e galo, ka sakea lo folifolina lia. Moulu ka io too, ma ikoso 'ali 'amu lae mola 'amiu fala luma kwailiu gi.   
\p
\v 8 “Ma talasi 'amu dao ala ta falua ma gera ka kwalo 'amiu, 'amu ka 'ania fana taa gera kwatea famiu.  
\v 9 Ma 'amu ka guraa ioli matai 'i laola falua laa gi li, ma 'amu ka sae 'uri 'e fala ioli 'i lifila gi, ‘Talasi God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li, 'e dao garani 'amiu lo.’  
\v 10 Ma ala 'amu dao ala ta falua, ma iko 'ali gera kwalo 'amiu, 'amu ka la sulia tala 'i laola falua laa li, ma 'amu ka sae 'uri 'e,  
\v 11 ‘Goraa ala falua 'e 'amiu lia 'e raratai malula 'aemeulu, meulu tafula lo ko fali fatailia reronamiu. Me 'are 'e faabasuna lo famiu lia God kae loko kwaikwaina famiu dunala 'amu barasi 'alia rononala saenala God. 'Amu ka malata tonala 'are 'e: 'Ilitoana God 'e dao garani 'amiu lo.’  
\v 12 Lakae ilia famiu, atoa ala kwaikwaina li kae dao mae, God kae kwatea kwaikwaina fala ioli ala falua ta'a ba 'i Sodom. Wasua ma kae kwatea kwaikwaina ba'ela ka tasa fala ioli ala falua la li ka liufia ioli ala falua ba 'i Sodom li!”   
\s1 Kwaikwaina fala ioli iko 'ali gera fakwalaimoki gi  
\r (Matthew 11:20-24)  
\p
\v 13 Jesus 'e sae 'uri 'e, “'E ta'a ba'ela lo famiu ioli 'e 'amu io 'i Koresin gi. Ma 'i 'amiu lia 'amu io 'i Betsaeda ka 'urifo lou. Sulia iko 'ali 'amu fakwalaimokia 'are mama'ala afula ba lau tauda famiu gi. Ala gera taua 'are mama'ala fo gi 'i Taea ma 'i Saedon\f + \fr 10:13 \ft Rua falua ba'ela 'e gi, daro talo 'alia ta'ana daroa gi.\f* 'i lao, ioli 'i lififo gi li gera ka gwauru 'i wado, ma gera ka rufia toro midia gi, ma gera ka bulia rabeda 'alia 'ora, 'ali ka fatailia lia gera bulusi sui lo faasia ta'ana gera gi.  
\v 14 Ala fe atoa God kae loko kwaikwaina fala ioli ala molagali 'e li, kwaikwaina 'amiu kae ba'ela ka liufia ioli 'i Taea failia Saedon gi.  
\v 15 'Eo, 'i 'amiu me iona 'i Kapaneam, 'amu fia 'uria God kae lafu 'amiu fala 'i nali. Wasua ma, kae 'ui 'ali 'amiu 'i laola gilu ala famalifiina li.”   
\p
\v 16 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Ala ta ioli 'e rono suli 'amoulu, 'i lia 'e rono lou suli lau. Ma ta ioli 'e 'e'ela 'ali 'amoulu, 'i lia 'e 'e'ela lou 'ali lau. Ma ta ioli 'e 'e'ela 'ali lau, 'i lia 'e 'ela lou 'alia God 'e kwate lau mae.”   
\p
\v 17 Ma fiu akwala wala rua wale fo gi gera ka laa lo. Ma talasi gera oli mae, gera ka babalafe rasua, gera ka sae 'uri 'e, “Aofia, aloe 'are ta'a gi wasua gera ronosuli 'ameulu talasi 'ami balida 'alia nanatana 'o li!”   
\p
\v 18 Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lau lesia nanatanala Saetan 'e kalasu faasia ma ka toli nainali ka malaa kwana faasia 'i nali.  
\v 19 Moulu rono ga! Lau kwatea lo nanatana famoulu 'ali moulu ka liu wasua wa gi ma farifari gi, ikoso gera 'ala fiifii amoulu. Lau kwatea lo famoulu nanatana 'e ba'ela ka liufia Saetan malimae gia li. Iko ta 'are ala Saetan 'ali sai lo ala fafuta'a na moulu.  
\v 20 Moulu babalafe sulia aloe 'are ta'a gi gera ronosuli 'amoulu. Wasua ma moulu babalafe ba'ela rasua lou sulia God 'e gerea lo ratamoulu 'i nali.”   
\s1 Jesus 'e babalafe ma ka batafea God  
\r (Matthew 11:25-27; 13:16-17)  
\p
\v 21 Ma talasi fo, Alo ala God ka fababalafea Jesus, ma ka sae 'uri 'e, “Mama, 'i'o 'o 'ilitoa fafia 'are gi sui 'i nali ma 'i fua lou. Lau batafe 'o, sulia 'o fatailia 'are 'e gi fala ioli 'e gera malaa wela wawade gi li, ma ko faagwaa 'are 'e gi faasia ioli 'e gera 'auraeda dunala gera liotoo, ma gera ka lio raea 'are afula gi li. 'Eo Mama, 'are 'e gi gera 'urifo lo sulia liomu 'ua lo mae 'i lao.”   
\p
\v 22 Sui Jesus ka sae 'uri 'e, “Mama lau 'e kwatea lo 'are gi sui fagu. Ma talifilia Mama mola 'e saiagu wela lia. Ma talifilia Wela 'i talala 'e saiala Mama, ma talifilia ioli Wela 'e filida fala fatailianala Mama fada gi mola, gera saiala Mama.”   
\p
\v 23 Sui Jesus ka bulusi fala wale li galona lia gi talifilidaulu, ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Oilakina famoulu, sulia moulu lesia 'are li 'aferona 'e gi 'i tara'ela.  
\v 24 Lakae ilia famoulu, profet afula gi failia walelitalona afula 'i lao gi, gera oga lou lesinala 'are 'e moulu lesida 'i tara'ela gi, wasua ma ka 'ato rasua fada. Ma gera ka oga rasua lou ala rononala 'are 'e moulu ronoa 'i tara'ela gi, ma ka 'ato lou fada.”   
\s1 Tarifulaana sulia wale 'oka 'i Samaria li  
\p
\v 25 Te wale falalau ala taki li, 'e la mae 'i so'ela Jesus. 'E oga kae mailitonala, ma ka sae 'uri 'e, “Wale li faalalauna, ta taa 'e lakae taua 'ali lau too ala maurina firi?”   
\p
\v 26 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala “Taa Geregerena Abu gi gera iilia? 'Uri'e ma 'o malinailia 'utaa ai?”   
\p
\v 27 Ma wale fo ka olisi 'uri 'e ala, “'O kwaima ala God 'o, 'alia malatamu laulau, ma 'alia manomu laulau, ma 'alia nanatanamu laulau, ma 'alia liomu laulau. Ma ko kwaima ala iolimu ka malaa lou 'o kwaima amu 'i talamu.”   
\p
\v 28 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Olisina 'o 'e rada. Ko tau 'urila, koe mauri.”   
\p
\v 29 Wasua ma, wale falalauna fo, 'e oga kae fatailia 'i lia ionala 'e rada mola 'ala, ma ka soilidia lou Jesus 'uri 'e, “Ite lo ioligu lia laka kwaima ada?”   
\p
\v 30 Ma Jesus 'e saiai ioli Jiu gi gera barasi 'alia ioli 'i Samaria gi ma ka olisi 'uri 'e ala, “Te wale Jiu 'e ioio mae 'i Jerusalem ma ka la fala 'i Jeriko. Ma talasi kae liu 'ala sulia tala li, wale belibeli gi gera ka kwaia, ma gera ka sakea 'are lia gi sui failia toro lia gi. Ma gera ka kwaia lala ka maefulu lo, ma gera ka taasi 'alia, ma gera ka la lo 'ada faasia.  
\v 31 Ma talasi fo, te fata abu ala Luma Abu God li 'e liu lou sulia tala fo, ma talasi 'e lesia wale fo li, ka rafe lo 'ala sulia na gulae tala, ma ka la lo 'ala.  
\v 32 Sui, te wale galo kwairanai 'i laola Luma Abu God li ka la lou mae sulia tala fo. Ma talasi 'e dao 'i lififo li, ka lesia wale ba. Ma ka rafe lo 'ala faasia ala na gulae tala, ma ka la lou 'ala faasia.  
\v 33 Sui te wale faasia gulae tolo mamata 'i Samaria ka la lou mae sulia tala fo. Talasi 'e lesia wale fo li, ka kwaiaamasi rasua ala.  
\v 34 Ma ka la mae 'i so'ela, ka sau golia malaa 'i rabela gi 'alia waiwai failia waen, ma ka 'afua. Sui ka lafua 'i fofola dongki lia, ma ka sakea lo fala te luma fala folinai fala iona 'i laola li, ma ka lio sulia 'i lififo.  
\v 35 Ma ala ruala fe atoa, ka sakea rua me seleni 'e totolia folifolina fala rua fe atoa gi li, ma ka kwatea fala wale 'e lio sulia luma fo li, ka sae 'uri 'e fala, ‘'O lio sulia wale 'e, talasi lakae oli mae, lakae duua seleni 'o ranaa 'alida gi sui.’”   
\p
\v 36 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'O malata 'utaa? Ite ala olu wale fo gi lo iolila wale fo wale belibeli gi gera kwaia?”   
\p
\v 37 Ma wale falalauna fo ala taki li ka sae 'uri 'e, “Wale fo 'e kwaiaamasi ala.”  
\p Ma Jesus ka olisi 'uri 'e ala, “'O laa, ma ko tau lou 'urifo.”   
\s1 Me 'are 'e 'ilitoa ka tasa  
\p
\v 38 Talasi Jesus failia wale li galona lia gi daulu la, daulu ka li dao ala te falua, ma te geli ratala Mata ka kwaloa Jesus fala 'i luma lia.  
\v 39 Ma geli fae lia Mary ka gwauru garania 'aela Aofia Jesus, ma ka fafurono 'ala fala falalauna Jesus gi.  
\v 40 Ma malatala Mata ka boesia sulia 'i lia mola kae taua galona 'i luma gi sui. Ma ka la mae 'i so'ela Jesus, ka sae 'uri 'e fala, “Aofia, 'uri'e ma iko 'ali 'o malata 'abero mola sulia lia 'e galifae lau 'e aalu lau mola laka taua galona 'e gi sui talifili lau? 'O ilia fala 'ali 'e la mae ka kwairanai lou agu!”   
\p
\v 41 Ma Aofia ka olisi 'uri 'e ala, “Mata, 'o malata kwaikirori ma malatamu ka boesi 'o sulia 'are afula gi.  
\v 42 Wasua ma teke me 'are mola 'e 'ilitoa. Mary 'e filia 'are 'ilitoa, ma 'e 'ato ta ioli ka sakea faasia.”   
\c 11  
\s1 Jesus 'e faalalau sulia foana  
\r (Matthew 6:9-13; 7:7-11)  
\p
\v 1 Ala na fe atoa, Jesus kae foa 'ala, ala na lifi. Ma talasi 'e foa ka sui mola, na wale ala wale li galona lia gi ka sae 'uri 'e fala, “Aofia, 'o faalalau 'ameulu 'alia foana, malaa ba John 'e faalalau lou wale li galona lia gi 'alia foana li.”   
\p
\v 2 Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Talasi 'amu kae foa, 'amu ka sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Mama,  
\q1 'Ami oga ioli sui ka fabaelaa ratamu, sulia 'e abu rasua.  
\q1 Dao mae 'alia 'ilitoana 'o fafia maurinala ioli sui.   
\q1
\v 3 Ma 'o kwatea famami fana 'e totoli 'amami sulia atoa gi li.   
\q1
\v 4 Ma ko kwailufa 'alia ta'ana 'ami gi, malaa lou 'ami kwailufa 'alia ta'ana ioli 'e tauda ami gi sui.  
\q1 Ma ikoso lugatae 'ami fala ilitoona 'ali liufi 'ami.’”   
\p
\v 5 Ma Jesus ka sae 'alia te tarifulaana 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Ala ta ioli amoulu 'e la 'i so'ela wale kwaima lia 'i luma lia matoula boni, ma ka sae 'uri 'e fala, ‘Walekwaima lau, 'o kwatea ga mae ta olu tofui berete fagu,  
\v 6 sulia te wale kwaima lau, 'e io io mae ala na falua tatau, ma ka dao mae 'i soegu. Wasua ma iko 'ali lau too ala ta fana 'ali lau kwatea fala.’  
\v 7 Ma wale kwaima fo 'o 'i laola luma li ka sae 'uri 'e, ‘'O ala faa 'aberosinagu! Mala luma 'e folo lo, ma wela lau gi meulu ka mo'osu sui lo. 'E 'ato 'ali lau tatae lou fala kwatenala ta 'are famu.’  
\v 8 Laka ilia famoulu, wasua 'ala iko 'ali oga taunala ta 'are, ala wale fo ka suga, ma ka galo 'ala ala suganaa, wale fo 'i laola luma li, kae tatae ma kae kwatea 'are 'e ogada gi sui. Ma iko 'ali 'e taua 'i osiala wale fo wale kwaima lia, ma sulia 'e 'itoli suga mola 'ala.  
\v 9 'Are la laka ilia famoulu. 'Amu ka suga ala God 'ali 'amu sakea 'are 'amu suga 'afida gi. 'Amu ka lio 'afia 'are 'amu boboo fai gi ala God, ma 'i lia kae rana 'amiu 'ali 'amu darida. 'Amu ka kidikidi ala mala luma, ma God kae tafa famiu.  
\v 10 Sulia ioli gera suga ala God gi, gera kae sakea 'are gera sugaada gi. Ma ioli gera lio 'afia 'are gera boboo fai gi ala God, gera kae darida. Ma ioli gera kidikidi ala mala luma li, God kae tafa fada.   
\p
\v 11 “'Uri 'e ma, ite amoulu mama gi, ala wela 'o ka sugaa lode ia, ko kwatea 'amua fe wa fala?  
\v 12 Ma ala wela 'o 'e sugaa ta ekela karai, ko kwatea 'amua ta farifari fala? 'E iko!  
\v 13 Sui ala 'i 'amiu ioli ta'a gi, 'amu saiala kwatenala 'are 'oka gi fala wela 'amiu gi. Ma Mama 'amiu 'i nali, 'i lia 'e 'oka ka tasa rasua liufi 'amiu. 'Urifo 'i lia kae kwatea Alo ala God fala ioli gera suga lia 'afia gi!”   
\s1 Jesus failia Saetan  
\r (Matthew 12:2-30; Mark 3:20-27)  
\p
\v 14 Ala na talasi, Jesus 'e balia te aloe 'are ta'a faasia te wale fokala 'e 'ato. Ma talasi aloe 'are ta'a fo 'e tafi faasia, wale fo ka sae lo. Ma alae ioli afula gera logo 'i lififo gi li, gera ka 'afero.  
\v 15 Ma nali ioli ada gera ka sae 'uri 'e, “Jesus 'e balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala Saetan, 'ilito'ola aloe 'are ta'a.”\f + \fr 11:15 \ft Na ratae 'are lou 'ala Satan fo Bielsebul\f*   
\p
\v 16 Ma nali ioli ada, gera oga geraka mailitonala Jesus. Ma gera ka sugaa 'uri 'ali 'e fulia ta 'are mama'ala, 'ali fatailia 'e too ala nanatana faasia God.  
\v 17 Ma sulia Jesus 'e sai mola 'ala ala malatada, ka sae 'uri 'e fada, “Ala ioli 'i laola ta falua ba'ela gera kwalaa mola 'i matanadaulu 'i taladaulu, 'urila falua ba'ela fo kae tagalae lo. Ma ala wale failia wateu, ma wela lia gi, daulu kwalaa 'i matanadaulu 'i taladaulu, 'e 'ato 'ali daulu io ruru.  
\v 18 Ma 'ilitoana Saetan 'e 'urifo lou. Ala Saetan kae kwalaa failia ioli gera la sulia gi, 'urila gera kae tagalae kwailiu mola. Lau ilia 'are 'e gi, dunala 'amu ilia lau balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala Saetan.  
\v 19 'Amu iilia lau balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala Saetan. 'Urilali ma nanatana ite fo nali wale li galona 'amoulu gera balia aloe 'are ta'a gi 'alia? Saetan? 'E iko! Sulia 'are fo gi, 'e fatailia lia 'e 'amu rero.  
\v 20 Lau balia aloe 'are ta'a gi 'alia nanatanala God. Ma ka fatailia famiu lia 'e 'ilitoanala God fafia ioli 'e dao garani lo mae amiu.”   
\p
\v 21 Jesus ka sae lou sulia te tarifulaana 'uri 'e, “Ala ta wale ramo kae rerei 'alia 'are li kwalaana lia gi, ma ka lio folo 'oka bolosia luma lia, 'e 'ato ta wale ka belia 'are lia gi 'i laola luma lia.  
\v 22 Ma ala ta wale 'e nanata ka li liufia lou 'e la mae, ma ka kwalaa failia, ma ka liufi lia, wale la kae sake sui lo 'are li kwalaana lia gi lia 'e fitoo ali, ma ka tolinia sui lo 'are lia gi sui ala wale kwaima lia gi.   
\p
\v 23 “Ma ite iko 'ali dona buri agu, 'i lia malimae lau. Ma ite iko 'ali kwairanai agu fala logosinala mae ioli 'i so'ela God, 'i lia kae tagalailia ioli faasia God.”   
\s1 Olinala mae aloe 'are ta'a  
\r (Matthew 12:43-45)  
\p
\v 24 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Talasi gera balia aloe 'are ta'a ka laa faasia ta ioli, ka liliu 'i laola lifi kwasila, ma ka lio 'afia ta lifi 'uri 'ali 'e io lou ai. Ma ala 'e liolio ma ka iko lo, kae malata 'uri 'e, ‘Lakae oli fala ioli ba lau ioio mae ala 'i lao ma laka la mae faasia.’  
\v 25 Ala talasi 'e oli mae ka dao, ka lesia ioli ba 'e kwaga, ma ka farada lo maurinala sui.  
\v 26 Talasi 'e lesia 'e 'urifo, ka oli ma ka talaia lou mae na fiu aloe 'are gera ta'a ka ba'ela liufia 'i lia, gera ka la mae ma gera ka io lo 'i laola ioli fo. Ala talasi fo, ionala ioli fo ka bi ta'a ka liufia lo 'i lao.”   
\s1 Babalafena kwalaimoki  
\p
\v 27 Talasi Jesus 'e ilia 'are fo gi fada, te geli 'i laola logona fo li ka akwa 'uri 'e, “Geli 'e fafuta 'o ma ka fasusu 'o lo 'e babalafe ka tasa.”   
\p
\v 28 Ma, Jesus 'e olisia ka sae 'uri 'e, “Kwalaimoki rasua. Wasua ma ioli 'e gera ronoa saenala God, ma gera ka tau sulia gi, 'i gera lo gera babalafe ka tasa.”   
\s1 Ioli gi gera oga Jesus ka fulia tali 'are mama'ala  
\r (Matthew 12:38-42)  
\p
\v 29 Ma talasi ioli afula gera logo galia mae Jesus, 'i lia ka sae 'uri 'e fada, “'I 'amiu ului ioli 'e, 'i 'amiu ului ioli ta'a. Sulia 'amu oga lesinala ta 'are mama'ala kae fatailia nanatanala God, wasua ma 'e 'ato famiu fala lesinai. 'Amu kae lesia mola 'amiu 'are mama'ala malaa 'are ba 'e fuli fala profet Jona li.\f + \fr 11:29 \ft Lesia Matthew 1240:40\f*  
\v 30 'Are 'e fuli fala Jona, 'e malaa na totofo 'e fatailia fala ioli 'i Ninifa gi 'i lia 'e la mae faasia God. 'Are kae fuli fagu 'e malaa na totofo 'e fatailia lou lia 'e God 'e kwate 'e lau mae, Wela Wale li, fala ioli ala talasi 'e li.  
\v 31 Ma ala atoa God kae loko kwaikwaina fala ioli li, geli ba 'e 'ilitoa ala falua 'i Siba, kae tatae, ma kae fatailia ta'ana 'amiu gi ioli ala uului ioli 'e li, sulia abulonamiu 'e rero rasua. 'I lia 'e la tatau mae faasia suinala fofola wado fala rononala liotoo Solomon. Ma, 'i lau, te wale 'e lau 'ilitoa ka tasa liufia Solomon, lau io 'i lifi'e 'i tara'ela, ma iko 'ali 'amu rono mola suli lau.  
\v 32 Ka malaa lou ala atoa God kae loko kwaikwaina fala ioli li, ioli 'i Ninifa gi gera kae fatailia ta'ana 'amiu gi, sulia gera bulusi sui faasia rerona gera gi, talasi gera ronoa faatalona Jona fada. Ma 'i lau te wale 'ilitoa ka liufia rasua Jona, lau io 'i lifi 'e talasi 'e, ma iko 'ali 'amu bulusi mola.”   
\s1 Faalalauna Jesus 'e malaa fe ulu  
\r (Matthew 5:15; 6:22-23)  
\p
\v 33 Jesus ka sae 'uri 'e, “Iko ta ioli 'ali fakwarua fe ulu, ma ka faagwaa 'ala ka alua 'i malula ta dako. Talasi 'e fakwarua fe ulu ka sui ka alua lo ala lifi fala fakwaru ulu na li, 'ali ta ioli 'e ruu mae 'i laola luma, 'e saiala lesinala madakwanai.  
\v 34 Ala iko 'ali 'o lesia madakwana 'e, maamu 'e ta'a, ma 'o io mola 'amua 'i laola maerodo. Ala maamu ka 'oka ko io 'i laola madakwana 'e, sulia maamu 'e dau talaia madakwana fala 'i laola rabemu.  
\v 35 'Amu ka madafi 'amiu ala 'amu barasi 'alia madakwana lau, 'i laola manomiu 'e rodo.  
\v 36 Ala 'amu fonu 'alia madakwa na, iko lo ta gula lou ala rabemiu 'e bolosia madakwa na, 'urifo ka malaa 'amu io ala lifi ulu 'e kwaru ai.”   
\s1 Jesus 'e balufia Farasi gi failia wale li falalauna gi  
\r (Matthew 23:1-36; Mark 12:38-40)  
\p
\v 37 Ala talasi Jesus 'e alaa ka sui lo, te wale ala Farasi gi li ka kwaloa fala fana na 'i luma ala. Jesus ka la failia, ma ka fana failia.  
\v 38 Ma Farasi fo ka 'afero rasua, sulia 'e lesia Jesus iko 'ali saua mola limala ka bi fana.  
\v 39 Ma Aofia Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'I 'amiu Farasi gi, 'amu malata booboo rasua fala saunala 'i maluma ala teu li gou gi, failia 'are li fana 'amiu gi. Wasua ma, 'i laola manomiu 'e fonu 'alia 'are ta'a gi sui.  
\v 40 Moulu kwekwe'ela rasua! God 'e raunailia gula 'i maluma ala 'are gi li sui, 'i lia lou 'e raunailia 'i laola 'are gi.  
\v 41 'Amu ka kwatea 'are 'i laola teu li gou 'amiu gi li failia 'are 'i laola 'are li fana 'amiu gi li fala ioli siofa gi, 'ali 'are 'amiu gi sui ka kwaga 'i maala God.   
\p
\v 42 “Ta'ana famiu Farasi gi, sulia 'amu kwatea mola fala God na gula ala tanafulula fana ala fana 'amu fasia 'i laola raku 'amiu gi li. Wasua ma, iko 'ali amu malata 'abero mola fala faradanala iona 'amiu gi failia iolimiu, ma kwaimana 'amiu fala God. 'E 'oka 'amu ka taua 'are wawade malaa kwatenala tanafulula fana 'amiu gi fala God, wasua ma 'amu ka malata tonala lou 'are ba'ela ala kwaimana ala God, failia ioli ala falua 'amiu gi li sui.   
\p
\v 43 “Ta'ana famiu Farasi gi, sulia talasi 'amu la 'i laola luma fala foana li, 'amu oga gwauruna ala lifi li gwauru 'ala wale 'ilitoa gi li. Ma talasi 'amu la 'i maala uusina gi li, 'amu oga ioli gi gera ka fa'ilitoa 'amiu.  
\v 44 Ta'ana famiu Farasi gi, sulia 'amu malaa gigiluna ala ioli mae iko 'ali gera 'uia ta fourara 'i fofola, ma talasi ioli gi gera liu 'i fofola, iko 'ali gera lio raea lia 'are si'ina ma ka wa'a 'e io 'i laola.”   
\p
\v 45 Sui te wale falalau ala takili ka sae 'uri 'e, “Waleli Falalauna, talasi 'o sae 'urifo, 'o sae fafuta'a 'ameulu lo fo.”   
\p
\v 46 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Ta'ana famiu waleli falalauna ala taki gi li, sulia 'amu raunailia taki 'ato afula gi fala ioli, ma ka 'ato rasua fada fala ronosulinali, ma iko 'ali 'amu kwairanai ada.  
\v 47 Ta'ana lou famiu, sulia 'amu faakwaga fofola bao profet gi li ka lio 'oka rasua, profet ba koko 'ualo 'amiu gi gera raunida gi.  
\v 48 'Are 'e gi, 'e fatailia 'amu alafafia tauna ta'a fo koko 'ualo 'amiu gi gera tauda ada. Sulia gera raunida, ma 'amu ka raunailia gigiluna gi fada.  
\v 49 Ma 'i osiala me 'are fo, God ala liotoo lia 'e sae 'uri 'e, ‘Lakae kwatea ko profet gi, failia wale li lifurono gi fada, wasua ma gera raunia nali ai ada, ma gera ka malakwaita lou ala nali ai ada.’  
\v 50 Sulia 'e 'urifo, gerakae loko kwaikwaina fala uului ioli ala talasi 'e li fafia rauninala profet gi, fuli lo mae ala etanala fofola wado.  
\v 51 Fuli mae ala maenala Ebol la la ka dao ala maenala Sekaraea\f + \fr 11:51 \ft Ebol wale rada etaeta gera raunia 'i laola Alafuuna 'Ualo li. Ma Sekaraea wale rada fafu'isi gera raunia lou 'i laola Alafuuna 'Ualo li.\f* wale ba gera raunia 'i laola Luma Abu God, 'i matanala 'ere fau failia lifi abu li. 'Are kwalaimoki 'e la kae ilia famiu, gera kae loko kwaikwaina ala uului ioli ala talasi 'e li fafia maenala wale fo gi.   
\p
\v 52 “Ta'ana famiu waleli falalauna ala taki gi li, sulia 'amu faagwaa kwalaimokina God, 'ali ioli gi ikoso saiai. Iko 'ali 'amu fakwalaimoki mola ai, ma 'amu ka bolosia ioli faasia saina ai.”   
\p
\v 53 Ma talasi Jesus 'e la lo faasia falua fo li, wale falalau ala taki gi li, failia Farasi gi, gera ka fuli'ae fala sae fafuta'a nala, ma gera ka soilidia 'are afula gi ala.  
\v 54 Ma gera ka maili fala kotofinala Jesus fala daona tonala ta me 'are rero kae iilia.   
\c 12  
\s1 Falalauna sulia 'asa na li  
\r (Matthew 10:26-27)  
\p
\v 1 Ala talasi fo lou, logonae ioli ba'ela, 'e totolia ta barae to'oli ioli gera logo mae fala rononala Jesus. Logonae ioli ba'ela fo gera afula rasua geraka urida 'i talada lo. 'I lao ala Jesus ka alaa fala logonae ioli ba'ela fo, 'e etae sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “'Amu ka madafi 'amiu faasia ronona sulia malatae wale ta'a Farasi gi li, sulia 'i gera ioli 'asa gi.  
\v 2 Ta taa wale 'asa 'e faagwaa, God kae fatailia. Ma 'are agwaagwa gi, gerakae sai lou ali.  
\v 3 Ma ta taa 'amu iilia 'i laola mae rodo, gera kae ronoa 'i laola dani teetee. Ma ta taa 'amu nurunuru 'alia 'i laola aninala ta ioli ala ta lifi alu talifili 'amoroa, gera kae faronoa 'alia fala ioli gi sui 'ali geraka rono abitakwa ai.”   
\s1 God talifilia mola 'amu ka maulia  
\r (Matthew 10:28-33; 12:32; 10:19-20)  
\p
\v 4 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae ilia famoulu wale kwaima lau gi, ikoso 'ali 'amu maulia ta ioli kae raunia rabemiu, ma 'i burila ikoso gera taua mola ta 'are ta'a ala manomiu.  
\v 5 Wasua ma la kae fatailia famoulu wale 'amu ka maulia, 'amu ka maulia God. Sulia 'i lia lo 'e saiala ka raunia rabemiu, ma 'e too lou ala nanatana fala taasinala manomiu 'i laola lifi li malakwaitana. 'Eo, laka ilia lou famoulu, God talifilia mola moulu ka maulia.   
\p
\v 6 “Lima fe suri gi, gera foli 'alida mola fala rua me seleni wawade gi. Wasua fe suri gi gera ka wawade 'ada, God iko 'ali bulono mola 'ali ta ai ada.  
\v 7 Ifu ala gwaumiu gi wasua, God sai mola 'ala ali sui. 'Are la fo ikoso 'ali 'amu mau, sulia God 'e malata ba'ela ala ioli ka liufia fe malu afula 'e gi.”   
\p
\v 8 Sui Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae ilia famoulu, ala ta ioli 'e iili tafanailia 'i lao ala ioli 'i lia wale li galona lau, 'urila 'i lau, Wela Wale li wasua, lakae iili tafanailia lou 'i lao ala eniselo God gi.  
\v 9 Ma ala ta ioli ka tofe fafi lau 'i maala ioli, lakae tofe lou fafia ioli la 'i maala eniselo God gi.   
\p
\v 10 “Ma ala ta ioli ka sae fafuta'a lau, God saiala ka kwailufa mola 'ala 'alia. Wasua ma ala ta ioli ka sae fafuta'a galona Alo ala God, 'ato rasua 'ali God kwailufa ala ioli la.   
\p
\v 11 “Ma gera kae sake 'amiu fala lokokwaikwaina famiu 'i laola luma fala foana gi li 'o ma 'i lao ala wale 'ilitoa gi. Ala talasi fo, ikoso 'amu mau, ma ikoso 'amu malata booboo fala ta alaana 'utaa 'amu kae iilia, ma 'amu kae olisi gera 'alia.  
\v 12 Sulia talasi fo, Alo ala God kae faalalau 'amiu 'alia 'are 'amu kae ilida gi.”   
\s1 Tarifulaana sulia wale too 'are gwaula 'e bali li  
\p
\v 13 Te wale 'i laola logona fo li, 'e sae 'uri 'e fala Jesus, “Waleli Falalauna, 'o ilia fala ai 'i lao agu ka tolinia too 'arena mama 'ameroa 'e tafisia fameroa gi.”   
\p
\v 14 Ma Jesus ka olisia 'uri 'e, “Wale 'e, ite 'e kwatea nanatana fagu fala lokomalatana fala tolininala 'are 'i matanamoroa gi?”  
\v 15 Maka sae 'uri 'e fada sui, “'Amu ka malata 'oka, taufasia 'amu fana'ete. Sulia maurina kwalaimoki ioli li iko lou bata 'o ma too 'arena lia gi.”   
\p
\v 16 'Urifo Jesus ka sae 'alia tarifulaana fada 'uri 'e, “Te wale too 'are 'e too ala te wado 'oka ka fasi 'are 'i laola, ma ka fisu 'are 'oka afula ala 'are 'e fasida 'i laola gi.  
\v 17 Ma ka io ka malata 'ala sulia 'i talala ma ka sae 'uri 'e, ‘Taa lakae taua? Sulia iko 'ali lau too lo ala ta lifi fala alu golinala 'are lau gi.  
\v 18 Lakae tau 'uri 'e, lakae osia babala 'e la kae lologosi 'are 'i laola ka sui, laka raunailia lou tali babala fa'alu 'e ba'ela liufia. Ma laka bi golia mae fuae 'are lau gi failia tali 'are lou 'i lifi'e.  
\v 19 Sui laka bi sae 'uri 'e fagu 'i talagu, 'Oilakina rasua famu! 'O too lo ala 'are 'oka afula 'o ogada 'e totolia fe nali afula gi li. 'O io ko 'asu'asu 'ae lo 'amua! 'O fana 'oka 'amua, ma ko gou 'amua, ma ko taua lo 'are fala fababalafenala maurinamu gi.’  
\v 20 Wasua ma, God 'e sae 'uri 'e fala, ‘Me kwe li 'o! 'I laola fe boni 'e 'i tara'ela lo 'e koe mae, ma ikoso saiala ite kae too ala 'are 'e 'o golida famu 'i talamu gi?’”   
\p
\v 21 Ma Jesus ka faasuia falalauna fo 'uri 'e, “Kae fuli lou 'urifo fala ioli gera goli 'are fada 'i talada gi, wasua ma 'i maala God gera siofa rasua.”   
\s1 Fitoo ala God  
\r (Matthew 6:25-34)  
\p
\v 22 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Lakae ilia famoulu, ikoso 'ali 'amu malata boesi 'amiu sulia taa 'amu kae 'ania, ma taa 'amu kae toro 'alia fafia rabemiu.  
\v 23 Sulia maurina 'e, 'e 'oka ka tasa liufia fana, ma rabe 'e 'e 'oka ka tasa liufia toro.  
\v 24 Lesia fe malu gi, iko 'ali gera malata boesida mola sulia galona ala ta raku. Ma iko 'ali gera fisua mola ta fana, ma iko 'ali gera raunailia mola ta babala fala alu fana na. Wasua ma God 'e ranolida mola 'ala. Ma God 'e lio ba'ela rasua amiu ka liufia fe malu gi. Lia fo, God kae ranoli 'amiu mola 'ala.   
\p
\v 25 “Wasua 'amu ka malata boesi 'amiu sulia maurinamiu 'e 'ato rasua 'ali 'amu ka taua manomiu ka ke tekwa wawade lou.  
\v 26 Ma ala iko 'ali 'amu totolia mola taunala ta keme 'are fala faatekwanala manomiu, 'utaa 'e 'amu ka malata boesi 'amiu sulia 'are mamata gi?   
\p
\v 27 “Moulu lesia ga taganala 'ai 'e gera taga afola gi. 'E iko 'ali gera galo mola, ma iko 'ali gera raunailia mola ta toro ada. Ma laka iilia famoulu, gera lio kwana ka tasa liufia toro Solomon walelitalona 'e ruufida gi.  
\v 28 Ma taganala 'ai gi gera io mola sulia keme talasi dodoko, ma gera ka taasi lou 'alida 'i laola dunaa. Ka 'urifo wasua 'ala, God 'e faaruufida 'alia 'are 'oka gi. 'Uri 'e ma 'amu fitala 'uria God ikoso faatoro 'amiu? Fitoona 'amiu gi 'e wawade.   
\p
\v 29 “Ma ikoso 'ali 'amu malata boesi 'amiu sulia taa 'amu kae 'ania, ma taa 'amu kae goufia.  
\v 30 Sulia ioli gera io tatau faasia God gi lo gera saiala malata boesinada sulia 'are fo gi. Ma 'i 'amoulu, Mama 'amoulu 'e sai sui lo ala lia 'amu boboo fala 'are fo gi li.  
\v 31 'Amu ka malata mola sulia maurina 'e God 'e 'ilitoa fafia, ma 'i lia ka kwatea 'are 'amu booboo fai gi famiu.”   
\s1 Faalalauna sulia too 'arena 'i nali li  
\r (Matthew 6:19-21)  
\p
\v 32 Sui Jesus ka sae lou 'uri 'e, “'I 'amoulu ioli lau gi, wasua 'amu ka malaa sipsip wawade gi, ikoso 'amu mau sulia God Mama 'amiu, 'e babalafe rasua fala kwatenala 'ilitoana lia famiu.  
\v 33 'Amu ka foli 'alia 'are 'amiu gi, ma 'amu ka kwatea bata ai fala ioli siofa gi. Ala 'amu tau 'urifo, 'amu kae too ala 'ite ba'ela fala goli batana gi li 'i nali lifi 'e 'ato ka furafura. 'Amu alu golia too 'arena 'amiu gi 'i nali, ala lifi 'e 'ato 'ali gera kae faasuia, ma lifi wale belibeli gi ikoso dao ai, ma iko ta sula fali fafuta'ada.  
\v 34 Sulia talasi too 'arena 'amiu 'e io 'i nali, manomiu 'e toli tegula lo fala 'i nali. Ma talasi too 'arena 'amiu 'e io 'i laola molagali li, manomiu ka toli tegula lo fala 'are 'i laola molagali gi li.   
\s1 Wale galona gi 'amu ka liolio  
\p
\v 35 “'Amu ka io li liolio maasia ta taa 'e kae dao mae. Ma 'amu ka rufia toro 'amiu gi, ma 'amu ka fakwarua ulu 'amiu gi,  
\v 36 malaa lo wale li galona gera maasia wale 'ilitoa gera kae oli mae faasia ta fanana ala araaraina li. Talasi 'e dao mae ma ka kidikidi, nainali mola geraka tafalia lo maala luma fala.  
\v 37 'Oilakina fala wale li galona fo gi ala wale 'ilitoa gera 'e dao tonada, ma gera ada mola 'ada 'ua, ma gera maasia ala talasi 'e oli mae ai. Lakae ilia 'are kwalaimoki famoulu, 'i lia kae rerei, ma ka fagwauruda sui, ma ka ranolida.  
\v 38 'Oilakina fada ala 'e dao tonada gera kwaimamali, ala kae dao lo mae matoula boni, 'o ma malui boni 'i 'ofaedani!   
\p
\v 39 “Ma moulu ka malata tonala 'are 'e, ala wale ala luma 'e saiala talasi wale belibeli kae dao mae ai, 'e 'ato fala wale belibeli 'ali ruu 'i laola luma lia.  
\v 40 'I 'amoulu lou, moulu ka io li kwaimamali maasi lau, Wela Wale li. Lakae dao mae ala talasi 'amu fia ikoso 'ali lau dao mae ai.”   
\s1 Tarifulaana sulia rua wale galona gi  
\r (Matthew 24:45-51)  
\p
\v 41 Peter ka sae 'uri 'e, “Aofia. 'Uri'e ma 'o ilia tarifulaana 'e fameulu mola 'e, 'o ma fala ioli gi sui?”   
\p
\v 42 Aofia ka olisia 'uri 'e, “'Amu kae malaa wale galona 'e liotoo ma ka galo rada. Ma arai ba'ela ka alua ka lio sulia wale li galona gi sui, ma ka kwatea fana fada ala talasi fala kwate fana na 'ada li.  
\v 43 Ma 'oilakina fala wale galona fo ala wale ba'ela lia 'e dao tonala, ma 'e taua 'are fo gi ala talasi 'e dao mae 'i luma lia li!  
\v 44 Lakae ilia 'are kwalaimoki famoulu, wale ba'ela fo kae alua 'i lia kae lio sulia 'are lia gi sui.  
\v 45 Wasua ma, kae ta'a rasua ala wale galona fo ka malata 'uri 'e li, ‘Wale ba'ela lau, daonala mae 'e tatau 'ua,’ ma ka fuli'ae fala kwainala wale li galona gi, failia geli li galona gi, ma ka io li fana lo 'ala ma ka gou mala kwe lo 'ala la la gwaula ka lulumui lo.  
\v 46 Sui ma wale ba'ela ka dao mae ala na fe atoa 'e iko 'ali kwaimamali ai, ma ala talasi lia 'e raria lou. Wale ba'ela kae kwatea kwaikwaina 'afaa fala, ma kae alua ala lifi fala ioli iko 'ali gera fakwalaimoki gi.   
\p
\v 47 “Wale galona 'e saiala 'are wale ba'ela lia 'e oga ka taua, wasua ma iko 'ali rerei ma iko 'ali taua mola 'are fo wale ba'ela 'e oga, gerakae kwatea kwaikwaina ba'ela fala.  
\v 48 Ma wale li galona fo iko 'ali 'e saiala 'are wale ba'ela lia 'e oga, ma ka taua 'are totolia geraka rabusia fafia, gera kae kwatea me kwaikwaina wawade mola fala.  
\p “Ala God 'e kwate afula ala 'are fala ta ioli, God 'e oga ioli la ka olifae afula lou ala 'are gi fala. Ma ala God 'e kwatea 'are afula rasua gi fala ta ioli, 'e oga lou 'are afula rasua gi faasia ioli la.”   
\s1 Keta na 'i osiala fakwalaimoki nala Jesus  
\r (Matthew 10:34-36)  
\p
\v 49 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lau la mae fala 'agofinala molagali, ma lau oga dunaa 'e 'ali fuli 'ae ka 'ago lo!  
\v 50 Lakae ruu 'i laola famalifiina ba'ela rasua 'e malaa talasi ioli 'e wawalo 'i laola kwai ala siuabunali. Lau malata nanata fai 'alia siuabuna 'e ala famalifiina ba'ela fo li ka ali'afu lo!  
\v 51 'Uri'e ma 'amu fia 'uri lau dao mae failia aroarona 'i laola molagali? 'E iko! Lau dao mae failia tolini na.  
\v 52 'E eta ala talasi 'e ka la 'alaa, luma lima ioli gi gera io 'i laola, gera kae tolini gera 'i osiagu. Olu ioli gi ala ta gula, ma rua ioli gi ala na gula.  
\v 53 Mama gi gera kae olisusu failia ulufa'alu gera gi, ma ulufa'alu gi gera kae olisusu failia mama gera gi. Ma teite gi gera kae olisusu failia ulao gera gi, ma ulao gi gera kae olisusu failia teite gera gi. Ma funo geli gi gera kae olisusu failia geli funao gera gi, ma geli funao gi gera ka olisusu failia funo geli gera gi.”   
\s1 Ioli 'e raria kwalaimokinala galona Jesus gi  
\r (Matthew 16:2-3)  
\p
\v 54 Jesus ka sae lou fala logonae ioli ba'ela fo 'uri 'e, “Ala 'amu lesia me dasa gi gera rae mae faasia sunala da'afi, 'amu ka sailoai uta kae too. Ma kae too kwalaimoki lo.  
\v 55 Ma ala oru 'e rae mae, 'amu ka sai lou ai lia kae 'ago'ago. Ma kae 'ago'ago kwalaimoki lo.  
\v 56 'I 'amiu ioli 'asa gi! Sulia 'amu saiala lesinala 'i laola raloo failia molagali, wasua ma iko 'ali 'amu lio raea 'are God 'e fulia ala talasi 'e gi li.”   
\s1 'O farada 'o failia God  
\r (Matthew 5:25-26)  
\p
\v 57 Jesus 'e alaa lou ka sae 'uri 'e, “'Uta iko 'ali 'amu filia 'are rada gi fala taunali?  
\v 58 Ala ta wale kae sake 'o fala tolinimalata na, 'i lao ala mora ka alaa 'i laola tolinimalata na, ko mailia tonala faradanala 'are gi 'i matanamoroa. Suli ala ikoso 'ali 'o tau 'urifo, ma 'i lia ka sake'o 'i so'ela wale tolinimalata gi, ma 'i burila ka loko kwaikwaina famu, 'i lia kae kwate 'o lou fala wale firi ioli gi, ma wale firi ioli gi gera ka alu 'o 'i laola raraa.  
\v 59 Ma laka iilia famiu, ala 'e 'urifo, 'e 'ato rasua 'ali 'o latafa faasia raraa, lala ko kwatea bata 'isi'isi 'e totolia kwaikwaina 'o gi li.”   
\c 13  
\s1 Bulusi faasia ta'ana, ala ka iko koe mae  
\p
\v 1 Ma ala talasi fo lou, nali ioli gera io 'i lififo, gera faronoa Jesus 'alia wale faasia 'i Galili gi lia Paelat 'e raunida, talasi gera foasi God gi.  
\v 2 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “'Uta? Sulia gera raunia alae ioli fo gera ka mae 'urifo, 'amu fia 'uria ta'ana gera gi 'e ba'ela ka liufia ioli Galili gi sui?  
\v 3 'E iko! Ma laka iilia famiu, ala iko 'ali 'amu bulusi faasia ta'ana 'amiu gi, 'i 'amiu sui 'amu kae mae lou malaa 'i gera.  
\v 4 'Amu malata 'utaa sulia akwala wala kwalu ioli ba 'i laola falua 'i Saelom luma ba'ela 'e toli fafida, ma gera ka mae sui? 'Uri'e ma, 'amu fia 'uri 'are fo 'e fatailia 'i gera ioli ta'a gi, ka liufia ioli gera io 'i laola falua 'i Jerusalem gi li?  
\v 5 'E iko! Lakae iilia famoulu, ala iko 'ali 'amu bulusi faasia ta'ana 'amiu gi, 'i 'amiu sui 'amu kae mae lou malaa 'i gera.”   
\s1 Tarifulaana sulia 'ai figi 'e 'isi  
\p
\v 6 Sui Jesus ka alaa fada 'alia tarifulaana 'uri 'e, “Te wale 'e fasia te 'ai gera soia 'alia figi li 'i laola raku lia. Ala na talasi, 'e la ma ka lio 'afia tali fuae 'are 'i gwaula 'ai fo, ma iko 'ali lesia mola ta fuae 'are ai.  
\v 7 Ma ka sae 'uri 'e fala wale 'e galo 'i laola raku lia li, ‘Lesia ga, olu fe nali gi lau liolio mae 'afia fuae 'are gi, ma iko 'ali lau lesia mola ta fuae 'are ai. 'Uri 'e 'o tofua lo 'amua! Iko 'ali totolia 'ali 'e io bolosia mola 'ala wado faasia galona gi?’  
\v 8 Wasua ma ioli galona fo 'e olisia ka sae 'uri 'e, ‘Arai, 'o ala'alia 'ai 'e ka io ga 'ala sulia ta teke fe nali lou. Lakae 'eli galia, ma lakae alua naela buluka 'i 'aela, 'ali ka fa'oka wado 'e.  
\v 9 Ma ala 'ai 'e ka funu 'alia fuae 'are gi ala fe nali lo ba mae, 'e 'oka. Ma ala ka iko, ko tofua lo 'amua.’”   
\s1 Jesus 'e guraa te geli ala Sabat atoa ala mamalona li  
\p
\v 10 Ala te Sabat atoa ala mamalona li, Jesus 'e faalalau 'i laola te luma fala foana li.  
\v 11 Ma te geli 'e io 'i lififo aloe 'are ta'a 'e kokia sulila fofola ka bou, ma ka matai sulia akwala wala kwalu fe nali gi, ma iko 'ali totolia 'ali ka ura rada.  
\v 12 Ma talasi Jesus 'e lesia, ka soia mae 'i so'ela ka sae 'uri 'e fala, “'O 'akwaa lo faasia matai la 'e tau 'o.”  
\v 13 Ma ka alua limala 'i fofola sulila, ma ala talasi fo mola, geli fo ka tatae rada, ma ka batafea God.   
\p
\v 14 Ma talasi wale etaeta ala luma fala foana fo li, 'e lesia Jesus 'e taua 'are fo ala geli fo ala Sabat atoa ala mamalona li ka ogata'a rasua, ma ka sae 'uri 'e fala ioli lifi fo gi li, “Olo fe atoa gi fala taunala galona 'amiu gi. Ma ala atoa fo gi lou, 'amu ka la mae fala gurana. Ikoso 'ali 'amu la mae fala gurana ala Sabat atoa ala mamalona li.”   
\p
\v 15 Ma Aofia Jesus 'e olisia ka sae 'uri 'e, “'I 'amiu ioli 'asa gi! Sulia 'amu 'idufae taua mola 'amiu galona gi talasi 'amu tatalia buluka ma dongki 'amiu gi li, ma 'amu ka talaida fala kwai fala fagoufinada ala Sabat atoa ala mamalona li.  
\v 16 Ma geli 'e, 'i lia 'e futa lou ala kwalofa koko 'ualo gia Abraham, ma Saetan ka firi mae fafia 'alia matai na sulia akwala wala kwalu fe nali gi. Ma 'e 'oka laka guraa mataina 'e faasia ala atoa ala Sabat.”  
\v 17 Talasi Jesus 'e sae 'urifo, malimae lia gi gera ka 'eke rasua, ma ioli gi gera bi babalafe 'ada, sulia 'are li 'aferona gi Jesus 'e tauda.   
\s1 Rua tarifulaana gi  
\r (Matthew 13:31-33; Mark 4:30-32)  
\p
\v 18 Jesus 'e alaa lou ka sae 'uri 'e, “Lakae alaa lou sulia na 'u'ulu fali fatailia 'ilitoana God fafia ioli lia gi li.  
\v 19 'E 'uri 'e: Te wale 'e sakea fufuala 'ai wawade gera soia 'alia mastad, ma ka fasia 'i laola raku lia. Sui ka bulao mae, ma ka alua 'ai ba'ela, ma malu gi gera ka la mae, ma gera ka io, ma gera ka raunailia tatafe gera gi ala rarala 'ai fo.”   
\p
\v 20 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae alaa lou ko sulia na 'u'ulu fali fatailia 'ilitoana God fafia ioli lia gi li.  
\v 21 'E malaa ist wawade fala faa falenala berete te geli 'e sakea, ma ka dola failia flaoa afula, la la ka rufia sui suufau fo ka ubu ma ka fale.”   
\s1 Ioli afula ikoso gera mauri  
\r (Matthew 7:13-14, 21-23)  
\p
\v 22 Talasi Jesus 'e laa fala 'i Jerusalem, ka liu 'i laola mae falua ba'ela gi, failia mae falua wawade gi, ma ka faalalau ioli afula gi.  
\v 23 Ma te wale ka soilidia 'uri 'e, “Arai: 'Uri'e ma ta barae ioli mola God kae faamaurida?”  
\p Jesus 'e olisia ma ka sae 'uri 'e,  
\v 24 “Lakae ilia famiu, 'amu ka suusuu, 'ali 'amu ruu ala maala luma fo 'e susukudi 'e la fala 'i nali. Sulia ioli afula gerakae tau fala ruuna, ma 'e 'ato rasua fada sulia maala luma fo kae folo faasida.  
\v 25 Talasi wale ba'ela ala luma 'i nali kae tatae, ma kae folo bolosia maala luma li, 'amu kae ura 'i maluma, ma 'amu kae kidikidi ala maala luma, ma 'amu kae sae 'uri 'e, ‘Arai, 'o tafa ko famami.’ Wasua ma 'i lia kae olisi 'amiu ma kae sae 'uri 'e, ‘Iko 'ali lau sai amiu, ma iko 'ali lau saiala lifi 'amu la mae faasia.’  
\v 26 Sui 'amu kae olisi 'uri 'e ala, ‘'Ami fana fana fae 'o, ma 'ami ka gou gou lou fae 'o, ma ko faalalau 'i laola falua 'amami gi.’  
\v 27 Wasua ma 'i lia kae sae 'uri 'e, ‘'I 'amiu ioli ta'a gi, 'amu la tatau ko faasi lau. Iko 'ali lau sai amiu, ma iko 'ali lau saiala lifi 'amu la mae faasia.’   
\p
\v 28 “Ma talasi 'amu lesia Abraham, ma Aesak, ma Jakob, ma profet gi sui 'i laola 'Ilitoana God, ma God kae taasi 'amiu 'i maluma, 'amu kae kwaimalatai, 'amu kae ani, ma 'amu kae ogata'a failia 'ala niriniritaena ma giria nala lifomiu!  
\v 29 Ma ioli gi gerakae dao mae faasia tataenala da'afi, ma 'i sunala da'afi, ma faasia gwaula tolo, ma 'i 'aela tolo, ma gera kae logo ala fanana lobaa 'i laola 'Ilitoana God.  
\v 30 Sulia ioli gera fafu'isi ala talasi 'e gi li, gera kae etaeta 'i lao. Ma ioli gera etaeta 'i lao ala talasi 'e gi li, gera kae aliburi.”   
\s1 Kwaimana Jesus fala 'i Jerusalem  
\r (Matthew 23:37-39)  
\p
\v 31 Ala talasi fo, nali Farasi gera la mae 'i so'ela Jesus ma gera ka sae 'uri 'e fala, “'O laa faasia 'i lifi'e fala ta falua mamata, sulia Herod walelitalona 'e oga rasua ala rauninamu.”   
\p
\v 32 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Herod 'e malaa kui kwasi, sulia 'e koto rasua. Moulu lai iilia fala, 'i tara'ela failia 'i dani, lakae taua 'agua galona lau ala balinala aloe 'are ta'a gi li, ma guranala ioli matai gi. Ma ala olula fe atoa, laka bi faasuia galona lau gi.  
\v 33 Wasua, lakae dao tarosi lo 'agua fala 'i Jerusalem 'i tara'ela, ma 'i dani, ma fe atoa lo ba gi lou. Sulia iko 'ali rada 'ali gera raunia profet ala ta falua mamata, 'i Jerusalem mola.”   
\p
\v 34 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Ioli la Jerusalem 'e! 'I 'amiu ba 'amu 'uilae fau ala profet ba God 'e kerida mae famiu gi, ma 'amu ka raunida. Ala talasi afula lau oga 'amu ka la mae 'i soegu, 'ali lau lio suli 'amiu malaa karai 'e ofia kalela 'i malula 'aba'abala. Wasua ma iko 'ali 'amu oga mola.  
\v 35 Ma talasi 'e lo, God kae la faasi 'amiu, ma kae taasi faeburi lo 'alia falua 'amiu. Ma lakae iilia famiu, ikoso 'ali 'amu leesi lau lou, la la ka dao ala talasi 'amu kae sae 'uri 'e, ‘God 'o 'oilakitailia wale 'e la mae 'alia nanatana 'o li!’”\x + \xo 13:35 \xt Sam 118:26\x*   
\c 14  
\s1 Jesus 'e guraa te wale ala Sabat  
\p
\v 1 Ala te Sabat atoa ala mamalona li, Jesus 'e la ka fana ala luma te wale etaeta ala Farasi gi li. Ma talasi fo, wale gi gera ka liolio fala lesinala ta ta kae taua.  
\v 2 Ma te wale rua limalimala failia rua 'aela gera ubu rasua gi, 'e la mae 'i so'ela Jesus.  
\v 3 Ma Jesus ka soilidia Farasi gi failia waleli falalauna ala taki gi li 'uri 'e, “Taki gia gi 'e ala'alia gia ka guraa ta ioli matai ala Sabat, 'o ma iko?”   
\p
\v 4 Wasua ma iko 'ali gera ke olisia mola. Sui Jesus ka dau tonala wale matai fo, ma ka 'akwaa lo, ma Jesus ka ala'alia ka la lo 'ala.  
\v 5 Sui Jesus ka soilidida 'uri 'e, “'Uri'e ma ala ta wela 'o 'o ma ta buluka 'o, 'e toli 'i laola ta gilu ala Sabat atoa ala mamalona li, 'o saiai ko lafua mola 'amua?”   
\p
\v 6 Ma talasi Jesus 'e soilidi 'urifo li, iko ta ioli 'ali ke olisia mola.   
\p
\v 7 Ma talasi Jesus 'e lesia wale gi gera dao mae fala fana na, ma gera ka filia 'ada lifi 'ilitoa gi fala gwauruna ai, 'i lia ka sae 'alia tarifulaana fada 'uri 'e,  
\v 8 “Talasi ta ioli 'e suga 'o fala ta fanana ala araaraina li, ikoso gwauru ala lifi li gwaugwauru 'ala wale etaeta gi li, taufasia gera kwaloa lou ta wale 'e 'ilitoa ka ba'ela liufi 'o fala fanana la.  
\v 9 Ma ioli 'e kwalo 'amoroa mae ka dao, ma ka sae 'uri 'e famu, ‘'O tatae ga, 'ali wale 'e ka gwauru 'i lifila.’ 'Urifo ko bi 'eke rasua 'amua, sulia gera 'idu 'o ko gwauru lo ala lifi 'i fua fala ioli siofa gi li.  
\v 10 Talasi ta ioli 'e kwalo 'o, ko gwauru 'amua ala ta lifi 'i fua, ma talasi ioli 'e kwalo 'o mae 'e dao, 'i lia kae sae 'uri 'e famu, ‘Wale 'e, 'o 'idu mae fala ta lifi 'oka.’ 'Urifo, 'i lia ka faaba'ela 'o 'i maala ioli 'amu logo 'i lifila gi.  
\v 11 Sulia ioli 'e faaba'ela lia 'i talala, God kae fawawade lia. Ma ioli 'e fawawade lia 'i talala, God kae fabaelaa.”   
\p
\v 12 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale fo 'e raunailia fanana fo li, “Talasi 'o raunailia ta fanana, ikoso kwaloa mola mae kwaima 'o gi, failia iolifuta 'o gi, 'o ma ioli too'are gera io garani 'o gi. Sulia gera saiai gera kae raunailia ta fanana 'urifo lou, ma gera ka suga'o lou fala duunala soina 'o taua ada.  
\v 13 Talasi 'o raunailia ta fanana, 'o kwaloa ioli siofa gi, failia ioli 'aeda 'o ma limada mae gi, failia ioli maada ka koro gi.  
\v 14 Ala ko tau 'urifo, 'oilakina famu. Wasua ikoso gera duu famu, God kae duua famu, ala talasi ioli rada gi gera tatae lou faasia maena li.”   
\s1 Na tarifulaana sulia fanana 'i nali  
\r (Matthew 22:1-10)  
\p
\v 15 Ma talasi fo, te wale ala alae ioli gera io fala fanana li, 'e ronoa 'are Jesus 'e ilia, ka sae 'uri 'e, “'Oilakina fala ioli gera kae fana ala fanana 'i laola 'Ilitoana God li.”   
\p
\v 16 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Ala te talasi, te wale 'e raunailia te fanana ba'ela, ma ka kwaloa mae ioli afula gi fala fana na.  
\v 17 Ma talasi 'are gi sui 'e rerei lo, 'i lia ka keria wale li galona lia ka la fala soinala mae ioli 'e kwaloda gi 'ali gera ka la lo mae. 'E sae 'uri 'e, ‘'Amu la lo mae sulia 'are gi gera rereida sui lo.’  
\v 18 Wasua ma gera fuli'ae gera ka sae falii, gera ka iilia 'are gi 'e bebesida 'are la ikoso gera la mae. Na wale 'e sae 'uri 'e, ‘Lau folia me tofui wado, ma lau oga laka li lesia ga. 'O faaronoa, lau kwaimalatai rasua.’  
\v 19 Ma ruala wale ka sae 'uri 'e, ‘Lau folia akwala buluka ala talasi 'e, ma lau oga laka lai mailida ga, mala gera galo 'oka 'o ma iko. 'O faronoa lau kwaimalatai rasua ikoso 'ali lau la mola lo ko.’  
\v 20 Ma olula wale ka sae 'uri 'e, ‘Lau bi arai mola, ma ka 'ato rasua fagu fala laa na ko. 'O faronoa lau kwaimalatai.’  
\v 21 Talasi wale li galona lia 'e oli mae ma ka faronoa wale ba'ela lia 'alia 'are fo gi li, wale ba'ela fo 'e ogata'a rasua, ma ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia, ‘'O la nainali sulia tala ba'ela gi, ma sulia tala wawade gi, ko soia mae ioli siofa gi, failia ioli 'aeda 'o ma limada mae gi, failia ioli maada koro gi, ma failia tali ioli rabeda mae lou.’  
\v 22 Talasi wale li galona fo 'e oli mae, ka sae 'uri 'e fala wale ba'ela lia, ‘Arai, 'are ba 'o ilida fagu gi, lau tauda sui lo, ma lifi li gwauru ala fanana 'o li iko 'ali fonu 'ua 'alia ioli.’  
\v 23 Wale ba'ela fo ka sae lou 'uri 'e, ‘'O la lou sulia ke tala wawade gera io tatau gi, ko kwaloda, ma ko kwalagaea tali ioli 'ali luma lau ka fonu.  
\v 24 Ma lakae ilia famu, 'e 'ato rasua fala ta ioli ala ioli ba lau kwaloda mae 'i lao gi, gera kae fana ala fanana 'e lau.’”   
\s1 'Atona ioli kae daria 'i osiala galona 'e li  
\r (Matthew 10:37-38)  
\p
\v 25 Ala na talasi, logona ba'ela gera la failia Jesus. Ma ka bulusi ka sae 'uri 'e fada,  
\v 26 “Ite ioli 'e oga kae dona lau, 'i lia ka kwaima aagu ka liufia mama lia, teite lia, wateu lia, wela lia gi, walefae lia gi, gelifae lia gi, ma 'i lia talala lou.  
\v 27 'E 'ato fala ta ioli ka malaa na wale li galona lau, ala iko 'ali 'e marabe fala donanagu, wasua talasi kae famalifii, ma kae mae ala 'ai rara folo li.   
\p
\v 28 “Ala ta ioli amiu 'e oga kae raunailia ta luma ba'ela, 'i lia ka gwauru, ma ka malata ga sulia ta fita bata 'e too ai 'ali ka totolia faasuinala luma la.  
\v 29 Ala iko 'ali 'e tau 'urifo, ma ka alua lo ageage ala faanasinala luma fo sui, ma ioli gi gera lesia iko 'ali too ala bata 'e totolia fala faasuinai, gera kae dorakwala 'alia, ma gera ka sae 'uri 'e,  
\v 30 ‘Te wale 'e 'e fuli'ae lo ala faauuranala luma 'e, wasua ma iko 'ali totolia 'ali faasuia.’   
\p
\v 31 “Ma ala ta walelitalona 'e laa failia teke akwala to'oli wale lia gi fala kwalaana failia na walelitalona 'e laa mae failia rua akwala to'oli wale lia gi fala kwalaana li. 'I lia kae gwauru ga 'i fua ka malata 'ala sulia taufasia iko 'ali nanata totolia kwalana failia walelitalona ai fo li.  
\v 32 Ma ala 'e iko, 'i lia ka keria ta wale lia, 'ali 'e la, ma ka suga fala aroarona 'i matanadaroa, ala talasi gera io tatau 'ua mae.  
\v 33 'E 'urifo lou, 'amu ka etae malata 'oka ga sulia famalifiina 'e 'amu kae dao tonai talasi 'amu kae dona lau li. Ala ta ioli amiu iko 'ali taasi faeburi 'alia 'are lia gi sui, 'e 'ato rasua kae dona lau.”   
\s1 Ioli li galona iko 'ali sake ba'ela ala 'atonala donanala Jesus 'e mala me asi 'e dalakwai lo  
\r (Matthew 5:13; Mark 9:50)  
\p
\v 34 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Me asi 'are 'oka. 'Urifo wasua 'ala, ala asiasila nai 'e dalakwai lo faasia, 'e 'ato rasua ko taua ka asiasila lou.  
\v 35 Ma iko 'ali 'oka lo fala taunala ta 'are 'alia. 'E iko 'ali 'e 'oka lo fala wado ma fala rananala ta 'are. Ma 'e totolia gera ka taasia mola lo 'ada. 'Amu fafurono 'oka sulia alaana 'e gi.”   
\c 15  
\s1 Tarifulaana sulia te sip sip 'e rari li  
\r (Matthew 18:12-14)  
\p
\v 1 Ala na talasi, ioli afula gera galo ala golinala bata ala takisi li, failia ioli gera fia 'uri gera “ioli ta'a”\f + \fr 15:1 \fq ioli ta'a \ft Farasi gi gera soia 'alia “ioli ta'a” gi ioli gera aburono ala falalauna gera gi li\f* 'urifo gi lou, gera dao fala fafuronosinala Jesus.  
\v 2 Farasi gi failia wale falalau ala taki gi li, gera etania nurunuruna gera ka sae 'uri 'e, “Wale 'e 'e kwaloa ioli ta'a gi ma ka fana 'ala failida!”   
\p
\v 3 Lia fo Jesus ka alaa 'alia tarifulaana gi fada 'uri 'e,  
\v 4 “Ala ta wale amoulu 'e too ala teke talanae sipsip, ma na teke ai ada ka rari, taa wale fo kae taua? 'I lia kae tafisia sikwa akwala wala sikwa sipsip fo gi, ma ka laa ka lio 'afia teke 'are fo 'e rari, la la ka daria lo.  
\v 5 Ma talasi 'e daria, ka babalafe rasua, ma ka sakea 'i gwaula 'aba'abala,  
\v 6 ma ka sakea mae 'i falua. Sui ka soia mae wale kwaima lia gi, failia ioli ala falua lia gi li, 'ali gera ka logo mae, ma ka sae 'uri 'e fada, ‘Lau babalafe rasua, sulia lau daria lo sipsip ba lau 'e rari. 'Are la 'e 'amu ka babalafe faelau!’”  
\v 7 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae iilia famiu, babalafena ba'ela 'urifo lou 'i nali fafia teke ioli ta'a 'e bulusi. Babalafena failia ka liufia babalafena fafia sikwa akwala wala sikwa ioli gera rada mola 'ada gi.”   
\p
\v 8 Ma Jesus ka alaa lou 'alia tarifulaana 'uri 'e, “Ala ta geli 'e too ala ta akwala seleni, ma na teke seleni ka iko, ta kae taua? 'I lia kae fakwarua ta ulu, ma kae salofia luma lia, ma ka lio ala lifi gi sui lala ka daria.  
\v 9 Ma talasi 'e daria ka rii lo fala ioli kwaima lia gi, failia ioli ala falua lia gi li gera ka logo mae 'i so'ela, ma ka sae 'uri 'e fada, ‘Lau babalafe rasua, sulia lau daria seleni ba lau 'e iko. Lia fo 'amu babalafe faelau!’”  
\v 10 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae ilia famiu, kae 'urifo lou 'i nali. Eniselo God gi failia God, gera babalafe rasua fafia teke ioli ta'a 'e bulusi mae.”   
\s1 Wela 'e rari lo 'ala  
\p
\v 11 Ma Jesus ka alaa lou 'alia na tarifulaana 'uri 'e, “Te wale 'e too ala rua wela wale gi.  
\v 12 Wela 'i buri 'e sae 'uri 'e fala mama lia, ‘Mama, 'o kwatea lo mae gula lau ala too 'arena golu li.’ 'Urifo mola, wale fo ka tolinia lo too 'arena daulu 'i matanala rua wela wale fo lia gi.  
\v 13 'I burila barae fe atoa 'e sui, wela wale ba 'i buri ka foli lo 'alia gula lia ala too 'arena daulu li, ma ka laa lo 'ala failia bata lia gi. Ma ka laa lo fala te falua tatau, ma ka fafuta'a sui 'ala bata lia gi ala iona ta'a.  
\v 14 'I burila 'e faasuia lo bata lia gi, fiolo ba'ela ka liu ala gulae falua fo, ma 'e iko 'ali too lo ala ta me 'are.  
\v 15 Ma ka laa 'i so'ela te wale ala falua fo li ka soilidi fala ta galona, ma wale fo ka kwate galona midia ala liona sulia boo lia gi li fala.  
\v 16 Ma ka oga 'ali 'ania tali orenae fana ala fana boo gi li, sulia iko ta ioli 'i lififo 'ali kwatea mola ta fana 'ala.  
\v 17 Ma talasi 'e malata 'oka, ka sae 'uri 'e fala 'i talala, ‘Ioli li galona mama lau gi li, gera fana 'oka sui mola 'ada talasi 'e, ma gera ka bote, ma 'i lau 'e la kae fiolo mola 'agua fala maenagu!  
\v 18 'E 'oka fagu laka oli 'i so'ela mama lau, ma laka sae 'uri 'e fala, Mama, lau rero rasua lo 'i maala God, ma 'i maamu.  
\v 19 Iko 'ali totolia lo 'ali 'o soi lau 'alia wela 'o. 'O ala'alia laka galo lo 'agua famu malaa na ioli li galona 'o.’  
\v 20 Ma ka tatae, ka oli 'i so'ela mama lia.  
\p “Ma talasi 'e dao tatau 'ua ko faasia 'i falua, mama lia 'e lio ko, ka lesia. Ma ka kwaiamasi rasua ala wela lia. Ma ka lalao ko, ka ofia mae wela lia, ma ka lotofia babalila.  
\v 21 Ma wela fo ka sae 'uri 'e fala, ‘Mama, lau rero rasua lo 'i maala God ma 'i maamu. Iko 'ali totolia lo 'ali 'o soi lau 'alia wela 'o.’  
\v 22 Wasua ma mama lia ka soia ioli li galona lia gi ka sae 'uri 'e, ‘Moulu nainali! 'Amu sakea mae to'omi tekwa 'e kwana ka tasa, ma Moulu ka faarufia 'alia. Ma moulu ka alua fe kome gi 'i limala, ma moulu ka alua 'ae botu gi 'i 'aela.  
\v 23 Sui, moulu ka laa, Moulu ka raunia mae kale buluka boke ba 'ali golu raunailia fanana ma golu ka babalafe 'agaulu.  
\v 24 Sulia wela 'e lau, 'e malaa 'e maemae lo, ma ka mauri lou. Ma ka malaa 'e ikoiko lo, ma laka lesia lou.’ Ma fanana fo ka fuli'ae lo.   
\p
\v 25 “Ma ala talasi fo, wela ba 'i lao 'e io 'ua mae 'ala 'i laola raku. Ma talasi 'e oli mae ma ka dao garania lo mae luma li, ka ronoa linela 'au uufia failia waena.  
\v 26 Ma ka fairalo fala na ioli ala ioli li galona gi, ma ka soilidia sulia taa fo gera kae wae 'alia.  
\v 27 Ma ioli li galona fo ka olisi 'uri 'e ala, ‘Ai burimu 'e oli lo mae 'i falua, ma mama 'o ka raunia lo kale buluka boke ba, sulia ai burimu 'e mauri, ma ka oli mae ka dao lo.’  
\v 28 Ma wela fo 'i lao ka ogata'a rasua, iko 'ali ruu lo ko 'i laola luma. Ma mama lia ka latafa mae, ma ka kwalogaea 'ali 'e ruu ko 'i laola luma.  
\v 29 Ma ka olisia mama lia 'uri 'e, ‘Lesia, lau galo famu malaa wale li galona gwaugwau 'o sulia fe nali afula 'e gi, ma laka ronosulia saenamu. Wasua, iko 'ali 'o kwatea mola ta keme nanigot fagu, 'ali lau taua ta fanana failia wale kwaima lau gi!  
\v 30 Ma wela 'e 'o, 'e fafuta'a lo too 'arena 'o ala geli tau ta'a 'i labata gi, ma talasi 'e oli mae ka dao 'i falua, ko raunia lo kale buluka boke ba'ela 'oka ba fala!’  
\v 31 Ma mama lia ka olisi 'uri 'e ala, ‘Wela lau, 'o io talau fae lau, ma 'are lau gi sui, 'are 'o gi lou.  
\v 32 Wasua, golu taua lo 'agaulu fanana 'e, ma golu ka babalafe 'agaulu, sulia ai burimu lesinai 'e malaa 'e maemae lo, ma ka mauri lou. Ma 'e ikoiko lo ma talasi 'e golu lesia lou.’”   
\c 16  
\s1 Wale li galona pekopeko  
\p
\v 1 Jesus ka sae lou 'alia tarifulaana fala wale li galona lia gi 'uri 'e, “Te wale too'are 'e too ala te wale li galona 'e alua ka ba'ela fala too 'arena lia gi. Ma ioli gi ka faronoa wale too'are fo 'alia wale li galona lia, 'e 'aurafu, ma ka fafuta'a mola 'ala too 'arena lia gi.  
\v 2 Ma wale too'are fo ka soia mae wale li galona lia ma ka soilidi 'uri 'e ala, ‘Me 'are 'utaa 'e lau ronoa suli 'o wale'e? 'O gerea fita bata lau gi 'e 'o galo 'alida, sulia ikoso koe ba'ela lo ala too 'arena lau gi.’   
\p
\v 3 “Ma wale li galona 'aurafu fo ka malata 'uri 'e, ‘Wale ba'ela lau kae faasui lau lo faasia galona lau. 'Uri'e ma ta taa lo 'e lakae taua 'ali lau too ala ta galona fa'alu? Iko 'ali lau nanata lo fala 'elinala gilu gi, ma lau 'eke rasua lou 'alia suganaa.  
\v 4 Lau saiala 'are lakae taua 'ali talasi lau sui faasia galona lau li, ioli gi gera kae kwalo lau mola 'ada 'i laola luma gera gi.’   
\p
\v 5 “Ma ka soia mae ioli gera sake lana faasia wale ba'ela lia li, ma ka sae 'uri 'e fala etala wale, ‘Fita 'are gi 'o sake lana ai faasia wale ba'ela lau?’  
\v 6 'I lia ka olisi 'uri 'e ala, ‘Teke talanae botole waiwai gi.’ Ma wale li galona 'aurafu fo ka sae 'uri 'e fala, ‘'Abae 'are ala sake lanana 'o li 'e, 'o gwauru, ma ko gerea lima akwala 'are gi mola.’  
\v 7 Ma ka sae 'uri 'e fala ruala wale, ‘Ma 'i'o ta fita 'are 'o sake lana ali?’ Ma 'i lia ka olisia 'uri 'e, ‘Teke talanae wai flaoa.’ Ma wale li galona 'aurafu fo ka sae 'uri 'e fala, ‘'Abae 'are ala sake lanana 'o li 'e, 'o gerea kwalu akwala 'are gi mola.’  
\v 8 Ma wale ba'ela ka batafea wale li galona 'aurafu fo fala liotoo 'e too ai. Suli ioli 'i laola molagali li gera liotoo ka tasa ala 'are 'i laola molagali gi li ka liufia ioli ala madakwana li.   
\p
\v 9 “Lakae ilia famoulu, moulu ka kwatea too 'arena 'amiu gi fala rananala ioli mamata gi. Ma talasi bata 'amiu 'e sui, God kae kwalo 'amiu 'i nali.   
\p
\v 10 “Ite 'e galo 'oka 'alia too 'arena wawade gi, 'i lia kae galo 'oka lou 'alia too 'arena ba'ela gi. Ma ite 'e galo 'e'ela 'alia too 'arena wawade gi, 'i lia kae galo 'e'ela lou 'alia too 'arena ba'ela gi.  
\v 11 Ka 'urifo lou, ala iko 'ali 'amu galo 'oka 'alia too 'arena gi 'i laola molagali, God ikoso fitonamiu lou failia too 'arena kwalaimoki.  
\v 12 Ma ala iko 'ali 'amu galo 'oka 'alia 'are ta ioli mamata gi, God ikoso kwatea lou 'are 'i nali gi famiu.   
\p
\v 13 “Iko ta wale li galona 'ali 'e galo 'ala ta rua wale ba'ela mamata. Ala 'e 'urifo lo, 'i lia kae malimae ala na wale ba'ela, ma ka kwaima ala na wale ba'ela. Ma ka galo 'oka 'ala na wale, ma ka taasi faeburi 'alia na wale. Ta 'e, 'e 'ato rasua ala 'amu kae galo fala God, failia bata lou ala teke talasi.”   
\p
\v 14 Ma talasi Farasi gi gera ronoa 'are fo li, gera ka dorakwala sulia Jesus, sulia 'i gera wale ma'ali bata rasua gi 'i gera.  
\v 15 Jesus ka sae 'uri 'e fada, “'Amu taua 'are 'oka gi 'i maala ala ioli, 'ali gera ka batafe 'amiu. Wasua ma God 'e sai ala manomiu. Sulia taa ta ioli 'e malata ba'ela ai, God iko 'ali lio ba'ela mola ai.”   
\s1 Faalalauna sulia taki Moses gi li  
\r (Matthew 11:12-13; 5:31-32; Mark 10:11-12)  
\p
\v 16 Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Taki Moses gi, failia geregerena ala profet gi li, 'e galo ka talai 'amiu mae la la ka dao ala talasi John wale fasiuabu 'e dao ai. Ma 'e fuli'ae ala John, lia 'e faatalo 'alia Faronona 'Oka sulia God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li, ioli afula gera babalafe fala ruuna 'i laola maurina 'e God kae 'ilitoa fafia.  
\v 17 Wasua ma iko 'ali fadaa lou 'uri nanatana ala taki li 'e sui lo sefo, wasua ta taki ka wawade 'ala. Raloo, failia molagali kae sui, wasua ma nanatanala taki gi kae io tekwa ikoso sui.   
\p
\v 18 “Ala ta wale 'e lugasia wateu lia ma ka tolea lou ta geli mamata, 'i lia 'e tau ta'a lo. Ma ala ta wale ka tolea geli gera lugasia, 'i lia 'e tau ta'a lou.”   
\s1 Wale too'are failia Lasaros  
\p
\v 19 Jesus ka alaa lou ma ka sae 'uri 'e, “Te wale too'are 'e toro 'alia toro 'oka gi folifolinali 'e ba'ela, ma ka io 'alia iona 'oka sulia atoa gi sui.  
\v 20 Ma te wale siofa malaa 'e taua rabela, ratala Lasaros, 'e gwauru 'i wado 'i 'aela maala luma wale too'are fo li.  
\v 21 Ma Lasaros ka oga 'ali 'ania orenala fana 'e toli faasia tarapapa li fana 'ala wale too'are fo li. Ma talasi Lasaros 'e gwauru 'i wado, kui gi wasua, gera dao mae, ma gera ka meilia malaa 'i rabela gi.  
\v 22 Lasaros 'e mae, ma eniselo gi gera ka sake 'alaa aala 'i so'ela Abraham fala fanana ba'ela 'i nali. Ma wale too'are fo ka mae lou, ma gera ka alua lo.  
\v 23 Ma ka la lo fala lifi fala ioli mae gi li lifi gera io 'alia famalifiina ba'ela li. Ma ka lio ko fala 'i nali, ma ka lesia Abraham failia Lasaros daro io 'adaroa.  
\v 24 Ma ka akwa ko fala Abraham ka sae 'uri 'e, ‘Koko Abraham 'e, 'o malatai lau mae. Kwatea mae Lasaros, 'ali ka fawasiua 'u'ula 'i laola kwai, ma ka fagwaria mae meagu, sulia lau io lo 'alia fiina 'i laola dunaa 'e.’  
\v 25 Wasua ma Abraham ka sae 'uri 'e fala, ‘Wela lau, 'o malata tonala ga talasi ba 'o mauri, 'o too ala 'are 'oka afula gi, ma Lasaros ka too mola ala 'are ta'a gi. Wasua ma talasi 'e, 'e io lo 'i laola babalafena 'i lifi'e, ala talasi 'o io 'amua 'i laola fiina li.  
\v 26 Ma na 'are lou, God 'e alua te gilu ba'ela iko 'ali too ala ta suisuina li 'i matanagolu, ma iko 'ali totolia lo 'ali ta ioli ka tofolo ko fala 'i gula laa. Ma iko 'ali totolia lou 'ali ta ioli ka tofolo mae fala 'i soemeulu.’   
\p
\v 27 “Ma 'i lia ka olisi 'uri 'e ala, ‘Koko Abraham, lau ani ulu famu ko keria Lasaros fala luma mama lau li,  
\v 28 'ali 'e fabasua lima walefae lau gi, taufasia gera bi laa lou mae ala lifi li famalifiina 'e.’  
\v 29 Ma Abraham 'e olisia ka sae 'uri 'e, ‘Geregerena Moses, failia profet gi li 'e io sui mola 'ali failida. 'E totolia gera ka ronosulida.’  
\v 30 Ma 'i lia ka sae 'uri 'e, ‘Koko Abraham 'e, iko mola. Ala ta wale 'e maemae lo ma ka mauri lou, ka laa 'i soedaulu lo tara daulu bulusi faasia ta'ana daulu gi.’  
\v 31 Ma Abraham ka sae 'uri 'e fala, ‘Ala iko 'ali gera ronosulia geregerena Moses failia profet gi li, 'e 'ato mola 'ali gera ka fakwalaimoki, wasua ta wale ka tatae lou faasia maena.’”   
\c 17  
\s1 Ta'ana  
\r (Matthew 18:6-7, 21-22; Mark 9:42)  
\p
\v 1 Jesus 'e sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “'Are kae kwatea ma ioli kae abulo ta'a gi, 'are fo gi 'are fali fuli lo gi fo. Wasua ma kae ta'a rasua fala ioli kae taua ma 'are fo gi kae fuli!  
\v 2 Ala ta ioli ka taua ioli 'e gera mamaea gi ka toli faasia fitoona gera agu, 'e 'oka fala gera ka firia ta fau ba'ela 'i luala, ma gera ka taasi 'alia 'i laola asi matakwa.  
\v 3 'Amu ka madafi 'amiu!  
\p “Ala ioli futa 'o 'e abulo ta'a, 'o balufia. Ala 'e bulusi, 'o kwailufa 'alia ta'ana lia gi.  
\v 4 Ma ala abulonala 'e ta'a famu ala fiu talasi gi 'i laola teke fe atoa, ma ka la lou mae 'i soemu 'i burila fiu talasi fo gi, ma ka sae 'uri 'e, ‘Lau bulusi lo,’ 'O kwailufa lou 'alia.”   
\p
\v 5 Wale li lifurono lia gi gera ka sae 'uri 'e fala Aofia Jesus, “'O fananata fitoona 'ameulu gi.”   
\p
\v 6 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Ala 'amu too ala fitoona 'e wawade ka malaa wasua fufuae mastad 'e wawade rasua, 'amu saiai 'amu ka ilia mola 'amiu fala ta 'ai ba'ela, ‘'O lafu 'o fae kalokalomu, ma ko ura 'i laola asi.’ Ma kae rono mola 'ala sulia saenamiu.   
\p
\v 7 “Ala ta wale amoulu 'e too ala ta ioli li galona fala aafita wado na 'o ma ka lio sulia sipsip gi, ma talasi 'e oli mae faasia raku li, ta taa koe iilia fala? Koe iilia kae la nainali mae, ma ka fana ga?  
\v 8 'E iko! Koe sae 'amua 'uri 'e fala, ‘'O 'agofia ga mae fana lau gi, sui ko toro fa'alu, ko sake fana mae, laka fana ma laka gou ka sui bui, 'i buri, ko bi fana, ma ko bi gou 'amua.’  
\v 9 Ma wale ba'ela ikoso 'ali soi 'oka mola ala wale li galona lia, sulia 'e taua mola me 'are fala taunai 'ala gi.  
\v 10 'E 'urifo lou famoulu. Talasi 'amu taua 'are God 'e keri 'amiu fali gi ka sui, 'amu ka sae 'uri 'e, ‘'I 'amami ioli galona gi mola, ma 'ami ka tau lo galona 'ami fala taunali gi.’”   
\s1 Jesus 'e guraa akwalae wale gi  
\p
\v 11 Jesus 'e laa fala 'i Jerusalem, ma ka liu matanala gulae tolo 'i Samaria failia 'i Galili.  
\v 12 Ma talasi 'e dao ala na mae falua, ka dao tonala te akwalae wale kuu 'e tauda gi. Gera ura tatau  
\v 13 ma gera ka akwa ba'ela mae 'uri 'e, “Jesus wale ba'ela, 'o malatai 'ameulu mae!”   
\p
\v 14 Ma talasi Jesus 'e lesida, ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu la, moulu ka fatailia rabemoulu fala fata abu God gi, 'ali gera ka fakwalaimokia lia rabemoulu 'e mafo lo.” Ma talasi daulu laa lo, rabedaulu ka mafo sui lo.  
\v 15 Talasi na wale adaulu 'e lesia lia rabela 'e mafo lo li ka oli mae, ma ka akwa ba'ela, ma ka batafea God.  
\v 16 Ma ka toli ka boururu 'i maala 'aela Jesus ma ka batafea. 'I lia iko lou wale Jiu li fo, 'i lia wale 'ala faasia 'i Samaria.   
\p
\v 17 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Akwalae wale ba lau gurada ma rabeda ka mafo lo. Ma na sikwa wale lou, gera 'i fe?  
\v 18 'Uta wale ba gi sui iko 'ali gera oli mae fala batafenala God, ma talifilia wale 'e iko lou Jiu li mola 'e oli mae?”  
\v 19 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Tatae, ko laa lo God 'e gura'o lo dunala 'o fakwalaimoki lau.”   
\s1 Daonala mae Wale filia God  
\r (Matthew 24:23-28, 37-41)  
\p
\v 20 Nali Farasi gera soilidia Jesus 'uri 'e, “Talasi 'utaa God kae 'ilitoa fafia molagali?”  
\p Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Talasi God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi li, ikoso 'ali 'amu lesia 'alia ta totofo ba'ela.  
\v 21 Ma ikoso ta ioli 'ali sae 'uri 'e, ‘Lesia ga, 'ilitoanala God 'i lifi'e!’ 'O ma ka sae 'uri 'e, ‘Lia 'i lokoo!’ Sulia lifi God 'e 'ilitoa ai 'ala 'i laola maurinala ioli.”   
\p
\v 22 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi, “Talasi kae dao mae, talasi 'amu kae oga lesinala atoa lau, Wela Wale li. Wasua ma 'ato 'ali 'amu lesia.  
\v 23 Ma tali ioli gerakae sae 'uri 'e famiu, ‘Lio ga, Christ 'i lokoo!’ 'O ma gerakae sae 'uri 'e, ‘Lio ga, lia 'i lifi'e!’ 'Urifo wasua, ikoso 'ali 'amu laa fala liona 'afia.  
\v 24 Sulia olinagu mae, Wela Wale li, kae malaa kwana 'e madakwa 'i laola raloo li, ma madakwanai kae rara 'i laola raloo tefau, ma ioli sui kae lesia.  
\v 25 Wasua ma 'i lao ala olinagu mae, lakae famalifii, ma ioli gi gerakae barasi 'ali lau.  
\v 26 Talasi lakae oli mae ai, kae malaa lou talasi ba ala Noa.  
\v 27 Talasi Noa, wale gi gera fana, ma gera ka gou, ma wale gi failia geli gi gera ka wateu ma gera ka arai. Mola gera ka maola lo sulia fe atoa Noa 'e tae 'i laola faga ba'ela li, ma kwai ka fonu mae, ma ka fagimolosida sui lo.  
\v 28 Ma talasi lakae oli mae ai, 'e malaa lou atoa ba Lot, sulia ioli gi gera fana, ma gera ka gou, ma gera ka folia 'are, ma gera ka foli 'ali 'are, gera ka fasi fana, ma gera ka raunae luma.  
\v 29 Ala atoa fo Lot 'e laa faasia 'i Sodom, gera maola, ma dunaa failia fau 'ago'ago gi gera toli lo mae faasia 'i nali ma ka 'agofida sui.  
\v 30 Lia kae 'urifo lou ala fe atoa lakae oli mae ai.   
\p
\v 31 “Ma ala fe atoa fo, ioli 'e io io 'i maluma ala luma lia li, ikoso ke oli lou 'i laola fala sakenala 'are lia gi. Ka 'urifo lou fala ioli 'i laola raku li, ikoso 'ali oli lou 'i luma.  
\v 32 'Amu ka malata tonala 'are ba 'e fuli fala wateu Lot li.\f + \fr 17:32 \ft 'E ooga 'ala lio fae buri na fala 'i Sodom ma God ka kwaia ka mae.\f*  
\v 33 Ite 'e oga kae dau fafia maurinala 'ala 'i talala, 'i lia kae mae. Ma ite kae fae buri 'alia maurinala 'i osiala 'e dona lau, 'i lia kae mauri kwalaimoki.  
\v 34 Lakae ilia famoulu, ala fe boni fo, rua ioli gi daro teo 'i laola teke tafe, na ioli God kae sakea, ma na ioli kae ore.  
\v 35-36 Rua geli gi daro logosi fana, na geli God kae sakea, ma na geli kae ore.”   
\p
\v 37 Ma wale li galona lia gi ka soilidia 'uri 'e, “Aofia, 'i fe lo 'e 'are la gi kae fuli ai?”  
\p Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Olinagu mae ikoso ta ioli 'ali talafia ka malaa lou lia lanobulu 'ato 'ali 'e talafia ta me 'are 'e mae.”   
\c 18  
\s1 Me 'oru failia wale li lokomalata  
\p
\v 1 Jesus 'e alaa fala wale li galona lia gi 'alia tarifulaana 'e, 'ali ka fatailia fadaulu gera ka foa sulia atoa gi sui, ma ikoso gera fitala.  
\v 2 Lia ka sae 'uri 'e, “Te wale li lokomalata, 'e io ala te falua, ma iko 'ali moulia God, ma iko 'ali soi ba'ela lou ala ta ioli.  
\v 3 Ma me 'oru 'i laola falua fo li, 'e la mae sulia atoa gi 'i so'ela fala ani uluna fala ma ka sae 'uri 'e, ‘Lau oga ko kwatea lokomalata na rada fagu bolosia malimae lau gi.’  
\v 4 Ma sulia talasi tekwa lo, wale li lokomalata fo iko 'ali aala mola fafia. Sui 'i buri ka malata 'ala 'uri 'e 'i talala, ‘Wasua iko 'ali lau moulia mola God, ma iko 'ali lau soi ba'ela mola ala ta ioli,  
\v 5 lakae kwatea lo 'agua lokomalata na rada fala me 'oru 'e, 'i lia 'e faa 'aberosi lau rasua 'alia lalana mae 'i soegu, ma 'e bi faakweo lau 'alia 'idufae daona 'i soegu!’”   
\p
\v 6 Ma Aofia Jesus ka sae 'uri 'e, “Moulu ronoa ga 'are 'e wale li lokomalatana ta'a fo 'e ilia.  
\v 7 'Urifo wasua 'e kwatea lokomalata na rada fala, lia fo ikoso 'ali 'amu malata ruarua ala God sulia kae kwatea rada na fala ioli lia gi, ioli gera anisia sulia boni ma dani. God ikoso dole fala rananada.  
\v 8 Lakae iilia famiu, God kae kwate nainali ala rada na fada. Ma talasi 'i lau, Wela Wale li, lakae oli mae 'i laola molagali li, 'uri 'e ma lakae dao tonala ioli afula gi gera fakwalaimoki lau, 'o ma ta barae ioli mola?”   
\s1 Rua wale gi daro la fala foana 'i laola Luma Abu God  
\p
\v 9 Jesus 'e alaa 'alia tarifulaana fala nali ioli gera fakwalaimokia 'uri 'i gera 'i talada mola gera rada ma gera ka mamagu 'alia nali ioli, ka sae 'uri 'e,  
\v 10 “Rua wale gi daro laa 'i laola Luma Abu God 'ali daro foa. Na wale Farasi, ma na wale 'e galo ala golinala bata ala takisi li.  
\v 11 Farasi fo 'e ura talifilia, ma ka foa 'uri 'e, ‘God, lau batafe 'o sulia iko 'ali lau malaa wale mamata fo gi sui. Sulia gera beli, ma gera ka taua 'are ta'a gi, ma gera ka tau wateu ta'a. Iko 'ali lau malaa wale ta'a looba 'e golia bata ala takisi li.  
\v 12 Lau abu fana ala rua atoa gi 'i laola teke wiki, ma laka kwatea tanafulula too 'arena lau gi famu.’   
\p
\v 13 “Ma wale fo 'e golia bata ala takisi li, 'e ura tatau mae 'ala. Ma iko 'ali 'e taea mola maala fala 'i nali, sulia 'e mau rasua. Ma ka fatailia olidodokona lia 'alia fidalinala fuufuula, ma ka sae 'uri 'e, ‘God, 'o malatai lau mae, lau wale ta'a 'i lau!’”   
\p
\v 14 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e, “Lakae iilia famiu, wale 'e olidodoko lo God kae faa rada ala talasi 'e latafa, ma iko lou Farasi fo. Sulia ioli gera faaba'ela gera 'i talada gi, God kae fawawade gera. Ma ioli gera fawawade gera 'i talada gi, God kae faaba'ela gera.”   
\s1 Jesus 'e fa'oka wela wawade gi  
\r (Matthew 19:13-15; Mark 10:13-16)  
\p
\v 15 Nali ioli gera sakea mae ke wela wawade gi 'i so'ela Jesus, 'ali ka dau tonada ma ka fa'okada. Ma talasi wale li galona lia gi gera lesia, gera ka balufida.  
\v 16 Ma Jesus ka soia mae wela fo gi 'i so'ela, ma ka sae 'uri 'e “'Amu ala'alia wela wawade la gi 'ali gera ka la mae 'i soegu, ma ikoso 'ali 'amu bolosida lou. Sulia ite 'e malata kwalaimoki ka malaa wela wawade gi, 'i lia 'e totolia iona 'i laola 'Ilitoana God.  
\v 17 Lakae ilia 'are kwalaimoki famiu, ioli iko 'ali fakwalaimoki malaa wela wawade li, 'e 'ato rasua 'alia God ka 'ilitoa fafia maurinala.”   
\s1 Faalalauna sulia wale too'are li  
\r (Matthew 19:16-30; Mark 10:17-31)  
\p
\v 18 Te wale etaeta ala Jiu gi li, 'e soilidia Jesus ka sae 'uri 'e, “Wale li faalalauna 'oka, ta taa 'oka 'e laka taua 'ali lau too ala maurina firi?”   
\p
\v 19 Ma Jesus 'e olisia ka sae 'uri 'e, “'Uta 'e ko soi lau 'alia wale 'oka? Iko ta ioli 'ali 'oka, talifilia God mola 'e 'oka.  
\v 20 'E 'oka ko saiala kwaikaena 'ilitoa ba God 'e sae 'uri 'e gi, ‘Ko ala rau ioli na, ma ikoso tau wateu ta'a, ma ikoso beli, ma ikoso koto fafia ta ioli, ma ko soi ba'ela ala mama 'o failia teite 'o.’”   
\p
\v 21 Wale fo 'e olisia ka sae 'uri 'e, “'E fuli lo mae ala talasi lau wawade, laka ronosulia taki la gi sui\f + \fr 18:21 \ft Lesia ala buka Eksodas 20:12-16 lou ala buka Diutronomi 5:16-20.\f* lala ka dao 'i tara'ela.”   
\p
\v 22 Ma talasi Jesus 'e ronoa me 'are fo li, ka sae 'uri 'e fala, “Teke me 'are mola 'e iko 'ua. 'O foli 'alia 'are 'o gi sui, ma ko sakea bata ai gi, ko kwatea fala ioli siofa gi, ma ko bi too ala too 'arena 'i nali. Sui, ko laa mae ko dona buri agu.”  
\v 23 Ma talasi wale fo 'e ronoa 'are fo li, liola ka dila rasua, sulia 'i lia wale too'are.   
\p
\v 24 Ma talasi Jesus 'e lesia wale fo liola 'e dila, ka sae 'uri 'e, “'E 'ato rasua lo fala ioli too'are gi 'ali gera ruu 'i laola maurina 'e God 'e 'ilitoa fafia.  
\v 25 'E 'ato rasua fala ta kamel 'ali ruu sulia mae kwakwana wawade 'i 'aela suli li. Wasua, 'e 'ato fala ioli too'are 'ali God ka 'ilitoa fafia maurinala, ka liufia me 'atona fala kamel li fala ruu na sulia mae kwakwana wawade 'i 'aela suli li.”   
\p
\v 26 Talasi ioli gi gera ronoa alaana fo li, gera ka soilidi 'uri 'e, “'Urilali ma ite mola 'e saiala too na ala maurina firi li?”   
\p
\v 27 Ma Jesus ka olisida 'uri 'e, “'Are 'e 'ato rasua fala ioli li, iko 'ali 'ato mola fala God.”   
\p
\v 28 Ma Peter ka sae 'uri 'e fala Jesus, “'I 'ameulu meulu tafisia lo too 'arena 'ameulu gi sui, 'ali meulu dona 'o!”   
\p
\v 29 Jesus ka sae 'uri 'e, “'Eo. Lakae ilia famoulu, ala ta ioli 'e tafisia luma lia, 'o ma wateu lia, 'o ma barae walefae lia gi, ma mama lia 'o ma teite lia, ma wela lia gi, 'i osiala 'Ilitoana God,  
\v 30 'i lia kae too ala 'are afula gi 'i laola molagali ka liufia 'are 'e tafisida gi. Ma ala maurina fa'alu 'e dao mae, ioli la kae too lou ala maurina firi.”   
\s1 Olula talasi Jesus 'e sae sulia maenala  
\r (Matthew 20:17-19; Mark 10:32-34)  
\p
\v 31 Ma talasi Jesus 'e la failia wale li galona lia gi talifili daulu, ka sae 'uri 'e fadaulu, “Golu laa 'i Jerusalem 'ali gera kae faa ali'afua 'are ba profet gi gera gerea suli 'i lau, Wela Wale li.  
\v 32 Gera kae kwate lau 'i laola limala ioli mamata faasia Jiu gi li, 'ali gera kae 'oi 'agua, ma gera ka fa'isi fagu, ma gera ka nisufi lau. Gera ka rabusi lau, ma gera kae rauni lau.  
\v 33 Ma ala olula fe atoa, lakae mauri lou.”   
\p
\v 34 Wasua 'ala wale li galona gi iko 'ali gera sai mola ala alaana fo Jesus 'e ilida fadaulu gi, sulia malatadaulu 'e nasi rasua faasia malinailianala 'are Jesus 'e sae sulia. Lia fo 'e kwatea ma iko 'ali daulu saiala taa fo Jesus 'e sae sulia.   
\s1 Jesus 'e guraa wale maala koro  
\r (Matthew 20:29-34; Mark 10:46-52)  
\p
\v 35 Talasi Jesus 'e li dao garania mae falua 'i Jeriko li, te wale maala 'e koro 'e io 'i rabela talaa. Ala atoa gi 'e suga bata ala ioli sulia talaa.  
\v 36 Ma talasi 'e ronoa ioli afula gi gera liu, ka soilidi gera ka sae 'uri 'e, “Taa 'e 'uri 'e?”   
\p
\v 37 Ma gera olisia gera ka sae 'uri 'e, “Jesus wale ba 'i Nasareti tae 'e laa mae.”   
\p
\v 38 Ma wale maa koro fo ka akwa ma ka sae 'uri 'e, “Jesus 'i'o ulufa'alu ala kwalofa David li, 'o malatai lau mae!”   
\p
\v 39 Ma ioli gera etaeta 'i lao ala gi gera ka balufia, ma gera ka sae fala 'ali 'e io aroaro. Wasua ma ka bi akwa ba'ela lou, ma ka sae 'uri 'e, “'I'o wela ala kwalofa David li, 'o malatai lau mae!”   
\p
\v 40 Ma Jesus ka mano ma ka iilia fada 'ali gera talaia mae 'i so'ela. Ma talasi 'e dao garani, Jesus ka soilidia,  
\v 41 “Taa 'o ogaa laka taua famu?”  
\p Ma wale maa koro fo ka sae 'uri 'e, “Aofia, lau oga 'ali maagu ka lio.”   
\p
\v 42 Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'O lio lo. God 'e gura'o lo, dunala 'o fakwalaimoki lau.”   
\p
\v 43 Ma 'urifo mola ka lio lo, ma ka laa lo failia Jesus, ma ka batafea God. Ma talasi ioli gi gera lesia, gera ka batafea lou God.   
\c 19  
\s1 Ke wale Sakias  
\p
\v 1 Jesus 'e dao 'i Jeriko, ma ka liu ko 'i laola.  
\v 2 Ma te wale etaeta ala wale goli bata ala takisi gi li, ratala Sakias, 'i lia wale too'are rasua.  
\v 3 Ma ka tau rasua fala lesinala Jesus. Ma ka 'ato, dunala 'i lia wale dodoko rasua, ma iko 'ali lesia Jesus, sulia logona fo 'e bolosia.  
\v 4 Ma ka lalao 'i lao ala logona fo, ka rae 'i gwaula te 'ai gera soia 'alia Sikamo, 'uri 'ali lesia Jesus talasi kae liu mae sulia tala li.   
\p
\v 5 Talasi Jesus 'e dao ala lifi fo li, ka lio ko fala 'i nali 'i gwaula fe 'ai fo, ma ka lesia Sakias, ka sae 'uri 'e fala, “Sakias, 'o sifo nainali mae, sulia lakae io 'i laola luma 'o 'i tara'ela.”  
\v 6 Sakias ka babalafe rasua, ma ka sifo nainali mae, ka kwaloa lo Jesus 'i laola luma lia.   
\p
\v 7 Ioli gi sui gera lesia me 'are fo, ma gera ka nurunuru 'i burila 'uri 'e, “Jesus 'e laa lo 'ali 'e io failia “wale ta'a”\f + \fr 19:7 \fq ioli ta'a \ft Farasi gi gera soia 'alia “ioli ta'a” gi ioli gera aburono ala falalauna gera gi li\f* 'urifo wani.”   
\p
\v 8 Ma Sakias ka tatae, ka sae 'uri 'e fala Aofia Jesus, “Aofia, lakae kwatea ta gula ala too 'arena lau fala ioli siofa gi. Ma ala laka sake rasua ala tali 'are ala ta ioli lakae duua fai me talasi fafia fada.”   
\p
\v 9 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “'I tara'ela God 'e faamauria lo iona 'e, sulia wale 'e 'e fakwalaimokia God malaa fakwalaimokina ba koko 'ualo gia Abraham.  
\v 10 'I lau, Wela Wale li, lau la mae fala darinala ioli gera laa rero gi, 'ali lau faamaurida lou.”   
\s1 Tarifulaana sulia olinala mae wale 'ilitoa li  
\r (Matthew 25:14-30)  
\p
\v 11 Logona ba'ela fo gera fafurono fala 'are Jesus 'e ilida gi sui. Sulia 'e dao garania lo 'i Jerusalem, ka iilia tarifulaana 'e 'ali 'e farada malatada, suli gera fia 'uria 'Ilitoana God kae fuli nainali lo.  
\v 12 'Are la 'e taua Jesus ka sae 'uri 'e fada, “Te wale ala iona 'ilitoa li, 'e rerei fala laana 'i so'ela te walelitalona ba'ela 'e io tatau mae, 'ali ka sugaa fala nanatana failia 'ilitoana, 'ali talasi kae oli mae, 'i lia kae walelitalona fala falua lia.  
\v 13 Ma 'i lao ala 'e la, 'e soia mae akwala wale li galona lia gi 'i so'ela, ka kwatea seleni ba'ela fadaulu, ka sae 'uri 'e, ‘Moulu galo 'alia seleni 'e gi, 'ali moulu ka sakea lou tali seleni 'i maala ai 'e gi maasi lau.’  
\v 14 Ma ioli ala falua wale 'ilitoa fo li, gera malimae ala, ma gera ka keria nali ioli 'ali gera ka alaa fala walelitalona ba'ela fo, sulia iko 'ali gera oga mola wale fo 'ali walelitalona 'ada.   
\p
\v 15 “Ka 'urifo wasua 'ala, walelitalona ba'ela 'e alua wale fo ka walelitalona lo fada, ma talasi 'e oli mae, ka iilia fala ioli li galona ba lia gi ba 'e kwate seleni fadaulu, 'ali ka daria ta fita seleni 'e daulu sakea 'i maala seleni ba 'e kwateda fadaulu gi.  
\v 16 Ma etala wale li galona 'e laa mae, ka sae 'uri 'e, ‘Arai, lau sakea na akwala seleni lou fafia seleni ba 'o kwateda fagu gi.’  
\v 17 Ma wale 'ilitoa fo ka sae 'uri 'e fala, ‘'I'o wale galona 'oka. Dunala lau saiai laka fitoo amu ala 'are wawade gi, lakae alua koe lio sulia akwala mae falua gi.’  
\v 18 'Urifo ma ruala ioli li galona 'e laa mae ma ka sae 'uri 'e, ‘Arai, lau sakea lou na lima seleni fafia seleni ba 'o kwateda fagu gi.’  
\v 19 Ma wale 'ilitoa fo ka sae 'uri 'e fala, ‘'O lio sulia lima mae falua gi.’  
\v 20 Burila olula wale li galona ka laa lou mae, ka sae 'uri 'e, ‘Arai, seleni 'o gi ba lau sakeda, lau buta niriniri fafida 'alia 'abae toro.  
\v 21 Sulia lau mau 'ali 'o wale saesae rasua. 'O malaa na wale 'e saiala sakenala mola 'ala 'are ioli mamata gi li, ma 'o saiai ko sakea lou fana faasia raku ioli gi li.’  
\v 22 Sui wale 'ilitoa fo ka sae 'uri 'e fala, ‘'I'o wale galonamu 'e ta'a. Lakae loko kwaikwaina famu 'alia alaana 'o gi 'i talamu. 'O iilia 'uri 'i lau wale saesae rasua, ma laka malaa na wale 'e sakea 'are ioli mamata gi li, ma laka sakea fana faasia raku nali ioli gi.  
\v 23 Ala 'o malata 'urila, 'utaa iko 'ali 'o sakea seleni lau gi, ma ko alua 'amua 'i laola lifi li alu bata na, 'ali ala talasi laka oli mae, laka sakea tali seleni ka tarena 'i maala?’  
\v 24 'Urifo mola wale 'ilitoa ka sae 'uri 'e fala wale gera ura 'i lififo gi, ‘Moulu sakea seleni 'e faasia, ma Moulu ka kwatea fala wale 'e too ala akwala seleni gi li.’  
\v 25 Gera ka sae 'uri 'e, ‘Aofia, 'e too lo ala akwala seleni gi.’  
\v 26 Ma wale 'ilitoa fo ka olisida 'uri 'e, ‘Lakae ilia famiu ala ta ioli 'e galo 'oka 'alia 'are lau kwateda fala gi, lakae kwatea lou tali 'are afula fala. Ma ta ioli iko 'ali galo 'oka 'alia ta taa lau kwatea fala, wasua tali 'are wawade 'e too ali, la kae lafua lou faasia.  
\v 27 Ma malimae ba lau gera barasi 'ali lau walelitalona fada gi, moulu talaida mae, ma moulu ka raunida 'i lifi'e 'i lao agu.’”   
\s1 Talasi ioli gi gera malata ba'ela ala Jesus  
\r (Matthew 21:1-11; Mark 11:1-11; John 12:12-19)  
\p
\v 28 Burila Jesus 'e sae 'urifo ka sui, ka la lo 'i lao ada fala 'i Jerusalem.  
\v 29 Ma talasi 'e dao garania falua 'i Betfeis ma 'i Betani fofola uo gera soia 'alia 'i Olif, ka keria rua wale li galona lia gi 'i lao, ka sae 'uri 'e,  
\v 30 “Mora la ala falua lokoo mora laofia ko. Ma talasi mora dao 'i lififo li, mora kae lesia te dongki. Gera firia mola 'ada dongki fo, ma iko ta ioli 'ali raerae 'ua 'i fofola. Mora lufaa, ma mora ka talaia mae 'i lifi'e.  
\v 31 Ma ala ta ioli ka soilidi 'amoroa, ‘'Uta mora ka lufaa dongki la?’ Mora ka ilia fala, ‘Aofia 'e boboo fai.’”   
\p
\v 32 Rua wale fo gi daro la, ma daro ka daria, malaa lo Jesus 'e ilia.  
\v 33 Talasi daro lufaa dongki fo li, wale 'e too ala dongki li ka sae 'uri 'e, “Ta la mora lufaa ke dongki la fai?”\fig Me 'are 'e lulula dongki.|src="LB00033" size="col" ref="19:33" \fig*   
\p
\v 34 Daro ka sae 'uri 'e, “Aofia 'e boboo fai.”  
\v 35 Ma daro ka talaia lo mae 'i so'ela Jesus, ma daro ka alua to'omi daroa gi 'i fofola dongki fo, ma gera ka ranaa Jesus, 'ali ka gwauru 'i fofola.  
\v 36 Ma talasi Jesus 'e la ko sulia tala li, ioli gi gera ka folotailia to'omi gera gi sulia tala, 'ali ma ka liu 'i fofoli.   
\p
\v 37 Ma talasi 'e dao garania 'i Jerusalem ala lifi tala 'e sifo fala fe uo 'i Olif li, ioli afula ala wale li galona lia gi li gera io 'i lififo, ma gera ka fuli'ae fala batafenala God 'alia te akwana ba'ela, fafia 'are mama'ala ba'ela gera lesida gi.  
\v 38 Ma gera ka sae 'uri 'e,  
\q1 “God 'o 'oilakitailia walelitalona 'e la mae 'alia nanatana 'o li!\x + \xo 19:38 \xt Sam 118:26\x*  
\q1 Ma aroarona failia God.  
\q1 Gia batafea God 'i lia 'ilitoana lia 'e tasa!”\x + \xo 19:38 \xt Sam 148:1\x*   
\p
\v 39 Ma nali Farasi lou 'i lififo, ma gera ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Wale li Faalalauna, 'o iilia fala wale li galona 'o gi, 'ali gera io aroaro.”   
\p
\v 40 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Lakae ilia famoulu, ala gera ka io aroaro, fau 'e gi gerakae galo ala batafenala God.”   
\s1 Jesus 'e anisia 'i Jerusalem  
\p
\v 41 Ma talasi Jesus 'e dao garania lo 'i Jerusalem, ka lio ko, ma ka lesia mae falua fo, ma ka ani, sulia liola 'e kwaimalatai fala ioli gera io 'i lififo gi.  
\v 42 Ma ka sae 'uri 'e, “'E 'oka ala 'amu ka saiai 'i tara'ela 'are 'e talaia ioli fala aroarona li. Wasua ma 'i tara'ela 'amu raria mola.  
\v 43 Ma talasi kae dao mae, malimae 'amiu gi, gera ka la mae, gera ka kwalaa fae 'amiu, ma gera ka bolosi 'amiu, ma ka 'ato famiu 'ali 'amu latafa.  
\v 44 Ma gera kae tagalailia falua 'amiu failia ioli 'i laola gi sui. Ma ta teke me fau wasua 'ato 'ali teo lo ala lifi 'e io io ai 'i lao ala falua 'amiu. Gera kae fafuta'a falua 'amiu, sulia iko 'ali 'amu lio raea talasi God 'e laa mae fala famaurinamiu.”   
\s1 Jesus 'e ruu 'i laola Luma Abu God  
\r (Matthew 21:12-17; Mark 11:15-19; John 2:13-22)  
\p
\v 45 Talasi Jesus 'e ruu ko 'i laola Luma Abu God li, ka balia ioli gera foli 'ali 'are gi.  
\v 46 Ma ka sae 'uri 'e fada, “'I laola geregerena 'ualo 'i laola Geregerena Abu li, God 'e sae 'uri 'e, ‘Luma lau, luma li foana.’ Wasua ma 'amu bulusia lo 'alia lifi fala belinala 'are ioli li.”   
\p
\v 47 Ma ala atoa gi sui, Jesus 'e faalalau 'i laola Luma Abu God. Ma fata abu ba'ela gi, ma wale falalau ala taki gi li, ma nali wale etaeta ala Jiu gi, gera tau fala rauninala Jesus.  
\v 48 Wasua ma iko 'ali gera ka too mola ala ta matolaa fala tau nai, sulia afulana gera io failia sulia atoa gi fala rononala falalauna lia gi.   
\c 20  
\s1 Soilidina sulia kwalaimokina Jesus li  
\r (Matthew 21:23-27; Mark 11:27-33)  
\p
\v 1 Ala na fe atoa, Jesus 'e faalalaua ioli gi 'i laola Luma Abu God. Ma ka faatalo lou 'alia Faronona 'Oka. Ma talasi fo, fata abu ba'ela gi, ma wale falalau ala taki gi li, ma nali wale etaeta lou, gera la mae 'i so'ela Jesus.  
\v 2 Ma gera ka soilidi 'uri 'e ala, “Nanatana taa 'e 'o too ai fala taunala 'are 'e gi? Ma ite lo 'e kwatea nanatana 'e famu?”   
\p
\v 3 'I lifi fo, Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Eo, laka soilidi 'amoulu ga fala me 'are.  
\v 4 'Amu ilia ga fagu, nanatana John 'e too ai fala fasiuabuna li, 'e fuli mae faasia 'i fe? 'E fuli mae ala God, 'o ma 'e fuli mola mae ala ioli?”   
\p
\v 5 Ma daulu ka soilidi 'i matanadaulu kwailiu 'uri 'e, “Taa golu kae iilia? Ala golu olisia ma golu sae 'uri 'e, ‘Faasia God,’ 'i lia kae sae 'uri 'e, ‘'Urilali ma 'utaa mola iko 'ali 'amu fakwalaimokia John?’  
\v 6 Ma iko 'ali 'oka lou ala golu kae sae 'uri 'e, ‘'E fuli mola mae ala ioli,’ ioli gi gera kae 'ui golu 'alia fau gi, ma gera kae rauni golu, sulia gera fakwalaimoki ala John lia na profet lou.”  
\v 7 'I lifi fo, daulu ka olisia Jesus 'uri 'e, “Iko 'ali meulu saiai.”   
\p
\v 8 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'I lau wasua ikoso lau faarono 'amoulu lou 'alia nanatana 'utaa 'e lau taua 'alia 'are 'e gi.”   
\s1 Tarifulaana sulia wale galona ionada ta'a gi  
\r (Matthew 21:33-46; Mark 12:1-12)  
\p
\v 9 'I burila, Jesus ka faarono gera lou 'alia na tarifulaana 'uri 'e, “Te talasi, te wale 'e fasia te raku grep,\fig Me 'are 'e lulula funi grep gi.|src="HK00112" size="col" ref="20:9" \fig* ma ka alua nali wale li galona gera ka lio sulia raku fo. Ma wale ba'ela ala raku li ka la ala te falua tatau, ma ikoso ke oli nainali mae.  
\v 10 'E dao lo ala talasi raku fo 'e maua, ma wale ba'ela fo ka keria te wale li galona lia, 'ali ka sakea mae tali fuae 'ai grep ala 'ai fo 'e fasida 'i laola raku fo li. Ma talasi wale li galona fo 'e dao 'i laola raku fo li, wale galona gera lio sulia raku fo li, gera ka kwaia, sui gera ka olifae gwaugwau ala 'i so'ela wale ba'ela lia.  
\v 11 Ma wale ba'ela fo ka keria lou ruala wale li galona. Ma wale galona gera lio sulia raku fo li, gera ka kwaia lou, ma gera ka sae ta'a fala, ma gera ka olifae gwaugwau lou ala.  
\v 12 'Urifo, wale ba'ela fo ka keria lou olula wale li galona lia, ma gera ka kwai ta'a ala rabela ka kakasi, ma gera ka taasi 'alia faasia lifi fo.  
\v 13 'I burila, wale ba'ela fo ka malata 'uri 'e, ‘Ta taa lou 'e lakae taua? Mala laka kwatea lo 'agua wela wale 'e lau, lau kwaima rasua ala. Mala 'i lia bui wale galona gera lio sulia raku li gera kae bi soi ba'ela ala.’  
\v 14 Mola talasi wale gera galo ala raku fo li, gera lesia wale fo, gera ka sae 'uri 'e 'i matanada kwailiu, ‘'I lia wela kwalaimoki ala wale ba'ela ba li lo 'e, 'i lia kae sakea raku 'e. Golu raunia ka mae 'ali golu sakea lo raku 'e 'agaulu.’  
\v 15 'Urifo mola gera ka taba sulia wale fo 'i maluma faasia 'i laola raku ba, ma gera ka raunia ka mae lo.”  
\p Ma Jesus ka soilidida 'uri 'e,  
\v 16 “Taa wale ba'ela ala raku fo li kae taua? 'I lia kae dao mae, ka raunia wale fo gi. Sui ka kwatea lo raku lia fala ioli mamata gi.”  
\p Talasi ioli gi gera ronoa alaana fo Jesus li, gera ka sae lo 'uri 'e, “Iko, 'e 'ato 'ali 'urila!”   
\p
\v 17 Sui Jesus ka lio nanata fada, ka sae 'uri 'e, “Ala iko 'ali 'urifo, taa 'e malutala alaana ba 'i laola Geregerena Abu\x + \xo 20:17 \xt Sam 118:22\x* lia ba 'e sae 'uri 'e,  
\q1 ‘Fau 'e wale raunae luma gi gera barasi 'alia, 'i lia lo fau ageage 'e 'ilitoa ka liufia fau ala balibali gi li sui.’   
\p
\v 18 “Ma ala ite 'e toli fofola fau fo, 'i lia kae manisi. Ma ite fau fo 'e toli fafia, rabela kae meme sui.”   
\p
\v 19 Ala talasi fo, fata abu ba'ela gi failia wale falalau ala taki gi li, gera ka bi lio raea alaana fo Jesus 'e tauda suli gera gi, ma gera ka oga daunala ala talasi fo. Wasua ma gera ka mau lou 'ada 'alia ioli gi.   
\s1 Soilidina sulia takisi li  
\r (Matthew 22:15-22; Mark 12:13-17)  
\p
\v 20 Ma wale etaeta gi gera ka mailia fala daona tonala ta matolaa fala doinala Jesus. Ma gera ka folia nali wale 'uri 'ali gera ka koto 'alia soilidinala Jesus. Sulia gera oga gera kae suafafia 'alia ta 'are iko 'ali rada, 'ali ma ka totolia kwatenala fala wale ba'ela 'i Rom 'e lio sulia 'i Judea.  
\v 21 Gera dao 'i so'ela, ma gera ka sae 'uri 'e, “Waleli falalauna, meulu saiai 'o faalalau, ma ko ilia 'are kwalaimoki gi. Ma iko 'ali 'o 'ado mola failia ta ioli 'alia ta taa gera malata sulia. 'O faalalau mola sulia kwalaimokina ma kwaiogalina God fala ioli li.  
\v 22 'O iilia mae fameulu, 'Uri'e ma 'e rada mola 'ala fagaulu fala kwatenala seleni ala takisi li fala walelitalona 'i Rom 'o ma iko?”   
\p
\v 23 Ma Jesus ka lio raea kotona daulu, ma ka sae 'uri 'e,  
\v 24 “Fatailia ga mae ta seleni fagu.” Ma talasi gera sakea mae te seleni fala, 'i lia ka soilidida 'uri 'e, “'Uri'e ma lulula ite 'e 'i fofola seleni 'e? Ma ratala ite 'e lou?”  
\p Ma gera ka olisia 'uri 'e, “Walelitalona 'i Rom.”   
\p
\v 25 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fada, “Ala 'urilali, 'amu ka kwatea fala walelitalona 'i Rom 'are lia gi, ma 'amu ka kwatea lou 'are God gi fala God.”  
\v 26 Ma daulu ka io aroaro, sulia daulu 'afero rasua 'alia olisina fo Jesus 'e taua adaulu. Ma iko 'ali gera totolia lo 'ali gera daria ta me kotona ala Jesus 'i maala ioli fo gi.   
\s1 Soilidina sulia tatae na faasia maenali  
\r (Matthew 22:23-33; Mark 12:18-27)  
\p
\v 27 Sui, nali Sadusi gera ka la mae 'i so'ela Jesus. Sadusi gi gera iilia 'uri ioli gi ikoso gera tatae lou faasia maena. Ma gera ka soilidia Jesus gera ka sae 'uri 'e,  
\v 28 “Waleli Falalauna, Moses 'e gerea taki faga ka iilia, ‘Ala ta wale 'e mae, ma wateu lia ka mauri 'ua, ma iko 'ali too ala ta wela, walefae lia ka tolea lou me 'oru fo, 'ali daro ka too ala ta wela 'ali ka olitalala wale fo 'e mae lo.’   
\p
\v 29 “Ala te talasi, fiu walefae gi gera io. Ma wale 'i lao ka tolea te geli, ma iko 'ali alua mola ta wela, wale fo ka mae lo 'ala.   
\p
\v 30 “Ma ruala walefae ka tolea lou me 'oru fo, ma ka mae lou.  
\v 31 Sui olula walefae ka 'urifo lou. Ma ka 'urifo lou fala ai burila gi sui. Fiu walefae fo gi sui mola, daulu toletolea geli fo, ma iko 'ali daulu too mola ala ta wela, ma daulu ka mae sui.  
\v 32 Ma suinai, geli fo ka mae lou.  
\v 33 'Urifo ma, ala atoa God kae taea ioli mae gi sui faasia maena li, ite adaulu lo wateu lia? Sulia fiu walefae fo gi sui mola ba daulu toletolea geli fo.”   
\p
\v 34 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Talasi 'e, wale gi ma geli gi, gera arai ma gera ka wateu.  
\v 35 Wasua ma ala talasi kae dao mae, wale failia geli gera totolia tataena faasia maena li, ma gera ka too lo ala maurina firi 'i nali li, ikoso gera arai ma ikoso gera wateu lo.  
\v 36 Sulia gera malaa lo 'ada eniselo gi, ma ikoso gera mae lo. 'I gera wela God gi lo, sulia gera tatae lo faasia maena.   
\p
\v 37 “'Urifo, ma geregerena Moses 'e faamadakwa lo faga lia ioli mae gi, gera kae mauri lou. Sulia talasi ba God 'e fatailia fala Moses ala dunaa ba 'e 'agofia 'ai wawade ba li, Moses 'e soia God 'alia, ‘God 'a Abraham, ma God Aesak, ma God Jakob.’\x + \xo 20:37 \xt Eksodas 3:6\x*  
\v 38 Malutala 'e 'uri 'e: Nali ioli gera mae lo, gera kae foasia mola 'ada God, sulia gera mauri lo failia.”   
\p
\v 39 Ma nali wale ala wale falalau ala taki gi li, gera ka sae 'uri 'e, “Wale li faalalauna, olisina 'o 'e 'oka rasua!”  
\v 40 Ma gera ka mau lo 'alia Soilidinala.   
\s1 Jesus wela wale ala kwalofa David li ma Aofia David lou  
\r (Matthew 22:41—23:36; Mark 12:35-40)  
\p
\v 41 Sui Jesus ka soilidi 'uri 'e ada, “'E 'utaa, gera iilia Christ wale ala kwalofa David li?  
\v 42 David ba 'e sae 'uri 'e sulia 'i laola Geregerena ala Sam gi,\x + \xo 20:42 \xt Sam 110:1\x*  
\q1 ‘God 'e sae 'uri 'e fala Aofia lau:  
\q1 'O gwauru 'i gula aolo agu, ma ko 'ilitoa faelau,  
\v 43 maasia talasi lakae alua malimae 'o gi gera ka ronosuli 'o.’   
\p
\v 44 “David 'ala 'i talala 'e soia Christ 'alia ‘Aofia.’ Lia fo, Christ iko lou ulufa'alu ala kwalofa David li mola. 'I lia Aofia David lou.”   
\p
\v 45 Talasi ioli afula gi gera fafurono, Jesus ka sae 'uri 'e fala wale li galona lia gi,  
\v 46 “'Amu ka madafi 'amiu faasia wale falalau ala taki Moses gi li, sulia gera oga liuna failia to'omi tekwa gi li. Ma gera ka oga rasua lou 'alia ioli ka fa'ilitoada, ma gera ka sae 'oka fada 'i maala uusina gi. Ma gera ka oga gwauruna 'i lao ala lifi 'ilitoa li gwauruna gi 'i laola luma fala foana gi li, ma ala lifi 'oka gi talasi ala fanana gi li.  
\v 47 Wasua ma gera belia luma gi failia 'are me 'oru gi gera too ali gi. Ma gera ka foa tekwa, 'uri 'ali ioli ka sae 'oka sulida. Wale faalalau ala taki Moses gi li, kwaikwaina gera kae ta'a rasua fada!”   
\c 21  
\s1 Jesus 'e batafea kwatena te 'oru siofa li  
\r (Mark 12:41-44)  
\p
\v 1 Talasi Jesus 'e io 'ua 'i laola Luma Abu God li, ka liolio, ma ka lesia ioli too'are gi gera laa mae fala kwate bata na 'i laola kukufi 'are fala alu bata na 'i laola.  
\v 2 Ma ka lesia lou te 'oru 'e siofaa rasua. 'E laa mae, ma ka kwatea rua me seleni wawade gi.  
\v 3 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “'Are kwalaimoki lakae ilia famiu, kwatena 'e me 'oru siofa 'e 'e kwatea, 'e ba'ela ka tasa liufia ioli 'e gera kwate seleni ba'ela gi.  
\v 4 Sulia ioli too'are gi, gera kwatea mola na gula wawade ala too 'arena gera gi. Ma me 'oru siofa 'e, 'e kwatea sui lo 'are 'e too ali fala ionala gi.”   
\s1 Jesus 'e sae sulia manisinala Luma Abu God  
\r (Matthew 24:1-21; Mark 13:1-19)  
\p
\v 5 Ma nali wale li galona ala Jesus, gera ka tafea Luma Abu God, sulia lesinai 'e kwana 'oka rasua 'alia me fau 'oka gera launia 'alia gi, ma ala kwatena gera kwatea fala God gi lou. Sui Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu,  
\v 6 “'Are 'e 'amu lesida lo gi sui, fe atoa kae dao mae ikoso ta teke me fau wasua 'ali io 'i fulila, gerakae tagalae sui 'i wado!”   
\p
\v 7 Ma gera ka soilidia 'uri 'e, “Wale li faalalauna, nanita 'e 'are 'e gi kae dao mae ai? Ma ta taa kae etae fuli, 'ali fatailia talasi fala 'are 'e gi li 'e dao lo?”   
\p
\v 8 Ma Jesus ka olisi 'uri 'e adaulu, “Moulu ka liolio 'oka, ma ikoso 'ali 'amu ala'alia ta ioli ka talai rero amiu. Sulia ioli afula gi gerakae dao mae 'alia ratagu, ma gera kae sae 'uri 'e, ‘'I lau lo Christ!’ Ma gera kae sae lou 'uri 'e, ‘Talasi 'olea 'e dao lo!’ Ikoso moulu la sulida.  
\v 9 Ma ikoso 'ali 'amu mau ala talasi 'amu ka rono ala mae gi, failia alaana sulia mae gi li, sulia 'are fo gi kae etae fuli ga 'i lao. Wasua 'are fo gi ka fuli, suinala talasi iko 'ali garani 'ua.”   
\p
\v 10 Sui Jesus ka sae lou fala wale li galona lia gi 'uri 'e, “Mae falua gi gera kae kwalaa kwailiu, failia tatalona gi gera kae kwalaa kwailiu.  
\v 11 Ma lululu ba'ela gi kae 'asu, failia fiolo, failia mataina ba'ela rasua gi kae liu ala falua gi sui, ma 'are ba'ela mamata fala mauna 'alida gi, failia totofo kae manotafa mae faasia 'i laola lofola raloo li.   
\p
\v 12 “Ma 'i lao ala 'are fo gi kae fuli, gera kae taua 'are ta'a gi amiu, sulia 'amu ronosuli lau. Gera kae firi 'amiu, ma gera kae faamalifii 'amiu, ma gera kae kwate 'amiu fala luma fala foana gi li 'ali gera mailitonamiu, ma gera kae alu 'amiu 'i laola raraa, ma gera kae sake 'amiu 'i lao ala wale etaeta gi fala loko kwaikwaina amiu.  
\v 13 Ka 'urifo ma talasi 'oka 'amiu bui fala saena sulia Faronona 'Oka God li fo.  
\v 14 Ma ikoso 'ali 'amu malata 'abero lou fala ta taa 'amu kae olisida 'alia.  
\v 15 Sulia lakae kwatea sui famiu alaana ala liotoo li, ma iko ta malimae 'amiu kae sae olisi 'amiu, 'o ma ka tofe 'alia 'are 'amu kae ilida gi.  
\v 16 Ma mama 'amiu gi, teite 'amiu gi, ai burimiu gi, ma walefae 'amiu gi, failia kwaima 'amiu gi, gerakae kwate 'amiu fala wale etaeta gi. Ma tali ioli amiu gerakae raunida.  
\v 17 Ioli gi sui gera kae malimae amiu 'i dunagu.  
\v 18 Ka 'urifo wasua 'ala, 'ato ta teke ifu wawade ala gwaumiu kae iko.  
\v 19 'Amu ka ura nasi 'alia fakwalaimokina 'amiu gi, 'ali 'amu ka mauri firi.”   
\p
\v 20 Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fada, “Talasi 'amu lesia wale li kwalana gi li, gera ala galia 'i Jerusalem, moulu ka saiai gera kae tagalailia lo falua ba'ela 'e.  
\v 21 Ma ala talasi fo, ioli gera io 'i Judea gi, gera kae tafi sui fala gwaula fe uo gi. Ma ioli gera ioio 'i laola mae falua ba'ela 'e li, gera kae tafi faasia. Ma ioli gera io galia ikoso gera oli lou mae fala falua ba'ela 'e.  
\v 22 Sulia talasi lo fala kwaikwai na li, 'ali 'are ba gera geregere sulia 'i laola Geregerena Abu li kae fuli kwalaimoki lo.  
\v 23 Ala talasi fo, kwaimalatai na ba'ela fala geli gera dodolanaa gi, failia geli gera faasusua wela wawade gi li, sulia 'e 'ato fada 'ali geraka tafi. Ma kwaimalatai na ba'ela kae dao fafia falua 'e, sulia God kae kwaia ioli 'i laola gi.  
\v 24 Nali ioli ada gera kae raunida 'alia 'au li ofona gi. Ma tali ioli ada gera kae dauda, ma gera kae firi fafida, ma gera kae sakeda fala falua mamata gi. Ma ioli mamata faasia Jiu gi li, gera kae fafuta'a falua ba'ela 'i Jerusalem la la ka dao ala suinala talasi gera.   
\s1 Jesus 'e sae sulia olinala mae  
\r (Matthew 24:29-35; Mark 13:24-31)  
\p
\v 25 “'Are mamata gi kae fuli ala da'afi, madama, failia kwalikwali gi. Ma ioli ala mae falua ba'ela 'i laola molagali gi li sui, gera kae fitala, ma gera kae mau 'alia raenala asi, failia mabitanala fe lafolafo gi.  
\v 26 Ma ioli gi gera kae maefulu sulia gera kae mau rasua, talasi gera kae maasia daonala mae 'are 'e gi fafia molagali 'e sui. Sulia 'are 'i laola raloo gi li, gera kae la rero.  
\v 27 Talasi fo bui, 'i lau, Wela Wale li, lakae bi dao mae. Lakae dao mae failia nanatana ba'ela, failia madakwana ba'ela 'i fofola me dasa gi.  
\v 28 Ma talasi 'are 'e gi 'e fuli'ae kae fuli, 'amu ka ura, ma 'amu ka lio 'alaa, sulia talasi God kae faamauri 'amiu, 'e dao garani lo mae.”   
\p
\v 29 Sui Jesus ka sae sulia tarifulaana fada 'uri 'e, “Moulu malata ga sulia 'ai 'e gera soia 'alia figi failia 'ai gi sui lou 'i lifi'e.  
\v 30 Talasi 'amu lesia 'abala 'e ulua 'oka, 'amu ka sailoai talasi fala 'ago'agonali 'e garani lo.  
\v 31 Ka 'urifo lou, ala talasi 'amu lesia 'are fo gi 'e fuli, 'amu ka sai lo ala talasi God kae 'ilitoa, 'e dao garani lo.  
\v 32 'Are kwalaimoki rasua lakae ilia famiu, 'are fo gi kae fuli sui ioli 'e gera mauri 'ua ala talasi 'e gi li, gera ka bi mae.\f + \fr 21:32 \fq 'o ma \ft Me 'are kwalaimoki lakae ilia famiu, molagali ikoso sui 'ua ma 'are 'e gi kae fuli. \f*  
\v 33 Raloo failia molagali gera kae sui, ma saenagu ikoso 'ali sui.   
\p
\v 34 “'Amu ka lio lio 'oka. Ikoso 'ali 'amu tau sulia fanana ba'ela gi, ma gou na fala lulumui na li, ma malata 'aberona gi ala maurina 'e 'i laola molagali li. Ala 'amu tau 'urifo, fe atoa fo kae dao faamaola 'amiu malaa na 'aisiki.  
\v 35 Sulia 'are fo gi kae dao mae fafia ioli gi sui, ala lifi gi sui 'i laola molagali 'e.  
\v 36 'Amu ka liolio 'oka, ma 'amu ka foa ala talasi gi sui, 'ali 'amu too ala nanatana fala iona 'i laola 'are fo kae fuli gi li. 'Amu ka liolio 'oka, ma 'amu ka foa ala talasi gi sui 'ali ikoso 'ali 'amu 'eke lou talasi 'amu kae ura 'i maagu agu, Wela Wale li.”   
\p
\v 37 Ala atoa gi sui, Jesus 'e faalalau ioli 'i laola Luma Abu God. Ma raurafi gi ka la fala gwaula fe uo 'i Olif.  
\v 38 Ma ala 'ofaedani ala rafule gi sui, ioli afula gera ka la mae 'i laola Luma Abu God fala rononala saenala Jesus.   
\c 22  
\s1 Lokomalatana fala rauninala Jesus  
\r (Matthew 26:1-5; Mark 14:1-2; John 11:45-53)  
\p
\v 1 Talasi fala Fanana ala Daofae Liu na Jiu gi li 'e garani lo. Ala fanana fo, gera saiala 'aninala berete iko ta ist ai.  
\v 2 Ma fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera ka malata fala rau agwaagwa na ala Jesus, sulia gera maulia ioli gi.   
\s1 Judas 'e alafafia kwatenala Jesus fala malimae lia gi  
\r (Matthew 26:14-16; Mark 14:10-11)  
\p
\v 3 Ma Saetan ka ruufia Judas Iskariot, na wale ala akwala wala rua wale li galona ba Jesus gi.  
\v 4 Sui Judas ka laa 'i so'ela fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta ala wale gera lio sulia Luma Abu God gi li, ma ka iilia fada 'e saiai ka kwairanai fala daunala Jesus.  
\v 5 Ma gera ka babalafe rasua, ma gera ka kwate seleni fala.  
\v 6 Judas ka alafafia, ma ka fuli'ae ka lio 'afia ta talasi iko ta ioli 'ali io failia Jesus, 'ali 'e kwatea Jesus fada.   
\s1 Jesus 'e rerei fala fe atoa ala Fanana ala Daofae Liu na li  
\r (Matthew 26:17-25; Mark 14:12-21; John 13:21-30)  
\p
\v 7 'Urifo, atoa ioli Jiu gi fala 'aninala berete iko ta ist 'i laola 'e dao lo. Atoa fo, gera raunia lou kale sipsip gi, ma gera ka rerei 'alia fana fala Fanana ala Daofae Liu na li.  
\v 8 Ma Jesus ka keria Peter failia John ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora lai rerei 'alia fana fagaulu fala 'aninai ala Fanana ala Daofae Liu na li.”   
\p
\v 9 Daro ka soilidi 'uri 'e ala Jesus, “'I fe lo 'o oga mera kae rerei 'alia lifi fala fana na li?”   
\p
\v 10 Jesus ka olisi daroa 'uri 'e, “Talasi mora dao lo ala falua li, mora kae dao tonala te wale kae sakea fe 'are fala sake kwainali. Mora ka la sulia fala luma kae la fai.  
\v 11 Mora ka sae 'uri 'e fala wale fo luma lia li, ‘Wale li faalalauna 'e sae mae 'uri 'e famu: 'I fe mae luma 'ali lau 'ania Fanana ala Daofae Liu na li failia wale li galona lau gi?’  
\v 12 Ma wale fo kae fatailia mae tobi ba'ela ala luma la 'e io 'i nali, lifi la 'are gi gera rerei lo 'alida, ma 'i lifila mora kae rerei 'alia fana gi.”   
\p
\v 13 'Urifo, daro ka la lo, ma daro ka dao tonala 'are gi sui malaa lo liafo Jesus 'e ilia fadaroa. Ma daro ka rerei lo 'alia fana 'i lififo.   
\s1 Fanana Aofia  
\r (Matthew 26:26-30; Mark 14:22-26; 1 Korint 11:23-25)  
\p
\v 14 'E dao lo ala talasi fala 'aninala Fanana ala Daofae Liu na li, ma Jesus failia wale li lifurono lia gi, daulu ka gwauru lo ala lifi li fana.  
\v 15 Ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Lau oga rasua 'aninala Fanana ala Daofae Liu na li fae 'amoulu, sui laka bi famalifii 'agua.  
\v 16 Ma laka ilia famoulu, 'e 'ato 'ali lau 'ania lou Fanana ala Daofae Liu na li fae 'amoulu, la la ka dao ala talasi ala fakwalaimokinala talasi God kae 'ilitoa.”  
\v 17 Sui Jesus ka sakea teu, ma ka batafea God. Sui ka sae 'uri 'e fada, “Moulu sakea, ma moulu ka 'ado ai 'i safitamoulu.  
\v 18 Lakae ilia famoulu, fuli 'i tara'ela ka la 'alaa, ikoso lau goufia lou waen 'e la la ka dao ala talasi 'ilitoanala God kae fatae ai.”   
\p
\v 19 Sui Jesus ka sakea berete, ma ka batafea God, sui ka liia, ma ka kwatea fadaulu. Ma ka sae 'uri 'e, “Lia 'e lo rabegu, lau kwatea folosi 'amiu. 'Amu ka tau talau ala 'are 'e fala malata na tonagu.”  
\v 20 'I burila fanana, ka sakea lou teu, ka sae 'uri 'e, “Lia 'e lo 'abugu, lia 'e afe fala foasina folosi 'amiu. God 'e fanasia alafuuna fa'alu 'alia 'abugu.   
\p
\v 21 “Lesia ga! Wale kae kwate lau fala malimae lau gi li, 'e gwauru lou fae lau 'i lifi'e ala lifi li fana.  
\v 22 Sulia 'i lau, Wela Wale li, lakae mae malaa lo God 'e oga fagu. Wasua ma, 'e ta'a rasua fala wale 'e kae kwate lau fala malimae lau gi li!”   
\p
\v 23 Ma daulu ka fuli'ae fala soilidi kwailiuna 'i safitadaulu 'afia ite adaulu fo kae taua me 'are fo.   
\s1 Alafaitalilina sulia 'ilitoana li  
\r (Matthew 20:25-26; Mark 10:42-43)  
\p
\v 24 Ma wale li galona lia gi gera ka alafaitalili 'i safitadaulu kwailiu fafia ite adaulu lo 'e 'ilitoa ka tasa.  
\v 25 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu saiala wale ba'ela gera 'ilitoa fala ioli mamataa faasia Jiu gi li, gera too ala nanatana, ma gera sai rasua ala sunailianala ioli fala taunala 'are gera ogada gi. Ma gera ka oga ioli ka soida 'alia wale 'ilitoa gi.  
\v 26 Wasua, ikoso 'ali 'amu tau lou 'urifo 'i safitamoulu. Ite amoulu 'e kwaitalai, 'i lia ka malaa wale 'e mamaea. Ma ioli 'e 'ilitoa, 'i lia ka malaa ioli li galona.  
\v 27 'Uri'e ma ite 'e gera iilia 'e ioli 'ilitoa, ioli 'e gwauru fala fana na li, 'o ma ioli 'e galo 'ala? Ioli 'e gwauru fala fana na lo 'e 'ilitoa. Wasua ma 'i lau lau io 'i safitamoulu malaa wale li galona.   
\p
\v 28 “Moulu io lo mae fae lau 'i laola ilitoona lau gi sui.  
\v 29 Malaa Mama lau 'e kwatea sui lo 'ilitoana fagu, 'i lau wasua laka kwatea lou 'ilitoana famoulu,  
\v 30 'ali moulu ka fana fae lau, ma moulu ka gou fae lau 'i laola Tatalona lau. Ma moulu kae gwauru ala lifi li gwauruna ai fala 'ilitoana li, ma moulu kae 'ilitoa fafia akwala wala rua fuui wale ba 'i Israel gi.”   
\s1 Jesus 'e etae ilia lo Peter kae tofe 'alia  
\r (Matthew 26:31-35; Mark 14:27-31; John 13:36-38)  
\p
\v 31 Sui Jesus ka sae 'uri 'e fala Peter, “Simon Peter! 'O fafurono ga. God 'e ala'alia Saetan, 'ali kae mailia 'ali kae tagalae 'amoulu sui faasi lau, malaa wale 'e galo 'i laola raku fala 'efonala fufuae 'are 'oka gi li faasia taetae 'are ta'a gi.  
\v 32 Ka 'urifo wasua 'ala Simon, lau foa famu, 'ali ikoso oli fae buri ala fitoona 'o. Ma ala talasi 'o malata oli lou mae tonagu ko fananata ioli gera fakwalaimoki agu gi.”   
\p
\v 33 Ma Peter ka olisi 'uri 'e ala, “Aofia, lau kwaimamali mola 'agua fala laa na fae 'o 'i laola raraa li, ma fala maena fae 'o!”   
\p
\v 34 Ma Jesus ka olisia 'uri 'e, “Peter, laka ilia famu, 'i laola fe boni 'e tara'ela, 'i lao ala karai kae ani, koe tofe olu talasi 'uri iko 'ali 'o sai agu.”   
\p
\v 35 Sui Jesus ka soilidi 'uri 'e ala wale li galona lia gi, “'Uri'e ma talasi ba lau keri 'amoulu ma iko 'ali moulu too ala ta seleni, 'o ma ta wai, 'o ma ta 'ae botu, moulu olidodoko 'ali ta me 'are ba?”  
\p Ma daulu ka olisi 'uri 'e ala, “Iko mola.”   
\p
\v 36 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Ma talasi 'e, ite 'e too ala ta seleni 'o ma ta wai, 'i lia ka sakea lo. Ma ite iko 'ali too ala ta 'au li ofona, 'i lia ka foli 'alia to'omi ba'ela lia, ma ka folia ta 'au 'alia.\f + \fr 22:36 \ft Jesus iilia 'are 'e 'ali ka fabasua wale li galona lia gi 'ali gera ka rerei sulia gerakae dao tonala malimae gi kae malakwaita ada.\f*  
\v 37 Lakae ilia 'are 'e famoulu, sulia Geregerena Abu ba 'e sae suli lau 'uri 'e, ‘Gera alua failia ioli ta'a gi.’\x + \xo 22:37 \xt Aesea 53:12\x* 'Are fo kae fuli lo fagu, sulia geregerena suli lau gi sui kae fuli kwalaimoki lo.”   
\p
\v 38 Ma wale li galona lia gi daulu ka sae 'uri 'e, “Aofia, lesia ga golu too lo ala rua 'au li ofona gi 'i lifi'e!”  
\p Ma 'i lia ka olisi 'uri 'e adaulu, “'E 'oka lo. Mano lo 'urila.”   
\s1 Jesus 'e foa 'i gwaula uo 'i Olif  
\r (Matthew 26:36-46; Mark 14:32-42)  
\p
\v 39 Jesus failia wale li galona lia gi, daulu tafisia lo falua ba'ela fo, ma daulu ka la lo fala fe uo gera soia 'alia Olif, malaa ba daulu kae 'idufae la la lo ai ala talasi gi li sui.  
\v 40 Ma talasi daulu dao ala lifi fo li, 'i lia ka sae 'uri 'e fadaulu, “Moulu foa, taufasia ilitoona gi bi liufi 'amoulu.”   
\p
\v 41 Sui Jesus ka 'idu wawade lou ko faasidaulu ka totolia 'ui na 'alia ta me fau li, ma ka boururu 'i fua, ka foa.  
\v 42 Ka foa 'uri 'e, “Mama 'e, ala ko marabe, 'o lafua famalifiina 'e faasi lau. Wasua, iko lou liogu, ma sulia liomu lou 'ala.”  
\v 43 Ma te eniselo faasia 'i nali 'e dao mae, ma ka fananata lia.  
\v 44 Ma talasi liola 'e fii rasua, ka foa nanata lou. Ma 'ida'ida 'i rabela ka udu ka toli 'i wado malaa na uduudui 'abu.   
\p
\v 45 Ma talasi 'e tatae faasia foana li, ka oli 'i so'ela wale li galona lia gi. Daulu mo'osu 'adaulu, sulia daulu kweo rasua 'alia kwaimalataina.  
\v 46 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Uta 'e moulu ka mo'osu 'uri'e? Moulu tatae, ma moulu ka foa, taufasia ilitoona gi ka bi liufi 'amoulu.”   
\s1 Gera daua Jesus  
\r (Matthew 26:47-56; Mark 14:43-50; John 18:3-11)  
\p
\v 47 Talasi Jesus kae sae 'ua mola 'ala failida, te logonae wale ba'ela gera ka dao lo mae. Ma na wale ala wale li galona ba lia gi, lia ratala Judas, 'e talaida mae. Ma ka dao mae 'i so'ela Jesus, ma ka lotofia 'i babalila.\f + \fr 22:47 \ft Falafala Jiu gi li, kwailotofina 'e fatailia kwaimana ma soi baelana ala wale famalata faasia wale li galona lia li. 'E fatailia wale li galona 'e soi 'oka ala wale famalata lia 'alia lotofinala limala.\f*  
\v 48 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Judas, 'o kwate lau, Wela Wale li, fala malimae lau gi 'alia lotofiinagu!”   
\p
\v 49 Ma talasi wale li galona daulu io failia Jesus gi, daulu lesia 'are fo gi li, daulu ka sae 'uri 'e, “Aofia! 'Uri'e ma meulu ka kwaida 'alia 'au li ofona 'e 'ameulu gi?”  
\v 50 Ma na wale adaulu, ka kwaia te wale li galona 'ilito'ola fata abu, ma ka tofu tabia lo gula anina aolo ala.   
\p
\v 51 Mola Jesus ka sae 'uri 'e, “Mano lo 'urila!” Ma ka dau tonala aninala wale fo, ma ka guraa lo.   
\p
\v 52 Sui Jesus ka sae fala fata abu ba'ela gi, failia wale gera lio folo bolosia Luma Abu God gi li, failia wale ba'ela gera laa mae 'i lifi fo fala doinala gi, ka sae 'uri 'e, “'Uri'e ma, 'i lau wale belibeli 'e, 'ali moulu laa mae 'afi lau failia 'au gi failia subi gi?  
\v 53 Lau io mola 'agua 'i soemiu 'i laola Luma Abu God sulia atoa gi, ma iko 'ali 'amu tau mola fala daunagu. Wasua ma talasi 'amoulu lo 'e, 'ali moulu galo lo 'alia nanatana Saetan, wale 'e 'ilitoa fafia mae rodo li.”   
\s1 Peter 'e tofe 'alia Jesus  
\r (Matthew 26:57-58, 69-75; Mark 14:53-54, 66-72; John 18:12-18, 25-27)  
\p
\v 54 Sui gera ka daua lo Jesus, ma gera ka talaia lo 'i laola luma 'ilito'ola fata abu. Ma Peter ka liu lo mae 'i burida ala na tofui tala 'e tatau lou faasida.  
\v 55 Ma te dunaa gera galofia 'i matanala gula abitakwa 'i laola labata ala luma li, ma Peter ka gwauru 'ala failia ioli gera gwauru galia dunaa fo li.  
\v 56 Ma talasi te geli ulao li galona 'e lesia Peter 'e gwauru 'i lififo garania dunaa li, ka lio nanata fala ma ka sae 'uri 'e, “Wale 'e 'e io lou failia Jesus.”   
\p
\v 57 Ma Peter ka tofe 'uri 'e, “Geli fo, iko 'ali lau saiala wale la!”   
\p
\v 58 Ma iko 'ali tekwa mola 'i burila, te wale ka lesia Peter ma ka sae 'uri 'e, “'I'o na wale lou adaulu 'e!”  
\p Ma Peter ka olisia 'uri 'e, “'I lau iko wale'e.”   
\p
\v 59 Ma totolia na teke tofui matola lou 'i burila, na wale lou ka sae nanata 'uri 'e, “'E kwalaimoki. Wale 'e 'e io lou failia Jesus, sulia 'i lia lou wale faasia 'i Galili!”   
\p
\v 60 Ma Peter ka olisia 'uri 'e ala, “Lau raria 'are 'e koe sae sulia wale 'e!”  
\p Ma talasi 'e sae mola 'urifo, karai ka ani lo.  
\v 61 Ma Aofia ka bulusi, ma ka lio tootoo ko fala Peter. Ma Peter ka malata lo tonala alaana ba Aofia 'e ilia fala 'uri 'e, “'I lao ala karai kae ani, koe tofe olu talasi 'o rari lau.”  
\v 62 Ma Peter ka latafa, ma ka ani 'ilu'ilu lo 'alia kwaimalataina ba'ela rasua.   
\s1 Gera rabusia Jesus  
\r (Matthew 26:59-68; Mark 14:55-65; John 18:19-24)  
\p
\v 63 Ma wale li ofona gera lio folo galia Jesus gi, gera dorakwala 'alia, ma gera ka rabusia.  
\v 64 Ma gera ka firi bolosia maala, ma gera ka soilidi 'uri 'e ala, “'O iilia ga ite 'e rabusi 'o?”  
\v 65 Ma gera ka iilia alaana ta'a afula gi lou ala.   
\p
\v 66 Ma 'ofaedani talasi 'e dani lo, wale kwai talai Jiu gi li, ma fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera alaa ruru, ma gera ka talaia mae Jesus 'i soedaulu.  
\v 67 Ma gera ka sae 'uri 'e fala, “'O iilia fameulu. 'Uri'e ma 'i'o lo Christ, wale God 'e filia fala famaurinamami?”  
\p Ma ka olisi 'uri 'e ada, “Ala laka iilia famoulu, 'e 'ato moulu ka fakwalaimoki lau.  
\v 68 Ma ala laka soilidi 'amoulu 'ali ta 'are, 'e 'ato 'ali moulu olisia.  
\v 69 Ma 'e fuli ala talasi 'e ka la 'alaa, 'i lau, Wela Wale li, lakae gwauru 'i gula aolo ala God 'e nanata ka tasa, ma lakae 'ilitoa failia.”   
\p
\v 70 Ma 'i gera sui mola gera ka soilidia 'uri 'e, “'Uri'e ma 'i'o lo 'e Wela God?”  
\p Ma ka olisi 'uri 'e ada, “Lia la 'amu talae iilia lo.”   
\p
\v 71 Ma gera ka sae 'uri 'e, “Iko 'ali golu oga lo ta ioli li sae fakwalaimokina lou. Sulia golu talae ronoa sui lo ala saenala lia 'e ilia 'i lia Wela God li!”   
\c 23  
\s1 Jesus 'e ura 'i maala Paelat  
\r (Matthew 27:1-2, 11-14; Mark 15:1-5; John 18:28-38)  
\p
\v 1 Ma logonae wale etaeta fo sui, gera tatae, ma gera ka talaia Jesus 'i so'ela Paelat fala lokokwaikwaina ala.  
\v 2 Ma gera ka fuli'ae fala suu fafinala 'alia 'are rero gi ma gera ka sae 'uri 'e, “Meulu daria wale 'e 'e sae aninala ioli 'amami gi. Ma ka ilia fada 'ali ikoso gera kwatea seleni ala takisi li fala walelitalona 'i Rom, ma ka ilia 'uri 'i lia lo Christ, wale 'e God 'e filia fala tatalofa nali.”   
\p
\v 3 Ma Paelat ka soilidia 'uri 'e, “'Uri'e ma 'i'o lo walelitalona ioli Jiu gi li, ne?”  
\p Ma Jesus ka olisia 'uri 'e, “Lia la 'o iilia lo.”   
\p
\v 4 Sui Paelat ka sae 'uri 'e fala fata abu ba'ela gi, failia logona fo, “Iko 'ali lau daria mola ta rerona ala wale 'e 'ali totolia rauninala.”   
\p
\v 5 Ma gera ka sae nanata 'uri 'e, “Ma 'i laola provins 'i Judea sui, wale 'e 'e fafuta'a lo ioli 'alia falalauna lia. 'E fuli lo mae 'i Galili lala ka dao lo 'i lifi'e.”   
\p
\v 6 Ma talasi Paelat 'e ronoa me 'are fo li, ka soilidi 'uri 'e adaulu “'Uri'e ma wale 'e 'e laa mae faasia 'i Galili?”  
\v 7 Ma talasi 'e saiai lia Jesus 'e laa mae faasia lifi Herod 'e 'ilitoa fafia, ka keria Jesus 'i so'ela Herod. Sulia Herod 'e io lou 'i Jerusalem ala talasi fo.  
\v 8 Ma talasi Herod 'e lesia Jesus, ka babalafe rasua, sulia 'e ronoa alaana sulia, ma ka kwaimasi ka tekwa lo mae fala lesinala. Ma 'e oga lesinala Jesus 'ali taua ta 'are li 'aferona.  
\v 9 Herod 'e soilidia 'are afula gi ala, ma Jesus iko 'ali olisia mola 'alia ta 'are.  
\v 10 Ma fata abu ba'ela gi, failia wale falalau ala taki gi li, gera ura lou 'i lififo, ma gera ka sae nanata fala suafafinala Jesus.  
\v 11 Ma Herod failia wale li kwalaana lia gi, daulu ka dorakwala 'adaulu 'alia Jesus, ma daulu ka sae ta'a fala. Ma daulu ka faaruufia 'alia te to'omi tekwa 'oka, ma ka keri olifaedaulu lou failia 'i so'ela Paelat.  
\v 12 Ma 'e fuli ala fe atoa fo, Herod failia Paelat daro ka bi kwaima lou. 'I lao daroa rua malimae gi.   
\s1 Gera loko kwaikwaina fala Jesus fala maena  
\r (Matthew 27:15-26; Mark 15:6-15; John 18:39—19:16)  
\p
\v 13 Paelat ka logosia lo fata abu ba'ela gi, failia wale etaeta gi, ma ioli gi.  
\v 14 Ma ka sae 'uri 'e fada, “'Amu keria mae wale 'e 'i soegu, 'amu ka iilia 'uri 'e talai rero ala ioli gi faasia dona nala tatalofa 'i Rom. Ma lau soilidia 'i maamoulu, ma iko 'ali lau daria mola ta rerona ala failia 'are 'e 'amu suafafia 'alida gi.  
\v 15 Ma Herod wasua iko 'ali daria mola ta rerona ala, lia 'e ka olifailia lou mae 'ala. Wale 'e iko 'ali taua mola ta 'are 'e rero 'ali ka mae.  
\v 16 'Are la, lakae kwatea 'ali gera kwaia mola. Sui laka alua ka la lo 'ala.”   
\p
\v 17 Ala Fanana ala Daofae Liu na li, Paelat 'e saiala lugataenala ta teke wale 'e io 'i laola raraa fala Jiu gi, sulia falafala gera 'e 'urifo lo.  
\v 18 Ma 'i gera sui mola gera akwa gera ka sae 'uri 'e, “Moulu raunia wale 'e ka mae! Ma 'o lugasia mae Barabas fameulu!”  
\v 19 Barabas gera alua 'i laola raraa, sulia 'e fulia kwalaana ba'ela 'i laola falua ba'ela fo, ma 'i lia wale rau ioli.   
\p
\v 20 Paelat 'e oga ka lugasia Jesus, ma ka soilidia lou logona fo.  
\v 21 Ma gera ka galo 'ala akwana ma gera ka rii 'uri 'e, “Moulu raunia ka mae! 'Amu ka fotoia ala 'ai rara folo!”   
\p
\v 22 Ma Paelat ka sae lou 'uri 'e fada ala olula talasi, “Ma ta rerona taa 'e 'e taua? Iko 'ali lau daria mola ta 'are 'e taua 'ali totolia ma ka mae fafia. Lia 'e lakae kwatea 'ali gera kwaia mola, sui laka lugasia, ma ka la lo 'ala.”   
\p
\v 23 Ma gera ka galo ala akwa na ma gera ka suusuu failia fala fotoinala Jesus ala 'ai rara folo. Ma akwana gera ka liufia lo.  
\v 24 Ma Paelat ka kwatea kwaikwaina fo gera suusuu failia sulia suganaa gera.  
\v 25 Ma ka lugasia Barabas wale ba gera oga, wale ba gera alua 'i laola raraa fala fulinala kwalaana ba'ela, ma rau iolina li. Sui Paelat ka kwatea Jesus fada, sulia kwaiogalina gera.   
\s1 Gera foto fafia Jesus ala 'ai rara folo  
\r (Matthew 27:32-44; Mark 15:21-32; John 19:17-27)  
\p
\v 26 Ma wale ofona gi, gera ka talaia lo Jesus fala maena. Ma talasi gera laa ko, gera ka dao tonala te wale ratala Simon, faasia falua 'i Saeren. Gera daua Simon talasi 'e laa mae ma ka ruu 'i laola 'ere 'i Jerusalem faasia te lifi 'i maluma. Ma gera ka alua lo 'ai rara folo 'i gwaula 'aba'abala, ma gera ka suunailia 'ali 'e sakea 'i burila Jesus.   
\p
\v 27 Ma te logona ba'ela gera ka la 'i burila. Ma nali geli 'i laola logona fo gera lagu, ma gera ka anisia.  
\v 28 Jesus 'e bulusi fadaulu ma ka sae 'uri 'e, “Geli 'e 'i Jerusalem gi! Ikoso moulu ani fagu. Moulu anisia 'amoulu 'i talamoulu, failia wela 'amoulu gi.  
\v 29 Sulia kae dao ala fe atoa ioli gi gera kae sae 'uri 'e, ‘'Oilakina fala geli gera 'amara gi, failia geli iko 'ali gera fafuta gi, ma iko 'ali gera faasusu gi!’  
\v 30 Ma talasi fo ioli gi gera kae sae 'uri 'e fala fe uo gi, ‘'Amu toli mae fafi 'amami.’ Ma gera kae sae 'uri 'e fala raeraena gi, ‘'Amu kufi mae fafi 'amami.’  
\v 31 Sulia ala gera taua 'are 'uri'e agu, wale 'e lau rada, gera kae taua 'are 'e ta'a ka tasa amiu lia 'amu too ala ta'ana gi li.”   
\p
\v 32 Ma gera ka sakea lou rua wale belibeli gi, fala rauninadaroa failia Jesus.  
\v 33 Ma talasi gera li dao ala lifi la gera soia 'alia “Tali gwae Ioli,” gera ka fotoia Jesus ala 'ai rara folo. Ma rua wale belibeli ba gi, gera ka fotoidaroa lou ala rua 'ai rara folo gi, na wale ala gula aolo ala Jesus, ma na ai ala gula mauli ala.  
\v 34 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Mama, 'o kwailufa 'alida, sulia gera raria 'are 'e gera taua.”  
\p Ma wale li ofona gi gera ka none malaa daisi, 'uri 'ali gera kae daria ite ada kae sakea to'omi Jesus.   
\p
\v 35 Ioli gera ura 'i lififo gi li, gera ka lio mola 'ada fala, ma wale etaeta ala Jiu gi li, gera ka dorakwala 'alia gera ka sae 'uri 'e, “'E faamauria ioli mamata gi. Ala lia lo Christ, wale God 'e filia, 'e totolia ka faamauria lia 'i talala.”   
\p
\v 36 Ma wale li ofona gi, gera ka dorakwala lou sulia, ma gera ka la ko 'i so'ela, ma gera ka kwatea waen 'afaa fala.  
\v 37 Ma gera ka sae 'uri 'e, “Ala 'i'o walelitalona Jiu gi li, 'o faamauri 'o 'i talamu!”   
\p
\v 38 Ma gera ka gerea te alaana 'uri 'e 'i gwaula 'ai rara folo, “Lia lo walelitalona Jiu gi li.”   
\p
\v 39 Ma na wale ala rua wale ba gera fotoida failia Jesus gi, ka sae fafuta'a 'uri 'e ala, “'Uri'e ma 'i'o Christ? 'O faamauri 'o talamu ma 'i 'ameroa lou!”   
\p
\v 40 Sui ruala wale ka balufia 'uri 'e ala, “'Uri'e ma, iko 'ali 'o maulia mola kwaikwaina God li 'e, wale 'e li? Golu rada sui mola, sulia gera kwatea mola teke kwaikwaina fagaulu.  
\v 41 Ma 'i gora kwaikwaina 'e 'e rada mola 'ala, sulia gora sakea lo 'i maala 'are ta'a gora tauda gi. Ma 'i lia 'e iko 'ali taua mola ta 'are rero.”  
\v 42 Ma ka sae 'uri 'e fala Jesus, “Jesus, 'o malata tonagu talasi koe oli mae 'alia 'ilitoana 'o li.”   
\p
\v 43 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fala, “Lakae ilia 'are kwalaimoki famu, 'i tara'ela koe io fae lau 'i nali.”   
\s1 Maenala Jesus  
\r (Matthew 27:45-56; Mark 15:33-41; John 19:28-30)  
\p
\v 44 'E fuli 'i matoula atoa, da'afi ka iko 'ali tala, ma lifi fo sui ka rodo lo, la la ka dao ala olula tofui matola raurafi.  
\v 45 Ma to'omi ba'ela 'e bolosia lifi abu 'i laola Luma Abu God li ka gaga 'alia rua abae 'are gi.  
\v 46 Ma Jesus ka akwa ba'ela 'uri 'e, “Mama, lau kwatea lo ko manogu famu.” 'E sae 'urifo ka sui mola, ka mae lo.   
\p
\v 47 Ma wale etaeta ala wale li ofona gi li 'e lesia 'are fo, ma ka batafea God 'uri 'e, “'E kwalaimoki, 'i lia wale rada!”   
\p
\v 48 Ma talasi ioli fo gi gera logo, gera ka bubunia, gera lesia maenala Jesus ka sui, 'i gera sui gera oli lo 'ada 'i falua gera gi. Ma gera ka fidalia fuufuuda fala fatailianala kwaimalataina gera gi.  
\v 49 Ma ioli gera saiala Jesus gi sui, failia geli gera la mae 'i burila faasia 'i Galili gi, gera ura tatau ko 'ada, ma gera ka lesia 'are fo gi sui.   
\s1 Gera alua Jesus  
\r (Matthew 27:57-61; Mark 15:42-47; John 19:38-42)  
\p
\v 50-51 Ma te wale faasia falua 'i Arimetea 'i laola provins 'i Judea, ratala Josef, 'e io lou 'i lififo. Ma 'i lia wale rada, ma wale 'oka, ma ka faimaasi lou fala lesinala God kae 'ilitoa fafia ioli lia gi. Wasua 'i lia na wale ala alae wale fala lokomalata na 'ala Jiu gi li, iko 'ali 'e ala mola fafia 'are fo gera iilia, ma gera ka taua ala Jesus gi.  
\v 52 'E laa 'i soela Paelat, ma ka sugaa fala rabela Jesus.  
\v 53 Ma ka lafua lo rabela Jesus, ma ka buta 'alia 'aba to'omi kaka'a. Ma ka alua 'i laola bao fa'alu fala alunala ioli mae gi lia gera 'elia 'i laola fau ba'ela.  
\v 54 Ma fe atoa fo Faraede. Fe atoa fala rerei na fala Sabat li, atoa ala mamalona 'e garani fuli'ae lo.   
\p
\v 55 Geli fo gera la mae 'i burila Jesus faasia 'i Galili gi, daulu la lou failia Josef. Ma daulu ka lesia bao fo, ma daulu ka lesia lo alunala Jesus 'i laola.  
\v 56 Sui daulu ka oli 'i falua, ma daulu ka rerei 'alia waiwai gi, failia 'are si'ina fofo 'oka gi fali dalafia 'alia rabela Jesus. Ma atoa ala Sabat gera ka mamalo lo, malaa taki 'e ilia.   
\c 24  
\s1 Jesus 'e mauri lou  
\r (Matthew 28:1-10; Mark 16:1-8; John 20:1-10)  
\p
\v 1 'Ofaedani ala Sade rafule alae geli ba daulu ka sakea waiwai si'ina 'oka daulu rerei 'alida gi, ma daulu ka la lo 'i maala bao fo.  
\v 2 Ma daulu ka lesia bao fo 'e tafa lo, sulia abae fau 'e bolosia iko 'ali io lo 'i maala bao fo.  
\v 3 Ma daulu ka ruu ko, wasua ma iko 'ali daulu lesia lo rabela Aofia Jesus.  
\v 4 Ma talasi daulu kae malata 'adaulu 'ua sulia me 'are fo li, rua eniselo daro rufia to'omi 'e wasinosino rasua gi, daro ka fatae mae, ma daro ka ura 'i gegedaulu.  
\v 5 Geli fo gi daulu ka mau rasua, ma daulu ka gwautoli 'i fua. Ma rua wale fo gi, daro ka sae 'uri 'e fadaulu, “'Uta 'e moulu ka lio 'afia wale 'e mauri 'i laola lifi fala ioli mae gi li 'uri'e?  
\v 6 'E iko 'ali 'e io lo 'i lifi'e, 'e mauri lou. Moulu malata tonala 'are ba 'e faarono 'amoulu sui 'alia, talasi ba 'e io 'ua fae 'amoulu 'i Galili. 'E sae 'uri 'e ba,  
\v 7 ‘Gera kae kwate lau, Wela Wale li, fala wale ta'a gi, ma gera kae rauni lau ala 'ai rara folo, sui ala olula fe atoa, lakae mauri lou.’”  
\v 8 Sui geli fo gi daulu ka malata tonala saenala.  
\v 9 Ma daulu ka oli lo faasia bao fo, ma daulu ka faronoa akwala wala teke wale ala wale li galona lia gi, ma nali ioli lou gera dao 'i soedaulu.  
\v 10 Geli gera faronoa wale li lifurono lia gi li, lia 'e Mary faasia Magdala, ma Joana, ma Mary teite James, ma nali geli lou.   
\p
\v 11 Wasua ma wale wale li lifurono gi gera ka fia 'uria geli fo gi gera alaa bali mola 'ada, ma iko 'ali gera fakwalaimokia mola saenada.  
\v 12 Ma Peter ka tatae, ma ka lalao fala maala bao. Ma 'e 'adaoro ko, ma ka lesia mola to'omi kaka'a 'e teo 'i lififo gi. Sui ka oli, ma ka 'afero rasua 'alia 'are fo 'e fuli.   
\s1 Rua wale gi daro lesia Jesus 'e mauri lou  
\r (Mark 16:12-13)  
\p
\v 13 Ala fe atoa fo, na rua wale ala wale li galona Jesus gi, daro la fala falua 'i Emeas. 'E totolia teke akwala wala teke tofui tala\f + \fr 24:13 \ft 11 kilomita\f* faasia 'i Jerusalem.  
\v 14 Ma daro ka alaa 'adaroa sulia 'are fo 'e fuli gi.  
\v 15 Ma talasi daro alaa 'adaroa, Jesus ka liu garani daroa mae, ma ka liu lou fae daroa.  
\v 16 Daro lesia mola 'adaroa, wasua ma God iko 'ali ala'alia 'ali daro ka lio raea.  
\v 17 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “Taa 'e mora kae alaa mae sulia talasi 'e mora liu mae ai?”  
\p Ma daro ka ura too, ma malatadaroa ka dila.  
\v 18 Ma na wale adaroa ratala Kleopas, ka sae 'uri 'e, “Lau fia mala 'i'o mola 'o io 'i Jerusalem, ma iko 'ali 'i saiala 'are 'e fuli 'i laola atoa 'e gi li.”   
\p
\v 19 Ma Jesus ka soilididaroa 'uri 'e, “'Are 'utaa gi la ale?”  
\p Ma daro ka olisia 'uri 'e, “Me 'are 'e gera taua ala Jesus, wale ba 'i Nasareti. Wale fo, 'i lia profet, wale fala alaana 'alia saenala God, sulia God failia ioli gi gera saiala saenala 'e nanata, ma galonala ka 'ilitoa rasua.  
\v 20 Fata abu ba'ela 'amami gi, failia wale kwaitalai gi, gera kwatea fala rauninala, ma gera ka fotoia ala 'ai rara folo.  
\v 21 Ma meulu ka malata 'ameulu sulia 'uri 'i lia lo kae fasakwadolaa ioli 'i Israel gi. Ma 'i tara'ela, olula fe atoa lo 'i burila 'are fo gi 'e fuli.  
\v 22 Ma meulu ka 'afero rasua, sulia nali geli ala alae ioli 'ameulu, daulu la li dao ala bao.  
\v 23 Ma iko 'ali daulu lesia rabela. Ma daulu ka oli mae, daulu ka ilia daulu lesia eniselo gi gera farono daulu 'alia lia 'e mauri lou.  
\v 24 Ma nali wale lou ala alae ioli 'ameulu, daulu la lou ala gigiluna fo, ma daulu ka daria 'e kwalaimoki lo, malaa lo me 'are fo geli fo gi daulu ilia. Ma iko 'ali daulu lesia lo rabela Jesus.”   
\p
\v 25 Ma Jesus ka sae 'uri 'e fadaroa, “Mora kwekwe'ela rasua! Ma malatamoroa iko 'ali nainali fala fakwalaimoki nala 'are ba profet gi gera ilia lo mae 'i lao.  
\v 26 Christ kae famalifii ga, sui ka bi 'ilitoa 'alia 'ilitoana ba'ela.”  
\v 27 Ma Jesus ka faalalau daroa 'alia 'are ba gera ilia sulia Christ 'i laola Geregerena Abu gi li. Ka fuli'ae ala geregerena Moses gi failia geregerena Profet gi.   
\p
\v 28 Ma talasi daulu dao garania lo falua daulu la fai li, Jesus ka tau 'uri kae liu dao fae liu adaroa.  
\v 29 Ma daro ka luia, daro ka sae 'uri 'e, “'O io ga mae 'amua fae 'ameroa, sulia na gula ala atoa 'e liu lo, ma garani ka boni lo.” Ma ka la lo 'ala faedaroa.  
\v 30 Talasi 'e gwauru lo fala fana na fae daroa, ka sakea tofui berete, ma ka batafea God, sui ka liia berete fo, ma ka kwatea fadaroa.  
\v 31 Talasi daro lesia me 'are fo li, God ka ala'alia daro ka bi lio raea, ma ka fulu lo faasidaroa.  
\v 32 Ma daro ka alaa kwailiu fadaroa, daro ka sae 'uri 'e, “'Eo wani! Talasi ba 'e alaa mae fagaroa sulia tala li, ma ka faalalau gora 'alia Geregerena Abu li, gora babalafe rasua.”   
\p
\v 33 Ma ala me talasi fo mola, daro ka tatae, daro ka oli lou fala 'i Jerusalem. Ma daro ka dao tonala akwala wala teke wale li galona ba gi gera logo mola 'ada, failia nali ioli lou.  
\v 34 Ma ioli 'i laola logona fo li gera ka farono daroa 'uri 'e, “Aofia 'e mauri kwalaimoki lo! 'E fatae fala Simon!”   
\p
\v 35 Ma daro ka alaa sulia 'are ba 'e fuli sulia tala li, ma sulia talasi daro lio raea talasi kae liia tofui berete li.   
\s1 Jesus 'e fatailia 'i lia talala fala wale li galona lia gi  
\r (Matthew 28:16-20; Mark 16:14-18; John 20:19-23; Acts 1:6-8)  
\p
\v 36 Talasi rua wale fo gi daro kae alaa mola 'adaroa fadaulu, Jesus ka fatae, ma ka ura 'i safitadaulu, ma ka sae 'uri 'e fadaulu, “Aroarona ka io fae 'amoulu.”   
\p
\v 37 Ma gera ka maola, ma gera ka mau rasua, sulia gera fia 'uri gera lesia ta aloe 'are.  
\v 38 Ma Jesus ka sae 'uri 'e, “Taa 'e taua ma moulu ka mau? Ikoso moulu malata ruarua!  
\v 39 'I lau mola tae. Moulu lesia rua limalimagu failia rua 'aegu. Moulu dau tonala rabegu, 'ali moulu saiai, sulia aloe 'are iko 'ali too ala ta suli failia ta filisi, malaa lia 'e 'amu lesia lau too ai.”   
\p
\v 40 'I buri 'ala 'e iilia 'are fo gi ka sui, ka fatailia lo fulila maala nila 'i rua limala gi failia rua 'aela gi fadaulu.  
\v 41 Ma gera ka babalafe rasua failia 'aferona 'alia. Wasua, gera fitala mola 'ada, sulia iko 'ali gera sai 'oka 'ua ala. Ma Jesus ka sae lou 'uri 'e fadaulu, “Moulu kwatea ta fana 'agua.”  
\v 42 Ma gera ka kwatea te tofui ia fala.  
\v 43 Ma ka sakea, ka 'ania 'i maada.   
\p
\v 44 Sui ka sae lou 'uri 'e fadaulu, “'Are 'e gi lau iilida 'ua lo mae famoulu, talasi lau io 'ua mae fae 'amoulu. 'Are 'e gi sui ba gera gereda suli lau 'i laola taki Moses gi, ma 'i laola geregerena Profet gi li, ma 'i laola Sam gi, gerakae fuli kwalaimoki lo.”   
\s1 Jesus 'e oli fala 'i nali  
\r (Mark 16:19-20; Acts 1:9-11)  
\p
\v 45 Sui Jesus ka tafalia malatada 'ali geraka saiala Geregerena Abu.  
\v 46 Ka sae 'uri 'e fadaulu, “Gera geregere suli lau, Christ, lakae famalifii, ma ala olula fe atoa, lakae tatae lou faasia maena.  
\v 47 Ma 'e fuli mae 'i Jerusalem la la ka dao 'i laola falua gi sui, moulu ka sae sulia bulusi na failia kwailufana 'alia ta'ana gi li 'alia ratagu.  
\v 48 Ma 'i 'amoulu lo moulu kae faarono 'alia 'are 'e gi.  
\v 49 Ma 'i lau talagu, lakae kwatea Alo ala God famiu lia Mama lau 'e etae alafuu lo 'alia. Ma 'amu ka faimaasi 'i Jerusalem, la la nanatana faasia 'i nali ka sifo mae fafi 'amiu.”   
\p
\v 50 Sui ka talaida lo faasia 'i laola falua ba'ela fo, la la gera ka dao ala falua 'i Betani, ma ka taea lo limala 'i nali, ma ka fa'oka gera.  
\v 51 Ma talasi kae fa'oka gera mola 'ala 'ua ai, ka tafisi gera lo, ma ka oli lo fala 'i nali.  
\v 52 Ma gera ka faa aofia, sui gera ka oli lo 'ada 'i Jerusalem failia babalafena ba'ela.  
\v 53 Ma talasi afula gi gera io mola 'ada 'i laola Luma Abu God fala batafenala God.